Bác Hồ với Thái Nguyên

§Ó b¶o vÖ v÷ng ch¾c trung t©m c¨n cø ®Þa - Thñ ®« kh¸ng chiÕn cña c¶ n­íc, ®èi víi qu©n vµ d©n tØnh Th¸i Nguyªn, nhiÖm vô x©y dùng, cñng cè vµ ph¸t triÓn lùc l­îng vò trang ®Þa ph­¬ng v÷ng m¹nh ®· trë nªn hÕt søc khÈn tr­¬ng vµ cÊp b¸ch. Tõ ®Çu n¨m 1950, trªn kh¾p c¸c chiÕn tr­êng toµn quèc, ta liªn tiÕp më c¸c chiÕn dÞch tiÕn c«ng ®Þch nªn nhu cÇu huy ®éng søc ng­êi, søc cña cho c¸c chiÕn tr­êng ngµy cµng lín. Qu¸n triÖt ph­¬ng ch©m \"TÊt c¶ c¸c c«ng d©n cã thÎ qu©n vô ®Òu ph¶i tham gia tæ chøc huÊn luyÖn qu©n sù ®Þa ph­¬ng ®Ó s½n sµng nhËp ngò khi cã lÖnh gäi ra tßng qu©n\", tØnh ®· ®éng viªn ®­îc ®«ng ®¶o thanh niªn thuéc c¸c tÇng líp nh©n d©n vµ ®ång bµo c¸c d©n téc tham gia lµm nghÜa vô qu©n sù. Lùc l­îng d©n qu©n, du kÝch Th¸i Nguyªn ph¸t triÓn lªn tíi 32.449 ng­êi, lùc l­îng bé ®éi ®Þa ph­¬ng qua h¬n mét n¨m x©y dùng ®· tr­ëng thµnh vÒ mäi mÆt. §Ó ®¶m b¶o s½n sµng chiÕn ®Êu b¶o vÖ an toµn khu, qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn ®· ®µo 2.577 hè t¸c chiÕn, 1.912 mÐt giao th«ng hµo, söa ch÷a vµ ®µo míi 678 hÇm bÝ mËt, 5.327 hÇm tró Èn, huy ®éng 147 ngµy c«ng rµo lµng chiÕn ®Êu. Nh©n d©n Th¸i Nguyªn ®ãng gãp lËp quü t¸c chiÕn ñng hé du kÝch vµ bé ®éi ®Þa ph­¬ng chiÕn ®Êu ®­îc 20.700 kg thãc, g¹o vµ 48.487 ®ång tiÒn mÆt. Sau ChiÕn dÞch tÊn c«ng ViÖt B¾c Thu - §«ng 1947, giÆc Ph¸p cßn tæ chøc nhiÒu cuéc tÊn c«ng, cµn quÐt lªn Th¸i Nguyªn víi c¸c quy m« lín nhá kh¸c nhau. C¸c lùc l­îng vò trang vµ nh©n d©n Th¸i Nguyªn ®· phèi hîp víi c¸c ®¬n vÞ bé ®éi chñ lùc cña khu, cña bé ®¸nh b¹i tÊt c¶ c¸c cuéc tÊn c«ng cña chóng, b¶o vÖ an toµn cöa ngâ phÝa nam cña trung t©m c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c. §iÓn h×nh lµ c¸c trËn ngµy 9-1-1950, mét 429

tiÓu ®oµn ®Þch tõ Kim Anh (VÜnh Phóc) tÊn c«ng lªn x· Hîp Thµnh (nay lµ x· V¹n Ph¸i - Phæ Yªn) bÞ d©n qu©n, du kÝch ®Þa ph­¬ng chÆn ®¸nh ph¶i rót lui. Ngµy 4-3-1950, kho¶ng 500 qu©n Ph¸p tõ §a Phóc (Phóc Yªn) ®¸nh lªn Trung Thµnh (Phæ Yªn), bÞ bé ®éi vµ du kÝch chÆn ®¸nh ph¶i rót vÒ NØ (§a Phóc). Ngµy 30-3-1950, gÇn 300 qu©n Ph¸p, tõ Nói §«i (§a Phóc) ®¸nh lªn Trung Thµnh (Phæ Yªn) bÞ du kÝch Phæ Yªn gµi m×n chÆn ®¸nh, diÖt 4 tªn buéc chóng ph¶i rót. Ngµy 18-4-1950, hai tiÓu ®oµn ®Þch cã m¸y bay yÓm trî tõ Thµnh Léc (VÜnh Phóc) ®¸nh lªn Hîp Thµnh (Phæ Yªn), bÞ bé ®éi TiÓu ®oµn 88 vµ du kÝch ®Þa ph­¬ng chÆn ®¸nh, buéc ph¶i rót. Qua c¸c cuéc chiÕn ®Êu trªn, bé ®éi vµ du kÝch ®Þa ph­¬ng ®· diÖt gÇn 300 tªn ®Þch. §Æc biÖt, tõ ngµy 29-9-1950, kho¶ng 4.000 qu©n Ph¸p cã m¸y bay, tµu chiÕn vµ ca n« yÓm trî ®· më cuéc hµnh qu©n Phoque (Chã biÓn) tÊn c«ng lªn Th¸i Nguyªn. Qu©n Ph¸p chia lµm ba h­íng: h­íng thø nhÊt kho¶ng 2.000 tªn tõ cÇu §a Phóc theo quèc lé 3 ®¸nh lªn Phæ Yªn; h­íng thø hai kho¶ng 1.000 tªn (cã 3 can«, 10 tµu chiÕn) ng­îc theo s«ng CÇu tiÕn ®¸nh Phó B×nh; h­íng thø ba kho¶ng 1.000 tªn tõ Phóc Yªn theo s­ên Tam §¶o v­ît ®Ìo Nhe ®¸nh sang Phóc ThuËn, qua B¸ V©n ®¸nh lªn ThÞnh §¸n. C¶ ba h­íng qu©n Ph¸p ®Òu nh»m ®¸nh chiÕm thÞ x· Th¸i Nguyªn. ChiÒu 1-10-1950, qu©n Ph¸p huy ®éng 27 m¸y bay b¾n ph¸ vµ th¶ 200 qu©n dï xuèng ®¸nh chiÕm s©n bay §ång BÈm (§ång Hû) råi tõ s©n bay §ång BÈm qu©n Ph¸p trµn qua cÇu Gia BÈy vµ ngÇm BÕn T­îng tiÕn sang ®¸nh chiÕm thÞ x· Th¸i Nguyªn. Hµnh qu©n ®Õn ®©u, qu©n Ph¸p còng vÊp ph¶i sù kh¸ng cù m·nh liÖt cña qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn. §¹i ®éi 224 bé ®éi ®Þa ph­¬ng huyÖn Phó B×nh 430

phèi hîp víi d©n qu©n, du kÝch, phôc kÝch ®¸nh can«, tµu chiÕn trªn s«ng CÇu, chÆn bé binh ®Þch ë cÇu M©y, Cæ D¹, §¸ G©n... lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu h¬n 100 tªn. §¹i ®éi 225 bé ®éi ®Þa ph­¬ng huyÖn Phæ Yªn chÆn ®¸nh ®Þch ë Thanh Xuyªn, Th«ng H¹c, S¬n Cèt, Phè Cß... g©y cho ®Þch nhiÒu thiÖt h¹i. §Æc biÖt chiÒu 1-10-1950, mét trung ®éi thuéc §¹i ®éi 225, do ®ång chÝ T©n Lîi chØ huy dïng sóng bé binh b¾n r¬i mét m¸y bay ®ac«ta cña ®Þch. Trªn ®Þa bµn thÞ x· Th¸i Nguyªn vµ huyÖn §ång Hû, sau khi chiÕm ®­îc ®åi K« Kª, ®åi Yªn Ngùa vµ chïa Phñ LiÔn, qu©n Ph¸p më réng hµnh qu©n, cµn quÐt ra c¸c vïng xung quanh. §¹i ®éi 223, bé ®éi ®Þa ph­¬ng huyÖn §ång Hû ®· phèi hîp víi bé ®éi Trung ®oµn 246 ®¸nh ®Þch quyÕt liÖt ë cÇu Loµng, ThÞnh §¸n, Lµng Hµ diÖt hµng tr¨m tªn, thu nhiÒu vò khÝ. Sau gÇn nöa th¸ng, víi trªn 60 trËn chiÕn ®Êu lín, nhá, qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn ®· lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu kho¶ng 800 qu©n Ph¸p, trong ®ã cã gÇn 700 tªn bÞ tiªu diÖt, b¾n r¬i 1 m¸y bay, ph¸ hñy 3 can«, tµu chiÕn, thu 160 sóng bé binh c¸c lo¹i, lµm thÊt b¹i hoµn toµn cuéc hµnh qu©n Chã biÓn cña thùc d©n Ph¸p, trùc tiÕp b¶o vÖ an toµn cöa ngâ phÝa nam cña trung t©m An toµn khu Trung ­¬ng Thñ ®« kh¸ng chiÕn cña c¶ n­íc. Sau khi ®¸nh b¹i cuéc tÊn c«ng Phoque cña thùc d©n Ph¸p lªn Th¸i Nguyªn, víi vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng cña m×nh, c¸c huyÖn §Þnh Hãa, §¹i Tõ, Phó L­¬ng (Th¸i Nguyªn), S¬n D­¬ng, Yªn S¬n (Tuyªn Quang), Chî §ån (B¾c K¹n) tiÕp tôc ®­îc Trung ­¬ng chän lµm trung t©m c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c. HÇu hÕt c¸c c¬ quan träng yÕu, c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o 431

§¶ng, ChÝnh phñ vµ qu©n ®éi tiÕp tôc ë vµ lµm viÖc trªn ®Þa bµn Th¸i Nguyªn ®Ó l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p tr­êng kú, gian khæ vµ anh dòng cña d©n téc ta ®i ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn. C¸c c¬ quan Trung ­¬ng §¶ng vµ ®ång chÝ Tr­êng Chinh (Tæng BÝ th­ cña §¶ng) cã lóc chuyÓn sang S¬n D­¬ng (Tuyªn Quang) nh­ng chñ yÕu vÉn ë §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn). Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lóc ë §Þnh Hãa, khi lªn Chî §ån (B¾c K¹n), lóc xuèng S¬n D­¬ng (Tuyªn Quang), råi l¹i vÒ §Þnh Hãa. Toµn bé c¬ quan Tæng Qu©n ñy, Bé Quèc phßng, Tæng T­ lÖnh, Bé Tæng tham m­u, Tæng côc ChÝnh trÞ, Tæng côc Cung cÊp (nay lµ Tæng côc HËu cÇn) ®Òu ë §Þnh Hãa, §¹i Tõ, Phó L­¬ng (Th¸i Nguyªn), hÇu hÕt c¸c quyÕt s¸ch lín cña §¶ng, ChÝnh phñ ®Òu quyÕt ®Þnh trªn ®Êt Th¸i Nguyªn. VÒ mÆt qu©n sù, quyÕt t©m më c¸c chiÕn dÞch Trung du, Hoµng Hoa Th¸m, Hµ Nam Ninh, Hßa B×nh, T©y B¾c, SÇm N­a, chiÕn cuéc §«ng - Xu©n 1953-1954, ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ... ®Òu ®­îc quyÕt ®Þnh ë Th¸i Nguyªn. Th¸i Nguyªn còng lµ n¬i diÔn ra hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng ngo¹i giao cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ta. NhËn râ vinh dù vµ tr¸ch nhiÖm lín lao ®èi víi viÖc b¶o vÖ v÷ng ch¾c an toµn khu kh¸ng chiÕn, qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn tÝch cùc tËp trung ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, lµm tèt c«ng t¸c gi÷ g×n bÝ mËt, tiÕp tôc lµm tèt c«ng t¸c ®¶m b¶o giao th«ng vËn t¶i, ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyÓn qu©n chi viÖn cho chiÕn tr­êng. Lùc l­îng vò trang tØnh ®· hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô b¶o vÖ trung t©m c¨n cø ®Þa; tham gia gi÷ v÷ng an ninh chÝnh trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi trªn toµn ®Þa bµn, bæ sung kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ lùc l­îng cho c¸c chiÕn tr­êng. 432

Tõ cuèi n¨m 1950 trë ®i, qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn tËp trung x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc l­îng vò trang ®Þa ph­¬ng, x©y dùng lùc l­îng b¶o vÖ c¨n cø ®Þa ®Ò phßng mäi cuéc tÊn c«ng cña ®Þch vµ chi viÖn cho c¸c chiÕn tr­êng chuÈn bÞ ®¸nh lín. Võa chiÕn ®Êu b¶o vÖ quª h­¬ng, c¸c ®¬n vÞ bé ®éi ®Þa ph­¬ng cña tØnh, cña c¸c huyÖn, thÞ cßn tham gia ®¸nh ®Þch ë c¸c vïng ®Þch hËu §a Phóc, B¾c Ninh, B¾c Giang vµ ®· lËp ®­îc nhiÒu chiÕn c«ng xuÊt s¾c. Ngoµi viÖc tiÕp tôc tæ chøc n¾m ®Þa bµn, tæ chøc c¸c tr¹m chèt chÆn b¶o vÖ an toµn khu, tõ n¨m 1951 ®Õn 1954, nh©n d©n vµ lùc l­îng vò trang tØnh phèi hîp chÆt chÏ víi lùc l­îng b¶o vÖ cña Trung ­¬ng vµ c¸c ®¬n vÞ ®øng ch©n trªn ®Þa bµn ®· kÞp thêi ®Ëp tan c¸c ©m m­u ph¸ ho¹i cña ®Þch, b¶o vÖ v÷ng ch¾c c¨n cø ®Þa. T¹i huyÖn §Þnh Hãa - Trung t©m An toµn khu kh¸ng chiÕn, sau khi ph¸t hiÖn tæ chøc §¶ng Hßa b×nh ho¹t ®éng ®ªm 27 r¹ng ngµy 28-1-1953, lùc l­îng d©n qu©n, du kÝch ®Þa ph­¬ng ®· phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c lùc l­îng bé ®éi vµ c«ng an bÝ mËt bao v©y, tÊn c«ng n¬i tró ngô cña bän cÇm ®Çu, b¾t 6 tªn, thu nhiÒu tµi liÖu. Më réng ®iÒu tra trªn ®Þa bµn huyÖn, tiÕp tôc ph¸t hiÖn, b¾t gi÷ qu¶n chÕ, c¶nh c¸o 63 tªn kh¸c. TiÕp ®ã, tõ ngµy 2-3 vµ 12-3- 1953, lùc l­îng c«ng an, d©n qu©n, du kÝch huyÖn §Þnh Hãa phèi hîp víi bé ®éi TiÓu ®oµn 187 vµ Côc B¶o vÖ ®· truy b¾t toµn bé c¸c tªn cÇm ®Çu, xãa sæ §¶ng tèi mËt, ViÖt Nam ®ång chÝ héi, Qu©n ¸n s¸t ViÖt Nam. Còng trong thêi gian nµy, lùc l­îng vò trang huyÖn Phó L­¬ng vµ Phó B×nh... ®· kÞp thêi ph¸t hiÖn, trÊn ¸p vµ ®Ëp tan ©m m­u ph¸ ho¹i cña c¸c tæ chøc ph¶n ®éng §¶ng ViÖt Nam phôc quèc vµ tæ chøc ph¶n ®éng ViÖt Dòng. ViÖc ®Ëp tan c¸c tæ chøc ph¶n ®éng trªn ®Þa 433

bµn cña nh©n d©n vµ lùc l­îng vò trang tØnh ®· kÞp thêi dËp t¾t ®­îc ©m m­u ph¸ ho¹i cña kÎ thï, gãp phÇn ®em l¹i sù b×nh yªn cho nh©n d©n ®Þa ph­¬ng, b¶o vÖ v÷ng ch¾c an toµn khu kh¸ng chiÕn. Nh÷ng ®ãng gãp cña qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p ®· gãp phÇn cïng qu©n vµ d©n c¶ n­íc ®­a cuéc kh¸ng chiÕn thÇn th¸nh cña d©n téc ta ®i ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn, ®¸nh dÊu b»ng chiÕn th¾ng lÞch sö §iÖn Biªn Phñ (7-5-1954) vµ HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ (21-7-1954). Sau chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ \"lõng lÉy n¨m ch©u, chÊn ®éng ®Þa cÇu\" cña qu©n vµ d©n ta, ngµy 21-7-1954, HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ vÒ chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hßa b×nh ë §«ng D­¬ng ®· ®­îc ký kÕt, kÕt thóc th¾ng lîi vÎ vang cuéc kh¸ng chiÕn chÝn n¨m chèng thùc d©n Ph¸p tr­êng kú vµ gian khæ cña d©n téc ta. §Ó chuÈn bÞ vÒ tiÕp qu¶n thñ ®« Hµ Néi, tõ th¸ng 8 ®Õn ®Çu th¸ng 10-1954, Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chuyÓn ®Þa ®iÓm ë vµ lµm viÖc vÒ c¸c x· an toµn khu thuéc huyÖn §¹i Tõ. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chuyÓn vÒ ë vµ lµm viÖc t¹i ®åi Thµnh Tróc, xãm §Çm Mu (nay lµ xãm §Çm Mua), x· B¶n Ngo¹i. ViÖc Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chuyÓn n¬i ë vµ lµm viÖc vÒ c¸c x· an toµn khu thuéc huyÖn §¹i Tõ tr­íc ngµy vÒ tiÕp qu¶n Thñ ®« Hµ Néi ®· mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh niÒm tin cña Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®èi víi Th¸i Nguyªn nãi chung, §¹i Tõ nãi riªng vµ kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ quan träng cña Th¸i Nguyªn trong An toµn khu kh¸ng chiÕn ViÖt B¾c. Nh©n d©n vµ lùc l­îng vò trang tØnh Th¸i Nguyªn tiÕp tôc ph¸t huy truyÒn thèng yªu n­íc, truyÒn thèng c¸ch m¹ng, hoµn 434

