2017-2021 yy. Ilm-fan va innovatsiyalar bo'yicha Milliy ma'ruza

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР Шунингдек, COVID-19 вирусига қарши вакцина яратиш ва клиник ва клиниколди синовларни ўтказиш соҳасида ўзаро ҳамкорлик қилиш бўйича фаол ишлар олиб борилмоқда. Ҳиндистон техник-иқтисодий ҳамкорлик дастури доирасида Ҳиндистонда ўзбекистонлик мутахассисларнинг малакасини ошириш ишлари давом этмоқда. Жумладан, Наманган ва Самарқанд вилоятларидаги олий ўқув муассасалари ўқитувчилари Ҳайдарободда инглиз тили курсларида малака оширди. Шунингдек, Ўзбекистон ҳудудида Ҳиндистон техник ва иқтисодий ҳамкорлик дастури (ITEC) амал қилмоқда. Ушбу дастур, шунингдек, SCAAP дастурига (Ҳамдўстлик ва Африка мамлакатлари учун махсус ёрдам дастури) мувофиқ, Осиё, Африка, Шарқий Европа, Лотин Америкаси, Кариб ҳавзаси, Тинч океани ороллари ва кичик орол давлатларининг 161 мамлакат вакиллари Ҳиндистоннинг турли соҳаларда қўлга киритган ривожланиш тажрибасига асосланган ўқув курсларига таклиф этилади. Қозоғистон АҚШ Халқаро тараққиёт молия корпорацияси (DFC) ташаббуси билан Ўзбекистон инвестиция ва ташқи савдо вазирлиги ва «Остона» халқаро молия маркази беш йил ичида жалб этилган маблағларни хусусий секторни қўллаб- қувватлаш ҳамда Марказий Осиё ва умуман минтақада иқтисодий алоқаларни кенгайтиришга қаратилган лойиҳаларга йўналтиришни режалаштирмоқда. Маблағларнинг бир қисмини янада самарали 200

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР технологияларни ёки янги маҳсулотларни ишлаб чиқаришга йўналтириш мўлжалланмоқда. Бундан ташқари, Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги ҳузуридаги Илмий- техник ахборот маркази айни пайтда илмий-техник ахборот давлат ресурсларини яратиш, ахборот эҳтиёжларини ўрганиш, олимлар ва мутахассисларни илмий-техник ахборот (ИТА) билан ҳамда маҳаллий ва хорижий ахборот манбаларига истеъмолчиларнинг кириш имконини таъминлаш масалалари билан шуғулланувчи Қозоғистон Республикасидаги энг йирик ахборот маркази – «Илмий- техник ахборот миллий маркази» АЖ билан ҳамкорликни йўлга қўйиш бўйича иш олиб бормоқда. Хитой Ўзбекистоннинг асосий савдо ва муҳим сармоявий шерикларидан бири бўлган Хитой билан бугунги кунда Ўзбекистон стратегик шериклик даражасидаги муносабатларни фаол равишда ривожлантирмоқда. Ўзбекистон Хитойнинг «Бир макон, бир йўл» (БМБЙ) лойиҳасини, шунингдек, Осиё инфратузилмавий инвестициялар банки фаолиятини қўллаб-қувватлайди ва фаол иштирок этади. Ўзбекистоннинг жаҳон бозорларига барқарор киришини таъминлай оладиган транспорт-коммуникация лойиҳаларини амалга ошириш; миллий иқтисодиётни инновацион ривожлантириш, ишлаб чиқариш қувватларини технологик модернизация қилиш ва мамлакат экспорт салоҳиятини оширишга мўлжалланган инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш Ўзбекистон учун 201

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР БМБЙ доирасида Хитой билан ҳамкорликнинг устувор йўналишлари ҳисобланади. Аграр муаммони ўрганиш, қишлоқ хўжалиги фан ва технологиялар соҳасида тажриба алмашиш ҳам Хитой ва Ўзбекистон олим ва мутахассислари ўртасидаги ҳамкорликнинг устувор йўналиши саналади. Айни пайтда икки мамлакат ўртасида қишлоқ хўжалиги соҳасидаги ҳамкорлик бир неча йўналишда жадал ривожланмоқда. Жумладан, Хитой Қишлоқ хўжалиги фанлари академияси ва Ўзбекистон Республикаси Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти ўртасида Ўзбекистонда пахта етиштириш бўйича қўшма лаборатория ташкил этишга қаратилган 3,6 млн. АҚШ доллари миқдорида ҳамкорлик «Йўл харитаси» қабул қилинди. Ҳужжатда, шунингдек, Ўзбекистоннинг 13 та вилоятида 1000 гектар майдонда нав синаш учун Хитой селекционерлари томонидан етиштирилган трансген пахта навларининг уруғларини сотиб олиш ҳамда тезпишар ва геномодификацияланган пахта навларини яратиш учун қўшма илмий изланишлар олиб бориш кўзда тутилган. Ўзбекистон Инновацион ривожланиш вазирлиги Хитой билан илмий-техник шерикликни ривожлантириш бўйича фаол иш олиб бормоқда. Ушбу ўзаро ҳамкорлик икки мамлакат ҳукуматлари ўртасида Фан ва технологиялар соҳасидаги ҳамкорлик тўғрисидаги 2019 йил 1 ноябрдаги битим доирасида амалга оширилади. ХХР Фан ва технология вазирлиги билан тузилган шартномалар доирасида 2019 йилда илмий лойиҳалар 202

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР танлови эълон қилинди, унинг натижаларига кўра, 2 млн. АҚШ доллари миқдоридаги молиялаштиришга 20 та энг яхши лойиҳалар танлаб олинди. 2020 йилда Anhui Zhifei Longcom Biopharmaceutical хитой компанияси, Хитой Фанлар академияси Микробиология институти (IMCAS) Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги ҳузуридаги Илғор технологиялар маркази билан ҳамкорликда Ўзбекистонда ҳозирда оммавий эмлаш кампаниясида қўлланилувчи COVID-19га қарши ZF-UZ-VAС2001 ўзбек-хитой рекомбинант вакцинасини ишлаб чиқди. Инновацион ривожланиш вазирлиги ва Илғор технологиялар марказининг препарат синовларидаги бевосита иштироки, шунингдек, клиник тадқиқотга қўшган ҳиссаси учун Ўзбекистон вакцинанинг ҳаммуаллифи сифатида эътироф этилди. 2021 йилнинг 1 мартида ZF-UZ-VAС2001 ўзбек-хитой вакцинаси Ўзбекистонда DV/X 08646/03/21 рўйхатга олиш рақами остида тиббиёт амалиётида фойдаланиш учун расман рўйхатдан ўтказилди. 15 март куни ушбу вакцина Хитойда рўйхатга олинди. Корея Республикаси Ўзбекистон Корея Республикаси билан кўплаб йўналишлар бўйича амалий, илмий ва инновацион ўзаро ҳамкорликни фаол тарзда ривожлантирмоқда. Фан, технологиялар ва инновацияялар соҳасида икки томонлама ҳамкорликни ривожлантириш, шунингдек, илғор мамлакатлар тажрибасини ўрганиш мақсадида 203

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР Ўзбекистон Республикаси ва Корея Республикаси ўртасида қатор меморандум ва битимлар имзоланди. KISTI (Korea Institute of Science and Technology), KOICA (Korea International Cooperation Agency), KARI (Korea Aerospace Research Institute), KIRIA (Korea Institute for Robot Industry Advancement), REPA (Robot Enterprise Promotion Association), KIND (Korea Overseas Infrastructure and Urban Development Corporation) ва бошқалар каби Корея ташкилотлари билан муносабатлар йўлга қўйилмоқда. Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги ва Корея Республикаси Кичик ва ўрта бизнес вазирлиги кичик ва ўрта инновацион тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш ва ривожлантириш бўйича тажриба алмашиш соҳаси, ҳамкорлик лойиҳалари, идоралараро ҳамкорлик, иккала мамлакатлардаги корхоналар ўртасидаги ҳамкорликка кўмаклашиш, бизнес инфратузилмаси, инновацион экотизимни ривожлантиришга қаратилган икки томонлама ҳамкорлик дастурларини рағбатлантириш ва тегишли хизматлар, хусусан инкубаторлар, кластерлар ва «бизнес фаришталар», илм-фан, таълим ва кичик ва ўрта тадбиркорлик интеграциясини такомиллаштириш соҳасида ҳамкорликни ўрнатиш имконини берувчи бизнес ва стартапларни қўллаб-қувватлаш мақсадида ўзаро англашув тўғрисидаги меморандумни имзолади. Жанубий Корея Аэрокосмик тадқиқотлар институти (KARI) ва SI Imaging Services корейс компанияси ҳамкорлигида космик тадқиқотлар ва ундан тинч 204

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР мақсадларда фойдаланиш соҳасидаги лойиҳаларни амалга ошириш бўйича ишлар олиб борилди. Онкологик касалликларни даволашга ихтисослашган касалхоналар қурилишида Корея тажрибаси ва технологияларини ўрганиш, шунингдек, соғлиқни сақлаш, тиббий ёрдам, фармацевтика ва электрон соғлиқни сақлаш каби соҳаларда икки мамлакат ўртасида ҳамкорликни йўлга қўйиш мақсадида меморандум имзоланди, унинг доирасида икки мамлакат ўртасида хусусан, техник кўмаклашиш ва Ўзбекистонда радиофармацевтика маҳсулотлари ишлаб чиқарилишини маҳаллийлаштириш соҳасидаги ҳамкорликнинг асосий йўналишлари белгиланди. Ўтган йилларда Ўзбекистон ва Жанубий Корея илмий жамоатчилиги ўртасидаги илмий-техник алоқаларни мустаҳкамлаш мақсадида Корея ривожланиш институти, Корея илмий-техник ахборот институти, Корея политехника университети, Корея илм-фан ва техника жамғармаси каби қатор муассасалар билан илмий-тадқиқот ишлари бажарилган. Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги Корея ташқи инфратузилма ва шаҳарсозлик корпорацияси (KIND) ҳамкорлигида «Тошкент шаҳрининг Бектемир туманида халқаро инновацион қурилиш комплекси ва замонавий йўлдош шаҳар – «Смарт сити»ни яратиш» бўйича лойиҳаси устида иш олиб бормоқда. 2019 йилда Ўзбекистон Республикаси ҳудудида Нодир металлар ва қаттиқ қотишмалар бўйича Ўзбекистон-Корея илмий-технологик маркази ташкил этилди. 205

