Eğitim Bilimleri Çıkmış Sorular (2)

Test Dışı Teknikler 11. Sosyometri tekniği; bir grubun iletişim ve 14. Öğrencinin kimlik bilgileri, ailevi bilgileri, etkileşim örüntüsü hakkında bilgiler elde ilgi – yetenek – başarı durumuna ait bilgi- etmek amacıyla kullanılan bir tekniktir. Bu ler, gözlem sonuçlarını içeren vaka kayıtları tekniğin uygulanabilmesi için grup üyeleri- toplu dosyalarda yer alabilecek bilgilerdir. nin birbirlerini tanıması gerekmekte, bireyle- Ancak psikiyatrik inceleme sonuçları, adli rin kendilerini yakın gördüğü bireyleri tercih ve yasal inceleme sonuçları, psikolojik da- etmesi nedeniyle de bireylerin sosyalleşme- nışma sonuçları, psikolojik test sonuçları, sine dolaylı yoldan katkı sağlayabilmektedir. sosyal hizmet raporları gibi gizlilik düzeyi Sosyometri sonuçları tablo veya sosyogram yüksek bilgilerin toplu dosyalarda yer alma- olarak gösterildiğinden sonuçları grafiğe ması daha uygundur. Çünkü bu bilgilerin il- dönüştürülebilir. Bu bilgiler sosyometri ile gisi olmayan kişilerce görülmesi öğrenci için ilgili doğru bilgilerdir. Ancak bu teknik için zor durumlara neden olabilir. birey veya grup hakkında genelleme yapma imkânı verir denilemez. Çünkü genelleme Cevap E durumu olumlu bir durum olmayıp bu teknik yardımı ile bu tarz bir işlem yapmak, bireyi 15. Sınıftaki ilişkileri, sosyal yapıyı, lider ve yal- tanıma tekniğini kullanma ilkelerine ve reh- nız öğrencileri, gruplaşma olup olmadığını berlik ilkelerine uygun düşmez. belirlemek için kullanılabilecek en uygun teknikler sosyometri ve sosyal uzaklık ölçe- Cevap C ğidir. Problem tarama envanteri, anket, sos- yodrama ve “kimdir bu?” bu yönde bilgiler 12. “Kimdir bu?” tekniği; bir grupta yer alan sunmaz. bireylerin birbirlerini ve kendilerini nasıl algı- ladığını gösteren bir tekniktir. Tekniğin kul- Cevap D lanımı esnasında bireylere bir takım sıfatlar verilmekte ve bireylerden bu sıfatlara uygun 16. Gruptan kopan ve aralarında karşılıklılık düşen kişilerin adlarını yazmaları istenmek- bulunan iki öğrenci karşılıklı çeken olarak tedir. Ayrıca bireylere, bu sıfatlara uygun adlandırılmakta olup K ve L bu duruma düşen kişilerin kendileri olduğu düşünülü- uygundurlar. Gruptan kopan ve aralarında yorsa, kendilerini de yazabilecekleri söylen- bağlantı olan, en az üç kişiden oluşan küçük mektedir. Bu şekilde yapılan bir uygulama gruplar klik olarak adlandırılmakta olup E, sonucunda bireylerin kendilerini nasıl algıla- F ve G bu duruma uygundurlar. Y, gruptan dığı ve bireylerin başkaları tarafından nasıl yalnızca M’yi seçmiş; ancak M’den karşılık algılandığı tespit edilebilmektedir. görememiştir. Y’nin ayrıca kimseyle karşılıklı ilişkisi bulunmamaktadır. Bu nedenle Y için Cevap A gruptan soyutlanmış denilebilir. C merkezde yer alan ve A’dan sonra en çok tercih edilen 13. A, B, C ve D seçeneklerinde vurgulanan öğrencidir. Bu bilgiler doğrultusunda A, C, bilgiler sosyometri tekniğine ilişkin doğ- D ve E seçenekleri doğrudur. Ancak B se- ru bilgilerdir. Ancak sosyometri tekniğinin çeneğinde O, A tarafından tercih edilmiştir sonuçlarının bireylerle paylaşılması doğru denmekte; fakat A’dan O’ya yönelik değil, kabul edilemez. Çünkü sosyometri grubun O’dan A’ya yönelik bir tercih sosyogramda sosyal yapısına ilişkin bilgiler sunmakta olup yer almaktadır. Bu nedenle B seçeneğinde sosyometri sonucunda bazı olumsuz ilişki yer alan bilgi doğru değildir. tiplerine dair bilgiler edinilmektedir. Bu so- nuçların grupla paylaşılması ilişkilere zarar Cevap B verebilir, bazı olumsuz durumların devam etmesi ve yerleşmesi sonucunu doğurabilir. Cevap E KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 195

OKUL REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA PROGRAMLARI 1. Kapsamlı gelişimsel rehberlik prog- 1. Kapsamlı gelişimsel rehberlik programları- ramlarını geliştirmede izlenecek; nın geliştirilebilmesi için öncelikle işlevselliği sağlamak adına öğrenci ihtiyaçlarını bilmek I. amaç ve hedefler belirleme, gerekir. Ardından amaç ve hedeflerin belir- II. amaçlara ulaşmayı sağlayacak yön- lenmesi, amaçlara erişmek için kullanılacak yöntemlerin belirlenmesi, çalışmaların nasıl temleri seçme, yürütüleceğinin kararlaştırılması, uygulama III. öğrenci ihtiyaçlarını belirleme, ve değerlendirme ölçütlerinin geliştirilmesi IV. yürütmeye ilişkin kararları verme, gerekir. V. uygulama ve değerlendirme ölçütleri- Cevap D ni geliştirme adımları aşağıdakilerin hangisinde sı- rasıyla verilmiştir? A) I, II, III, IV, V B) I, III, II, IV, V C) II, I, III, IV, V D) III, I, II, IV, V E) III, II, IV, I, V 196 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

EĞİTİMDE REHBERLİK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTSEL YAPISI VE GÖREVLERİ 1. “Okulun psikolojik danışman ihtiyacını, 3. Okullarda Rehberlik ve Psikolojik Da- öğrenci sayısını ve bu sayıdaki artışı dik- nışma Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre, kate alarak belirlemek; durumu, bulundu- ğu il veya ilçe millî eğitim müdürlüğünün • Rehberlik ve psikolojik danışma hiz- ilgili birimine bildirmek” aşağıdakilerden metleri yürütme komisyonunu kurma hangisinin görevidir? ve bu komisyona başkanlık etmek A) Okul psikolojik danışmanı • Okuldaki öğretmenleri sınıf rehber öğ- retmeni olarak görevlendirmek B) Sınıf rehber öğretmeni • Okulun rehberlik ve psikolojik danışma C) Okul müdürü hizmetlerinin yürütülmesiyle ilgili yıllık program ve yürütme planının hazırlan- D) Koordinatör psikolojik danışman masını sağlamak ve uygulamasını izle- mek E) Rehberlik araştırma merkezi müdürü aşağıdakilerden hangisinin görevidir? A) Psikolojik danışman B) Sınıf rehber öğretmeni C) Rehberlik ve Araştırma Merkezi mü- dürü D) Koordinatör psikolojik danışman E) Okul müdürü 2. Aşağıdakilerden hangisi sınıf rehber 4. Aşağıdakilerden hangisi Okul Reh- öğretmeninin görevlerinden biri değil- berlik ve Psikolojik Danışma Hizmet- dir? leri Yürütme Komisyonu’nun görevleri arasında değildir? A) Okulun rehberlik ve psikolojik danış- ma programı çerçevesinde sınıfın yıl- A) Çalışmalar sırasında ortaya çıkabi- lık rehberlik çalışmalarını planlamak lecek sorunları incelemek ve çözüm üretmek B) Rehberlik için ayrılan sürede sınıfta eğitsel ve mesleki rehberlik etkinlikle- B) Rehberlik ve psikolojik danışma hiz- rini yürütmek metleri için gerekli araç ve gereci sağ- lamak C) Öğrencilerin eğitsel kollara yöneltil- mesinde psikolojik danışmanla iş bir- C) Rehberlik ve psikolojik danışma servi- liği yapmak sinde hazırlanan yıllık planı incelemek D) Öğrenci kayıtlarının, ilgili yönetmelik- D) Rehberlik çalışmalarında işbirliğini lere uygun olarak tutulup tutulmadığı- sağlamak için önlemler almak nı denetlemek E) Yönlendirme çalışmalarına ilişkin ge- E) Sınıfındaki öğrencilerin, öğrenci geli- rekli önlemleri belirlemek şim dosyalarını psikolojik danışmanla birlikte değerlendirmek KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 197

EĞİTİMDE REHBERLİK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTSEL YAPISI VE GÖREVLERİ (ÇÖZÜM) 1. “Okulun psikolojik danışman ihtiyacını, öğ- 4. Okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmet- renci sayısını ve bu sayıdaki artışı dikkate leri yürütme komisyonu A, C, D ve E seçe- alarak belirlemek; durumu, bulunduğu il neklerinde belirtilen görevleri yürütür. Ancak veya ilçe millî eğitim müdürlüğünün ilgili Bu komisyonun rehberlik ve psikolojik da- birimine bildirmek” görevi, okul örgütlen- nışma için gerekli araç ve gereci sağlamak me sistemi içerisinde okul müdürüne ait bir gibi bir görevi bulunmamaktadır. Bu görev görevdir. Çünkü okul müdürü kurum amiri okul müdürüne aittir; çünkü okulda yapılan olması sebebiyle kurumun personel ihtiyacı çalışmalardan öncelikle sorumlu okul mü- ile ilgili il veya ilçe milli eğitim müdürlükleri dürüdür. ile irtibata geçecek kişidir. Okuldaki diğer ilgililer bu yönde bir görev yürütemeyeceği Cevap B gibi RAM müdürünün okul işleyişi ile ilgili bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Cevap C 2. Sınıf rehber öğretmenleri; sınıfının rehber- lik çalışmalarını planlama, sınıfta rehberlik etkinliklerini yürütme, eğitsel kulüplere öğ- renci yönlendirmede psikolojik danışmanla işbirliği yapma, sınıfındaki öğrencilerin ge- lişim dosyasını inceleme ve kendisiyle ilgili bölümleri doldurma gibi görevleri yürütürler. Ancak sınıf rehber öğretmenlerinin öğrenci kayıtlarını denetlemek gibi bir görevi yoktur. Öğrenci kayıtlarının ilgili yönetmeliklere uy- gun yapılması okul yönetiminin görevi olup bunu denetmek müfettişler ile il – ilçe milli eğitim müdürlüklerinin görevidir. Cevap D 3. Rehberlik yürütme komisyonunu kurma ve komisyona başkanlık etme, sınıf rehber öğretmenlerinin görevlendirmelerini yapma, okulun rehberlik programının hazırlanma- sını sağlama gibi görevler okul örgütlenme sistemi içerisinde okul müdürüne ait görev- lerdir. Okuldaki ilgili diğer kişilerin böyle bir görevi bulunmadığı gibi RAM müdürünün de okulun işleyişine ait bir sorumluluğu yoktur. Cevap E 198 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

PSİKOLOJİK DANIŞMA KURAMLARI 1. Aşağıdakilerden hangisi kendini ger- 4. Öğrencilerin kimi davranışları, hem on- çekleştirme sürecinde olan bir bireyin ların gelişimlerini olumsuz etkileyebilir sahip olması gereken özellikler arasın- hem de öğretmeni rahatsız edebilir. Öğ- da yer almaz? retmen, bu davranışlara ilişkin duygu ve düşüncelerini öğrencilerine iletebilir. An- A) Ceyhun’un güçlü olduğu yönleri ka- cak bunu yaparken, öğrencilerin hazırbu- dar zayıf olduğu yönlerini de kabul lunuşluğuna dikkat etmeli ve incitici bir etmesi dil kullanmaktan kaçınmalıdır. B) Barış’ın olayları değerlendirirken ken- Öğretmenin bu tutumu, danışandan di deneyimlerini ön plana alması hız alan yaklaşımın hangi kavramıyla ilişkilendirilebilir? C) Deniz’in kendisi ve başkaları hakkın- da olumlu düşüncelerinin olması A) Saydamlık D) Zehra’nın kendisini gerçekçi bir gözle B) Empati anlamaya çalışması C) Koşulsuz kabul E) Meriç’in kendine ve çevresindekilere karşı bir mizah anlayışına sahip olma- D) Saygı sı E) Özerklik 2. Bir şarkı sözünde geçen “Hatasız kul olmaz, hatamla sev beni.” sözleri insan- cıl (hümanistik) kuramın hangi kavra- mıyla ilişkilendirilebilir? A) Saydamlık 5. Fakir bir ailede dünyaya gelen Cahit Bey, B) Özerklik ekonomik sıkıntılar yüzünden çocuk yaş- C) Psikolojik sağlamlık ta çalışmaya başlar. Bugün büyük bir D) Empati servete sahip olmasına karşın Cahit Bey E) Koşulsuz kabul çocukluğundaki yoksul günlere dönmek- ten korkar. Bu yüzden ilerleyen yaşına 3. Biyoloji uzmanı Pınar Hanım 38 yaşında- rağmen işiyle ilgili ekonomik gelişmeleri dır. Bulunduğu tıp fakültesinde oldukça anlamaya ve mesleki bilgilerini artırmaya üretken bir öğretim elemanı olarak bilinen çalışır. Pınar Hanım, “Emekli olduğumda alanı- ma önemli katkılar yapmış biri olarak ha- Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisine tırlanmak istiyorum.” demektedir. göre, Cahit Bey’in yaşam biçimi önce- likle hangi ihtiyacını doyurmaya yöne- Pınar Hanım, bu ifadesiyle aşağıdaki liktir? ihtiyaçlardan hangisine öncelik ver- mektedir? A) Saygı - saygınlık A) Fizyolojik ihtiyaçlar B) Kendini gerçekleştirme B) Güvenlik C) Güvenlik C) Bilme - anlama D) Bilme - anlama D) Saygı - saygınlık E) Ait olma - sevgi E) Kendini gerçekleştirme KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 199

Psikolojik Danışma Kuramları 7. Hacı Bektaş-i Veli’nin “Biz dile ve söze değil, öze ve hâle bakarız. Özünle, gö- 6. Davranışçı yaklaşıma göre, psikolojik zünle, sözünle ve işinle ol.” sözü, insan- sorunlar çatışma durumlarından kaynak- cıl yaklaşıma göre aşağıdaki kavram- lanmaktadır. Bu duruma bir örnek olarak lardan en çok hangisiyle açıklanabilir? Fatma Öğretmen’in lüks bir tatil köyünde yaz tatilini geçirmek istemesi (yaklaşma), A) Tutarlılık ancak bunun için yüksek bir fatura öde- mekten korkması (kaçınma) verilebilir. B) Empati Fatma Öğretmen’in yaşadığı çatışma- yı aşağıdaki yaklaşma–kaçınma grafiği C) Kendini gerçekleştirme göstermektedir. D) Başarılı kimlik Yaklaşma Eğilimin gücü E) Psikolojik sağlamlık Kaçınma Tatil zamanı Uzak Yakın Bu grafiğe göre, aşağıdaki sonuçlar- dan hangisine ulaşılabilir? A) Fatma Öğretmen tatile gitmeyi ne 8. İnsancıl yaklaşıma göre, bireyin içinden kadar çok isterse (yaklaşma), tatil fa- ya da çevreden gelen her türlü uyara- turasını da o kadar az düşünür (kaçın- nı çarpıtmadan algılamasına, böylelikle ma). kendisini anlayıp tanımasına “yaşantılara açık olma”, çarpıtarak algılamasına ise B) Fatura ödeme korkusu (kaçınma) art- “yaşantılara kapalı olma” denilmektedir. tıkça Fatma Öğretmen tatile gitmek- ten (yaklaşma) vazgeçer. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi- ni söyleyen bir kişi “yaşantılara kapalı” C) Tatil faturasını düşünme (kaçınma) olarak tanımlanabilir? bir noktaya kadar tatile gitme isteğini (yaklaşma) azaltır ancak daha sonra A) Canım sıkılınca çarşıya çıkarım. artırır. B) Ben hiçbir şeyden korkmam. D) Tatil zamanı yaklaştığında tatil fatura- sını düşünme (kaçınma), tatile gitme C) Diğer işleri değil de bu işi senin kadar isteğinden (yaklaşma) daha hızlı sö- iyi yapamam. ner. D) Onu gördüğümde öfkeme hâkim ol- E) Tatile çok varsa Fatma Öğretmen tatil maya çalışıyorum. planları yapar (yaklaşma) ancak tatil faturasını pek düşünmez (kaçınma). E) Çok iyi hazırlansam sınavda kaygılan- mayabilirim. 200 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

9. Bazı anne babalar toplumun ideal kişi Psikolojik Danışma Kuramları kavramını ve önemli değer yargılarını dik- kate alarak çocukları için bir umu seviye- 12. Uzun zamandan beridir gerçek haya- si saptarlar. Çocuklar da bu beklentilere tın başlamak üzere olduğu izlenimine cevap verebilmek için öz tabiatlarını yad- kapılmıştım. Fakat her zaman yolumun sımaya ve bastırmaya çalışırlar. üzerinde bir engel, öncelikle erişilmesi gereken bir şey, bitmemiş bir iş, hizmet İnsancıl psikologların bu durumu aşa- edilecek zaman, ödenecek bir borç oldu. ğıdaki gerekçelerden hangisine daya- Sonra hayat başlayacaktı. Sonunda anla- narak eleştirmeleri beklenir? dım ki bu engeller benim hayatımdı. A) İnsanın özü değişebilir. Alfred D. Souza’nın bu sözleri, insan- cıl yaklaşıma göre, insan yaşamında B) İnsanın özünde sayısız özellikler bulu- aşağıdakilerden hangisinin eksikliğine nur. vurgu yapmaktadır? C) İnsanların özleri birbirinden farklıdır. A) Varoluşsal biçimde yaşama D) İnsanın özü aslında iyidir. B) İçten geldiği gibi davranma E) İnsanın özündeki istenmedik özellik- C) Problem merkezli olma ler köreltilebilir. D) Başkalarıyla yoğun ilişkiler kurma E) Demokratik karakter yapısına sahip olma 10. İnsancıl yaklaşımı benimseyen öğret- menler, öğrencilerinde aşağıdakiler- den hangisini geliştirmeyi amaçlar? A) Kendi duygularından çok, başkaları- nın duygularını anlamayı B) Sosyal beklentilere uygun davranma- yı C) Mutlu ve başarılı olan kişileri model almayı D) Kendi duygu ve davranışlarının so- rumluluğunu almayı E) İçgüdülerine uygun davranmayı 11. İnsancıl yaklaşımın kavramlarından 201 biri olan “kendini kabul” ile ilgili en ya- kından ilişkili özellik aşağıdakilerden hangisidir? A) Demokratik değerlere sahip olma B) Engellenmeye dayanıklılık C) Eleştiriye hoşgörü D) Belirsizliğe dayanıklılık E) İçtepilerini kontrol edebilme KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