thµnh xuÊt s¾c c«ng t¸c b¶o mËt, phßng gian, b¶o vÖ tuyÖt ®èi an toµn c¸c c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn cña §¶ng, ChÝnh phñ, qu©n ®éi vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Sau ngµy gi¶i phãng Thñ ®« (10-10-1950), ngµy 12-10- 1954, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ b¾t ®Çu rêi An toµn khu §¹i Tõ vÒ Hµ Néi. Víi nh÷ng thµnh tÝch ®Æc biÖt xuÊt s¾c trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, trong ®ã cã thµnh tÝch b¶o vÖ an toµn c¸c c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn cña Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, qu©n ®éi vµ B¸c Hå, gãp phÇn quyÕt ®Þnh ®­a cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p tr­êng kú, gian khæ cña d©n téc ta ®i ®Õn th¾ng lîi cuèi cïng, nh©n d©n vµ lùc l­îng vò trang tØnh Th¸i Nguyªn ®· vinh dù ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc tÆng th­ëng danh hiÖu cao quý §¬n vÞ anh hïng lùc l­îng vò trang nh©n d©n thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Nh÷ng th¾ng lîi giµnh ®­îc trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc cña qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn (trong ®ã cã c¶ thµnh tÝch b¶o vÖ an toµn khu) trë thµnh nh÷ng trang sö vµng vµ lµ nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u ®Ó nh©n d©n vµ c¸n bé, chiÕn sÜ lùc l­îng vò trang tØnh Th¸i Nguyªn ngµy nay tiÕp tôc ph¸t huy, phÊn ®Êu hoµn thµnh tèt c¸c nhiÖm vô, x©y dùng Th¸i Nguyªn trë thµnh tØnh giµu vÒ kinh tÕ, æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, v÷ng m¹nh vÒ quèc phßng, an ninh; x©y dùng tØnh Th¸i Nguyªn thµnh khu vùc phßng thñ v÷ng ch¾c ®Ó xøng ®¸ng truyÒn thèng cña quª h­¬ng c¸ch m¹ng, Thñ ®« kh¸ng chiÕn cña c¶ n­íc, gãp phÇn thùc hiÖn th¾ng lîi NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng bé tØnh lÇn thø XVII, §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø XI. 435

C¤NG T¸C B¶O VÖ C¸C HO¹T §éNG CñA CHñ TÞCH Hå ChÝ Minh ë CHIÕN KHU VIÖT B¾C Th­îng t¸ NguyÔn ThÞ Anh TuÊn* An toµn khu ®­îc h×nh thµnh t¹i vïng rõng nói hiÓm trë, gi¸p giíi ba tØnh Tuyªn Quang, Th¸i Nguyªn vµ B¾c K¹n. N¬i dõng ch©n ®Çu tiªn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®i vµo khu c¨n cø lµ nhµ «ng Phã HiÕn t¹i lµng S¶o, x· Hîp Thµnh, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang. ë nhµ «ng Phã HiÕn ®­îc Ýt ngµy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chØ thÞ cho c¸c ®ång chÝ b¶o vÖ vµo rõng lµm l¸n ®Ó chuyÓn toµn bé c¬ quan vµo n¬i bÝ mËt h¬n. Khi ®ã, ®ång chÝ TrÇn §¨ng Ninh ph¸t hiÖn cã mét l¸n cña d©n dïng ®Ó chøa thãc ë trong rõng cã thÓ ®ñ chç cho m­êi l¨m ng­êi ë, l¸n ®ã cña gia ®×nh chÞ Thñ Thanh - mét c¬ së c¸ch m¹ng. Khi ®ång chÝ TrÇn §¨ng Ninh nãi râ ý ®Þnh, gia ®×nh chÞ Thñ Thanh ®ång ý ngay. Tr­íc m¾t, tæ b¶o vÖ ë chung víi B¸c trong l¸n Ýt ngµy vµ lµm ngay cho B¸c mét c¸i l¸n nhá c¸ch ®ã kh«ng xa. L¸n gièng nh­ mét chiÕc chßi canh n­¬ng cã sµn cao, bÒ réng tr¶i võa chiÕc chiÕu. Theo ý cña B¸c, l¸n míi lµm ®¶m b¶o ch¾c ch¾n, d­íi gèc c©y rõng to cã ___________ * Gi¸m ®èc B¶o tµng C«ng an nh©n d©n. 436

t¸n l¸ che kÝn, thÕ tiÕn lui ®Òu thuËn tiÖn ®Ó B¸c chuyÓn ra ë vµ lµm viÖc t¹i ®ã. §éi b¶o vÖ bè trÝ ph©n c«ng tõng tæ th­êng trùc vµ tæ chøc c¸c phiªn canh g¸c ë tõng tr¹m g¸c xung quanh. Mét h«m, ®ang ®ªm nghe tiÕng chã sña d÷ déi ngoµi rõng vµ lïi dÇn vÒ phÝa l¸n n¬i B¸c Hå ë, c¸c ®ång chÝ b¶o vÖ tuy cã c¶nh gi¸c nghe ngãng ®Ò phßng nh­ng kh«ng ph¸t hiÖn cã g× ®¸ng nghi ng¹i. S¸ng h«m sau, khi kiÓm tra chung quanh n¬i ë thÊy cã dÊu ch©n hæ c¸ch l¸n cña B¸c chõng n¨m, s¸u mÐt. C¸c ®ång chÝ b¶o vÖ vµo rõng chÆt nøa lµm hµng rµo cã cæng ra vµo ®Ó ®Ò phßng thó d÷ ®¶m b¶o an toµn cho B¸c. Th¸ng 5-1947, c¸c ®ång chÝ Ph¹m V¨n Méc vµ NguyÔn V¨n Dong ®­îc t¨ng c­êng thªm cho tæ b¶o vÖ tiÕp cËn, chuyªn tr¸ch c«ng t¸c giao liªn. B¸c ®Æt tªn cho ®ång chÝ Méc lµ Hoµng Quèc Trung vµ ®ång chÝ Dong lµ NguyÔn V¨n Dòng. Khi ®ång chÝ V¨n L©m (tøc NhÊt) ®­îc ph©n c«ng ë l¹i gi÷ kho, ®ång chÝ NguyÔn L­¬ng B»ng bæ sung ®ång chÝ Tiªn Phong d©n téc Tµy ®ang b¶o vÖ ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p vµo tæ b¶o vÖ tiÕp cËn B¸c vµ mang tªn lµ NhÊt (tªn B¸c ®Æt cho ®ång chÝ V¨n L©m). Tr­íc khi chuyÓn sang chç ë kh¸c theo chØ thÞ cña B¸c, ®ång chÝ NguyÔn L­¬ng B»ng giao cho c¸c ®ång chÝ Kh¸ng, Kú, §Þnh ®µo mét hÇm bÝ mËt d­íi gÇm sµn l¸n ®Ó ch«n ba hßm s¾t cã khãa. §Êt ®µo hÇm ®­îc ®æ c¸ch xa n¬i ë, kh«ng ®­îc ®Ó l¹i dÊu vÕt g×. Khi chuyÓn chç ë, ®ång chÝ NhÊt (V¨n L©m) ®­îc ph©n c«ng ë l¹i coi kho cña c¬ quan. Tµi s¶n c«ng khai chØ cã vµi ba chiÕc xe ®¹p cò, mét sè xoong nåi vµ ®å dïng nhµ bÕp. Nh­ng thùc ra lµ gi÷ sè tµi s¶n lín cña quèc gia, ®ã lµ nh÷ng hßm ®ùng vµng do nh©n d©n ®ãng gãp. 437

Nh­ng ®ång chÝ NhÊt kh«ng biÕt ®iÒu ®ã. Ba n¨m sau mäi ng­êi quay trë l¹i, sè vµng trªn vÉn cßn nguyªn vÑn, lóc ®ã ®ång chÝ NhÊt míi vì lÏ ra v× sao tæ chøc giao cho ë l¹i gi÷ c¸i kho nghÌo nµn vµ s¬ sµi nµy. §ªm 19-5-1947, B¸c Hå rêi lµng S¶o, x· Hîp Thµnh, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang, chuyÓn sang ë vµ lµm viÖc t¹i th«n §iÒm MÆc, x· Thanh §Þnh, huyÖn §Þnh Hãa tØnh Th¸i Nguyªn. Mét sè ®ång chÝ ®i bé sang tr­íc ®Ó chuÈn bÞ chç ë vµ vµo rõng lµm l¸n. B¸c vµ c¸c ®ång chÝ Kh¸ng, Kú, §Þnh ®i b»ng «t« sang sau theo ®­êng qua §Ìo KhÕ xuèng V©n L·ng qua x· Qu¶ng N¹p råi ®Õn x· Thanh §Þnh, huyÖn §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn. Thêi gian ®Çu B¸c t¹m nghØ vµ lµm viÖc ë nhµ «ng Mai §×nh T­¬ng, lóc ®ã lµ Chñ tÞch ñy ban hµnh chÝnh huyÖn §Þnh Hãa. Khi l¸n trong rõng lµm xong, B¸c vµo ®ã ë c¸ch nhµ «ng Mai §×nh T­¬ng 200m. L¸n ®­îc lµm rÊt kÝn ®¸o, bªn c¹nh cã mét c¸i hang nhá cã thÓ sö dông ®Ó ë hoÆc tr¸nh m¸y bay ®Þch oanh t¹c. T¹i ®©y, B¸c nhiÒu lÇn lµm viÖc víi c¸c ®ång chÝ Tr­êng Chinh, Hoµng Quèc ViÖt, Lª §øc Thä, T«n §øc Th¾ng. Vµo thêi gian nµy, ®Þch b¾t ®Çu më réng c¸c cuéc hµnh qu©n vµ cho m¸y bay oanh t¹c tiÕn c«ng vµo c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c nhÊt lµ nh÷ng n¬i chóng nghi cã c¬ quan ®Çu n·o cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. §Ó ®¶m b¶o an toµn tuyÖt ®èi cho B¸c, ®ång chÝ NguyÔn L­¬ng B»ng vµ ®ång chÝ TrÇn §¨ng Ninh bµn víi Bé Quèc phßng cö mét trung ®éi VÖ quèc ®oµn ®Õn phèi hîp b¶o vÖ vßng ngoµi c¸ch n¬i B¸c ë tõ 200 ®Õn 300m. Trung ®éi nµy cã nhiÖm vô phèi hîp chÆt chÏ víi tæ b¶o vÖ tiÕp cËn tuÇn tra canh g¸c kiÓm so¸t xung quanh n¬i ë vµ 438

lµm viÖc cña Ng­êi. Trung ®éi t¨ng c­êng nµy do ®ång chÝ §µn lµm trung ®éi tr­ëng (sau nµy lµ ®¹i t¸ Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam) vµ ®ång chÝ TrÞ lµm chÝnh trÞ viªn. Hai ®ång chÝ ®Òu lµ ng­êi HuÕ võa tèt nghiÖp Tr­êng vâ bÞ TrÇn Quèc TuÊn khãa I (®ång chÝ TrÞ sau nµy lµ Kü s­ Phã Tæng côc tr­ëng Tæng côc §­êng s¾t). B¸c chØ thÞ hai ®¬n vÞ (bªn trong vµ bªn ngoµi) ph¶i tÝch cùc lµm c«ng t¸c d©n vËn, dùa vµo d©n ®Ó lµm tèt c«ng t¸c b¶o vÖ c¬ quan. ChiÕc xe «t« cña B¸c th­êng dïng (Ford V8 mµu ®en) ®­îc cÊt giÊu ë khu rõng Qu¶ng N¹p (§Þnh Hãa). Sau nµy xe bÞ vì lèp kh«ng thay thÕ ®­îc nªn kh«ng sö dông. Ngµy 11-5-1947, c¸c chiÕn sÜ cËn vÖ nhËn nhiÖm vô b¶o vÖ B¸c tõ an toµn khu vÒ thÞ x· Th¸i Nguyªn ®Ó B¸c dù cuéc héi ®µm víi P«n Muýt - ®¹i diÖn ChÝnh phñ Céng hßa Ph¸p. Tr­íc ®ã, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· göi cho ChÝnh phñ Ph¸p mét bøc th«ng ®iÖp ®Ò nghÞ ngõng b¾n ®Ó më cuéc ®µm ph¸n. Th«ng ®iÖp nµy do Thø tr­ëng Bé Ngo¹i giao Hoµng Minh Gi¸m ký, ®­îc Héi ®ång ChÝnh phñ ViÖt Nam phª duyÖt ngµy 25-4-1947. §¸p l¹i th«ng ®iÖp trªn, ®Çu th¸ng 5-1947, th«ng qua Trung t¸ Uynx¬n lµm viÖc t¹i Tæng l·nh sù Anh t¹i Hµ Néi, B«lae ®· giao cho P«n Muýt mét sø mÖnh ®Æc biÖt lµ trao tËn tay bøc th«ng ®iÖp cña ChÝnh phñ Ph¸p cho ChÝnh phñ Hå ChÝ Minh ®Ó dµn xÕp mét cuéc ngõng b¾n tiÕn tíi ®µm ph¸n ViÖt - Ph¸p vÒ cuéc chiÕn tranh ®ang diÔn ra. Thø tr­ëng Hoµng Minh Gi¸m gÆp P«n Muýt t¹i ®Þa ®iÓm gÇn cÇu §uèng, c¸ch Hµ Néi chõng 10km. Trong buæi gÆp, P«n Muýt yªu cÇu sím ®­îc gÆp Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Ó lµm viÖc vÒ tháa thuËn ®ã. 439

Sau buæi gÆp nµy, Thø tr­ëng Hoµng Minh Gi¸m ®· b¸o c¸o vµ ®­îc B¸c chÊp thuËn cuéc gÆp hai bªn theo yªu cÇu cña phÝa Ph¸p. Vµ B¸c chØ thÞ cho ®ång chÝ Phan Mü, Ch¸nh V¨n phßng Chñ tÞch phñ trùc tiÕp bè trÝ buæi gÆp trªn theo yªu cÇu cña P«n Muýt. §Þa ®iÓm gÆp ®­îc bè trÝ t¹i thÞ x· Th¸i Nguyªn. Thêi gian gÆp vµo håi 20h ngµy 11-5-1947. Trong cuéc gÆp, P«n Muýt ®­a ra nh÷ng ®Ò nghÞ ngang ng­îc cña B«lae gåm nh÷ng néi dung: 1- C¸c lùc l­îng kh¸ng chiÕn cña ViÖt Nam ph¶i lËp tøc ngõng næ sóng, trao l¹i mét phÇn vò khÝ cho phÝa Ph¸p (sè l­îng cô thÓ do hai bªn tháa thuËn). TËp trung chñ lùc ViÖt Nam t¹i mét sè khu vùc do Ph¸p quy ®Þnh, gi¶i t¸n c¸c ®éi du kÝch tù vÖ vò trang. 2- C¸c ®éi qu©n Ph¸p cã quyÒn tù do di chuyÓn toµn câi ViÖt Nam. 3- Giao tr¶ tÊt c¶ binh lÝnh Ph¸p vµ binh lÝnh n­íc ngoµi (thuéc qu©n ®éi Ph¸p) ®· ch¹y sang phÝa kh¸ng chiÕn (lÝnh NhËt vµ lÝnh Ph¸p). 4- Tr¶ tù do cho nh÷ng ng­êi Ph¸p vµ nh÷ng ng­êi ViÖt Nam céng t¸c víi ChÝnh phñ Ph¸p ®­îc gäi lµ con tin ®ang bÞ giam gi÷. Tr­íc th¸i ®é trÞch th­îng vµ ngang ng­îc cña phÝa Ph¸p, B¸c Hå ®· b¸c bá hoµn toµn nh÷ng ®iÒu kiÖn v« lý nãi trªn, cuéc gÆp hai bªn kh«ng cã kÕt qu¶. Ngay ®ªm h«m ®ã, c¸c ®ång chÝ cËn vÖ ®­a B¸c trë l¹i an toµn khu an toµn. Thùc d©n Ph¸p nu«i tham väng lín, ©m m­u tËp trung qu©n chñ lùc bÊt ngê tÊn c«ng c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, trung t©m ®Çu n·o cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ cuéc kh¸ng chiÕn. §o¸n tr­íc ®­îc ©m m­u th©m ®éc cña ®Þch, 440

