Bác Hồ với Thái Nguyên

c«ng lý. Chóng t«i sÏ tån t¹i; chóng t«i sÏ chiÕn th¾ng. Hìi nh©n d©n Ph¸p! C¸c b¹n h·y gióp chóng t«i cøu lÊy tÝnh m¹ng cña bao nhiªu thanh niªn Ph¸p vµ ViÖt, cøu lÊy t×nh th©n thiÖn gi÷a hai d©n téc vµ cøu lÊy khèi Liªn hiÖp Ph¸p\"1. Th¸ng 1-1948, Thø tr­ëng Chñ tÞch phñ Ph¹m Ngäc Th¹ch lµm ®Æc ph¸i viªn sang dù lÔ ®éc lËp cña MiÕn §iÖn (Mianma), kÕt hîp th¨m Th¸i Lan, Ên §é. Th¸ng 2-1948, ChÝnh phñ ta cö c¸n bé ®Õn R¨nggun (MiÕn §iÖn) lËp c¬ quan ®¹i diÖn. Víi sù gióp ®ì cña ChÝnh phñ MiÕn §iÖn, ViÖt Nam ®­îc h­ëng quy chÕ ngo¹i giao, lËp ®­îc Phßng Th«ng tin, cã ®iÖn ®µi liªn hÖ trùc tiÕp víi ViÖt B¾c. TiÕp sau ®ã, ChÝnh phñ cö c¸n bé ®i Diªn An (Trung Quèc), Liªn X« vµ §«ng ¢u th«ng b¸o vÒ t×nh h×nh cuéc kh¸ng chiÕn vµ chñ tr­¬ng ®èi ngo¹i cña ChÝnh phñ ViÖt Nam ®Õn c¸c n­íc. §ã lµ nh÷ng th¾ng lîi b­íc ®Çu rÊt quan träng cña ChÝnh phñ ViÖt Nam trong quan hÖ ngo¹i giao. T¹i phiªn häp Héi ®ång ChÝnh phñ th¸ng 7-1949, sau khi ph©n tÝch t×nh h×nh trong n­íc vµ thÕ giíi, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nhËn ®Þnh: \"Còng nh­ chim muèn bay cÇn ph¶i cã hai c¸nh; mét cuéc chiÕn tranh muèn th¾ng lîi, cÇn ph¶i cã hai lùc l­îng chÝnh: qu©n sù vµ chÝnh trÞ... GiÆc Ph¸p mï qu¸ng vÒ chÝnh trÞ, tho¸i bé vÒ qu©n sù. C¶ hai c¸i c¸nh cña nã ®· yÕu vµ chØ cã thÓ ®­a nã ®Õn thÊt b¹i. Bªn ta: ChÝnh trÞ râ rµng, tõ tr­íc ®Õn sau bÊt di bÊt dÞch: Toµn d©n ®¹i ®oµn kÕt, kh¸ng chiÕn ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn: Qu©n sù tiÕn bé m·i; toµn thÓ ®ång bµo hËu ph­¬ng ra søc thi ®ua ®­a nh©n lùc, vËt lùc, tµi lùc gióp cho bé ®éi. ChiÕn sÜ tr­íc mÆt trËn ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 6, tr. 155. 379

thi ®ua diÖt giÆc lËp c«ng. Hai c¸i c¸nh cña ta rÊt m¹nh vµ ngµy cµng m¹nh thªm, cho nªn ta nhÊt ®Þnh th¾ng lîi. Thªm vµo ®ã, t×nh h×nh d©n chñ thÕ giíi rÊt cã lîi cho ta. C¸nh ta ®· v÷ng, giã l¹i thuËn chiÒu. Qu©n vµ d©n ta h·y cè g¾ng lªn. Th¾ng lîi vÎ vang ®· gÇn tr­íc mÆt\"1. Ngµy 16-12-1949, Héi ®ång ChÝnh phñ ®· nhãm häp, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· thay mÆt ChÝnh phñ ®Ò ra nh÷ng nhiÖm vô träng t©m trong n¨m 1950, trong ®ã chó träng ®Õn vÊn ®Ò ngo¹i giao víi c¸c n­íc: T¨ng c­êng lùc l­îng qu©n sù vµ c¸c lùc l­îng kh¸ng chiÕn ®Ó chuyÓn m¹nh sang tæng ph¶n c«ng; ph¸t triÓn c¬ së d©n chñ nh©n d©n ®Ó ®¶m b¶o cho kh¸ng chiÕn th¾ng lîi; thùc hiÖn ngo¹i giao chÝnh thøc víi c¸c n­íc b¹n, vËn dông mäi kh¶ n¨ng viÖn trî quèc tÕ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn; xóc tiÕn ngo¹i giao nh©n d©n gióp ph­¬ng tiÖn cho c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n liªn hÖ chÆt chÏ h¬n víi c¸c tæ chøc d©n chñ thÕ giíi; t¨ng c­êng tuyªn truyÒn quèc tÕ... Nh÷ng nç lùc vÒ ngo¹i giao cña §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ ®¸ng kÓ. §Õn ®Çu n¨m 1950 ®· cã mét sè n­íc chÝnh thøc c«ng nhËn n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa vµ ®Æt quan hÖ ngo¹i giao: \"Ngµy 18-1-1950, n­íc Céng hßa Nh©n d©n Trung Hoa tuyªn bè c«ng nhËn n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa; ngµy 30-1-1950 ChÝnh phñ Liªn bang Céng hßa x· héi chñ nghÜa X«viÕt c«ng nhËn n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa. TiÕp ®ã lµ ChÝnh phñ n­íc Céng hßa D©n chñ Nh©n d©n TriÒu Tiªn (31-1-1950); ChÝnh phñ n­íc Céng hßa Nh©n d©n TiÖp Kh¾c vµ Céng hßa D©n chñ §øc (2-2-1950); ChÝnh phñ Céng hßa ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 6, tr. 158-161. 380

Nh©n d©n Rumani (3-2-1950); ChÝnh phñ n­íc Céng hßa Ba Lan vµ Hunggari (5-2-1950); ChÝnh phñ n­íc Céng hßa D©n chñ Nh©n d©n Bungari (8-2-1950); ChÝnh phñ n­íc Céng hßa Nh©n d©n Anbani (13-2-1950); ChÝnh phñ n­íc Céng hßa Nh©n d©n M«ng Cæ (17-11-1954) ®· lÇn l­ît c«ng nhËn n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa vµ ®Æt quan hÖ ngo¹i giao\"1. T¹i phiªn häp th¸ng 4-1950, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th«ng b¸o víi c¸c thµnh viªn Héi ®ång ChÝnh phñ vÒ kÕt qu¶ ngo¹i giao cña ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian qua: \"X« Liªn, Trung Quèc vµ c¸c n­íc d©n chñ míi thõa nhËn n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa lµ mét cuéc th¾ng lîi chÝnh trÞ rÊt to lín cho nh©n d©n ViÖt Nam... X« Liªn, Trung Quèc vµ c¸c n­íc d©n chñ míi thõa nhËn ViÖt Nam D©n chñ, ViÖt Nam kh¸ng chiÕn, chØ cã mét môc ®Ých lµ gióp ta hoµn toµn gi¶i phãng vµ nhËn ViÖt Nam lµ mét thµnh viªn vÎ vang trong ®¹i gia ®×nh d©n chñ míi\"2. ThÓ hiÖn quyÕt t©m kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ViÖt Nam, Ng­êi kh¼ng ®Þnh: \"Nh©n d©n ViÖt Nam quyÕt kh¸ng chiÕn 5 n¨m, 10 n¨m, 20 n¨m ®Ó tranh lÊy hoµn toµn ®éc lËp vµ thèng nhÊt\"3. Sù th¾ng lîi trªn mÆt trËn ngo¹i giao vµ chiÕn tr­êng tiÕp tôc ®­îc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Ò cËp trong phiªn häp Héi ®ång ChÝnh phñ ngµy 18-12-1950: \"§Çu n¨m thø 4 cña toµn quèc kh¸ng chiÕn, chóng ta ®· ®¹t ®­îc mét cuéc th¾ng lîi chÝnh trÞ vÎ vang: X« Liªn, Trung Quèc míi, vµ c¸c n­íc d©n chñ b¹n ®· c«ng nhËn ___________ 1. Ban ChØ ®¹o biªn so¹n LÞch sö ChÝnh phñ: LÞch sö ChÝnh phñ ViÖt Nam, S®d, t. 1 (1945-1955), tr. 204 - 205. 2, 3. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 6, tr. 346, 347, 348. 381

n­íc ta... Cuèi n¨m thø 4 cña toµn quèc kh¸ng chiÕn, chóng ta ®· ®­îc mét cuéc th¾ng lîi qu©n sù kh¸ to: Chóng ta ®· tiªu diÖt ngãt mét v¹n qu©n tinh nhuÖ cña ®Þch. ë B¾c Bé, chóng ta ®· dån ®Þch vµo mét vïng. Chóng ta ®· gi¶i phãng ®­îc n¨m tØnh: Hoµ B×nh, Th¸i Nguyªn, Lµo Cai, cao B»ng, L¹ng S¬n. Nh÷ng th¾ng lîi Êy sÏ lµm c¸i ®µ cho th¾ng lîi sau nµy\"1. Cã thÓ nãi, th¾ng lîi to lín cña giai ®o¹n 1947-1950 lµ viÖc chóng ta ®· khai th«ng biªn giíi ViÖt - Trung, nèi liÒn ChiÕn khu ViÖt B¾c víi c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa anh em. Tõ ®ã ®· nhËn ®­îc sù ñng hé, ®éng viªn, gióp ®ì quý b¸u cña b¹n bÌ quèc tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy cuéc ®Êu tranh chÝnh nghÜa cña nh©n d©n ViÖt Nam ®i ®Õn th¾ng lîi. Cïng víi nh÷ng th¾ng lîi trªn mÆt trËn ngo¹i giao, qu©n vµ d©n ta cßn giµnh ®­îc nh÷ng th¾ng lîi quan träng trong ChiÕn dÞch Biªn giíi Thu - §«ng n¨m 1950, t¹o ®µ quan träng ®Ó b­íc vµo chiÕn cuéc §«ng - Xu©n 1953-1954. Sau nh÷ng th¾ng lîi vÒ qu©n sù vµ ngo¹i giao n¨m 1950, th¸ng 2-1951, Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh quyÕt ®Þnh triÖu tËp §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø II cña §¶ng. T¹i §¹i héi, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng ho¹ch ®Þnh vµ hoµn thiÖn ®­êng lèi kh¸ng chiÕn - ®­êng lèi chiÕn tranh nh©n d©n, ®æi tªn §¶ng, ®­a §¶ng ra ho¹t ®éng c«ng khai, tiÕn hµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt, ph¸t huy cao ®é vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng trong qu¸ tr×nh ®­a cuéc kh¸ng chiÕn toµn d©n, toµn diÖn mau ®i ®Õn th¾ng lîi. ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 6, tr. 509. 382

Víi c­¬ng vÞ ng­êi ®øng ®Çu Nhµ n­íc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· th­êng xuyªn chñ tr× c¸c phiªn häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ. Néi dung c¸c cuéc häp trong giai ®o¹n nµy th­êng tËp trung ph©n tÝch t×nh h×nh trong n­íc vµ quèc tÕ, tõ ®ã ®Ò ra c¸c chñ tr­¬ng vµ ®èi s¸ch thÝch hîp ®­îc cô thÓ hãa b»ng c¸c s¾c lÖnh thùc thi HiÕn ph¸p, x©y dùng cñng cè chÝnh quyÒn d©n chñ nh©n d©n, x©y dùng hËu ph­¬ng v÷ng m¹nh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi nh»m huy ®éng nh©n tµi, vËt lùc cho cuéc kh¸ng chiÕn. Víi b¶n chÊt thùc d©n hiÕu chiÕn, thùc d©n Ph¸p tiÕp tôc tranh thñ viÖn trî Mü ®Ó t¨ng c­êng chiÕn tranh x©m l­îc. Cuèi n¨m 1950, ChÝnh phñ Ph¸p ®· cö §¹i t­íng §ê L¸t ®ê T¸txinhi ®Õn ViÖt Nam lµm Cao ñy vµ Tæng T­ lÖnh qu©n viÔn chinh Ph¸p ë §«ng D­¬ng. KÕ ho¹ch cña viªn t­íng nµy lµ dïng mäi biÖn ph¸p ®Ó æn ®Þnh t×nh h×nh ®ang hÕt søc nghiªm träng sau nh÷ng thÊt b¹i cña Ph¸p trªn chiÕn tr­êng biªn giíi. §Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch nµy, thùc d©n Ph¸p cho tiÕn hµnh x©y dùng vµ tËp trung lùc l­îng c¬ ®éng lín, më réng qu©n ®éi b¶n ®Þa - qu©n ®éi quèc gia ViÖt Nam, cµn quÐt, b×nh ®Þnh vïng kiÓm so¸t. Thùc hµnh tÊn c«ng chiÕn l­îc ë vïng Khu 5, Nava ®­îc Ph¸p cÊp thªm cho 9 tiÓu ®oµn tinh nhuÖ. §iÒu quan träng h¬n, kÕ ho¹ch nµy ®­îc Mü t¸n thµnh. ViÖn trî Mü t¨ng vät, chiÕm ®¹i ®a sè chi phÝ chiÕn tranh cña Ph¸p ë §«ng D­¬ng. §øng tr­íc t×nh h×nh ®ã, trong phiªn häp th¸ng 5-1951, Héi ®ång ChÝnh phñ ®· nhÊn m¹nh tÝnh chÊt cña cuéc kh¸ng chiÕn, ®ång thêi x¸c ®Þnh nhiÖm vô träng t©m cña ChÝnh phñ giai ®o¹n nµy lµ: \"Mäi c«ng t¸c cña ChÝnh phñ 383

®Òu ph¶i h­íng vµo viÖc phôc vô cuéc kh¸ng chiÕn tr­êng kú vµ gian khæ Êy\"1. ChÝnh phñ yªu cÇu tÊt c¶ c¸n bé chÝnh quyÒn ph¶i nªu cao tinh thÇn phô tr¸ch tr­íc nh©n d©n, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Ò ra cho c¸c ngµnh qu©n, d©n, chÝnh, ®¶ng ba nhiÖm vô lín: Ph¶i tiªu diÖt nhiÒu sinh lùc ®Þch, ph¸t triÓn chiÕn tranh du kÝch; ph¸ tan chÝnh s¸ch cña ®Þch dïng ng­êi ViÖt ®¸nh ng­êi ViÖt, lÊy chiÕn tranh nu«i chiÕn tranh; båi d­ìng lùc l­îng cña nh©n d©n, cña kh¸ng chiÕn. Trong bèi c¶nh quèc tÕ vµ chiÕn tranh §«ng D­¬ng cã nhiÒu biÕn ®æi, ChÝnh phñ ra søc chØ ®¹o nh©n d©n ta ®Èy m¹nh sù nghiÖp kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc tiÕn lªn mét b­íc ph¸t triÓn míi. Song song víi ®ã, §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chñ tr­¬ng tiÕn hµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt. Nh÷ng n¨m 1951-1952, ChÝnh phñ tiÕp tôc thi hµnh chÝnh s¸ch tÞch thu ruéng ®Êt cña ViÖt gian chia cho d©n nghÌo, chia l¹i c«ng ®iÒn, c«ng thæ, t¹m cÊp ruéng ®Êt v¾ng chñ cho n«ng d©n cµy cÊy. B­íc sang n¨m 1953, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Héi ®ång ChÝnh phñ ®Ò ra chñ tr­¬ng ph¸t ®éng quÇn chóng gi¶m t« vµ triÖt ®Ó gi¶m tøc, chuÈn bÞ c¶i c¸ch ruéng ®Êt kÕt hîp víi nhiÖm vô chØnh ®èn tæ chøc. V× vËy, Héi ®ång ChÝnh phñ ®· tæ chøc chØnh ®èn bé m¸y chÝnh quyÒn c¬ së ë n«ng th«n. Cïng víi viÖc cñng cè, t¨ng c­êng c¸c c¬ quan lËp ph¸p vµ hµnh ph¸p, ChÝnh phñ còng chó ý ®Õn ho¹t ®éng t­ ph¸p. ChÝnh phñ ban hµnh S¾c lÖnh sè 150/SL vÒ viÖc thµnh lËp ___________ 1. Ban ChØ ®¹o biªn so¹n LÞch sö ChÝnh phñ: LÞch sö ChÝnh phñ ViÖt Nam, S®d, t.1 (1945-1955), tr. 221. 384

