teachingoutsidethebox-room

วางดิสเพลย์สินค้าในตลาดให้บริษัทไอศกรีม ส่งหนังสือพิมพ์ลอส แอนเจลีสไทมส์ ขับรถรับส่งเอกสาร และรับสอนพิเศษให้เด็กร่ำ�รวย ในเบเวอลีฮิลส์ ผมเกลยี ดงานทกุ อยา่ งท่ีว่ามาน่ี แต่ผมต้งั ใจเด็ดเดย่ี ว ที่จะแสดงให้เดก็ ๆ เหน็ วา่ เราตอ้ งท�ำ งานหนักเพือ่ จะได้มีชวี ิตทด่ี ีในวนั ขา้ งหนา้ ผมไดข้ อ้ สรปุ สามขอ้ จากการท�ำ งานพเิ ศษ ขอ้ แรก เดก็ นกั เรยี น ของผมควรมีสว่ นจ่ายบา้ งเวลาทผ่ี มพาพวกเขาไปทศั นศกึ ษา ถ้าคณุ ให้ อะไรใครเปล่าๆ เขามักจะไม่ได้อะไรจากสิ่งที่คุณให้ แม้แต่นักเรียนที่ ยากจนทีส่ ดุ ของผมกย็ งั ลงขันช่วยค่าเดนิ ทาง ไม่วา่ จะเปน็ เงิน 1 หรือ 100 ดอลลาร์ ข้อสอง ผมไดเ้ รียนรู้วา่ การท�ำ งานหลายๆ อย่างท�ำ ให้ เสยี สุขภาพไม่เว้นแม้แต่คนทแ่ี ข็งแรงที่สุด ร่างกายผมทรุดโทรม ถึงผม จะมเี งนิ พาเดก็ ไปทต่ี า่ งๆ แตผ่ มกป็ ว่ ยหรอื หมดเรยี่ วหมดแรงเกนิ กวา่ จะ ท�ำ หน้าท่นี �ำ เท่ยี วใหด้ ไี ด้ ขอ้ สดุ ทา้ ย ผมไดเ้ รยี นรวู้ า่ เราไมไ่ ดอ้ ยโู่ ดดเดย่ี วในสถานการณ์ แบบน้ี มมี ลู นธิ แิ ละองคก์ รชมุ ชนตา่ งๆ รวมทง้ั บคุ คลทว่ั ไปทพี่ รอ้ มจะให้ เงินอุดหนนุ แตข่ อบอกว่า ผู้อปุ ถมั ภอ์ าจลงั เลที่จะใหเ้ งนิ ชว่ ยเหลอื การ เดินทาง อย่างน้อยๆ ในตอนเร่ิมต้น เพราะมองว่าให้ผลในระยะสั้น เทา่ นน้ั คณุ จะขอทนุ เพอ่ื จดั ซอื้ สงิ่ ของทใ่ี ชไ้ ดน้ านๆ อยา่ ง คอมพวิ เตอร์ เครือ่ งดนตรี และเครอื่ งมอื วทิ ยาศาสตร์ ไดง้ ่ายกวา่ เสียอีก ไมว่ า่ กรณี ใด ผู้อุปถัมภ์จะไม่ให้เงินแก่ห้องเรียนใด เว้นแต่โรงเรียนนั้นจะได้ ข้ึนทะเบียนเป็นองค์กรไม่แสวงผลกำ�ไรอย่างเป็นทางการตามมาตรา 501(c) (3) ไวก้ ับรัฐแลว้ เทา่ นนั้ การขึ้นทะเบียนเป็นองค์กรไม่หวังผลกำ�ไรมีค่าใช้จ่าย เรื่องน้ี นกั กฎหมายสามารถจดั การให้คณุ ได้ ในกรณขี องผม เทวดาประจำ�ตวั ของผม ศิษย์เก่าชื่อแมตต์ พาร์โลว์ เป็นหัวเร่ยี วหัวแรงดำ�เนินการให้ แมตต์จบจากมหาวิทยาลัยเยล ตอนนี้เขาเป็นถึงศาสตราจารย์ทาง กฎหมาย แมตตเ์ คยเปน็ และยงั คงเปน็ พลงั ผลกั ดนั ทอ่ี ยเู่ บอ้ื งหลงั กองทนุ ของคณะละครเชกสเปยี รแ์ ห่งโฮบารต์ แต่ถา้ คณุ ไมม่ ีเพอ่ื นอยา่ งแมตต์ คุณอาจจะลองติดตอ่ สำ�นักงานกฎหมายดู เผอ่ื วา่ จะพอหานกั กฎหมาย ใจดีมาทำ�งานนีใ้ หค้ ุณโดยคิดคา่ เหนอ่ื ยเพยี งเลก็ น้อยได้252 ครูนอกกรอบ กับ หอ้ งเรียนนอกแบบ

พอคุณมีสถานะเป็นองค์กรไม่หวังผลกำ�ไรแล้ว จงมุ่งความสนใจไปที่ห้องเรียนแต่อย่างเดียว อย่าเพิ่งคิดถึงการเดินทางไกลๆในชว่ งปีสองปแี รก จงสร้างห้องเรยี นให้เปน็ แหลง่ เรยี นรู้ทม่ี หัศจรรย์เม่ือผู้ท่ีอาจจะให้การอุปถัมภ์มาเห็นการเรียนการสอนในห้องของคุณพวกเขาอาจจะอยากชว่ ยคณุ ตามทคี่ ณุ ตอ้ งการ จงใชเ้ งนิ ทนุ ในชว่ งแรกๆในการซ้ือหนงั สือ คอมพิวเตอร์ และวัสดุอุปกรณท์ างวิทยาศาสตรเ์ พ่มิเติม การจัดซื้อถุงมือเบสบอลให้เด็กๆ เป็นลงทุนท่ีคุ้มค่ากว่าการพาเด็กๆ ไปดูเกมเบสบอล ในฐานะครทู ท่ี ุ่มเท คุณมีเวลาหลายปที ่จี ะวางโปรแกรมทศั นศึกษาดๆี เดก็ ๆ ในหอ้ งผมไมค่ ่อยไดอ้ อกไปเทีย่ วมากนักในชว่ งแรก เพราะผมมวั แตย่ ่งุ อยกู่ บั การสร้างหอ้ งเรียนในฝันเรียกว่าตัง้ แตพ่ น้ื จรดเพดานเลยปวอระชวิงัตติศนั าสดต.ี ซร.ี ส์ หรัฐฯ และอ่ืนๆ อกี มากมาย บรรดาครอบครัวและโรงเรียนชอบไปเยี่ยมชมเมืองหลวงของประเทศเรา หอ้ งผมกไ็ ปทุกปี ต่อไปนเ้ี ปน็ เคล็ดลับบางประการในการวางแผนการเดินทางไปวอชิงตันท่ีเกิดจากการลองผิดลองถูกของผมมาหลายปีไปเมื่อไรดี อาจเป็นเรอ่ื งยาก แต่จงพยายามไปในชว่ งทไ่ี ม่ใชฤ่ ดูกาลท่องเทยี่ ว ในฤดรู อ้ น อากาศรอ้ นจดั และความชื้นสงู สภาพอากาศอาจท�ำใหเ้ ด็กๆ หงดุ หงิดอารมณ์เสีย แต่กอ็ กี น่นั แหละ ถา้ เปน็ ไปได้ อย่าไปในช่วงหยุดฤดูใบไม้ผลิ ผมรู้ว่าดอกเชอรีบานนั้นสวยขนาดไหน ฯลฯแตใ่ นเมืองจะแออัดไปด้วยกล่มุ เด็กนกั เรยี นที่มาเทยี่ ว และส่วนใหญ่ก็มักจะป่วนน่าดู ไม่ว่าพิพิธภัณฑ์หรืออนุสรณ์สถานไหนก็จะมีแต่เด็กๆที่วิง่ วุ่นกบั ผนู้ ำ�กลุ่มทศั นศกึ ษาท่หี มดเรย่ี วแรงอยู่ทัว่ ไปหมด หอ้ งผมไปวอชงิ ตนั ตอนปลายเดอื นตลุ าคมหรอื ตน้ พฤศจกิ ายนซ่ึงเป็นชว่ งทส่ี วยงามของปี และโรงเรยี นที่เรยี นทั้งปีของเราก็ปดิ เทอม 253ท่องโลก

ในระหว่างนี้พอดี ทง้ั เมืองเงียบสงบและไม่คอ่ ยมีกลมุ่ ทศั นาจรจากโรง เรียนอื่นๆ ใหเ้ ห็นเทา่ ใดนัก ถอื เป็นสภาพแวดลอ้ มที่เอ้ือต่อการปลกู ฝงั มารยาทใหเ้ ดก็ ๆ ของเรามากกวา่ แนล่ ะ การเดนิ ทางของเราสนกุ สนาน ตนื่ เต้น แต่เราไมเ่ คยทำ�ราวกับว่าน่ีเปน็ เหตกุ ารณเ์ ขย่าโลกทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ ได้เพยี งครง้ั เดียวในชีวิต ผมอยากให้เด็กนักเรียนของผมคดิ วา่ การเดนิ ทางเป็นอะไรทพี่ วกเขาจะท�ำ บอ่ ยๆ ในชีวติ การเตรียมตัว ใครบา้ งทเี่ ดนิ ทางไปกบั เรา? ผมเคารพเสยี งเรยี กรอ้ งใหป้ ฏริ ปู การศกึ ษาท่ีวา่ “จะไมม่ เี ด็กคนไหนถูกทงิ้ ไว้ขา้ งหลัง”1 แต่ผมขอบอกว่า ผมทงิ้ เดก็ บางคนไวข้ า้ งหลงั ตลอดเวลา โรงเรยี นผมเปดิ เดอื นกรกฎาคม และเดก็ ๆ คนไหนทอ่ี ยากเดนิ ทางไปวอชงิ ตนั จะตอ้ งใชเ้ วลาในตอนบา่ ย วันศุกร์และวันเสาร์ตลอดทั้งฤดูร้อนและฤดูใบไม้ร่วงเพื่อเตรียมความ พรอ้ ม แตเ่ ด็กบางคนไมอ่ ยากทุม่ เทเวลาเพิ่ม ซ่ึงผมก็ไม่ว่าอะไร งาน ของผมคอื เปดิ ประตู ผมยนิ ดใี หเ้ ดก็ เลอื กวา่ จะเดนิ ผา่ นประตเู ขา้ มาหรอื ไม่ แตท่ ศั นศกึ ษานจี้ ดั ขน้ึ ส�ำ หรบั เดก็ นกั เรยี นทเี่ ตม็ ใจลงทนุ ลงแรงเพอื่ ให้ ไดม้ ที น่ี ่ังบนเคร่อื งบินเทา่ น้ัน การเตรียมตัวของเรามักแบ่งออกเป็นสองคาบ คาบแรก เปน็ การศกึ ษาประวตั ิศาสตรข์ องสถานทีท่ ่เี ราจะไปเย่ยี มชม คาบทส่ี อง เปน็ เรื่องของการใช้ชีวิตยามห่างไกลจากบา้ น โดยทว่ั ไปในวนั ศกุ ร์หลัง เลิกเรียน เราจะใช้เวลาช่ัวโมงแรกกับประวัติศาสตร์ที่เราไม่ได้เรียน ในห้อง เราดูภาพยนตร์สารคดีเกี่ยวกับอนุสรณ์สถานประธานาธิบดี และสุสานแห่งชาติอาร์ลิงตัน (Arlington National Cemetery) และศกึ ษาจดุ หมายปลายทางทเี่ ราจะไปเยยี่ มชมโดยละเอยี ด ยกตวั อยา่ ง เชน่ เมอื่ เราพดู ถงึ อนสุ รณส์ ถานลงิ คอลน์ ผมจะดาวนโ์ หลดสนุ ทรพจนข์ อง ลงิ คอลน์ ตอนเขา้ รบั ต�ำ แหนง่ ประธานาธบิ ดคี รง้ั ทสี่ องซงึ่ จารกึ อยบู่ นผนงั ของอนสุ รณส์ ถานมาใหเ้ ด็กๆ ได้อา่ น และให้พวกเขาชมซีรสี โ์ ทรทัศน์ เร่อื ง The Civil War ของสถานีพบี เี อส เราเรียนรูเ้ ร่อื งราวในสมัย 1มาจากรฐั บัญญตั ิที่เรยี กกันวา่ “No Child Left Behind Act of 2001” ว่าด้วยการปฏิรูปการศึกษาของ เด็กในโรงเรียนรฐั ท่เี สนอโดยรัฐบาลของประธานาธิบดจี อร์จ ดับเบิลยู. บุช254 ครนู อกกรอบ กับ หอ้ งเรยี นนอกแบบ

รฐั บาลเคนเนดแี ละวนั ทเ่ี ลวรา้ ยในแดลลสั 2 ตลอดจนสปั ดาหห์ มองเศรา้ ที่ตามมา เมือ่ เด็กๆ ไปถงึ หลุมฝังศพของเจเอฟเค (จอหน์ เอฟ. เคนเนดี)ในอาร์ลิงตนั พวกเขาจะเศร้าสร้อย เพราะเดก็ ๆ รจู้ ักเจเอฟเค พวกเขาจดจ�ำ ความตอนหนง่ึ ในสนุ ทรพจนเ์ ขา้ รบั ต�ำ แหนง่ ทจ่ี ารกึ อยทู่ ห่ี ลมุ ศพของท่านประธานาธบิ ดีได้ เพราะเราไดเ้ รยี นเรื่องสนุ ทรพจนน์ ี้มากอ่ นแลว้ ในบ่ายวันศุกร์ เด็กๆ บอกได้ทันทีว่าหลมุ ศพที่อยู่ใกล้ๆ กนั เปน็ หลมุ ศพของนอ้ งชายของประธานาธิบดี -- โรเบริ ์ต เอฟ. เคนเนดี -- พวกเขาอา่ นสุนทรพจน์ของท่านวุฒิสมาชิกท่ีกล่าวในอินเดียแนโพลิสในคืนท่ีมาร์ตินลเู ทอร์ คงิ จเู นยี รถ์ กู ลอบสงั หาร เมอ่ื เดก็ ๆ เดนิ ขนึ้ เนนิ เขาไปทอ่ี ารล์ งิ ตนัเฮาส์ ซ่ึงเปน็ บา้ นทนี่ ายพลโรเบริ ์ต อ.ี ลี (Robert E. Lee)3 พำ�นักเป็นเวลายาวนาน เดก็ ๆ จะเขา้ ไปภายในบา้ นดว้ ยความนอบนอ้ ม ไมใ่ ชเ่ พราะกลวั จะละเมิดกฎบางอย่าง แตเ่ พราะพวกเขาเคารพสถานท่ีอย่างจริงใจ ช่ัวโมงที่สองของเราใช้ไปกับการเตรียมตัวเพื่อใช้ชีวิตระหว่างการเดินทาง เด็กๆ รู้ว่าเพ่ือนร่วมห้องของตนจะเป็นใคร พวกเขาจะตกลงกันว่าใครจะอาบน้ำ�ตอนเช้าหรือใครจะอาบตอนค่ำ� พวกเขาเห็นแผนผงั หอ้ งพกั ของโรงแรมแลว้ และรวู้ า่ จะเกบ็ ขา้ วของของตวั ไวต้ รงไหนเด็กนักเรียน 5-6 คนจะอยู่รวมกันในห้องชุด ซ่ึงมีเตียงขนาดควีนไซส์2 เตยี ง และมเี ตยี งโซฟาอีกหนึ่งตวั ในห้องนง่ั เลน่ ผมพบวา่ การสอนเด็กๆ ใหป้ ระพฤติตนอยา่ งเหมาะสมเวลาอยู่ในโรงแรมเปน็ เรอ่ื งยากส�ำ หรบั พอ่ แมแ่ ละครู ในรา้ นอาหารยงั งา่ ยกวา่ เพราะเด็กๆ อยู่ท่ามกลางผคู้ นท่ีมีมารยาทอยู่แลว้ แต่การดูแลเด็กๆ เวลาท่ีอยู่ในห้องพักของโรงแรมและไม่รู้ตัวว่าอาจส่งเสียงรบกวนคนอื่นนั้นยากกวา่ ผมสนบั สนุนใหเ้ ดก็ ๆ ใช้คณุ ธรรม 6 ระดบั เปน็ แนวทางส�ำ หรับมารยาทในโรงแรม ดว้ ยเหตนุ ้ี คณะละครเชกสเปยี รแ์ หง่ โฮบารต์ จะไมพ่ ดูคยุ กนั ในโถงทางเดนิ เราไมค่ อ่ ยดโู ทรทศั นใ์ นหอ้ งพกั ของโรงแรม เพราะเรากลบั มาดทู บี่ ้านท่แี อลเอก็ได้ เราใชห้ อ้ งพกั เป็นท่อี า่ นหนงั สือ เลน่ เกม(เกมโปรดคือเกมต่อค�ำ ศัพทส์ แครบเบิล) และเขียนจดหมาย เมอ่ื เราใช้ห้องนำ้� นักเรียนจะปดิ ประตหู อ้ งนำ้�แตไ่ มล่ ็อกกญุ แจ เพราะประตูท่ลี อ็ ก2ประธานาธบิ ดจี อห์น เอฟ. เคนเนดีถกู ลอบสังหารในวันที่ 22 พฤศจิกายน ปี 1963 ท่ีเมืองแดลลัส3ผนู้ �ำ ทางทหารของฝา่ ยสมาพนั ธรฐั ซงึ่ ประกอบดว้ ยรฐั ทางใตท้ สี่ นบั สนนุ การมที าสและตอ้ งการแยกตวั จากฝา่ ยสหภาพรวม 11 รัฐ ในระหว่างสงครามกลางเมอื งอเมริกนั (1861-1865) 255ท่องโลก

ไว้อาจปิดโดยบังเอิญเม่ือเด็กออกจากห้องนำ้�แล้ว ทำ�ให้เพ่ือนร่วมห้อง เขา้ หอ้ งนำ้�ไม่ได้ เด็กๆ เช่อื ใจกนั และจะไมไ่ ปยุง่ กบั ประตูหอ้ งนำ้�ทปี่ ิดอยู่ เมอ่ื หอ้ งน�ำ้ วา่ ง ประตจู ะเปดิ ทงิ้ ไว้ เดก็ ๆ ถกู สอนใหเ้ ขยี นโนต้ ขอบคณุ วาง ไว้พร้อมทิปสำ�หรับคนทำ�ความสะอาดก่อนออกจากห้องด้วย เนื่องจาก ประตโู รงแรมถกู ออกแบบมาใหป้ ดิ แบบกระแทกเพอื่ กนั เพลงิ ลกุ ลามเวลา เกิดไฟไหม้ นักเรยี นของผมจึงปิดประตูเบาๆ อย่างระมัดระวังทุกครงั้ ท่ี ออกจากหอ้ งเพอ่ื จะไดไ้ ม่รบกวนแขกคนอน่ื ตอ่ ไปนเี้ ปน็ ส่ิงท่ีเดก็ ๆ หอ้ ง 56 ต้องซกั ซอ้ มท�ำ ความเขา้ ใจก่อน เดนิ ทางไปทัศนศึกษาหลายๆ วนั เครอ่ื งบนิ 1. เด็กๆ ตอ้ งเขา้ แถวเรียงล�ำ ดบั ตามอักษรตัวแรกของ นามสกลุ ทเี่ คานเ์ ตอรต์ รวจตว๋ั เพอ่ื เชค็ กระเปา๋ เดินทาง 2. เดก็ ๆ รวู้ า่ จะเกบ็ สัมภาระบนเครื่องบิน ท้งั ทีช่ อ่ งเหนอื ศีรษะและทพ่ี ้ืนใตเ้ กา้ อีน้ ั่งท่อี ยู่ตรงหน้าอย่างไร 3. พวกเขารู้วา่ เครอ่ื งบินใช้เวลาบินนานเท่าไร และวางแผน วา่ จะใช้เวลาระหว่างนัน้ อย่างไร สว่ นใหญ่เด็กๆ จะอ่าน หนังสอื ทำ�ปรศิ นาอกั ษรไขว้ หรอื เลม่ เกมปริศนาเกี่ยวกบั สถานทีท่ ่กี ำ�ลงั จะไปดู 4. เด็กๆ รู้วา่ จะส่ังอาหารและเคร่อื งด่ืมอยา่ งสุภาพจาก พนักงานต้อนรบั บนเคร่ืองบนิ ไดอ้ ยา่ งไร 5. เด็กรวู้ า่ ห้องน�้ำ อยตู่ รงไหน ร้วู ิธใี ชห้ ้องน�ำ้ และการลอ็ ก ประตอู ยา่ งถกู ตอ้ ง รวู้ ่าจะยืนรอตรงไหนถ้าห้องน�ำ้ ไมว่ ่าง 6. เดก็ รวู้ ่าจะลงจากเครอื่ งอยา่ งไร คนท่นี ่ังแถวหนา้ พวกเขา จะไดล้ งกอ่ นเสมอ หอ้ งพกั ในโรงแรม 1. เดก็ ๆ รูว้ ธิ ใี ชก้ ุญแจอิเลก็ ทรอนิก 2. เด็กๆ รู้ว่าสิ่งแรกที่ตอ้ งท�ำ คอื ตรวจดูแผนผงั ทีป่ ระตูใน หอ้ งพักของตวั เองว่าทางหนีไฟอยูท่ ่ไี หน256 ครูนอกกรอบ กับ ห้องเรยี นนอกแบบ