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР Лойиҳанинг биринчи босқичи Олмалиқ кон- металлургия комбинати ҳисобидан Корея саноат технологиялари институтининг техник қўллаб-қувватлаши доирасида саккиз миллион АҚШ долларидан ортиқ маблағ эвазига амалга оширилмоқда. Лойиҳанинг иккинчи босқичи «ODA» дастури доирасида Корея Республикаси Ҳукуматининг 15 млн. АҚШ доллари миқдоридаги грант маблағларини жалб қилиш ҳисобига амалга оширишни кўзда тутади. Илмий-техник ҳамкорлик доирасида қайта тикланувчи ва муқобил энергия манбалари, соғлиқни сақлаш, физика- кимё, ахборот-коммуникация технологиялари, ишлаб чиқариш, қишлоқ хўжалиги соҳаларида қўшма илмий- тадқиқот лойиҳалари амалга оширилмоқда. Мазкур лойиҳалар ўзбек олимларининг илмий тадқиқот ишларига Жанубий Корея инвестицияларини жалб этиш, корейс илмий лабораторияларининг асбоб-ускуналари ва материалларидан фойдаланиш, шунингдек, халқаро илмий журналларида мақолаларини чоп этишга хизмат қилади. Бугунги кунда Ўзбекистонда Инха университети, Аджу университети, Пучон университети, Ёджу техника институти каби Жанубий Корея ОТМларининг бир неча филиаллари, шунингдек, Ўзбек-Корейс халқаро университети ўз фаолиятини амалга ошираётганлигини таъкидлаш лозим. Россия Федерацияси Ўзбекистон-Россия қўшма илмий лойиҳалар танловлари қуйидаги йўналишларда амалга оширилади:  математика ва механика соҳасидаги тадқиқотлар; 206

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР  юқори ҳароратли плазма физикаси, бошқарилувчи термоядровий синтез ва ядро физикаси;  материалшунослик ва квант электроникаси масалаларини ҳал қилиш мақсадида концентрацияланган қуёш нурланишидан ва қуёш энергиясидан фойдаланиш учун яримўтказгич материалшунослиги соҳасидаги тадқиқотлар;  координацион ва супрамолекуляр кимё соҳасидаги тадқиқотлар; ўғитлар ва ўсиш стимуляторларини олиш кимёвий технологияларининг асосларини ишлаб чиқиш;  биотиббиёт соҳасидаги тадқиқотлар: онкологик касалликлар, геномика ва дори воситаларини олишда янги технологиялар;  геофизика соҳасидаги тадқиқотлар: ер қобиғининг кучланиш-деформацияланган ҳолатини мониторинг қилиш, чўлланиш муаммолари;  тарихий-маданий объектларни илмий реставрация қилиш йўналишлари бўйича амалга оширилади. Бундан ташқари, Ўзбекистон ядро тадқиқотлари соҳасидаги материянинг фундаментал хусусиятларини ўрганиш учун аъзо давлатларнинг саъй-ҳаракатлари, илмий ва моддий салоҳиятини бирлаштиришга қаратилган халқаро ҳукуматлараро ташкилот – Ядро тадқиқотлари бирлашган институти (ЯТБИ) аъзолигига тикланди. Ўзбекистоннинг ЯТБИга тўлақонли аъзолиги маҳаллий мутахассисларни йирик халқаро лойиҳаларда 207

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР иштирок этишини ҳамда ядро технологиялари, ядровий тиббиёт, ахборот технологиялари ва материалшунослик йўналишларида юқори малакали кадрлар тайёрлашда кенг имкониятлар яратади Томск давлат университети (ТДУ) ва Ўзбекистон университетлари олимлари вирусларнинг дунёда тарқалишини моделлаштириш имконини берадиган қўшма тадқиқотлар олиб бормоқда. Лойиҳа Илмий фаолият бўйича давлат дастурларини амалга ошириш доирасида Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлигининг фундаментал лойиҳалари танловига тақдим этилди. Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги ва Янги технологияларни ишлаб чиқиш ва тижоратлаштириш маркази нотижорат Ривожлантириш фонди («Сколково» фонди) ўртасида имзоланган шартнома доирасида Ўзбекистоннинг 25 стартап компаниялари вакиллари Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги қўллаб-қувватловида «Сколково» фонди томонидан ўтказилган «Софтлендинг» дастурида иштирок этишди. Йилда уч марта ўтказиладиган «Софтлендинг» дастурининг мақсади хорижий юқори технологияли компанияларнинг инновацион инфратузилма имкониятлари, бозор, Россияда бизнесни юритиш қоидалари, Фонд ҳамкорлари ва бошқалар билан таништириш ҳисобланади. Дастур маърузалар, семинарлар, тренинглар, иштирокчиларнинг лойиҳасини батафсил таҳлил қилиш, уларни операцион қўллаб- 208

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР қувватлаш ва маслаҳат бериш, «Сколково» инновацион жамоатчилигига интеграция қилиш, россиялик ҳамкорлар билан танишишни кўзда тутади. Ўзбекистоннинг стартап экотизими жадал ривожланаётганини ҳисобга олган ҳолда, россиялик ҳамкорлар ёш тадбиркорларимиз учун ўқув дастурини ташкил этди. Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги Россия Федерациясининг Инновацияларга кўмаклашиш жамғармаси билан биргаликда инновацион фаолиятининг барча йўналишлари бўйича «Ўзбекистон- Россия» стартап лойиҳалари учун танлов эълон қилди. Ушбу танловда иштирок этиш талабларидан бири «лойиҳа бўйича ҳамкорлар» сифатида лойиҳани биргаликда амалга ошириш учун инновацион фаолият билан шуғулланувчи маҳаллий ва Россия корхоналаридан талабномаларни биргаликда тақдим этиш ҳисобланади. «Ўзбекистон-Россия» қўшма стартап лойиҳалари танлови доирасида 3 та лойиҳа молиялаштирилиши тасдиқланди. «Карбонил никель, озод кремний ва ацетилен қурумларини олиш билан таркибида никель бўлган катализаторлар ва бошқа хом ашёларни деметаллаштириш технологиясини ишлаб чиқиш», «Учувчисиз учиш аппаратлари ва ГИС технологияларидан фойдаланиш билан олис ва бориш қийин бўлган объектларни мониторинг қилиш, вазиятли таҳлил қилиш ва хабардор қилишнинг кўп функцияли мобиль комплекси», Германий-68 тиббий белгиланишдаги радионуклидни олишнинг ишлаб чиқариш 209

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР технологиясини ишлаб чиқиш» лойиҳаларининг ҳар бирига Ўзбекистон томонидан 1 млрд. сўм, Россия томонидан 12 млн. рубль ажратилмоқда. Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник ахборот маркази бугунги кунда дунёдаги энг йирик илмий-ахборот марказларидан бири – Россия Фанлар академияси Умумроссия илмий–техник ахборот институти (РФА УИТАИ) билан ҳамкорликни йўлга қўйиш бўйича иш олиб бормоқда. Институт ўз олдига қўйилган вазифаларни муваффақиятли бажариш учун яқин ва узоқ хорижий мамлакатлар ва халқаро ташкилотлар билан илмий-техник ахборот соҳасида кенг қамровли халқаро алоқалардан фойдаланади. «Курчатов институти» Миллий тадқиқот маркази, Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги ва Ўзбекистон Республикаси Алкоголь ва тамаки бозорини тартибга солиш ҳамда виночиликни ривожлантириш агентлиги қишлоқ хўжалиги, шу жумладан узумчилик ва виночилик инновацион технологияларини ривожлантириш соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги шартнома имзолади. Ушбу шартнома доирасида ЎзР ФА Геномика ва биоинформатика маркази томонидан тақдим этилган 14 та маҳаллий қадимий узум навларининг ДНК материалларини секвенлаш бўйича қўшма ишлар бошланди. Ушбу материалларни секвенлаш тугалланди ва натижалар Инновацион ривожланиш вазирлигига топширилди. 210

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР Америка Қўшма Штатлари Қишлоқ хўжалиги соҳасида АҚШ билан ҳамкорликда пахтачилик, тупроқ ва сув ресурсларини бошқариш, балиқчилик, ирригация самарадорлиги, сувни қайта ишлатиш, аниқ деҳқончилик, моделлаштириш ва масофадан зондлаштириш ишлари амалга оширилди. Ўрмончилик муҳофаза қилинадиган ҳудудларни бошқариш, сув ҳавзаларини бошқариш, ноқонуний ўрмон дарахтларини кесиш, питомникларни бошқариш, ёғочсиз ўрмон ресурслари, ёнғиннинг олдини олиш ва уларнинг оқибатларини бартараф этиш ва яйловларни бошқариш каби соҳаларни қамраб олади. Геология соҳасидаги ҳамкорлик доирасида минерал ресурслар, ер ости сувлари (таҳлил, ифлосланиш, географик ахборот тизими, 3D моделлаштириш), геология ва геофизика, муҳандислик иши ва сейсмологиянинг фундаментал ва амалий жиҳатлари ўрганилди. Соғлиқни сақлаш соҳасида C гепатити ва ОИВ касалликларини тадқиқ қилиш, шунингдек, антибиотикларга чидамлилик ва лабораторияларда сифатни бошқариш тизимини ўрганиш (ISO стандартларига мувофиқлик) ва бошқаларга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Тадқиқотлар ва тадбирлар АҚШ Қишлоқ хўжалиги вазирлиги (USDA), Қишлоқ хўжалиги тадқиқотлари хизмати (ARS), USAID, АҚШ Ўрмон хизмати (USFS), АҚШ Геология хизмати (USGS), АҚШ Касалликларни назорат қилиш ва олдини олиш марказлари (СDС) каби ташкилотлар билан ҳамкорликда амалга оширилди. 211