toµ ¸n nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ ë nh÷ng n¬i ph¸t ®éng quÇn chóng thi hµnh chÝnh s¸ch ruéng ®Êt; S¾c lÖnh sè 151/SL quy ®Þnh viÖc trõng trÞ ®Þa chñ chèng ph¸p luËt. Ngµy 12-4-1953, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ký S¾c lÖnh sè 149/SL quy ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch ruéng ®Êt. Trªn s¬ së ®ã, Héi ®ång ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp mét ban Trung ­¬ng chuyªn tr¸ch theo dâi viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña ChÝnh phñ. Ngµy 19-12-1953, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ký S¾c lÖnh sè 197/SL ban bè LuËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt. C¸c v¨n b¶n trong LuËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®Òu trªn c¬ së thùc hiÖn khÈu hiÖu \"Ng­êi cµy cã ruéng\", ®ång thêi x¸c ®Þnh râ ®ã lµ nhiÖm vô c¬ b¶n, xuyªn suèt cña cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ ë ViÖt Nam. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng gi¶m t«, gi¶m tøc vµo giai ®o¹n cuèi cña cuéc kh¸ng chiÕn ®· gãp phÇn thóc ®Èy m¹nh mÏ tinh thÇn quyÕt chiÕn, quyÕt th¾ng cña qu©n vµ d©n ta, tÝch cùc chi viÖn cho chiÕn tr­êng. Tuy trong qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn, chóng ta ®· m¾c ph¶i mét sè sai lÇm, nh­ng viÖc thùc hiÖn c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®· ®em l¹i ruéng ®Êt cho n«ng d©n cã ý nghÜa hÕt søc quan träng, ®éng viªn, khuyÕn khÝch n«ng d©n h¨ng say trong lao ®éng, s¶n xuÊt, gãp phÇn cïng víi nh©n d©n c¶ n­íc ®­a cuéc kh¸ng chiÕn ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn. C¨n cø vµo chuyÓn biÕn tÝch cùc cña t×nh h×nh, th¸ng 9-1953, t¹i TØn Keo, §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh triÖu tËp cuéc häp Bé ChÝnh trÞ bµn kÕ ho¹ch t¸c chiÕn §«ng - Xu©n 1953-1954. Sau khi nghe §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p ph©n tÝch t×nh h×nh, Ng­êi nhÊn m¹nh: \"§Þch tËp trung qu©n 385

c¬ ®éng ®Ó t¹o søc m¹nh... Kh«ng sî! Ta buéc chóng ph¶i ph©n t¸n binh lùc th× søc m¹nh ®ã kh«ng cßn\"1. TiÕp sau ®ã, ngµy 6-12-1953, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng Bé ChÝnh trÞ th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn cña Tæng Qu©n ñy vµ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ, Ng­êi chØ thÞ cho §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p: \"ChiÕn dÞch nµy lµ mét chiÕn dÞch rÊt quan träng kh«ng nh÷ng vÒ qu©n sù mµ c¶ vÒ chÝnh trÞ, kh«ng nh÷ng ®èi víi trong n­íc mµ ®èi víi quèc tÕ. V× vËy, toµn qu©n, toµn d©n, toµn §¶ng ph¶i tËp trung hoµn thµnh cho kú ®­îc\"2. Do yªu cÇu tiÕp tÕ cho mÆt trËn ngµy cµng t¨ng, tuyÕn tiÕp vËn lín, nªn mét m×nh Tæng côc Cung cÊp kh«ng ®¶m ®­¬ng hÕt c«ng viÖc. Th¸ng 6-1953, Héi ®ång ChÝnh phñ chuÈn y ®Ò nghÞ cña Tæng Thanh tra, thµnh lËp Héi ®ång Cung cÊp mÆt trËn, nh»m phèi hîp c«ng t¸c tiÕp tÕ tiÒn tuyÕn vµ hËu ph­¬ng. Héi ®ång ChÝnh phñ ®· chØ ®Þnh thµnh phÇn Héi ®ång Cung cÊp gåm: Thñ t­íng phñ, Bé Tµi chÝnh, Bé C«ng th­¬ng, Bé Lao ®éng, Bé Giao th«ng c«ng chÝnh, Bé Y tÕ... Chñ tÞch Héi ®ång lµ Phã Thñ t­íng Ph¹m V¨n §ång, Phã Chñ tÞch lµ Tæng Thanh tra NguyÔn V¨n Tr©n. Sau khi thµnh lËp, Héi ®ång Cung cÊp mÆt trËn nç lùc huy ®éng tèi ®a søc ng­êi, søc cña tõ hËu ph­¬ng chuyÓn ra mÆt trËn, gãp phÇn to lín trong th¾ng lîi cña chiÕn cuéc §«ng - Xu©n 1953-1954. Víi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Trung ­¬ng §¶ng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Héi ®ång ChÝnh phñ, tr¶i qua 56 ngµy ®ªm chiÕn ®Êu ¸c liÖt, qu©n vµ d©n ta ®· giµnh th¾ng lîi vÎ vang ___________ 1, 2. Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh, ViÖn Hå ChÝ Minh: Hå ChÝ Minh - Biªn niªn tiÓu sö, S®d, t. 5, tr. 374, 403. 386

trong ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ, ®¸nh b¹i kÕ ho¹ch Nava, ®Ëp tan ©m m­u x©m l­îc cña thùc d©n Ph¸p vµ can thiÖp Mü, t¹o c¬ së quan träng cho mÆt trËn ®Êu tranh ngo¹i giao ë Gi¬nev¬. Cã thÓ nãi, giai ®o¹n 1947-1954, d­íi sù l·nh ®¹o cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Héi ®ång ChÝnh phñ - n¬i tËp hîp nh÷ng nh©n sÜ, trÝ thøc ­u tó nhÊt, ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng chØ ®¹o ®óng ®¾n, s¸t sao, ®­a d©n téc giµnh ®­îc nh÷ng th¾ng lîi cã ý nghÜa rÊt quan träng. §ã lµ nh÷ng chiÕn th¾ng cña qu©n vµ d©n ta t¹i c¸c chiÕn dÞch ViÖt B¾c Thu - §«ng 1947, Biªn giíi 1950, qua ®ã ®· khai th«ng biªn giíi ViÖt - Trung, nèi ChiÕn khu ViÖt B¾c víi c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa anh em. Tõ ®ã cuéc kh¸ng chiÕn cña chóng ta nhËn ®­îc sù ñng hé cña Liªn X«, Trung Quèc vµ c¸c n­íc d©n chñ míi, t¨ng c­êng vµ cñng cè lùc l­îng kh¸ng chiÕn, ph¸ tan kÕ ho¹ch Nava cña ®Þch, kÕt thóc th¾ng lîi cuéc kh¸ng chiÕn tr­êng kú 9 n¨m cña d©n téc. Th¾ng lîi quan träng ®ã ghi dÊu Ên vµ thÓ hiÖn vai trß quan träng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Héi ®ång ChÝnh phñ ®èi víi vËn mÖnh cña ®Êt n­íc. Th¾ng lîi cña giai ®o¹n nµy cßn ghi nhËn sù ®ãng gãp quan träng cña nh©n d©n c¸c d©n téc ViÖt B¾c, ®Æc biÖt lµ An toµn khu Trung ­¬ng n¬i tËp trung cña c¸c c¬ quan ®Çu n·o cña Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ. Nh©n d©n n¬i ®©y ®· che chë, b¶o vÖ tuyÖt ®èi an toµn cho Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ l·nh ®¹o c«ng cuéc kh¸ng chiÕn vµ kiÕn quèc cña d©n téc. Th¾ng lîi cña giai ®o¹n nµy lµ tiÒn ®Ò quan träng ®Ó qu©n vµ d©n ta tù lùc v­¬n lªn, x©y dùng vµ b¶o vÖ chÕ ®é míi, x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c, ®Êu tranh thèng nhÊt n­íc nhµ. 387

Bé QUèC PHßNG - TæNG T¦ LÖNH T¹I An toµn khu §Þnh HãA - TH¸I NGUY£N TRONG KH¸NG CHIÕN CHèNG PH¸P TrÇn Träng Trung 1. Trung t©m an toµn khu trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p Trung t©m An toµn khu, n¬i ®øng ch©n cña guång m¸y Trung ­¬ng l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, r¶i ra trªn ®Þa bµn hai huyÖn §Þnh Hãa - Th¸i Nguyªn vµ S¬n D­¬ng - Tuyªn Quang, nèi nhau b»ng ®Ìo De v¾t qua nói Hång. NÕu phÝa t©y nói Hång lµ n¬i ®øng ch©n cña Quèc héi, ChÝnh phñ, v.v., th× phÝa ®«ng triÒn nói nµy (tõ con ®­êng Chî Chu - Qu¸n Vu«ng - Qu¶ng N¹p - Phó Minh sang phÝa t©y ®Õn Lôc Gi·, B¶n Mï, B¶n PiÒng...) lµ ®Þa bµn cña c¬ quan Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh. Suèt nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, dï cã tr­êng hîp bé phËn nµo ®ã cña Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh t¹m thêi chuyÓn sang phÝa ®«ng ®­êng sè 3 (phÝa Vâ Nhai - Trµng X¸) hoÆc xuèng Qu©n Chu - Ký Phó ë phÝa nam, dï nhiÒu c¬ së hËu cÇn kü thuËt cña Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh (qu©n nhu, qu©n giíi, qu©n y...) ë r¶i ra trªn toµn c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, 388

nh­ng hÇu hÕt c¸c bé phËn ®Çu n·o cña c¬ quan Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh (cô thÓ lµ c¸c Tæng côc ChÝnh trÞ, Tæng côc HËu cÇn, Bé Tæng tham m­u vµ V¨n phßng Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh) vÉn ®øng ch©n l©u dµi trªn ®Þa bµn phÝa t©y §Þnh Hãa, chñ yÕu trong tam gi¸c Qu¶ng N¹p - Qu¸n Vu«ng - Lôc Gi·, s¸t ch©n phÝa ®«ng cña nói Hång. 2. Nh÷ng ho¹t ®éng lín cña Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh t¹i An toµn khu §Þnh Hãa trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p Tõ ®Çu th¸ng 5-1947, c¸c bé phËn thuéc Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh lÇn l­ît ®Õn tró qu©n t¹i c¸c th«n b¶n ®­îc ph©n c«ng ë An toµn khu §Þnh Hãa. M·i sau nµy chóng t«i míi biÕt, tr­íc ®ã Ýt ngµy, ngµy 12-5 ®· diÔn ra cuéc gÆp gi÷a Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi ®¹i diÖn cña phÝa Ph¸p lµ Gi¸o s­ Paul Mus ë thÞ x· Th¸i Nguyªn, nh»m cïng nhau th¶o luËn kh¶ n¨ng ngõng b¾n khi cuéc xung ®ét toµn côc míi bïng næ ®­îc nöa n¨m vµ tiÕn tíi mét gi¶i ph¸p chÝnh trÞ trong quan hÖ ViÖt - Ph¸p. Cuéc gÆp kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶ v× phÝa Ph¸p ®­a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Çu hµng mµ ta kh«ng thÓ chÊp nhËn. Võa tíi n¬i, ngay trong qu¸ tr×nh æn ®Þnh n¬i ë vµ lµm viÖc, chóng t«i khÈn tr­¬ng tËp trung vµo nhiÖm vô chñ yÕu lóc nµy lµ chuÈn bÞ kÕ ho¹ch mïa kh« ®Ó toµn qu©n s½n sµng ®èi phã víi cuéc tiÕn c«ng Thu - §«ng ®Çu tiªn cña qu©n Ph¸p, mµ Bé Thèng so¸i dù kiÕn ViÖt B¾c lµ mét trong nh÷ng h­íng chiÕn l­îc cã thÓ diÔn ra cuéc hµnh binh cña ®Þch. Héi nghÞ tËp huÊn vÒ x©y dùng bé ®éi chñ lùc häp ë Phó Minh, c¸c líp ®µo t¹o vµ båi d­ìng c¸n bé s¬ cÊp ë Soi Mit, trung 389

cÊp ë La B»ng, héi nghÞ d©n qu©n vµ c¸c héi nghÞ qu©n sù toµn quèc lÇn 3 (th¸ng 6) vµ lÇn 4 (th¸ng 9-1947) ®Òu diÔn ra trong vïng §ång §au, Qu¶ng N¹p, chuÈn bÞ cho toµn qu©n b­íc vµo Thu - §«ng. Håi ®ã, toµn qu©n, toµn d©n míi b­íc vµo kh¸ng chiÕn toµn quèc ®­îc chõng nöa n¨m, mäi vÊn ®Ò ë tÇm chiÕn l­îc ®èi víi c¸c c¬ quan Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh cßn rÊt míi mÎ. Bëi vËy trong suèt mïa HÌ n¨m 1947, mäi ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan ®Òu nh»m kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm c¶ vÒ mÆt tæ chøc, chØ ®¹o vµ chØ huy t¸c chiÕn tõ c¬ quan Tæng hµnh dinh ®Õn cÊp c¬ së, nh»m t¹o nªn mét b­íc tr­ëng thµnh míi ®Ó qu©n vµ d©n c¶ n­íc, tr­íc hÕt lµ qu©n, d©n ViÖt B¾c, lµm thÊt b¹i cuéc hµnh binh cña ®Þch lªn c¨n cø ®Þa trong mïa kh« ®Çu tiªn cña cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc. Th¾ng lîi cã ý nghÜa chiÕn l­îc quan träng trong mïa kh« ®Çu tiªn nµy lµ Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh ®· chØ huy qu©n vµ d©n ViÖt B¾c cïng víi sù phèi hîp cña c¸c chiÕn tr­êng toµn quèc ®¸nh b¹i cuéc hµnh binh cña hµng v¹n qu©n Ph¸p, b¶o vÖ an toµn c¬ quan l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn, c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, trong ®ã cã An toµn khu §Þnh Hãa. Tõ kinh nghiÖm mïa kh« n¨m 1947, th¸ng 8-1948, Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh më MÆt trËn 3 - MÆt trËn Trung du, ®Æt Së chØ huy t¹i Qu©n Chu (nam thÞ x· Th¸i Nguyªn). Bé ®· x©y dùng kÕ ho¹ch vµ ®iÒu ®éng c¸c lùc l­îng cÇn thiÕt, s½n sµng ®¸nh ®Þch nÕu chóng l¹i tiÕp tôc tiÕn c«ng lªn ViÖt B¾c. Nh­ng sau thÊt b¹i trong cuéc tiÕn c«ng mïa kh« 1947, ®Þch kh«ng cßn ®ñ søc më cuéc hµnh binh quy m« lín lªn c¨n cø ®Þa nh­ ta dù kiÕn. 390

Hai n¨m sau, khi chuÈn bÞ chiÕn dÞch gi¶i phãng biªn giíi, mét trong nh÷ng suy nghÜ ®Çu tiªn cña c¬ quan tham m­u Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh lµ ph¶i x©y dùng kÕ ho¹ch b¶o vÖ An toµn khu ë c¶ hai bªn nói Hång, ®Ò phßng tr­êng hîp ®Þch më cuéc hµnh binh lªn Th¸i Nguyªn - Tuyªn Quang hßng ®èi phã víi cuéc tiÕn c«ng cña chñ lùc ta trªn chiÕn tr­êng ®­êng sè 4. §óng nh­ ph¸n ®o¸n cña ta, ngµy 29-9-1950, b»ng cuéc hµnh binh mang mËt danh Chã biÓn (Phoque) víi chõng mét v¹n qu©n do §¹i t¸ Gambiez chØ huy, qu©n Ph¸p tiÕn lªn Th¸i Nguyªn hßng thu hót bé ®éi chñ lùc cña ta trªn ®­êng sè 4 vÒ \"cøu nguy cho Thñ ®« kh¸ng chiÕn\". Do ®· dù kiÕn tr­íc, nhiÖm vô vµ kÕ ho¹ch b¶o vÖ c¨n cø ®Þa ®· ®­îc chuÈn bÞ vµ giao cho Trung ®oµn c¶nh vÖ 246 vµ c¸c lùc l­îng vò trang ®Þa ph­¬ng, nªn trªn h­íng ®­êng sè 4, sau trËn më mµn §«ng Khª, qu©n ta tiÕp tôc kÕ ho¹ch t¸c chiÕn ChiÕn dÞch Biªn giíi. Sau nh÷ng thÊt b¹i liªn tiÕp cña ®Þch vµ khi sè phËn phßng tuyÕn ®­êng sè 4 cña ®Þch ®· ®­îc ®Þnh ®o¹t, ngµy 10-10-1950, Gambiez buéc ph¶i lui qu©n khái Th¸i Nguyªn. An toµn khu §Þnh Hãa vÉn ®øng v÷ng. Sau chiÕn th¾ng Biªn giíi, trong suèt qu¸ tr×nh chuyÓn sang giai ®o¹n cuèi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, c¸c kÕ ho¹ch tiÕn c«ng chiÕn l­îc, tõ c¸c chiÕn dÞch Trung du, ®­êng 18, Hµ Nam Ninh ®Õn c¸c chiÕn dÞch Hßa B×nh, T©y B¾c, Th­îng Lµo vµ §iÖn Biªn Phñ, ®Òu ®­îc bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh t¹i Së chØ huy cña Tæng hµnh dinh t¹i §Þnh Hãa. Trong c¸c ®Þa danh chøng kiÕn c¸c cuéc héi nghÞ qu©n sù quan träng nãi trªn, næi lªn lµ b¶n TØn Keo, mét b¶n ng­êi 391