PSİKOLOJİK DANIŞMA KURAMLARI (ÇÖZÜM) 1. Kendini gerçekleştiren bir birey olayları de- 5. Maslow, her insanda bazı temel ihtiyaçlar ğerlendirirken öznel değil objektif bir bakış olduğunu ve insanın yaşamı süresince bu açısına sahip olması, olayı her yönüyle de- ihtiyaçları karşılamaya yönelik davranışlar ğerlendirmesi, tamamen kendi deneyimleri sergilediğini ileri sürer. Bu ihtiyaçlar hiye- doğrultusunda değerlendirme yapmaması rarşiktir, yani en temel ihtiyaç fizyolojik ih- gerekir. Diğer seçenekler kendini gerçekleş- tiyaçtır ve bir ihtiyacın karşılanabilmesi için tiren bireyin özellikleri arasında yer alır. Bu en azından kendinden önceki ihtiyacın bir nedenle doğru yanıt Barış’ın kendi deneyim- miktar doyurulması gerekir. Bu anlamda lerini ön plana almasıdır. çocukluğundaki yoksul günlere dönmekten Cevap B korkan Cahit Bey’in işiyle ilgili ekonomik gelişmeleri anlamaya ve mesleki bilgilerini 2. Bu soru KPSS’de her sene İnsancıl Kuramla artırmaya çalışması, kendisini güvende his- ilgili çıkan soru tiplerindendir. “Hatasız kul setme ihtiyacından kaynaklanmaktadır. olmaz, hatamla sev beni ifadesinde açık bir şekilde koşulsuz kabul ilkesi görülmektedir. Cevap B Cevap E 3. Pınar Hanım’ın emekli olduğunda yaptığı iş- 6. Soruda verilen grafik yorumlanırsa şu so- lerle anılmayı istemesi onun açık bir şekilde nuçlar elde edilecektir: tanınma-bilinme ihtiyacıyla ilgilidir. Tanın- ma-bilinme ihtiyacının diğer bir ifade şekli a. K açınma eğilimi tatil zamanı yaklaş- ise saygı-saygınlık ihtiyacıdır. Doğru cevap tıkça artmaktadır: (D) “Tatil zamanı yak- A seçeneğidir. Soruda A seçeneğinin çeldiri- laştığında tatil faturasını düşünme (kaçın- cisi ise B seçeneğidir. Fakat cevabın kendini ma), tatile gitme isteğinden (yaklaşma) gerçekleştirme olması için daha fazla bilgiye daha hızlı söner” seçeneği bu sonuca ihtiyacımız vardır. Örneğin Pınar Hanım’ın ters düşmektedir. kendisini başkalarına adaması, kendisinin yeterli ve yetersiz yönlerini fark etmesi ve b. Y aklaşma eğilimi tatil zamanı yaklaş- sürekli gelişim ihtiyacının olması gibi özellik- tıkça kaçınma eğilimine göre daha lerin yer almasıyla cevabın kendini gerçek- düşüktür: (A) “Fatma Öğretmen tatile leştirme olması gerekir. Bu bilgiler eksik ol- gitmeyi ne kadar çok isterse (yaklaşma), duğundan kendini gerçekleştirme seçeneği tatil faturasını da o kadar az düşünür (ka- elenir. çınma)” seçeneği ve (C) “Tatil faturasını Cevap A düşünme (kaçınma) bir noktaya kadar ta- tile gitme isteğini (yaklaşma) azaltır ancak 4. Danışandan hız alan yaklaşımların başında daha sonra artırır” seçeneği bu sonuca yer alan İnsancıl Kurama göre, karşımızda ters düşmektedir. bir insanla iletişimde bulunurken bazı varsa- yımları yerine getirmemiz sağlıklı bir iletişim c. Yaklaşma ve kaçınma eğilimi tatil za- kurmamız için gereklidir. Sorunun senaryo manı yaklaştıkça farklı hızlarda da olsa kısmında yer alan ifadelerde öğretmenin bir artış göstermektedir: (B) “Fatura öğrencilerin olumsuzlukları ile ilgili kendi- ödeme korkusu (kaçınma) arttıkça Fat- sini ifade ederken onların durumlarını göz ma Öğretmen tatile gitmekten (yaklaşma) önünde bulundurması gerektiği vurgulan- vazgeçer” seçeneği bu sonuca ters düş- maktadır. Bu açıklamalar öğretmenin SAY- mektedir. DAM olurken aynı zamanda dikkatli olması gerektiğini vurgulamaktadır. Sorunun cevabı d. Yaklaşma eğilimi tatil zamanı uzak A seçeneği olmasına karşın B seçeneğinde olduğunda kaçınma eğiliminden daha yer alan empati kavramı güçlü bir çeldiri- güçlüdür: (E) “Tatile çok varsa Fatma cidir. Hata yapılma ihtimali yüksek olan bu Öğretmen tatil planları yapar (yaklaşma) tür sorularda senaryo kısmının daha güçlü ancak tatil faturasını pek düşünmez (ka- olması gerekir. çınma)” seçeneği bu sonuçla tutarlıdır. Cevap A Cevap E 202 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

7. Rogers’a göre, insanın doğası iyi, rasyonel, Psikolojik Danışma Kuramları güvenilirdir ve insan, değerli bir varlıktır. Bundan dolayı her birey doğuştan sahip 10. İnsancıl yaklaşıma göre her insan kendine olduğu büyüme, gelişme ve kendini ger- göre bir değerdir ve insan kendi kendini çekleştirme kapasitesi ve hakkına sahiptir. yönetme, yön verme, denetleme gücü ve Kendini gerçekleştiren bireylerin özelliklerin- kapasitesine sahiptir. İnsan kendisinden, den biri de tutarlı olmasıdır, yani düşünce ve davranışlarından, oluşturacağı kimliğinden davranışlarının birbirleriyle uyumlu olması- kendisi sorumludur. Hayatı kendisi için ya- dır. şamaya değer, anlamlı bir hale getirmek kişinin kendisine düşer. İnsancıl yaklaşımın Cevap A temel amacı, bireye sorumluluklarını fark ettirebilmek ve sorumluluk kazandırabilmek, kendini kabul, kendine saygı, kendine gü- ven geliştirebilmektir. Cevap D 8. İnsancıl yaklaşıma göre bir kimse, eğer ken- 11. Kendini kabul, bireyin olumlu olumsuz ve di bedeninden ya da çevreden gelen her güçlü zayıf yönlerinin farkına varmasıdır. Bu türlü uyaranı, hiçbir sansüre tabi tutmadan, farkında oluş onun ideal benliğinin, gerçek yani bozmadan, çarpıtmadan ya da ayıkla- benliğine doğru yaklaşmasını sağlar. Ken- madan, olduğu gibi alabiliyorsa, o zaman dini kabul sağlıklı ve uyumlu bir kişiliğin en yaşantılara açık bir kimsedir. Yaşantılara önemli ölçütüdür. “Kendini kabul” değiş- açık insan, kendini anlamaya ve tanımaya keni mesleki kararı etkiler. Mesleki gelişim daha yatkındır. Kendinde neler olup bittiğini görevleri ile ilişkili olarak da bireyin kendini fark edebilir, korku, çaresizlik, ızdırap gibi kabulü, bireyin kendisini doğru bir biçimde duygularını rahatça yaşayabilir. Yaşantılara anlamasına ve kendini uygun biçimde de- açık kişi, gerçeği görüp algılayabilir. Ola- ğerlendirmesine dayanmaktadır. Bu neden- nı, olduğu gibi görür, olmasını istediği gibi le bireyin erişilebilir hedefler belirlemesi ger- değil. Bu nedenle “Ben hiçbir şeyden kork- çekçi bir benlik algısına sahip olduğunun ve mam” diyen kişi gerçeği çarpıtarak algıladığı kendini gerçekçi biçimde değerlendirdiğinin için yaşantılara kapalıdır. bir kanıtıdır. Cevap B Cevap D 9. İnsancıl yaklaşıma göre insan eşsiz bir var- 12. Rogers’a göre; varoluşsal yaşam sürmek, lıktır ve her birey insan oluşu nedeniyle başlı yaşamı kontrol etmek demek olmayıp, ya- başına bir değer olarak görülür. İnsan hiçbir şama ve yaşam sürecine katılmaktır. Bu in- koşula bağlı olmadan kendi özellikleri ile sanın duygularına açık olmasını ve o andaki kabul edilir. Bu yüzden insanların kalıplara duygularını, yaşamın o anı geçmeden keş- sokulması, belirli ölçülere göre şekillendi- fetmesi ve farkına varmasını ifade etmek- rilmek istenmesi doğasına aykırıdır. İnsan tedir. Varoluşsal yaşam bir anlamda “Gele- kendisi olarak değerlidir. Bu nedenle anne cekte ne olacağı, ancak o zaman belli olur. babaların kendi beklentilerine göre çocukla- Geçmiş ise olup bitmiştir. Şimdi bunları dü- rını yetiştirmeleri çocukların benlik algılarını şünmektense, bu anı yaşamak daha iyidir” zedeleyecektir. düşüncesini vurgular. Buna göre Souza’nın sözlerinden aslında hep gelecek kaygıları Cevap C yâda geçmişte kalan bitirilmemiş işlerden dolayı anı yaşayamaması anlaşılmaktadır. Bu da varoluşsal biçimde yaşama eksikliğini ifade eder niteliktedir. Cevap A KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 203

İLETİŞİM VE İLEŞİTİM ENGELLERİ 1. Bülent Öğretmen son dersinde öğrenci- 3. “Ailem beni zorlukla okutuyor. Ben ise leriyle birlikte dersle ilgili bir değerlendir- mezun olduktan sonra iş bulamayaca- me yapmıştır. ğımdan ve ailemin beklentilerini karşıla- yamayacağımdan korkuyorum. Bu yüz- Bu değerlendirme sırasında, Bülent den de kendimi derslere veremiyorum.” Öğretmen aşağıdaki ifadelerden han- gisini söylerse, kendisini “ben diliyle” Bu sözleri söyleyen bir öğrenciye öğ- ifade etmiş olur? retmeninin verebileceği aşağıdaki tepkilerden hangisi, kaygıya yol açan A) Demek ki, bu dönem dersin sizle- düşüncenin kaynağını araştırmaya yö- re katkı getirdiğini düşünüyorsunuz, neliktir? sözlerinizden bu sonuca vardım. A) Bölüm değiştirmeyi hiç düşünmedin B) Önemli olan benim ne düşündüğüm mi? değil, sizin ne düşündüğünüz, değil mi? B) Mezun olunca nasıl bir işte çalışmayı düşünüyorsun? C) Benim öğrenciliğim döneminde öğ- retmenlerimizi böyle eleştirmeye hiç C) İş bulamayacağın düşüncesine nasıl cesaret edemezdik, sizler çok şans- vardın? lısınız. D) Derslerine çalışmadan nasıl mezun D) Benim verdiğim bilgileri ve bu derste olacağını düşünüyorsun? kazandığınız deneyimleri kullanırsanız başarılı olursunuz. E) Sence derslerine çalışmadığını öğre- nince ailen ne düşünür? E) Ders içeriğini çok geniş tuttuğum için yaptığınız eleştiriler karşısında hak- sızlığa uğradım, hayal kırıklığı yaşıyo- rum. 2. “Babam borçları nedeniyle bunalıma gir- 4. Aşağıdaki sorulardan hangisi bir öğ- di, dün de evi terk etti. Babamın başına rencinin duygularından söz etmesini bir şey gelirse biz ne yapacağız?” diye- sağlamada en etkilidir? rek ağlayan bir öğrencisine, sınıf reh- ber öğretmeni aşağıdakilerden hangi- A) Annene karşı hissettiğin bu duygula- sini söylerse empati kurmuş olur? rın sence kaynağı nedir? A) Her şey yakında düzelir bak görürsün, B) Sen bu durum karşısında neler hisse- umutlarını kaybetme. diyorsun? B) Üzüntünü anlıyorum, keşke elimden C) Bu duyguların seni nasıl yıprattığının bir şey gelse. farkında mısın? C) Bu zor gününüzde baban sizi terk et- D) Duygularını daha uygun şekilde açık- memeliydi. Ancak yakında eve döne- lamanın yollarını düşündün mü? ceğine inanıyorum. E) Nasıl bir haksızlığa uğradığını arkada- D) Baban yanınızda olmasa da sizleri şınla tartışmayı denedin mi? çok sevdiğinden eminim. Keşke evi terk etmek zorunda kalmasaydı. E) Baban için endişeleniyor, ne yapa- cağını bilemiyorsun. Kendini çaresiz hissediyorsun. 204 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

5. Babam bana, annem ise ağabeyime İletişim ve İletişim Engelleri düşkündür. Annem ağabeyime hayrandır. Onunla çok gururlanır; oysa benim hiç- 7. “Rahmetli dedemden hatıra kalan kol bir başarıma önem vermez. Sanki benim saatimi kaybettim, moralim çok bozuk.” varlığımın farkında değil. diyen bir öğrenciye verilebilecek aşa- ğıdaki yanıtlardan hangisi etkili bir Yukarıdaki sözleri söyleyen bir öğren- empatik tepkiye örnektir? ci, o anda özellikle aşağıdakilerden hangisini ifade etmeye çalışmaktadır? A) Dedenle arandaki önemli bir bağı kaybetmiş gibisin. A) Babasının sevgisinden duyduğu mut- luluğu B) Bence bunu kendini derslere vererek unutabilirsin. B) Evlat ayırımından duyduğu hoşnut- suzluğu C) Paniğe kapılmadan önce saati iyice aramalısın. C) Ağabeyine duyduğu kıskançlığı D) Saati nerede, nasıl kaybettiğini dü- D) Evde kendini yalnız ve terk edilmiş şünsen iyi olur. hissettiğini E) Saatin olmayınca vakti bilemeyeceği- E) Annesinden ilgi ve şefkat görme iste- ne üzülüyorsun. ğini 6. KPSS’ye hazırlanan Filiz ile arkadaşı Nil- 8. Özlem Hanım ile kızı Tuğba arasında şöy- gün arasında şöyle bir konuşma geçer: le bir konuşma geçer: Filiz : Çok çalıştığım hâlde deneme- Tuğba : Okuldan nefret ediyorum. lerden hâlâ istediğim puanları Keşke okula gitmek zorunda alamıyorum. olmasaydım. Nilgün : Yeterince çalışmıyor olabilir mi- Özlem : Ö ğretmenini seviyordun. Ne sin? (I) oldu? Filiz : Aslında çok çalışıyorum ancak Tuğba : Tamam ama her dersten ödev sınav sırasında hiçbir şey hatır- veriyor. Yapmamız gereken lamıyorum. tüm ödevlerden nefret ediyo- rum. Nilgün : Seni anlamadığımı sanma ama sen hep böyle söyler, sonuçlar Bu durumda Özlem Hanım aşağıda- açıklandığında da yüksek puan- kilerden hangisini söylerse “empati” lar alırsın. (II) tanımına en uygun tepkiyi vermiş olur? Filiz : Beni anlamak yerine yatıştırmak A) Bunları niye yapmak zorunda olduğu- istiyorsun. (III) nu anlamıyorsun. Nilgün : Seni çok iyi anlıyorum. (IV) B) Öğretmeninle bu konuyu konuşma- Bence kendine de fazla yüklen- mın bir yararı olur mu? me. (V) C) Çok ödevin var ve bu seni yıldırıyor. Bu diyalogdaki ifadelerden hangilerin- de etkili bir empatik tepki verilmiştir? D) Ödevlerini yetiştiremediğin için oyna- yacak vaktin kalmıyor. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve IV E) IV ve V E) Sanırım ödevlerini yetiştiremiyorsun, sana yardım edebilirim. KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 205

İletişim ve İletişim Engelleri 10. Lise rehber öğretmeni Aysun Hanım son haftalarda öğrenciler arasında sürtüşme- 9. Öğretmenin önerisiyle Ayla, tarih dersin- ler yaşandığını gözler. Bunun üzerine sür- den not yükseltme sınavına girer. Bek- tüşme yaşayan öğrencilerle bir çalışma lediğinin çok altında bir puan alan Ayla, yapar. Çalışma sırasında öğrencilerine sırasında ağlamaya başlar. Öğretmeni, aşağıdaki şemayı gösterir ve bir çatış- Ayla’ya ders bitiminde yanına gelmesini ma durumunda, çatışma yaşanan kişiyle söyler. Ayla, öğretmeninin yanına gider- ilişki ve çatışma konusunda kişinin kendi ken başını öne eğer ve yüzü kızarır. düşüncelerine verdiği öneme bağlı olarak şu beş taktikten birinin kullanıldığını söy- Bu durumda tarih öğretmeni aşağıda- ler: ayıcık, baykuş, kaplumbağa, köpek kilerden hangisini söylerse Ayla anla- balığı ve tilki. şıldığı duygusunu yaşar? Çok önemli A) Hem çok üzüldün hem de beni hayal kırıklığına uğrattığın için utanıyorsun. −+ ++ B) Sınava girmeni önermekle seni aldat- KARŞISINDAKİYLE İLİŞKİ Ayıcık ++ tığımı düşünüyorsun. −− Baykuş C) Beklediğin notu alamadığın için hem Tilki + − kendine hem bana öfkelisin. Kaplumbağa Köpek balığı D) Senin yerinde olsam ağlamak yerine bundan sonra daha çok çalışırım. E) Üzgünüm, sana bir şans verdim fakat kullanamadın. Az önemli KENDİ DÜŞÜNCESİ Çok önemli Aysun Hanım çatışma taktiklerini anlat- tıktan sonra herkesin kendisini ve sıra arkadaşını en iyi yansıtan bir taktiği seç- mesini ve seçtikleri taktikleri aralarında paylaşmalarını ister. Şemada yer alan ayıcık taktiği (alttan alma), kendi düşüncesinden vazgeçip çatıştığı kişiyle ilişkisini korumaya ça- lışma ve karşısındakinin istediklerini yapmasına izin verme olarak tanım- landığına göre, bu taktiği kullanan kimselerde aşağıdaki düşüncelerden hangisine sahip olmaları en çok bek- lenir? A) Savaşı bırakıp gitmek, savaşı başka güne bırakmaktır. B) Gerçek, çoğunluğun inandığında de- ğil, bilginin kendisindedir. C) Kazanılan yerler, kazanacağına ina- nan insanlar tarafından kazanılmıştır. D) Hiçbir şey uğruna mücadele edecek kadar önemli değildir. E) Hatır için çiğ tavuk bile yenir. 206 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