Trung ­¬ng §¶ng nhËn ®Þnh, cuéc tiÕn c«ng lªn ViÖt B¾c cña thùc d©n Ph¸p lÇn nµy nh»m ba môc tiªu: 1- VÒ qu©n sù: - §¸nh ph¸ c¨n cø ®Þa chÝnh cña ta. - T×m qu©n chñ lùc cña ta hßng tiªu diÖt. - TËp kÝch c¸c c¬ quan, b¾t c¸n bé, lÊy tµi liÖu, ph¸ kho tµng vµ x­ëng m¸y cña ta ë vïng c¨n cø. - Bao v©y vïng ViÖt B¾c vµ c¶n trë giao th«ng liªn l¹c tiÕp tÕ gi÷a ViÖt B¾c víi bªn ngoµi. 2- VÒ chÝnh trÞ: - Cè chiÕm ®ãng vïng biªn giíi ®Ó c©u kÕt víi lùc l­îng ph¶n ®éng trªn ®Êt Trung Quèc. 3- VÒ kinh tÕ: - Ph¸ ho¹i mïa mµng, c­íp thãc lóa. - TriÖt ph¸ ngo¹i th­¬ng, tiÕp tÕ cña ta. §óng nh­ Trung ­¬ng §¶ng dù ®o¸n, ngµy 7-10-1947, thùc d©n Ph¸p tËp trung h¬n 15 ngh×n qu©n (cã hai binh ®oµn tinh nhuÖ nhÊt) gåm 40 m¸y bay, 800 xe c¬ giíi, 40 tµu xuång do tªn Trung t­íng Xal¨ng chØ huy më cuéc tÊn c«ng th¼ng vµo trung t©m ViÖt B¾c b»ng nh÷ng ®ît nh¶y dï cña Binh ®oµn ®æ bé ®­êng kh«ng X«vanh¾c vµ b»ng nh÷ng cuéc hµnh qu©n cña Binh ®oµn Comuy Nam tõ ViÖt Tr× ng­îc s«ng L« lªn. ChiÕn thuËt cña ®Þch lµ héi qu©n ë B¾c K¹n t¹o thµnh mét c¸i « bäc lÊy ViÖt B¾c, råi côp « l¹i khÐp chÆt vßng v©y, d­íi ®¸nh lªn, trªn ®¸nh xuèng. ChiÕn dÞch ViÖt B¾c lµ phÇn quyÕt ®Þnh trong kÕ ho¹ch tiÕn c«ng mïa Thu n¨m 1947 cña Ph¸p. §Ó tr¸nh nh÷ng cuéc tÊn c«ng bÊt ngê cña ®Þch, Trung ­¬ng giao cho Nha C«ng an b¶o vÖ B¸c di chuyÓn tõ §Þnh 441

Hãa sang §×nh C¶, Vâ Nhai ®Ó ®¶m b¶o an toµn h¬n. Nha C«ng an ®· cö mét tæ gåm n¨m ®ång chÝ do Tæng Gi¸m ®èc Lª Gi¶n trùc tiÕp chØ ®¹o b¶o vÖ B¸c chuyÓn ®Õn n¬i ë míi t¹i lµng Vang, x· Liªn Ninh thuéc huyÖn Vâ Nhai. §¬n vÞ phôc vô, cËn vÖ B¸c lóc nµy gåm 14 ®ång chÝ do ®ång chÝ Kh¸ng vµ ®ång chÝ Kú phô tr¸ch. §Ó dÔ dµng trong khi di chuyÓn vµ ®Ò phßng ®Þch tËp kÝch bÊt ngê, B¸c chØ thÞ cho mäi ng­êi trong c¬ quan ph¶i s¾p xÕp ®å ®¹c gän gµng, khi cÇn di chuyÓn mçi ng­êi chØ mang theo mét ba l« hoÆc mét g¸nh lµ ®ñ. B¸c ®Æc biÖt quan t©m ®Õn gi¸o dôc gi÷ bÝ mËt n¬i ë. Khi ®Õn Trµng X¸, theo chØ thÞ cña B¸c, c¸c ®ång chÝ trong c¬ quan vµo rõng lµm l¸n c¸ch xa n¬i d©n ë kho¶ng 2km. Ng­êi cßn chØ thÞ ph¶i lµm nhiÒu b¸nh (lo¹i b¸nh d©n téc, g¹o nÕp ®å thµnh x«i sau ®ã gi· nhuyÔn thµnh b¸nh nh­ b¸nh dµy) lµm thøc ¨n dù tr÷, phßng khi gÆp khã kh¨n, l­¬ng thùc kh«ng tiÕp tÕ kÞp. Mét h«m B¸c ®ang chñ tr× phiªn häp Héi ®ång ChÝnh phñ t¹i mét ®Þa ®iÓm gÇn Trµng X¸ th× ®ång chÝ NguyÔn Th­¬ng phi ngùa ®Õn, mang th­ cña ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p b¸o tin giÆc Ph¸p s¾p nh¶y dï xuèng khu vùc nµy. Ngay lóc ®ã, B¸c cho dõng héi nghÞ vµ ®Ò nghÞ c¸c ®¹i biÓu ph¶i di chuyÓn chç ë ngay. B¸c cho ®ång chÝ Vò Kú vÒ tr­íc b¸o cho c¬ quan di chuyÓn ngay ®Õn ®Þa ®iÓm míi ®· ®­îc quy ®Þnh. §ång chÝ Kh¸ng ®­îc B¸c cho ë l¹i vµ cïng B¸c di chuyÓn sau. §ªm ®ã, hai B¸c ch¸u ngñ ë gi÷a c¸nh rõng trong mét c¸i chßi canh lóa cña d©n. S¸ng h«m sau, ®ång chÝ Kh¸ng t×m ®­êng ®­a B¸c vÒ §Þnh Hãa råi trë l¹i Lôc R·. Sè ®«ng anh em b¶o vÖ vµ phôc vô ®i tr­íc ®· cã mÆt ®«ng ®ñ ë ®©y. B¸c chØ thÞ ph¶i khÈn tr­¬ng chuyÓn vÒ Khu«n T¸t v× Khu«n T¸t lµ ®Þa 442

®iÓm kÝn ®¸o, gÆp tr­êng hîp bÊt tr¾c cã thÓ c¬ ®éng ®i nhiÒu h­íng ®­îc an toµn. Trong ChiÕn dÞch ViÖt B¾c, lùc l­îng b¶o vÖ ®· n¨m lÇn b¶o vÖ B¸c di chuyÓn ®Õn c¸c ®Þa ®iÓm kh¸c nhau ®Ó tr¸nh sù tiÕn c«ng bÊt ngê cña ®Þch. 1- Tõ ngµy 15-10 ®Õn 17-11-1947: B¸c ë lµng Vang, x· Liªn Minh, huyÖn Vâ Nhai, Th¸i Nguyªn. 2- Tõ ngµy 18-11 ®Õn 28-11-1947: B¸c ë Khu«n T¸t, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn. 3- Tõ ngµy 29-11 ®Õn 3-12-1947: B¸c ë Khu«n §µo, x· Trung Yªn, huyÖn S¬n D­¬ng, Tuyªn Quang. 4- Tõ ngµy 4-12 ®Õn 7-12-1947: B¸c ë th«n Khuæi TÊu, x· Hïng Lîi, huyÖn Yªn S¬n, Tuyªn Quang. 5- Tõ ngµy 8-12 ®Õn cuèi th¸ng 12-1947: B¸c ë B¶n Ca, x· B×nh Trung, huyÖn Chî §ån, B¾c K¹n. ChiÕn th¾ng ViÖt B¾c Thu - §«ng n¨m 1947 cña qu©n vµ d©n ta ®· lµm thÊt b¹i ©m m­u cña thùc d©n Ph¸p ®¸nh chiÕm c¬ quan ®Çu n·o cña cuéc kh¸ng chiÕn. Tuy nhiªn, chóng vÉn ch­a tõ bá tham väng. §Ó ®Ò phßng mäi ©m m­u tÊn c«ng bÊt ngê cña ®Þch, mét mÆt Trung ­¬ng chñ tr­¬ng t¨ng c­êng lùc l­îng bè phßng b¶o vÖ khu c¨n cø ®Þa, mÆt kh¸c c¸c c¬ quan ®Çu n·o, ®Æc biÖt c¬ quan V¨n phßng ph¶i lu«n lu«n s½n sµng chiÕn ®Êu trong mäi t×nh huèng cã thÓ x¶y ra vµ chñ ®éng chuÈn bÞ nhiÒu ®Þa ®iÓm dù phßng bÝ mËt ®Ó khi cÇn thiÕt cã thÓ di chuyÓn kÞp thêi b¶o ®¶m an toµn. ChØ tÝnh riªng trong n¨m 1948 vµ ®Çu n¨m 1949, lùc l­îng b¶o vÖ ®· b¶o vÖ B¸c vµ c¬ quan di chuyÓn tíi gÇn m­êi lÇn ë c¸c ®Þa ®iÓm kh¸c nhau thuéc ®Þa bµn huyÖn S¬n 443

D­¬ng (Tuyªn Quang) vµ §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn). §Ó quan hÖ víi nh©n d©n ®Þa ph­¬ng thuËn lîi vµ xóc tiÕn viÖc t×m chän c¸c ®Þa ®iÓm an toµn cho c¬ quan t¹i c¨n cø ViÖt B¾c, ®ång chÝ NguyÔn L­¬ng B»ng ®iÒu ®éng ®ång chÝ TriÖu V¨n C¾t ng­êi d©n téc Dao nguyªn lµ c¬ së c¸ch m¹ng thêi kú tiÒn khëi nghÜa cña Khu gi¶i phãng nay bæ sung vµo tæ cËn vÖ, phôc vô B¸c Hå. §ång chÝ C¾t ®­îc mang tªn lµ TriÖu Hång Th¾ng (sau nµy lµ Phã Chñ tÞch ñy ban nh©n d©n liªn khu ViÖt B¾c). §ång thêi, ®ång chÝ NguyÔn L­¬ng B»ng ®iÒu ®éng hai ®ång chÝ trong trung ®éi VÖ quèc ®oµn do ®ång chÝ §µn vµ TrÞ phô tr¸ch bæ sung vµo tæ cËn vÖ, phôc vô B¸c lµ ®ång chÝ NguyÔn V¨n Nga ®­îc ®æi tªn lµ Kiªn vµ ®ång chÝ NguyÔn V¨n Phóc ®­îc ®æi tªn lµ QuyÕt. §Çu n¨m 1949, c¬ quan l¹i ®­îc bæ sung thªm ®ång chÝ Léc, c¬ së c¸ch m¹ng trong ViÖt kiÒu ë Th¸i Lan, n¬i B¸c Hå ®· ho¹t ®éng nay vÒ lµm nhiÖm vô nÊu ¨n riªng cho B¸c vµ ®­îc ®æi tªn lµ §ång, ®ång chÝ b¸c sÜ qu©n y Lª V¨n Ch¸nh ng­êi Nam Bé, ViÖt kiÒu ë Th¸i Lan vÒ n­íc n¨m 1945 nay chuyªn tr¸ch b¶o vÖ søc kháe cho B¸c vµ ®­îc ®æi tªn lµ T©m (sau nµy lµ Phã Gi¸m ®èc BÖnh viÖn H÷u nghÞ ViÖt - X«). Do c¸c mÆt c«ng t¸c b¶o vÖ ®­îc chñ ®éng t¨ng c­êng, nhÊt lµ yªu cÇu gi÷ bÝ mËt vµ lµm tèt c«ng t¸c d©n vËn, nªn tuy ph¶i di chuyÓn c¬ quan nhiÒu n¬i, nhiÒu lÇn trong ®iÒu kiÖn rÊt khã kh¨n, phøc t¹p nh­ng vÉn ®¶m b¶o an toµn tuyÖt ®èi: Tõ c«ng t¸c b¶o vÖ trªn ®­êng ®Õn b¶o vÖ n¬i ë vµ lµm viÖc ®Òu kh«ng ®Ó x¶y ra vÊn ®Ò g× sai sãt; tõ kh©u phèi hîp c¸c lùc l­îng b¶o vÖ ®Õn tæ chøc c¸c tuyÕn ®­êng ®i trong kÕ ho¹ch vµ dù phßng ®Òu chu ®¸o. MÆt kh¸c, c¸c ®Þa ®iÓm dù phßng ®· cã sù chuÈn bÞ s½n 444

sµng, mäi c¬ së vËt chÊt cÇn thiÕt nh­ x©y dùng l¸n tr¹i, bè trÝ n¬i ¨n ë hîp vÖ sinh vµ ®¶m b¶o an toµn bÝ mËt nªn khi c¬ quan di chuyÓn ®Õn ®Þa ®iÓm míi ®Òu cã thÓ nhanh chãng æn ®Þnh. Mäi sinh ho¹t h»ng ngµy cña B¸c nh­ tËp thÓ dôc, ®¸nh bãng chuyÒn víi anh em b¶o vÖ vµ phôc vô ®Òu ®­îc duy tr× nh­ th­êng lÖ. §Çu th¸ng 5-1949, t¹i Kh©u LÊu (x· T©n Trµo), trong sè anh em b¶o vÖ vµ phôc vô cã sù thay ®æi. §ång chÝ Vò Kú ®­îc chuyÓn c«ng t¸c vÒ Hµ Néi, ®ång chÝ Hoµng H÷u Kh¸ng ®­îc bæ nhiÖm lµm Tr­ëng ban an toµn khu, ®ång chÝ T¹ Quang ChiÕn phô tr¸ch ®¬n vÞ phôc vô tiÕp cËn B¸c (lµm nhiÖm vô thay ®ång chÝ Vò Kú vµ ®ång chÝ Hoµng H÷u Kh¸ng). §¬n vÞ VÖ quèc ®oµn b¶o vÖ vßng ngoµi ®· ph¸t triÓn thµnh mét ®¹i ®éi. §ång chÝ L­u §×nh QuÕ lµ ®¹i ®éi tr­ëng (sau nµy lµ chuyªn viªn cña Bé Thñy lîi) vµ ®ång chÝ Ph¹m Hång C­ lµm chÝnh trÞ viªn (sau nµy lµ Trung t­íng Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam). §ång thêi víi kÕ ho¹ch b¶o vÖ träng ®iÓm xung quanh n¬i ë vµ lµm viÖc cña B¸c, lùc l­îng c«ng an bÝ mËt cña Nha C«ng an Trung ­¬ng do ®ång chÝ Lª Gi¶n - Gi¸m ®èc Nha C«ng an Trung ­¬ng - trùc tiÕp chØ ®¹o ®· triÓn khai c«ng t¸c b¶o vÖ ë c¸c träng ®iÓm kh¸c cña an toµn khu vµ t¹i c¸c ®Þa ®iÓm th­êng diÔn ra c¸c cuéc häp cña Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng vµ Héi ®ång ChÝnh phñ. §Ó ®Ò phßng ®Þch tõ xa, Nha C«ng an ®· triÓn khai bè trÝ mét vµnh ®ai trinh s¸t lµm c¸c nghÒ kh¸c nhau nh­: c¾t tãc, ch÷a xe ®¹p, ®i bu«n chuyÕn, b¸n gi¶i kh¸t... nh»m ph¸t hiÖn ®Þch ®Ó kÞp thêi cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn. Nha C«ng an ®· ph¸t hiÖn ra mét to¸n phØ tay sai cña Ph¸p gi¶ 445