Dao thuéc th«n Lôc Gi·, s¸t ch©n nói Hång. T¹i ®©y, vµo ®Çu th¸ng 10-1953, trong mét c¨n nhµ nhá gi÷a rõng vÇu, d­íi sù chñ tr× cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Bé ChÝnh trÞ ®· häp vµ quyÕt ®Þnh kÕ ho¹ch t¸c chiÕn chiÕn l­îc §«ng - Xu©n 1953- 1954. Víi kÕ ho¹ch t¸c chiÕn chiÕn l­îc ®Æc biÖt quan träng nµy, trong ®ît 1 cña chiÕn cuéc §«ng - Xu©n, qu©n ta ®· ®¸nh liªn tiÕp 5 ®ßn trªn c¸c h­íng chiÕn l­îc toµn §«ng D­¬ng; sang ®ît 2 cña chiÕn cuéc, Bé Thèng so¸i h¹ quyÕt t©m tiªu diÖt tËp ®oµn cø ®iÓm §iÖn Biªn Phñ. Sau chiÕn th¾ng cña ChiÕn dÞch lÞch sö §iÖn Biªn Phñ, ®Êt §Þnh Hãa cßn tiÕp tôc chøng kiÕn cuéc häp quan träng cuèi cïng cña Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng, ®ã lµ Héi nghÞ lÇn thø s¸u, khãa II (më réng) vµo trung tuÇn th¸ng 7- 1954, ®Ó nhËn ®Þnh t×nh h×nh vµ x¸c ®Þnh nhiÖm vô míi cho qu©n vµ d©n c¶ n­íc trong ®iÒu kiÖn miÒn B¾c ®­îc gi¶i phãng . Trong suèt 8 n¨m (1947-1954), nÕu an toµn khu cña toµn bé guång m¸y l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn (®øng ch©n ë c¶ hai phÝa ®«ng vµ t©y nói Hång) ®· chøng kiÕn mäi quyÕt s¸ch chiÕn l­îc toµn diÖn cña Bé ChÝnh trÞ, Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ, nh»m ®­a cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p ®Õn th¾ng lîi, th× riªng ë phÝa ®«ng nói Hång, t¹i An toµn khu §Þnh Hãa, Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh ®· chuÈn bÞ vµ ®Ò ®¹t víi Bé Thèng so¸i tèi cao mäi chñ tr­¬ng vµ biÖn ph¸p qu©n sù, c¶ vÒ x©y dùng lùc l­îng vµ t¸c chiÕn chiÕn l­îc, tõ chiÕn dÞch ®Çu tiªn (b¶o vÖ c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c) ®Õn chiÕn dÞch cuèi cïng (tiªu diÖt tËp ®oµn cø ®iÓm §iÖn Biªn Phñ), tiÕn tíi gi¶i phãng hoµn toµn miÒn B¾c. 392

3. An toµn khu §Þnh Hãa - Nh÷ng t×nh c¶m vµ nh÷ng kû niÖm khã quªn Trong suèt nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, trõ nh÷ng ngµy rêi c¨n cø ®Þa ®Ó ®i chiÕn dÞch, c¸n bé kh¸ng chiÕn th­êng lµm viÖc t¹i ba c¬ quan tæng côc mµ nh÷ng bé phËn ®Çu n·o lu«n ®øng ch©n trong An toµn khu §Þnh Hãa. Vµ ®ã chÝnh lµ lý do m¶nh ®Êt lÞch sö nµy ®Ó l¹i nhiÒu dÊu Ên khã quªn, kh«ng chØ víi chóng t«i - nh÷ng c¸n bé Tæng hµnh dinh - mµ víi rÊt nhiÒu c¸n bé cña c¸c ®Þa ph­¬ng, chiÕn tr­êng mçi khi vÒ dù c¸c héi nghÞ do Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh triÖu tËp. Mïa HÌ n¨m 1947, lÇn ®Çu tiªn ®Æt ch©n lªn vïng ®Êt §Þnh Hãa, nhiÒu c¸n bé miÒn xu«i míi ®­îc chøng kiÕn vµ hiÓu biÕt thªm vÒ cuéc sèng cña ng­êi d©n miÒn nói, ®­îc kh¸i qu¸t lµ n­íc gi· g¹o - tr©u gâ mâ - chã leo thang. Buæi ®Çu, cã anh ®øng nh×n kh«ng ch¸n m¾t n­íc suèi ®­îc n¾n dßng ®Ó ®æ vµo chµy vµ khi ®· ®Çy n­íc, chµy gieo xuèng cèi g¹o vµ lµm vang lªn mét ©m thanh, mµ sau nµy cã nh¹c sÜ ®· vÝ tiÕng chµy bªn suèi \"nh­ tiÕng ai thë dµi\". Mïa rÐt ®Çu tiªn cña ChiÕn khu ViÖt B¾c, ®èi víi chóng t«i thËt khã quªn. Mïa §«ng n¨m Êy (1947) ®­îc coi lµ mïa rÐt nhÊt trong suèt nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Håi ®ã, bé ®éi võa rêi Thñ ®« lªn ViÖt B¾c cßn rÊt thiÕu thèn, cho nªn ®èi víi nhiÒu c¸n bé (vèn quen sèng trong m«i tr­êng Êm cóng cña gia ®×nh gi÷a thµnh phè) thêi tiÕt mïa §«ng ®Çu tiªn ë ViÖt B¾c qu¶ lµ mét thö th¸ch kh¾c nghiÖt. Bé ®éi ta n¨m ®ã nghÌo vµ thiÕu thèn tíi møc, ë Trung ®oµn C¶nh vÖ (b¶o vÖ Trung ­¬ng vµ c¨n cø ®Þa), cã tiÓu ®éi chØ cã mét c¸i ch¨n chiªn dµnh cho chiÕn sÜ g¸c. C¸c anh em kh¸c 393

trong tiÓu ®éi n»m ngñ \"óp th×a\" trªn c¸i gi­êng tËp thÓ ®an b»ng nøa, c¹nh ®èng löa hång, kh«ng mµn, kh«ng ch¨n, kh«ng chiÕu. Còng trong nh÷ng n¨m ®Çu tiªn ®ã, nhiÒu anh em c¸n bé miÒn xu«i lÇn ®Çu tiªn biÕt thÕ nµo lµ \"sèt rÐt rõng\". §ã lµ nh÷ng c¬n sèt rÐt \"rung gi­êng\". Nh÷ng èng thuèc tiªm quinoforme lµ cña hiÕm ®· ®µnh, ngay c¶ tõng viªn thuèc kÝ ninh còng thiÕu. Sau c¸i rÐt n¨m 1947 ®¸ng nhí Êy lµ nh÷ng ngµy ®ãi gi¸p h¹t n¨m 1949. C¶ ViÖt B¾c ®ãi. Cô Hå ph¶i kªu gäi ®ång bµo c¶ miÒn xu«i lÉn miÒn ng­îc b¸n l­¬ng thùc ®Ó cã g¹o nu«i qu©n. Cã b÷a c¬m kh«ng ®ñ no, anh chÞ em chóng t«i kÐo nhau vµo rõng t×m æi xanh ¨n cho ngu«i c¬n ®ãi. Riªng víi c¸n bé phô n÷, giê ®©y thËt khã mµ h×nh dung næi chÞ em håi ®ã khã kh¨n, thiÕu thèn ®Õn thÕ nµo, nhÊt lµ tõ khi ®Þch phong táa kinh tÕ gi÷a vïng tù do vµ vïng t¹m bÞ chiÕm. Mét c¸i quÇn t¬ døa chÞ em chØ mÆc ®­îc mét n¨m lµ r¸ch. Cho nªn mçi lÇn ®­îc ph©n c«ng xuèng §¹i Tõ lÊy g¹o, chÞ em ph¶i m­în nhau c¸i quÇn lµnh lÆn ®Ó däc ®­êng tõ Qu¸n Vu«ng xuèng §¹i Tõ khái xÊu hæ nÕu gÆp ng­êi quen v× mÆc quÇn v¸. ChÝnh trong nh÷ng ngµy khã kh¨n, thiÕu thèn ®ã, bµ con c¸c th«n b¶n ë An toµn khu §Þnh Hãa ®· chñ ®éng c­u mang chóng t«i b»ng tõng b¸t thuèc gia truyÒn ch÷a sèt rÐt, tõng khóc c¬m lam, tõng cñ s¾n lïi. Bµ con cßn cho tre nøa, l¸ ®Ó chóng t«i dùng nh÷ng c¨n nhµ nhá lµm n¬i ë vµ lµm viÖc, tr¸nh mïi ph©n tr©u d­íi gÇm nhµ sµn x«ng lªn. Nh÷ng ngµy bì ngì ban ®Çu qua ®i, chóng t«i quen dÇn víi phong tôc, tËp qu¸n cña bµ con, biÕt lâm bâm vµi tiÕng 394

®Þa ph­¬ng, ch¼ng bao l©u mçi thµnh viªn trong c¬ quan ®Òu hßa nhËp víi cuéc sèng trong th«n b¶n. ThÕ råi dÇn dÇn h×nh thµnh nh÷ng líp b×nh d©n häc vô, nh÷ng buæi huÊn luyÖn qu©n sù cho d©n qu©n, du kÝch ®Þa ph­¬ng, nh÷ng buæi d¹y h¸t cho c¸c em thiÕu niªn, nhi ®ång vµ nhÊt lµ nh÷ng dÞp líp trÎ chóng t«i cïng nam n÷ thanh niªn ®Þa ph­¬ng chuÈn bÞ nh÷ng buæi liªn hoan v¨n nghÖ \"c©y nhµ l¸ v­ên\". Tõ ®ã, mèi quan hÖ qu©n d©n ngµy cµng th¾m thiÕt. Ai còng biÕt håi ®ã ®ång bµo §Þnh Hãa còng nh­ toµn ChiÕn khu ViÖt B¾c cßn nghÌo, d©n trÝ thÊp, nh­ng trong tõng th«n b¶n, t×nh th­¬ng yªu c¸n bé vµ bé ®éi thËt kh«ng g× s¸nh næi. ChÝnh t×nh qu©n d©n th¾m thiÕt Êy ®· gãp phÇn ®éng viªn, khuyÕn khÝch chóng t«i v­ît qua mäi khã kh¨n, thiÕu thèn ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô. Nh÷ng ®Þa danh Qu¶ng N¹p, §iÒm MÆc, §ång §au, B¶n PiÒng, v.v., g¾n liÒn víi mçi b­íc tr­ëng thµnh cña c¬ quan Tæng hµnh dinh. ChÝnh nh÷ng ®Þa danh ®ã ®· chøng kiÕn nh÷ng cuéc héi nghÞ cÊp cao ho¹ch ®Þnh tõng biÖn ph¸p chiÕn l­îc c¶ vÒ x©y dùng lùc l­îng vµ t¸c chiÕn chiÕn l­îc ®Ó ®em l¹i nh÷ng th¾ng lîi ngµy cµng lín trªn chiÕn tr­êng. Còng chÝnh t¹i nh÷ng n¬i ®ã ®· diÔn ra nh÷ng líp tËp huÊn c¸n bé toµn qu©n, nh÷ng cuéc diÔn tËp trong phong trµo rÌn c¸n, chØnh qu©n tr­íc mçi mïa chiÕn dÞch... Kh«ng chØ nh÷ng c¸n bé trong c¸c tæng côc thuéc Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh chóng t«i mµ c¶ c¸n bé c¸c ®¬n vÞ, chiÕn tr­êng còng cã quan hÖ th©n thiÕt vµ nh÷ng t×nh c¶m s©u s¾c víi bµ con §Þnh Hãa. C¸n bé cÊp khu vµ trung ®oµn trong toµn qu©n ®Þnh kú ®­îc triÖu tËp vÒ häp héi nghÞ qu©n sù ®Òu thÊy ®­îc ®Õn an toµn khu nh­ trë vÒ nhµ m×nh, dï 395

kh«ng Ýt tr­êng hîp nhiÒu c¸n bé vÒ häp kh«ng chÞu næi c¸i rÐt chiÕn khu, ®ªm ®ªm chØ ngåi th× thÇm chuyÖn phiÕm chung quanh ®èng löa hång. Sinh thêi, mçi khi nãi ®Õn chuyÕn ra B¾c n¨m 1948, Th­îng t­íng TrÇn V¨n Trµ l¹i nh¾c ®Õn nh÷ng kû niÖm khã quªn khi anh cïng ph¸i ®oµn Nam Bé ra B¾c vµ ®Õn th¨m Bé T­ lÖnh MÆt trËn 3 ë Qu©n Chu, s¸t ch©n phÝa ®«ng b¾c cña d·y Tam §¶o. Mét trong nh÷ng chuyÖn th­êng ®­îc anh nh¾c ®Õn lµ c¸i rÐt ViÖt B¾c. Dï chØ tr¶i qua mét lÇn nh­ng thËt lµ mét kû niÖm khã quªn ®èi víi mçi thµnh viªn trong ph¸i ®oµn miÒn Nam håi ®ã. Sau ngµy ®Êt n­íc thèng nhÊt, chóng t«i ®· nhiÒu lÇn trë l¹i ®Êt §Þnh Hãa. Cã tr­êng hîp ®­îc tham gia ®oµn cña §¹i t­íng Tæng T­ lÖnh vÒ th¨m an toµn khu, nh­ng kh«ng Ýt lÇn chóng t«i tæ chøc nh÷ng ®oµn riªng, cã khi chØ vµi ba ng­êi. Trë l¹i m¶nh ®Êt ®· chøng kiÕn tõng b­íc tr­ëng thµnh cña m×nh hµng nöa thÕ kû tr­íc, ®Õn th¨m tõng gia ®×nh n¬i tró qu©n n¨m x­a, chóng t«i kh«ng giÊu næi nçi xóc ®éng. RÊt nhiÒu ng­êi ë tuæi chóng t«i ®· ra ®i. Suèt nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, chÝnh qua nh÷ng ngµy chung sèng víi nh÷ng ng­êi b¹n tr¹c tuæi Êy mµ chóng t«i hiÓu s©u s¾c t×nh qu©n d©n, hiÓu thÕ nµo lµ tinh thÇn vµ ý chÝ cña ng­êi d©n trong c¨n cø ®Þa kh¸ng chiÕn, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng thêi gian quyÕt liÖt nhÊt nh­ Thu - §«ng n¨m 1947. Mçi lÇn trë l¹i an toµn khu, chóng t«i l¹i nhí tíi lêi th¬ cña Tè H÷u: “Nhí sao ngµy th¸ng c¬ quan, Gian nan ®êi vÉn ca vang nói ®Ìo. Nhí sao tiÕng mâ rõng chiÒu, Chµy ®ªm nÖn cèi ®Òu ®Òu suèi xa...” 396