İletişim ve İletişim Engelleri 11 .- 12. soruları aşağıdaki parçaya göre 13. Yetmiş iki millete bir gözle bakmayan, cevaplayınız. halka müderris olsa da, Hakk’a asidir. Başarılı bir öğrenci olan Selin ilköğretim 8. Yunus Emre’nin bu sözü, insancıl yak- sınıfa devam etmektedir. Sınıf öğretmeni son laşıma göre, öğretmen-öğrenci ileti- zamanlarda Selin’in başarısında belirgin bir şiminde aşağıdakilerden hangisinin düşme olduğunu gözler ve okul rehber öğ- önemine örnek verilebilir? retmeniyle görüşmesini ister. Okul rehber öğ- retmeniyle yaptığı görüşmede Selin “Annem A) Empati teyzemle konuşurken beni evlendireceklerini B) Koşulsuz kabul söyledi. Nasılsa beni liseye göndermeyecek- C) Tarafsızlık ler. Onun için kendimi derslere veremiyorum.” D) Bağdaşım der. E) Kendini gerçekleştirme 11. Bu durumda okul rehber öğretmenin 14. Babasıyla sürekli çatışma yaşadığın- aşağıdaki tepkilerden hangisini önce- dan yakınmaya başlayan bir öğrenci- likle vermesi en uygundur? ye, aşağıdakilerden hangisi sorulursa insancıl yaklaşıma göre bireye saygı A) Derslerine çalışmaya devam et. Hiç- ilkesine aykırı davranılmış olur? bir şey yapamasan da aldığın bilgiler- le ileride çocuklarını daha iyi yetiştire- A) Babanla hangi konularda çatışma ya- bilirsin. şıyorsun? B) Peki, mezun olunca ne yapmayı dü- B) Babanla yaşadığın çatışmayı çözmek şünüyorsun? için neler yapabilirsin? C) Bu konuyu ailenle daha önce hiç ko- C) Babanla çatışma yaşadığın zamanlar- nuştun mu? da ona karşı hangi duyguları hissedi- yorsun? D) Derslerine çalışmazsan zaten liseye gitmene gerek kalmaz. D) Babana duyduğun kırgınlığı açıkla- manın yolları neler olabilir? E) Derslerine çalışmayarak ailenin işini kolaylaştırıyorsun. E) Babanın söylediklerini abartıyor ola- bilir misin? 12. Rehber öğretmenine, 15. Çocuklarımın hepsi büyüyüp evden ay- “Bu görüşmenin bana bir faydası olaca- rılıp gittiler. Ev sanki bomboş, yapacak ğına inanmıyorum. Arkadaşlar ısrar etti hiçbir işim de yok. de geldim. Yani şimdi siz ne yapacaksı- nız da sevgilimin bana dönmesini sağla- Bir görüşme sırasında yukarıdaki ifa- yacaksınız?” deyi söyleyen biri, özellikle hangi duy- guyu yaşadığını belirtmek istiyor ola- diyen bir öğrencinin temel sorunu aşa- bilir? ğıdakilerden hangisidir? A) Derin bir yalnızlık yaşadığını A) Sevgilisi tarafından terk edildiği için üzüntü duyması B) Eski günlere dönme düşüncesini B) Sorunun çözümünü başkalarında C) Çocuklarının kendisine haksızlık ettik- araması lerini C) Görüşmenin sorunu çözemeyeceğine D) Çocukları yetiştirirken hayatı yaşama- inanması yı kaçırdığını D) Arkadaşları tarafından yönlendirilmesi E) Çocuklarına hâlâ yardım etmek iste- E) Kendine güvenini yitirmesi diğini KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 207

İletişim ve İletişim Engelleri 17 .- 18. soruları aşağıdaki bilgilere göre cevaplayınız. 16. Bir yandan okula giderek diğer yandan okuldan sonra çalışarak geçirdim çocuk- Elif, otobiyografisinde şunları yazar: luğumu. O yıllarda zengin olma hayalleri kurardım. Başarılı bir iş kadını oldum an- Engelli bir ağabeyim olduğu için çocukluğum cak son zamanlarda çevremde iş dışında bir yetişkin gibi onun sorumluluğunu alarak vakit geçirebileceğim, sıkıntılarımı payla- geçti. Bir de ailem var tabi. Çocukluğumda şabileceğim pek arkadaşımın bulunma- hiçbir isteğimi karşılamadılar. Onlar yüzün- dığını fark ettim. Bugüne kadar kendimle den hep bir şeyler eksik kaldı. Arkadaşlarımın ilgili doğru amaçlar belirlediğimden artık yaptıklarını her zaman bir adım geriden takip emin değilim. Şimdi 40 yaşındayım ve edebildim. Yakın arkadaşlıklar kuramadığım anladım ki bugüne kadar kendi tercihim için okul yıllarında kendimi derslere verdim. olduğunu sandığım kaderimi yaşıyormu- Ailem ağabeyimin engelinden duydukları ek- şum. sikliği, başarılarımla övünerek kapattılar. Lise- ye geçiş sınavlarında çok çalışarak istediğim Bir görüşme sırasında yaşamını bu bir liseyi kazandım fakat babam okul şehir sözlerle özetleyen biri, özellikle aşa- dışında olduğundan, gidersem bir daha geri ğıdakilerden hangisini ifade etmeye dönmeyeceğimi düşünüp beni göndermedi. çalışmaktadır? Şimdi onların istediği okuldayım. Keşke her şey daha farklı olsaydı! A) Önemli konularda yaptığı seçimler- den şüphe duyup mutsuz olduğunu 17. Buna göre Elif, otobiyografisinde özel- likle aşağıdakilerden hangisini ifade B) Yakın arkadaşlarının sayısının az ol- etmeye çalışmaktadır? masından eksiklik duyduğunu A) Bir engelli kardeşe sahip olduğu için C) Hayatında değişiklik yapmak için çok zorluklar yaşadığını geç kaldığını B) Arkadaşlık ilişkilerinin sınırlı olduğunu D) Dışarıdan bakıldığında güçlü görünse C) Ailesi için fedakârlıklar yaptığını de paylaştığında kendini zavallıymış D) Çocukların hedefledikleri okullarda gibi gösterecek sorunlar yaşadığını okutulması gerektiğini E) Çevresindekilerin çıkarları yüzünden E) Ailesinden beklediği desteği göreme- kendisiyle arkadaşlık yaptığını diğini 18. Bu otobiyografiye göre, Elif’in aşağı- daki duygulardan hangisini en yoğun yaşadığı söylenebilir? A) Endişe B) Yorgunluk C) Kırgınlık D) Bıkkınlık E) Yeteneksizlik 208 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

19. “Ailem beni hiç anlamıyor, kendimi çok İletişim ve İletişim Engelleri yalnız hissediyorum.” diyen bir öğren- ciye öğretmeni aşağıdakilerden hangi- 21. Etkin dinleyici olan bir öğrencinin, sini söylerse empatik bir tepki vermiş aşağıdakilerden hangisini yapması olur? beklenmez? A) “Sence ailen seni neden anlamıyor A) Ders boyunca kendine konuyla ilgili olabilir?” sorular sorması B) “Sen yanlış düşünüyor olabilir misin?” B) Anlatılanları günlük hayatla ilişkilen- dirmesi C) “Çocukluğundan bahsedebilir mi- sin?” C) Öğretmenin anlattıklarını bire bir not alması D) “Bunu onlara söylemelisin.” D) Ana düşünceleri ayrıntılardan ayırma- E) “Ailenin sana daha yakın davranması- sı nı istiyorsun.” E) Kendi kendine sonuçlar çıkarması 20. Cem, matematik dersinde başarılı olmak 22. Yedinci sınıf öğrencisi Sibel; annesine için çok çalışmasına rağmen bir türlü okulun çok yoğun olduğundan, her öğ- istediği notu alamamaktadır. Sınıf öğ- retmenin sanki sadece kendi dersi var- retmenine “Başarılı olmak için elimden mış gibi onlardan çok şey beklediğinden geleni yapıyorum ama başaramıyorum.” ve sürekli olarak ödev verdiğinden dert derken gözyaşlarını tutamamıştır. yanmıştır. Bu durumda öğretmen, Cem’e aşağı- Buna göre annesi Sibel’e aşağıdakiler- daki sözel tepkilerden hangisini verir- den hangisini söylerse empati kurmuş se empati kurmuş olur? olur? A) Nerelerde hata yaptığını belirleyip ona A) Bunda garip olan ne anlamıyorum. Bir göre çalışabilirsin. İstersen sana yar- öğrencinin en önemli görevi dersleri- dım edebilirim. ne çalışmaktır. B) Matematik öğretmeninle konuşup B) Kendini bir değerlendir bakalım, aca- onun neler beklediğini anlamalı ve ba sen mi yeterince çalışmıyorsun. onları yapmalısın. C) Ödevlerinin üstesinden gelemeyece- C) Çok çabalamana rağmen istediğin ğinden endişeleniyorsun. sonuca ulaşamamaktan bunaldın, umutsuzluğa kapılıyorsun. D) Bir de öğretmenlerin açısından bak- san... Onlar sizin en iyi şekilde yetiş- D) Bence yeterince çalışmıyorsun, be- meniz için çabalıyor. nim dersimde de hatalar yapıyorsun. Bu konuda bir şeyler yapmalıyız. E) Ödevlerini zamanında yaparsan üste- sinden geleceğinden eminim. E) Herkes her konuda başarılı olamaz. Sen de bu konuda zorlanıyorsun. KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 209

İLETİŞİM VE İLEŞİTİM ENGELLERİ (ÇÖZÜM) 1. Ben dilinin bazı özellikleri vardır. Örneğin 4. Bazı kimseler daha çok konuşmak için ek ben dilindeki bir ifade, söyleyen kişinin ken- yüreklendirme beklerler. Bu tür bir destekle- di içsel durumunu yansıtmalı, onun duygu me için verilen mesajlara “kapı aralayıcılar’’ ve düşüncelerini içermeli, karşısındaki kişiyi denir. Örneğin “Bu konuda daha fazla bir suçlamamalı ve onu savunmaya itmemeli- şey söylemek ister misin?’’ gibi. Öğrencinin dir. Bununla birlikte rahatsız olunan durumu duygularından söz etmesini sağlamak için özetleyip bu durumdan nasıl etkilendiğinin de kapı aralayıcılar kullanılabilir. Öğrenciye açıklanması temel formdur. Bu özellikler “sen bu durum karşısında neler hissedi- ışığı altında E seçeneğinde yer alan “Ders yorsun” şeklindeki bir soru öğrenciyi yar- içeriğini çok geniş tuttuğum için yaptığınız gılamadığı ve küçük düşürmediği için etkili eleştiriler karşısında haksızlığa uğradım, olacaktır. hayal kırıklığı yaşıyorum.” İfadesinde “hak- sızlığa uğradım, hayal kırıklığı yaşıyorum” Cevap B cümleciği Bülent öğretmen’in ben dilini kul- landığını açıkça göstermektedir. 5. Örnek durumdaki öğrenci annesinin abisi ile ilgilendiği gibi kendisiyle de ilgilenmesini Cevap E beklemektedir. Fark edilmek ihtiyacı için- dedir. Babasından gördüğü ilginin yanında 2. Empati, bir kişinin kendisini karşısındaki annesinden de ilgi ve şefkat görme isteğini kişinin yerine koyarak, o kişinin duyguları- belirtmektedir. nı ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi süre- Cevap E cidir. Empati kuran kişinin zihninde oluşan empatik anlayışın karşıdaki kişiye iletmesi 6. Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin ye- gerekir. Yani kişinin söylediklerini (içerik rine koyarak olaylara onun bakış açısıyla ve duygu olarak) empati kuran kişi kendi bakması, o kişinin duygularını ve düşünce- cümleleriyle ona geri iletmesi gerekir. Buna lerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve göre “Babam borçları nedeniyle bunalıma bu durumu ona iletmesi sürecine “empati” girdi, dün de evi terk etti. Babamın başına adı verilir. Buna göre arkadaşının “Seni anla- bir şey gelirse biz ne yapacağız?” diyen bir madığımı sanma ama sen hep böyle söyler, öğrenciye öğretmeninin “Baban için endişe- sonuçlar açıklandığında da yüksek puanlar leniyor, ne yapacağını bilemiyorsun. Kendini alırsın” sözlerine karşılık olarak Filiz’in “Beni çaresiz hissediyorsun” şeklinde tepki ver- anlamak yerine yatıştırmak istiyorsun” de- mesi empatik tepki verdiğini gösterir. mesi empatik tepkide bulunduğunu gösterir. Cevap E Cevap C 3. Mezun olduktan sonra iş bulamayacağın- 7. Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yeri- dan ve ailesinin beklentilerini karşılayama- ne koyarak olaylara onun bakış açısıyla bak- yacağımdan korkan öğrenci gelecek kay- ması, o kişinin duygularını ve düşüncelerini gısı yaşamaktadır. Bu durumda öğrencinin doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu kaygısının kaynağı mezun olduktan sonra durumu ona iletmesi sürecine “empati” adı “iş bulamamak”tır. Bu bağlamda öğrencinin verilir. Empatik anlayışın temelinde objektif- yaşadığı kaygının nedenini ortaya çıkarmak lik ve karşıdakinin duygu ve düşüncelerini amacıyla öğretmenin soracağı soru “İş bu- anlayabilme vardır. B, C ve D seçenekle- lamayacağın düşüncesine nasıl vardın?” rindeki ifadeler bireyi anlamaktan çok ne olmalıdır. Çünkü bu soru öğrencinin kendini yapacağına yönelik öneri ve öğütleri içer- açmasına ve olumsuz duygularının altında mektedir. E seçeneği ise kişinin hissettiği yatan düşünceleri anlamaya yöneliktir. duygularla hiç ilişkili değildir. Cevap C Cevap A 210 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

İletişim ve İletişim Engelleri 8. Etkili iletişimin önemli unsurlarından biri olan le Selin’in ailesiyle konuşup konuşmadığını empatik tepkinin üç adımı vardır. Önce em- öğrenmesi gerekir. Çünkü ailenin tam olarak pati kuracak kişi kendisini karşısındakinin düşüncesinin ne olduğunu bilmeden öğren- yerine koymalı, olaylara onun bakış açısıyla ciyi anlamak ve gereken yardımı sunmak bakmalıdır. Sonra empati kurmuş sayılma- mümkün değildir.Bu durum danışmanın ba- mız için, karşımızdaki kişinin duygularını ve şarıya ulaşması için ele alanması gereken ilk düşüncelerini doğru olarak anlamamız ge- konudur. Sorunun cevabı olarak C seçeneği reklidir. Daha sonra ise empati kuran kişinin verilmiştir. Ancak sorusunun bir anlatım ha- zihninde oluşan empatik anlayışın, karşıdaki tasına sahip olduğu düşünülmektedir. Çün- kişiye iletilmesi gerekir. Buna göre Özlem kü “öğrencinin temel sorunu” sorulmaktadır. Hanım’ın kızının “Tamam ama her dersten Öğrencinin yaşadığı temel sorun danışma ödev veriyor. Yapmamız gereken tüm ödev- sürecinin sorununa çözüm bulamayacağı- lerden nefret ediyorum” sözlerine karşılık nı düşünmesi değil sevgilisi tarafından terk “Çok ödevin var ve bu seni yıldırıyor” şek- edildiği için üzüntü duymasıdır. Bu nedenle linde tepki vermesi empatik tepkiye örnek soru mevcut haliyle hatalıdır. “Okul rehber oluşturmaktadır. öğretmeninin danışmada ele alacağı temel sorun ya da ilk sorun nedir? benzeri bir soru Cevap C ifadesi ile sorulsaydı daha doğru olacağı de- ğerlendirilmektedir. 9. İletişim sürecinde empatik tepki verme her Cevap C zaman karşı tarafın duygularının anlaşıldığı mesajını verir. Bu nedenle öğretmenin “Hem 12. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri- çok üzüldün hem de beni hayal kırıklığına ne yönelik yanlış tutum ve anlayışlardan bir uğrattığın için utanıyorsun” şeklinde empa- tanesi, rehberlik ve psikolojik danışma yar- tik tepki vermesi öğrenciye anlaşıldığı duy- dımının her türlü sorunu hemen çözebilecek gusunu yaşatır. bir güce sahip olduğu şeklindeki anlayıştır. Bu beklenti gerçekçi değildir çünkü soru- Cevap A nun çözümünde yardımı alan kişinin istekli ve kararlı olması son derece önemlidir. Bu 10. Ayıcık taktiği, kişinin ilişkilerini korumak nedenle arkadaşının ısrarıyla danışmaya amacıyla kendi gereksinimlerinden vazge- geldiğini belirten öğrenci “siz ne yapacak- çerek karşı tarafın gereksinimlerini karşıla- sınız da sevgilimin bana dönmesini sağlaya- masına izin vermektir. Bu durumda ayıcık caksınız?” sorusuyla görüşmenin bir çözüm taktiğini kullanan kişi “hatır için çiğ tavuk üretmeyeceğine inanmaktadır. bile yenir” düşüncesine sahiptir denilebilir. Yani birey istemediği halde bazen sevdiği Bu durum danışmanın başarıya ulaşması insanlar için bazı şeylere katlanabilir ya da için ele alınması gereken ilk konudur. So- onların isteklerini yerine getirebilirler. runun cevabı olarak C seçeneği verilmiştir. Ancak sorunun bir anlatım hatasına sahip Cevap E olduğu düşünülmektedir. Çünkü “öğrenci- nin temel sorunu” sorulmaktadır. Öğrenci- 11. Soruda 8. sınıf öğrencisi Selin’in son za- nin yaşadığı temel sorun danışma sürecinin manlardaki ders başarısındaki düşüşün sorusuna çözüm bulamayacağını düşünme- sebebi olarak annesi ve teyzesi arasında si değil sevgilisi tarafından terk edildiği için geçen bir konuşma gösterilmektedir. Bu üzüntü duymasıdır. Bu nedenle soru mevcut nedenle okul rehber öğretmeninin öncelik- haliyle hatalıdır. “Okul rehber öğretmeninin danışmada ele alacağı temel sorun ya da ilk sorun nedir?” benzeri bir soru ifadesi ile doğru olacağı düşünülmektedir. Cevap C KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 211