3. เดก็ ๆ จะไดร้ บั มอบหมายหนา้ ทก่ี อ่ นออกเดนิ ทาง ในแตล่ ะ ห้องพัก จะมเี ดก็ นักเรยี นสองคนทีไ่ ด้รับเลือกให้เป็นผู้เก็บ รกั ษากุญแจตลอดเวลา 4. เดก็ ๆ ตอ้ งวางผา้ เชด็ ตวั ทใ่ี ชแ้ ลว้ บนพน้ื หอ้ งน�ำ้ อยา่ งเรยี บรอ้ ย 5. เด็กๆ ตอ้ งเอาเส้อื ผา้ ที่ใชแ้ ลว้ ใสถ่ ุงพลาสติกหรือ ปลอกหมอน แลว้ น�ำ ไปเกบ็ ในตเู้ สอื้ ผา้ ถา้ เปน็ การเดนิ ทาง ทกี่ นิ เวลาหลายวนั นกั เรยี นจะตอ้ งซกั เสอื้ ผา้ เอง คนื หนง่ึ ๆ จะมีเดก็ เพยี งหอ้ งเดยี วเท่านนั้ ทีซ่ กั เส้ือผ้าไดเ้ พือ่ จะได้ไม่ ตอ้ งเสียเวลารอเครอื่ งซกั และเครอ่ื งอบผ้า 6. นักเรียนจะคอยระวงั ตวั ไมส่ ่งเสยี งดงั 7. นักเรียนรวู้ ธิ ีใช้เครือ่ งทำ�ความร้อนหรือเครอ่ื งปรับอากาศ อย่างถูกตอ้ ง 8. นกั เรียนรวู้ ่าเคร่อื งท�ำ น้ำ�แขง็ ตงั้ อยทู่ ี่ไหน 9. บางครง้ั เราส่งั อาหารขนึ้ มากินบนห้อง เนื่องจากห้องหนงึ่ มเี ด็ก 5-6 คน เด็กๆ จงึ จดรายการอาหารทต่ี อ้ งการไว ้ กอ่ นยกหโู ทรศพั ท์ โดยใหเ้ ดก็ นกั เรยี นคนหนง่ึ สงั่ อาหารดว้ ย ถอ้ ยค�ำ ทช่ี ัดเจน 10. ในตอนกลางคืน เราจะมารวมกนั เพ่อื พดู คยุ เรอ่ื งวันร่งุ ข้นึ เมอื่ นักเรยี นกลับถึงหอ้ งตวั เอง พวกเขาจะโทรบอกผมว่า ถึงหอ้ งแล้วอยา่ งปลอดภยั เดก็ ๆ จะตอ้ งไมล่ ืมลอ็ กประต ู ห้องดว้ ย เมื่อเร็วๆ นี้ ศิษย์เก่าของผมบางคนเล่าเร่ืองขำ�ๆ ให้ผมฟังพวกเขาเพิ่งกลับมาจากการเดินทางไปทัศนศึกษาที่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี.ของโรงเรียนมัธยมซ่ึงเป็นโรงเรียนใหม่ของพวกเขา เด็กๆ พักกันที่โรงแรม ครบู อกพวกเขาวา่ จะเอาเทปตดิ ท่ปี ระตหู ้องตอนกลางคืนเพ่ือจะไดร้ วู้ า่ มใี ครแอบหนอี อกจากหอ้ งหรอื เปลา่ เรอ่ื งแบบนไี้ มเ่ คยเกดิ ขน้ึในการเดนิ ทางของคณะละครเชกสเปยี รแ์ หง่ โฮบารต์ ผมเชอื่ ใจนกั เรยี นและนักเรียนก็ไวใ้ จผม เด็กๆ ไม่ออกจากห้องพักตอนกลางคืนเพราะรู้วา่ อาจเกิดอันตรายได้ ถา้ เราไม่เช่อื วา่ เดก็ ๆ จะปฏิบัติตวั ถูกตอ้ ง ก็ไม่ควรใหพ้ วกเขาเดนิ ทางไปกับเรา เพราะพวกเขายงั ไมพ่ รอ้ ม 257ท่องโลก

ที่พกั ของเรา เวลาท่ีเดินทางเป็นกลุ่มใหญ่ เรามักพักที่โรงแรมในเครือ เอมแบสซสี วีตส์ (Embassy Suites) ซึ่งมหี อ้ งขนาดใหญ่และสะอาด สะอ้าน และห้องนั่งเล่นท่ีเพ่ิมมานั้นมีพื้นที่พอให้นักเรียนอยู่ได้อีก 5-6 คน อยา่ งไรก็ตาม สงิ่ ท่เี ราติดใจมากท่สี ดุ ของโรงแรมในเครือนีก้ ็ คืออาหารเช้า อาหารเช้าเป็นอาหารมื้อที่เสิร์ฟยากท่ีสุดสำ�หรับเด็กกลุ่มใหญ่ เอมแบสซีสวีตส์มีอาหารเช้าแบบบุฟเฟต์ท่ีมีอาหารทุกชนิดเท่าท่ีคุณ จะนกึ ออกใหเ้ ลือก ไม่วา่ ไขล่ วก ไข่เจียว มันฝรัง่ ขนมปงั แพนเค้ก เฟรนชโ์ ทสต์ วาฟเฟลิ ซเี รียล ผลไม้ น�้ำ ผลไม้ และอ่นื ๆ ซ่ึงเหมาะ อย่างยิ่งสำ�หรับเดก็ กลุม่ ใหญ่ เนื่องจากผมสอนเดก็ ให้พึง่ ตวั เอง เด็กจงึ ไมจ่ �ำ เปน็ ตอ้ งรอกนิ พรอ้ มกนั เดก็ แตล่ ะคนจะลงมาหาอาหารเชา้ กนิ เอง เมอ่ื ไรกไ็ ด้ เดก็ ถกู ฝกึ ใหไ้ ปตกั อาหารแลว้ มานงั่ ทานทโ่ี ตะ๊ ผมจะบอกเดก็ ต้ังแต่คืนก่อนหน้าว่าเราจะออกจากโรงแรมเพื่อไปทำ�กิจกรรมกลางวัน กนั ตอนกโ่ี มง เรามกั จะออกเดนิ ทางราว 8-9 โมงเช้า ฉะน้ันนกั เรียน จะต้องจัดการกิจธุระช่วงเช้าให้เสร็จทันเวลา เด็กๆ ต้องกะว่าจะใช้ เวลาซกั เสอื้ ผา้ แตง่ ตัว กินอาหาร เกบ็ ห้อง และเตรยี มตัวส�ำ หรบั วัน นั้นนานเท่าไร ในเวลา 20 ปีของการเดินทาง ไม่เคยมีเด็กคนไหนนอน ต่นื สาย หรอื ทำ�ตัวล่าชา้ เลย การขา้ มถนน มีอยู่เร่ืองหน่ึงที่ผมต้ังใจว่าจะไม่ยอมโทรศัพท์ด้วยเรื่องน้ีเป็น อันขาด เปน็ เร่อื งเศร้าสลดทมี่ นี กั เรยี นเสียชวี ิตระหว่างการเดนิ ทางไป กับโรงเรียนทุกปี ผมรู้จักคนที่จำ�ใจโทรศัพท์ไปหาพ่อแม่ของเด็กที่บ้าน ผมจะไม่มีวันโทรศัพท์แบบน้ัน ผมเข้าใจดีว่า การเอาใจใส่ในความ ปลอดภัยของเด็กๆ ของผมออกจะดูล้นเกินไปสักหน่อย แต่ผมไม่สน นกั เรียนของผมต้องปลอดภัย ผมถึงกับเก็บแฟ้มข่าวหนังสือพิมพ์เก่ียวกับอุบัติเหตุที่เกิด กับเด็กนักเรียนเพ่ือให้เด็กๆ ดู บางคร้ังโศกนาฏกรรมท่ีเกิดขึ้นก็เป็น อุบัติเหตแุ ปลกๆ เชน่ ถูกฟ้าผา่ หรือถูกหิมะถลม่ ในตวั อย่างท่นี ่ากลวั258 ครนู อกกรอบ กบั หอ้ งเรียนนอกแบบ

อย่างน้ี เราอาจรู้สึกใจแทบขาด แต่ไมไ่ ดร้ ูส้ กึ ผดิ แตใ่ นแฟ้มของผมมีข่าวหลายช้ินท่ีน่าสลดใจเพราะเด็กต้องมาเสียชีวิตท้ังท่ีน่าจะหลีกเล่ียงได้ ส่วนมากจะเกีย่ วขอ้ งกับการข้ามถนน ผมมักเห็นกลุ่มนักเรียนข้ามถนนเป็นแถวโดยมีผู้ใหญ่คนหน่ึงน�ำ หนา้ อีกคนตามประกบหลงั ข่าวหลายชิ้นในแฟม้ ของผมรายงานถงึเรอ่ื งนา่ เศรา้ ทเี่ กดิ จากวธิ กี ารขา้ มถนนแบบนี้ ในแทบทกุ กรณี นกั เรยี นท่อี ยู่ตรงกลางแถวมักจะถูกรถชน เวลาทหี่ อ้ ง 56 ข้ามถนน เราท�ำ ตามกฎ 2 ขอ้ ขอ้ แรกคอื ห้าม เดก็ ก้าวลงจากขอบทางจนกวา่ ผมจะให้สัญญาณ สอง ผมจะออกไปยนื กลางถนนแล้วส่งสญั ญาณให้รถทกุ คันหยุด ต่อให้ผมตอ้ งยนื อยู่กลางเพนซลิ เวเนียแอเวอนิวในชั่วโมงเรง่ ด่วนผมก็จะออกไปหยดุ การจราจรทงั้ หมด ผมจะยอมให้เดก็ ๆ ก้าวลงถนนต่อเม่อื รถทุกคันในบริเวณนัน้ หยดุ แลว้ เท่านน้ั ในการเดินทางไปวอชิงตันไม่นานมาน้ี ขณะที่นักเรียนกำ�ลังเดินกลับจากอนุสรณ์สถานเจฟเฟอร์สันไปทางเดอะมอลล์ซ่ึงเป็นสวนสาธารณะกว้างใหญใ่ จกลางเมือง ตอนนัน้ เปน็ เวลาบา่ ยแกๆ่ พวกเราสามสิบชวี ติ กำ�ลงั จะเดินไปสถานีรถไฟฟ้าใตด้ ินสมทิ โซเนียน เด็กหลายคนเดนิ อยขู่ า้ งหนา้ ผมตอนทมี่ าถงึ ทางมา้ ลาย สญั ญาณไฟเขยี วสวา่ งขนึ้ถงึ อย่างน้ันเด็กๆ ก็ยังไมย่ อมกา้ วลงจากขอบถนน เดก็ ๆ ฉลาดกวา่ นัน้พวกเขารอให้ผมเดินไปข้างหน้าและหยุดการจราจรให้ ขณะท่ีเด็กๆรออยนู่ นั้ รถคนั หนงึ่ ฝา่ ไฟแดงฝง่ั ตรงขา้ มมาอยา่ งเรว็ แลว้ พงุ่ ชนทา้ ยรถอกี คนั ตรงสแ่ี ยกพอดี หา่ งจากเดก็ ไมถ่ งึ 15 ฟตุ เสยี งเบรกดงั เอย๊ี ดและเสยี งปะทะดังสนัน่ หวนั่ ไหวท�ำ ใหเ้ ด็กๆ สะดุ้งสุดตัว พวกเขากลวั จนตัวสนั่ และมองมาทผ่ี มทนั ที นไี่ มใ่ ชเ่ กม ถา้ เดก็ ๆ กา้ วลงจากขอบถนนขณะทย่ี งั ไฟเขียวอยู่ พวกเขาก็ท�ำ ถูกตอ้ งตามกฎจราจร แตพ่ วกเขาอาจตายได้ ผมไวใ้ จเดก็ ของผม คนอ่ืนต่างหากท่ีผมไมไ่ ว้ใจภาพถา่ ย น่ีเป็นเคล็ดลับเล็กๆ น้อยๆ เกี่ยวกับการถ่ายภาพ เมื่อคุณวางแผนการทัศนศึกษาสำ�หรับวันน้ัน ให้ดูแผนท่ีและดูว่าพระอาทิตย์จะอยู่ทางด้านไหน กำ�หนดเวลากิจกรรมต่างๆ ของคุณเพ่ือว่าเวลาที่ 259ทอ่ งโลก

คณุ อยู่กลางแจ้ง พระอาทิตยจ์ ะอยขู่ ้างหลงั คนทีถ่ ่ายภาพ ตวั อย่างเชน่ ในวอชงิ ตัน ด.ี ซี. เวลาที่ดที ่สี ุดในการถา่ ยภาพอนสุ รณ์สถานลิงคอลน์ คือช่วงเช้า ส่วนอาคารรัฐสภาที่อยู่อีกด้านของเดอะมอลล์จะดูดีท่ีสุด ตอนสายๆ ภาพถ่ายเหลา่ นจี้ ะเปน็ ส่วนส�ำ คัญในความทรงจ�ำ ของเด็กๆ การวางแผนการให้ละเอียดลอออีกสักหน่อยจะช่วยให้ได้ภาพสวยๆ ท่ีสร้างรอยย้ิมบนใบหน้าของเด็กๆ และครอบครัวของพวกเขาในวัน ขา้ งหน้า นอ้ ยคือมาก เวลาวางแผนพานักเรียนไปทัศนศึกษา ผู้นำ�กลุ่มมักให้ความ ส�ำ คัญกับรายการการเดนิ ทางมากกว่าเรื่องของเดก็ ๆ เอง พ่อแมแ่ ละ ครูตอ้ งการให้เด็กๆ ได้เห็นมากที่สุดเท่าที่จะเปน็ ไปได้ สุดทา้ ยกท็ ำ�เอา เดก็ หมดแรงเพราะพยายามยดั เยยี ดสถานทท่ี อ่ งเทยี่ วและประสบการณ์ การเรยี นรทู้ กุ อยา่ งใหแ้ กเ่ ดก็ ผนู้ ำ�กลมุ่ ทม่ี ปี ระสบการณร์ วู้ า่ ถา้ รายการ ท่องเท่ยี วแน่นเกนิ ไป แทนท่เี ด็กๆ จะไดเ้ รียนร้มู ากกลบั ไดเ้ รียนรู้น้อย เด็กๆ จะรู้สึกเหน่ือย แม้แต่เด็กที่เก่งที่สุด กระฉับกระเฉงท่ีสุดก็ ยังมีจุดอิ่มตัว ผู้นำ�กลุ่มท่ีดีย่อมเห็นว่าเท่ียวไม่ก่ีแห่งแต่ได้ประโยชน์ ย่อมดกี วา่ เวลาผมและนักเรียนอยู่ในเมืองหลวง เราทำ�อะไรน้อยกว่า กลุม่ อ่ืนมาก ผมมักจะวางแผนทำ�กิจกรรมสองอย่างตอ่ วัน หลงั อาหาร เช้า เราจะใช้เวลาประมาณ 90 นาทีที่พิพิธภัณฑ์หรืออนุสรณ์สถาน โปรดระลกึ ไว้เสมอวา่ เราไดศ้ ึกษาสถานที่ท่ีทุกแหง่ โดยละเอยี ดมาแล้ว หลายเดอื นกอ่ นการเดนิ ทาง ดังนน้ั ทุกกิจกรรมจงึ มีความเก่ยี วขอ้ งและ มคี วามหมาย หลงั กจิ กรรมช่วงเชา้ ของเรา จะมีอาหารกลางวันดีๆ ผม อยากให้เด็กได้กินอาหารในสภาพแวดล้อมที่ร่ืนรมย์และมีอาหารท่ีมี คณุ คา่ ตอ่ รา่ งกายใหเ้ ลอื กมากมาย จดุ ทเ่ี ราชอบอยทู่ บี่ รเิ วณรบั ประทาน อาหารกลางวันในสถาบันสมิทโซเนียน ท้ังพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ ธรรมชาติและพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์แห่งชาติอเมริกามีศูนย์อาหาร ช้นั ดีที่มที ้งั สลดั ซุป และผัก ผลไม้สดบริการ หอศิลป์แหง่ ชาตเิ ป็นอีก ที่หนึ่งทม่ี อี าหารดีๆ ใหร้ ับประทาน ถ้าคุณใช้รถใตด้ ิน ลองแวะท่สี ถานี ยเู นยี น ทน่ี ม่ี ศี นู ยอ์ าหารขนาดใหญโ่ ตมโหฬารรองรบั ลกู จา้ งของรฐั และ260 ครนู อกกรอบ กบั ห้องเรียนนอกแบบ

มอี าหารทด่ี กี วา่ อาหารฟาสตฟ์ ดู ทวั่ ไปใหเ้ ลอื ก ตง้ั แตอ่ าหารกรกี อาหารไทย ไปจนถงึ อาหารเม็กซิกัน อาหารกลางวันพวกน้ีมีราคาแพง เด็กๆ สามารถประหยัดได้ด้วยการนำ�ขวดน้ำ�ดื่มไปเอง นักเรียนส่วนใหญ่เก็บผลไม้ของม้ือเช้าไว้กินกลางวันด้วย อย่างไรก็ดี แม้ว่าการรับประทานอาหารในพพิ ธิ ภณั ฑจ์ ะแพงกวา่ แตเ่ งนิ ทจี่ า่ ยไปนนั้ นบั วา่ คมุ้ คา่ ทกุ บาททกุ สตางค์เด็กๆ มีโอกาสเรียนรู้ท่ีจะเลือกอาหารที่มีประโยชน์แทนที่จะคว้าแต่ฮอตด๊อก (หนีไมพ่ น้ ต้องปวดทอ้ ง) จากรถเขน็ ข้างทาง (เปน็ ความผิดพลาดครงั้ หนง่ึ ของผมตอนพาเดก็ ไปวอชงิ ตนั เปน็ ครงั้ แรก) หลงั จากการรบั ประทานอาหารกลางวนั ทมี่ คี ณุ ภาพแลว้ เดก็ ๆ กม็ พี ลงั งานมากพอที่จะทำ�กจิ กรรมยามบ่ายไดเ้ ปน็ อย่างดีเปลีย่ นชีวิตขณะเดนิ ทาง หลายปีกอ่ นตอนท่ผี มและเด็กๆ เดินทางไปทศั นศึกษาประจ�ำปีทกี่ รุงวอชิงตนั ผมต้งั สติเตือนตวั เองหลายครงั้ ตอ่ วันวา่ นอ้ ยคือมากทศั นศกึ ษาของเราครงั้ นนั้ เราเยยี่ มชมอนสุ รณส์ ถานและพพิ ธิ ภณั ฑน์ อ้ ยลงกวา่ ทเ่ี คยท�ำ มา เราอาจเรยี นรเู้ รอ่ื งประวตั ศิ าสตรน์ อ้ ยลงบา้ ง แตเ่ ดก็กนิ ดีข้ึน หัวเราะบ่อยขึน้ และนอนหลบั นานข้ึน เม่ือกลับจากทศั นศึกษา ครูกล่มุ หนง่ึ ได้มาเย่ียมห้อง 56 ของเราและรับประทานอาหารกลางวันร่วมกับเด็กๆ เด็กผู้หญิงตัวเล็กๆบอบบาง น่ารัก คนหนึ่งในชั้นของเรากำ�ลังคุยกับครูบางคน ครูถามเด็กนอ้ ยวา่ “หนูชอบอะไรมากที่สดุ ในการไปทศั นศกึ ษาทวี่ อชงิ ตนั จะ๊ ” พวกเขาคาดว่าเธอคงจะตอบในทำ�นองว่า “อนุสรณ์สถานลิงคอล์น” หรือ “พิพิธภัณฑ์อากาศและอวกาศ” เธอไม่ได้ตอบอะไรแบบนั้น แตค่ ำ�ตอบของเธอชีใ้ หเ้ ห็นวา่ สงิ่ ท่ีผมใหค้ วามส�ำ คญั อยา่ งมากน้นั ถกู ตอ้ งแล้ว ค�ำ ตอบของเธอคอื “สงิ่ ทห่ี นชู อบท่สี ุดตอนไปวอชงิ ตนัคอื ครเู รฟดแู ลหนดู ีมากค่ะ” ผมรกั การเปน็ ครู เรามโี อกาสแกไ้ ขปรบั ปรงุ สง่ิ ทเี่ ราท�ำ ใหด้ ขี นึ้เรอ่ื ยๆ การประเมนิ ผลดว้ ยค�ำ พดู งา่ ยๆ ขา้ งตน้ เพยี งประโยคเดยี วท�ำ ให้ 261 ท่องโลก

