HỒ CHÍ MINH TOÀN TẬP PHẦN 2

286 Hå CHÝ MINH TOµN TËP 4. V× sao mµ sinh ra d©n téc c¸ch mÖnh? Mét n−íc cËy cã søc m¹nh ®Õn c−íp mét n−íc yÕu, lÊy vâ lùc cai trÞ d©n n−íc Êy, vµ giµnh hÕt c¶ quyÒn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. D©n n−íc Êy ®· mÊt c¶ tù do ®éc lËp, l¹i lµm ra ®−îc bao nhiªu th× bÞ c−êng quyÒn v¬ vÐt bÊy nhiªu. Nã ®· c−íp hÕt s¶n vËt, quyÒn lîi cña d©n råi, khi cã giÆc gi·, nã l¹i b¾t d©n ®i lÝnh chÕt thay cho nã. Nh− trong trËn ¢u chiÕn 1914 - 1918, T©y b¾t ta ®i lÝnh, sau l¹i gia thuÕ gia s−u. §¸nh ®−îc th× nã h−ëng lîi quyÒn, thua th× m×nh ®· chÕt ng−êi l¹i h¹i cña. Nãi tãm l¹i lµ bän c−êng quyÒn nµy b¾t d©n téc kia lµm n« lÖ, nh− Ph¸p víi An Nam. §Õn khi d©n n« lÖ Êy chÞu kh«ng næi n÷a, tØnh ngé lªn, ®oµn kÕt l¹i, biÕt r»ng thµ chÕt ®−îc tù do h¬n sèng lµm n« lÖ, ®ång t©m hiÖp lùc ®¸nh ®uæi tôi ¸p bøc m×nh ®i; Êy lµ d©n téc c¸ch mÖnh. 5. V× sao mµ sinh ra giai cÊp c¸ch mÖnh? Trong thÕ giíi cã 2 giai cÊp: A. T− b¶n (kh«ng lµm c«ng mµ h−ëng lîi). B. C«ng vµ n«ng (lµm khã nhäc mµ ch¼ng ®−îc h−ëng). Nh− ng−êi thî An Nam, lµm ë má than Hßn Gay, mét ngµy lµm 11 giê, ®Çu n¨m lµm ®Õn cuèi, mét ngµy chØ ®−îc 3 hµo, ¨n ch¼ng ®ñ ¨n, mÆc kh«ng cã mÆc, ®au kh«ng cã thuèc, chÕt kh«ng cã hßm. Cßn anh chñ má Êy kh«ng bao giê nhóng tay ®Õn viÖc g×, mµ nã ¨n sung mÆc s−íng, lªn ngùa xuèng xe, mçi n¨m l¹i ®−îc mÊy m−¬i triÖu ®ång lêi (n¨m 1925 nã ®−îc 17.000.000 ®ång). Thö hái 17 triÖu Êy th»ng chñ T©y lµm ra hay lµ c«ng nh©n An Nam lµm ra? D©n cµy ta ruéng kh«ng cã mµ cµy, mµ tôi ®ån ®iÒn T©y nã chiÕm hÕt 122.000 mÉu ruéng tèt ë Trung Kú, 150.000 mÉu ë Nam Kú.

§−êng c¸ch mÖnh - C¸ch mÖnh 287 D©n ta n¬i th× kh«ng ®ñ ¨n, n¬i th× chÕt ®ãi, mµ ®iÒn chñ mçi n¨m nã b¸n g¹o gÇn 1.000 triÖu quan tiÒn T©y1) (n¨m 1925 nã b¸n 911.477.000 quan). N−íc ta nh− vËy, c¸c n−íc còng nh− vËy. C«ng n«ng kh«ng chÞu næi, ®oµn kÕt nhau ®¸nh ®uæi t− b¶n ®i, nh− bªn Nga, Êy lµ giai cÊp c¸ch mÖnh; nãi tãm l¹i lµ giai cÊp bÞ ¸p bøc c¸ch mÖnh2) ®Ó ®¹p ®æ giai cÊp ®i ¸p bøc m×nh. 6. C¸ch mÖnh chia lµm mÊy thø? C¸ch mÖnh chia ra hai thø: A. Nh− An Nam ®uæi Ph¸p, Ên §é ®uæi Anh, Cao Ly3) ®uæi NhËt, PhilÝppin ®uæi Mü, Tµu ®uæi c¸c ®Õ quèc chñ nghÜa ®Ó giµnh lÊy quyÒn tù do b×nh ®¼ng cña d©n n−íc m×nh, Êy lµ d©n téc c¸ch mÖnh. B. TÊt c¶ d©n cµy, ng−êi thî trong thÕ giíi bÊt kú n−íc nµo, nßi nµo ®Òu liªn hîp nhau l¹i nh− anh em mét nhµ, ®Ó ®Ëp ®æ tÊt c¶ t− b¶n trong thÕ giíi, lµm cho n−íc nµo, d©n nµo còng ®−îc h¹nh phóc, lµm cho thiªn h¹ ®¹i ®ång - Êy lµ thÕ giíi c¸ch mÖnh. Hai thø c¸ch mÖnh ®ã tuy cã kh¸c nhau, v× d©n téc c¸ch mÖnh th× ch−a ph©n giai cÊp, nghÜa lµ sÜ, n«ng, c«ng, th−¬ng ®Òu nhÊt trÝ chèng l¹i c−êng quyÒn. Cßn thÕ giíi c¸ch mÖnh th× v« s¶n giai cÊp ®øng ®Çu ®i tr−íc. Nh−ng 2 c¸ch mÖnh Êy vÉn cã quan hÖ víi nhau. ThÝ dô: An Nam d©n téc c¸ch mÖnh thµnh c«ng th× t− b¶n Ph¸p yÕu, t− b¶n Ph¸p yÕu th× c«ng n«ng Ph¸p lµm giai cÊp c¸ch mÖnh còng dÔ. Vµ nÕu c«ng n«ng Ph¸p c¸ch mÖnh thµnh c«ng, th× d©n téc An Nam sÏ ®−îc tù do. VËy nªn c¸ch mÖnh An Nam víi c¸ch mÖnh Ph¸p ph¶i liªn l¹c víi nhau. _______________ 1) §ång phr¨ng Ph¸p (BT). 2) Giai cÊp bÞ ¸p bøc c¸ch mÖnh, tøc lµ giai cÊp bÞ ¸p bøc lµm c¸ch m¹ng (BT). 3) Nay lµ n−íc TriÒu Tiªn (BT).

288 Hå CHÝ MINH TOµN TËP 7. Ai lµ nh÷ng ng−êi c¸ch mÖnh? V× bÞ ¸p bøc mµ sinh ra c¸ch mÖnh, cho nªn ai mµ bÞ ¸p bøc cµng nÆng th× lßng c¸ch mÖnh cµng bÒn, chÝ c¸ch mÖnh cµng quyÕt. Khi tr−íc t− b¶n bÞ phong kiÕn ¸p bøc cho nªn nã c¸ch mÖnh. B©y giê t− b¶n l¹i ®i ¸p bøc c«ng n«ng, cho nªn c«ng n«ng lµ ng−êi chñ c¸ch mÖnh1). 1. Lµ v× c«ng n«ng bÞ ¸p bøc nÆng h¬n, 2. Lµ v× c«ng n«ng lµ ®«ng nhÊt cho nªn søc m¹nh h¬n hÕt, 3. Lµ v× c«ng n«ng lµ tay kh«ng ch©n råi, nÕu thua th× chØ mÊt mét c¸i kiÕp khæ, nÕu ®−îc th× ®−îc c¶ thÕ giíi, cho nªn hä gan gãc. V× nh÷ng cí Êy, nªn c«ng n«ng lµ gèc c¸ch mÖnh; cßn häc trß, nhµ bu«n nhá, ®iÒn chñ nhá còng bÞ t− b¶n ¸p bøc, song kh«ng cùc khæ b»ng c«ng n«ng; 3 h¹ng Êy chØ lµ bÇu b¹n c¸ch mÖnh cña c«ng n«ng th«i. 8. C¸ch mÖnh khã hay lµ dÔ? Söa c¸i x· héi cò ®· mÊy ngµn n¨m lµm x· héi míi, Êy lµ rÊt khã. Nh−ng biÕt c¸ch lµm, biÕt ®ång t©m hiÖp lùc mµ lµm th× ch¾c lµm ®−îc, thÕ th× kh«ng khã. Khã dÔ còng t¹i m×nh, m×nh quyÕt chÝ lµm th× lµm ®−îc. Nh−ng muèn lµm c¸ch mÖnh th× ph¶i biÕt: A- Tôi t− b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa nã lÊy t«n gi¸o vµ v¨n ho¸ lµm cho d©n ngu, lÊy phÐp luËt buéc d©n l¹i, lÊy søc m¹nh lµm cho d©n sî, lÊy phó quý lµm cho d©n tham. Nã lµm cho d©n nghe ®Õn 2 ch÷ c¸ch mÖnh th× sî rïng m×nh. VËy c¸ch mÖnh tr−íc ph¶i lµm cho d©n gi¸c ngé. B- D©n khæ qu¸ hay lµm b¹o ®éng, nh− d©n An Nam ë Trung Kú kh¸ng thuÕ, Hµ Thµnh ®Çu ®éc, Nam Kú ph¸ kh¸m; kh«ng cã chñ nghÜa, kh«ng cã kÕ ho¹ch, ®Õn nçi thÊt b¹i m·i. _______________ 1) C«ng n«ng lµ ng−êi chñ c¸ch mÖnh, tøc lµ c«ng nh©n vµ n«ng d©n lµ lùc l−îng nßng cèt, lµ ®éi qu©n chñ lùc cña c¸ch m¹ng (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - C¸ch mÖnh 289 VËy c¸ch mÖnh ph¶i gi¶ng gi¶i lý luËn vµ chñ nghÜa1) cho d©n hiÓu. C- D©n v× kh«ng hiÓu t×nh thÕ trong thÕ giíi, kh«ng biÕt so s¸nh, kh«ng cã m−u ch−íc, ch−a nªn lµm ®· lµm, khi nªn lµm l¹i kh«ng lµm2). C¸ch mÖnh ph¶i hiÓu phong triÒu thÕ giíi, ph¶i bµy s¸ch l−îc cho d©n. D- D©n th−êng chia rÏ3) ph¸i nµy bän kia, nh− d©n ta ng−êi Nam th× nghi ng−êi Trung, ng−êi Trung th× khinh ng−êi B¾c, nªn nçi yÕu søc ®i, nh− ®òa mçi chiÕc mçi n¬i. VËy nªn søc c¸ch mÖnh ph¶i tËp trung, muèn tËp trung ph¶i cã ®¶ng c¸ch mÖnh. 9. C¸ch mÖnh tr−íc hÕt ph¶i cã c¸i g×? Tr−íc hÕt ph¶i cã ®¶ng c¸ch mÖnh, ®Ó trong th× vËn ®éng vµ tæ chøc d©n chóng, ngoµi th× liªn l¹c víi d©n téc bÞ ¸p bøc vµ v« s¶n giai cÊp mäi n¬i. §¶ng cã v÷ng c¸ch mÖnh míi thµnh c«ng, còng nh− ng−êi cÇm l¸i cã v÷ng thuyÒn míi ch¹y. §¶ng muèn v÷ng th× ph¶i cã chñ nghÜa lµm cèt, trong ®¶ng ai còng ph¶i hiÓu, ai còng ph¶i theo chñ nghÜa Êy. §¶ng mµ kh«ng cã chñ nghÜa còng nh− ng−êi kh«ng cã trÝ kh«n, tµu kh«ng cã bµn chØ nam. B©y giê häc thuyÕt nhiÒu, chñ nghÜa nhiÒu, nh−ng chñ nghÜa ch©n chÝnh nhÊt, ch¾c ch¾n nhÊt, c¸ch mÖnh nhÊt lµ chñ nghÜa Lªnin. _______________ 1) Gi¶ng gi¶i lý luËn vµ chñ nghÜa, tøc lµ gi¶ng gi¶i lý luËn c¸ch m¹ng vµ chñ nghÜa M¸c - Lªnin (BT). 2) Tøc lµ kh«ng biÕt n¾m thêi c¬ c¸ch m¹ng (BT). 3) D©n th−êng bÞ chia rÏ (do ©m m−u cña bän thùc d©n lµ chia rÏ ®Ó dÔ cai trÞ) (BT).

290 LÞCH Sö C¸CH MÖNH Mü 1. LÞch sö Mü thÕ nµo? ThÕ kû thø 14 vÒ tr−íc, ch−a ai biÕt Mü ë ®©u. §Õn n¨m 1492, ng−êi bu«n tªn lµ Christophe Colomb ®i tµu bu«n muèn qua Ên §é, nh−ng ®i l¹c ®−êng, may l¹i gÆp ch©u Mü. D©n xø Êy lµ loµi da ®á, chØ ®i s¨n b¾n kh«ng biÕt bu«n b¸n vµ lµm nghÒ. Tõ lóc Colomb t×m ra ch©u Mü, th× ng−êi c¸c n−íc bªn ¢u trµn qua ®Êy lµm ¨n. Ng−êi da tr¾ng muèn b¾t ng−êi da ®á lµm n« lÖ, nh−ng nã kh«ng chÞu lµm, th× chóng giÕt mßn giÕt mái ng−êi da ®á ®i, råi b¾t ng−êi da ®en bªn Phi qua lµm cho chóng nã. Ng−êi ¢u qua Mü th× n−íc nµo còng cã, nh−ng ®«ng nhÊt lµ ng−êi Anh (3.000.000 ng−êi). V× vËy, Anh giµnh Mü lµm thuéc ®Þa. 2. V× sao mµ Mü lµm c¸ch mÖnh? Thæ s¶n Mü rÊt giµu, ®ång, s¾t, than, b«ng, lóa, tr©u bß, v©n v©n, vËt g× còng nhiÒu. Anh th× tham, muèn hèt vÒ cho m×nh c¶, cho nªn ®Æt ra 3 phÐp nh− sau nµy: 1. Cã bao nhiªu thæ s¶n, Mü ph¶i cung cÊp cho Anh hÕt, kh«ng ®−îc b¸n cho c¸c n−íc kh¸c. 2. D©n Mü kh«ng ®−îc lËp ra lß m¸y vµ héi bu«n b¸n. 3. C¸c n−íc kh«ng ®−îc vµo bu«n b¸n víi Mü, chØ Anh ®−îc bu«n b¸n mµ th«i. V× 3 ®iÒu Êy, l¹i thªm thuÕ m¸ nÆng nÒ, lµm cho kinh tÕ Mü rÊt khèn ®èn, nªn tõ n¨m 1770, d©n Mü tøc m×nh \"tÈy chay\" Anh.

