วารสารวิทยาศาสตร์การเกษตร ปีที่ 40 ฉบับที่ 1 (crdc2)

Agricultural Sci. J. 40 : 1 (Suppl.) : 269-272 (2009) ว. วิทย. กษ. 40 : 1 (พิเศษ) : 269-272 (2552) ผลของกรดอะซตี ิกและเอทฟี อนตอ คุณภาพของพลับพันธุ P2 Effect of Acetic Acid and Ethylene on Quality of ‘P2’ Persimmon ณัติฐพล ไขแ สงศร1ี อรพนิ เกดิ ชูช่ืน1 ณฏั ฐา เลาหกุลจติ ต1 และ ศริ ิวรรณ ตงั้ แสงประทปี 2 Kaisangsri, N.1, Kerdchoechuen, O.1, Laohakunjit, N.1 and Tungsangprateep, S.2 Abstract Quality improvement of persimmon ‘P2’ was investigated by applying acetic acid at 10% and ethylene asethephon® at concentration of 10, 100, and 1,000 ppm. Three stages of persimmon maturity were used; 1) green,2) green at 80%, and 3) yellow maturity. Results showed that green mature persimmon responded more toethylene than acetic acid. Treating persimmon with ethylene may enhance shelf life compared to the control.Moreover, ethylene at 1,000 ppm may increase ripening of persimmon and enhance quality. It was also foundthat color and carotenoids were increasing by ethylene, but phenolics, tannins and fruit firmness were low.Although ethylene at 1,000 ppm decreased astringency, fruit firmness (soften fruit texture) was decreased. Usingethylene at 10 ppm resulted in color change, but firmness was not effected. Ethylene at 10 ppm may also extendshelf life of treated persimmon.Keywords : tannins, phenolics, ethylene, ethephon บทคัดยอ การปรับปรุงคุณภาพของผลพลับพันธุ P2 โดยการใชกรดอะซีติกรอยละ 10 และเอธิลีนในรูปของเอทีฟอนความเขมขน 10 100 และ 1,000 พีพีเอ็ม ผลพลับท่ีใชศึกษามีระยะสุกแก 3 ระยะ คือ 1) เขียว 2) เขียวรอยละ 80 และระยะ 3)เหลือง ผลการศึกษา พบวา พลับระยะเขียวตอบสนองตอเอทีลลีนมากกวาการใชกรดอะซีติก พลับที่ใชเอธิลีนสามารถเก็บรักษาไดนานกวา นอกจากน้ียังพบวาการใชเอธิลีนเขมขน 1,000 พีพีเอ็ม สามารถเรงการสุกของผลพลับ และสงผลตอการเปล่ยี นแปลงคณุ ภาพมากทสี่ ดุ โดยเฉพาะการเปล่ยี นแปลงของสี และปริมาณแคโรทนี อยดมีปริมาณเพ่ิมข้ึน สวนปริมาณสารฟนอลิก ปริมาณแทนนิน และความแนนเน้ือพบวามีคาลดลง ถึงแมเอธิลีนเขมขน 1,000 พีพีเอ็มทําใหความฝาดของพลับลดลงแตทําใหผลพลับมีความแนนเนื้อลดลง (เน้ือสัมผัสน่ิมจนถึงเละ) ซึ่งการใชเอธิลีนความเขมขน 10 พีพีเอ็มสงผลใหมีการเปล่ียนแปลงสีของผล ในขณะท่ีเนื้อสัมผัสไมลดลงมากเทากับการใชเอธิลีนความเขมขนสูง รวมท้ังสามารถยืดอายุการเก็บรกั ษาของผลพลับไดคําสําคัญ : แทนนิน ฟน อลิก เอธิลนี เอทฟี อน คํานํา พลับ (Diospyros kaki L.) เปนผลไมที่ไทยไดนําเขามาปลูกทางภาคเหนือของประเทศ ซึ่งพันธุที่ปลูกสวนใหญเปนพลบั พนั ธุ Xichu ทเ่ี ปน พลบั ฝาด แตผบู รโิ ภคตอ งการพลบั ท่ีมีลักษณะที่หวานกรอบและไมฝาด ความฝาดของพลับเกิดจากสารแทนนิน (tannins) ท่ีอยูในFigureละลายนํ้า (soluble tannins) (Testoni, 2002) จึงมีการปรับปรุงคุณภาพผลพลับโดยมีวิธีการลดความฝาดของพลับหลายวิธี เชน การใชแอลกอฮอล (Testoni, 2006) การใชกาซไนโตรเจนและสุญญากาศ (Akyildz et al.,2004) การเก็บในท่ีเย็น (cold storage) (Del RÌo, 2004) การแชเยือกแข็ง (freezing) (Taira et al., 1998) การใชกาซเอธิลนี และการใชก า ซคารบ อนไดออกไซด (Shimomura, 1997) ซึ่งวิธีการใชกาซเอทิลีนเปนวิธีท่ีนิยมนํามาใชลดความฝาดของพลับ เน่ืองจากเปนวิธีที่สะอาดและลดความฝาดไดเร็วกวาวิธีอ่ืน ๆ ดังนั้นงานวิจัยนี้จึงศึกษาคุณภาพของพลับท่ีผานการลดความฝาดโดยใชเอธิลนี ในรปู ของเอทฟี อนรว มกับการใชกรดอะซตี ิก1 คณะทรพั ยากรชวี ภาพและเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยพี ระจอมเกลาธนบรุ ี 83 หมู 8 ถนนเทยี ทะเล แขวงทา ขา ม เขตบางขุนเทียน กรุงเทพฯ 101501 School of Bioresources and Technology, King Mongkut’s University of Technology Thonburi, 83 Mu 8 Tientalya Rd., Thakam, Bangkhuntein, Bangkok 101502 ศูนยก ารบรรจหุ บี หอ ไทย สถาบนั วิจยั วิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหง ประเทศไทย เขตจตจุ กั ร กรงุ เทพ 109002 Packaging Center of Thailand, Science and Technology Research Institute of Thailand, Jatujak, Bangkok 10900

270 ผลของกรดอะซีตกิ และเอทีฟอน ปท ี่ 40 ฉบบั ที่ 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วิทยาศาสตรเ กษตร อุปกรณแ ละวิธกี าร นาํ ผลพลบั พนั ธุ P2 จากโครงการหลวงหว ยน้าํ ขนุ จงั หวดั เชียงราย 3 ระยะสุกแก คือ 1) เขียว 2) เขียวรอยละ 80 และ3) เหลือง มาลางน้ําแลวผ่ึงใหแหง จากนั้นแชในกรดอะซีติกเขมขนรอยละ 10 และเอทีฟอนเขมขน 10, 100, 1,000 พีพีเอ็มนาน 5 นาที ผ่ึงใหแหงใสถุงพลาสติก วางไวที่อุณหภูมิหองนาน 30 นาที หลังจากน้ันนําพลับออกจากถุงมาวางในตะกราไวที่อุณหภูมิหอง วางแผนการทดลองแบบ RCBD (Randomized Complete Block Design) ทดลอง 4 ซ้ํา และติดตามการเปลี่ยนแปลงวันท่ี 3, 7 และ 11 โดยวิเคราะหผลการเปลี่ยนแปลงทางเคมีและกายภาพ คือ ปริมาณแทนนิน สารฟนอลิกปริมาณของแข็งท่ีละลายได คลอโรฟลล แคโรทีนอยด สีและความแนนเนื้อ วิเคราะหความแปรปรวนทางสถิติและความแตกตางทางสถิติของคาเฉล่ียโดยวิธี Duncan’s New Multiple Range Test (DMRT) ท่ีระดับความเช่ือม่ันรอยละ 95 โดยใชSAS Program (1997) ผลและวจิ ารณ ผลการศึกษา พบวาพลับระยะเขียวตอบสนองของเอทีฟอนดีที่สุด เนื่องจากมีระยะเวลาในการเก็บรักษาไดมากที่สุดและการใชกรดอะซีติกเขมขนรอยละ 10 และเอทีฟอนเขมขน 10 100 และ 1,000 พีพีเอ็ม มีผลตอการปรับปรุงคุณภาพ สวนการเปลี่ยนแปลงสีพบวาการใชกรดอะซีติกเขมขนรอยละ 10 และเอทีฟอนเขมขน 1,000 พีพีเอ็ม มีผลตอการเปล่ียนคา L, aและ b ของพลับทง้ั 3 มากท่ีสุด (Table 1) โดยมีคา L ลดลงเชนเดียวกับปริมาณคลอโรฟลลที่พบลดลงแตปริมาณแคโรทีนอยดเพ่ิมขึ้น (Table 2) เน่ืองจากเอธิลีนชวยเรงการสุกของผลไม ทําใหคลอโรฟลลเกิดการเสื่อมเสียพรอมท้ังเกิดการสูญเสียสีเขียวและคาโรทีนอยดเพมิ่ มากขน้ึ ทาํ ใหพลับมีสเี หลอื งและแดง (จรงิ แท, 2549) การเปลี่ยนแปลงปริมาณ tannins (Figure 1) หลังจากแชดวยกรดอะซีติกรอยละ 10 และ เอทีฟอนที่ความเขมขนตางกัน พบวาการใชกรดอะซีติกเขมขนรอยละ 10 และเอทีฟอนเขมขน 1,000 พีพีเอ็ม ทําใหปริมาณ tannins ลดลงมากที่สุดโดยพลับระยะเขียวมีปริมาณ tannins 1.94 mg/g ลดลงเหลือ 0.02 mg/g เชนเดียวกับปริมาณสารฟนอลิกที่มีปริมาณลดลงจาก 0.2 mg/g เหลือ 0.003 mg/g ซ่ึงสอดคลองกับงานทดลองของ Crisosto (1999) ที่พบวาการใชเอทิลลีน 10 พีพีเอ็มสามารถลดความฝาดได ปริมาณของแข็งท่ีสามารถละลายของพลับทั้ง 3 ระยะเพิ่มข้ึนเมื่อใชเอทีฟอน โดยเอทีฟอนเขมขน 1,000 พีพีเอ็มมีปริมาณของแข็งที่สามารถละลายสูงท่ีสุด (Table 2) แสดงใหเห็นวาการใชเอทีฟอนสามารถเรงการสุกของผลพลับได แตอยางไรก็ตามเอทีฟอนสงผลตอความแนนเน้ือ โดยพบวาหลังจากแชดวยกรดอะซีติกเขมขนรอยละ 10 และเอทีฟอนเขมขน1,000 พีพีเอ็ม ทําใหคาความแนนเนือ้ ลดลงจาก 3.98 เหลือ 0.4 kgf (Table 2) ซึ่งทําใหทําใหพลับน่ิมภายใน 3 วัน และพลับที่ใชเอทีฟอนเขมขน 100 พีพีเอ็ม ทําใหผลพลับนิ่มลงภายใน 7 วัน สวนเอทีฟอนเขมขน 10 พีพีเอ็ม ทําใหพลับนิ่มภายใน 11 วันมีคาความแนนเน้ือ 1.1 kgf (Table 1) อยางไรก็ตามพลับท่ีไมไดใชเอทีฟอนพบวาความแนนเน้ือของพลับลดลงอยางชา ๆ ซ่ึงสอดคลองกับ Gonzalez et al. (2004) ที่พบวาเอทีฟอน 500 พีพีเอ็ม ทําใหความแนนเน้ือลดลง เน่ืองจากเอทีฟอนสามารถชวยเรง การสุกและมีผลตอการลดลงของ pectin จึงทําใหพ ลบั นมิ่ มากขน้ึ (Trira et al., 1998) สรปุ การแชพ ลบั ในกรดอะซตี กิ เขมรอยละ 10 และเอทีฟอนเขมขน 1,000 พีพีเอ็ม สามารถเรงการสุกของพลับ โดยมีผลตอการเปลี่ยนแปลงคาสี ปริมาณแคโรทีนอยดและปริมาณของแข็งท่ีสามารถละลายไดเพ่ิมขึ้น สวนปริมาณคลอโรฟลลแทนนนิ และสารฟน อลกิ ลดลง สามารถลดความฝาดลงได แตทําใหความแนนเนื้อของพลับลดลงไปดวย ซึ่งในพลับท้ัง 3 ระยะพบวาพลับระยะสีเขียวตอบสนองตอเอทีฟอนมากที่สุด นอกจากนี้ยังพบวาการใชกรดอะซีติกและเอทีฟอนสงผลใหเปลือกของผลพลับมคี วามแขง็ และเหนียว ดงั นั้นควรไมใหกรดอะซีตกิ และเอทฟี อนสมั ผัสกบั ผลพลับโดยตรง คาํ ขอบคุณ ขอขอบคณุ มูลนิธิโครงการหลวงหวยนาํ้ ขนุ จงั หวัดเชียงรายและศนู ยการบรรจุหีบหอ ไทย สถาบันวจิ ยั วทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยีแหง ประเทศไทยทไี่ ดใหการอนุเคราะหพ ลับพนั ธุ P2 และทไ่ี ดใหคาํ ปรึกษาและสนับสนนุ ทุนวิจัย

ว. วทิ ยาศาสตรเกษตร ปที่ 40 ฉบบั ท่ี 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ผลของกรดอะซีติกและเอทฟี อน 271 เอกสารอางอิงจริงแท ศิริพานิช. 2549. สรีรวิทยาและเทคโนโลยีหลังการเก็บเก่ียวผักและผลไม. สํานักพิมพมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, กรุงเทพฯ 396 หนา .Akyildz, A., S. Aksay, H. Benli, F. Kirolu and H. Fenerciolu. 2004. Determination of changes in some characteristics of persimmon during dehydration at different temperatures. Journal of Food Engineering, 65(1) : 95-99.Crisosto, C.H. 1999. Persimmon postharvest quality maintenance quidelines. Food Science and Technology International 10(3) : 179-185.Gonzalez, A., R. Ayub and C. Werlang. 2004. The effect of ethephon and PVC package on the post-harvest quality of persimmon fruits (Diospyros kaki L.) cv. Fuyu stored at 25°C, Agr. Sci., 10(1) : 21-26.Del RÌo, M.A. 2004. Effect of cold storage and removal astringency on quality of persimmon fruit (Diospyros kaki L.) cv. Rojo Brillante. Food Science and Technology International 10(3) :179-185.Testoni, A. 2002. Post-harvest and processing of persimmon fruit. First Mediterranean Symposium on Persimmon, November 23-24, 2004, Faenza, Italy, p. 53-66.Testoni, A. 2006. Post-harvest and processing of persimmon fruit. Food science and Technology International, 10(3) : 179-185.Taira, S., M. Ono and N. Matsumoto. 1998. Reduction of persimmon astringency by complex formation between pectin and tannins. Postharvest Biology and Technology. 12(3) : 265-271.Shimomura, M. 1997. Ripening control with ethylene and ethephon on a rapid-deastringency system in persimmon fruits. First International Persimmon Symposium. July 17-19, Chiang Mai. Thailand. p. 215-233.Table 1 Color of persimmon in three different stages treated by acetic acid and ethephon.Stages of Treatment L value a value b valuepersimmon day 0 day 11 day 0 day 11 day 0 day 11 maturity Control 50.60de 50.30b 1.70 b 18.10cd 30.07 b 25.50opq 30.07 b 50.70a 10% acetic acid 39.80ijk 43.10de 1.70 b 13.07 k 30.07 b 24.50q 30.07 b 35.40kGreen 10ppm ethephon 48.83e 56.10a 1.70 b 15.10 g 30.07 b 46.60de 39.03 a 28.40n 100ppm ethephon 42.40fgh 51.80c 1.70 b 9.70 pq 39.03 a 40.20hi 39.03 a 27.70n 1000ppm ethephon 42.73fg 42.90de 1.70 b 12.41 l 39.03 a 31.00m 39.03 a 41.20h Control 48.70e 57.90ab 5.63 a 14.00 i 43.47a 26.40o 43.47a 44.50f 10% acetic acid 38.13k 44.50efg 5.63 a 7.90 r 43.47a 37.80j 43.47a 39.70i80% Green 10ppm ethephon 48.83hij 56.60ab 5.63 a 9.80 p 43.47a 45.80e 100ppm ethephon 51.20cd 46.30defg 5.63 a 13.60 j 1000ppm ethephon 41.70fghi 43.90g 5.63 a 12.73 kl control 54.90ab 50.30bcdefg 5.73 a 15.70 f 10% acetic acid 42.70fg 50.20bcdefg 5.73 a 12.60lYellow 10ppm ethephon 49.00e 52.10abcde 5.73 a 9.40q 100ppm ethephon 43.60f 53.67abcd 5.73 a 20.10b 1000ppm ethephon 43.33f 45.40efg 5.73 a 11.30 ha, b, c Different superscripts in the same column indicated that means were significantly different (p<0.05)