Th¾p nÐn h­¬ng th¬m c¾m lªn mé nh÷ng ng­êi b¹n n¨m x­a, chóng t«i thÇm nãi víi nh÷ng ng­êi ®· khuÊt r»ng: giê ®©y ®Êt n­íc ®· ®æi thay, thÕ hÖ con ch¸u ®· thay cha anh qu¶n lý ®Þa ph­¬ng, kinh tÕ §Þnh Hãa ®· kh¸ gi¶, d©n trÝ ®· më mang, giao th«ng ®· c¶i thiÖn, bé mÆt an toµn khu ®· kh¸c x­a vÒ nhiÒu mÆt. Mong bµ con h·y phï hé cho líp trÎ xøng ®¸ng víi tinh thÇn vµ ý chÝ cña cha anh thuë tr­íc, h·y lu«n nh¾c nhë con em nhí lêi d¹y cña Cô Hå. Lêi d¹y ®ã ®· trë thµnh bµi häc cã tÇm quan träng hµng ®Çu ®èi víi mçi c¸n bé, ®¶ng viªn c¶ trong thêi chiÕn vµ thêi b×nh, ®ã lµ dùa vµo d©n, dùa ch¾c vµo d©n th× kh«ng kÎ thï nµo cã thÓ tiªu diÖt ®­îc. 397

Tæng hµnh dinh Bé Tæng T­ lÖnh - Bé tæng tham m­u tõ §Þnh Hãa chØ ®¹o c¸c chiÕn dÞch tõ ViÖt B¾c thu - ®«ng n¨m 1947 ®Õn §iÖn Biªn Phñ n¨m 1954 Ban Tæng kÕt lÞch sö Bé Tæng tham m­u Ngµy 15-5-1945, thùc hiÖn quyÕt ®Þnh cña Héi nghÞ qu©n sù B¾c Kú, lÔ hîp nhÊt c¸c lùc l­îng vò trang c¸ch m¹ng thµnh ViÖt Nam Gi¶i phãng qu©n ®­îc cö hµnh t¹i x· §Þnh Biªn, huyÖn §Þnh Hãa, n¬i ®©y ®· trë thµnh ®Þa danh lÞch sö. §Þnh Hãa cã ®ñ \"thiªn thêi, ®Þa lîi, nh©n hßa\" sím cã phong trµo c¸ch m¹ng, lµ mét ®Þa bµn quan träng cña Khu gi¶i phãng. §Çu n¨m 1947, §Þnh Hãa l¹i ®­îc chän lµm An toµn khu cña Thñ ®« kh¸ng chiÕn, ®­îc vinh dù ®ãn Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng c¸c c¬ quan Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, MÆt trËn, qu©n ®éi... vÒ ®©y l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p cho ®Õn ngµy th¾ng lîi. HÇu hÕt c¸c b¶n lµng trong huyÖn ®· trë thµnh n¬i ë, lµm viÖc cña c¸c c¬ quan Trung ­¬ng vµ Tæng T­ lÖnh, Bé Tæng tham m­u. T×nh c¶m qu©n d©n g¾n bã rÊt c¶m ®éng: 398

\"Th­¬ng nhau chia cñ s¾n lïi B¸t c¬m sÎ nöa ch¨n sui ®¾p cïng\". T¹i ®©y nh÷ng tªn ng­êi, tªn ®Êt, tªn lµng ®· trë thµnh th©n thuéc. ChÝnh trªn m¶nh ®Êt nµy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng Trung ­¬ng §¶ng, Bé Tæng t­ lÖnh ®· cã nh÷ng quyÕt ®Þnh quan träng më c¸c chiÕn dÞch lín còng nh­ nh÷ng sù kiÖn lÞch sö kh¸c. Trung tuÇn th¸ng 6-1947, khi míi lªn An toµn khu §Þnh Hãa, Bé Tæng t­ lÖnh ®· triÖu tËp Héi nghÞ qu©n sù lÇn thø 3. Héi nghÞ nhËn ®Þnh: ®Þch cã thÓ m­u ®å cuéc ®¹i tiÕn c«ng vµo ViÖt B¾c vµ nh»m môc ®Ých chÝnh lµ tiªu diÖt chñ lùc cña ta. T¹i héi nghÞ nµy, lÇn ®Çu tiªn mét sè vÊn ®Ò vÒ chØ ®¹o t¸c chiÕn ®­îc x¸c ®Þnh thµnh nguyªn t¾c: Gi÷ quyÒn chñ ®éng, hiÓu ®Þch, hiÓu ta; biÕt dïng lùc l­îng dù bÞ, tËp trung binh lùc, ®iÒu ®éng kÞp thêi, nghi binh ®¸nh l¹c h­íng ®Þch, ®¸nh bÊt thÇn, xuÊt kú bÊt ý; lîi dông ®iÓm yÕu cña ®Þch, phèi hîp chiÕn ®Êu gi÷a c¸c ®¬n vÞ, gi÷a chñ lùc vµ ®Þa ph­¬ng; ®¸nh tiªu diÖt, ®¸nh cã kÕ ho¹ch. Còng trong thêi gian nµy, viÖc x©y dùng bé ®éi chñ lùc còng ®­îc bé quan t©m. T¹i Phó Minh, §¹i Tõ, Th¸i Nguyªn, Bé Tæng tham m­u triÖu tËp héi nghÞ bµn vÒ x©y dùng bé ®éi chñ lùc. T¹i héi nghÞ nµy, lÇn ®Çu tiªn kh¸i niÖm vÒ chiÕn dÞch ®­îc x¸c ®Þnh. Tuy míi lµ b­íc ®Çu, nh­ng héi nghÞ ®· t¹o ®­îc sù nhÊt trÝ vÒ mét vÊn ®Ò lín trong chØ ®¹o t¸c chiÕn, lµm c¬ së lý luËn ban ®Çu chØ ®¹o ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt chiÕn dÞch cña bé ®éi trªn chiÕn tr­êng. Tõ 27 ®Õn 29-9-1947, bé ®· triÖu tËp vµ chñ tr× Héi nghÞ qu©n sù lÇn thø 4. Héi nghÞ chØ râ ph¶i ph¸ kÕ ho¹ch tiÕn 399

c«ng cña ®Þch, gi÷ g×n chñ lùc, g¾ng tiªu diÖt tõng bé phËn lùc l­îng cña ®Þch. ChiÕn thuËt lµ \"kiªn quyÕt t×m c¬ héi ®¸nh vËn ®éng chiÕn, tiªu diÖt ®Þch\". T¹i héi nghÞ nµy, lÇn ®Çu tiªn nªu lªn mét c¸ch cô thÓ ph­¬ng thøc hµnh ®éng vµ mèi liªn hÖ gi÷a bé ®éi chñ lùc víi lùc l­îng vò trang ®Þa ph­¬ng: \"dïng ®¬n vÞ ®¹i ®éi ®Ó ho¹t ®éng trªn chiÕn tr­êng cña mét ®Þa ph­¬ng. N¬i nµo cÇn bé ®éi ph¶i gióp ®ì, ph©n t¸n mét phÇn bé ®éi vµo d©n qu©n\". LÇn ®Çu tiªn quan ®iÓm chiÕn tranh nh©n d©n cña §¶ng vµ B¸c Hå ®­îc ®Ò cËp víi c¸i tªn ban ®Çu lµ \"quÇn chóng chiÕn tranh\". Ngµy 4-10-1947, trong mÖnh lÖnh göi c¸c khu, Bé Tæng chØ huy kh¼ng ®Þnh: ThÕ nµo ®Þch còng cã nh÷ng cuéc hµnh binh lín vµ nh»m B¾c Bé lµ chiÕn tr­êng chÝnh. Bé dù kiÕn 3 kh¶ n¨ng cña ®Þch lµ: QuÐt vïng ®ång b»ng B¾c Bé; ®¸nh lªn c¨n cø ViÖt B¾c; quÐt vïng B×nh TrÞ Thiªn. Bé còng x¸c ®Þnh h­íng ho¹t ®éng cña chñ lùc c¸c khu, ®ång thêi giao nhiÖm vô cho c¸c trung ®oµn ®éc lËp. Trªn ®©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò chiÕn l­îc lín cã liªn quan chÆt chÏ víi tiÕn tr×nh ChiÕn dÞch ViÖt B¾c. Tr­a ngµy 7-10-1947, Bé Tæng chØ huy nhËn ®­îc tin qu©n Ph¸p nh¶y dï chiÕm ®ãng B¾c K¹n vµ Chî Míi. Ngµy 8-10-1947 l¹i nhËn ®­îc tin ®Þch nh¶y dï xuèng Chî §ån; mét ®oµn c¬ giíi cña ®Þch tõ L¹ng S¬n tiÕn lªn h­íng Na SÇm, ThÊt Khª. Ngµy 7-10, Bé Tæng chØ huy ra lÖnh cho lùc l­îng vò trang ViÖt B¾c ph¶i: \"Tiªu diÖt tõng bé phËn cña ®Þch; triÖt ®Ó ph¸ ho¹i ®­êng s¸, cÇu cèng, triÖt ®­êng tiÕp tÕ cña chóng...\". Tèi 8-10-1947, mét sè c¸n bé chñ chèt cña Bé Tæng tham m­u ®· trao ®æi ý kiÕn vµ b¸o c¸o lªn Bé Tæng chØ huy: Nh¶y 400

dï xuèng trung t©m c¨n cø ®Þa, ®Þch giµnh ®­îc bÊt ngê. Râ rµng lµ chóng dùa vµo ­u thÕ vÒ binh khÝ, kü thuËt ®Ó hµnh ®éng m¹o hiÓm, nh»m ®¹t mÊy môc tiªu chiÕn l­îc mµ Héi nghÞ qu©n sù lÇn thø 4 cña ta ®· dù kiÕn... Ngµy 13-10-1947, c¬ quan tham m­u nhËn ®­îc b¶n kÕ ho¹ch hµnh binh cña ®Þch. Sau khi nghiªn cøu, Bé Tæng chØ huy vµ Bé Tæng tham m­u ®· rót ra nh÷ng kÕt luËn quan träng ®Ó b¸o c¸o lªn Ban Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng. B¸o c¸o cña Tæng chØ huy vµ Bé Tæng tham m­u ®­îc Th­êng vô Trung ­¬ng chÊp nhËn. Ngµy 15-10-1947, Th­êng vô Trung ­¬ng ra chØ thÞ chØ ra ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng cña lùc l­îng vò trang nh»m ®¸nh b¹i cuéc tiÕn c«ng mïa §«ng cña ®Þch. TiÕp ®ã lµ mÖnh lÖnh cña Bé Tæng chØ huy göi c¸c khu h­íng dÉn cô thÓ viÖc ®iÒu chØnh lùc l­îng vò trang trong c¸c khu vµ c¸ch ®¸nh cña c¸c lùc l­îng. Cuèi th¸ng 10-1947, mÆt trËn s«ng L«, mÆt trËn ®­êng sè 4, mÆt trËn ®­êng sè 3 lÇn l­ît ra ®êi. Cïng víi viÖc chØ ®¹o bé ®éi chñ lùc chiÕn ®Êu trªn ba h­íng chÝnh nh»m lµm thÊt b¹i cuéc tiÕn c«ng cña ®Þch, Bé Tæng chØ huy rÊt quan t©m ®Èy m¹nh phong trµo chiÕn tranh du kÝch. Gi÷a th¸ng 11-1947, bé ra b¶n huÊn lÖnh: \"Ph¸t ®éng chiÕn tranh du kÝch - nhiÖm vô qu©n sù c¨n b¶n trong giai ®o¹n nµy\". B¶n huÊn lÖnh cã ý nghÜa thùc tiÔn vµ lý luËn chiÕn l­îc l©u dµi. Nhê cã sù ®ïm bäc, chë che vµ gióp ®ì cña ®ång bµo c¸c d©n téc §Þnh Hãa nãi riªng vµ nh©n d©n ViÖt B¾c nãi chung, sau hai th¸ng r­ìi chØ ®¹o, chØ huy vµ trùc tiÕp ®iÒu hµnh cuéc ph¶n c«ng trªn quy m« chiÕn dÞch cã ý nghÜa chiÕn l­îc, qu©n vµ d©n ta ®· giµnh ®­îc th¾ng lîi lín c¶ vÒ qu©n sù, chÝnh trÞ vµ tinh thÇn. Ngµy 22-12-1947, qu©n Ph¸p rót vÒ 401

Hµ Néi, kÕt thóc cuéc hµnh binh kÐo dµi 75 ngµy víi nh÷ng tæn thÊt vÒ ng­êi vµ ph­¬ng tiÖn chiÕn tranh. ChiÕn l­îc \"®¸nh nhanh th¾ng nhanh\" cña Ph¸p bÞ ph¸ s¶n. Tõ ®Çu n¨m 1948 ®Õn gi÷a n¨m 1950, trªn c¶ n­íc, qu©n ta ®· më trªn 20 chiÕn dÞch nhá. C¸c chiÕn dÞch nµy th­êng do liªn khu hoÆc bé vµ liªn khu cïng chØ ®¹o. Môc ®Ých, ®Þa bµn më chiÕn dÞch th­êng do cÊp chiÕn l­îc ®Ò ra. Kh«ng gian chiÕn dÞch vµ lùc l­îng tham gia ®Òu cã ý kiÕn chØ ®¹o cña Bé Tæng chØ huy, nhÊt lµ trªn chiÕn tr­êng chÝnh B¾c Bé. Bé ®éi chñ lùc cña bé tham gia hÇu hÕt c¸c chiÕn dÞch do c¸c liªn khu tæ chøc trªn chiÕn tr­êng phÝa b¾c. Sau mçi chiÕn dÞch, sù chØ ®¹o rót kinh nghiÖm cña bé ®· gióp cho cÊp liªn khu vµ trung ®oµn nhËn thøc ngµy cµng râ nghÖ thuËt tæ chøc vµ ®iÒu hµnh chiÕn dÞch. Nãi c¸ch kh¸c, tõ thùc tÕ chiÕn tr­êng, bé ®· chØ ®¹o ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña nghÖ thuËt chiÕn dÞch trong thêi kú nµy. Th¾ng lîi cña qu©n vµ d©n ta ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc cñng cè lßng tin vµo tiÒn ®å cña cuéc kh¸ng chiÕn. Khu c¨n cø ®­îc cñng cè, nh©n d©n c¸c d©n téc ViÖt B¾c còng nh­ nh©n d©n §Þnh Hãa nãi riªng cµng ra søc gióp ®ì kh¸ng chiÕn, gióp ®ì bé ®éi. ChÝnh trong bèi c¶nh ®ã, Bé Tæng chØ huy, Bé Tæng tham m­u cã thªm nhiÒu thuËn lîi ®Ó chØ ®¹o, chØ huy cuéc kh¸ng chiÕn. §Õn gi÷a n¨m 1950, yªu cÇu chiÕn l­îc cña ta lµ ph¸ ©m m­u phong táa biªn giíi phÝa B¾c cña ®Þch, më ®­êng giao l­u gi÷a n­íc ta víi c¸c n­íc anh em ®Ó tranh thñ sù ñng hé, gióp ®ì quèc tÕ. QuyÕt t©m thùc hiÖn b»ng ®­îc nhiÖm vô 402

