การพัฒนาสมรรถนะวิชาชีพ เล่ม 3

การพัฒนาสมรรถนะวิชาชพี เรือ่ งการพัฒนามาตรฐานสมรรถนะเพอื่ นาํ ไปสกู ารพัฒนามอดูล เอกสารประกอบ การประชุมทางวชิ าการ ‘การพฒั นามาตรฐานอาชีพ เพื่อนําสกู ารจัดทําหลักสตู รฐานสมรรถนะ’ สําหรบั 15 กลมุ วสิ าหกจิ ยทุ ธศาสตร 30 พฤศจกิ ายน – 1 ธนั วาคม 2548 ณ สํานกั งานมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวชิ าชพี โดย อ. จะเด็ด เปาโสภา อ. มนตรี พรหมเพช็ ร สาํ นักมาตรฐานการอาชีวศกึ ษาและวชิ าชีพ สาํ นักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา กระทรวงศึกษาธกิ าร 2548

คํานํา เอกสารเรื่อง การพัฒนาสมรรถนะวิชาชีพ เลมน้ีวา ดวย การพัฒนามาตรฐานสมรรถนะมาตรฐานอาชีพและมาตรฐานวิชาชีพ, แนวคดิ ในการพฒั นาโปรแกรมการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะ,และการพฒั นามอดูล สําหรับใชป ระกอบการประชมุ ทางวชิ าการ ‘การพฒั นามาตรฐานอาชีพ เพื่อนําสูก ารจดั ทําหลกั สตู รฐานสมรรถนะ’ ซึ่งสํานักมาตรฐานการอาชีวศกึ ษาและวชิ าชีพ ไดจัดข้ึน ณสํานกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา ระหวางวันที่ 30 พฤศจิกายน – 1 ธนั วาคม 2548 การประชุมคร้งั น้ี เพอ่ื ใหกรรมการพัฒนามาตรฐานอาชพี สําหรับกลุม วิสาหกจิ (Cluster)-ยทุ ธศาสตร จํานวน 15 กลมุ ประกอบดวย อาหารและอาหารสตั ว, สิ่งทอและเครอ่ื งนุงหม, รองเทา และเครือ่ งหนงั , ไมและเครอื่ งเรือน, ปโตรเคม,ี แมพมิ พ, ยางพาราและผลติ ภณั ฑยาง, เซรามิกและแกว,เหลก็ และเหล็กกลา , เครอื่ งใชไฟฟาและอเิ ลก็ ทรอนกิ ส, ยานยนตแ ละช้ินสว น, อัญมณแี ละเครื่องประดบั ,ทอ งเทีย่ ว, ซอฟตแวร, และโลจิสตกิ ส ไดท ราบแนวคิดของการพัฒนามาตรฐานสมรรถนะวิชาชีพ ตง้ั แตขั้นเริม่ ตนจนสน้ิ สุดกระบวนการ สาระของเอกสาร ประกอบดว ย สมรรถนะและคุณลกั ษณะทเ่ี หมาะสมของผูป ระกอบอาชพี , การวเิ คราะหห นา ทเ่ี พ่ือกําหนดกรอบมาตรฐาน, การพัฒนาหนวยสมรรถนะ, ความสมั พันธระหวา งหลักสูตรของ สอศ. กบั อาชพี หรืองานทส่ี ามารถปฏบิ ัติได, ขอ เปรียบเทียบระหวา งคณุ วฒุ กิ ารศกึ ษาวิชาชพี (GVQ) และคณุ วุฒวิ ิชาชีพ (NVQ/TVQ/VQ), ขอเปรยี บเทียบระหวา งหลกั สตู รแบบฐานเน้อื หากบั หลกั สตู รแบบฐานสมรรถนะ, การพฒั นาโปรแกรมการฝก อบรมแบบฐานสมรรถนะ, การวเิ คราะหสมรรถนะการปฏิบัติงาน, แนวคิดเกีย่ วกบั การพฒั นามอดูลใหตอบสนองมาตรฐานสมรรถนะวิชาชีพ เนื่องจากระบบคุณวฒุ ิและสมรรถนะทางวชิ าชีพเปน เรือ่ งใหมทร่ี จู ักมานานและมีความยงุยากซับซอ น อีกทงั้ ตํารา คมู ือ และมาตรฐานท่ีเก่ยี วกบั เร่อื งน้นี ้นั หาไดย ากและมีราคาแพง หวงั วาเอกสารน้ีคงจะเปน ประโยชนต อ ทา นและการอาชีวศึกษา ท่จี ะมสี ว นในการพฒั นามาตรฐานอาชพี และศกั ยภาพของทรพั ยากรมนษุ ยใ หเจริญกา วหนา และเปนพลังขับเคลอื่ นในการแขง ขนั กับนานาประเทศตอไป จะเด็ด เปาโสภา มนตรี พรหมเพ็ชร สํานกั มาตรฐานการอาชีวศกึ ษาและวชิ าชพี สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา กระทรวงศึกษาธิการ 30 พฤศจกิ ายน 2548

สารบญัคํานํา หนาสารบญั ก–1หวั ขอท่ี 1 สมรรถนะและคุณลกั ษณะท่ีเหมาะสมของผปู ระกอบวชิ าชพี 1–1 1–2 (The competence and suitability of a professional) 1–2 1–4 1.0 ความนํา 1–4 1.1 แนวคดิ ของสมรรถนะและคณุ ลกั ษณะท่ีเหมาะสมตามแนวคิดของ ISO 1–5 1.2 ความหมายของสมรรถนะ 1–5 1–5 สรุปความหมายของสมรรถนะ 1–9 1.3 ความหมายของมาตรฐานสมรรถนะ 1 – 12 1.4 ลกั ษณะของขอกําหนดในมาตรฐานสมรรถนะ 1.5 ประโยชนข องมาตรฐานสมรรถนะ 1.6 คณุ ลกั ษณะท่เี หมาะสมอืน่ ๆ ของผูประกอบวชิ าชีพ 1.7 ตวั แบบของความรูและทกั ษะและการพฒั นาสมรรถนะไปสูม าตรฐานอาชีพ กิจกรรม 1หวั ขอ ที่ 2 การวเิ คราะหห นาทีเ่ พื่อกาํ หนดกรอบมาตรฐานดวยแผนผังแสดงหนา ที่2.0 ความนํา 2–12.1 มาตรฐานอาชพี และคณุ วุฒวิ ิชาชีพ 2–12.2 คําจํากดั ความหรือนิยามของระดับคุณวุฒิวชิ าชพี ไทย TVQ/VQ กรณีเทยี บตรง 2 – 3ตัวกับ NVQ (Levels of Qualification and the definitions)2.3 การหาทม่ี าของมาตรฐานโดยวธิ กี ารวเิ คราะหห นา ที่ (Deriving Standards by 2 – 6Functional Analysis)2.4 แนวทางการแบงประเภทของงานอาชีพ หรือประเภทวิชาชีพ (Occupational 2 – 7Areas) เพือ่ หาที่มาของมาตรฐานสมรรถนะในระบบคณุ วฒุ ิ โดยวธิ กี ารวิเคราะหหนาที่2.5 การตคี วามนยิ ามของคณุ วุฒเิ พอ่ื กําหนดกรอบของแตล ะระดับคุณวุฒิ 2 – 102.6 แผนผงั แสดงหนาที่ (Functional Map) 2 – 122.7 หลัก 3 ประการในการวิเคราะหหนา ที่ 2 – 132.8 รากฐานของการวิเคราะหห นาท่ี (The Fundamentals of Functional Analysis) 2 – 162.9 หลกั การเขยี นขอความในรูปของ กรยิ า-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object- 2 – 28Condition)2.10 นิยามและเทคนิคอน่ื ๆ ทเี่ ก่ยี วขอ งกับการวิเคราะหหนาที่ 2 – 29 ก-1

หวั ขอที่ 3 การพัฒนาหนวยสมรรถนะและหนว ยยอ ย 3–1 3–1 (Development of Units and Elements) 3–1 3–2 3.0 ความนํา 3–2 3.1 ลักษณะของหนว ยยอ ยและหนวยสมรรถนะ (Elements and Units) 3–3 3.2 ขอควรทําใจลมื ในขณะดําเนินเร่ืองการวเิ คราะหหนาที่ 3–3 3.3 ขอความที่มักใชผิดในการวเิ คราะหหนา ท่ี 3–4 3.4 การกําหนดเกณฑการปฏบิ ัตงิ าน (Performance Criteria) 3.5 ขอเสนอแนะในการเขียนเกณฑก ารปฏบิ ัตงิ าน (Performance Criteria) 3.6 เทคนิคการกําหนด ขอ ความของขอบเขต (Range Statements) 3.7 เทคนิคการกําหนดเกณฑการปฏบิ ตั งิ าน (Performance Criteria)หัวขอ ที่ 4 ความสมั พนั ธร ะหวา งหลักสตู รของ สอศ. กับ อาชพี หรอื งานที่สามารถปฏบิ ัติได 4–1 4–1 4.0 ความนํา 4–1 4.1 ความมงุ หมายของหลกั สูตรของ สอศ. 4–2 4.2 มาตรฐานการจัดอาชวี ศกึ ษา 4.3 หลักการกําหนดกรอบสมรรถนะและมาตรฐาน (Competence and Standard 4–5 4–7 Frameworks) ของคณุ วุฒกิ ารศึกษาวิชาชีพ (GVQ) 4.4 เกณฑเปรยี บเทยี บสมรรถนะเขียนแสดงในแตล ะระดบั ของ GVQ 4.5 ทกั ษะหลัก (Key and Core Skills) และคุณลกั ษณะสว นตัว (Personal Attributes) หรอื คณุ ลักษณะท่พี งึ ประสงคหัวขอ ที่ 5 ขอเปรียบเทยี บระหวา งคุณวุฒกิ ารศกึ ษาวชิ าชพี (GVQ) และคณุ วฒุ วิ ชิ าชพี 5–1 5–1 (NVQ/TVQ/VQ) 5–2 5.0 ความนํา 5.1 แผนภาพแสดงตําแหนงของ GVQs และ NVQs/TVQs/VQs 5.2 ขอเปรยี บเทียบระหวา ง GVQs และ TVQs/VQsหัวขอ ท่ี 6 ขอ เปรยี บเทียบระหวางหลกั สตู รแบบฐานเนอ้ื หา (Content-based Curriculum)กบั หลกั สูตรแบบฐานสมรรถนะ (Competency-based Curriculum)6.0 ความนํา 6–16.1 หลกั สูตรประกาศนยี บตั รของ สอศ. 6–16.2 ขอเปรยี บเทียบรูปแบบการจัดอาชวี ศกึ ษาแบบนิยมทวั่ ไปกบั แบบฐานสมรรถนะ 6 – 26.3 ขอ เปรียบเทียบขอดีขอเสียของการจดั อาชวี ศกึ ษาแบบนิยมทัว่ ไปกับแบบฐาน 6 – 4สมรรถนะ อา งองิ แตล ะขอ ของ 6.2 ก-2

หัวขอท่ี 7 การพฒั นาโปรแกรมการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะ(Developing a Competency-Based Training Program)7.0 ความนํา 7–17.1 ศัพทบ ญั ญัติของราชบัณฑิตยสถาน (CD-ROM รุน 1.1 พ.ศ. 2546) 7–17.2 การพฒั นาโปรแกรมการฝก อบรมหรอื แผนการเรียนรแู บบฐานสมรรถนะ 7–37.3 การวิเคราะหง าน (Job Analysis) 7–77.4 การระบสุ งิ่ จําเปน ท่ีนกั เรยี นตอ งมีกอนเขาเรียน (Essential Student Pre- 7 – 11requisites)7.5 การนําวธิ กี ารวิเคราะหงานมาประยุกตเ พอ่ื เขียนโครงสรา งของหลักสตู รวชิ าชพี 7 – 14กิจกรรม 7.1 เร่อื ง รายละเอียดหนา ท่งี าน (JD) สําหรบั อาชพี เฉพาะทีก่ ําหนด 7 – 21กจิ กรรม 7.2 เรื่อง ขอกําหนดงาน (Job Specification) สําหรบั อาชีพเฉพาะที่ 7 – 22 กําหนดกิจกรรม 7.3 เรอ่ื ง ส่ิงจําเปนที่นักเรยี นตอ งมกี อนเขาเรียน (Essential Student 7 – 23 Pre-requisites) สําหรับ อาชพี เฉพาะทก่ี ําหนดกจิ กรรม 7.4 รายการงานเฉพาะ (Task List) สําหรบั อาชีพเฉพาะทีก่ ําหนด 7 – 24หวั ขอท่ี 8 การวิเคราะหส มรรถนะ (Competency Analysis) 8–1 8–1 สาํ หรับสมรรถนะการปฏิบัตงิ าน (Practical Competence) 8–4 8.0 ความนํา 8–5 8.1 ความแตกตา งของหนว ยสมรรถนะในมาตรฐานอาชพี กบั มาตรฐานการเรียน 8 – 14 8 – 21 หรือการฝกอบรม 8.2 วธิ ีการหาขอมลู และแนวทางการวิเคราะหสมรรถนะ 8 – 22 8.3 เทคนคิ การวิเคราะหส มรรถนะ 8.4 การนําผลการวิเคราะหส มรรถนะไปใชประโยชน ภาคผนวก 8.1 องคป ระกอบสําคญั ที่ตองการในการวเิ คราะหส มรรถนะ หรือ วิเคราะหงานเฉพาะ ภาคผนวก 8.2 ทกั ษะหลกั (Key Skills/Key Competencies)หวั ขอท่ี 9 มอดูล (Module) 9–1 9–1 9.0 ความนํา 9–1 9.1 ความหมายของมอดูล (module) 9–1 9–2 1) ความหมายท่วั ไปของมอดูล 2) ความหมายของมอดลู ในทางเทคโนโลยี 3) ความหมายของมอดูลในทางการศึกษา ก-3

9.2 ความหมายของ คําศพั ทอ ืน่ ทีเ่ กีย่ วของกับมอดลู 9–41) ความหมายของ Curriculum 9–52) ความหมายของ Syllabus 9–73) ความหมายของ Unit of Study 9–84) ความหมายของ Course Outline 9–85) ความหมายของ lesson plan 9–99.3 การจัดรปู แบบหลักสตู รแบบมอดลู 9 – 101) มอดูลขนาดใหญก วา เมอ่ื เทยี บกับรายวชิ าของหลักสูตร ปวช. และ ปวส. 9 – 102) มอดลู ขนาดเทยี บเทา กับรายวิชาของหลักสตู ร ปวช. และ ปวส. 9 – 103) มอดลู ขนาดเล็กกวา เมือ่ เทยี บกบั รายวชิ าของหลักสตู ร ปวช. และ ปวส. 9 – 119.4 การพฒั นารายวิชาในหลกั สตู ร ปวช. และ ปวส. ใหเปนรายวิชาแบบมอดลู 9 – 129.5 การนํามาตรฐานรายวชิ าในหลกั สตู รมากําหนดใหเ ปนมอดูล 9 – 139.6 การกําหนดคุณลกั ษณะของมอดลู 9 – 15ตวั อยา งขอ กําหนดคุณลกั ษณะของมอดูล หรือ ขอ กําหนดของมอดูล (Module 9 – 16Specification) แบบที่ 19.7 ชดุ การเรยี นสําหรบั มอดลู 9 – 189.8 คุณลักษณะที่เหมาะสมอื่นๆ ของผูพฒั นาชดุ การเรยี นสําหรบั มอดูล 9 – 20คณุ ลักษณะสวนตัว (Personal Attributes) 9 – 20ทักษะหลกั (Key and Core Skills) 9 – 20ทกั ษะสว นตวั (Personal Skills) 9 – 209.9 สรุป 9 – 22ภาคผนวก 9.1 ภาคผนวกการพฒั นามอดลู ขนาดเทยี บเทากบั รายวชิ าของหลกั สตู ร ปวช. และ ปวส. 9.1 - 1ตัวอยางมอดูลของ UNIVERSITY COLLEGE NORTHAMPTON 9.1 - 2ตวั อยา ง เวบ็ เพจสารบบของขอกําหนดคุณลกั ษณะของมอดลู 9.1 - 5UNIVERSITY COLLEGE NORTHAMPTONกจิ กรรม 9.1 - 6เฉลยคําตอบกจิ กรรม 9.1 - 8ภาคผนวก 9.2 ภาคผนวกการพฒั นามอดลู ขนาดเทยี บเทากบั รายวิชาของหลกั สตู ร ปวช. และ ปวส.. 9.2 - 1การพัฒนามอดูลขนาดเล็กกวาเมื่อเทียบกับรายวชิ าของหลกั สตู ร ปวช. และ 9.2 - 1ปวส.ตวั อยาง งานเฉพาะ/หนวย 2. ทําเกลียวในแบบรูทะลุดว ยตาปมือ 9.2 - 5สมรรถนะทางปญญา (Cognitive Competence) 9.2 - 5เฉลยคําตอบกิจกรรม 9.2 - 8 ก-4

ภาคผนวก 9.3 ภาคผนวกตัวอยา ง ผลของการประชมุ ปฏิบัตกิ ารพฒั นาหลักสตู รแบบฐานสมรรถนะ 9.3 - 1ผลของการวเิ คราะหง านอาชีพจากการประชุมปฏบิ ัติการ 9.3 - 1ความเหน็ และขอ เสนอแนะจากการวเิ คราะหง านในการประชมุ ปฏิบัตกิ าร 9.3 - 1ขอเสนอแนะในการเร่ิมตน เขียนองคประกอบของงานเฉพาะ 9.3 - 3ก. ขน้ั ตอนการเพาะเห็ดฟางในโรงเรือน 9.3 - 3ข. เกณฑก ารปฏิบัตงิ าน (performance criteria) 9.3 - 3ค. หลักเกณฑการตดั สนิ ดอกเห็ดฟาง 9.3 - 4ง. ขอมูลเบื้องตนในการพัฒนาหลกั สตู รแบบฐานสมรรถนะสําหรบั การผลิต 9.3 - 5 ดอกเหด็ ฟาง 9.3 - 9จ. คําช้ีแจงเพมิ่ เตมิ เกยี่ วกับการเขยี นขอ ความงานเฉพาะ 9.3 - 11ฉ. คําชีแ้ จงเพิ่มเตมิ เกยี่ วกับการเขยี นขอความงานเฉพาะ 9.3 - 12ขอ เสนอแนะในการเขยี นองคป ระกอบของงานเฉพาะหวั ขอ ที่ 10. การพัฒนามอดูลแบบฐานสมรรถนะจากมาตรฐานสมรรถนะในคุณวฒุ ิวชิ าชีพ 10 – 1 10 – 1 10.0 ความนํา 10 – 1 ลําดับขน้ั การพฒั นามอดลู 10 – 8 10.1 กําหนดกรอบของรายวิชา (course) 10 – 8 10.2 วเิ คราะหค วามรแู ละทักษะของแตล ะหนวยสมรรถนะในหนาท่ที ้งั หมด 5 หนา 10 – 8 10 – 9 ที่ 10 – 12 1) วเิ คราะหค วามรูแ ละทักษะรวมของแตละสมรรถนะ 10 – 16 2) กําหนดเปน มอดลู ในรายวิชา 10 – 18 3) กําหนดเปนโครงสรางของรายวิชาแบบมอดูล 10 – 20 10.3 เขียนขอ กําหนดคุณลักษณะของมอดูล (Module Specification) 10 – 20 10.4 เขยี นคําอธิบายลักษณะงาน (Job Description) 10 – 22 10.5 เขียนแผนภาพเสน ทางอาชพี (Career Path) ในงานมาตรวิทยา 10 – 24 10.6 พัฒนาหลักสตู รรายวชิ า 10 – 26 1) มาตรวิทยาเบ้ืองตน 2) มาตรวทิ ยาเชงิ มิติ 10 – 28 3) มาตรวิทยาเชิงกล 4) มาตรวิทยาไฟฟา 10.7 พฒั นาชุดการเรยี นการสอนแบบมอดูลก-5