272 ผลของกรดอะซีตกิ และเอทีฟอน ปท ่ี 40 ฉบบั ท่ี 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วิทยาศาสตรเกษตรTable 2 Total soluble solids, firmness, chlorophyll and carotenoids of persimmon in three different stages treated by acetic acid and ethephon.Stages of Treatment TSS Firmness Chlorophyll Carotenoidspersimmon (°Brix) (Kgf) (mg/100g FW) (mg/100g FW) maturity day 0 day 11 day 0 day 11 day 0 day 11 day 0 day 11 0.17de 0.29 Control 8.0g 13.0j 3.98a 2.82a 0.046a 0.007bc 0.30a 2.5 0.24a 0.90 10% acetic acid 12.0de 28.0ab 3.98a 0.30fg 0.004 c 0.001h 0.15de 0.90Green 10ppm ethephon 10.0f 14.0j 3.98a 1.10d 0.016 c 0.006cd 0.20cd 2.70 0.12 e 0.36 100ppm ethephon 10.0f 20.0hi 3.98a 0.43f 0.009bc 0.002gh 0.12 e 2.59 0.12 e 0.82 1000ppm ethephon 12.0de 24.0defg 3.98a 0.31fg 0.004 c 0.002gh 0.12 e 1.02 0.12 e 2.68 Control 10.2f 20.0hi 3.41a 2.41b 0.046 a 0.004ef 0.17de 0.29 0.30a 2.5 10% acetic acid 16.0a 26.0bcd 3.41a 0.20gh 0.006 c 0.001h 0.24a 0.90 0.15de 0.9080% Green 10ppm ethephon 13.0bcd 20.3hi 3.41a 0.70e 0.013bc 0.001h 0.20cd 2.70 100ppm ethephon 13.0bcd 19.3i 3.41a 0.30fg 0.015bc 0.002gh 1000ppm ethephon 13.0bcd 25.7cde 3.41a 0.20gh 0.004 c 0.001h control 11.0ef 20.0hi 3.02a 1.91c 0.049a 0.008b 10% acetic acid 12.0de 28.0ab 3.02a 0.20hg 0.006c 0.002ghYellow 10ppm ethephon 13.0bcd 23.0fg 3.02a 0.40f 0.009 c 0.005de 100ppm ethephon 13.0bcd 24.0defg 3.02a 0.40f 0.002 c 0.001h 1000ppm ethephon 13.6bcd 30.0a 3.02a 0.10h 0.006 c 0.001ha, b, c Different superscripts in the same column indicated that means were significantly different (p<0.05) 2.5 2.5 2.5 a) b) c) 2.0 2.0 2.0 controlTannins (mg/g) 1.5 1.5 1.5 10% acetic 1.0 1.0 10ppm ethephon 1.0 100ppm ethephon 0.5 0.5 1000ppm ethylene 0.5 0.0 0.0 0.0 0 2 4 6 8 10 12 0 5 10 15 0 5 10 15 Time (day)Figure 1 Tannin content of persimmon treated by ethephon and acetic acid on a) green persimmon, b) 80% green persimmon and c) yellow persimmon

Agricultural Sci. J. 40 : 1 (Suppl.) : 273-276 (2009) ว. วทิ ย. กษ. 40 : 1 (พเิ ศษ) : 273-276 (2552) การตอบสนองของดอกบวั มงั คลอบุ ลทป่ี ก ในสารละลายเอทิฟอน Response of hardy water lily (Nymphaea ‘Mungkala-ubon’) flower held on ethephon solution ภรณพรรณ เอีย่ มทิม1 ณ นพชัย ชาญศิลป2 ภรู นิ ทร อคั รกลุ ธร3 มัณฑนา บวั หนอง1 และ เฉลมิ ชัย วงษอ าร1ี Ieamtim, P.1, Chansilpa, N.2, Akkarakuntron, P.3, Buanong, M.1 and Wongs-Aree, C.1 Abstract Nymphaea ‘Mungkala-ubon’, a hybrid hardy water lily, blooms in later morning and closes in theafternoon for only 3 days in general. Holding ‘Mangkala-Ubon’ water lily in various concentrations of ethephonsolution induced the floral senescences especially the flower held in over 500 ppm ethephon had only one dayvase life. Petal colour changed from orange-yellow to yellowish tones related to decreasing b Hunter scales andhue angles whereas sepal colour changed from brown-green to drying green that quickly lost the fresh weight.Furthermore, another senescence feature was twisting peduncle that flower could not hold on the up raiseposition. Interestingly, ‘Mangkala-Ubon’ flower, however, held in 500 and 1,000 ppm had respiratory and ethyleneproduction rates less than distilled water held flower (control).Keyword : Nymphaea ‘Mangkala-Ubon’, hardy water lily, ethephon, vase –life, floral senescence บทคัดยอ มังคลอุบล (Nymphaea ‘Mangkala-Ubon’) เปนบัวฝร่ังที่ดอกจะบานในตอนสายและดอกหุบในชวงบายของวันซึ่งปกติดอกมีอายุประมาณ 3 วัน การปกดอกบัวมังคลอุบลในสารละลายเอทิฟอนความเขมขนตางๆ ชักนําใหดอกบัวมังคลอบุ ลเส่อื มสภาพอยางรวดเรว็ ดอกทปี่ กสารละลายเอทฟิ อนความเขม ขน สูงกวา 500 ppm มีอายุการใชงานเพียง 1 วัน มีการเปล่ียนแปลงของสีกลีบดอกเร็วข้ึน โดยสีของกลีบดอกเปล่ียนจากสีเหลืองอมสมเปนสีเหลืองออนซึ่งสัมพัทธกับคา b Hunterscales และคา hue angles ที่ลดลง กลีบดอกนอกเปนสีเขียวอมน้ําตาลจะเปลี่ยนเปนสีเขียวเขมและแหง โดยมีน้ําหนักสดลดลงอยางมาก นอกจากนี้กานดอกยังบิดมวนทําใหดอกไมสามารถตั้งอยูในแนวตรงได อยางไรก็ตามเปนที่นาสนใจวาดอกบวั มังคลอุบลท่ีปกในเอทิฟอนเขมขน 500 และ 1,000 ppm มีอัตราการหายใจและผลิตเอทิลีนที่ตํ่ากวาชุดท่ีปกในนํ้ากล่ัน(ชดุ ควบคุม)คาํ สาํ คญั : มงั คลอบุ ล เอทิฟอน อายุการปกแจกนั การเสอ่ื มสภาพของดอก คาํ นํา มังคลอุบล (Nymphaea ‘Mungkala Ubon’) เปนบัวในกลุมอุบลชาติประเภทยืนตนหรือ ‘บัวฝร่ัง’ (hardy water lily)ปรับปรุงพันธุโดย ผศ.ดร.ณ นพชัย ชาญศิลป (มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลตะวันออก ชลบุรี) ไดรับรางวัล Best NewHardy Waterlily 2004 ในการประกวดบัวโลกคร้ังท่ี 19 ณ สหรัฐอเมริกา กลีบเลี้ยงปลายเรียวมีสีเขียวอมนํ้าตาล กลีบดอกซอนกันมากมีสีครีมอมแสด/เหลืองอมสม สวนอับเรณูกานอับเรณูและเกสรเพศเมียมีสีเหลือง และดอกมีกล่ินหอมออนๆ กานดอกแข็งแรงเหมาะสาํ หรับพัฒนาทําเปน ไมตัดดอก แตอ ยา งไรกต็ ามโดยปกติดอกจะบานและหุบแคป ระมาณ 3 วัน เอทิลีนเปนฮอรโมนพืชชนิดเดียวท่ีอยูในรูปแกส เซลลพืชและจุลินทรียสามารถสังเคราะหเอทิลีนได โดยเอทิลีนสามารถเรงการเส่ือมสภาพไดในดอกไมหลายชนิด (Yang และ Hoffman, 1984) ซึ่งอัตราการผลิตเอทิลีนนั้นมีความสัมพันธกับอายุของดอกไม โดยดอกไมที่มีการผลิตเอทิลีนมากมักจะมีอายุส้ันกวาดอกท่ีมีการผลิตเอทิลีนนอย (จริงแท,1 สายวชิ าเทคโนโลยหี ลงั การเก็บเกย่ี ว คณะทรพั ยากรชีวภาพและเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี กรงุ เทพฯ 101501 Division of Postharvest Technology, School of Bioresources and Technology, King Mongkut’s University of Technology Thonburi, Bangkok 101502 คณะเกษตรศาตรบ างพระ มหาวิทยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลตะวันออก ชลบรุ ี 201102 Facuty of Agriculture at Bangpra, Rajamangala University of Technology Tawan ok, Chonburi 201103 พิพธิ ภัณฑบ วั มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลธญั บุรี อ. ธัญบรุ ี จ. ปทมุ ธานี 121103 The Lotus and Water Lily Museum Rajamangala University of Technology Thanyaburi, Thanyaburi, Phathunthani 12110

274 การตอบสนองของดอกบัวมงั คลอบุ ล ปท ี่ 40 ฉบบั ท่ี 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วิทยาศาสตรเกษตร2550) ดังนั้นในการทดลองนี้ตองการศึกษาผลการตอบสนองของดอกบัวมังคลอุบลที่ปกในสารละลายเอทิฟอนซ่ึงเปน ปลดปลอ ยเอทลิ นี ในความเขม ขนตางๆ ซึ่งสามารถบอกไดวา เอทิลีนมีผลตอ การเสือ่ มสภาพของดอกบวั มงั คลอุบลจรงิ อุปกรณและวิธีการ ทาํ การคดั เลือกดอกตูมพรอมบานของบวั มังคลอุบล (Nymphaea ‘Mangkala Ubon’) (Figure 1A) ใหมีความสมาํ่ เสมอจากสวนในจังหวัดนครปฐม โดยมคี วามยาวกาน 30-50 เซนตเิ มตร นาํ ดอกบัวมงั คลอบุ ลมาตัดกานใตนํา้ ใหเ หลือกา นยาวประมาณ 15 เซนติเมตร จากน้ันนําดอกบัวมังคลอุบลปกในขวด vial ทีบ่ รรจุนํ้ากลนั่ (ชุดควบคุม) และเอทฟิ อนความเขมขน 100 200 500 และ 1,000 ppm เกบ็ รักษาทอ่ี ณุ หภมู ิ 25±2 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพทั ธรอยละ 60-70 ภายใตแ สงจากหลอดฟลูออเรสเซนส นาน 12 ชั่วโมงตอวัน แตล ะชุดการทดลองมี 6 ดอก ทําการทดลอง 2 ซ้าํ ทาํ การตรวจวัดผลการทดลองทกุ วัน โดยการวดั อัตราการหายใจและการผลติ เอทลิ ีน โดยเครื่อง gas chromatograph ยห่ี อ Shimadzu รนุ GC 8 Aนําคา ทีว่ ดั ไดไปคํานวณตามวธิ ขี อง Kays (1991) อายกุ ารปกแจกัน นํา้ หนักสด การเปลยี่ นแปลงสีของกลีบดอกในสวนกลางของดอกในระบบ hunter scales (โดยเคร่ืองวัดสี Minolta Model DP- 301) และอัตราการดูดนา้ํ โดยกําหนดใหดอกบัวมังคลอุบลหมดอายุการปก แจกันเมอ่ื มีอาการเห่ียวของกลบี ดอกและกลีบดอกมสี ีเหลืองออน ผล1. การเปล่ยี นแปลงทางกายวิภาคของดอก โดยปกตกิ า นดอกของบวั จะมีชอ งอากาศจาํ นวนมากแทรกตัวอยเู พือ่ ลําเลียงอากาศและชว ยพยงุ ดอกบัวในนาํ้ ซึ่งมีปรมิ าตรประมาณครึง่ นึงของตัวกา นดอก (Figure 1 C และ D) ดอกบัวฝรัง่ จะบานในตอนสายและดอกจะหุบในชว งบายของวนั ซงึ่มีอายุอยไู ดประมาณ 3 วัน เม่ือดอกเกดิ การเส่ือมสภาพพบวาดอกบานจะบานโดยไมมกี ารหุบของกลีบดอกอีกหรือดอกจะหุบโดยจะไมส ามารถบานไดอ ีก บริเวณกลบี ของดอกบวั จะมีสีเหลอื งออ น กลีบดอกดา นนอกจะเปล่ียนจากสเี ขียวอมนา้ํ ตาลเปน สีเขยี งเขม มีลกั ษณะแหงเหมือนการขาดนา้ํ เกดิ การโคง งอของกา นคอดอกโดยกา นดอกจะโคง ทําใหตวั ดอกมดุ ตัวลงในทุกชดุ การทดลองแมจะปกในทีม่ ดื (Figure 1 B) บรเิ วณกานดอกทแ่ี ชใ นสารละลายเอทฟิ อนจะเปน สีเหลือง เกิดการออ นนมุ ของเน้อื เยอ่ืบริเวณปลายกา น2. ผลของเอทฟิ อนตอ การเปล่ยี นแปลงสขี องกลีบดอก การใชเอทิฟอนมีผลตอการเปล่ียนแปลงคาสี (คา L a* b* Hunter scales และ Hue angles) ของกลีบดอกของบัวมังคลอุบล โดยพบวา ชุดควบคุม (นํ้ากลั่น) มีการเปล่ียนแปลงของคาสีนอยกวา และมีความแตกตางกับดอกบัวมังคลอุบลท่ีปกในเอทิฟอนท่ีความเขมขน 100 200 500 และ 1000 ppm โดยระดับความเขมขนของสารละลายเอทิฟอนทุกความเขมขนจะมีผลทําใหสีของกลีบดอกเปล่ียนจากสีเหลืองอมสมไปเปนสีเหลืองออน สัมพันธกับคา L a* และ b* ของกลีบดอกดานในท่ีลดลงอยางรวดเร็ว(Figure 2) นอกจากน้ีบริเวณกลีบดอกดานนอกจะเปล่ียนจากสีเขียวเขมเปนเปนสีเขียวสวางข้ึนแตกลีบจะสูญเสียนํ้าและมีลกั ษณะแหงกรอบ3. ผลของเอทฟิ อนตอการเปลย่ี นแปลงทางสรรี วทิ ยาและอายุการปกแจกนั ดอกบวั มงั คลอบุ ลท่ปี ก ในเอทิฟอนความเขมขน 1,000 ppm มีการสญู เสยี น้าํ หนักสดสงู ท่ีสดุ รองลงมาคือ บวั มังคลอบุ ลทีป่ ก ในเอทฟิ อน ความเขมขน 500 200 100 ppm และนํ้ากลน่ั ตามลําดับ ดอกบวั มังคลอบุ ลมีอัตราการดูดนา้ํ โดยมแี นวโนมคลายคลึงกนั ในทุกความเขม ขน อัตราการดดู นํา้ สูงท่สี ุดในวันแรก หลังจากน้นั ลดลงโดยทด่ี อกบวั ทีป่ ก ในนา้ํ กลั่นมอี ัตราการดูดนาํ้สูงทีส่ ดุ (Figure 3) ดอกบวั มงั คลอบุ ลภายหลงั จากการปก ในเอทิฟอนท่ีความเขมขน 200, 500 และ 1,000 ppm มอี ัตราการหายใจสงู ขนึ้ เรื่อยๆ ในทุกๆ ชวั่ โมง จนกระทงั่ เสื่อมสภาพ สวนชุดทีป่ ก ในเอทฟิ อน ความเขมขน 100 ppm และปกในนาํ้ กล่นั มีอตั ราการหายใจไมแ ตกตางกัน สวนบวั ในทกุ ชุดการทดลองมีอัตราการผลิตเอทิลนี สงู สุดในช่วั โมงที่ 9 หลงั การปก โดยเฉพาะอยางยงิ่ดอกบัวท่ีปกในนา้ํ กลัน่ (Figure 4) ดอกบวั มงั คลอบุ ลทปี่ กในนา้ํ กลัน่ และในเอทฟิ อนความเขมขน 100 200 ppm มอี ายุการปกแจกันไดน านที่สุด 3 วนั ในขณะทด่ี อกบวั มงั คลอบุ ลท่ีปก ในเอทิฟอน ความเขม ขน 500 และ 1,000 ppm มีอายุการปกแจกันไดเพยี ง 1 วัน โดยมลี ักษณะการเส่ือมสภาพคอื กลีบดอกดานในมสี ีซีดจางลง กลีบดอกดา นนอกจะเปล่ียนจากสีเขม เขมเปน สีเขียวสวาง เกิดการโคง งอของกา นดอก

ว. วิทยาศาสตรเกษตร ปท ี่ 40 ฉบบั ท่ี 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 การตอบสนองของดอกบวั มงั คลอบุ ล 275AB CDFigure 1 Changes in anatomical appearance of hardy water lily flower (Nymphaea ’Mangkala Ubon’) held ondifferent concentrations of ethephon solutionFigure 2 Changes in petal colours (L, a* and b* hunter scales and hue angles) of hardy water lily flower (Nymphaea ‘Mangkala Ubon’) held on different concentrations of ethephon solutionFigure 3 Changes in fresh weight (left) and water uptake (right) of hardy water lily flower (Nymphaea ‘Mangkala Ubon) held on different concentrations of ethephon solution