Th­êng vô Trung ­¬ng giao cho qu©n ®éi, ngµy 7-7-1950, Bé Tæng t­ lÖnh quyÕt ®Þnh më chiÕn dÞch gi¶i phãng vïng biªn giíi §«ng B¾c, tiÕn c«ng vµo phßng tuyÕn ®Þch trªn ®­êng sè 4, tËp trung vµo khu vùc tõ Cao B»ng ®Õn ThÊt Khª. §Çu th¸ng 8-1950, sau Héi nghÞ c¸n bé, ®ång chÝ Tæng T­ lÖnh Vâ Nguyªn Gi¸p trùc tiÕp lµm ChØ huy tr­ëng kiªm ChÝnh ñy, BÝ th­ §¶ng ñy chiÕn dÞch, cïng mét sè c¸n bé tham m­u ®i nghiªn cøu, quan s¸t vÞ trÝ Cao B»ng, nhËn thÊy cÇn suy nghÜ thªm vÒ chän môc tiªu trËn ®¸nh ®Çu tiªn. Ngµy 16-8-1950, §¶ng ñy MÆt trËn häp vµ kÕt luËn: NÕu tiÕn c«ng Cao B»ng tr­íc ch­a b¶o ®¶m ch¾c th¾ng, ®Ò nghÞ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Th­êng vô Trung ­¬ng cho ®¸nh §«ng Khª tr­íc. §Ò nghÞ nµy ®­îc B¸c vµ Th­êng vô chuÈn y. §ång chÝ Hoµng V¨n Th¸i, Tæng Tham m­u tr­ëng, Tham m­u chiÕn dÞch, trùc tiÕp lµm ChØ huy tr­ëng trËn më mµn §«ng Khª. Do chuÈn bÞ chu ®¸o vÒ chØ huy, lùc l­îng, hËu cÇn... trËn then chèt thø nhÊt cña ChiÕn dÞch Biªn giíi th¾ng lîi rùc rì. 10 giê ngµy 18-9, qu©n ta hoµn toµn lµm chñ thÞ trÊn §«ng Khª. KÕt qu¶ cña trËn §«ng Khª nãi lªn b­íc tiÕn bé míi vÒ chän ®iÓm hiÓm yÕu chiÕn dÞch, tæ chøc chØ huy vµ tr×nh ®é ®¸nh c«ng sù v÷ng ch¾c cña qu©n ®éi ta, t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn ý ®Þnh ®¸nh ®iÓm, diÖt viÖn mµ Bé ChØ huy chiÕn dÞch ®· ®Ò ra tõ ®Çu. §Ó \"gi÷ v÷ng thÕ chñ ®éng tranh thñ tiªu diÖt sinh lùc ®Þch, s½n sµng n¾m lÊy thêi c¬ tËp trung lùc l­îng t¸c chiÕn ®­a ChiÕn dÞch Biªn giíi ®Õn th¾ng lîi\", ngµy 25-9, Bé ChØ huy chiÕn dÞch ra mÖnh lÖnh chuÈn bÞ tiÕn c«ng ThÊt Khª. Ngµy 5-10, trËn then chèt thø hai quyÕt ®Þnh sè phËn cña Binh ®oµn L¬pagi¬, ®· kÕt thóc ë vïng nói Cèc X¸. C¶ 4 binh 403

®oµn tinh nhuÖ, thiÖn chiÕn bÞ qu©n ta tiªu diÖt vµ b¾t sèng. Ngµy 14-10, ta ngõng truy kÝch ®Þch vµ chñ ®éng kÕt thóc ChiÕn dÞch Biªn giíi. Do tÇm vãc chiÕn l­îc cña ChiÕn dÞch Biªn giíi nªn Bé Tæng chØ huy, Bé Tæng tham m­u ®· chuÈn bÞ nhiÒu yÕu tè c¨n cø ®Ó chiÕn dÞch giµnh th¾ng lîi: chuyÓn h­íng tiÕn c«ng chiÕn l­îc tõ T©y B¾c sang §«ng B¾c; trang bÞ vµ huÊn luyÖn bé ®éi theo yªu cÇu t¸c chiÕn tËp trung quy m« lín; ®éng viªn søc ng­êi, søc cña phôc vô chiÕn dÞch; tæ chøc c¬ quan chØ huy ®ñ tr×nh ®é ®¶m nhiÖm ®iÒu hµnh chiÕn dÞch; theo dâi chØ ®¹o vµ phª duyÖt nh÷ng quyÕt t©m lín cña Bé ChØ huy chiÕn dÞch; ®éng viªn c¸c chiÕn tr­êng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng phèi hîp. KÕt qu¶ to lín cña ChiÕn dÞch Biªn giíi ®· t¹o nªn b­íc ngoÆt chiÕn l­îc, lµm thay ®æi côc diÖn chiÕn tranh. Qu©n ta b¾t ®Çu chuyÓn sang giai ®o¹n chiÕn l­îc ph¶n c«ng vµ tiÕn c«ng. Nh©n d©n §Þnh Hãa l¹i thªm tin t­ëng, phÊn khëi, dèc søc, dèc lßng ñng hé kh¸ng chiÕn. Tõ 1951 ®Õn cuèi n¨m 1953, bé ®· chØ ®¹o tæ chøc c¸c chiÕn dÞch tiÕn c«ng: TrÇn H­ng §¹o, Hoµng Hoa Th¸m, Quang Trung, Lý Th­êng KiÖt, Hßa B×nh, T©y B¾c, Th­îng Lµo, Hµ Nam Ninh, c¸c chiÕn dÞch ë Trung Bé, Nam Bé, ë Lµo, c¸c cuéc chØnh huÊn \"rÌn c¸n chØnh qu©n\", tham gia c¶i c¸ch ruéng ®Êt, v.v.. TÊt c¶ ®Òu xuÊt ph¸t tõ Trung ­¬ng, Bé Tæng t­ lÖnh, Bé Tæng tham m­u ®øng ch©n trªn c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c trong ®ã cã §¹i Tõ, §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn). §©y lµ thêi kú chØ ®¹o chiÕn dÞch cña ta ph¸t triÓn víi nh÷ng néi dung ngµy cµng phong phó. B­íc ®Çu h×nh thµnh mét sè nhËn thøc vÒ c¸ch ®¸nh tËp ®oµn cø ®iÓm. §ã lµ nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u cã ý nghÜa thùc tiÔn s©u s¾c. 404

§Æc biÖt lµ cuèi n¨m 1953, t¹i TØn Keo (§Þnh Hãa), Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng Bé ChÝnh trÞ, Tæng Qu©n ñy häp quyÕt ®Þnh h¹ quyÕt t©m më chiÕn dÞch tiÕn c«ng §iÖn Biªn Phñ, kÕt thóc cuéc kh¸ng chiÕn. Nh©n d©n §Þnh Hãa còng nh­ nh©n d©n c¸c d©n téc c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c cã quyÒn tù hµo lµ ®· trùc tiÕp ®ãng gãp søc ng­êi, søc cña vµo cuéc kh¸ng chiÕn cña d©n téc. 405

Th¸i Nguyªn, n¬i ®øng ch©n cña c¸c binh ®oµn chñ lùc Th­îng t­íng Phïng ThÕ Tµi* Kh¸ng chiÕn toµn quèc bïng næ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng víi c¬ quan Trung ­¬ng §¶ng vµ Bé Tæng t­ lÖnh l¹i trë l¹i vïng c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c. Ngay tõ th¸ng 10-1946, B¸c ®· giao cho anh NguyÔn L­¬ng B»ng, TrÇn §¨ng Ninh lªn S¬n D­¬ng, §Þnh Hãa ®Ó chuÈn bÞ tr­íc ®Ó khi cÇn th× Trung ­¬ng vµ ChÝnh phñ sÏ trë l¹i ViÖt B¾c. Cïng víi S¬n D­¬ng, Chiªm Hãa, Na Hang thuéc Tuyªn Quang; Chî §ån, Chî R· thuéc B¾c K¹n; §Þnh Hãa, §¹i Tõ, Phó L­¬ng thuéc Th¸i Nguyªn trë thµnh an toµn khu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Ngµy 20-5-1947, B¸c chuyÓn ®Õn §iÒm MÆc, huyÖn §Þnh Hãa. ë ®©y mét ng«i nhµ sµn tho¸ng m¸t, xinh x¾n ®· ®­îc c¬ quan phôc vô cña Bé Tham m­u x©y dùng theo ®óng ý ®å cña B¸c trong mÊy c©u th¬ gi¶n dÞ: \"Trªn cã nói, d­íi cã s«ng Cã ®Êt ta trång, cã b·i ta ch¬i ___________ * Nguyªn Phã Tæng tham m­u tr­ëng Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam. 406

TiÖn ®­êng sang Bé Tæng ThuËn lèi tíi Trung ­¬ng Nhµ tho¸ng, r¸o, kÝn m¸i GÇn d©n kh«ng gÇn ®­êng. Cã thÓ nãi, t­ t­ëng chØ ®¹o cña B¸c vÒ cuéc chiÕn tranh nh©n d©n ®­îc thÓ hiÖn râ trong bµi th¬ ng¾n mµ ®Çy ý nghÜa nµy, ®ång thêi còng nãi lªn phong c¸ch b×nh dÞ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong cuéc sèng. Néi dung bµi th¬ to¸t lªn lµ c¸n bé ph¶i lu«n lu«n gÇn d©n, ®Ó gióp ®ì d©n, gi¸o dôc d©n nh­ng còng ®ång thêi ®Ó ®­îc d©n che chë, ®ïm bäc. Ph¶i xa ®­êng c¸i ®Ó tr¸nh con m¾t tß mß cña kÎ xÊu, cña bän gi¸n ®iÖp, ph¶i cã nói, cã s«ng ®Ó cuéc sèng lu«n gÇn gòi víi thiªn nhiªn, tho¶i m¸i trong sinh ho¹t. Kh¸ng chiÕn tr­êng kú, ph¶i Èn n¸u trong rõng s©u nh­ng ph¶i cã b·i vui ch¬i, luyÖn tËp thÓ dôc, thÓ thao, t¨ng c­êng søc kháe. §iÓm ®Æc biÖt lµ néi dung bµi th¬ còng nãi lªn phong c¸ch lµm viÖc tËp thÓ cña B¸c, v× thÕ mµ chän n¬i ë ph¶i: TiÖn ®­êng sang Bé Tæng ThuËn lèi tíi Trung ­¬ng Vµ chÝnh tõ nh÷ng ng«i nhµ sµn nh­ thÕ ®· ra ®êi mét trong nh÷ng bµi th¬ hay nhÊt cña B¸c: \"C¶nh rõng ViÖt B¾c thËt lµ hay. V­în hãt chim kªu suèt c¶ ngµy. Kh¸ch ®Õn th× mêi ng« nÕp n­íng, S¨n vÒ th­êng chÐn thÞt rõng quay. Non xanh n­íc biÕc tha hå d¹o, 407

R­îu ngät chÌ t­¬i mÆc søc say. Kh¸ng chiÕn thµnh c«ng ta trë l¹i, Tr¨ng x­a h¹c cò víi xu©n nµy\". * ** Lµ mét c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng ®­îc x©y dùng tõ rÊt sím, cã ®Çy ®ñ ba yÕu tè: thiªn thêi, ®Þa lîi, nh©n hßa, nªn Th¸i Nguyªn trë thµnh n¬i khai sinh vµ ®øng ch©n cña nhiÒu binh ®oµn chñ lùc Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam. Th¸ng 5-1947, Bé Tæng tham m­u triÖu tËp héi nghÞ x©y dùng lùc l­îng chñ lùc cña bé t¹i x· Phó Minh, §¹i Tõ, Th¸i Nguyªn. Thµnh phÇn tham dù gåm c¸n bé qu©n chÝnh tõ cÊp ®¹i ®éi trë lªn. §ång chÝ Tæng Tham m­u tr­ëng Hoµng V¨n Th¸i chñ tr× héi nghÞ. Lùc l­îng chñ lùc cña bé trong nh÷ng ngµy ®Çu tiªn nµy míi chØ vÎn vÑn cã 2 trung ®oµn bé binh 147, 165 vµ 4 tiÓu ®oµn ®éc lËp 11, 18, 160, 223. Trong lêi ph¸t biÓu cña m×nh, ®ång chÝ Tæng Tham m­u tr­ëng ®· nhÊn m¹nh vÒ vÞ trÝ quan träng cña bé ®éi chñ lùc, nhÊt lµ chñ lùc cña bé trong cuéc kh¸ng chiÕn: \"Ph¹m vi ho¹t ®éng cña nã lµ trong c¶ n­íc, trªn kh¾p c¸c chiÕn tr­êng, c¶ rõng nói vµ ®ång b»ng. Bé ®éi chñ lùc lµ cña toµn quèc, bé chØ ®©u bé ®éi chñ lùc ph¶i ®¸nh ®Êy, ®¸nh ®©u ph¶i th¾ng ®Êy. Muèn ®¸nh th¾ng ph¶i x©y dùng cho lín m¹nh\". Nh­ vËy lµ nh÷ng ®¬n vÞ chñ lùc ®Çu tiªn cña Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam ®­îc ra ®êi ë Th¸i Nguyªn vµ còng tõ Th¸i Nguyªn nh÷ng ®¬n vÞ chñ lùc ®­îc tiÕp tôc x©y dùng, huÊn luyÖn ®Ó tung ®i c¸c chiÕn tr­êng. §¶ng bé, chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n c¸c vïng c¨n cø ®Þa cña Th¸i Nguyªn, tiªu biÓu lµ §Þnh Hãa, §¹i Tõ trë thµnh c¸i n«i cña c¸c binh 408

®oµn chñ lùc. Tõ ®©y, nh÷ng ®oµn qu©n lªn ®­êng theo c¸c mïa chiÕn dÞch. Nh©n d©n Th¸i Nguyªn l­u luyÕn tiÔn ®­a nh÷ng chiÕn sÜ th©n yªu ra trËn vµ chê ®ãn tin chiÕn th¾ng. HÕt mïa chiÕn dÞch, c¸c ®oµn qu©n l¹i trë vÒ víi c¸c b¶n lµng trong sù ®ïm bäc, ch¨m sãc cña nh©n d©n. T×nh qu©n d©n thËt nh­ c¸ víi n­íc. Trong ký øc cña hµng v¹n, hµng v¹n c¸n bé, chiÕn sÜ Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam, ®Êt vµ ng­êi Th¸i Nguyªn lu«n ®Ó l¹i nh÷ng t×nh c¶m th¾m thiÕt nh­ quª h­¬ng thø hai cña m×nh. * ** Ngµy 14-1-1949, Héi nghÞ c¸n bé Trung ­¬ng lÇn thø 6 khai m¹c d­íi sù chñ täa cña ®ång chÝ Tæng BÝ th­ Tr­êng Chinh ®· ra nghÞ quyÕt vÒ nhiÖm vô qu©n sù n¨m 1949. Trong héi nghÞ nµy, ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p - BÝ th­ Tæng Qu©n ñy ®· ®äc b¶n b¸o c¸o quan träng vÒ qu©n sù. Thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña héi nghÞ, Bé Tæng tham m­u ®· khÈn tr­¬ng triÓn khai nhiÖm vô ph¸t triÓn lùc l­îng chñ lùc, ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu cña cuéc kh¸ng chiÕn. Ngµy 28-8-1949, t¹i §ån §u, x· Hîp Thµnh, huyÖn Phó L­¬ng, tØnh Th¸i Nguyªn, ®¹i ®oµn chñ lùc ®Çu tiªn cña qu©n ®éi ta, §¹i ®oµn 308 mang tªn qu©n Tiªn phong ®· ®­îc thµnh lËp. Ngoµi §¹i ®oµn 308, Bé Tæng Tham m­u cßn x©y dùng thªm 2 trung ®oµn chñ lùc m¹nh: - Trung ®oµn 209, víi tªn gäi lµ Trung ®oµn S«ng L«, ra ®êi ngµy 2-9-1949, gåm 4 tiÓu ®oµn bé binh, mét ®¹i ®éi ph¸o 120 ly, mét ®¹i ®éi c«ng binh, mét ®¹i ®éi trî chiÕn. Tæng qu©n sè cña trung ®oµn lªn ®Õn 3.625 ng­êi. 409