danh ®Çu hµng xin ®i theo ViÖt Minh ©m m­u chui s©u vµo c¨n cø ®Þa nh»m ph¸ ho¹i tõ bªn trong vµ ®· kÞp thêi bè trÝ tiªu diÖt gän chóng ë ®Ìo KhÕ. Mét sè tªn sèng sãt ®i vµo khu vùc an toµn khu còng bÞ ta b¾t gi÷. Cuèi th¸ng 5-1949, nhËn ®­îc tin qu©n Ph¸p nh¶y dï xuèng §oan Hïng, tæ cËn vÖ ®­a B¸c di chuyÓn vÒ B¶n Cãc (x· Hïng Lîi, huyÖn Yªn S¬n, Tuyªn Quang) ë vµ lµm viÖc t¹m thêi gÇn 20 ngµy. Khi qu©n Ph¸p buéc ph¶i rót lui, B¸c l¹i trë vÒ Kh©u LÊu. Tr­íc ®ã t¹i Kh©u LÊu, nhµ sµn cña B¸c ë c¹nh con suèi nhá rÊt Èm thÊp, c¸c ®ång chÝ phôc vô tiÕp cËn ë bªn nµy bê suèi khi qua l¹i ph¶i qua c©y cÇu gç tù b¾c, nay nhµ sµn ®­îc chuyÓn ra c¹nh bê s«ng Phã §¸y cho m¸t mÎ, ®¶m b¶o vÖ sinh vµ thuËn tiÖn cho c«ng t¸c b¶o vÖ. HÇm tró Èn cña B¸c ®­îc ®µo ngay d­íi gÇm nhµ sµn. Khi anh em b¶o vÖ ®µo hÇm tró Èn, B¸c cïng tham gia vµ ®éng viªn mäi ng­êi. Bªn trong khu vùc c¬ quan ®· ph¸t c©y san nÒn rÊt kÝn ®¸o, t¹o thµnh s©n bãng chuyÒn ®Ó chiÒu chiÒu B¸c vui ch¬i víi anh em c¬ quan. Ngoµi n¬i ë vµ lµm viÖc t¹i Kh©u LÊu, theo chØ thÞ cña B¸c, c¸c ®ång chÝ b¶o vÖ cßn t×m mét sè hang ë nói Bßng lµ n¬i B¸c ë vµ lµm viÖc tõ th¸ng 6-1951 ®Õn th¸ng 12-1952. §Çu n¨m 1950, nhËn ®­îc lêi mêi cña Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng Céng s¶n Liªn X«, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· bÝ mËt lªn ®­êng ®i th¨m Liªn X«. §ång chÝ NhÊt (Tiªn Phong) ®­îc giao nhiÖm vô cËn vÖ B¸c sang Trung Quèc, cßn tõ Trung Quèc ®i Liªn X«, mäi vÊn ®Ò b¶o ®¶m an toµn cho B¸c ®Òu do phÝa b¹n ®¶m nhËn. Tr­íc khi B¸c lªn ®­êng, mét sè ®¬n vÞ vò trang nh­ Trung ®oµn 147, Trung ®oµn Cao - B¾c - L¹ng ®­îc giao nhiÖm vô ®ét xuÊt bÝ mËt tæ chøc mét hµnh 446

lang an toµn cho ph¸i ®oµn ®Æc biÖt cña Trung ­¬ng giao cho ®ång chÝ TrÇn §¨ng Ninh chÞu tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o toµn bé c«ng t¸c b¶o vÖ chuyÕn ®i nµy cña B¸c. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Õn B¾c Kinh ®óng hÑn vµ héi ®µm víi c¸c nhµ l·nh ®¹o n­íc Trung Hoa míi. Sau ®ã Ng­êi ®i tiÕp ®Õn M¸txc¬va héi ®µm víi c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n­íc Liªn X«. LÇn ®i nµy, Ng­êi cßn sang Hungary dù cuéc häp cña c¸c ®¹i biÓu phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ. B¸c trë vÒ qua ®­êng Cao B»ng. Ngµy 2-4, Ng­êi qua B¾c K¹n, Th¸i Nguyªn ®Õn T©n Trµo (S¬n D­¬ng, Tuyªn Quang). Lùc l­îng b¶o vÖ vò trang ®· bè trÝ kÕ ho¹ch bÝ mËt b¶o vÖ ®ãn B¸c tõ biªn giíi Trung Quèc vÒ T©n Trµo an toµn nh­ kÕ ho¹ch lóc b¶o vÖ B¸c ®i, ®· ®­îc thèng nhÊt tõ tr­íc. Tõ n¨m 1950, cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p chuyÓn sang giai ®o¹n ph¸t triÓn míi. Ngµy toµn quèc kh¸ng chiÕn, lùc l­îng qu©n ®éi chñ lùc chØ cã 8.000 ng­êi. Ba n¨m sau tõ n¨m 1947 ®Õn 1949 ®· cã 23.000 qu©n, th¸ng 3-1949, thµnh lËp §¹i ®oµn Qu©n tiªn phong, tiÕp ®Õn lµ c¸c ®¹i ®oµn 304, 312, 315, 325 vµ §¹i ®oµn c«ng binh - ph¸o binh 351. §Çu th¸ng 7-1950, ®ång chÝ TrÇn §¨ng Ninh bè trÝ ph­¬ng ¸n b¶o vÖ vµ phôc vô B¸c ®i th¨m, kiÓm tra t×nh h×nh chuÈn bÞ ChiÕn dÞch Thu - §«ng t¹i mét sè vïng L¹ng S¬n - B¾c K¹n, c¸n bé tiÕp cËn cã c¸c ®ång chÝ Vâ ViÕt §Þnh, Long V¨n NhÊt (Tiªn Phong), b¸c sÜ T©m (Lª V¨n Ch¸nh) vµ tæ c«ng t¸c cña VÖ quèc ®oµn. Ngµy 20-3-1951, B¸c bÊt ngê ®Õn th¨m Liªn ph©n ®éi thanh niªn xung phong C12 ®ãng t¹i cÇu Nµ Cï (B¾c K¹n) vµ tÆng bèn c©u th¬ nay sèng m·i víi c¸c thÕ hÖ trÎ, ®· trë thµnh bµi ca cña thanh niªn: 447

\"Kh«ng cã viÖc g× khã, ChØ sî lßng kh«ng bÒn, §µo nói vµ lÊp biÓn, QuyÕt chÝ ¾t lµm nªn\"1. Thu - §«ng n¨m 1950, Trung ­¬ng §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch Biªn giíi nh»m khai th«ng ®­êng liªn l¹c gi÷a ViÖt Nam víi Trung Quèc vµ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa, më réng vµ cñng cè c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, thu hÑp ph¹m vi chiÕm ®ãng cña ®Þch, tiÕn tíi giµnh quyÒn chñ ®éng chiÕn l­îc trªn chiÕn tr­êng chÝnh. Bé chØ huy vµ §¶ng ñy mÆt trËn Biªn giíi ®­îc thµnh lËp do ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p - Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng lµm T­ lÖnh kiªm BÝ th­ §¶ng ñy. KÕ ho¹ch b¶o vÖ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®i th¨m vµ chØ ®¹o ChiÕn dÞch Biªn giíi ®­îc x©y dùng khÈn tr­¬ng, chu ®¸o do Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng trùc tiÕp chØ ®¹o. Lùc l­îng trùc tiÕp ®i b¶o vÖ B¸c cã c¸c ®ång chÝ NhÊt, §Þnh, B¸c sÜ Ch¸nh vµ mét sè c¸n bé trong ®¹i ®éi b¶o vÖ vò trang. NhËn nhiÖm vô xong, c¸c ®ång chÝ trong ®éi b¶o vÖ ®· chuÈn bÞ chu ®¸o vµ ®Çy ®ñ nh÷ng ph­¬ng tiÖn cÇn thiÕt nh­ dao ph¸t, gËy chèng, d©y thõng, vò khÝ, qu©n trang, l­¬ng thùc, thùc phÈm... §ång chÝ TrÇn §¨ng Ninh trùc tiÕp kiÓm tra c«ng t¸c chuÈn bÞ vµ bæ sung thªm mét sè vËt dông cÇn thiÕt cho chuyÕn ®i b¶o vÖ B¸c lÇn nµy. Tr­íc khi lªn ®­êng, B¸c tËp trung c¸c ®ång chÝ b¶o vÖ vµ phôc vô ®Ó qu¸n triÖt môc ®Ých cña chuyÕn c«ng t¸c. B¸c dÆn dß ®¹i ý: \"ChuyÕn ®i nµy rÊt quan träng, thêi gian kh«ng thÓ ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 6, tr. 440. 448

®Þnh tr­íc ®­îc nh­ng ­íc chõng trªn mét th¸ng. §­êng ®i kh¸ vÊt v¶, c¸c chó ph¶i cè g¾ng ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô. Ph¶i tuyÖt ®èi gi÷ bÝ mËt v× nÕu lé th× sÏ h¹i tíi viÖc lín. Muèn vËy tõ viÖc chän ®­êng ®i ®Õn n¬i ë, gÆp gì giao thiÖp víi d©n, víi bé ®éi ®Òu ph¶i biÕt c¸ch gi÷ bÝ mËt\". Ngµy 13-9-1950, B¸c rêi Së chØ huy ChiÕn dÞch Biªn giíi ®Õn ®Þa ®iÓm Bé chØ huy chiÕn dÞch, chän môc tiªu ®¸nh më mµn chiÕn dÞch lµ cø ®iÓm §«ng Khª. §ªm 15-9-1950, B¸c cïng c¸c ®ång chÝ trong Ban ChØ huy mÆt trËn chØ ®¹o ®¸nh §«ng Khª, c¸c ®ång chÝ b¶o vÖ tiÕp cËn B¸c gåm hai ®ång chÝ lµ §Þnh vµ NhÊt. C¸c ®ång chÝ cßn l¹i phèi hîp cïng mét trung ®éi VÖ quèc ®oµn h×nh thµnh mét lùc l­îng ë ch©n nói s½n sµng chiÕn ®Êu ®Ò phßng ®Þch vµ b¶o vÖ B¸c. §óng 6h ngµy 16-9, ChiÕn dÞch Biªn giíi më mµn. Sau hai ngµy ®ªm chiÕn ®Êu kiªn c­êng, ta lµm chñ §«ng Khª. §Õn trung tuÇn th¸ng 10-1950, bé ®éi ta gi¶i phãng Cao B»ng, L¹ng S¬n, ChiÕn dÞch Biªn giíi kÕt thóc th¾ng lîi. B¸c ®i th¨m bé ®éi, d©n c«ng phôc vô chiÕn dÞch vµ gÆp mét vµi tï binh Ph¸p. Sau ®ã tæ b¶o vÖ tiÕp cËn ®­a B¸c trë l¹i T©n Trµo (S¬n D­¬ng, Tuyªn Quang). ë T©n Trµo mét thêi gian, ®Õn ®Çu n¨m 1951, B¸c cïng c¬ quan (®¬n vÞ 41 - mËt danh gäi cña c¬ quan) chuyÓn vÒ lµng M¹, x· Yªn QuyÕt, huyÖn Chî §ån, tØnh B¾c K¹n, n¬i cã ®Þa thÕ hiÓm trë vµ c¸c c¬ quan ®Çu n·o cña Trung ­¬ng ®ãng ë ®ã. Tõ ®©y, B¸c ®i dù §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø II. C«ng t¸c b¶o vÖ B¸c Hå vµ c¸c c¬ quan Trung ­¬ng ®ãng bè trÝ chÆt chÏ vµ cÈn mËt. KÕ ho¹ch phèi hîp c¸c lùc l­îng b¶o vÖ ®­îc th­êng xuyªn, chu ®¸o. 449

§Çu th¸ng 2-1951, ®ång chÝ T¹ Quang ChiÕn vµ Long V¨n NhÊt lµm nhiÖm vô cËn vÖ B¸c ®i dù §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø II tæ chøc t¹i x· Vinh Quang, huyÖn Chiªm Hãa, tØnh Tuyªn Quang. C«ng t¸c b¶o vÖ B¸c vµ §¹i héi §¶ng ®­îc Nha C«ng an chØ ®¹o vµ phèi hîp lùc l­îng hÕt søc chÆt chÏ. Ngoµi lùc l­îng cña Nha C«ng an, c¶nh vÖ vµ C«ng an Tuyªn Quang, trùc tiÕp b¶o vÖ §¹i héi cßn cã mét sè ®¬n vÞ bé ®éi chñ lùc ®­îc ®iÒu vÒ th­êng trùc ®Ó c¬ ®éng chiÕn ®Êu khi cÇn thiÕt. Lùc l­îng thanh niªn xung phong ®­îc tuyÓn chän vµ mét sè ®¬n vÞ c«ng an ®­îc ®iÒu ®Õn lµm héi tr­êng, nhµ ë cho ®¹i biÓu §¹i héi ®· chñ ®éng hoµn tÊt mäi c«ng viÖc chuÈn bÞ hÕt søc chu ®¸o. Trong t×nh h×nh chiÕn tranh ¸c liÖt, §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø II diÔn ra mét tuÇn (tõ ngµy 11-2 ®Õn 19-2-1951). Trong khi ®ã, kÎ ®Þch l¹i cã ©m m­u t×m mäi c¸ch x©m nhËp tÊn c«ng vµo an toµn khu ®Ó thùc hiÖn b»ng ®­îc ©m m­u ph¸ ho¹i c¬ quan ®Çu n·o cuéc kh¸ng chiÕn vµ ¸m h¹i B¸c cïng c¸c ®ång chÝ Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng. Do ®ã, viÖc tËp trung lùc l­îng phèi hîp trong c«ng t¸c b¶o vÖ ®¹i héi §¶ng lÇn nµy hÕt søc c¨ng th¼ng. C¸c ®ång chÝ ®­îc giao nhiÖm vô b¶o vÖ §¹i héi ®· kh¾c phôc khã kh¨n, hîp ®ång t¸c chiÕn chÆt chÏ b¶o ®¶m tuyÖt ®èi an toµn cho §¹i héi. Sau §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø II, B¸c ë l¹i ®©y Ýt ngµy ®Ó dù vµ chñ tr× §¹i héi toµn quèc thèng nhÊt ViÖt Minh - Liªn ViÖt tiÕn hµnh tõ ngµy 3-3 ®Õn 7-3-1951 t¹i ngay ®Þa ®iÓm cña §¹i héi §¶ng võa kÕt thóc vµo cuèi th¸ng 2-1951. Mäi ph­¬ng ¸n vµ kÕ ho¹ch b¶o vÖ ®­îc triÓn khai gÇn nh­ ë §¹i héi §¶ng. T¹i §¹i héi MÆt trËn, B¸c ®· nªu khÈu hiÖu cã gi¸ trÞ lÞch sö l©u dµi: 450

\"§oµn kÕt, ®oµn kÕt, ®¹i ®oµn kÕt Thµnh c«ng, thµnh c«ng, ®¹i thµnh c«ng!\"1. Sau ®¹i héi, c¸c ®ång chÝ cËn vÖ ®­a B¸c trë vÒ Kh©u LÊu, x· T©n Trµo (S¬n D­¬ng, Tuyªn Quang). Trªn ®­êng vÒ, c¬ quan cã thªm ®ång chÝ Phan Ch©u thuéc Nha C«ng an vµ ®ång chÝ §inh §¨ng §Þnh (nhiÕp ¶nh) cïng ®i. Trong thêi gian ë Kh©u LÊu, x· T©n Trµo, c¸c ®ång chÝ cËn vÖ ®­a B¸c vÒ B¶n Ca, x· B×nh Trung, huyÖn Chî §ån (B¾c K¹n) ®Ó lµm viÖc víi Trung ­¬ng §¶ng trong mét thêi gian ng¾n vµ b¶o vÖ B¸c ®Õn th¨m §¹i ®oµn 308 ë Tuyªn Quang, §¹i ®oµn 312 ë rõng Ch©n Méng, §oan Hïng, th¨m anh chÞ em d©n c«ng ë B×nh Ca. Nh÷ng chuyÕn ®i cña B¸c th­êng bÝ mËt, bÊt ngê kh«ng b¸o tr­íc nªn c«ng t¸c b¶o vÖ trªn ®­êng, b¶o vÖ ®Þa ®iÓm nhiÒu khi ph¶i øng phã kh«n l­êng. Tuy nhiªn, c¸c ®ång chÝ cËn vÖ B¸c ®· cã kinh nghiÖm, dòng c¶m, tõng tr¶i trong chiÕn ®Êu nªn cã thÓ ®èi phã hiÖu qu¶ víi mäi t×nh huèng ®ét xuÊt cã thÓ x¶y ra. Cuèi n¨m 1951, B¸c ë vµ lµm viÖc d­íi ch©n nói Bßng vµ c¸ch Kh©u LÊu kho¶ng 1km (thuéc lµng Bßng, x· T©n Trµo). §©y lµ ®Þa ®iÓm ®­îc chän tõ tr­íc, nhµ sµn nhá cña B¸c ë trªn l­ng chõng nói, ngay cöa hang. §¬n vÞ phôc vô tiÕp cËn ë d­íi ch©n nói c¸ch nhµ sµn cña B¸c ®é 30 bËc thang lªn xuèng, c¸ch c¬ quan ®é 400m lµ s«ng Phã §¸y. Trªn ®­êng mßn vµo hang Bßng n¬i B¸c ë vµ lµm viÖc, c¸ch cöa hang chõng 200m cã bè trÝ mét tr¹m g¸c b¶o vÖ. Tõ nhµ sµn cña B¸c vµ nhµ cña ®¬n vÞ phôc vô tiÕp cËn ë cã thÓ nh×n ra c¸nh ®ång réng mªnh m«ng thÊy ®­îc bµ con n«ng ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 13, tr. 110. 451