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР Туркия Туркия илмий-техник тадқиқотлар кенгаши (TÜBİTAK) илмий-тадқиқот ва тажриба-конструкторлик ишларини олиб бориш учун масъул бўлган турк ташкилотидир. Кенгаш Туркиянинг энг йирик университетлари ва илмий-тадқиқот марказлари, тажриба-конструкторлик бошқармалари билан энергетика, озиқ-овқат, кимёвий технология, атроф-муҳит, материалшунослик, Ер тўғрисидаги фанлар, ахборот технологиялари, генетика, биотехнология ва бошқа кўплаб устувор йўналишларда яқин ҳамкорликда иш олиб боради. 2019 йилнинг 10 май куни Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги TÜBİTAK билан биргаликда инновацион фаолиятнинг барча йўналишлари бўйича стартаплар ва «Ўзбекистон-Туркия» инновацион лойиҳалари учун танлов эълон қилди. Инновацион ривожланиш вазирлиги ҳар бир лойиҳа учун 1 йил давомида 2 млрд. сўм миқдоридаги маблағни тақдим этди. Танлов натижаларига кўра умумий қиймати 825,75 млн. сўм бўлган «Strike Electromagnetic Desintegration system development» («Зарбали электромагнит дезинтеграция тизимини ишлаб чиқиш») стартап лойиҳаси ва умумий қиймати 1 млрд. сўм бўлган «Line control and Touring vehicle» («Чизиқли бошқарув ва туристик автомобиль») стартап лойиҳаси молиялаштириш учун тавсия этилди. Япония 2019 йилда Японияга Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг давлат ташрифи чоғида Инновацион ривожланиш вазирлиги ва Япония фан ва технологиялар агентлиги ўртасида бир қатор шартномалар 212

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР имзоланди. Имзоланган ҳужжатлар доирасида томонлар Ўзбекистон илмий кадрлари учун Японияда стажировка ўташ каби қўшма тадбирлар устида доимий иш олиб бормоқда. Ўзбекистон Япония билан тажриба алмашишни кўпайтирмоқда. Ўзбекистондаги Япония халқаро ҳамкорлик агентлиги (JICA) асосий ҳамкор ҳисобланади. Япониянинг ривожланишга расмий ёрдам сиёсати, беғараз кўмак кўрсатиш (грантлар), техник ҳамкорлик; фуқароларнинг иштироки (кўнгиллилар, JICA ҳамкорлик дастури), очиқ-хусусий шериклик ҳамкорликнинг энг кўп учрайдиган шакллари ҳисобланади. JICA агентлиги Япония Ҳукуматининг «Барқарор ривожланиш учун фан ва технологиялар соҳасидаги тадқиқотчилик ҳамкорлиги» (SATREPS) Беғараз ёрдам дастури бўйича лойиҳаларга танловларни мунтазам равишда эълон қилиб боради. 2020 йилда SATREPS-2020 танловида Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги ва япониялик олимлар гуруҳи кўмагида тақдим этилган лойиҳа биринчи марта тасдиқланди. «Орол ҳудудида шўрланишга қарши курашиш ва ер унумдорлиги ҳамда озиқ-овқат хавфсизлигини яхшилаш учун сув ресурсларидан фойдаланишни мониторинг ва назорат қилишнинг янги технологияларини ишлаб чиқиш» лойиҳаси SATREPS дастури доирасида 2020 йилги янги тадқиқот лойиҳаси сифатида қабул қилинди ва Япония фан ва технологиялар агентлиги (JST) томонидан танланган 10 та халқаро лойиҳа орасида энг яхшиси деб эътироф этилди. Тадқиқот мақсади ирригация, хусусан, пахта плантациялари учун кўламли сув истеъмоли оқибатида сув 213

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР ҳажми сезиларли даражада камайган Орол денгизи ҳудудида ер ости сувлари ҳисобига ёки шўрланиш жуда юқори даражадаги тупроқларда ўсиши мумкин бўлган ўсимликлар салоҳиятини баҳолаш, шунингдек, қишлоқ хўжалиги фаолиятида, ҳаттоки, аҳолиси жуда мураккаб яшаш шароитларида бўлган кичик қишлоқ хўжалиги фаолиятида, барқарорликни таъминлаши мумкин бўлган ўсимликлар ёрдамида бизнес модели ва технологияларини ишлаб чиқиш ва татбиқ этишдан иборат. 214

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР 3.3. Халқаро шартномалар ва меморандумлар 2017-2020 йиллар даври учун Ўзбекистон Республикаси томонидан қуйидаги битимлар имзоланди:  Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати билан Қирғизистон Республикаси Ҳукумати ўртасида илмий-техник ҳамкорлик тўғрисидаги Битим (2017 йил 5 сентябрь, Бишкек);  Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати билан Тожикистон Республикаси Ҳукумати ўртасида Олий таълим ва фан соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги Битим (2018 йил 9 март, Душанбе);  Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати билан Беларусь Республикаси Ҳукумати ўртасида Фан ва технологиялар соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги Битим (2018 йил 13 сентябрь, Тошкент);  Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати билан Ҳиндистон Республикаси Ҳукумати ўртасида Фан, техника ва инновациялар соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги Битим (2018 йил 1 октябрь, Деҳли);  Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати билан Россия Федерацияси Ҳукумати ўртасида Ўзбекистон Республикасида Россия Федерациясининг олий таълим бўйича таълим муассасалари филиалларини ташкил этиш ва уларнинг фаолият юритиши тўғрисидаги Битим (2018 йил 19 октябрь, Тошкент);  Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги иштирокчи- давлатларининг фундаментал тадқиқотлар соҳасида 215

3-БОБ. ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР давлатлараро муносабатларини мувофиқлаштириш тўғрисидаги Битим (2019 йил 31 май, Ашхобод);  Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати билан Хитой Халқ Республикаси Ҳукумати ўртасида Фан ва технологиялар соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги Битим (2019 йил 1 ноябрь, Тошкент). 9-жадвал. Чет эл мамлакатлари билан биргаликда амалга оширилган ўзбекистонлик тадқиқотчи олимларнинг илмий-тадқиқот лойиҳалари Амалга Амалга оширилган № Мамлакат оширилган лойиҳаларнинг лойиҳалар сони умумий суммаси 1 Ҳиндистон 23 20 млрд. сўм 2 Хитой 20 16,7 млрд. сўм 3 Россия 17 3,4 млрд. сўм 4 Беларусь 15 7,6 млрд. сўм 5 Туркия 6 5,8 млрд. сўм 6 Германия 6 0,6 млрд. сўм Манба: Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги маълумотлари 2017-2020 йилларда Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги амалга оширган ишлар доирасида Германия, Туркия, Хитой, Корея, Ҳиндистон, Россия, Беларусь каби мамлакатлар билан 80 дан ортиқ меморандумлар имзоланди. Охирги уч йилда ушбу мамлакатлар билан умумий баҳоси 17,4 млрд. сўмлик 40 дан ортиқ илмий лойиҳалар амалга оширилди (9-жадвал). 216

ХУЛОСА ХУЛОСА Ушбу Маърузани тайёрлаш доирасида амалга оширилган ишлар, хусусан, Ўзбекистонда илмий ва инновацион фаолиятнинг ривожланишига доир вазиятни батафсил ўрганиш бугунги кунда давлат томонидан мамлакатда илм-фан ва инновацияларни ривожлантириш учун қулай шарт-шароитлар яратиш бўйича зарур чора- тадбирлар амалга оширилганини кўрсатди. Илм-фан ва инновация соҳасининг меъёрий-ҳуқуқий асослари янгиланди, илмий-инновацион фаолиятни қўллаб- қувватлаш ва ривожлантириш бўйича аниқ механизмлар ишлаб чиқилди, мамлакатнинг инновацион салоҳиятини шакллантириш ва янада такомиллаштиришга қаратилган чора-тадбирлар амалга оширилди, олимларнинг жамиятдаги мавқеи кўтарилди, уларни моддий қўллаб- қувватлашда ижобий натижаларга эришилди, ёшларнинг инновацион фаолиятда фаол иштироки таъминланди. Шуни таъкидлаш керакки, юқоридаги барча чора- тадбирларни амалга ошириш тизимли, мажмуавий характерга эга бўлиб, бу Ўзбекистоннинг Глобал инновацион индекс рейтингида олдинга силжишига имкон берди. Бугунги кунга келиб илмий ва инновацион фаолият чегаралари, элементлари ва иштирокчилари аниқ белгилаб қўйилган. Миллий инновацион тизимнинг тузилиши иқтисодиётни таркибий жиҳатдан ислоҳ қилишга қодир бошқарувчилар (менежерлар)нинг профессионал корпусини тайёрлаш ва мамлакатни илмий ҳажмдор 217

ХУЛОСА рақобатбардош маҳсулотлар бозорига йўналтириш заруратини ҳисобга олади. Глобал ривожланиш институтлари, яқин ва узоқ хориж мамлакатлари билан халқаро ҳамкорлик йўналишида кўплаб ишлар амалга оширилмоқда. Жаҳон тажрибасининг кўрсатишича, давлатлар ўртасидаги фан ва инновациялар соҳасидаги ҳамкорликнинг синергетик самаралари нафақат улар ўртасидаги технологик тафовутни камайтириш, балки бошқа вазифаларни ҳам янада самаралироқ ҳал этиш имконини бермоқда. Илмий-техник ахборот давлат тизимини қуриш бўйича олиб борилаётган ишлар алоҳида эътиборга лойиқ. Яқин келажакда бу соҳада илмий статистикани йиғиш ва қайта ишлаш жараёнларини такомиллаштириш, ИҲТТ мамлакатларида тан олинган илмий ва инновацион фаолиятни баҳолаш усулларига мослаштириш бўйича кенг қамровли ишларни амалга ошириш режалаштирилмоқда. Шундай қилиб, қисқа вақт ичида илм-фан ва инновация соҳасининг мамлакат раҳбариятининг доимий эътиборида бўлгани ривожланишга кучли туртки бўла олди. Шу билан бирга, ҳолатнинг батафсил таҳлили самарали ечимларни талаб қилувчи инновацион фаолиятни давлат томонидан қўллаб-қувватлашни амалга ошириш билан боғлиқ муаммоларни очиб берди. Биринчи. Давлат бюджетидан ИТТКИ харажатларини қўшганда илм-фан учун ажратилган маблағларнинг ЯИМга нисбатан паст даражаси. Айниқса, ушбу ҳолат ривожланган мамлакатларнинг шу каби кўрсаткичларига солиштирганда яққол намоён бўлади: Жаҳон банкининг 218