İletişim ve İletişim Engelleri 18. Elif’in otobiyografide yazdıklarından yaşadı- 13. Yunus Emre’nin “yetmiş iki millete bir gözle ğı temel duygunun ailesine yönelik kırgınlık duyguları olduğu anlaşılmaktadır. bakmayan, halka müderris olsa da, Hakk’a Cevap C asidir” sözü koşulsuz kabule örnek oluştu- rur. Koşulsuz kabul insanları dil, din, ırk,kül- 19. Kişinin kendi düşüncelerini karıştırmadan, tür, gelenek görenek ayırt etmeden ve yargı- kendisini bir başkasının yerine koyması, lamadan olduğu gibi kabul etmeyi ve saygı karşısındakini anlaması ve anladıklarını kar- göstermeyi içerir. şısındaki kişiye hissettirmesi empati olarak Cevap B ifade edilmektedir. Empati cümlelerinde dinlenilen kişinin duygu ve düşüncelerine 14. İnsancıl yaklaşım çerçevesinde saygı ilkesi, tercüman olunmakta, dinleyen kişinin duy- bir başkasını değerli bir varlık olarak algıla- gu ve düşüncelerine yer verilmemektedir. ma, onun ihtiyaçlarına karşı duyarlı olma, Bu bağlamda seçenekler incelendiğinde; A, bir başkasının arzularına, düşüncelerine ve B, C ve D seçeneklerinde dinlenilen kişinin tercihlerine önem vermeyi ifade eder. Buna duygu ve düşüncelerinden ziyade kişiye göre babasıyla sürekli çatışma yaşadığın- sorular sormak ve önerilerde bulunmak gibi dan yakınmaya başlayan bir öğrenciye “Ba- durumlara yer verilmiştir. Ancak E seçene- banın söylediklerini abartıyor olabilir misin?” ğinde kişinin ifadelerine yönelik, kişinin his- şeklinde bir tepki saygı ilkesi ile örtüşme- settikleri ile ilgili bir söylemden söz edilmiş- mektedir. tir. Cevap E Cevap E 15. Görüşme esnasında bireyin “Çocuklarımın 20. Empati, bireyin hissettiklerini anlama ve hepsi büyüyüp evden ayrılıp gittiler. Ev bunu uygun bir dille bireye iletmeye yöne- sanki bomboş, yapacak hiçbir işim de yok” liktir. Empati cümlelerinde dinleme yapan sözlerinin altında yatan temel duygu yoğun kişinin görüş ve duygularına, nasihat – öneri yalnızlık duygusudur. – tavsiye – teselli – sorgulama gibi durum- Cevap A lara yer verilmez. Bu doğrultuda seçenekler incelendiğinde A, B, D ve E seçeneklerinde 16. Bu soruda empatik anlayışla bireyin neler kişisel değerlendirmelere yer verilmiş olup C yaşadığının anlaşılması beklenmektedir. 40 seçeneğinde öğrencinin hissettiklerine yö- yaşında olan başarılı bir iş kadının iş dışında nelik bir geri bildirim üzerinde durulmuştur. vakit geçirebileceği, sıkıntılarını paylaşabile- Cevap C ceği arkadaşının bulunmadığını fark etme- si ve bugüne kadar kendisiyle ilgili doğru 21. Etkili dinleme teknikleri içerisinde konu ile amaçlar belirlediğinden emin olmaması ilgili sorgulama yapma, anlatılanları gündelik önemli konularda yaptığı seçimlerden şüphe yaşamla ilişkilendirme, edinilen bilgilerden duyup mutsuz olduğunu ifade eder. sonuç çıkarma, ana düşünceleri ayrıntılar- Cevap A dan ayırabilme gibi durumlar yer almakta olup öğretmenin anlattıklarını bire bir not 17. Bu soruda da empatik anlayışla bireyin neler alma bulunmamaktadır. Bu tür bir yaklaşım, yaşadığının anlaşılması beklenmektedir. Elif öğrencinin süreçte pasif olması anlamına engelli bir kardeşi olması nedeniyle çocuk- gelir. luğundan beri sorumluluklar üstlendiğini, Cevap C ailesinin beklentilerine göre hareket ettiğini ve bu nedenle şu anki yaşamından hoşnut 22. Bireyin duygu ve düşüncelerini, kendi duy- olmadığını dile getirmektedir. Buradan yola gu ve düşüncemizi katmadan anlamak ve çıkarak Elif’in ailesinden beklediği ilgiyi ve anlaşılanı bireye geri iletmek, empati olarak desteği görememekten kaynaklanan kırgın- bilinir. Bu bağlamda seçenekler incelendi- lık duygusunu yaşadığı anlaşılmaktadır. ğinde A, B, D ve E seçeneklerinde annenin görüşlerine ve duygularına yer verilmiş olup C seçeneğinde Sibel’in duygu ve düşünce- leri üzerinde durulmuştur. Cevap E Cevap C 212 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

ÖZEL EĞİTİM 1. Sınıfında özel eğitime muhtaç bir öğ- 3. Aşağıdakilerden hangisi kaynaştırma rencinin olduğunu bilen bir öğretmene programının yürütülmesinde öğretme- öğrencinin sorunlarının tanımlanması ve nin rollerinden biri değildir? öğrencinin sınıf içinde varlığını sürdürme- si için önemli görevler düşmektedir. A) Sınıfındaki öğrenme aktivitelerini çe- şitlendirmek Öğretmenin, özel eğitime muhtaç öğ- rencilerine yardım için aşağıdakiler- B) Kaynaştırma öğrencileri için sınıf orta- den hangisini yapması beklenmez? mını düzenlemek A) Özel eğitime muhtaç çocukların tanı- C) Okul psikolojik danışmanı ve aileyle iş lanmasında, tedavisinde ve yöneltme birliği yapmak boyutunda gerekli çalışmaları yürüt- mesi D) Kaynaştırma öğrencilerinin başarısı için yöntem ve materyalleri uyarlamak B) Çocukların kendilerini rahatça ifade etmelerine fırsat vererek onların duy- E) Olası yetersizlikleri olan öğrencileri gularını yaşayabilmelerine yardımcı erken yaşta tanılamak olması 4. Özel eğitime ihtiyacı olan çocukların C) Engelli öğrencilerin yeteneklerini en kaynaştırma programına dâhil edilme- üst düzeyde sergileyebilecekleri ya- si için gerekli olan raporuveren birim rışmalar, projeler geliştirmesi ve değerlendirme süreci aşağıdaki le- rin hangisinde birlikte verilmiştir? D) Ana babanın çocuklarını kabullenme- lerine ilişkin duygularının geliştirilme- Birim Süreç sine yardım etmesi A) Okul PDR birimi Vaka incelemesi B) Psikiyatri bölümü Teşhis ve tanılama E) Okuldaki diğer branş veya sınıf öğ- C) Sosyal hizmetler Sosyal hizmet retmenleriyle bir araya gelerek daha değerlendirmesi etkin ve sürekli hizmet vermenin yol- birimi Eğitsel tanılama larını araması D) RAM özel eğitim Bireysel 2. Özel eğitim hizmetleri yönetmeliğine bölümü değerlendirme göre, aşağıdakilerden hangisi kaynaş- E) İl Millî Eğitim tırma eğitiminin ilkelerinden değildir? Müdürü A) Özel eğitim gerektiren her bireyin ak- ranlarıyla birlikte aynı kurumda eğitim 5. Özel gereksinimli öğrencilerin ebevey- görme hakkı vardır. nleriyle görüşme yapılırken aşağıdaki unsurlardan öncelikle hangisine dik- B) Kaynaştırma eğitimine devam eden kat edilmelidir? öğrenciler, özel gereksinimlerine göre birkaç sınıfta toplanırlar. A) Ebeveynlere öğrencinin sadece olum- suz davranışlarından söz edilmelidir. C) Bütün bireyler öğrenebilir ve öğretile- bilir. B) Ebeveynlerle yapılan görüşmelere öğrenciler kesinlikle katılmalıdır. D) Karar verme süreci; aile-okul-eğitsel tanımlama, izleme ve değerlendirme C) Görüşmelere öğrencinin güçlü yanları ekibi dayanışmasına dayalı olarak hakkında konuşarak başlanmalıdır. gerçekleşir. D) Görüşmede öğretmen ebeveynlere E) Hizmetler bireyin yetersizliğine göre genellikle kapalı uçlu sorular yönelt- değil, bireylerin eğitim gereksinimine melidir. göre planlanır. E) Görüşmede ebeveynlerin etkin dinle- me becerilerinin geliştirilmesi hedef- lenmelidir. KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 213

ÖZEL EĞİTİM (ÇÖZÜM) 1. Bir öğretmen, sınıfında özel eğitim hizmeti- 4. Özel gereksinimi olan öğrenciler için eğitsel ne ihtiyacı olan öğrencilere yönelik; öğren- tanılama, RAM bünyesinde yer alan uzman cinin kendisini ifade edebilmesine yardım, bir ekip tarafından yapılmaktadır. Bu doğ- yeteneklerini geliştirmesini sağlayıcı etkin- rultuda özel gereksinimi olan öğrencilerin lik ve projeler, aileleri için kabul etmeye ve kaynaştırma programına dâhil edilmesi için desteklemeye yönelik bilgilendirme, diğer RAM bünyesinde yer alan özel eğitim bölüm öğretmenlerle iş birliği gibi bir takım çalış- başkanlığınca eğitsel tanılama yapılması ve maları yürütebilir. Ancak özel eğitime ihtiyaç akabinde özel eğitime uygunluğun belirlen- duyan bir öğrenci ile ilgili tanılama ve teda- mesi gerekir. vi gibi yardımlar, alanda uzman kişilerce ve belirli kurumlarda yürütülen çalışmalardır. Cevap D Öğretmenin, böyle bir durumda yapması gereken, psikolojik danışmanla iletişime ge- çerek öğrencinin uzmanlarca incelenmesini sağlamaktır. Çünkü tanılama işlemleri RAM tarafından yürütülmektedir. Cevap A 2. Kaynaştırma eğitiminin ilkeleri incelendiğin- 5. Özel gereksinimi olan öğrencilerin ebeveyn- de; bu eğitim tabi bireyleri normal sınıfla- leri, çocuklarının durumundan ötürü görüş- rından ve normal akranlarından ayrı tutarak melerde zaman zaman savunucu bir tutum özel bir sınıfta toplamak kaynaştırma eğiti- sergileyebilmektedirler. Bu nedenle öncelikli minin ilkelerine uygun düşmez. Çünkü kay- olarak çocukların güçlü yönleriyle başla- naştırma eğitimde en kısıtlayıcı ortamda bu mak, savunucu tutumun ortadan kalkmasını eğitimi sürdürmek, öncelikli olarak istenen sağlar ve ebeveynin görüşme sürecine aktif bir durumdur. A, C, D ve E seçeneklerinde katılımını destekler. Yalnızca olumsuz davra- yer alan ifadeler kaynaştırma eğitiminin ilke- nışlardan söz etmek, özel konuların görüşül- lerine uygun düşen ifadelerdir. mesine engel olacağından her görüşmeye öğrenciyi dâhil etmek, ebeveynin ifadesini Cevap B zorlaştırıcı kapalı uçlu sorular sormak, ço- cuk için ortak bir anlayış geliştirmek yerine ebeveyni geliştirmeye çalışmak uygun yak- laşımlar değildir. 3. Öğretmenlerin özel gereksinimi olan öğ- Cevap C rencilerin tanılanması ve değerlendirilmesi sürecinde rolleri çok sınırlıdır. Öğretmenler kişisel gözlemlerini uzmanlara aktarmakla yükümlü olup tanılama ve değerlendirme yapamazlar. Özel eğitimde tanılama ve değerlendirme, RAM bünyesinde yer alan uzman bir ekip tarafından yapılır. Bunun dışında A, B, C ve D seçeneklerinde belir- tilenler öğretmenler tarafından yapılabilecek uygulamalardır. Cevap E KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 214

MESLEKİ GELİŞİM KURAMLARI 1. Bir okul psikolojik danışmanı, mesleki 3. Okul Psikolojik Danışmanı Sinan Bey, rehberlik çalışmaları kapsamında, öğren- yaptığı mesleki rehberlik çalışmalarında cilerinin aile ortamlarında yetişme tarzla- mesleklerin gerektirdiği niteliklerle, bi- rını ve anne babası tarafından karşılanan reylerin sahip olduğu nitelikleri keşfedip veya karşılanmayan psikolojik gereksi- daha sonra bunları eşleştirme yolunu ter- nimlerini araştırarak mesleğe yönelme cih etmektedir. davranışlarını anlamaya çalışmaktadır. Buna göre, Sinan Bey çalışmalarında, Bu okul psikolojik danışmanı, aşağı- aşağıdaki mesleki rehberlik kuramla- daki mesleki gelişim kuramlarından rından hangisinin anlayışını temel al- hangisine göre hareket etmektedir? maktadır? A) Özellik-faktör kuramı A) Ginzberg ve arkadaşlarının gelişim kuramı B) Super’in kuramı B) Roe’nun ihtiyaç kuramı C) Holland’ın kuramı C) Parsons’ın özellik-faktör kuramı D) Roe’nun kuramı D) Super’ın benlik kuramı E) Ginzberg ve arkadaşlarının kuramı E) O’Hara ve Tiedeman’ın karar kuramı 2. Mesleki gelişim kuramlarıyla ilgili ola- 215 rak aşağıdaki ifadelerden hangisi yan- lıştır? A) Özellik-faktör kuramında meslek se- çiminin duygusal boyutu ön plana çıkmaktadır. B) Ginzberg ve arkadaşlarının gelişim kuramı ve Super’ın benlik kuramı meslek seçimini gelişimsel süreçte ele alır. C) Super, Holland ve Roe’nun kuramları kişilik temelli yaklaşımlardır. D) Roe’nun kuramı, Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine dayanmaktadır. E) Psikanalitik kuram meslek seçimini yüceltme mekanizmasıyla açıklar. KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

MESLEKİ GELİŞİM KURAMLARI (ÇÖZÜM) 1. Meslek seçim sürecinde anne - baba tutum- 3. Bireyin tanınması, mesleklerin özelliklerinin larının ve yetişme tarzının belirleyici olduğu- belirlenmesi, bireyin özellikleri ile meslekle- nu savunan, meslek seçiminin psikolojik rin niteliklerinin eşleştirilmesi yoluyla bireyin ihtiyaçların karşılanma şekli ve derecesi ile yönlendirilmesi uygulamaları Parsons’un ilgili olduğunu vurgulayan kuram Roe’nun Özellik - Faktör Kuramının temel varsayım- kuramıdır. Roe’ya göre üç tür anne - baba larıdır. Soruda meslek seçiminde gelişimsel tutumu vardır. Bunlar; çocuğun üzerine sürece, baskın psikolojik ihtiyaçların meslek aşırı derecede düşen, çocuğa soğuk dav- seçimine etkisine, bireyin kendini algılama ranan ve çocuğu kabul eden tutumlardır. biçimine ve karar verme becerilerinin ge- Bu tutumlar çocuğun psikolojik ihtiyaçları liştirilmesine vurgu yapılmadığından doğru üzerinde etki ederek meslek seçiminde be- cevap C seçeneğidir. lirleyici olmaktadır. Özellik - faktör kuramı; bireyin özellikleri ile mesleklerin özellikleri- Cevap C nin bilinmesi ve bunların eşleştirilmesi yo- luyla meslek seçiminin yapılması üzerinde durmaktadır. Super’ın kuramında benlik al- gısı, Holland’ın kuramında kişilik özellikleri, Gingzberg ve arkadaşlarının kuramında da gelişim süreci vurgulanmaktadır. Cevap D 2. A seçeneği yanlıştır; çünkü özellik – fak- tör kuramında bireyin analitik incelemesi ile mesleklerin özelliklerinin karşılaştırması üzerinde durulmakta olup duygusal boyut vurgulanmamaktadır. B seçeneği doğrudur; çünkü Ginzberg ve Super meslek seçimini gelişimsel süreçte ele almış, çeşitli evrelerle açıklama yoluna gitmiştir. C seçeneği doğ- rudur; çünkü Super, Holland ve Roe’nun kuramında kişiliğin farklı yönleri üzerinde durulmuştur. Super benlik, Holland kişilik tipleri, Roe ise erken yaşantılar ve aile tu- tumlarının birey üzerindeki etkisi ile ilgilen- miştir. D seçeneği doğrudur; çünkü Roe kuramında psikolojik ihtiyaçlar üzerinde durmuş ve bu ihtiyaçları Maslow’un pirami- di ile ilişkilendirmiştir. E seçeneği doğrudur; çünkü Psikanalitik kuramda meslek seçi- minde savunma mekanizmalarının etkisi, özellikle yüceltme mekanizmasının önemi üzerinde durulmaktadır. Cevap A 216 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

REHBERLİK MODELLERİ 1. Gelişimsel rehberlik yaklaşımıyla ilgili 1. Gelişimsel rehberlik anlayışı ile ilgili olarak olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış- ihtiyaçlara yöneliktir, amaç yönelimlidir, ya- tır? ratıcı ve esnektir, öğretimle kaynaştırılmıştır denilebilir. Ancak gelişimsel rehberlik anlayı- A) İhtiyaçlara yöneliktir. şı ile ilgili olarak kriz yönelimlidir denilemez. B) Kriz odaklıdır. Çünkü gelişimsel rehberlik anlayışı önleyici C) Amaç yönelimlidir. ve geliştirici tarzda hareket etmekte olup D) Yaratıcı ve esnektir. kriz yönelimlilik geleneksel rehberlik anlayı- E) Öğretimle kaynaştırılmıştır. şının özelliğidir. Cevap B 2. Aşağıdakilerden hangisi gelişimsel 2. Gelişimsel rehberlik öğrencinin bütüncül rehberlik yaklaşımının özelliklerinden gelişimine odaklandığı için tüm gelişim biri değildir? alanlarında kazanımlar içerir, bu program eğitim – öğretim programlarıyla uyumludur, A) Tüm gelişim alanlarında yeterlik ka- öğretmen ve program odaklı olup değerlen- zandırılması dirme sürecinde ölçülebilir durumlara odak- lanmaktadır. Ancak bilgi verme ve yönlen- B) Öğretimle kaynaştırılmış olması dirme ağırlıklı olma, gelişimsel modele değil geleneksel modellere yönelik bir özelliktir. C) Bilgi vermeye odaklı olması Cevap C D) Öğretmen odaklı olması E) Değerlendirmenin kanıta dayalı olma- sı KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 217