d©n ®i lµm ruéng. Nh­ng tr­íc nhµ cã nhiÒu c©y to che khuÊt, ng­êi qua l¹i kh«ng thÓ nh×n thÊy c¬ quan. V¨n phßng Chñ tÞch phñ vµ Thñ t­íng phñ ë xãm Thia, sau chuyÓn vÒ Th¸c RÉng (th«n LËp Binh, x· T©n Trµo) bªn kia s«ng Phã §¸y, n»m ë ®Çu nói Bßng, rÊt thuËn tiÖn cho viÖc chØ ®¹o cña B¸c. B¸c Hå th­êng xuyªn tõ ®©y sang lµm viÖc víi Héi ®ång ChÝnh phñ, ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång vµ cè vÊn Trung Quèc La Quý Ba. §ång chÝ Ph¹m V¨n §ång vµ ®ång chÝ La Quý Ba thØnh tho¶ng còng qua hang Bßng lµm viÖc víi B¸c. C¸c ®ång chÝ tõ bªn V¨n phßng ChÝnh phñ sang n¬i ë vµ lµm viÖc t¹i hang Bßng bao giê còng cã ng­êi dÉn ®­êng kiªm b¶o vÖ chu ®¸o. §Ó x©y dùng chç ë khang trang, ch¾c ch¾n, ®ång chÝ Phan Mü, TrÇn Quý Kiªn chän ba c«ng nh©n méc bæ sung vµo tæ phôc vô, chuyªn lµm nhµ ë cho ®¬n vÞ 41. B¸c ®Æt tªn cho ba ®ång chÝ nµy lµ CÇn, KiÖm, Liªm. Cuèi n¨m 1951, n¬i ë cña c¬ quan, tr­íc hÕt lµ nhµ sµn cña B¸c ®­îc söa sang l¹i ch¾c ch¾n, kh«ng cßn t×nh tr¹ng l¸n tr¹i t¹m thêi nh­ tr­íc n÷a. C«ng t¸c b¶o vÖ n¬i ë vµ lµm viÖc cña B¸c còng ®i vµo nÒ nÕp, tæ chøc chÆt chÏ vµ trang bÞ ®Çy ®ñ h¬n c¸c ph­¬ng tiÖn cÇn thiÕt. §Æc biÖt lµ yªu cÇu bÝ mËt ®­îc ®¶m b¶o hÕt søc chÆt chÏ, ngay c¶ lùc l­îng b¶o vÖ c¸c môc tiªu quanh ®ã còng kh«ng ai biÕt n¬i ë cô thÓ cña B¸c. Ngµy 1-5-1952, lùc l­îng b¶o vÖ cña Nha C«ng an vµ qu©n ®éi cã nhiÖm vô triÓn khai kÕ ho¹ch b¶o vÖ an toµn cho §¹i héi ChiÕn sÜ thi ®ua vµ c¸n bé g­¬ng mÉu toµn quèc lÇn thø I (sau nµy gäi lµ ChiÕn sÜ thi ®ua vµ Anh hïng toµn quèc) ngay t¹i ®Þa ®iÓm häp §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø II vµ §¹i héi thèng nhÊt ViÖt Minh - Liªn ViÖt (cuèi th¸ng 2 ®Çu th¸ng 3-1951). B¸c Hå ®Õn dù vµ chñ tr× ®¹i héi nµy. Hai ®ång chÝ cËn vÖ B¸c lµ T¹ Quang ChiÕn 452

vµ Hoµng Quèc Trung. Trªn ®­êng trë vÒ c¬ quan, B¸c cho phÐp ba nghÖ sÜ miÒn Nam míi ra miÒn B¾c lµ häa sÜ DiÖp Minh Ch©u, häa sÜ NguyÔn Minh HiÒn vµ nhµ ®iÖn ¶nh TiÕn §oµn ®­îc ®i cïng vµ ë l¹i c¬ quan hai th¸ng ®Ó s¸ng t¸c vÒ ®Ò tµi Hå ChÝ Minh. 453

An toµn khu §Þnh HãA TH¸I NGUY£N Vµ MéT Sè VÊN §Ò VÒ X¢Y DùNG C¡N Cø §ÞA TRONG CHIÕN TRANH B¶O VÖ Tæ QUèC Trung t­íng BÕ Xu©n Tr­êng* Tõ khi thµnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®Õn tr­íc n¨m 1940, do sù ®« hé, ®µn ¸p, khñng bè cña chÝnh quyÒn thùc d©n Ph¸p vµ phong kiÕn tay sai, c¸c c¸n bé, ®¶ng viªn th­êng ph¶i t×m c¸c ®Þa ®iÓm ë vïng rõng nói trong ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë vïng cao, n¬i xa x«i hÎo l¸nh, qu©n thï khã kiÓm so¸t ®Ó lµm n¬i ®øng ch©n g©y dùng c¬ së vµ ho¹t ®éng. Khi ph¸txÝt NhËt vµo §«ng D­¬ng, t×nh h×nh nhiÖm vô c¸ch m¹ng cña n­íc ta nh÷ng n¨m sau ®ã ®· ®Æt ra yªu cÇu ph¶i chän ®Þa bµn thuËn lîi ®Ó x©y dùng c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng. Ngay sau khi cuéc khëi nghÜa B¾c S¬n bïng næ, §¶ng ta ®· chñ tr­¬ng x©y dùng vïng B¾c S¬n - Vâ Nhai (thuéc tØnh Th¸i Nguyªn vµ L¹ng S¬n) thµnh c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng, dùa vµo ®ã ®Ó duy tr× ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn lùc l­îng cña du kÝch vµ phong trµo c¸ch m¹ng trong quÇn chóng. ___________ * ñy viªn Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng, Thø tr­ëng Bé Quèc phßng. 454

Sau 30 n¨m b«n ba t×m ®­êng cøu n­íc, ngµy 28-1-1941, B¸c Hå vÒ n­íc trùc tiÕp l·nh ®¹o phong trµo c¸ch m¹ng. Ng­êi ®· chän P¸c Bã, thuéc huyÖn Hµ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng lµm n¬i x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc l­îng. Th¸ng 5-1941, t¹i ®©y, B¸c Hå ®· trùc tiÕp chñ tr× Héi nghÞ Trung ­¬ng lÇn thø t¸m. Héi nghÞ ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp MÆt trËn ViÖt Minh, lÊy vïng rõng nói ViÖt B¾c, tr­íc hÕt lµ Cao B»ng ®Ó x©y dùng thµnh trung t©m c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng. Ng­êi tõng nãi: C¨n cø ®Þa Cao B»ng sÏ më ra triÓn väng lín lao cho c¸ch m¹ng n­íc ta. Cao B»ng cã phong trµo tèt tõ tr­íc, l¹i kÒ s¸t biªn giíi, lÊy ®ã lµm c¬ së liªn l¹c quèc tÕ rÊt thuËn lîi. Tõ Cao B»ng cßn ph¶i ph¸t triÓn vÒ Th¸i Nguyªn vµ th«ng xuèng n÷a míi cã thÓ tiÕp xóc víi toµn quèc ®­îc. Cã nèi phong trµo ®­îc víi Th¸i Nguyªn vµ toµn quèc th× khi ph¸t ®éng ®Êu tranh vò trang lóc thuËn lîi cã thÓ tiÕn c«ng, lóc khã kh¨n cã thÓ gi÷. §Çu n¨m 1943, t×nh h×nh thÕ giíi cã nhiÒu chuyÓn biÕn, NhËt - Ph¸p m©u thuÉn ngµy cµng gay g¾t. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, Ban Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng ®· quyÕt ®Þnh nèi th«ng c¨n cø ®Þa Cao B»ng víi c¨n cø ®Þa B¾c S¬n - Vâ Nhai ®Ó ®¶m b¶o chØ huy thèng nhÊt, phèi hîp lùc l­îng, tÝch cùc chuÈn bÞ khëi nghÜa. Nh÷ng \"con ®­êng quÇn chóng\" tõ Cao B»ng \"Nam tiÕn\" xuèng B¾c K¹n, \"T©y tiÕn\" sang Hµ Giang, Tuyªn Quang, \"§«ng tiÕn\" sang L¹ng S¬n vµ tõ Th¸i Nguyªn \"B¾c tiÕn\" lªn B¾c K¹n, Cao B»ng ®· liªn tôc ®­îc tæ chøc. MÆc dï bÞ ®Þch khñng bè g¾t gao, nh­ng b»ng ph­¬ng thøc ho¹t ®éng ph¸t triÓn theo lèi \"nh¶y cãc\", cñng cè theo \"vÕt dÇu loang\", c¸c con ®­êng quÇn chóng, c¸c ®éi qu©n Nam tiÕn, B¾c tiÕn ®· nèi ®­îc liªn l¹c cña Trung ­¬ng víi hai 455

miÒn xu«i ng­îc. Phong trµo c¸ch m¹ng cña Cao - B¾c - L¹ng ®· g¾n víi phong trµo chung cña c¶ n­íc. Ngµy 15-5-1945, t¹i b·i Thµn M¸t gÇn ®×nh lµng QuÆng, x· §Þnh Biªn Th­îng, §¶ng ta ®· hîp nhÊt §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n víi §éi Cøu quèc qu©n thµnh ViÖt Nam Gi¶i phãng qu©n. Phong trµo ViÖt Minh ph¸t triÓn réng kh¾p tõ c¸c tØnh miÒn nói th«ng suèt xuèng miÒn xu«i vµ táa ®i kh¾p c¶ n­íc. Ngay sau ngµy C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m 1945 thµnh c«ng, nhËn râ d· t©m quay trë l¹i x©m l­îc cña thùc d©n Ph¸p, víi tÇm nh×n chiÕn l­îc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ph©n c«ng ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång vµ mét sè c¸n bé ë l¹i ViÖt B¾c thªm mét thêi gian chØ ®¹o cñng cè c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng ®Ó: NÕu b¾t buéc chóng ta ph¶i kh¸ng chiÕn, c¸c c¬ quan l·nh ®¹o Trung ­¬ng cã thÓ ph¶i trë l¹i ViÖt B¾c nhê cËy ®ång bµo mét lÇn n÷a. Sau Héi nghÞ qu©n sù toµn quèc cña §¶ng, ®ång chÝ NguyÔn L­¬ng B»ng (lóc ®ã lµ Tr­ëng ban Tµi chÝnh Trung ­¬ng) ®· ®­îc Trung ­¬ng giao cho nhiÖm vô trë l¹i vïng chiÕn khu cò ViÖt B¾c chuÈn bÞ ®Þa ®iÓm x©y dùng c¨n cø ®Þa kh¸ng chiÕn. Th¸ng 11-1946, Trung ­¬ng §¶ng quyÕt ®Þnh thµnh lËp ®éi c«ng t¸c ®Æc biÖt, gåm ®¹i diÖn c¸c ngµnh qu©n sù, c«ng an, chÝnh quyÒn... do ®ång chÝ TrÇn §¨ng Ninh phô tr¸ch lªn ViÖt B¾c lµm nhiÖm vô. Sau mét thêi gian kh¶o s¸t, nghiªn cøu, c©n nh¾c kü l­ìng, ®éi c«ng t¸c ®· chän ®Þa bµn gi¸p ranh ba tØnh Th¸i Nguyªn, Tuyªn Quang, B¾c K¹n gåm c¸c huyÖn §Þnh Hãa, §¹i Tõ, Phó L­¬ng, Vâ Nhai (Th¸i Nguyªn), S¬n D­¬ng, Yªn S¬n, Chiªm Hãa (Tuyªn Quang), Chî §ån, Chî Míi (B¾c K¹n) lµm trung t©m An toµn khu vµ nghiªn cøu ®­êng di chuyÓn tíi tõng ®Þa ®iÓm cô thÓ. Trong 456

vïng An toµn khu cña Trung ­¬ng ®ãng ë ViÖt B¾c th× §Þnh Hãa gi÷ vai trß hÕt søc quan träng. §Þnh Hãa n»m ë b¾c t©y b¾c tØnh lþ Th¸i Nguyªn, cã vÞ trÝ trung t©m cña vïng rõng nói ViÖt B¾c. §Þnh Hãa cã ®Þa thÕ hiÓm trë, rõng nói chiÕm tíi 90% diÖn tÝch, nói ®¸ xen nói ®Êt trïng ®iÖp, phÝa t©y nam cã d·y nói Hång bao bäc, phÝa ®«ng vµ phÝa b¾c lµ d·y nói ®¸ cao dùng ®øng thuËn tiÖn cho ho¹t ®éng qu©n sù. Tõ §Þnh Hãa cã thÓ tæ chøc giao th«ng liªn l¹c thuËn lîi vµ bÝ mËt ®i c¸c h­íng. DiÖn tÝch ®Êt trång trät cña §Þnh Hãa tuy Ýt, nh­ng ph× nhiªu, víi hÖ thèng s«ng suèi kh¸ dµy ®Æc, b¶o ®¶m nguån n­íc cho s¶n xuÊt l­¬ng thùc, thùc phÈm. §Þnh Hãa lµ n¬i sinh sèng cña ®ång bµo nhiÒu d©n téc nh­ Tµy, Dao, Kinh, Cao Lan vèn cã truyÒn thèng ®oµn kÕt, cÇn cï trong lao ®éng, giµu lßng yªu n­íc, cã truyÒn thèng ®Êu tranh c¸ch m¹ng vÎ vang qua c¸c thêi kú lÞch sö. Tõ khi ®­îc §¶ng l·nh ®¹o, d×u d¾t, ®ång bµo c¸c d©n téc ®· gi¸c ngé c¸ch m¹ng, s¸t c¸nh ®øng lªn ®¸nh ®æ thùc d©n, phong kiÕn, sím giµnh chÝnh quyÒn vÒ tay nh©n d©n (26-3-1945). Trong cuéc vËn ®éng C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, §¶ng bé vµ nh©n d©n c¸c d©n téc §Þnh Hãa ®· ®­îc rÌn luyÖn, thö th¸ch vµ cã nhiÒu kinh nghiÖm trong c«ng t¸c gi÷ bÝ mËt, b¶o vÖ An toµn khu ViÖt B¾c. §Õn th¸ng 6-1945, §Þnh Hãa ®· cã gÇn 100 ®¶ng viªn, Ban ChÊp hµnh §¶ng bé l©m thêi huyÖn còng ®­îc thµnh lËp. §Þnh Hãa còng lµ n¬i cã nÒn kinh tÕ tù tóc, tù cÊp kh¸ ph¸t triÓn, ®êi sèng æn ®Þnh, ®ång bµo ®· ra søc ®ãng gãp l­¬ng thùc, thùc phÈm cung cÊp hËu cÇn t¹i chç cho c¸ch m¹ng. Tr­íc khi kh¸ng chiÕn toµn quèc bïng næ (19-12-1946), 457

d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng bé §Þnh Hãa, c¸c ®oµn thÓ cøu quèc ®· ®­îc tæ chøc réng kh¾p trong huyÖn, thu hót ®«ng ®¶o ®ång bµo c¸c d©n téc tham gia. ChÝnh quyÒn ®­îc cñng cè, lùc l­îng vò trang vµ b¸n vò trang huyÖn ®­îc duy tr× vµ ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Së dÜ Trung ­¬ng §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chän §Þnh Hãa lµ an toµn khu tuyÖt mËt lµ v×: \"§©y lµ mét bé phËn cña khu gi¶i phãng cò, võa cã ®Þa lîi, võa cã nh©n hßa..., tiÕn cã thÓ c«ng, lui cã thÓ gi÷, cã thÓ táa ®i kh¾p vïng tõ biªn giíi xuèng ®Õn ®ång b»ng, giao th«ng liªn l¹c t­¬ng ®èi thuËn tiÖn ®Ó gi÷ v÷ng mèi liªn hÖ gi÷a Trung ­¬ng vµ c¸c ®Þa ph­¬ng; n¬i ta cã c¬ së chÝnh trÞ v÷ng ch¾c, ®ång bµo lu«n h­íng vÒ c¸ch m¹ng, tin t­ëng tuyÖt ®èi ë §¶ng vµ ChÝnh phñ; vÒ kinh tÕ cã thÓ tù cung, tù cÊp\"1. Râ rµng, viÖc lùa chän §Þnh Hãa vµ nh÷ng vïng tiÕp gi¸p thuéc ba tØnh Th¸i Nguyªn, B¾c K¹n, Tuyªn Quang lµm an toµn khu kh«ng ph¶i lµ mét viÖc ngÉu nhiªn, mét gi¶i ph¸p t×nh thÕ, mµ lµ mét quyÕt ®Þnh s¸ng suèt, thÓ hiÖn tÇm nh×n chiÕn l­îc cña §¶ng ta vµ Hå ChÝ Minh víi ®Çy ®ñ nh÷ng yÕu tè ®Æc biÖt quan träng trong x©y dùng c¨n cø ®Þa ®Ó l·nh ®¹o c¶ n­íc tiÕn hµnh kh¸ng chiÕn tr­êng kú chiÕn th¾ng kÎ thï cã ­u thÕ v­ît tréi vÒ qu©n sù. Trªn thùc tÕ, suèt trong thêi gian ®øng ch©n ë §Þnh Hãa (tõ ®Çu n¨m 1947 ®Õn gi÷a n¨m 1955), ®­îc sù ®ïm bäc che chë cña ®ång bµo, ®ång chÝ ®Þa ph­¬ng, Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, Bé Tæng t­ lÖnh ®· triÓn khai an toµn nhiÒu ho¹t ___________ 1. Kû yÕu Héi th¶o khoa häc - thùc tiÔn: Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi viÖc x©y dùng An toµn khu §Þnh Hãa trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, 1997, tr. 8-44. 458

®éng quan träng, më nhiÒu líp huÊn luyÖn, tæ chøc thµnh c«ng c¸c héi nghÞ lín, x©y dùng lùc l­îng dù tr÷ cho kh¸ng chiÕn th¾ng lîi. Tõ khi §Þnh Hãa trë thµnh an toµn khu kh¸ng chiÕn cña Trung ­¬ng, kh«ng cã mét nhµ d©n nµo kh«ng cã c¬ quan ®Õn ë. ý thøc b¶o vÖ, gi÷ bÝ mËt khu vùc cã c¬ quan l·nh ®¹o ®ãng cña ng­êi d©n ë ®©y tõ ng­êi giµ ®Õn em nhá ®Òu rÊt cao. KhÈu hiÖu ba kh«ng: kh«ng nghe, kh«ng biÕt, kh«ng thÊy lu«n ®­îc thùc hiÖn triÖt ®Ó. Ngay c¶ khi thùc d©n Ph¸p më cuéc tæng tiÕn c«ng lªn ViÖt B¾c vµo Thu - §«ng n¨m 1947 vµ trùc tiÕp tiÕn c«ng vµo An toµn khu §Þnh Hãa (th¸ng 11-1947), B¸c Hå vµ Trung ­¬ng còng chØ ph¶i di chuyÓn qua l¹i trong huyÖn §Þnh Hãa vµ tíi mét sè khu vùc phô cËn, mäi ho¹t ®éng l·nh ®¹o, chØ ®¹o kh¸ng chiÕn vÉn kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n. Sau th¾ng lîi cña ChiÕn dÞch ViÖt B¾c Thu - §«ng n¨m 1947, khu An toµn khu Trung ­¬ng ViÖt B¾c víi §Þnh Hãa lµ trung t©m cµng ®­îc cñng cè v÷ng ch¾c, lµ n¬i c¶ n­íc \"h­íng vÒ ViÖt B¾c mµ nu«i chÝ bÒn\"; lµ n¬i §¶ng, ChÝnh phñ kh¸ng chiÕn vµ B¸c Hå tiÕn hµnh nhiÒu c«ng t¸c ®èi néi, ®èi néi vµ ra nhiÒu quyÕt s¸ch, quyÕt ®Þnh quan träng vÒ qu©n sù nh­ ChiÕn dÞch ®­êng sè 3, ChiÕn dÞch ThËp V¹n §¹i S¬n, ChiÕn dÞch Cao - B¾c - L¹ng. Sau chiÕn dÞch mang tÝnh b­íc ngoÆt cña kh¸ng chiÕn lµ ChiÕn dÞch Biªn giíi (Thu - §«ng n¨m 1950), Ban Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng ®· bµn b¹c vµ thèng nhÊt tiÕn hµnh c¸c chiÕn dÞch mang tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng nh­: ChiÕn dÞch TrÇn H­ng §¹o, Hoµng Hoa Th¸m, Hßa B×nh, T©y B¾c vµ ChiÕn dÞch Th­îng Lµo. §Æc biÖt, cuèi th¸ng 9-1953, t¹i TØn Keo (x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa), Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c ®ång chÝ trong Bé ChÝnh trÞ 459

Trung ­¬ng §¶ng ®· häp bµn vµ x¸c ®Þnh chñ tr­¬ng chiÕn cuéc §«ng - Xu©n 1953-1954. Ngµy 6-12-1953, còng t¹i ®©y, Bé ChÝnh trÞ ®· th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn mïa Xu©n 1954 cña Tæng Qu©n ñy vµ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ kÕt thóc th¾ng lîi 9 n¨m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Trong ®iÒu kiÖn kh¸ng chiÕn cùc kú gian khæ \"Thñ ®« giã ngµn\" §Þnh Hãa cßn lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng ngo¹i giao chñ yÕu cña Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Mïa hÌ n¨m 1950, trong buæi tiÕp ®ång chÝ cè vÊn c«ng an Trung Quèc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®¸nh gi¸ cao ®ång bµo §Þnh Hãa \"mét lßng s¾t son theo §¶ng, b¶o vÖ §¶ng, b¶o vÖ c¸n bé, ®¶ng viªn\". Còng t¹i ®©y, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Trung ­¬ng §¶ng ®· tiÕp §oµn ®¹i biÓu §¶ng Céng s¶n Ph¸p, tiÕp ®oµn Cè vÊn Trung Quèc, ®oµn §iÖn ¶nh Liªn X«... Hoµng th©n Xuphanuv«ng (Lµo), nhµ ®¹o diÔn ®iÖn ¶nh næi tiÕng C¸cmen vµ nhiÒu nhµ ngo¹i giao, nhµ b¸o quèc tÕ còng ®­îc B¸c Hå ®ãn tiÕp t¹i An toµn khu §Þnh Hãa. Trong c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa ngµy nay, §¶ng ta lu«n x¸c ®Þnh xu thÕ chung cña quan hÖ quèc tÕ lµ hßa b×nh, hîp t¸c, h÷u nghÞ. Tuy nhiªn, chñ nghÜa ®Õ quèc ch­a bao giê tõ bá d· t©m xãa bá §¶ng Céng s¶n, xãa bá chñ nghÜa x· héi trªn ®Êt n­íc ta. V× vËy, chóng ta ph¶i lu«n ®Ò cao tinh thÇn c¶nh gi¸c c¸ch m¹ng, s½n sµng ®èi phã víi ©m m­u chiÕn tranh x©m l­îc cña bän ®Õ quèc, ph¶n ®éng cïng c¸c thÕ lùc thï ®Þch. Trong t­¬ng lai nÕu chiÕn tranh x¶y ra, chóng ta sÏ ph¶i ®èi mÆt víi cuéc chiÕn tranh mµ kÎ thï lu«n chiÕm ­u thÕ vÒ vò khÝ c«ng nghÖ cao, trang bÞ hiÖn ®¹i, kh«ng gian chiÕn tr­êng réng më, hÇu nh­ kh«ng giíi tuyÕn, khã cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc n¬i nµo lµ an 460

toµn, n¬i nµo lµ tiÒn tuyÕn hay hËu ph­¬ng... Cã mét sè ng­êi cho r»ng, trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy cã cÇn c¨n cø ®Þa hay kh«ng? Qua thùc tiÔn cuéc chiÕn tranh vïng VÞnh, nh÷ng cuéc tiÕn c«ng b»ng vò khÝ c«ng nghÖ cao cña Mü vµ NATO trong cuéc chiÕn tranh x©m l­îc Nam T­, Apganixtan, Ir¾c... gÇn ®©y ®· cho thÊy hiÖu qu¶ cña vò khÝ c«ng nghÖ cao vµ thµnh b¹i cña hµnh ®éng vÉn cßn phô thuéc rÊt lín vµo ý chÝ, nghÖ thuËt qu©n sù cña nh÷ng ng­êi chèng x©m l­îc. §Êt n­íc ta vèn cã \"®Þa lîi, nh©n hßa\", cã kho tµng nghÖ thuËt qu©n sù chèng giÆc ngo¹i x©m ®­îc ®óc kÕt tõ hµng ngµn n¨m, cã ®­êng lèi qu©n sù cña §¶ng vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh chØ lèi, ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng qu©n sù b¶o vÖ Tæ quèc. §Þa bµn cña c¸c qu©n khu hÇu hÕt ®Òu cã ®Þa h×nh rõng nói hiÓm trë, cã thÕ gi÷, thÕ ®¸nh, h×nh thµnh thÕ liªn hoµn hiÓm hãc. §Æc biÖt chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ­u viÖt cïng víi tiÒm lùc chÝnh trÞ tinh thÇn, qu©n sù, kinh tÕ, v¨n hãa x· héi lµm nÒn t¶ng ®Ó x©y dùng nÒn quèc phßng toµn d©n v÷ng ch¾c. Do ®ã, ®Ó kh«ng bÞ ®éng, bÊt ngê, b¶o ®¶m ®­îc sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o, chØ huy c¸c lùc l­îng ®¸p øng víi mäi t×nh huèng trong chiÕn tranh b¶o vÖ Tæ quèc, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ph¶i lu«n ch¨m lo tíi vÊn ®Ò x©y dùng vµ cñng cè c¸c c¨n cø ®Þa cña Trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng trªn tõng h­íng chiÕn tr­êng, tõng ®Þa bµn chiÕn l­îc cña ®Êt n­íc víi nÒn t¶ng lµ c¸c khu vùc phßng thñ tØnh (thµnh phè) v÷ng ch¾c. C¨n cø ®Þa ph¶i ®­îc chuÈn bÞ s½n sµng ngay c¶ trong thêi b×nh, trªn c¬ së ph¸t huy thÕ m¹nh vÒ tiÒm n¨ng chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n hãa - x· héi, quèc phßng - an ninh cña ®Þa bµn vµ c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n kinh tÕ víi quèc phßng, quèc phßng víi kinh tÕ cña ChÝnh phñ, cña Bé Quèc 461

phßng, c¸c qu©n khu vµ ®Þa ph­¬ng theo kÕ ho¹ch h»ng n¨m vµ dµi h¹n. Tõ c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, bè trÝ ®iÒu chØnh c¸c khu d©n c­, n©ng cao ®êi sèng vµ tr×nh ®é d©n trÝ, thµnh lËp vµ duy tr× ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ - quèc phßng, quèc phßng - kinh tÕ, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, x©y dùng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt quèc phßng, x©y dùng thÕ trËn quèc phßng cña c¨n cø ®Þa; tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng t¹o nguån dù bÞ ®éng viªn...t¹o ra mét søc m¹nh tæng hîp \"V÷ng vÒ chÝnh trÞ, giµu vÒ kinh tÕ, m¹nh vÒ quèc phßng - an ninh\" ë tr×nh ®é cao, ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tù cung, tù cÊp, tÝch lòy vµ tù tån t¹i trong ®iÒu kiÖn chiÕn tranh. Tõ kÕt qu¶ trªn, c¨n cø ®Þa qu©n khu sÏ cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®¸p øng chi viÖn vÒ nh©n lùc, vËt lùc cho phÝa tr­íc trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ thùc hµnh t¸c chiÕn ®Õn kÕt thóc chiÕn tranh. Trªn c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng trong khëi nghÜa vò trang, kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng Mü, dùa vµo ®­êng lèi qu©n sù cña §¶ng trong chiÕn tranh nh©n d©n b¶o vÖ Tæ quèc vµ thùc tiÔn x©y dùng thÕ trËn quèc phßng toµn d©n g¾n víi thÕ trËn an ninh nh©n d©n nh÷ng n¨m qua, chóng ta cÇn ph¶i rót ra nh÷ng bµi häc ®Ó vËn dông vµo thùc tÕ ®Ó x©y dùng nÒn quèc phßng toµn d©n v÷ng ch¾c. §ång thêi, tiÕp tôc nghiªn cøu, tõng b­íc tæ chøc thùc hiÖn x©y dùng c¨n cø ®Þa ®Ó s½n sµng ®¸p øng víi yªu cÇu cña chiÕn tranh b¶o vÖ Tæ quèc trong t­¬ng lai (nÕu x¶y ra), tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò sau: Mét lµ, ch¨m lo x©y dùng, cñng cè hÖ thèng chÝnh trÞ v÷ng ch¾c; ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, v¨n hãa gi¸o dôc, n©ng cao d©n trÝ vµ ®êi sèng d©n sinh ë c¸c vïng c¨n cø ®Þa cña ®Êt n­íc. 462

C¸c ®Þa bµn lµ c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng trong c¸c cuéc kh¸ng chiÕn tr­íc ®©y nay ®·, ®ang vµ sÏ quy ho¹ch lµ c¨n cø ®Þa chuÈn bÞ cho chiÕn tranh b¶o vÖ Tæ quèc, hÇu hÕt lµ ®Þa bµn vïng s©u, vïng xa, vïng cao, vïng d©n téc thiÓu sè. HiÖn nay hÖ thèng chÝnh trÞ ë c¬ së cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, hiÖu lùc l·nh ®¹o, ®iÒu hµnh, ph¸t ®éng søc m¹nh tæng hîp cña quÇn chóng cã n¬i cßn h¹n chÕ. V× vËy, vÊn ®Ò ®Çu tiªn lµ ph¶i cñng cè hÖ thèng chÝnh trÞ, n©ng cao hiÖu lùc l·nh ®¹o cña tæ chøc ®¶ng c¬ së, b¶o ®¶m ®ñ søc ®Ó tËp hîp quÇn chóng, ®éng viªn quÇn chóng h¨ng h¸i trong c«ng cuéc x©y dùng ®Þa ph­¬ng v÷ng m¹nh, ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn, tr×nh ®é nhËn thøc cña nh©n d©n kh«ng ngõng ®­îc n©ng lªn. Chó träng n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý nhµ n­íc cña chÝnh quyÒn cÊp x·, huyÖn. Th­êng xuyªn l·nh ®¹o, cñng cè c¸c ®oµn thÓ, c¸c héi, lµm cho mäi c«ng d©n ®Òu ®­îc tham gia ho¹t ®éng trong c¸c tæ chøc d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, ®iÒu hµnh cña chÝnh quyÒn ë c¬ së. Chó träng viÖc båi d­ìng, ®µo t¹o c¸n bé cho c¬ së, ®Æc biÖt lµ c¸n bé d©n téc thiÓu sè ®Þa ph­¬ng. N©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu lùc l·nh ®¹o cña tæ chøc ®¶ng ë c¬ së lµ mét nhiÖm vô cÊp b¸ch vµ th­êng xuyªn trong t×nh h×nh hiÖn nay, lµ néi dung c¬ b¶n ®Ó x©y dùng thÕ trËn lßng d©n v÷ng ch¾c. L·nh ®¹o cña §¶ng ë c¬ së lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®­a ®Þa ph­¬ng m×nh \"v÷ng vÒ chÝnh trÞ, giµu vÒ kinh tÕ, m¹nh vÒ quèc phßng - an ninh\" gãp phÇn tÝch cùc vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc vµ c«ng cuéc x©y dùng nÒn quèc phßng toµn d©n. Trªn c¬ së c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®èi víi vïng s©u, vïng xa, vïng cao, vïng d©n téc thiÓu sè cÇn tËp trung ­u tiªn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, chó träng 463