§−êng c¸ch mÖnh - lÞch sö c¸ch mÖnh mü 291 3. Phong triÒu Êy kÕt qu¶ ra thÕ nµo? Phong triÒu \"tÈy chay\" gi¾c dai ®Õn 5 n¨m. Anh ®em lÝnh qua dÑp, vµ b¾t nh÷ng ng−êi cÇm ®Çu lµm téi. Mçi lÇn b¾t mét ng−êi cÇm ®Çu, th× d©n cµng tøc giËn thªm. §Õn n¨m 1775, khi lÝnh Anh b¾t mÊy ng−êi cÇm ®Çu n÷a, d©n kÐo nhau ra cøu, l¹i bÞ lÝnh Anh giÕt chÕt 9 ng−êi. ViÖc nµy nh− löa r¬i vµo thuèc sóng, d©n tøc qu¸ th× næ, sèng chÕt còng quyÕt ®uæi ®−îc ChÝnh phñ Anh míi th«i. C¸ch mét n¨m sau, ®Õn ngµy 4 th¸ng 7 n¨m 1776 th× c¸ch mÖnh ®−îc vµ Mü tuyªn bè ®éc lËp45, vµ n−íc Mü thµnh ra n−íc céng hoµ. B©y giê Mü cã 48 tØnh1) vµ 110.000.000 d©n. 4. ý nghÜa c¸ch mÖnh Mü víi c¸ch mÖnh An Nam thÕ nµo? 1. ChÝnh s¸ch Ph¸p ®èi víi An Nam b©y giê xÊu h¬n Anh ®èi víi Mü tr−íc, v× Ph¸p ®· v¬ vÐt hÕt cña c¶i d©n ta, ®· ng¨n cÊm d©n ta lµm viÖc nµy viÖc kh¸c; nã l¹i b¾t d©n ta hót thuèc phiÖn vµ uèng r−îu. Anh chØ ham tiÒn Mü, Ph¸p ®· ham tiÒn l¹i muèn lµm mÊt nßi, mÊt gièng An Nam ®i. ThÕ mµ d©n An Nam cßn ch−a häc Mü mµ lµm c¸ch mÖnh! 2. Trong lêi tuyªn ng«n cña Mü cã c©u r»ng: \"Giêi sinh ra ai còng cã quyÒn tù do, quyÒn gi÷ tÝnh mÖnh cña m×nh, quyÒn lµm ¨n cho sung s−íng... HÔ ChÝnh phñ nµo mµ cã h¹i cho d©n chóng, th× d©n chóng ph¶i ®Ëp ®æ ChÝnh phñ Êy ®i, vµ g©y lªn ChÝnh phñ kh¸c...\". Nh−ng b©y giê ChÝnh phñ Mü l¹i kh«ng muèn cho ai nãi ®Õn c¸ch mÖnh, ai ®ông ®Õn ChÝnh phñ! 3. Mü tuy r»ng c¸ch mÖnh thµnh c«ng ®· h¬n 150 n¨m nay, nh−ng c«ng n«ng vÉn cø cùc khæ, vÉn cø lo tÝnh c¸ch mÖnh lÇn thø hai. _______________ 1) 48 tØnh: 48 bang. Khi c¸ch m¹ng t− s¶n Mü bïng næ (1776), ë Mü cã kho¶ng 3 triÖu d©n víi 13 bang (BT).

292 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Êy lµ v× c¸ch mÖnh Mü lµ c¸ch mÖnh t− b¶n, mµ c¸ch mÖnh t− b¶n lµ ch−a ph¶i c¸ch mÖnh ®Õn n¬i1). Chóng ta ®· hy sinh lµm c¸ch mÖnh, th× nªn lµm cho ®Õn n¬i, nghÜa lµ lµm sao c¸ch mÖnh råi th× quyÒn giao cho d©n chóng sè nhiÒu, chí ®Ó trong tay mét bän Ýt ng−êi. ThÕ míi khái hy sinh nhiÒu lÇn, thÕ d©n chóng míi ®−îc h¹nh phóc. _______________ 1) C¸ch m¹ng t− s¶n lµ cuéc c¸ch m¹ng kh«ng triÖt ®Ó (BT).

293 C¸CH MÖNH PH¸P 1. V× sao Ph¸p cã phong triÒu c¸ch mÖnh? Håi thÕ kû thø 18, vua th× kiªu xa d©m dËt, quý téc vµ bän cè ®¹o th× hoµnh hµnh; thuÕ nÆng dÞch phiÒn, d©n t×nh khèn khæ. PhÇn th× Cana®a vµ Ên §é, nguyªn lµ thuéc ®Þa Ph¸p, nay bÞ Anh v¬ mÊt. PhÇn th× nh÷ng ng−êi häc thøc nh− «ng M«ngtexki¬ (1755), V«nte vµ Rótx« (1778) tuyªn truyÒn chñ nghÜa tù do b×nh ®¼ng. PhÇn th× phong triÒu c¸ch mÖnh Anh («ng Kr«mven chÐm vua Anh vµ lËp Céng hoµ ChÝnh phñ n¨m 1653) cßn míi, vµ phong triÒu d©n chñ Mü (1776) võa qua. NhÊt lµ v× t− b¶n míi bÞ tôi phong kiÕn ng¨n trë, d©n th× bÞ vua, quý téc vµ cè ®¹o ¸p bøc. VËy nªn t− b¶n míi liªn hiÖp víi häc trß, d©n cµy vµ ng−êi thî ®Ó ph¸ phong kiÕn. 2. C¸ch mÖnh Ph¸p khëi tõ bao giê?46 Vua thÊy d©n chén rén, th× b¾t bí nh÷ng ng−êi tuyªn truyÒn vµ tæ chøc. D©n thÊy vËy th× tøc qu¸, ®Õn ngµy 14 th¸ng 7 n¨m 1789 kÐo nhau ®Õn ph¸ kh¸m lín (Baxti). Vua ®em lÝnh vÒ gi÷ kinh ®«; d©n l¹i tæ chøc c¸ch mÖnh ®éi ®Ó phßng chèng l¹i. Vua lui ra ë t¹i tØnh VÐcx©y. Ngµy 5 th¸ng 10 n¨m Êy, thî thuyÒn ®µn bµ con g¸i Pari kÐo nhau ®Õn VÐcx©y b¾t vua vÒ khai héi, vµ ký tê tuyªn ng«n: 1. Lµ bá chÕ ®é phong kiÕn, gi¶i phãng n«ng n«.

294 Hå CHÝ MINH TOµN TËP 2. Lµ ®em cña c¸c nhµ thê ®¹o lµm cña Nhµ n−íc. 3. Lµ cho d©n tù do lµm b¸o, tæ chøc, v©n v©n. 4. Lµ lËp hiÕn ph¸p, nghÜa lµ vua kh«ng ®−îc chuyªn quyÒn. 1792, v× vua cÇu cøu víi ngo¹i quèc vµ th«ng víi bän ph¶n c¸ch mÖnh, d©n míi bá vua mµ lËp ra céng hoµ. 1793, ngµy 21 th¸ng 1 lµm ¸n vua vµ vî con vua lµ ph¶n quèc tÆc1), råi ®em ra chÐm. 3. C¸c n−íc ¢u ch©u ®èi víi c¸ch mÖnh Ph¸p thÕ nµo? D©n c¸c n−íc th× ®Òu mõng thÇm vµ t¸n thµnh. Nh−ng vua vµ quý téc c¸c n−íc th× sî d©n m×nh b¾t ch−íc d©n Ph¸p, cho nªn bªn ngoµi chóng nã liªn binh ®¸nh c¸ch mÖnh mµ bªn trong th× gióp cho tôi ph¶n c¸ch mÖnh. D©n Ph¸p tuy l−¬ng thùc Ýt, sóng èng thiÕu, nh−ng chØ nhê gan c¸ch mÖnh mµ trong dÑp néi lo¹n, ngoµi ph¸ c−êng quyÒn. Håi Êy lÝnh c¸ch mÖnh gäi lµ \"lÝnh kh«ng quÇn\"2), ng−êi kh«ng cã nãn, kÎ kh«ng cã giµy, ¸o r¸ch quÇn tua, mÆt gÇy bông ®ãi. ThÕ mµ lÝnh Êy ®Õn ®©u, th× lÝnh ngo¹i quèc thua ®Êy, v× hä gan liÒu hy sinh qu¸, kh«ng ai chèng næi. ThÕ th× biÕt: mét ng−êi c¸ch mÖnh cã gan, h¬n mét ngµn ng−êi v« chÝ. 4. Ph¸p c¸ch mÖnh ®Õn mÊy lÇn? N¨m 1792 ®Õn 1804 Céng hoµ lÇn thø 1. N¨m 1804 Nap«lª«ng ph¶n c¸ch mÖnh lªn lµm hoµng ®Õ. N¨m 1814 c¸c n−íc ®¸nh Nap«lª«ng thua råi ®em dßng vua cò lªn ng«i ®Õn 1848. _______________ 1) KÎ ph¶n béi Tæ quèc (BT). 2) Qu©n ®éi c¸ch m¹ng Ph¸p thµnh lËp n¨m 1793, gåm phÇn lín lµ n«ng d©n vµ thî thñ c«ng nghÌo. Hä kh«ng ®−îc trang bÞ quÇn ng¾n nh− qu©n ®éi cña bän quý téc (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - C¸ch mÖnh ph¸p 295 N¨m 1848 l¹i c¸ch mÖnh lÇn thø 21). N¨m 1852 ch¸u Nap«lª«ng l¹i ph¶n c¸ch mÖnh lªn lµm vua. N¨m 1870 nh©n thua §øc, Nap«lª«ng thø 3 bá ch¹y, Ph¸p l¹i lËp lªn Céng hoµ lÇn thø 3. 5. Pari C«ng x· (Commune de Paris) lµ g×47? N¨m 1871 vua Ph¸p thua ch¹y råi, lÝnh §øc tíi v©y kinh ®« Ph¸p lµ Pari. T− b¶n Ph¸p c¾t 2 tØnh cóng cho §øc ®Ó cÇu hoµ. V× giÆc gi· mµ chÕt nhiÒu ng−êi, h¹i nhiÒu cña. D©n kh«ng b¸nh ¨n, thî kh«ng c«ng lµm. Ngµy 18 th¸ng 3, thî thuyÒn Pari næi lªn lµm c¸ch mÖnh céng s¶n (C«ng x·). V× thî thuyÒn cßn non nít, tæ chøc kh«ng khÐo, v¶ l¹i §øc gióp cho t− b¶n Ph¸p ®¸nh l¹i thî thuyÒn, nªn cuèi th¸ng 5 th× c¸ch mÖnh thÊt b¹i. 6. Môc ®Ých C«ng x· Êy thÕ nµo? Khi võa lÊy ®−îc Pari råi, th× C«ng x· lËp lªn ChÝnh phñ d©n2) vµ tuyªn bè r»ng C«ng x· sÏ thùc hµnh nh÷ng viÖc nµy: 1. Bao nhiªu c¬ quan sinh s¶n3) riªng ®Òu ®em lµm cña c«ng. 2. TÊt c¶ trÎ con trong n−íc, bÊt kú con trai con g¸i, ®Òu ph¶i ®i häc. Häc phÝ Nhµ n−íc ph¶i cho. 3. D©n cã quyÒn tù do tæ chøc, lµm b¸o, khai héi, xuÊt d−¬ng, v.v.. 4. BÊt kú ®µn «ng ®µn bµ, ai còng ®−îc quyÒn chÝnh trÞ, tuyÓn cö vµ øng cö. 5. ChÝnh phñ tù d©n cö lªn, vµ d©n cã quyÒn thay ®æi ChÝnh phñ. _______________ 1) ChØ cuéc c¸ch m¹ng t− s¶n Ph¸p lÇn thø hai, næ ra th¸ng 2-1848 (BT). 2) Tøc lµ ChÝnh phñ cña nh©n d©n (BT). 3) C¬ së s¶n xuÊt (BT).

296 Hå CHÝ MINH TOµN TËP 7. KÕt qu¶ C«ng x· ra thÕ nµo? T− b¶n Ph¸p khi Êy nh− nhµ ch¸y 2 bªn, bªn th× §øc b¾t chÞu ®Çu, bªn th× c¸ch mÖnh næi tr−íc m¾t. T− b¶n Ph¸p thÒ chÞu nhôc víi §øc, chø kh«ng chÞu hoµ víi c¸ch mÖnh. §øc thÊy c¸ch mÖnh còng sî, cho nªn hÕt lßng gióp t− b¶n Ph¸p ®¸nh l¹i c¸ch mÖnh. Lóc Ph¸p võa hµng, th× §øc b¾t bá hÕt lÝnh, chØ cho 40.000 culÝt1) mµ th«i. Khi c¸ch mÖnh næi lªn, §øc l¹i cho phÐp t− b¶n Ph¸p thªm lªn 100.000 lÝnh ®Ó dÑp c¸ch mÖnh. Xem vËy th× hiÓu r»ng: \"T− b¶n kh«ng cã Tæ quèc\". DÑp ®−îc c¸ch mÖnh råi th× t− b¶n ra søc b¸o thï. Nã giÕt hÕt 30.000 ng−êi c¶ ®µn «ng, ®µn bµ, ng−êi giµ, trÎ con. Nã ®µy 28.000 ng−êi. Nã b¾t giam 650 ®øa trÎ con, 850 ng−êi ®µn bµ, 37.000 ng−êi ®µn «ng. 8. C¸ch mÖnh Ph¸p ®èi víi c¸ch mÖnh An Nam thÕ nµo? a) Trong 3 lÇn c¸ch mÖnh, 1789, 1848, 1870, ®Òu v× d©n can ®¶m nhiÒu, nh−ng trÝ thøc Ýt, cho nªn ®Ó t− b¶n nã lîi dông. b) Pari C«ng x· v× tæ chøc kh«ng khÐo vµ v× kh«ng liªn l¹c víi d©n cµy, ®Õn nçi thÊt b¹i. c) T− b¶n nã dïng ch÷ Tù do, B×nh ®¼ng, §ång bµo ®Ó lõa d©n, xói d©n ®¸nh ®æ phong kiÕn. Khi d©n ®¸nh ®æ phong kiÕn råi, th× nã l¹i thay phong kiÕn mµ ¸p bøc d©n. d) C¸ch mÖnh Ph¸p còng nh− c¸ch mÖnh Mü, nghÜa lµ c¸ch mÖnh t− b¶n, c¸ch mÖnh kh«ng ®Õn n¬i, tiÕng lµ céng hoµ vµ d©n chñ, kú thùc trong th× nã t−íc lôc2) c«ng n«ng, ngoµi th× nã ¸p bøc thuéc ®Þa. C¸ch mÖnh ®· 4 lÇn råi, mµ nay c«ng n«ng Ph¸p h½ng cßn ph¶i m−u c¸ch mÖnh lÇn n÷a míi hßng tho¸t khái vßng ¸p bøc. C¸ch mÖnh An Nam nªn nhí nh÷ng ®iÒu Êy. _______________ 1) CulÝt: C¶nh s¸t (BT). 2) T−íc ®o¹t (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - C¸ch mÖnh ph¸p 297 9. C¸ch mÖnh Ph¸p lµm g−¬ng cho chóng ta vÒ nh÷ng viÖc g×? C¸ch mÖnh Ph¸p d¹y cho chóng ta: 1. D©n chóng c«ng n«ng lµ gèc c¸ch mÖnh, t− b¶n lµ ho¹t ®Çu1), khi nã kh«ng lîi dông ®−îc d©n chóng n÷a, th× nã ph¶n c¸ch mÖnh. 2. C¸ch mÖnh th× ph¶i cã tæ chøc rÊt v÷ng bÒn míi thµnh c«ng. 3. §µn bµ trÎ con còng gióp lµm viÖc c¸ch mÖnh ®−îc nhiÒu. 4. D©n khÝ m¹nh th× qu©n lÝnh nµo, sóng èng nµo còng kh«ng chèng l¹i. 5. C¸ch mÖnh Ph¸p hy sinh rÊt nhiÒu ng−êi mµ kh«ng sî; ta muèn lµm c¸ch mÖnh th× còng kh«ng nªn sî ph¶i hy sinh. _______________ 1) KÎ theo chñ nghÜa c¬ héi (BT).