ภาคผนวก 1. แผนภาพแสดงหนา ท่ี ภาคผนวก งานมาตรวทิ ยา แผนผงั แสดงหนาท่ี (Functional Map) : สวนท่ี 1 ผ1–2 งานวดั และตรวจสอบปริมาณดว ยเครอ่ื งมอื วัดในงานอุตสาหกรรม ผ1-3 แผนผงั แสดงหนา ที่ (Functional Map) : สวนที่ 2 ผ1-4 331 วัดและตรวจสอบปรมิ าณดว ยเครอ่ื งมือวดั เชิงมิติ ผ1-5 332 วดั และตรวจสอบปรมิ าณดวยเครือ่ งมอื วัดเชิงกล 333 วดั และตรวจสอบปรมิ าณดวยเครอ่ื งมอื วดั ทางไฟฟา ผ1-6 334 วดั และตรวจสอบปรมิ าณดว ยเครื่องมือวัดอณุ หภูมิและความชน้ื 335 วัดและตรวจสอบปริมาณดวยเครอ่ื งมอื วัดทางเคมี ผ1-7 งานสอบเทียบเครื่องมือวัดในงานอตุ สาหกรรม ผ1–8 แผนผังแสดงหนา ที่ (Functional Map) : สว นท่ี 2 ผ1–9 341 สอบเทยี บเครื่องมือวดั เชงิ มิติ 342 สอบเทียบเคร่ืองมอื วัดเชงิ กล ผ 1 – 10 343 สอบเทียบเคร่อื งมือวัดทางไฟฟา 344 สอบเทยี บเคร่ืองมอื วัดอณุ หภมู ิและความชื้น ผ 1 – 11 345 สอบเทียบเครือ่ งมือวดั ทางเคมี งานมาตรวิทยาวศิ วกรรม สําหรบั อาชีพชา งเทคนิคดา นการผลติ ภาคผนวก แผนผังแสดงหนา ท่ี (Functional Map) : สว นที่ 1 35 วัดและตรวจสอบปรมิ าณดว ยเครื่องมือวดั ในงานวศิ วกรรม ผ2-2 36 สอบเทียบเครือ่ งมือวัดในงานวศิ วกรรม ผ2-2 งานมาตรวิทยาวิศวกรรม: งานวดั และตรวจสอบปริมาณดวยเครอ่ื งมอื วดั ใน ผ2–3 งานวิศวกรรม แผนผังแสดงหนา ที่ (Functional Map) : สว นที่ 2 ผ2–4 351 วัดและตรวจสอบปรมิ าณดวยเครอ่ื งมือวดั ทว่ั ไปในงานวศิ วกรรม ผ2–5 361 สอบเทียบเคร่อื งมือวดั ท่ัวไปในงานวศิ วกรรม ผ2–6 ผ2–7ภาคผนวก 2. รหสั ของมอดลู และลักษณะท่วั ไป ผ2-8 รหัสของมอดูลและลกั ษณะท่ัวไป วชิ าท่ี 1 มาตรวิทยาเบื้องตน วิชาท่ี 2 มาตรวิทยาเชงิ มติ ิ วชิ าท่ี 3 มาตรวิทยาเชงิ กล วิชาท่ี 4 มาตรวทิ ยาไฟฟา วิชาที่ 5 มาตรวิทยาอุณหภมู ิ วชิ าท่ี 6 มาตรวทิ ยาเคมี เสนทางอาชพี (Career Path) ในงานมาตรวทิ ยา ก-6

วชิ ามาตรวิทยาอน่ื นอกเหนอื วิชาชพี สาขางานมาตรวทิ ยา ผ 2 - 10วชิ าที่ 7 มาตรวทิ ยาวศิ วกรรม ผ 2 - 10ขอเปรยี บเทยี บเวลาของมอดลู ในมาตรวิทยาวิศวกรรมกับมอดลู คลา ยคลึงกนั ผ 2 – 11ในวชิ ามาตรวิทยาอื่นเสน ทางอาชพี (Career Path) ของผศู กึ ษาวชิ ามาตรวทิ ยาวิศวกรรม ผ 2 – 12ภาคผนวก 3. ขอ กาํ หนดคุณลกั ษณะของมอดูล (Module Specification) ภาคผนวก 1. มอดลู หนวยหลักของความรู (Major Units of Knowledge) ผ3-2 2. มอดลู สมรรถนะพ้ืนฐาน (Basic Competence) ผ3–6 3. มอดูลสมรรถนะ (Competence) ผ 3 - 11ภาคผนวก 4. คํากรยิ าแสดงการกระทํา ตามระดบั ชนั้ ของหนาทง่ี าน ภาคผนวก 1. งานวางนโยบาย (Policy-making) ผ4–1 2. งานจดั การและควบคุมดแู ล (Managerial and Supervisory Jobs) ผ4-2 3. งานจดั การระบบสารสนเทศ (Information-Collection Jobs) ผ4–4 4. งานพจิ ารณาตดั สินใจ (Decision-Making Jobs) ผ4–5 5. งานผลติ และการควบคุม (Production and Controlling Jobs) ผ4–6 6. งานฝกอบรมและพฒั นา (Training and Development) ผ4–8 7. งานของผชู ํานญั พเิ ศษ (Specialist) ผ 4 - 10เอกสารอา งอิงประวตั ิวิทยากร (Curriculum Vitae) ก-7

หนา นเ้ี จตนาใหเปน หนาวาง(This page is intentionally blank)

หวั ขอ ที่ 1สมรรถนะและคุณลกั ษณะที่เหมาะสมของผูป ระกอบวชิ าชพี (The competence and suitability of a professional) จะเดด็ เปาโสภา และ มนตรี พรหมเพช็ ร สํานกั มาตรฐานการอาชีวศกึ ษาและวิชาชีพ พฤศจกิ ายน 25481.0 ความนําในป พ.ศ. 2546 สํานกั มาตรฐานการอาชวี ศึกษาและวิชาชพี สํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษาไดเริ่มดําเนนิ การรางมาตรฐานวิชาชีพ เชน วิชาชพี ครอู าชวี ศึกษา โดยใชร ูปแบบมาตรฐานสมรรถนะของระบบคุณวฒุ วิ ชิ าชพี แหง ชาติของประเทศสหราชอาณาจกั ร (NVQ) ดานการฝกอบรมและพฒั นา(Training and Development ของ Employment NTO) และดา นการศึกษาตอเน่อื ง (FurtherEducation NTO หรือ FENTO) ใหผ สมผสานเขาดวยกนั อกี ทงั้ ยังไดพัฒนาใหสอดคลองกบั ระบบคุณวฒุ วิ ิชาชพี ไทย (TVQ) ทก่ี ําลังดําเนินการจดั ต้ังสถาบนั คุณวุฒวิ ชิ าชีพไทยขนึ้ ในขณะนี้ มาตรฐานวิชาชีพครูอาชีวศึกษาใชก ารกําหนดหนาท่คี วามรบั ผิดชอบของครู โดยเขยี นในรปู ของแผนภาพแสดงหนาที่ (Functional Map) ซง่ึ เปนหนา ท่ีงานทจ่ี ะปฏบิ ัตใิ นรูปแบบของครยู ุคปฏริ ูปอยา งไรก็ตาม ถึงแมย งั ไมมีมาตรฐานวชิ าชพี ครใู นระดบั สากลแตเชื่อวา อาจมขี ้นึ ในอนาคตดงั เชน องคการ ISO ไดรางมาตรฐาน ISO/CD. 321095 – 2002 และตอ มาเปน ISO/DIS 10019 ซงึ่ วาดวยคณุสมบัตดิ านสมรรถนะและความเหมาะสมของท่ีปรึกษาระบบการบริหารงานคุณภาพ (qualitymanagement system consultants) โดยไดส ง หนงั สอื เวยี น Draft 2003 ไปยงั ประเทศสมาชกิ เมื่อ วันที่ 2003-09-03 และส้ินสดุ การเสนอความคิดเห็นในวันที่ 2004-02-03 หลังจากน้นั ISO จะไดประกาศเปนมาตรฐานคณุ สมบัติหรือคณุ วฒุ ิของท่ีปรกึ ษาระบบการบริหารงานคณุ ภาพตอ ไปคุณสมบัติดา นสมรรถนะและความเหมาะสมของ ทปี่ รกึ ษาระบบบริหารงานคุณภาพ (Qualitymanagement system consultants) ของ ISO ทก่ี ลา วขา งตน นี้นา จะเปน รูปแบบท่วั ไปในทุกวิชาชพีซงึ่ ประกอบดว ย • คณุ ลักษณะสว นตัว (personal attributes) • การศึกษาทเี่ กี่ยวของ (relevant education) • ความรูและทักษะท่ีจําเปนเพ่ือสนองวัตถุประสงคโดยรวมขององคการสําหรับระบบบริหาร งานคณุ ภาพ (knowledge and skills necessary to meet the organization’s overall objectives for QMS) • ประสบการณง าน (work experience) • พฤติกรรมทางจริยธรรม (ethical behavior) 1-1

1.1 แนวคิดของสมรรถนะและคุณลกั ษณะที่เหมาะสมตามแนวคิดของ ISOแนวคดิ ของสมรรถนะและคณุ ลักษณะท่เี หมาะสมสําหรับคุณวุฒวิ ชิ าชพี รปู ท่ี 1.1/1 3. สมรรถนะที่เปนหนวยแกน 4. สมรรถนะท่ีเปนหนวยเลอื ก แนวคิดของสมรรถนะและคุณลักษณะที่ (Option Units) เหมาะสมตามแนวคิดของ ISO (สําหรบั อาชีพ (Core Units) ที่ปรึกษา) จากกลมุ รวมของหนวยเลอื ก (Pool) และ ท่ีจัดไว สมรรถนะทางวิชาชีพคอื วงรี 3 และ วงรี 4สมรรถนะหลัก (Key and Core Competence) ในมาตรฐานของ ISO ไมไดเ ขียนแสดงทักษะหลักไว2. การศกึ ษา ความรู ทักษะ 5. ประสบการณ งาน ในมาตรฐานรา ง ISO /CD. 321095- 2002 ความรู(Education) (Knowledge) (Skills) (Work Experience) และทักษะแยกอสิ ระจากสว นของการศกึ ษา ในมาตรฐานราง ISO /DIS 10019 ซ่ึงจะประกาศเปน 1. คณุ ลักษณะสวนตัว (Personal Attributes/Characteristics) มาตรฐานในป 2004 ไดนํา ความรแู ละทักษะรวมไว กับสวนของการศึกษา ทกั ษะหลัก (Key and Core Skills) Adopted from ISO/CD. 321095 (ISO/DIS 10019 / ISO 10019 - 2004)- Guidelines for the selection of quality management system consultants and use of their services. Jaded Paosopa Bureau of Vocational Education Standards and Qualifications1.2 ความหมายของสมรรถนะ1) ศพั ทบญั ญตั ขิ องราชบณั ฑติ ยสถาน (CD-ROM รนุ 1.1, พ.ศ. 2546) และพจนานุกรมฉบบั ราช บณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. 2525 ไดใหค วามหมายเกย่ี วกับคํา ‘สมรรถนะ’ ไวด ังน้ี competence = สามัตถิยะ, ความสามารถ (ป. สมตถฺ ิย; ส. สามารถฺ ยฺ ) performance = กฤตกรรม, สมรรถนะ, การปฏบิ ัติงาน, ผลงาน capability = สมรรถภาพ สมรรถนะ = ความสามารถ (เปน คําไทย) พฤติกรรม = behavior, การกระทําหรอื อาการท่ีแสดงออกของกลามเนือ้ ความ คิดและความรูสึก เพอ่ื ตอบสนองส่ิงเรา2) จากคําศัพทท่ไี ดบ ญั ญตั ิไวโดยราชบณั ฑติ ยสถานดงั กลา ว ทําใหส รุปไดว าคํา ‘competence’ ก็คอื ‘สมรรถนะ’ น่ันเอง แตก ย็ งั อาจพบกับความสบั สนอีกกับคํา ‘competence’ และ ‘performance’ ซ่ึงไดส รุปการใหความหมายของคําทงั้ สอง ดังน้ี competence = competency, สมรรถนะ (ใชก บั คน หรือสง่ิ อืน่ ใดท่สี ามารถแสดง ออกในการประยุกตความรแู ละทักษะ) performance = กฤตกรรม, สมรรถนะ, การปฏบิ ตั งิ าน, ผลงาน (ใชกบั คน หรือสิ่ง อ่ืนใดท่ีสามารถปฏิบัติงานได เชน รถยนต คอมพิวเตอร เปน ตน ) ตวั อยาง - สมรรถนะของเครื่องยนต (engine performance) - รถ(ยนต)สมรรถนะ (performance car) 1-2

ในบริบทของมาตรฐานอาชพี , มาตรฐานวิชาชีพ และมาตรฐานการศกึ ษาวชิ าชีพซ่งึ ใชก ับคนนั้น จะ ใชศ พั ทของคํา ‘competence’ วา ‘สมรรถนะ’ สวนศัพทข องคํา ‘performance’ จะใชวา ‘กฤต กรรม’, หรอื ‘การปฏบิ ัติงาน’ หรอื ‘ผลงาน’ และหลกี เลย่ี งไมใชค ํา ‘สมรรถนะ’ เพราะอาจเกิด ความสับสน เวน แตบ างคําท่ไี ดมกี ารบญั ญัติไวแ ละใชก ันอยา งท่วั ไปแลว คํา ‘performance’ โดยปกติแลว มกั ใชในความหมายทั่วไปที่วา การปฏบิ ตั ิงานที่สําเรจ็ หรือเกิดผล แตย ังระบุไมไดว าสําเรจ็ ในระดับใดหรือลักษณะของการปฏบิ ัตงิ านนั้นเปนอยา งไร แตถาการ ปฏิบตั ิงานดังกลาวกระทําอยางมสี มรรถนะก็เรยี กวา ‘การปฏบิ ัติงานสมรรถนะ (competent performance)’3) มาตรฐาน ISO 9000:2000 (ฉบับแปลเปน ไทยบางฉบบั ) ไดแปลคํา ‘competence’ วา ‘ความ สามารถ’ และใหน ยิ ามคํานว้ี า ‘ความสามารถท่แี สดงออกหรือพิสจู นใหเห็นในการประยกุ ต ความรูและทกั ษะ* (demonstrated ability to apply knowledge and skills)’ จากนิยามของ ISO นี้ จงึ ไมค วรแปลความหมายของ competence วา ‘ความสามารถ’ อกี เนอ่ื ง จากไดแปลคํา ‘ability’ ไวแลววา ‘ความสามารถ’4) C. Lloyd & A. Cook (อางอิง 5) ไดใหนิยามใหน ยิ ามคํา ‘competence’ วา ‘the ability to perform activities to the level expected within employment (ความสามารถในการ ทํางานในระดับทีค่ าดหวังในการจางงาน)’5) ILO-Cinterfor (Inter-American Research & Development Centre on Vocational Training) ซงึ่ เปนกลุมอเมริกาไต (http://www.ilo.org/public/spanish/region/ampro/cinterfor/index.htm) ไดน ิยามสมรรถนะในบริบทของแรงงานหรอื งานอาชพี (labour competency/competence) วา ‘ความสามารถในการทํางานอาชพี ที่กําหนดไดอยางมีผลสมั ฤทธ’์ิ (the effective ability to perform a fully identified labour activity successfully) การจดั ประเภทของสมรรถนะ ซ่งึ เปน ไปตามคําจํากัดความในวธิ ีท่ีดีกวาน้นั เปนแนวคดิ หน่งึ ใด ระหวา ง 3 แนวคดิ แนวคดิ แรก พจิ ารณาสมรรถนะวาเปน ความสามารถในการปฏบิ ัตภิ ารกจิ , แนวคดิ ท่ีสอง มงุ ไปทคี่ ณุ ลักษณะสวนตัว (เจตคติ, ความสามารถ), . และแนวคิดท่สี าม เรียกวา ‘เนน ภาพรวม’ เปนการรวมทง้ั สองแนวคดิ ดงั ลาวเขา ดว ยกนั (A good categorisation of competency, which allows to access definitions in a better way, is the one that distinguishes between three approaches. The first one regards competency as the ability to carry out tasks; the second one concentrates on personal attributes (attitudes, abilities) and the third one, called “holistic”, includes the two previous ones.)* skills หมายถึง ทกั ษะ หรอื ความชํานาญ ควรใชเพียงคําใดคําหนึง่ 1-3

สรปุ ความหมายของสมรรถนะ • สมรรถนะ (Competence) ในความหมายท่วั ไป คอื ‘ความสามารถในการปฏิบตั ิ งาน โดยใชความรู ทักษะ และเจตคติ ทบี่ รู ณาการกนั อยา งแนบแนน เพอ่ื ใหเกิด ประสิทธิผลและประสิทธิภาพ’ • สมรรถนะ (Competence) ในความหมายของงานอาชีพ หรอื วิชาชีพ คือ ‘ความ สามารถในการปฏบิ ัติงานอาชพี โดยใชค วามรู ทกั ษะ และเจตคติ ทีบ่ ูรณาการกนั อยางแนบแนน เพ่อื ใหเ กดิ ผลผลลพั ธไดอยางมีประสทิ ธภิ าพ’1.3 ความหมายของมาตรฐานสมรรถนะ เนือ่ งจากสมรรถนะ (competence) มคี ณุ ลักษณะสําคัญอยู 2 ประการ คอื ประการแรก ความสามารถที่ แสดงวา ทําไดบ นฐานความตอ งการในการปฏบิ ตั ิงานจริงของสภาพแวดลอมการทํางาน และประการที่ สอง ผลลัพธหรือผลของการปฏิบตั งิ าน คณุ ลกั ษณะท้ังสองนนั้ อาจเรียกส้นั ๆ วา ‘ทําไดแ ละไดผล’ หรือ ‘ทําไดผ ล’ ซึง่ สามารถวัดและประเมิน และกําหนดใหเปน มาตรฐานได เรยี กวา มาตรฐาน สมรรถนะ (Standards of Competence) ดงั น้ัน มาตรฐานสมรรถนะสามารถอธบิ ายไดด งั ตอไปน้ี 1) มาตรฐานสมรรถนะ (Standards of Competence) หมายถึง ขอกําหนดหรอื เกณฑก ารปฏบิ ตั ิ งานทั้งทเ่ี ปน การปฏิบตั แิ ละเปนผลของงาน มาตรฐานสมรรถนะนน้ั คลา ยกบั มาตรฐานการ ปฏบิ ตั ิงาน (Performance Standards) หรือ มาตรฐานการทํางาน (Standard of Work) ทร่ี ูจ กั กนั อยูแ ลวโดยท่วั ไป 2) มาตรฐานสมรรถนะ (Standards of Competence) เปนมรรควิธเี พอ่ื • การปฏิบัติงานทด่ี กี วา (Better performance at work) • คณุ สมบตั หิ รอื คณุ วฒุ แิ สดงวา ‘สามารถทํางานได’ (‘Can do’ qualifications) • การฟนฝา พัฒนาตนเอง (Self development breakthroughs) • การประเมนิ ตามจดุ ประสงคและขอกําหนดทตี่ อ งการ (Objectives, needs-driven assessment) 3) ลักษณะของมาตรฐานสมรรถนะ มาตรฐานสมรรถนะมี 2 ลักษณะ คอื (1) มาตรฐานดานการปฏบิ ัติงาน เปน สงิ่ ใดกต็ ามทีค่ นสามารถทําได ไมใชค วามมาก นอยของความรหู รือระยะเวลายาวนานของการเคยทํางาน (Standards of competence are all about what people can do, not how much they know or how long they have been employed.) (2) มาตรฐานดา นผลงาน เปน ความเกี่ยวของกับผลลพั ธของการปฏบิ ตั ิงาน (ผลผลิต, ผลงาน) มากกวา ปจ จยั ปอนที่ตองการเพอ่ื ทําใหบรรลุ (Standards are concerned with the result of an activity (the outcome) rather than with the inputs that were needed to achieve it.) หรอื มาตรฐานดานผลงาน คอื ส่ิงใดกต็ ามทเ่ี ก่ยี วกับคณุ ภาพของส่ิงที่ทํา ไมใ ชว ิธกี ารทํา (Standards are all about the quality of what you do, not for you go about it.) 1-4