®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vÒ ®­êng giao th«ng, ®iÖn, tr­êng, tr¹m y tÕ vµ n©ng cao tr×nh ®é tæ chøc cho nh©n d©n. Tæ chøc ®iÒu chØnh bè trÝ c¸c khu vùc d©n c­ cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ. Tæ chøc c¸c dù ¸n kinh tÕ víi quèc phßng, quèc phßng víi kinh tÕ. Gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c d©n téc, t¹o ra m«i tr­êng æn ®Þnh vÒ c¬ cÊu x· héi. Kh¾c phôc c¸c biÓu hiÖn mÊt ®oµn kÕt, tù ti, tù phô trong c¸c d©n téc. Gi¶i quyÕt nhanh c¸c vÊn ®Ò vÒ gi¸o dôc, kh«ng ®Ó trÎ em thÊt häc, hoµn thµnh phæ cËp tiÓu häc cho ®ång bµo c¸c d©n téc. T¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n d©n tiÕp cËn c¸c th«ng tin ®¹i chóng, hiÓu râ t×nh h×nh cña ®Êt n­íc, chñ tr­¬ng, ®­êng lèi cña §¶ng, chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña Nhµ n­íc. VËn ®éng tuyªn truyÒn, xãa bá c¸c tËp tôc l¹c hËu, kh«ng theo c¸c tµ ®¹o xa l¹ víi b¶n s¾c v¨n hãa cña d©n téc m×nh. TËp trung mäi biÖn ph¸p ®Ó xãa ®ãi, gi¶m nghÌo, n©ng cao d©n trÝ cho nh©n d©n. Hai lµ, x©y dùng thÕ trËn quèc phßng toµn d©n g¾n víi thÕ trËn an ninh nh©n d©n v÷ng ch¾c trong vïng c¨n cø ®Þa, ®Æc biÖt lµ ë ®Þa bµn vïng s©u, vïng xa, vïng biªn giíi, vïng d©n téc thiÓu sè. VÒ chÝnh trÞ: X©y dùng, cñng cè c¬ së chÝnh trÞ v÷ng ch¾c, t¹o ®­îc sù nhÊt trÝ cao trong toµn §¶ng, toµn qu©n vµ toµn d©n. X©y dùng yÕu tè chÝnh trÞ tinh thÇn cho nh©n d©n lu«n tin t­ëng vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng, tin t­ëng tuyÖt ®èi vµo sù thµnh c«ng cña sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa. X©y dùng thÕ trËn an ninh nh©n d©n v÷ng ch¾c, lµm trong s¹ch ®Þa bµn vÒ mÆt chÝnh trÞ. X©y dùng tinh thÇn ®oµn kÕt, nhÊt trÝ cña ®ång bµo c¸c d©n téc xung quanh §¶ng, x©y dùng mét thÕ trËn lßng d©n v÷ng 464

ch¾c, mét niÒm tin vµ quyÕt t©m ®¸nh th¾ng kÎ thï x©m l­îc. Th­êng xuyªn gi¸o dôc, tuyªn truyÒn cho c¸c tÇng líp nh©n d©n ph¸t huy truyÒn thèng vÎ vang cña ®Êt n­íc, cña c¸c d©n téc, nhËn râ ®­îc kÎ thï, kh«ng ngõng n©ng cao c¶nh gi¸c c¸ch m¹ng, n©ng cao ý thøc quèc phßng, lµm thÊt b¹i mäi ©m m­u, thñ ®o¹n cña kÎ thï trong “diÔn biÕn hßa b×nh”, b¹o lo¹n, lËt ®æ, chia rÏ khèi ®¹i ®oµn kÕt d©n téc, ®oµn kÕt t«n gi¸o, h¨ng h¸i tham gia c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. VÒ kinh tÕ: Trªn c¬ së quy ho¹ch tæng thÓ vÒ bè trÝ c¸c vïng d©n c­, chuÈn bÞ nh©n lùc b¶o ®¶m ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi b×nh, duy tr× ®­îc s¶n xuÊt trong thêi chiÕn, huy ®éng nh©n lùc tham gia chiÕn ®Êu vµ phôc vô chiÕn ®Êu. HiÖn nay chóng ta ®ang thùc hiÖn ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc, tËp thÓ gi÷ vai trß chñ ®¹o, khuyÕn khÝch c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ cña t­ nh©n ë vïng ®Þa bµn c¨n cø. Chó träng tæ chøc c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý gi÷a c«ng, n«ng, ng­, nghiÖp ®Ó khai th¸c ®­îc tiÒm n¨ng vµ cïng ph¸t triÓn trong ®Þa bµn. KÕt hîp chÆt chÏ kinh tÕ víi quèc phßng, an ninh; quèc phßng, an ninh víi kinh tÕ, h×nh thµnh c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ - quèc phßng, quèc phßng víi kinh tÕ. Nghiªn cøu tæ chøc c¸c n«ng tr­êng, l©m tr­êng quèc phßng khÐp kÝn tõ s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô vµ c¸c dÞch vô b¶o ®¶m. ChuÈn bÞ s½n, tæ chøc phèi hîp mét sè c¬ së c«ng nghiÖp cña ®Þa ph­¬ng, c«ng nghiÖp quèc phßng kÕt hîp víi ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi b×nh vµ t¹o nguån lùc v÷ng ch¾c phôc vô thêi chiÕn. X©y dùng tiÒm lùc kinh tÕ cña c¨n cø ®Þa lµ mét nhiÖm vô rÊt khã kh¨n ®ßi hái ph¶i ®­îc sù quan t©m thÝch ®¸ng mét c¸ch 465

th­êng xuyªn vµ thiÕt thùc cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh. Trong thêi b×nh khu vùc phßng thñ phÊn ®Êu ®¹t ®­îc tù cung tù cÊp vÒ kinh tÕ vµ cã tÝch lòy, nghiªn cøu thö nghiÖm mét sè m« h×nh kinh tÕ ®Ó chuÈn bÞ s½n n¨ng lùc trong thêi chiÕn. Trong thêi chiÕn, duy tr× ®­îc s¶n xuÊt, cã mét phÇn tÝch lòy, cã kh¶ n¨ng phôc vô s¶n xuÊt theo c¬ chÕ \"tËp thÓ\" thêi chiÕn. VÒ qu©n sù: Tæ chøc triÓn khai x©y dùng thÕ trËn qu©n sù trong tõng khu vùc phßng thñ theo quy ho¹ch chung cña vïng c¨n cø ®Þa ®óng theo tinh thÇn cña NghÞ ®Þnh 152/N§-CP cña ChÝnh phñ. Dùa vµo thÕ trËn phßng thñ cña qu©n khu, thÕ trËn khu vùc phßng thñ cña ®Þa ph­¬ng vµ thÕ trËn cña cÊp trªn, triÖt ®Ó khai th¸c lîi thÕ cña ®Þa h×nh thiªn nhiªn hiÓm trë, x©y dùng thÕ trËn liªn hoµn, hiÓm hãc, cã thÕ ®¸nh, cã thÕ gi÷. X©y dùng c¸c lµng x·, côm lµng x· an toµn - lµm chñ ®Ó khi cã chiÕn tranh, chuyÓn hãa thµnh lµng x· chiÕn ®Êu réng kh¾p, cã chiÒu s©u, cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn sím ®Ó ng¨n chÆn, ®Èy lïi ®Þch tõ xa, cã kh¶ n¨ng ®éc lËp t¸c chiÕn vµ chiÕn ®Êu l©u dµi víi ®Þch. TÝch cùc vËn dông kinh nghiÖm truyÒn thèng ®¸nh giÆc b»ng vò khÝ tù t¹o. Chó träng x©y dùng c¨n cø chiÕn ®Êu, c¨n cø hËu ph­¬ng, c¨n cø hËu cÇn kü thuËt cña khu vùc phßng thñ tØnh, huyÖn ngay tõ trong thêi b×nh. Tõng b­íc huÊn luyÖn n©ng cao kh¶ n¨ng ®éc lËp t¸c chiÕn vµ hiÖp ®ång t¸c chiÕn cña ba thø qu©n trong phßng thñ qu©n khu. X©y dùng hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh quèc phßng mét c¸ch hîp lý, cã kh¶ n¨ng phßng chèng ®­îc vò khÝ c«ng nghÖ cao. TÝch cùc c¶i t¹o, khai th¸c c¸c hang ®éng tù nhiªn ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng tù b¶o vÖ ®Ó phôc vô cho quèc phßng khi cã chiÕn 466

tranh. HÖ thèng c¸c c¬ së kinh tÕ - x· héi, c¸c c¬ së h¹ tÇng kiÕn tróc ®­îc x©y dùng ph¶i mang tÝnh l­ìng dông, g¾n víi quèc phßng, cã kh¶ n¨ng tù b¶o vÖ cao vµ tiÖn sö dông trong chiÕn tranh. X©y dùng hÖ thèng trËn ®Þa phßng thñ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh v÷ng ch¾c trong qu¸ tr×nh chiÕn tranh, cã ®ñ kh¶ n¨ng ®¸nh ®Þch tiÕn c«ng b»ng ®­êng bé, ®­êng s«ng vµ ®æ bé ®­êng kh«ng. H¹n chÕ thÊp nhÊt uy lùc vò khÝ c«ng nghÖ cao cña ®Þch trong chiÕn tranh. Ba lµ, X©y dùng lùc l­îng vò trang nh©n d©n ë vïng c¨n cø ®Þa. Trªn c¬ së kÕ ho¹ch x©y dùng c¨n cø ®Þa cña Trung ­¬ng, qu©n khu vµ tõng ®Þa ph­¬ng; c¨n cø vµo ý ®Þnh tæ chøc, bè trÝ vµ sö dông lùc l­îng nghiªn cøu ®Ó tæ chøc ra lùc l­îng bé ®éi th­êng trùc cña c¨n cø ®Þa, lùc l­îng th­êng trùc trong thêi b×nh lµ c¸c lùc l­îng cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ - quèc phßng cña qu©n khu, c¸c ®¬n vÞ bé ®éi ®Þa ph­¬ng cña c¸c huyÖn, tØnh trªn ®Þa bµn c¨n cø ®Þa. Bé ®éi th­êng trùc cña c¨n cø ®Þa qu©n khu ph¶i th­êng xuyªn ®­îc huÊn luyÖn, cñng cè tæ chøc, biªn chÕ vµ lµ nßng cèt trong x©y dùng lùc l­îng vò trang b¶o vÖ c¨n cø ®Þa khi chiÕn tranh x¶y ra. Trong ®iÒu kiÖn thêi b×nh, thùc hiÖn tæ chøc biªn chÕ gän, hîp lý, kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn tæ chøc biªn chÕ chung. Trªn c¬ së LuËt d©n qu©n tù vÖ, tæ chøc x©y dùng, qu¶n lý lùc l­îng d©n qu©n tù vÖ cña c¸c x·, c¸c khu d©n c­, c¸c ®¬n vÞ, doanh nghiÖp kinh tÕ n»m trªn ®Þa bµn c¨n cø ®Þa. TØ lÖ d©n qu©n tù vÖ ë c¨n cø ®Þa trong thêi b×nh cã thÓ cao h¬n ë c¸c ®Þa bµn kh¸c, phÊn ®Êu cã lµng b¶n lµ cã d©n qu©n, cã c¬ quan, doanh nghiÖp lµ cã tù vÖ. Tæ chøc tèt c«ng t¸c gi¸o 467

dôc chÝnh trÞ vµ huÊn luyÖn h»ng n¨m cho d©n qu©n, tù vÖ, ®©y lµ lùc l­îng nßng cèt cña c¬ së trong x©y dùng thÕ trËn chiÕn tranh nh©n d©n vµ ho¹t ®éng b¶o vÖ trÞ an ë c¬ së. Trong thêi chiÕn, lùc l­îng d©n qu©n, tù vÖ ®­îc ph¸t triÓn réng r·i, tæ chøc thµnh c¸c ®¬n vÞ cÊp tiÓu ®oµn, ®¹i ®éi vµ c¸c trung ®éi binh chñng, cã kh¶ n¨ng phèi hîp t¸c chiÕn tèt víi bé ®éi ®Þa ph­¬ng, bé ®éi chñ lùc trªn ®Þa bµn. Trong viÖc x©y dùng lùc l­îng dù bÞ ®éng viªn, cÇn coi träng nhiÖm vô t¹o nguån, ®¨ng ký, qu¶n lý, huÊn luyÖn qu©n dù bÞ ®éng viªn. Trªn c¬ së tæ chøc c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ - quèc phßng, quèc phßng - kinh tÕ, lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c t¹o nguån dù bÞ ®éng viªn. Bªn c¹nh lùc l­îng qu©n nh©n dù bÞ n»m trong c­ d©n cña c¨n cø ®Þa, cÇn tæ chøc t¹o nguån qu©n nh©n dù bÞ ngay trong c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ - quèc phßng, c¸c c¬ së c«ng nghiÖp ®Þa ph­¬ng, c¸c doanh nghiÖp b­u chÝnh viÔn th«ng, c¸c tr­êng chuyªn nghiÖp, c¸c bÖnh viÖn, tr¹m x¸... Lùc l­îng bé ®éi th­êng trùc cña c¨n cø ®Þa gi÷ vai trß nßng cèt trong t¹o nguån vµ tham gia huÊn luyÖn cho lùc l­îng dù bÞ ®éng viªn cña c¨n cø ®Þa. CÇn ®Æc biÖt quan t©m x©y dùng lùc l­îng vò trang nh©n d©n ë ®Þa bµn c¸c x· vïng s©u, vïng xa, vïng cao, vïng d©n téc thiÓu sè trong khu c¨n cø ®Þa. HiÖn nay vÉn cßn thanh niªn ®Õn tuæi nhËp ngò nh­ng kh«ng ®­îc thùc hiÖn nghÜa vô qu©n sù v× tr×nh ®é v¨n hãa ch­a ®¹t yªu cÇu, thËm chÝ kh«ng nãi vµ nghe ®­îc tiÕng ViÖt, ®· g©y khã kh¨n cho viÖc tæ chøc x©y dùng lùc l­îng dù bÞ ®éng viªn vµ d©n qu©n, tù vÖ cña c¸c x· vïng cao, vïng hÎo l¸nh. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn, cÇn cã chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p ®ång bé tæ chøc tuyÓn qu©n ë c¸c x· tr¾ng, tæ chøc huÊn luyÖn qu©n sù ®i ®«i víi häc v¨n hãa vµ 468

båi d­ìng c¸n bé. Lùc l­îng d©n qu©n, tù vÖ, dù bÞ ®éng viªn ë vïng s©u, vïng xa, vïng cao, vïng d©n téc thiÓu sè, ph¶i lµ lùc l­îng nßng cèt ë c¬ së, lµ h¹t nh©n cña quÇn chóng trong ®Êu tranh chèng “diÔn biÕn hßa b×nh”, b¹o lo¹n lËt ®æ cña ®Þch; gi÷ g×n trÞ an ®Þa bµn khu c¨n cø ®Þa. Bèn lµ, tæ chøc gi¸o dôc quèc phßng cho toµn d©n mét c¸ch c¬ b¶n, cã chiÒu s©u. Gi¸o dôc quèc phßng toµn d©n lµ mét mÆt quan träng ®Ó x©y dùng thÕ trËn lßng d©n v÷ng ch¾c trong chiÕn tranh b¶o vÖ Tæ quèc. T¨ng c­êng ®æi míi c¸c h×nh thøc vµ néi dung gi¸o dôc quèc phßng cho mäi ng­êi d©n trong vïng c¨n cø ®Þa, ®Æc biÖt lµ ë vïng s©u, vïng xa, vïng d©n téc thiÓu sè. Tæ chøc gi¸o dôc cho nh©n d©n hiÓu ®­îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ quèc phßng, vÒ c¸c luËt, ph¸p lÖnh cña Quèc héi, c¸c nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ quèc phßng, tõ ®ã lµm cho mäi ng­êi d©n trong vïng c¨n cø ®Þa hiÓu râ tr¸ch nhiÖm, sèng vµ lao ®éng theo HiÕn ph¸p, ph¸p luËt cña Nhµ n­íc, chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c chñ tr­¬ng, ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®èi víi quèc phßng. Tæ chøc c¸c ®éi c«ng t¸c c¬ së cña lùc l­îng vò trang kÕt hîp c¸c ®éi truyÒn th«ng cña ®Þa ph­¬ng, sö dông nhiÒu h×nh thøc gi¸o dôc, tuyªn truyÒn b»ng b¸o c¸o viªn, b¨ng h×nh, triÓn l·m, tr­ng bµy tranh ¶nh, ¸p phÝch, cæ ®éng... TÝch cùc tuyªn truyÒn b»ng tiÕng d©n téc trªn c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng ®Ó ®ång bµo dÔ hiÓu. H­íng dÉn ®ång bµo biÕt vËn dông kÕt hîp kinh tÕ víi quèc phßng, quèc phßng víi kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c vµ s¶n xuÊt, lµm cho nh©n d©n hiÓu râ ®­îc lîi Ých cña c¸c c«ng tr×nh kinh tÕ g¾n víi quèc phßng, còng nh­ lîi Ých cña c¸c c«ng tr×nh quèc phßng víi kinh tÕ. 469

Gi¸o dôc quèc phßng n©ng cao hiÓu biÕt vÒ qu©n sù mét c¸ch phæ th«ng ®i ®«i víi gi¸o dôc lÞch sö ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao tinh thÇn yªu n­íc, yªu chñ nghÜa x· héi cho nh©n d©n, qua ®ã kh¬i dËy lßng tù hµo vÒ truyÒn thèng cña quª h­¬ng, cña d©n téc, ®ång thêi nhËn râ tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña ng­êi c«ng d©n ®èi víi sù nghiÖp b¶o vÖ, x©y dùng Tæ quèc. Tæ chøc tèt cho nh©n d©n luyÖn tËp phßng thñ d©n sù, th«ng qua ®ã ®Ó n©ng cao tri thøc, kh¶ n¨ng tù b¶o vÖ vµ tr¸ch nhiÖm ®èi víi céng ®ång trong phßng chèng, ®èi phã víi c¸c t×nh huèng chiÕn tranh, thiªn tai, b¹o lo¹n vµ tÖ n¹n x· héi. Bµi häc kinh nghiÖm x©y dùng c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng trong khëi nghÜa vò trang, kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ kh¸ng chiÕn chèng Mü lu«n cã ý nghÜa thùc tiÔn lín lao trong c«ng cuéc b¶o vÖ, x©y dùng Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa. Ngµy nay, c¸c kinh nghiÖm quý b¸u ®ã cÇn ®­îc tr©n träng g×n gi÷ vµ vËn dông s¸ng t¹o trong x©y dùng thÕ trËn quèc phßng toµn d©n g¾n víi an ninh nh©n d©n, x©y dùng c¸c khu vùc phßng thñ tØnh (thµnh phè), huyÖn (thÞ x·) ngµy mét v÷ng ch¾c gãp phÇn vµo x©y dùng thµnh c«ng vµ b¶o vÖ v÷ng ch¾c Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa. 470