TEST TEKNİKLERİ 1. Lise 2. sınıfta fen bilimlerini seçen öğ- 3. Mesleki ilgiler ergenlik döneminde olduk- rencilerin fen ilgisine ilişkin gözlenen ça kararsızdır ve sık sık değişiklik göste- aşağıdaki durumlardan hangisi, “İlgiler rir. Bu olgu ergen öğrencilere meslek se- geçirilen yaşantılarla artar.” ilkesini ke- çim kararlarını verirken yardımcı olmayı sinlikle destekler? güçleştirmektedir. A) 2. sınıftaki fen ilgisi ve genel başarı Buna göre, ergen öğrencilerin meslek puanları arasındaki korelasyonun, 1. seçim kararlarını vermelerinde ilgi en- sınıftakinden yüksek olması vanterleri kullanılarak yapılacak aşa- ğıdaki işlemlerden hangisi en uygun- B) 2. sınıfta fen alanını seçen öğrencile- dur? rin 1. sınıftaki genel başarı puanları- nın, 2. sınıfta fen alanını seçmeyenle- A) Ergenlerin belli mesleklere karşı ilgile- rinkinden yüksek olması rini üç ay arayla ölçüp daha sonra bu ölçümlerin ortalamasını almak C) 2. sınıfta fen alanındaki öğrencilerin 1. ve 2. sınıftaki fen ilgisi ve genel ba- B) İlgi envanterlerini, ergenlere bir ya da şarı puanları arasındaki korelasyonun birkaç meslek adı vermek yerine, ilgi- aynı kalmasına karşın, diğer alanları lerine uygun meslek alanları hakkında seçenlerde düşmesi bilgilendirmek için kullanmak D) 2. sınıfta fen alanını seçen öğrenci- C) Önce ergenin ilgilerini ne sıklıkla de- lerin fen derslerindeki puanlarının, ğiştirdiğini araştırmak daha sonra sık 1. sınıftaki fen dersleri puanlarından değiştiriyorsa sadece yetenek testi, yüksek olması nadiren değiştiriyorsa ilgi envanteri kullanmak E) 2. sınıfta fen ilgisi ölçeğinden alınan puanların 1. sınıfta alınanlardan yük- D) İlgi envanterleri sınırlı sayıda ilgiyi öl- sek olması çtükleri ve yeterince güvenilir olma- dıkları için okul başarısı, öğrenciyle 2. Rehberlikte bireyin kendisi hakkında görüşme vb. başka yollar kullanarak bilgi vermesine dayalı, birden fazla ilgileri araştırmak türde puan veren envanterlerin kulla- nılmasının temel amacı aşağıdakiler- E) İlgiler genç yetişkinlik yıllarında karar- den hangisidir? lılık kazandığından bu yıllardan önce mesleki rehberlik amacıyla ilgi envan- A) Öğrencilerin belli derslerdeki başarı- terlerini kullanmamak sızlık nedenlerini ortaya koymak B) Öğrencilerin başarı düzeylerini yaşıt- larınınkiyle karşılaştırmak C) Öğrencinin gelecekte belli bir alanda ne derece başarılı olacağını yorda- mak D) Öğrencinin çeşitli nitelikleri üzerinde düşünmesini sağlamak E) Öğrenciye yapılan rehberlik hizmetle- rinin etkisini değerlendirmek 218 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

Test Teknikleri 4. Farklı yetenekleri ölçmek amacıyla öğrenciler yeteneği ölçüsünde başarılı kabul hazırlanan testlerden her birini ayrı bir edilmektedir (Grafikte her öğrenci bir harfle grup üzerinde standartlaştırma yerine, temsil edilmiştir). bunların tümünü aynı grup üzerinde standartlaştırmanın rehberlik açısın- dan en önemli yararı aşağıdakilerden hangisidir? Yetenek 2 MS A) Ekonomik ve pratik olması 1 B) Testlerin yetenekleri ne derece ölçtü- 0K ğünü saptama olanağı vermesi -1 P -2 N C) Testlerin ortalamasını birbiriyle karşı- laştırma olanağı vermesi -2 -1 0 1 2 Başarı D) Bir kişinin farklı alanlardaki puanlarını karşılaştırma olanağı vermesi 5. Buna göre, Fatma’nın sınıf içindeki yerini, yukarıdaki grafikte hangi harf E) Bireylerin testlere ne kadar tutarlı ya- tanımlar? nıt verdiğini inceleme olanağı vermesi A) K B) M C) N D) P E) S 5. ve 6. soruları aşağıdaki bilgilere göre 6. Başarı-yetenek tablosu ve karşılaştır- ma grafiği dikkate alındığında, aşağı- cevaplayınız. daki öğrencilerden hangisi yeteneği- nin üzerinde başarılı olmuştur? Bir sınıftaki öğrencilere başarı ve yetenek testi uygulanmış, her iki testin puan ortalaması 60 A) Fatma B) Tülay C) Gamze bulunurken yetenek testi için standart sapma 4, başarı testi için 5 olarak elde edilmiştir. Bu D) Gül E) Fulya sınıftaki beş öğrencinin ham puanları aşağı- daki tabloda verilmiştir. Adı Yetenek Başarı Fatma 56 60 7. Birey bir mesleği statü elde etme, para Tülay 52 70 kazanma, başkalarına yardım etme Gamze 60 60 gibi durumlarla ilişkilen-diriyorsa bire- Gül 68 60 yin aşağıdaki özelliklerinden hangisi, Fulya 68 70 o bireyin meslek seçiminde daha etkili olur? Sınıf rehber öğretmeni yukarıdaki tabloda verilen ham puanları z puanına dönüştüre- A) İlgileri rek aşağıdaki başarı-yetenek karşılaştırma grafiğini oluşturmuştur. Yetenek ve başarı B) Değerleri puanlarının yorumlanmasında, taralı alandaki C) Yetenekleri D) Kişiliği E) Ailesi KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 219

TEST TEKNİKLERİ (ÇÖZÜM) 1. İlgi bireyin bir duruma, bir nesneye, bir ob- Grafiği yorumlayabilmek için öncelikle öğ- jeye ilişkin tutumunu ifade eder ve sonradan rencilerin hem yetenek hem de başarı açı- kazanılır. Dolayısıyla bireyin bir duruma iliş- sından z puanlarının hesaplanması gerekir. z kin ilgisinin değişip değişmediği ilgi envan- puanının hesaplanmasında aşağıdaki formül terleri ile gözlemlenebilir. Bu nedenle 2. sı- kullanılır. nıfta fen ilgisi ölçeğinden alınan puanların 1. sınıfta alınanlardan yüksek olması “ilgilerin z puanı = Bireyin puanı - testin aritmetik ort. geçirilen yaşantılarla artar” ilkesini destekle- Testin standart sapması mektedir. Cevap E Soruda Fatma’nın grafikte sınıf içindeki yeri sorulduğu için Fatma’ya ait puanlar formüle 2. Rehberlik hizmetlerinde kullanılan bireyi yerleştirildiğinde: tanıma tekniklerinin amacı bireyin kendisini tanımasına, kendisinin başkalarından olan Yetenek testi için z puanı = 56 - 60 / 4 = -1 farklılıklarını görmesine yardım etmektir. Başarı testi için z puanı = 60 - 60 / 5 = 0 Bunun için bireye verilen geribildirimlerle Dolayısıyla Fatma’nın yetenek testi z puanı yani bireyi tanıma tekniklerinin sonuçlarıyla bireyin kendi nitelikleri üzerine düşünerek -1, başarı testi z puanı 0 olduğuna göre gra- fakındalık geliştirmesi amaçlanır. fikte bu P harfi ile gösterilmiştir. Cevap D Cevap D 6. Yetenek başarı karşılaştırılmasının yapıldığı grafikte yeteneğinin üzerinde başarı göste- 3. Ergenlik dönemi gencin bir sonraki okulu ve ren öğrenciler sorulmuştur. Bu öğrencileri mesleği seçmek gibi daha sonraki hayatını tespit etmek için yeteneğinin üstünde başarı etkileyen iki önemli seçim kararının alındığı gösteren öğrencilerin yetenek z puanlarının bir yaş dilimidir. Ergenlik döneminin başın- başarı z puanlarından küçük olması gerekti- da bir mesleğe sahip olma gereği hakkında ği bilgisi unutulmamalıdır. Bir önceki soruda bilinçlenirler ama mesleki ilgilileri sürekli de- verilen formüle göre öğrencilerin yetenek ve ğişimlere açıktır. Bu nedenle ilgi envanterle- başarı testi z puanları ayrı ayrı hesaplandı- rini, ergenlere bir ya da birkaç meslek adı ğında Fatma ve Tülay’ın yeteneklerinin üs- vermek yerine, ilgilerine uygun meslek alan- tünde başarı gösterdikleri sonucu elde edi- ları hakkında bilgilendirmek için kullanmak lir. Ancak Tülay’da fark daha yüksek olduğu daha uygun olacaktır. için doğru yanıt Tülay olarak işaretlenmeli- Cevap B dir. Cevap B 4. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri 7. Bireyin bir eylemi gerçekleştirirken eylemin kapsamında öğrencilere eğitsel ya da mes- maddi ya da manevi getirilerini ön planda leki yöneltme yapılırken hangi alanlarda ve tutarak hareket etmesi, değer kavramı ile ne düzeyde yeteneğe sahip olduklarının ifade edilmektedir. Birey bir eylemi hoşlan- dikkate alınması önemlidir. Farklı alanlarda- dığı için yerine getirdiğinde ilgi, yapabildi- ki yetenekleri ölçmek amacıyla hazırlanmış ğinden ötürü yerine getirdiğinde yetenek, olan testlerin aynı gruba uygulanması ve kendini algılama biçimi ve bireysel özellik- tek bir gruptan ortak normların çıkarılması lerine uygunluğundan ötürü yerine getirdi- gruptaki her bir kişinin farklı yetenek alanla- ğinde kişilik kavramı ile bu durum açıkla- rındaki puanlarını karşılaştırma olanağı ver- nabilir. Ancak bir eylemi; prestij sağlama, mektedir. kazanç elde etme, sevilme, saygı görme vb Cevap D amaçlara erişmek için yerine getirmek, de- ğer kavramına uygundur. Soruda bireyin bir 5. Soruda 5 öğrencinin yetenek ve başarı pu- mesleği, “statü elde etme, para kazanma, anları, ayrıca testlerdeki aritmetik ortalama başkalarına yardım etme” durumlarından ve standart sapmaları verilmiştir. Buna bağlı ötürü tercih ettiğinden söz edilmektedir. olarak da z puanlarına göre yetenek-başarı Cevap B karşılaştırılmasına ilişkin grafik verilmiştir. 220 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

MESLEKİ DANIŞMA KURAMLARI 1. Holland’a göre bireyler kişilik tiplerine 2. Lise 1. sınıfların tanıtım ve yönlendirme uygun meslekler seçmektedirler. Holland dersine giren Gülay Hanım yıl sonunda altı kişilik tipi tanımlamaktadır: Gerçek- gruba mesleki ilgi envanteri uygulamış çi, aydın, sosyal, gelenekçi, girişimci ve ve 1. sınıftaki not ortalamasına ve envan- artistik. Aydın tipler beden güçleri yerine ter sonucuna göre Meryem’i eşit ağırlık zihin güçlerini kullanmayı isteyen, esnek alanına yönlendirmiştir. Meryem ise en düşünceli, sabırlı, ısrarcı, bilimsel faali- yakın arkadaşı sayısal bölümü tercih et- yetlere ilgi duyan, bağımsız kimselerdir. tiği için ve notları da yeterli olduğundan Sosyal tipler ise başkalarıyla bir arada sayısal alanı tercih etmiştir. Lise 4. sınıfa bulunmaktan, onlara yardım etmekten, geçtiğinde ise yeniden eşit ağırlık alanını ikna etmekten, insanları ve duygularını tercih etmiş ve Gülay Hanım’a, yaz tati- anlamaya çalışmaktan hoşlanırlar. Her iki linde izlediği bir filmden sonra bankacı tipin de başarma güdüleri yüksektir. olmanın tam kendisine göre olduğunu söylemiştir. Buna göre, hem aydın hem de sosyal tip özelliklerini aşağıdaki meslek üye- Buna göre, Meryem’le ilgili aşağıdaki lerinden hangisinde görme olasılığı en ifadelerden hangisi doğrudur? fazladır? A) Meryem meslek seçiminde akılcı ka- A) Doktor rar veremediğinden bu kararı onun yerine öğretmeni ailesiyle birlikte al- B) Jeolog malıdır. C) Ressam B) Meryem başlangıçta sosyal ihtiyaç- lara dayalı alan seçerken son sınıfta D) Kimyager kendini gerçekleştirme ihtiyacını ön planda tutmaktadır. E) Muhasebeci C) Meryem mesleki açıdan fantezi (ha- yal) döneminde bulunduğundan farklı alanlara ilgi duymaktadır. D) Meryem’in mesleki olgunluk düzeyi düşük olduğundan özdeşime dayalı alan seçmektedir. E) Meryem’in kişilik tipleri ayrıştığından lise 4’te araştırıcı kişilik tipine uygun bir mesleğe yönelmektedir. KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 221

Mesleki Danışma Kuramları 5. Ahmet 5 yaşındayken kendisine “Ne olacaksın?” diye sorulduğunda futbolcu 3. ve 4. soruları aşağıdaki bilgilere göre olacağını söylemekteydi. Ancak Ahmet cevaplayınız. 13-14 yaşına geldiğinde futboldan hâlâ hoşlanmasına rağmen futbol oynamanın Lise 2. sınıf öğrencisi Ayşe, okul rehber öğret- kendisine uygun olmadığını fark ederek menine şunları anlatır: futbolcu olmaktan vazgeçti. İlköğretim 8. sınıfta iken annemle liseleri ge- zerek bilgi toplamıştık. Çocuklarla çalışmak Ginzberg ve arkadaşlarına göre, Ah- istediğim için meslek liselerini de ziyaret et- met’in bu kararı aşağıdakilerden han- miştik. Bir rehber öğretmen, fikrimin ileride gisiyle ilişkilidir? değişebileceğine dikkat çektiğinden, meslek lisesini tercih etmedim. Geçen yaz bir kreş- A) İlgi te gönüllü olarak çalıştım. O zaman anladım ki çocuklarla çalışmak bana göre değilmiş. B) Yetenek Sanırım ben yardım etmekten çok insanları etkilemeyi ve ikna etmeyi seviyorum. C) Keşfetme D) Belirleme E) Değer 3. Super’in benlik kuramına göre, yu- 6. Seçil Hanım; dışa dönük, enerjik, kendine karıdakileri okul rehber öğretmenine güvenli ve ikna yeteneği yüksek olan bir anlatan Ayşe, hangi mesleki gelişim kişidir. Sosyal ve eğlenceli faaliyetlerden basamağındadır? hoşlanan bir kişi olan Seçil Hanım’ın or- ganizasyon becerisi de yüksektir. A) Deneme B) Farkındalık Buna göre Seçil Hanım, Holland’ın C) Büyüme kişilik tiplerinden hangisine uymakta- dır? D) Belirleme E) Geçiş A) Girişimci B) Gerçekçi 4. Holland’ın tipoloji kuramına göre, Ay- C) Araştırıcı şe’nin baskın kişilik tipi ve kişilik tipine D) Geleneksel uygun meslekler aşağıdakilerden han- E) Sosyal gisi olabilir? 7. “Ben çok yetenekliyim, çok güzel resim Kişilik tipi Meslek yapabiliyorum. Bu nedenle ressam ola- –––––––––– ––––––––––––––––––– bilirim.” düşüncesiyle güzel sanatları A) Araştırıcı Sosyolog, antropolog seçen bir gencin bu kararı hangi ku- ramcının görüşüyle açıklanabilir? B) Sanatçı Tiyatro sanatçısı, A) O’Hara ve Tiedeman müzisyen, mimar B) Roe C) Ginzberg ve arkadaşları C) Sosyal Psikolojik danışman, D) Parsons öğretmen E) Super D) Girişimci Avukat, pazarlamacı E) Gelenekçi Muhasebeci, finans uzmanı 222 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

MESLEKİ DANIŞMA KURAMLARI (ÇÖZÜM) 1. Doktorlar zihin güçlerini kullanan, sabırlı, bi- 3. Super’a göre meslek seçimi, belli bir geli- limsel faaliyetlere ilgi duyan ve sürekli takip şim süreci içinde bireyle çevrenin etkileşimi eden, başkalarıyla bir arada bulunmaktan, sonucu olan benlik kavramının bir mesleğe onlara yardım etmekten, ikna etmekten, in- yansıması ve ifadesidir. Mesleki gelişim sü- sanları ve duygularını anlamaya çalışmaktan reci çeşitli dönemlerden geçerek zamanla hoşlanırlar. Bu nedenle doktorlar hem aydın ve yeni yaşantılarla değişmektedir. hem de sosyal tip özelliklerini sergilemekte- dirler. Bu gelişim dönemleri şunlardır. Cevap A 1) Büyüme Evresi (0-14 yaş) a) Hayal basamağı (4-10 yaşlar) b) İlgi basamağı (11- 12 yaşlar) c) Yetenek basamağı (12-14 yaş) 2) Araştırma Evresi ( 14-24 yaşlar) a) Deneme basamağı (14-17 yaşlar) b) Geçiş basamağı (18-21 yaşlar) c) Sınama ve izleme basamağı (22-24 yaşlar) 3) Yerleşme Evresi (25-44 yaş) a) Sınama evresi (25-30 yaşlar) b) Sağlamlaştırma basamağı (31-44 yaşlar) 4) Koruma Evresi ( 45-64 yaşlar) 2. Meslek seçimi, bireyin ilgi, yetenek, değer, 5) Çöküş Evresi ( 65 yaş ve sonrası) beklenti ve kişilik özelliklerine uygun olarak seçildiğinde kişinin mesleki ve özel hayatını olumlu yönde etkilemekte ve bireyin hayat Ayşe lise 2. sınıf öğrencisidir ve Super’a kalitesi ve standardına olumlu yönde katkı göre Araştırma evresinin “deneme basama- sağlamaktadır. Bu anlamda mesleki olgun- ğı”ndadır. Bireyler bu aşamada kendilerini luk, bireyin kendisine uygun ve gerçekçi başkalarının mesleki rollerini ve iş dünyasını meslek seçebilme yeteneğidir. Başka bir keşfetmektedirler. İlk mesleki seçimler ge- ifadeyle bireyin akılcı ve gerçekçi meslek çicidir ve fantezilerle başkalarıyla, yapılan seçimi için gerekli bilgi ve beceriyi kazan- tartışmalarla ve rol denemeleriyle sınanır. masıdır. Buna göre örnek durumda verilen öğrencinin mesleki olgunluk düzeyinin dü- Cevap A şük olduğunu söylemek mümkündür. Cevap D KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 223