ผมไดเ้ รยี นรทู้ จ่ี ะใชก้ ารเดนิ ทางเพอื่ สอนอะไรดๆี ใหแ้ กเ่ ดก็ ๆ มอี ยปู่ หี นงึ่ ผมพาศษิ ย์เก่าไปตระเวณชมมหาวทิ ยาลัยหลายแห่งที่นวิ ยอร์ก การทำ� เช่นน้นั ได้ ผมตอ้ งทมุ่ เทพลงั กายทั้งหมดเพ่ือให้แนใ่ จวา่ เดก็ มัธยมปลาย จะผอ่ นคลายเมอ่ื อยกู่ บั ผม เนอื่ งจากเดก็ ๆ ตอ้ งเผชญิ กบั แรงกดดนั จาก การสอบเข้ามหาวิทยาลัยท่ีใกล้เข้ามาทุกที เด็กเหล่านี้ย่อมไม่ต้องการ ทัวร์แบบ “ดมู หาวทิ ยาลยั 12 แห่งใน 5 วัน” อย่างแน่นอน การเดนิ ทางคราวนนั้ ผมเปน็ ฝา่ ยฟงั เสยี มาก ผมใหค้ �ำ แนะน�ำ ก็ต่อเม่ือเด็กๆ ถาม ในปีแรกๆ ผมมักกลับจากการเดินทางแบบนี้ อย่างหมดเรี่ยวหมดแรง เด็กนักเรียนก็ไม่ค่อยรู้สึกขอบคุณผมหรอก และสารภาพตามตรง เดก็ ไม่ค่อยได้อะไรจากการเดนิ ทางของเราอย่าง ที่ควรจะได้ มาตอนน้ีเด็กๆ บอกผมว่าผมดูแลพวกเขาเป็นอย่างดี และหลงั จากการเดนิ ทางดมู หาวทิ ยาลยั เทยี่ วหลงั สดุ นี้ นกั เรยี นคนหนง่ึ เขยี นจดหมายมาขอบคณุ ผม ส�ำ หรบั ครอู ยา่ งผมซงึ่ ตลี กู บอลออกเสมอ การไดต้ โี ฮมรันบ้างเปน็ ครงั้ คราวท�ำ ใหผ้ มรู้สึกดที ีเดียว เรียน ครเู รฟทเี่ คารพ คำ�พูดไม่สามารถอธิบายความรู้สึกขอบคุณท่ีหนูมีต่อครูอยู่ใน ขณะนไ้ี ด้ หนอู ยากขอบคณุ ส�ำ หรบั ทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ ง ตง้ั แตก่ ารขบั รถตวู้ นั ละ 5 ช่วั โมง จองโรงแรม รวู้ า่ ต้องท�ำ อะไรบ้าง พยายามไม่ใหห้ ลงทาง พาพวกเราไปดมู หาวทิ ยาลยั ชน้ั น�ำ หลายแหง่ อธบิ ายเรอื่ งเบสบอลใหเ้ รา ฟงั ครา่ วๆ พาเราไปท่ีแยงกีสเตเดียม เลา่ เรอ่ื งบ้าๆ บอๆ และมขุ ตลก ของครใู หเ้ ราฟัง พาเราไปดูทฟิ ฟานีโชว์ พาเราไปดูทตี่ ่างๆ และสถาน ทีท่ ่องเที่ยว ซ้อื ของทรี่ ะลึกของมหาวิทยาลยั ใหเ้ รา พาเราไปกนิ อาหาร เย็นท่ีแทเวิร์นออนเดอะกรีน และฮาร์ดร็อกคาเฟ่ ทำ�ทุกอย่างเพ่ือไม่ ให้เราไปสาย หาหอ้ งทดี่ ที ่สี ุดในโรงแรมให้เรา ดแู ลเราใหป้ ลอดภัย ให้ ทางเลือกและเสรีภาพในการเลือกไม่ว่าเราต้องการจะทำ�อะไร และ เปน็ ทง้ั ครู ทงั้ เพอื่ น และเปน็ แบบอยา่ งทนี่ า่ อศั จรรยใ์ จเสมอส�ำ หรบั เรา หนพู ดู อีกเทา่ ไรก็คงไม่พอท่ีจะแสดงให้เหน็ ความจรงิ ทวี่ ่า หนูคงจะไม่มี วนั ไดเ้ ปน็ อยา่ งทเี่ ปน็ อยนู่ แ้ี ละไดร้ บั ประสบการณแ์ บบนถี้ า้ ไมม่ คี รู นคี่ อื เหตผุ ลทห่ี นจู ะระลกึ ถงึ บญุ คณุ ของครตู ลอดไป หนรู สู้ กึ ซาบซงึ้ ทคี่ รชู ว่ ย262 ครูนอกกรอบ กบั ห้องเรยี นนอกแบบ

หนหู ามหาวทิ ยาลยั ทเ่ี หมาะกบั หนู หลงั จากการประชมุ เพอ่ื รบั ฟงั ขอ้ มลูรายละเอียดหลายต่อหลายครั้ง หนูเริ่มเข้าใจแล้วว่าสิ่งที่คาดหวังและจำ�เปน็ สำ�หรับการสอบเข้ามหาวทิ ยาลยั คอื อะไร หนตู ระหนักเสมอว่ามีปจั จยั หลายประการทม่ี ผี ลกระทบและก�ำ หนดการตดั สนิ ใจของหนใู นการเลือกมหาวิทยาลัย เชน่ ท�ำ เลท่ตี งั้ สภาพแวดล้อม ขนาด และสภาพอากาศ จากการเดนิ ทางทน่ี า่ ทงึ่ ครงั้ นี้ (กบั ผคู้ นทน่ี า่ ทง่ึ ทส่ี ดุ ) หนไู ดเ้ รยี นรู้เกี่ยวกับตัวเองมากมาย หนูสนุกมากกับการไปเยี่ยมชมมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย เพราะหนูพบว่าหลักสูตรและแคมปัสของท่ีนั่นตรงกับสิ่งที่หนูกำ�ลังมองหาจากมหาวิทยาลัยสักแห่งหนึ่ง ตอนนี้หนูตื่นเต้นมากที่จะไดเ้ ข้ามหาวิทยาลัย ความกลวั หายไปหมดแล้วค่ะ! อ้อ สุขสันต์วันพ่อด้วยนะคะ! แม้ว่าครูจะไม่ใช่พ่อท่ี “แท้”ของหนู หนกู ็อยากให้ครูทราบว่า ครูเลน่ บทบาทพ่อมาตลอดในชีวติ หนูขนาดทค่ี รสู ามารถท�ำ สง่ิ ทพี่ อ่ ท�ำ ใหห้ นไู มไ่ ด้ หนขู อขอบคณุ ส�ำ หรบั ทกุ สงิ่ทกุ อยา่ งทค่ี รทู �ำ ใหห้ นู ครสู อนเรอ่ื งราวทเ่ี ปน็ ประโยชนแ์ กห่ นู พาหนไู ปดูโลกกวา้ ง ให้หนูแสดงละคร หลอ่ หลอม/ มีอิทธิพลตอ่ หนูจนหนูเปน็ คนที่เป็นอย่ใู นเวลาน้ี และมีเมตตาตอ่ หนมู าก ขอบคณุ ที่คดิ ถึงหนูเสมอไม่วา่ ครูจะอยู่ทไ่ี หน และเขยี นโปสการด์ ให้หนูเสมอ ครูชว่ ยใหห้ นไู ดเ้ ป็นและพยายามเป็นคนท่ีดยี ่งิ ข้นึ ทุกๆ วัน ด้วยความเคารพอย่างสงู โจแอนนา โดโรทีพูดถูก ไม่มีท่ีไหนเหมือนบ้าน แต่หลังจากเรียนรู้จากความผดิ พลาดของตวั เอง ผมว่าชีวติ เวลาเดินทางกด็ เี หมอื นกนั นะ 263

นกั ร็อกร่นุ เยาวเ์ ขย่าอารมณผ์ ู้ชมและสรา้ งสสี นั ให้กับละครของเชกสเปยี ร์

15 ก็แค่รอ็ กแอนด์โรล (แต่ผมชอบ) นักเรียนหอ้ ง 56 เล่นดนตรีรอ็ กนะครบั คนมักเขยี นถึงผม และเปรียบเทยี บเราอยา่ งผิดๆ กบั แจก็ แบลก็ จอมฮากับพวกเดก็ ๆ ใน School of Rock1 มนั เป็นภาพยนตร์น่ารกั ๆ แตเ่ ดก็ ๆ ในคณะ ละครเชกสเปียร์แห่งโฮบาร์ตก็เอาจริงเอาจังกับการเรียนทุก อย่าง เราทุ่มเทให้กับความเป็นเลิศในทกุ ดา้ น นักเรยี นห้อง 56 เล่นดนตรี รอ็ ก แตพ่ วกเขาก็อ่าน เขียน และคำ�นวณไดด้ เี กนิ คาดดว้ ย 1ภาพยนตรต์ ลกเมื่อปี 2003 ท่นี ักรอ้ งและมือกตี ารว์ งร็อกคนหนึ่งจับพลดั จบั ผลกู ลายเป็นครูสอนนักเรียน เกรด 5 และพยายามให้นกั เรียนตงั้ วงดนตรรี อ็ กเพอื่ เขา้ ประกวด 265ก็แค่รอ็ กแอนด์โรล (แต่ผมชอบ)

เม่ือกอ่ นเราไม่ได้เล่นดนตรรี อ็ กกัน ท่ีจริง ตอนเรมิ่ แรก เราไม่ ไดค้ ดิ จะเรยี นดนตรดี ว้ ยซ�ำ้ เรารอ้ งเพลงบา้ งเปน็ ครง้ั คราวเวลามปี ระชมุ โรงเรยี น แตห่ อ้ งอน่ื เขากท็ �ำ กนั พอเวลาผา่ นไป เรากป็ รบั ปรงุ โปรแกรม ของเราไปทีละข้ันจนเปน็ อยา่ งทเ่ี ป็นอยูใ่ นปจั จุบัน ทกุ วันนีเ้ ด็กของผม สามารถเล่นเพลงอะไรกไ็ ด้ ตง้ั แต่เพลงบลูส์ของมดั ดวี อเตอส์ (Muddy Waters) ไปจนถึงอัลเทอร์เนทิฟร็อกของวงเรดิโอเฮด (Radiohead) ที่สำ�คัญกว่านั้นคือ พวกเขาเข้าใจดนตรีที่ตัวเองเล่น ในห้อง 56 การอา่ นโน้ตดนตรีเปน็ เรอ่ื งจริงจงั เชน่ เดยี วกบั การอ่านหนงั สือ สอนผมหนอ่ ย นักเรียนทุกคนของผมมีโอกาสท่ีจะฝึกอ่านโน้ตดนตรี ตั้งแต่ เปดิ เรยี นไดส้ องสามสปั ดาห์ เรากฝ็ กึ อา่ นโนต้ กนั ในชว่ งหยดุ พกั และชว่ ง พกั ทานอาหารกลางวัน เราใช้กตี าร์ แตน่ ัน่ เป็นแคว่ ธิ หี นงึ่ เท่านนั้ ผมมี เพอ่ื นหลายคนทที่ �ำ แบบเดยี วกนั นดี้ ว้ ยการใชข้ ลยุ่ รคิ อรเ์ ดอรซ์ ง่ึ ราคาถกู กวา่ และเกบ็ งา่ ยกวา่ แตเ่ ราใชก้ ตี ารเ์ พยี งเพราะมนั เปน็ เครอื่ งดนตรชี นิ้ เดียวที่ผมบงั เอญิ เลน่ เปน็ ผมเคยไปเย่ียมชมชั้นเรียนดนตรีที่ไม่ได้สอนให้นักเรียนอ่าน โนต้ ดนตรี พวกเขา “เรยี น” วธิ เี ลน่ เครอื่ งดนตรี แตไ่ มเ่ คยเขา้ ใจในสงิ่ ที่ ตวั เองก�ำ ลงั ท�ำ ในหลายกรณี เดก็ ๆ ปรบั จนู เสยี งเครอ่ื งดนตรขี องตวั เอง ไมเ่ ปน็ ดว้ ยซ�้ำ ผมปฏเิ สธวธิ กี ารสอนแบบน้ี ถงึ การตงั้ วงดนตรรี อ็ กสกั วง จะเปน็ ลูกบ้าอย่างหนง่ึ แต่มนั ต้องมหี ลักการอย่บู ้างละ ผมอยากใหเ้ ดก็ เป็นนกั ดนตรีตลอดชีพ ไม่ใช่แค่แมวน้�ำ ทีถ่ กู ฝกึ ให้แสดงในงานโรงเรียน ในห้อง 56 นกั เรยี นเรียนการอา่ นโนต้ ดนตรีดว้ ยการเล่นบันไดเสียง ไม่ นานนักพวกเขาก็ขยับไปเล่นดนตรีคลาสสิกง่ายๆ ได้ ครั้งหน่ึง มีครูหนุ่มจากโรงเรียนท่ีมีช่ือเสียงเร่ืองโปรแกรม ดนตรีมาเยย่ี มผม เขาดพู วกเราซ้อมเพลงทเ่ี ด็กๆ จะเลน่ ในการแสดง ละครเชกสเปยี รข์ องเราในปนี นั้ เขาปลื้มดนตรที ี่พวกเด็กๆ เลน่ แต่มี ค�ำ ถามบางอยา่ ง:266 ครูนอกกรอบ กับ ห้องเรียนนอกแบบ

ครู: คุณจะใชเ้ พลงนใ้ี นการแสดง The Merry Wives of Windsor หรอื ครบั ? เรฟ: ครบั ไม่เยย่ี มหรอกร?ึ คร:ู ผมชอบนะ แต่ผมไม่เขา้ ใจ... ปหี นา้ คุณจะเล่นละคร เรอื่ งเดียวกนั น้หี รอื เปล่า? เรฟ: ปหี นา้ ผมว่าเราจะเล่นเร่ือง Henry IV ครู: ผมไมเ่ ขา้ ใจเลย เพลงน้ีไมเ่ หน็ เข้ากับ Henry IV ตรงไหน? เรฟ: ออ๋ ก็ไมเ่ ขา้ หรอก เราจะเลือกเพลงใหม่ ครู: คณุ ทำ�ไดเ้ หรอ? เรฟ: ไดส้ ิ ท�ำ ไมละ่ ? คร:ู ท่โี รงเรยี นเราเราเลน่ เพลงเดิมทกุ ปีเลย แน่ละ พวกเขาทำ�อยา่ งนั้น เพราะเดก็ อา่ นโนต้ ดนตรีไมอ่ อกเลยถกู สอนให้เล่นแต่เพลงง่ายๆ เมอ่ื เด็กๆ เรียนสูงขน้ึ พวกเขาก็ยงัอยใู่ นวง “ออร์เคสตรา” แต่ไมม่ ีทกั ษะท่ีจะเรยี นร้สู ่งิ ใหม่ๆ ครูกม็ ัวแต่สอนเด็กใหมเ่ ลน่ เพลงเดมิ ๆ เหมือนเมือ่ ปกี อ่ น นักเรียนทีเ่ ล่นอยเู่ ดมิ ก็เดินหน้าด้วยตัวเองไม่ได้เพราะไม่มีความรู้ว่าจะไปต่ออย่างไร ลองนึกภาพการสอนอ่านหนังสือแบบน้ีดูสิ ก่อนที่เด็กจะขยับไปอ่านเล่มใหม่พวกเขาตอ้ งเข้าใจพน้ื ฐานของการอ่านเสียก่อน ดนตรกี เ็ หมอื นกัน รา้ นขายโนต้ ดนตรหี รอื เวบ็ ไซตท์ ข่ี ายออนไลนไ์ หนๆ กม็ หี นงั สอืดนตรีคลาสสิกอย่างง่ายสารพัดแบบจำ�หน่าย งานของบาค (Bach)แปลงเป็นโน้ตสำ�หรบั กตี ารไ์ ด้ดเี ป็นพิเศษ เมอื่ เด็กๆ เลน่ ทำ�นองเพลงง่ายๆ ได้แล้ว ให้แบ่งเด็กเป็นกลุ่มๆ แล้วให้ลองเล่นเพลงที่เขียนข้ึนสำ�หรับเลน่ สองคน (duet) สามคน (trio) หรือสี่คน (quartet) ปกติเดก็ ๆ อาจไม่ค่อยได้ฟงั ดนตรคี ลาสสิก แต่เมือ่ ได้เลน่ เมือ่ ไร พวกเขาจะติด แม้แต่ร็อกเกอร์และแรปเพอร์ที่ร้อนแรงท่ีสุดของผมก็ชอบเล่นดนตรคี ลาสสิก วีวัลดี (Antonio Vivaldi) คีตกวีชาวอติ าลีเป็นคนหนงึ่ที่พวกเราช่ืนชอบเป็นท่ีสดุ 267ก็แคร่ ็อกแอนด์โรล (แตผ่ มชอบ)

กีตาร์ไมไ่ ด้งอกจากตน้ ไม้ ถา้ คณุ อยากสอนเดก็ ของคณุ ใหเ้ ลน่ กตี าร์ คณุ มเี รอื่ งตอ้ งตดั สนิ ใจหลายเร่ืองด้วยกัน อย่างแรกเลย ถ้าคุณทำ�งานกับเด็กที่ยากจน คุณจะไปเอากีตาร์มาจากไหน ผมเร่ิมต้นด้วยการผูกมิตรกับเจ้าของ ร้านดนตรีเล็กๆ ในชุมชนของผม พวกเขายินดีขายกีตาร์มือสองแก่ ผมในราคายอ่ มเยา ผมมกั จ่ายเงนิ ราว 50-100 ดอลลารต์ อ่ กีตารห์ น่ึง ตัว บางครั้งนักเรียนและครอบครัวก็เต็มใจซื้อกีตาร์เป็นของตัวเอง พวกเขาจะไปทรี่ า้ นและบอกเจา้ ของรา้ นวา่ “ครเู รฟบอกใหม้ า” เจา้ ของ รา้ นจะดแู ลเปน็ อย่างดี เม่อื ก่อนนี้นกั เรียนจะใชก้ ีตารร์ ่วมกนั แตต่ อน น้ีผมมีกีตาร์มากเกินจำ�เป็นแล้ว แม้ว่าผมจะสอนนักกีตาร์คลาสสิกใน ช่วงพกั ถึง 40 คนกต็ าม ถ้านักเรียนซื้อกีตาร์เอง พวกเขามักถามผมว่าควรใช้สาย ไนลอนหรือสายเหล็กดี จริงๆ แล้วมันขึ้นกับเป้าหมายของพวกเขา ถา้ เดก็ ๆ พงุ่ เปา้ ไปทก่ี ารเลน่ ดนตรคี ลาสสกิ กต็ อ้ งใชส้ ายไนลอนแนน่ อน ถ้าเดก็ อยากเลน่ ดนตรีปอ๊ ป สายเหลก็ อาจเป็นทางเลือกท่ีดีกว่า เราสามารถหาซ้ือกีตาร์ไฟฟ้าราคาถูกได้ แต่น่ันไม่ใช่สไตล์ ของผม เวลาฝึก เราจะใช้กตี าร์ธรรมดาๆ แตเ่ วลาแสดงจริง เราจะ นำ�อาวุธหนักของเราออกมาใช้ เฟนเดอร์สเตรโตคาสเตอร์ (Fender Stratocaster) น่าจะเป็นกีตาร์ไฟฟ้าท่ีใช้ได้อเนกประสงค์ท่ีสุดแล้ว ยีห่ อ้ โปรดอีกตัวหนึ่งของห้อง 56 กค็ ือกตี าร์คลาสสิกรกิ เคนแบก็ เกอร์ (Rickenbacker) เสียงที่เหมือนระฆังราวของมันทำ�ให้เล่นเพลงของ ศิลปินอย่างวงเดอะบีเทิลส์ เดอะเบิดส์ (The Byrds) ทอม เพตตี (Tom Petty) และ จอห์น โฟเกอรต์ ี (John Fogerty) ไดอ้ ยา่ งวิเศษ โอเวชนั ท�ำ กตี ารอ์ ะคสู ตกิ ชน้ั ดที สี่ ามารถเลน่ โดยใชไ้ ฟฟา้ ไดแ้ ละใหเ้ สยี ง ยอดเย่ียมไม่ว่าจะเข้าวงไหน ภาพที่ตลกที่สุดในห้องของผมน่าจะเป็น ภาพเดก็ ๆ อายุ 10 ขวบเล่นกีตารเ์ ฟนเดอรแ์ จ๊ซเบสทีใ่ หญ่กวา่ ตวั เด็ก เสยี อกี แต่ผชู้ มกต็ ้องหยดุ หัวเราะทันทท่ี ่ไี ดฟ้ ังพวกเขาเล่น268 ครนู อกกรอบ กบั หอ้ งเรียนนอกแบบ

แล้วนกน้อยของคุณก็รอ้ งเพลงได้ เชอ่ื หรอื ไมว่ า่ ความสามารถในการรอ้ งเพลงของผมแยย่ งิ่ กวา่ความสามารถทางศิลปะเสียอีก บางครั้งผมพดู เล่นกับเดก็ ๆ วา่ ถา้ ผมต้องร้องเพลงเมอ่ื ไร จะตอ้ งเกิดการอพยพออกจากห้องเรยี นท่เี ทียบได้กับการอพยพของชาวอิสราเอลออกจากอียิปต์เลยทีเดียว แต่ถึงอย่างนน้ั นกั เรยี นของผมจ�ำ นวนมากกลบั รอ้ งเพลงไดด้ ี พวกเขาท�ำ ไดอ้ ยา่ งไร ตลอดหลายปที ผี่ า่ นมา ผมไดเ้ รยี นรวู้ า่ นกั เรยี นจ�ำ นวนมากไมไ่ ด้พฒั นาทกั ษะในการฟงั ของตวั เอง หากมกี ารฝกึ ฝน เดก็ ๆ จะสามารถฟงัโนต้ ตา่ งๆ ไดด้ ี ผมรคู้ วามจรงิ ขอ้ นจ้ี ากประสบการณส์ ว่ นตวั ของผมเองตอนทเ่ี ปน็ เดก็ ผมมปี ญั หากบั การจนู กตี ารโ์ ดยไมม่ เี ปยี โนหรอื เครอื่ งชว่ ยจนู ทุกวันนผ้ี มสามารถจนู กีตาร์ด้วยหูไดด้ ี เพราะผมทำ�มาเปน็ รอ้ ยๆครง้ั จนเสยี งของตวั โนต้ ฝงั แนน่ อยใู่ นสมองทบี่ กพรอ่ งดา้ นดนตรขี องผม เมอื่ เดก็ นกั เรยี นของผมอยากรอ้ งเพลง ผมเรมิ่ ดว้ ยการคดั ลอกเพลงใสแ่ ผ่นซดี ใี ห้เด็กทุกคน วธิ นี ชี้ ว่ ยใหเ้ ดก็ น�ำ กลับไปฝึกเองท่บี า้ นได้แทนที่จะใชเ้ วลาทีม่ ีค่าในช้ันเรียนไปหัดร้องเพลง เมอื่ เดก็ ๆ รูท้ �ำ นองเพลงและเนื้อเพลงแล้ว เรากเ็ ลือกคยี ์ มีเพลงร็อกน้อยมากท่รี ้องด้วยคยี ท์ เี่ ดก็ ๆ พอจะรอ้ งไดส้ บายๆ ผมมกั จะเอากตี ารอ์ อกมาเลน่ เพลงดว้ ยคอร์ดง่ายๆ พอเราเริ่มด้วยคีย์ที่วงน้ันใช้ร้อง เด็กๆ ก็จะเริ่มหัวเราะเพราะคีย์นั้นมักจะตำ่�เกินไปสำ�หรับพวกเขา ไม่มีอะไรตลกไปกว่าการฟังเด็กผู้หญิงอายุ 10 ขวบร้องเพลงด้วยคีย์สำ�หรับผู้ชายอายุ25 ด้วยเหตุน้ีผมจึงใช้คาโปคาดบนคอกีตาร์แล้วเปลี่ยนคีย์ไปเรื่อยๆจนกระท่ังเหมาะกบั ระดับเสียงของเดก็ ๆ เด็กๆ ชอบร้องเพลงประสานเสียง นี่เป็นเร่อื งของพรสวรรค์เดก็ บางคนอาจตอ้ งใชค้ วามพยายามอยา่ งมาก แตท่ กุ ปจี ะมนี กั เรยี นบางคนที่ร้องเสียงประสานได้อย่างน่าท่ึง คุณเปิดโอกาสให้นักเรียนหลายคนๆ มสี ว่ นรว่ มไดด้ ว้ ยการแบง่ เพลงออกเปน็ ทอ่ นท�ำ นองหนงึ่ ทอ่ นและท่อนเสียงประสานอีกหน่ึงหรือมากกว่าหน่ึงท่อน เด็กๆ จะรู้สึกว่าตัวเองมคี วามส�ำ คัญ ถ้าทกุ คนรอ้ งท่อนท�ำ นองเหมือนกนั เดก็ ๆ อาจคิดวา่ ฉันไมเ่ หน็ จำ�เปน็ ต้องร้องเลย มเี ดก็ อีกตัง้ 15 คนรอ้ งเพลงน้อี ยู่ดว้ ย 269กแ็ คร่ อ็ กแอนด์โรล (แต่ผมชอบ)