1.4 ลกั ษณะของขอกําหนดในมาตรฐานสมรรถนะ ขอกําหนดตา ง ๆ ของมาตรฐานสมรรถนะสามารถระบโุ ดยใชข อความ ดังนี้ 1) ขอ ความทร่ี ะบุ ส่ิงซ่ึงใครๆ ควรสามารถทําได (Statements of what someone should be able to do.) 2) ขอ ความท่รี ะบุ วธิ ีท่ใี ชป ระเมนิ ตัดสนิ (Statements of how you would judge this.) 3) ขอ ความท่รี ะบุวา เม่อื ไรและที่ไหนท่จี ะใหพิสูจนหรอื แสดงความสามารถ (Statements of when and where you when expected them to demonstrated their ability.) 4) ขอ ความทรี่ ะบุ ชนดิ ของหลักฐานที่ตองการ เพื่อใหม ั่นใจวา การปฏบิ ตั งิ านน้นั มีความคงเสน คงวาและ เปนความสามารถทีย่ ่ังยืน (Statements of the type of evidence you would need to ensure that their performance is consistent and can be sustained.) (ดูรูปแบบของการเขยี นขอกําหนดของมาตรฐานสมรรถนะในหัวขอท่ี 2)1.5 ประโยชนของมาตรฐานสมรรถนะ มาตรฐานสมรรถนะสามารถนําไปใชประโยชนไดดังน้ี 1) เพอื่ เปน ฐานสําหรบั การพรรณนางาน หรอื อธิบายลกั ษณะงาน (As a basis for job descriptions) 2) เพื่อกําหนดความตองการการฝกอบรม (To identify training needs) 3) เพ่ือพัฒนาโปรแกรมหรอื แผนการฝกอบรม (To develop training programmes) 4) เพอ่ื เปน ฐานสําหรับการประเมินและการใหรางวลั (As a basis for assessment and reward) 5) เพ่อื เปน การวดั หรือเปน เกณฑเ ปรียบเทียบสมรรถนะสําหรบั การพัฒนา (As a benchmark to development)1.6 คณุ ลักษณะท่ีเหมาะสมอื่นๆ ของผูประกอบวชิ าชีพ นอกเหนือจากผปู ระกอบวชิ าชพี จะมสี มรรถนะทางวิชาชีพในการปฏิบัตงิ านแลว ยังตอ งมคี ุณลกั ษณะที่ เหมาะสมอืน่ ๆ ทแ่ี ตกตา งกนั ไปตามลกั ษณะของอาชีพ เชน 1) คณุ ลักษณะสว นตัว (Personal Attributes) เปน ลักษณะการแสดงออกทางดา นจิตพิสัยหรือเจต คติท่สี ังเกตได เชน: ตัวอยาง คณุ ลกั ษณะสว นตัวของครูและคณะ * ขององั กฤษ (ในทน่ี ใ้ี ชคําวา “ครแู ละคณะ” เพ่อื แสดงคุณลักษณะหรอื คุณสมบตั ิของครูในบรบิ ทท้งั ทเี่ ปน รายบุคคลและเปนคณะ) ประกอบดว ย (1) การสรา งภาพลกั ษณท ีด่ ี (personal impact and presence) (2) ความกระตอื รอื รน (enthusiasm) (3) ความเชือ่ มน่ั ในตนเอง (s)elf-confidence (4) ความมีพลงั และยืนหยัด (energy and persistence) 1-5

(5) ความเช่อื ถือได (reliability) (6) ความเฉลียวฉลาด (intellectual rigor) (7) ความซ่อื สัตยสุจรติ (integrity) (8) ความซ้งึ ในคุณคา และจริยธรรมของอาชวี ศึกษา * (appreciation of vocational education values and ethics) (9) พนั ธกรณตี อ อาชีวศกึ ษา* และความกาวหนาและความสมั ฤทธ์ิของผเู รยี น (commitment to vocational education and to learners) (10) ความพรอ มทจี่ ะปรบั ตัวตอการเปล่ียนแปลงพฤติการณแ ละความคิดใหม ๆ (readiness to adapt to changing circumstances and new ideas) (11) ความเปน สจั ธรรม (realism) (12) ความใจกวางและตอบสนองผูอ น่ื (openness and styles) (13) การยอมรบั ความตางของความตองการจําเปน ความคาดหวัง และรูปแบบของการเรยี นรู (acceptance of differing learning needs, expectations and styles) (14) ความเหน็ อกเหน็ ใจ ความมีสายสมั พันธ และยอมรับนับถือตอผูเรยี นและผูร ว มงาน (empathy, rapport and respect for learners and colleagues) (15) ความกลา แสดงออก (assertiveness)2) ทักษะหลัก (Key and Core Skills) ทักษะหลัก (Key and Core Skills) ไดจ ากการบูรณาการพสิ ัย 3 ดาน คอื ความฉลาดทางเชาวน ปญ ญา ทกั ษะทางกายภาพ และความฉลาดทางอารมณใ หเขา กนั ดังนนั้ ทกั ษะหลักจงึ นบั เปน สมรรถนะชนดิ หนึง่ ดว ย ทักษะหลกั ในมุมมองของการศกึ ษา ทกุ ประเทศในโลกไดจดั การศกึ ษาใหเ กดิ ทักษะหลกั แต อาจเรยี กชอื่ หรือจดั กลุมทม่ี ีขอบขา ยแตกตา งกันไป ทักษะหลักเปน ทกั ษะสําคญั หรือทกั ษะแกน กลางเพือ่ การดํารงชวี ิตที่ดี เกดิ จากการส่งั สมตง้ั แตเ ยาววัยจนถงึ ปจ จบุ ันและสง่ั สมไดไ มมที ส่ี ุดสุด เรมิ่ จากการศึกษาขัน้ พื้นฐาน, จากสิ่งแวดลอ ม (เชน ครอบครวั สงั คม ฯลฯ), ไปจนถงึ การปฏบิ ัติ งาน(อาชีพ) องคประกอบของทกั ษะหลกั องคป ระกอบของทักษะหลักนนั้ มหี ลากหลาย แตทสี่ ําคญั ในการ ปฏิบตั ิงานอาชีพและการเรยี นรูต ลอดชวี ิตนั้นประกอบดวย การส่ือสาร, การคดิ คํานวณหรอื การ ใชค ัวเลข, เทคโนโลยสี ารสนเทศ, การทํางานรว มกับผอู นื่ , และการปรับปรุงการเรยี นรแู ละ การปฏบิ ัตงิ านของตนเอง อยางไรกต็ าม ในการปฏิบัตงิ านอาชพี บางงานอาชีพและบางระดบั อาจ ไมเ นนความสําคัญของทกั ษะหลกั นใ้ี หครบทกุ องคประกอบ แตผ ทู ่มี ีทักษะหลกั รอบดานกวายอ ม ไดเ ปรียบ ประวตั ิและความสําคัญของทกั ษะหลัก ทกั ษะหลักท่ีกําหนดไวใ นระบบคุณวุฒวิ ิชาชพี ของ สหราชอาณาจกั รนั้นไดเร่มิ มผี ลบังคบั ใช ทกั ษะหลักทก่ี ําหนดเหลา น้มี สี าเหตุสําคัญเนื่องมาจาก ในป ค.ศ. 1980 นายจา งไดท ว งตงิ วาลูกจา งวยั หนมุ วยั สาว (ในขณะนั้น) ไมมที ักษะทั่วไป (general skills) เพยี งพอท่ีจะเปน ลกู จา งที่ทําใหเกิดผลสัมฤทธไ์ิ ด . ทักษะทว่ั ไปดังกลาวกค็ อื การรู หนงั สอื หรือการอา นออกเขียนได และการคิดคํานวณพืน้ ฐาน (basic literacy and numeracy). อกี 1-6

ทั้งยังใหเนนไปที่การประยุกตใชทักษะเหลาน้ีในบริบททั่วไปและยังตองการทักษะพ้ืนฐานอ่ืนท่ีจําเปน จะตองใชในอาชีพ ตอมาในป ค.ศ. 1996 หนว ยงาน Dearing Review of post-16Education แนะนําวา ทกั ษะหลักดังกลา วน้ีควรตอ งมีทัง้ สายทํางานหรือสายอาชีพ และสายวชิ าการหรือสายสามัญทักษะหลักในระบบคณุ วฒุ ิ ทักษะดังกลา วนน้ั ใชกนั ในระบบคณุ วฒุ ิทงั้ สองระบบดังแสดงในตาราง 1.6/1 โดยที่ในระบบคณุ วฒุ ิวชิ าชีพขององั กฤษ (NVQ) เรยี กทกั ษะน้วี า ทักษะสําคัญ (KeySkill) .ในขณะทรี่ ะบบคณุ วฒุ ิวิชาชีพของสก็อต (SVQ) เรียกทกั ษะนวี้ า ทกั ษะแกนกลาง (CoreSkills) ทงั้ สองระบบน้ันเทียบกนั ได ยกเวน ‘การปรบั ปรุงการเรียนรู และการปฏิบัตงิ านของตนเอง’เทาน้ันทม่ี ีเฉพาะในระบบของ NVQ อยา งไรก็ตามในการเรยี กทกั ษะนี้มักเรยี กรวมไปท้ังสองระบบวาทกั ษะหลัก (Key Skills) ซึ่งครอบคลมุ ทั้งสองระบบตาราง 1.6/1 ทกั ษะหลกั ในระบบคุณวฒุ ิ NVQ และ SVQทกั ษะสําคญั (Key Skills) .ใชใน NVQs ทักษะแกนกลาง (Core Skills) ใชใ น SVQs1. การสอื่ สาร (communication) 1. การส่อื สาร (communication)2. การประยกุ ตใ ชตวั เลข (Application of Number) 2. การคิดคํานวณ (Numeracy)3. เทคโนโลยสี ารสนเทศ (Information Technology) 3. เทคโนโลยสี ารสนเทศ (Information Technology)4. การทํางานรว มกบั ผอู ืน่ (Working with Others) 4. การทํางานรว มกบั ผูอ่ืน (Working with Others)5. การแกปญ หา (Problem Solving) 5. การแกปญหา (Problem Solving)6. การปรับปรงุ การเรยี นรูและการปฏิบตั ิงานของตนเอง(Improving own Learning and Performance)ขอบขายของทักษะหลัก ทักษะหลกั อาจเปนองคประกอบยอ ย ๆ แทรกตัวอยใู นหนว ยสมรรถนะหรือ อาจประกอบเขากนั เปนหนว ยสมรรถนะ เรยี กวา สมรรถนะหลกั (Key & Core Competence)-----------------* ดัดแปลงจาก การศกึ ษาตอ เนื่อง (Further Education; FE.) เปน อาชีวศึกษา (Vocational Education; VE.) 1-7

3) ทักษะสว นตัว (Personal Skills) เปน คณุ สมบตั ิทางดานพทุ ธพิ ิสัยหรือเชาวป ญ ญาเปนสวนใหญ ทผ่ี ูประกอบอาชีพพงึ มเี นือ่ งจากเปน สงิ่ สําคัญมาก ทักษะสว นตวั นส้ี ามารถพฒั นาและฝก ฝนให เปนเอกลกั ษณหรอื ลักษณะเดน ของอาชพี นัน้ ได ตวั อยาง ทกั ษะสว นตัวของครแู ละคณะ ขององั กฤษ ประกอบดวย (1) การวิเคราะห (analysis) (2) การประเมินผล (evaluation) (3) การเฝา ติดตามและการทบทวน (monitoring and reviewing) (4) การวางแผนและการจดั ลําดบั ความสําคญั (planning and prioritizing) (5) การตั้งวัตถปุ ระสงค (setting objectives) (6) การบรหิ ารเวลา (managing time) (7) การศกึ ษาและวจิ ยั (research and study) (8) การวิเคราะหตนเอง (critical self-reflection) (9) การระบุ การตคี วาม และการใชความรเู ฉพาะสูก ารปฏิบัติ (identifying, interpreting and applying specific knowledge to practice) (10) การแกป ญหา (problem-solving) (11) การสรา งสรรค (creativity) (12) การตดั สินใจ (decision-making) (13) การจัดการกบั ความขัดแยง (handling conflict) (14) การสรา งความสัมพันธการทํางานทเ่ี กดิ ประสิทธผิ ลกบั กลมุ บุคคลหรือรายบุคคลในดา น (establishing effectively with groups and individuals with specific reference to) : – การจัดเตรียมส่ือทเ่ี ขยี นข้นึ ทมี่ ปี ระสทิ ธิผล (preparing effective written materials) – ทักษะในการฟงและการถาม (listening and questioning skills) – การอธิบายความคดิ ทช่ี ดั เจน (explaining ideas clearly) – การจัดใหมกี ารปอนกลบั แบบสรางสรรค (providing constructive feedback) – การมสี วนรว มกับการอภิปรายกลุม (contributing to group discussions) (15) การทํางานกับคนอื่นอยา งรว มมือรวมใจ (working collaboratively with others)t (16) การสรา งเครือขายหรือขา ยงาน (networking) (17) การสัมภาษณ (interviewing) (18) การเจรจา (negotiating) (19) การบริหารตัวเอง (managing themselves) (20) การจดั การกับการเปล่ียนแปลง (managing change) (21) การนําเสนอและการถายทอดสารสนเทศ (presenting and delivering information) 1-8

1.7 ตวั แบบของความรูแ ละทักษะและการพฒั นาสมรรถนะไปสมู าตรฐานอาชีพ ความรูและทกั ษะ สามารถเขียนแสดงเปนแผนภาพหรือแผนที่ดังในรปู 1.8/1 โดยเรม่ิ จาก 1) ความรูแกนกลางและทกั ษะทั่วไป (Generic Knowledge and Skills) สว นนเ้ี พ่อื การดํารงชวี ิต โดยเปนตัวรว มของสมรรถนะระดบั นนั้ ๆ 2) ทักษะหลกั (Key and Core Skills) ไดแ ก การสื่อสาร การคดิ คํานวณ เทคโนโลยสี ารสนเทศ การทํางานรว มกับผอู ่ืน การแกปญ หา และการปรบั ปรุงการเรยี นรูและการปฏิบตั งิ านของตนเอง เปน แกนสําคญั ในการพฒั นาความรูและทักษะในระดบั สูงขึน้ และเพือ่ การเรียนรูตลอดชวี ติ 3) ทกั ษะพื้นฐานและความรพู ้นื ฐาน (Basic Skills and Basic Knowledge) ซึ่งบางสวนมคี วาม เปนอสิ ระตอ กนั และบางสว นบูรณาการหรือประยกุ ตเ ขา กนั เปนสมรรถนะในขั้นตน จึงนบั เปน จดุ เรม่ิ ตน ของเกณฑเ ปรยี บเทยี บสมรรถนะ (benchmark) 4) ทกั ษะเฉพาะและความรูเฉพาะ (Specific Skills and Specific Knowledge) ซึง่ ประยุกตเขา กนั เปน การปฏิบตั งิ านสมรรถนะจากงายไปสคู วามซับซอนของงานนัน้ ๆ ทกั ษะเฉพาะสามารถสังเกต เห็นไดใ นรูปของการปฏบิ ตั ิงาน (performance) ในขณะท่คี วามรเู ฉพาะน้ีอาจแสดงหรอื ไมแสดงให เหน็ เรียกวา Underpinning Knowledge and Understanding ซึ่งเปนความรทู ่ีจําเปน และตอ งมี การเขาใจสําหรับการปฏิบตั ิงานนั้น ความรูดังกลา วเมือ่ ระบุไวกับการปฏบิ ัตงิ านสมรรถนะอาจ เรยี กวา ‘ความรทู ี่จําเปน’ หรอื ความรูเ ฉพาะ’ หรืออาจเรยี กสนั้ ๆ วา ‘ความรู’ กไ็ ดถ าไมสับสน กับความรูช นิดอน่ื ความรนู เี้ ปน ความรเู กย่ี วกับ ทฤษฎี หลกั การ และวิธกี าร ที่ตองมีเพื่อเกอื้ หนนุ การปฏบิ ัตงิ านสมรรถนะน้นั อยูเสมอในทุกข้ันตอน สว นทางดา นเจตคตหิ รอื กิจนสิ ยั ซ่ึงมีสว น สนบั สนนุ การปฏิบัติงานใหเกิดประสิทธิผลทต่ี อ งการหรือทําใหผ ลงานมีคณุ ภาพ อาจสงั เกตเห็นได ในขณะปฏิบตั งิ าน ตัวแบบของความรูและทกั ษะ และการพัฒนาสมรรถนะ รูป 1.7/1เจตคติ (Attitude) อยใู นแกนแนวลึก การปฏิบัติงานสมรรถนะ ตั ว แ บ บ ข อ ง ค ว า ม รู แ ล ะ ทั ก ษ ะ (Competent Performance) ระดบั ตาง ๆ ด้ังแตระดบั ท่วั ไปทกั ษะทว่ั ไป ทักษะพื้นฐาน (General) ซงึ่ อาจเกดิ ข้ึนไดจ าก (Basic Skills, BS) ทักษะเฉพาะ การจัดการเรียนการสอนและการ (Specific Skills, SS) ฝกอบรมจากโรงเรียน/สถาบัน การศึกษา (Institution) สรู ะดบัทกั ษะหลัก ทักษะหลัก ทักษะหลัก เฉพาะ (Specific) ซ่ึงใชในงาน(Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) อาชพีความรูแกนกลาง ความรพู น้ื ฐาน ความรเู ฉพาะ(Generic Knowledge, GK) (Basic Knowledge, BK) (Specific Knowledge, SK) ความรคู วามเขา ใจงาน (Underpinning Knowledge, UPK)Institution W orkp laceสถาบันการศึกษา ส ถ านท่ี ทํ า งานJaded Paosopa Bureau of Vocational Education Standards and Qualifications เมนู 1-9

ตัวแบบของความรแู ละทักษะ และการพัฒนาสมรรถนะ รปู 1.7/2เจตคติ (Attitude) อยูในแกนแนวลึก เกณฑเปรยี บเท(ยี Bบeสnมchรmรถaนrkะ) ขอบขายของความรูและทักษะใน การปฏบิ ตั งิ านสมรรถนะ มาตรฐานสมรรถนะ (Standardsทักษะทั่วไป ทักษะพนื้ ฐาน (Competent Performance) of Competence) ซ่งึ ใชเปน มาตร (Basic Skills, BS) ฐานของการปฏบิ ตั ิงาน (อาชพี ) ทกั ษะเฉพาะ หรือ มาตรฐานวชิ าชีพ หรอื (Specific Skills, SS) คณุ วฒุ ิวชิ าชีพทกั ษะหลัก ทกั ษะหลัก ทักษะหลัก(Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS)ความรแู กนกลาง ความรูพืน้ ฐาน ความรูเ ฉพาะ(Generic Knowledge, GK) (Basic Knowledge, BK) (Specific Knowledge, SK) ความรูความเขา ใจงาน (Underpinning Knowledge, UPK)Institution Workplaceสถาบันการศกึ ษา ส ถ า น ท่ี ทํ า ง า นกรอบมาตรฐานสมรรถนะ (Standards of Competence) เปน มาตรฐานของการปฏบิ ตั ิงาน ตัวแบบของความรแู ละทกั ษะ และการพัฒนาสมรรถนะ รปู 1.7/3เจตคติ (Attitude) อยใู นแกนแนวลึก เกณฑเปรยี บเทยี บสมรรถนะ โอกาสของความรูแ ละทักษะทอี่ าจ (Benchmark) เกิดข้ึนได จากการจดั การเรียนทักษะทัว่ ไป ทกั ษะพนื้ ฐาน การสอนและการฝกอบรมแบบ (Basic Skills, BS) การปฏบิ ตั งิ านสมรรถนะ ฐานสถาบนั หรอื แบบฐานเนือ้ หา (Competent Performance) (Content-based) ซ่ึงสวนใหญ เปนความรูพ น้ื ฐาน และทกั ษะพืน้ ทักษะเฉพาะ ฐาน และมกี ารฝกปฏบิ ตั งิ าน (Specific Skills, SS) สมรรถนะนอ ยมากทักษะหลกั ทกั ษะหลัก ทักษะหลัก(Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS)ความรแู กนกลาง ความรพู ืน้ ฐาน ความรูเ ฉพาะ(Generic Knowledge, GK) (Basic Knowledge, BK) (Specific Knowledge, SK) ความรูความเขา ใจงาน (Underpinning Knowledge, UPK)Institution Workplaceสถาบันการศึกษา สถานท่ีทํางานการพัฒนาสมรรถนะจากการเรยี นการสอนแบบฐานเนอื้ หา (Content-Based Education) ตัวแบบของความรแู ละทกั ษะ และการพัฒนาสมรรถนะ รูป 1.7/4 โอกาสของความรูและทักษะที่อาจเจตคติ (Attitude) อยูในแกนแนวลึก (เกBณenฑchเ ปmรaียrบkเ)ทียบสมรรถนะ เกดิ ข้ึนได จากการจัดการเรยี นการ ส อ น แ ล ะ ก า ร ฝ ก อ บ ร ม แ บ บ ฐ า นทักษะทัว่ ไป ทักษะพืน้ ฐาน การปฏิบัตงิ านสมรรถนะ สมรรถนะ (Competency-Based) (Basic Skills, BS) (Competent Performance) ซ่ึงใชการปฏิบัติงานจริงเปนฐาน (Work-based) หรอื ใชโครงการเปน ทกั ษะเฉพาะ ฐาน (Project-based) (Specific Skills, SS) ระดับสมรรถนะที่ไดจากการเรียนทักษะหลัก ทกั ษะหลัก ทกั ษะหลัก ก า ร ส อ น ห รื อ ก า ร ฝ ก อ บ ร ม จ า ก(Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) ส ถ า บั น ก า ร ศึ ก ษ า นี้ เ ป น เ พี ย ง benchmark ซง่ึ ยังไมเทา เทียมกับความรูแกนกลาง ความรูพ้นื ฐาน ความรเู ฉพาะ มาตรฐานอาชีพ แตอาจกําหนดเปน(Generic Knowledge, GK) (Basic Knowledge, BK) (Specific Knowledge, SK) มาตรฐานการศึกษาวิชาชีพของผู สําเร็จการศึกษาก็ได ความรูความเขา ใจงาน (Underpinning Knowledge, UPK)Institution Workplaceสถาบันการศึกษา ส ถ า น ท่ี ทํ า ง า นการพฒั นาสมรรถนะจากการฝกอบรมแบบฐานlสมรรถนะ (Competency-Based Training) 1 - 10