276 การตอบสนองของดอกบวั มงั คลอุบล ปท ่ี 40 ฉบับท่ี 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วิทยาศาสตรเ กษตรFigure 4 Changes in respiration rates (left) and ethylene production rates (right) of hardy water lily flower (Nymphaea ‘Mangkala Ubon’) held on different concentrations of ethephon solution วิจารณผ ล การศึกษาผลของเอทิฟอนตอการเส่ือมสภาพของดอกบัวมังคลอุบล พบวาการปกดอกบัวมังคลอุบลในเอทิฟอนท่ีความเขมขนตางๆ กัน มีผลทําใหอายุการปกแจกันของดอกบัวมังคลอุบลสั้นลง มีอัตราการผลิตเอทิลีนสูงขึ้นมีอัตราการหายใจท่ีสูงข้ึนตลอดอายุการปกแจกัน เชนเดียวกับ Mario et al. (2007) อยางไรก็ตามเปนท่ีนาสังเกตวาดอกบัวท่ีปกในสารละลายเอทิฟอนความเขม ขน 500 และ 1,000 ppm อตั ราการผลิตเอทลิ นี และการหายใจตํ่ากวาดอกบัวท่ีปกในน้ํากลั่น (Figure 4) ซ่ึงยังมีความนา สนใจในกลไกการควบคุมเมตาบอลิซึมของเอทิลีนความเขมขนสูงในดอกบัวมังคลอุบลตอไป การปกดอกบัวมังคลอุบลในสารกลุมปลดปลอยเอทิลีน พบวามีผลในการกระตุนใหมีการเปลี่ยนแปลงของสีกลีบดอกเร็วขึ้น เมื่อเปรียบเทียบกับชุดควบคุม (น้ํากลั่น) การเปลี่ยนแปลงสีของกลีบดอกเกิดข้ึนจากการสลายตัวของโปรตีนและกรดนิวคลีอิก (นิธิยา และดนัย,2537) สวน hue angles ท่ีมีคาเพ่ิมสูงข้ึนซึ่งเปนการบอกถึงการเสื่อมสภาพของดอกบัวมังคลอุบล เนื่องจากสารในกลุมปลดปลอยเอทิลีน จัดเปนสารที่กระตุนใหพืชเกิดการเสื่อมสภาพ เชน ดอกบัวหลวงบุณฑริก (Sucharit et al., 2006) เปนตนสุจริต และคณะ (2549) พบวา เอทิฟอนชักนาํ ใหด อกบวั หลวงเส่อื มสภาพ กระตนุ การดดู น้ําเพิ่มข้ึน โดยเอทิลีนชักนําใหนํ้าหนักสดลดลง และยังไปลดอายกุ ารปกแจกันอกี ดว ย (Sucharit et al., 2006) สรปุ ดอกบัวมังคลอุบลที่ปกในสารละลายเอทิฟอนทําใหกลับดอกมีคา L a* และ b* hunter scales ลดลงอยางรวดเร็ว และดอกมอี ตั ราการดดู นา้ํ ลดลง การปก ในสารละลายเอทฟิ อนความเขม ขน 500 และ 1,000 ppm ทาํ ใหด อกบัวมอี ัตราการหายใจและการผลิตเอทิลีนตํ่าลงแตมีอายุการปกแจกันไดเพียง 1 วัน โดยทําใหกลีบดอกดานในมีสีซีดจางลง เกิดการโคงงอของกานดอกขณะทดี่ อกบวั มงั คลอบุ ลในนํ้ากลั่นหรือเอทิฟอนความเขม ขน 100 และ 200 ppm มีอายกุ ารปกแจกนั 3 วัน เอกสารอางองิจริงแท ศิริพานิช. 2550. ชีววิทยาหลังการเก็บเกี่ยวและการวายของพืช. ศูนยสงเสริมและฝกอบรมการเกษตรแหงชาติ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน. นครปฐม. 453 หนา .นธิ ยิ า รตั นาปนนท และดนยั บุณยเกยี รติ. 2537. การปฏิบตั ิภายหลงั การเกบ็ เก่ยี วของดอกไม. โอเดยี นสโตร. กรุงเทพฯ. 176 หนา .Kays, S.J. 1991. Postharvest Physiology of Perishable Plant Products, Avi Book, NewYork, 23p.Sucharit, S., P. Maratree, P. Kasawan and P. Nuchanart. 2006. Role of ethylene on vase-life of sacred lotus flower (Nelumbo nucifera Gaertn). Agric. Sci. J. 37 (Suppl.) : 85-88.Mario, V., A. Picchioni., A. Mackay and W. Murray. 2007. Beneficial role of 1-methylcyclopropene for cut Lupinus havardii Racemes exposed to ethephon. Horticultural science . 42: 113-119.Yang, S.F. and N.E. Hoffman. 1984. Ethylene biosynthesis and its regulation in high plants. Ann. Rev. Plant Physiol. 35: 155-189.

Agricultural Sci. J. 40 : 1 (Suppl.) : 277-280 (2009) ว. วทิ ย. กษ. 40 : 1 (พเิ ศษ) : 277-280 (2552)ผลของอณุ หภูมิในขณะการขนสงและบรรจภุ ณั ฑทางการคา ตอ คุณภาพและอายุการเก็บรักษาแตงเมลอน ตัดแตงพันธลุ ูกผสม (พนั ธกุ ุยหลิน)Effects of Simulated Transport Temperatures and Commercial Packaging on Quality and Shelf Life of Fresh-Cut Hybrid Netted Melon cv. ‘Kuylin’ ภวู นาท ฟกเกต1ุ เฉลมิ ชยั วงษอาร1ี คิน เลย คู1 สมโภชน นอ ยจนิ ดา2 และ ศริ ิชยั กลั ยาณรัตน1 Fuggate, P.1, Wongs-Aree, C.1, Kyu, K.L.1, Noichinda, S.2 and Kanlayanarat, S.1 AbstractFresh-cut fruits and vegetables have a limited shelf life because of deterioration caused byspoilage microflora and physiological processes. Quality attributes and shelf-life of fresh-cut hybrid nettedmelon (Cucumis melo L. cv. ‘Kuylin’) during storage under transport temperatures conditions wereinvestigated. Fresh-cut melons were packed in plastic trays and heat-sealed with plus-polyethyleneterephthalate (P-PET) film, stored at different temperature conditions of 5, 5-10 (stored at 5oC for 2 daysand then transferred to 10oC for 5 days) and 25oC for 7 days. When fresh-cut hybrid netted melon werestored in MAP for 7 days under low temperatures, t5h-e10COan2 dac1c0uomCu,laretesdpetoct1iv.2e1ly,.1T.9h3e and 2.25 kPa and O2depleted to 14.38, 12.52 and 12.96 kPa at 5, respiration quotientincreased with storage duration. Ethanol content of fresh-cut hybrid netted melon stored at 5, 5-10 and10oC were low, but stayed highest when stored at 25oC. In addition, microbial population of all hybridsnetted melon cubes were below the detection level of department of medical sciences standard andBritish Retail Consortium (BRC).Keywords : fresh-cut hybrid netted melon, transport temperatures, polyethylene terephthalate, microbial บทคดั ยอ อายกุ ารวางจําหนา ยผักและผลไมตดั แตงพรอมบริโภคคอ นขางสนั้ เนอื่ งมาจากการเนาเสียท่มี สี าเหตุมาจากเช้ือจุลินทรียแ ละกระบวนการทางสรรี วทิ ยา การศึกษาคุณภาพและอายุการวางจําหนา ยของแตงเมลอนตัดแตง พันธุลกู ผสม (พันธกุ ยุ หลนิ ) ระหวา งการเกบ็ รักษาในสภาพจาํ ลองอุณหภมู ิระหวางการขนสง โดยนาํ ช้ินแตงเมลอนบรรจลุ งในถาดพลาสตกิ และปด ผนกึ ดว ยฟล มพลาสตกิ ชนิดโพลเี อทิลีนเทอพาทาเลท ความหนา 60 ไมโครเมตร หลงั จากน้ันนําไปเก็บท่อี ณุ หภูมิ 5, 5-10 (เกบ็ ที่ 5oC เปนเวลา 2 วนั แลวนาํ มาเก็บท่ี 10oC อีก 5 วนั ) 10 และ 25oC เม่ือนาํ แตงเมลอนท่ตี ัดแตงและนําไปเก็บในสภาพบรรยากาศดดั แปลงท่อี ณุ หภมู ติ าํ่ เปน เวลา 7 วัน พบวา มีการสะสมกาซคารบ อนไดออกไซด1.21 1.93 และ 2.25 kPa และปรมิ าณออกซิเจนลดลงเหลอื 14.38 12.52 และ 12.96 kPa ท่ีอณุ หภมู ิ 5 5-10 และ 10oCตามลาํ ดบั สว นคา respiration quotient มแี นวโนม เพม่ิ ขน้ึ ตามระยะเวลาการเกบ็ รักษา สําหรับการเกบ็ รกั ษาทอ่ี ณุ หภมู ิ5 5-10 และ 10oC พบวา มกี ารสะสมแอลกอฮอลค อ นขา งต่ํากวา การเกบ็ รกั ษาทอ่ี ณุ หภมู ิ 25oC นอกจากนยี้ ังพบวาปรมิ าณของเช้ือจุลินทรยี ต า งๆ ทต่ี รวจพบตา่ํ กวา เกณฑมาตรฐานของกรมวทิ ยาศาสตรก ารแพทย (สธ. 0524/5756-2536) และBritish Retail Consortium (BRC)คําสําคญั : เมลอนพันธลุ ูกผสมตัดแตง อุณหภมู ิระหวางการขนสง โพลีเอทลิ ีนเทอพาทาเลท เชื้อจุลินทรีย คํานาํ การแปรรูปผักและผลไมพรอ มบริโภคเปน ท่นี ิยมของผบู รโิ ภคในยุคปจ จุบนั ในประเทศไทยการแปรรปู ผกั และผลไมพรอมบรโิ ภคเรมิ่ มีความสําคัญเพมิ่ มากขึ้น (Rattanapanone et al., 2000) ผลิตผลตางๆ ที่ผานการแปรรปู จะมีการ1คณะทรพั ยากรชวี ภาพและเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยพี ระจอมเกลาธนบุรี วิทยาเขตบางขนุ เทยี น กรงุ เทพฯ 101501School of Bioresources and Technology, King Mongkut’s University of Technology Thonburi, Bangkhuntein Campus, Bangkok 101502คณะวิทยาศาสตรป ระยุกต มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนอื กรงุ เทพฯ 108002Faculty of Applied Science, King Mongkut’s University of Technology North Bangkok, Bangkok 10800

278 ผลของอุณหภูมิในขณะการขนสง และบรรจภุ ณั ฑ ปที่ 40 ฉบับท่ี 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วิทยาศาสตรเกษตรเปลยี่ นแปลงทางสรีรวิทยาอยา งรวดเรว็ เนื่องจากเซลลข องผลิตผลไดร ับความเสยี หายจากขบวนการแปรรปู อกี ทง้ั ยังงา ยตอการเขาทาํ ลายหรอื การปนเปอ นของเช้อื จลุ นิ ทรียที่เกี่ยวของกับการเนาเสียและความปลอดภัยสาํ หรบั การบริโภค โดยพบวาอณุ หภมู เิ ปน ปจ จัยทส่ี ําคัญท่ีควบคมุ กระบวนการหายใจ เมแทบอลซิ ึม ปฏกิ ิริยาของเอนไซม การคายนํ้า และการเจริญเติบโตของเช้ือจลุ นิ ทรีย ซ่ึงอณุ หภูมิที่เพ่มิ ข้ึนทุก 10 องศาเซลเซียส มีผลทาํ ใหอ ตั ราการหายใจเพ่ิมขน้ึ 2-3 เทา (Wiley, 1994)O’Connor-shaw et al. (1994) ไดศ ึกษาการใชอ ุณหภูมิตํา่ ในการเก็บรักษาผลไมส ดพรอมบริโภค 5 ชนิด คอื แตงเมลอนพนั ธฮุ นั นีด่ วิ กวี ี มะละกอสุก สับปะรด และแคนตาลปู ทอ่ี ุณหภูมิ 4 องศาเซลเซยี ส พบวา กีวแี ละมะละกอสุกพรอมบริโภคสามารถเกบ็ ไดนาน 2 วัน แคนตาลปู เก็บได 4 วัน สับปะรดเก็บได 11 วัน และแตงเมลอนพนั ธุฮนั น่ดี ิวสามารถเก็บไดน านถงึ 14วนั นอกจากน้ีการขนสงผลิตผลสดหรอื ผลิตผลสดแปรรปู พรอ มบริโภคก็มีความสาํ คญั เชน เดียวกนั การขนสง ทีเ่ หมาะสมจะตอ งทําการขนสงโดยรถท่คี วบคมุ อุณหภมู แิ ละมีการหมนุ เวยี นอากาศท่ดี ี ตลอดจนจะตอ งมีการควบคมุ อณุ หภมู ิในระหวา งการเก็บรกั ษาดว ย ก็เพ่อื สนองความตองการของลกู คาในเรื่องคุณภาพ จึงมีการพฒั นาระบบขนสงโดยการควบคุมอณุ หภมู ใิ หอยูภายใตอณุ หภูมทิ ่ีเหมาะสม ตลอดจนระยะเวลาการปฏบิ ตั งิ าน (วริ ัช และ ชัยพันธ, 2545) การจดั การอุณหภูมิใหเหมาะสมในระหวา งการขนสงและการจัดเกบ็ รักษาผลิตผลสดพรอมบรโิ ภค จึงถือเปน ส่ิงจาํ เปนเพ่อื รักษาความสดและชะลอการเนา เสียทางสรรี วทิ ยา งานวจิ ยั นีไ้ ดทาํ การศกึ ษาและจาํ ลองระดับอณุ หภมู ติ า งๆ ในระหวา งการขนสง ตลอดจนถึงการวางจําหนา ย รว มภาชนะบรรจทุ ใี่ ชใ นทางการคาทีม่ ีผลตอ คุณภาพและอายกุ ารวางจาํ หนา ยของแตงเมลอนตัดแตง พรอ มบริโภค อุปกรณและวิธีการ ทาํ การคัดเลอื กผลแตงเมลอนพันธกุ ุยหลนิ (นํ้าหนกั 1.2-1.5 ก.ก./ลูก) จากแปลงปลูกของเกษตรกรในจังหวดันครสวรรคท ร่ี ะยะ 42-43 วนั หลงั ผสมเกสร (ข้นึ อยูกับชว งเวลาของการปฏิสนธจิ นตดิ ผล) ซึ่งเปนระยะทเี่ หมาะสมทางการคาเก็บเกีย่ วใหม ีขัว้ ของผลและสว นของเถาแขนงติดอยู ตัดข้วั ผลใหเปน รูปตวั ที นําผลที่เตรียมเสรจ็ แลว ขนสงมายงั หอ งปฏบิ ตั กิ ารสายวิชาเทคโนโลยหี ลังการเกบ็ เก่ยี ว คณะทรพั ยากรชวี ภาพและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลา ธนบุรี (วทิ ยาเขตบางขุนเทยี น) นําผลมาลา งในสารละลายคลอรีนเขมขน 200 ppm เปน เวลา 10 นาที หลังจากน้นั นํามาปอกเปลอื กและควา นเมล็ดออก แลวหน่ั ใหมีลกั ษณะเปน ลูกเตาขนาด 2-3×3×3 เซนตเิ มตร ภายใตอ ุณภมู ิ 10-13oC นาํ ชน้ิ แตงเมลอนนํา้ หนกัประมาณ 280 กรมั มาบรรจุในถาดพลาสติกขนาด 12.5×17×3.5 เซนตเิ มตร ปดผนึกดวยความรอนดว ยฟลมชนดิ โพลีเอทลิ นีเทอพาทาเลท (P-PlusTM) ความหนา 60 ไมโครเมตร (คาอัตราการซมึ ผา นของกาซออกซเิ จนเทากบั 22,500 cc/m2/day และคาอตั ราการซมึ ผา นของกาซคารบอนไดออกไซดเ ทา กับ 44,000 cc/m2/day) ลักษณะภาชนะบรรจุแบบ rigid packaging แลวนาํ ไปเกบ็ ท่อี ณุ หภูมิ 5 5-10 (เก็บท่ีอณุ หภมู ิ 5oC เปน เวลา 2 วัน แลวนาํ ไปเก็บท่ีอุณหภมู ิ 10oC อีก 5 วัน) 10 และ 25oC (ชุดควบคุม) ความช้นื สัมพทั ธรอ ยละ 90-95 เปนเวลา 7 วนั ทาํ การบันทึกผลการทดลองทุกวันดังน้ี ปรมิ าณ ethanol ภายในภาชนะบรรจุ (โดย gas chromatography; Shimadzu รุน GC 8A), ปริมาณกาซ CO2 และ O2 ภายในภาชนะบรรจุ (โดยOXYBABY®) respiration quotient (RQ) และ ปรมิ าณ total bacteria, yeast and molds, coliform, Salmonella spp. และE. coli (โดยวิธี Dilution plate method บนอาหารสาํ หรบั เชอ้ื จุลนิ ทรยี แ ตละชนิด) โดยวางแผนการทดลองแบบ CompleteRandomized Design (CRD) แตละชุดการทดลองมี 4 ซาํ้ (ถาด) และวิเคราะหผลการทดลองดว ยวธิ ี Duncan’s New MultipleRange Test ทรี่ ะดบั ความเชอ่ื ม่ันรอยละ 95 ผลและวจิ ารณ Table 1 แสดงปริมาณของเชอื้ จุลนิ ทรียช นิดตา งๆ ทต่ี รวจพบในช้ินแตงเมลอนตัดแตง พรอ มบริโภคในขณะเกบ็ รกั ษาทอ่ี ุณหภมู ิ 5 5-10 10 และ 25oC ตามลาํ ดับ เช้ือแบคทเี รยี ทั้งหมดสามารถตรวจพบไดในวันที่ 2 ของการเก็บรักษาทุกอุณหภมู ิโดยการเกบ็ ทอ่ี ุณหภูมิ 25oC (ชุดควบคมุ ) มปี ริมาณ 4.28 log CFU/g.FW ซ่ึงมปี ริมาณมากกวาการเก็บรกั ษาท่อี ุณหภมู ิตํ่าระดับตา งๆ เช้ือจุลินทรียป ระเภทยีสตและราไมสามารถตรวจพบไดใ นชว ง 5 วนั แรกของการเก็บรักษาในทุกอุณหภมู ิ แตพ บในปริมาณ 2.81 และ 2.67 log CFU/g.FW ท่ีอณุ หภูมิ 5-10 และ 10oC ตามลาํ ดับ สําหรบั เช้ือจุลินทรยี ท ก่ี อ โรคไดแ ก โคลฟิ อรม,Salmonella spp. และ E. coli จากการทดลองพบวา ในชว ง 3 วนั แรกของการเกบ็ รกั ษา สามารถตรวจพบโคลฟิ อรมที่อุณหภมู ิ 25oC เพยี งอณุ หภูมเิ ดียวเทาน้ัน ซึ่งมปี ริมาณ 1.17 log CFU/g.FW เนื่องมาจากหลังวันท่ี 2 ของการเก็บรักษา แตงเมลอนตัดแตงพรอ มบรโิ ภคเกิดการเส่ือมสภาพและเนาเสีย สว นท่ีการเกบ็ รักษาที่อณุ หภมู ิระดับอน่ื ๆ ตรวจพบภายหลงั ชว งวันท่ี5-7 ของการเก็บรกั ษา สว นเช้ือ Salmonella spp. และ E. coli สามารถตรวจพบไดเฉพาะในวนั สดุ ทา ยของการเกบ็ รักษาเทา นั้น โดยพบปรมิ าณเชื้อ Salmonella spp. เทากับ 1.05 1.57 และ 1.38 log CFU/g.FW การเปลย่ี นแปลงสภาพบรรยากาศ