298 LÞCH Sö C¸CH MÖNH NGA 1. Nguyªn do c¸ch mÖnh Nga tõ ®©u ra? Nga lµ mét n−íc rÊt réng, nöa n»m vÒ ch©u ¸, nöa n»m vÒ ch©u ¢u. D©n Nga h¬n 90 phÇn lµ d©n cµy, kh«ng ®Çy 10 phÇn lµ thî thuyÒn. Khi tr−íc theo chÕ ®é n«ng n«, nghÜa lµ bao nhiªu ®Êt ruéng vµ d©n cµy ®Òu ë d−íi quyÒn ®Þa chñ. §Þa chñ xem n«ng n« nh− sóc vËt, nã cho sèng ®−îc sèng, nã b¾t chÕt ph¶i chÕt, khi nã cÇn tiÒn, th× nã ®em n«ng n« ®i b¸n nh− b¸n tr©u b¸n bß. N«ng d©n kh«ng ®−îc bá xø nµy qua xø kh¸c. Chõng nöa thÕ kû thø 19, t− b¶n míi h¬i ph¸t ®¹t, nã võa më lß m¸y, nã cÇn ng−êi lµm c«ng, nã míi vËn ®éng bá chÕ ®é n«ng n« ®Ó cho d©n cµy tíi lµm víi nã, ®Õn n¨m 1861, chÕ ®é n«ng n« míi bá. T− b¶n míi vµ ®Þa chñ tõ ®Êy míi sinh hiÒm khÝch to, mµ phong triÒu c¸ch mÖnh c«ng n«ng còng tõ ®Êy mäc ra. 2. N«ng n« ®−îc gi¶i phãng råi th× lµm g×? §−îc gi¶i phãng råi, ng−êi th× ra thµnh phè lµm c«ng, ng−êi th× ë l¹i lµm ruéng. §i lµm c«ng th× tiÒn c«ng Ýt, giê lµm nhiÒu, ph¶i lµm n« lÖ cho t− b¶n, ë l¹i cµy th× ®Êt ruéng Ýt, tr©u bß thiÕu, ph¶i chÞu lßn tôi phó gia1). D©n tiÕng tù do tuy ®−îc, kú thùc cø kiÕp n« lÖ: ng−êi thî th× cùc khæ, d©n cµy còng ch¼ng s−íng h¬n. _______________ 1) Tøc lµ ph¶i chÞu luån cói bän nhµ giµu (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - lÞch sö c¸ch mÖnh Nga 299 Nh÷ng ng−êi cã lßng c¸ch mÖnh th× lËp ra ®¶ng ®Ó liªn hiÖp d©n cµy l¹i, nh−ng mµ kh«ng chó ý ®Õn thî thuyÒn. N¨m 1875 míi cã ®¶ng c¸ch mÖnh gäi lµ \"C«ng nh©n gi¶i phãng”. N¨m 1878 l¹i cã mét ®¶ng míi gäi lµ \"C«ng ®¶ng\". Nh−ng hai ®¶ng Êy ng−êi Ýt søc hÌn, l¹i bÞ ChÝnh phñ b¾t bí nhiÒu, sau ho¸ ra ®¶ng kÞch liÖt, chØ lo ®i ¸m s¸t vua vµ c¸c quan. 3. KÕt qu¶ hai ®¶ng Êy ra thÕ nµo? ¸m s¸t lµ lµm liÒu, vµ kÕt qu¶ Ýt, v× giÕt th»ng nµy cßn th»ng kh¸c, giÕt sao cho hÕt? C¸ch mÖnh th× ph¶i ®oµn kÕt d©n chóng bÞ ¸p bøc ®Ó ®¸nh ®æ c¶ c¸i giai cÊp ¸p bøc m×nh, chø kh«ng ph¶i chØ nhê 5, 7 ng−êi giÕt 2, 3 anh vua, 9, 10 anh quan mµ ®−îc. Hai ®¶ng Êy tuy hy sinh hÕt nhiÒu ng−êi, lµm ®−îc nhiÒu sù ¸m s¸t oanh liÖt, nh−ng v× ®i sai ®−êng c¸ch mÖnh, kh«ng cã søc d©n chóng lµm nÒn, cho nªn bÞ ChÝnh phñ trÞ m·i ®Õn nçi tan. N¨m 1883, «ng Plªkhanèp lËp nªn ®¶ng “Lao ®éng tù do\"48. §¶ng nµy tæ chøc theo c¸ch «ng M· Kh¾c T−1) d¹y, nghÜa lµ liªn hiÖp c¶ d©n cµy vµ thî thuyÒn lµm c¶ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ c¸ch mÖnh. 4. §¶ng nµy lµm viÖc c¸ch mÖnh thÕ nµo? §¶ng nµy lÊy thî thuyÒn lµm cèt c¸ch mÖnh, vµ d©n cµy phô vµo. Lµm viÖc rÊt bÝ mËt. ë Nga, ma tµ, mËt th¸m nhiÒu qu¸, nªn c¬ quan §¶ng ph¶i lËp ë ngo¹i quèc (Lu©n §«n). N¨m 1894, «ng Lªnin vµo §¶ng2). _______________ 1) C¸c M¸c (BT). 2) N¨m 1894, V.I. Lªnin tham gia vµo c¸c nhãm m¸cxÝt Nga ë PªtÐcbua. N¨m 1895, Ng−êi hîp nhÊt c¸c nhãm m¸cxÝt ®ã l¹i thµnh Liªn minh chiÕn ®Êu gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n. §ã lµ b−íc chuÈn bÞ cho viÖc thµnh lËp chÝnh ®¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n Nga (BT).

300 Hå CHÝ MINH TOµN TËP N¨m 1898, §¶ng khai héi mét lÇn trong n−íc49, ch¼ng may ChÝnh phñ dß ra, b¾t hÕt nhiÒu ®¶ng viªn. Tuy ®¶ng viªn bÞ b¾t, nh−ng lêi tuyªn ng«n cña §¶ng ®· truyÒn kh¾p c¶ n−íc, cho nªn phong triÒu c¸ch mÖnh cµng ngµy cµng cao. Nh÷ng ng−êi ch−a bÞ b¾t th× hÕt søc bÝ mËt tuyªn truyÒn vµ tæ chøc. Ýt l©u ®æi tªn lµ \"X· héi d©n chñ §¶ng\", sau l¹i ®æi tªn ra \"Céng s¶n §¶ng\". N¨m 1904 - 1905, Nga víi NhËt ®¸nh nhau, nh©n lóc d©n t×nh xôc rôc, §¶ng ra søc vËn ®éng c¸ch mÖnh. 5. Sao mµ biÕt d©n t×nh xôc rôc mµ vËn ®éng? a) Tr−íc khi ®¸nh NhËt, vua phØnh t− b¶n xuÊt tiÒn, lõa hä r»ng ®¸nh ®−îc th× kinh tÕ sÏ ph¸t ®¹t, vµ t− b¶n sÏ ®−îc lîi to. Sau ®¸nh thua th× t− b¶n mÊt tiÒn nhiÒu mµ ch¼ng ®−îc g×, cho nªn o¸n vua. b) Thî thuyÒn ghÐt vua ®· s½n nay v× ®¸nh thua l¹i bÞ ¸p bøc thªm, l¹i thªm ghÐt vua. c) D©n cµy ghÐt vua x−a nay, b©y giê ®i lÝnh chÕt chãc nhiÒu, v¶ l¹i thuÕ m¸ nÆng thªm, lßng ghÐt vua còng cµng ngµy cµng to. Ba h¹ng Êy môc ®Ých tuy kh¸c nhau, nh−ng lßng ghÐt vua th× nh− nhau. §¶ng biÕt vËy th× vËn ®éng c¸ch mÖnh ®uæi vua. 6. Lóc bÊy giê vua xö trÝ thÕ nµo? Vua biÕt thî thuyÒn lµ h¨ng h¸i c¸ch mÖnh nhÊt, th× ®Æt c¸ch lµm cho t− b¶n, d©n cµy vµ thî thuyÒn rêi nhau. Nã xói mét ng−êi cè ®¹o ra tæ chøc c«ng héi, mét lµ ®Ó lung l¹c thî thuyÒn, hai lµ ®Ó dß ai h¨ng h¸i th× b¾t. Ngµy 9 th¸ng 1 n¨m 190550, anh cè ®¹o Êy (tªn lµ Gap«ng) ®em thî thuyÒn ®Õn chç vua ë thØnh nguyÖn. V× anh ta quªn b¸o tr−íc, vµ v× vua thÊy ®«ng ng−êi th× sî b¹o ®éng, nªn sai lÝnh ra dÑp, b¾n chÕt mÊt nhiÒu ng−êi. Gap«ng bá ch¹y ra ngo¹i quèc. Thî thuyÒn c¸c tØnh nghe tin Êy th× b·i c«ng vµ b¹o ®éng, lËp ra c«ng nh©n héi nghÞ.

§−êng c¸ch mÖnh - lÞch sö c¸ch mÖnh Nga 301 C¸ch mÖnh chèng nhau víi vua vµ ChÝnh phñ tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 10. Vua mét ®−êng th× dïng lÝnh dÑp c¸ch mÖnh, mét ®−êng th× gi¶ tuyªn bè lËp ra nghÞ viÖn cho ®¹i biÓu d©n bµn viÖc n−íc. 7. V× sao c¸ch mÖnh 1905 thua? 1. V× khi ®Çu t− b¶n muèn lîi dông thî thuyÒn ®Ëp ®æ vua; sau nã thÊy thî thuyÒn h¨ng h¸i qu¸, nã sî ®Ëp vua råi l¹i ®Ëp c¶ nã, cho nªn nã ph¶n thî thuyÒn mµ gióp cho vua. 2. V× thî thuyÒn víi d©n cµy kh«ng nhÊt trÝ. Khi thî thuyÒn næi lªn th× d©n cµy kh«ng theo ngay. Thî thuyÒn thua råi, d©n cµy míi næi lªn, ®Ó cho vua nã trÞ thî thuyÒn råi nã trë qua trÞ d©n cµy. 3. Thî thuyÒn ch−a cã kinh nghiÖm nhiÒu, vµ tæ chøc ch−a hoµn toµn. 4. Ch−a vËn ®éng lÝnh vµ sóng èng khÝ giíi cña d©n Ýt qu¸. 8. C¸ch mÖnh 1905 thÊt b¹i, thî thuyÒn vµ §¶ng cã ng· lßng kh«ng? Kh«ng. Tr¶i qua lÇn thÊt b¹i Êy, §¶ng nghiªn cøu l¹i, phª b×nh l¹i, sai lÇm ë ®©u, v× sao mµ thÊt b¹i? BiÕt râ rµng nh÷ng chç khuyÕt ®iÓm mµ söa sang l¹i. Còng nh− rÌn mét con dao, thö c¾t míi biÕt chç nµo s¾c, chç nµo cïn; sau cø theo chç cïn mµ mµi, con dao míi tèt. Nhê chuyÕn thÊt b¹i 1905, thî thuyÒn míi hiÓu r»ng: mét lµ ph¶i tæ chøc v÷ng vµng, hai lµ ph¶i liªn l¹c víi d©n cµy, ba lµ ph¶i vËn ®éng lÝnh, bèn lµ kh«ng tin ®−îc tôi ®Ò huÒ1), n¨m lµ biÕt t− b¶n vµ vua cïng lµ mét tôi, muèn ®uæi vua th× ph¶i ®uæi c¶ t− b¶n. C¸ch mÖnh 1905 thÊt b¹i lµm g−¬ng cho c¸ch mÖnh 1917 thµnh c«ng. _______________ 1) Bän c¶i l−¬ng, tho¶ hiÖp (BT).

302 Hå CHÝ MINH TOµN TËP 9. LÞch sö c¸ch mÖnh 1917 thÕ nµo? C¸ch mÖnh 1917 cã mÊy cí sau nµy: 1. Khi ¢u chiÕn1), ®Õ quèc chñ nghÜa Anh vµ Ph¸p lîi dông vua Nga ®¸nh l¹i §øc. Nh−ng vua Nga l«i th«i, tiªu hÕt nhiÒu tiÒn, chÕt hÕt nhiÒu lÝnh, tÊt bÞ §øc ®¸nh thua m·i. C¸c ®Õ quèc chñ nghÜa Êy giËn vµ gióp cho t− b¶n ®Èy vua ®i. 2. T− b¶n giËn vua chØ tÝn dông2) bän quý téc cÇm binh quyÒn, bän quý téc l¹i v« tµi, ®¸nh ®©u thua ®ã. V¶ t− b¶n bªn Nga phÇn nhiÒu lµ chung víi t− b¶n Anh vµ Ph¸p; nÕu Nga thua §øc, th× ch¼ng nh÷ng t− b¶n Nga, mµ t− b¶n Anh vµ Ph¸p còng nguy; vµ nÕu cø ®Ó vua th× ch¾c thua. VËy nªn t− b¶n còng muèn ®Èy vua. 3. Thî thuyÒn vµ d©n cµy ®èi víi vua nh− ®èi víi thï ®Þch ®· ®µnh. 4. Bän ho¹t ®Çu nh©n c¬ héi Êy, th× lîi dông 2 bän nµy ®uæi vua cho t− b¶n Nga vµ ®Õ quèc chñ nghÜa Anh vµ Ph¸p. T− b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa l¹i lîi dông bän ho¹t ®Çu. 10. Bän ho¹t ®Çu lµm thÕ nµo? Nh©n dÞp lÝnh chÕt nhiÒu, d©n gian ®ãi khæ, thî thuyÒn thÊt nghiÖp, ChÝnh phñ l«i th«i; bän ho¹t ®Çu xói d©n r»ng b©y giê c¸ch mÖnh ®uæi vua ®i, th× ruéng ®Êt sÏ vÒ d©n cµy, c«ng x−ëng sÏ vÒ ng−êi thî, nh©n d©n sÏ ®−îc quyÒn ChÝnh phñ, chiÕn tranh sÏ ho¸ ra hoµ b×nh. Ch¼ng ngê lóc th¸ng 2 ®uæi vua ®i råi, tôi ho¹t ®Çu vµ tôi t− b¶n lªn cÇm chÝnh quyÒn, bao nhiªu lêi nguyÒn −íc chóng nã quªn hÕt. Chóng nã cø b¾t lÝnh ®i ®¸nh; ruéng ®Êt cø ë tay ®Þa chñ, lß m¸y cø ë tay nhµ giµu; c«ng n«ng còng kh«ng ®−îc dù vµo ChÝnh phñ. _______________ 1) Khi cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1914 - 1918) næ ra (BT). 2) Tin dïng (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - lÞch sö c¸ch mÖnh Nga 303 11. Sao §¶ng Céng s¶n kh«ng ra tay lµm? Khi c¸ch mÖnh ®uæi vua, §¶ng Céng s¶n vÉn ®øng ®Çu d©n chóng. Nh−ng lóc Êy ®¶ng viªn h½ng cßn Ýt, vµ hoµn c¶nh ch−a ®Õn, nªn ch−a giùt lÊy chÝnh quyÒn. C¸ch mÖnh xong lóc th¸ng 2. Tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 4, d©n nhiÒu ng−êi cßn t−ëng r»ng ChÝnh phñ míi ch−a kÞp thi hµnh nh÷ng viÖc lîi d©n, v× ch−a cã th× giê. §Õn th¸ng 4 th× «ng Lªnin vµ nhiÒu ®ång chÝ ë ngo¹i quèc vÒ. Tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 11, ChÝnh phñ míi th× mçi ngµy mçi lé mÆt ph¶n c¸ch mÖnh ra. Cßn ®¶ng viªn céng s¶n phÇn th× ®i tuyªn truyÒn cho d©n r»ng: \"§Êy, c¸c anh xem ®Êy, tôi ho¹t ®Çu lµ thÇy tí cña t− b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa, chóng nã ch¼ng h¬n g× vua...”, lµm cho ai còng o¸n ChÝnh phñ míi, phÇn th× lßn vµo n«ng, c«ng, binh, tæ chøc bÝ mËt ®Ó thùc hµnh céng s¶n c¸ch mÖnh. 12. Céng s¶n c¸ch mÖnh thµnh c«ng bao giê? Cuèi th¸ng 10, ®©u còng cã tæ chøc c¶ råi, ai còng muèn cö sù. Nh−ng «ng Lªnin b¶o: \"Khoan ®·! Chê Ýt b÷a n÷a cho ai ai còng ph¶n ®èi ChÝnh phñ, lóc Êy sÏ cö sù\". §Õn ngµy 5 th¸ng 11, ChÝnh phñ khai héi ®Ó ban bè phÐp luËt míi, mµ phÐp luËt Êy th× lîi cho t− b¶n mµ h¹i cho c«ng, n«ng. ¤ng Lªnin nãi víi ®¶ng viªn r»ng: Mång 6 cö sù th× sím qu¸, v× d©n ch−a biÕt hÕt luËt lÖ xÊu Êy, mµ ch−a biÕt luËt lÖ Êy th× ch−a ghÐt ChÝnh phñ l¾m. Mång 8 cö sù th× muén qu¸ v× khi Êy th× ChÝnh phñ ®· biÕt r»ng d©n o¸n vµ ®· phßng bÞ nghiªm ngÆt råi. Qu¶ nhiªn ngµy mång 7 §¶ng Céng s¶n h¹ lÞnh c¸ch mÖnh, th× thî thuyÒn µo ®Õn v©y ChÝnh phñ, d©n cµy µo ®Õn ®uæi ®Þa chñ. ChÝnh phñ ph¸i lÝnh ra dÑp, th× lÝnh ïa theo thî thuyÒn mµ trë l¹i ®¸nh ChÝnh phñ. Tõ b÷a Êy, ChÝnh phñ ho¹t ®Çu bá ch¹y, §¶ng Céng s¶n cÇm quyÒn, tæ chøc ra ChÝnh phñ c«ng, n«ng, binh, ph¸t ®Êt ruéng cho

304 Hå CHÝ MINH TOµN TËP d©n cµy, giao c«ng x−ëng cho thî thuyÒn, kh«ng b¾t d©n ®i chÕt cho t− b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa n÷a, ra søc tæ chøc kinh tÕ míi, ®Ó thùc hµnh chñ nghÜa thÕ giíi ®¹i ®ång1). 13. C¸ch mÖnh Nga ®èi víi c¸ch mÖnh An Nam thÕ nµo? Trong thÕ giíi b©y giê chØ cã c¸ch mÖnh Nga lµ ®· thµnh c«ng, vµ thµnh c«ng ®Õn n¬i2), nghÜa lµ d©n chóng ®−îc h−ëng c¸i h¹nh phóc tù do, b×nh ®¼ng thËt, kh«ng ph¶i tù do vµ b×nh ®¼ng gi¶ dèi nh− ®Õ quèc chñ nghÜa Ph¸p khoe khoang bªn An Nam. C¸ch mÖnh Nga ®· ®uæi ®−îc vua, t− b¶n, ®Þa chñ råi, l¹i ra søc cho c«ng, n«ng c¸c n−íc vµ d©n bÞ ¸p bøc c¸c thuéc ®Þa3) lµm c¸ch mÖnh ®Ó ®Ëp ®æ tÊt c¶ ®Õ quèc chñ nghÜa vµ t− b¶n trong thÕ giíi. C¸ch mÖnh Nga d¹y cho chóng ta r»ng muèn c¸ch mÖnh thµnh c«ng th× ph¶i d©n chóng4) (c«ng n«ng) lµm gèc, ph¶i cã ®¶ng v÷ng bÒn, ph¶i bÒn gan, ph¶i hy sinh, ph¶i thèng nhÊt. Nãi tãm l¹i lµ ph¶i theo chñ nghÜa M· Kh¾c T− vµ Lªnin. _______________ 1) Thùc hiÖn chñ nghÜa céng s¶n trªn toµn thÕ giíi (BT). 2) Thµnh c«ng triÖt ®Ó (BT). 3) L¹i ra søc gióp ®ì c«ng n«ng c¸c n−íc vµ nh©n d©n bÞ ¸p bøc ë c¸c thuéc ®Þa (BT). 4) Th× ph¶i lÊy d©n chóng (BT).

305 QUèC TÕ 1. Quèc tÕ lµ g×? Quèc tÕ nghÜa lµ ng−êi trong thÕ giíi, bÊt kú n−íc nµo, d©n téc nµo, cã mét môc ®Ých nh− nhau, hîp søc nhau ®Ó lµm cho ®Õn môc ®Ých Êy. Nh− c¸c ®Õ quèc chñ nghÜa liªn l¹c nhau, ®Ó ®Ì nÐn c¸c d©n hÌn yÕu (Ph¸p liªn l¹c T©y Ban Nha ®Ó ®¸nh lÊy An Nam, liªn l¹c NhËt ®Ó gi÷ An Nam, v.v.), c¸c t− b¶n liªn l¹c nhau ®Ó t−íc b¸c1) thî thuyÒn (t− b¶n Anh, Mü, Ph¸p liªn l¹c t− b¶n §øc ®Ó t−íc lôc thî thuyÒn §øc). Thî thuyÒn c¸c n−íc liªn l¹c nhau ®Ó chèng l¹i t− b¶n (nh− Héi C«ng nh©n Quèc tÕ). Chóng ta c¸ch mÖnh th× còng ph¶i liªn l¹c tÊt c¶ nh÷ng ®¶ng c¸ch mÖnh trong thÕ giíi ®Ó chèng l¹i t− b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa (nh− §Ö tam quèc tÕ). 2. §Ö tam quèc tÕ lµ g×? Muèn biÕt §Ö tam2) quèc tÕ lµ g× th× tr−íc ph¶i biÕt §Ö nhÊt3) vµ §Ö nhÞ4) quèc tÕ ®·. Tõ thÕ kû thø 18 trë xuèng, t− b¶n ph¸t ®¹t rÊt thÞnh, ¸p bøc thî thuyÒn rÊt nghiÖt. Thî thuyÒn bÞ ¸p bøc th× tÝnh c¸ch ph¶n ®èi, nh− tæ chøc c«ng héi, b·i c«ng b¹o ®éng. Nh−ng hÇu hÕt tØnh _______________ 1) Bãc lét (BT). 2), 3), 4) Trong nguyªn b¶n th−êng viÕt lµ §Ö 3, §Ö 1, §Ö 2 (BT).

306 Hå CHÝ MINH TOµN TËP nµo biÕt tØnh nÊy, n−íc nµo biÕt n−íc nÊy mµ th«i, cho nªn søc kh«ng m¹nh l¾m. N¨m 1840, thî thuyÒn §øc lËp ra mét héi tªn lµ Nh©n quyÒn héi51. KhÈu hiÖu héi Êy lµ \"Trong thÕ giíi ai còng lµ anh em\". KhÈu hiÖu Êy tuy rÊt hay, nh−ng kh«ng ®óng; v× bän t− b¶n ®Õ quèc chñ nghÜa vµ ph¶n c¸ch mÖnh lµ thï ®Þch d©n, gäi chóng lµ anh em sao ®−îc? N¨m 1847, héi Êy söa l¹i gäi lµ: \"Toµn thÕ giíi v« s¶n giai cÊp liªn hîp héi\" - «ng M· Kh¾c T− vµ ¡ngghen vµo héi Êy. Nhê hai «ng Êy söa ch−¬ng tr×nh l¹i, vµ khÈu hiÖu héi lµ: §Ëp ®æ t− b¶n chñ nghÜa - thî thuyÒn giµnh lÊy chÝnh quyÒn - lµm cho thÕ giíi ®¹i ®ång. 3. Hai héi Êy cã ph¶i §Ö nhÊt vµ §Ö nhÞ quèc tÕ kh«ng? Kh«ng ph¶i. Trong hai héi tuy lµ cã thî thuyÒn §øc vµ Ph¸p vµo, nh−ng héi viªn cã Ýt, søc lùc cßn yÕu ch−a lµm ®−îc g×. Ch¼ng qua lµ biÓu hiÖn r»ng thî thuyÒn c¸c n−íc ph¶i gióp ®ì lÉn nhau vµ b¾c cÇu cho §Ö nhÊt quèc tÕ ®i. N¨m 1862 ë Kinh ®« Anh (Lu©n §«n) më héi ®Êu x¶o; t− b¶n c¸c n−íc ph¸i c«ng nh©n qua xem xÐt c¸c m¸y mãc. C«ng nh©n l¹i gÆp nh÷ng ng−êi c¸ch mÖnh Nga, §øc, Ph¸p vµ c¸c n−íc kh¸c trèn ë ®Êy. Hai bªn bµn b¹c lËp mét héi c¸ch mÖnh thÕ giíi. N¨m 1864, (ngµy 28 th¸ng 2) míi lËp thµnh §Ö nhÊt quèc tÕ. 4. §Ö nhÊt quèc tÕ lµm ®−îc nh÷ng viÖc g×? Héi Êy tuy cã nhiÒu ng−êi cÇm ®Çu thî thuyÒn c¸c n−íc vµo, nh−ng v×: 1. Ng−êi cßn Ýt, 2. C¸c c«ng héi trong c¸c n−íc cßn yÕu, 3. Kh«ng thèng nhÊt cho nªn chØ tuyªn truyÒn chñ nghÜa céng s¶n mµ ch−a lµm ®−îc viÖc g× lín. Kh«ng thèng nhÊt lµ v× ba chñ nghÜa chèng nhau:

§−êng c¸ch mÖnh - Quèc tÕ 307 1. Chñ nghÜa Pru®«ng (Ph¸p); 2. Chñ nghÜa Bacunin (Nga); 3. Chñ nghÜa M· Kh¾c T− (§øc) (xem ®o¹n chñ nghÜa c¸ch mÖnh th× biÕt). Sau lóc Pari C«ng x· thÊt b¹i, nhiÒu héi viªn bÞ chÕt, bÞ b¾t, nªn héi tiªu ®iÒu dÇn, ®Õn 1874 th× gi¶i t¸n. §Ö nhÊt quèc tÕ tuy chØ ®øng ®−îc 10 n¨m, nh−ng khÈu hiÖu \"Toµn thÕ giíi v« s¶n giai cÊp liªn hîp l¹i!\" vµ tinh thÇn c¸ch mÖnh vÉn truyÒn ®Õn b©y giê. Tuy kh«ng lµm ®−îc nhiÒu viÖc, nh−ng c¸i c«ng d¹y cho thî thuyÒn trong thÕ giíi c¸ch mÖnh th× rÊt to. 5. §Ö nhÞ quèc tÕ lËp ra bao giê? §Ö nhÊt quèc tÕ tan råi, võa lóc t− b¶n ph¸t ®¹t l¾m, c«ng nh©n vËn ®éng còng ph¸t ®¹t. Trong kho¶ng 15 n¨m Êy (tõ 1874 ®Õn 1889)52 trong c¸c n−íc nhiÒu c«ng ®¶ng míi lËp lªn, vµ ®¶ng nµo còng hiÓu r»ng thî thuyÒn c¸c n−íc kh«ng giïm gióp lÉn nhau kh«ng ®−îc. N¨m 1889, ®¹i biÓu c¸c c«ng ®¶ng héi nhau t¹i Pari, lËp nªn §Ö nhÞ quèc tÕ. Tõ khi lËp ra, ®Õn ngµy ¢u chiÕn, khai héi chÝn lÇn bµn b¹c vµ nghÞ ®Þnh: 1. N−íc nµo còng ph¶i lËp ra c«ng ®¶ng; 2. Mçi n¨m ®Õn ngµy 1 th¸ng 5 thî thuyÒn c¶ thÕ giíi ®Òu b·i c«ng vµ thØnh nguyÖn; 3. TÊt c¶ c«ng nh©n trong thÕ giíi ra søc ®ßi chØ lµm c«ng mçi ngµy 8 giê mµ th«i; 4. Ph¶n ®èi ®Õ quèc chñ nghÜa; 5. C¸c c«ng ®¶ng kh«ng ®−îc ®Ò huÒ víi t− b¶n; 6. §¶ng viªn kh«ng ®−îc ra lµm quan víi t− b¶n; 7. NÕu c¸c ®Õ quèc chñ nghÜa cã sù chiÕn tranh, th× thî thuyÒn c¸c n−íc ®Òu b·i c«ng vµ kiÕm ph−¬ng thÕ c¸ch mÖnh ®Ó

308 Hå CHÝ MINH TOµN TËP giµnh lÊy chÝnh quyÒn. VÊn ®Ò thø 7, th× trong 9 lÇn ®¹i héi ®Òu cã bµn ®Õn c¶. 6. V× sao §Ö nhÞ quèc tÕ l¹i hay bµn ®Õn viÖc chiÕn tranh? V× ®−¬ng lóc Êy, t− b¶n ®· ho¸ ra ®Õ quèc chñ nghÜa, vµ ®Õ quèc chñ nghÜa, hoÆc th−êng ®¸nh nhau ®Ó giµnh thuéc ®Þa, hoÆc ®i c−íp n−íc hÌn yÕu lµm thuéc ®Þa. Nh−: N¨m 1894, NhËt ®¸nh víi Tµu; 1895, Anh ®¸nh víi £gýpt¬1); 1896, Ph¸p ®¸nh víi Ma®ag¸txca; 1898, Mü ®¸nh víi T©y Ban Nha ®Ó giµnh PhilÝppin; 1900, Anh ®¸nh víi Nam Phi ch©u; 1904, Nga ®¸nh víi NhËt; 1912, c¸c n−íc Banc¨ng2) ®¸nh nhau, v©n v©n. Thî thuyÒn thÊy vËy, th× biÕt r»ng c¸c ®Õ quèc chñ nghÜa sÏ cã trËn ®¸nh nhau lín. VËy nªn kiÕm c¸ch dÌ tr−íc ®i. Ngê ®©u ®Õn 1914 c¸c n−íc ®¸nh nhau, th× phÇn nhiÒu héi viªn §Ö nhÞ quèc tÕ ®Òu gióp cho ®Õ quèc chñ nghÜa, c«ng ®¶ng n−íc nµo còng khuyªn d©n ®i ®¸nh. 7. §Ö tam quèc tÕ lËp ra tõ bao giê? V× bän ho¹t ®Çu trong §Ö nhÞ quèc tÕ ®· ph¶n môc ®Ých héi mµ ho¸ ra chã s¨n cho t− b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa, ho¸ ra ph¶n c¸ch mÖnh; nh÷ng ng−êi ch©n chÝnh c¸ch mÖnh nh− «ng Lªnin, «ng C¸c LÝpnÕch, R«da Luyx¨mbua, v©n v., cho Quèc tÕ Êy nh− chÕt råi, ph¶i lËp ra Quèc tÕ kh¸c. N¨m 1915 vµ 1916, nh÷ng ng−êi c¸ch mÖnh héi nhau t¹i n−íc SuÝt (Thôy SÜ) s¾p söa lËp §Ö _______________ 1) N−íc Ai CËp (BT). 2) C¸c n−íc n»m trªn B¸n ®¶o Banc¨ng, gåm: Anbani, Bungari, Nam T−, Hy L¹p, mét phÇn Thæ NhÜ Kú (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - Quèc tÕ 309 tam quèc tÕ, ®Ó nèi theo chñ nghÜa §Ö nhÊt quèc tÕ 1) mµ lµm céng s¶n c¸ch mÖnh. N¨m 1917, Nga c¸ch mÖnh céng s¶n thµnh c«ng. N¨m 1919, §Ö tam quèc tÕ thµnh lËp t¹i Kinh ®« Nga lµ Mosku (ngµy 6 th¸ng 3). Khi khai héi lÇn ®Çu, cã ®¹i biÓu ®¶ng céng s¶n trong 24 n−íc dù héi. Trong lêi tuyªn ng«n §Ö tam quèc tÕ x−íng râ rµng r»ng: 1. ThÕ nµo còng ®Ëp ®æ t− b¶n chñ nghÜa nhÊt thiÕt kh«ng ®Ò huÒ nh− §Ö nhÞ quèc tÕ; 2. ThÕ nµo còng quyÕt lµm cho chÝnh quyÒn vÒ tay c«ng n«ng. 8. Tõ khi lËp ra ®Õn giê (®Çu n¨m 1927) §Ö tam quèc tÕ khai héi mÊy lÇn? N¨m 1920 khai §¹i héi lÇn thø II53, cã 31 n−íc dù héi. Tôi ho¹t ®Çu §Ö nhÞ quèc tÕ thÊy héi nµy m¹nh, muèn xen vµo ®Ó \"theo ®ãm ¨n tµn\", cho nªn §¹i héi ®Æt ra c¸ch tæ chøc rÊt nghiªm; ai thõa nhËn theo 21 ®iÒu quy t¾c míi ®−îc vµo. (Xem sau cïng ®o¹n nµy). N¨m 1921, §¹i héi lÇn thø III54. Tõ lóc cã §Ö tam quèc tÕ, thî thuyÒn c¸c n−íc chia ra hai ph¸i, ph¸i theo céng s¶n (§Ö tam quèc tÕ), ph¸i theo ®Ò huÒ (§Ö nhÞ quèc tÕ). V× vËy mµ søc kÐm ®i; cho nªn §¹i héi ®Þnh r»ng khi phÊn ®Êu víi t− b¶n th× hai ph¸i ph¶i hîp søc nhau l¹i kh«ng ®−îc chia hai. N¨m 1922, §¹i héi lÇn thø IV55. Nh©n c¸ch mÖnh phong triÒu trong c¸c n−íc rÇm ré, t− b¶n chñ nghÜa toan cïng ®−êng, chóng nã lËp ra ®¶ng fasity2) ph¶n ®èi c¸ch mÖnh tîn l¾m. §¹i héi ®Þnh c¸ch ®èi ®·i ®¶ng Êy. _______________ 1) Chñ nghÜa M¸c mµ Quèc tÕ thø nhÊt ®i theo (BT). 2) Trong ®iÒu kiÖn tæng khñng ho¶ng cña chñ nghÜa t− b¶n, giai cÊp t− s¶n kh«ng ®ñ søc duy tr× sù thèng trÞ cña chóng b»ng ph−¬ng ph¸p nghÞ tr−êng ®−îc n÷a, mµ ph¶i dïng ®Õn nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t xÝt: ®éc tµi, khñng bè cïng víi chÝnh s¸ch mÞ d©n. §Ó thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®ã, giai cÊp t− s¶n ë mét sè n−íc ®· lËp ra nh÷ng ®¶ng ph¸t xÝt (BT).

310 Hå CHÝ MINH TOµN TËP N¨m 1924, §¹i héi lÇn thø V, cã ®Õn 61 n−íc dù héi. V× nhiÒu ng−êi lÇm t−ëng r»ng t− b¶n l¹i tíi håi thÞnh v−îng nh− tr−íc khi ¢u chiÕn. §¹i héi ®em chøng râ rµng r»ng thÞnh v−îng Êy lµ thÞnh v−îng gi¶; kú thùc t− b¶n trong thÕ giíi gÇn ®Õn m¹t lé1), vµ c«ng n«ng c¸ch mÖnh ph¶i s¾p söa ra tay. 9. §Ö tam quèc tÕ tæ chøc thÕ nµo? a) Mçi n¨m hay c¸ch vµi n¨m, ®¹i héi mét lÇn. §¹i héi cã quyÒn ®o¸n ®Þnh tÊt c¶ c¸c viÖc c¸c ®¶ng trong c¸c n−íc. b) §¹i héi cö mét Héi Trung −¬ng 24 ng−êi. Héi nµy thay mÆt ®¹i héi. C¸c ®¶ng trong c¸c n−íc ®Òu ph¶i theo mÖnh lÞnh Trung −¬ng. c) Cã Thanh niªn bé, ®Ó xem vÒ viÖc vËn ®éng thanh niªn; Phô n÷ bé, xem viÖc vËn ®éng phô n÷; ¸ - §«ng bé xem vÒ viÖc c¸ch mÖnh c¸c thuéc ®Þa bªn ¸ - §«ng. Tuyªn truyÒn, tæ chøc, cøu tÕ, v.v., ®Òu cã mét bé riªng. d) §Ö tam quèc tÕ lµ mét §¶ng Céng s¶n thÕ giíi. C¸c ®¶ng c¸c n−íc lµ nh− chi bé, ®Òu ph¶i nghe theo kÕ ho¹ch vµ quy t¾c chung. ViÖc g× ch−a cã mÖnh lÞnh vµ kÕ ho¹ch §Ö tam quèc tÕ th× c¸c ®¶ng kh«ng ®−îc lµm. 10. §Ö nhÊt quèc tÕ vµ §Ö tam quèc tÕ gièng nhau c¸i g×? kh¸c nhau c¸i g×? §Ö nhÊt quèc tÕ víi §Ö tam quèc tÕ kh¸c nhau. a) §Ö nhÊt quèc tÕ nhá, §Ö tam quèc tÕ to; b) §Ö nhÊt quèc tÕ chØ lý luËn, §Ö tam quèc tÕ ®· thùc hµnh; c) §Ö nhÊt quèc tÕ kh«ng thèng nhÊt, §Ö tam quèc tÕ chØ huy tÊt c¶ c¸c ®¶ng céng s¶n trong c¸c n−íc ph¶i theo; d) §Ö nhÊt quèc tÕ chØ nãi: \"ThÕ giíi v« s¶n giai cÊp liªn hîp\"; §Ö tam quèc tÕ nãi thªm \"V« s¶n giai cÊp vµ d©n téc bÞ ¸p _______________ 1) §Õn lóc cïng ®−êng (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - Quèc tÕ 311 bøc trong thÕ giíi liªn hîp l¹i\". §Ö nhÊt quèc tÕ kh«ng b¾t héi viªn gióp d©n thuéc ®Þa chèng l¹i ®Õ quèc chñ nghÜa nh− §Ö tam quèc tÕ. Êy lµ v× hoµn c¶nh hai Quèc tÕ Êy kh¸c nhau. Nh− viÖc d©n téc bÞ ¸p bøc, §Ö nhÊt quèc tÕ nãi ®Õn Ýt, v× lóc Êy ®Õ quèc chñ nghÜa ch−a ph¸t ®¹t mÊy. V¶ l¹i, §Ö tam quèc tÕ sinh ra sau th× cã nhiÒu kinh nghiÖm h¬n §Ö nhÊt quèc tÕ. §Õn nh− chñ nghÜa lµm c¸ch mÖnh cho ®Õn n¬i, lµm cho thÕ giíi ®¹i ®ång, th× hai Quèc tÕ vÉn nh− nhau; ch¼ng qua §Ö nhÊt quèc tÕ lµm kh«ng ®Õn n¬i, mµ §Ö tam quèc tÕ ch¾c lµ lµm ®−îc, nhê nay Nga c¸ch mÖnh ®· thµnh c«ng ®Ó lµm nÒn cho c¸ch mÖnh thÕ giíi. 11. §Ö nhÞ quèc tÕ vµ §Ö tam quèc tÕ kh¸c nhau c¸i g×? §Ö nhÞ quèc tÕ tr−íc vÉn lµ c¸ch mÖnh, nh−ng v× kû luËt kh«ng nghiªm, tæ chøc kh«ng khÐo, ®Ó tôi ho¹t ®Çu xen vµo nhiÒu qu¸; sau ho¸ ra ph¶n c¸ch mÖnh. Hai Quèc tÕ Êy kh¸c nhau nh÷ng ®iÒu sau nµy: §Ö tam quèc tÕ chñ tr−¬ng ®Ëp ®æ t− b¶n lµm thÕ giíi c¸ch mÖnh. §Ö nhÞ quèc tÕ chñ tr−¬ng ®Ò huÒ víi t− b¶n. §Ö tam quèc tÕ gióp d©n thuéc ®Þa chèng l¹i ®Õ quèc chñ nghÜa. §Ö nhÞ quèc tÕ gióp ®Õ quèc chñ nghÜa ®Ì nÐn d©n thuéc ®Þa (Toµn quyÒn Varen lµ héi viªn §Ö nhÞ quèc tÕ). §Ö tam quèc tÕ d¹y cho v« s¶n giai cÊp trong thÕ giíi - bÊt kú nßi gièng nµo, nghÒ nghiÖp g×, t«n gi¸o g× - hîp søc lµm c¸ch mÖnh. §Ö nhÞ quèc tÕ xui d©n n−íc nµy chèng d©n n−íc kia, nghÒ nghiÖp nµy chèng nghÒ nghiÖp kh¸c. 12. §Ö tam quèc tÕ ®èi víi c¸ch mÖnh An Nam thÕ nµo? Xem trong c¸ch tæ chøc §Ö tam quèc tÕ, cã ®Æt ra mét bé riªng, chuyªn nghiªn cøu vµ gióp ®ì cho c¸ch mÖnh bªn ¸ - §«ng. Xem khÈu hiÖu §Ö tam quèc tÕ, ch¼ng nh÷ng r»ng \"v« s¶n giai

312 Hå CHÝ MINH TOµN TËP cÊp\" mµ l¹i thªm c©u \"... vµ d©n téc bÞ ¸p bøc trong thÕ giíi liªn hîp l¹i\". Xem quy t¾c §Ö tam quèc tÕ trong 21 ®iÒu, ®iÒu thø 8 nãi r»ng: \"C¸c ®¶ng céng s¶n, nhÊt lµ §¶ng Céng s¶n Ph¸p... ph¶i hÕt søc gióp d©n thuéc ®Þa lµm c¸ch mÖnh\". Xem ®−¬ng lóc Ph¸p ®¸nh Marèc vµ Xyri, v× gióp hai n−íc Êy mµ §¶ng Céng s¶n Ph¸p hy sinh mÊy m−¬i ®¶ng viªn bÞ b¾t, bÞ tï, §¶ng bÞ ph¹t h¬n 100 v¹n ®ång b¹c. Xem c¸ch mÖnh Nga gióp cho c¸ch mÖnh Tµu, Thæ NhÜ Kú, PÐcsia1), M«ng Cæ. L¹i xem kÕ ho¹ch vÒ vÊn ®Ò thuéc ®Þa lµ tù tay «ng Lªnin lµm ra. Xem nh÷ng viÖc Êy th× ®ñ biÕt r»ng An Nam muèn c¸ch mÖnh thµnh c«ng, th× tÊt ph¶i nhê §Ö tam quèc tÕ. _______________ 1) Nay lµ n−íc Iran (BT).

313 PHô N÷ QUèC TÕ 1. V× sao lËp ra Phô n÷ Quèc tÕ? ¤ng C¸c M¸c nãi r»ng: \"Ai ®· biÕt lÞch sö th× biÕt r»ng muèn söa sang x· héi mµ kh«ng cã phô n÷ gióp vµo, th× ch¾c kh«ng lµm næi. Xem t− t−ëng vµ viÖc lµm cña ®µn bµ con g¸i, th× biÕt x· héi tÊn bé ra thÕ nµo?\". ¤ng Lªnin nãi: \"§¶ng c¸ch mÖnh ph¶i lµm sao d¹y cho ®µn bµ nÊu ¨n còng biÕt lµm viÖc n−íc, nh− thÕ c¸ch mÖnh míi gäi lµ thµnh c«ng\". Nh÷ng lêi Êy kh«ng ph¶i c©u nãi l«ng b«ng. Xem trong lÞch sö c¸ch mÖnh ch¼ng cã lÇn nµo lµ kh«ng cã ®µn bµ con g¸i tham gia. C¸ch mÖnh Ph¸p cã nh÷ng ng−êi nh− c« häc trß S¸clèt Coãc®©y rót dao ®©m chÕt ng−êi TÓ t−íng hung b¹o, nh− bµ Luy Misen ra gióp tæ chøc Pari C«ng x·. Khi Nga c¸ch mÖnh, ®µn bµ ra t×nh nguyÖn ®i lÝnh; sau tÝnh l¹i lÝnh c¸ch mÖnh ®µn bµ chÕt hÕt 1.854 ng−êi. Nay c¸ch mÖnh Nga thµnh c«ng mau nh− thÕ, ®øng v÷ng nh− thÕ, còng v× ®µn bµ con g¸i hÕt søc giïm vµo. VËy nªn muèn thÕ giíi c¸ch mÖnh thµnh c«ng, th× ph¶i vËn ®éng ®µn bµ con g¸i c«ng n«ng c¸c n−íc. V× vËy §Ö tam quèc tÕ tæ chøc Phô n÷ Quèc tÕ. 2. LÞch sö Phô n÷ Quèc tÕ thÕ nµo? N¨m 1910, bµ Clara DÐtkin (céng s¶n §øc) ®Ò nghÞ trong §¹i héi §Ö nhÞ quèc tÕ r»ng: Mçi n¨m ®Õn ngµy 8 th¸ng 3 th× lµm mét

314 Hå CHÝ MINH TOµN TËP ngµy phô n÷ vËn ®éng gäi lµ \"Ngµy ®µn bµ con g¸i”56. Sau ngµy Êy ®æi ra mét tuÇn. KhÈu hiÖu tuÇn Êy lµ: \"§ßi quyÒn tuyÓn cö cho n÷ giíi\". N¨m 1917, ngµy 23 th¸ng 2, ®µn bµ ë Kinh ®« Nga næi lªn \"®ßi b¸nh cho con\" vµ ®ßi \"gi¶ chång chóng t«i l¹i cho chóng t«i\" (v× chång ph¶i ®i ®¸nh). Sù b¹o ®éng nµy lµm ngßi cho c¸ch mÖnh Nga57. Mång 8 th¸ng 3 n¨m 1920, §Ö tam quèc tÕ ph¸i bµ DÐtkin tæ chøc Phô n÷ Quèc tÕ. KhÈu hiÖu lµ: \"§µn bµ con g¸i c«ng n«ng ph¶i liªn hîp víi §Ö tam quèc tÕ, ®Ó lµm thÕ giíi c¸ch mÖnh\". N¨m 1923, n÷ giíi Nga ¨n mõng \"ngµy 8 th¸ng 3\" th× më 66 nhµ nu«i trÎ con, 36 Êu trÜ viªn, 18 nhµ nu«i ®ång tö, 22 nhµ th−¬ng vµ nhµ nghØ, 15 nhµ nu«i ®µn bµ sinh c÷, 15 nhµ ¨n chung cho 10.000 ng−êi; 27 nhµ hiÖp t¸c x· dïng ®Õn 1.300 ng−êi ®µn bµ lµm c«ng, 11 c¸i c«ng viªn cã nhµ nghØ cho nh÷ng ng−êi cã bÖnh. 3. C¸ch tæ chøc cña Phô n÷ Quèc tÕ ra thÕ nµo? Quy t¾c vµ ch−¬ng tr×nh th× ®¹i kh¸i còng nh− §Ö tam quèc tÕ. Nh−ng bªn nµy th× chØ chuyªn tr¸ch vÒ mÆt tuyªn truyÒn, tæ chøc vµ huÊn luyÖn ®µn bµ con g¸i, vµ gióp vÒ ®−êng gi¸o dôc trÎ con c«ng n«ng. Mçi ®¶ng céng s¶n ph¶i cã mét bé phô n÷, trùc tiÕp thuéc vÒ Phô n÷ Quèc tÕ. Nh−ng ®¶ng viªn ®µn bµ trong c¸c ®¶ng ph¶i theo mÖnh lÞnh Quèc tÕ, khi ph¸i ®Ó lµm viÖc g× dÉu khã nhäc, nguy hiÓm mÊy còng ph¶i lµm. ThÝ dô: §¶ng viªn A kh«ng ph¶i lµ lµm thî, nh−ng khi Quèc tÕ b¶o ph¶i xin vµo lµm viÖc trong lß m¸y nµo ®Ó vËn ®éng phô n÷ trong Êy, th× tÊt ph¶i bá nghÒ cò mµ vµo lµm trong lß m¸y. Nãi tãm l¹i lµ quy t¾c rÊt nghiªm, hµnh ®éng rÊt thèng nhÊt, vµ viÖc lµm còng rÊt khã. V× phÇn nhiÒu ®µn bµ con g¸i cßn cã t− t−ëng thñ cùu. Tuy vËy, ai còng hÕt lßng, cho nªn tiÕn bé mau.

§−êng c¸ch mÖnh - Phô n÷ Quèc tÕ 315 Nhê Phô n÷ Quèc tÕ mµ c¸c ®¶ng céng s¶n míi lËp ra nh− ®¶ng ë Java1), ®¶ng viªn ®µn bµ mçi ngµy mét thªm nhiÒu. An Nam c¸ch mÖnh còng ph¶i cã n÷ giíi tham gia míi thµnh c«ng, mµ n÷ giíi An Nam muèn c¸ch mÖnh th× ph¶i theo Phô n÷ Quèc tÕ chØ b¶o. _______________ 1) Nay lµ n−íc In®«nªxia (BT).

316 C¤NG NH¢N QUèC TÕ 1. LÞch sö C«ng nh©n Quèc tÕ thÕ nµo? Tr−íc ph¶i biÕt qua lÞch sö c«ng nh©n vËn ®éng, sau sÏ nãi ®Õn lÞch sö c«ng nh©n. LÞch sö c«ng nh©n vËn ®éng chia lµm 3 thêi kú: a) tr−íc ¢u chiÕn, b) ®−¬ng lóc ¢u chiÕn, c) khi ¢u chiÕn råi. a) Tr−íc khi ¢u chiÕn: Bªn ¢u vµ Mü cã chõng 16 triÖu thî thuyÒn cã tæ chøc vµ cã mét héi gäi lµ \"V¹n quèc c«ng héi\"58. Nh−ng 16 triÖu ng−êi Êy kh«ng vµo \"V¹n quèc c«ng héi\" c¶. Nh÷ng ®oµn thÓ vµo l¹i chia ra nhiÒu ph¸i biÖt: 1. C«ng ®oµn chñ nghÜa Anh vµ Mü chØ lo sao thî thuyÒn sinh ho¹t kh¸, mµ kh«ng nãi ®Õn ®¸nh ®æ t− b¶n. 2. V« chÝnh phñ c«ng ®oµn59 c¸c n−íc Latinh1), th× kh«ng muèn lËp chÝnh ®¶ng. 3. C¶i l−¬ng chñ nghÜa60 th× chñ tr−¬ng c«ng héi nªn gióp chÝnh ®¶ng, nh−ng kh«ng nªn hîp víi chÝnh ®¶ng2). 4. Trung lËp chñ nghÜa61 chñ tr−¬ng r»ng c«ng nh©n kh«ng ph¶i lµ nÒn c¸ch mÖnh. _______________ 1) Ph¸p, ý, T©y Ban Nha, Bå §µo Nha - nh÷ng n−íc nãi tiÕng Latinh (TG). 2) Chñ nghÜa c¶i l−¬ng chñ tr−¬ng c«ng héi nªn gióp ®ì chÝnh ®¶ng nh−ng kh«ng nªn chÞu sù l·nh ®¹o cña chÝnh ®¶ng (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - C«ng nh©n Quèc tÕ 317 5. Céng s¶n chñ nghÜa, chñ tr−¬ng ®Ëp ®æ t− b¶n, c«ng nh©n lµ nÒn c¸ch mÖnh, ph¶i cã chÝnh ®¶ng ®Ó d¾t c«ng héi lµm c¸ch mÖnh. V× môc ®Ých vµ chñ nghÜa lén xén kh«ng thèng nhÊt nh− thÕ, cho nªn héi kh«ng cã lùc l−îng. b) Khi ¢u chiÕn: Héi nµy ®i theo §Ö nhÞ quèc tÕ, nghÜa lµ c«ng héi n−íc nµo giïm t− b¶n n−íc Êy. V¶ l¹i, tiÕng lµ V¹n quèc nh−ng chØ cã thî thuyÒn ¢u vµ Mü, cßn thî thuyÒn ¸, Phi, óc th× kh«ng vµo. c) Sau khi ¢u chiÕn: PhÇn th× thî thuyÒn cùc khæ, phÇn th× phong triÒu c¸ch mÖnh Nga, c«ng héi cµng ngµy cµng to. Nh−: N¨m 1913 N¨m 1919 Anh chØ cã 4.000.000 ng−êi 8.000.000 ng−êi Ph¸p chØ cã 1.000.000 ng−êi 2.500.000 ng−êi TÊt c¶ c¸c n−íc: 15.000.000 ng−êi 50.000.000 ng−êi C«ng héi bªn ¸ - §«ng cïng rÇm rÇm rét rét lËp lªn (Tµu, NhËt, Ên §é, Java, PhilÝppin, v©n v.). 2. Phong triÒu Êy kÕt qu¶ ra thÕ nµo? T− b¶n c¸c n−íc thÊy thî thuyÒn thÞnh th× sî, vµ kiÕm c¸ch lµm cho ªm dÞu xuèng. N¨m 1919 cã khai ®¹i héi bªn kinh ®« Mü, ®Ó gi¶i quyÕt viÖc thî thuyÒn trong thÕ giíi. Trong héi Êy cã ®¹i biÓu c¸c ChÝnh phñ, c¸c t− b¶n, vµ c¸c c«ng héi c¸c n−íc. Nh−ng nã chØ cho bän §Ö nhÞ quèc tÕ ®¹i biÓu cho thî thuyÒn. N−íc nµo c«ng nh©n thÞnh ®· ®ßi ®−îc 8 giê (nh− Anh, Ph¸p), th× ®¹i biÓu ChÝnh phñ n−íc Êy yªu cÇu c¸c n−íc kia còng ph¶i dïng 8 giê lµm lÖ chung (v× sî t− b¶n n−íc kia ®−îc lîi h¬n t− b¶n n−íc nã). Sau t− b¶n lËp ra héi V¹n quèc, l¹i lËp thªm mét bé c«ng nh©n, cã 12 ®¹i biÓu cho c¸c ChÝnh phñ, 6 ®¹i biÓu cho t− b¶n, vµ 6 ®¹i biÓu cho thî thuyÒn. Nã l¹i d¾t mÊy anh c«ng tÆc1) lµm ®¹i biÓu thî thuyÒn! _______________ 1) Nh÷ng c«ng nh©n bÞ bän t− s¶n mua chuéc (BT).

318 Hå CHÝ MINH TOµN TËP 3. T− b¶n lµm nh− vËy, thî thuyÒn c¸c n−íc cã lµm g× kh«ng? Thî thuyÒn cã 31 quèc tÕ. 29 quèc tÕ nghÒ nghiÖp, nghÜa lµ nghÒ nghiÖp nµo cã riªng quèc tÕ nghÒ nghiÖp Êy; 1 quèc tÕ gäi lµ Quèc tÕ AmxtÐc®am hay lµ Quèc tÕ \"vµng\" vµ 1 Quèc tÕ ®á. Quèc tÕ nghÒ nghiÖp cã ®· l©u, −íc chõng 20.000.000 héi viªn. Trong 29 quèc tÕ Êy, nghÒ s¾t to h¬n hÕt (3.000.000 ng−êi); hai lµ nghÒ than (2.500.000 ng−êi); ba lµ thî lµm nhµ m¸y (2.300.000 ng−êi), v©n v.. Lóc ¢u chiÕn, c¸c quèc tÕ Êy còng tan, ¢u chiÕn råi lËp l¹i, nh−ng v× bän ho¹t ®Çu cÇm quyÒn, nªn c«ng viÖc kh«ng ra g×. Nh− n¨m 1921, 1.000.000 ng−êi ®µo than Anh b·i c«ng, v× ng−êi ®µo than Mü, §øc vµ c¸c n−íc kh«ng gióp mµ thua. Qua n¨m 1922, 500.000 thî ®µo than Mü b·i c«ng, còng v× kh«ng ai gióp mµ thÊt b¹i. Nãi tãm l¹i lµ c¸c quèc tÕ Êy cã danh mµ kh«ng thùc. 4. Sao gäi lµ Quèc tÕ AmxtÐc®am hay \"vµng\"? V× Quèc tÕ Êy lËp ra t¹i AmxtÐc®am (kinh ®« Hol¨ng1)). Trong tiÕng míi, ph¶n c¸ch mÖnh gäi lµ s¾c vµng; c¸ch mÖnh gäi lµ s¾c ®á. N¨m 1919, c¸c c«ng héi theo V¹n quèc c«ng héi héi nhau t¹i AmxtÐc®am lËp nªn quèc tÕ nµy. Khi ®Çu rÊt to, nh−ng sau nhiÒu c«ng héi bá vµo Quèc tÕ “®á”, nay chØ cßn l¹i c«ng héi 23 n−íc, tÊt c¶ 14.400.000 ng−êi. Quèc tÕ nµy theo bän ho¹t ®Çu §Ö nhÞ quèc tÕ ®Ò huÒ víi t− b¶n, vµ lµm nhiÒu viÖc ph¶n c¸ch mÖnh nh−: 1. T¸n thµnh ®iÒu −íc VÐcx©y cña ®Õ quèc chñ nghÜa b¾t §øc ®Òn 400.000.000 ®ång. _______________ 1) N−íc Hµ Lan (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - C«ng nh©n Quèc tÕ 319 2. §øc kh«ng g¸nh næi, Mü l¹i ®Æt ra kÕ ho¹ch (gäi lµ kÕ ho¹ch §¹o Uy T−)1) b¾t §øc ®Òn 132.000.000.000 ®ång. KÕ ho¹ch Êy lµm cho c«ng n«ng §øc ho¸ ra n« lÖ. ThÕ mµ Quèc tÕ AmxtÐc®am còng t¸n thµnh. 3. Kh«ng cho c«ng héi Nga vµo. 4. Ph¶n ®èi céng s¶n rÊt kÞch liÖt, mµ ®èi ®·i fasity rÊt hoµ b×nh. 5. Sao gäi lµ C«ng nh©n Quèc tÕ ®á? Quèc tÕ vµng ®· ®Ò huÒ víi t− b¶n, nh÷ng thî thuyÒn thiÖt c¸ch mÖnh kiÕm c¸ch lËp ra quèc tÕ kh¸c. N¨m 1920, th¸ng 7, chØ cã mÊy ng−êi c«ng nh©n Anh, ý, Ph¸p, T©y Ban Nha vµ Nga lËp ra mét c¬ quan tuyªn truyÒn. N¨m 1921, ®· cã nhiÒu c«ng héi bá bªn kia theo bªn nµy. Ngµy mång 3 th¸ng 7 n¨m Êy, C«ng nh©n Quèc tÕ ®á lËp thµnh. Quèc tÕ ®á theo vÒ §Ö tam quèc tÕ, quyÕt lµm giai cÊp c¸ch mÖnh. Nay ®· cã c«ng héi 47 n−íc, 11.750.000 ng−êi vµo. Th¸ng 5 n¨m 1925 bªn ¸ - §«ng cã nh÷ng héi nµy vµo: Tµu: 450.000 ng−êi; Java: 35.000 ng−êi; NhËt: 32.000 ng−êi; Cao Ly: 5.000 ng−êi; M«ng Cæ: 5.000 ng−êi; Thæ NhÜ Kú: 20.000 ng−êi; An Nam: 000. 6. Quèc tÕ nµy ®èi víi c¸ch mÖnh An Nam ra thÕ nµo? Xem trong Quèc tÕ vµng kh«ng cã c«ng héi ¸ - §«ng nµo, Quèc tÕ ®á th× cã 8 héi thuéc ®Þa vµo. _______________ 1) KÕ ho¹ch §aox¬ (BT).

320 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Khi thî thuyÒn Java, Ên §é b·i c«ng, Quèc tÕ ®á hÕt søc gióp, cßn Quèc tÕ vµng th× kh«ng ngã ®Õn. ë Tµu, thî thuyÒn Th−îng H¶i b·i c«ng h¬n ba th¸ng, H−¬ng C¶ng b·i c«ng h¬n mét n¨m r−ìi, Quèc tÕ ®á ®· gióp tiÒn b¹c, ph¸i ®¹i biÓu qua yªn ñi, l¹i søc c«ng héi c¸c n−íc gióp. Quèc tÕ vµng chØ in vµi tê tuyªn ng«n råi lµm thinh. VËy th× biÕt nÕu thî thuyÒn An Nam biÕt tæ chøc th× ch¾c Quèc tÕ ®á sÏ hÕt lßng gióp cho mµ lµm c¸ch mÖnh. Nh−ng muèn ng−êi ta gióp cho, th× tr−íc m×nh ph¶i tù gióp lÊy m×nh ®·.

321 CéNG S¶N THANH NI£N QUèC TÕ 1. Céng s¶n Thanh niªn Quèc tÕ lµ g×? Tr−íc kia c¸c ®¶ng x· héi cã x· héi thanh niªn. C¸c ®¶ng Êy hîp l¹i thµnh §Ö nhÞ quèc tÕ. C¸c thanh niªn Êy còng tæ chøc x· héi thanh niªn quèc tÕ. Khi ¢u chiÕn, phÇn nhiÒu §Ö nhÞ quèc tÕ ®Ò huÒ víi t− b¶n, phÇn nhiÒu thanh niªn còng b¾t ch−íc ®Ò huÒ. Nh÷ng ng−êi thanh niªn c¸ch mÖnh bá héi Êy còng nh− «ng Lªnin vµ nh÷ng ng−êi ch©n chÝnh c¸ch mÖnh bá §Ö nhÞ quèc tÕ ra. §Õn th¸ng 11 n¨m 1919, thanh niªn c¸ch mÖnh 14 n−íc bªn ¢u héi nhau t¹i kinh ®« §øc (BÐclin) lËp ra Thanh niªn Céng s¶n Quèc tÕ. N¨m 1921 ®· cã thanh niªn 43 n−íc theo vµo. N¨m 1922 cã 60 n−íc, 760.000 ng−êi. N¨m 1924 cã h¬n 1.000.000 (thanh niªn Nga ch−a tÝnh). 2. C¸ch tæ chøc ra thÕ nµo? §¹i kh¸i còng theo c¸ch tæ chøc §Ö tam quèc tÕ. Thanh niªn c¸c n−íc khai ®¹i héi, cö ra mét Héi uû viªn; Héi uû viªn cã quyÒn chØ huy, vµ thanh niªn c¸c n−íc nhÊt thiÕt ph¶i theo kÕ ho¹ch vµ mÖnh lÞnh Héi Êy. ¦íc chõng 16 ®Õn 20 tuæi th× ®−îc vµo Héi. Tr−íc lóc Héi cho vµo th× ph¶i thö, c«ng n«ng binh th× 6 th¸ng, häc trß th× mét n¨m, lµm viÖc ®−îc míi cho vµo.

322 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Môc ®Ých Céng s¶n Thanh niªn Quèc tÕ lµ: 1. ThÕ giíi c¸ch mÖnh; 2. Båi d−ìng nh©n tµi ®Ó ®em vµo ®¶ng céng s¶n; 3. Chuyªn m«n vÒ viÖc kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, cã quan hÖ cho bän thanh niªn; 4. Tuyªn truyÒn tæ chøc vµ huÊn luyÖn bän thî thuyÒn, d©n cµy, häc trß vµ lÝnh thanh niªn; 5. Ph¶n ®èi mª tÝn vµ khuyªn d©n chóng häc hµnh. 3. C¸ch hä lµm viÖc thÕ nµo? N¬i th× c«ng khai, nh− ë Nga, n¬i th× nöa c«ng khai, nöa bÝ mËt, nh− ë c¸c n−íc ¢u vµ Mü. N¬i th× bÝ mËt nh− ë Cao Ly, Java, v©n v.. Tuyªn truyÒn vµ tæ chøc th× theo hoµn c¶nh. Ph¸i ng−êi lßn vµo ë lÝnh, hoÆc lµm thî, hoÆc ®i cµy, hoÆc ®i häc ®Ó tuyªn truyÒn vµ kiÕm ®ång chÝ. Khi kiÕm ®−îc mét Ýt ®ång chÝ råi, th× lËp ra tiÓu tæ chøc. HoÆc lËp ra héi häc, héi ®¸ bãng, héi ch¬i ®Ó lùa ®ång chÝ vµ tuyªn truyÒn. Nãi tãm l¹i lµ hä lµm hÕt c¸ch ®Ó xen vµo trong d©n chóng. 4. Céng s¶n Thanh niªn ®èi víi ®¶ng céng s¶n thÕ nµo? Hai ®oµn thÓ Êy ®èi víi nhau theo c¸ch d©n chñ, nghÜa lµ khi ®¶ng cã viÖc g× th× cã ®¹i biÓu thanh niªn dù héi. Khi thanh niªn cã viÖc g×, th× ®¶ng cã ®¹i biÓu dù héi. §−êng chÝnh trÞ, th× thanh niªn theo ®¶ng chØ huy, nh−ng viÖc lµm th× thanh niªn ®éc lËp. NÕu ®¶ng vµ thanh niªn cã viÖc g× kh«ng ®ång ý, th× cã hai Quèc tÕ xö ph©n. Thanh niªn Céng s¶n lµm viÖc rÊt nç lùc, rÊt hy sinh. Trong n¨m 1921, Thanh niªn §øc chØ cã 27.000 ng−êi vµ Mü chØ cã 4 chi bé. N¨m 1922 §øc ®· cã ®Õn 70.000 ng−êi vµ Mü cã ®Õn 150 chi bé. Håi lÝnh Ph¸p ®ãng bªn §øc, v× viÖc tuyªn truyÒn, ph¶n ®èi ®Õ

§−êng c¸ch mÖnh - Céng s¶n thanh niªn quèc tÕ 323 quèc chñ nghÜa trong qu©n ®éi, mµ 120 thanh niªn Ph¸p bÞ tï. Håi Ph¸p ®¸nh Marèc, còng v× viÖc Êy mµ h¬n 3.000 thanh niªn Ph¸p bÞ b¾t. ViÖc b·i kho¸ ë Tµu, vËn ®éng ë Cao Ly, b·i c«ng ë Anh, v©n v., Céng s¶n Thanh niªn ®Òu ®øng ®Çu ®i tr−íc. Ngµy nay n−íc nµo còng cã thanh niªn céng s¶n. ChØ An Nam lµ ch−a!1). _______________ 1) Lóc ®ã ë ViÖt Nam ch−a thµnh lËp §oµn Thanh niªn Céng s¶n (BT).

324 QUèC TÕ GIóP §ì 1. Quèc tÕ gióp ®ì lµ g×?62 N¨m 1921, n−íc Nga bÞ ®¹i h¹n mÊt mïa, d©n chÕt ®ãi nhiÒu. §Õ quèc chñ nghÜa lîi dông c¬ héi Êy, bªn th× muèn xui d©n Nga næi lo¹n, bªn th× muèn kÐo binh vµo ph¸ c¸ch mÖnh Nga. PhÇn th× ®em c¸c tµu bÌ v©y biÓn Nga, kh«ng cho c¸c tµu bÌ ®i l¹i chë ®å ¨n b¸n cho d©n Nga. Nh÷ng ng−êi cã lßng tèt nh− «ng Nanx¨n (ng−êi khoa häc rÊt cã danh tiÕng n−íc Noãcve1), «ng Êy ®i tµu bay qua B¾c cùc), vµ c¸c c«ng héi ®Òu cã tæ chøc héi cøu tÕ ®i quyªn tiÒn, ®å ¨n, vµ ¸o quÇn göi cho d©n Nga. Nh−ng v× tæ chøc t¶n m¸t cho nªn søc lùc yÕu. §Ö tam quèc tÕ vµ C«ng nh©n Quèc tÕ ®á (míi tæ chøc) x−íng lªn lËp mét héi Quèc tÕ gióp ®ì, ®Ó tËp trung tÊt c¶ c¸c héi cøu tÕ l¹i. §Ö nhÞ quèc tÕ vµ C«ng nh©n Quèc tÕ vµng kh«ng chÞu vµo, lËp riªng ra mét héi cøu tÕ riªng. Tuy vËy, Quèc tÕ gióp ®ì còng lËp thµnh. Tõ cuèi n¨m 1921, ®Õn n¨m 1922, Quèc tÕ nµy quyªn ®−îc h¬n 5.000.000 ®ång b¹c, vµ 40.000.000 kil« ®å ¨n cho d©n Nga. 2. Khi Nga khái ®ãi råi, quèc tÕ nµy lµm viÖc g×? Nga khái ®ãi råi, Quèc tÕ nµy vÉn tiÕp tôc lµm viÖc m·i. BÊt kú xø nµo cã tai n¹n g×, Quèc tÕ nµy ®Òu ra søc gióp. Nh− n¨m 1923 _______________ 1) Na Uy (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - Quèc tÕ gióp ®ì 325 Ailan (Ireland) mÊt mïa, mÊy v¹n d©n c¬m kh«ng cã ¨n, ¸o kh«ng cã mÆc, nhê Quèc tÕ qua gióp mµ khái chÕt ®ãi. N¨m 1924, thî thuyÒn §øc b·i c«ng h¬n 60 v¹n ng−êi, Quèc tÕ nµy lËp ra nhµ ¨n kh«ng mÊt tiÒn, mçi ngµy h¬n 25.000 ng−êi thî tíi ¨n. L¹i lËp ra nhµ th−¬ng ®Ó nu«i nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®au èm; lËp ra nhµ nu«i trÎ con cña thî thuyÒn, lËp ra ®éi l÷ hµnh ®em trÎ con §øc qua göi cho c«ng héi c¸c n−íc nu«i d¹y. Lóc b·i c«ng gÇn råi míi ®em vÒ1). N¨m NhËt B¶n cã ®éng ®Êt, Tµu m¾c lôt, Quèc tÕ nµy còng chë ®å ¨n, ®å mÆc vµ ®å lµm nhµ qua gióp. Nãi tãm l¹i lµ ë ®©u m¾c n¹n lín, lµ Quèc tÕ nµy ®Òu gióp c¶. 3. Quèc tÕ gióp ®ì lÊy tiÒn ®©u? Quèc tÕ nµy kh«ng ph¶i lµ mét héi lµm phóc ph¸t chÈn vµ bè thÝ nh− c¸c héi cña t− b¶n lËp ra. Môc ®Ých Quèc tÕ nµy lµ \"thî thuyÒn vµ d©n cµy trong thÕ giíi lµ anh em, khi anh em xø nµy rñi ro, th× anh em xø kh¸c ph¶i gióp ®ì\", vËy nªn, khi cã viÖc th× héi viªn ra søc quyªn, khi v« sù th× ph¶i gãp héi phÝ. Héi phÝ tuú theo h¹ng ng−êi nh− thî thuyÒn lµm ra ®ång tiÒn dÔ, th× ®ãng nhiÒu h¬n, d©n cµy Ýt tiÒn th× ®ãng Ýt. Nh−ng ai còng ph¶i ®ãng. V× Quèc tÕ cã chi bé kh¾p c¶ 5 ch©u, vµ héi viªn rÊt ®«ng, nhÊt lµ ë Nga, cho nªn chØ héi phÝ gãp l¹i còng ®· kh¸ nhiÒu. Quèc tÕ l¹i ®em tiÒn Êy lµm ra hoa lîi, nh− më së cµy, lµm h¸t bãng, më nhµ bu«n, së ®¸nh c¸, v©n v.. PhÇn nhiÒu nh÷ng c«ng cuéc nµy ®Òu lµ ë Nga. ChØ mét chç ®¸nh c¸ ë Atrakan mçi n¨m ®¸nh ®−îc 4-5 triÖu kil« c¸. TiÒn b¸n ra ®Òu ®Ó dµnh ®Ó gióp ®ì cho thÕ giíi c¶. 4. Quèc tÕ nµy ®èi víi c¸ch mÖnh cã Ých g×? Nh− n−íc An Nam gÆp lóc vì ®ª võa råi, hay nh÷ng khi ®¹i h¹n vµ lôt. NÕu Quèc tÕ biÕt, ch¾c cã gióp ®ì. Song: _______________ 1) Lóc b·i c«ng gÇn th¾ng lîi råi míi ®em vÒ (BT).

326 Hå CHÝ MINH TOµN TËP 1. Lµ v× d©n ta ch−a ai biÕt ®Õn mµ kªu van; 2. Lµ Ph¸p sî Quèc tÕ lµm cho d©n ta biÕt c¸ch th©n ¸i vµ liªn hîp cña v« s¶n giai cÊp trong thÕ giíi; 3. Nã sî tuyªn truyÒn c¸ch mÖnh cho nªn nã hÕt søc giÊu d©n ta kh«ng cho biÕt r»ng trong thÕ giíi cã mét héi nh− thÕ vµ ng¨n trë Quèc tÕ Êy lät vµo ®Õn An Nam. C¸i g× Ph¸p ghÐt, tÊt lµ cã Ých cho An Nam. Cßn nh− viÖc c¸ch mÖnh, Quèc tÕ nµy còng gióp ®−îc nhiÒu. Xem nh− khi d©n Nga ®ãi, nhê Quèc tÕ nµy mµ kh«ng ®Õn nçi o¸n ChÝnh phñ c¸ch mÖnh. Thî thuyÒn NhËt nhê Quèc tÕ nµy mµ kh«i phôc ®−îc c«ng héi l¹i mau. Thî thuyÒn §øc nhê Quèc tÕ nµy mµ cø viÖc phÊn ®Êu, v©n v., th× biÕt r»ng Quèc tÕ nµy sÏ cã Ých cho c¸ch mÖnh An Nam nhiÒu.

327 QUèC TÕ CøU TÕ §á 1. Quèc tÕ cøu tÕ ®á lµ g×?63 Quèc tÕ gióp ®ì th× cøu tÕ cho d©n bÞ tai n¹n, vµ còng cøu tÕ cho nh÷ng ng−êi chÝnh trÞ ph¹m n÷a. Quèc tÕ cøu tÕ ®á th× chuyªn m«n gióp ®ì cho chÝnh trÞ ph¹m mµ th«i. B©y giê lµ håi tranh ®Êu; v« s¶n th× tranh ®Êu víi t− b¶n, d©n bÞ ¸p bøc th× tranh ®Êu víi ®Õ quèc chñ nghÜa. T− b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa vÒ mét phe, v« s¶n vµ d©n bÞ ¸p bøc vÒ mét phe. Hai phe Êy còng nh− hai qu©n ®éi ®¸nh nhau. Qu©n ®éi c¸ch mÖnh th× theo cê §Ö tam quèc tÕ. Qu©n ph¶n c¸ch mÖnh th× theo cê bän nhµ giµu. §¸nh nhau th× ch¾c cã ng−êi ph¶i b¾t1), ng−êi bÞ th−¬ng, ng−êi bÞ chÕt. Quèc tÕ cøu tÕ ®á lµ nh− c¸i nhµ th−¬ng ®Ó s¨n sãc cho nh÷ng ng−êi bÞ th−¬ng, giïm gióp cho nh÷ng ng−êi bÞ b¾t, tr«ng nom cho cha giµ mÑ yÕu, vî d¹i con th¬ cña nh÷ng ng−êi ®· tö trËn cho c¸ch mÖnh. 2. Quèc tÕ cøu tÕ ®á lËp ra bao giê? N¨m 1923, §Ö tam quèc tÕ khai ®¹i héi, cã héi \"bÞ ®µy chung th©n\" vµ héi \"nh÷ng ng−êi céng s¶n giµ\" ®Ò nghÞ, vµ §Ö tam quèc tÕ t¸n thµnh lËp ra Quèc tÕ cøu tÕ ®á. Tr−íc hÕt lËp ra Tæng bé t¹i Nga. B©y giê n−íc nµo còng cã Chi bé. (ChØ cã An Nam ch−a). Nga b©y giê cã 50.000 ph©n bé vµ 9 triÖu héi viªn. TÊt c¶ c«ng _______________ 1) BÞ b¾t (BT).

328 Hå CHÝ MINH TOµN TËP nh©n vµ nhiÒu d©n cµy vµo héi Êy, hoÆc vµo tõng ng−êi, hoÆc c¶ ®oµn thÓ. TÊt c¶ c¸c ng−êi céng s¶n vµ céng s¶n thanh niªn ®Òu ph¶i vµo héi Êy. Khi míi lËp ra, ba th¸ng ®Çu ®· quyªn ®−îc 300.000 ®ång. Bèn th¸ng sau th× quyªn ®−îc 4.000.000 ®ång. ë tØnh Qu¶ng §«ng, Tµu míi lËp Chi bé ®−îc 6 th¸ng mµ ®· ®−îc 250.000 héi viªn. Xem thÕ th× biÕt Quèc tÕ Êy ph¸t triÓn rÊt chãng. 3. Quèc tÕ gióp c¸ch thÕ nµo? Khi nh÷ng ng−êi c¸ch mÖnh hoÆc bÞ ®uæi, hoÆc bÞ b¾t, hoÆc bÞ tï, hoÆc bÞ chÕt, th× Quèc tÕ gióp ®ì: 1. ChÝnh trÞ; 2. Kinh tÕ; 3. VËt chÊt; 4. Tinh thÇn. a) Gióp chÝnh trÞ: Nh− cã ng−êi bÞ b¾t, bÞ giam, th× Quèc tÕ søc1) cho c¸c Chi bé khai héi vµ tuÇn hµnh thÞ uy. Nh− võa råi cã hai ng−êi c¸ch mÖnh ý bÞ b¾t t¹i Mü, toan ph¶i ¸n chÕt, Quèc tÕ søc ch¼ng nh÷ng lµ thî thuyÒn Mü lµm nh− thÕ, mµ l¹i n−íc nµo, xø nµo cã lÜnh sù2) Mü th× thî thuyÒn ®Òu khai héi tuÇn hµnh vµ tuyªn ng«n r»ng: NÕu ChÝnh phñ giÕt hai ng−êi Êy, th× thî thuyÒn Mü b·i c«ng, vµ thî thuyÒn thÕ giíi sÏ tÈy chay Mü. Mü thÊy vËy th× kh«ng d¸m lµm téi hai ng−êi Êy. b) Gióp kinh tÕ: HÔ bÞ giam th× th−êng ¨n uèng cùc khæ, cßn vî con cha mÑ ë nhµ th× kh«ng ai nu«i. Quèc tÕ göi tiÒn cho ®Ó mua ®å ¨n trong nhµ giam vµ gióp cho ng−êi nhµ Ýt nhiÒu ®Ó khái ph¶i ®ãi r¸ch. Nh− vËy th× nh÷ng ng−êi bÞ giam cÇm ®· khái cùc khæ qu¸, mµ l¹i vui lßng. HoÆc Quèc tÕ xuÊt tiÒn thuª thÇy kiÖn ®Ó chèng ¸n cho. HoÆc göi ¸o quÇn s¸ch vë cho. _______________ 1) ChØ thÞ (BT). 2) L·nh sù qu¸n (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - Quèc tÕ cøu tÕ ®á 329 c) Gióp tinh thÇn: HoÆc ph¸i ng−êi hoÆc göi th¬ ®Õn th¨m. 1. Ng−êi ë giam biÕt r»ng m×nh tuy hy sinh cho quÇn chóng mµ quÇn chóng kh«ng quªn m×nh, thÕ th× trong lóc bÞ giam ®· kh«ng buån sau ®−îc khái1) l¹i cµng hÕt søc. 2. Lµ ng−êi ta biÕt r»ng m×nh tuy ph¶i giam mét n¬i, nh−ng c«ng viÖc c¸ch mÖnh vÉn cø ph¸t triÓn, vÉn cã ng−êi lµm thÕ cho m×nh. 4. C¸ch mÖnh An Nam nªn theo Quèc tÕ nµy kh«ng? Nªn l¾m. C¸ch mÖnh An Nam còng lµ mét bé phËn trong c¸ch mÖnh thÕ giíi. Ai lµm c¸ch mÖnh trong thÕ giíi ®Òu lµ ®ång chÝ cña d©n An Nam c¶. §· lµ ®ång chÝ, th× sung s−íng cùc khæ ph¶i cã nhau. Huèng g×, d©n An Nam lµ ®−¬ng lóc tranh ®Êu víi ®Õ quèc chñ nghÜa Ph¸p, ch¾c lµ vÒ sau sÏ cã nhiÒu ng−êi c¸ch mÖnh ph¶i hy sinh, ph¶i khèn khæ, ph¶i cÇn anh em trong thÕ giíi gióp giïm. _______________ 1) Nªn hiÓu lµ ®−îc tr¶ tù do (BT).

330 C¸CH Tæ CHøC C¤NG HéI 1. Tæ chøc c«ng héi lµm g×? Tæ chøc c«ng héi tr−íc lµ ®Ó cho c«ng nh©n ®i l¹i víi nhau cho cã c¶m t×nh; hai lµ ®Ó nghiªn cøu víi nhau; ba lµ ®Ó söa sang c¸ch sinh ho¹t cña c«ng nh©n cho kh¸ h¬n b©y giê; bèn lµ ®Ó gi÷ g×n lîi quyÒn cho c«ng nh©n; n¨m lµ ®Ó gióp cho quèc d©n, gióp cho thÕ giíi. §i l¹i kh«ng ph¶i lµ b÷a nµy ng−êi A cã giç ch¹p th× ng−êi B tíi ¨n; mai ng−êi B cã cóng qu¶y l¹i mêi ng−êi C tíi uèng r−îu. Nh−ng ®i l¹i ®Ó bµy vÏ cho nhau ®iÒu kh«n lÏ ph¶i, ®Ó giao ho¸n trÝ thøc cho nhau. Nghiªn cøu ch¼ng nh÷ng lµ gië s¸ch vë, gië b¸o ra gi¶ng; nh−ng ph¶i bµn b¹c c¸ch phÊn ®Êu víi t− b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa1). Söa sang c¸ch sinh ho¹t nh− lËp hiÖp t¸c x·, më héi häc, héi ch¬i cho c«ng nh©n, v©n v©n. Gi÷ g×n lîi quyÒn lµ khi héi ®· cã thÕ lùc råi, th× ®ßi thªm tiÒn c«ng, bít giê lµm, v©n v©n. Gióp cho quèc d©n vµ thÕ giíi lµ ®em lùc l−îng thî thuyÒn c¸ch mÖnh lµm cho ai còng ®−îc b×nh ®¼ng tù do nh− thî thuyÒn Nga ®· lµm tõ n¨m 1917. _______________ 1) C©u nµy hiÓu nh− sau: Nghiªn cøu ch¼ng nh÷ng lµ gië s¸ch vë, gië b¸o ra gi¶ng, mµ cßn ph¶i bµn b¹c c¸ch ®Êu tranh víi bän t− b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - C¸ch tæ chøc c«ng héi 331 2. C¸ch tæ chøc c«ng héi thÕ nµo? Tæ chøc cã hai c¸ch, c¸ch nghÒ nghiÖp vµ c¸ch s¶n nghiÖp. NghÒ nghiÖp lµ ai lµm nghÒ g× th× vµo héi nghÒ Êy. Nh− thî may vµo héi may, thî rÌn vµo héi rÌn. S¶n nghiÖp lµ bÊt kú nghÒ g×, hÔ lµm mét chç th× vµo mét héi. Nh− viÖc xe löa, ng−êi ®èt than, ng−êi s¬n xe, ng−êi ph¸t vÐ, ng−êi coi ®−êng, ng−êi cÇm m¸y; tÊt c¶ nhËp vµo mét c«ng héi xe löa. Tæ chøc theo c¸ch s¶n nghiÖp th× m¹nh h¬n, v× thèng nhÊt h¬n. ThÝ dô khi xe löa muèn b·i c«ng, nÕu héi lµ s¶n nghiÖp th× héi viªn ®Òu ph¶i b·i c«ng hÕt, th× t− b¶n sî h¬n. NÕu héi lµ nghÒ nghiÖp, th× cã khi ng−êi ®èt löa b·i c«ng mµ ng−êi cÇm m¸y kh«ng, hoÆc ng−êi ph¸t vÐ b·i c«ng mµ ng−êi lµm ga kh«ng, thÕ th× søc b·i c«ng yÕu ®i. 3. Mét ng−êi c«ng nh©n cã thÓ vµo hai héi kh«ng? Kh«ng. NÕu héi Êy lµ nghÒ nghiÖp, th× chØ nh÷ng ng−êi ®ång nghÒ nghiÖp ®−îc vµo; ai ®· vµo héi s¶n nghiÖp råi th× kh«ng ®−îc vµo héi nghÒ nghiÖp n÷a. ThÝ dô: xe löa ®· tæ chøc theo s¶n nghiÖp, mÊy ng−êi thî viÖc1) ®· vµo héi Êy råi. Trong xø Êy l¹i cã mét héi thî méc kh¸c, nh÷ng ng−êi thî méc trong héi xe löa2) kh«ng ®−îc vµo. Trong mét nghÒ hoÆc mét s¶n nghiÖp còng kh«ng ®−îc lËp hai héi. Nh−ng mµ mét c«ng héi cã phÐp vµo hai tæng c«ng héi. ThÝ dô: Héi xe löa Hµ Néi ®· vµo Tæng c«ng héi xe löa An Nam l¹i vµo tæng c«ng héi ta nµo3). _______________ 1) C«ng nh©n c¸c nghÒ trong ngµnh xe löa (BT). 2) C«ng héi xe löa (BT). 3) C©u nµy hiÓu lµ: Héi xe löa Hµ Néi ®· vµo Tæng c«ng héi xe löa ViÖt Nam, cßn cã thÓ vµo mét tæng c«ng héi kh¸c (BT).

332 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Nãi tãm l¹i lµ ®oµn thÓ th× cã phÐp vµo nhiÒu tæng c«ng héi mµ tõng ng−êi th× chØ ®−îc vµo mét héi mµ th«i. NÕu giíi h¹n nµy kh«ng nghiªm th× sau hay bèi rèi. 4. C«ng héi víi chÝnh ®¶ng kh¸c nhau thÕ nµo? C«ng héi chó träng mÆt kinh tÕ h¬n. §¶ng chó träng mÆt chÝnh trÞ h¬n. Ai lµ thî thuyÒn th× ®−îc vµo héi, dï tin PhËt, tin ®¹o, tin céng s¶n, tin v« chÝnh phñ, tin g× còng mÆc, miÔn lµ theo ®óng quy t¾c héi lµ ®−îc. §¶ng th× bÊt kú ng−êi Êy lµm nghÒ g×, thî thuyÒn hay lµ d©n cµy, häc sinh hay lµ ng−êi bu«n, miÔn lµ ng−êi Êy tin theo chñ nghÜa ®¶ng, phôc tïng phÐp luËt ®¶ng1) th× ®−îc vµo. Ai vµo c¶ ®¶ng vµ héi, chÝnh trÞ th× theo ®¶ng chØ huy, mµ kinh tÕ th× theo c«ng héi chØ huy. §¶ng viªn ai còng ph¶i vµo héi ®Ó mµ tuyªn truyÒn chñ nghÜa cña ®¶ng. Nh−ng kh«ng ph¶i héi viªn nµo còng vµo ®−îc ®¶ng. 5. C¸i g× lµ hÖ thèng cña c«ng héi? HÖ thèng lµ c¸ch tæ chøc ngang hay lµ däc. Ngang lµ nh− trong mét tØnh cã héi thî rÌn, héi thî may, héi thî méc, héi thî nÒ, v©n v©n, tÊt c¶ c¸c héi tæ chøc thµnh tØnh tæng c«ng héi; héi nµo còng b×nh ®¼ng, b»ng ngang nhau. Däc lµ nh− mçi huyÖn cã mét héi thî may, 4, 5 héi huyÖn tæ chøc mét héi thî may tuyÒn tØnh, tÊt c¶ héi thî may trong mÊy tØnh tæ chøc mét héi thî may c¶ n−íc. Êy lµ däc, nghÜa lµ tõ d−íi lªn trªn. §· ngang l¹i däc, thÕ th× theo mÖnh lÞnh tæng c«ng héi ngang hay lµ tæng c«ng héi däc? NÕu quan hÖ vÒ s¶n nghiÖp th× theo mÖnh lÞnh däc. NÕu quan hÖ vÒ ®Þa ph−¬ng th× theo mÖnh lÞnh ngang. _______________ 1) §iÒu lÖ §¶ng (BT).

§−êng c¸ch mÖnh - C¸ch tæ chøc c«ng héi 333 6. Muèn héi v÷ng bÒn th× ph¶i tr¸nh nh÷ng viÖc g×? §· vµo c«ng héi th×: 1. Nªn bá giíi h¹n xø së, nghÜa lµ chí ph©n biÖt ng−êi nµy lµ Trung Kú, ng−êi kia lµ Nam Kú, ng−êi nä lµ B¾c Kú. Vµ còng kh«ng nªn chia ra ng−êi An Nam, ng−êi Tµu hay lµ ng−êi n−íc nµo. §· mét nghÒ, mét héi tøc lµ anh em c¶, ph¶i xem nhau nh− ng−êi mét nhµ. 2. §µn «ng, ®µn bµ ®Òu ph¶i b×nh ®¼ng. 3. Chí cã bØ thö1) m×nh khÐo h¬n, l−¬ng cao h¬n, mµ khinh ng−êi vông vµ ¨n tiÒn Ýt. 4. Chí cËy m×nh lµ nhiÒu tuæi mµ muèn lµm ®µn anh. 5. Chí cho bän t− b¶n vµo héi. 7. Ph¶i tæ chøc thÕ nµo cho kiªn cè? C«ng héi lµ c¬ quan cña c«ng nh©n ®Ó chèng l¹i t− b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa, cho nªn tæ chøc ph¶i nghiªm nhÆt, chØ huy ph¶i mau m¾n, lµm viÖc ph¶i kÝn ®¸o. Muèn ®−îc nh− thÕ th× ph¶i tæ chøc nh− qu©n ®éi. Qu©n lÝnh th× cã ®éi ngò. Thî thuyÒn ph¶i cã tiÓu tæ, chi bé. ThÝ dô: Trong tØnh cã 5 nhµ m¸y dÖt v¶i, mçi nhµ m¸y ph¶i cã mét chi bé. Trong mçi chi bé l¹i chia lµm mÊy tiÓu tæ; mçi chi bé ph¶i cö 3 hoÆc 5 ng−êi lµm uû viªn; (phÇn nhiÒu nªn cö nh÷ng ng−êi lµm trong lß ®· l©u, thuéc t×nh h×nh nhiÒu) mçi tiÓu tæ ph¶i cö tæ tr−ëng. Mçi tiÓu tæ kh«ng ®−îc qu¸ 10 ng−êi. TiÓu tæ theo mÖnh lÞnh chi bé, chi bé theo tØnh héi, tØnh héi theo quèc héi2). Cã thø tù nh− thÕ th× trong héi cã mÊy m−¬i v¹n ng−êi chØ huy còng dÔ, vµ hµnh ®éng còng nhÊt trÝ. _______________ 1) So s¸nh, so kÌ (BT). 2) C«ng héi toµn quèc (BT).

334 Hå CHÝ MINH TOµN TËP 8. TiÓu tæ lµm nh÷ng viÖc g×? C©y cã nhiÒu rÔ míi v÷ng, héi cã nhiÒu tiÓu tæ míi bÒn. TiÓu tæ ph¶i: 1. HuÊn luyÖn vµ phª b×nh anh em; 2. Thi hµnh nh÷ng viÖc héi ®· ®Þnh; 3. Bµn b¹c viÖc héi; 4. §iÒu tra t×nh h×nh trong lß m¸y; 5. §Ò nghÞ nh÷ng viÖc héi nªn lµm; 6. Thu héi phÝ; 7. B¸o c¸o nh÷ng viÖc lµm cho chi bé, ®Ó chi bé b¸o c¸o cho tØnh bé, v©n v©n. Chi bé nhiÒu ng−êi khã khai héi, khã xem xÐt. TiÓu tæ Ýt ng−êi, lµm gÇn nhau, quen biÕt nhau, cho nªn xem xÐt, huÊn luyÖn, lµm viÖc vµ khai héi dÔ bÝ mËt h¬n vµ mau m¾n h¬n. TiÓu tæ lµ cã Ých nh− thÕ. V¶ l¹i, nÕu ChÝnh phñ cÊm c«ng héi, mµ tiÓu tæ khÐo tæ chøc, th× c«ng héi cø tiÕn bé, cø lµm viÖc ®−îc. VËy cho nªn ng−êi ta gäi tiÓu tæ lµ gèc cña héi. 9. Thø tù trong c«ng héi thÕ nµo? TiÓu tæ lªn chi bé. NÕu trong tØnh nhiÒu lß m¸y, 4, 5 chi bé tæ chøc mét bé uû viªn (4, 5 lß Êy mçi lß cö 1 hoÆc 2 ng−êi). Bé uû viªn lªn tØnh héi. TØnh héi lªn quèc héi. Êy lµ thø tù tæ chøc. Cßn quyÒn bÝnh th× vÒ dù héi, nghÜa lµ tÊt c¶ héi viªn khai héi bµn ®Þnh. NÕu héi viªn nhiÒu qu¸, khai héi kh«ng tiÖn th× ®Þnh mÊy ng−êi cö mét ®¹i biÓu dù héi, Êy lµ ®¹i biÓu ®¹i héi. §¹i héi nghÞ ®Þnh viÖc g×, th× chÊp hµnh uû viªn héi ph¶i thi hµnh. Khi héi tan th× quyÒn vÒ chÊp hµnh uû viªn héi. §¹i biÓu ®¹i héi trong tØnh mét th¸ng khai héi mét lÇn. §¹i biÓu ®¹i héi trong n−íc, mét n¨m mét lÇn.

§−êng c¸ch mÖnh - C¸ch tæ chøc c«ng héi 335 §¹i biÓu nªn cö c«ng nh©n lµm, kh«ng nªn cö nh÷ng ng−êi chøc viÖc1) trong héi. Khi khai héi, ®¹i biÓu ph¶i b¸o c¸o t×nh tr¹ng vµ ý kiÕn cña c«ng nh©n (kh«ng ph¶i ý kiÕn riªng m×nh), ®Ò nghÞ vµ bµn b¹c c¸c viÖc. Khai héi råi, ph¶i vÒ b¸o c¸o viÖc héi cho c«ng nh©n. 10. Cã viÖc g× th× gi¶i quyÕt thÕ nµo? Tõ tiÓu tæ ®Õn ®¹i héi ®Òu theo c¸ch d©n chñ tËp trung. NghÜa lµ cã viÖc g× th× ai còng ®−îc bµn, còng ph¶i bµn. Khi bµn råi th× bá th¨m, ý kiÕn nµo nhiÒu ng−êi theo h¬n th× ®−îc. Êy lµ d©n chñ. §· bá th¨m råi, th× giao cho héi uû viªn lµm, khi Êy th× tÊt c¶ héi viªn ph¶i theo mÖnh lÞnh héi Êy. Êy lµ tËp trung. Ai kh«ng nghe lêi th× uû viªn héi cã quyÒn ph¹t. GÆp viÖc bÊt th−êng kh«ng kÞp khai héi, th× uû viªn cã quyÒn xö trÝ, sau b¸o c¸o cho héi. GÆp viÖc bÊt th−êng l¾m, th× héi uû viªn cø phÐp giao quyÒn cho mét ng−êi, ng−êi nµy cã quyÒn ®éc ®o¸n, viÖc råi2) b¸o c¸o víi héi. 11. Sao héi viªn ph¶i nép héi phÝ? Cã héi th× cã phÝ tæn, nh− thuª nhµ, bót mùc, v©n v©n, Êy lµ th−êng phÝ, héi viªn ph¶i g¸nh. L¹i cã bÊt th−êng phÝ, nh− ®Ó dµnh phßng lóc b·i c«ng hoÆc gióp nh÷ng héi kh¸c b·i c«ng, hoÆc gióp ®ì nh÷ng ng−êi trong héi mÊt viÖc lµm, hoÆc lµm c¸c viÖc c«ng Ých, v©n v©n. NÕu héi kh«ng tiÒn th× lµm kh«ng ®−îc. Cho nªn héi viªn ph¶i \"gãp giã lµm b·o\". Khi héi cã tiÒn thõa th·i, th× nªn lµm nh÷ng viÖc nµy: 1. LËp tr−êng häc cho c«ng nh©n; _______________ 1) Chøc viÖc: Ng−êi cã chøc vÞ. ë ®©y nªn hiÓu lµ kh«ng cö ng−êi cã chøc vÞ trong bé m¸y chÝnh quyÒn thùc d©n, phong kiÕn (BT). 2) Xong viÖc råi (BT).