ตวั แบบของความรูและทกั ษะ และการพฒั นาสมรรถนะ รปู 1.7/5เจตคติ (Attitude) อยูในแกนแนวลกึ เกณฑเ ปรยี บเทยี บสมรรถนะ โอกาสของความรูและทักษะที่อาจเกิดข้ึน (Benchmark) ไดโดยการพัฒนาสมรรถนะจากโปรแกรมทกั ษะท่วั ไป ทกั ษะพืน้ ฐาน การปรบั ปรุงพัฒนาอยา งตอ เนือ่ ง (CIP; (Basic Skills, BS) การปฏบิ ัตงิ านสมรรถนะ Continuously Improvement Program) (Competent Performance) ทกั ษะเฉพาะ (Specific Skills, SS)ทักษะหลกั ทกั ษะหลัก ทกั ษะหลัก(Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) ความรแู กนกลาง ความรพู นื้ ฐาน ความรูเฉพาะ(Generic Knowledge, GK) (Basic Knowledge, BK) (Specific Knowledge, SK) ความรคู วามเขา ใจงาน (Underpinning Knowledge, UPK)Institution Workplaceสถาบนั การศึกษา สถานที่ทํางานการพฒั นาสมรรถนะจากโปรแกรมการปรับปรุงพัฒนาอยา งตอ เนอื่ ง (CIP) 1 - 11

กจิ กรรม 1 เร่ืองทักษะสวนตัว (Personal Skills) ท่พี งึ มีของครแู ละคณะ ของไทย จากการใหน ้ําหนักความสําคญั โดยบคุ ลากรของภาคสถานประกอบการ และภาคสถาบนั การศกึ ษากลุมท่ี ………………………… สมาชิกกลมุ ชื่อ……………………………………………………………จงใหน้ําหนักในแตล ะรายการ (สดมภ 2 ) (สดมภ 3 ) (สดมภ 4 ) (สดมภ 1 ) ระดบั การใหนํ้าหนัก คะแนน ลําดับความ (คะแนน) เฉลย่ี สําคัญท่ีจัด ทักษะสว นตัว (Personal Skills) จากการให เรียงขน้ึ ของครแู ละคณะ ของไทย g = จําเปน ที่สุด คะแนนโดย e = สําคัญ กลมุ ใหม 1) การวเิ คราะห c = ไมค อ ยสําคัญ 2) การประเมินผล gec 3) การตดิ ตามและการทบทวน gec 4) การวางแผนและการจดั ลําดับความสําคญั gec 5) การตงั้ วตั ถุประสงค gec 6) การบรหิ ารเวลา gec 7) การศึกษาและวิจยั gec 8) การวเิ คราะหต นเอง gec 9) การระบุ การตีความ และการใชความรเู ฉพาะสูก ารปฏิบตั ิ gec 10) การแกป ญ หา gec 11) การสรางสรรค gec 12) การตดั สนิ ใจ gec 13) การจดั การกบั ความขัดแยง gec gec 14) การสรา งความสมั พันธการทํางานทีเ่ กดิ ประสทิ ธิผล กับกลุมบุคคลหรอื รายบุคคลในดา น gec gec • การจัดเตรยี มสือ่ ทเ่ี ขยี นข้ึนทมี่ ปี ระสิทธผิ ล gec • ทักษะในการฟงและการถาม gec • การอธบิ ายความคิดท่ชี ดั เจน gec • การจัดใหม ีการปอ นกลับแบบสรางสรรค gec • การมีสวนรวมกบั การอภิปรายกลุม gec 15) การทํางานกับคนอน่ื อยา งรว มมอื รว มใจ gec 16) การสรา งเครอื ขา ยหรือขายงาน gec 17) การสมั ภาษณ gec 18) การเจรจา gec 19) การบรหิ ารตวั เอง gec 20) การจดั การกับการเปลยี่ นแปลง 21) การนําเสนอและการถายทอดสารสนเทศ1 - 12

หัวขอท่ี 2 การวิเคราะหหนาที่เพื่อกําหนดกรอบมาตรฐานดวยแผนผังแสดงหนาท่ี จะเด็ด เปาโสภา และ มนตรี พรหมเพ็ชร สํานักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชีพ พฤศจิกายน 25482.0 ความนํา ในหัวขอท่ี 1 ไดกลาวถึงแนวคิด และภาพรวมของสมรรถนะและคุณลักษณะท่ีเหมาะสมของผูปฏิบัติ งานวิชาชีพหรืออาชีพใดๆ ในหัวขอนี้จะกลาวถึงนิยามของระดับคุณวุฒิวิชาชีพของประเทศอังกฤษ วาระบุไวอยางไรและมีวิธีกําหนดกรอบของแตละระดับอยางไร เน่ืองจากจะไดนํามาเปนตนแบบใน การพัฒนาระบบคุณวุฒิวิชาชีพของไทยใหเหมาะสมตอไป2.1 มาตรฐานอาชีพและคุณวุฒิวิชาชีพ (Occupational Standards and Vocational Qualifications) ในการปฏิบัติงานอาชีพ งานที่ทําจะตองมีเนื้องาน (Work Content) เพียงพอที่จะนําไปประกอบ อาชีพได ไมวาจะเปนการจางงานหรืออาชีพอิสระ ปริมาณของเน้ืองานดังกลาวท่ีนอยท่ีสุดท่ีใครควร ทําไดคือ Element of Competence (หนวยยอย/งานยอย) จึงจะนับวาเปนการปฏิบัติงานสมรรถนะ หรือ กฤตกรรม (Competent Performance) ที่กอใหเกิด ผลลัพธ (Outcome) ไดในระดับหน่ึงแตยัง ไมลุลวงท้ังงาน อยางไรก็ตาม ในแตละหนวยยอย (element) นี้ยังประกอบดวยข้ันตอนการทํางาน ท่ียอยกวาลงไปอีกและนับเปนขั้นตอนหลัก (Key Step) เมื่อเปนข้ันตอนการทํางานท่ีมีตัวบงชี้คุณ ภาพเรียกวา เกณฑการปฏิบัติงาน หรือ เกณฑผลงาน (Performance Criteria; PC) บางทีก็เรียก วา มาตรฐานการปฏิบัติงาน หรือ มาตรฐานการทํางาน (Performance Standard, Working Standards, or Standard of Work) โดยที่แตละข้ันตอนหลักน้ันอาจมีตัวบงช้ี หรือเกณฑการปฏิบัติ งานอยางนอย 1 รายการ และในแตละรายการอาจประกอบดวยตัวบงช้ียอยเพ่ือแสดงใหเกิดเปน รูปธรรมมากกวาหนึ่งก็ได สําหรับเกณฑการปฏิบัติงานที่ใชในงานอาชีพจริงนี้เรียกวา มาตรฐาน งานอาชีพ (Work-based Standards) หรือ มาตรฐานอาชีพ (Occupational Standards) เนื่องจากหนวยยอยดังที่ไดกลาวขางตนยังเปนงานที่ไมบรรลุทั้งงาน และอาจไมเหมาะสมเพียงพอ ในการนําไปประกอบอาชีพใหดีได เน่ืองจากมีเนื้องานนอยไปหรือเปนงานเพียงบางสวนที่ยังไมเสร็จ สมบูรณไดโดยลําพัง จึงจําเปนตองรวมงานยอยตาง ๆ ท่ีสัมพันธกันเขาดวยกันใหเปนหนวย เรียก วา หนวยสมรรถนะ (Unit of Competence) ดังนั้น หนวยสมรรถนะนี้จึงเปนหนวยมาตรฐานซึ่ง ประกอบดวยปริมาณและคุณภาพของงาน ที่สามารถนําไปใชเปนหนวยนับ หรือวัดสมรรถภาพ (capability) ของผูปฏิบัติงานได โดยนับเปน 1 หนวยสมรรถนะ 2-1

ตัวอยาง 2.1/1 งานรักษาความสะอาดในงานอาชีพหน่ึง มีส่ิงท่ีตองกระทําดังนี้ 1. ทําความสะอาดพื้นท่ีทํางาน, 2. ทิ้งขยะและส่ิงปฏิกูล และ 3. รักษามาตร ฐานอนามัยสวนตัวจงสังเกตวางานทั้ง 3 รายการน้ี เปนงานท่ีปฏิบัติอยูเปนประจําของพนักงานในโรงงานหรือผูประกอบอาชีพโดยท่ัวไป โดยที่แตละงานนั้นยังไมยุงยากซับซอนแตประการใด แตก็มีความจําเปนยิ่ง อีกท้ังยังมีเกณฑของการปฏิบัติงานซ่ึงสามารถประเมินไดวาทําไดมาตรฐานหรือไม ดังน้ัน งานในแตละรายการท่ีกลาวมาน้ีสามารถรวมใหมีเนื้องานมากเพียงพอใหเปนหนวยสมรรถนะ และเขียนเปนขอความหรือขอกําหนด (statement) ของหนวยสมรรถนะไดดังน้ีหนวยสมรรถนะ (Unit of Competence) ที่ 1 หนวยยอย (Element) 1.1 ทําความสะอาดพื้นที่ทํางาน หนวยยอย (Element) 1.2 ทิ้งขยะและสิ่งปฏิกูล หนวยยอย (Element) 1.3 รักษามาตรฐานอนามัยสวนตัวดังนั้น ถาผูใดสามารถปฏิบัติงานหนวยนี้ใหบรรลุไดตามเกณฑการปฏิบัติงาน และทําไดครบทุกรายการของหนวยยอยก็สามารถรับรองไดวา ผูนี้มีสมรรถนะ 1 หนวยสมรรถนะ และถาปฏิบัติงานหนวยสมรรถนะอ่ืน ๆ ไดอีกตามขอกําหนดที่จะไดรับคุณวุฒิวิชาชีพ (VQ) ผูน้ันยอมไดใบรับรองคุณวุฒิของงานน้ันท่ีระดับน้ัน (หนวยสมรรถนะในตัวอยาง 2.2/1 เปนหนวยสมรรถนะหนึ่งในจํานวน 6หนวยของคุณวุฒิ NVQ1 Distributive Operations มีรายการของหนวยสมรรถนะอ่ืน ๆ แสดงท่ีหัวขอ 2.2)สําหรับการเรียก Element of Competence ดวยคําไทยวา หนวยยอย และ งานยอย* น้ันเปนการเรียกอางอิงกับ หนวยสมรรถนะ และ งานเฉพาะ ** ตามลําดับ แตก็เคยเรียกวา สมรรถนะยอยบางในเอกสารที่ไดเผยแพรไปกอนหนาน้ี ท่ีจริงแลว Element of Competence นี้ก็เปนสมรรถนะในระดับหนึ่งเหมือนกัน โดยมีสมรรถนะตาง ๆ ที่เล็กกวาประกอบเขากัน และสามารถแสดงดวยตัวบงชี้หรือเกณฑการปฏิบัติงาน ดังน้ัน จึงเสนอวาคํา Element of Competence น้ีควรเรียกเปนคําไทยวา องคสมรรถนะ หรือ สมรรถนะ หรือ หนวยยอย, สวนคํา Unit of Competence ควรเรียกเปนคําไทยวา หนวยสมรรถนะ หรือ หนวย มากกวาจะเรียกเพียงลําพังวา สมรรถนะ เน่ืองจากคํา สมรรถนะ น้ันเปนคําท่ัวไปที่ใชเรียกสมรรถนะไดหลายระดับดังท่ีไดกลาวมาแลว และ ในมาตรฐานสมรรถนะท่ีจะกลาวในโอกาสตอไปมักมีคํา Unit และ Element ปรากฏอยูเสมอในเอกสารท้ังของอังกฤษและของไทย ดังนั้น ในเอกสารนี้จะเริ่มตนการใชคํา ดังนี้Unit of Competence = หนวยสมรรถนะ Unit = หนวยElement of Competence = หนวยยอยของสมรรถนะ Element = หนวยยอย_______________* งานยอย (Element) ศัพทวิศวกรรมอุตสาหการ** งานเฉพาะ (Task) ศัพทราชบัณฑิตยสถาน ซึ่งเคยบัญญัติคํา ‘Task’ ไววา ‘ช้ินงานเฉพาะ’ ปจจุบันไดบัญญัติใหมวา ‘ชิ้นงาน, ภารกิจ’ แตเนื่องจากคํา ‘งานเฉพาะ’ นี้เปนท่ีรูจักและใชกันแพรหลายในการอาชีวศึกษาแลวจึงควรใชตอไป สวนคําวา ’ช้ินงาน’ อาจทําใหเกิดความสับสนกับบางอาชีพที่ใชคํา ’ชิ้นงาน’ ในความหมายของ‘workpiece’ 2-2

2.2 ระดับของคุณวุฒิวิชาชีพและคํานิยามของคุณวุฒิวิชาชีพ (Levels of Vocational Qualification and the Definitions)1) ระดับของคุณวุฒิวิชาชีพ (Levels of Vocational Qualification) คุณวุฒิวิชาชีพ (VQ) ของประเทศสหราชอาณาจักรด้ังเดิมจัดไว 5 ระดับ • ของอังกฤษ เวลส และไอรแลนดเหนือ คือ NVQ1 – NVQ5 • ของสกอตแลนด คือ SVQ1 – SVQ5 ท้ังสองระบบมีความทัดเทียมกัน อาจเขียนวา ‘N/SVQ’ ซึ่งหมายความวา ‘NVQ หรือ SVQ’ สวนระดับ 4 - 5 นั้นจะมีการปรับระดับใหละเอียดข้ึนหรือเพิ่มระดับมากข้ึน เริ่มต้ังแตวันที่ 1 กันยายน 2004 โดยขณะนี้หนวยงานท่ีรับผิดชอบกําลังดําเนินการปรับใหเปนระดับแบบใหมอยู • คุณวุฒิวิชาชีพของประเทศไทย (TVQ) อาจเทียบเทากับของอังกฤษ แตยังกําลังดําเนิน การ ผูท่ีจะไดรับคุณวุฒิวิชาชีพในแตละระดับจะตองผานการประเมินระดับละประมาณ 10 หนวย lแต ในระดับตน ๆ เชน NVQ1 – 2 พบวาจะกําหนดจํานวนหนวยสมรรถนะไวประมาณ 6 – 8 หนวย แตก็อยูกับลักษณะงานที่ตองการการปฏิบัติงานใหเหมาะสมเพียงพอสําหรับระดับนั้น ๆตัวอยาง 2.2/1 คุณวุฒิวิชาชีพ NVQ1 งานรับ-จายสินคาและวัสดุ กําหนดหนวยที่ตองผาน 6 หนวย NVQ1 Distributive OperationsUNIT 1: Contribute to the Cleanliness and Hygiene in the Working Environment Element 1.1 Clean work surfaces. Element 1.2 Dispose of waste and litter. Element 1.3 Maintain standards of personal hygiene.UNIT 2: Contribute to the Maintaining a Healthy and Safe Workplace. Element 2.1 Implement procedures to deal with accidents and emergencies. Element 2.2 Monitor and report risks. Element 2.3 Lift and Handle goods safely.UNIT 3: Contribute to Maintaining the Security of the Workplace. Element 3.1 Implement procedures to protect people, stock and premises. Element 3.2 Implement procedures to deal with threats to security.UNIT 4: Maintain Relationships in the Workplace.Element 4.1 Co-operate with colleague to achieve work objectives.Element 4.2 Process routine information.Element 4.3 Develop one self in the job.UNIT 5: Maintain Stock to Specified Levels. Element 5.1 Confirm requirements for maintaining stock at specified levels. Element 5.2 Replenish stock to specified levels.UNIT 6: Move Goods and Materials Manually to Designated Locations.Element 6.1 Confirm the requirements for moving goods and materials.Element 6.2 Place specified goods and materials in designed locations. แหลงท่ีมา: Plymouth & South West Co-operative Society Limited แตไดสลับเลขท่ีหนวยเพื่อใชในการอธิบายหนวยท่ี 1 – 4 ขางบนนี้ จะเปนสวนหน่ึงของหนวยบังคับ (mandatory) ในเกือบทุกงานอาชีพระดับ NVQ1 2-3

ตัวอยาง 2.2/2 คุณวุฒิวิชาชีพ NVQ2 งานคาปลีก กําหนดหนวยสมรรถนะที่ตองผานการประเมิน 9 หนวย NVQ2 Retail Operations In order to achieve NVQ Level II Retail Operations you will have to complete 4 mandatory units: UNIT 2: Meet Customers’ Needs for Information and Advice. UNIT 3: Contribute to the Maintenance of Health and Safety in the Workplace. UNIT 4: Contribute to the Security of the Workplace. UNIT 5: Contribute to Effective Working Relations. You will also need to complete 5 units out of the following options: UNIT 1: Display Stock to Specification to Attract Customer Interest and Promote Sales. UNIT 6: Receive and Verify Goods and Materials Entering Storage. UNIT 7: Place Goods and Materials in Storage. UNIT 8: Monitor and Maintain Stock of Items for Sale. UNIT 9: Select Stocks Items and Assemble Orders for Delivery to Individual Customers. (Only Suitable for Home Shoppers) UNIT 12: Identify and Support Improvements to Customer Service and Business Operations. UNIT 13: Provide Goods on Stock on Request. UNIT 14: Process Customer Orders for goods. UNIT 18: Maximise Product Sales UNIT 20: Process Payments for Purchases UNIT 21: Maintain Hygiene Standards in Handling and Storing Food Products. If you have previously completed Distributive Operations Level I /or Customer Service Level II, Some of evidence you gathered for these qualifications can be used for this Qualification. Your assessor will speak to you about this. แหลงท่ีมา: Iceland.co.uk เผยแพรโดย Deeside College หมายเหตุ 1. หนวยยอยของทุกหนวยสมรรถนะนั้นไมไดนํามาแสดงในเอกสารนี้ 2. หนวยสมรรถนะที่ 2 – 5 ขางบนน้ี เปนหนวยบังคับ จํานวน 4 หนวย และตองการหนวย เลือกอีก 5 หนวย จากรายการของหนวยเลือก 1 – 21 3. หนวยสมรรถนะบางหนวยที่เวนขามไป เนื่องจากหนวยนั้นๆ นําไปจัดไวสําหรับ งานอาชีพ ซ่ึงมีชื่อเรียกเปนอยางอื่นท่ีระดับคุณวุฒิ NVQ2 เชนกัน 2-4

2) คํานิยามของคุณวุฒิวิชาชีพ (Definitions of the Levels of Vocational Qualification) (ปรับปรุงวันท่ี 9 พฤศจิกายน 2548 เพื่ออธิบายแนวคิดของการจัดระดับคุณวุฒิ)ระดับคุณวุฒิวิชาชีพ NVQ, TVQ คํานิยามคุณวุฒิ NVQ 4 - 5 ของประเทศอังกฤษท่ีนํามาแสดงนี้ เปนนิยามดั้งเดิมกอนการปรับระดับใหละเอียดข้ึนหรือเพ่ิมระดับมากขึ้น เร่ิมต้ังแตวันที่ 1 กันยายน 2004 ขณะน้ีกําลังดําเนินการ จึงยังไมมีนิยามของระดับใหมมาแสดงในขณะนี้NVQ 5. TVQ สมรรถนะซึ่งเก่ียวกับการประยุกตหลักการพื้นฐานและเทคนิคท่ีซับซอนอาชีพท่ีควบคุมโดยสมาคมวิชาชีพ, ผู ในขอบเขตสําคัญท่ัวทุกบริบท และมักเปนบริบทท่ีไมสามารถคาดคะเนไดชํานาญเฉพาะหรือผูชํานัญพิเศษ และผู มีความเปนอิสระสวนตัวในระดับสูงมาก และมีความรับผิดชอบการทํางาน ของผูอ่ืนและการจัดสรรทรัพยากรท่ีเห็นไดอยางชัดเจน เชนเดียวกับภาระ บริหารระดับอาวุโส รับผิดชอบสวนตัวในการวิเคราะหและวินิจฉัยปญหา การออกแบบ การ(Chartered, professional and senior วางแผน การจัดการ และการประเมินผล management occupations) Competence which involve the application of a significant range of fundamental principles and complex techniques across a wide and often unpredictable variety of contexts. Very substantial personal autonomy and often significant responsibility for the work of others and for the allocation of the substantial resources feature strongly, as do personal accountabilities for analysis and diagnosis, design, planning, execution, and evaluation.NVQ 4, TVQ สมรรถนะในการปฏิบัติงานท่ีใชเทคนิคหรืองานวิชาชีพซ่ึงมีความซับซอน อาชีพทางเทคนิคและผูบริหารระดับ ในขอบเขตท่ีกวางขวางในบริบทตาง ๆ ดวยความรับผิดชอบและความ กลาง เปนอิสระสวนตัวในระดับสูง มักตองรับผิดชอบในการทํางานของผูอื่น และการจัดสรรทรัพยากร(Technical and Junior management occupations) Competence in a broad range of complex, technical or professional work activities performed in a wide variety of contexts and with a substantial degree of personal responsibility and autonomy. Responsibility for the work of others and the location of resources is often present.คุณวุฒิ NVQ 1 – 3 ดังตอไปนี้เปนนิยามด้ังเดิมของประเทศอังกฤษและยังคงใชตอไป ดังน้ันคุณวุฒิ TVQ ของไทยซึ่งเทียบเทากันจึงใชนิยามเดียวกันดังตอไปน้ีNVQ 3, TVQ 3 สมรรถนะการปฏิบัติงานหลากหลายในขอบเขตท่ีกวางขวางในบริบทอาชีพนักเทคนิค, ผูใชฝมือ, ผูใชทักษะหรือความ ตางๆ สวนใหญมีความซับซอนและไมเปนงานประจํา มีความรับผิดชอบ ชํานาญ, และผูควบคุมดูแล หรือหัวหนางาน และความเปนอิสระมากพอสมควร และมักตองควบคุมหรือแนะนําผูอื่น (Technician, craft, skilled and Competence in a broad range of varied work activities performed in a wide variety of supervisory occupations) contexts, most of which are complex and non-routine. There is considerable responsibility and autonomy, and control or guidance of others is often required. NVQ 2, TVQ 2 สมรรถนะการปฏิบัติงานในขอบเขตสําคัญซึ่งมีบริบทหลากหลาย บางงานมี ความซับซอนและไมเปนงานประจํา มีความรับผิดชอบและความเปนอิสระสวนอาชีพผูปฏิบัติงานหรือผูปฏิบัติงานฝมือ ตัวบาง อาจตองทํางานรวมกับผูอ่ืนโดยเปนสมาชิกกลุมหรือคณะไดเสมอ เฉพาะทาง Competence in a significant range of varied work activities performed in a variety of (Operative or semi-skilled contexts. Some of the activities are complex and non-routine, and there is some occupations) individual responsibility and autonomy. Collaboration with others, perhaps through membership of work group or team, may often be a requirement.NVQ 1, TVQ 1 สมรรถนะในการปฏิบัติงานในขอบเขตของงานหลากหลาย ซ่ึงสวนใหญอาชีพงานซึ่งใชทักษะพ้ืนฐาน อาจเปนงานประจําและคาดคะเนได(Foundation skills in occupation) Competence in the performance of a range of varied work activities, most of which may be routine and predictable. 2-5

2.3 การหาที่มาของมาตรฐานโดยวิธีการวิเคราะหหนาที่ (Deriving Standards by Functional Analysis) วิธีที่ใชระบุสมรรถนะตาง ๆ เรียกวา การวิเคราะหหนาที่ (Functional Analysis) เร่ิมตนดวยคํา จํากัดความของ ความมุงหมายหลัก (Key Purpose) ของสาขาอาชีพท่ีระบุมาให การน้ียังมีเทคนิค สําหรับการแยกยอยออกเปนองคประกอบหรือหนาที่ (Functions) [ซึ่งเรียกวา หนาท่ีหลัก (Key Functions)] และเพ่ือการแยกตอไปเปน หนวย และ หนวยยอยของสมรรถนะหรือหนวยยอย (Units and Elements of Competence) แลวจึงกําหนด เกณฑการปฏิบัติงาน หรือ เกณฑกฤต กรรม (Performance Criteria) และขอกําหนดขอบเขต หรือ ขอบเขต (Range Statements) ซึ่ง สัมพันธกันไวในแตละหนวยยอย (Element) อีกทั้งในแตละหนวยยอยยังไดกําหนด ชุดของหลัก ฐานท่ีตองการ (Evidence Requirements) ไวดวยเพ่ืออธิบายลักษณะของการประเมินท่ีจําเปนและ เปนหลักฐานตามเกณฑกําหนดของมาตรฐาน[Functional Analysis – The method used to identify competences is called functional analysis.Beginning with a definition of the key purpose of any given occupational area, it provides atechnique for breaking this down into constituent functions and for further dividing these into unitsand elements of competence. The associated performance criteria and range statements are thendefined for each element. Each element also has a set of evidence requirements attached toexplain what sort of assessment is needed and what evidence is required to meet the standards.]การวิเคราะหหนาที่ ไดพัฒนาข้ึนโดย Department of Employment (NTO) เพ่ือหาที่มาของมาตรฐานและเพ่ือใหมั่นใจวามาตรฐานสมรรถนะท่ีพัฒนาขึ้นโดยองคกรนํา (lead bodies) นั้นสามารถเปรียบเทียบไดดวยรูปแบบ (format) และฐานผลลัพธท่ีคงเสนคงวา (consistently outcome based)อยางไรก็ตามการวิเคราะหหนาที่เปนเพียงวิธีการ (approach) และอาจไมรับประกันผล เน่ืองจากผลลัพธท่ีไดน้ันเปนเพียงแนวคิด (concept) ยังไมใชความแนนอน (certainty)ประการสําคัญ การวิเคราะหหนาท่ีน้ันเปนเครื่องมือในการต้ังคําถาม และการมุงไปท่ีจุดสนใจมากกวาจะเปนวิธีการ ความนาเชื่อถือนั้นข้ึนอยูกับความสามารถของกลุมคณะทํางานที่เขาใจปรัชญาของสมรรถนะ และความสามารถของผูอํานวยความสะดวก (facilitator) ที่จะควบคุมการใหขอมูลของกลุมคณะทํางานในขณะดําเนินการ การวิเคราะหหนาที่นี้ เปนเทคนิคในการจัดระดับชั้น(hierarchy) ของหนาท่ีที่ใชอธิบาย ประเภทของงานอาชีพ (Occupational Areas) ไดดีที่สุด โดยเริ่มตั้งแตการวิเคราะหความมุงหมายโดยรวม หรือความมุงหมายหลัก เร่ือยมาจนถึงการมีสวนสนับสนุนของแตละรายบุคคลที่เติมเต็มความมุงหมายนั้น การวิเคราะหหนาที่ไมใชสมการคณิตศาสตร หากไมเขาใจความตองการของการวิเคราะหสาขาอาชีพแลวก็จะเปนผลทําใหการแยกยอยเกิดความไมเหมาะสม อยางไรก็ตาม การวิเคราะหหนาที่น้ี ไมจําเปนตองใหคําตอบที่ถูกตองเพราะเปนเพียงสารสนเทศที่ตองการเพ่ือตัดสินวาคําตอบควรจะเปนอะไร 2-6

2.4 แนวทางการแบงประเภทของงานอาชีพ หรือประเภทวิชาชีพ (Occupational Areas) เพื่อหาที่มาของมาตรฐานสมรรถนะในระบบคุณวุฒิ โดยวิธีการวิเคราะหหนาท่ีระบบคุณวุฒิ NVQ ไดจัดประเภทงานอาชีพ (Occupational Areas) เปนแบบกวางไว 10 ประเภทดังแสดงในตาราง 2.4/1 ประเภทงานอาชีพนี้มีขอบขายกวางขวางครอบคลุมทั้งภาค (Sector) โดยที่แตประเภทของงานอาชีพนี้สามารถเทียบเคียงกับการจัดประเภทออกเปน หมวดใหญ ของ ILOแสดงในตาราง 2.4/2 ซึ่งจะเปนรูปแบบท่ีเปนสากลและจะใชในประเทศไทยตาราง 2.4/1การจัดประเภทงานอาชีพของคุณวุฒิแหงชาติ NVQ ของประเทศสหราชอาณาจักร(Occupational Areas/Categories of National Vocational Qualifications in the United Kingdom)1. การดูแลที่ดิน พืช และสัตว 1. Keeping the land, plants and animals2. การหาทรัพยากรธรรมชาติ 2. Extraction of natural resources3. งานวิศวกรรม 3. Engineering4. การผลิต 4. Manufacturing5. การขนสง 5. Transportation6. สินคาและบริการ 6. Goods and services7. การบริการสังคมและสุขภาพ 7. Social and Health Services8. การบริการดานการเงินและธุรกิจ 8. Financial and Business Services9. การส่ือสาร 9. Communication10. การพัฒนาความรู 10. Development of knowledgeในระบบคุณวุฒิวิชาชีพ ช่ือคุณวุฒิในแตละระดับใชแสดงเพียงรายการของงานที่สามารถทําไดตามที่กําหนดไว และยังไมใชชื่อของตัวอาชีพ แตอาจนําไปเปนขอมูลในการกําหนดชื่ออาชีพหรือตําแหนงงานอาชีพในลําดับตอไป ดังแสดงในตาราง 2.4/3กรณีไมมีขอมูลของการจัดโครงสรางการจัดแบงประเภทของระบบคุณวุฒิ NVQ ในขณะนี้ อาจใชหลักการของ ILO ตามตารางที่ 2.4/2-3 โดยเริ่มตนท่ี ‘หมวดใหญ’ เปนการใชแทน ‘ประเภทงานอาชีพ’ จากน้ันจึงแยกยอยลงไปจนถึง ‘รายละเอียดกิจกรรมทางเศรษฐกิจ’ ดังน้ีหมวดใหญ หมวดยอย หมูใหญ หมูยอย กิจกรรม รายละเอียดกิจกรรมทางเศรษฐกิจตัวอยาง 2.4/1 คุณวุฒิวิชาชีพ NVQ ’ในตัวอยาง 2.2/1 และ 2.2/2 NVQ1 Distributive Operations และ NVQ2 Retail Operationsคุณวุฒิท้ังสองจัดอยูในประเภทของงานอาชีพ (Occupational Areas/Categories) ประเภทท่ี 6 สินคาและบริการ (Goods and services) ของ NVQ ในตาราง 2.4/1 โดยท่ี • NVQ2 Retail Operations เปนคุณวุฒิของงานคาปลีก ซึ่งเปนงานอาชีพท่ียอยลงมาที่ระดับ หมูใหญ 521 ของหมวดใหญ G (ของ ILO) ดูตาราง 2.4/4 • NVQ1 Distributive Operations เปนคุณวุฒิของงานรับ-จายสินคา ซึ่งเปนงานอาชีพทั่วไป ต้ังแต หมวดใหญ G ไปท่ีหมวดยอย 51 - 52 คือ การขายสง, การขายปลีก ดูตาราง 2.4/4 2-7

ตาราง 2.4/2 ประเภทอุตสาหกรรม (ของงานอาชีพ) ของ ILO ซึ่งจัดแล:แยกยอยไดดังนี้ หมวดใหญ หมวดยอย หมูใหญ หมูยอย กิจกรรม (งาน) โครงสรางการจัดประเภทอุตสาหกรรมตามกิจกรรมทางเศรษฐกิจ หมวดใหญ A เกษตรกรรม การลาสัตว และการปาไม หมวดใหญ B การประมง หมวดใหญ C การทําเหมืองแรและเหมืองหิน หมวดใหญ D การผลิต หมวดใหญ E การไฟฟา แกส และการประปา หมวดใหญ F การกอสราง หมวดใหญ G การขายสง การขายปลีก การซอมแซมยานยนต จักรยานยนต ของใชสวน บุคคลและของใชในครัวเรือน หมวดใหญ H โรงแรมและภัตตาคาร หมวดใหญ I การขนสง สถานท่ีเก็บสินคา และการคมนาคม หมวดใหญ J ตัวกลางทางการเงิน หมวดใหญ K บริการดานอสังหาริมทรัพย การใหเชาและบริการทางธุรกิจ หมวดใหญ L การบริหารราชการและการปองกันประเทศ รวมท้ังการประกันสังคมภาคบังคับ หมวดใหญ M การศึกษา หมวดใหญ N การบริการดานสุขภาพและงานสังคมสงเคราะห หมวดใหญ O การใหบริการชุมชน สังคมและบริการสวนบุคคลอื่นๆ หมวดใหญ P ลูกจางในครัวเรือนสวนบุคคล หมวดใหญ Q องคการระหวางประเทศ และองคการตางประเทศอื่นๆ และสมาชิก (จากแฟม 30 สารบัญอุตสาหกรรม และ รายละเอียดแฟม 33 รายละเอียดโครงสรางอุตสาหกรรม)ตาราง 2.4/3 ตัวอยาง โครงสรางการจัดประเภทอุตสาหกรรม (คลัสเคอร ช้ินสวนยานยนต) รายละเอียดโครงสรางการจัดประเภทอุตสาหกรรมหมวดยอย หมู หมูยอย กิจกรรม รายละเอียดกิจกรรมทางเศรษฐกิจ ใหญหมวดใหญ D การผลิต15 การผลิตผลิตภัณฑอาหารและเครื่องด่ืม--- --- --- --- ---34 การผลิตยานยนต รถพวงและรถก่ึงรถพวง 341 3410 34100 การผลิตยานยนตและเคร่ืองยนต 342 3420 34200 การผลิตตัวถังยานยนต การผลิตรถพวงและรถก่ึง รถพวง 343 3430 34300 การผลิตชิ้นสวนและอุปกรณประกอบสําหรับยาน ยนตและเคร่ืองยนต การผลิต การประกอบ และการเปลี่ยนแปลง สภาพสวนใหญของรถยนตและยานยนตอื่นๆ เชน รถ ยนตสวนบุคคล รถยนตโดยสาร …. (จากแฟม 33 รายละเอียดโครงสรางอุตสาหกรรม) 2-8

ตาราง 2.4/4 ตัวอยาง โครงสรางการจัดประเภทอุตสาหกรรม (คลัสเคอร การตาปลีก) รายละเอียดโครงสรางการจัดประเภทอุตสาหกรรมหมวดยอย หมูใหญ หมูยอย กิจกรรม รายละเอียดกิจกรรมทางเศรษฐกิจหมวดใหญ G การขายสง การขายปลีก การซอมแซมยานยนต จักรยานยนต ของใชสวนบุคคลและของใชใน ครัวเรือน50 การขาย การบํารุงรักษา การซอมแซมยานยนต และจักรยานยนต การขายปลีกน้ํามันเชื้อเพลิงรถ ยนต 501 5010 การขายยานยนต51 การขายสงและการคาเพ่ือคานายหนา ยกเวนยานยนต 511 5110 51100 การขายสงโดยไดรับคาธรรมเนียมหรือโดยการทําสัญญา52 การขายปลีก ยกเวนยานยนตและจักรยานยนต รวมถึง การซอมแซมของใชสวนบุคคลและของใชในครัวเรือน 521 การขายปลีกสินคาทั่วไปในรานคา 5211 การขายปลีกอาหาร เครื่องดื่ม หรือยาสูบในรานคาที่ไม ระบุประเภทสินคา 52111 ซูปเปอรมารเก็ต (Supermarket) 52112 ดิสเคานตสโตร (Discount Store) 52113 รานสะดวกซ้ือ (Convenient Store) 52114 รานขายของชํา (Grocery Store) 522 5220 การขายปลีกอาหาร เครื่องด่ืม และยาสูบในรานเฉพาะ อยางสินคาประเภทนั้น ๆ 52201 รานขายปลีกผักและผลไม (จากแฟม 33 รายละเอียดโครงสรางอุตสาหกรรม)ตาราง 2.4/5 ประเภทของอาชีพ แบงตามวิธีของ ILO การจัดประเภท (มาตรฐาน) อาชีพ (ประเทศไทย) 2544 หมวดใหญ 1 ผูบัญญัติกฎหมาย ขาราชการระดับอาวุโส ผูจัดการ หมวดใหญ 2 ผูประกอบวิชาชีพดานตาง ๆ หมวดใหญ 3 ชางเทคนิค และผูปฏิบัติงานที่เก่ียวของ หมวดใหญ 4 เสมียน เจาหนาท่ี หมวดใหญ 5 พนักงานบริการ พนักงานขายในรานคาและตลาด หมวดใหญ 6 ผูปฏิบัติงานฝมือดานการเกษตรและประมง หมวดใหญ 7 ผูปฏิบัติงานโดยใชฝมือในธุรกิจตาง ๆ หมวดใหญ 8 ผูปฏิบัติงานในโรงงาน ผูควบคุมเครื่องจักร และผูปฏิบัติงานดานการประกอบ หมวดใหญ 9 อาชีพงานพ้ืนฐาน หมวดใหญ 0 ทหาร (จากแฟม 12 สารบัญอาชีพ และ แฟม 13 การจัดประเภทมาตรฐานอาชีพ) 2-9

2.5 การตีความนิยามของคุณวุฒิเพื่อกําหนดกรอบของแตละระดับคุณวุฒิ คุณวุฒิวิชาชีพในแตละระดับใชแสดงสมรรถนะในการปฏิบัติงานตามนิยามท่ีกําหนดไว ช่ือของคุณ วุฒิจึงแสดงเพียงรายการของงานท่ีสามารถทําได และยังไมใชชื่อของตัวอาชีพ ช่ือคุณวุฒิเหลานี้อาจ นําไปเปนขอมูลในการกําหนดตําแหนงงานอาชีพในลําดับตอไปตัวอยาง 2.5/1 จากนิยามของ NVQ1 หรือ TVQ1 กําหนดวา ‘สมรรถนะในการปฏิบัติงานในขอบเขตของงานหลากหลาย ซึ่งสวนใหญอาจเปนงาน ประจําและคาดคะเนได’ จุดเริ่มตนในการกําหนดกรอบของคุณวุฒิระดับนี้ จะตองพิจารณาวางานในระดับนี้ประกอบดวย งานอะไรบางที่เปนไปตามนิยามและช่ือที่จะใชเรียกคุณวุฒิ ? จะเห็นไดวางานประจําในงานอาชีพท่ีพึงไดรับคุณวุฒิจะประกอบดวยสวนท่ี 1 งานซึ่งปฏิบัติเปนประจําวัน (day-to-day work) และเปนงานท่ีทํากันทั่วไปทุกสวนท่ี 2 ภาคอาชีพ เชน งานรักษาความสะอาดของท่ีทํางาน, งานท่ีเกี่ยวกับความปลอด ภัยในการทํางาน, งานที่เก่ียวกับความปลอดภัยของทรัพยสิน, งานที่เก่ียวกับ ความสัมพันธกับเพื่อนรวมงานหรือลูกคา ฯลฯ งานที่ปฏิบัติประจําในขอบเขตของงานท่ีใชเรียกชื่อคุณวุฒิน้ัน ตัวอยางเชน คุณ วุฒิ NVQ1 Distributive Operations (ดูตัวอยาง 2.2/1) จะมีงานท่ีปฏิบัติประจํา ในขอบเขตของการรับ-จายสินคาและวัสดุ (Distributive Operations) เชน งาน รักษาระดับของสต็อก, งานเคลื่อนยายและจัดสินคาและวัสดุ เปนตนดังน้ัน กรอบของคุณวุฒิวิชาชีพระดับ 1 สามารถกําหนดหนวยสมรรถนะของงานตามนิยามดังนี้สวนท่ี 1 จัดใหเปนหนวยแกนกลาง (Core Units) และเปนหนวยบังคับ (Mandatory)สวนท่ี 2 สําหรับระดับน้ี (ระบบ NVQ ไดจัดต้ังมาตรฐานของงานประเภทนี้ไวหลายหนวย เพื่อใหเหมาะ สมเพียงพอและมีความยืดหยุนกับบริบทของงาน โดยจัดรวบรวมไวเปนประเภท เพ่ิมขึ้นจาก 10 ประเภทที่แสดงไวในตาราง 2.4/1 และเรียกประเภทน้ีวา Cross Sector Skills Level 1 จัดใหเปนกลุมของหนวยเลือก (Optional Units) เพ่ือใหเกิดความหลากหลาย และยืดหยุนตามบริบทของงานภายในประเภทงานอาชีพน้ัน (ในระบบคุณวุฒิจะ ตองจัดใหมีหนวยเลือกอยางหลากหลายเพียงพอสําหรับงานในบริบทตาง ๆ ) 2 - 10

ตัวอยาง 2.5/2 จากนิยามของ NVQ2 หรือ TVQ2 กําหนดวา ‘สมรรถนะการปฏิบัติงานในขอบเขตสําคัญซึ่งมีบริบทหลากหลาย บางงานมี ความซับซอนและไมเปนงานประจํา มีความรับผิดชอบและความเปนอิสระสวน ตัวบาง อาจตองทํางานรวมกับผูอื่นโดยเปนสมาชิกกลุมหรือคณะไดเสมอ’ จุดเร่ิมตนในการกําหนดกรอบของคุณวุฒิระดับนี้ จะตองพิจารณาวางานในระดับนี้ประกอบดวย งานอะไรบาง ที่เปนไปตามนิยามและชื่อที่จะใชเรียกคุณวุฒิ ? จะเห็นไดวางานที่ปฏิบัติมีลักษณะและสถานการณ ดังน้ี • งานที่ปฏิบัติประจํา • งานที่มีความซับซอนและไมเปนงานประจํา • มีความรับผิดชอบและความเปนอิสระสวนตัวบาง • อาจตองทํางานรวมกับผูอื่นโดยเปนสมาชิกกลุมหรือคณะไดเสมอสวนท่ี 1 งานซ่ึงปฏิบัติเปนประจําวัน (day-to-day work) ที่ทํากันท่ัวไปทุกภาคอาชีพใน ระดับ 2 (Cross Sector Skills Level 2) เชน งานรักษาความสะอาดของท่ีทํางาน (อาจเปนเพียงการมีสวน), งานท่ีเกี่ยวกับความปลอดภัยในการทํางาน, งานท่ี เก่ียวกับความปลอดภัยของทรัพยสิน, งานท่ีเก่ียวกับความสัมพันธกับเพื่อนรวม งานหรือลูกคา (อาจตองทํางานรวมกับผูอ่ืน โดยเปนสมาชิกกลุมหรือคณะได เสมอ), งานสําคัญอื่นท่ีตองกําหนดไวในคุณวุฒิระดับ 2 และใชช่ือคุณวุฒินี้ ฯลฯสวนท่ี 2 งานที่มีความซับซอนและไมเปนงานประจํา และมีความรับผิดชอบและความเปน อิสระสวนตัวบาง งานเหลาน้ีเร่ิมเปนงานเฉพาะทางที่มีขอบขายที่หลากหลายตาม บริบทของงานที่แยกตัวจากประเภทงานอาชีพ เชน งานคาปลีก (ตัวอยาง 2.2/2): ซ่ึงมีงานตาง ๆ จัดไวทั้งส้ิน 11 หนวยสมรถนะ ถาผูท่ีปฏบิ ัติงานและประเมินผาน 5 หนวยจาก 11 หนวยน้ี ก็จะไดรับคุณวุฒิ NVQ2 งานคาปลีก จะเห็นไดวาในขอบขายของงานคาปลีกระดับ 2 จะประกอบดวยงานเฉพาะทาง หลายดาน เชน งานสตอก งานบริการลูกคา งานจัดเรียงสินคา ฯลฯดังนั้น กรอบของคุณวุฒิวิชาชีพระดับ 2 สามารถกําหนดหนวยสมรรถนะของงานตามนิยามดังน้ีสวนที่ 1 จัดใหเปนหนวยแกนกลาง (Core Units) และเปนหนวยบังคับ (Mandatory) สําหรับระดับนี้ ประกอบดวยหนวยสมรรถนะจาก Cross Sector Skills Level 2 และหนวยสมรรถนะท่ีงานสําคัญอ่ืนที่กําหนดไวในทุกคุณวุฒิของงานระดับ 2 นี้สวนที่ 2 งานที่มีความซับซอนและไมเปนงานประจํา และใหผูปฏิบัติงานมีความรับผิดชอบ และความเปนอิสระสวนตัวบาง งานเหลาน้ีเร่ิมเปนงานเฉพาะทางที่มีขอบขายที่ หลากหลายตามบริบทของงานที่แยกตัวจากประเภทงานอาชีพ จัดใหเปนกลุมของ หนวยเลือก (Optional Units) เพื่อใหเกิดความหลากหลายและยืดหยุนตามบริบท ของงานภายในประเภทงานอาชีพนั้น 2 - 11

2.6 แผนผังแสดงหนาที่ (Functional Map)การเขียนแสดงหนาที่ตาง ๆ จากการวิเคราะหหนาท่ีดวยแผนภาพหรือแผนผัง เรียกวา การเขียนแผนผังแสดงหนาที่ (Functional Mapping) สวนผลท่ีไดหรือส่ิงที่ใชแสดงคือ แผนผังแสดงหนาที่(Functional Map) หรืออาจเรียกส้ัน ๆ วา ‘ผังหนาท่ี’ แผนผังนี้มีโครงสรางเปนแผนภาพตนไม(tree diagram) ซ่ึงแยกแขนงออกเปนอันดับ (order) หรือ ระดับช้ัน (Tier) ได 5 ช้ัน ดังตัวอยางแสดงในรูปตัวอยาง 2.6/1 (ปรับปรุงวันท่ี 22 พฤศจิกายน 2548)(1) (2) (3) (4) (5)***ช้ันที่ 1 (Tier 1) ชั้นที่ 2 (Tier 2) ช้ันท่ี 3 (Tier 3) ช้ันท่ี 4 (Tier 4) ช้ันท่ี 5 (Tier 5)6th –6.5th OWU**** 4th – 4.5th OWU 3rd – 3.5th OWU 2nd – 2.5th OWU 5th –5.5th OWU หนวยสมรรถนะ หนวยยอยความมุงหมายหลัก บทบาทหลัก หนาที่หลัก (Elements of Competence) (Units of Competence)(Key Purpose) (Key Roles) (Key Functions)ความมุงหมายหลัก 10 บทบาทหลัก 101 หนาที่หลัก 1011 หนวยสมรรถนะ 1011.1 หนวยยอย 1011.2 หนวยยอย 1012 หนวยสมรรถนะ 1012.1 หนวยยอย 1012.2 หนวยยอย 1012.3 หนวยยอย 102 หนาท่ีหลัก 1021 หนวยสมรรถนะ 1021.1 หนวยยอย 1021.2 หนวยยอย 1022 หนวยสมรรถนะ 1022.1 หนวยยอย 1022.2 หนวยยอย 1023 หนวยสมรรถนะ 1023.1 หนวยยอย 1023.2 หนวยยอย 20 บทบาทหลัก 201 หนาที่หลัก 2011 หนวยสมรรถนะ 2011.1 หนวยยอยForm FM 01 + FM 02 2011.2 หนวยยอย*** Tier (ช้ันที่) เปนอันดับ (order) ของการแยกยอยส่ิงใดจากชั้นเริ่มตน (ชั้นที่ 1) ออกเปนช้ันที่ 2, ช้ันที่ 3,…ช้ันที่ n ตามอันดับ สําหรับการวิเคราะหหนาที่ของกลุมงานอาชีพขนาดใหญ ใหเริ่มตนที่ ความมุงหมายหลัก เปนชั้นท่ี 1, บทบาทหลักเปนชั้น ท่ี 2, หนาที่หลักเปนช้ันที่ 3, หนวยสมรรถนะ เปนชั้นที่ 4, และหนวยยอย เปนช้ันท่ี 5**** OWU = Order - Work Unit เปนระบบการจัดอันดับของงานโดย M. E. Mundel โดยเร่ิมตนจากงานที่ทําท่ีเล็กท่ีสุด คือการ เคล่ือนท่ี (Motion) เปนหนวยของงานอันดับที่ 1 (1st OWU) เมื่อเคล่ือนที่ไปมาทําใหงานสําเร็จเปนบางสวนแตยังเปนสวน ยอยหรือกฤตกรรม (Performance) จึงนับเปนหนวยของงานอันดับท่ี 1.5 (1.5th OWU) เมื่อรวมกฤตกรรมตาง ๆ เขาดวย กันเปนหนวยยอยของสมรรถนะ (Element of Competence) จึงนับเปนหนวยของงานอันดับท่ี 2 - 2.5 (2nd – 2.5th OWU) ซึ่ง เปนงานยอยท่ีมีขอบเขต (Range) ของงานตั้งแต 1 ขึ้นไป 2 - 12

2.7 หลัก 3 ประการในการวิเคราะหหนาท่ีในการวิเคราะหหนาที่มีหลักการอยู 3 ประการคือ1) การวิเคราะหหนาที่เปนวิธีการเขาสูจากบนลงลาง* (Functional analysis is the top-down approach)มาตรฐานสมรรถนะ ใชฐานความสามารถในการปฏิบัติงานในระดับท่ีคาดหวังของสถานที่ทํางานในกรณีที่ตองการระบุมาตรฐานสมรรถนะนี้ใหในรูปของผลลัพธ (Outcomes) ผูจัดตั้งมาตรฐาน (Standards-setter) ตองเขาใจความมุงหมายโดยรวมในตัวเองของสถานที่ทํางานนั้น ไปยังสรรพส่ิงซ่ึงมีสวนสนับสนุนผลลัพธท้ังหมดนั้น ดังน้ันการวิเคราะหหนาที่จึงเริ่มตนจากวิเคราะหขอกําหนดของความมุงหมายหลัก (Key Purpose Statement) และใหคิดเปนกระบวนการวาอะไรจะเกิดข้ึนเปนสิ่งแรก ส่ิงที่สอง และสิ่งตอ ๆ ไป ดังแสดงในรูป 2.7/1ความมุงหมายหลัก บทบาทหลัก เขียนเปนลําดับกระบวนการท่ีเกิด (Key Purpose) (Key Roles) จากวิเคราะหความมุงหมายหลัก 10 บทบาทที่ 1ความมุงหมายหลัก 20 บทบาทที่ 2 30 บทบาทท่ี 3 99 บทบาทอื่นท่ี บทบาทนี้อาจอยูนอกเหนือ สนับสนุนความมุงหมาย กระบวนการท่ีวิเคราะห หลักรูป 2.7 /1 แสดงการแยกยอยความมุงหมายหลักออกเปนบทบาทหลักจากการเร่ิมตนท่ีความมุงหมายหลัก ใหหาคําตอบจากคําถามดังน้ี What other outcomes have to be achieved to fulfil the key purpose statement? What has to be done to achieve the key purpose statement?หรือ สรุปเปนคําถามเดียววา“ผลลัพธหรือส่ิงใดที่ตองทํา เพ่ือใหบรรลุขอกําหนดของความมุงหมายหลัก ?”_________________ * วิธีการเขาสูจากบนลงลาง หมายถึง การไปเริ่มตนท่ีสวนบนของระดับชั้น (hierarchy) ในท่ีน้ีระดับชั้นสวนบน คือความมุงหมายหลัก สวนระดับลางลางถัดลงไปตามลําดับ คือ บทบาทหลัก หนาท่ีหลัก หนวยสมรรถนะ และ หนวยยอย 2 - 13

คําถามดังกลาวยอมตองการคําตอบของสิ่งตาง ๆ ซ่ึงเปนผลลัพธท่ีเกิดขึ้นอยางเปนกระบวนการสามารถจัดเรียงวาสิ่งใดหรือผลลัทธใดเกิดเปนสิ่งแรกและถัด ๆ ไป (บทบาท 10, 20, 30,…)และเม่ือนําผลลัพธใด (เชน บทบาท 10) มาวิเคราะหตอก็จะไดผลลัพธเรียงเปนลําดับตามท่ีไดคิดไวใหเปนกระบวนการ คือ หนาที่หลัก 101, 102, 103, …เม่ือวิเคราะหตอไปอีกจนถึงถึงผลลัพธท่ีเปนหนวยและหนวยยอย ก็จะทําใหเกิดเปนผลลัพธท่ีเปนกระบวนการปฏิบัติงานสมรรถนะท้ังในแตละระดับช้ัน (Tier) และทุกระดับชั้น สามารถเขียนเปนแผนผังแสดงหนาที่(Functional Map) ได ช้ันที่ 1 (Tier 1) ชั้นที่ 2 (Tier 2) ชั้นที่ 3 (Tier 3) ชั้นที่ 4 (Tier 4) ชั้นท่ี 5 (Tier 5)ความมุงหมายหลัก หนวยยอย บทบาทหลัก หนาที่หลัก หนวยสมรรถนะ (Elements of (Key Purpose) (Key Roles) (Key Functions) (Units of Competence) Competence)ความมุงหมายหลัก 10 บทบาทหลัก 101 หนาที่หลัก 1011 หนวยสมรรถนะ 1011.1 หนวยยอย 1012 หนวยสมรรถนะ 1011.2 หนวยยอย 102 หนาที่หลัก 1021 หนวยสมรรถนะ 1012.1 หนวยยอย 1011.2 หนวยยอย 1011.2 หนวยยอย 1021.1 หนวยยอยรูป 2.7 /2 แสดงการแยกยอยความมุงหมายหลักออกเปนบทบาทหลักตัวอยาง 2.7/1 ขอกําหนดหรือขอความของความมุงหมายหลัก ระบุไววา “พัฒนาศักยภาพของมนุษยเพ่ือชวยเหลือองคการและรายบุคคลใหสัมฤทธ์ิ ตามวัตถุประสงค” . จุดเริ่มตนของการวิเคราะห ใหใชเทคนิคการต้ังคําถามเพื่อหาคําตอบโดยมุงไปท่ีขอความของความมุงหมายหลัก แลวพิจารณาเปนสวน ๆ ไป ดังนี้ 1) พิจารณาขอความ ‘ศักยภาพของมนุษย เพ่ือชวยเหลือองคการและรายบุคคล’ แลวตั้งคําถามเปนขอๆ ดังนี้ • ตองการศักยภาพทางดานใด ? • ตองการปริมาณเทาไร ? • ตองการศักยภาพระดับไหน ? • จะทราบความตองการดังกลาวไดอยางไร ? 2 - 14

2) พิจารณาขอความ ‘พัฒนาศักยภาพของมนุษย’ • จะพัฒนาศักยภาพของมนุษยดวยวิธีการใดที่ดีที่สุด ? • วิธีการที่ดีท่ีสุดท่ีเลือกใชมีข้ันตอนดําเนินงานอยางไร ? • จะจัดการกับวิธีการนี้อยางไร ? 3) พิจารณาขอความ ‘พัฒนาศักยภาพฯ ใหสัมฤทธ์ิตามวัตถุประสงค’ • จะทราบความสัมฤทธ์ิตามวัตถุประสงคไดอยางไร ? • มีวิธีการใดที่จะทําใหมั่นใจวาจะเกิดความสัมฤทธิ์ตามวัตถุประสงคน้ัน ? . ผลลัพธข้ันตนท่ีไดจากการวิเคราะห จากขอกําหนดของความมุงหมายหลัก เม่ือแยกยอยในระดับตอไปเปนบทบาทหลักจะ ไดบทบาทหลักท่ีเกี่ยวกับ 1) การระบุความตองการจําเปนในการพัฒนาชองวางของทักษะ 2) วิธีการพัฒนาที่เลือก คือ การพัฒนาโดยตรง เชน การฝกอบรม การใหศึกษาตอ และการพัฒนาทางออมโดยสนับสนุนใหเกิดการพัฒนาตนเองอยางตอเน่ือง ฯลฯ โดยจะตองมีการวางแผนการพัฒนา การออกแบบหลักสูตร การสรางสื่อ ฯลฯ 3) การวัดหรือประเมินผลสัมฤทธ์ิของการพัฒนาศักยภาพ และการดําเนินการใดๆ เชน การตรวจติดตาม ที่ทําใหมั่นใจวาจะเกิดความสัมฤทธ์ิตามวัตถุประสงค . ขอเสนอแนะในการวิเคราะหลําดับตอไป รายการของผลลัพธที่ไดในขอ ข. สามารถใชประโยชนในการดําเนินการข้ันตอไป คือ นําไปกําหนดบทบาทหลักโดยเขียนเปนขอความตามรูปแบบกําหนด หลังจากนั้นจึงนํา บทบาทหลัก มาต้ังคําถามเพื่อกําหนดหนาที่หลัก และดําเนินการในทํานองเดียวกันตอ ไปจนถึงระดับหนวยยอย2) การวิเคราะหหนาที่ตองระบุหนาที่ท่ีแตกตางกัน (Functional analysis must identify discrete functions) การวิเคราะหหนาท่ีเปนการระบุหนาที่ตาง ๆ ออกจากบริบทของตําแหนงงาน (Job context) หนาที่งานตาง ๆ สามารถถายโอนกันไดดังตัวอยางเชน ในภาคการออกอากาศภาพยนตรและวี ดีโอ ชางเทคนิคหองปฏิบัติการภาพยนตร, ผูฉาย, และผูชวยชางกลอง บุคคลเหลานี้จะตอง รับ และบันทึก, ดําเนินการ, บรรจุหีบหอวัสดุฟลมภาพยนตรและขนสง บุคคลเหลาน้ีปฏิบัติหนาที่ที่ คอนขางแตกตางเหตุผลและบริบท แตหนาที่ของเขาน้ันเหมือนกัน (คําชี้แจงเพ่ิมเติมของขอความนี้คือ ในแผนผังแสดงหนาที่จะกําหนดหนาที่ที่แตกตางกันไว แต ละหนาท่ีเปนหนาที่หลักขององคการซ่ึงมีผูปฏิบัติหนาที่นั้น ๆ หลายคน ผูปฏิบัติหนาที่จะปฏิบัติ ในบริบทท่ีแตกตางกัน ดังน้ันขอความของหนาที่หลักจึงกําหนดไวแบบเปนกลาง ๆ ไมระบุวา เปนของผูใดผูหน่ึงหรือของอาชีพใดโดยเฉพาะ ตัวอยางเชน คนไทยทุกคนมีหนาท่ีปกปอง ประเทศชาติ คนไทยในท่ีน้ีอาจเปนผูท่ีมีสัญชาติไทยหรือตางดาวท่ีพํานักในประเทศไทย คน ไทยเหลาน้ีอาจเปนทหาร ตํารวจ พลเรือน พอคา นักบวช นักเรียน ฯลฯ ตางทําหนาท่ีในการปก ปองประเทศในบริบทที่แตกตางแตเปนหนาท่ีเดียวกัน) 2 - 15

3) การวิเคราะหหนาที่ตองรักษารูปแบบของการใชถอยคําหรือขอความ (Functional analysis must maintain its wording format) การวิเคราะหหนาที่น้ันมีการเขียนประโยคในรูปแบบเฉพาะตัวซ่ึงตองทําตาม โครงสรางของขอ ความในทุกระดับชั้นนับตั้งแตความมุงหมายหลักลงมาจนถึงหนวยยอย จะตองเขียนในรูปของ กริยา – กรรม - เง่ือนไข (Verb-Object-Condition) รูปแบบดังกลาวน้ันถือวามีความสําคัญมาก เพ่ือใหแนใจวา • ไดระบุผลลัพธตาง ๆ ไว (ปองกันการลืม หรือคิดไมได หรือคิดไมถึง) • มีความคงเสนคงวาในการรักษารูปแบบการเขียนไดตลอดท้ังโครงการจัดต้ังมาตรฐาน • ไดระบุไวอยางชัดเจนวาสิ่งใดที่จะทําไดจริง และการจัดระดับชั้นน้ันมีความสมบูรณ ในเชิงตรรกของแตละระดับ การใชถอยคําตามแบบแผน เชน การใชรูปแบบเฉพาะตัวของการเขียนขอความ หรือ ขอ กําหนด เปนวินัยหรือขอควรปฏิบัติที่ตองกระทําอยางประณีต เพ่ือใหมาตรฐานท่ีกําหนดเปน เครื่องมือในการประเมินตามท่ีควรจะเปนและเปนมาตรฐานสมกับท่ีไดเรียกตัวเองไว และท่ี สําคัญคือ เปนตัวบงช้ีในข้ันตนวาผูจัดต้ังมาตรฐานนั้นมีมาตรฐานการทํางาน ท่ีนาจะสามารถ ดําเนินโครงการจัดตั้งมาตรฐานใหลุลวงไปไดไดตลอดรอดฝง2.8 รากฐานของการวิเคราะหหนาที่ (The Fundamentals of Functional Analysis) ในการวิเคราะหหนาที่มีหลักเบ้ืองตนในการเขียนดังน้ี 1) ขอความหรือขอกําหนดความมุงหมายหลัก (The Key Purpose Statement) ขอความหรือขอกําหนดของความมุงหมายหลัก เปนส่ิงแรกท่ีผูจัดต้ังมาตรฐานจะตองกระทําให แลวเสร็จกอนการดําเนินการในข้ันตอไป แตการเขียนขอความดังกลาวน้ีเพียงขอความเดียวก็ เปนจุดเริ่มเร่ิมตนของกิจกรรมกลุมท่ีพบปญหาและอุปสรรคอยางมาก สาเหตุเกิดจากส่ิงดังตอ ไปน้ี (1) ความมุงหมายหลัก โดยทั่วไปจะมีความเปนนามธรรมสูง จึงอาจทําใหคณะ ทํางานไมสามารถนึกถึงองคประกอบตาง ๆ ที่ประกอบเขากันเปนความมุงหมาย หลักหนึ่งเดียวได (2) ผูจัดตั้งมาตรฐาน อาจยังไมสามารถระบุผลลัพธท่ีเกิดข้ึนจริงภายในองคการของ แตละระดับชั้นไดในขณะท่ีดําเนินการกลุม ท้ังผลลัพธที่อยูในระดับช้ันเดียวกัน และระดับช้ันถัด’ไป ดังน้ัน เม่ือนึกไมออกก็ทําใหการดําเนินกิจกรรมกลุมติดขัด หรือพยายามสอดใสสิ่งท่ีไมใชเนื้อแทเขาไปปะปน ทําใหขอความของความมุง หมายหลักนั้นพะรุงพะรัง อาจมีการใชขอความท่ีเลื่อนลอย ขอความที่เปนแบบ รักพี่เสียดายนอง ขอความที่ไมจําเปนจะตองระบุก็ระบุเพราะกลัวไมรูไมเห็นไม เขาใจ ขอความท่ีเปนภาษาพูด ขอความท่ีเปนภาษาดอกไม เปนตน 2 - 16

(3) ขอความของความมุงหมายหลัก น้ันตองเขียนเปนความเรียงซึ่งมักเปนประโยค เชิงซอนและตองเขียนใหกะทัดรัดชัดเจน อีกท้ังมีรูปแบบเฉพาะที่ตองปฏิบัติ ตาม จึงทําใหการเขียนขอความนี้กลายเปนเรื่องเครียดในชวงแรกของกิจกรรม กรรมกลุม สาเหตุอาจเปนเพราะความยากของการเขียนขอความน้ันเอง หรือ ความไมสันทัดทางภาษา (4) วิธีการวิเคราะหตามขั้นตอนที่วา ใหเขียนขอความของความมุงหมายหลักให เสร็จกอนจึงคอยดําเนินการลําดับตอไปนั้น อาจเปนวิธีที่ไมคอยมีประสิทธิภาพ มากนัก จากประสบการณการทํากิจกรรมกลุมแนะนําวา ใหเขียนควบคูกันไป ระหวางขอความของความมุงหมายหลักและบทบาทหลัก โดยเร่ิมรางรายการของ บทบาทหลักกอนเพราะมีความเปนรูปธรรมกวา อีกทั้งสามารถเปรียบเทียบกัน ไดในแตบทบาทหลักเพ่ือปรับแกใหมีความทัดเทียมกัน และจัดใหเปนองค ประกอบของกระบวนการตามท่ีกลาวไวในหลักขอที่ 1 ของหลัก 3 ประการปญหาการเขียนขอความของสมรรถนะและมาตรฐานนั้นคอนขางจะเปนปญหาสากล โดยที่ปญหาที่เกิดมักเกิดในทํานองเดียวกัน เชน • ในสหรัฐอเมริกาเมื่อกวา 20 ปมาแลว การเขียนขอความสมรรถนะมักมีภาษาดอกไม ปะปนไป จวบจนปจจุบัน การเขียนขอความสมรรถนะของบุคคลกลุมใหมก็ยังเกิด ปญหาในทํานองเดียวกันกับเม่ืออดีต แตมีบางสถาบันไดพัฒนาไปไดมาก • ในประเทศไทย มีการเขียนมาตรฐานไวในหลักสูตรทั้งของการศึกษาข้ันพื้นฐานและการ อาชีวศึกษา ซ่ึงผูเขียนมาตรฐานในหนวยงานเดียวกันตางก็เขาใจหลักการเขียนมาตร ฐานผิดแผกกันไป บางก็คิดเดาเอาเอง บางก็จะไปแบบของตนแบบน้ัน ตางคนตางไป กันคนละทิศคนละทาง จากการสังเกตโดยรวมพอจะสรุปไดวายังไมถึงข้ันมาตรฐาน • ในประเทศอังกฤษ การเขียนมาตรฐานสมรรถนะเมื่อ 10 กวาปมาแลว ก็เริ่มเกิดปญหา ในการเขียนของผูจัดตั้งมาตรฐานในบางภาคของอาชีพ กลาวคือ ไมไดเขียนตามรูป แบบที่วางไว บางก็ยังเขียนแบบเดิมๆ บางก็เขียนแบบหวน ๆ จนเกินไป คงสําคัญผิด วาเปนความกะทัดรัด ดังน้ันผูอานมาตรฐานซ่ึงจะไดรับขอมูลจากหลายแหลง จะตองใช ดุลยพินิจในการอานมาตรฐานหรือนํามาใชดวยตัวอยาง ปญหาท่ีเกิดขึ้นในกิจกรรมกลุมการเขียนมาตรฐานสมรรถนะในประเทศอังกฤษ เฉพาะที่เปนสวนของความมุงหมายหลัก (จากเอกสารอางอิง 5 ของ Chris Lloyd หนา 72) แปลความไดวา “ขอความของความมุงหมายหลัก (key purpose statement) นั้นเปนศูนยรวมสําหรับการแยกยอยทั่วทั้งหมดของหนาท่ี (functions) มันควรระบุใหอยูในรูปของผลลัพธที่สมเหตุสมผลสําหรับส่ิงที่มีอยูจริงขององคการของทาน ที่ทานอยู ณ ท่ีน้ีเพื่อทําหรือทําใหบรรลุ ขอความของความมุงหมายหลักนั้นคลายกับขอความของภาระหนาที่ (mission) (แตของไทยยังคงใชคํากอนศัพทบัญญัติวา พันธกิจ) แตทานตองไมอางอิงเปนภาษาดอกไม (flowery claims)ที่มักมีขอความเชน ‘ความพึงพอใจของลูกคาระดับโลก (world class customersatisfaction)’ ขอความซ่ึงเปนขอกําหนดการประเมินน้ี จะไมมีความหมายอะไรจนกวากําลังคนท้ังหมดไดสนองทุกมาตรฐานไดจริงตามที่จะกําหนดไวในโครงการจัดตั้งมาตรฐานของทานทานอยูที่น่ีไมใชเพ่ือสรางความพึงพอใจของลูกคา 2 - 17

(วลีที่คณะทํางานกลุมหน่ึงเรียกวา ‘คณิกาโวหาร’) หรือสรางแตผลประโยชนเพียงอยางเดียว แตทานอยูท่ีนี่เพื่อหาแนวคิดของผลลัพธท่ีครอบคลุมและควรใชอางอิงไดในทุกองคการ”(“The key purpose statement is the focus for the entire breakdown of functions. It shouldin outcome terms the reason for your organisation’s extistence; what your are here to do,or achieve. It is likened to a mission statement, but you do not need the flowery claimsthat these often contain such as “world class customer satisfaction’. This evaluativestatement means nothing until the the whole of your workforce is actually meeting theevery standards that will be laid down by your project. You are not here to createcustomer satisfaction (a phrase that one working group called ‘the prostitute statement’)or profit alone – that is taking the idea of an outcome too far and could be claimed bymost organisation.”)2) ตัวอยางรูปแบบ กริยา – กรรม - เง่ือนไข (Verb-Object-Condition Format) ในการเขียนขอความแสดงสมรรถนะในระดับตาง ๆ ในแผนผังแสดงหนาท่ี (Functional Map) ขอความที่เขียนจะตองอยูในรูป กริยา – กรรม - เง่ือนไข โดยเร่ิมใชตั้งแตขอความของความมุง หมายหลัก (Key Purpose) ไปจนถึงหนวยยอย (Element) สําหรับขอความของความมุงหมาย หลักสามารถแสดงสวนประกอบไดดังตัวอยางตัวอยาง 2.8/1 ขอความของความมุงหมายหลัก ของภาคการฝกอบรมและพัฒนา ระบุไววา‘Develop human potential to assist organisations and individuals to achievetheir objectives’‘พัฒนาศักยภาพของมนุษยเพื่อชวยเหลือองคการและรายบุคคลใหสัมฤทธ์ิตามวัตถุประสงค’ รูปแบบของ กริยา-กรรม-เง่ือนไข (Verb-Object-Condition) ของความมุงหมายหลัก‘Develop human potential to assist organisations and individuals to achieve their objectives’‘พัฒนา ศักยภาพของมนุษย เพื่อชวยเหลือองคการและรายบุคคลใหสัมฤทธิ์ตามวัตถุประสงค Original Active Verb/phrase Object (What) Condition/Context Sector 1. develop 1. human 1. to assist organisationsTraining and potential 2. to achive theirDevelopment กริยา/วลีแสดงการ กระทํา 2. individuals objectives ภาค 1. พัฒนา กรรม/อะไรที่ถูก เงื่อนไข/บริบทการฝกอบรม กระทํา และพัฒนา 1. เพื่อชวยเหลือองคการ 1. ศักยภาพของ 2. ใหสัมฤทธิ์ตามวัตถุ มนุษย ประสงค 2. รายบุคคล 2 - 18

ตัวอยาง 2.8/2 ความมุงหมายหลัก ของภาคการออกอากาศภาพยนตรและวีดีโอ กําหนดไวดังนี้ ‘Create, provide, and disseminates radio, film, television and electronic productions for general and specific audiences’ ‘สรางสรรค จัดหา และเผยแพรวิทยุ ภาพยนตร โทรทัศน และผลงานสื่อ อิเล็กทรอนิกสสําหรับผูชมผูฟงทั่วไปและเฉพาะเจาะจง’รูปแบบของ กริยา-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object-Condition) ของความมุงหมายหลัก‘‘Create, provide, and disseminates radio, film, television and electronic productions for general and specific audiences’‘‘สรางสรรค จัดหา และเผยแพรวิทยุ ภาพยนตร โทรทัศน และผลงานสื่ออิเล็กทรอนิกสสําหรับผู ชมผูฟงท่ัวไปและเฉพาะเจาะจงOriginal Active Object (What) Condition/ContextSector Verb/phraseBroadcast, 1. Create, 1. radio, film, 1. for general andfilm and video provide, and television and specific audiences disseminate electronic productionsภาค กริยา/วลีแสดงการ กรรม/อะไรที่ถูกกระทํา เงื่อนไข/บริบท กระทําการออกอากาศ 1. สรางสรรค จัด 1. วิทยุ ภาพยนตร โทร 1. สําหรับผูชมผูฟงท่ัวภาพยนตรและวี หา และเผยแพร ทัศน และผลงานสื่อ ไปและเฉพาะดีโอ อิเล็กทรอนิกส เจาะจงคําถาม1) ขอความ “ใหสัมฤทธิ์ตามวัตถุประสงค” ในตัวอยาง 2.6/1 น้ัน ถาไมเขียนไวจะมีผล กระทบอยางไรกับบทบาทหลัก ตอบ ………………………………………………………………………………2) ขอความ “สําหรับผูชมผูฟงทั่วไปและเฉพาะเจาะจง” ในตัวอยาง 2.6/2 น้ัน ถาไมเขียนไวจะ มีผลกระทบอยางไรกับบทบาทหลัก ใหยกตัวอยางขอความท่ีเขียนในทํานองน้ีมา 2 ขอ ความ ตอบ ……………………………………….………………………………………… ขอความท่ี 1 …………………………….…………………………………………… ขอความที่ 2 ……………………..…………………………………………………… 2 - 19

คําแนะนําสําหรับพัฒนาขอกําหนดความมุงหมายหลัก • ใหกลุมระดมสมองรูปแบบของ กริยา-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object-Condition) บนแผนพับ ดังแสดงในตารางตัวอยาง • รวบรวมขอกําหนดความมุงหมายหลักไวบนแผนพับแผนเดียวและอภิปรายเพ่ือคัดคําหรือ วลีท่ีไมตองการออกที่ละรายการจนเหลือขอความของความมุงหมายหลักที่ดีท่ีสุดสรุป ความมุงหมายหลัก • เปนจุดที่ตองมุงความสนใจ • เขียนในรูปแบบของ กริยา-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object-Condition) • ไมมีเรื่องการเมืองเกี่ยวของ2) บทบาทหลักและหนาที่หลัก (Key Roles and Key Functions) บทบาทหลัก (Key Roles) เกิดจากการแยกยอยความมุงหมายหลักใหเกิดระดับช้ันถัดลงไปคือ ที่ระดับชั้นที่ 2 บทบาทหลักน้ีจะประกอบดวยหนาที่หลัก (Key function) ซ่ึงเปนระดับชั้นท่ี 3 ในแผนผังแสดงหนาท่ี ในบางอาชีพอาจมีบทบาทในหลายดานทําใหมีจํานวนมาก (อาจถึง 7 บทบาท) ในขณะที่บาง อาชีพอาจมีบทบาทเพียงบทบาทเดียว จึงทําใหขอความท่ีเขียนเหมือนขอความของความมุง หมายหลัก ดังนั้นจึงละเวนไมเขียนแสดงบทบาทหลักโดยขามไปเขียนแสดงหนาที่หลัก ท้ังนี้ เกิดจากอาชีพที่นํามาวิเคราะหหนาที่ดังกลาวอาจมีความเฉพาะเจาะจงสูงหรือเปนสวนยอยของ กลุมอาชีพอ่ืน ในบางอาชีพใชทางออก เชน Key Purpose of Roles 2 - 20

ตัวอยาง 2.8/3 แผนผังแสดงหนาท่ี (Functional Map) : สวนที่ 1แสดงความมุงหมายหลัก บทบาทหลัก และ หนาท่ีหลัก (Key Purpose and Main Areas)(1) (2) (3)ความมุงหมายหลัก บทบาทหลัก หนาที่หลัก(Key Purpose) (Key Roles) (Key Functions)พัฒนาศักยภาพ 10 ระบุความ 101 ระบุความตองการการฝกอบรมและพัฒนาของมนุษยเพื่อ ตองการจําเปน ขององคการชวยเหลือองค การฝกอบรม การและราย และพัฒนา 102 ระบุความตองการเรียนรูของรายบุคคล บุคคล 20 วางแผนและ 201 ออกแบบยุทธศาสตรการฝกอบรม ใหสัมฤทธ์ิ ออกแบบ และพัฒนาสําหรับองคการ ตามวัตถุ การฝกอบรม ประสงค และพัฒนา 202 ออกแบบโปรแกรมการฝกอบรมและพัฒนา 203 ออกแบบและผลิตสื่อการเรียนหมายเหตุ 30 จัดการฝกอบรม 301 ดําเนินการฝกอบรมและพัฒนาในเอกสารแปลฉบับนี้ และพัฒนาอาจแปลงอักษรนํา 302 อํานวยความสะดวกดานการเรียนหนาขอความบทบาท 40 ทบทวน กับรายบุคคลและกลุมบุคคลหลักดังนี้ ความกาวหนา A = 10 และประเมิน 401 เฝาติดตามและทบทวนความกาวหนา B = 20 ผลสัมฤทธ์ิ C = 30 402 ประเมินผลสัมฤทธิ์รายบุคคล D = 40 50 ปรับปรุงประสิทธิผล E = 50 403 ประเมินผลสัมฤทธ์ิของสมรรถนะ การฝกอบรมและ แบบรายบุคคล พัฒนาอยางตอเนื่อง 501 ประเมินประสิทธิผลของการฝกอบรมและ 90 บวกกับหนวยตาง ๆ พัฒนาภายในองคการ ทางดานการจัดการ 502 ประเมินประสิทธิผลของโปรแกรมการฝก และใหคําปรึกษา อบรมและพัฒนา และการแนะแนว บุคคล โดยรวมเขา 901 (หนวยสมรรถนะตาง ๆ นํามาจากภาค เพ่ือการไดรับคุณวุฒิ (sector) อ่ืน เรียกวา imported units) 902 2 - 21

ในขณะดําเนินการวิเคราะห อาจพบปญหากรณีของขอความ 2 ขอความ คือ ขอความ A และ ขอความ B ซ่ึงอาจเปนไดถึง 9 กรณีท่ีอาจมีการวางขอความ แตจะมีกรณีที่ถูกตองเพียงกรณีเดียวสวน 8 กรณีท่ีเหลือนั้นยอมไมถูกตอง ดังแสดงในตัวอยางดังน้ีตัวอยาง 2.8/4 กรณีที่ บทบาทหลัก หนาท่ีหลัก หนวยสมรรถนะ 1A B B A B 2B A 3 A, B A, B A 4 A, B 5A A 6 7B B 8 9(ถาขอความ A เปนบทบาทหลัก และ ขอความ B เปนหนาท่ีหลัก กรณีที่ถูกตองคือ กรณีที่ 1สวนอีก 8 กรณีท่ีเหลือนั้นไมถูกตอง)ตัวอยาง 2.8/5 ตัวอยางน้ีเพื่อแสดงใหเห็นงายขึ้นจากส่ิงท่ีเปนจริงในชีวิติประจําวัน สมมุติวา A คือ เขตบางเขน B คือ แขวงทาแรง ก็อาจเปนไดถึง 9 กรณีเชนกัน แตจะมีกรณีท่ีถูกตองเพียงกรณีเดียวคือ กรณีที่ 6 สวนอีก 8 กรณีที่เหลือนั้นยอมไมถูกตอง ดังแสดงในตัวอยางดังน้ี กรณีที่ บทบาทหลัก หนาที่หลัก หนวยสมรรถนะ (จังหวัด) (อําเภอ/เขต) (ตําบล/แขวง) 1 บางเขน ทาแรง 2 ทาแรง บางเขน 3 บางเขน, ทาแรง 4 บางเขน, ทาแรง 5 บางเขน ทาแรง 6 บางเขน ทาแรง 7 ทาแรง บางเขน 8 ทาแรง บางเขน 9 บางเขน, ทาแรงจากประสบการณการประชุมปฏิบัติการ พบวาผูวิเคราะหหนาที่มักจะนํางานเล็กไปวางไวที่งานใหญกวา เชนนํางานระดับหนวยสมรรถนะไปเร่ิมตนวางไวที่ชองบทบาทหลัก เม่ือวิเคราะหตอก็อาจจะไดหนวยยอยและตองนําไปใสไวท่ีชองหนาที่หลัก เม่ือวิเคราะหหนวยยอยตอก็อาจจะไดขั้นตอนท่ีเปนงานขนาดเล็กมากและตองใสไวท่ีชองหนวยสมรรถนะ จากน้ันก็มักจะแยกยอยตอไปไมได 2 - 22

สรุป บทบาทหลักและหนาท่ีหลัก • เขียนในรูปแบบของ กริยา-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object-Condition) • ในแตละระดับช้ันเม่ือรวมกันแลวตองสนองขอกําหนดของระดับชั้นที่สูงกวา • ไดผานการทบทวนและสลับเปลี่ยนโยกยายใหเหมาะสม • สามารถเขียนขอความนําหนาวา ‘(ผูปฏิบัติ) จะตองสามารถ …’ (‘the person should be able to …’) ได แตเปนหลักสากลที่รูกันท่ัวไปแลวจึงละไวไมตองเขียน3) หนวยยอยและหนวยสมรรถนะ (Elements and Units) หนวยยอย (Elements/Elements of Competence) เปนระดับช้ันสุดทายของการวิเคราะหหนา ท่ี ประกอบดวยขอความหรือขอกําหนดซ่ึงแตละรายบุคคลจะตองทําได ไมวาความสําเร็จของ การกระทําดังกลาวจะเก่ียวกับการทํางานกับผูอื่นหรือทํางานอยูในทีม หนวยยอย (Elements/Elements of Competence) ในระบบคุณวุฒิ NVQ น้ีอาจเทากับงาน เฉพาะ (Task) สวนใหญในระบบของ DACUM แตบางหนวยยอยก็เล็กกวาหรือเทากับงานยอย ของงานเฉพาะท่ีเปนงานท่ีมีเน้ืองานมากก็มี หนวยยอย (Elements/Elements of Competence) มีองคประกอบสนับสนุนคือ • เกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) • ขอบเขตหรือขอกําหนดขอบเขต (Range Statement) • หลักฐานท่ีตองการ (Evidence requirements) ไดแก หลักฐานการปฏิบัติงาน และหลัก ฐานสนับสนุนหรือหลักฐานดานความรู • แนวทางการประเมิน (Assessment Guidance) นอกจากนั้น ระบบคุณวุฒิวิชาชีพ NVQ ยังมีสารสนเทศท่ีใชกําหนดกรอบแตละหนวยยอย ซ่ึงพัฒนาโดย Department for Education and Skills ประกอบดวย • มาตรฐานการทํางาน(แหงชาติ) (National Standard of Work) ไดมีการระบุขอมูล เกี่ยวกับเกณฑการปฏิบัติงาน โดยกําหนดเปนมาตรฐานไวอาจเปนมาตรฐานการปฏิบัติ และหรือมาตรฐานของผลลัพธ • ทักษะหลัก (Key Skills) ไดระบุทักษะหลักดานตาง ๆ สําหรับแตละมาตรฐาน ปจจุบัน ระบบคุณวุฒิไดระบุทักษะหลักทางดานการสื่อสารและการคิดคํานวณไวแลว เรียกวา Literacy/Numeracy National Standard (แปลงายๆ ไวกอนวา มาตรฐานการรูหนังสือ และการคิดคํานวณแหงชาติ).มาตรฐานเหลาน้ีเทียบเคีบงไดกับมาตรฐานชวงชั้นในหลัก สูตรขั้นพื้นฐานและระดับ ปวช. อยางไรก็ตาม เม่ือไดเปรียบเทียบสาระดังกลาวก็พบ ชองวาง (Gap) ท่ีเปนลางบอกวาหลักสูตรน้ีใหตรากตรําเสี้ยมสอนอยางไรคนไทยใน อนาคตก็ไมมีวันที่แขงขันกับนานาชาติได การปฏิรูปจึงเปนเพียงการใหมีงานทําในการ เปลี่ยนชื่อจากหมวดวิชามาเปน Strand ใหแลดูเก ทันสมัย และงงเลนเทานั้น เนื้อใน แทบไมมีอะไรใหม เนื่องจากยังติดยึดกับการคิดแบบเดิมที่มัดตัวเองใหแนน พบวา 2 - 23

ชองวางของการส่ือสารท่ีตองการความเปนสากล เชน สารสนเทศเชิงคณิตศาสตรจาก ส่ือกราฟก สื่อเชิงตัวเลข และ สื่อที่เขียนเปนลายลักษณอักษร (Mathematical information from a variety of graphical, numerical and written materials) น้ันยังไม มีปรากฏในมาตรฐานของไทยท่ีมีชัดเจนในเร่ืองดังกลาวแตประการใด สําหรับสารสนเทศเชิงตัวเลขน้ันสวนใหญเปนสัญนิยม หรือสัญลักษณท่ีมีหลักเกณฑเพื่อ ความเปนสากล นาหนักใจกับความคิดอานของนักวิชาการในบานเราที่แมจะทํางานมา เกือบช่ัวชีวิตและอยูในตําแหนงงานระดับสูงเพียงใดก็ตาม ก็ยังไมเขาใจส่ิงเหลานี้ อาจเปน เพราะไมมีโอกาสไดเรียนรูมาแตกอน เน่ืองจากไมมีการบรรจุลงไวในหลักสูตรของบานเรา หรือไมไดเปดหูเปดตาดูโลกภายนอก ประการสําคัญมักฉวยโอกาสกับนโยบาย จึงดิ้นรนไป ในหนทางของการพัฒนาคนท่ีผิดพลาดในเรื่องน้ีจนเกินไป ตัวอยาง เชน • มาตรฐานกระดาษ A4 ก็ใหเขียนเพื่อแสดงความรักชาติวา A๔ • เกรดความแข็งของไสดินสอ ใหเขียนเพื่อแสดงความรักชาติวา ๔H, ๓H, ๒H, H, HB, B, ๒B, ๓B เปนตน • ระบบ ISO 9001-2000 ก็ใหเขียนเพื่อแสดงความรักชาติวา ISO ๙๐๐๐-๒๐๐๐ • อะไหลวิทยุมีรหัส T382CR3 ก็ใหเขียนเพื่อแสดงความรักชาติวา T๓๕๒CR๓ เลขเหลาน้ีเปนเลขที่มีความสวยงามและสอดคลองกับคําไทย แตก็ตองรูจักใชใหเหมาะสม และถูกกาละเทศะ เนื่องจากเลขเหลานี้มีความศักด์ิสิทธ์ิ เลขท่ีมีลักษณะคลาย ๆ น้ันเริ่มมี ใชกันมาตั้งแตยุคขอมเรืองอํานาจ ถึงแมปจจุบันขอมจะดําดินหายไปก็ยังท้ิงเปนมรดกท่ีคง กระพันอยูในประเทศกัมพูชา คนเขมรเขียนเลขเหลานี้ไดวิจิตรสวยงามมาก ดังน้ันถาจะ พัฒนาเยาวชนไทยใหแขงขันกับนานาชาติแลว การมามัวแปลงรหัสแปลงเลขสากลใหเปน ตัวเลขดังกลาว เชื่อวาในอนาคตชาติของเราจะไปสูชาติใดได ?หนวยสมรรถนะ (Units of Competence) เปนการรวมหนวยยอยตาง ๆ ท่ีสัมพันธกันเขาดวยกันเพ่ือใชแสดงเปนรายการของมาตรฐานสมรรถนะ ในแผนผังแสดงหนาท่ี หนวยสมรรถนะจะอยูท่ีระดับช้ันเหนือกวาหนวยยอย แตในกระบวนการวิเคราห แนะนําวา เพื่อใหการวิเคราะหกระทําไดงายข้ึนใหกําหนดหนวยยอยใหไดกอนแลวจึงรวบรวมหนวยยอยเขากันเปนหนวยสมรรถนะภายหลัง จํานวนของหนวยยอยท่ีรวมเขาดวยกันตั้งแต 2 ข้ึนไป (ไมควรเกิน 4)หนวยสมรรถนะ (Unit) ของ ระบบ NVQ น้ันมีบางหนวยท่ีมีเพียงหนวยยอย (Element) ท้ังนี้อาจเกิดมาจากเหตุผลหลายอยาง เชน • เปนหนวยซ่ึงมีเพียง 1 หนวยยอยจากองคความรูท่ีเขียนไวแตดั้งเดิม ซ่ึงมีเน้ืองานนอย เพียงเทาหนวยยอย และยังไมมีหนวยยอยอื่นมารวมเขากัน ใหเปนหนวยสมรรถนะท่ี สมบูรณตามรูปแบบได หรือรอใหมีหนวยยอยอ่ืนเกิดขึ้นเสียกอน • เปนหนวยซ่ึงมีเพียง 1 หนวยยอยท่ีเทียบเทาไดกับหนวยสมรรถนะ แตผูที่กําหนดไวไม สามารถเขียนใหอยูในรูปของหนวยสมรรถนะตามหลักเกณฑได • เปนหนวยซึ่งมีเพียง 1 หนวยยอยท่ีมีความสมบูรณครบถวน หนวยดังกลาวนี้ใชบูรณาการ ไปกับหนวยสมรรถนะอื่นท้ังหนวย 2 - 24

ตัวอยาง 2.8/6 แผนผังแสดงหนาที่ สวนที่ 2 แสดงหนาที่หลัก หนวยสมรรถนะ และหนวยยอย แผนผังแสดงหนาท่ี (Functional Map) : สวนที่ 2 แสดงหนาที่หลัก หนวยสมรรถนะ และหนวยยอย (Functional Map of the Units and Elements of Competence) (3) (4) (5) หนาที่หลัก หนวยสมรรถนะ หนวยยอย(Key Functions) (Units of Competence) (Elements of Competence) 101 1011 ระบุความ 1011.1 ทบทวนจุดหมายและวัตถุประสงค ระบุความตองการการฝก ตองการ เชิงยุทธศาสตรขององคการอบรมและพัฒนา ขององคการ ทรัพยากรมนุษย 1011.2 ระบุขอกําหนดความตองการทรัพยากร มนุษยขององคการ ขององคการ 1012 กําหนดราย 1012.1 ระบุการมีสวนสนับสนุนเพ่ือการพัฒนา ละเอียดการมี องคการของการฝกอบรมและพัฒนาใน สวนสนับสนุน ปจจุบัน ของการฝกอบ รมและพัฒนา 1012.2 ระบุการมีสวนสนับสนุนเพ่ือการพัฒนา เพื่อการพัฒนา องคการของการฝกอบรมและพัฒนาท่ี องคการ อาจเกิดข้ึนได 1012.3 พิจารณากําหนดจุดหมายและวัตถุ ประสงคขององคการสําหรับการฝกอบ รมและพัฒนา 1012.4 เพิ่มพันธกรณีเพ่ือการสนับสนุนการ พัฒนาองคการของการฝกอบรมและ พัฒนา 1013 ระบุความ 1013.1 รวบรวมสารสนเทศเพ่ือการวิเคราะห ตองการ ความตองการจําเปนในการฝกอบรม จําเปนในการฝก และพัฒนาขององคการ อบรมและ 1013.2 วิเคราะหสารสนเทศความตองการจํา พัฒนา เปน องคการ ในการฝกอบรมและพัฒนาขององคการ (หนวย A13 เดิม) 1013.3 กําหนดรายละเอียดความตองการจํา เปน ในการฝกอบรมและพัฒนาองคการ 2 - 25

หลังจากไดวิเคราะหหนาที่จนไดรายการหนวยสมรรถนะซึ่งปนของผูปฏิบัติงานตําแหนงใด ตําแหนงหน่ึง งานในทํานองดังกลาวอาจมีผูปฏิบัติงานท่ีมีความแตกตางในขอบของพฤติการณ (circumstance) ซ่ึงเปนผูปฏิบัติงานในระดับแตกตางออกไป ก็สามารถกระทําไดงายโดยกําหนด ใหเปน หนวยขนาน (Parallel units) หนวยขนานน้ีมักคลายกับหนวยดั้งเดิมแตมีความแตกตาง บาง เชน ชื่อหนวย หนวยยอย เกณฑการปฏิบัติงาน ขอบเขต และหลักฐานที่ตองการโดยเฉพาะ อยางย่ิงทางดานความรูและความเขาใจ ตัวอยาง คือ หนวย 1011 และ 1013 ในแผนผังแสดง หนาที่ โดยท่ีหนวย 1011 เปนงานวางยุทธศาสตรการฝกอบรมและพัฒนา NVQ 5 (สําหรับนัก บริหารยุทธศาสตร) สวนหนวย 1013 เปนงานพัฒนาทรัพยากรมนุษย NVQ 4 (สําหรับนักพัฒนา ทรัพยากรมนุษย)ตัวอยาง 2.8/7 หนวยสมรรถนะ(Unit) 1013 ระบุความตองการจําเปนในการฝกอบรมและพัฒนาองคการ หนวยยอย (Element) 1013.1 รวบรวมสารสนเทศเพื่อการวิเคราะหความตองการจําเปนการฝกอบรมและพัฒนาขององคการ เกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria, PC) : ก) ความมุงหมายของการวิเคราะหความตองการจําเปนของการฝกอบรมและพัฒนามีความชัดเจนและ ไดตกลงกันไว ข) วิธีการรวบรวมสารสนเทศมีความเหมาะสมกับชนิดของการวิเคราะหที่ใช ค) ผูมีสวนรวมไดรับ แนวทางท่ีเหมาะสม เกี่ยวกับหลักเหตุผลสําหรับขอกําหนดที่ตองการของ กระบวนการรวบรวมสารสนเทศ ง) วิธีการรวบรวมสารสนเทศไดกําหนดรายละเอียดไวอยางชัดเจนและไดตกลงไวกับทุกคณะหรือกลุม บุคคลที่เก่ียวของ จ) วิธีการรวบรวมสารสนเทศไดใชอยางถูกตอง ฉ) สารสนเทศไดรวบรวมข้ึนตามกรอบเวลาและทรัพยากรท่ีไดตกลงกันไว ช) สารสนเทศไดดําเนินการตามกฎของการรักษาความลับและความปลอดภัยท่ีกําหนด ขอบเขต (Range Statement) : 1) ชนิดของสารสนเทศ: เชิงคุณภาพ, เชิงปริมาณ 2) สารสนเทศไดรวบรวมโดยวิธีการ: การตรวจสอบ, การสํารวจ, การใชแบบสอบถาม, การสัมภาษณ 3) สารสนเทศครอบคลุม: ทักษะและสมรรถนะท่ีเปนอยูในปจจุบัน, ชนิดของงาน, ความตองการของงาน, ความตองการของ รายบุคคล 2 - 26

ตัวอยาง 2.8/7 (ตอ) หนวยยอย 1013.1 (ตอ) หลักฐานท่ีตองการ (Evidence Requirements): หลักฐานการปฏิบัติงาน ที่ตองการ (The Performance Evidence Required): PE1 ลป. 1 สารสนเทศที่ใชในการวิเคราะหความตองการจําเปนการฝกอบรม PE2 ลป. 2 รายงานกรรมวิธีการรวบรวมสารสนเทศ หลักฐานความรูที่ตองการ (The Knowledge Evidence Required) หรือ ความรูท่ีตองการ (Underpinning Knowledge; UPK) : KE1 ลร. 1 หลักการ, กระบวนการ และวิธีการวิเคราะห ความตองการจําเปนการฝกอบรม KE2 ลร. 2 คาใชจายและผลประโยชนของวิธีตาง ๆ กันในการรวบรวมสารสนเทศ KE3 ลร. 3 เทคนิคการสํารวจ KE4 ลร. 4 เทคนิคการสัมภาษณ และชนิดการสัมภาษณแบบตาง ๆ กัน KE5 ลร. 5 นโยบายองคการดานการรักษาความลับ KE6 ลร. 6 การใชเทคโนโลยีสารสนเทศที่สามารถเปนไปไดในการรวบรวมสารสนเทศ แนวทางการประเมินสําหรับผูประเมินหนวยยอยน้ี (Guidance to Assessors of this Element) 1 1 เกณฑการปฏิบัติงาน ขอ (ค): “แนวทางที่เหมาะสม” สามารถจัดเตรียมไดในรูปการ เขียนเปนลายลักษณอักษรและ/หรือ ทางวาจา หนวยยอย 1013.1 นอกจากนี้ แตละหนวยสมรรถนะยังตองมีขอสรุปหนวย (Unit Summary) 2 - 27

2.9 หลักการเขียนขอความในรูปของ กริยา-กรรม-เง่ือนไข (Verb-Object-Condition) เปนส่ิงสําคัญที่สุดในการเขียนมาตรฐาน เน่ืองจากใชในการส่ือสารความหมายระหวางผูเกี่ยวของ รูปแบบของขอความตั้งแตความมุงหมายหลักจนถึงหนวยยอยสําหรับมาตรฐาน ตอง เขียนในรูป กริยา-กรรม-เงื่อนไข (verb-object-condition format) หรือ ประกอบดวย 3 สวน ตัวอยาง “นวดฝาเทาเพ่ือสุขภาพ” สามารถอธิบายไดดังนี้ • สวนที่ 1 คํากริยา หรือ วลีแสดงการกระทํา (active verb/phrase) ซึ่งแสดงสมรรถนะใน ปฏิบัติการผลิตหรือบริการ (จากตัวอยาง “นวด” เปนกริยาแสดงสมรรถนะในการบริการ) • สวนท่ี 2 กรรม หรือ สิ่งท่ีถูกกระทํา (object) อาจเปนมนุษยหรือบุคคล (people) ที่ไดรับ การบริการ หรือ ขอมูล (data) เพ่ือการตัดสินใจ หรือส่ิงของหรือผลิตภัณฑ (thing or product) ซึ่งรวมถึงสิ่งมีชีวิตอ่ืนนอกเหนือจากมนุษยท่ีเกิดจากการผลิตหรือไดรับการ บริการ บางคร้ังส่ิงท่ีถูกกระทําเหลาน้ีอาจมีคําวิเศษณที่เปนคุณศัพทท่ีใชบงบอกใหชี้ชัด เรียกวา (qualifier) (จากตัวอยาง “ฝาเทา” เปนสิ่งท่ีไดรับการบริการ ซึ่งหมายถึงฝาเทาของมนุษยโดยปริยาย ไมวาผูรับบริการนั้นจะมีเทาก่ีขางก็ตาม) • สวนที่ 3 เงื่อนไข หรือ บริบท (condition/context) หรือบางทีก็นิยมเรียกวา สถานการณ (situation) ใชสําหรับระบุการดําเนินการใหเกิดสมรรถนะใหมีความชัดเจนภายใตเงื่อนไข ดังกลาว (จากตัวอยาง “เพ่ือสุขภาพ” เปนเงื่อนไขซึ่งทําใหเกิดขอบเขต (range) เชน ตามตํารับ ไทย, ตามตํารับจีน, หรือวิธีสมัยใหม เปนตน แตถาตองการเง่ือนไขที่ช้ีเฉพาะ อาจระบุให ชี้ชัดขึ้นก็ได เชน “เพ่ือสุขภาพตามตําหรับไทย” หรือ “ตามตํารับไทยเพ่ือสุขภาพ” แลวแต จะเห็นวาเหมาะสม) ดังน้ันขอความ “นวดฝาเทาเพื่อสุขภาพ” จึงเปนขอความในรูป กริยา-กรรม-เง่ือนไข ที่ถูกตอง นอกจากนั้นยังประกอบดวย ความรูและทักษะที่ซอนตัวเองอยูในขอความของสมรรถนะน่ันคือ การ นวดฝาเทาเพ่ือสุขภาพ ซึ่งผูนวดจะตองมีความรูเกี่ยวกับสรีระของฝาเทา วิธีการนวดตามตํารับ ตางๆ ที่ดีและปลอดภัย สวนทางดานทักษะก็คือการนวดที่ถูกวิธีตามขั้นตอนของตํารับน้ันๆ ปจจุบัน ผูระกอบอาชีพนวดเพื่อสุขภาพน้ีไดนําสินคาตัวเดิมมาใหบริการลูกคาคือ นวดตัวเพ่ือสุข ภาพ ทําใหเพ่ิมปริมาณของลูกคาเนื่องจากเพ่ิมทางเลือกไวบริการ 2 - 28