Mesleki Danışma Kuramları 6. Girişimci tipin önemli yönü; insanları etki- leme, ikna becerisi, organizasyon yetene- 4. Holland’a göre meslek seçimi, kişiliğin yan- ğidir. Bu tipe uygun insanlarla kendilerini sıması, bireyin çevre ilişkilerinde benimse- göstermeyi severler, insanları ikna edebi- diği uyum yönteminin, bir mesleki alanda lirler. Sosyal tipin önemli yönü; kalabalıkla ifadesini bulmasıdır. Holland’a göre 6 tür ki- çalışma, insanlara yardım etmeyi isteme, şilik tipi vardır : Gerçekçi tipler, aydın tipler, kendini değişik şekillerde ifade edebilmedir. sosyal tipler, gelenekçi tipler, girişimci tipler Bu tipe uygun insanlar, gruplarla çalışmayı ve artistik tipler. Soruda Ayşe’nin insanlara ve yardım etmeyi önemserler. Gerçekçi tipin yardım etmekten çok insanları etkilemeyi ve önemli yönü; bedenini etkili kullanma, so- ikna etmeyi sevdiği belirtilmiştir. Bu özellik- mut objelerle ilgilenme, açık havada çalış- ler Holland’a göre girişimci tiplerin özellik- maktan hoşlanmadır. Araştırıcı tipin önemli leridir. Girişimci tipler, dışa dönüktürler ve yönü; entelektüel faaliyetlerden hoşlanma, diğer insanları ikna edip yönetmek isterler. başarma güdüsü yüksek olma, çalışma- Liderlik, etkileme ve kişilerarası iletişim kur- yı sevmedir. Geleneksel tipin önemli yönü mada başarılıdırlar. Rahat, anlamaya merak- ise; sistemli olma, kurallara uygun hareket lı, sabırsız ve kendine yeten insanlardır. etmekten hoşlanma, bireysel hareket etme- medir. Seçeneklerde verilen kişilik tiplerinin Cevap D özellikleri incelendiğinde soru köküne en uygun kişilik tipinin girişimci olduğu görüle- cektir. Cevap A 5. Soruda öğrencinin 13-14 yaşına geldiğin- 7. Soruda yer alan söylem analiz edildiğinde; den ve futboldan hala hoşlanmasına rağ- karar verme sürecinin aşamalarını dikkate men futbol oynamanın kendisine uygun alarak bir seçimde bulunma,ihtiyaçları ön olmadığını söylediğinden söz edilmektedir. plana çıkarma, bireyin içinde bulunduğu Gingzberg’in Kuramı incelendiğinde 13-14 mesleki gelişim döneminin özelliklerine yaş aralığı kapasite – yetenek evresi olarak göre hareket etmesi ve mesleki yönlendir- ifade edilmektedir. Ayrıca öğrenci futboldan me sürecinin basamaklarına göre hareket hoşlanmasına rağmen futbolun kendisine edilmesi gibi durumlara erişilememektedir. uygun olmadığını söylediğinden ilgiye gidi- Bireyin resim alanında çok yetenekli olduğu- lemez. nu düşünmesi ve bu düşünce çerçevesinde ressam olabileceğine dair söylemlerde bu- Cevap B lunması, bireyin kendisine yönelik algılama biçimini göstermektedir. Bireyin kendisini nasıl algıladığı “benlik” kavramı ile ilgili olup benlik kavramını ön plana çıkaran kuramcı Super’dır. Cevap E 224 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

REHBERLİK HİZMETLERİNDE ÖRGÜTLENME 1. Okul rehberlik hizmetleri yürütme ko- 1. Okul rehberlik hizmetleri yürütme komisyo- misyonuna aşağıdakilerden hangisi nu; okullarda rehberlik hizmetlerinin yürü- başkanlık eder? tülmesinden öncelikle ve birinci derecede A) Okul müdürü okul müdürleri sorumlu olduğundan, okul B) Okul müdür yardımcısı müdürü başkanlığında toplanmaktadır. Bu C) Okul rehber öğretmeni komisyonu toplantıya çağırmak ve komis- D) Rehberlik araştırma merkezi müdürü yonun başkanlık görevini yürütmek okul E) Okul müdür başyardımcısı müdürünün görevidir. 2. Aşağıdakilerden hangisi, okul rehber Cevap A öğretmeninin görevlerinden biri değil- dir? 2. Okul rehber öğretmeni, bir başka deyişle A) Bireysel rehberlik hizmetlerini, alanın psikolojik danışman; alanın ilke ve standart- ilke ve standartlarına uygun biçimde larına göre bireysel rehberlik etkinliklerini yürütmek yürütmek, okul içinde rehberlik ve psikolojik B) Okul içinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ile ilgili çalışmalar yap- danışma hizmetleriyle ilgili konularda mak, rehberlik hizmetlerine ilişkin kayıtlar çalışmalar yapmak tutmak, çeşitli konularda bireyi tanıma tek- C) Rehberlik hizmetlerine ilişkin öğrenci nikleri uygulamak gibi görevleri yürütürler. gelişim dosyalarını ve diğer gerekli Ancak okul rehber öğretmenleri, rehberlik kayıtları tutmak ve psikolojik danışma hizmetleri kapsamın- D) Eğitsel, mesleki ve bireysel rehberlik da sınıf düzeyinde programlar hazırlamazlar. çalışmaları için öğrencilere yönelik Sınıfların rehberlik programını hazırlamak, olarak bireyi tanıma etkinliklerini yü- sınıf rehber öğretmenlerinin görevidir. rütmek E) Okulun rehberlik ve psikolojik danış- Cevap E ma programı çerçevesinde, sınıfın yıl- lık rehberlik çalışmalarını planlamak 3. Aşağıdakilerden hangisi, rehberlik hiz- 3. Rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde sınıf metlerinin yürütülmesinde sınıf rehber rehber öğretmenleri; rehberlik etkinliklerini öğretmenlerinin görevleri arasında yer rehberlik derslerinde uygulamak, öğrenci almaz? gelişim dosyalarını tutmak ve dosyaların tutulmasında okul rehberlik servisiyle iş bir- A) Rehberlik dersinde uygulanması ge- liği yapmak, yıl boyunca yapılan rehberlik reken etkinlikleri öğrencilere uygula- çalışmalarını değerlendirip okul rehberlik mak servisine vermek, okul müdürünün verece- ği görevleri yerine getirmek gibi görevleri B) Öğrenci gelişim dosyalarının tutul- yaparlar. Ancak sınıf rehber öğretmenleri, masında rehberlik servisiyle iş birliği öğrencilerin özel bilgilerini veli ile paylaş- yapmak mak gibi bir davranışta bulunamaz. Çünkü bu yönde bir davranış, rehberlik anlayışını C) Öğrenciler hakkında topladığı özel oluşturan temel ilkelerden gizlilik ilkesine bilgileri velilerle paylaşmak aykırıdır. D) Yıl boyunca yapmış olduğu rehberlik Cevap C çalışmalarını raporlaştırarak yıl so- nunda okul rehberlik servisine vermek E) Okul müdürünün vereceği rehberlik hizmetleriyle ilgili görevleri yapmak KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 225

REHBERLİK PROBLEM ALANLARI 1. Farklı alanlardan mezun olmuş öğret- 3. Başarılı bir öğrenci olan Selin ilköğretim menler rehberlik ve psikolojik danış- 8. sınıfa devam etmektedir. Sınıf öğret- manlık eğitimi almadıkları hâlde okulların meni son zamanlarda Selin’in başarısın- rehberlik servislerinde görevlendirilebil- da belirgin bir düşme olduğunu gözler mektedirler. ve okul rehber öğretmeniyle görüşmesini ister. Okul rehber öğretmeniyle yaptığı Bu türden görevlendirmelerle rehber- görüşmede Selin “Annem teyzemle ko- lik servislerinde çalışan öğretmenlerin nuşurken beni evlendireceklerini söyledi. hangi problem alanında etkili olarak Nasılsa beni liseye göndermeyecekler. hizmet vermesi mümkün değildir? Onun için kendimi derslere veremiyo- rum.” der. A) Eğitsel Rehber öğretmenin Selin’le yapacağı B) Mesleki görüşmeler öncelikle rehberliğin han- gi problem alanına yönelik olmalıdır? C) Kişisel A) Eğitsel rehberlik D) Yönlendirici B) Ev ziyareti E) Önleyici C) Mesleki rehberlik D) Bireyi tanıma E) Kişisel rehberlik 2. ÖSS’ye hazırlanan lise son sınıf öğrencisi 4. İki yıldır üniversite sınavlarını kazanamı- Nurten, kendisine güvenen bir kişiliğe sa- yorum. Bu kez önceki yıllara göre çok hip olmasına ve derslerine çok çalışması- daha programlı hazırlanıyorum ancak na karşın, deneme sınavlarında bile aşırı insanların “Hâlâ kazanamadın mı?” diye heyecanlanarak istediği puanları elde sormaları, kendime olan güvenimi azal- edememektedir. tıyor. Yine kazanamazsam diye düşün- düğümde uykularım kaçıyor. Sağlığım Sınavlarda yaşadığı endişe yüzünden, bozuldu. Çok istediğim hâlde mühendis gelecekte başarılı bir avukat olama- olamayacak mıyım? yacağını düşünen Nurten’e verilecek rehberlik yardımı öncelikle aşağıdaki Yukarıdaki ifadeleri söyleyen bir öğ- problem alanlarından hangisine yöne- rencinin kendine olan güvenini yeni- lik olmalıdır? den kazanması için verilecek yardım öncelikle rehberliğin hangi alanına yö- A) Eğitsel rehberlik nelik olmalıdır? B) Kişisel - sosyal rehberlik A) Eğitsel C) Akran eğitimi B) Mesleki D) Mesleki rehberlik C) Kişisel-sosyal E) Yönlendirici rehberlik D) Sosyal yardım E) Sağlık 226 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

Rehberlik Problem Alanları 5. Emre, yeni başladığı Anadolu lisesinde, 7. Aşağıdakilerden hangisi üniversite sı- alanlardan kendi ilgi ve yeteneklerine uy- navına hazırlanan öğrencilerin sınav gun olanı seçmek istemektedir. kaygısını azaltmada diğerlerine göre daha az etkilidir? Buna göre aşağıdakilerden hangisi, Emre’ye verilmesi gereken en uygun A) Verimli ders çalışma yöntemlerine rehberlik hizmetidir? göre çalışma A) Kişisel rehberlik B) Bedeni kontrol etme ve gevşeme eg- B) Eğitsel rehberlik zersizleri yapma C) Bireysel psikolojik danışma D) Bilgi toplama ve yayma C) Sınavla ilgili yanlış inanç ve düşünce- E) Oryantasyon leri değiştirme 6. Okul rehber öğretmeni, ilköğretim 7. sınıf D) Zamanı iyi kullanma alışkanlığı kazan- öğrencisi Duygu’nun haftalık ders çalış- ma ma planını hazırlamıştır. Buna göre Duy- gu’nun bir günlük ders çalışma planı şu E) Ders çalışırken müzik dinleme şekildedir: 8. Derste işlenenlerin iyi öğrenilebilmesi 15.00–17.00 Okul dönüşü ve dinlenme için aşağıdakilerden hangisi etkin din- lemede önemli olan özelliklerden biri 17.00–17.45 Ders tekrarı değildir? 17.45–19.00 Akşam yemeği A) Dinlemeye hazırlıklı olmak B) Dinlemede okumaya benzer bir yak- 19.00–19.45 Matematik çalışma laşım oluşturmak 19.45–20.00 Ara C) Konunun ana fikrini bulmaya çalış- 20.00–20.45 Türkçe çalışma mak D) Bütün anlatılanları not etmeye çalış- 20.45–21.00 Ara mak 21.00–21.45 Yabancı dil çalışma E) Derste geçen düşüncelerin yaşamla 21.45–22.00 Ara ilişkisini kurmak 22.00 Yatma saati 9. Okuduğunu anlamayla ilgili olarak yapılan bir araştırmada, üniversite öğrencilerine Duygu’nun verimli ders çalışması için kısa bir metin verilmiş ve bu okudukları hazırlanmış bu planda aşağıdaki ilke- metne uygun bir başlık koymaları isten- lerden hangisine uyulmamıştır? miştir. Araştırma sonucunda, öğrencilerin % 17’sinin metnin kapsamına ve ana A) Birbirine benzemeyen dersler art arda fikrine uygun başlık koyamadıkları belir- yerleştirilmelidir. lenmiştir. B) Sürekli çalışma yerine aralıklı çalışma Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bu yapılmalıdır. sonucu en iyi açıklar? C) Bir günlük ders çalışma süresi, öğ- A) Öğrencilerin okuma alışkanlığının ye- rencinin sınıf düzeyine uygun olarak tersiz olması hazırlanmalıdır. B) Öğrencilerin çoktan seçmeli teste yö- D) Çalışma süreleri, dikkat dağınıklığına nelik çalışma alışkanlıkları yol açmayacak şekilde ayarlanmalıdır. C) Etkili okuma becerilerinin yetersizliği E) Çalışma ve dinlenme saatleri, okul- D) Okuma hızının düşüklüğü dan çıkış saati dikkate alınarak dü- E) Metnin, öğrencilerin ilgi duymadığı bir zenlenmelidir. konuda olması KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 227

REHBERLİK PROBLEM ALANLARI (ÇÖZÜM) 1. Rehber öğretmen açığını kapatmak için 4. Kişisel/sosyal rehberlik öğrencilerin kendile- MEB bir dönem ölçme-değerlendirme, ri ve başkalarını anlaması ve kabul etmesi, halk eğitimi, sosyoloji, eğitimde program günlük yaşam becerileri kazanması, aile ve geliştirme lisans mezunlarından atama- toplum olgusunu kavrayarak bu ortamlarda lar yaptı. Rehberlik ve Psikolojik danışma sağlıklı ilişkiler geliştirebilmesine yardımcı (PDR) lisansı dışındaki mezunların rehberlik olmak amacıyla yapılan hizmetlerdir. Kişisel/ hizmetlerinde yapamayacağı bazı görevler sosyal rehberliğin temel amacı bireyin “kişi- vardır. Örneğin, danışma yapmak ve psiko- sel ve sosyal” gelişimlerini kolaylaştırmaktır. lojik testleri uygulamak-yorumlamak sadece Bu açıdan bakıldığında öğrencinin yeniden PDR mezunlarının (psikolojik danışmanların) kendine olan güvenini kazanması için verile- görevidir. Şıklarda yer alan eğitsel, mesleki, cek yardım öncelikle kişisel/sosyal rehberlik yönlendirici ve özleyici hizmetleri farklı alan- olmalıdır. lardan gelen rehber öğretmenler yürütebilir- ler; fakat kişisel hizmetler sadece psikolojik Cevap C danışmanlar (PDR mezunları) yapabilirler. 5. Bir öğrencinin eğitsel alan, ders, eğitsel ku- Cevap C lüp, okul seçimlerine yardımcı olma durum- ları, rehberlik türleri içerisinde eğitsel reh- 2. Eğitsel rehberlik, öğrencilere, okula uyum berliğin kapsamında yer almaktadır. Çünkü sağlama, etkili ve verimli ders çalışma tek- eğitsel rehberlik; bireyin eğitim yaşantısı niklerini öğrenme, zamanı etkili kullanma içerisinde karşılaştığı konu ve problemlere becerisi kazanma, sınav kaygısıyla başetme yöneliktir. Soruda öğrencinin bir Anadolu becerileri kazanma, motivasyonu artırma ve lisesinde okuduğu, Anadolu lisesine yeni bir üst eğitim kurumuna karar verme gibi başladığı, ilgi ve yeteneklerine uygun bir eğitsel yaşamları ile ilgili bütün sorunlarına alan seçmek istediği söylenmiştir. Ortaöğ- yönelik olarak sunulan rehberlik türüdür. Bu retim kurumlarının 9. sınıfı sonunda yapılan anlamda sınav kaygısı yaşayan Nurten’e alan seçimlerinden kasıt; Sayısal, Türkçe öncelikle verilecek rehberlik yardımı eğitsel – Matematik, Sözel, Yabancı Dil gibi alan- rehberlik olmalıdır. lardır. Bu yönde bir seçim eğitsel rehberlik kapsamında değerlendirilmektedir. Cevap A Cevap B 3. Kişisel rehberlik, öğrencilerin kişisel sosyal 6. Sorunun doğru cevabı A olarak verilmiş- ihtiyaçlarını karşılamak ve böylece onların tir. Gerekçe olarak Türkçe ve Yabancı Dil kişisel gelişim ve uyumlarına yardımcı olmak derslerinin art arda verilmesi gösterilebilir. amacıyla yürütülen rehberlik hizmetleridir. Ancak C seçeneğinde belirtilen ifadenin de Soruda Selin’in derslerde başarısızlık yaşa- yanlış olmadığı düşünülmektedir. Çünkü il- masının nedeni verimli ders çalışamama ya köğretim 7. Sınıfta bulunan bir öğrencinin da zamanı etkin kullanmama ile ilgili değil 17.00-22.00 saatleri arasında akşam yeme- ailesi ile olan ilişkilerinden kaynaklanmakta- ği dışında hiçbir sosyal etkinliğe yer verme- dır. Bu anlamda öğrenciye verilecek yardım den çalışması da rehberlik anlayışına uygun kişisel sosyal rehberlik hizmeti kapsamında düşmemektedir. Bu haliyle soru tartışmalı olmalıdır. bir sorudur. Cevap E ÖSYM bu sorunun çözümünü A seçene- ği olarak vermiştir. 228 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

7. Sınav kaygısını azaltma noktasında; verim- Rehberlik Problem Alanları li ders çalışma yöntemlerine göre hareket 229 etme, bedenini rahatlatıcı egzersizler yap- ma, sınavla ilgili yanlış anlayış ve inanışları değiştirme ve zamanı iyi kullanmaya çalış- ma etkili yöntemlerdir. Ancak ders çalışırken müzik dinleme durumu, etkili ders çalışma ilkelerine uygun olmayan bir davranıştır. Çünkü bu eylem, odaklanmayı engeller ve çabuk yorulmaya neden olur. Sınav kaygısı yaşayan bir bireyin bu yönde bir eylemde bulunması, söz edilen olumsuzluklardan ötürü kaygıyı düşürmez, aksine arttırır. Cevap E 8. Eğitsel açıdan etkin dinleme; dinleme ya- parken bireyin aktif olması, sürece dâhil olması ile ilgilidir. Dinleme yaparken süreci dikkatlice izlemek, sorular sormak, ana fikri bulmaya çalışmak, not tutmak, sürece katıl- mak etkin dinlemenin göstergeleridir. Ancak bütün anlatılanları not etme durumu, edilgen dinleme durumudur. Çünkü burada dinleyici pasiftir ve sadece not tutar, sürece dâhil ol- maz. Bu durum da doğal olarak öğrenmeyi olumsuz etkiler. Cevap D 9. Öğrencilerin, okuduğu metne uygun bir başlık koyamaması, okunan metnin iyi an- laşılamadığını, öğrencilerin metne kendisini tam manası ile veremediğini göstermektedir. Öğrencilerin metne kendilerini verememesi, metni tam olarak anlayamaması durumu, öğrencilerin etkili okuma becerilerine sahip olmadığına dair yorumlanabilir. Çünkü etkili okuma, anlayarak ve içselleştirerek okuma- dır. Yalnızca okuma değildir. Cevap C KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