ถงึ ฉนั ไมอ่ ยตู่ รงนก้ี ไ็ มม่ ใี ครรู้ การรอ้ งเพลงประสานเสยี งนนั้ นกั เรยี นจะ ไดเ้ รยี นรเู้ กยี่ วกับดนตรมี ากข้ึน พฒั นาทักษะการฟงั และการรอ้ งเพลง และรสู้ กึ ดีท่ตี นมีสว่ นร่วมในการรอ้ งเพลงนนั้ ดว้ ย ในห้อง 56 เรามซี าวนด์บอร์ดพรอ้ มกับไมโครโฟนสี่ตัว เราใช้ เวลาอยนู่ านเพอื่ ลองหาเสยี งผสานของนกั รอ้ งแบบตา่ งๆ จนลงตวั เดก็ คนไหนที่อยากร้องเพลงจะได้โอกาสน้ัน เด็กๆ เรียนรู้ว่าเด็กนักเรียน สี่คนร้องเพลงคีย์เดียวกันอาจไม่ทำ�ให้เพลงน้ันพิเศษขึ้นมาได้ เราจะ ลองเปลี่ยนตัวนักร้องไปเรื่อยๆ เพ่ือหาเสียงร้องที่ผสานกันได้อย่าง ไพเราะกลมกลืน วงร็อกและวงป๊อปดังๆ ก็พยายามสร้างเสียงผสาน ที่เปน็ เอกลกั ษณ์ของตวั ไม่ว่าจะเปน็ วงเดอะบชี บอยส์ (The Beach Boys) วงเดอะเทมเทชันส์ (The Temptations) วงเนอร์วานา (Nirvana) หรือวงกรีนเดย์ (Green Day) เด็กๆ สนุกสนานกับ กระบวนการทดลองน้ี เราพบสิ่งท่ีทำ�ให้เราต่ืนเต้นโดยไม่คาดคิดอยู่ บ่อยๆ เวลาท่ีนักร้องพยายามลองอะไรใหม่ๆ แล้วทุกคนก็จะร้อง ตะโกนว่า “นีแ่ หละ ใชเ่ ลย!” ชยั ชนะแตล่ ะครง้ั เปน็ แรงกระตุ้นให้เดก็ ๆ ใชค้ วามพยายามมากขึ้น และลองร้องเพลงทย่ี ากข้ึน มันเป็นกระบวน การที่เด็กๆ ทดลอง เรียนรู้ และสนกุ สนานไปเร่อื ยๆ อย่างไมจ่ บส้นิ คำ�แนะนำ�สุดท้ายของผมเก่ียวกับการเปล่ียนคีย์ดนตรีคือ ถึงคณุ จะสามารถเปลย่ี นคียก์ ตี ารด์ ้วยคาโปและเปลีย่ นคยี ข์ องคียบ์ อร์ด อิเล็กทรอนิกด้วยการกดปุ่ม แต่ทางลัดแบบนี้ทำ�ให้เด็กหมดโอกาส พยายามเลน่ คยี ท์ แี่ ตกตา่ งไป เมื่อเราเลือกคยี ท์ เ่ี ราจะเล่นเพลงสักเพลง ไดแ้ ล้ว เรากจ็ ะเลน่ ตามคีย์นัน้ มนั อาจจะยากกว่า แตเ่ ดก็ ๆ จะเป็นนัก ดนตรีท่ดี ขี นึ้ และน่นั คือสงิ่ ที่ส�ำ คญั โน้ตดนตรจี ากอนิ เตอรเ์ นต็ ผมปลื้มอินเตอร์เน็ต มันเปล่ียนแปลงชีวิตของเราท้ังหมด และโดยมากจะเปลยี่ นไปในทางทดี่ ขี น้ึ ผมยงั จ�ำ ตอนทเ่ี รม่ิ สอนหนงั สอื ใหม่ๆ ในทศวรรษ 1980 ได้ ตอนน้ันถา้ ผมอยากสอนบทกวีของวอลต์270 ครนู อกกรอบ กับ หอ้ งเรยี นนอกแบบ

วิตแมน (Walt Whitman) สักบท ผมต้องไปท่ีห้องสมุดแล้วถ่ายเอกสารมา ถา้ จะสอนตารางธาตุ ผมกต็ อ้ งดน้ั ดน้ ไปรา้ นขายอปุ กรณก์ ารศกึ ษาตอนเช้าวนั เสาร์เพอ่ื ซือ้ โปสเตอร์มาติดบนบอรด์ ข่าวสารของหอ้ งวันเก่าๆ แบบนัน้ หมดไปแล้วเม่ืออินเตอร์เนต็ มาถึง -- เราท�ำ ทุกอยา่ งได้เพยี งแค่กดปุ่มบนคียบ์ อรด์ เทา่ น้นั อย่างไรก็ตาม น่ันไม่ใช่เรื่องดีเสมอไป ในยุคแรกๆ ของวงรอ็ กหอ้ ง 56 ผมเคยหลงเขา้ ใจวา่ ผมพบเครอ่ื งมอื ดๆี บนอนิ เตอรเ์ นต็ มีเวบ็ ไซตห์ ลายร้อยเว็บไซตท์ ี่ให้ดาวนโ์ หลด “แทเบลเชอร์” (tablature)ได้ฟรีๆ เทเบลเชอร์เป็นระบบท่ีแสดงเสียงโน๊ตดนตรีแบบเข้าใจง่ายชว่ ยใหน้ กั กตี ารม์ อื ใหมเ่ ลน่ ทอ่ นลดี และทอ่ นเบสของเพลงรอ็ กและปอ๊ ปทีโ่ ปรดปรานไดไ้ มย่ าก ปัญหาอยตู่ รงท่แี ทบจะหา “แทบ” ท่ีถกู ต้องทางดนตรีบนอนิ เตอร์เน็ตไม่ไดเ้ ลย สว่ นใหญ่จะฟัง คล้ายๆ กับเพลงท่ีเราต้องการ แต่จะเป็นคีย์ท่ีเพ้ียนหรือถูกทำ�ให้ง่ายจนเกินไป นอกจากน้ีบนอินเตอร์เน็ตยังแทบไม่มีการตรวจความถูกต้องหรือการควบคุมดูแลคนหยาบช้าลามกทไ่ี หน นกึ อยากจะเขยี นอะไรก็เขียนไดต้ ามใจ คยุ โวเกี่ยวกับชีวิตตัวเองก็ได้ หรือทำ�เว็บไซต์ช่ือ www.lincolnwasanazi.com (ลงิ คอล์นเคยเปน็ นาซี) ก็ได้ โดยไม่มีใครท�ำ อะไรได้ เราจำ�เป็นต้องพิจารณาแหล่งที่มาด้วย ผมพบนักดนตรีมืออาชพี คนหนง่ึ ซง่ึ สอนกตี ารอ์ ยทู่ รี่ า้ นเครอื่ งดนตรี คณุ กท็ �ำ แบบเดยี วกนัได้ หากคณุ เปน็ คนรกั ดนตรแี ตไ่ มม่ คี วามสามารถ คณุ ตอ้ งแสวงหาความช่วยเหลือ ร้านดนตรีเกือบทุกร้านจ้างครูสอนดนตรีมืออาชีพ นี่เองที่ท�ำ ใหผ้ มไดพ้ บกบั แดน นกั ดนตรขี นั้ เทพทช่ี ว่ ยเรยี บเรยี งโนต้ เพลงใหเ้ ราด้วยความช่วยเหลอื ของแดนและคอมพิวเตอร์ เสยี งเพลงของนักเรยี นของผมฟงั ไม่ เหมือน ของวงกรนี เดย์ แต่ เปน็ วงกรีนเดย์มาเองเลยละ ผมไม่มีความสามารถพเิ ศษทางดนตรีเหมอื นแดน แตเ่ มื่อผมนึกถงึเวลาหลายร้อยชั่วโมงท่ีผมใช้เพ่ือช่วยให้เด็กๆ เล่นดนตรีร็อกโดยไม่ได้ค่าตอบแทน ผมคิดวา่ ผมคงทำ�ถกู แลว้ เด็กๆ นักเรียนได้เรียนโน้ตเพลงที่สมบูรณ์ ด้วยการใช้แนวเพลงรอ็ กทถี่ กู ตอ้ งทางดนตรี เดก็ ๆ จงึ เลน่ ไดเ้ หมอื นมอื อาชพี นอกจาก 271ก็แค่ร็อกแอนดโ์ รล (แตผ่ มชอบ)

นี้ ความสามารถในการอา่ นโนต้ และเลน่ ดนตรคี ลาสสกิ ชว่ ยใหเ้ ดก็ เรยี น เพลงป๊อปได้อย่างรวดเรว็ เหลือเชอ่ื ลองหาเดก็ ทีเ่ ลน่ กอนแชร์โตในดี เมเจอรข์ องววิ ัลดไี ด้สามท่อนรวดมาให้ผมสกั คนสิ (อยา่ งที่เด็กอายุ 10 ขวบของผมทำ�ได้) แล้วผมจะทำ�ให้เขาเล่นเพลงของวงยู 2 ได้อย่าง สบายๆ ในเวลาเพยี งไมก่ วี่ ัน คีย์บอร์ดกับกลอง เมื่อผมมองย้อนไปในสมัยแรกๆ ท่ีเราเริ่มต้ังวงร็อก ผมมัก จะหัวเราะเม่ือคิดถึงเคร่ืองมือแบบโบราณท่ีเราใช้ เรามีกลองแบบ แผ่นไฟฟ้า (electronic pad) สองอนั ส�ำ หรบั เคาะจังหวะตามดนตรี คยี บ์ อรด์ ของเราเปน็ คาสิโอมอื สอง เสยี งทไ่ี ด้ก็แบบมอื สองแหละ อย่างท่ีรู้ๆ กัน คุณจ่ายเท่าไรก็ได้เท่านั้น ตลอดเวลาท่ีผ่าน มา ผมจ่ายเงินไปจำ�นวนมากเพ่ือซ้ือเคร่ืองดนตรีท่ีมีคุณภาพ เหตุผล ประการหน่งึ ทีเ่ ดก็ ๆ เล่นดนตรไี ด้เหมือนมืออาชีพก็คือ พวกเขาไดเ้ ล่น เครอ่ื งดนตรแี บบเดียวกับทใ่ี ช้ในสตดู โิ อนนั่ เอง ผมเล่นกตี าร์ได้นดิ หนอ่ ย ไมเ่ อาไหนหรอกครับ และแย่หนกั กว่านี้อีกถ้าต้องเล่นคีย์บอร์ดหรือกลอง เร่ืองนี้อีกเหมือนกัน ที่ผมขอ ความช่วยเหลือจากร้านขายเครื่องดนตรี ผมส่งนักเรียน 2-3 คนไป เรียนตีกลองข้ันพื้นฐานโดยจ่ายค่าเรียนให้ มือกลองรุ่นแรกนี้แหละท่ี กลายมาเป็นแรงบันดาลใจให้นักเล่นเคร่ืองตีรุ่นหน่ึงท่ีสอนนักดนตรีรุ่น ตอ่ มาของคณะละครเชกสเปยี รแ์ หง่ โฮบารต์ ผมใชก้ ลยทุ ธเ์ ดยี วกนั นกี้ บั เปยี โน พอมีเด็กในหอ้ งเรียนไดส้ กั 3-4 คน ผมก็จะจัดระบบให้พวกเขา สอนเดก็ คนอืน่ ๆ ต่อไป ผมยังซื้อกลองไฟฟ้าให้เด็กนักเรียนบางคนใช้ด้วย เพราะมือ กลองสามารถฟังเสียงกลองท่ีตัวเองตีทางหูฟังได้ ซึ่งหมายความว่า พวกเขาเอากลองไปหวดเล่นท่ีบ้านได้โดยไม่กวนประสาทพ่อแม่หรือ เพ่อื นบ้าน กลองไฟฟา้ มีราคาแพง แต่หากเราอยากได้มือกลองฝมี อื ดี ประจ�ำ ห้อง เด็กๆ จำ�เปน็ ตอ้ งฝกึ ซอ้ มนอกโรงเรยี นด้วย เรามกี ลองช้ัน เยย่ี มชดุ หน่งึ ที่เราใชส้ ำ�หรับการแสดงละครเชกสเปียร์ แตเ่ ด็กๆ ฝีมือ272 ครูนอกกรอบ กบั ห้องเรยี นนอกแบบ

ดขี ้ึนได้ด้วยการฝกึ ซ้อมที่บา้ น ทุกวันเสาร์ มือกลองที่เปน็ ศิษย์เก่าของผมจะชว่ ยสอนมือใหมห่ ัดตีท่ีอพาร์ตเมนตข์ องพวกเขา ผมสนบั สนนุ ให้นักดนตรีของผมทำ�ตามคำ�แนะนำ�อันชาญฉลาดของแกนดาล์ฟ ท่ีว่า“สง่ิ ทเี่ ธอตอ้ งท�ำ คอื ตดั สนิ ใจวา่ จะท�ำ อะไรภายในเวลาเทา่ ทม่ี ใี ห”้ ฉะนน้ัเด็กๆ ห้อง 56 จงึ ฝึกซ้อมดนตรีเมือ่ ใดกต็ ามทพี่ วกเขามีเวลาวา่ ง เปรยี บไปกเ็ หมอื นกบั กอ้ นหมิ ะทกี่ ลงิ้ ลงมาจากเนนิ เขา ยง่ิ เดก็ ๆเลน่ ดเี ทา่ ไร กย็ งิ่ รบั สมคั รนกั ดนตรหี นา้ ใหมท่ ก่ี ระตอื รอื รน้ ไดง้ า่ ยเทา่ นนั้ถงึ จดุ นี้ มเี ดก็ เกรด 3 ทอ่ี ยากเลน่ กลองมาหาผม พวกเขาอยากเรมิ่ เรยี นจากเด็กปัจจุบนั เลย ผมตอ้ งการคุณสมบตั ิเพยี งสองอยา่ งเทา่ นัน้ หน่งึต้องเอาจริงเอาจงั สอง ตอ้ งเล่นเครอ่ื งดนตรอี ืน่ อีกอย่างหน่ึง ผมไม่ได้ต้องการแคม่ ือกลอง ผมต้องการนกั ดนตรี มือกลองคนปจั จุบันของผม มอื ดที ีส่ ดุ เทา่ ท่ผี มเคยมีมา เป็นท้ังนกั เล่นทรอมโบนและกตี ารฝ์ ีมือขั้นเทพด้วย ไม่น่าแปลกใจหรอกท่เี ขาเล่นดว้ ยความหลงใหลแบบนนั้เลน่ คอนเสริ ต์ การเข้าวงเป็นเร่ืองสนุก สำ�หรับนักเรียนหลายคนเพียงแค่ประสบการณใ์ นการเลน่ ดนตรกี ับเพื่อนๆ กเ็ ปน็ แรงจูงใจทมี่ ากพอแลว้แตเ่ ชน่ เดยี วกบั นกั ดนตรรี อ็ กไรเ้ ดยี งสาอกี นบั ไมถ่ ว้ นทตี่ ง้ั วง -- จะวา่ ยงัไงดีล่ะ? -- เพ่อื อวดเพศตรงขา้ ม นักเรียนบางคนของผมกม็ เี หตุจงู ใจจากการมโี อกาสแสดงต่อหนา้ ผชู้ มเช่นกนั ยกตัวอย่างเช่น โรงเรียนสามารถใช้ดนตรีเพ่ือเสริมสาระสำ�คัญของการประชุมใหญ่หรืองานอื่นๆ อย่างในวันท่ีระลึกถึงมาร์ตินลเู ทอร์ คงิ จเู นยี ร์ โรงเรยี นตา่ งๆ มกั จดั การแสดงหรอื ละครสน้ั เพอื่ เปน็เกียรติแก่ ดร. คงิ เด็กอาจอ่านสุนทรพจน์ “I have a dream” หรือหอ้ งเรยี นอาจจดั ปา้ ยเปน็ ตวั อกั ษรแตล่ ะตวั ในชอ่ื ของ ดร. คงิ และขยายความเพมิ่ ว่า “เอ็ม คือมาร์ตนิ ท่านชว่ ยคนจำ�นวนมาก” อะไรท�ำ นองน้ี ทั้งหมดน้ีมันก็ดีอยู่หรอก แต่ถ้ามีนักเรียนสักห้องหนึ่งโก่งคอร้องเพลง “Pride” ของยู 2 ทั้งผู้แสดงและผู้ชมก็น่าจะมีอารมณ์ร่วม 273กแ็ ค่ร็อกแอนด์โรล (แต่ผมชอบ)

มากกว่า ไม่ว่าจะเป็นงานฉลองวันชาติสหรัฐอเมริกา งานวัน ทหารผา่ นศกึ งานวนั พหวุ ฒั นธรรม หรอื งานวนั หยดุ อนื่ ๆ เพลงสามารถ เพมิ่ ความสนุกสนานหรือความสะเทือนอารมณ์ให้งานไดเ้ สมอ มีอยา่ งหน่งึ ทผ่ี มขอเตอื นไวก้ อ่ น ถา้ คณุ วางแผนจะเลน่ ดนตรี นอกโรงเรยี น ขอใหท้ �ำ ใหด้ กี วา่ ทผ่ี มเคยท�ำ มาครงั้ หนงึ่ หาขอ้ มลู ทกุ อยา่ ง ทที่ �ำ ไดเ้ กย่ี วกบั สถานทท่ี คี่ ณุ จะใชแ้ สดง เมอื่ หลายปกี อ่ น ตอนทว่ี งของ เรายงั ใหมอ่ ยู่ เราไดร้ บั เชญิ ไปแสดงในงานประชมุ ทม่ี คี รเู ขา้ รว่ มประชมุ จ�ำ นวนมาก เราขนเครอ่ื งดนตรแี ละอปุ กรณต์ า่ งๆ ขน้ึ รถและขบั ไปตาม ทอ่ี ยทู่ ีผ่ มจดไวใ้ นเศษกระดาษ เดก็ ๆ ตน่ื เตน้ เพราะเราก�ำ ลงั จะเปดิ ตัว เพลงใหม่ล่าสุดของเราซ่ึงจะมีแมนโดลินเล่นกับวงด้วย ผมไปเรียนมา 2-3 คร้งั และตอนน้ีซูซี นักเรยี นคนหนงึ่ ของผมก็สามารถเลน่ แมนโด ลินไดด้ ีดว้ ย เราขบั รถเข้าไปจอดตามท่อี ยู่ทไี่ ด้มา เดก็ ๆ เงียบเสียงลง เราเขา้ ไปขา้ งในและเลน่ ดนตรอี ยา่ งสดุ ฝมี อื พวกครชู อบมาก แตข่ ณะที่ เราเดินกลบั มาทร่ี ถตู้ ซซู บี อกผมวา่ เราทั้งหมดกำ�ลังจะตกนรกหมกไหม้ อาจจะจรงิ ของเธอ ผมก็ไมแ่ น่ใจว่า โบสถ์ จะเป็นสถานทีท่ เี่ หมาะจะ เล่นเพลง “Losing My Religion” ของวงอารอ์ เี อ็ม (REM) หรอื เปล่า ทาสร็อกแอนด์โรล เมื่อใดที่ห้องของคุณรู้จักร็อกแล้วละก้อ คุณจะหลงมันไปชั่ว นิรนั ดร์ ผมไม่ดื่ม ไมส่ บู บหุ รี่ หรอื ใชย้ าเสพติดใดๆ ทง้ั สน้ิ แตผ่ มตดิ รอ็ กชนดิ ทดี่ ทู า่ จะเลิกไม่ได้ง่ายๆ ถา้ มเี พลงใหม่ดๆี หรือเพลงคลาสสกิ จากอดีตแว่วมาเข้าหูผม ผมจะไม่สามารถฟังเฉยๆอย่างมีความสุขได้ ผมมักจะประเมินดูว่าสามารถจะนำ�เพลงน้ันมาใช้กับเด็กๆ ของผมได้ ไหม ทำ�นองเพลงดีพอที่จะไม่ทำ�ให้เด็กๆ เบื่อระหว่างฝึกซ้อมหรือไม่ ดนตรนี ่าสนใจหรอื เปลา่ ในเพลงมีอะไรทที่ า้ ทายใหน้ กั เรยี นไดย้ กระดบั ฝีมือของตัวเองข้นึ ไหม และผมจะถามตวั เองเสมอว่า เพลงนส้ี ามารถ ใชใ้ นบรบิ ททก่ี วา้ งขวางกวา่ นนั้ ไดไ้ หม ซงึ่ มกั จะหมายถงึ การแสดงละคร เชกสเปยี ร์ของเราในปีนั้น หรอื อะไรท�ำ นองนนั้274 ครูนอกกรอบ กบั ห้องเรยี นนอกแบบ

นี่เป็นเหตุผลที่จู่ๆ ภรรยาผมก็จะทำ�ผมตกใจต่ืนข้ึนมาตอนตี 3:15 นาที เธอตะครุบตัวผมและกระซิบอย่างร้อนรนว่า “เรฟ‘Tears in Heaven’ ของแคลปตนั ไง คณุ เอาไปใชใ้ นฉากพธิ ีศพในเรือ่ งThe Winter’s Tale ได!้ ” ผมเองกไ็ มย่ อมน้อยหนา้ คนื หน่ึง ผมเลยตอบแทนน้ำ�ใจของเธอโดยปลกุ เธอขน้ึ มาดว้ ยเพลงทเ่ี หมาะทส่ี ดุ สำ�หรบับทร�ำ พึงตอนเปดิ ฉากละครเรอื่ ง Hamlet น่นั คอื “Paint It Black”ของเดอะโรลลงิ สโตนส์ (The Rolling Stones) มเี พลงยอดเยย่ี มมากมายแต่มีเวลาท่ีจะร็อกกับเด็กๆ น้อยไป แต่เด็กๆ ก็ไม่เคยเบื่อเลยผมกเ็ หมือนกนั นักเรยี นในห้อง 56 เลน่ จนนว้ิ ของพวกเขาเลือดออกและเสียงแหบแห้ง เมื่อผมคิดถึงความกดดันอย่างหนักหน่วงท่ีเด็กๆสมัยนี้ต้องเจอ ตลอดจนสภาพแวดล้อมในโรงเรียนท่ีมักคล้ายคลึงกับสถานการณใ์ นหนงั สือเรือ่ ง Lord of the Flies ผมกร็ ู้สกึ ขอบคณุ ที่ค้นพบสื่อที่ช่วยให้เด็กนักเรียนของผมเรียนรู้ สนุกสนานและระบายความเครียดได้ในเวลาเดยี วกนั บา้ แคไ่ หนนะทเ่ี อาชวี ติ ของคณุ มารอ็ กกบั เดก็ นกั เรยี นกลมุ่ หนงึ่มนั ไมใ่ ชแ่ คบ่ า้ เทา่ นน้ั นะ มนั ไมร่ จู้ บเสยี ดว้ ยสิ เมอื่ ไมน่ านมาน้ี นกั เรยี นหอ้ งผมพยายามจดั แสดง Hamlet ซงึ่ เปน็ ละครทที่ า้ ทายสดุ ๆ ดเู หมอื นวา่ ทเ่ี ราใชเ้ วลาทงั้ ปเี รยี นและฝกึ ซอ้ มละครทนี่ บั ไดว้ า่ ยงิ่ ใหญท่ สี่ ดุ ในโลกโดยไม่มกี ารตัดทอนนน้ั ยังไมม่ ากพอ เด็กๆ ยงั ใสเ่ พลงรอ็ กถงึ 14 เพลงไว้ในการแสดงด้วย เรากำ�ลงั พดู ถงึ ผลงานเพลงยากๆ อยา่ ง “Funeralfor a Friend (Love Lies Bleeding)” ท้ังเพลงของเอลตนั จอหน์(Elton John) นะครับ เด็กๆ ร้องประสานเสยี งเพลง “The Soundof Silence” ของพอล ไซมอน (Paul Simon) ไดอ้ ย่างสมบรู ณแ์ บบแถมเล่นเพลง “Paranoid Android” ของเรดิโอเฮดได้อย่างไม่ผิดเพ้ียน กอ่ นจะจบการแสดงด้วยความโศกสลดแบบมหากาพย์ด้วยเพลง“While My Guitar Gently Weeps” ของเดอะบีเทิลส์ และปิดท้ายอย่างสมบูรณ์แบบด้วยการลีดกีตาร์ที่ร้อนแรงจนลืมไม่ลงแบบเอริก แคลปตัน (Eric Clapton) นน่ั นา่ จะมากพอทจี่ ะไดเ้ วลาพกั สกั หนอ่ ยแลว้ ใชไ่ หม เปลา่ เลยหลังจากการแสดงนานหนึ่งเดือนเต็ม โจแอนน์ ศิษย์เก่าของผมชวน 275ก็แคร่ อ็ กแอนด์โรล (แตผ่ มชอบ)

ผมออกไปกินอาหารเย็น เธอบินมาจากฝั่ง นอรท์ เวสเทริ น์ เพอ่ื มาดกู ารแสดงรอบสดุ ทา้ ย เราหัวเราะกันขณะเดินข้ามลานจอดรถมืดๆ ท่ีเธอเคยข้ามไปมาหลายต่อหลายครั้งสมัยท่ี ยังเป็นเด็ก เน่ืองจากมีเวลาน้อย เราจึงไป ทีร่ ้านอาหารใกลๆ้ โรงเรียน ขณะทนี่ ั่งลงที่ โตะ๊ ยงั ไม่ทนั ทบี่ รกิ รจะเสิรฟ์ นำ�้ ยังไม่ทันจะ ประเมนิ การแสดง Hamlet รอบสดุ ทา้ ย และ ใช้เวลาสักหนึ่งนาที หายใจ ยอ้ นคดิ ถงึ และ อ่ิมใจกับความสำ�เร็จที่เย่ียมยอดของเด็กๆ สกั นดิ หนง่ึ โจแอนนก์ บั ผมกถ็ ามขน้ึ พรอ้ มกนั วา่ “แล้วเราจะเลน่ เพลงอะไรดีส�ำ หรับเรอ่ื ง Taming of the Shrew ปีหนา้ ?” เราหัวเราะจนนำ้�ตาไหล เราเสพ ตดิ เขา้ ขน้ั เสยี จรติ ไปแล้ว คนในรา้ นต่างหนั มามองเราเหมือนกับว่าเราบ้า จริงของเขา เราบ้าและเราก็ภูมิใจ เหมือนที่คร้ังหนึ่งพีต ทาวนเ์ ซนด์ (Pete Townshend) มือกตี าร์ และนกั แตง่ เพลงวงเดอะฮู (The Who) เคย ตง้ั ขอ้ สงั เกตไวว้ า่ “Rock ‘n’ roll might not solve your problems, but it does let you dance all over them.” (รอ็ กแอนด์ โรลอาจไม่ได้แก้ปัญหาให้คุณ แต่มันช่วยให้ คณุ กระแทกใส่ปัญหาพวกนั้นได้อยา่ งสะใจ)276 ครนู อกกรอบ กับ ห้องเรียนนอกแบบ

เด็กๆ เลน่ เคร่ืองดนตรไี ดห้ ลายชิ้นและหลายสไตล์ ที่ส�ำ คัญพวกเขาเขา้ ใจดนตรีที่เขาเล่น 277ก็แค่รอ็ กแอนดโ์ รล (แตผ่ มชอบ)

สมาชิกคณะละครเชกสเปยี ร์แหง่ โฮบาร์ตทั้งรุ่นเก่าและรนุ่ ปจั จุบันจะกลบัมาพบกนั ทุกวันท่ี 24 ธนั วาคม เพอื่ สรา้ งความสุขใหค้ นไรบ้ ้าน

16Do They Know It’s Christmas? “เจอกันวันท่ี 24” เป็นคำ�รำ่�ลาท่ีผมได้ยินจากศิษย์เก่าซึ่ง กำ�ลงั เรยี นในโรงเรยี นมัธยมตน้ มัธยมปลาย หรือมหาวทิ ยาลยั ที่แวะ มาทักทาย ในห้อง 56 ถอ้ ยคำ�มหัศจรรยไ์ มก่ ค่ี ำ�นสี้ รุปรวมทุกสิง่ ทุก อยา่ งท่ผี มต้องการสอนเด็กของผม และสัมพันธก์ ับประเพณีประจำ�ปี ของเราท่ีพยายามจะช่วยให้โลกนี้น่าอยู่ขึ้น วิธีหนึ่งท่ีดีที่สุดที่จะช่วย เด็กของเราให้เติบโตเป็นคนที่น่ายกย่องคือการดึงพวกเขาให้เข้าร่วม ในโครงการชว่ ยเหลือผู้อื่น หลายโรงเรียนมีโครงการบริการชุมชน ความจริงโครงการน้ี ก็ดี แต่โรงเรยี นสว่ นใหญม่ องว่าการบรกิ ารชมุ ชนเป็นงานท่ีมอบหมาย ให้เด็กท�ำ เด็กๆ จะเกบ็ ขยะ ลบภาพพน่ สสี เปรย์ตามกำ�แพง แล้วก็ได้ ใบรับรองพร้อมลายเซ็นว่าได้ทำ�งานที่ได้รับมอบหมายเสร็จลุล่วงแล้ว แน่ละ ก็ยังดีกว่าไม่ทำ�อะไรเลย แต่ในห้อง 56 เราทำ�ต่างไปจากนี้ 279Do They Know It’s Christmas?

เล็กนอ้ ย ผมอยากให้เด็กของผมไปให้ถงึ คณุ ธรรมระดับ 6 เราช่วยคน อื่นเพราะมันเปน็ สง่ิ ท่ีถกู ตอ้ งสมควรทำ� ทุกวนั ท่ี 24 ธนั วาคม คณะละครเชกสเปยี รแ์ ห่งโฮบาร์ตจะ เลยี้ งอาหาร ใหค้ วามบนั เทงิ และแจกจา่ ยเสอื้ ผา้ แกค่ นไรบ้ า้ น 500 คน โครงการเล้ียงอาหารโลก (Feed the World Project) ของเรา สอน เด็กๆ ให้มองโลกท่ีอยู่นอกหน้าต่างของพวกเขาและสร้างแรงบันดาล ใจใหเ้ ด็กๆ รับใช้ชุมชนด้วยตัวเอง ผมลังเลทจ่ี ะเขียนถึงโครงการของ เราเพราะการพร่ำ�พูดถึงการทำ�ความดีของตัวเองเป็นสิ่งท่ีค้านกับจิต วิญญาณของห้องเรียนเรา บ่อยคร้ังเหลือเกินท่ีผมเห็นบทความใน หนงั สอื พมิ พท์ โ่ี รงเรยี นตขี า่ วปา่ วรอ้ งเรอื่ งการบรกิ ารชมุ ชนของโรงเรยี น ผมคดิ วา่ โรงเรยี นเหลา่ นพี้ ลาดโอกาสทจ่ี ะสอนเดก็ นกั เรยี นของตนใหร้ จู้ กั ถอ่ มตวั อยูเ่ งียบๆ อันเปน็ คณุ ธรรมหน่ึงของหอ้ ง 56 ผมเพียงแต่อยาก จะส่งผ่านความคิดท่ีผมหวังว่าครูและพ่อแม่คนอ่ืนๆ อาจจะอยากนำ� ไปใช้ในโรงเรยี นของตัวเองหรือเพิ่มเติมจากสง่ิ ที่ท�ำ ไว้ดอี ยแู่ ล้วเท่านัน้ คำ�เชิญทางโทรศัพท์ ประมาณ 20 ปกี อ่ น ผมได้รับโทรศัพท์จากผ้หู ญิงที่น่าท่งึ คน หนง่ึ ชอ่ื มมี ี แอดมั ส์ เธอท�ำ งานอยู่ในองค์กรช่ือเฟท (Faith) หนงึ่ ใน บรกิ ารสงั คมหลายอยา่ งของเฟทคอื การชว่ ยเหลอื ผไู้ รท้ อี่ ยอู่ าศยั องคก์ ร แห่งนี้จัดเล้ียงอาหารกลางวันในวันก่อนวันคริสต์มาสแก่ผู้ไร้ท่ีอยู่อาศัย ซง่ึ อยใู่ นละแวกใกลเ้ คยี งทห่ี อ้ งใตด้ นิ ของโบสถแ์ หง่ หนง่ึ มมี ไี ดข้ า่ ววา่ ผม มีกลุ่มเดก็ ทีน่ ่ารัก และถามว่าเดก็ ๆ จะไปชว่ ยรอ้ งเพลงสัก 2-3 เพลง ในชว่ งอาหารกลางวันไดห้ รอื ไม่ เราตอบรบั ค�ำ เชญิ ของเธอ สองสามวนั ใหห้ ลงั มเี ดก็ ประมาณ 5 คนไปทโี่ บสถก์ บั ผม ผม เอากีตาร์ไปด้วย เด็กๆ ร้องเพลงคริสตม์ าส 3-4 เพลง เมื่อเดก็ ๆ รอ้ ง เพลงเสร็จและกำ�ลงั จะลงจากเวที ผ้ชู มกข็ อเพลงอีก เมอ่ื เดก็ ๆ อธิบาย ว่ารอ้ งเพลงอ่นื นอกจากนไ้ี ม่เปน็ ผชู้ มก็ขอใหร้ ้องเพลงเดิมซ�้ำ ซ่ึงเดก็ ๆ กร็ อ้ ง ผมคดิ วา่ นา่ จะมอี ะไรบางอยา่ งในเสยี งเพลงของเดก็ ๆ ทส่ี ามารถ พาคนเหล่านีอ้ อกจากปญั หาของตวั เองได้280 ครนู อกกรอบ กบั ห้องเรยี นนอกแบบ

ผมรสู้ กึ ประหลาดใจในปฏกิ ริ ยิ าของพวกเดก็ ๆ และอทิ ธพิ ลทพ่ี วกเขามตี อ่ สิง่ ทกี่ ำ�ลังด�ำ เนินอย่ใู นเวลาน้ัน มันเปน็ ฉากทหี่ ม่นเศร้า ส�ำ หรบัเดก็ ๆ นเ่ี ปน็ ครงั้ แรกทพี่ วกเขาใชเ้ วลายาวนานกบั คนทป่ี กตแิ ลว้ พวกเขาจะพยายามหลีกเล่ยี ง เดก็ ๆ เห็นผลของความยากจน การใชย้ าเสพติด การดื่มสุรา และความเจ็บป่วยทางจติ พวกเขายังแปลกใจท่ีได้พบคนจรจัดท่ีพดู จาฉาดฉาน เอือ้ เฟื้อ และตลก ประสบการณ์คร้งั นัน้ ทำ�ให้เราเขา้ ใจปญั หาคนจรจัดมากขน้ึ ขณะที่เราน่ังอัดกันอยู่ในรถคันเล็กของผมตอนขับรถกลับบ้านวันน้ัน เด็กๆ เร่ิมพูดคุยกันว่าจะกลับไปท่ีนั่นอีกในวันคริสต์มาสปีหน้าไม่นานนัก พวกเขาก็เร่ิมวางแผนกันว่าจะกลับไปอีกครั้งโดยพาเพื่อนๆไปหลายๆ คนและเตรียมเพลงไปรอ้ งใหม้ ากกวา่ น้ีเพลงครสิ ต์มาสในเดือนเมษายน ทุกวันน้ีเด็กนักเรียนของผมซ้อมเพลงคริสต์มาสกันตลอดทั้งปีพวกเขามเี พลงทซี่ กั ซอ้ มจนพรอ้ มแสดงเพมิ่ ขน้ึ รวมแลว้ ประมาณ 50 เพลงเป็นเพลงที่นิยมกนั ตง้ั แต่เพลงอมตะอย่าง “Silent Night” จนถึงเพลงป๊อปร่วมสมัย เช่น “Father Christmas” ของเดอะคิงกส์ (The Kinks)และ “Happy Christmas (War is Over)” ของจอหน์ เลนนอน และโยโกะ โอโนะ (Yoko Ono) เพลงโปรดตลอดกาลของพวกเดก็ ๆ คอื เพลง“Do They Know It’s Christmas?” เม่ือปี 1984 ของวงแบนด์เอด(Band Aid) ท่วี งน�ำ ไปเลน่ ในคอนเสริ ต์ ไลฟเ์ อด (Live Aid) ใหไ้ ดย้ ินได้ฟังกนั ทว่ั โลกในปี 1985 นกั เรียนทกุ คนจะไดร้ บั หนังสือเพลงท่มี ีเน้ือเพลงทเี่ รารอ้ งครบทกุ เพลงพร้อมแผ่นซีดีเพลงเหล่าน้ดี ว้ ย เด็กๆ ฝึกร้องเพลงกันตลอดท้ังปี เรามักใช้เวลาสัปดาห์ละประมาณ 30 นาทีในการฝกึ ซ่ึงงา่ ยมากเพราะนักเรียนไดฟ้ งั มากอ่ นแล้วจากซีดีท่ีได้รับแจกไป เราเพียงแต่เรียบเรียงเสียงประสานและเลือกเด็กหลายๆ คนมารอ้ งท่อนน�ำ เรามักจะข�ำ เสมอเวลาที่เห็นแขกทีม่ าเย่ียมชมโรงเรยี นท�ำ หนา้ งงๆ ตอนทเี่ ดนิ ผา่ นหอ้ งเราและไดย้ นิ เรารอ้ งเพลง “JingleBell Rock” ในเดือนเมษายน 281Do They Know It’s Christmas?

เพลงเหล่าน้ีและโครงการเลี้ยงอาหารโลกเปิดโอกาสให้เด็กๆ พัฒนาตัวเองในฐานะนักดนตรีอย่างต่อเน่ือง กลุ่มที่เริ่มจากนักเรียน แค่หยิบมือเดียวร้องเพลงกับกีตาร์ฝีมือไม่เอาไหนของผมได้พัฒนาไป สู่วงประจำ�ห้องที่เล่นเพลงคริสตมาสทุกรูปแบบกับกีตาร์ คีย์บอร์ด ฟลตุ ไวโอลนิ และเชลโล น่ีเปน็ อีกวิธีเยยี่ มๆ อีกวธิ ีหน่ึงทน่ี กั ดนตรี พวกนจี้ ะได้ลบั ฝมี ือ หลายวนั ก่อนถึงวันท่ี 24 ธันวาคม พวกคนไร้บา้ นเรม่ิ ถามคน ท�ำ งานทโ่ี บสถว์ า่ “คณุ รบู้ า้ งไหมวา่ เดก็ ๆ จะมาทน่ี อี่ กี หรอื เปลา่ ?” ผชู้ าย ไร้บ้านหลายคนบอกผมว่าความอบอุ่นในนำ้�เสียงและรอยยิ้มท่ีงดงาม ของเดก็ ๆ มคี วามหมายของพวกเขายง่ิ กวา่ อาหารทเ่ี ลยี้ งเสยี อกี ปญั หา อย่างหนึง่ ทีเ่ ราเจอก็คือทกุ ปจี ะมเี ดก็ นักเรียนอกี 30 คนทเี่ ตรียมมารอ้ ง เพลง แต่เวทีทโ่ี บสถ์มขี นาดเล็ก เน่ืองจากผมไมอ่ ยากท�ำ ใหเ้ ด็กเก่าเสยี ก�ำ ลังใจดว้ ยการไม่ให้เขาเข้ารว่ ม เราจงึ ตกลงกันว่าใครท่อี ย่ตู ้ังแตเ่ กรด 7 ขน้ึ ไปจะช่วยเสิรฟ์ อาหาร เตรียมงานใหญ่ ในวันที่ 23 ธนั วาคม ศษิ ย์เกา่ หลายคนท่ตี ง้ั ใจจะช่วยเสริ ฟ์ อาหารมาทโ่ี บสถเ์ พอ่ื ชว่ ยจดั เตรยี มหอ้ งประชมุ ในเวลาเพยี งไมก่ ช่ี ว่ั โมง โตะ๊ เก้าอก้ี ถ็ ูกจัดเรยี บร้อย เครอ่ื งประดบั ประดาตกแต่งตา่ งๆ ถกู ติดไว้ ทว่ั หอ้ ง หอ้ งประชมุ ทปี่ กตดิ นู า่ เบอื่ ถกู เปลย่ี นเปน็ หอ้ งบอลรมู ทคี่ รกึ ครนื้ ทกั ษะทกุ อยา่ งทเ่ี ดก็ ๆ ไดเ้ รยี นรใู้ นหอ้ ง 56 ถกู น�ำ มาใชห้ มด พวกเดก็ ๆ เปน็ คนจดั ระบบ แยกย้ายกันท�ำ งาน แสดงความคดิ รเิ ริม่ และท�ำ งาน เปน็ ทมี ทสี่ มบูรณแ์ บบ เด็กๆ แบ่งงานกันทำ� ไมม่ ีปากเสียงกัน ไมเ่ กย่ี ง กันท�ำ งาน เพือ่ นของผมซึ่งเปน็ ครูใหญ่ของโรงเรยี นช่ือดงั ในกำ�กับของ รัฐ (charter school) เคยมาดอู ย่คู รง้ั หน่ึง เขาสนใจจะท�ำ อะไรแบบน้ี กบั นกั เรยี นของเขาบา้ ง นกั เรยี นของเขาไดค้ ะแนนทดสอบสงู และความ ส�ำ เรจ็ ของนกั เรยี นเหลา่ นน้ั กไ็ ดร้ บั การยกยอ่ งในหนา้ หนงั สอื พมิ พอ์ ยา่ งท่ี สมควรไดร้ บั จรงิ ๆ แตเ่ มอื่ เขามาดเู ด็กๆ สามสิบคนของผมแยกยา้ ยกนั ทำ�งานและจัดห้องสำ�หรับเล้ียงอาหารคน 500 คนได้อย่างไม่ขาดตก282 ครูนอกกรอบ กับ ห้องเรยี นนอกแบบ

บกพรอ่ ง เขาสา่ ยหนา้ และพดู วา่ “นกั เรยี นของผมท�ำ แบบนไี้ มไ่ ดห้ รอก”“เรายังไม่ถึงข้นั นี้ ผมอยากให้เดก็ ของผมท�ำ แบบนี้ ไดบ้ ้าง” โครงการเลี้ยงอาหารโลกของเราอาจจดั ขนึ้ เพียงปลี ะครงั้ แต่ผมกับนกั เรยี นของผมทำ�งานทกุ วันเพ่อื ใหโ้ ครงการน้เี ปน็ ไปได้เส้อื ผา้ และเครื่องใช้ ตลอดท้ังปี เด็กๆ จะเก็บรวบรวมเสื้อผ้าและสิ่งของที่ไม่ได้ใช้ พ่อแมบ่ างคนก็ชว่ ยรวบรวมและซอื้ ถงุ เทา้ ใหม่ บ้างก็ช่วยเตรยี มชุดของใชส้ ว่ นตวั ทม่ี สี บู่ แปรงสฟี นั ยาสฟี นั และแชมพู เรอื่ งนไ้ี มเ่ สยี เวลามากมายอะไร นกั เรยี นเพยี งแตเ่ กบ็ ขา้ วของบางอยา่ งไวใ้ นระหวา่ งปหี รอืซ้อื ของเพ่มิ เล็กนอ้ ยเวลาท่ไี ปซ้อื ของใหต้ วั เอง พอถงึ วนั ที่ 23 ธนั วาคมเราก็จะรวบรวมทั้งเส้ือผ้าและเครื่องใช้ในห้องนำ้�ได้เป็นจำ�นวนมากเดก็ ๆ จะจัดการเก็บส่ิงของเหลา่ น้ีไว้ในห้องสองห้องท่โี บสถ์ ห้องหน่ึงเก็บของใชข้ องผู้หญิง อกี หอ้ งของผชู้ าย เด็กๆ จะต่อชั้นวางของขึน้ มาแล้วจัดเสื้อผ้าแยกตามขนาด พอถึงวันก่อนวันคริสต์มาส คนไร้บ้านท้ังชายและหญิงจะได้เจอห้องท่ีมีเส้ือผ้าและของใช้จำ�เป็นจัดวางอย่างเปน็ ระเบยี บเรียบรอ้ ยศิษยเ์ ก่ารว่ มแรง ในวนั ท่ี 24 ธนั วาคม จะมที งั้ นกั เรยี นเกา่ และนกั เรยี นปจั จบุ นัประมาณ 100 คนมาช่วยงาน นักเรียนเกรด 5 และ เกรด 6 รับหนา้ ท่ีร้องเพลงและเล่นดนตรี นักเรียนชั้นมัธยมต้นทำ�หน้าท่ีเสิร์ฟอาหารพูดอย่างตรงไปตรงมาก็คือ เด็กช้ันประถมตัวเล็กเกินกว่าจะเสิร์ฟอาหารแก่คนอนาถา คนไรท้ อ่ี ย่อู าศยั สว่ นใหญน่ า่ รกั มาก แตน่ านๆ ทีก็จะมคี นก่อเรอื่ งชกต่อยบา้ ง เวลาเกดิ เร่อื งข้ึนมาพวกผู้ใหญ่จะเขา้ ไปจดั การ แตผ่ มจะรสู้ กึ เบาใจกวา่ ถา้ เดก็ เลก็ ๆ ของผมปลอดภยั อยบู่ นเวทีสว่ นนกั เรยี นมัธยมจะหลบหลีกสถานการณ์แบบนี้ไดไ้ วกว่า 283Do They Know It’s Christmas?

แต่ละโต๊ะมคี นไร้ท่ีอยูอ่ าศยั นง่ั 8 คนและมีเด็กโตสองคนคอย เสิร์ฟอาหาร พวกเขาจะวิ่งวุ่นไปมาระหว่างโต๊ะกับครัวทั้งวันเพื่อให้ แนใ่ จวา่ ทกุ คนทโ่ี ตะ๊ ไดส้ ง่ิ ทต่ี อ้ งการ ขณะทรี่ อ้ งเพลงอยบู่ นเวที พวกเดก็ เล็กจะมองลงมาข้างล่างน้ันด้วยความอยากวิ่งวุ่นอย่างนั้นด้วย เด็กๆ บอกว่าพวกเขาอดทนรอใหโ้ ตพอจะช่วยเสริ ์ฟอาหารแทบไม่ไหว นักเรียนเก่าท่ีมาจากโรงเรียนมัธยมปลายและมหาวิทยาลัย คอยดแู ลอยใู่ นหอ้ งแจกจา่ ยเสอื้ ผา้ และของใช้ มนั เปน็ งานทยี่ ากเอาการ นักเรียนมัธยมปลายท่ีขยันขันแข็งคนหนึ่งชื่อรูด้ีเคยมาหาผมด้วยความ หงุดหงิด ชายไร้บ้านคนหนึ่งอยากได้เสื้อแจ็กเกต รูด้ีจึงให้ชายผู้น้ัน เลือกดูในชั้นท่ีมีเส้ือโค้ตอย่างดีอย่างน้อย 50 ตัว ชายคนน้ันบอกรูดี้ ว่า “นนั่ ไมใ่ ช่แบบทฉ่ี นั ชอบ ฉนั จะเอาสีเขยี ว” รูด้อี ยากจะบอกกับชาย คนนน้ั ตะหงดิ ๆ วา่ “นี่คณุ มันกม็ เี ท่าทีม่ นี ีแ่ หละ ยังกับวา่ ผมจะไปเอา จากสตอ็ กขา้ งหลังมาใหค้ ุณไดน้ ่”ี แนน่ อน เราหวั เราะกนั แต่เวลาที่นา่ หงดุ หงดิ แบบนแี้ หละทเ่ี ปน็ ตวั อยา่ งของความเปน็ จรงิ ส�ำ หรบั เดก็ ๆ ของ เราไดอ้ ยา่ งดี การท�ำ งานกบั คนไรท้ อี่ ยอู่ าศยั ชว่ ยใหเ้ ดก็ ๆ มคี วามเหน็ อก เหน็ ใจและความเขา้ ใจผทู้ โ่ี ชคดนี อ้ ยกวา่ พวกเขาเพมิ่ ขนึ้ ขณะเดยี วกนั ก็ ชว่ ยใหเ้ ด็กๆ ปรบั ปรงุ การวางตวั มารยาท และความรเู้ กยี่ วกับโลกของ ความเปน็ จรงิ ให้ดีขนึ้ พ่อแมแ่ ละครูทใี่ ห้การสนบั สนุนโครงการบรกิ าร ชุมชนกไ็ ด้ช่วยโลก บ้านของตัวเอง และหอ้ งเรียนของเดก็ ๆ ในขณะ ทีล่ ูกๆ ของพวกเขากลายเปน็ เดก็ หนมุ่ สาวทีใ่ ครอยูใ่ กลๆ้ กม็ คี วามสขุ โลกสวย เพราะเราช่วยกัน ผมอยากจะย�ำ้ วา่ โครงการเล้ียงอาหารโลกนเี้ กิดจากความฝัน ของเด็กนักเรียนของผม นี่เป็นตัวอย่างที่สมบูรณ์แบบของสิ่งที่จะเกิด ขึ้นเม่ือเด็กๆ ได้รับการยอมรับนับถือและการสนับสนุนให้ใช้ชีวิตด้วย ความรับผดิ ชอบ เดก็ ๆ พฒั นาความตระหนักรู้ต่อโลกรอบตัวท่ีไม่มใี น เยาวชนอีกเป็นจำ�นวนมาก และเมื่อพวกเขาเติบโตขึ้น ไม่ว่าพวกเขา จะประกอบอาชีพอะไร พวกเขาก็ยังคงทำ�สิ่งดีๆ คืนให้กับชุมชนของ ตัวเองต่อไปเรื่อยๆ284 ครูนอกกรอบ กบั ห้องเรียนนอกแบบ

ศิษย์เก่าของผมหลายคนซ่ึงตอนนี้บ้างก็เป็นนักกฎหมายที่ทำ�งานบริการสงั คมเพื่อคนยากจน บา้ งเป็นสถาปนิกท่ใี ช้เวลาว่างช่วยออกแบบศนู ยบ์ รกิ ารชมุ ชนหรอื บา้ นส�ำ หรบั องคก์ รทอี่ ยอู่ าศยั เพอื่ ชมุ ชน(Habitat for Community) ศิษย์เก่าคนหน่ึงของผมพักการเรียนที่มหาวทิ ยาลยั ไปหนงึ่ ปเี พอ่ื ไปท�ำ งานกบั เดก็ ยากจนในมองโกเลยี สว่ นอกีคนใชเ้ วลาสปั ดาหล์ ะ 2 คนื ใหค้ �ำ ปรกึ ษาปญั หาแกว่ ยั รนุ่ ทางโทรศพั ทส์ ายดว่ น แลว้ ยงั ศษิ ยเ์ กา่ ทไี่ ดร้ บั ปรญิ ญาโทดา้ นผงั เมอื งจากเอม็ ไอทคี นหนง่ึเธอทำ�งานอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อยเพื่อช่วยเหลือเหย่ือพายุเฮอริเคนแคทรนิ า นักเรยี นพวกนไ้ี มใ่ ชแ่ ม่ชเี ทเรซา พวกเขาเพยี งแต่เอ้อื อาทรต่อโลกท่ีเราอาศัยอย่นู ีแ้ ละใชเ้ วลาส่วนหนง่ึ เพือ่ ชว่ ยทำ�ให้โลกน่าอยูข่ ้นึ ผมภูมิใจในตัวเด็กผมด้วยเหตุผลมากมายหลายประการผมชอบเล้ียงฉลองกับพวกเขาเม่ือมหาวิทยาลัยรับพวกเขาเข้าเรียนอกี สปี่ หี ลงั จากนนั้ ผมกเ็ ขา้ รว่ มในพธิ จี บการศกึ ษา ถา่ ยรปู กบั พวกเขาในวนั ท่นี า่ ภาคภูมใิ จนนั้ แตท่ ีพ่ ูดมาทง้ั หมด ผมภูมใิ จที่สุดกับการอาสารับใช้ผู้อืน่ ของพวกเขา รปู ภาพใบโปรดของผมคือภาพท่ผี มได้จากเอมแี ละแจเนต ศษิ ยเ์ ก่าของผมสองคนท่ีทำ�งานกับองค์กรท่อี ย่อู าศัยเพอ่ื ชุมชนทีอ่ นิ เดีย ท้งั สองยนื อยหู่ น้าทัชมาฮาล ยิ้มและถือปา้ ยที่อา่ นวา่ “เราคิดถึงครเู รฟ” ผมขนลกุ ทุกครั้งที่มองภาพน้ี เป็นความรสู้ ึกแบบเดยี วกับท่ีผมรสู้ กึ ทกุ ครง้ั ทศี่ ษิ ยเ์ กา่ คนหนง่ึ ลงทา้ ยอเี มล์ วางสายโทรศพั ท์ หรอื จากไปหลังจากมาเยยี่ มพรอ้ มกบั คำ�พูดท่วี า่ “แล้วเจอกนั วันที่ 24” เดก็ ๆ เรยี นรทู้ ่จี ะเหน็ ใจและชว่ ยเหลอื ผดู้ อ้ ยโอกาส คุณธรรมน้จี ะหย่ังรากลกึ อยใู่ นตวั พวกเขาเมือ่ เตบิ โตเป็นผใู้ หญ่ 285Do They Know It’s Christmas?

ผูช้ มรอชมการแสดงของคณะละครเชกสเปียร์แหง่ โฮบารต์แนน่ เวทียุคเอลิซาเบทที่ 1 ที่โอเรกอนเชกสเปยี ร์เฟสติวลัในแอชแลนด์

17พลงั เชกสเปยี ร์ การท่ีผู้คนรู้จักเด็กนักเรียนห้อง 56 ในฐานะคณะละคร เชกสเปียร์แห่งโฮบาร์ตมากกว่าอ่ืนใดน้ันมีเหตุผลอยู่ แต่ละปี นอกเหนอื จากโครงงานต่างๆ และการเรยี นหนังสือแลว้ เดก็ ๆ ยังจดั แสดงละครของเชกสเปียรอ์ กี ด้วย สง่ิ นีเ้ รียกรอ้ งให้เด็กๆ ตอ้ งทำ�งาน หนักกวา่ ทเี่ คยท�ำ มาทั้งชีวติ รวมท้งั ครูเองก็ต้องเตม็ ใจสละเวลาส่วน ตวั นบั พันชั่วโมง ผสู้ ังเกตการณ์หลายต่อหลายคน และแมก้ ระทงั่ ผทู้ ี่ ชนื่ ชมโครงการนแี้ ละหวงั วา่ เราจะไปไดส้ วย ยงั อดตง้ั ค�ำ ถามกบั ความ บา้ บน่ิ ของผมไมไ่ ดแ้ ละอาสาจะหาวธิ บี �ำ บดั ให้ อาจจะจรงิ ของพวกเขา แตส่ ง่ิ เดยี วทผี่ มมนั่ ใจคอื ไมม่ โี ครงการอน่ื ใดทจ่ี ะชว่ ยใหผ้ มสอนทกุ อยา่ ง ทอี่ ยากใหเ้ ดก็ ๆ เรยี นรไู้ ดใ้ นกจิ กรรมเดยี วอยา่ งเชน่ โครงการนอี้ กี แลว้ 287พลงั เชกสเปียร์

ทุกวันน้ี คณะละครเชกสเปียร์แห่งโฮบาร์ตเป็นท่ีรู้จักไปท่ัว โลก ผู้คนเดินทางข้ามน้ำ�ข้ามทะเลมาชมการแสดงของเรา เซอร์เอียน แมกเคลเลนเป็นแรงผลักดนั เบือ้ งหลงั โครงการน้ี ส่วนฮลั ฮอลบรกู (Hal Holbrook) ไมเคลิ ยอร์ก เซอรป์ ีเตอร์ ฮอลล์ (Sir Peter Hall) และ บรรดายักษ์ใหญ่ในวงการละครทั้งหลายก็ช่วยสร้างแรงบันดาลใจให้เด็กๆ บรรดาผชู้ มของเรามกั ไมเ่ ชอ่ื สายตาตวั เองเมอื่ เหน็ เดก็ อายุ 10 ขวบแสดง ละครของเชกสเปียร์ได้อย่างไม่มีที่ติ และถามว่า “เรื่องแบบนี้เป็นไปได้ ยงั ไง?” ผมจงึ ขอเลา่ ถึงเวลาหนึ่งปีของการสร้างละครตามสไตล์ของคณะ ละครเชกสเปียร์แหง่ โฮบาร์ตให้ฟงั ตรงนี้ เรยี นรแู้ ละสนุกด้วยกนั ก่อนอื่น ผมจะอธิบายให้เด็กๆ ฟังว่า ผมหวังว่าพวกเขาจะ ได้เรียนรู้อะไรบ้างจากประสบการณ์คร้ังนี้ เด็กๆ ไม่ใช่นักแสดงละคร เชกสเปียร์ และคงไมไ่ ดค้ ดิ ท่จี ะเปน็ ดว้ ย ผมไมร่ ูอ้ ะไรเลยสักนิดเกีย่ วกับ การกำ�กับละคร (ถ้าคุณไม่เช่อื ผม ก็ใหม้ าดูตอนเราซอ้ มกนั -- เหมือน ใหค้ นตาบอดจูงคนตาบอดยังไงยงั งั้น) เรามาอยู่ตรงน้เี พื่อเรียนรพู้ ลงั ของ ภาษา และสนุกกับการท�ำ งานรว่ มกนั เป็นทีม เด็กๆ จะใชเ้ วลาตลอดท้ัง ปีเพือ่ เอาชนะอุปสรรค แก้ปัญหา และเอาตัวเขา้ เส่ยี ง พวกเขาจะเรียน ดนตรียากๆ มากมายและซ้อมอย่างหนักเพื่อให้การแสดงออกมาดีที่สุด เด็กๆ ตอ้ งฝกึ เต้นและเลา่ เรอ่ื ง ตอ้ งศึกษาแก่นของละครอยา่ งลึกซึง้ และ นำ�มาประยุกต์ใช้กบั ชีวติ ตวั เอง เดก็ ๆ ต้องวิเคราะห์ ชำ�แหละ ศึกษาทกุ รายละเอียดก่อนจะลงมือสร้างละครที่จะเปลี่ยนแปลงมุมมองต่อตัวเอง และต่อโลก เด็กๆ ไม่ได้มาเล่นละครเพ่ือสร้างความประทับใจให้ใคร การแสดงจริงตอนสิ้นปีน้ันเป็นความสนุกสนาน การได้รับเกียรติจากผู้ ชมทย่ี ืนขึน้ ปรบมือให้เปน็ ความรูส้ ึกทดี่ ีกจ็ รงิ แต่รางวลั ทแ่ี ท้จรงิ อยู่ในการ ท�ำ งานแลว้ ไมม่ เี สยี งปรบมอื ทว่ มทน้ ขนาดไหนจะเปรยี บไดก้ บั การเดนิ ทาง เพอ่ื คน้ หาของเดก็ ๆ ซงึ่ หมายถงึ เวลาหลายพนั ชวั่ โมงของการท�ำ งานเพอ่ื ให้ ละครทกุ เรอ่ื งทผี่ ลติ ขน้ึ มคี วามพเิ ศษสดุ กระบวนการจงึ เปน็ ทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ ง288 ครูนอกกรอบ กับ ห้องเรยี นนอกแบบ

การเลอื กละคร นกั เรยี นสว่ นใหญร่ จู้ กั ผลงานของเชกสเปยี รอ์ ยไู่ มก่ เี่ รอ่ื ง เดก็ ๆอาจได้เรียนเรอ่ื ง Hamlet, Julius Caesar, Romeo and Juliet,A Midsummer Night’s Dream หรอื Macbeth นี่เปน็ บทละครยิ่งใหญ่ท่ีควรค่าแก่การอ่านหรือนำ�มาแสดง แต่ผมอยากให้เด็กของผมเดินทางบนถนนสายท่ีไม่ค่อยมีคนเดินนัก ด้วยเหตุน้ีคณะละครเชกสเปียร์แห่งโฮบาร์ตจึงจัดแสดงละครเรื่อง Henry IV ภาค 1และ ภาค 2, Twelfth Night, Measure for Measure, Love’s Labour’sLost, The Comedy of Errors, King Lear, Much Ado AboutNothing, The Winter’s Tale, The Tempest และ Henry Vโดยไม่ตดั ทอน นี่เป็นเพยี งตวั อยา่ งไมก่ เ่ี รอ่ื ง ละครทงั้ หมดน้มี ีแกน่เรือ่ งทีเ่ ชอ่ื มโยงกบั เด็กๆ ได้อย่างเข้มขน้ และลกึ ซง้ึ คนชอบวิจารณ์ท่ียังไม่เคยชมการแสดงของเราเลยสักครั้งไม่เช่ือว่าเด็กๆ จะเข้าใจถ้อยคำ�ท่ีพูดหรือความหมายที่แฝงอยู่จริงๆผิดถนดั เด็กๆ ดม่ื ด�ำ่ ในปณิธานของพรอสเพอโร (ในละครเร่อื ง TheTempest) ท่ีจะใหอ้ ภยั ตอ่ ศตั รู การแสวงหาเกยี รติยศของฮลั ในโลกท่ีไรเ้ กยี รติ การตดั สนิ ใจอนั ปวดรา้ วของอซิ าเบลลาทจ่ี ะไมเ่ อาพรหมจรรย์เขา้ แลกเพอื่ ชว่ ยชวี ติ นอ้ งชาย และความทกุ ขข์ องเฮนรที ี่ 5 ในบาปทพ่ี อ่ตัวเองก่อ น่ีเป็นแค่เพยี งไม่กต่ี วั อยา่ งเท่านัน้ เซอรเ์ อียน แมกเคลเลนได้ตง้ั ข้อสังเกตวา่ “สิง่ ทด่ี ที ส่ี ุดของคณะละครเชกสเปียร์แห่งโฮบารต์ ก็คอื เดก็ ๆ รวู้ า่ ตวั เองพดู อะไร ซงึ่ นกั แสดงละครเชกเสปยี รอ์ าชพี อาจไม่เปน็ แบบน้ีทุกคน” ผมว่าน่เี ปน็ ความเห็นทีเ่ ชอ่ื ถือได้ เพราะเซอร์เอยี นยอ่ มรวู้ ่าตัวเองกำ�ลงั พดู อะไรอยู่ ผมเลือกบทละครไว้ล่วงหน้าก่อนท่ีเราจะแสดงสักปีหนึ่งหรือสองปี ซึ่งทำ�ให้ผมมีเวลามากมายท่ีจะศึกษาบทละครอย่างรอบคอบและวางแผนการซ้อม ไม่มีเวลาท่ีจะ “ทำ�ๆ ไปแล้วก็รูเ้ อง” สำ�หรบั งานใหญข่ นาดนี้ ผมต้องพรอ้ มถา้ ผมจะนำ�พานกั เรียนของผมใหไ้ ปถึงจุดสงูท่ีสงู สุด 289พลังเชกสเปียร์

เอาจริงเอาจงั คณะละครเชกสเปียร์แห่งโฮบาร์ตพบกันหลังเลิกเรียนเพ่ือ ฝึกซ้อม เราทำ�อย่างน้ีด้วยเหตุผลสองข้อ ข้อแรก การให้เด็กๆ สมคั รใจเขา้ รว่ มกจิ กรรมเองท�ำ ใหเ้ ราสามารถคดั คนทอี่ าจไมเ่ ตม็ ใจจะฝกึ ซอ้ มอยา่ งหนกั เหมอื นเดก็ คนอน่ื ๆ ออกไป นไี่ มใ่ ชโ่ ครงงานส�ำ หรบั เดก็ ๆ ทไ่ี มส่ นใจ การจดั แสดงละครตอ้ งใชเ้ วลาหนง่ึ ปขี องชวี ติ ซง่ึ หมายความ ว่าพวกเขาต้องยอมเลิกอะไรหลายอยา่ งเป็นต้นว่า โทรทัศน์ วิดโี อเกม และเรื่องจิปาถะอื่นๆ ในวัฒนธรรมป๊อป โครงงานนี้เป็นเรื่องจริงจัง ขอ้ สอง การนดั ซอ้ มหลงั เลกิ เรยี นท�ำ ใหเ้ ดก็ หอ้ งอนื่ มโี อกาสเขา้ รว่ มสนกุ ได้ เราไมใ่ ชค่ ลบั เฉพาะของเรา ใครกต็ ามทเ่ี ตม็ ใจจะท�ำ ตวั ดแี ละท�ำ งาน หนักสามารถเข้ารว่ มได้ทง้ั นั้น มีหนังสือสรุปบทละครของเชกสเปียร์ดีๆ อยู่หลายเล่ม ตอนเปน็ เดก็ แม่เคยอ่านหนงั สือคลาสสิกชือ่ Tales from Shake- speare ของชาลส์และแมรี แลมบ์ (Charles and Mary Lamb) ใหผ้ มฟงั ผมจ�ำ ไดว้ า่ ผมรเู้ รอ่ื ง The Tempest กอ่ นเขา้ โรงเรยี นอนบุ าล เสยี อกี เมอื่ เรว็ ๆ นเี้ อง ผมไดเ้ จอหนงั สอื รวมเรอ่ื งยอ่ ชอ่ื Stories from Shakespeare ของมารแ์ ชตต์ ชูต (Marchette Chute) ซงึ่ ผมชอบ มาก หนงั สอื เลม่ นต้ี า่ งจากของแลมบต์ รงทส่ี รปุ บทละครไวค้ รบ ทกุ เรอ่ื ง ใชภ้ าษางา่ ยๆ และตรงไปตรงมา ผมจะทำ�สำ�เนาเรื่องย่อมานั่งอ่านกันในห้อง พอจบการพบ กันคร้ังแรกของเรา เด็กนักเรียนก็จะเข้าใจเร่ืองที่เราจะแสดงกันในปี น้นั ตลอดจนตัวละครในเรือ่ ง เด็กๆ เขา้ ใจแก่นเรื่องและวตั ถุประสงค์ ทเ่ี ราพยายามบรรลุร่วมกนั ในปนี ้นั เด็กๆ ออกจากที่ประชมุ ด้วยความ กระหายที่จะอ่านบทละครจริง มีปัญหาอยู่เรื่องเดียว เราไม่เคยอ่าน งานของเชกสเปียรเ์ ลย290 ครูนอกกรอบ กับ หอ้ งเรยี นนอกแบบ

ฟงั อยา่ งดม่ื ดำ�่ งานของเชกสเปียร์เป็นงานที่อ่านยาก! แต่บทละครของเขาไมไ่ ดม้ ีไวเ้ พอื่ อ่าน ไมเคลิ ยอร์ก นกั แสดงที่เลน่ เปน็ ไทบอลต์ (Tybalt)ใน Romeo and Juliet ทสี่ รา้ งเปน็ ภาพยนตร์เม่ือปี 1968 เคยเตอื นนกั เรยี นของผมครั้งหนง่ึ วา่ ในยุคของเชกสเปียร์ ผู้คนจะไมพ่ ดู ว่ากำ�ลังจะไป ดู แตจ่ ะไป ฟงั ละคร บทกวีของเชกสเปียรอ์ าจจะสบั สนและนา่ เบื่อเวลาท่ีเราอา่ น -- แตไ่ ม่มีอะไรไพเราะไปกว่าไดย้ นิ ถอ้ ยค�ำ แสนมหัศจรรยเ์ หล่านั้น ตอนท่ีแพทรกิ สจ๊วต (Patrick Stewart) มาเย่ยี มชั้นเรียนของเรา เขาเล่าให้เด็กๆ ฟงั ถึงวยั เดก็ ของเขา เขาจะฟงั การแสดงละครของเชกสเปียร์ทางวิทยุ เขายอมรับว่าเขาไม่เข้าใจส่ิงท่ีเขาไดฟ้ งั สกั เท่าไร แตถ่ ้อยค�ำ เหล่านัน้ ฟงั แล้วร้สู ึกดจี นเขาไมส่ นวา่ จะเข้าใจหรอื เปลา่ ! สจ๊วตยังบอกเด็กๆ ดว้ ยวา่ แม้วา่ เขาจะประสบความส�ำ เรจ็ ทางโทรทศั นแ์ ละภาพยนตร์ แตว่ นั ทน่ี า่ ตน่ื เตน้ ทส่ี ดุ ในชวี ติ ของเขากลับเป็นวันท่ีเขาได้รับการยอมรับเข้าเป็นสมาชิกของคณะละครรอยัลเชกสเปียร์ (Royal Shakespeare Company) เช่นเดียวกับแพทริก สจ๊วตและไมเคิล ยอร์ก คณะละครเชกสเปียร์แห่งโฮบาร์ตของเราเรียนบทละครด้วยการฟัง บทละครของเชกสเปียร์มีจำ�หน่ายเป็นซีดีโดยบริษัทอาร์กเอนเจิล (Arkangel)เราสามารถซื้อละครแยกเป็นแผ่นๆ หรือเป็นกล่องครบชุดก็ได้ ซีดีพวกน้ีมีค่าสำ�หรับนักเรียนของผมมาก การได้ฟังนักแสดงมืออาชีพกล่าวถ้อยคำ�ในบทละครช่วยให้เด็กๆ เข้าใจบทละครท่ีกำ�ลังฟังอยู่นั้นไดอ้ ยา่ งลกึ ซ้งึ เชน่ เดยี วกบั การสอนโดยใช้เทปเสียง ผมจะหยุดซดี ีเปน็ ระยะเพื่ออธิบายข้อความบางวรรค คร้ังแรกผมจะผ่านสำ�นวนบางสำ�นวนไปกอ่ น แต่หลังจากฟงั ฉากหน่ึงซำ�้ หลายๆ คร้ัง เดก็ ๆ ก็จะเร่ิมเขา้ ใจเมอื่ เดก็ ๆ เขา้ ใจความหมายของค�ำ แลว้ พวกเขาจะจดจ�ำ บทพดู ไดอ้ ยา่ งรวดเร็วจนน่าทง่ึ มนั ไม่ตา่ งไปจากเพลงปอ๊ ปทเี่ ดก็ จำ�มาจากวทิ ยุ 291พลงั เชกสเปยี ร์

หนงั สอื รวมบทละคร มีคนพิมพ์งานของเชกสเปียร์ไว้มากมายจนเราสับสนเลือก ไม่ถกู ผมว่าครแู ต่ละคนตา่ งกม็ ีเลม่ โปรดของตวั เอง ส่วนเราพอใจกบั ฉบับพมิ พข์ องโฟลเจอร์ (Folger edition) ซึ่งราคาไมแ่ พงและมสี รปุ ยอ่ ใหก้ อ่ นทกุ ฉาก ซง่ึ จะชว่ ยบอกเดก็ ๆ ลว่ งหนา้ วา่ อะไรก�ำ ลงั จะเกดิ ขน้ึ ฉบบั พมิ พ์ของโฟลเจอร์ยังมีเชิงอรรถตลอดท้ังเร่อื ง ชว่ ยใหผ้ อู้ า่ นเขา้ ใจ ความบางบทบางตอนไดโ้ ดยไมต่ อ้ งพลิกไปดูดา้ นหลัง เชกสเปียร์ฉบับพิมพ์ใหม่ๆ จะจัดวางเนื้อหาของบทละครไว้ ที่หน้าซ้ายและแปลความหมายเป็นสำ�นวนภาษาสมัยใหม่ไว้ท่ีหน้าขวา ผมเข้าใจว่าครูบางคนชอบใจวิธีจัดหน้าแบบน้ีเพราะทำ�ให้ผู้เริ่มเรียน เข้าใจเนื้อหาได้ง่ายขึ้น แต่ผมเกรงว่าจะเข้าใจได้ง่าย เกินไป จนเด็ก อาจจะไมอ่ า่ นค�ำ ประพนั ธข์ องเชกสเปยี รเ์ ลย อยา่ ลมื วา่ วตั ถปุ ระสงคข์ อ้ หนง่ึ ของเราคอื การขดุ หาอญั มณที ซี่ อ่ นอยใู่ นบทกวเี หลา่ น้ี เราไมไ่ ดม้ อง หาทางลดั ผมอยากใหน้ กั เรยี นไดด้ นิ้ รนบา้ ง กา้ วขา้ มก�ำ แพงภาษา และ ตนื่ เตน้ ทไ่ี ดค้ น้ พบพลงั แหง่ ถอ้ ยค�ำ ของเชกสเปยี ร์ การศกึ ษาตน้ ฉบบั จรงิ จะทำ�ให้นักเรียนเข้าถึงท่วงทำ�นองแบบเชกสเปียร์ได้เม่ือถึงเวลาที่พวก เขาตอ้ งพูดบทของตวั เอง เชกสเปียร์บนแผน่ ฟลิ ม์ บทละครทุกเรื่องของเชกสเปียร์ได้รับการถ่ายทอดเป็น ภาพยนตร์ ในช่วงทศวรรษ 1980 บีบีซี ถ่ายทำ�บทละครทุกเรื่องท่ี เขาเขยี นไว้ และสว่ นมากจะมใี ห้ชมหลายเวอรช์ ัน เป็นธรรมดาทมี่ ที งั้ เวอรช์ ันดัดแปลงดๆี และท่ไี ม่ดีนัก อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าภาพยนตร์น้ัน จะดหี รอื ไม่ ผมพบวา่ การดฉู ากใดฉากหนง่ึ ทนั ทที เี่ ราอา่ นบทละครจบจะ ช่วยไดม้ าก เราจะไม่พูดถงึ เรอื่ งรสนิยมนะครบั ต่อไปนเี้ ปน็ ภาพยนตร์ เชกสเปยี รเ์ ร่ืองโปรดของผมท่จี ะชว่ ยเสริมการศกึ ษาบทละคร292 ครูนอกกรอบ กับ ห้องเรยี นนอกแบบ

Macbeth บทละครเรอ่ื งนีม้ ีทีเ่ ป็นภาพยนตร์ดีๆ อยหู่ ลายเวอรช์ นั ผมจะใช้ของ คณะละครรอยัลเชกสเปียร์ ท่ีมเี ซอรเ์ อียน แมกเคลเลน และเดมจดู ี เดนช์ (Dame Judy Dench) แสดง เดก็ ๆ จะไดเ้ หน็ ว่าพ้ืนทีเ่ ลก็ ๆ กส็ ามารถใช้ในการ แสดงละครได้ เวอร์ชนั ของโรมนั โปลันสกเี ปน็ ประเภทเลอื ดท่วมจอแตก่ ็ ท�ำ ไดด้ ีมาก Henry V ผมชอบให้เดก็ ๆ เปรยี บเทียบภาพยนตร ์ ของเซอร์ลอว์เรนซ์ โอลเิ วียร์ (Sir Laurence Olivier) ทีม่ กี ารดดั แปลงบท เพอ่ื ปลกุ เร้าความรกั ชาตอิ ย่างโจง่ แจง้ กับโศกนาฏกรรมหลังสงครามเวยี ดนาม ของเคนเนท บรานา (Kenneth Branagh) เวอร์ชนั ของโอลิเวยิ รต์ ลกอยา่ งรา้ ยกาจ Richard III มดี าราอย่างเซอร์จอห์น กีลกุด (Sir John Gielgud) และเซอร์ราลฟ์ ริชารด์ สนั (Sir Ralph Richardson) รว่ มแสดง สว่ นเวอรช์ ันของเซอรเ์ อยี น แมกเคลเลน ก็แหลมคมไมแ่ พก้ นั และ เสนอเรื่องราวไดอ้ ยา่ งสร้างสรรค์ เทรเวอร์ นันน์ (Trevor Nunn) สร้าง Twelfth Night เร่ืองนเ้ี ปน็ ภาพยนตร์ที่ดเี รอ่ื ง หนงึ่ เมอื่ 2-3 ปกี อ่ น มเี ซอรเ์ บน คงิ สลยี ์ (Sir Ben Kingsley) แสดงเปน็ เฟสตี หน้าโง่ (Feste the Fool) ถ้าคณุ อยากให้เดก็ ๆ ของคุณได้ฟังถ้อยคำ�A Midsummer สำ�นวนของเชกสเปียรใ์ นแบบท่ผี ปู้ ระพันธ์ Night’s Dream 293พลังเชกสเปยี ร์

ตั้งใจจะให้ฟงั ต้องไม่พลาดภาพยนตร์ ปี 1968 ของเซอร์ ปเี ตอร์ ฮอลล์ โดยเฉพาะฉากรวมดารา ทไี่ ดอานา รกิ ก์ (Diana Rigg) จูดี เดนช์ เฮเลน มีร์เรน (Helen Mirren) และเอยี น โฮล์ม (Ian Holm) ปล�ำ้ กันเลอะเทอะในแอง่ โคลน แมแ้ ตภ่ าพยนตรท์ ไี่ มไ่ ดเ้ รอื่ ง กย็ งั ชว่ ยเดก็ ๆ ในการเตรยี มการ แสดงละครเชกสเปียรไ์ ด้ เมอ่ื ไม่นานมานี้นักเรียนของผมได้ดู Love’s Labour’s Lost เวอรช์ นั ของบบี ซี ี ซง่ึ เดก็ ๆ ไมช่ อบเลย แตก่ ารใหเ้ ดก็ ๆ สำ�รวจตัวเองว่าท�ำ ไมพวกเขาถึงไม่เห็นด้วยกับภาพยนตรห์ ลายๆ เร่ือง ช่วยให้นกั แสดงน้อยของเราเข้าใจวา่ พวกเขาต้องการถา่ ยทอดตวั ละคร ทต่ี นแสดงออกมาอยา่ งไร พดู จาภาษาเชกสเปียร์ ผู้ที่มาเยย่ี มชมห้องของเราแปลกใจว่าท�ำ ไมเด็กๆ ถงึ สามารถ จดจำ�บทพูดยาวๆ ได้ ส่ิงที่คนภายนอกส่วนมากไม่เข้าใจก็คือ ที่จริง แล้ว ความยากอยู่ที่การเข้าใจความหมายของถ้อยคำ�ท่ีใช้ ไม่ใช่การ ทอ่ งจำ� ผมใชเ้ วลาในการไล่ดูทุกพยางค์ทกุ ค�ำ ร่วมกับเดก็ ๆ ขณะที่เรา ฟงั ซดี บี ท­ละคร เราจะหยุดแล้วยอ่ ยภาษาใหเ้ ขา้ ใจง่ายขึน้ มนั ง่ายกว่า กันเยอะเลยสำ�หรับเด็กๆ ท่ีจะจำ�คำ�พูดที่ตัวเองเข้าใจ จากน้ัน ผมก็ คดั ลอกซดี ีของฉากน้นั ใหน้ กั แสดงทกุ คนเอากลบั ไปฟังที่บ้าน บทละคร เชกสเปยี รก์ ็เหมอื นดนตรี แต่แทนท่ีจะจำ�ดนตรีป๊อปเป็นพันๆ บรรทัด คณะละครเชกสเปยี รแ์ หง่ โฮบารต์ กใ็ ชพ้ ลงั งานนนั้ มาจ�ำ ภาษาทสี่ วยงาม แทน น่าทึ่งท่ีเด็กๆ เรียนรู้ได้อย่างรวดเร็วด้วยการฟัง กลยุทธ์นี้มี ข้อเสียเพียงอย่างเดียวเท่านั้น เนื่องจากละครแสดงโดยนักแสดงชาว องั กฤษ ทกุ ๆ ปี จงึ มนี กั เรยี นของผมบางคนเรมิ่ พดู ดว้ ยส�ำ เนยี งองั กฤษ เราต่างหัวเราะและสนับสนุนให้แต่ละคนพูดด้วยน้ำ�เสียงของตัวเอง294 ครนู อกกรอบ กับ หอ้ งเรียนนอกแบบ

เราไม่ได้มาอยู่ตรงน้ีเพ่ือเป็นโอลิเวียร์หรือแมกเคลเลน ก็แค่เด็กเล็กๆกลุ่มหน่งึ เล่นสนกุ กนั เราเลน่ เกมสองเกมในหอ้ งเรยี นเพอ่ื ชว่ ยใหเ้ ดก็ คนุ้ กบั การเปลง่เสียงออกมาดังๆ เกมแรกคือเกมง่ายๆ ที่เรียกว่าเกมบทละคร 37เรื่อง เกมนง้ี า่ ยเหมือนช่ือ เด็กจะผลดั กันบอกช่อื บทละครที่เชกสเปยี ร์แตง่ แต่ละชือ่ จะพดู ได้เพียงครัง้ เดียว เรามักเร่ิมการฝกึ ซ้อมด้วยวิธนี ้ีขณะทเ่ี ดก็ ๆ ตะโกนว่า Hamlet, Henry V, The Comedy of Errorsพวกเขาต้องคอยฟังคนอื่นด้วยเพ่ือไม่ให้พูดช่ือเร่ืองซ้ำ�กัน ตอนต้นปีที่เราเร่ิมเล่นแรกๆ เด็กๆ จะพูดผิดพูดถูก ทำ�ให้พวกเราหัวเราะกันสนุกสนาน ครงั้ หนึง่ ผมต้องอธิบายใหน้ กั เรยี นคนหนง่ึ ฟงั วา่ แม้ว่าผมจะชน่ื ชมค�ำ ตอบของเขาทเ่ี ปลง่ ออกมาดว้ ยความกระตอื รอื รน้ แตจ่ รงิ ๆแล้ว Green Eggs and Ham ไมไ่ ด้แตง่ โดยเชกสเปยี ร์ เกมที่สองเกิดขน้ึ มาจากความเรยี งส้นั ๆ สุดคมคายเรือ่ ง “OnQuoting Shakespeare” โดยเบอร์นารด์ เลวนิ (Bernard Levin)นักหนังสือพิมพ์ชาวอังกฤษซ่ึงเสียชีวิตไปแล้ว กูเกิลเสิร์ชจะช่วยคุณค้นหาได้ ร้อยแก้วท่ีหลักแหลมชิ้นน้ีทำ�ให้เรานึกได้ว่ามีสำ�นวนของเชกสเปียร์อยู่มากมายท่ีเราใช้กันอยู่ทุกวันโดยไม่รู้ตัว เมื่อคุณพูดว่า“vanish into thin air” (หายเขา้ กลบี เมฆ) หรอื “too much of a goodthing” (มากไปก็ไมด่ ี) หรอื ไมไ่ ด้ “sleep a wink” (ไมไ่ ด้หลบั ได้นอน)คณุ ก�ำ ลงั เอาถอ้ ยค�ำ ของเชกสเปยี รม์ าใช้ ถา้ คณุ เคย “refuse to budgean inch” (ยนื กระต่ายขาเดยี ว) หรอื “played fast and loose”(มะกอกสามตะกร้าปาไม่ถูก) หรือแม้แต่ “knitted your brows”(ขมวดคิ้ว) คุณก็กำ�ลังเอาถ้อยคำ�ของเชกสเปียร์มาใช้ เด็กๆ จะพูดถ้อยคำ�เหล่านี้ออกมาติดต่อกันอย่างรวดเร็วราวจรวด น่ีเป็นอีกวิธีที่ดีมากกอ่ นเรม่ิ หรอื จบการฝึกซอ้ ม 295พลงั เชกสเปียร์

คัดเลอื กตวั นกั แสดง ในโรงเรยี นของเราซงึ่ มกี ารเรยี นการสอนตลอดทงั้ ปี เราเปดิ เทอม ในเดือนกรกฎาคม เราจะใช้เวลาอยา่ งน้อยหนึ่งเดอื นศึกษาบทละครเรอ่ื ง ทเ่ี ราจะแสดงในเดอื นเมษายนปหี นา้ หลงั จากพบกนั สปั ดาหล์ ะสค่ี รง้ั ครง้ั ละหนงึ่ ชว่ั โมง เด็กกจ็ ะร้จู กั ละครเร่อื งน้ันเป็นอยา่ งดี เดก็ ๆ ได้ฟังละคร ทัง้ เรื่อง ไดด้ ูภาพยนตรด์ ดั แปลงหลายๆ เวอรช์ ัน ต่อให้ผมเปดิ บทละคร แลว้ อ่านประโยคท่ไี ม่มอี ะไรพเิ ศษเลย เดก็ ๆ ก็ยงั สามารถบอกไดว้ า่ ใคร เปน็ คนพูดประโยคนั้น การคดั เลอื กตัวผูแ้ สดงทำ�ได้ไม่ยาก แต่การเลือกให้ เหมาะสม น้ันยาก ประมาณกลางเดือนสงิ หาคม ผมจะแจกกระดาษใหเ้ ด็กๆ เขยี น ช่ือตัวละครท่ีอยากเล่นเรียงตามลำ�ดับความชอบมาสัก 2-3 ช่ือ โปรด สังเกตว่าเด็กไม่จำ�เป็นต้องทดสอบบทพูดในละคร บางคนอยากอยู่ในวง ดนตรี บางคนอยากเปน็ ทมี งานดา้ นเทคนคิ นกั เรยี นสว่ นใหญจ่ ะท�ำ หนา้ ที่ มากกวา่ หนึ่งอยา่ ง ซึง่ เปน็ สงิ่ ทีด่ ี ขอ้ ดีอย่างหน่ึงของการจดั แสดงละครก็ คอื มีอะไรทีท่ ้าทายให้เดก็ ไดท้ ำ�ทกุ คน ต่อจากนั้นเรามีการทดสอบการแสดง ซ่ึงผมจะได้เห็นว่าใคร เหมาะสมกับบทบาทไหนมากที่สุด แต่การแสดงที่ดีก็เหมือนกับการ พยายามทำ�สง่ิ อนื่ ๆ คอื เกิดจากแรงบนั ดาลใจร้อยละ 10 ทเี่ หลืออีกรอ้ ย ละ 90 มาจากหยาดเหงอ่ื แรงงาน ณ จดุ นขี้ องปี ผมเพงิ่ รจู้ ักเดก็ ไดเ้ พยี ง เดือนเดียวและแทบเป็นไปไม่ได้เลยที่จะทำ�นายว่าเด็กคนไหนจะทุ่มเท ความเพียรพยายามเพื่อจะเล่นบทนำ�ให้ได้ดี ผมทำ�งานกับเด็ก 60 คน หลงั เลกิ เรียน บางคนไมไ่ ด้อยใู่ นหอ้ งทผ่ี มสอนดว้ ยซำ�้ ไป ผลก็คือ รายช่ือตัวแสดงทีผ่ มเตรียมไว้คร่าวๆ ในเดือนสงิ หาคม มกั จะเปลี่ยนไปหลายครง้ั กวา่ จะไดแ้ สดงจรงิ ในอกี 8 เดือนต่อมา อาจ มีเดก็ บางคนทท่ี �ำ ไม่ได้ตามมาตรฐานที่คุณตัง้ ไว้ อย่างไรกด็ ี จะมีเดก็ บาง คนที่พัฒนาข้ึนจนถึงระดับท่ีคุณก็ไม่คาดคิดมาก่อนตอนพบกันคร้ังแรก เสมอ หลายปีก่อนผมให้เด็กคนหนึ่งชื่อแลร์รีเล่นเป็นแคลิแบนใน The Tempest ผมท�ำ งานกบั แลรร์ ีอย่หู ลายเดือน พยายามกระตุ้นให้เขาเล่น ใหด้ ที สี่ ดุ แลรร์ ไี ดบ้ ทนไี้ ปเพราะเขาท�ำ ไดด้ มี ากในการอา่ นบทครงั้ แรก แต่296 ครูนอกกรอบ กับ ห้องเรียนนอกแบบ

จรยิ ธรรมในการท�ำ งานของเขาเรยี กไดว้ า่ อยรู่ ะหวา่ งขน้ั โคมากบั เสยี ชวี ติกอ่ นถงึ มอื แพทย์ ผมไมอ่ ยากถอดใจกบั แลรร์ ี แตก่ ารแสดงละครใกลเ้ ขา้มาทกุ ที และเดก็ คนอื่นๆ กเ็ ลน่ ได้อยา่ งวิเศษ วนั หนึง่ แลร์รีมาซ้อมไม่ได้ นกั เรยี นคนหนงึ่ ชอ่ื แดนนซี งึ่ ตลอดหกเดอื นทผ่ี า่ นมาไดร้ อ้ งเพลงบา้ งนดิ หนอ่ ยแตน่ ง่ั ดเู สยี มากถกู ขอใหเ้ ขา้ มาเลน่ แทน ปรากฎวา่ แดนนแี สดงได้เร้าใจมาก! เขาจ�ำ บทได้ท้ังหมดและเดินอยูบ่ นเวทีราวกับเลน่ เป็นแคลิแบนมานานหลายปี เรื่องแบบน้ีเกิดข้ึนได้บ่อยๆ ผมจึงยืดหยุ่นกับการคัดเลือกตัวแสดง หลังจากซ้อมไป 2-3 เดือน นักเรียนทุกคนก็จะจำ�บทละครได้ขึ้นใจ เด็กๆ เรียนรู้ท่ีจะปล่อยวางอัตตาของตัวเอง พวกเขาจะถูกพรำ�่ สอนว่า ในการแสดงละครมีดาราอยเู่ พียงคนเดียวเท่านั้น นั่นคือเชกสเปยี ร์ไมม่ ีท่ไี หนเหมอื นบ้าน เราจัดแสดงละครเชกสเปียร์ในห้องเรียนของเราน่ันแหละเราจะเอาโตะ๊ เกา้ อ้ีออก แลว้ เอาอฒั จรรยท์ ่ีนั่งได้ 33 คนเขา้ มาตง้ั แทนพนื้ ทท่ี ใี่ ชใ้ นการแสดงจรงิ นา่ จะมปี ระมาณ 200 ตารางฟตุ แมพ้ นื้ ทจ่ี ะมีขนาดเลก็ แตเ่ รากส็ ามารถจดั แสดงละครโดยไมม่ กี ารตดั ทอน ครบถว้ นดว้ ยลลี าการเต้นทีเ่ รา้ ใจ และวงร็อกแอนด์โรลเต็มรปู แบบ ท้งั ยงั เป็นเชกสเปยี รท์ สี่ มบูรณ์แบบทกุ ถ้อยกระบวนความ เราไม่มีฉากหรอื เส้ือผา้ ใดๆ ทง้ั สน้ิ เพราะของพวกนเี้ สียเวลาในการจัดเตรียมมากเกินไป และแม้จะดูสวยงามดี แต่มันไม่มีอะไรเก่ียวข้องกับภารกิจของเราเลย เด็กๆ ใส่กางเกงยีนส์และเส้ือยืดของคณะละครเชกสเปียร์แห่งโฮบาร์ต เส้ือยืดซึ่งมีสีต่างๆ กัน สีเหล่านี้เป็นเพียงสัญญลักษณ์แทนเคร่ืองแต่งกายในการแสดง พวกราชวงศ์จะสวมเสอื้ สีม่วง วงดนตรีสีเทอร์คอยส์ กบฏสแี ดง และสามขี หี้ ึงใสส่ ีเขียว ทุกอยา่ งลงตวั สวยงามเลยละ การไม่ใชฉ้ ากและเครื่องแต่งกายจงึ ท�ำ ใหเ้ รามน่ั ใจไดว้ า่ มแี ตภ่ าษาของเชกสเปยี รเ์ ทา่ นน้ั ทเ่ี ปน็ ดาวเดน่ ของ 297พลังเชกสเปยี ร์

ละคร ผชู้ มซงึ่ นงั่ หา่ งจากนกั แสดงไมถ่ งึ สฟ่ี ตุ จะสมั ผสั กบั การแสดงละคร อยา่ งไมเ่ คยมีมาก่อน คนทเี่ คยดูละครเชกสเปยี รม์ าเป็นเวลานานต้งั ข้อ สังเกตว่า ละครของเราทำ�ให้พวกเขาต้ังอกตัง้ ใจฟงั ค�ำ พูดของตัวละคร ยง่ิ กว่าท่ีผา่ นๆ มา แน่นอน ความใกล้ชิดอย่างนี้มีข้อเสียเหมือนกัน หลายปี ก่อน ตอนที่เด็กๆ แสดงละครเร่ือง Macbeth ครูผู้หญิงท่ีผมรู้จัก คนหนึ่งพาพ่อซ่ึงเป็นอัลไซเมอร์ระยะต้นมาดูด้วย เมื่อแม็กเบทกำ�ลัง เข้าถึงบทพูดเค้นอารมณท์ ว่ี ่า “Is this a dagger I see before me?” (ท่ีเห็นต่อหน้าข้าน้ีคือกริชหรือไม่?) และดึงมีดในการแสดง ท่ีจะใช้สังหารกษัตริย์ดันแคนออกมา พอเห็นมีดเท่าน้ันแหละ คุณ พ่อผู้น่าสงสารก็ร้องเอะอะขึ้นมาว่า “โอ๊ะ เขามีมีด! เขามีมีด! เขา กำ�ลังจะ ฆ่า คน” ผมไม่แน่ใจว่าอะไรน่าขำ�กว่ากัน ระหว่างผู้ชมท่ี พยายามจุ๊ปากให้ชายผนู้ หี้ ยุดสง่ เสียง กบั เด็กชายซึ่งสวมบทแมก็ เบทท่ี อยากจะเอามดี แทงใครบางคนแทนกษัตรยิ ์ดันแคน! แต่เอาเข้าจริง ก็ไม่มีที่ไหนเหมือนบ้านหรอกครับ แม้ว่า นกั เรยี นของผมจะไดร้ บั เชญิ ไปแสดงบนเวทใี หญโ่ ตตอ่ หนา้ ผชู้ มมหาศาล แตเ่ ราพบวา่ การเลน่ ละครเวทใี นหอ้ งเรยี นนนั้ นา่ จดจ�ำ และใหค้ วามรมู้ าก กวา่ อยา่ งไรเสยี การจดั แสดงละครของเรากไ็ มใ่ ชเ่ รอื่ งของเสยี งปรบมอื กึกก้องหรือการท่ีผู้ชมลุกขึ้นยืนปรบมืออยู่นาน แต่เป็นเรื่องของภาษา ดนตรี การทำ�งานเป็นทมี ความเส่ียง วินัย การทำ�งานหนกั และการ ค้นพบตัวเอง และดว้ ยการแสดงละครในหอ้ งเรียนของเราเองนแี่ หละ ทที่ ำ�ใหเ้ ราเข้าใกลส้ ิง่ ทเี่ ชกสเปียร์ท�ำ ในยคุ ของเขามากยิ่งขน้ึ อดั แนน่ ดว้ ยดนตรแี ละฉากเต้น หลายปกี อ่ นคณะละครเชกสเปยี รแ์ หง่ โฮบารต์ แสดงเรอื่ ง The Midsummer Night’s Dream ตอนน้นั เปน็ ชว่ งทเี่ ราเพ่งิ เริ่มจัดแสดง ละครได้ไม่นาน ซ่ึงเราก็ทำ�ได้แจ๋ว แต่ไม่มีอะไรเหมือนกับที่เราแสดง อยู่ทุกวันน้ีเลย องค์ประกอบของการแสดงยังคงเป็นแบบเรียบง่าย298 ครนู อกกรอบ กับ หอ้ งเรยี นนอกแบบ

และน้อยชิ้น และเด็กนักเรียนก็ได้เรียนรู้อะไรมากมาย เม่ือถึงฉากที่ไทเทเนียเข้านอนและขอให้เหล่านางฟ้าร้องเพลงกล่อม เราก็ใส่เพลงปอ๊ ปเขา้ ไปแทนทจี่ ะเป็นเสยี งดนตรที เี่ ชกสเปียรเ์ คยใช้ ผมคดิ ว่าฉากน้ีตอ้ งใสอ่ ะไรแรงๆ เขา้ ไปหนอ่ ย จ�ำ เปน็ เลยละ เพราะระหวา่ งการแสดงรอบหนึ่ง เด็กผู้หญิงตัวเล็กๆ ที่เล่นเป็นไทเทเนียเผลอหลับไปบนเวทีจริงๆ อา... ชา่ งแสดงได้สมจรงิ เหลอื เกิน! เพลงเป็นไฮไลต์ของการแสดง มันเป็นทำ�นองง่ายๆ ท่ีเด็กๆร้องและผมเล่นกีตาร์ตัวเล็กอยู่หลังฉาก (สมัยน้ันผมยังไม่รู้เรื่องอะไรนัก) นางฟ้าเริงระบำ�กร่อยๆ ตามแบบท่าเต้นท่ีผมลอกเลียนมาจากที่เห็นในภาพยนตร์หลายเรื่องอย่างม่ัวๆ ถึงผมไม่มีจินตนาการอะไรนกั ฉากนน้ั ก็ไปได้สวย แต่อีกหนึง่ ปีต่อมา คณะละครเชกสเปียร์แห่งโฮบารต์ กเ็ ปลย่ี นไปจากเดิมอยา่ งส้ินเชงิ ทุกวันนี้ผู้ชมกล่าวถึงการแสดงของเราว่าเป็นร็อกคอนเสิร์ตที่จำ�แลงเป็นเชกสเปียร์ เราจะไม่ดัดแปลงบทละครเลย แต่เราจะใส่เพลงเข้าไปราวสิบกวา่ เพลงเพื่อใหล้ ะครมีสีสนั ย่งิ ข้ึน ในชว่ งสองเดือนแรกของการฝกึ ซอ้ ม นกั เรยี นจะหัดเลน่ ดนตรแี ละรอ้ งเพลงทีเ่ ราคิดว่าน่าจะช่วยเพิ่มความเข้มข้นให้บางฉากในละครเผ่ือไว้เป็นสิบๆ เพลงพอถึงเดือนทีส่ ามของการฝกึ ซอ้ ม เรากไ็ ด้รายชอ่ื เพลงทเี่ ราจะใช้แสดงจริง ตลอดหกเดือนหลังจากน้ัน วงดนตรีของเราจะฝึกซ้อมอย่างสมำ่�เสมอ ส่วนนักร้องก็ต้ังอกต้ังใจพัฒนาเสียงร้องของตน ไม่ช้าซาวนด์แทร็กของการแสดงกพ็ รอ้ ม ท่ีเจ๋งที่สุดก็คือเพลงเหล่านี้สอดประสานเข้ากับบทประพันธ์เมื่อมีบทรำ�พึงของตัวละคร หรือฉากทั่วไปที่สามารถสอดแทรกเพลงได้ เสยี งเพลงกจ็ ะดงั ขน้ึ และหยดุ ลงเมอื่ เรอื่ งด�ำ เนนิ ตอ่ กอ่ นจะเรมิ่ และหยดุ แบบนไ้ี ปเรอ่ื ยๆ เหมอื นอปุ รากร เราเคยใชเ้ พลง “Jealous Guy”ของจอห์น เลนนอนตอนที่เลโอนเทสวิงวอนขอให้ยกโทษใน TheWinter’s Tale เราใสเ่ พลง “Please Don’t Let Me be Misunder-stood” ของดแิ อนมิ อลส์ (The Animals) ไวใ้ นฉากทเี่ ฮนรที ี่ 5 สวดมนต์ก่อนทำ�ศึก ใช้เพลง “Ain’t Too Proud to Beg” ของเดอะเทมเทชันส์ ในฉากที่มาสเตอร์ฟอร์ดอ้อนวอนภรรยาให้ยอมให้เขา 299พลังเชกสเปยี ร์

กลบั ไปอยดู่ ว้ ยใน The Merry Wives of Windsor ใชเ้ พลง “Everybody Hurts” ของอารอ์ ีเอ็มคลอไปกบั บทรำ�พึง “To be, or not to be” ของแฮมเลต เดก็ ๆ ใสใ่ จในรายละเอยี ดของเพลงทกุ เพลงทพ่ี วกเขาเลน่ และรอ้ ง ไมเ่ พยี งเท่าน้นั เพือ่ นของผม บาร์บารา เฮยเ์ ดน (Barbara Hayden) ยังช่วยสอนภาษามือให้เด็กๆ หลายคน การให้นกั แสดงบาง คนใช้ภาษามือประกอบเพลงเป็นการเพิ่มการสื่อสารให้การแสดงอีก ระดับหนงึ่ หซ่งึ ทรงพลงั มาก นักเรียนยังแสดงลีลาการเต้นทต่ี ่ืนตาตื่นใจ 2-3 ฉากในละคร แต่ละเร่ืองด้วย เป็นท่าเต้นท่ีออกแบบโดยผู้ฝึกสอนท่ีมีความสามารถ หลายคนจากแถบน้ัน ซ่ึงล้วนแต่เป็นนักเต้นโมเดิร์นแดนซ์ท่ีประสบ ความสำ�เร็จในอาชีพของตน ผมรู้ว่านักเรียนของผมไม่ใช่นักแสดง เชกสเปยี ร์ และครสู อนเตน้ กร็ วู้ า่ เดก็ ๆ ไมใ่ ชน่ กั เตน้ อาชพี (แม้วา่ พวก เขาจะกลายเปน็ มืออาชีพจริงๆ หลังจากฝกึ กนั มาหนึง่ ป)ี แต่เราทุกคน ตระหนักในคุณค่าของการผสมผสานสื่อศิลปะแขนงต่างๆ เพื่อสร้าง ละครทเี่ ยย่ี มยอดสกั เรอื่ ง และเพอื่ สอนเดก็ ๆ ใหม้ ากทส่ี ดุ เทา่ ทจี่ ะมากได้ อย่างใน The Taming of the Shrew นักเรียนให้ตัวละครแคเทอริน ดฉู ากเต้นตลกเสยี ดสปี ระกอบเพลง “Wishin’ and Hopin” ของดัสตี สปริงฟิลด์ (Dusty Springfield) และให้ตัวละครเบียงกาชมท่าเต้นอนั ยวั่ ยวนเรา่ ร้อนประกอบเพลง “You’re So Damn Hot” ของโอเคโก (OK Go) ตอนนเ้ี ราก�ำ ลงั ฝกึ ซอ้ มฉากเดด็ ของพวกแมม่ ดใน Macbeth ทจ่ี ะวาดลวดลายสุดเหวี่ยงขณะท่วี งดนตรเี ล่นเพลง “Sympathy for the Devil” ของโรลลงิ สโตนดังสนน่ั การเอื้อนเอ่ยถ้อยคำ�ของเชกสเปียร์ การเล่นเพลงช้ันยอด พรอ้ มกบั การเตน้ ร�ำ ไปตลอดเปน็ การผสมผสานทว่ี เิ ศษทสี่ ดุ เพราะเดก็ ๆ สนุกสนานกับการฝึกซ้อมมากเสียจนไม่รู้ตัวเลยว่าพวกเขากำ�ลังเรียนรู้ อะไรตั้งมากมาย300 ครนู อกกรอบ กับ หอ้ งเรยี นนอกแบบ

ช่วงพักการแสดง ตอนที่ผมเร่ิมเป็นครูใหม่ๆ ผมเท่ียวไปดูการแสดงศิลปะในท่ีตา่ งๆ เพอ่ื เสาะหาไอเดยี ทน่ี า่ สนใจ คนื วนั หนง่ึ ผมไปทโ่ี รงเรยี นเอกชนที่มชี อ่ื แหง่ หนงึ่ เพอื่ ชมละคร เปน็ ละครทด่ี ที เี ดยี ว โรงเรยี นนเี้ ปน็ โรงเรยี นของลกู เศรษฐแี ละเดก็ หลายคนฝกึ ซอ้ มการแสดงกบั ครสู อนพเิ ศษ ทางโรงเรยี นทมุ่ เงนิ จำ�นวนมากไปกับเวที อีกทง้ั ติดต้งั แสงสี เสยี ง เทคนคิพเิ ศษอยา่ งอลงั การ และเตรยี มการอยา่ งละเอยี ดรอบคอบเพอ่ื สรา้ งนาทีประทบั ใจแกผ่ ู้ชม แลว้ ก็มาถึงช่วงหยดุ พกั การแสดง คนื นน้ั เป็นคนื ฤดูใบไม้ผลิท่ีร้อนอบอ้าว ผู้ชมต้องแหวกฝูงชนไปที่หลังหอประชุมเพ่ือรับลม ในหอ้ งรับรอง ผมเห็นจานกระดาษ กลอ่ งแครกเกอรโ์ ฮลวีตกลิน่อับๆ ท่ีหมดไปคร่ึงหนึ่งหลายกล่อง และขวดนำ้�อัดลมที่ไม่เย็นแล้ววางอยู่บนโต๊ะพบั ได้ 2-3 ตัว ถ้วยกระดาษกระจดั กระจายจนผมบอกไมถ่ ูกวา่ อันไหนใช้แลว้ อันไหนยงั ไมใ่ ช้ ผมสาบานวา่ จะเรียนรจู้ ากสิง่ นี้ผมตัดสินใจว่าจะต้องใช้ช่วงหยุดพักการแสดงเป็นเครื่องมือเพ่ือการเรยี นรขู้ องเด็กๆ ละครของเรามกั จะแสดงกนั นาน 3 สัปดาห์ การแสดงแตล่ ะรอบกนิ เวลาประมาณ 3 ชว่ั โมง หนง่ึ ช่วั โมงก่อนการแสดงจะเรม่ิ ขนึ้จะมีนักเรียนเข้าไปในห้องข้างๆ ห้องของพวกเรา พวกเขาจะตั้งโต๊ะเช็ดถใู หส้ ะอาด และคลมุ ด้วยผ้าปูโต๊ะสวยๆ ผปู้ กครองจะมาถงึ พร้อมดว้ ยแจกนั ทีจ่ ดั ดอกไมอ้ ย่างงดงาม พ่อแมก่ ล่มุ เดียวกันน้ีอกี นั่นแหละท่ีนำ�ผักผลไมส้ ด และอาหารวา่ งนานาชนดิ รวมท้งั เครือ่ งดมื่ ทัง้ รอ้ นและเยน็ มากมายมารว่ มดว้ ย ผมเปน็ คนจดั หาทนุ สว่ นพอ่ แมเ่ สยี สละสง่ิ ทม่ี ีค่าท่ีสุดของตน -- เวลา ระหวา่ งพกั นกั แสดงของคณะละครจะคอยบรกิ ารผชู้ ม ผคู้ นทมี่ าชมการแสดงเปน็ แขกของเรา และเราอยากใหพ้ วกเขารสู้ กึ วา่ ไดร้ บัการตอ้ นรบั และการขอบคณุ จากพวกเรา นกั แสดงฟงั ค�ำ ตชิ ม พดู คยุ กบัคนดู และประพฤตติ วั ใหผ้ ใู้ หญว่ างใจไดว้ า่ พวกเขาจะมอี นาคตทดี่ รี ออยู่ เมอ่ื การแสดงจบและเสยี งปรบมอื คอ่ ยๆ เงยี บลง นกั แสดงจะกลับไปทห่ี ้องข้างๆ และท�ำ ความสะอาดหอ้ ง แฮมเล็ตกบั โอฟีเลียอาจ 301พลังเชกสเปยี ร์