- Trung ®oµn 174 ra ®êi ngµy 19-8-1949, gåm 3 tiÓu ®oµn bé binh, mét ®¹i ®éi ph¸o binh, mét ®¹i ®éi trî chiÕn, mét ®¹i ®éi c«ng binh. Tæng qu©n sè cña trung ®oµn lªn tíi 3.255 ng­êi. Ngµy 21-5-1949, Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng ra chØ thÞ më cuéc vËn ®éng rÌn luyÖn c¸n bé, chÊn chØnh qu©n ®éi. Thùc hiÖn chØ thÞ cña §¶ng, Bé Tæng tham m­u ®· triÖu tËp Héi nghÞ rÌn c¸n, chØnh qu©n ë Soi MÝt x· T©n C­¬ng nay thuéc thµnh phè Th¸i Nguyªn, tËp trung h¬n 200 c¸n bé trung, cao cÊp cña c¸c liªn khu, c¸c c¬ quan, c¸c tr­êng cña bé, ®¶ng bé, chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n ®Þa ph­¬ng ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì, t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó héi nghÞ thµnh c«ng tèt ®Ñp, gãp phÇn ®­a qu©n ®éi ta tiÕn lªn mét b­íc míi. Ngµy 22-11-1950, B¸c Hå ®· ®Õn dù Héi nghÞ tæng kÕt ChiÕn dÞch Biªn giíi t¹i x· Tæng QuËn, huyÖn Chî §ån, tØnh B¾c K¹n. Nh©n dÞp nµy, B¸c Hå biÓu d­¬ng §¶ng bé, chÝnh quyÒn vµ ®ång bµo c¸c d©n téc tØnh Th¸i Nguyªn ®· hÕt lßng gióp ®ì bé ®éi, t¹o nªn mét hËu ph­¬ng v÷ng ch¾c cho c¸c binh ®oµn chñ lùc cña bé ngµy cµng ph¸t triÓn lín m¹nh. Sau ChiÕn dÞch Biªn giíi, c¬ quan Bé Tæng tham m­u chuyÓn vÒ §ång §au thuéc x· §Þnh Biªn, §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn. T¹i ®©y, nhê sù gióp ®ì cña nh©n d©n n¬i ®ãng qu©n, ®êi sèng cña c¬ quan ®­îc c¶i thiÖn thªm mét phÇn ®¸ng kÓ. Tr­íc hÕt lµ vÒ n¬i ¨n, chèn ë, tuy vÉn chØ b»ng tre nøa nh­ng khang trang, ®Ñp ®Ï h¬n c¸c ®Þa ®iÓm tr­íc nhiÒu. Phong trµo v¨n hãa v¨n nghÖ vui kháe ®­îc ®Èy m¹nh. Ngµy lÔ, ngµy tÕt ®Òu cã tæ chøc liªn hoan diÔn kÞch, ca h¸t, ra b¸o t­êng... §Æc biÖt, bé ®éi ®ãng qu©n n¬i nµo th× ®êi sèng v¨n hãa, tinh thÇn cña nh©n d©n n¬i ®ã ®­îc n©ng 410

cao lªn mét b­íc, ®Þa bµn ®­îc trong s¹ch vÒ chÝnh trÞ, lµ hµng rµo v÷ng ch¾c che ch¾n, b¶o vÖ an toµn cho c¬ quan qu©n sù tèi cao cña qu©n ®éi vµ cña ®¹i ®oµn chñ lùc. T¹i ®©y, c¬ quan Bé Tæng tham m­u l¹i vinh dù ®­îc B¸c Hå ®Õn th¨m hái vµ d¹y b¶o B¸c biÓu d­¬ng ®¬n vÞ ®· lµm tèt c«ng t¸c d©n vËn vµ tõ nay cµng ph¶i lµm tèt h¬n n÷a. B¸c nãi: Th¸i Nguyªn vµ c¸c tØnh cña ViÖt B¾c lµ c¸i n«i cña c¸ch m¹ng, lµ c¨n cø ®Þa cña kh¸ng chiÕn. Muèn cho kh¸ng chiÕn mau th¾ng lîi, c¸c chó ph¶i gãp phÇn x©y dùng cho c¨n cø hËu ph­¬ng ngµy cµng v÷ng m¹nh. B¸c c¨n dÆn: Qu©n ®éi ®¸nh giÆc lµ v× d©n, nh­ng kh«ng ph¶i lµ cøu tinh cña d©n mµ cã tr¸ch nhiÖm phông sù nh©n d©n. Ph¶i lµm cho d©n tin, d©n phôc, d©n yªu. Mçi qu©n nh©n lµ mét c¸n bé tuyªn truyÒn b»ng viÖc lµm cña qu©n ®éi. D©n nh­ n­íc, m×nh nh­ c¸, ph¶i lµm cho d©n hÕt søc gióp ®ì m×nh th× m×nh míi ®¸nh th¾ng giÆc1. Nh÷ng lêi d¹y cña B¸c ®­îc qu¸n triÖt kh¾p toµn qu©n. Nh÷ng ®¬n vÞ ®ãng qu©n trªn ®Þa bµn Th¸i Nguyªn ®· nghiªm chØnh thùc hiÖn lêi B¸c nªn ®· x©y dùng ®­îc t×nh ®oµn kÕt g¾n bã gi÷a bé ®éi vµ nh©n d©n. Sau ChiÕn dÞch Biªn giíi, Trung ­¬ng §¶ng vµ B¸c Hå quyÕt ®Þnh thõa th¾ng më ChiÕn dÞch Trung du víi lùc l­îng sö dông gåm hai ®¹i ®oµn 308 vµ 312. §ång chÝ §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p ®­îc chØ ®Þnh lµm BÝ th­ §¶ng ñy kiªm T­ lÖnh vµ ChÝnh ñy chiÕn dÞch. Thµnh phÇn §¶ng ñy ®­îc Trung ­¬ng chØ ®Þnh gåm c¸c ®ång chÝ NguyÔn ChÝ Thanh, Chu V¨n TÊn, TrÇn H÷u Dùc, §µo V¨n Tr­êng. ___________ 1. Xem Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 7, tr. 76. 411

TØnh Th¸i Nguyªn ®­îc chän lµm hËu cø cña chiÕn dÞch. Ngµy 15-12-1950, §¶ng ñy chiÕn dÞch häp t¹i x· Hîp Thµnh, huyÖn Phó L­¬ng ®Ó qu¸n triÖt nhiÖm vô cña chiÕn dÞch. Cuéc häp cã c¶ ®ång chÝ BÝ th­ TØnh ñy Th¸i Nguyªn tham dù vµ høa sÏ huy ®éng cung cÊp cho chiÕn dÞch ®ñ 5.000 tÊn thãc nu«i qu©n. Ngµy 25-12-1950, Së chØ huy chiÕn dÞch chuyÓn vÒ Qu©n Chu, huyÖn §¹i Tõ n»m d­íi ch©n nói Tam §¶o. Th¸i Nguyªn vÉn lµ hËu cø v÷ng ch¾c cña chiÕn dÞch. ChiÕn dÞch kÕt thóc th¾ng lîi, ®ång bµo c¸c d©n téc Th¸i Nguyªn l¹i ©n cÇn ®ãn c¶ §¹i ®oµn 308 vÒ nghØ ng¬i, cñng cè ®Ó chê mét mïa chiÕn dÞch míi l¹i lªn ®­êng ®¸nh giÆc. Ngµy 1-4-1953, t¹i x· Béc Nhiªu, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn l¹i ra ®êi mét ®¬n vÞ míi: Trung ®oµn 367 - trung ®oµn ph¸o phßng kh«ng ®Çu tiªn cña Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam. Tõ mét trung ®oµn ph¸o phßng kh«ng, tr¶i qua hai cuéc kh¸ng chiÕn, bé ®éi phßng kh«ng ®· trë thµnh mét qu©n chñng anh hïng. 412

Tõ ViÖt B¾c ®Õn chiÕn th¾ng lÞch sö §iÖn Biªn Phñ §¹i t¸ NguyÔn §×nh Khiªm* ChiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ, mét kú tÝch vÎ vang kÕt thóc th¾ng lîi cuéc kh¸ng chiÕn tr­êng kú vµ anh dòng cña d©n téc ViÖt Nam chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc vµ can thiÖp Mü. ChiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ ®· ®i vµo lÞch sö d©n téc nh­ \"pho sö vµng chãi läi\" vµ ®Õn tËn h«m nay vÉn vang väng khÝ thÕ hµo hïng khi l¸ cê \"quyÕt chiÕn, quyÕt th¾ng\" cña Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam anh hïng tung bay trªn tËp ®oµn cø ®iÓm §iÖn Biªn Phñ. Ngay sau ngµy §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi, phong trµo c¸ch m¹ng ®· sím ®­îc h×nh thµnh ë Cao B»ng, B¾c K¹n, L¹ng S¬n... D­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, th¸ng 4-1930, ®ång chÝ Hoµng §×nh Giong vµ mét sè ®¶ng viªn ë n­íc ngoµi vÒ tæ chøc chi bé ®¶ng ®Çu tiªn ë Cao B»ng. Tr­íc nh÷ng n¨m 1940, mÆc dï ®Þch khñng bè, ®µn ¸p quyÕt liÖt c¸c cuéc ®Êu tranh ®ßi quyÒn tù do d©n chñ, ®ßi c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n c¸c d©n téc ViÖt B¾c, d­íi sù ___________ * Nguyªn Tr­ëng phßng Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng - Qu©n khu 1. 413

l·nh ®¹o cña §¶ng, ®ång bµo c¸c d©n téc trªn m¶nh ®Êt ®Þa ®Çu cña Tæ quèc vÉn gi÷ ®­îc t×nh thÇn c¸ch m¹ng. C¸c c¬ së ®¶ng vÉn tiÕp tôc ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn, thªm nhiÒu chi bé ®¶ng ®­îc thµnh lËp ë c¸c phñ, huyÖn nh­: Hßa An, TÜnh Tóc, Hµ Qu¶ng, Qu¶ng Yªn, §«ng Khª (Cao B»ng), B¾c S¬n (L¹ng S¬n), Vâ Nhai, §¹i Tõ, §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn), ë c¸c thÞ x· B¾c Ninh, Phñ L¹ng Th­¬ng vµ c¸c lµng LiÔu Ng¹i - ThuËn Thµnh (B¾c Ninh), V©n Xuyªn - HiÖp Hßa, Êp Tam S¬n - L¹ng Giang (B¾c Giang). Ngµy 27-9-1940, d­íi sù l·nh ®¹o cña Chi bé B¾c S¬n vµ ñy ban khëi nghÜa, cuéc khëi nghÜa B¾c S¬n bïng næ. D­íi sù l·nh ®¹o cña Xø ñy B¾c Kú, ngµy 14-10-1940, ChiÕn khu B¾c S¬n ®­îc thµnh lËp vµ sau ®ã hai ngµy, ®éi du kÝch B¾c S¬n ra ®êi víi 20 chiÕn sÜ ®­îc trang bÞ sóng tr­êng, sóng kÝp, m· tÊu, dao qu¾m... Th¸ng 11-1940, Héi nghÞ Trung ­¬ng §¶ng lÇn thø b¶y häp t¹i lµng §×nh B¶ng (B¾c Ninh). Héi nghÞ quyÕt ®Þnh duy tr× vµ båi d­ìng lùc l­îng du kÝch B¾c S¬n lµm vèn qu©n sù ®Çu tiªn cho khëi nghÜa vò trang réng lín sau nµy vµ quyÕt ®Þnh chuyÓn h­íng ho¹t ®éng cña ®éi du kÝch B¾c S¬n tõ qu©n sù sang chÝnh trÞ, bÝ mËt g©y c¬ së quÇn chóng, thµnh lËp c¨n cø du kÝch, lÊy vïng B¾c S¬n - Vò Nhai lµm trung t©m... Tõ §éi du kÝch B¾c S¬n, sau nµy ®· ph¸t triÓn thµnh ba trung ®éi ViÖt Nam Cøu quèc qu©n, lµ nh÷ng ®¬n vÞ tiÒn th©n cña Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam. TiÕng sóng B¾c S¬n ®· cæ vò tinh thÇn c¸ch m¹ng cña nh©n d©n c¶ n­íc vµ cïng víi khëi nghÜa Nam Kú ®· b¸o hiÖu thêi kú míi cña c¸ch m¹ng, thêi kú khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn vÒ tay nh©n d©n. 414

L·nh tô NguyÔn ¸i Quèc, sau ba m­¬i n¨m b«n ba t×m \"®­êng c¸ch mÖnh\" ë n­íc ngoµi, khi trë vÒ, Ng­êi ®· chän ViÖt B¾c lµm c¨n cø ®Þa ®Ó l·nh ®¹o c¸ch m¹ng. ViÖt B¾c cã thÕ m¹nh vÒ \"®Þa lîi\" vµ \"nh©n hßa\". ViÖt B¾c cã ®Þa h×nh thiªn hiÓm, khi \"c«ng\" thuËn lîi cho tiÕn vÒ ®ång b»ng vµ duyªn h¶i; khi \"thñ\" cã thÕ tùa cña nói rõng hïng vÜ... Nh©n d©n c¸c d©n téc ViÖt B¾c tõ l©u cã truyÒn thèng yªu n­íc, ®oµn kÕt c¸c d©n téc, hîp søc chung lßng ®Êu tranh chèng giÆc ngo¹i x©m. Ngay sau khi B¸c Hå vÒ n­íc, Ng­êi ®· chñ tr× Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng lÇn thø t¸m. Nh©n d©n c¸c d©n téc ViÖt B¾c ®­îc vinh dù thay mÆt cho ®ång bµo c¶ n­íc thùc hiÖn nhiÖm vô lín lao lµ x©y dùng MÆt trËn ViÖt Minh. Cao B»ng ®­îc chän x©y dùng c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng thÝ ®iÓm ®Ó nh©n réng ra c¶ n­íc. Thùc hiÖn chØ thÞ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tõ c¸c ®éi vò trang, c¸c ®éi tù vÖ chiÕn ®Êu cña Cao - B¾c - L¹ng, ngµy 22-12-1944, t¹i Nói Sam Cao, x· Tam Kim, huyÖn Nguyªn B×nh, tØnh Cao B»ng, §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n, tiÒn th©n cña Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam ra ®êi, ngay sau ®ã ®· lËp nªn chiÕn th¾ng vÎ vang h¹ ®ån Phai Kh¾t vµ Nµ NgÇn më ®Çu cho truyÒn thèng quyÕt chiÕn, quyÕt th¾ng cña qu©n ®éi nh©n d©n anh hïng. Tõ 34 chiÕn sÜ, hÇu hÕt lµ con em c¸c d©n téc ViÖt B¾c víi vò khÝ th« s¬ n¨m Êy, ®· ®­îc §¶ng, B¸c Hå, nh©n d©n d×u d¾t, rÌn luyÖn vµ ph¸t triÓn trë thµnh lùc l­îng vò trang nh©n d©n lµm nßng cèt cho toµn d©n khëi nghÜa chÝnh quyÒn th¾ng lîi trong cuéc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945, gãp phÇn lín lao vµo sù ra ®êi cña mét n­íc ViÖt Nam míi, ®éc lËp, tù do. 415

ViÖt B¾c - lµ quª h­¬ng, lµ c¸i n«i cña C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, trong cuéc kh¸ng chiÕn thÇn th¸nh cña d©n téc ta chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, mét lÇn n÷a l¹i ®¶m nhiÖm sø mÖnh vÎ vang ®­îc Trung ­¬ng §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chän lµm c¨n cø ®Þa, Thñ ®« kh¸ng chiÕn cña c¶ n­íc. Víi sø mÖnh lÞch sö míi, trong c«ng cuéc kh¸ng chiÕn vµ kiÕn quèc, ®­îc sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña Trung ­¬ng §¶ng, B¸c Hå vµ Tæng Qu©n ñy, qu©n vµ d©n ViÖt B¾c ®· nhanh chãng cñng cè chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng, x©y dùng thÕ trËn vµ ph¸t triÓn lùc l­îng vò trang nh©n d©n ba thø qu©n, s½n sµng chiÕn ®Êu vµ phôc vô chiÕn ®Êu b¶o vÖ thµnh qu¶ c¸ch m¹ng. Ngay nh÷ng ngµy ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn, qu©n vµ d©n ViÖt B¾c ®· hoµn thµnh tèt nhiÖm vô b¶o vÖ vµ tham gia di chuyÓn an toµn c¸c c¬ quan Trung ­¬ng vÒ an toµn khu ®Ó l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn. Thu - §«ng n¨m 1947, víi ©m m­u th©m ®éc, thùc d©n Ph¸p ®· më cuéc hµnh binh chiÕn l­îc bÊt ngê ®¸nh s©u vµo trong lßng ViÖt B¾c, b»ng \"có nh¶y t¸o b¹o\" hßng chôp b¾t c¬ quan ®Çu n·o cña cuéc kh¸ng chiÕn víi hy väng kÕt thóc chiÕn tranh. D­íi sù l·nh ®¹o tµi t×nh cña Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng, cña B¸c Hå vµ Bé Tæng chØ huy, qu©n vµ d©n ViÖt B¾c ®· v­ît qua mäi khã kh¨n, ¸c liÖt, anh dòng chiÕn ®Êu chuyÓn hãa thÕ trËn, b¶o vÖ an toµn c¬ quan Trung ­¬ng, ®¸nh b¹i chiÕn l­îc \"®¸nh nhanh, th¾ng nhanh\" cña ®Þch, buéc chóng ph¶i kÐo dµi vµ ngµy cµng sa lÇy, l©m vµo thÕ bÞ ®éng. TiÕp sau ®ã, qu©n vµ d©n ViÖt B¾c ®· liªn tôc tiÕn c«ng ®Þch trªn mÆt trËn ®­êng sè 3, ®­êng sè 4 lµm nªn nh÷ng \"con ®­êng löa\" khiÕn qu©n thï khiÕp sî. Lùc l­îng vò trang ba thø qu©n ngµy cµng m¹nh, tr×nh ®é t¸c chiÕn 416

cña qu©n vµ d©n ta ®· cã b­íc nh¶y vät, c¸c trËn chiÕn tiªu diÖt cã hiÖu suÊt cao diÔn ra liªn tôc trªn kh¾p chiÕn tr­êng ViÖt B¾c. Thanh niªn c¸c d©n téc ViÖt B¾c h¨ng h¸i tßng qu©n giÕt giÆc. Cã thÓ nãi, kh«ng mét b¶n lµng nµo cña ViÖt B¾c cßn thanh niªn trai tr¸ng ë nhµ. NhiÒu trung ®oµn, s­ ®oµn chñ lùc cña lùc l­îng vò trang c¸ch m¹ng ®· ra ®êi tõ ViÖt B¾c. ChiÕn th¾ng Biªn giíi Thu - §«ng 1950 ®· ph¸ tan phßng tuyÕn phÝa ®«ng cña thùc d©n Ph¸p, ®¸nh dÊu b­íc nh¶y vät vÒ nghÖ thuËt qu©n sù ViÖt Nam, tõ t¸c chiÕn ph©n t¸n ph¸t triÓn lªn t¸c chiÕn hiÖp ®ång qu©n, binh chñng, ®¸nh c¸c ®ßn tiªu diÖt lín, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®­a cuéc kh¸ng chiÕn chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi - giai ®o¹n ph¶n c«ng vµ tiÕn c«ng. Sau chiÕn th¾ng Biªn giíi Thu - §«ng 1950, ®Þa bµn ViÖt B¾c c¬ b¶n ®· ®­îc gi¶i phãng, vïng gi¶i phãng Trung ­¬ng ®­îc nèi th«ng víi quèc tÕ. Tõ sau n¨m 1950, träng ®iÓm chiÕn tr­êng cña Liªn khu ViÖt B¾c ®· chuyÓn xuèng phÝa nam vµ phÝa ®«ng, ®¸nh th¼ng vµo vïng ®Þch hËu ë trung du vµ duyªn h¶i §«ng B¾c. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch §«ng - Xu©n 1953-1954 cña Trung ­¬ng §¶ng, lùc l­îng vò trang ViÖt B¾c ®· t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng t¸c chiÕn trong vïng ®Þch hËu ®Ó phèi hîp víi chiÕn tr­êng chÝnh lµ §iÖn Biªn Phñ. Trung ®oµn 246, Trung ®oµn 238 thùc hiÖn nghi binh chiÕn l­îc ë trung du. C¸c ®¬n vÞ kh¸c tiÕn s©u vµo vïng ®Þch hËu, uy hiÕp phÝa b¾c Tæng hµnh dinh x©m l­îc Ph¸p ë Hµ Néi. Lùc l­îng vò trang ViÖt B¾c ®· liªn tôc vËn dông nhiÒu h×nh thøc chiÕn thuËt tËp kÝch, phôc kÝch, c«ng kiªn, ®¸nh ph¸ giao th«ng, chèng cµn k×m gi÷, c¨ng kÐo ®Þch. §ång thêi 417

ho¹t ®éng binh vËn ®­îc ®Èy m¹nh, gãp phÇn tÝch cùc lµm tan r· hµng ngò ®Þch, hµng ngµn lÝnh ¢u - Phi vµ ngôy binh ra hµng hoÆc ®µo ngò. Trong t¸c chiÕn §«ng - Xu©n 1953-1954, lùc l­îng vò trang ViÖt B¾c ®· ®¸nh 754 trËn, diÖt 9.763 tªn ®Þch, lµm bÞ th­¬ng 2.500 tªn, b¾t 2.095 tªn, b¾n r¬i 9 m¸y bay, b¾n ch¸y 41 xe t¨ng, xe bäc thÐp, 292 xe qu©n sù, ®¸nh ch×m 15 can« vµ xµ lan, thu vµ ph¸ hñy nhiÒu vò khÝ, ®¹n ®­îc cña ®Þch; diÖt, b¾t, gäi hµng nhiÒu tæ chøc, hµng ngµn tªn phØ, hµng chôc tªn biÖt kÝch Ph¸p ë ViÖt B¾c, ph¸ tan ©m m­u hËu chiÕn cña ®Þch. Võa t¸c chiÕn trong vïng ®Þch hËu, võa chiÕn ®Êu b¶o vÖ vïng gi¶i phãng vµ c¨n cø Trung ­¬ng, nh©n d©n c¸c d©n téc cïng lùc l­îng vò trang kh«ng ngõng cñng cè hËu ph­¬ng, tÝch cùc vËn ®éng quÇn chóng ë Lµo Cai, Hµ Giang, Tuyªn Quang, B¾c K¹n, Cao B»ng vµ §«ng B¾c gi¶i quyÕt vÊn ®Ò phØ, tiÔu trõ biÖt kÝch, gi¸n ®iÖp... Qu©n vµ d©n ViÖt B¾c víi vai trß lµ hËu ph­¬ng trùc tiÕp cña §iÖn Biªn Phñ ®· ngµy ®ªm chiÕn ®Êu trªn c¸c tuyÕn giao th«ng huyÕt m¹ch tiÕp vËn cho ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ. Liªn khu ®· chØ ®¹o c¸c ®Þa ph­¬ng huy ®éng víi nç lùc cao nhÊt, ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp ®Ó b¶o vÖ giao th«ng. Ban ®­êng s¸ tõ cÊp khu ®Õn c¸c x· ven ®­êng chiÕn l­îc nèi tõ ViÖt B¾c tíi §iÖn Biªn Phñ ®­îc thµnh lËp víi ®ñ ®¹i diÖn cña c¸c ngµnh qu©n - d©n - chÝnh - ®¶ng. Qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn, B¾c K¹n ®· san lÊp h¬n mét v¹n mÐt khèi ®Êt ®¸ trªn tuyÕn vËn t¶i tõ Qu¸n Vu«ng, §Þnh Hãa ra mÆt trËn. Qu©n vµ d©n B¾c Giang phèi hîp cïng c«ng binh cña bé vµ thanh niªn xung phong më 87km ®­êng míi nèi th«ng ®­êng sè 13 víi ®­êng 41, h×nh 418

thµnh tuyÕn giao th«ng chñ yÕu tõ ViÖt B¾c lªn T©y B¾c. Lùc l­îng b¶o ®¶m c¸c bÕn phµ, c¸c ngÇm v­ît s«ng ngµy ®ªm kh«ng qu¶n ng¹i hy sinh gian khæ b¸m phµ, b¸m bÕn, ®¸nh tr¶ m¸y bay ®Þch, t¨ng vßng, t¨ng chuyÕn ®­a hµng v­ît s«ng ra mÆt trËn. Bªn c¹nh ho¹t ®éng t¸c chiÕn, Liªn khu ViÖt B¾c ®· tÝch cùc x©y dùng, huÊn luyÖn lùc l­îng t¹i chç, bæ sung cho chñ lùc cña bé sè qu©n t­¬ng ®­¬ng 3 trung ®oµn bé binh, 1 tiÓu ®oµn phßng kh«ng vµ 1 ®¹i ®éi trî chiÕn. §ång thêi, Liªn khu x©y dùng 1 trung ®oµn chñ lùc vµ 4 ®¹i ®éi sóng m¸y phßng kh«ng ë Th¸i Nguyªn, B¾c K¹n, L¹ng S¬n ®Ó b¶o vÖ vïng tù do vµ ®­êng giao th«ng huyÕt m¹ch tiÕp vËn cho §iÖn Biªn Phñ. Víi khÈu hiÖu “tÊt c¶ cho tiÒn tuyÕn”, “tÊt c¶ ®Ó chiÕn th¾ng”, ViÖt B¾c ®· ®éng viªn m¹nh mÏ søc ng­êi, søc cña cho tiÒn tuyÕn. Nh©n d©n c¸c d©n téc ViÖt B¾c ®· huy ®éng ®Õn møc cao nhÊt nh©n tµi, vËt lùc cho ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ. Toµn liªn khu ®· cã 35.000 l­ît ng­êi ®i d©n c«ng háa tuyÕn. NhiÒu gia ®×nh c¶ ba thÕ hÖ cïng ra trËn. Hµng ngh×n thanh niªn nam n÷ tõ vïng ®Þch t¹m chiÕm ®· t×m mäi c¸ch v­ît qua ®ån bèt ®Þch ®Ó ra vïng tù do tham gia phôc vô chiÕn dÞch. Trªn kh¾p c¸c nÎo ®­êng tõ ViÖt B¾c lªn §iÖn Biªn, c¸c ®oµn d©n c«ng ngµy ®ªm liªn tôc gång g¸nh, d¾t ngùa thå, ®Èy xe ®¹p thå ra mÆt trËn. §ång bµo c¸c d©n téc ®· tù nguyÖn quyªn gãp tiÒn mua h¬n 6.000 chiÕc xe ®¹p ®Ó lµm xe thå cho mÆt trËn. NhiÒu s¸ng kiÕn vËn chuyÓn ®­îc ¸p dông n©ng n¨ng suÊt thå tõ vµi chôc kil«gam lªn trung b×nh 2,5 t¹ trªn 1 chuyÕn, cã kiÖn t­íng thå ng­êi Th¸i Nguyªn ®¹t 3,6 t¹ trªn 1 chuyÕn liªn tôc trong mÊy th¸ng liÒn. H­íng vÒ 419

tiÒn tuyÕn, tÊt c¶ ®Ó chiÕn th¾ng, nh©n d©n c¸c d©n téc ViÖt B¾c ®· huy ®éng 229 tÊn g¹o trong tæng sè 25.056 tÊn g¹o, 454 tÊn thÞt trong tæng sè 907 tÊn thÞt vµ hµng tr¨m tÊn c¸c lo¹i l­¬ng thùc, thùc phÈm kh¸c phôc vô ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ. Ph¸t huy truyÒn thèng quª h­¬ng cña c¸ch m¹ng, Thñ ®« cña kh¸ng chiÕn, trªn chiÕn tr­êng §iÖn Biªn Phñ, c¸n bé chiÕn sÜ lµ con em c¸c d©n téc ViÖt B¾c ®· chiÕn ®Êu kiªn c­êng vµ dòng c¶m, nh÷ng tÊm g­¬ng s¸ng m·i m·i cßn vang trong nh÷ng bµi ca nh­ BÕ V¨n §µn, Phïng V¨n KhÈu... Trong ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ, 12 ®ång chÝ ®· ®­îc §¶ng, Quèc héi vµ Nhµ n­íc tuyªn d­¬ng Anh hïng lùc l­îng vò trang. ChiÕn th¾ng §iÖn Biªn, chiÕn th¾ng ®Ønh cao cña tinh thÇn “thµ hy sinh tÊt c¶, chø nhÊt ®Þnh kh«ng chÞu mÊt n­íc, nhÊt ®Þnh kh«ng chÞu lµm n« lÖ” cña d©n téc ViÖt Nam trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Cïng víi c¶ n­íc, nh©n d©n c¸c d©n téc ViÖt B¾c ®· ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá søc ng­êi, søc cña vµ hy sinh x­¬ng m¸u cho ®éc lËp vµ tù do cña Tæ quèc. ViÖt B¾c - n¬i diÔn ra nh÷ng trËn quyÕt ®Êu ®Çu tiªn cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng x©m l­îc Ph¸p. Còng tõ ®©y qu©n ®éi ta còng tõng b­íc ®i lªn vµ ph¸t triÓn toµn diÖn c¶ vÒ sè l­îng vµ nghÖ thuËt t¸c chiÕn. Tõ ViÖt B¾c ®Õn chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ, mét qu·ng ®­êng dµi ®Çy gian khæ, tr­êng kú, anh dòng suèt 9 n¨m cña d©n téc ta ®· ®¸nh b¹i x©m l­îc Ph¸p. Nh©n d©n c¸c d©n téc ViÖt B¾c m·i tù hµo vÒ quª h­¬ng - Thñ ®« cña kh¸ng chiÕn ®· b¶o vÖ Trung ­¬ng §¶ng, B¸c Hå vµ Bé Tæng chØ huy ®øng ch©n an toµn ®Ó l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn. Vµ ViÖt B¾c ®· trë thµnh niÒm tin chiÕn th¾ng 420

cña c¶ n­íc. Nh©n d©n c¸c d©n téc ViÖt B¾c lu«n tù hµo víi lêi d¹y cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh: “C¸ch mÖnh do ViÖt B¾c mµ thµnh c«ng th× kh¸ng chiÕn sÏ do ViÖt B¾c mµ th¾ng lîi...”. Ph¸t huy truyÒn thèng quª h­¬ng c¸ch m¹ng, ViÖt B¾c h«m nay ®ang kh«ng ngõng ®æi míi cïng nh©n d©n cña n­íc v÷ng b­íc ®i lªn trong c«ng cuéc x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi vµ b¶o vÖ v÷ng ch¾c Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa. Nh©n d©n c¸c d©n téc vµ lùc l­îng vò trang ViÖt B¾c nguyÖn ®oµn kÕt mét lßng xung quanh §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, h¨ng h¸i phÊn ®Êu trong sù nghiÖp ph¸t triÓn c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, x©y dùng ViÖt B¾c trë thµnh mét vïng kinh tÕ giµu ®Ñp, cã v¨n hãa ph¸t triÓn, m¹nh vÒ quèc phßng - an ninh, xøng ®¸ng víi niÒm tin yªu cña nh©n d©n c¶ n­íc. 421

QU¢N Vµ D¢N TH¸I NGUY£N VíI VIÖC B¶O VÖ An toµn khu Trung ¦¥NG TRONG THêI Kú KH¸NG CHIÕN CHèNG PH¸P Cï Xu©n HuÊn* Sau ngµy toµn quèc kh¸ng chiÕn (19-12-1946), tØnh Th¸i Nguyªn vinh dù cïng víi c¸c tØnh Tuyªn Quang, B¾c K¹n ®­îc Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chän lµm trung t©m An toµn khu ViÖt B¾c - Thñ ®« kh¸ng chiÕn cña c¶ n­íc. Ngay tõ ®Çu n¨m 1947, nhiÒu c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn vµ nhiÒu ®ång chÝ l·nh ®¹o cao cÊp nhÊt cña Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, Quèc héi, qu©n ®éi... ®· ®Õn ë vµ lµm viÖc t¹i huyÖn §Þnh Hãa vµ mét sè x· thuéc c¸c vïng b¾c §¹i Tõ, t©y Phó L­¬ng ®Ó l·nh ®¹o, chØ ®¹o toµn §¶ng, toµn d©n, toµn qu©n c¶ n­íc ta kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc. Ngµy 11-5-1947, t¹i thÞ x· Th¸i Nguyªn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tiÕp Gi¸o s­ P«n Muýt (Paul Mus) cè vÊn - ®Æc ph¸i viªn cña Cao ñy Ph¸p ë §«ng D­¬ng B«lae. Tõ ngµy 20-5-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Õn ë vµ lµm viÖc t¹i An toµn khu Th¸i Nguyªn. N¬i ë vµ lµm viÖc ®Çu tiªn cña Ng­êi ë An toµn khu ___________ * Bé ChØ huy qu©n sù tØnh Th¸i Nguyªn. 422

Th¸i Nguyªn lµ mét c¨n l¸n nhá do c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n x· Thanh §Þnh lµm trªn ®åi Khau Tý, th«n §iÒm MÆc (nay lµ x· §iÒm MÆc), thuéc x· Thanh §Þnh, An toµn khu §Þnh Hãa. NhËn râ vinh dù vµ tr¸ch nhiÖm cña mét ®Þa bµn chiÕn l­îc ®­îc §¶ng, ChÝnh phñ chän lµm trung t©m c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c - Thñ ®« kh¸ng chiÕn cña c¶ n­íc, d­íi sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña c¸c cÊp bé ®¶ng, chÝnh quyÒn trong tØnh, qu©n vµ d©n tØnh Th¸i Nguyªn ®· ®oµn kÕt mét lßng, hoµn thµnh vµ hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô b¶o vÖ An toµn khu Trung ­¬ng. §Ó x©y dùng lùc l­îng vò trang ®Þa ph­¬ng v÷ng m¹nh, s½n sµng lµm trßn nhiÖm vô chiÕn ®Êu vµ phôc vô chiÕn ®Êu b¶o vÖ an toµn khu, thùc hiÖn Th«ng t­ ngµy 19-2-1947 cña Bé Quèc phßng, c¸c cÊp bé ®¶ng, chÝnh quyÒn tØnh Th¸i Nguyªn ®· tËp trung s¾p xÕp, bè trÝ c¸n bé, khÈn tr­¬ng tæ chøc thµnh lËp TØnh ®éi bé, c¸c huyÖn ®éi bé vµ x· ®éi bé d©n qu©n (nay lµ Bé ChØ huy qu©n sù tØnh, c¸c ban chØ huy qu©n sù huyÖn, thµnh phè vµ ban chØ huy qu©n sù c¸c x·, ph­êng, thÞ trÊn). Theo ®ã, ngµy 15-4-1947, Ban ChØ huy TØnh ®éi bé d©n qu©n ®­îc thµnh lËp. TØnh ñy ph©n c«ng ®ång chÝ Lª V¨n L­¬ng, ñy viªn Ban Th­êng vô TØnh ñy trùc tiÕp lµm TØnh ®éi tr­ëng kiªm ChÝnh trÞ viªn TØnh ®éi vµ ®ång chÝ NguyÔn H÷u UÈn, TØnh ñy viªn trùc tiÕp lµm Tr­ëng ban ChÝnh trÞ TØnh ®éi. TiÕp theo, ban chØ huy c¸c huyÖn ®éi bé d©n qu©n, x· ®éi bé d©n qu©n trªn ®Þa bµn tØnh còng ®­îc thµnh lËp. Sau khi ®­îc thµnh lËp, TØnh ®éi bé vµ c¸c huyÖn ®éi bé vµ x· ®éi bé d©n qu©n trong tØnh ®· tËp trung x©y dùng lùc 423

l­îng vµ huÊn luyÖn qu©n sù, chÝnh trÞ cho ®éi ngò c¸n bé, chiÕn sÜ d©n qu©n, du kÝch vµ tù vÖ. Cuèi th¸ng 9-1947, lùc l­îng d©n qu©n, du kÝch vµ tù vÖ toµn tØnh ®· cã 11.324 c¸n bé, chiÕn sÜ (cã 4.324 c¸n bé, chiÕn sÜ du kÝch). Ban ChØ huy TØnh ®éi cö c¸n bé trùc tiÕp xuèng chØ ®¹o c¸c ban chØ huy huyÖn ®éi tæ chøc, h­íng dÉn lùc l­îng d©n qu©n, du kÝch vµ tù vÖ vãt vµ c¾m hµng chôc ngh×n c©y ch«ng tre, nøa xuèng kh¾p c¸c c¸nh ®ång trèng vµ ®åi träc mµ qu©n ®Þch cã thÓ nh¶y dï xuèng ®¸nh chiÕm an toµn khu. Thu - §«ng 1947, thùc d©n Ph¸p huy ®éng kho¶ng 12.000 qu©n, gåm 5 trung ®oµn bé binh, 3 tiÓu ®oµn dï, 2 tiÓu ®oµn ph¸o, 2 tiÓu ®oµn c«ng binh, 40 tµu chiÕn, can« vµ 40 m¸y bay c¸c lo¹i, më chiÕn dÞch tÊn c«ng ViÖt B¾c, nh»m tiªu diÖt hoÆc b¾t sèng toµn bé ChÝnh phñ Hå ChÝ Minh, ®¸nh quþ bé ®éi chñ lùc vµ ph¸ hñy tiÒm n¨ng kh¸ng chiÕn cña ta ®Ó sím kÕt thóc chiÕn tranh. Më ®Çu chiÕn dÞch tÊn c«ng ViÖt B¾c Thu - §«ng 1947, trong hai ngµy 7 vµ 8-10-1947, thùc d©n Ph¸p cho qu©n nh¶y dï xuèng ®¸nh chiÕm thÞ x· B¾c K¹n, thÞ trÊn Chî Míi vµ huyÖn lþ Chî §ån. Ngay sau khi qu©n Ph¸p nh¶y dï xuèng thÞ x· B¾c K¹n, thÞ trÊn Chî Míi vµ huyÖn lþ Chî §ån, ®Ó ng¨n chÆn c¸c cuéc tÊn c«ng cña ®Þch vµo ®Þa bµn tØnh, qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn tiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng t¸c tiªu thæ kh¸ng chiÕn, tÝch cùc thùc hiÖn v­ên kh«ng, nhµ trèng, s¬ t¸n vµo rõng, cÊt giÊu l­¬ng thùc, gia sóc, tµi s¶n, kiªn quyÕt kh«ng ®Ó cho ®Þch cã thÓ lîi dông khi chóng tÊn c«ng vµo ®Þa bµn. §Ó cã lùc l­îng trùc tiÕp lµm nhiÖm vô chiÕn ®Êu vµ phôc vô chiÕn ®Êu b¶o vÖ quª h­¬ng vµ An toµn khu, Ban ChØ huy TØnh ®éi tËp trung x©y dùng ®­îc 8 trung ®éi du kÝch tËp trung, tho¸t 424

ly s¶n xuÊt (gåm 1 trung ®éi ë tØnh vµ 7 trung ®éi ë 7 huyÖn, mçi trung ®éi cã 35 c¸n bé, chiÕn sÜ). Trung ®éi du kÝch tËp trung cña tØnh sau khi ®­îc cñng cè, kiÖn toµn ®· lªn x· Yªn Ninh (Phó L­¬ng) lµm nhiÖm vô ng¨n chÆn c¸c cuéc hµnh qu©n cµn quÐt cña ®Þch tõ thÞ trÊn Chî Míi sang c¸c lµng, x· cña huyÖn Phó L­¬ng. Mét trong nh÷ng viÖc lµm cã ý nghÜa to lín cña qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn trong thêi kú nµy lµ ®· hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô dÉn ®­êng vµ b¶o vÖ an toµn tuyÖt ®èi c¸c c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cao cÊp nhÊt cña §¶ng, ChÝnh phñ, Quèc héi... di chuyÓn tõ An toµn khu §Þnh Hãa sang An toµn khu Vâ Nhai ngµy 15-10-1947. Tõ ®åi Khau Tý, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c ®ång chÝ trong c¬ quan cña Ng­êi ng­îc lªn Khu«n §µo (S¬n D­¬ng - Tuyªn Quang) vµ sau ®ã ®­îc ®ång chÝ Chu V¨n TÊn (lµ ng­êi x· Phó Th­îng, huyÖn Vâ Nhai, lóc ®ã lµ BÝ th­ Khu ñy, T­ lÖnh ChiÕn khu 1) trùc tiÕp ®ãn vµ dÉn ®­êng sang An toµn khu Vâ Nhai. T¹i An toµn khu Vâ Nhai, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ë Lµng Vang (x· Liªn Minh). Bé phËn A cña Bé Tæng tham m­u, Bé Tæng chØ huy vµ c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cao cÊp nhÊt cña §¶ng, ChÝnh phñ, Quèc héi, MÆt trËn... (Tr­êng Chinh, Hoµng Quèc ViÖt, T«n §øc Th¾ng, NguyÔn ThÞ ThËp, Lª §øc Thä, Vâ Nguyªn Gi¸p) ë vµ lµm viÖc t¹i c¸c x· Trµng X¸, D©n TiÕn. HÇu hÕt c¸c ngâ, xãm c¸c x· Liªn Minh, Trµng X¸, D©n TiÕn ®Òu cã c¸c c¬ quan Trung ­¬ng vµ qu©n ®éi ë vµ lµm viÖc. Trung ®oµn 121 (do ®ång chÝ M· Thµnh KÝnh - ñy viªn qu©n sù ñy ban hµnh chÝnh tØnh Th¸i Nguyªn chØ huy) ®· bè trÝ mét tiÓu ®oµn tËp trung lµm nhiÖm vô c¬ ®éng chiÕn ®Êu 425

tõ nam thÞ x· Th¸i Nguyªn ®Õn Phóc Yªn, ®ång thêi ph©n t¸n n¨m ®¹i ®éi ®éc lËp vÒ c¸c huyÖn Phó L­¬ng, §Þnh Hãa, §¹i Tõ, Vâ Nhai, §ång Hû hç trî cho phong trµo chiÕn tranh du kÝch t¹i ®Þa ph­¬ng vµ b¶o vÖ trôc di chuyÓn cña c¸c c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn cña §¶ng, ChÝnh phñ vµ qu©n ®éi tõ An toµn khu §Þnh Hãa sang An toµn khu Vâ Nhai. Qu©n vµ d©n An toµn khu Vâ Nhai ®· lµm tèt c«ng t¸c phßng gian, gi÷ bÝ mËt, nh­êng nhµ ë, ñng hé tre, nøa, l¸ vµ c«ng søc lµm nhµ, l¸n tr¹i, n¬i ¨n ë vµ lµm viÖc cho c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn. Ban ChØ huy huyÖn ®éi bé d©n qu©n Vâ Nhai do ®ång chÝ M«ng Phóc QuyÒn lµm HuyÖn ®éi tr­ëng ®· trùc tiÕp tæ chøc, chØ huy lùc l­îng d©n qu©n, du kÝch lµm c«ng t¸c tuÇn tra, canh g¸c, gi÷ g×n an ninh, trËt tù vïng an toµn khu. Ban ChØ huy TØnh ®éi Th¸i Nguyªn thµnh lËp mét trung ®éi du kÝch ng­êi ®Þa ph­¬ng, th«ng thuéc ®Þa h×nh, cã gi¸c ngé c¸ch m¹ng vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, trang bÞ ®Çy ®ñ vò khÝ bæ sung cho §éi B¾c S¬n lµm nhiÖm vô b¶o vÖ vµ dÉn ®­êng cho c¸c c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn. Tr­íc c¸c triÖu chøng \"®Þch ®· biÕt c¸c c¬ quan ®Çu n·o cña Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ ta ®· chuyÓn vÒ Vâ Nhai, nªn cã thÓ chóng sÏ t¸o b¹o më cuéc hµnh qu©n bao v©y, cµn quÐt vµo khu vùc nµy\"1, tõ ngµy 17-11-1947, c¸c c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cao cÊp nhÊt cña §¶ng, ChÝnh phñ vµ qu©n ®éi ta l¹i di ___________ 1. Lª Dôc T«n: B¶o vÖ cuéc di chuyÓn cña Trung ­¬ng tõ Trµng X¸ (Vâ Nhai) ®Õn Phó Minh (§¹i Tõ), Kû yÕu héi th¶o khoa häc Th¸i Nguyªn víi chiÕn th¾ng ViÖt B¾c Thu - §«ng 1947. 426

chuyÓn tõ An toµn khu Vâ Nhai vÒ An toµn khu §Þnh Hãa. B¸c Hå di chuyÓn an toµn tõ lµng Vang (thuéc x· Liªn Minh, huyÖn Vâ Nhai) vÒ x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa. Lùc l­îng vò trang Vâ Nhai cö c¸n bé, chiÕn sÜ d©n qu©n, du kÝch cïng víi c¸n bé, chiÕn sÜ §éi B¾c S¬n do ®ång chÝ Lª Dôc T«n chØ huy, b¶o vÖ vµ dÉn ®­êng ®­a ®oµn c¸n bé Trung ­¬ng gåm c¸c ®ång chÝ Tr­êng Chinh, Hoµng Quèc ViÖt, NguyÔn ThÞ ThËp, T«n §øc Th¾ng di chuyÓn theo ®­êng mßn tõ Má Mñng (x· D©n TiÕn), qua c¸c x· Trµng X¸, Liªn Minh (Vâ Nhai), V¨n H¸n (§ång Hû), La Hiªn (Vâ Nhai), §éng §¹t (Phó L­¬ng) vÒ x· Phó Minh (§¹i Tõ) ®¶m b¶o tuyÖt ®èi an toµn. Ban ChØ huy huyÖn ®éi bé d©n qu©n Vâ Nhai cö 8 chiÕn sÜ d©n qu©n, du kÝch kháe m¹nh, thay nhau c¸ng c¸c cô nh©n sÜ yªu n­íc Vi V¨n §Þnh, Bïi B»ng §oµn vµ cö mét sè c¸n bé, chiÕn sÜ d©n qu©n, du kÝch kh¸c gióp ®oµn c¸n bé Trung ­¬ng vËn chuyÓn tµi liÖu, hµnh lý, hoÆc ®i tr­íc dÉn ®­êng tõ An toµn khu Vâ Nhai sang An toµn khu §Þnh Hãa. Sau h¬n mét th¸ng më cuéc tÊn c«ng quy m« lín lªn ViÖt B¾c mµ vÉn kh«ng ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu chñ yÕu ®· ®Ò ra, qu©n Ph¸p quyÕt ®Þnh më cuéc hµnh binh Xanhtuya (Vµnh ®ai) tÊn c«ng, cµn quÐt vïng tø gi¸c Tuyªn Quang - Th¸i Nguyªn - ViÖt Tr× - Phñ L¹ng Th­¬ng, mµ trong ®ã h­íng tÊn c«ng, cµn quÐt chñ yÕu lµ Th¸i Nguyªn, nh»m tiÕp tôc \"lïng b¾t b»ng ®­îc c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn, tiªu diÖt chñ lùc ViÖt Minh vµ ph¸ n¸t c¨n cø ®Þa\". Ngµy 22-11-1947, cuéc hµnh qu©n Xanhtuya b¾t ®Çu. §Þch ®· nÐm vµo cuéc hµnh qu©n nµy 8.000 qu©n, bao gåm c¶ thñy, lôc, kh«ng qu©n. 427

Ngµy 24-11, chóng ®¸nh chiÕm Chî Chu (§Þnh Hãa); Ngµy 26-11, chóng cho qu©n nh¶y dï xuèng La Hiªn, Trµng X¸ (Vâ Nhai) vµ Cï V©n (§¹i Tõ). Cïng thêi gian nµy, mét binh ®oµn bé binh theo quèc lé 3 v­ît cÇu §a Phóc ®¸nh vµo Phæ Yªn, cµn quÐt vµo c¸c x· t©y nam huyÖn §¹i Tõ. §Þch ®· nÐm vµo Th¸i Nguyªn gÇn 3.000 qu©n, chiÕm ®ãng 32 ®iÓm trªn ®Þa bµn 7 huyÖn cña tØnh. Tõ nh÷ng vÞ trÝ ®ãng qu©n, chóng liªn tiÕp më nh÷ng cuéc cµn quÐt, ®¸nh ph¸ rÊt ¸c liÖt vµo nh÷ng n¬i chóng nghi cã lùc l­îng kh¸ng chiÕn. Tr­íc søc ph¶n c«ng quyÕt liÖt cña qu©n d©n ta, ®Þch bÞ tæn thÊt nÆng c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. Môc tiªu ®Ò ra kh«ng thùc hiÖn ®­îc, Bé ChØ huy qu©n Ph¸p véi cho kÕt thóc cuéc hµnh qu©n vµ ngµy 6-12-1947, chóng ph¶i rót qu©n khái §Þnh Hãa, ngµy 7-12 th¸o ch¹y khái Vâ Nhai... Ngµy 21-12-1947, tªn lÝnh Ph¸p cuèi cïng rót khái ®Þa phËn tØnh Th¸i Nguyªn. D­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng bé, qu©n d©n tØnh Th¸i Nguyªn phèi hîp víi bé ®éi chñ lùc chÆn ®¸nh chóng hµng tr¨m trËn, diÖt vµ lµm bÞ th­¬ng gÇn 600 tªn, cã nh÷ng trËn ta diÖt hµng tr¨m tªn ®Þch... b¶o vÖ v÷ng ch¾c c¨n cø ®Þa kh¸ng chiÕn, b¶o vÖ an toµn c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn. Sau th¾ng lîi cña ChiÕn dÞch ph¶n c«ng ViÖt B¾c Thu - §«ng 1947 cña qu©n vµ d©n ta, Th¸i Nguyªn tiÕp tôc ®­îc Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chän lµm trung t©m An toµn khu - Thñ ®« kh¸ng chiÕn cña c¶ n­íc. C¸c c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cao cÊp nhÊt cña Trung ­¬ng §¶ng, qu©n ®éi tiÕp tôc chuyÓn vÒ ë vµ lµm viÖc t¹i An toµn khu Th¸i Nguyªn. 428