OKUL REHBERLİK PROGRAMLARI 1. Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri 2. Lise I. sınıf öğrencilerinin sınıf rehber kapsamında ilk ve orta dereceli okulları- öğretmeni olarak görevlendirilen Mer- mızda, 2006 yılında Millî Eğitim Bakanlığı ve Hanım, bünyesinde geliştirilen “Kapsamlı psiko- lojik danışma ve rehberlik programları” I. rehberlik planını sınıfın ihtiyaçlarına uygulanmaya başlamıştır. göre şekillendirmek Kapsamlı psikolojik danışma ve reh- II. veli toplantısı yaparak ailelere beklen- berlik programlarının hazırlanması ya tilerini anlatmak da yürütülmesine ilişkin olarak aşağı- daki ifadelerden hangisi yanlıştır? III. problem tarama listesi uygulamak A) Programlar hazırlanırken, okul rehber IV. rehber öğretmenin rol ve sorumluluk- öğretmeninin (psikolojik danışman) larından bahsetmek rolü ve görevlerinden çok programın içeriği üzerinde odaklanılmıştır. V. oryantasyon çalışması yapmak B) Kapsamlı psikolojik danışma ve reh- VI. okul rehber öğretmeniyle bağlantı berlik programları gelişimsel rehberlik kurmak modeline dayanmaktadır. çalışmalarını hangi sırayla yaparsa C) Kapsamlı psikolojik danışma ve reh- rehberlik anlayışına en uygun davran- berlik programı okuldaki öğretim mış olur? programlarıyla bağlantılı ve etkileşim içindedir. A) I, V, III, IV, II ve VI D) Programın içeriğindeki sınıf etkinlik- B) III, I, V, IV, II ve VI lerinin yürütülmesinden okul rehber öğretmeni sorumludur. C) IV, III, I, VI, V ve II E) Kapsamlı psikolojik danışma ve reh- D) V, I, VI, III, II ve IV berlik programı “Okul rehberlik ve psikolojik danışma programı” değil, E) VI, IV, V, III, I ve II bu programın bir parçasıdır. 230 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

OKUL REHBERLİK PROGRAMLARI (ÇÖZÜM) 1. Kapsamlı psikolojik danışma ve rehberlik 2. Lise I. sınıf öğrencilerinin sınıf rehber öğret- programları önleyici, gelişimsel ve işbirliği- meni olarak görevlendirilen Merve Hanım, ni öne çıkaran bir anlayışla hazırlanmıştır. öncelikle ortak bir anlayışın benimsenme- Programın özünde öğrencilerin gelişimsel si ve ortak çalışmaların planlanması için ihtiyaçları dikkate alınmış ve her sınıf dü- okulun rehberlik servisi ile iletişime geç- zeyine göre bu ihtiyaçların karşılanmasına melidir(VI); ardından sorumlu olduğu sınıf- yardımcı olacak etkinlikler tasarlanmıştır. ta öğrencilerine rehber öğretmenin rol ve Kapsamlı psikolojik danışma ve rehberlik sorumluluklarından bahsetmelidir(IV); daha programları geleneksel rehberlik programla- sonra lise 1 öğrencisi olduklarından dola- rının aksine uzman merkezli değil, öğretmen yı öğrencilerine, oryantasyon çalışmalarını merkezlidir. Başka bir ifade ile sınıf düzeyin- okulun açıldığı ilk günden itibaren planlı bir de yapılan hizmetlerin büyük bir çoğunluğu biçimde sunmalıdır(V); sonrasında sınıfında sınıf rehber öğretmeni tarafından yürütül- hangi rehberlik hizmetlerinin verileceğini be- mektedir. Programın bir diğer özelliği eği- lirleyebilmek için öğrencilerin sorunları tes- tim programlarıyla iç içe olmasıdır. Her bir pit etmek amacıyla problem tarama listesi derste yer alan kazanımların bazıları doğru- uygulamalı (III) ve bu uygulamanın sonuçla- dan rehberlik ve psikolojik danışma alanıyla rından da yararlanarak rehberlik programını ilgilidir. Bu açıklamalar ışığı altında şıklar ele sınıfın ihtiyaçlarına göre şekillendirmelidir(I). alındığında programın mantığına ters gelen Son aşamada da öğrenci velileri ile görüş- ifade D seçeneğinde yer almaktadır. Yuka- meler yapılıp ortak bir rehberlik anlayışı ge- rıda belirtildiği gibi sınıf içi rehberlik uygu- liştirilmeye çalışmalıdır(II). lamalarının sorumlusu psikolojik danışman değil, sınıf rehber öğretmenidir. Cevap E Cevap D KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 231

REHBERLİK ANLAYIŞI İLİŞKİLER 1. İlköğretim 6. sınıf öğrencisi Suna ağlaya- 3. İlköğretim 4. sınıf öğrencisi Selin, okul rak rehber öğretmenin yanına gelir. Ne- rehber öğretmenine babasının kendisine ler olduğunu soran rehber öğretmenine cinsel tacizde bulunduğunu ayrıntılarıyla “Arkadaşlarımın boyu uzadı, ben kısa anlatır. Ayrıca olanları annesine de aktar- kaldım. Cüce gibiyim, kimse beni beğen- dığını fakat annesinin kendisine inanma- miyor.” der ve ağlamaya devam eder. dığını söyler. Bu durumda rehber öğretmenin yap- Bu durumda, okul rehber öğretmeni- ması gereken en uygun davranış aşa- nin öncelikle yapması gereken davra- ğıdakilerden hangisidir? nış aşağıdakilerden hangisidir? A) Ensest vakası olarak tanımlanan bu A) Ergenlik döneminde beden yapısın- durumu derinlemesine inceleme daki değişmeler hakkında bilgiler B) Gizliliği koruyarak Selin ile psikolojik vererek Suna’nın rahatlamasını sağla- danışmayı sürdürme mak C) Müdürle görüşüp emniyeti bilgilendir- me B) Suna’nın arkadaşlarını rehberlik ser- D) Babasıyla yüzleştirerek Selin’in anlat- visine çağırarak davranışlarının çok tıklarının doğruluğunu araştırıp değer- yanlış olduğunu, Suna’yı incittiklerini lendirme anlatmak E) Babasına gözdağı verip gelişmeleri izleme C) Suna’nın ailesiyle görüşerek kızlarıyla ilgilenmeleri gerektiğini aksi hâlde so- 4. Bir öğretmenin, sınıfta sürekli olarak runlar yaşayabileceğini anlatmak mutsuz ve üzgün olan öğrencisine yar- dım etmek için aşağıdakilerden hangi- D) Suna’yı inciten arkadaşlarının onu sini yapması en uygundur? kıskandığını anlatarak Suna’yı teselli A) Ana babası ile görüşmek etmek B) Okul müdürüne yönlendirmek C) Rehberlik araştırma merkezine yön- E) Suna’ya “Boyunla daha önce de alay lendirmek ettiler mi?” diye sorarak sorunu abar- D) Okul rehber öğretmenine yönlendir- tıp abartmadığını araştırmak mek E) Sınıf rehber öğretmeninden onun hakkında bilgi almak 2. Bir bireyin hatalarından dolayı aşırı de- 5. Rehberlik anlayışına sahip bir öğret- recede suçluluk duymaması, kendin- menin aşağıdaki davranışlardan han- den utanmaması, hatalarını fark edip gisini sergilemesi beklenmez? bunları kişiliğinin bir parçası sayması, aşağıdaki kavramlardan hangisiyle en A) Öğrencileri ile sıcak ve olumlu bir ik- iyi açıklanabilir? lim oluşturmak A) Otantik olma B) Öğrencilerin duygularına önem ver- mek B) Kendini kabul C) Sorun yaşayan ve sorununu kendi C) Özyeterlik çözemeyen öğrenciye psikolojik yar- dım vermek D) İdeal benlik D) Öğrencilerin sahip oldukları kapasite- E) İçten denetimli olma yi geliştirmelerine yardımcı olmak E) Öğrencilerin ilgi, yetenek ve beceri- lerini geliştirmek için çeşitli etkinlikler düzenlemek 232 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

REHBERLİK ANLAYIŞI İLİŞKİLER (ÇÖZÜM) 1. Ergenlik döneminde beden yapısında mey- 4. Sınıfta sürekli olarak üzgün ve mutsuz bir dana gelen değişikliklerde bireysel farklı- öğrenci olduğu bilgisi soruda verilmiş olup lıklar görülebilir. Bu durumda okul rehber “sürekli” ifadesinden hareketle bu durumun öğretmeninin ergenlik döneminde beden anlık bir şey olmadığı sonucuna varılabilir. yapısındaki değişmeler hakkında bilgiler Bir öğrencinin sürekli olarak üzgün ve mut- vererek öğrencinin rahatlamasını sağlaması suz olması durumu, psikolojik bir problemi uygun olacaktır. akla getirmekte olup bu durumun öncelikli olarak anlaşılması gerekmektedir. Soruda Cevap A bir öğretmenden söz edilmektedir. Psikolo- jik bir problemi analiz etmek ve bu duruma 2. Kendini kabul (self-acceptance) kavramı bi- ilişkin yardımlar sunmak, öğretmenin bilgi reyin hissettiklerinin, davranışlarının ve dü- ve becerisi dâhilinde yapabileceği çalışma- şüncelerinin farkına olması ve kendini olum- lar değildir. Bu nedenle öğrenciyi bir uzma- lu ve olumsuz yanlarıyla kabul etmesi olarak na yönlendirmesi, uzman desteğinin alın- tanımlanır. Ayrıca kendini kabul etmek yüz- masını sağlaması gerekmektedir. Bu yönde leşmemiz gereken gerçeklerle samimiyetle seçenekler incelendiğinde, “Okul rehber yüzleşmek, kendimize karşı dürüst olmak öğretmenine yönlendirmek” seçeneği, ifade demektir.Buna göre bireyin hatalarından edilenlere uygunluk göstermektedir. dolayı aşırı derecede suçluluk duymaması, kendinden utanmaması, hatalarını fark edip Cevap D bunları kişiliğinin bir parçası sayması kendi- ni kabul kavramı ile açıklanır. Cevap B 3. Çocuğun bir yetişkin tarafından; cinsel uyarı 5. Rehberlik anlayışına sahip bir öğretmen; öğ- ve doyum için kullanılması, fuhuşa zorlan- rencileri ile sıcak ve yakın bir ilişki kurmak, ması, pornografi gibi suçlarda cinsel obje öğrencilerinin duygularına önem vermek, olarak kullanılması cinsel istismardır. Cinsel öğrencilerinin sahip oldukları kapasiteyi ge- istismar, karmaşık nedenleri ve trajik sonuç- liştirmesine yardım etmek ve sahip olduğu ları olan, tıbbi, hukuki, gelişimsel ve psi- nitelikleri geliştirici etkinlikler düzenlemek ko-sosyal kapsamlı ciddi bir sorundur. Bu gibi davranışlar sergileyebilirler. Ancak reh- anlamda çocuğun cinsel istismarında multi- berlik anlayışına sahip bir öğretmen, öğren- disipliner yaklaşım esastır ve bu yaklaşımın cilere psikolojik yardım vermek gibi bir ça- bir parçası olarak psikolojik danışman ço- lışmayı yürütmez. Çünkü psikolojik yardım cuk ve ailesine yardım etmekle birlikte eyle- vermek, öğretmenlerden değil, psikolojik mi yasal birimlere bildirme yükümlülüğünün danışmanlardan beklenen bir görevdir. Öğ- olduğunu unutmamalıdır. T.C.K 280. Madde retmenler rehberlik alanında uzman olma- “görevin yapıldığı sırada suç belirtisi ile kar- dıklarından, böyle bir yardım veremezler. şılaşılması” durumunda yetkili makamlara bildirilmesini zorunlu kılmıştır. Dolayısıyla Cevap C burada yapılması gereken okul yönetimini haberdar ederek durumu ilgili resmi kurum- lara bildirmektir. Cevap C KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 233



PROGRAM GELİŞTİRME Eğitim Bilimine Giriş – Temel Kavramlar Program Geliştirmeye Giriş Program Geliştirme Model ve Yaklaşımları Program Geliştirmenin Planlanması Hedefler ve Belirlenmesi İçerik Eğitim Durumları Programın Denenmesi ve Değerlendirilmesi Plan Posner’a Göre Program Türleri Türk Eğitim Sistemi Yenilenmiş Bilişsel Alan Taksonomisi Program Tasarım Yaklaşımları İçerik Düzenleme Yaklaşımları Eğitim Türleri Program Geliştirmenin Kuramsal Temelleri



EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ – TEMEL KAVRAMLAR 1. Kazanılmış yaşantı, bireylerin birbirleriyle 1. Öğrenme bireyin davranışlarında kendi ya- ve çevresiyle etkileşimi sonucu bireyler- şantısı yoluyla gerçekleşen nispeten kalıcı de kalıcı izli davranış değişikliği oluşma- izli davranış değişiklikleridir. Başka bir anla- sıdır. tımla öğrenme yaşantılarla kazanılmış dav- ranış değişikliklerini ifade eder. Bu anlamda Aşağıdakilerden hangisi kazanılmış öğrenmenin gerçekleşmesi için bireyin bir yaşantıya uygun bir örnek değildir? yaşantı geçirmesi ve bu yaşantı sonunda davranışlarda belli düzeyde kalıcı değişikli- A) Bir yakınını cinayette kaybeden Ne- ğin meydana gelmesi gerekir. “A”, “B”, “C” vin, gazetelerde önce cinayet haber- ve “E” seçeneklerindeki ifadeler kazanılmış lerini okur. yaşantıları yansıtmaktadır. “D” seçeneğin- deki ifade ise kazanılmış yaşantı örneği de- B) Oğuz, derste öğretmenin verdiği ör- ğildir. Çünkü burada önceki yaşantılarından neği başka bir problemin çözümünde öğrendiklerine ilişkin bir davranış sergilen- kullanır. memektedir. C) Burak, oynadığı her satranç oyunun- Cevap D da model aldığı satranç ustasının açı- lış hamlesiyle oyuna başlar. D) Fatma, ders arasında sınıf arkadaş- larıyla birlikte çektirdiği fotoğraflara bakar. E) Kemal, izlediği filmden kavga sahne- lerini arkadaşlarına göstererek anlatır. 2. Eğitimin açık bir sistem olduğu düşü- 2. A, B, C ve D basamağında verilenler siste- nüldüğünde aşağıdakilerden hangisi min girdi, E seçeneğinde verilen ifade ise eğitim sisteminin girdilerinden biri de- sistemin işlem öğesi ile ilgilidir. ğildir? Cevap E A) Öğrencilerin cinsiyet dağılımı B) Öğrencilerin dersle ilgili tutumları C) Okullara gönderilen sınıf geçme yö- netmeliği D) Ailenin öğrencinin ihtiyacını gidermek için harcadığı para E) Soruyu cevaplayamayan öğrenciye verilen ipucu KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 237

PROGRAM GELİŞTİRMEYE GİRİŞ 1. Posner beş tür eğitim programı olduğunu 3. İyinin, doğrunun ve güzelin evrenselli- söylemektedir. Bunlar; resmi program, ğini, değerlerin mutlak olduğunu ve de- uygulamadaki program, örtük program, ğişmezliğini, tutarlılık kavramının önemli ekstra program ve ihmal edilen (geçersiz) olduğunu savunan bir öğretmen, öğren- programdır. cilerine seçme özgürlüğü tanımakta, on- ların seçme ve karar verme becerilerini Posner’in eğitim programını bu şekil- geliştirmek istemektedir. de ayırmasının uygulamadaki anlamı ya da katkısı ne olabilir? Bu öğretmen için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Eğitim araştırmacılarının resmî prog- ramın önemini kavramalarına neden A) Gerçekçi B) İdealist olur. C) Yararcı D) Varoluşçu E) İlerlemeci B) Eğitim reformlarının başarı ve başa- rısızlıklarının nedenlerini belirlemeye yardımcı olur. C) Program geliştirme alanının ne kadar dinamik bir süreç olduğunun kavran- masına yardımcı olur. D) Program değerlendirmenin sistema- tik olarak yapılması gerektiğini ortaya koymaya yardımcı olur. E) Aynı programın farklı boyutlarını ve farklı akademik çıktılarını belirlemeye yardımcı olur. 2. Türk eğitim sisteminde eğitim prog- 4. Öğretmenler genellikle söz dinleyen ve ramları ve öğretmenlerin rolleriyle ilgili kurallara uygun davranan öğrencilere olarak aşağıdakilerden hangisi doğru- sempati duyarlar. Yapılan araştırmalar, dur? öğretmenlerin tepkilerinin, öğrencilerin derslerdeki başarısızlıklarından çok, ku- A) Eğitim programları Millî Eğitim Bakan- rallara uymamalarına yönelik olduğunu lığı tarafından hazırlanır, öğretmenler ortaya koymaktadır. Öğrencilere bu ko- yalnızca uygulamaktan sorumludur. nuda bir açıklama yapılmasa da onlar, kurallara uygun davrandıklarında bunun B) Eğitim programlarının hazırlanmasın- başarı olasılığını etkileyebileceğini, sınav- dan ve değerlendirilmesinden Talim da doğru yanıtlar vermeseler de iyi not Terbiye Kurulu Başkanlığı, uygulan- alabileceklerini düşünürler. Bu durumda, masından ise öğretmenler sorumlu- kurallara karşı çıktıklarında cezalandırıla- dur. bileceklerini ya da öğretmenleri tarafın- dan dışlanabileceklerini öğrenirler. C) İl ya da ilçe Millî Eğitim Müdürlükleri eğitim programlarını hazırlar, öğret- Bu öğrenmeler aşağıdakilerden hangi- menler programları uygular ve değer- sinin kapsamında ortaya çıkar? lendirir. A) Türk millî eğitiminin amaçları D) Öğretmenler, okul müdürlerinin ve müfettişlerin yönlendirmesiyle eğitim B) Uygulanan program programlarını uygulamaktan sorum- ludur. C) Büyüklerin önerileri E) Öğretmenler, eğitim programlarının D) İhmal edilen program uygulanmasında ve değerlendirilme- sinde sorumluluk taşırlar. E) Örtük program 238 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

