วารสารวิทยาศาสตร์การเกษตร ปีที่ 40 ฉบับที่ 1 (crdc2)

Agricultural Sci. J. 40 : 1 (Suppl.) : 497-500 (2009) ว. วิทย. กษ. 40 : 1 (พิเศษ) : 497-500 (2552) การศึกษาความเปนไปไดของการอบแหง ชาใบหมอ นโดยใชรังสีอนิ ฟราเรดคลื่นยาวรวมกับการพาอากาศ Feasibility of Mulberry Tea Drying using Combination of Far- infrared Radiation and Air Convection พชิ ชาภรณ วนั โย1 นเรศ มโี ส 2 ศักด์ชิ ยั ดรด2ี และ ศริ ิธร ศริ อิ มรพรรณ1 Wanyo, P.1, Meeso, N.2, Dondee, S.2 and Siriamornpun, S.1 Abstract This research aimed to study the feasibility of mulberry tea drying by using combination of far-infraredradiation (FIR) and air convection (HA). Mulberry tea was made from mulberry leaf using standard method fromour previous work including three main steps, namely, blanching, roasting and drying. During drying process,combined FIR-HA drying was used and compared with the commonly used method, HA drying alone. Parametersstudied were FIR intensities of 2, 3, 4 and 5 kW/m2, HA temperature of 40º C and velocity of 0.5, 1.0 and 1.5 m/s.Changes in moisture content and colour were determined. Sensory evaluation was performed using 9- pointhedonic scale by 33 untrained panelists. The results showed that the moisture content was reduced faster inmulberry tea dried by combined FIR-HA than those by HA, providing the moisture content lower than 7% dry basisin all tested conditions. The greater change in colour of mulberry tea dried by HA than those by FIR-HA wasobserved. Overall, the optimum drying conditions were found to be at FIR intensity of 4 kW/m2, HA temperature of40º C and air velocity of 1 m/sec. The results also showed that under these conditions, the sensory scores werenot significantly different (p<0.05) compared with the control sample (HA drying).Keywords : mulberry tea, far-infrared radiation, colour, moisture content, sensory test บทคัดยอ วตั ถปุ ระสงคข องงานน้เี พอ่ื ศกึ ษาความเปน ไปไดของการอบแหง ชาใบหมอนโดยใชรังสีอินฟราเรดคลื่นยาวรวมกับการพาอากาศ ซึ่งชาใบหมอนทํามาจากใบหมอนโดยใชวิธีมาตรฐานในการผลิตชาใบหมอน ซึ่งมี 3 ข้ันตอน ไดแก การลาง การคั่วและการอบแหง โดยในขั้นตอนการอบแหงไดศึกษาปจจัยการอบแหงคือ ความเขมของรังสีอินฟราเรดคล่ืนยาวในระดับ 2 3 4และ 5 kW/m2 อุณหภูมิอากาศแหง 40º C และความเร็วลมของอากาศคือ 0.5 1.0 และ 1.5 m/sec และศึกษาผลของการเปลี่ยนแปลงความช้ืน สี และการยอมรับทางประสาทสัมผัส โดยใช 9- point hedonic scale ทดสอบดวยผูทดสอบทางประสาทสัมผัสที่ไมผานการฝกฝนจํานวน 33 คน ผลการทดลองพบวา ชาใบหมอนที่อบแหงดวยรังสีอินฟราเรดคลื่นยาวความช้ืนจะลดลงเร็วกวาการอบแหงดวยเครื่อง Hot air และมีคาความช้ืนนอยกวา 7 % มาตรฐานแหงในทุกสภาวะการอบสวนสีของชาใบหมอ น การอบแหงดวยรังสีอินฟราเรดคล่ืนยาวเปน เวลา 30 นาที มีการเปลี่ยนแปลงนอยกวาการอบ 60 นาที ซึ่งการอบแหงดวยรังสีอินฟราเรดคล่ืนยาวเกิดการเปล่ียนแปลงคาสีนอยกวาการอบแหงดวยเคร่ือง Hot air และการทดสอบการยอมรับทางประสาทสัมผัสดานสี กลิ่น รสชาติ และความชอบโดยรวม พบวาไมมีความแตกตางทางสถิติท่ีระดับความเช่ือมั่น95 % ในทุกสภาวะการอบ จากงานวิจัยพบวาสภาวะท่ีเหมาะสมในการอบชาใบหมอนคือ ความเขมของรังสีอินฟราเรดคลื่นยาวในระดบั 4 kW/m2 ความเรว็ ของอากาศ 1.0 m/sec อณุ หภมู อิ ากาศ 40º Cคําสาํ คญั : ชาใบหมอ น รังสีอนิ ฟราเรดคลน่ื ยาว สี ความช้ืน การยอมรับของผบู ริโภค Introduction Mulberry (Morus alba L.) leaves, bark and branches have long been used in Chinese medicine to treatfever, protect the liver, improve eyesight, strengthen joints, facilitate discharge of urine and lower blood pressure1 ภาควชิ าเทคโนโลยอี าหารและโภชนาศาสตร คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม อ.เมอื ง จ. มหาสารคาม 440001Department of Food Technology and Nutrition, Faculty of Technology, Mahasarakham University, Muang, Mahasarakham 440002หนวยวจิ ัยเทคโนโลยกี ารอบแหงผลติ ผลทางการเกษตร คณะวศิ วกรรมศาสตร มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม อ.กันทรวชิ ัย จ. มหาสารคาม 441502 Research Unit of Drying Technology for Agricultural Products, Faculty of Engineering, Mahasarakham University, Kuntarawichai, Mahasarakham 44150

498 การศึกษาความเปนไปไดของการอบแหงชา ปที่ 40 ฉบับที่ 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วทิ ยาศาสตรเกษตร(Zhishen et al., 1999). In addition, leaves of mulberry species are consumed in Korea and Japan asantihyperglycemic nutracetical foods for patients with diabetes mellitus because the leaves contain 1-deoxynojirimycin, known to be one of the most potent a-glycosidase inhibitors (Kim et al., 2003). In Thailand,consumption of mulberry-leaf tea has been increasing. Mulberry tea is a product of Mulberry which contains manyisophenolic compounds including flavonoids. Recently, this tea has gained more popularity and has beenconsumed widely among Thai consumers. To make mulberry tea, three main steps are needed namely, blanching, roasting and drying(Anonymous). The drying method by using the combination of FIR-HA is one of the food preservations since themain components of the agricultural products (i.e. proteins, starches and water) have the principal bands ofinfrared radiation absorption at wavelengths greater than 2.5 µm (Sandu, 1986; Sakai and Hanzawa, 1994). Far-infrared radiation creates internal heating with molecular vibration of material, i.e., molecules absorb the radiationof certain wavelengths and energy, and cause vibration excitedly. Moreover, the mechanism of far-infrared dryingis different from hot air drying (Mongpraneet et al., 2002), and the electromagnetic wave energy is absorbeddirectly by the dried food with less energy loss. From this feature of combined FIR-HA drying, it is believed that thecombined drying method should be appropriate for applying in the mulberry tea drying method. Therefore, themain attention of this research is to study the feasibility of mulberry tea drying by using combination of FIR-HA. Materials and Methods Mulberry (Morus indica L.) leaves were harvested from Phrayuen district, Khonkaen province. The leaveswere washed, blanched, roasted and dried under drying conditions. In the drying operations, the mulberry leave samples were placed into the mesh tray and irradiated in acombined FIR-HA dryer at FIR intensities of 2, 3 and 4 kW/m2, HA temperature of 40º C, hot-air velocities between0.5 – 1.5 m/s, and drying times of 30 and 60 minutes. Mulberry leaves were dried until reaching their finalmoisture content lower than 7% dry basis (d.b.). The property of mulberry leaf are as follows: mulberry leaf colorwas measured using a colorimeter, reporting as the difference in three hunter color parameters (∆L (lightness), ∆a(redness/greenness), ∆b (yellowness/blueness) and color difference (∆E), and sensory evaluation was performedusing 9- point hedonic scale by 33 untrained panels.. Results This present study reports the assessments of drying characteristic of mulberry leaves under combinedFIR-HA drying. Figure 1 shows the drying curves of mulberry tea undergoing FIR-HA drying method at variousconditions. In the case of FIR-HA at velocitiles of 0.5 m/s, 1.0 m/s and 1.5 m/s it is seen from Figure 1A, 1B and1C, respectively, that the drying time decreased with an increase in the FIR intensity, as expected. Although, thedrying at 5 kW/m2 took shorter drying time and provided the moisture content lower than 7% d.b. in all testedconditions, there was no significant difference with drying condition at 4 kW/m2 for air velocity of 1.0 and 1.5 m/s(Figure 1B and 1C) Colour of dried mulberry tea at different FIR intensities and hot-air velocity are shown in Table 1. HigherFIR intensity resulted in greater change of brightness, redness and yellowness of dried mulberry tea than didlower FIR intensity. Three levels of air velocities of 0.5, 1.0 and 1.5 m/sec at 40° C were compared to investigatethe effects of drying air velocity on colour of mulberry tea, as shown in same table. The results showed that theappropriate colour of mulberry tea was accepted at FIR intensity of 4 kW/m2 and hot-air velocity of 1 m/sec.

ว. วทิ ยาศาสตรเกษตร ปท่ี 40 ฉบบั ที่ 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 การศกึ ษาความเปน ไปไดข องการอบแหง ชา 499 Discussion The moisture decrease of mulberry tea samples significantly resulted from an increase of FIR intensity.High FIR intensity resulted in converting to heating inside the products highly and then the moisture was diffusedfrom the interior to the product surface rapidly.Figure 1 Drying curve of mulberry tea undergoing FIR-HA.Table 1 Effects of FIR intensity and air velocity on colour of mulberry teaCondition ∆L ∆a ∆b ∆EI=2 kW/m2 ,T=40°C, -9.335 16.431 -12.629 15.901V=0.5 m/s -11.608 6.934 -10.836 15.217V=1.0 m/s -5.496 7.947 -9.125 16.124 -13.003 18.784V=1.5 m/s -8.478 6.991 -13.309 19.83I=3 kW/m2 ,T=40°C, -12.601 19.208 -10.554 16.296V=0.5 m/s -11.652 6.399 -13.798 20.468V=1.0 m/s -10.115 9.02 -7.901 14.929 -11.322 15.004V=1.5 m/s -12.071 8.391 -11.355 15.086I=4 kW/m2 ,T=40°C,V=0.5 m/s -11.776 8.456V=1.0 m/s -8.236 9.292V=1.5 m/s -11.912 9.31I=5 kW/m2 ,T=40°C,V=0.5 m/s -9.574 8.293V=1.0 m/s -9.467 7.077V=1.5 m/s -6.968 7.077I = FIR intensity; T= hot-air temperature; V = hot-air velocity The brightness, redness and yellowness were significantly affected by FIR intensity and drying airvelocity. Drying at higher FIR intensity yielded a greater colour change than drying at lower FIR intensity. However,a uniform colour of mulberry tea dried by combined FIR-HA drying was observed. Greater colour changes were

500 การศกึ ษาความเปน ไปไดข องการอบแหง ชา ปที่ 40 ฉบับที่ 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วิทยาศาสตรเกษตรfound when higher FIR intensities were applied. This could be explained that high FIR intensity induces more heatconversion inside the products than lower intensity. Summary This present study has shown that combined FIR-HA drying was a potential method for mulberry leafdrying, providing shorter drying time and uniform colour. The optimum conditions in combined FIR-HA drying ofmulberry leaf was that infrared radiative intensity of 4 kW/m2 combined with hot-air temperature at 40 °C and hot-air velocity of 1 m/s. Under these conditions, the quality of mulberry tea was satisfactory. Acknowledgements This present study has shown that combined FIR-HA drying was a potential method for mulberry leafdrying, providing shorter drying time and uniform colour. The optimum conditions in combined FIR-HA drying ofmulberry leaf was that infrared radiative intensity of 4 kW/m2 combined with hot-air temperature at 40 °C and hot-air velocity of 1 m/s. Under these conditions, the quality of mulberry tea was satisfactory. Literature citedAnonymous. 2002. Mulberry tea. KU Electronic Magazine. <www.tws.ac.th/thoenwit/Library/kasate/ www.doae.go.th/library/html/detail/KUmagazine/march_44/kanpalit/tea.htm>Kim, J.W., S.U. Kim, H.S. Lee, I. Kim, M.Y. Ahn and K.S. Ryu. 2003. Determination of 1-deoxynojirimycin in Morus alba L. leaves by derivatization with 9-fluorenylmethyl chloroformate followed by reversed-phase high- performance liquid chromatography. Journal of Chromatography. 1002: 93–99.Mongpraneet, S., T. Abe and T. Tsurusaki. 2002. Accelerated drying of welsh onion by far infrared radiation under vacuum conditions. Journal of Food Engineering. 55: 147–156.Sandu, C. 1986. Infrared radiative drying in food engineering: a process analysis. Biotechnology Progress 2: 109- 119.Sakai, N. and T. Hanzawa. 1994. Applications and advances in far-infrared heating in Japan. Trends in Food Science & Technology. 5: 357-362.Zhishen, J., T. Mengcheng and W. Jianming. 1999. The determination of flavonoid contents in mulberry and their scavenging effects in superoxide radicals. Food Chemistry. 64: 555–559.

Agricultural Sci. J. 40 : 1 (Suppl.) : 501-504 (2009) ว. วิทย. กษ. 40 : 1 (พิเศษ) : 501-504 (2552) การศึกษาเปรยี บเทียบการเผาไหมหยดนา้ํ มันเมลด็ มะรุมกับนาํ้ มันพชื อน่ื ๆ A Comparative Study of Moringa Seed Oil and Vegetables Oil Droplet Combustion คนธมารินทร ดสี รุ กลุ 1 รตั นชยั ไพรนิ ทร2 และ ศริ ชิ ัย เทพา1 Deesurakul, K.1, Pairintra, R.2 and Tepa, S.1 Abstract This research investigated Moringa seed oil and vegetables oil droplet combustion. Moringa seed wasdried at 100 C for 60 min. and it was extracted by using hexane as solution. At this condition it was founded thatMoringa seed contained 37.27% of oil by dry weight. Viscosity of Moringa seed oil was 39.20 cSt which higherthat diesel. While the Cetane index was 57.12 which near diesel standard. The high heating value was 40,352kJ/kg or 10.24% lower than diesel. Natural convection mass transfer theory was used in Moringa seed oil dropletscombustion. The single droplet diameter was varied from 2.5, 5 to 7.5 cm. The other vegetable oil such as corn oil,java oil, rubber seed oil, physic nut oil, and palm oil was also used in order to compare with Moringa seed oil inthis combustion experiment. It was founded that the results agreed fairly well with predicted values. The deviationbetween the results and predicted values was 1.98 to 9.95% when the droplet size was 2.5 cm, and varied from0.05 to 11.71%, -0.63 to 5.67% when the droplet size was bigger. The experimental result supports the Moringaseed oil can used as alternative fuel for diesel oil, but more further investigations such as engine test isrecommended.Keywords : combustion, moringa oil, mass transfer theory, deviation บทคัดยอ งานวจิ ยั น้เี ปนการศึกษาการเผาไหมข องหยดนํา้ มันเมล็ดมะรุมทไ่ี ดจากการสกัดน้ํามันโดยใชเฮกเซนเปนตัวทําละลายจากการอบท่ี 100ºC เปนเวลา 60 นาที ซึ่งสามารถสกัดน้ํามันรอยละ 37.27 ของน้ําหนักแหง โดยคาความหนืดเทากับ 39.20cSt ซึ่งสูงกวานํ้ามันดีเซล คาความรอนสูงเทากับ 40,352 kJ/kg ซ่ึงตํ่ากวานํ้ามันดีเซลอยูรอยละ 10.24 และคาดัชนีซีเทนเทากับ 57.12 ซึง่ ใกลเ คยี งกับมาตรฐานของนาํ้ มันดเี ซล และนําน้ํามันท่ีสกัดไดมาทดลองการเผาไหมหยดเชื้อเพลิงเปรียบเทียบกับน้ํามันดีเซล และนํ้ามันพืชอื่นๆ เชน นํ้ามันสบูดํา น้ํามันปาลม น้ํามันขาวโพด น้ํามันยางพารา และน้ํามันสําโรง โดยสรางแบบจําลองหยดนํ้ามันขนาดเสนผานศนู ยก ลาง 2.5 5.0 และ 7.5 cm. เปรียบเทียบอัตราการเผาไหมระหวางผลการทดลองกับผลจากการทํานายโดยทฤษฎกี ารถา ยเทมวล โดยอาศัยการพาแบบธรรมชาติ ซึง่ ผลการทํานายอตั ราการเผาไหมจากสูงไปต่ําไดดังน้ี คือ นํ้ามันดีเซล นํ้ามันขาวโพด น้ํามันสําโรง นํ้ามันเมล็ดมะรุม นํ้ามันยางพารา นํ้ามันสบูดํา และน้ํามันปาลม ตามลําดับและผลท่ีไดสอดคลองกัน คือ คาคลาดเคล่ือนจากการทํานายโดยทฤษฎีการถายเทมวลอยูรอยละ 1.98 ถึง 9.95 0.05 ถึง11.71 และ -0.63 ถึง 5.67 เมื่อหยดน้ํามันมีขนาด 2.5 5.0 และ 7.5 cm.ตามลําดับ สรุปไดวา น้ํามันเมล็ดมะรุมมีอัตราการเผาไหมท เ่ี หมาะสมทีจ่ ะนาํ มาเปน เช้อื เพลิงทดแทนน้ํามันดีเซลควรจะมกี ารศกึ ษาในเคร่อื งยนตด ีเซลตอ ไปคําสําคญั : การเผาไหม นํา้ มันเมลด็ มะรมุ ทฤษฎีการถายเทมวล คาคลาดเคล่ือน คํานาํ น้ํามันเชื้อเพลิงฟอสซิลเปนแหลงพลังงานที่สําคัญตอการดํารงชีวิตของมนุษย ปจจุบันที่ราคานํ้ามันมีแนวโนมสูงข้ึนจากปริมาณน้ํามันสํารองของโลกเหลือนอยลง อีกทั้งประเทศผูผลิตน้ํามันลดเพดานการผลิตลง ในขณะที่ความตองการสูงขึ้นอยางตอเน่ือง จึงจําเปนตองมีการหาแหลงพลังงานทดแทน มะรุมเปนพืชชนิดหนึ่งท่ีขึ้นอยูในภูมิภาคเขตรอนเปนพืชที่ปลูกงาย1 สายวชิ าเทคโนโลยพี ลงั งาน คณะพลังงานส่ิงแวดลอ มและวสั ดุ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยพี ระจอมเกลาธนบุรี บางมด เขตทุงครุ กรุงเทพฯ 101401 Division of Energy Technology, School of Energy,Environmental and Materials, King Mongkut’s University of Technology Thonburi, Bangkok 101402 สายวิชาเทคโนโลยชี วี เคมี คณะทรัพยากรชวี ภาพและเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั เทคโนโลยพี ระจอมเกลา ธนบรุ ี เขตบางขุนเทยี น กรุงเทพฯ 101502 Division of Biochemistry Technology, School of Bioresources and Technology, King Mongkut’s University of Technology Thonburi, Bangkok 10150

502 การศึกษาเปรยี บเทยี บการเผาไหมห ยดนา้ํ มนั ปที่ 40 ฉบบั ท่ี 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วิทยาศาสตรเกษตรพบทวั่ ไปในเกอื บทุกภูมภิ าคของไทย ในงานวิจัยน้ีเห็นความสําคัญของมะรุม จึงนํามาสกัดเพ่ือใชในการหาเงื่อนไขที่เหมาะสมที่สุด เพ่ือทดลองการเผาไหมเชอื้ เพลงิ แบบหยดเด่ยี วและเปรียบเทยี บกบั นาํ้ มันอกี 6 ชนิด คือ นํ้ามันดีเซล น้ํามันสบูดํา น้ํามันยางพารา น้ํามันสําโรง น้ํามันปาลม และน้ํามันขาวโพด เพื่อศึกษาสมบัติทางกายภาพ เคมี และการเผาไหม ซ่ึงทดสอบในแบบจาํ ลองทส่ี รา งข้นึ โดยใชทฤษฎกี ารถา ยเทมวลโดยการพาแบบธรรมชาติ เพอ่ื เปรยี บเทียบอัตราการเผาไหม จากการทํานายกับการทดลอง โดยใชวิธีการของ Wibulswas และ Jung (1989) ซึ่งสามารถทํานายอัตราการเผาไหมน้ํามันเช้ือเพลิงไดอยางแมนยํา ซึ่งถือเปนแนวทางในการศึกษานํ้ามันพืชชนิดใหมเปนพลังงานทดแทนผลิตเปนเมทธิลเอสเทอร เพื่อใชในเครื่องยนตแทนนํ้ามันดีเซลได อปุ กรณและวิธกี าร ในการศึกษาคร้ังนี้แบงออกเปน 3 สวน คือ สวนแรกเปนการศึกษาการสกัดนํ้ามันของเมล็ดมะรุม สวนที่ 2 เปนการศกึ ษาการเผาไหมข องหยดเชื้อเพลิง และสวนสดุ ทา ยเปน การศึกษาสมบัติของน้ํามันเชอ้ื เพลงิการศึกษาการสกัดนา้ํ มนั ของเมล็ดมะรมุ โดยนาํ เมล็ดมะรมุ 20 กรมั อบในตูอบท่ีอุณหภูมิตางๆ ต้ังแต 60 – 100oC เปนเวลา 30 และ 60 นาที โดยเพ่ิมข้ึนทุกๆ10oC ทิ้งใหเย็นในเดสซิเคเตอร ช่ังนํ้าหนักหลังอบ แลวบดดวยเครื่องปน สกัดดวยตัวทําละลายเฮกเซนท้ิงไว 1 วัน นํามาเขาเครื่องระเหยที่อุณหภูมิ 60-70oC และคํานวณหาเปอรเซ็นตน้ํามันแลวนํามาเปรียบเทียบกัน โดยนํามาวิเคราะหปริมาณและชนดิ ของกรดไขมนั ของน้าํ มนั โดยเตรยี มอนพุ ันธสาํ หรบั แกสโครโมโตกราฟฟการศึกษาการเผาไหมของหยดเชอื้ เพลิงFigure 1 Schematic of single-droplets combustion apparatusนําน้ํามันปริมาตร 200 ml ใสในบีกเกอรและนําทรงกลมทองเหลืองขนาดเสนผานศูนยกลาง 2.5 5.0 และ 7.5 cmตามลําดับ โดยท่ีขนาดของทรงกลมทองเหลืองที่ใชเปนการกําหนดขนาดของหยดละอองเชื้อเพลิงเฉลี่ยในกระบอกสูบใหมีขนาดใหญข้ึนเปรียบเสมือนหยดละออง 1 หยด ทําใหสามารถดูพ้ืนที่ผิวของหยดละอองกับอัตราการระเหย ซ่ึงสามารถวัดคาอัตราการเผาไหมได โดยยึดติดกับทอสแตนเลส ดัง Figure 1 เปดวาลวปรับนํ้ามันเคลือบผิวทรงกลมเปนช้ันบางๆ แลววัดอุณหภูมิผิวทรงกลมและนํ้ามัน ใหความรอนโดยใชตะเกียงบุนเซนจนน้ํามันถึงจุดวาบไฟและจุดติดไฟแลวคอยๆ ปรับปริมาณน้ํามนั จนกระท่ังการเผาไหมอ ยูในภาวะสมํ่าเสมอก็เร่มิ บันทกึ คาอัตราการเผาไหม แลวนํามาเปรียบเทียบกับอัตราการเผาไหมท่ีไดจ ากการทํานายโดยใชทฤษฎกี ารถายเทมวลทีม่ กี ารพาแบบธรรมชาตดิ งั สมการท่ี 1 และ 2ทฤษฎกี ารถายเทมวล พฒั นาขนึ้ โดย D.B. Spalding โดยใชร ูปแบบการไหลเรยโ นลดสท ่ีผวิ สัมผัสของระบบ ดงั สมการที่ 1m °\" = g* ln(1+B) (1)เมอื่ m °\" = ฟลกั ซก ารถายเทมวล หนว ยเปน kg/(m2.s)g* = ความนําการถายเทมวลทม่ี ีการปรบั ปรุงแลว หนว ยเปน kg/(m2.s)B = เลขถายเท Spaldingดังน้นั สามารถหาอัตราการเผาไหมข องหยดเช้ือเพลิงไดดงั สมการท่ี 2m° = πd2m° \" (2)เมือ่ m ° = อตั ราการเผาไหมของหยดเชื้อเพลิง หนวยเปน kg/sd = เสนผา นศูนยก ลางของหยดเชอ้ื เพลิง หนว ยเปน m

ว. วิทยาศาสตรเกษตร ปที่ 40 ฉบบั ที่ 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 การศกึ ษาเปรียบเทียบการเผาไหมหยดนา้ํ มัน 503การศกึ ษาสมบัติของนา้ํ มนั เช้ือเพลงิ ทดสอบหาสมบัติน้ํามันทางเช้ือเพลิงตามมาตรฐาน ASTM ไดแก ความถวงจําเพาะ (specific gravity) ความหนาแนน (density) ความหนืดจลน (kinetic viscosity) จุดเดือด (boiling point) คาทางความรอนสูง (HHV) คาทางความรอนต่าํ (LHV) คาดัชนซี ีเทน (CCI) เปนตน ผลและวจิ ารณ เมล็ดมะรุมท่ีอบแหง ที่ 100oC เปนเวลา 60 นาที ไดป รมิ าณนาํ้ มนั สูงรอ ยละ 37.27 ของน้าํ หนักแหง ซ่งึ มกี รดโอเลอคิรอยละ 75.8 กรดไขมนั อ่มิ ตวั ตา่ํ รอ ยละ 18.79 และคาไอโอดนี เทา กบั 68.47 ซง่ึ ตํ่ามาก เม่อื เปรียบเทียบกับน้ํามันสบดู ําทีม่ ีกรดไขมันไมอม่ิ ตัวรอ ยละ 21 กรดไขมนั อิม่ ตวั รอ ยละ 78.7 มคี าไอโอดนี 97.1 ซึง่ ตาํ่ กวา 120 ถอื เปนน้าํ มันไมช ักแหง จึงเหมาะสมท่ีจะนํามาผลิตเปนนํ้ามนั เชือ้ เพลิง (Table 1)Table 1 Fatty acid composition of Moringa Seed Oil by oven at 100°C for 60 min.Fatty Acid Composition C14:0 C16:0 C16:1 C18:0 C18:1 C18:2 C20:0 C20:1 C22:0(%) 0.14 6.04 1.12 4.28 75.8 0.78 2.88 2.24 5.45Iodine Value 68.47Saponification 185.56Table 2 Physical Properties of the fuel oil. Physical Properties ดเี ซล เมลด็ มะรมุ สบูดาํ ปาลม ขา วโพด ยางพารา สําโรง Specific Gravity @ 15˚C, kg/m3 0.837 0.911 0.929 0.903 0.921 0.919 0.918 0.828 0.911 0.929 0.903 0.921 0.919 0.918 Density @ 15˚C, kg/m3 3.30 39.20 27.06 29.07 33.80 33.03 43.89Kinematic viscosity @ 38˚C, mm2/s 55 57.12 48.94 59.39 49.23 42.57 53.28 273 287 288 291 287 290 289 CCI 44,957 40,352 39,364 39,466 40,674 40,020 40,205 42,200 37,688 36,747 36,814 37,993 37,401 37,546 Tbp, ˚C 170 859.13 815.33 798.01 833.37 872.25 828.79 HHV, kJ/kg LHV, kJ/kg นํา้ หนกั โมเลกุล สาํ หรบั ผลการศึกษาสมบตั ิของน้ํามนั เชอ้ื เพลงิ Table 2 พบวา นํา้ มนั เมด็ มะรุมมคี า ความหนืดเทากับ 39.20 cSt ซึ่งสูงกวา นํา้ มันดีเซล คา ความรอนสูงเทากับ 40,352 kJ/kg ซง่ึ ตํา่ กวา น้ํามนั ดเี ซลอยรู อยละ 10.24 และคาดัชนีซีเทนเทา กบั57.12 ซ่งึ ใกลเ คียงกบั มาตรฐานของนาํ้ มันดเี ซล สําหรบั อตั ราการเผาไหมจากการทาํ นายและการทดลองมีคา สอดคลองกัน ดังTable 3 คือ มีคาคลาดเคลื่อนจากการทํานายโดยทฤษฎกี ารถา ยเทมวลอยูรอ ยละ 1.98 ถงึ 9.95 0.05 ถึง 11.71 และ -0.63 ถึง5.67 ขนาดหยดนํ้ามัน 2.5 5.0 และ 7.5 cm. ตามลาํ ดบั ความแตกตางของคาคลาดเคลื่อนระหวางอัตราการเผาไหมจากการทดลองกับผลการทํานาย เน่ืองจากไมทราบคาทางฟสิกสที่แนนอนของเลขชมิดทไอนํ้าในอากาศ และจากการปรับอัตราการไหลของหยดนํ้ามันขณะทําการทดลอง จะเห็นไดวา นํา้ มันดีเซลมอี ตั ราเผาไหมสูงมากหากเปรียบเทียบกับนํ้ามันพืชทุกชนิด เนื่องจากน้ํามันพืชมีความหนืด จุดเดือด และมวลโมเลกุลสงู กวานํา้ มนั ดีเซลมาก สง ผลใหอตั ราการเผาไหมข องเชอ้ื เพลิงลดลง

504 การศึกษาเปรียบเทียบการเผาไหมห ยดนา้ํ มนั ปท ี่ 40 ฉบับท่ี 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วทิ ยาศาสตรเ กษตรTable 3 Comparative between the results and predicted values of fuel oil.เชื้อเพลิง เสน ผานศนู ยก ลาง อตั ราการเผาไหม อตั ราการเผาไหม % Error ดเี ซล 0.025 0.040 0.041 1.98เมลด็ มะรมุ 0.050 0.130 0.131 0.54 สบูดาํ 0.075 0.261 0.259 -0.63 ปาลม 0.025 0.020 0.022 9.17 ขาวโพด 0.050 0.064 0.067 5.18ยางพารา 0.075 0.132 0.128 -3.09 สําโรง 0.025 0.019 0.021 8.89 0.050 0.064 0.066 4.29 0.075 0.128 0.132 -3.22 0.025 0.016 0.018 7.62 0.050 0.054 0.060 11.71 0.075 0.108 0.114 5.27 0.025 0.020 0.022 9.95 0.050 0.066 0.069 4.28 0.075 0.134 0.141 5.67 0.025 0.020 0.022 9.53 0.050 0.065 0.068 4.11 0.075 0.130 0.138 5.92 0.025 0.020 0.022 7.57 0.050 0.066 0.069 4.12 0.075 0.133 0.139 4.86 สรุป การศึกษาการสกัดนํ้ามันเมล็ดมะรุม พบวา เงื่อนไขการอบท่ีเหมาะสม คือ 100ºC เปนเวลา 60 นาที ซ่ึงไดปริมาณน้ํามันสูงถึงรอยละ 37.27 ของน้ําหนักแหง และผลการทํานายอัตราการเผาไหมจากสูงไปต่ําไดดังน้ี คือ น้ํามันดีเซล นํ้ามันขา วโพด นาํ้ มนั สาํ โรง นา้ํ มันมะรมุ น้าํ มันยางพารา นํ้ามันสบูดํา และน้ํามันปาลม ตามลําดับ และผลการทดลองที่ไดสอดคลองกัน คือ คาคลาดเคล่อื นจากการทํานายโดยทฤษฎกี ารถายเทมวลอยูร อยละ 1.98 ถงึ 9.95 0.05 ถึง 11.71 และ -0.63 ถึง 5.67เมอื่ หยดน้ํามันมขี นาด 2.5 5.0 และ 7.5 cm ตามลําดับ จากการทดลองสรุปไดวา น้ํามันมะรุมมีอัตราการเผาไหมที่เหมาะสมท่ีจะนํามาเปนเชื้อเพลิงทดแทนนํ้ามันดีเซล และควรจะมีการศึกษาในเครื่องยนตดีเซลตอไป แตมีขอจํากัดทางดานปริมาณและผลผลิตจากผลการทดลองแสดงใหเห็นวา ทฤษฎกี ารถา ยเทมวลสามารถนาํ มาทํานายอัตราการเผาไหมของนํา้ มันพืชไดอ ยา งดี เอกสารอา งองิปรีดา วิบลู ยสวัสด.ิ์ 2523. การถายเทมวลและการเผาไหม, กรุงเทพฯ: ราชบณั ฑิตยสถาน. หนา 27-35.สําเริง จักรใจ. 2547. การเผาไหม. กรงุ เทพฯ. สํานกั พมิ พแ หงจุฬาลงกรณม หาวิทยาลัย. 690 น.Bracco, F.V. 1985. Modelling of Engine Spray. SAE paper 850394, SAE, p. 113-136.Krisnangkura, K. 1986. A Simple Method for Estimation of Cetane Index of Vegetable Oil Methyl Esters. Journal of American Oil Chemists’ Society. 63(4): 552-553.Wibulswas, P. and O. Jung. 1989. Combustion of Biomass Liquid Fuel. ASAE Journal of Science and Technology. 6(1): 67-80.

Agricultural Sci. J. 40 : 1 (Suppl.) : 505-508 (2009) ว. วิทย. กษ. 40 : 1 (พิเศษ) : 505-508 (2552)การคัดเลอื กแมลงวนั ผลไมร ะยะหนอนสนั้ สายพนั ธเุ พศผเู พอ่ื สนับสนนุ การควบคมุ ดว ยเทคนคิ การใชแมลง ท่เี ปนหมนั Isolation of Fruit Fly Strains with Male Individuals Exhibiting Short Larval Stage in Support of the Sterile Insect Technique for Population Control สุชาดา เสกสรรคว ิรยิ ะ1 กนกพร บุญศริ ิชยั 1 ประพนธ ปราณโสภณ1 วณิช ล่มิ โอภาสมณ1ี บุญญา สดุ าทศิ 1 ฐิตมิ า คงรัตนอ าภรณ1 สาธติ วงษชรี 1ี และ ทศพล แทนรนิ ทร1 Segsarnviriya, S.1, Boonsirichai, K.1, Pransopon, P.1, Limohpasmanee, W.1, Sudatis, B.1, Kongratarpon, T.1, Vongcheeree, S.1 and Thannarin, T.1 Abstract Insect population control using the sterile insect techniques (SIT) can be implemented more effectivelyby the release of only radiation-induced sterile males. In an attempt to develop a genetic-sexing strain ofBactrocera correcta (Bezzi), adult males were irradiated to firstly identify physiological mutants. A fruit fly strainexhibiting short larval stage and another with long larval stage were isolated. The former strain had the shortestlarval stage shorter than the normal laboratory strain by a day, while the latter strain had the shortest larval stagelonger than the normal strain by a day. An, additional gamma radiation was applied in order to induce achromosomal translocation that would link the shorter larval stage with maleness. 11 families that yielded astatistically high male:female ratio (p<0.05) among individuals with a short larval stage in the second filialgeneration were identified 4 families were also found with a statistically high female:male ratio (p<0.05). Thesefamilies could provide materials for the development of B. correcta strains with a bias toward a statistically highernumber of adult males for use in an SIT program.Keywords : Bactrocera correcta (Bezzi), sterile insect technique (SIT), genetic-sexing strain, gamma radiation บทคดั ยอ เนื่องจากการควบคุมและกําจัดแมลงวันผลไมดวยเทคนิคการใชแมลงที่เปนหมัน (Sterile Insect Technique หรือSIT) สามารถทําไดอยางมีประสิทธิภาพสูงข้ึนโดยการปลอยดักแดแมลงฉายรังสีเพศผูแตเพียงเพศเดียว จึงทําการฉายรังสีแกมมาแมลงวันผลไม Bactrocera correcta (Bezzi) เพื่อพัฒนาแมลงวันผลไมสายพันธุเพศผู โดยในเบื้องตนไดคัดเลือกสายพันธุแมลงวันผลไมสายพันธรุ ะยะหนอนสน้ั และสายพนั ธุระยะหนอนยาว พบวาสายพันธรุ ะยะหนอนส้ันมีระยะหนอนท่ีส้ันที่สุดสนั้ กวา สายพนั ธปุ กติ 1 วนั และสายพนั ธรุ ะยะหนอนยาวมรี ะยะหนอนที่ส้นั ทส่ี ดุ ยาวกวาสายพันธุปกติ 1 วัน จากนั้นจึงฉายรังสีแกมมาแมลงวันผลไมสายพันธุระยะหนอนส้ันที่ได เพ่ือกระตุนใหเกิดการเชื่อมตอระหวางสวนของโครโมโซมท่ีกอใหเกิดลักษณะระยะหนอนสั้น กับโครโมโซมที่ควบคุมลักษณะเพศผู และคัดเลือกไดเชื้อพันธุกรรมที่ใหสัดสวนเพศผูสูง (p<0.05) ในกลุมหนอนท่ีมีระยะหนอนสั้นในรุนหลานหลังการผสมพันธุกับหนอนปกติ จํานวน 11 สายพันธุ นอกจากนี้ยังคัดเลือกไดเชื้อพันธุกรรมที่ใหสัดสวนเพศเมียระยะหนอนส้ันสูง (p<0.05) ในรุนหลาน จํานวน 4 สายพันธุ ซ่ึงจะสามารถนํามาพัฒนาตอยอดเพ่ือเพิ่มสดั สวนแมลงเพศผใู นการเพาะเลย้ี งแมลงวนั ผลไม เพ่อื การควบคุมและกาํ จัดดว ยเทคนิคการใชแ มลงทเ่ี ปน หมันคําสําคัญ : Bactrocera correcta (Bezzi) เทคนคิ การใชแมลงทีเ่ ปนหมัน (SIT) แมลงวันผลไมส ายพันธุเพศผู รังสแี กมมา คาํ นาํ แมลงวันผลไมเปนศัตรูสําคัญของผลไมเกือบทุกชนิดในประเทศไทย รวมถึงผลไมท่ีมีความสําคัญทางเศรษฐกิจ เชนมะมวง ชมพู นอยหนา ฝร่ัง พุทรา กระทอน การควบคุมกําจัดโดยวิธีการใชสารเคมีกําจัดแมลงนั้น นอกจากจะกอใหเกิดพิษตกคางในผลไม เปนอันตรายตอผูบริโภคและเกษตกรแลว ยังเกิดพิษตกคางในสภาพแวดลอมดวย การควบคุมแมลงวันผลไม1สถาบันเทคโนโลยีนวิ เคลยี รแ หงชาติ (องคการมหาชน) 16 ถ.วิภาวดรี ังสติ ลาดยาว จตจุ กั ร กทม. 109001 Thailand Institute of Nuclear Technology (Public Organization) 16 Vibhavadi Rangsit Road, Ladyao, Chatuchak, Bangkok 10900.

506 การคัดเลือกแมลงวนั ผลไมระยะหนอนส้ัน ปท ่ี 40 ฉบับที่ 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วิทยาศาสตรเกษตรโดยเทคนิคการใชแมลงท่ีเปนหมัน (SIT) เปนวิธีการกําจัดศัตรูพืชแบบเจาะจงชนิดของแมลง และเปนมิตรกับสภาพแวดลอมการปลอยแมลงทั้งเพศผูและเพศเมีย ท่ีเปนหมันจากการฉายรังสีแกมมาไปในธรรมชาติ เปนวิธีท่ีดําเนินการอยูปจจุบันในประเทศไทย ซึ่งแมลงเปนหมันท่ีปลอยออกไปอาจผสมพันธุกันเอง ทําใหเสียโอกาสที่แตละเพศจะไดผสมพันธุกับแมลงในธรรมชาติ การปลอยเฉพาะแมลงเพศผูที่เปนหมันเพียงเพศเดียว จึงเปนท่ีตองการอยางย่ิง การประยุกตใชสายพันธุแมลงเพื่อการแยกเพศกอนเปนตัวเต็มวัย เปนวิธีหนึ่งท่ีจะชวยใหสามารถเลือกปลอยเฉพาะแมลงเพศผู ชวยลดคาใชจายในการผลิตแมลง และเพิ่มประสิทธิภาพของ SIT (สุชาดา และกนกพร, 2550) งานทดลองมีวัตถุประสงคเพ่ือคัดเลือกและพัฒนาสายพันธุแมลงเพื่อการแยกเพศกอนเปนตัวเต็มวัยโดยอาศัยความแตกตางของการเจริญในระยะหนอน ซ่ึงไดจากการชักนําใหเกิดการกลายพันธดุ ว ยรังสี อุปกรณแ ละวิธกี ารแมลงและการเพาะเลีย้ ง B. correcta (Bezzi) ไดจากการเพาะเล้ียงหนอนแมลงวันผลไมจากสวนผลไมท่ีมีแมลงวันผลไมเขาทําลาย โดยเพาะเลยี้ งโคโลนใี นหองปฏบิ ัตกิ าร ณ สถาบันเทคโนโลยนี วิ เคลยี รแ หง ชาติ ประมาณสามป การเพาะเล้ียงใชวิธีการของมานนท(2531) และการประเมนิ คณุ ภาพแมลงใชว ิธีการของ FAO, IAEA, USDA (2003) โดยทําการทดลอง 4 ซํ้าการคดั เลือกสายพันธกุ ลายระยะหนอนสั้นและสายพนั ธกุ ลายระยะหนอนยาว นําแมลงตัวเต็มวัยเพศผูไปฉายรังสีจากโคบอลต 60 (เครื่องฉายรังสี Gammacell-220, MDS Nordion, แคนาดา) ท่ีปริมาณรังสี 20 เกรย (อัตราปริมาณรังสี 0.39 เกรย/วินาที) แลวนํามาผสมพันธุกับแมลงตัวเต็มวัยเพศเมียที่ไมไดฉายรังสีเพาะเล้ียงลูกผสมชั่วที่ 1 ใหผสมพันธุกันในโคโลนี เม่ือไดไขลูกผสมชั่วท่ี 2 คัดเลือกไวเฉพาะหนอนท่ีกระโดดออกจากอาหารเทยี มเพื่อเขาดักแดใ นวันแรก (ระยะหนอนส้ัน) และหนอนที่กระโดดในวันท่ี 4 (ระยะหนอนยาว) แยกเลย้ี งตางหากจากกัน ในชั่วถดั ไป สําหรับโคโลนรี ะยะหนอนส้นั จะคดั ไวเ ฉพาะหนอนท่ีกระโดดวันแรก สาํ หรับโคโลนรี ะยะหนอนยาวจะคัดไวเฉพาะหนอนท่ีกระโดดวนั ที่ 4 ทําการคดั เลือกเชน น้ีตอไปในทกุ ๆ ชั่ว จนถงึ ชั่วท่ี 7การคัดเลือกสายพันธุเพศผูระยะหนอนสั้น ออกแบบการทดลองเพื่อคัดเลือกการแลกเปล่ียนชิ้นโครโมโซมระหวางโครโมโซม Y และออโตโซม (Figure 1) โดยนําแมลงตัวเต็มวัยเพศผูจากสายพันธุระยะหนอนส้ันในชั่วท่ี 8 ไปฉายรังสีเชนเดียวกับขางตน แลวนํามาผสมพันธุกับแมลงตัวเต็มวัยเพศเมียปกติท่ีไมไดฉายรังสี เมื่อไดลูกผสมช่ัวที่ 1 คัดเลือกไวเฉพาะหนอนที่กระโดดวันแรก เม่ือเจริญเปนตัวเต็มวัยจึงนําแมลงเพศผูที่ได 1 ตัวเพาะเล้ียงรวมกับแมลงตัวเต็มวัยเพศเมียระยะหนอนสั้นท่ีไมไดฉายรังสี จํานวน 5 ตัว ต้ังกรงแมลงเชนน้ีทั้งหมด 2 ซํ้าๆ ละ 50 กรง เมื่อไดไขลูกผสมช่ัวท่ี 2 คัดเลือกไวเฉพาะหนอนท่ีกระโดดในวันแรก เมื่อเจริญเปนตัวเต็มวัย ทําการนับจํานวนตัวผูและตัวเมียที่ไดทั้งหมด คัดเลือกไวเฉพาะโคโลนีที่มีจํานวนตัวผูมากกวาตัวเมียอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ(p<0.05) แลวนําตัวผูจากโคโลนีนั้นไปเพาะเลี้ยงรวมกับแมลงตัวเต็มวัยเพศเมียระยะหนอนสั้นที่ไมไดฉายรังสีอีก เมื่อไดลกู ผสมชั่วรุนถัดไป ทาํ การคัดเลอื กอีกคร้ัง จากนนั้ จงึ เพาะเลย้ี งไวเปนสายพนั ธุเ พื่อการแยกเพศกอนเปน ตัวเต็มวยั ผลและวจิ ารณการคัดเลอื กสายพนั ธุระยะหนอนสัน้ และสายพันธรุ ะยะหนอนยาว เมอื่ ทาํ การคดั เลือกสายพนั ธุระยะหนอนสั้นและสายพันธุระยะหนอนยาว จากการผสมพันธุระหวางแมลงเพศผูท่ีผานการฉายรังสีกับแมลงเพศเมียท่ีไมไดฉายรังสี ตั้งแตชั่วท่ี 2 ถึงช่ัวที่ 7 พบวาสายพันธุระยะหนอนส้ันมีระยะหนอนที่ส้ันท่ีสุดสั้นกวาสายพันธปุ กติ 1 วนั และสายพนั ธรุ ะยะหนอนยาวมีระยะหนอนที่ส้ันท่ีสุดยาวกวาสายพันธุปกติ 1 วัน เม่ือหยุดการคัดเลือกโดยทําการเก็บหนอนรวมเปนเวลา 5 วันนับต้ังแตวันที่หนอนกระโดดออกจากอาหารเทียมในวันแรกของแตละสายพันธุ พบวาทั้งสองสายพันธุยังคงความแตกตางจากสายพันธุปกติไวไดในช่ัวท่ี 8 แสดงวาลักษณะทั้งสองที่คัดเลือกไวสามารถถายทอดไดทางพันธุกรรม เมื่อทําการประเมินคุณภาพของสายพันธุ (Table 1) พบวาสายพันธุระยะหนอนสั้นมีเปอรเซนตไขฟก นํ้าหนักดักแด ปริมาตรดักแด เปอรเซนตการออกเปนตัวเต็มวัย และความสามารถในการบิน ไมแตกตางจากสายพันธุปกติ สวนสายพันธุระยะหนอนยาวมีน้ําหนักดักแดโดยเฉล่ียสูงกวาสายพันธุปกติอยางมีนัยสําคัญ แตมีเปอรเซนตไขฟก และเปอรเซนตการออกเปนตัวเต็มวัย ตํ่ากวาสายพันธุปกติอยางมีนัยสําคัญ ซึ่งอาจเปนอุปสรรคตอการเพาะเลี้ยงในปริมาณมากเพ่ือ SIT จึงนําเฉพาะสายพนั ธรุ ะยะหนอนส้นั มาพฒั นาตอ เพอื่ ใหไดส ายพนั ธุเ พ่ือการแยกเพศกอ นเปนตวั เตม็ วัย

ว. วิทยาศาสตรเกษตร ปที่ 40 ฉบับท่ี 1 (พิเศษ) มกราคม-เมษายน 2552 การคดั เลือกแมลงวันผลไมร ะยะหนอนสนั้ 507การคัดเลอื กสายพนั ธุเพศผรู ะยะหนอนสั้น เมือ่ นําตวั เต็มวัยเพศผู ระยะหนอนสั้น ไปฉายรังสี แลวทําการผสมพันธุและคัดเลือก พบวาไดสายพันธุท่ีใหจํานวนตัวเต็มวัยเพศผูสูงกวาเพศเมียอยางมีนัยสําคัญจํานวนรวมท้ังหมด 11 สายพันธุ โดยใหสัดสวนเพศผูสูงกวาเพศเมียประมาณ1.47 – 2.31 เทา (Table 2) และพบสายพันธุท่ีใหจํานวนตัวเต็มวัยเพศเมียสูงกวาเพศผูอยางมีนัยสําคัญจํานวนรวมท้ังหมด 4สายพันธุ โดยใหสัดสวนเพศเมียสูงกวาเพศผูประมาณ 1.49 – 3.60 เทา (Table 3) จากการประเมินคุณภาพสายพันธุระยะหนอนสั้นที่ผานการฉายรังสี พบวามเี ปอรเ ซนตไขฟ ก และนํา้ หนักดกั แด ตํ่ากวา สายพันธุป กติอยา งมนี ัยสําคัญ (Table 1) สรุป ระยะหนอนสั้นเปนส่ิงที่งายตอการนําไปประยุกตใชเพ่ือการแยกเพศกอนเปนตัวเต็มวัย เพราะโดยธรรมชาติหนอนท่ีพรอมจะเขาดักแดจะกระโดดออกจากอาหารเทยี มเองโดยที่ผูผลิตแมลงไมจําเปนตองทําการคัดแยกใดๆ จากการทดลองพบวารังสีแกมมาสามารถชักนําใหเกิดการกลายพันธุท้ังลักษณะระยะหนอนส้ันและระยะหนอนยาว แตเน่ืองจากสายพันธุระยะหนอนส้ันมีลักษณะทางการเจริญไมแตกตางจากสายพันธุปกติ จึงนํามาพัฒนาตอโดยใชรังสีชักนําใหเกิดการกลายที่ทําใหสัดสวนระหวางเพศผูและเพศเมียเปล่ียนแปลงไป ถึงแมการคดั เลอื กพันธุจะมงุ เนนเฉพาะสายพันธุท่ีใหสัดสวนเพศผูสูงกวาเพศเมีย โดยไดสายพันธุที่ใหสัดสวนสูงสุดประมาณ 2.31 เทา ยังพบวาสามารถคัดเลือกสายพันธุท่ีใหสัดสวนเพศเมียสูงกวาเพศผูไดด ว ย โดยใหสัดสวนสูงสุดประมาณ 3.60 เทา ซ่ึงหากนําไปใชกับการควบคุมแมลงดวย SIT นาจะสามารถลดปญหาการผสมพันธกุ นั เองระหวางแมลงทีเ่ ปน หมนั ไดในระดับหนง่ึ เอกสารอางองิมานนท สุตันทวงษ. 2531. การเลี้ยงแมลงวันผลไมในสกุลดาคัสสามชนิดใหไดจํานวนมาก. เอกสารประกอบการบรรยายเร่ือง การฝกอบรมการควบคุมและกําจัดแมลงวันผลไมโดยเทคนิคการใชแมลงท่ีเปนหมัน. สํานักงานปรมาณูเพ่ือสันติ กระทรวงวทิ ยาศาสตรเทคโนโลยีและการพลังงาน, กรุงเทพฯ. 8 น.สุชาดา เสกสรรควิริยะ และกนกพร บุญศิริชัย. 2550. สายพันธุแมลงแยกเพศไดเพื่อเทคนิคการใชแมลงท่ีเปนหมัน. แหลงเรียนรู วทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยนี ิวเคลยี ร. http://www.tint.or.th/nkc/nkc-index50.html.FAO, IAEA, USDA. 2003. Product Quality Control and Shipping Procedures for Sterile Mass-Reared Tephritid Fruit Flies. Required Routine Quality Control Tests. Vienna. Austria. p. 9-19.Figure 1 Diagram of the mating scheme utilized to isolate mutant strains with males exhibiting short larval stage.

508 การคัดเลือกแมลงวนั ผลไมระยะหนอนส้ัน ปท่ี 40 ฉบับท่ี 1 (พเิ ศษ) มกราคม-เมษายน 2552 ว. วทิ ยาศาสตรเ กษตรTable 1 Quality of the normal laboratory strain and the mutant strains of B. correcta (Bezzi).Quality factor Normal strain Strain with short Strain with long Strain with short larval stage larval stage larval stage, irradiated Egg hatch (%) 90 87 78* 83* 100-pupa weight (g) 0.91 0.92 0.96* 0.84*10ml pupa count (pupa) 510.75 513.75 516.00 513.75 Adult eclosion (%) 96.00 95.25 85.00* 95.00 100.00 100.00 100.00 100.00 Flying adults (%)*Statistically significant (p<0.05) from the means of the normal laboratory strain.Table 2 Adult males and females with short larval stage from mutant strains showing a higher male:female ratio.Strain Number of males Number of females Male:female ratio p-value16/1/1 55 29 1.90 0.004518/1/1 78 53 1.47 0.028921/1/1 48 29 1.66 0.030517/2/1 30 13 2.31 0.009542/2/1 38 19 2.00 0.011811/1/2 62 41 1.51 0.038521/1/2 28 13 2.15 0.019241/1/2 64 43 1.49 0.042348/1/2 48 24 2.00 0.00463/2/2 54 35 1.54 0.044125/2/2 52 32 1.63 0.0291Table 3 Adult males and females with short larval stage from mutant strains showing a higher female:male ratio.Strain Number of males Number of females Female:male ratio p-value13/1/1 7 20 2.86 0.012335/2/1/1 61 91 1.49 0.014950/1/2 5 18 3.60 0.0067 6/1/2 33 67 2.03 0.0006

Agricultural Sci. J. 40 : 1 (Suppl.) : 509-512 (2009) ว. วิทย. กษ. 40 : 1 (พิเศษ) : 509-512 (2552) การพฒั นากรงแมลงขนาดใหญสาํ หรบั เลยี้ งแมลงวันผลไมชนดิ Bactrocera dorsalis (Hendel) Development of large cages for mass rearing of fruit fly, Bactrocera dorsalis (Hendel) ฐิติมา คงรัตนอาภรณ1 ทศพล แทนรินทร1 สาธิต วงษชรี 1ี สชุ าดา เสกสรรคว ิรยิ ะ1 บุญญา สดุ าทศิ 1 และ ประพนธ ปราณโสภณ1 Kongratarpon, T.1 Tannarin, T.1 Vongcheeree, S.1 Limophasmanee, W.1 Segsarnviriya, S.1 Sudatis, B.1 and Pransopon, P.1 Abstract The optimal rearing density of Fruit fly, Bactrocera dorsalis (Hendel) in cages for mass rearing wasstudied. The experiment was performed in a 3x4 factorial with a completely randomized design with 3 replications.Two factors were investigated, which included cage size and number of flies in cage. High cage A (50x75x150cm.), cubic cage B (75x75x95 cm.) and cubic cage C (75x75x95 cm.) were used. Each cage received 68,00081,000 95,000 or 108,000 adult fruit flies. All treatments were maintained at 25+1 oC, 70 % RH and underfluorescent lights (470 lux). Eggs were collected at 11, 13, 15, 17, 19, 21, 23 and 25 days. The volume andpercentage of egg hatchability were measured. Results showed that the volume of eggs from cubic cage C wassignificantly higher compared to the other treatments. Cubic cage C also resulted in a high percentage of egghatchability. The result confirmed that optimal cage for mass rearing of insects.Keywords : fruit fly, Bactrocera dorsalis (Hendel), cages บทคดั ยอ การศึกษาความหนาแนน ของแมลงวันผลไมช นิด Bactrocera dorsalis (Hendel) ทเี่ หมาะสมกับกรงที่พัฒนาขึ้นโดยวางแผนการทดลองแบบ 3x4 แฟคทอเรียลใน Completely Randomized Design จาํ นวน 3 ซาํ้ โดยศึกษาอทิ ธิพลของปจจยั 2ปจจยั คอื ปจจัยท่ี 1 กรงเลี้ยงตัวเตม็ วัย 3 แบบ ไดแ ก กรงทรงสงู A (50x75x150 ซม.) กรงทรงลกู บาศก B (75x75x95 ซม.)และกรงทรงลูกบาศก C (75x75x95 ซม.) และปจจยั ท่ี 2 คือ จํานวนตวั เต็มวัย 4 จาํ นวนไดแ ก 68,000 81,000 95,000 และ108,000 ตวั ทําการทดลองในหอ งควบคุมอณุ หภูมิ 25+1 องศาเซลเซียส ความช้ืนสัมพันธ 70 เปอรเซน็ ต ความเขม แสง 470ลักซ เกบ็ ไขเ มอื่ ตวั เต็มวยั อายุ 11 13 15 17 19 21 23 และ 25 วัน วัดปรมิ าตรและตรวจสอบเปอรเซ็นตไ ขฟ ก ผลการทดลองพบวา กรงทรงลูกบาศก C ท่ีบรรจุตัวเต็มวยั 81,000 ตัว ใหปรมิ าตรไขส ูงสุด 403.17 มล. มคี วามแตกตา งทางสถติ ิอยางมีนัยสาํ คญั ที่ระดับความเชอื่ ม่นั 95% และมีเปอรเ ซ็นตไขฟ กสูง เหมาะสมในการนํามาใชผ ลิตไขในระบบการเพาะเลยี้ งแมลงวนัผลไมใหไดปรมิ าณมากคาํ สาํ คญั : แมลงวนั ผลไม Bactrocera dorsalis (Hendel) กรง คํานาํ โรงงานผลิตแมลงวันผลไมท่ีเปนหมันดวยรังสี มีเปาหมายในการผลิตแมลงจํานวน 20-50 ลานตัวตอสัปดาห เพื่อสนับสนุนกิจกรรมของโครงการควบคุมแมลงวันผลไมแบบพื้นที่กวางโดยเทคนิคการใชแมลงท่ีเปนหมันรวมกับวิธีการอื่น การวางระบบการผลิตและการพัฒนาอุปกรณการผลิตที่เหมาะสมเปนหัวใจที่สําคัญในการผลิตแมลงใหไดตามเปาหมาย ไดแมลงท่ีมีคุณภาพ และมีความสามารถในการผสมพันธุสูงแขงขันกับแมลงในธรรมชาติได ขั้นตอนแรกที่มีความสําคัญในการผลิตแมลงท่ีเปนหมันคือการผลิตไข การพัฒนากรงเล้ียงตัวเต็มวัยขนาดใหญ 3 รูปแบบท่ีมีปริมาตรแตกตางกันโดยดัดแปลงมาจากกรงตนแบบที่ใชเปนกรงพอแมพันธุในชวงป 2528-2533 (มานนท, 2531) และไดทําการทดสอบการเลี้ยงแมลงพอแมพันธุในกรงท่ีพัฒนาข้ึนเพื่อคัดเลือกกรงท่ีเหมาะสมกับปริมาณแมลง และเปนกรงท่ีชวยสงเสริมใหตัวเต็มวัยพอแมพันธุมีความแข็งแรงมอี ัตราการตายต่าํ มีพฤติกรรมใกลเคยี งกบั แมลงในธรรมชาติ โดยเฉพาะอยางย่ิงตอ งมีพฤติกรรมในการผสมพันธุและถายทอดสเปอรม ซ่ึงจะชวยใหแมลงผลิตไขไดมากและไขมีเปอรเซ็นตฟกสูง นอกจากน้ันยังตองคํานึงถึงความสะดวกในการนําไปใชปฏบิ ตั ิงาน เชน การวางไข เก็บไข การใหอาหารตวั เต็มวัย การขนยาย การทําความสะอาด ความแข็งแรงของกรง รวมท้ังตนทุน1สถาบันเทคโนโลยีนวิ เคลียรแ หงชาติ (องคการมหาชน) ถนนวภิ าวี เขตจตจุ กั ร กรงุ เทพ 109001 Thailand Institute of Nuclear Technology, Vibhavadi Rangsit Rd., Chatuchak, Bangkok 10900