ว. วิทยาศาสตรเกษตร ปท่ี 40 ฉบบั ท่ี 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ผลของอณุ หภูมใิ นขณะการขนสง และบรรจุภณั ฑ 279ภายในภาชนะบรรจุในระหวางเก็บรกั ษาท่อี ุณหภมู ติ า งๆ พบวาการเกบ็ รักษาที่อณุ หภูมิ 25oC (ชดุ ควบคุม) เขาสูสภาวะสมดุลภายในวนั ท่ี 1 หรือ 2 ของการเกบ็ รักษา ในขณะทก่ี ารเกบ็ ทีอ่ ณุ หภมู ิ 5-10 และ 10oC เขา สสู ภาวะสมดลุ ในชว งวันที่ 3-4 ของการเกบ็ รักษา สวนการเกบ็ รักษาทีอ่ ณุ หภมู ิ 5oC เรมิ่ เขาสสู ภาวะสมดุลในวนั ที่ 5 ของการเก็บรักษา นอกจากน้ียงั พบวาในวันสดุ ทายของการเก็บรกั ษาทุกอณุ หภมู ิมีปริมาณ CO2 สงู ท่สี ดุ (Figure 1A) ซึ่งสอดคลอ งกับปริมาณ O2 ภายในภาชนะบรรจุท่มี ีคาลดลงอยา งตอเน่ือง (Figure 1B) อยางไรก็ตามทีร่ ะดับ O2 ท่ตี ่ํากวารอ ยละ 0.2 จะทําใหเกดิ การหายแบบไมใช O2 สงผลใหเน้อื เยื่อถกู ทําลาย และมกี ารผลิตสารท่ีทาํ ใหเกิดการผิดปกติของรสชาติ และกล่นิ (Lee et al., 1995) จากการทดลองพบวาปริมาณ O2 ที่ตํ่าและ CO2 ท่สี ูงข้นึ มีผลทาํ ใหค า RQ เพ่มิ สูงข้นึ มาก (Figure 1C) การที่มคี า RQ สูงแสดงใหเห็นวาช้นิ เมลอนตดั แตงมีการหายใจแบบไมใช O2 เกดิ ข้นึ (ดนัย, 2535) ซง่ึ สอดคลอ งกบั รายงานของ Kader et al. (1989) ซ่งึ พบวา เมอ่ื ปรมิ าณO2 ตา่ํ ลง หรือ CO2 สูงข้ึน จะเกดิ การเปลย่ี นแปลงจากการหายใจแบบใช O2 ไปเปน ไมใ ช O2 ทาํ ใหเ กิดการสะสมของ ethanolและ acetaldehyde ซึง่ เปน สาเหตุของการเสยี คุณภาพดา นรสชาตแิ ละกลนิ่ ระหวางการเกบ็ รักษาผกั ผลไม สอดคลอ งกับปริมาณแอลกอฮอลใ นภาชะท่เี พ่ิมสูงขึน้ ในวนั ที่ 4 ของการเก็บรักษา (Figure 1D)Table 1 Changes in total bacteria, yeast and molds, coliforms, Salmonella spp. and E. coli population of fresh-cuthybrid netted melon stored in MAP at 5, 5-10, 10 and 25°C, 95-98% RH for 7 days. Numbers of microorganisms (log CFU/g fresh-cut weight)Microorganisms Temp (°C) Storage time (days) 1 2 34 5 6 7 nd 3.42b1/ 3.26b 3.53b 3.87b 4.14a 4.25aTotal bacteria 5 5-10 nd 3.57b 3.49b 3.66b 4.21a 4.38a 4.53a 10 nd 3.31b 3.82b 4.07a 4.28a 4.46a 4.37a 25 nd 4.28a 4.47a - - - -Yeast and molds 5 nd nd nd nd nd nd 3.16b 5-10 nd nd nd nd nd 2.81a 4.03a 10 nd nd nd nd nd 2.67a 4.28a 25 nd nd nd - - - -Coliforms 5 nd nd nd nd nd nd 1.35a 5-10 nd nd nd nd nd nd 1.27a 10 nd nd nd nd 1.17 1.04 1.31a 25 nd nd 2.05 - - - -Salmonella spp 5 nd nd nd nd nd nd 1.05b 5-10 nd nd nd nd nd nd 1.57a 10 nd nd nd nd nd nd 1.38b 25 nd nd nd - - - -E. coli 5 nd nd nd nd nd nd nd 5-10 nd nd nd nd nd nd nd 10 nd nd nd nd nd nd 1.38 25 nd nd nd - - - -1/In rows, means (n=4) followed by different letters are significantly different to p < 0.05 by DMRT; nd = not detected; = not data(unacceptable or/and decay)

280 ผลของอณุ หภูมิในขณะการขนสง และบรรจภุ ัณฑ ปที่ 40 ฉบบั ท่ี 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วิทยาศาสตรเ กษตร (A) 5C 25 (B) 5C 5-10C 20 5-10CCO2 concentration (kPa) 4 10C 15 O2 concentration (kPa) 10C 3 25C 10 25C 2 1 5 0 0 01234567 01234567 Days after storage Days after storage (C) 5C 0.15 Ethanol concentration (umol.kg-1.h-1) (D) 5C 5-10C 5-10CRespiration quotient (RQ) 0.5 10C 0.1 10C 0.4 25C 25C 0.3 0.2 0.05 0.1 0 0 01234567 01234567 Days after storage Days after storageFigure 1 CO2 concentrations in the package headspace (A), O2 concentrations in the package headspace (B), respiration quotient (C) and ethanol concentrations (D) of fresh-cut hybrid netted melon stored in MAP at 5, 5-10, 10 and 25°C for 7 days, (I = SE). สรุป ความผนั แปรของอุณหภมู ิในขณะการขนสงและเกบ็ รักษา มีผลตอ ระยะเวลาในการเขาสูส ภาวะสมดลุ ของสภาพบรรยากาศภายในภาชนะบรรจุ (Equilibrium Modified Atmosphere Packaging) และการเจริญเติมโตของเชอ้ื จุลินทรีย เอกสารอางอิงวริ ัช มุกดา และชยั พนั ธ ลิมปวรรณ. 2545. สรางคุณคา ผักดว ยระบบหว งโซความเยน็ . เคหะการเกษตร พิมพค รง้ั ท่ี 1.ดนยั บุณยเกียรติ และนิธยิ า รตั นาปนนท. 2535. การปฏบิ ัตภิ ายหลงั การเก็บเกย่ี วผกั และผลไม. สํานักพิมพโ อเดียนสโตร. 146 หนาKader, A. A., D. Zagory and E. L. Kerbel. 1989. Modified atmosphere packaging on fruits and vegetables. Critical reviews in Food Science and Nutrition. 42: 1542-1551.Lee, L., J. Arul, R. Lencki and F. Castaigne. 1995. A review on modified atmosphere packaging and preservation of fresh fruits and vegetables: physiological basis and practical aspects-part 1. Packaging Technol. Sci. 8: 315-331.O’Connor-Shaw, R.E., R. Roberts, A.L. Ford and S.M. Nottingham. 1994. Shelf life of minimally processed honeydew, kiwifruit, papaya, pineapple and cantaloupe. J. Food Sci. 59(6), 1202-1206.Rattanapanone, N., C. Chongsawat and S. Chaiteep. 2000. Fresh-cut Fruits in Thailand. HortSci. 35: 1-4.Wiley, R.C. 1994. Introduction to minimally processed refrigerated fruits and vegetables. Minimally processed refrigerated fruits and vegetables. R.C. Weley (Ed.) Chapman & Hall Inc. USA. 1-14.

Agricultural Sci. J. 40 : 1 (Suppl.) : 281-284 (2009) ว. วทิ ย. กษ. 40 : 1 (พิเศษ) : 281-284 (2552) อิทธพิ ลของแอลกอฮอล กรดอะซติ ิก แอสคอรบคิ ซติ ริก และมาลิกตอคณุ ภาพของผิวเปลอื กมังคดุ Effect of Alcohol, Acetic, Ascorbic, Citric and Malic Acids on Quality of Mangosteen Peel นภาภรณ แซล 1ี้ ณฏั ฐา เลาหกุลจติ ต1 อรพนิ เกดิ ชชู ื่น1 และ เบญจวรรณ ธรรมธนารกั ษ2 Sae-Lee, N.1, Laohakunjit, N.1 Kerdchoechuen, O.1, and Thumthanaruk, B.2 Abstract Effect of alcohol, acetic, ascorbic, citric and malic acids at concentration of 5% (w/v) on quality changesof mangosteen’s peel was studied. After soaking for 24 hours, results showed that mangosteen subjected withacetic acid has received the highest changes of color, firmness and weight loss. Mangosteen subjected withascorbic and citric acids showed the minimal changes of quality. Although soaking with ascorbic acid resulted ina high amount of phenolics and tannins of mangosteen peel compared with the control, mangosteen soaked withascorbic acid could be kept and prolong the highest quality of treated peel. However, soaking sample withalcohol solution had a good result of a decrease high amount of phenolics and tannins but the mangosteenresulted in rotting fruit of which could not be consumed.Keywords : mangosteen, organic acid, tannins, total phenolics บทคดั ยอ จากการศึกษาอทิ ธิพลของแอลกอฮอล กรดอะซติ ิก แอสคอรบิก ซติ ริก และมาลิก เขมขน 5% (w/v) ทีม่ ีตอ คุณภาพของผวิ เปลือกมังคุด หลังจากแชมังคดุ เปน เวลา 24 ช่วั โมง พบวา กรดอะซิตกิ ทาํ ใหเ กิดการเปล่ยี นแปลงคุณภาพดานสี ความแนน เนือ้ และการสูญเสียน้าํ หนักมากที่สดุ กรดแอสคอรบิก และกรดซติ ริกสงผลตอ การเปลย่ี นแปลงคุณภาพของผิวเปลือกมงั คุดนอยท่ีสุด การแชด ว ยกรดแอสคอรบกิ ทาํ ใหปริมาณฟน อลิก และปริมาณแทนนนิ ในผิวเปลอื กมังคุดลดลงเม่อื เทยี บกบัมังคุดทไ่ี มไ ดผ านการแช นอกจากนก้ี รดแอสคอรบ กิ ยงั สามารถรักษาคณุ ภาพของผวิ เปลือกมังคดุ ไวไ ดดที ส่ี ุด อยางไรกต็ ามการแชมังคุดในแอลกอฮอลส งผลใหป รมิ าณฟนอลิก และแทนนินลดลงมากเม่ือเทียบกบั มังคดุ ที่ไมไ ดผ านการแช แตผ ลมงั คุดเกดิ การเนา เสยี ไมส ามารถนํามารับประทานไดคาํ สําคัญ : มงั คดุ กรดอินทรีย แทนนนิ ฟน อลิก คํานาํ มงั คุด (Garcinia mangostana L.) ไดร ับสมญานามวา เปน “ราชินขี องผลไม” (Queen of fruits) เนื่องจากเนื้อดานในมีสีขาวนวล รสชาติดี หวานอมเปรี้ยวเปนท่ียอมรับของผูบริโภค (Yu et al., 2007) และนับเปนผลไมท่ีมีความสําคัญทางเศรษฐกิจของประเทศไทย แตเปนผลไมท่ีมีอายุการเก็บรักษาส้ัน มักเกิดการเปลี่ยนแปลงภายใน การแข็งของเปลือก และการเกิดสีนํ้าตาล (browning) ซึ่งเปนลักษณะสําคัญตอการยอมรับของผูบริโภค (Dangcham et al., 2008; Teerachaichayut etal., 2007) การเกิดสีนํ้าตาลนี้เน่ืองมาจากปฏิกิริยาออกซิเดชันของสารประกอบฟนอลซึ่งมีเอนไซมโพลีฟนอลออกซิเดส(polyphenol oxidase: PPO) และ เปอรออกซิเดส (peroxidase: POD) เปนตัวกระตุน วิธีหนึ่งซ่ึงสามารถควบคุมการเกิดปฏิกิริยาสีนํ้าตาลไดโดยการยับย้ังหรือลดกิจกรรมของเอนไซม PPO และ POD คือ การปรับสภาพความเปนกรด-เบสของสารละลายดวยกรด (acidulent) (จริงแท, 2550) อนุวัตร และคณะ (2551) รายงานวาสารเคลือบผิวมีอิทธิพลสามารถชะลอการเปลี่ยนแปลงคุณภาพทางกายภาพของมังคุดได Dangcham et al. (2008) รายงานวาการเก็บรักษามังคุดที่อุณหภูมิต่ําสามารถลดการแข็งของเปลือกมังคุดได การวิจัยครั้งนี้ศึกษาถึงอิทธิพลของการใชแอลกอฮอลและกรดอินทรียเพื่อชวยชะลอและยบั ยั้งการแขง็ ของเปลอื ก การเกิดปฏกิ ิริยาสีนํา้ ตาล เพื่อยดื อายุการเกบ็ รกั ษามงั คุดใหมีคุณภาพเปนที่ยอมรบั ของผูบรโิ ภค1 คณะทรัพยากรชวี ภาพและเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยพี ระจอมเกลา ธนบุรี 83 หมู 8 ถนนเทยี นทะเล แขวงทาขาม เขตบางขุนเทยี น กรงุ เทพ 101501 School of Bioresources and Technology, King Mongkut’s University, 83 Mu 8 Tientalay Rd., Thakam, Bangkhuntein, Bangkok 101502 คณะวทิ ยาศาสตรป ระยุกต มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยพี ระจอมเกลาพระนครเหนอื 1518 ถนนพบิ ูลสงคราม แขวงบางซ่ือ เขตบางซอ่ื กรุงเทพ 108002 Faculty of Applied Science, King Mongkut’s University of Technology North Bangkok, 1518 Piboonsongkram Rd. Bangseue, Bangkok 10800