ХУЛОСА сўнгги маълумотларига кўра, Японияда ИТТКИ харажатларининг ЯИМдаги улуши 3,5% ни, АҚШда – 3,06% ни, Германияда – 3% ни, Францияда – 2,19% ни, Буюк Британияда – 1,74% ни, Ўзбекистонда эса – 0,14% ни ташкил этади. Иккинчи. Илмий-тадқиқот ишлари билан шуғулланувчи ташкилотларнинг моддий-техник базасининг жаҳон илм-фанининг ҳозирги ривожланиш даражасига номувофиқлиги туфайли, лойиҳаларни амалга ошириш муддатларининг кечикиши. Оқибатда бу чала ва паст сифатли натижаларни олишга сабаб бўлмоқда. Учинчи. Илмий-тадқиқот лойиҳаларини амалга оширишда етакчи хорижий илмий-тадқиқот марказлари ва сервис компаниялари лабораториялари хизматларидан фойдаланиш амалиётининг йўқлиги. Тўртинчи. Илмий-тадқиқот муассасалари ва иқтисодиётнинг реал сектори корхоналарининг ўзаро алоқалари ва кооперациясининг паст даражадалиги. Юқорида кўрсатилган муаммолардан келиб чиққан ҳолда, кейинги 5 йил давомида қўшимча ўсиш истиқболларига эришиш, шунингдек, илм-фан ва инновациялар ривожининг юқори суръатларини таъминлаш бўйича қуйидаги чора-тадбирларни амалга ошириш зарур: Биринчи. Давлат бюджетидан илм-фан ва инновация учун ажратиладиган маблағ миқдорини ЯИМга нисбатан ошириш чораларини кўриш. Бундан ташқари, миллий инновацион тизимни модернизация қилиш лойиҳаси доирасида Жаҳон банки томонидан ажратилган 50 млн. 219

ХУЛОСА АҚШ доллари ҳисобига илмий натижаларни тижоратлаштириш учун устувор лойиҳаларни молиялаштиришни жадаллаштириш. Иккинчи. Илмий фаолиятга доир давлат дастурлари доирасида молиялаштириладиган илмий-тадқиқот лойиҳаларини амалга ошириш муддатларини қисқартириш. Учинчи. Тадқиқот лойиҳалари доирасида етакчи хорижий илмий марказларнинг лабораторияларидан фойдаланиш имкониятларини кенгайтириш, илмий лабораториялардан умумий фойдаланиш, шунингдек, илмий натижаларнинг трансферини қўллаб-қувватлаш учун академик «спин-офф» компанияларини яратиш. Тўртинчи. Илмий-тадқиқот лойиҳаларининг сифатини таъминлаш мақсадида, шу жумладан, уларни инновацион менежмент ва маркетингга ўқитиш орқали олимлар (ижрочилар) малакасини ошириш. Бешинчи. 2022-2026 йилларга мўлжалланган фаннинг устувор йўналишлари бўйича илмий тадқиқотлар олиб боришни ташкил этиш. Шу билан бирга, устувор йўналишларни ҳисобга олган ҳолда, биринчи навбатда иқтисодиётнинг мавжуд тармоқларини илғор технологиялар билан таъминлаш ва янги тармоқларни яратишга олиб келадиган лойиҳаларга алоҳида эътибор бериш керак. Хусусан: − коронавирус инфекциясига қарши маҳаллий вакциналарнинг янги авлодини яратишга қаратилган биотехнологияларни ишлаб чиқиш ва жорий этиш; 220

ХУЛОСА − тупроқ унумдорлигини ошириш ва ресурс тежамкор суғориш ва ўғитлар агротехнологиялари соҳасида тупроқ ресурсларини комплекс мониторинг қилиш тизимини яратиш, шу жумладан, ҳудудларда мобиль лабораториялар тармоғини яратиш; − водород энергетикаси технологияларини ривожлантириш ҳамда энергияни ташиш ва сақлаш технологияларини яратиш соҳасидаги тадқиқотларни ташкил этиш; − углерод толасини олишнинг «яшил» технологияларини тадқиқ қилиш ва синовдан ўтказиш, юқори технологияли енгил ва бардошли материалларни ишлаб чиқариш учун янги технологияларни яратиш ва жорий этиш; − ҳайвон зотларининг генофондини кўпайтириш ва гўшт маҳсулдорлигини ошириш, чорвачиликни ривожлантиришда генетик услублардан фойдаланиш ҳисобига озуқа базасини кенгайтириш учун инновацион технологияларни жорий этиш; − қайта ишлаш самарадорлигини оширишга қаратилган қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштириш учун қишлоқ хўжалиги техникалари ва янги технологияларининг инновацион конструкцияларини ишлаб чиқиш; − тиббиёт соҳасининг юқумли касалликлар, онкология, кардиология ва фтизиатрия йўналишларида янги даволаш технологияларини яратиш; − «яшил» технологияларни ривожлантириш ва кам углеродли энергетика технологиялари, ёпиқ 221

ХУЛОСА ресурсларни тежовчи ва қайта тикланувчи энергия манбаларига ўтиш, ҳаводаги карбонат ангидрид миқдорини камайтиришга қаратилган қишлоқ хўжалиги технологияларини яратиш; − сунъий интеллект технологияларининг ишлаб чиқариш жараёнларини бошқариш, уларни тиббиёт, фармацевтика, қишлоқ хўжалигида қўллашнинг самарали усуллари ва воситаларини ўзлаштириш; − озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашга қаратилган технологияларни ишлаб чиқиш, жумладан, янги стандартлар ва услубларни яратиш, қўшимча қийматли қайта ишлаш технологиялари, экспортга йўналтирилган органик қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқиш технологиялари. Олтинчи. Ҳар бир илмий ташкилот кесимида тузилмавий ўзгаришларни амалга ошириш, 2020 йилда илмий ва инновацион фаолият натижалари ва мустақил халқаро илмий аудит хулосалари асосида илмий ташкилотларнинг миллий рейтинги бўйича хулосалар қилиш; янги илмий йўналишларни яратиш, мавжуд илмий йўналишларни уларнинг самарадорлигига мувофиқ кенгайтириш/модернизация қилиш (ёки қисқартириш) асосида таклифлар ишлаб чиқиш. Еттинчи. Инновацион фаолият субъектлари томонидан янги технологияларни ўзлаштириш жараёнини тезлаштириш учун сервис компаниялари тармоқларини яратиш; 222

ХУЛОСА Саккизинчиси. 2022 йилда олий таълим муассасалари ва илмий-тадқиқот ташкилотларига ажратилаётган давлат буюртмасининг миқдорини икки баробарга ошириш. Ўзбекистон Республикасини инновацион ривожлантиришга қаратилган ушбу чора-тадбирлар мамлакат иқтисодиётини инновацион ривожлантиришда илмий фаолият кўламини кенгайтириш ва самарадорлигини ошириш, илмий ишланмаларни тижоратлаштириш ва технологиялар трансфери самарадорлигини таъминлаш, стартап экотизимни тўлиқ шакллантириш, инновацион фаол, ташаббускор қатламларни қўллаб-қувватлаш, рақобатбардош маҳсулотларнинг янги турларини ишлаб чиқариш, ялпи ички маҳсулотдаги илмий-ҳажмли ва инновацион ишланмалар улушини кўпайтириш орқали кўплаб янги иш ўринларини яратиш, инновациялардан иқтисодий самарадорликка ўтиш, олис ҳудудлардаги аҳоли ҳаётига инновацияларни киритиш имконини беради. 223

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТ РЎЙХАТИ ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ 1. Ўзбекистон Республикаси «Илм-фан ва илмий фаолият тўғрисида»ги ЎРҚ-576-сон Қонуни, 29.10.2019 й. // https://www.lex.uz/docs/4571492 2. Ўзбекистон Республикаси «Инновацион фаолият тўғрисида»ги ЎРҚ-630-сон Қонуни, 24.07.2020 й. // https://lex.uz/docs/4910448 3. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Илмий- тадқиқот муассасаларининг инфратузилмасини янада мустаҳкамлаш ва инновацион фаолиятини ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ПҚ-3365-сон Қарори, 01.11.2017 й. // https://lex.uz/docs/3398526 4. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Иқтисодиёт тармоқлари ва соҳаларига инновацияларни жорий этиш механизмларини такомиллаштириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги ПҚ-3698-сон Қарори, 07.05.2018 й. // https://lex.uz/docs/3723559 5. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Бюрократик тўсиқларни янада қисқартириш ҳамда давлат органлари ва ташкилотлари фаолиятига замонавий бошқарув тамойилларини жорий қилиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ПҚ-4546-сон Қарори, 09.12.2019 й. // https://lex.uz/docs/4634625 6. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг «Илмий-тадқиқот ва инновацион фаолиятни ривожлантиришнинг норматив-ҳуқуқий базасини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги № ВМҚ- 224

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТ РЎЙХАТИ 133-сон Қарори, 09.03.2020 й. // https://lex.uz/ru/docs/4759202 7. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «2019- 2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини инновацион ривожлантириш стратегиясини тасдиқлаш тўғрисида»ги ПФ-5544-сон Қарори, 21.09.2018 й. // https://lex.uz/ru/docs/3913186 8. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мўлжалланган стратегиясини тасдиқлаш тўғрисида»ги ПҚ-5853 сон Қарори, 23.10.2019 й. // https://lex.uz/ru/docs/4567337 9. Фан ва инновациялар. Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитасининг расмий веб-сайтидан олинган маълумотлар // https://stat.uz/ru/ 10. Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлигининг расмий сайти // www.mininnovation.uz 11. Ganapathy Ramasamy. Analysis of Project Performance Using Earned Value Analysis.// International Journal of Science, Engineering and Technology Research (IJSETR) Volume 4, Issue 4, April 2015, pp. 1080-1085 // https://www.researchgate.net/publication/313180605_Analys is_of_Project_Performance_Using_Earned_Value_Analysis 12. Soumelis, Constantin G. Project evaluation methodologies and techniques. Published in 1977 by the United Nations Educational, 137 p. 13. Hannah Snyder. Literature review as a research methodology: An overview and guidelines. // Journal of Business Research, Volume 104, November 2019, Pages 333-339. 225

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТ РЎЙХАТИ 14. Ўзбекистон Республикаси Фан ва технологиялар бўйича республика кенгаши мажлиси баённомасига илова 15. SciVal (Scopus) онлайн-инструменти // https://scival.com/ 16. Springer Authormapper // https://www.authormapper.com/ 17. https://lex.uz/ru/docs/4091028?query=наук 18. https://lex.uz/ru/docs/4088914?query=наук 19. https://lex.uz/ru/docs/4090033?query=наук 20. https://lex.uz/ru/docs/4069276 21. https://lex.uz/ru/docs/4317135?query=наук 22. https://lex.uz/ru/docs/5175537?query=наук 23. https://lex.uz/ru/docs/4589271?query=наук 24. https://projects.vsemirnyjbank.org/ru/projects- operations/projects-list?countrycode_exact=UZ 25. https://www.vsemirnyjbank.org/ru/news/press- release/2020/10/28/uzbekistan-to-modernize-its-national- innovation-system-with-support-from-the-world-bank 26. https://uz.sputniknews.ru/society/20201130/155057 21/Uzbekistan-natselen-na-mezhdunarodnoe-sotrudnichestvo- v-islamskoy-nauke.html 27. https://yuz.uz/ru/news/ozbekiston-xalqaro-timss- tadqiqotida-rasman-qatnashishga-kirishdi 28. https://uza.uz/ru/posts/uzbekistan-indiya-uzy- vechnoy-druzhby-i-sotrudnichestvo-podn-27-07-2020 29. http://tsue.uz/ru/программа-itec/ 30. https://jica.go.jp/uzbekistan/russian/activities/activit y01.html 226

ИЛОВАЛАР 1-илова Илм-фан ва инновациялар соҳасида Ўзбекистон Республикасининг меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлари 2021 йилнинг 20 апрель ҳолати бўйича Рақами ва №№ Ҳужжат номи тасдиқлаш санаси Ўзбекистон Республикаси ҚОНУНЛАРИ 1. 1. Илм-фан ва илмий фаолият тўғрисида ЎРҚ-576-сон 29.10.2019 2. 2. Инновацион фаолият тўғрисида ЎРҚ-630-сон 24.07.2020 Ўзбекистон Республикаси Президенти ФАРМОНЛАРИ Ўзбекистон Республикаси Инновацион ПФ-5264-сон 3. 1. ривожланиш вазирлигини ташкил этиш 29.11.2017 тўғрисида 4. 2. 2019 – 2021 йилларда Ўзбекистон ПФ-5544-сон Республикасини инновацион ривожлантириш 21.09.2018 стратегиясини тасдиқлаш тўғрисида Тадбиркорлик ва инновациялар соҳасидаги 5. 3. лойиҳаларни молиялаштириш ПФ-5583-сон механизмларини такомиллаштириш бўйича 24.11.2018 қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида 6. 4. Илм-фанни 2030 йилгача ривожлантириш ПФ-6097-сон концепциясини тасдиқлаш тўғрисида 29.10.2020 Илмий ва инновацион фаолиятни ПФ-6198-сон 7. 5. ривожлантириш бўйича давлат бошқаруви 01.04.2021 тизимини такомиллаштириш тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Президенти ҚАРОРЛАРИ 8. 1. Илмий-тадқиқот муассасаларининг ПҚ-3365-сон инфратузилмасини янада мустаҳкамлаш ва 01.11.2017 227

ИЛОВАЛАР инновацион фаолиятини ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Инновацион ПҚ-3416-сон 30.11.2017 9. 2. ривожланиш вазирлиги фаолиятини ташкил ПҚ-3674-сон этиш тўғрисида 19.04.2018 Ўзбекистон Республикаси Инновацион ПҚ-3682-сон 27.04.2018 10. 3. ривожланиш вазирлиги ҳузурида Илғор технологиялар марказини ташкил қилиш ПҚ-3683-сон 27.04.2018 тўғрисида ПҚ-3697-сон Инновацион ғоялар, технологиялар ва 05.05.2018 11. 4. лойихаларни амалий жорий қилиш тизимини ПҚ-3698-сон янада такомиллаштириш чора-тадбирлари 07.05.2018 тўғрисида ПҚ-3755-сон 30.05.2018 Ўзбекистон Республикасида уруғчилик ПҚ-3855-сон 12. 5. тизимини тубдан такомиллаштириш чора- 14.07.2018 тадбирлари тўғрисида ПҚ-3876-сон 20.07.2018 Фаол тадбиркорлик ва инновацион 13. 6. фаолиятни ривожлантириш учун шарт- шароитларни яратиш бўйича қўшимча чора- тадбирлар тўғрисида Иқтисодиёт тармоқлари ва соҳаларига 14. 7. инновацияларни жорий этиш механизмларини такомиллаштириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида Истиқболли бошқарув кадрларини танлов 15. 8. асосида танлаб олишнинг замонавий тизимини яратиш чора-тадбирлари тўғрисида Илмий ва илмий-техникавий фаолият 16. 9. натижаларини тижоратлаштириш самарадорлигини ошириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида Фан ва олий таълим соҳаси ходимларининг меҳнат ҳақи миқдорини янада ошириш, илмий 17. 10. ва илмий-техник фаолият натижалари жорий этилишини давлат томонидан қўллаб- қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида 228

ИЛОВАЛАР Илмий ва инновацион фаолиятни ПҚ-3899-сон 06.08.2018 18. 11. интеграциялаш тизимининг самарадорлигини ПҚ-3975-сон 16.10.2018 ошириш бўйича чора-тадбирлар тўғрисида ПҚ-4200-сон Ўзбекистон Республикаси Президенти 20.02.2019 19. 12. ҳузуридаги Оролбўйи халқаро инновация ПҚ-4210-сон 25.02.2019 марказини ташкил этиш тўғрисида ПҚ-4242-сон 18.03.2019 Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПҚ-4387-сон «Истиқболли бошқарув кадрларини танлов 09.07.2019 асосида танлаб олишнинг замонавий ПҚ-4433-сон 30.08.2019 20. 13. тизимини яратиш чора-тадбирлари ПҚ-4597-сон тўғрисида» 2018 йил 30 майдаги ПҚ-3755-сон 12.02.2020 қарорига ўзгартиришлар ва қўшимча киритиш тўғрисида Ўзбекистон Республикасининг халқаро 21. 14. рейтинглар ва индекслардаги ўрнини яхшилаш чора-тадбирлари тўғрисида Эшитиш ва нутқида муаммоси бўлган 22. 15. шахсларни ижтимоий қўллаб-қувватлашга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида Математика таълими ва фанларини янада ривожлантиришни давлат томонидан қўллаб- қувватлаш, шунингдек, Ўзбекистон 23. 16. Республикаси Фанлар академиясининг В.И. Романовский номидаги Математика институти фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида Ёшларни илм-фан соҳасига жалб этиш ва 24. 17 уларнинг ташаббусларини қўллаб-қувватлаш тизимини такомиллаштириш чора- тадбирлари тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Оролбўйи халқаро инновация 25. 18. марказининг фаолияти самарадорлигини оширишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида 229

ИЛОВАЛАР Математика соҳасидаги таълим сифатини ПҚ-4708-сон 07.05.2020 26. 19. ошириш ва илмий-тадқиқотларни ПҚ-4805-сон ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида 12.08.2020 Кимё ва биология йўналишларида узлуксиз ПҚ-4899-сон 25.11.2020 27. 20. таълим сифатини ва илм-фан натижадорлигини ошириш чора-тадбирлари ПҚ-4903 -сон 30.11.2020 тўғрисида ПҚ-4996 -сон Биотехнологияларни ривожлантириш ва 17.02.2021 28. 21. мамлакатнинг биологик хавфсизлигини ПҚ-5047-сон таъминлаш тизимини такомиллаштириш 01.04.2021 бўйича комплекс чора-тадбирлар тўғрисида ПҚ-5063-сон 09.04.2021 29. 22. Халқаро шартномани тасдиқлаш тўғрисида 24-сон Сунъий интеллект технологияларини жадал 12.01.2018 30. 23. жорий этиш учун шарт-шароитлар яратиш 195-сон 12.03.2018 чора-тадбирлари тўғрисида 276-сон Илм-фан соҳасидаги давлат сиёсати ва 06.04.2018 31. 24. инновацион ривожлантиришдаги давлат бошқарувини янада такомиллаштириш чора- тадбирлари тўғрисида Ўзбекистон Республикасида қайта тикланувчи 32. 25. ва водород энергетикасини ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирларо Маҳкамаси ҚАРОРЛАРИ Илмий-инновацион ишланма ва 33. 1. технологияларни ишлаб чиқаришга татбиқ этишнинг самарали механизмларини яратиш чора-тадбирлари тўғрисида Хўжалик бошқаруви органлари ва йирик давлат корхоналаридаги Инновацион 34. 2. фаолиятни қўллаб-қувватлаш жамғармаси тўғрисидаги Намунавий низомни тасдиқлаш ҳақида 35. 3. Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги биносини 230

ИЛОВАЛАР қурилишини, шунингдек, Инновацион ишланмаларни татбиқ этишнинг илмий- амалий маркази ва инновацион боғини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида Абу Али ибн Сино номидаги ёш биологлар ва 557-сон 19.07.2018 36. 4. кимёгарлар ихтисослаштирилган мактаб- 721-сон интернатини ташкил этиш тўғрисида 11.09.2018 37. 5. Инновацион фаолиятни янада қўллаб- 786-сон қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида 02.10.2018 «Инновацион ғоялар етакчиси» кўкрак 832-сон 17.10.2018 38. 6. нишонини таъсис этиш чора-тадбирлари 865-сон тўғрисида 25.10.2018 Ўзбекистон Республикаси Инновацион 979-сон 03.12.2018 39. 7. ривожланиш вазирлиги ҳузурида Ёшлар 1018-сон инновация марказини ташкил этиш тўғрисида 14.12.2018 Ўзбекистон Республикаси Инновацион 48-сон 18.01.2019 40. 8. ривожланиш вазирлиги ҳузурида Халқаро молекуляр аллергология марказини ташкил 94-сон 06.02.2019 этиш тўғрисида Илмий ва илмий-техник фаолиятнинг 41. 9. истиқболли ютуқларини жорий қилишнинг самарали механизмларини татбиқ этиш чора- тадбирлари тўғрисида Истиқболли бошқарув кадрларини танлаш бўйича «Тараққиёт» республика танлови 42. 10. финали иштирокчилари орасидан бошқарув кадрлари захирасини шакллантириш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида Ўзбекистон Республикасида «Ақлли шаҳар» 43. 11. технологияларини жорий этиш Концепциясини тасдиқлаш тўғрисида Ноёб илмий объектларни аниқлаш, уларни 44. 12. сақлаш ва мониторингини олиб бориш билан боғлиқ фаолиятни тартибга солиш чора- тадбирлари тўғрисида 231

ИЛОВАЛАР Хоразм вилоятида қовун етиштириш 114-сон 45. 13. ҳажмларини янада кўпайтириш чора- 12.02.2019 тадбирлари тўғрисида 142-сон Ўзбекистон Республикаси Инновацион 18.02.2019 46. 14. ривожланиш вазирлигининг ҳайъати аъзолари таркибини тасдиқлаш тўғрисида 414-сон 17.05.2019 Инвестиция ва бошқарув компаниялари 47. 15. фаолияти тўғрисидаги низомни тасдиқлаш 545-сон 30.06.2019 ҳақида Сирдарё вилоятида Бизнес-акселератор ўқув- 585-сон 48. 16. амалий маркази фаолиятини ташкил этиш 15.07.2019 тўғрисида Хоразм вилоятининг илмий-техник ва 606-сон 49. 17. инновацион салоҳиятини ошириш чора- 19.07.2019 тадбирлари тўғрисида Олий малакали илмий ва илмий-педагог 647-сон 50. 18. кадрларни мақсадли тайёрлаш тизимини 02.08.2019 такомиллаштириш тўғрисида Республикада қуёнчилик соҳасидаги илмий 884-сон 51. 19. фаолиятни янада такомиллаштириш чора- 21.10.2019 тадбирлари тўғрисида Андижон вилоятида инновацион 1029-сон 52. 20. технологиялар трансферини фаоллаштириш 24.12.2019 чора-тадбирлари тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Инновацион 1030-сон 53. 21. ривожланиш вазирлигининг ҳайъати 24.12.2019 аъзолари таркибини тасдиқлаш тўғрисида Илм-фан ва таълим соҳасидаги давлат 63-сон ташкилотларида илмий, илмий-педагогик ва 07.02.2020 54. 22. меҳнат фаолияти билан шуғулланувчи илмий даражага эга ходимларга қўшимча ҳақ тўлаш тартиби тўғрисида Илмий-тадқиқот институтларининг илмий 55. 23. лабораторияларини замонавий асбоб- ускуналар билан жиҳозлаш учун харидларни 232

ИЛОВАЛАР янада жадаллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида Илмий-тадқиқот ва инновацион фаолиятни 56. 24. ривожлантиришнинг норматив-ҳуқуқий 133-сон базасини янада такомиллаштириш чора- 09.03.2020 тадбирлари тўғрисида 274-сон 11.05.2020 Илмий ташкилотлар рейтингини аниқлаш 275-сон 57. 25. тартибини жорий этиш чора-тадбирлари 11.05.2020 тўғрисида 313-сон 22.05.2020 Биологик хилма-хиллик ҳақидаги 676-сон Конвенциянинг биохавфсизлик бўйича 30.10.2020 58. 26. Картахена протоколи (Монреаль, 2000 йил 29 684-сон 03.11.2020 январь) қоидаларини амалга ошириш чора- 696-сон тадбирлари тўғрисида 06.11.2020 Республика ҳудудларида Ёшлар 172-сон 03.04.2021 59. 27. технопаркларини ташкил этиш чора- 222-сон тадбирлари тўғрисида 19.04.2021 Ўзбекистон Республикаси Президентининг 60. 28. Муҳаммад Ал-Хоразмий номидаги халқаро мукофоти билан тақдирлаш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида 61. 29. «UzVC» миллий венчур фонди фаолиятини ташкил қилиш чора-тадбирлари тўғрисида Илмий даражали кадрларни тайёрлаш 62. 30. жараёнларининг шаффофлигини таъминлаш ва самарадорлигини ошириш чора- тадбирлари тўғрисида Халқаро тараққиёт уюшмаси иштирокида 63. 31. «Ўзбекистон миллий инновацион тизимини модернизация қилиш» лойиҳасини амалга ошириш чора-тадбирлари тўғрисида Илмий ва инновацион фаолият билан 64. 32. шуғулланиб келаётган иқтидорли ёшларни қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар 233

ИЛОВАЛАР Маҳкамаси ФАРМОЙИШЛАРИ 65. 1. 2019 йилда халқаро ва республика илмий ва 133-ф-сон илмий-техник анжуманларни ташкил этиш ва 25.02.2019 ўтказиш тўғрисида 66. 2. Ўзбек-япон амалий анжумани 414-ф-сон 28.05.2019 67. 3. Иккиламчи ва қўшимча энергия 606-ф-сон ресурсларидан қўшимча электр энергияси 19.07.2019 сифатида фойдаланиш учун 68. 4. 28-31 октябрда InnoWeek.Uz ҳафталигини 870-ф-сон ўтказиш тўғрисида 19.10.2019 Халқаро ва республика илмий анжуманлар, 69. 5 симпозиумлар, семинарлар ва бошқа илмий ва 56-ф-сон илмий-техник тадбирларни самарали ўтказиш 07.02.2020 тўғрисида Маҳаллий илмий-амалий ва инновацион лойиҳалар ҳамда ишланмаларни амалиётга жорий этиш, республикада илм-фан ва 70. 6 инновацион ривожланиш самарадорлигини 239-ф-сон ошириш ҳамда илм-фан ва ишлаб чиқаришда 11.05.2020 самарали интеграция яратиш, комплекс ривожлантиришнинг замонавий талабларини ҳисобга олган ҳолда инновацион инфратузилмани шакллантириш тўғрисида Мамлакатда илм-фан нуфузини янада ошириш ва халқаро илмий - техникавий ҳамкорлик кўламини кенгайтириш мақсадида 71. 7 халқаро ва республика илмий анжуманлар, 78-ф-сон симпозиумлар, семинарлар ва бошқа илмий ва 02.03.2021 илмий-техник тадбирларнинг юқори илмий, ташкилий-амалий савияда самарали ўтказилишини таъминлаш тўғрисида Манба: Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги маълумотлари 234

ИЛОВАЛАР 2-илова Ўзбекистон Республикаси ОТМ ва ИТМлари рўйхати 2021 йилнинг сентябрь ҳолати бўйича Ўзбекистон Республикаси олий таълим муассасалари Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги 1 Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети 2 Ўзбекистон миллий университети 3 Ўзбекистон миллий университети Жиззах филиали 4 Ўзбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университети 5 Тошкент давлат техника университети 6 Тошкент давлат техника университети Термиз филиали 7 Тошкент давлат техника университети Олмалиқ филиали 8 Тошкент давлат техника университети Қўқон филиали 9 Тошкент давлат иқтисодиёт университети 10 Тошкент давлат иқтисодиёт университети Самарқанд филиали 11 Тошкент молия институти 12 Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти 13 Тошкент давлат шарқшунослик университети 14 Тошкент кимё-технология институти 15 Тошкент кимё-технология институти Шаҳрисабз филиали 16 Тошкент кимё-технология институти Янгиер филиали 17 Тошкент давлат педагогика университети 18 Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети 19 Андижон машинасозлик институти 20 Андижон давлат университети 21 Андижон давлат университетининг Педагогика институти 22 Андижон иқтисодиёт ва қурилиш институти 23 Бухоро давлат университети 24 Бухоро давлат университетининг Педагогика институти 25 Бухоро муҳандислик-технология институти 26 Гулистон давлат университети 27 Жиззах политехника институти 28 Қорақалпоқ давлат университети 29 Қарши давлат университети 235

ИЛОВАЛАР 30 Қарши давлат университетининг Педагогика институти 31 Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти 32 Наманган давлат университети 33 Наманган муҳандислик-қурилиш институти 34 Наманган муҳандислик-технология институти 35 Самарқанд давлат университети 36 Самарқанд давлат университетининг Каттақўрғон филиали 37 Самарқанд давлат университетининг Денов тадбиркорлик ва педагогика институти 38 Самарқанд давлат университетининг Ўзбекистон-Финляндия педагогика институти 39 Самарқанд давлат чет тиллар институти 40 Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти 41 Термиз давлат университети 42 Термиз давлат университетининг Педагогика институти 43 Фарғона давлат университети 44 Фарғона политехника институти 45 Урганч давлат университети 46 Навоий давлат педагогика институти 47 Нукус давлат педагогика институти 48 Жиззах давлат педагогика институти 49 Қўқон давлат педагогика институти 50 Тошкент вилояти Чирчиқ давлат педагогика институти 51 Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти 52 Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти Бухоро филиали 53 Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти Қарши филиали Қишлоқ хўжалиги вазирлиги 1 Тошкент давлат аграр университети 2 Қорақалпоғистон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти 3 Тошкент давлат аграр университети Термиз филиали 4 Тошкент давлат аграр университети Самарқанд филиали 5 Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти 236

ИЛОВАЛАР Соғлиқни сақлаш вазирлиги 1 Тошкент тиббиёт академияси 2 Тошкент тиббиёт академияси Урганч филиали 3 Тошкент тиббиёт академияси Термиз филиали 4 Фарғона жамоат саломатлиги тиббиёт институти 5 Тошкент педиатрия тиббиёт институти 6 Қорақалпоғистон тиббиёт институти 7 Тошкент фармацевтика институти 8 Тошкент давлат стоматология институти 9 Андижон давлат тиббиёт институти 10 Бухоро давлат тиббиёт институти 11 Самарқанд давлат тиббиёт институти Маданият вазирлиги 1 Ўзбекистон давлат консерваторияси 2 Ўзбекистон давлат консерваторияси Нукус филиали 3 Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти 4 Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти Нукус филиали 5 Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти Фарғона минтақавий филиали й Ўзбекистон давлат хореография академияси 7 Ўзбекистон давлат хореография академияси Урганч филиали 8 Ўзбек миллий мусиқа санъати институти Бадиий академия 1 Миллий рассомлик ва дизайн институти Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги 1 Тошкент ахборот технологиялари университети 2 Тошкент ахборот технологиялари университети Қарши филиали 3 Тошкент ахборот технологиялари университети Нукус филиали 4 Тошкент ахборот технологиялари университети Самарқанд филиали 5 Тошкент ахборот технологиялари университети Фарғона филиали 6 Тошкент ахборот технологиялари университети Урганч филиали 7 Тошкент ахборот технологиялари университети Нурафшон филиали Адлия вазирлиги 237

ИЛОВАЛАР 1 Тошкент давлат юридик университитети 2 Тошкент давлат юридик университитети ихтисослаштирилган филиали Транспорт вазирлиги 1 Тошкент давлат транспорт университети Навоий кон-металлургия комбинати 1 Навоий давлат кончилик институти 2 Навоий давлат кончилик институти Нукус филиали Ташқи ишлар вазирлиги 1 Халқаро иқтисодиёт ва дипломатия университети Дин ишлари бўйича қўмита 1 Ўзбекистон халқаро ислом академияси Қурилиш вазирлиги 1 Тошкент архитектура-қурилиш институти 2 Самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти Туризм ва спорт вазирлиги 1 «Ипак йўли» халқаро туризм университети 2 Ўзбек давлат жисмоний тарбия ва спорт университети 3 Ўзбек давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Нукус филиали 4 Ўзбек давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Фарғона филиали Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қўмитаси 1 Самарқанд ветеринария медицинаси институти 2 Самарқанд ветеринария медицинаси институти Нукус филиали 3 Самарқанд ветеринария медицинаси институти Тошкент филиали Ўзбекистон Республикаси Давлат геология ва минерал ресурслар давлат қўмитаси 1 Геология фанлари университети Давлат солиқ қўмитаси 1 Фискал институти Президент, ижод ва ихтисослаштирилган мактабларни ривожлантириш агентлиги 1 «Янги Ўзбекистон» университети Нодавлат олий ўқув муассасалари 1 Тошкент шаҳридаги Ёджу техника институти 2 AKFA университети 3 Қўқон университети 4 Фарғона шағридаги Корея халқаро университети 5 «Tashkent International University» халқаро университети 238

ИЛОВАЛАР 6 TEAM университети 7 Тошкент шаҳридаги Британия менежмент университети 8 «Tashkent International University of Education» халқаро университети 9 Япония рақамли университети 10 Sambhram университети 11 Меҳнат ва ижтимоий муносабатлар академияси Хорижий олий ўқув муассасалари ва уларнинг филиаллари 1 И.М.Губкин номидаги Россия давлат нефт ва газ университетининг Тошкент филиали 2 М. В. Ломоносов номидаги Москва давлат университетининг Тошкент филиали 3 Г.В. Плеханов номидаги Россия иқтисодиёт университетининг Тошкент филиали 4 Тошкент шаҳридаги Турин политехника университети 5 Тошкент шаҳридаги Халқаро Вестминстер Университети 6 Тошкент шаҳридаги Сингапур менежментни ривожлантириш институти 7 Тошкент шаҳридаги Инха университети Федерал давлат автоном олий таълим муассасаси Миллий 8 технологик тадқиқотлар университети «МИСиС»нинг Олмалиқ шаҳридаги филиали 9 Тошкент шаҳридаги Пучон университети 10 Латвиянин Ахборот тизимлари менежменти Олий мактабиининг Фарғона шаҳридаги филиали «ММФИ» миллий тадқиқот ядро университети федерал давлат 11 автоном олий таълим муассасасининг Тошкент шаҳридаги филиали 12 Тошкент шаҳридаги Аджу университети 13 Тошкент шаҳридаги Амити университети «Россия Федерацияси Ташқи ишлар вазирлигининг Москва 14 давлат халқаро муносабатлар институти (университети)» Федерал давлат автоном олий таълим муассасаси Тошкент шаҳридаги филиали 15 Тошкент шаҳридаги Вебстер университетининг таълим дастурларини амалга ошириш маркази 16 Ўзбекистондаги Шарда университети «Россия давлат жисмоний тарбия, спорт, ёшлар ва туризм 17 университети» федерал давлат бюджети олий таълим муассасасининг Самарқанд филиали 239

ИЛОВАЛАР 18 Тошкент шаҳридаги «МЭИ» миллий тадқиқот университети» Федерал давлат бюджети олий таълим муассасаси филиали 19 Д.И.Менделеев номидаги Россия кимё-технология университетининг Тошкент шаҳридаги филиали 20 Тошкент вилоятидаги Астрахан давлат техника университети филиали 21 Беларусь-Ўзбекистон қўшма тармоқлараро амалий техник квалификациялар институти 22 Туркиянинг Иқтисодиёт ва технологиялар университети Тошкент филиали 23 Урганч шаҳридаги Binary халқаро университети 24 А.И.Герцен номидаги Россия давлат педагогика университетининг Тошкент шаҳридаги филиали 25 «Санкт-Петербург давлат университети» Федерал давлат бюджети олий таълим муассасаси Тошкент шаҳридаги филиали 26 «Collegium humanum» Варшава менежмент университети Андижон филиали 27 Н.И.Пирогов номидаги Россия миллий тадқиқот тиббиёт университетининг Тошкент шаҳридаги филиали 28 Қозон федерал университетининг Жиззах шаҳридаги филиали Тошкент шаҳридаги «С.А. Герасимов номидаги Бутунроссия 29 давлат кинематография институти» федерал давлат бюджети олий таълим муассасаси филиали Манба: Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги маълумотлари 240

ИЛОВАЛАР Ўзбекистон Республикаси Илмий-тадқиқот муассасалари Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси 1. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Алишер Навоий номидаги Давлат адабиёт музейи Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Академик 2. С.А.Азимов номидаги «Физика-қуёш» ИИЧБ материалшунослик институти 3. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ботаника институти 4. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси В. И. Романовский номидаги математика институти 5. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ғ.О. Мавлонов номидаги сейсмология институти 6. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти 7. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Геномика ва биоинформатика маркази 8. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Зоология институти 9. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Иммунология ва инсон геномикаси институти 10. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси М.Т. Ўрозбоев 11. номидаги Механика ва иншоотларнинг сейсмик мустаҳкамлиги институти 12. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Микробиология институти 13. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Миллий археология маркази 14. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Мирзо Улуғбек номидаги Астрономия институти 15. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Навоий бўлинмаси 16. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси О. Содиқов номидаги биоорганик кимё институти 17. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Полимерлар кимёси ва физикаси институти 241

ИЛОВАЛАР 18. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси РТ-70 радиорасадхонаси 19. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Санъатшунослик институти 20. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Тарих институти 21. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Темурийлар тарихи давлат музейи 22. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Тошкент давлат шарқшунослик институти 23. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси У.А. Арифов номидаги ион-плазма ва лазер технологиялари институти 24. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти 25. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбекистон тарихи давлат музейи Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбекистоннинг энг 26. янги тарихи масалалари бўйича Мувофиқлаштирувчи-методик марказ 27. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Умумий ва ноорганик кимё институти 28. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Физика техника институти 29. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Халқаро қуёш энергияси институти 30. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Хоразм Маъмун Академияси 31. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ядро физикаси институти 32. Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясининг акад. С.Ю. Юнусов номидаги Ўсимлик моддалари кимёси институти Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги 1. Академик В. Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия маркази 2. Вирусология илмий-тадқиқот институти 3. Гематология ва қон қуйилиш илмий-тадқиқот институти 242

ИЛОВАЛАР 4. Л. М. Исаев номидаги тиббиёт паразитологияси илмий-тадқиқот институти 5. Республика илмий-ихтисослаштирилган аллергология маркази 6. Республика ихтисослаштирилган акушерлик ва гинекология илмий-амалий тиббиёт маркази 7. Республика ихтисослаштирилган дерматология ва венерология илмий-амалий тиббиёт маркази 8. Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт маркази 9. Республика ихтисослаштирилган кўз микрохирургияси маркази 10. Республика ихтисослаштирилган нефрология ва буйрак трансплантацияси илмий-амалий тиббиёт марказия 11. Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий- амалий тиббиёт маркази 12. Республика ихтисослаштирилган педиатрия илмий-амалий тиббиёт маркази 13. Республика ихтисослаштирилган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази 14. Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази 15. Республика ихтисослаштирилган урология маркази 16. Республика ихтисослаштирилган фтизиатрия ва пульмонология илмий-амалий тиббиёт маркази 17. Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази 18. Республика нейрохирургия илмий маркази 19. Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази 20. Санитария, гигиена ва касб касалликлари илмий-тадқиқот институти 21. Эпидемиология, микробиология ва юқумли касалликлар илмий- тадқиқот институти Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги 1. Академик М. Мирзаев номидаги боғдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий-тадқиқот институти 2. Ботаника илмий-тадқиқот институти (Ўсимликлар генетик ресурслари илмий-тадқиқот институти) 243

ИЛОВАЛАР 3. Дон ва дуккакли экинлар илмий-тадқиқот институти 4. Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти илмий-тадқиқот институти 5. Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти 6. Қорақалпоқ деҳқончилик илмий-тадқиқот институти 7. Пахта селекцияси, уруғчилик ва етиштириш агротехнологияси илмий-тадқиқот институти 8. Сабзавот, полиз экинлари ва картошкачилик илмий-тадқиқот институти 9. Тупроқшунослик ва агрокимё илмий-тадқиқот институти 10. «Ўздаверлойиҳа» давлат илмий-лойиҳалаш институти 11. Шоличилик илмий-тадқиқот институти Ўзбекистон Республикаси Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги 1. Тошкент вакциналар ва зардоблар илмий-тадқиқот институти 2. А. Султонов номидаги Ўзбек кимё-фармацевтика илмий- тадқиқот институти Ўзбекистон Республикаси Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги Тошкент ахборот технологиялари университети ҳузуридаги 1. Ахборот-коммуникация технологиялари илмий-инновацион маркази 2. «UNICON.UZ» ДУК Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси 1. Атроф-муҳит ва табиатни муҳофаза қилиш технологиялари илмий-тадқиқот институти Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлиги 1. Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Тошкент давлат иқтисодиёт университети ҳузуридаги 1. «Ўзбекистон иқтисодиётини ривожлантиришнинг илмий асослари ва муаммолари» илмий тадқиқот маркази 2. «Фан ва тараққиёт» ДУК (Тошкент давлат техника университети) 244

ИЛОВАЛАР 3. Ўзбекистон миллий университети ҳузуридаги Ярим ўтказгичлар физикаси ва микроэлектроника илмий-тадқиқот институти 4. Т.Н. Қори Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти 5. Тошкент давлат техника университети ҳузуридаги Ўзбекистон- Япония ёшлар инновация маркази 6. Ўзбекистон миллий университети ҳузуридаги Биофизика ва биокимё институти 7. Ўзбекистон миллий университети ҳузуридаги Нанотехнологияларни ривожлантириш маркази Ўзбекистон Республикаси Инвестициялар ва ташқи савдо вазирлиги ҳузуридаги Ўзбекистон техник жиҳатдан тартибга солиш агентлиги 1. Стандартлаштириш, сертификатлаш ва техник жиҳатдан тартибга солиш илмий-тадқиқот институти 2. Ўзбекистон миллий метрология институти Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси 1. Кадрлар малакасини ошириш ва статистик тадқиқотлар институти Ўзбекистон Республикаси Давлат геология ва минерал ресурслар давлат қўмитаси 1. Ҳ.М. Абдуллаев номидаги Геология ва геофизика институти 2. «Гидрогеология ва муҳандислик геологияси институти» давлат корхонаси 3. Минерал ресурслар институти «Ўзпахтасаноат» акциядорлик жамияти 1. Пахта саноати илмий маркази Ўзбекистон Республикаси Ўрмон хўжалиги давлат қўмитаси 1. Ўрмон хўжалиги илмий-тадқиқот институти «Ўзбекипаксаноат» уюшмаси 1. Ипакчилик илмий-тадқиқот институти Ўзбекистон Республикаси Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги 1. Республика аҳоли бандлиги ва меҳнатни муҳофаза қилиш илмий маркази 245

ИЛОВАЛАР Ўзбекистон Республикаси Давлат активларини бошқариш агентлиги 1. Хусусийлаштириш, рақобатни ривожлантириш ва корпоратив бошқарув муаммолари тадқиқотлари маркази Ўзбекистон Республикаси Энергетика вазирлиги 1. Нефть ва газ конлари геологияси ҳамда қидируви институти 2. АО «Ўзбекэнерго» АЖ илмий-техника маркази Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятлар вазирлиги 1. Гидрометеорология илмий-тадқиқот институти Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги 1. Илмий-техника ахборот маркази 2. Илғор технологиялар маркази Сув хўжалиги вазирлиги 1. Ирригация ва сув муаммолари институти Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги 1. Автомобиль йўллари илмий-тадқиқот институти Ўзбекистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қўмитаси 1. Балиқчилик илмий-тадқиқот институти 2. Чорвачилик, паррандачилик ва балиқчилик илмий-тадқиқот институти 3. Ветеринария илмий-тадқиқот институти 4. Қоракўлчилик ва чўл экологияси илмий-тадқиқот институти «Ўзкимёсаноат» акциядорлик жамияти 1. Тошкент кимё-технология институти Ўзбекистон тўқимачилик саноати уюшмаси 1. Ўзбекистон табиий толалар илмий-тадқиқот институти Манба: Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги маълумотлари 246

ИЛОВАЛАР 3-илова Дунё мамлакатлари илм-фани, инновациялари ва технологиялари тўғрисидаги миллий маърузалар/ҳисоботлар/тадқиқотлар Маърузаларни № Мамлакат Ҳужжат номи Қисқача мазмуни чоп этиш тўғрисида қўшимча ахборот 1 Россия Россия Маърузада Россия \"Россия Федерациясида Федерациясида илмий- Федерацияси давлат илмий- техник сиёсатни амалга Давлат илмий- техник сиёсатини ошириш ва 2020 йилда техник сиёсатини амалга ошириш ва россиялик олимлар амалга ошириш 2020 йилда томонидан эришилган энг тўғрисида\" россиялик муҳим илмий ютуқлар маъруза Россия олимлар эришган таҳлили келтирилган. Федерациясининг энг муҳим илмий Россия илмий салоҳияти 2013 йил 27 ютуқлар тўғрисида ҳолати ва даражасини сентябрдаги 253- маъруза мониторинг қилиш ФҚ-сон \"Россия стратегик режалаштириш Фанлар ҳужжатлар ва федерал академияси, давлат статистик кузатиш фан шакллари билан академияларини белгиланган қайта ташкил этиш кўрсаткичлари ва Россия (индикаторлари) бўйича Федерацияси амалга оширилади ва айрим қонун умуман олганда ҳужжатларига Россиянинг илм-фан ўзгартиш киритиш даражаси ва ҳолатини тўғрисида\"ги баҳолаш имконини беради. Федерал қонуни 7- моддага мувофиқ тайёрланди. Маъруза Россия Фанлар Академиясининг 2021 йил 20-21 апрелдаги умумий йиғилишининг қарори билан тасдиқланган. Маъруза Россия Фанлар Академиясининг \"Фан\" ахборот- таҳлил маркази томонидан Россия Фанлар 247

ИЛОВАЛАР Академиясининг Фанни ривожлантириш муаммолари институти иштирокида тайёрланди. 2 АҚШ Report «America Маъруза халқаро илмий Америка санъат ва Туркия and the ҳамкорликнинг фанлар академияси International Future муаммолари ва томонидан 2020 of Science, 2020» / афзалликларини аниқлаш йилда чоп этилган. «Америка ва илм- ва ушбу ҳамкорлик олдида Америка санъат ва фаннинг халқаро турган энг долзарб фанлар академияси келажаги, 2020» муаммоларни ҳал қилиш - АҚШдаги энг маърузаси учун зарур бўлган чора- қадимги илмий тадбирларни тавсия ташкилотлардан TÜBA Released этишга қаратилган. бири, академик ва «Turkey Science CISP (Challenges for сиёсий Report» International Scientific тадқиқотлар Partnerships) амалий бўйича мустақил тавсиялар беради,илм- марказ. Мураккаб фаннинг барча муаммолар бўйича йўналишлари, жумладан фанлараро ресурслар ва тенг ҳуқуқли тадқиқотларни ҳамкорлик олиб боради. муносабатларидаги, халқаро илмий Туркия Фанлар ҳамкорликда мавжуд академияси 1993 муаммоларни ҳал йил 2 сентябрда этишнинг энг яхши кучга кирган 497- услубларини аниқлашга сон устав интилади. декретига мувофиқ ташкил этилган. Маърузадан мақсад Фан, саноат ва Туркиядаги академик ва технология илмий муҳит ҳақида вазирлигига батафсил маълумотлар ҳисобдор бўлган бериш, халқаро қиёслашни TÜBA қонунига ўтказиш, камчиликларни мувофиқ илмий, аниқлаш ва ушбу маъмурий ва йўналишда ечимларни молиявий ишлаб чиқишдан иборат. автономия билан Маъруза учта асосий мавзу: университетлар, тадқиқотчилар ва чоп этилган мақолаларга эътибор қаратади. 248

ИЛОВАЛАР юридик шахс ҳисобланади. Венгрия Венгрия Маъруза ИТТКИга Маъруза Венгрия Ҳиндистон тадқиқотлари ва харажатлар, статистика илмий инвестициялар, марказий офиси ишланмалари лабораториялар сони каби томонидан чоп тўғрисида маъруза кўрсаткичларни ўз ичига этилади. олувчи мамлакатдаги Инглиз тилидаги Indian Science and фаннинг жорий ҳолати охирги версия 2017 R&D Industry тўғрисидаги статистик йил учун мавжуд. Report (September, маълумотлардан иборат. 2021) Маъруза IBAF Маъруза илм-фан, илмий- сайтида чоп тадқиқот ва ишланмалар этилган. саноатининг India Brand Equity ривожланиши, шунингдек, Foundation (IBEF) ушбу йўналишдаги асосий — бу Ҳиндистон ютуқлар тўғрисидаги ҳукумати Савдо ва статистик маълумотларни саноат вазирлиги ўз ичига олади. томонидан таъсис этилган Траст. IBEFнинг асосий мақсади хорижий бозорларда \"Ҳиндистонда қилинган\" белгиси остида илгари суриш ва халқаро хабардорликни ошириш ва ҳинд товарлари ва хизматлари тўғрисидаги билимларни тарқатишга кўмаклашиш ҳисобланади. 249