PhÇn III B¶o tån, t«n t¹o vµ ph¸t huy c¸c di tÝch Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ë An toµn khu Th¸i Nguyªn 471

472

NH÷NG Sù KIÖN Vµ §IÓM Dõng ch©n TR£N CHÆNG §¦êNG TR¦êNG Kú KH¸NG CHIÕN CñA CHñ TÞCH Hå CHÝ MINH (1946-1954) Phßng H­íng dÉn NghiÖp vô B¶o tµng Hå ChÝ Minh Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña m×nh, l·nh tô NguyÔn ¸i Quèc - Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®i qua nhiÒu n¬i, nhiÒu ®Þa ®iÓm trªn thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. Víi mçi vïng ®Êt, Ng­êi l¹i cã nh÷ng kû niÖm ®Æc biÖt, ®Ó l¹i nh÷ng dÊu Ên s©u s¾c víi ®Êt vµ ng­êi. Trong nh÷ng th¸ng ngµy s«i næi chuÈn bÞ cho C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, ngµy 4-6-1945, Tæng bé ViÖt Minh triÖu tËp héi nghÞ c¸n bé vµ quyÕt ®Þnh thµnh lËp Khu gi¶i phãng bao gåm c¸c tØnh: Cao B»ng, B¾c K¹n, L¹ng S¬n, Hµ Giang, Tuyªn Quang, Th¸i Nguyªn, x©y dùng mét c¨n cø ®Þa v÷ng ch¾c lµm bµn ®¹p cho cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc. N»m trong khu vùc trung t©m cña Khu gi¶i phãng, qu©n vµ d©n ë An toµn khu §Þnh Hãa - Th¸i Nguyªn ®· ®ãng gãp tÝch cùc cho c¸c phong trµo c¸ch m¹ng diÔn ra t¹i ®©y. C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945 thµnh c«ng, n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ra ®êi lµ nhê sù l·nh ®¹o tµi t×nh 473

cña §¶ng, ®øng ®Çu lµ l·nh tô thiªn tµi Hå ChÝ Minh, nhê cã mét c¨n cø ®Þa kh¸ng chiÕn v÷ng ch¾c vµ tinh thÇn yªu n­íc, ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña toµn thÓ §¶ng bé vµ nh©n d©n c¸c tØnh thuéc Khu gi¶i phãng nãi riªng vµ nh©n d©n c¶ n­íc nãi chung. Sau khi n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ra ®êi, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nhËn ®Þnh chóng ta cã thÓ ph¶i trë l¹i T©n Trµo. Vµ qu¶ thùc, tr­íc sù tr¸o trë cña thùc d©n Ph¸p, ngµy 19-12-1946, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ra Lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn. TÊt c¶ c¸c c¬ quan cña Trung ­¬ng vµ ChÝnh phñ ®· rêi Thñ ®« Hµ Néi lªn ViÖt B¾c ®Ó l·nh ®¹o nh©n d©n c¶ n­íc tiÕn hµnh cuéc tr­êng kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc. C¨n cø nhËt ký cña ®ång chÝ Vò Kú - Th­ ký riªng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ghi chi tiÕt tõ ngµy 3-12-1946 ®Õn th¸ng 6-1949 (ngµy ®ång chÝ ®­îc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cö ®i phô tr¸ch §oµn Thanh niªn xung phong); c¨n cø lêi kÓ cña c¸c nh©n chøng vµ c¸c nguån t­ liÖu kh¸c, sau khi ®èi chiÕu, so s¸nh, chóng t«i dùng l¹i hµnh tr×nh - mµ ngµy nay ®· trë thµnh nh÷ng di tÝch lÞch sö g¾n víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam, víi cuéc ®êi ho¹t ®éng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kÝnh yªu trong suèt chÝn n¨m kh¸ng chiÕn. 1- §iÓm mèc ®Çu tiªn cña chÆng ®­êng lµ nhµ cô NguyÔn V¨n D­¬ng ë lµng V¹n Phóc, quËn Hµ §«ng, n¬i Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· sèng vµ lµm viÖc tõ ngµy 3-12-1946 ®Õn ngµy 19-12-1946 (còng lµ ngµy Ng­êi ®· ra Lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn lÞch sö). Nh÷ng ngµy ë ®©y, c¸c ®ång chÝ Th­êng vô vµ Trung ­¬ng §¶ng th­êng trùc tiÕp ®Õn b¸o c¸o c«ng viÖc vµ xin ý kiÕn cña Ng­êi về những vÊn ®Ò quan trọng. 474

§Æc biÖt trong hai buæi: tèi 18 vµ chiÒu 19-12-1946, Héi nghÞ Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng më réng do Ng­êi chñ tr× ®· diÔn ra ë ®©y (t¹i c¨n phßng Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ë trªn tÇng hai cña ng«i nhµ). Di tÝch hiÖn ®· ®­îc c«ng nhËn lµ di tÝch lÞch sö - v¨n hãa ngµy 21-5-1975 theo QuyÕt ®Þnh sè 54/Q§-BT cña Bé V¨n hãa (nay lµ Bé V¨n hãa, ThÓ thao vµ Du lÞch). 2- Vµo 6 giê 45 phót tèi ngµy 19-12-1946, sau khi häp, Ban Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng quyÕt ®Þnh ph¸t ®éng toµn quèc kh¸ng chiÕn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh rêi lµng V¹n Phóc ®Õn ë vµ lµm viÖc t¹i nhµ «ng NguyÔn V¨n Chóc, th«n Xuyªn Dương, x· Xu©n Dương, huyện Thanh Oai ®Õn ngµy 13-1-1947. Ng­êi ®· sèng, lµm viÖc t¹i ®©y trong 25 ngµy ®ªm, chØ ®¹o toµn diÖn cuéc kh¸ng chiÕn võa næ ra trong toµn quèc. NhiÒu cuéc häp cña Ng­êi víi c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o chñ chèt nh­ ®ång chÝ Tr­êng Chinh, ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p, ®ång chÝ NguyÔn L­¬ng B»ng diÔn ra ®Õn khuya, bªn ngän ®Ìn dÇu, trong c¨n phßng nhá cña Ng­êi. N¬i ®©y ®· ®­îc Bé V¨n hãa - Th«ng tin c«ng nhËn lµ di tÝch lÞch sö theo QuyÕt ®Þnh sè 3699/Q§/BT ngµy 18-12-1996. 3- Kho¶ng 22 giê ngµy 13-1-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh rêi x· Xu©n D­¬ng ®Õn ë t¹i nhµ cô NguyÔn §×nh Khuª, xãm Lai Cµi, th«n Phó §a, x· CÇn KiÖm, huyÖn Th¹ch ThÊt. Ng­êi ë vµ lµm viÖc t¹i ®©y trong 19 ngµy, ®Õn ngµy 2-2-1947. T¹i ®©y, Ng­êi ®· viÕt nhiÒu th­, ®iÖn, ký nhiÒu s¾c lÖnh, viÕt nhiÒu lêi kªu gäi vµ tµi liÖu quan träng cho cuéc kh¸ng chiÕn. Ng­êi söa l¹i c¸c cuèn s¸ch: VÊn ®Ò du kÝch, ChiÕn thuËt du kÝch cho ng¾n gän, dÔ hiÓu ®Ó phæ biÕn trong toµn qu©n. N¬i ®©y ®· c«ng nhËn lµ di tÝch lÞch sö theo QuyÕt ®Þnh sè 281/Q§-BT ngµy 24-3-1993 cña Bé V¨n hãa - Th«ng tin (nay lµ Bé V¨n hãa, ThÓ thao vµ Du lÞch). 475

4- §Õn 18 giê 30 phót ngµy 2-2-1947, Ng­êi rêi x· CÇn KiÖm ®Õn ë t¹i chïa Mét M¸i, nói ThÇy, x· Sµi S¬n, huyÖn Quèc Oai. Ng­êi ë vµ lµm viÖc t¹i ®©y trong thêi gian mét th¸ng tõ ngµy 3-2 ®Õn 2-3-1947. Nh÷ng ngµy ë ®©y, Ng­êi ®· cïng Trung ­¬ng §¶ng ®Ò ra nhiÒu chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p ®Ó ®Èy m¹nh kh¸ng chiÕn; viÕt nhiÒu bµi b¸o, th­ quan träng ®Ò cËp tõ nh÷ng vÊn ®Ò lín cho ®Õn nh÷ng viÖc cô thÓ; ký nhiÒu s¾c lÖnh ®Ó cñng cè vµ t¨ng c­êng søc m¹nh cña bé m¸y chÝnh quyÒn nhµ n­íc, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®Èy m¹nh c«ng cuéc kh¸ng chiÕn. C¸c ®ång chÝ Tr­êng Chinh, NguyÔn L­¬ng B»ng, TrÇn §¨ng Ninh, Vâ Nguyªn Gi¸p th­êng ®Õn lµm viÖc víi Ng­êi. Còng t¹i ®©y, Ng­êi ®· ®i lµm viÖc víi c¸c tØnh Hßa B×nh vµ Thanh Hãa. H»ng ngµy, Ng­êi lµm viÖc vµ nghØ ë ng«i nhµ Tæ. Nh÷ng ngµy m¸y bay ®Þch quÇn ®¶o d÷ déi, Ng­êi lªn lµm viÖc trong chïa Mét M¸i c¶ ngµy. M­êi n¨m sau, trong ngµy sinh nhËt cña m×nh (19-5- 1957 vµ 19-5-1959), Ng­êi ®· trë l¹i th¨m n¬i nµy vµ ng¾m c¶nh chïa ThÇy nh­ mét sù t×m vÒ qu¸ khø cña mét thêi kú ®Çy khã kh¨n, gian khæ vµ còng lµ t×m ®Õn mét sù tÜnh lÆng, thanh th¶n n¬i câi PhËt. §ªm 2-3-1947, tõ chïa Mét M¸i, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Õn phñ Quèc Oai chñ täa phiªn häp Héi ®ång ChÝnh phñ, bµn vµ quyÕt ®Þnh nhiÒu viÖc lín, trong ®ã cã viÖc quan träng vµ cÊp thiÕt lµ nhanh chãng tæ chøc di chuyÓn c¸c c¬ quan ChÝnh phñ sang Phó Thä ®Ó chuyÓn lªn ViÖt B¾c. Tèi ngµy 3- 3-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh rêi ®éng Hoµng X¸, qua bÕn phµ Trung Hµ, sang Phó Thä, lªn ChiÕn khu ViÖt B¾c... 5- Tõ ngµy 4-3-1947 ®Õn 18-3-1947 (15 ngµy), trªn ®­êng di chuyÓn tõ Hµ Néi qua Hµ §«ng - S¬n T©y - Phó Thä ®Ó lªn 476

ChiÕn khu ViÖt B¾c trong nh÷ng ngµy ®Çu kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ë vµ lµm viÖc t¹i nhµ «ng Hoµng V¨n Nguyªn, xãm §åi, x· Cæ TiÕt, huyÖn Tam N«ng, Phó Thä. NhiÒu ®ång chÝ l·nh ®¹o cao cÊp cña §¶ng ®· ®Õn lµm viÖc víi Ng­êi trong ng«i nhµ nµy. T¹i ®©y, Ng­êi ®· chØ ®¹o c«ng cuéc kh¸ng chiÕn, viÕt nhiÒu th­, ®iÖn göi c¸n bé, nh©n d©n vµ c¸c nh©n sÜ tÝch cùc kh¸ng chiÕn, göi th­ cho Quèc héi vµ nh©n d©n Ph¸p bµy tá quan ®iÓm cña ChÝnh phñ ViÖt Nam kh«ng muèn ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn tranh. Còng t¹i ®©y, Ng­êi ®· ®Æt cho t¸m chiÕn sÜ b¶o vÖ, gióp viÖc nh÷ng c¸i tªn ®i vµo lÞch sö d©n téc: Tr­êng, Kú, Kh¸ng, ChiÕn, NhÊt, §Þnh, Th¾ng, Lîi. Nh÷ng tªn gäi nµy ®· ®i vµo tiÒm thøc cña nh©n d©n ViÖt Nam, trë thµnh tªn gäi chÝnh thøc cña ng­êi ®­îc ®Æt. Sau nµy, mçi khi cã sù thay ®æi ng­êi th× ng­êi thay thÕ vµo ®éi còng ®­îc vinh dù mang tªn cña ng­êi ®· chuyÓn ®i. N¬i ®©y ®· ®­îc c«ng nhËn lµ di tÝch lÞch sö theo QuyÕt ®Þnh sè 65/Q§-BT ngµy 16-1-1995 cña Bé V¨n hãa - Th«ng tin. 6- ChiÒu tèi ngµy 18-3-1947, Ng­êi rêi Cæ TiÕt qua bÕn GhÒnh, Ba TriÖu, sang x· Xø Nhu, qua phè huyÖn L©m Thao, x· Xu©n Lòng, chuyÓn ®Õn ë vµ lµm viÖc t¹i nhµ «ng NguyÔn V¨n Sü, x· Chu Hãa, huyÖn L©m Thao, Phó Thä tõ ngµy 19-3- 1947 ®Õn 29-3-1947. Trong 11 ngµy ë ®©y, Ng­êi ®· so¹n th¶o nhiÒu v¨n kiÖn, viÕt nhiÒu th­ göi c¸n bé, chiÕn sÜ vµ nhiÒu lÇn trao ®æi c«ng viÖc víi Th­êng vô Trung ­¬ng. C¸c ®ång chÝ Tr­êng Chinh, Vâ Nguyªn Gi¸p, NguyÔn L­¬ng B»ng... th­êng xuyªn ®Õn b¸o c¸o t×nh h×nh víi Ng­êi. §Æc biÖt, trong thêi gian ë ®©y, Ng­êi ®· hoµn thµnh t¸c phÈm §êi sèng míi víi bót danh T©n Sinh. Sau ®ã, ngµy 30-3-1947, Ng­êi chuyÓn 477

®Õn x· T©y S¬n, huyÖn §oan Hïng (nay lµ x· Yªn KiÖn). N¬i ®©y ®· ®­îc Bé V¨n hãa - Th«ng tin c«ng nhËn lµ di tÝch lÞch sö theo QuyÕt ®Þnh sè 05/1999/Q§-BVHTT ngµy 12-2-1999. 7- Tõ ngµy 30-3-1947 ®Õn 1-4-1947, sau khi rêi Chu Hãa, L©m Thao, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tiÕp tôc hµnh tr×nh lªn ViÖt B¾c. Ng­êi nghØ ba ngµy t¹i nhµ «ng NguyÔn Ngäc §a ë x· Yªn KiÖn, huyÖn §oan Hïng, Phó Thä. Trong nh÷ng ngµy ë ®©y, m¸y bay ®Þch ho¹t ®éng d÷ déi. Ban ngµy, Ng­êi ph¶i mang tµi liÖu ra rõng lµm viÖc, tèi míi vÒ nhµ ngñ. Nhµ cöa chËt chéi nªn Ng­êi vµ c¸c ®ång chÝ phôc vô ph¶i th¸o c¸nh cöa kª xuèng ®Êt lµm gi­êng n»m. 8- Ngµy 2-4-1947, Ng­êi chuyÓn ®Õn ë t¹i Lµng S¶o, x· Hîp Thµnh, huyÖn S¬n D­¬ng, Tuyªn Quang. Ng­êi ë ®©y ®Õn ngµy 19-5-1947. Trong thêi gian ë ®©y, Ng­êi ®· chñ tr× Héi nghÞ c¸n bé Trung ­¬ng §¶ng bµn viÖc cô thÓ hãa ®­êng lèi kh¸ng chiÕn, rót kinh nghiÖm nh÷ng th¸ng ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc. Héi nghÞ häp tõ ngµy 3-4 ®Õn 6-4-1947. Ng­êi so¹n nhiÒu th­ göi c¸c «ng Vò §×nh Huúnh, Hoµng H÷u Nam, Lª V¨n HiÕn, Charles Fenn...; ký nhiÒu s¾c lÖnh quan träng nh­ S¾c lÖnh sè 41/SL vÒ viÖc thµnh lËp ñy ban hµnh chÝnh ®Æc biÖt miÒn th­îng du tØnh Thanh Hãa ®Ó gióp ñy ban hµnh chÝnh tØnh gi¶i quyÕt c«ng viÖc ®Þa ph­¬ng, S¾c lÖnh sè 42/SL vÒ b·i bá c¸c ng©n s¸ch c¸c cÊp kú, tØnh, thµnh phè, thÞ x·, khu tù trÞ vµ s¸p nhËp vµo Quü toµn quèc, S¾c lÖnh sè 43, 44, 46, 47, 48, 49, 50/SL. Trong kho¶ng thêi gian nµy, Ng­êi ®i nhiÒu n¬i trong tØnh vµ sang Th¸i Nguyªn ®Ó lµm viÖc víi phÝa Ph¸p. Nh÷ng c«ng viÖc chÝnh bao gåm: 478