282 อทิ ธิพลของแอลกอฮอล ปท ่ี 40 ฉบับที่ 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วทิ ยาศาสตรเ กษตร อุปกรณแ ละวิธกี าร คัดเลือกมังคุดท่ีมีอายุ ขนาดผล และสีท่ีสม่ําเสมอ นํามาแชในสารละลายของ 99% แอลกอฮอล และกรดอินทรีย 4ชนิด คือ อะซิติก แอสคอรบิก ซิตริก และมาลิก เขมขน 5% (w/v) เปนเวลานาน 24 ช่ัวโมง จากนั้นนําขึ้นวางในตะกรา ผึ่งใหแหง โดยมีมังคุดท่ีแชดวยน้ํากล่ันเปนตัวควบคุม (control) แลวเก็บรักษาที่อุณหภูมิหอง เปนเวลา 12 วัน ติดตามการเปลีย่ นแปลงทางกายภาพ และเคมี ไดแก สี ความแนนเนื้อ การสูญเสียนํ้าหนัก ปริมาณแทนนิน และปริมาณฟนอลิก ทุก 3 วัน(วันท่ี 3 6 9 และ12) ผลและวิจารณ จากการศกึ ษาอทิ ธิพลของแอลกอฮอล และกรด 4 ชนิด ท่ีมีตอคุณภาพของผิวเปลือกมังคุด โดยการเปลี่ยนแปลงคาสีของเปลือกมังคุด พบวา คา L a และb ของเปลือกมังคุดที่แชในกรดอะซิติกมีคาสูงกวาการแชดวยสารละลายอื่น และสูงกวามังคุดตัวควบคุม แตคา L a และb มีแนวโนมลดลงเมอ่ื เก็บรกั ษานานข้ึน สว นการแชในแอลกอฮอล กรดแอสคอรบิก ซิตริก และมาลิก มคี า L a และb ใกลเ คียงกัน และเม่อื เกบ็ รกั ษาเปนเวลา 12 วัน พบวาคาสีมีการเปล่ียนแปลงเพียงเล็กนอย เม่ือเทียบกับตวั ควบคมุ ท่มี ีการเปลี่ยนแปลงทีส่ ูงกวา (Figure 1a, b และc) จะเห็นวาแอลกอฮอล กรดแอสคอรบิก ซิตริก และมาลิก สามารถชะลอการเปลี่ยนแปลงสีของเปลือกมงั คดุ ได การเปลี่ยนแปลงดานเปอรเซ็นตการสูญเสียนํ้าหนัก และ ความแนนเนื้อมีแนวโนมไปในทิศทางเดียวกัน (Figure 2a, b) คือ การแชมังคุดดวยแอลกอฮอลและกรดอะซิติก มีผลทําใหเปอรเซ็นตการสูญเสียน้ําหนัก และความแนนเน้ือสูงข้ึน สวนการแชมังคุดดวยกรดแอสคอรบิกและซิตริก สามารถลดเปอรเซ็นตการสูญเสียน้ําหนักและความแนนเน้ือลงไดเม่ือเทียบกับตัวควบคุม สําหรับการเปลี่ยนแปลงปริมาณฟนอลิก และแทนนิน พบวา การแชดวยกรดแอสคอรบิกทําใหปริมาณฟนอลิก และแทนนินในผิวเปลือกมังคุดลดลงมากที่สุด (Figure 2c, d) อาจเนื่องมาจากกรดเหลาน้ียับย้ังเอนไซม PPO และ POD ได (จริงแท, 2550; Dangcham et al., 2008) อยางไรก็ตามการแชดวยแอลกอฮอลทําใหปริมาณฟนอลิก และแทนนินลดลงมากที่สุด เม่ือเก็บรักษาเปนเวลา 12 วัน แตสงผลใหมังคุดมีคุณภาพทางกายภาพและเคมีของเปลือกและเนื้อตํ่าลง ไมสามารถบริโภคได เนื่องจากแอลกอฮอลอาจจะกระตุนการเกิดปฏิกิริยา fermentation (จริงแท,2550) สรุป มังคุดที่แชดวยกรดแอสคอรบิก และซิตริก และเก็บรักษาที่อุณหภูมิหอง นาน 12 วัน มีคุณภาพทางกายภาพและเคมีดีกวาการแชดวยกรดมาลิก กรดอะซิติก และแอลกอฮอล โดยกรดแอสคอรบิก และซิตริกสามารถชะลอและยับยั้งการแข็งของเปลอื ก และยบั ยัง้ การเกดิ ปฏิกิรยิ าสนี าํ้ ตาล อกี ทั้งยงั ชว ยยืดอายกุ ารเกบ็ รักษาดกี วา กรดมาลิก กรดอะซติ ิก และแอลกอฮอล เอกสารอา งอิงจริงแท ศิริพานิช. 2550. ชีววิทยาหลังการเก็บเก่ียว และการวายของพืช. ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตร กําแพงแสน มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร, กรุงเทพฯ.อนุวัตร แจงชัด และฐิติมา รัตนไตรภพ. 2551. การศึกษาการยืดอายุการเก็บรักษามังคุด [ออนไลน]. คนไดจาก: http://www.phtnet.org/download/pht_res/r14.pdf [13 สิงหาคม 2551].Dangcham, S., J. Bowen, J. B. Ferguson and S. Ketsa. 2008. Effect of temperature and low oxygen on pericarp hardening of mangosteen fruit stored at low temperature. Postharvest Biology and Technology.Teerachaichayut, S., K. Y. Kil, A. Terdwongwarakul, W. Thanapase and Y. Nakanishi. 2007. Non-destructive prediction of translucent flesh disorder in intact mangosteen by short wavelength near infrared spectroscopy. Postharvest Biology and Technology. Vol. 43. pp. 202-206.Yu, L., M. Zhao, B. Yang, Q. Zhao and Y. Jiang. 2006. Phenolics from hull of Garcinia mangostana fruit and their antioxidant activites. Food Chemistry. Vol. 104. pp. 176-181.

ว. วิทยาศาสตรเกษตร ปท่ี 40 ฉบบั ท่ี 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 อทิ ธิพลของแอลกอฮอล 283 control 5%acetic acid 5%ascobic acid 5%malic acid 5%citric acid 5%alcohol a) 36 6L value 34 6 9 12 32 b) 30 a value 03 8 9 12 6 4 c) 2 0 -2 03 8 b value 6 4 0 3 6 9 12 Storage time (days)Figure 1 The color value a) L value, b) a value, and c) b value of mangosteen subjected with organic acid and alcohol solution.

284 อทิ ธพิ ลของแอลกอฮอล ปที่ 40 ฉบับที่ 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วทิ ยาศาสตรเ กษตร 40 a)Weight loss (%) 30Firmness (kgf) 20Total phenolics (%) 10 0Tannins (%) 0 3 6 9 12 6 b) 4 2 0 10 0 3 6 9 12 c) 8 6 4 2 0 0 3 6 9 12 d) 60 40 20 0 0 3 6 9 12 Storage time (days)Figure 2 Phisical and chemical changes of mangosteen during storage a) weight loss (%), b) firmness (kgf), c) total phenolics (%), and d) tannin (%).

Agricultural Sci. J. 40 : 1 (Suppl.) : 285-288 (2009) ว. วิทย. กษ. 40 : 1 (พเิ ศษ) : 285-288 (2552) ประสิทธิภาพของสารสกัดหยาบจากใบขี้เหล็กรวมกบั การใชบ รรจภุ ัณฑตอการควบคมุ โรค แอนแทรคโนสของกลวยหอมทองในระหวางการเกบ็ รักษา Combined Effects of Crude Extracts from Cassia siamea Leaves and Packaging for Controlling Anthracnose Disease of Banana Fruits cv. Klai Hom Thong During Storage อจั ฉรา ฉตั รแกว1 ผอ งเพ็ญ จติ อารยี รัตน1 และ อภิรดี อทุ ัยรตั นกจิ 1 Chatkaew, A1., Jitareerat, P.1 and Uthairatanakij, A1. Abstract Efficacy of crude extract from Cassia siamea leaves for controlling Colletotrichum musae, causal ofanthracnose of banana, was studied. The mycelium and spore of pathogen was cultured on potato dextrose agaramended with the extract at concentrations of 0 (control), 500, 1,000, 5,000 and 10,000 ppm. The data showedthat 10,000 ppm of the extract was the best concentration to inhibit the mycelial growth with the colony diameter of26.53 mm while the control was 49.35 mm, and also was the best to inhibit the conidial germination at 77.60%compared to the control. Effect of the extract, active packaging (AP) and polyethylene (PE) bag for controlling ofanthracnose on banana fruits was investigated. The fruits were wounded and inoculated with the sporesuspension of C. musae before treated with the extract and were packed in AP or PE bag (6 holes/bag). Thetreated fruits were kept at 13°C for 20 days and then transferred to the ambient temperature for 7 days. Diseaseseverity of banana fruits treated with the extract and packed in AP bag were delayed and disease incidence wasonly 8%, followed by the fruits packed in AP and PE bag, respectively. Banana fruits treated with the extract andpacked in PE bag had the highest disease incidence at 83%.Keywords : active packaging (AP), banana, Cassia siamea, Colletotrichum musae, polyethylene (PE) บทคัดยอ การศึกษาประสิทธิภาพของสารสกัดหยาบจากใบขี้เหล็กในการควบคุมเช้ือรา Colletotrichum musae สาเหตุโรคแอนแทรคโนสของกลวยหอมทอง โดยเลี้ยงเสนใยและสปอรเช้ือราบนอาหาร Potato dextrose agar (PDA) ท่ีผสมสารสกัดหยาบจากใบขี้เหล็กที่ความเขมขน 0 (ชุดควบคุม), 500, 1,000, 5,000 และ 10,000 ppm พบวาท่ีความเขมขน 10,000 ppmยับย้ังการเจริญของเสนใยเช้ือราไดดีที่สุด โดยมีขนาดเสนผานศูนยกลางของโคโลนีเทากับ 26.53 มิลลิเมตร ในขณะที่ชุดควบคุมมีคาเทากับ 49.35 มิลลิเมตร และสามารถยับย้ังการงอกของสปอรเช้ือราไดดีที่สุดคือเทากับ 77.60% เม่ือเปรียบเทียบกับชุดควบคุม การศกึ ษาประสิทธภิ าพของสารสกดั ถงุ แอ็คทฟี (AP) และถุงโพลีเอทิลีน (PE) เพ่ือควบคุมโรคแอนแทรคโนสบนผลกลวยหอมทองโดยการทําแผลบนผลและปลูกดวยสปอรของเช้ือรา กอนทาดวยสารสกัดหยาบความเขมขน 10,000 ppmและบรรจุในถุง AP หรือ PE ที่เจาะรู (6 รู/ถุง) เก็บรักษาที่ 13°C นาน 20 วัน แลวยายมาวางท่ีอุณหภูมิหองนาน 7 วัน พบวากลวยหอมทองท่ีทาดวยสารสกัดหยาบและบรรจุในถุง AP มีความรุนแรงของการเกิดโรคลดลงและมีการเกิดโรคเพียง 8%รองลงมาคือ กลว ยหอมทองทบี่ รรจใุ นถุง APและ PE ตามลาํ ดับ สวนกลวยหอมทองท่ีทาดวยสารสกัดหยาบและบรรจุในถุง PEมกี ารเกดิ โรคสงู ทส่ี ดุ คือ 83%คาํ สําคญั : ถุงแอ็คทีฟ กลว ยหอมทอง สารสกัดหยาบจากใบข้เี หลก็ Colletotrichum musae ถงุ โพลเี อทิลนี บทนาํ กลว ยหอมทองเปน ผลไมท ี่มีความสาํ คัญตอ เศรษฐกิจของประเทศไทยชนดิ หน่งึ เนอ่ื งจากเปนผลไมท ไ่ี ดร ับความนิยมบริโภคภายในประเทศและสง ออกตา งประเทศ ทงั้ ในเขตยโุ รป อเมรกิ า และเอเชยี (เบญจมาศ, 2545) กลวยทนี่ ยิ มสง ออกขายตา งประเทศคือ กลวยหอมทอง กลวยหอมแกรนดเนน และกลว ยไข (หนงั สือพิมพเ ดลินวิ ส, 2551) แตก ลว ยหอมทองมักจะ1 สายวิชาเทคโนโลยหี ลงั การเกบ็ เกยี่ ว คณะทรพั ยากรชีวภาพและเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีพระจอมเกลา ธนบรุ ี กรงุ เทพฯ 101501Division of Posthavest Technology, School of Bioresources and Technology, King Mongkut’s University of Technology Thonburi, Bongkok 10150

286 ประสทิ ธภิ าพของสารสกัดหยาบ ปท ่ี 40 ฉบับที่ 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วทิ ยาศาสตรเกษตรประสบปญหาระหวางการขนสง ทสี่ ง ผลกระทบตอการสงออก เน่ืองจากวา กลว ยหอมทองมเี ปลอื กบาง ช้าํ งา ย และทสี่ ําคัญคอืการเกิดโรคหลังการเก็บเก่ียวซึ่งโรคทพ่ี บบอ ยคอื โรคแอนแทรคโนสทเ่ี กิดจากเชื้อรา C. musae ทาํ ใหไ มเปนทีย่ อมรับของประเทศปลายทาง การปองกนั โรคแอนแทรคโนสทําไดโ ดยการแชผลกลว ยหอมดิบในสารละลายบโิ นมิล อิมาซาริล โปรคลอราซหรือไธอะเบนดาโซล 500 ppm นาน 5 นาที (โชตชิ ว ง, 2540) ซ่ึงการใชสารเคมจี ะมผี ลเสียตอสขุ ภาพของผบู ริโภค ดังน้นั ในปจ จุบนั สารสกดั จากธรรมชาตจิ ึงเปนทางเลอื กหน่งึ ทสี่ ามารถนํามาใชไ ดเ ชน ฉววี รรณ (2542) พบวา สารสกดั แมงลักคาสามารถควบคมุ โรคแอนแทรคโนสของกลวยหอมท่ีมสี าเหตจุ ากเชื้อรา C. musae ไดด ี ดงั นั้นงานวจิ ัยนจ้ี ึงมีเปา หมายทจ่ี ะศึกษาสารสกดั จากพืชชนดิ อื่นๆ ที่มศี กั ยภาพเชน ข้ีเหลก็ ในการควบคุมโรคแอนแทรคโนสในกลว ยหอมทอง อปุ กรณและวิธกี าร1. การเตรยี มสารสกดั หยาบจากใบขี้เหลก็ นาํ ใบขีเ้ หลก็ สดลา งใหส ะอาดผ่ึงจนแหง สนิทจาํ นวน 20 กรมั มาปน ใหล ะเอียดแลว เติมเอทานอล 50% ปริมาตร150 มิลลิลติ ร นําไปเขยา ดวยเครือ่ งเขยาทีอ่ ุณหภมู ิหอ งนาน 3 วัน กรองตะกอนออกและเพมิ่ ความเขมขนของสารสกัดใบข้ีเหลก็ ดวยเคร่อื งกลั่นระเหยสุญญากาศ (rotary vacuum evaporator) ที่ความดัน 45 mbar อณุ หภมู ิ 40°C ความเรว็ รอบ100 rpm จนกระทั่งไมมีตัวทําละลายระเหยออกมาอกี เก็บสารสกดั ในขวดสชี าที่อุณหภูมิ 4°C เพ่ือรอการวิเคราะหตอ ไป2. การทดสอบประสทิ ธภิ าพสารสกัดหยาบจากใบขเ้ี หล็กตอการเจรญิ ของเสนใยเช้ือรา C. musae ใช Cork borers ขนาดเสน ผานศนู ยกลาง 0.5 เซนติเมตร ตัดบริเวณปลายเสนใยของเชือ้ รา C. musae ทมี่ ีอายุ 10วัน และนาํ มาวางบนอาหาร PDA ท่ผี สมสารสกัดหยาบจากใบข้ีเหล็กที่ระดบั ความเขมขน 0 (ควบคุม) 500 1,000 5,000 และ10,000 ppm นําไปบม ทอี่ ุณหภมู หิ องและบันทึกการเจรญิ ของเช้ือรา โดยวัดขนาดเสนผา นศนู ยกลางของโคโลนี ทุกๆ วัน และบนั ทึกผลเปน มิลลเิ มตร3. การทดสอบประสทิ ธิภาพของสารสกัดหยาบจากใบขเ้ี หล็กตอการยับยงั้ การงอกของสปอรเ ชื้อรา C. musae เตรียมสปอรของเชือ้ รา C. musae ใหม ีความเขม ขน 103 สปอร/มลิ ลลิ ิตร ดูดมา 0.1 มิลลิลิตร หยดลงบนหนาของอาหาร PDA ท่ีผสมสารสกดั หยาบจากใบขีเ้ หล็กทร่ี ะดับความเขม ขน 0 (ควบคุม) 500 1,000, 5,000 และ 10,000 ppm ใชแทงแกว สามเหลี่ยมท่ีฆาเชอ้ื แลวเกล่ียใหสปอรกระจายตัวทั่วบนผิวอาหาร นาํ ไปบม อณุ หภมู หิ อ งนาน 24 ช่วั โมง จากน้นั นบัจํานวนสปอรท ่ีงอกใตก ลองจุลทรรศนแ ละคาํ นวณกลับเปน เปอรเซน็ ตก ารยับยงั้ การงอกของสปอร4. การทดสอบสารสกัดหยาบจากใบขี้เหล็กรวมกับถุงรวมกับการใชบรรจุภัณฑในการควบคุมโรคแอนแทรคโนสของกลว ยหอมทองระหวา งการขนสงและการเก็บรกั ษา นาํ กลวยหอมทองท่ไี มม ีตาํ หนิของโรคและแมลง มาทําแผลท่ีกง่ึ กลางผลกลวยหอมทองจํานวน 4 จุด ดวยไมจ ้ิมฟนทผี่ านการฆา เช้ือ นําสปอรข องเชื้อรา C. musae ความเขม ขน 103 สปอร/ มิลลิลติ ร ปริมาตร 20 ไมโครลิตร เกลีย่ ลงบนบาดแผล บมผลกลว ยนาน 10 ชว่ั โมง จึงปายสารสกดั หยาบจากใบข้เี หล็ก (CE) ความเขมขน 10,000 ppm ลงบนบาดแผลและบรรจุในถุง AP หรอื PE ขนาด 30x 23 เซนติเมตร สวนชดุ ควบคุมคือกลว ยหอมทองที่บรรจุในถุง AP หรอื PE โดยบรรจุกลว ยหอมทอง 4 ผล/ถงุ จาํ ลองการเกบ็ รักษาและขนสง ทอ่ี ณุ หภมู ิ 13°C นาน 20 วนั จาํ ลองการวางจาํ หนา ยทอ่ี ุณหภมู ิ 25°Cนาน 7 วัน บันทึกผลการเกิดโรคในวันท่ี 0 5 10 15 20 และ 27 บนั ทึกเปอรเซ็นตการเกิดโรคในวันที่ 27 ของการเกบ็ รักษา วางแผนการทดลองแบบ Completely Randomized Design (CRD) แตล ะกรรมวธิ ีมี 4 ซ้ํา วิเคราะหผ ลการทดลองโดยวิธีทางสถิติท่ีระดับความเชือ่ มัน่ ท่ี 95 เปอรเ ซ็นต ผลและวจิ ารณ1. ผลของสารสกัดหยาบจากใบขเี้ หล็กตอ การควบคมุ เจริญของเสน ใยและการงอกของสปอรเ ชื้อรา C. musae เสนใยเชือ้ รา C. musae มีการเจริญเพ่มิ ขนึ้ ตามระยะเวลาท่ีเพิ่มขนึ้ เม่ือบมเปน เวลา 7 วัน โดยอาหารเล้ียงเชือ้ PDAท่ีผสมสารสกดั หยาบจากใบขี้เหลก็ ท่รี ะดบั ความเขม ขน 0 (ควบคุม) 500 1,000 5,000 และ 10,000 ppm มีขนาดเสน ผานศูนยกลางของโคโลนเี ฉลยี่ เทากับ 49.35 44.6 43.88 31.93 และ 26.53 มิลลิเมตร ตามลําดบั (Figure 1A) พบวาการงอกของสปอรลดลงตามความเขมขนของสารสกดั หยาบจากใบข้ีเหล็กทเ่ี พ่ิมขน้ึ โดยสารสกัดหยาบจากใบขีเ้ หลก็ ที่ความเขม ขน 500

ว. วทิ ยาศาสตรเกษตร ปที่ 40 ฉบับที่ 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ประสิทธิภาพของสารสกดั หยาบ 2871,000 5,000 และ 10,000 ppm สามารถยับย้ังการงอกของสปอรได 18.79 36.56 53.61 และ 77.60 เปอรเ ซ็นต ตามลําดบั(Figure 1B) สารสกัดหยาบจากใบข้เี หลก็ ทีร่ ะดับความเขม ขน 10,000 ppm สามารถชะลอการเจริญทางเสน ใยและยบั ยง้ั การงอกของสปอรเ ชื้อรา C. musae ได เน่อื งจากวา ใบขีเ้ หลก็ มีองคป ระกอบของ chromone และ quinones ซง่ึ มฤี ทธเ์ิ ปนantibiotic, antimicrobial และ anthelminthic (Chairungsi, 2006) และจากการศกึ ษาลักษณะโครงสรา งของเสน ใยภายใตกลองจลุ ทรรศพบวา เสน ใยของเช้ือราจะหงิกงอ กระจุกตัวหนาและไมแผก ระจาย สวนการงอกของสปอรม ลี กั ษณะที่หยิกงอ ไมแตกแขนงสาขา (ไมไ ดแ สดงผลการทดลอง)2. ผลของสารสกดั หยาบจากใบขี้เหลก็ รว มกบั บรรจุภณั ฑในการควบคมุ โรคแอนแทรคโนสของกลว ยหอมทอง ความรนุ แรงของการเกิดโรคในกลว ยหอมทองเพ่ิมข้นึ ตลอดระยะเวลาในการเก็บรกั ษาท่อี ณุ หภูมิ 13°C และวางจําหนา ยทีอ่ ณุ หภมู ิ 25°C พบวาการใชส ารสกัดหยาบจากใบขเ้ี หล็ก (CE) ท่คี วามเขม ขน 10,000 ppm รวมกับถงุ AP(CE+AP) สามารถควบคุมความรนุ แรงของโรคแอนแทรคโนสของกลวยหอมทองไดด สี ดุ โดยพบวามขี นาดของบาดแผลเทากับ2.60 มิลลเิ มตร รองลงมาคือ ถุง AP (2.90 มิลลิเมตร) ถุง PE (3.87 มลิ ลเิ มตร) และ ถุง CE+PE (5.54 มลิ ลิเมตร) ตามลาํ ดับ(Figure 2A) สวนเปอรเซ็นตการเกดิ โรคของกลวยหอมทองในวันสุดทายของการเกบ็ รักษา (27 วนั ) พบวา กลวยหอมทองที่บรรจุในถุง AP+CE มเี พยี ง 8% กลวยหอมทองท่ีบรรจใุ นถุง AP และ CE+PE มเี ปอรเ ซน็ ตก ารเกิดโรคเทากบั 25% และ 42%ในขณะทถ่ี ุง PE มีการเปอรเซน็ ตการเกิดโรคมากทส่ี ุดคือเทากับ 83% (Figure 2B) การใชสารสกดั จากใบขเ้ี หลก็ (CE) รว มกับถุง AP ชวยชะลอการเกิดโรคและความรนุ แรงของการเกดิ โรคแอนแทรคโนสไดดีทสี่ ดุ โดยพบวาการใชถ ุง AP ชว ยเสริมประสิทธภิ าพในการควบคุมโรค เนื่องจากการเกบ็ ผลผลิตในถงุ AP นบั ไดวา เปน วธิ กี ารควบคุมสภาพบรรยากาศแบบหน่ึง ซง่ึภายในถุงมีการสะสมกา ซคารบอนไดออกไซดใ นขณะทกี่ า ซออกซเิ จนภายในถุงจะถกู ใชไ ปในกระบวนการหายใจ จึงมีผลชะลอการสุกของกลวยหอมทองได ซ่ึงการที่ผลผลติ สุกชาลงจะมีผลชะลอการเส่ือมสลายของสาร antifungal compounds ภายในผลผลติ ดวย (Barkai, 2001) ในขณะทถี่ งุ PE ซงึ่ เจาะรูจะมกี ารผานเขา ออกของกา ซ จึงทาํ ใหก ลว ยหอมทองสกุ เรว็ ขึน้ ดงั น้ันจะเห็นวากลวยหอมทองทีเ่ กบ็ รกั ษาในถุง PE และ CE+PE มีการเกิดโรคสูงกวา กลว ยหอมทองท่เี กบ็ ในถงุ AP และ CE+PE สรุป สารสกดั หยาบจากใบขีเ้ หล็กมปี ระสทิ ธภิ าพในการยับยง้ั การเจริญของเสน ใยและการงอกของสปอรของเช้อื รา C.musae ไดด ีทส่ี ุดท่ีความเขมขน 10,000 ppm เมอ่ื ใชส ารสกดั หยาบจากใบข้เี หลก็ รว มกบั การใชถ งุ AP สามารถชะลอการเกิดโรคแอนแทรคโนสของกลวยหอมทองไดดแี ละพบการเกดิ โรคแอนแทรคโนสเพยี ง 8 %Diam eter of colony (m m )90 (A) 90 (B)80 80 Im h ib itio n o f s p o r e g e r m in a tio n ( % )700 ppm 70 500 1,000 5,000 10,00060 500 ppm 60 Concentration of Cassia siamea (ppm)50 1000 ppm 5040 5000 ppm 4030 10000 ppm 3020 2010 10 0 0 01234567 0 Incubation time (Day)Figure 1 Effect of Cassia siamea extracts on mycelial growth (A) and conidial germination (B) on potato dextrose agar amended with the extracts at concentration of 0, 500 1,000 5,000 and 10,000 ppm.

288 ประสทิ ธภิ าพของสารสกดั หยาบ ปท ี่ 40 ฉบบั ที่ 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วทิ ยาศาสตรเกษตร(A)6.00 100 (B)5 .0 0D iam e te r of wo u n d ed a re a ( mm ) S everity o f disease (% ) 804 .0 0 PE AP 603 .0 0 CE+PE CE+A P 402 .0 0 201 .0 000.00 0 5 10 15 20 27 PE AP CE+PE CE+AP Day after storageFigure 2 Disease severity (A) and disease incidence (B) of banana fruits treated with Cassia siamea extract (CE) before packed in AP or PE bag and bananas fruits packed in AP or PE bag only. The treated fruits were stored at 13°C for 20 days and transferred to 25°C for 7 days. The disease incidence was recorded on day 27 of storage. เอกสารอางองิฉวีวรรณ บุญเรือง. 2542. การศึกษาระดับความเขมขนของสารสกัดแมงลักคาท่ีมีผลในการควบคุม Colletotrichum musae. มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลสวุ รรณภมู ิ วทิ ยาเขตพระนครศรอี ยธุ ยา หนั ตรา, พระนครศรีอยุธยา.โชติชวง เย่ียมฉวี. 2540. ผลของแอลกอฮอลตอการเกิดโรคขั้วหวีเนาในกลวยหอมทอง. ปญหาพิเศษปริญญาตรี. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร. กรงุ เทพฯ.เบญจมาศ ศิลายอย. 2545. กลวย. ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร. พิมพคร้ังท่ี 3. สํานักพิมพ มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร. กรงุ เทพฯ. 357 หนา.หนังสือพิมพเดลินิวส. 2551. กลวยหอมทองปลอดสารตลาดเลือกไดกาวไกลสูญี่ปุน (สืบคนขอมูลวันที่ 29 มิถุนายน, http://www.dailynews.co.th/web/html/popup_news).Barkai G.R. 2001. Postharvest Diseases of Fruits and Vegetables: Development and Control. Elsevier. pp. 418.Chairungsi N. 2006. Electrocoagulation of Quinone Pigments. Department of Chemistry. Faculty of Science. Chiang Mai University. Chiang Mai. Thailand.

Agricultural Sci. J. 40 : 1 (Suppl.) : 289-292 (2009) ว. วทิ ย. กษ. 40 : 1 (พเิ ศษ) : 289-292 (2552) ผลของสาร 1-MCP และนาํ้ ยาปกแจกนั ตอ อายุการใชง านชอ ดอกกลว ยไม Vascostylis Sakura Effects of 1-MCP and Vase Solution on Display Life of Vascostylis Sakura Inflorescence กลุ นาถ อบสวุ รรณ1 และ อภริ ดี อทุ ัยรัตนกจิ 2 Obsuwan, K.1 and Uthairatanakij, A. 2 Abstract Vascostylis Sakura flower has sweet two tone colour, but it wilts sooner after harvesting. The objective ofthis research was to prolong the display life of inflorescence. Inflorescences were sorted in the same size andfumigated with 1-MCP at 250, 500 and 1000 ppb for 3 hr at 25˚C compared to untreated inflorescence (control).Thereafter, they were placed in vase solution containing 50 mg/l AgNO3 + 3 µM TDZ + 200 mg/l HQS + 2%sucrose at ambient temperature. 1-MCP fumigation at all concentrations significantly increased the display lifewhen compared with untreated one (control). The display life of inflorescence fumigated with 1-MCP was thelongest (26 days), whereas the display life of the control was only 14 days. However, there were not different inbud opening, water uptake and fresh weight change.Keywords : sucrose, vase solution, thidiazuron (TDZ) บทคดั ยอ ดอกกลวยไมลูกผสมสายพันธุ Vascostylis Sakura มีสีขาวขลิบชมพูออนหวาน โดยพื้นกลีบดอกมีสีขาวอมชมพูออน ขลิบสีชมพูเขมบริเวณขอบกลีบดอก เหมาะแกการนํามาใชเปนไมตัดดอก แตชอดอกภายหลังการเก็บเกี่ยวมักประสบปญหาดอกยอยเหี่ยวอยางรวดเร็ว ดังนั้นงานวิจัยน้ีมีวัตถุประสงคเพื่อยืดอายุการใชงานของชอดอกกลวยไมลูกผสมสายพันธุVascostylis Sakura โดยทําการคัดชอดอกใหมีความสมํ่าเสมอกันแลวนําไปรมดวยสาร 1-MCP ความเขมขน 250 500 และ1000 ppb เปนเวลานาน 3 ชั่วโมงที่อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส เปรียบเทียบกับชอดอกท่ีไมไดรมสาร จากน้ันนําชอดอกอกมาปกในนํ้ายาปกแจกันท่ีมีสวนผสมของ 50 mg/l AgNO3 + 3 µM TDZ + 200 mg/l HQS + 2% sucrose จากการทดลองพบวาชอดอกกลวยไมลูกผสมสายพันธุ Vascostylis Sakura ท่ีรมสาร 1-MCP ทุกระดับความเขมขนมีอายุการใชงานของดอกกลวยไมนานกวาชอดอกที่ไมไดรมสาร โดยมีชอดอกที่ผานการรมสาร 1-MCP มีอายุการใชงานนานท่ีสุดเทากับ 26 วัน สวนชอดอกชุดควบคุมมีอายุการใชงานเพียง 14 วัน แตอยางไรก็ตามการบานเพ่ิมของดอกตูม อัตราการดูดนํ้าและการเปล่ียนแปลงนาํ้ หนกั สดไมมีความแตกตางกันทางสถิตริ ะหวางชอดอกท่ีรมและไมไดร มสาร 1-MCPคาํ สาํ คัญ : นาํ้ ตาลซโู ครส นํา้ ยาปก แจกนั thidiazuron (TDZ) คาํ นาํ ประเทศไทยเปนผูสงออกกลวยไมรายใหญท ั้งในรปู ไมต น ตนออนและไมต ดั ดอก ในปจจุบันกลวยไมสกุลหวายมีการสง ออกมากเปนอันดบั หนึ่ง อยา งไรกต็ ามการนาํ สายพันธุใหม ๆ สูตลาดการคา โลกมคี วามจําเปนอยา งยิ่งเพอ่ื สรางความแปลกใหมแกล กู คา กลว ยไมล ูกผสมสายพันธุ Vascostylis Sakura ดอกมีโทนสชี มพอู อนหวาน พื้นกลบี ดอกมีสีขาวอมชมพอู อ นขลบิ สชี มพูเขม บริเวณขอบกลีบดอก แตช อดอกภายหลังการเก็บเกย่ี วมักประสบปญหาดอกยอ ยเหยี่ วอยางรวดเรว็ ทาํ ใหม อี ายุการใชง านท่สี ้นั ดงั นัน้ งานวจิ ยั นี้มวี ตั ถปุ ระสงคเ พือ่ ศึกษาวธิ กี ารยดื อายุการใชง านของชอดอกกลว ยไมล ูกผสมสายพันธุVascostylis Sakura ดวยสารรม 1-MCP รว มกับนํา้ ยาปกแจกัน1 ภาควิชาชวี วทิ ยา คณะวิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจนั ทร อ.เมือง จ.นครปฐม 730001Department of Biology, Faculty of Science, Silpakorn University, Sanam Chandra Palace Campus, Muang, Nakorn Pratom 730002 มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบรุ ี สายวชิ าเทคโนโลยหี ลงั การเกบ็ เกย่ี ว เขตบางขุนเทียน กรุงเทพฯ 101502Division of Postharvest Technology, King Mongkut’s University of Technology Thonburi, Bangkhuntien, Bangkok 10150

290 ผลของสาร 1-MCP ปที่ 40 ฉบับที่ 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วิทยาศาสตรเ กษตร อปุ กรณและวิธกี าร ทําการเกบ็ เกยี่ วชอดอกกลว ยไมลูกผสมสายพันธวุ าสโคสไตลิสตซ ากุระ จากสวนเกษตรกรในเขตจงั หวัดนครปฐมในชว งเชา โดยทําการคดั ชอ ดอกใหมีความสมาํ่ เสมอกนั และขนสงดวยรถปรับอากาศมายงั ภาควิชาชีววิทยา คณะวทิ ยาศาสตรมหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร วทิ ยาเขตพระราชวังสนามจนั ทร จากนน้ั นาํ ไปรมดวยสาร 1-MCP ความเขม ขน 250 500 และ 1000ppb เปนเวลานาน 3 ชวั่ โมงที่อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส เปรียบเทียบกบั ชอ ดอกท่ไี มไ ดร มสาร หลงั จากนัน้ นําชอดอกออกมาปก ในน้ํายาปกแจกันที่มสี ว นผสมของ 50 mg/l AgNO3 + 3 µM TDZ + 200 mg/l HQS + 2% sucrose วางไวท อ่ี ุณหภูมิ 25องศาเซลเซียส และไดร ับแสงจากหลอดฟลูออเรสเซนต ทําการบนั ทึกขอ มลู ทุกวนั ดงั น้ี อตั ราการดูดน้าํ (มิลลิลิตรตอ วนั ) การเปลี่ยนแปลงนาํ้ หนักสดของชอดอก (กรมั /ชอ ) การโคงงอของกา นดอกยอ ย (เซนติเมตร) อตั ราการบานของดอกตมู (เปอรเ ซน็ ต)และอายุการใชงาน (วนั ) โดยพจิ ารณาจากการหลุดรวงของดอกตูมและดอกบานตลอดจนการเหยี่ วของกลีบดอก ผลและวิจารณ การรมชอ ดอกกลวยไม Vascostylis Sakura ดว ยสาร 1-MCP ทุกทรตี เมนต สามารถยืดอายกุ ารใชงานชอ ดอกกลวยไมด ีกวา ชุดควบคุม (ไมไดร บั การรม 1-MCP) อยา งมนี ัยสําคญั ทางสถิติ ยกเวนทรตี เมนตท ่ีไดร ับการรม 1- MCP 500ppb โดยพบวา ชอ ดอกไมทีไ่ ดรับการรม 1-MCP 1,000 ppb กอนนํามาปกในสารละลายปก แจกนั AgNO3 50 mg/L + 3 µMTDZ + HQS 200 mg/L + Sucrose 2% มีอายุการปก แจกันนานทีส่ ุด คอื 26.2 วัน ในขณะท่ชี อ ดอกไมทีไ่ มไ ดร มสาร 1- MCPกอ นนาํ มาปก ในสารละลายปกแจกนั (ชุดควบคุม) มีอายุการใชงานเพียง 14.3 วนั (Table 1) ซ่งึ สอดคลอ งกบั การรมดอกกลวยไมสกุลหวายขาวลูกผสมสายพันธอุ รุณไวท พบวา การรมสาร 1-MCP ทีค่ วามเขมขน 250 นาโนลติ ร/ลิตร ทาํ ใหชอดอกกลวยไมสกุลหวายขาวลกู ผสมสายพันธุอรุณไวท มอี ายกุ ารใชงานนานสดุ 15 วนั เมื่อเปรยี บเทียบกับชุดควบคุมท่ีมอี ายุการใชงานเพยี ง 11 วัน (กลุ นาถ และคณะ, 2550)Table 1 Effects of 1-MCP combined with vase solution on display life of Vascostylis Sakura inflorescence at 25°C ทรตี เมนต อายุการปกแจกัน (วัน)1/AgNO3 50 mg/l + 3 µM TDZ + HQS 200 mg/l + sucrose 2 % 14.3a(ชดุ ควบคุมไมรม 1-MCP)รม 1-MCP ความเขมขน 250 ppb กอ นยายไปปกในสารละลาย AgNO3 24.8b50 mg/l + 3 µM TDZ + HQS 200 mg/l + sucrose 2 %รม 1-MCP ความเขม ขน 500 ppb กอ นยา ยไปปก ในสารละลาย AgNO3 19.5ab50 mg/l + 3 µM TDZ + HQS 200 mg/l + sucrose 2 %รม 1-MCP ความเขม ขน 1,000 ppb กอนยา ยไปปก ในสารละลาย 26.2bAgNO3 50 mg/l +3 µM TDZ + HQS 200 mg/l + sucrose 2 % 1/ คาเฉล่ยี กํากับดวยตัวอกั ษรท่ีเหมือนกนั ไมม ีความแตกตา งกนั ทางสถติ ิ เมือ่ เปรยี บเทียบคาเฉล่ยี โดยวธิ ี Duncan’s New MultipleRange Test ทรี่ ะดับความเชอื่ ม่นั 95 %ชอดอกกลวยไมท่รี มและไมไดร มสาร 1-MCP กอ นนํามาปกแชในสารละลายปกแจกนั มีการบานของดอกตูมเพม่ิ ขนึ้ และชอดอกกลวยไมท่ีรมสาร 1-MCP เขมขน 500 ppb มผี ลทําใหดอกตมู บานชากวา ทรีตเมนตอ่ืน อยา งไรกต็ ามดอกตูมของทุกชุดการทดลองสามารถบานไดถ งึ 100 เปอรเ ซ็นตใ นวันท่ี 3 (Figure 1A) และชอ ดอกกลวยไมท่ีรม และ ไมไดรมสาร 1-MCP กอ นนํามาปก แชในสารละลายปกแจกันมอี ตั ราการดูดนาํ้ ในทศิ ทางเดยี วกันตลอดอายุการปก แจกัน โดยมีอัตราการดูดนํา้ สงู สุดในวนั ที่ 4 ของการปกแจกนั และคอยๆ ลดลงจนส้ินสดุ การใชงาน (Figure 1B) ในขณะที่การเปลีย่ นแปลงนา้ํ หนักของชอ ดอกกลว ยไมใ นทุกทรีตเมนตมีแนวโนม ลดลงเรอื่ ยๆ โดยชอดอกกลวยไมทร่ี มสาร 1-MCP กอนนํามาปกแชในสารละลายปกแจกัน

ว. วิทยาศาสตรเกษตร ปท ี่ 40 ฉบบั ที่ 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ผลของสาร 1-MCP 291 ทุกทรีตเมนต มเี ปอรเซน็ ตการเปลยี่ นแปลงนาํ้ หนักสดนอ ยกวาชุดควบคมุ (ไมไดรมสาร 1-MCP) แตไ มม ีความแตกตา งอยางมี นัยสาํ คัญทางสถิติ (Figure 2A) และชอดอกกลว ยไมม ีการเสื่อมสภาพของชอดอกเพมิ่ มากข้นึ เม่ือมอี ายุการใชงานเพ่ิมขน้ึ โดย ชอดอกกลวยไมท่รี มสาร 1-MCP ทุกระดับความเขมขนกอ นนาํ มาปกแชใ นสารละลายปกแจกันมกี ารเส่อื มสภาพของชอ ดอก นอยกวาชุดควบคุม (ไมไ ดร มสาร 1-MCP) แตไ มม แี ตกตา งทางสถติ อิ ยางมีนัยสําคญั (Figure 2B) อยางไรก็ตามชอดอก กลว ยไมในทุกทรีตเมนตมคี วามโคงงอของกานดอกยอยเพ่ิมมากข้ึนตลอดอายุการใชง าน (Figure 3) โดยชอ ดอกกลว ยไมที่รม สาร 1-MCP กอนนาํ มาปก แชใ นสารละลายปกแจกันทุกทรตี เมนต มีความโคงงอของกา นดอกยอ ยเพิ่มขึน้ นอ ยกวาชดุ ควบคุม (ไมไ ดรมสาร 1-MCP) แตไมแ ตกตา งอยางมนี ัยสําคัญ ซ่งึ สอดคลอ งกับการทดลองของ ศิรพิ มิ ล หงสเ หม และคณะ (2550) ชอ ดอกกลว ยไมม อคคารา ท่รี มสาร 1–MCP สามารถชะลอการเกิดสนี าํ้ ตาลของดอกตูม และการหลุดรวงของดอกบาน รักษา คุณภาพของชอ ดอกและมอี ายกุ ารใชงานนานกวาชดุ ควบคุมอยา งมนี ยั สาํ คัญทางสถติ ิ นอกจากนีช้ อ ดอกกลว ยไมสกุลหวาย ขาวลกู ผสมสายพนั ธอุ รุณไวททรี่ มดวยสาร 1-MCP มกี ารเปล่ียนแปลงของนา้ํ หนักสด และการดดู น้าํ มากกวา ชุดควบคมุ (กุล นาถ และคณะ, 2550)Bud Opening (%) A Water uptake (mL) B Control 1-MCP 250 ppb 120 10.00 1-MCP 500 ppb 8.00 1-MCP 1,000 ppb 100 6.00 80 Control 4.00 1-MCP 250 ppb 2.00 60 1-MCP 500 ppb 1-MCP 1,000 ppb 0.00 40 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 20 Display life (Days) 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 Display life (Days) Figure 1 Bud opening (A) and water uptake (B) of Vascostylis Sakura inflorescence fumigated with 1-MCP at 0 (control), 250, 500 and 1000 ppb for 3 h then replaced in vase solution containing 50 mg/L AgNO3 + 3 µM TDZ + 200 mg/L HQS + 2% sucrose at 25˚C.Fresh weight (%) . Score of senescence 6B A100 5 90 4 80 C111---oMMMnCCCtrPPPol25150,0000p0ppppbbpb 3 70 2 60 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 1 111C---oMMMnCCCtrPPPol1525,000000pppppbbpb Display life (Days) 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 Display life (Days) Figure 2 Fresh weight (A) and floret senescence (B) of Vascostylis Sakura inflorescence fumigated with 1-MCP at 0 (control), 250, 500 and 1000 ppb for 3 h then replaced in vase solution containing 50 mg/L AgNO3 + 3 µM TDZ + 200 mg/L HQS + 2% sucrose at 25˚C.

292 ผลของสาร 1-MCP ปที่ 40 ฉบับที่ 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วทิ ยาศาสตรเ กษตรEpinasty (%) 105.00 1C-oMnCtrPol250 ppb 11--MMCCPP 150,000p0ppbpb 100.00 95.00 90.00 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 Display life (Days)Figure 3 Epinasty of Vascostylis Sakura inflorescence fumigated with 1-MCP at 0 (control), 250, 500 and 1000 ppb for 3 h then replaced in vase solution containing 50 mg/L AgNO3 + 3 µM TDZ + 200 mg/L HQS + 2% sucrose at 25˚C. สรุป ชอดอกกลวยไมลูกผสมสายพันธุ Vascostylis Sakura ท่ีรมสาร 1-MCP ทุกระดับความเขม ขนมอี ายกุ ารใชงานของดอกกลวยไมนานกวา ชอดอกท่ไี มไ ดรมสาร โดยมีชอ ดอกท่ีผานการรมสาร 1-MCP มอี ายุการใชง านนานท่ีสุดเทากับ 26 วันสว นชอดอกชุดควบคมุ มีอายกุ ารใชง านเพียง 14 วัน แตอ ยางไรก็ตามชอดอกทรี่ มสาร 1-MCP มกี ารบานเพมิ่ ของดอกตมู อัตราการดดู นา้ํ และการเปลี่ยนแปลงนาํ้ หนักสดไมมีความแตกตางกันทางสถติ เิ ม่อื เปรียบเทียบกับชอดอกไมไดร มสาร 1-MCP เอกสารอางองิศิรพิ มิ ล หงสเหม วิไลภรณ บุญญกจิ จนิ ดา อภิรดี อุทัยรัตนกจิ และกุลนาถ อบสุวรรณ. 2550. ผลของ 1-MCP ตอ อายุการปก แจกนั ของกลวยไมล ูกผสม Mokara Jairak Gold. วารสารวิทยาศาสตรเกษตร ปที่ 38 (5): 70-73.กลุ นาถ อบสุวรรณ. สภุ าพร สงั ขงาม และอภริ ดี อทุ ยั รตั นกจิ , 2550. ผลของความเขมขน 1-MCP ตออายุการใชงานของดอก กลวยไมห วายลูกผสมสายพนั ธุอรณุ ไวท. วารสารวิทยาศาสตรเ กษตร ปท ี่ 38 (6): 263-266.

Agricultural Sci. J. 40 : 1 (Suppl.) : 293-296 (2009) ว. วิทย. กษ. 40 : 1 (พิเศษ) : 293-296 (2552) ความเสยี หายของเมลด็ ถ่ัวเขียวท่มี ผี ลตอผลผลิตถ่วั งอก Seed Damage Affecting Bean Sprout Yield of Mungbean (Vigna radiate (L.) Wilzcek) สมฤดี มามชี ัย1 วนั ชยั จันทรป ระเสริฐ1* จวงจันทร ดวงพตั รา1 และ สมบุญ เตชะภญิ ญาวัฒน2 Mameechai, S.1, Chanprasert , W.1, Duangpatra, J.1 and Techapinyawat, S.2 Abstract Seed damage as affected by cylinder speed of thresher during mungbean seed production wasdetected by different testing methods. Bean sprout yield was also determined. A 3x3 factorial in RCB with 4replications (3 mungbean varieties and 3 threshing speeds) was employed in 2 field experiments conducted in2005 and 2006. The results revealed that increasing cylinder speed from 450 to 650 rpm caused a higherpercentage of damaged seed and resulted in a lower bean sprout yield comparing to hand threshing. Seeddamage and germination was not significanty different between varities. This findings suggest that threshingmungbean seed produced for bean sprout production should be handled with care. If thresher is used, cylinderspeed should not be exceeded 450 rpm.Keywords : bean sprout, seed damage, germination, mungbean บทคดั ยอ ศึกษาความเสียหายของเมล็ดถั่วเขียวอันเนื่องจากความเร็วรอบของเคร่ืองนวด ดวยวิธีการตรวจสอบความเสียหายของเมล็ดวิธีตาง ๆ รวมท้ังวัดผลผลิตของถั่วงอก โดยทดลองในแปลง 2 ป คือ 2548 และ 2549 วางแผนการทดลองแบบ 3x3factorial in RCB ทํา 4 ซํ้า ใชถั่วเขียว 3 พันธุ และการนวด 3 วิธี ผลการทดลองพบวาการเพ่ิมความเร็วรอบของเคร่ืองนวดจาก450 เปน 650 รอบตอนาที ทําใหเปอรเซ็นตเมล็ดเสียหายสูงข้ึน สงผลใหผลผลิตของถั่วงอกลดลงเมื่อเทียบกับการนวดดวยมือแตไมพบความแตกตางระหวางพันธุ การศึกษานี้ช้ีใหเห็นวาการนวดเมล็ดในการผลิตเมล็ดพันธุเพื่อการเพาะถั่วงอก ควรดําเนินการดว ยความระมดั ระวงั หากใชเ ครอื่ งนวดไมควรใชค วามเรว็ รอบเกนิ 450 รอบตอ นาทีคําสาํ คญั : ถั่วงอก ความเสียหายเชิงกลของเมลด็ ความงอก ถั่วเขยี ว คํานํา ถ่ัวเขียวเปนพืชเศรษฐกิจท่ีสําคัญของประเทศไทย ใชประโยชนไดหลายประเภท เชน ถั่วงอก วุนเสน ถั่งซีก และผลิตภณั ฑอน่ื ๆ สาํ หรับถวั่ งอกนน้ั ประเทศไทยมีความตองการเมลด็ พนั ธถุ ั่วเขียวเพ่ือการเพาะถั่วงอกปละประมาณ 70,000 ตัน(ศูนยวิจัยพืชไรชัยนาท, 2544) เมล็ดถั่วเขียวที่ใชเพาะถั่วงอกสวนใหญยังมีปญหาดานคุณภาพเมล็ดพันธุ (บุษบา, 2547)สาเหตุประการหนึ่งท่ีอาจมีผลตอคุณภาพของเมล็ดพันธุคือ ความเสียหายเชิงกล (mechanical damage) ซ่ึงเกิดขึ้นในระหวางขั้นตอนตางๆ ต้ังแตการเก็บเก่ียว การนวด และการปรับปรุงสภาพเมล็ดพันธุ ซึ่งเกี่ยวของกับปจจยหลายปจจัย เชนชนิดของเมล็ด ความช้ืนเมล็ด และความแรงของการตกกระทบ ผลของความเสียหายของเมล็ดพันธุแบงได 2 แบบคือ ผลเสียหายท่ปี รากฏในทันที และผลเสียหายที่ไมปรากฏในทนั ที (วันชยั , 2542) จากการทดลองของศุภศักด์ิ และคณะ (2529) ซ่ึงศึกษาวธิ กี ารนวดที่มตี อ คุณภาพเมล็ดพนั ธถุ ่วั เขียว พบวา เมลด็ ถ่วั เขียวท่ีแกะดวยมือและทุบดวยไมจะมีความงอกของเมล็ด ดีสูงกวาเมล็ดท่ีนวดโดยใชรถยํ่า อยางไรก็ตามการศึกษาดานน้ีในถ่ัวเขียวยังมีนอยดังน้ันการศึกษานี้จึงวางแผนการทดลองเพื่อศึกษาวิธกี ารนวด และความเรว็ รอบของเคร่อื งนวดตอ ความเสียหายของเมล็ดพนั ธถุ ่วั เขยี ว 3 พันธุที่มีขนาดเมล็ดเฉล่ียแตกตางกัน และศึกษาผลของความเสียหายตอผลผลติ ถ่วั งอก1 ภาควิชาพืชไรนา คณะเกษตร มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร จตจุ กั ร กรุงเทพฯ 109001 Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Chatuchak, Bangkok 109002 ภาควิชาพฤกษศาสตร คณะวทิ ยาศาสตร มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร จตจุ กั ร กรุงเทพฯ 109002 Department of Botany, Faculty of Sciences, Kasetsart University, Chatuchak, Bangkok 10900* Corresponding author

294 ความเสียหายของเมลด็ ถว่ั เขียว ปท่ี 40 ฉบบั ที่ 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วิทยาศาสตรเกษตร อุปกรณและวิธีการ ศึกษาความเสียหายของเมล็ดถ่ัวเขียวท่ีปลูกในฤดูแลง 2 ป คือ ป พ.ศ. 2548 และ 2549 ณ แปลงวิจัยของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร วิทยาเขตกําแพงแสน จ.นครปฐม ปแรกปลูกวันที่ 7 สิงหาคม 2548 ไดแกพันธุ กําแพงแสน 2ชยั นาท 36 และ ชัยนาท 72 เก็บเกย่ี วฝกแกคร้ังเดียวท่ี 67 วันหลังปลูก คือวันที่ 13 ตุลาคม 2548 ปท่ี 2 ปลูกวันที่ 16 มกราคม2549 ใชพันธุ กาํ แพงแสน 1 ชัยนาท 36 และ ชัยนาท 72 เก็บเก่ียวฝกแกค ร้งั เดียวที่ 67 วันหลังปลูก คือวันท่ี 24 มีนาคม 2549ใชระยะระหวางแถว 37.5 เซนติเมตร ระยะระหวางตน 20 เซนติเมตร ขนาดแปลงยอย 37.5 ตารางเมตร วางแผนการทดลองแบบ 3 x 3 factorial in RCB มี 4 ซํ้า นวดเมล็ดที่ระดับความชื้นเมล็ดประมาณ 15 เปอรเซ็นตโดยเปรียบเทียบวิธีการนวด 3 วิธีคือ ใชไมทุบในถุงปาน กะเทาะเมล็ดดวยเคร่ืองนวดท่ีมีความเร็วรอบ 450 รอบตอนาที และ 650 รอบตอนาที เมล็ดที่ไดนําไปลดความชื้นใหเหลือประมาณ 10 เปอรเซ็นต จากนั้นนําเมล็ดไปตรวจสอบคุณภาพ ไดแก การตรวจสอบความงอกของเมล็ด(ตามวิธขี อง ISTA, 1999) ตรวจสอบความเสียหายของเมล็ดพันธดุ ว ยวิธี fast green test โดยนําเมล็ดถั่วเขียว 50 เมล็ด/ซํ้า หอเมล็ดดวยกระดาษเพาะท่ีชุมน้ําทิ้งไว 24ชั่วโมง หลังจากนั้นนําเมล็ดไปแชในสารละลาย fast green 0.1 เปอรเซ็นต นาน 2นาที ประเมินผลโดยนับเมล็ดติดสีบนสวนของใบเล้ียง) ตรวจสอบความเสียหายของเปลือกเมล็ดดวยวิธี chlorox test โดยใชเมล็ด 100 เมล็ด/ซํ้า แชใ นสารละลาย chlorox นาน15 นาที นบั เมลด็ ทด่ี ดู นํา้ และบวมพอง (จวงจันทร, 2529) ตรวจสอบความเสยี หายโดยนบั จาํ นวนเมล็ดเปลือกแตกรา วดวยสายตา (visual damage) และการวัดผลผลิตถั่วงอก โดยใชเมล็ดถ่ัวเขียว 100กรัม/ซํ้า แชในนํ้า 6–8 ชั่วโมง นําไปเพาะในกระถางปลูกตนไมพลาสติก สูง 22 เซนติเมตร เสนผาศูนยกลาง 15 เซนติเมตรปดปากกระถางดวยฟองนํ้า รดนํ้าวันละ 3–4 ครั้ง เปนเวลา 3 วัน ชั่งผลผลิตถั่วงอกแสดงหนวยเปนกิโลกรัมถ่ัวงอกตอกิโลกรัมเมลด็ ผลและวจิ ารณ ผลของการนวดเมล็ดท่ีมีตอความเสียหายเชิงกลในถ่ัวเขียว 3 พันธุ โดยวิธีตรวจสอบความเสียหายเชิงกลวิธีตาง ๆ 3วิธีไดแกการตรวจสอบเปลือกแตกราวดวยสายตา วิธี chlorox test (Table 1) และวิธี fast green test (Table 2) ผลการตรวจสอบดวยสายตาพบวาการนวดดวยวิธีทุบดวยถุงปาน ทําใหเปลือกเมล็ดแตกราวตํ่าสุดทั้ง 2 ฤดูคือ 2.5 และ 2.4เปอรเ ซน็ ต การนวดดวยเคร่อื งทาํ ใหเ มล็ดแตกราวเพิม่ ข้ึน โดยพบวาความเร็วรอบ 450 รอบตอนาทีทําใหเปลือกเมล็ดแตกราวเพ่ิมขึ้นเปน 5.0 และ 4.5 เปอรเซ็นตตามลําดับ ขณะท่ีการนวดดวยเครื่อง 650 รอบตอนาที ทําใหเมล็ดแตกราวสูงสุดคือ9.4 และ 10.2 เปอรเซ็นต (Table 1) ผลการทดสอบดวยวิธี chlorox test ซ่ึงสะทอนความเสียหายท่ีสวนของเปลือกเมล็ดสอดคลองกับการตรวจสอบเปลือกแตกราวดวยสายตา แตมีคาสูงกวา (Table 1) แสดงใหเห็นวา chlorox test สามารถตรวจสอบไดมีประสิทธิภาพดีกวาใชสายตา สวนการตรวจสอบดวย fast green test (Table 2) ซ่ึงสะทอนความเสียหายเชิงกลที่เกิดกบั สว นของใบเล้ียง พบวา ผลการวเิ คราะหท างสถติ สิ อดคลอ งกับเปอรเซ็นตเปลือกแตกราวและ chlorox ทั้งน้ีการตรวจสอบความเสียหายของเมลด็ ทัง้ 3 วธิ ีสอดคลองกบั ผลการตรวจสอบความงอก (Table 2) กลาวคือการนวดดวยเครื่องทําใหความงอกของถั่วเขียวลดลง และลดลงอยางมีนัยสําคัญ เม่ือนวดดวยเคร่ืองนวดท่ีความเร็วรอบ 650 รอบตอนาที ทําใหมีความงอกต่ําท่ีสุดทั้ง 2 ฤดู คือ 95 เปอรเซ็นต จากการนวดดวยวิธีทุบมีความงอกสูงถึง 99 เปอรเซ็นต ทําใหเห็นความสําพันธวาการนวดที่รุนแรงขึ้นทําใหเมล็ดแตกราวมากข้ึน ความเสียหายท่ีใบเล้ียงสูงขึ้น สงผลใหความงอกของเมล็ดลดลง จากการทดลองในถั่วเหลืองของ Paulsen et al. (1998) พบผลในทํานองเดียวกัน คือเมล็ดพันธุถั่วเหลืองมีเปอรเซ็นตการแตกหกั เพ่ิมขนึ้ จากความเร็วในการตกกระทบท่เี พม่ิ ขนึ้ ทําใหเกิดการแตกราวของเปลือกเมล็ดเพิ่มมากข้ึน เมื่อนําไปทดสอบความงอกจึงปรากฏวาเปอรเซ็นตความงอกของเมล็ดลดลง Vieira et al. (1994) รายงานสอดคลองกันวา ในข้ันตอนการปรบั ปรงุ สภาพเมลด็ พันธุถว่ั เหลือง เมลด็ พนั ธุจะมคี วามงอกลดลงเนอ่ื งจากความเสยี หายเชงิ กล เมื่อนําเมล็ดพันธุถั่วเหลืองไปเพาะจะมีความงอกต่ํา มีตนกลาผิดปกติ (abnormal seedling ) และเมล็ดตาย (dead seed) เปนจํานวนมาก สําหรับการศึกษาในถ่ัวเขียว บุษบา และคณะ. (2547) พบวา การใช fast green ทดสอบความเสียหายของเมล็ดถ่ัวเขียวมีความสําพันธกับการงอกของเมล็ด คือถาเปอรเซ็นตเมล็ดเสียหายมากจะมีความงอกตํ่า นอกจากนี้การทดลองน้ียังพบวา วิธีการนวดท่ีแตกตางกันมีผลตอผลผลิตถั่วงอกทั้งป 2548 และ 2549 (Table 3) โดยพบวาผลผลิตถั่วงอกต่ําลง เม่ือการนวดรุนแรงและมีความเสียหายเชิงกลสูงขึ้น ซ่ึงการใชเครื่องนวดที่ความเร็วรอบ 650 รอบตอนาที ใหผลผลิตถั่วงอกต่ําที่สุดทั้ง 2ฤดู

ว. วิทยาศาสตรเกษตร ปท ี่ 40 ฉบบั ที่ 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ความเสียหายของเมล็ดถวั่ เขียว 295Table 1 Effect of variety and threshing method on cracked seed (%) by visual damage test and damaged seed by chlorox test (%) of mung bean seed grown in rainy season 2005 and in dry season 2006.Threshing Cracked seed Average Chlorox test (%) Averagemethod KPS2 CN36 CN72 KPS2 CN36 CN72 4.67* 17.33 b Rainy season 2005 23.50 aBeating 2.25 2.00 3.25 2.50* 4.00 7.00 3.00 Average450 rpm 3.75 5.50 5.75 5.50 b 16.00 18.00 18.00 3.00 c* 8.00 b650 rpm 8.00 10.25 10.00 9.42 a 23.50 25.00 22.00 14.50 aAverage **A 4.67 A 5.92 A 6.34 **A 14.50 A 16.67 A 14.33Threshing Cracked seed Average Chlorox test (%)method KPS1 CN36 CN72 KPS1 CN36 CN72 Dry season 2006Beating 2.00 2.50 2.75 2.42 c* 3.00 4.00 2.00450 rpm 4.00 4.50 5.00 4.50 b 9.00 8.00 7.00650 rpm 11.00 9.75 9.75 10.17 a 14.00 17.50 12.00Average **A 5.67 A 5.58 A 5.83 **A 8.66 A 9.83 A 7.00* Mean values followed by the same lower letter are not significantly different at the probability 0.05** Mean values preceded by the same lower letter are not significantly different at the probability 0.05Table 2 Effect of variety and threshing method on damage seed (%) by fast green test and seed germination (%) of mung bean seed grown in rainy season 2005 and in dry season 2006Threshing Fast green test (%) Average Seed germination (%) Averagemethod KPS2 CN36 CN72 KPS2 CN36 CN72 Rainy season 2005 99.00 aBeating 5.50 2.50 4.00 4.00 c* 99.00 99.50 98.50 97.70 a450 rpm 13.00 12.50 13.50 13.00 b 98.00 98.00 97.00 95.30 b650 rpm 19.00 23.50 20.50 21.00 a 96.50 96.00 93.05 AverageAverage **A12.50 A 12.84 A 12.67 **A 97.80 A 97.80 A 96.3Threshing Fast green test (%) Average Seed germination (%) 99.50 a*method KPS1 CN36 CN72 KPS1 CN36 CN72 97.80 b Dry season 2006 95.20 cBeating 3.00 3.50 2.00 2.83 c* 100.00 99.50 99.00450 rpm 10.50 9.50 11.50 10.50 b 98.50 97.00 98.00650 rpm 17.00 17.00 18.50 17.50 a 96.50 94.00 95.00Average **A 10.17 A10.0 A10.67 **A 98.30 B 93.80 AB 97.3* Mean values followed by the same lower letter are not significantly different at the probability 0.05** Mean values preceded by the same lower letter are not significantly different at the probability 0.05

296 ความเสยี หายของเมล็ดถั่วเขียว ปท ี่ 40 ฉบับท่ี 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วทิ ยาศาสตรเกษตรTable 3 Effect of variety and threshing method on sprout yield (kg/kg seed) of mung bean seed grown rainy season 2005 and 2006.Threshing Sprout yield (Kg/kg seed) Averagemethod KPS 2 CN 36 CN 72 Rainy season 2005Beating 4.21 5.27 5.45 4.97 a*450 rpm 4.13 4.48 4.80 4.47 a650 rpm 3.72 3.93 3.97 3.87 bAverage **B4.02 A4.55 A4.74Threshing Sprout yield (Kg/kg seed) Averagemethod KPS 1 CN 36 CN 72 Dry season 2006Beating 5.08 5.50 5.47 5.35 a*450 rpm 4.29 4.13 4.85 4.42 b650 rpm 3.97 3.77 3.99 3.91 cAverage **A 4.45 A 4.46 A 4.77* Mean values followed by the same lower letter are not significantly different at the probability 0.05** Mean values preceded by the same lower letter are not significantly different at the probability 0.05 สรุป การนวดถั่วเขียวดวยเคร่ืองนวดที่ความเร็วรอบ 650 รอบตอนาทีทําใหเกิดความเสียหายเชิงกลมากกวาการนวดดวยวิธีใชไมทุบ และเคร่ืองนวดนวดที่ความเร็วรอบ 450 รอบตอนาทีซึ่งสงผลทําใหผลผลิตถ่ัวงอกต่ํากวา การตรวจสอบเมล็ดเสียหายเชิงกลดวยวิธี chlorox test และ fast green test มีความสอดคลองกันและสามารถใชตรวจสอบคุณภาพเมล็ดเพ่ือการเพาะถ่วั งอกได เอกสารอา งอิงจวงจนั ทร ดวงพตั รา. 2529. การตรวจสอบ และวิเคราะหค ุณภาพเมล็ดพันธ.ุ พิมพค รัง้ ที่ 1. กลุมหนังสือเกษตร. กรงุ เทพฯ.บษุ บา รนู อ ม. 2547. การตรวจสอบคณุ ภาพเมล็ดพันธถุ ัว่ เขยี วเพ่อื อตุ สาหกรรมการเพาะถั่วงอก. วิทยานพิ นธปรญิ ญาโท. มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร. กรงุ เทพฯ.วันชยั จันทรประเสริฐ. 2542. เทคโนโลยเี มลด็ พันธพุ ืชไร. ภาควิชาพชื ไรนา คณะเกษตร มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร, กรงุ เทพฯ.ศุภศักด์ิ ลิ้มปต,ิ วรี ะชัย ศรีวฒั นาวงศ และดวงทพิ ย เปรมจติ ร. 2529. อทิ ธพิ ลของระยะเวลาตากและวธิ กี ารนวดตอ คุณภาพ ของเมลด็ ถ่ัวเขยี วหลงั นา. ว. วทิ ยาศาสตรเกษตร 4: 244-251.ศนุ ยวจิ ยั พืชไรช ัยนาท. 2544. สถานการณถ ่ัวเขียว. น. 8 – 11. ใน รายงานประจาํ ป.สถานีทดลองพืชไร กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ.ISTA. 1999. International rules for seed testing. Supplement to Seed Sci & Technol. 27: 1-33.Paulsen, M.R., W.P. Nave and L.E. Gray. 1981. Soybean seed quality as affected by impact damage. Tran. ASAE. 24: 1577–1589.Vieira, C.P., R.D. Vieera and J.H.N. Paschoalick. 1994. Effects of mechanical damage daring soybean seed processing on physiological seed quality and storage potential. Seed Sci. andTechol. 22: 581-589.