5. Öğrencilerin yaratıcı, araştırıcı birey- Program Geliştirmeye Giriş ler olarak yetişmelerini öngören, okul içi ve dışı faaliyetleri kapsayan ve 7. Aşağıdakilerden hangisi yeni geliştiri- öğrencilerin toplumsal hayata uyum len bir programa süreklilik kazandır- sağlamaları üzerinde duran örtük mada önemli değildir? programın dayandığı temel ilke aşağı- dakilerden hangisidir? A) Programın bölgesel farklılık ve ihti- yaçları dikkate alması A) Eğitim süreci günlük yaşam süreçle- rinden farklı değildir. B) Öğretmenlere programın uygulanma- sıyla ilgili hizmet öncesi ve hizmet içi B) Eğitim sürecinde konu alanı çok iyi eğitim verilmesi özümlenmelidir. C) Programın öğretmen ve öğrencilerde C) Okulun temel işlevi, kültürü etkili bir bilim okuryazarlığını geliştirmesi şekilde yeni nesillere aktarmaktır. D) Programda dersler arası ilişkilendir- D) Eğitimin işlevi toplumsal hayatı yeni- meyi yansıtan öğrenme alanları üze- den düzenlemektir. rinde durulması E) Öğrenci soyut düşünmeli ve zihinsel E) Programda ölçme veya değerlendir- disiplin sağlamalıdır. me amacıyla sadece sınavların öne- rilmesi 6. Yapılandırmacılık yaklaşımına göre ha- 8. Yaşam boyu öğrenme merkezlerinde, her zırlanan bir eğitim programı geliştirilirken yaşta bireyin fiziksel ve zihinsel gelişimi bireyin ilgi ve ihtiyaçları göz önünde bu- dikkate alınarak çeşitli yaşam becerileri lundurulmuş, okuldaki deneyimler yaşa- kazanması amaçlanır. mın kendisi olarak benimsenmiştir. Bu merkezlerdeki uygulamaların daha Buna göre bu eğitim programları hangi çok hangi program kapsamına girdiği eğitim felsefesini temel almıştır? söylenebilir? A) Yeniden kurmacılık A) Mesleki eğitim programı B) İlerlemecilik B) Örtük program C) Gerçekçilik C) Ders programı D) Daimicilik D) Çalışma programı E) Esasicilik E) Hizmet içi eğitim programı KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 239

Program Geliştirmeye Giriş 9. Betül Öğretmen, öğrenme-öğretme sü- 11. İnformal öğrenmede, öğrencilerin bilgiyi recinde geçmiş konuları tekrar ederek okul ortamından farklı olarak millî park, öğrenmenin önemini sık sık vurgular. En müze, bilim ve sanat merkezleri ve ben- doğru ve gerçekçi bilgilerin geçmiş ko- zeri alanlarda birincil kaynaklardan elde nulara bağlı kalınarak öğrenileceğini söy- ederek anlamlandırdıkları söylenebilir. Bu ler. Aynı zamanda sınıftaki tek otoritenin süreçte öğrenciler yaparak, yaşayarak kendisi olduğunu da öğrencilere hisset- öğrenebilirler ve somut yaşantılar kaza- tirmekten çekinmez. nabilirler. Betül Öğretmen’in hangi eğitim felse- Buna göre, informal öğrenme aşağı- fesi ilkelerine uygun davrandığı söyle- daki programlardan hangisinin kapsa- nebilir? mında daha etkili gerçekleştirilebilir? A) Yararcılık B) Daimîcilik A) Modüler B) Çekirdek C) Sarmal C) İlerlemecilik D) Esasicilik D) Örtük E) Tematik E) Varoluşçuluk 10. Cumhuriyet’in ilanından sonra eğitim sis- 12. Türk erkeğiyle evli olan yabancı bir kadın temini yeniden yapılandırmak üzere bazı eve girerken ayakkabılarını çıkarmayı, girişimlerde bulunulmuştur. Bu amaçla büyüklerin elini öpmeyi ve misafirperver- 1924 yılında John Dewey Türkiye’ye da- liği öğrenir. Türk erkeği ise eşinden pizza vet edilmiş ve incelemeler yapıp öneriler- yapmayı ve değişik dans figürleri öğrenir. de bulunması istenmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisine John Dewey’nin bu çalışmaları Türk örnek olarak verilebilir? Millî Eğitim Sistemi’nde hangi geliş- melere öncü olmuştur? A) Kültürleşme A) Sekiz yıllık ilköğretim süreci deneme B) Örgütleme çalışmalarına C) Kültürlenme B) Tevhid-i Tedrisat (öğretim birliği) Ka- nunu’nun kabulüne D) Bireyselleştirme C) Millî Eğitim şûralarının yapılmasına E) Zoraki kültürleme D) İlköğretim Kanunu’nun hazırlanması- na ve yürürlüğe girmesine E) Köy enstitülerinin kurulmasına ve öğ- renci merkezli sistemin yaygınlaşma- sına 240 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

13. Matematik dersinde, öğretmen ile öğren- Program Geliştirmeye Giriş ciler arasında geçen bir konuşma şöyle- 14. Hayat bilgisi dersinde, milli ve dini dir: bayramlar ve yerel kurtuluş günleri ile Öğretmen : Şimdi öğreneceğimiz çok ilgili konuların ele alınma (işleniş) za- zor bir konu ama disiplinli manı belirlenirken öncelikle aşağıda- çalışırsanız öğrenirsiniz. kilerden hangisi göz önünde tutulma- Yaşam, kurallı ve disiplinli lıdır? olmayı gerektirir. A) Öğretim programlarındaki sırası B) Bayramın veya kurtuluş gününün tari- Zeynep : Öğretmenim tahtadaki şekli defterime yan olarak hi çizebilir miyim? C) Bu günlerin veya konuların derslerle Öğretmen : H ayır, ben ne yapıyorsam ilgisi aynısını yapın. Siz her şeyi D) Öğrencilerin hazır olma düzeyleri benden öğreniyorsunuz. E) Derste işlenen diğer konulara uygun- Selim : Öğretmenim ben o soruyu luğu formül kullanmadan başka bir yoldan da çözdüm, is- 15. Öğrencilerin öğrenmelerinde; okul bah- terseniz göstereyim. çesi, koridor, kantin, spor salonu ortam- ları önemlidir. Bu ortamlarda kullanılan Öğretmen : B enim verdiğim formülü dil, iletişim, giyim, yeme-içme biçimi sınıf ezberle ve o şekilde çöz. içi öğrenmelerinden farklı öğrenmelere Sınavda formülsüz çözüm- yol açabilir. leri kabul etmeyeceğim. Bu formüller yüzyıllardır Bu durum, aşağıda verilenlerden han- kullanılıyor, sen de kullan. gisini en iyi ifade eder? A) Öğretim programı Bu örnekteki öğretmen hangi eğitim B) Örtük program felsefesine göre davranmaktadır? C) Ekstra program D) İhmal edilen program A) Daimîcilik E) Gerçekleşen program B) Esasicilik C) İlerlemecilik D) Yeniden kurmacılık E) Yararcılık KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 241

Program Geliştirmeye Giriş 16. Mezunların niteliklerinin piyasa ihtiyaçla- 19. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, birey- rına cevap vermemesi, toplumda okula lere evlilik öncesinde evliliğe uyum eğiti- karşı güvenin sarsılmasına ve okulun iş- mi vermeyi planlamaktadır. levlerinin sorgulanmasına sebep olmuş- tur. Okulun itibarının devam etmesi ve Planlanan bu eğitim Türk Millî Eği- geliştirilmesi konusunda çeşitli görüşler timi’nin temel ilkelerinden hangisini tartışılmaktadır. Bunlardan biri “Okul, daha çok desteklemektedir? gelişimin merkezi olmalı, piyasaya ürün satmalı, bir adım önde gitmeli ve topluma A) Süreklilik B) Bilimsellik liderlik yapmalıdır.” şeklinde özetlenmiş- tir. C) Karma eğitim D) Yöneltme E) Fırsat ve imkân eşitliği Bu görüşü savunan kişinin esas aldığı eğitim felsefesi aşağıdakilerden han- gisidir? A) İdealizm B) Daimîcilik 20. Aşağıdakilerden hangisi, öğretim programı geliştirmede eğitim felsefe- C) Esasicilik D) İlerlemecilik sinin temel işlevlerinden birini vurgu- lamaktadır? E) Yeniden kurmacılık A) Kazanımların işlevsel olup olmadığını 17. Bir ülkede uygulanmakta olan öğretim inceleme programı, temel eserlerin incelenmesi esasına dayanmakta iken bunun yerine B) Kazanımların iç ve dış tutarlılığını de- öğrencilerin hazırbulunuşlukları, ilgileri ve netleme ihtiyaçları esas alınarak programın ögele- rinin belirlendiği yeni bir program anlayı- C) Kazanımların öğrenci düzeyine uy- şına geçiş yapılmıştır. gunluğunu kontrol etme Bu anlayış değişikliği, aşağıdaki prog- D) Toplumun ihtiyaç duyduğu meslekleri ram geliştirme temellerinden hangi- belirleme siyle en fazla ilişkilidir? E) Programın deneme uygulamasına ka- rar verme A) Felsefi B) Toplumsal C) Tarihî D) Ekonomik E) Psikolojik 18. Aşağıdakilerden hangisi, okulun örtük 21. Okula başlama yaşının 66 aya çekilme- amaçlarıyla en az ilgilidir? siyle birlikte ilkokul 1. sınıf öğretim prog- ramlarının gözden geçirilmesine ihtiyaç A) Bireyleri sorumluluk almaya yönlen- duyulmuştur. dirmek Buna göre programda yapılması gere- B) Okulda düzenli bir ortam oluşturmak ken değişiklikler, program geliştirme- nin aşağıdaki kuramsal temellerinden C) Öğrencilerin ihtiyaç duydukları bilgile- hangisiyle ilgilidir? ri öğretmek A) Psikolojik B) Tarihî D) Sosyal ortamın oluşmasını destekle- mek C) Ekonomik D) Felsefi E) Öğrencileri toplumsal hayata hazırla- E) Toplumsal mak 242 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

PROGRAM GELİŞTİRMEYE GİRİŞ (ÇÖZÜM) 1. İlgili kaynaklarda eğitim-öğretim sürecinde 3. Öğretim sürecinde temel alınan felsefe, kullanılan program türlerine ilişkin çeşitli öğretimi tasarlamaktan öğretim süreci- gruplamalar ve açıklamalar yer almakta- ni gerçekleştiren öğretmen davranışlarına dır. Bu gruplamalardan biri Posner’a aittir. kadar birçok boyutta belirleyici ve yönlen- Posner, program türlerini resmi program, diricidir. Hem öğretimi tasarlarken hem de uygulamadaki program, örtük program eks- öğretimi gerçekleştirirken neye, ne kadar tra program ve ihmal edilen program olmak önem verileceğini belirleyen; felsefedir. Bu üzere gruplamıştır. Gerçekte sıralanan bu anlamda öğretmenlerin öğretim sürecinde- program türleri aynı programın farklı ba- ki öncelikleri, bir anlamda temele aldıkları kış açılarıyla incelenmesidir. Bu gruplama, felsefeyi yansıtır. Soru kökü bu açıdan in- program türlerinin birbirleriyle olan ilişkile- celendiğinde; “iyinin, doğrunun ve güzelin rinden hareketle program geliştirme alanı- evrenselliğini, değerlerin mutlak olduğunu nın dinamikliğini, dolayısıyla aynı programın ve değişmezliğini” temel alan öğretmenin, farklı boyutları ve farklı akademik çıktıları ol- idealizmi; “Öğrencilerine seçme özgürlüğü duğunu ve programları değerlendirme süre- tanıyan, onların seçme ve karar verme be- cinin sistematik olarak yapılması gerektiğini cerilerini geliştirmek isteyen” öğretmenin ortaya koymaktadır. Aynı zamanda yapılan ise, Varoluşçu felsefeye uygun davrandığı bu gruplama, öğretim süreçlerindeki başarı söylenebilir. Sorunun doğru yanıtı ÖSYM ve başarısızlıkları belirlemede yardımcı olur. tarafından “B” seçeneği olarak belirtilmek- ÖSYM bu sorunun doğru yanıtını “B” seçe- le birlikte, soru kökündeki ifadenin ilk kısmı neği olarak açıklamakla birlikte, yukarıdaki “B” seçeneğindeki İdealizmi, ikinci kısmı ise gerekçelerde “C”, “D” ve “E” seçenekleri de “D” seçeneğinde ifade edilen Varoluşculuğu doğru yanıt niteliğindedir. işaret etmektedir. Cevap B Cevap B 2. Talim Terbiye Kurulu’nun görevi Milli Eğitim 4. Örtük program, ders dışı etkinliklerini de Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı içine alan çok geniş bir kavramdır. Öğren- Yönetmeliği’nde; “Eğitim ve öğretim ile ilgili me yaşantıları sürecinde yazılı olarak ortaya plan ve programları, ders araç ve gereçle- konulmayan fakat öğrencilerin kazanması rini hazırlamak, incelemek ve geliştirmek” istenen ya da beklenen bilgiler, değerler, olarak tanımlanmıştır. Başka bir ifadeyle tutumlar ya da düşüncelerdir. Başka bir an- eğitim sistemimizde öğretim programlarının latımla; mesaj, etkinlik ve uygulamalardır. Bu hazırlanması, değerlendirilmesi ve gelişti- program, okulun öğrencilere dolaylı olarak rilmesinden Talim ve Terbiye Kurulu, uygu- öğrettiği her şeyi kapsamaktadır. Paragraf- lanmasından ise öğretmenler sorumludur. taki açıklamaya göre öğrencilerin kurallara Programların uygulanması sürecinde ise uygun davranmayı öğrenmesi; örtük prog- öğretmenlere okul müdürleri ve müfettişler ram kapsamındaki öğrenmedir. Çünkü bu rehberlik eder. Bu açıklamalardan hareket- öğrenme, yazılı olmayan ancak öğrencilerin le Türk eğitim sisteminde eğitim program- kazanması beklenen değerler ve tutumlara ları ve öğretmenlerin rolleriyle ilgili olarak, örnektir. ÖSYM tarafından doğru seçenek olarak açıklanan “E” seçeneği dışında, “Eğitim programlarının hazırlanmasından ve değer- lendirilmesinden Talim Terbiye Kurulu Baş- kanlığı, uygulanmasından ise öğretmenler sorumludur.” Ve “Öğretmenler, okul mü- dürlerinin ve müfettişlerin yönlendirmesiyle eğitim programlarını uygulamaktan sorum- ludur.” ifadeleri de doğrudur. Cevap E Cevap E KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 243

Program Geliştirmeye Giriş 5. Örtük program ders dışı etkinlikleri de içine 8. Örtük program ders içi ve dışı etkinlikleri alan çok geniş bir kavramdır. Öğretim süre- de içine alan çok geniş bir kavramdır. Örtük cinde yazılı olarak ortaya konulmayan, fakat program öğretme-öğrenme sürecinde yazılı öğrencilerin kazanması beklenilen bilgileri, olarak ortaya konulmayan, fakat öğrenci- becerileri ve tutumları içerir. Bu program lerin kazanması istenilen veya beklenilen okulun öğrencilere dolaylı olarak öğrettiği bilgiler, değerler, tutumlar ya da düşünceleri her şeyi kapsamaktadır. Bu nedenle örtük kapsar. Bu çerçevede yaşam boyu öğren- program kapsamındaki etkinliklerin günlük me merkezlerinde, her yaşta bireyin fiziksel yaşamla doğrudan ilişkisi olması gerekir. ve zihinsel gelişimi dikkate alınarak çeşitli Diğer yandan öğrencilerin yaratıcı, araştırıcı yaşam becerileri kazanması amacıyla dü- bireyler olarak yetişmelerini öngören, okul zenlenen faaliyetler daha çok örtük program içi ve dışı faaliyetleri kapsayan ve öğren- kapsamında değerlendirilebilir. cilerin toplumsal hayata uyum sağlamaları üzerinde duran örtük programın söz konusu Cevap B nitelikleri öğrencilere kazandırabilmesi için günlük yaşan süreçleriyle iç içe olması ge- 9. Esasicilik, programın daha çok konu alanı rekir. üzerinde duran, öğretmen merkezli olan ve öğretmeni alanında uzman olarak değerlen- Cevap A diren, öğretmen otoritesinin sınıfta sağlan- ması gerektiği görüşünü benimseyen ve öğ- 6. Bireyin ilgi ve ihtiyaçları göz önünde bulun- renmenin doğasında sıkı çalışma ve zorlama duran, okuldaki deneyimler yaşamın kendisi vardır ilkesini temel alan eğitim felsefesidir. olarak benimseyen yapılandırmacılık yakla- Bu açıklamalar ışığında, Betül Öğretmenin, şımın temelinde ilerlemeci eğitim felsefesi öğrenme-öğretme sürecinde geçmiş ko- yer almaktadır. Birey merkezli olan ilerle- nuları tekrar ederek en doğru ve gerçekçi meci eğitim felsefesi de öğretimi planlarken bilgilerin geçmiş konulara bağlı kalınarak ve gerçekleştirirken öğrencilerin ilgi ve ihti- öğrenileceğini söylemesi, aynı zamanda yaçlarının temel alınmasını ve öğrencilerin sınıftaki tek otoritenin kendisi olduğunu da öğretmen rehberliğinde öğretim sürecinde öğrencilere hissettirmesi esasicilik felsefesi- aktif olarak katılmasını benimser. nin ilkelerine uygun davrandığının gösterge- si olarak yorumlanabilir. Cevap B Cevap D 7. Yeni hazırlanan programın uygulanıp ülke genelinde yaygınlaştırılması ve uygulamanın 10. Cumhuriyet’in ilk yıllarında eğitim sistemi- devamlılığının sağlanması için; programın mizi şekillendirmek ve geliştirmek amacıyla bölgesel farklılık ve ihtiyaçları dikkate alma- Atatürk tarafından John Dewey gibi bazı sı, öğretmenlere programın uygulanmasıyla tanınmış eğitimciler ülkemize çağrılmış ve ilgili hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim veril- eğitim sistemimiz hakkında araştırmalar mesi, programın öğretmen ve öğrencilerde yapıp rapor sunmaları istenmiştir. Dewey’in bilim okuryazarlığını geliştirmesi, programda İstanbul, İzmir, Bursa ve Ankara’da, okulla- dersler arası ilişkilendirmeyi yansıtan öğren- rın kapalı olduğu yaz aylarında yaptığı ince- me alanları üzerinde durulması gibi öneriler lemelerin sonucunda hazırladığı rapor doğ- dikkate alınmalıdır. Ancak programda ölçme rultusunda köy enstitülerinin kurulmasına ve veya değerlendirme amacıyla sadece sı- öğrenci merkezli sistemin yaygınlaşmasına navların önerilmesi yalnızca sınama durum- öncü olmuştur. larına öğesine yönelik bir öneri olduğu gibi bilimsel olarak yanlış bir öneridir. Cevap E Cevap E 244 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular