carpet museum 50

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Muzeyin kolleksiyasında Yaloylutəpə tipli süddanlar da mövcuddur. Adətən onlar kürə şəkilli korpusa, başlanğıcında torşəkilli arakəsməsi olan novabənzər axara malik olurlar. Bu ərazidən kənarda demək olar ki, rast gəlinməyən belə süddanlar alban keramikasının vizit vərəqi sayılır. Tədqiqatçıların ehtimalına görə axarının ağzında torşəkilli arakəsmənin olması bu qablarda müalicə və ya ritual məqsədlər üçün istifadə edilən otların dəmlənməsi üçün istifadə edildiyini deməyə əsas verir (inv. № 1696). The museum’s ceramics collection also contains Ağzı novçalı Yaloylutəpə tipli qab. milk jugs of the Yaloylutepe type. They usually Antik döv Gil. have a globular body, a figured lip, and an 15,5x17,5 sm. İnv. № 1696 elongated and slightly elevated grooved spout that Yaloylutepe-type vessel with a spout. has a mesh screen at its base. These milk jugs are Ancient period. Clay. considered to be quintessential Albanian ceramics, 15.5x17.5 cm. Inv. No. 1696 as they are almost never found elsewhere. Given Сосуд со сливом ялойлутепинского the presence of a mesh screen at the base of these типа. Античный период. Глина. vessels, researchers suggest that they were used for 15,5x17,5 см. Инв. № 1696 brewing certain herbs, and that the broth was used for medicinal, and perhaps ritual, purposes 299 (Inv. No. 1696). Имеются в коллекции керамики музея и молочники так называемого ялойлутепинского типа. Обычно они имеют шаровидный корпус, фигурно оформленный венчик и удлиненный, слегка приподнятый желобчатый слив, у основания которого находится сетчатая перегородка. Эти молочники считаются визитной карточкой албанской керамики, так как за ее пределами они практически не встречаются. Учитывая наличие у этих сосудов сетчатой перегородки у основания слива, исследователи предполагают, что в них заваривали и настаивали определенные травы, отвары которых употребляли в лечебных, а возможно, и в ритуальных целях (инв. № 1696). AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Cilalanmış təkayaqlı vaz. Kültəpə, Naxçıvan, Azərbaycan. Antik qablar qrupundan ayaqlı vazlar − Antik dövr. həm yarısferik, həm də diksşəkilli oturacaqlı Gil. 12,5x15 sm. İnv. № 1699 olan nümunələri maraq doğurur. Bu üç One legged polished vase. ayaqlı, yarımsferik formalı korpuslu və bir Kultepe, Nakhchivan, Azerbaijan. ayaqlı diskşəkilli oturacaqlı bir silindrik Ancient period. ayaqlı vazlardır. Qafqaz Albaniyasının Clay. 12.5x15 cm. Inv. No. 1699 mərkəzi regionları üçün xarakterik olan Лощеная ваза на ножке. bir ayaqlı boşqab-vaz e.ə. III–II əsrlərdə Кюльтепе, Нахчыван, geniş yayılmışdır. Digər vaz-cam bütün Азербайджан. Античный период. antik dövr ərzində istifadə olunmuş və Глина. 12,5x15 см. Инв. № 1699 Qafqaz Albaniyasının bütün ərazisi boyu yayılmışdır (inv. №№ 1700, 1691). Təkayaqlı dayaz qab. Antik dövr. Azərbaycan Xalça Muzeyinin Gil. 10x21,5 sm. kolleksiyasından olan antik keramika İnv. № 1700 nümunələri Alban dulusçularının bu sahədə One legged flat bowl. olan yüksək zövq və texnoloji bacarıq Ancient period. səviyyəsini əyani şəkildə nümayiş etdirir. Clay. 10x21.5 cm. Inv. No. 1700 The antique vessels group’s vases Плоская чаша на ножке. that rest on one support are of particular Античный период. interest. They can have a hemispherical Глина. 10x21,5 см. shape and round base with one Инв. № 1700 cylindrical leg. A vase-plate on one leg was widespread in the 3rd ‒ 2nd centuries BCE, and is typical of the central regions of Caucasian Albania. Another vase-bowl was more widely spread throughout Caucasian Albania and functioned throughout the ancient period (Inv. No. No. 1700, 1691). The Azerbaijan Carpet Museum’s ancient ceramics demonstrate a high technological level and the artistic taste of Albanian masters in the field of ceramic production. Из группы античных сосудов интерес представляют также вазы на ножке – как полусферические, так и с дисковидным основанием. Ваза-тарелка на одной ножке использовалась в III–II веках до н.э. и была характерна для центральных регионов Кавказской Албании. Ваза-чаша имела более широкое распространение – на всей территории Кавказской Албании и использовалась на протяжении всего античного периода (инв.№№1700,1691). Античная керамика из коллекции Азербайджанского музея ковра наглядно демонстрирует высокие технологические навыки и художественный вкус албанских мастеров в области керамического производства. 300 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Muzeyin kolleksiyasında saxlanılan arxeoloji material arasında Səlcuq dövrünün (XI–XIII əsrlər) keramikası xüsusi maraq kəsb edir. Bu nümunələrdə o dövrün dulusçuluq sənətinin inkişaf xüsusiyyətlərini və onun ümumilikdə dekorativ-tətbiqi sənətə olan təsirini görmək olar. Bu material həm şirəli, həm də şirəsiz nümunələrlə təqdim olunub. Şirəsiz qırmızı gilli küp, dolça və çıraqların fraqmentləri həyat ağacı, heyvan və quş təsvirləri ilə bəzədilib. Bir fraqmentin üzərində (böyük ehtimalla küpə aid olan) keçi və həyat ağacı təsviri verilib. Təsvirlər çox primitiv və şərtidir. Çox güman ki, bu əyalət sənətkarlarının əl işidir. Orta əsrlərə aid bu qablar Gəncədə tapılmışdır (inv. № 1098). Among the archaeological Qab fraqmenti. XI–XIII əsrlər. materials stored in the museum’s Gil. Basmanaxış. 12x14,5 sm. İnv. № 1098 collection, the ceramic products of the Seljuk period (11th ‒ 13th centuries), Fragment of a vessel. 11th –13th centuries. which reveal features of the pottery Clay. Stamping. 12x14.5 cm. Inv. No. 1098 industry’s development during this period, and its influence on Фрагмент дна сосуда. XI–XIII века. the development of decorative and Глина. Штамповка. 12x14,5 см. Инв. № 1098 applied arts in general, are especially fascinating. This material is presented with unglazed and glazed samples. Unglazed fragments of red clay vessels, jugs and lamps are covered with images of the tree of life, animals, and birds. On one of the fragments (most likely a fragment of kyup (a jug)) bears the image of a goat and a tree of life. The images are primitive and uneven. They are most likely peripheral handicraft products. These vessels and their fragments were found in Ganja and relate to the Middle Ages (Inv. No. 1098). Среди археологического материала, хранящегося в коллекции музея, наибольший интерес представляют керамические изделия сельджукского периода (XI–XIII века), раскрывающие особенности развития гончарного производства этой эпохи и его влияния на развитие декоративно-прикладного искусства в целом. Данный материал представлен как неглазурованными, так и глазурованными образцами. Неглазурованные фрагменты красноглиняных кувшинов, кюпов и светильников покрыты изображениями древа жизни, животных и птиц. На одном из фрагментов (скорее всего, это фрагмент кюпа) дано изображение козла и древа жизни. Изображения примитивны и характеризуются условностью. Это, скорее всего, изделия периферийной, ремесленной выработки. Данные средневековые сосуды и их фрагменты были найдены в Гяндже (инв. № 1098). AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 301

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Erkən orta əsrlərdə rəngli keramik məmulatlar üzərində həyat ağacı fonunda heyvan və quşlar ən çox yayılmış təsvirlər idi. Tədqiqatçıların fikrincə bu təsadüfi deyil. Çünki oturaq əhalinin əsas məşğuliyyəti heyvandarlıq, əkinçilik və bağçılıq idi. Su və suvarma isə təsvirlərin əsas motivi olub, onların təsəvvür və ənənələri ilə bağlı idi. Bu kolleksiyadan Səlcuq dövrünə aid olan qeyri-adi quruluşlu, konusvari çıxıntısı olan çıraq da maraqlı eksponatdır. XII-XV əsrlərdə yayılmış bu tip çıraqlar Şabran şəhərində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı tapılmışdır (inv. № 1706). Bu dövr üçün şirəli (möhkəmlik, gözəllik və parlaqlıq verən şüşəyəoxşar örtük) keramik məmulatlar xaraktrikdir. Səlcuq dövrü keramikası bədii icranın yüksək səviyyəsi – təsvir olunan elementlərin müxtəlifliyi, dekorativ elementlərin dolğunluğu, eləcə də şux rəng qamması ilə fərqlənir. Kompozisiya quruluşu həmin dövr insanlarının həyat səhnələrini əks etdirən dərin məzmunu ilə səciyyələnir. Bu dövrün keramika məmulatları arasında polixrom şirəli qablar ayrıca yer tutur. Nümunə kimi polixrom camın şirəaltı təsvirli alt hissənin fraqmentini göstərmək olar. O, hələ qədim zamanlardan keramikada geniş istifadə edilən “çərxi-fələk” (svastika) elementinin təsviri ilə bəzədilib (inv. № 1097). In the early Middle Ages, one of the most common images on polychrome pottery vessels was a depiction of animals and birds against the backdrop of the tree of life. According to researchers, these images are not accidental, because the main occupations of the settled population were livestock, agriculture, and gardening, and water and irrigation are the primary motifs related to their perceptions and customs. A striking object from the Seljuk period within this collection is the chirag (a lamp) with an unusual conical projection. These lamps belong to the 12th ‒ 15th centuries and were found during archaeological excavations in Shabran (Inv. No. 1706). Glazed ceramic products (a glasslike alloy for durability, color, and gloss) are characteristic of this period. Seljuk ceramics are distinguished by a high level of artistry, a variety of displayed elements, the richness of their decorative elements, and a vivid color range. Its composition is profoundly significant, reflecting scenes of daily life during this period. Among the ceramic products of this period, polychromatic glazed vessels stand out. A noteworthy example is the bottom of a bowl with underglaze painting. The bowl’s bottom is decorated with the charkhi-felek (swastika) motif, which ceramicists have widely used in decoration since ancient times (Inv. No.1097). В раннем средневековье одним из самых распространенных изображений на полихромных гончарных сосудах были изображения животных и птиц на фоне древа жизни. По мнению исследователей, это не случайно, ведь основными занятиями оседлого населения являлись животноводство, земледелие и садоводство, а вода и орошение были основными мотивами изображений, связанных с его идеологическими представлениями, традициями и обычаями. Интересным экспонатом сельджукского периода в этой коллекции является чираг (светильник) необычной формы – с конусообразным выступом. Светильники подобного типа относятся к XII–XV векам. Они были найдены во время археологических раскопок в Шабране (инв. № 1706). Для этого периода характерны глазурованные керамические изделия (покрытые для прочности стекловидным сплавом, придающим им красочность и блеск). Керамика сельджукского периода отличается высоким уровнем художественного исполнения – разнообразием изображений, насыщенностью декоративных элементов и сочной цветовой гаммой. Композиционное построение выделяется глубоким содержанием, отображающим сцены жизни людей той эпохи. Среди керамических изделий этого периода особняком стоят полихромные глазурованные сосуды. В качестве примера можно привести фрагмент донной части чаши, расписанный подглазурными красками. Он украшен элементом «чархи-фелек» (свастикой), с древнейших времен широко используемым в керамике (инв. № 1097). 302 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

Çıraq. Şabran, Azərbaycan. XII əsr. Gil. 7x22,2 sm. İnv. № 1706 Chirag (lamp). Shabran, Azerbaijan. 12th century. Clay. 7x22.2 сm. Inv. No. 1706 Чираг (светильник). Шабран, Азербайджан. XII век. Глина. 7x22,2 см. Инв. № 1706 Qabın alt hissəsi. XI–XIII əsrlər. Gil. Polixrom şirlənmə. 11,5x14 sm. İnv. № 1097 Fragment of a vessel bottom. 11th –13th centuries. Clay. Polychrome glaze. 11.5x14 cm. Inv. No. 1097 Фрагмент дна сосуда. XI–XIII века. Глина. Полихромная глазурь. 11,5x14 см. Инв. № 1097

Polixrom şirlənmə ilə işlənmiş qabın oturacaq hissəsinin fraqmenti. Örənqala, Beyləqan, Azərbaycan. XII-XIII əsrlər. Gil. 12,5 sm. İnv. № 1718 Fragment of a vessel bottom with polychrome glaze. Oren-Gala, Beylagan, Azerbaijan. 12th –13th centuries. Clay. 12.5 cm. Inv. No. 1718 Фрагмент дна сосуда с полихромной глазурью. Орен-Кала, Бейлаган, Азербайджан. XII–XIII века. Глина. 12,5 см. Инв. № 1718

Həmin dövrün üzərində “xoşbəxtlik ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА düyünü” adlandırılan iki oval formalı elementin kəsişməsi təsvir olunmuş daha Cızma və polixrom şirlənmə ilə işlənmiş qabın fraqmenti. Orta əsrlər. bir cam fraqmenti də maraq doğurur. Gil. 11x7 sm. İnv. № 1670 Bu element orta əsrlərdə müsəplman Fragment of a ribbed vessel with polychrome glaze. Middle Ages. Clay. Şərqində təsvir elementi kimi geniş 11x7 cm. Inv. No. 1670 istifadə olunurdu. O dövrdə polixrom Фрагмент сосуда с насечкой и şirəli qabların bədii tərtibatında əsasən полихромной глазурью. Средние века. üç rəngdən (yaşıl, sarı-qızılı və qəhvəyi) Глина. 11x7 см. Инв. № 1670 istifadə edirdilər. Bu da həmin eksponat üçün səciyyəvidir (inv. № 1670). Azərbaycan Xalça Muzeyində saxlanılan Səlcuq dövrünə aid saxsı məmulatları içərisində süjet motivli keramika nümunələrinin fraqmentlərini də qeyd etmək lazımdır. Bu baxımdan Örənqaladan (Beyləqan) olan XII-XIII əsrlərə aid təsvirli iri saxsı nimçə də maraq kəsb edir. Məmulatın konstruktiv və bədii xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq xalq ustaları məzmun və formanın harmonik uyğunluğunu əldə edə bilmişlər. Burada əsas qəhrəmanı gənc atlı olan ov səhnəsi təsvir edilib. Atlı dövrünün xarakterik zadəgan geyimində – yaşıl əba və tacla təsvir edilib. Gənc ovçuları sadiq yol yoldaşı olan bəbir müşayiət edir (inv. № 1718). Another fragment of a jug of this period is equally notable, made in the same technique, wherein two oval elements cross to form the khoshbehtlik duyunu (knot of happiness), an iconic element widely used in the Muslim East during the medieval period. During this period, three colors predominated in the artistic decoration of polychrome glazed products: green, yellow-gold, and brown, as this object typifies (Inv. No. 1670). Among the Azerbaijan Carpet Museum’s ceramic products of the Seljuk period, the ceramic fragments with narrative motifs spark interest. An example is a fragment of a dyed ceramic dish from the 12th – 13th centuries from Oren- Gala (Beylagan). Through the constructive and artistic features of this product, folk masters achieved a harmonious combination of content and form. There is a hunting scene featuring a young horseman wearing a characteristic aristocratic costume of the period: A green abe (a coat) and crown. The young man is accompanied by a tamed leopard, a loyal companion of hunters (Inv. No. 1718). Представляет интерес еще один фрагмент чаши этого периода, исполненный в той же технике, где изображено скрещение двух элементов овальной формы, известное под названием «хошбяхтлик дююню» (узел счастья) и широко применявшееся как изобразительный элемент на мусульманском Востоке в средневековый период. В этот период в декоре полихромных глазурованных изделий использовались в основном три цвета – зеленый, золотисто-желтый и коричневый, что характерно и для этого экспоната (инв. № 1670). Среди керамических изделий сельджукского периода, хранящихся в коллекции Азербайджанского музея ковра, выделяются фрагменты керамических изделий с сюжетными мотивами. К примеру, фрагмент расписного керамического блюда XII–XIII веков из Орен-Кала (Бейлаган). Учитывая конструктивные и художественные особенности указанного изделия, можно сказать, что народные мастера смогли добиться гармоничного сочетания формы и содержания. Здесь представлена сцена охоты, главным героем которой является молодой человек в типичном костюме аристократа того времени – зеленой абе и венце. Его сопровождает ручной леопард, верный спутник охотников (инв. № 1718). AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 305

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Bu qəbildən olan başqa maraqlı bir nümunə Beyləqanda aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı tapılmış və üzərində qədim çovqan oyununun təsviri olan polixrom şirəli qabdır. Qabın üzərində açıq yaşıl fonda, nəbati elementlərin arasında əlində çovqan olan gənc atlı təsvir edilib. Bu nümunə haqlı olaraq dövrünün şedevri sayılaraq, muzeyin ən qiymətli eksponatlarından biri sayılır (inv. № 1719). Nəzərdən keçirdiyimiz keramik məmulatlar Azərbaycanın qədim və orta əsrlər dövrünün təsərrüfat həyatının, sənətkarlığının müxtəlif sahələrini işıqlandırmağa imkan verir. Onların forma və kolorit rəngarəngliyi, ornament və süjetlərin mürəkkəbliyi isə yerli əhalinin təkcə bədii zövqlərini deyil, həm də onların dini görüşlərini, adət və miflərini də əks etdirir. Muzeyin kolleksiyasında bədii daş oyma sənətinin gözəl nümunələri də saxlanılır. Onlara misal olaraq Zəngəzur mahalının (hal-hazırda Ermənistan Respublikasının ərazisi) Urud kəndindən olan stella və sandığabənzər formada yonulmuş qəbirüstü daşları göstərmək olar. XVI əsrə aid abidələrin üzərində nəbati ornamentlə yanaşı, əsasən nəqledici xarakter daşıyan süjetli motivlər xarakterikdir. Onlardan birinin üzərində xalça dəzgahı, toxucu və s. təsvir olunub (inv. № 1113). Another polychrome glazed dish fragment, found during archaeological excavations in Beylagan, depicts a delightful scene of the ancient game chovgan (a horse polo). The ancient ceramist presents a young rider, sitting upon a horse and holding a chovgan-stick in his hand, against a green backdrop surrounded by plant elements. This dish fragment is a fine art masterpiece of that period and is one of the most outstanding objects in the museum (Inv. No. 1719). The ceramic products allow us to gain insight into the economic life and various craft industries in ancient and Middle Ages Azerbaijan. The variety of their types, shapes, and colors, and the complexity of ornaments and narrative scenes, reflect not only the artistic tastes of the local people, but also their religious views, rituals, and mythology. The museum collection contains some of the best examples of surviving artistic stone carvings, represented by tombstones in the form of steles and animal figures from the village of Urud in the Zangezur region (nowadays the territory of Armenia). These monuments date back to the 16th century. They are characterized by depictions of plant elements, along with figurative patterns that are mostly narrative. One object, for example, portrays a weaver with a loom and weaving tools (Inv. No. 1113). Интересен и другой фрагмент полихромной глазурованной посуды, найденный при археологических раскопках в Бейлагане – на нем изображена игра в човган (конное поло). На светло-зеленом фоне с разбросанными по нему растительными элементами средневековый керамист насыщенными оттенками изобразил молодого всадника с клюшкой для човгана в руке. Этот фрагмент блюда по праву считается шедевром изобразительного искусства данного периода и является одним из ценнейших экспонатов музея (инв. № 1719). Рассмотренные керамические изделия позволяют в той или иной степени осветить хозяйственную жизнь и различные отрасли ремесла в древнем и средневековом Азербайджане. Их многотипность, разнообразие форм и оттенков, сложность орнаментов и сюжетов отражают не только художественные вкусы местного населения, но и его религиозные воззрения, обряды и мифы. В коллекции музея хранятся также прекрасные образцы художественной резьбы по камню, представленные надгробными камнями в виде стел и сундукообразными надгробиями из села Уруд Зангезурской области (ныне находится на территории Армении). Памятники датируются XVI веком. Для их декора, наряду с растительными элементами, характерны сюжетные мотивы, носящие в основном повествовательный характер. Так, на одном из памятников изображена ткачиха со станком и другие сюжеты (инв. № 1113). 306 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

Polixrom şirlənmə ilə işlənmiş qabın oturacaq hissəsinin fraqmenti. Örənqala, Beyləqan, Azərbaycan. XII–XIII əsrlər. Gil. 14,5х15,5 sm. İnv. № 1719 Fragment of a vessel bottom with polychrome glaze. Oren-Gala, Beylagan, Azerbaijan. 12th –13th centuries. Clay. 14.5х15.5 cm. Inv. No. 1719 Фрагмент дна сосуда с полихромной глазурью. Орен-Кала, Бейлаган, Азербайджан. XII–XIII века. Глина. 14,5х15,5 см. Инв. № 1719 Qəbirdaşı. Urud kəndi, Zəngəzur, Azərbaycan. XV–XVI əsrlər. Daş. Oyma. 18х35х79 sm. İnv. № 1113 Tombstone. Urud village, Zangezur, Azerbaijan. 15th ‒ 16th centuries. Stone. Carving. 18х35х79 cm. Inv. No. 1113 Надгробный камень. Село Уруд, Зангезур, Азербайджан. XV–XVI века. Камень. Резьба. 18х35х79 см. Инв. № 1113

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Bu kolleksiyada müasir dekorativ-tətbiqi sənət ustalarının 1300-dən artıq çini, keramika, şüşə və taxtadan olan əsərləri saxlanılır. Olduqca rəngarəng olan kolleksiyaya 1970-1990-cı illərdə planlı şəkildə Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən muzey üçün alınan Aydın Rəhimov, Tahir Sadıqov, Tahir Rəsulov, Murad Allahverdiyev, Vaqif Əhmədov, Ənvər Qarayev, Liya Ağamalova və digər tətbiqi-sənət ustalarının əl işləri daxildir. Ənənəvi və öz təbiətinə görə milli olan xalq sənətinin coşqun yüksəliş dövrü yeni yaradıcılıq prinsiplərinin bərqərar olduğu 1960-cı illərə təsadüf edir. Kompozisiya quruluşunda mütərəqqi milli ənənələri istifadə edərək, tətbiqi sənət ustaları xalq və fərdi-novator ənənələrin sintezi ilə milli özünəməxsusluqla zəngin olan müasir əsərlər yaradırdılar. Eyni zamanda, xalq yaradıcılıq ocaqlarının axtarışı və bərpası üzrə də iş aparılırdı. Muzeydə saxlanılan müəllif işləri özünəməxsusluğu və bənzərsizliyi ilə seçilir. Bu kolleksiyada saxlanılan saxsı məmulatlar xüsusilə fərqlənir. Müasir bədii keramika kimi fenomen 1950-1960-cı illərin qovşağında formalaşmağa başlamış və 1970-1980-ci illərdə yetkin hadisə şəklinə düşmüşdür. Bu proses incəsənətdə, eləcə də dekorativ-tətbiqi sənətdə formanın yeni estetik axtarışları ilə bağlı idi. Rəssamlar bu materialda əvvəllər ona xas olmayan mövzuları, fikirləri ifadə etməyə çalışırdılar. Müəlliflərin milli ənənələrə əsaslanan dəst-xətlərinin müxtəlifliyinə baxmayaraq bu kolleksiyada keramika yeni bədii prinsipləri nümayiş etdirir. This collection stores over 1,300 works by contemporary masters of applied arts. It is diverse and includes works of porcelain, ceramics, glass, and wood by the contemporary designers Aydin Rahimov, Tair Sadigov, Tair Rasulov, Murad Allahverdiyev, Vagif Ahmedov, Enver Garayev, Liya Agamalova, and many others. The items were systematically purchased for the museum between the 1970s and 1990s by the Ministry of Culture of Azerbaijan SSR. The period of the rapid rise of traditional national folk art occurred during the 1960s, when new creative principles were established. Using the best national traditions, modern designers synthesized traditional folk art and individual innovation full of national originality. At the same time, work was under way to identify and restore stagnant centers of folk art. The artists’ works stored within the museum’s collection are unique and original. Among them are ceramic products. The phenomenon of the art of ceramics began at the turn of the 1950s and 1960s and became a general trend in the 1970s and 1980s. This process was associated with the active search for new aesthetic forms in art, including handicrafts. The artists sought to express in ceramics themes and ideas that were previously unusual for them. In this collection, the ceramics demonstrate new artistic principles with all the diversity of the artists’ styles, based on the national traditions of their people. В данной коллекции хранится более 1300 изделий современных мастеров декоративно-прикладного искусства – из фарфора, керамики, стекла, дерева. Это произведения художников-прикладников − Айдына Рагимова, Таира Садыгова, Таира Расулова, Мурада Аллахвердиева, Вагифа Ахмедова, Энвера Гараева, Лии Агамаловой и многих других, которые планомерно приобретались для музея в 1970–1990-х годах Министерством культуры Азербайджанской ССР. Время бурного подъема народного искусства, традиционного и национального по своей природе, пришлось на 1960-е годы, когда утверждались новые творческие принципы. Применяя в композиционном построении лучшие национальные традиции, художники-прикладники создавали синтез народного с индивидуально- новаторским – полные национального своеобразия современные произведения прикладного искусства. Одновременно шла работа по выявлению и восстановлению старейших центров народного творчества. Авторские произведения, хранящиеся в коллекции музея, неповторимы и оригинальны. Среди них выделяются изделия из керамики. Феномен такого явления, как современная художественная керамика, начал формироваться на рубеже 1950–1960-х годов и сложился в целостное явление в 1970–1980-е годы. Этот процесс был связан с активными поисками новой эстетики форм в искусстве, в том числе – декоративно-прикладном. Художники стремились выразить в этом материале несвойственные ему прежде темы, идеи. В данной коллекции керамика, при всем многообразии авторских почерков, демонстрирует новые художественные принципы, основанные на национальных традициях. 308 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Fondda F.A.Hacıyevin dahi Azərbaycan bəstəkarı Dekorativ heykəl kompozisiyası Üzeyir Hacıbəylininin ölməz “Arşın mal alan” və “Arşın mal alan”. “Məşədi İbad” ölməz operettalarının motivləri Müəllif: F.A.Hacıyev əsasında 1987-ci ildə yaradılan müasir heykəltəraşlıq Azərbaycan. 1987. kompozisiyaları saxlanılır. Müəlliflər icranın yüksək Şamot. Oyma. 26x28x53 sm. ustalığı sayəsində ideyanın açılmasında əsl dərinliyə İnv. № 7116 nail olurlar. Ü.Hacıbəylinin operettasının qəhrəmanları incə psixologizm və lirikliklə göstərilmişdir. Bu Sculptural composition kompozisiyalarda ailə-məişətdəki mənfi hallar gülüş “Arshin Mal Alan”. hədəfinə çevrilir, o dövr cəmiyyətində qadının hüquqsuz Author: F.A.Hajiyev. vəziyyəti pislənilir (inv. № 7116, 7115). Azerbaijan. 1987. Chamotte. Carving. 26x28x53 cm. Inv. No. 7116 Скульптурная композиция «Аршин мал алан». Автор: Ф.А.Гаджиев. Азербайджан. 1987. Шамот. Резьба. 26x28x53 см. Инв. № 7116 The museum houses the modern sculptural Dekorativ heykəl compositions Arshin Mal Alan and Meshadi Ibad, made in kompozisiyası 1987 by F.A.Hajiyev, which were based on the immortal “Məşədi İbad”. operettas of the great Azerbaijani composer Uzeyir Müəllif: F.A.Hacıyev. Hajibeyli. These works occupy center stage within the Azərbaycan. 1987. museum’s collection. The artist have brilliantly expressed Şamot, ağac. Oyma. their ideas through their high skill of execution. The main 20x32x50 sm. characters of these Hajibeyli operettas – Gulchohra, her İnv. № 7115 father Sultan bey and Meshadi Ibad – are distinguished Sculptural composition by lyricism and subtle psychology. Both sculptural “Meshadi Ibad”. compositions deride family-household prejudices and Author: F.A.Hajiyev. condemn the disenfranchised position of a woman in Azerbaijan.1987. society of that time (Inv. No. 7116, 7115). Chamotte, wood. Carving. 20x32x50 cm. В фонде хранятся современные скульптурные Inv. No. 7115 композиции «Аршин мал алан» и «Мешади Ибад», Скульптурная композиция созданные в 1987 году Ф.А.Гаджиевым по мотивам «Мешади Ибад». бессмертных оперетт великого азербайджанского Автор: Ф.А.Гаджиев. композитора Узеира Гаджибейли. Эти работы Азербайджан.1987. занимают одно из ведущих мест в музейной Шамот, дерево. коллекции. Автор достиг подлинной глубины в Резьба. 20x32x50 см. раскрытии замысла благодаря высокому мастерству Инв. № 7115 исполнения. Герои оперетт Гаджибейли показаны с тонким психологизмом и лиричностью. В 309 композициях высмеиваются семейно-бытовые предрассудки, осуждается бесправное положение женщины в обществе того времени (инв. №№ 7116, 7115). AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

Dekorativ heykəl kompozisiyası “Köhnə şəhərin motivləri. Çayçı”. Dekorativ heykəl kompozisiyası “Köhnə şəhərin motivləri. Balıqçı”. Müəllif: Aydın Rəhimov. Azərbaycan. 1987. Müəllif: Aydın Rəhimov. Azərbaycan. 1987. Şamot, ağac. Oyma. 55x25x22 sm. İnv. № 7113 Şamot, ağac. Oyma. 55,5х30х17 sm. İnv. № 7114 Sculptural composition “Old City motives. Chaychi (owner of a teahouse)”. Sculptural composition “Old City motives. Fisherman”. Author: Aydin Rahimov. Azerbaijan. 1987. Author: Aydin Rahimov. Azerbaijan. 1987. Chamotte, wood. Carving. 55x25x22 cm. Inv. No. 7113 Chamotte, wood. Carving. 55.5х30х17 cm. Inv. No. 7114 Скульптурная композиция «Мотивы Старого города. Чайханщик». Скульптурная композиция «Мотивы Старого города. Рыбак». Автор: Айдын Рагимов. Азербайджан. 1987. Автор: Айдын Рагимов. Азербайджан. 1987. Шамот, дерево. Резьба. 55x25x22 см. Инв. № 7113 Шамот, дерево. Резьба. 55,5х30х17 см. Инв. № 7114

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Heykəltəraş Aydın Rəhimovun personajlarının obrazlarındakı novator tendensiyalar milli ənənələrə əsaslanır. Müəllif tərəfindən 1987-ci ildə yaradılmış “Köhnə şəhərin motivləri” adlı kompozisiyalar azərbaycanlıların həyat tərzini onlarsız təsəvvür etmək mümkün olmayan – dulusçu, çayçı və balıqçı kimi geniş yayılmış peşə nümayəndələrinin portretləri təşkil edir. Sərbəst və rəngarəng təfsir edilən obrazlar güclü təəssürat yaradır (inv. №№ 7112, 7113, 7114). Müəllif bu sənət sahiblərinin gündəlik adi həyat kontrastları üzərində qurulmuş dünyasını yaratmışdır. The sculptor Aydin Rahimov's innovative trends in his figures are based on national traditions. These compositions, entitled Motifs of the Old City and created by the author in 1987, are images of such professions as the potter, tea-room keeper, and fisherman, without whom it is impossible to imagine the Azerbaijani way of life. His freely and variously interpreted figures make a strong impression (Inv. No. 7112, 7113, 7114). The sculptor created his own world built upon the contrasts of everyday life for the people in these professions. Новаторские тенденции, заложенные Dekorativ heykəl kompozisiyası “Köhnə şəhərin motivləri. Dulusçu”. в образах персонажей скульптора Müəllif: Aydın Rəhimov. Azərbaycan. 1987. Айдына Рагимова, основываются Şamot, ağac. Oyma. 65x21x22 sm. İnv.№ 7112 на национальных традициях. Эти композиции под общим названием Sculptural composition “Old City motives. Potter”. «Мотивы Старого города», созданные Author: Aydin Rahimov. Azerbaijan. 1987. автором в 1987 году, представляют Chamotte, wood. Carving. 65x21x22 cm. Inv. No. 7112 собой портреты представителей таких распространенных профессий, Скульптурная композиция «Мотивы Старого города. Гончар». как гончар, чайханщик, рыбак, без Автор: Айдын Рагимов. Азербайджан. 1987. которых невозможно представить образ Шамот, дерево. Резьба. 65x21x22 см. Инв. № 7112 жизни азербайджанцев. Свободно и разнообразно трактованные фигуры производят сильное впечатление (инв. №№ 7112, 7113, 7114). Скульптор создал свой мир, построенный на контрастах обыденной, повседневной жизни людей этих профессий. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 311

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Muzeyin kolleksiyasında saxlanılan Cəmil İbrahimovun müəllifi olduğu 1970-ci illərə aid “Çimərlikdə qadın” heykəltəraşlıq kompozisiyası sənətkara xas cizgiləri özündə əks etdirir (inv. № 9133). Əsər səmimiyyət və romantika ilə doludur. Müəllifin yaratdığı obraz qeyri-adi təsir gücünə malik sakit görünüşü ilə seçilir. Başın əyilməsi personajın əhval-ruhiyyəsini göstərir və ifadəli şəkildə vurğulayır. Müəllif təsvir edilən qadına çox dolğun xarakter bəxş etməyi bacarmışdır. Bu cür novatorluq o vaxtın tətbiqi sənət ustalarının işləri üçün xarakterik idi. Xalqın milli ənənələrinə müraciət Əzizə Əliyeva və Maarif Babayevin 1970-1980-ci illərdə yaratdığı və muzeydə saxlanılan şamotdan olan “Toy” və “Novruz bayramı” dekorativ pannolarında öz əksini tapıb (inv. №№ 2868, 6625). Birinci pannonun kompozisiya quruluşu Abşeron rayonunun ətraf kəndlərinə xas olan “qadın toyu” səhnəsini, ikinci isə Novruz bayramında (YUNESKO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrsi üzrə Reprezentativ Siyahısına salınmışdır) qadınların saçına xına qoyulması prosesini əks etdirir. Burada rəssam öz soydaşlarının tanıya biləcəyi aləm yaradır. Onun yaratdığı Azərbaycan qızlarının obrazları xalq bayramında iştirak etməkdən sevinc hissi keçirirlər. Jamil Ibrahimov’s sculpture Woman on the Beach, made in the 1970s and kept in the museum collection, bears an interpretation typical of the sculptor (Inv. No. 9133). The sculpture breathes warmth and romance. The figure emanates tranquility and is unusual in its emotional impact. Ibrahimov emphatically accentuated the tilt of the head, which expresses the character’s mood. The sculptor conveyed the vivid characteristics of this woman’s pose. Such innovative tendencies describe the work of applied artists of this period. The decorative panels Wedding and Novruz Holiday by Aziza Aliyeva and Maarif Babayev, created in the 1970-1980s and housed in the museum’s collection, eloquently testifies to the national traditions of their people (Inv. No. 2868, 6625). The first panel’s composition displays the scene of a women’s wedding — customs typical of the inhabitants of the surrounding villages of the Absheron region – and the second depicts the rite of applying henna to the hair on Novruz (a spring holiday included in the UNESCO Intangible Cultural Heritage List). Here the artists create a special world. These images of Azerbaijani girls express their cheerfulness from participating in these folk festivals. Скульптурная композиция Джамиля Ибрагимова «Женщина на пляже», выполненная в 1970-х годах и хранящаяся в данной коллекции, отличается характерной для этого скульптора трактовкой образа (инв.№ 9133). Она полна тепла и романтики. Образ, созданный автором, выделяется умиротворенностью и спокойствием, необычным по эмоциональному воздействию. Выразительно акцентирован наклон головы, передающий настроение персонажа. Автор сумел придать сочную характерность позе женщины. Именно такие новаторские тенденции характеризуют работы художников-прикладников данного периода. Об обращении к национальным традициям красноречиво свидетельствуют декоративные панно из шамота «Свадьба» и «Праздник Новруз» Азизы Алиевой и Маарифа Бабаева, созданные в 1970-1980-х годах и хранящиеся ныне в коллекции музея (инв. №№ 2868, 6625). Композиционное построение первого панно отображает сцену «женской свадьбы» – обычая, характерного для жителей абшеронских сел, а второго – обряд нанесения на волосы хны к празднику Новруз (праздник весны, внесенный в Список нематериального культурного наследия ЮНЕСКО). Художники в своих работах создают узнаваемый их согражданами мир. Созданные ими образы азербайджанок выражают радость участия в народных празднествах. 312 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

Dekorativ panno “Toy”. Müəllif: Əzizə Əliyeva. Azərbaycan. 1985. Şamot, şirə. Oyma. 48,5х72,5 sm. İnv. № 6625 Decorative panno “Wedding”. Author: Aziza Aliyeva. Azerbaijan. 1985. Сhamotte, glaze. Carving. 48.5х72.5 cm. Inv. No. 6625 Декоративное панно «Свадьба». Автор: Азиза Алиева. Азербайджан. 1985. Шамот, глазурь. Резьба. 48,5х72,5 см. Инв. № 6625 Dekorativ panno “Novruz bayramı”. Müəlliflər: Əzizə Əliyeva, Maarif Babayev. Azərbaycan. 1975. Gil, şirə. 42х48 sm. İnv. № 2868 Decorative panno “Novruz Holiday”. Authors: Aziza Aliyeva and Maarif Babayev. Azerbaijan. 1975. Clay, glaze. 42х48 cm. Inv. No. 2868 Декоративное панно «Праздник Новруз». Авторы: Азиза Алиева, Маариф Бабаев. Азербайджан. 1975. Глина, глазурь. 42х48 см. Инв. № 2868

Dekorativ panno “Bakı – Atəşgah”. Müəllif: Vaqif Əhmədov. Azərbaycan. 1981. Ağac. Oyma, yandırma. 24х37 sm. İnv. № 5043 Decorative panno “Baku – Ateshgah”. Author: Vagif Ahmadov. Azerbaijan. 1981. Wood. Carving, firing. 24х37 сm. Inv. No. 5043 Декоративное панно «Баку – Атешгях». Автор: Вагиф Ахмедов. Азербайджан. 1981. Дерево. Резьба, выжигание. 24х37 см. Инв. № 5043 Dekorativ panno “İçərişəhər”. Müəllif: Qennadiy Şuqayev. Azərbaycan. 1978. Ağac. Oyma. 30х34 sm. İnv. № 4014 Decorative relief “Icherisheher”. Author: Gennadiy Shuqayev. Azerbaijan. 1978. Wood. Carving. 30х34 cm. Inv. No. 4014 Декоративное панно «Ичеришехер». Автор: Геннадий Шугаев. Азербайджан. 1978. Дерево. Резьба. 30х34 см. Инв. № 4014

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Ənvər Qarayev, Vaqif Əhmədov və Qennadiy Şuqayev kimi rəssamların istifadə etdikləri ağac üzərində oyma texnoloji üsulu ustadan zərgər dəqiqliyi və incə bədii zövq tələb edir. Onlar öz işlərini oyma, həkketmə, şəbəkə kimi müxtəlif texnoloji üsulların köməyi ilə ornament və süjetli təsvirlərlə bəzəyirdilər. Artıq neçə onillikdir ki, dekorativ-tətbiqi sənətdə “İçərişəhər” mövzusu müəlliflərin yaradıcılığında populyar olaraq qalır. Bu dövlət tarixi-memarlıq qoruğuna çevrilmiş qədimi yaşayış məhəllələrin mərkəzi – Bakının ən məşhur görməli yerlərindən biridir. Muzey kolleksiyasında bu məşhur memarlıq abidəsinə həsr edilmiş 1960–1990-cı illərə aid dekorativ- tətbiqi sənət nümunələri saxlanılır. Qennadiy Şuqayevin 1978-ci ilə aid “İçərişəhər” (inv. № 4014) adlı müəllif işi özünəməxsusluğu ilə seçilir. Burada sanki quş uçuşu hündürlüyündən qədim şəhərin təsviri verilib. Ağacın isti fakturası qala divarlarının əhatəsində bütün tarixi yerləri − Şirvanşahlar sarayı kompleksi, Qız qalası, məscid, bazar meydanı, karvasaray və hamamları ətraflı göstərməyə imkan verir. Bu əsər üçün kompozisiyanın üslub vəhdəti və milli özünəməxsusluq səciyyəvidir. Woodcarving – one of the techniques used by such applied arts artists as Anvar Garayev, Vagif Ahmadov and Gennadiy Shugayev – demands from its masters the precision and artistic taste of jewelry making. Using such technological methods as carving, engraving, and shebeke (stained glass), their products were decorated with patterns, ornaments, and figurative scenes, turning them into true works of art. For several decades, the theme of Icherisheher (Old City), so popular in arts and crafts, has been one of the most common in the work of contemporary artists. This State Historical and Architectural Reserve representing ancient residental quarters is one of Baku’s most famous landmarks. Indeed, the museum contains many works of applied arts from the 1960s to the 1990s dedicated to this architectual monument. Gennadiy Shugaev’s Icherisheher, made in 1978 (Inv. No. 4014), is unusual in its own way. He presents a bird’s eye view of the old city. The wood’s warm texture made it possible to represent all the historical sites in the complex that are surrounded by the fortress walls: the complex of Shirvanshah Palace, the Maiden Tower, mosques, the market square, caravanserai, and numerous bathhouses. This artistic work is characterized by a stylistic compositional unity and national identity. Резьба по дереву – техника, используемая такими художниками-прикладниками, как Энвер Гараев, Вагиф Ахмедов и Геннадий Шугаев – требует от мастера ювелирной точности и тонкого художественного вкуса. Они украшали свои работы орнаментом и сюжетными изображениями при помощи различных технологических приемов – резьбы, гравировки и шебеке, превращая их в настоящие произведения искусства. Вот уже несколько десятилетий подряд популярной темой в творчестве азербайджанских художников- прикладников остается Ичеришехер (Старый город). Этот государственный историко-архитектурный заповедник – сосредоточие старинных жилых кварталов – является одной из самых известных достопримечательностей Баку. В коллекции музея имеется немало произведений декоративно-прикладного искусства 1960–1990-х годов, посвященных этому прославленному архитектурному памятнику. Авторская работа Геннадия Шугаева «Ичеришехер», созданная в 1978 году (инв. № 4014), показывает Старый город с высоты птичьего полета. Теплая фактура дерева дает возможность детально показать все исторические достопримечательности в обрамлении крепостных стен – Дворец Ширваншахов, Девичью башню, мечети, базарную площадь, караван-сараи и бани. Этому художественному произведению присущи стилистическое единство композиции и национальное своеобразие. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 315

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Köhnə şəhərin əyri-üyrü küçələrindəki gündəlik “Ornament”. Müəllif: Tofiq Rəsulov. Azərbaycan. 1981. həyat – yaşlı qadınların qeybət etməsi, öz arabasında Ağac, rəngli şüşə. Şəbəkə. 46х58 sm. İnv. № 5073 dulusçuluq məmulatları satan qoca usta, bir qədər aralıda çay içən ağsaqqallar – bütün bunlar rəssam Vaqif “Ornament”. Author: Tofig Rasulov. Azerbaijan. 1981. Əhmədovun 1980-ci illərdə yaratdığı ağac pannolarında əks Wood, colored glass. Filigree. 46х58 cm. Inv. No. 5073 etdirdiyi təsvirlərdəndir. Müəllif öz işlərində ağac oymanın yüksək texnikasını nümayiş etdirir. Onun pannolarında «Орнамент». Автор: Тофиг Расулов. Азербайджан. 1981. Abşeron torpağının bütün cizgilərini, odlar yurdu Дерево, цветное стекло. Шебеке. 46х58 см. Инв. № 5073 Azərbaycanın əsas rəmzi olan Atəşgahı da (inv. № 5043) görmək olar. XIII–XV əsr Azərbaycan memarlığının əsas nümunələrindən biri olan Şirvanşahlar sarayının təsviri onun əsərlərində xüsusi yer tutur. Bu bədii fikirlərin həyata keçirilməsində göstərilən yaradıcı cəsarət Vaqif Əhmədovun əsərlərinin səciyyəvi cəhətidir. Tətbiqi-sənət ustası Tofiq Rəsulovun 1970–1980-ci illərdə yaratdığı şəbəkə nümunələri muzey kolleksiyasında ən dəyərli yerlərdən birini tutaraq, müəllifin yaradıcı təxəyyülünün genişliyini təsdiq edir. Şəbəkə azərbaycanlıların məişətində hələ qədim zamanlardan istifadə olunan bir sənətdir. Bu heç bir yapışqan və mismar olmadan, müxtlif formalı, rəngbərəng şüşə və taxta parçaların bir-birinə keçirdilməsi ilə yaradılan özünəməxsus mozaikadır. Hal-hazırda T.Rəsulov bu ənənələri uğurla davam etdirir. Onun muzeyin kolleksiyasında saxlanılan işləri nəfis rəng həlli, təkrarolunmaz həndəsi və nəbati ornemantləri ilə insanı valeh edir. The crooked streets of the Old City with its daily life, where old women gossip, the old masters sell pottery on their carts, and the old men drink tea nearby — this is not a complete list of what the artist Vagif Ahmadov represented on his wooden panels of the 1980s. The artist demonstrates the high technique of wood processing and courage in implementing his artistic ideas. On his panel, one can see the outlines of Absheron and the Atashgah (Inv. No. 5043), ancient Fire Temple of Baku, one of the symbols of Azerbaijan, Land of Fire. The image of Shirvanshah Palace, one of the famous monuments of Azerbaijani architecture of the 13th – 15th centuries, occupies center stage in his works. The works Tofig Rasulov, a shebeke artist, are highlights of the museum’s collection. Made in the 1970s and 1980s, arched shebeke attest to the master’s wide-ranging creative imagination. Shebeke is an art that has been widely used in the life of Azerbaijanis since ancient times. The ingenuity of combining and adhering small pieces of wood of different colors in a certain form without nails and glue is one of the main features of this art form. Tofig Rasulov successfully continues these traditions today. His works kept in museum collection enchant with their amazing colors, unique geometrics, and floral ornaments. Кривые улочки Старого города с его повседневной жизнью, где судачат старушки, продает со своей арбы гончарные изделия старый мастер, а неподалеку попивают чай аксакалы – вот далеко не полный перечень того, что запечатлел на своих деревянных панно 1980-х годов художник Вагиф Ахмедов. Отличительные черты его работ – высокий уровень техники обработки дерева и творческая смелость в воплощении художественных замыслов. На его панно можно увидеть и очертания Абшерона, и древний храм огня Атешгях (инв. № 5043) – один из символов Азербайджана, Страны огней. Ведущее место в произведениях этого автора занимает изображение одного из известнейших памятников азербайджанского зодчества XIII–XV веков – Дворца Ширваншахов. Работы художника-прикладника Тофига Расулова – созданные в 1970–1980-х годах арочные шебеке – занимают достойное место в коллекции музея и доказывают широту творческой фантазии мастера. Шебеке – искусство, которое широко использовалось в быту азербайджанцев с глубокой древности. Это своего рода мозаика из кусочков дерева определенной формы и разных оттенков, подгонявшихся встык, без гвоздей и клея. Традиции этого искусства успешно продолжает Тофиг Расулов. Его работы, хранящиеся в коллекции музея, очаровывают изумительным красочным решением, неповторимым геометрическим и растительным орнаментом. 316 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Dekorativ kompozisiya “Çiçəklənən Azərbaycan”. Müəllif: Tahir Rəsulov. Azerbaijan. 1989. Şüşə. Üfürmə üsulu. 21,5x18,2; 18x15,6; 18x10; 10x19; 24x21 sm. İnv. № 7910/1,2,3,4,5 Decorative composition “Prosperous Azerbaijan”. Author: Tahir Rasulov. Azerbaijan. 1989. Glass. Glassblowing. 21.5x18.2; 18x15.6; 18x10; 10x19; 24x21cm. Inv. No. 7910/1,2,3,4,5 Декоративная композиция «Цветущий Азербайджан». Автор: Таир Расулов. Азербайджан. 1989. Дутое стекло. 21,5x18,2; 18x15,6; 18x10; 10x19; 24x21 см. Инв. № 7910/1,2,3,4,5 Muzey kolleksiyasında saxlanılan rəssamlar Liya Ağamalova, Murad Allahverdiyev və Tahir Rəsulovun maraqlı yaradıcı axtarışlarının nəticəsi olaraq şüşədən olan bədii məmulatlar da diqqət çəkir. Şüşə − məmulatlara müxtəlif formalar vermək imkanı yaradan gözəl qədim materialdır. Bu məmulatlar bədii, məzmun və formasına görə abstrakt olan qablar yaratmış müəlliflərin yüksək ustalıq səviyyəsi ilə heyran edir. Muzeyin fondunda saxlanılan Murad Allahverdiyevin qeyri-adi formalı vazaları, eləcə də Tahir və Rasim Rəsulovların, Tahir Sadıqovun 1980-ci illərdə rəngli şüşədən yaratdıqları heyrətamiz kompozisiyalar qığılcım saçan rəngli şüşənin parıltısı ilə ovsunlayaraq, virtuoz texnikanın şüşəni əsl sənət əsərinə çevirdiyi parlaq tamaşanı xatırladır. Liya Agamalova, Murad Allahverdiyev and Tahir Rasulov’s fascinating artistic research resulted in glass art works. Glass is an ancient and beautiful material and its technical capabilities give the products infinitely diverse forms. Each exhibit has its own clearly expressed individual creative image. These products amaze through the artists’ highly skilled craftsmanship of vessels that are artistic and abstract in their content and form. Murad Allahverdiev’s bizarre vases of unusual forms, and Tahir Rasulov and Tahir Sadikhov’s original compositions of colored glass made in the 1980s, and kept in museum fund are distinguished by a cascade of sparkling colored glass, reminiscent of a peculiar and colorful representation, where their virtuoso technique transforms glass into a genuine work of art. Привлекают внимание хранящиеся в музейной коллекции художественные изделия из стекла – результат интереснейших творческих поисков художников-прикладников Лии Агамаловой, Мурада Аллахвердиева, Таира Расулова. Стекло – древний красивый материал, позволяющий придавать изделиям бесконечно разнообразные формы. У каждого экспоната – свое, ярко выраженное индивидуальное творческое лицо. Эти изделия поражают высоким уровнем мастерства авторов, создавших высокохудожественные, абстрактные по содержанию и форме сосуды. Причудливые вазы необычной формы – работы Мурада Аллахвердиева, удивительные композиции из цветного стекла – работы Таира Расулова, Таира Садыгова, созданные в 1980-х годах и хранящиеся в фонде музея, завораживают сверканием искрящегося цветного стекла, напоминая красочное представление, где виртуозная техника превращает стекло в подлинное произведение искусства. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 317

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА 318 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ / CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER / КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА Xalça sənətinin inkişafına böyük töhfələr vermiş Azərbaycanın Xalq rəssamları – Lətif Kərimov və Kamil Əliyevin şəxsi arxivindən olan materiallar muzey kolleksiyasının maraqlı eksponatlarındandır. Kolleksiyada Azərbaycan Xalq rəssamı Lətif Kərimovun 60-a yaxın ornamental xalça eskizinin də daxil olduğu materiallar toplusu saxlanılır. Bu əsərlərdə onun rəssam istedadı parlaq şəkildə üzə çıxır. O, ənənəvi kompozisiya həllərinə öz dəsti-xəttini əlavə edərək ona dünya şöhrəti gətirən, gözəlliyinə görə təkraredilməz ornamental xalçalar yaradırdı. Kamil Əliyevin eskizləri – görkəmli şəxsiyyətlərin xalça portretləri və ənənəvi naxışların bacarıqla edilmiş variasiyaları və özünəməxsus milli koloritli, məhz bu rəssama xas dəsti-xətt ilə yaradılmış ornamental kompozisiyalardır. Beləliklə, Lətif Kərimov və Kamil Əliyevin eskizlərinin kompozisiya quruluşu milli ənənələrin yenidən mənalandırılmasına əsaslanır. Kolleksiyada mühüm yerlərdən birini dekorativ-tətbiqi sənətə həsr edilmiş bir sıra fundamental əsərlərin müəllifi, Azərbaycanın görkəmli sənətşünaslarından biri professor Rasim Əfəndiyevin dekorativ-tətbiqi sənət nümunələrini təsvir etdiyi eskizləri tutur. The museum collection boasts materials from the archives of the People’s Artists of Azerbaijan Latif Karimov and Kamil Aliyev, who made a great contribution to the development of carpet art in Azerbaijan. The collection includes 60 carpet sketches by the Latif Karimov, which exhibit his talent as an artist. Karimov skillfully brought his personal style to traditional carpet compositions, while also creating the uniquely beautiful ornamental carpets that earned him worldwide fame. Kamil Aliyev produced carpet portraits of outstanding personalities and ornamental compositions that are a skillful variation of traditional patterns, have a distinctive traditional color, and are clearly identifiable as his creations. Thus, Latif Karimov and Kamil Aliyev’s sketches are based upon a deep rethinking of traditions. A special place in the collection belongs to the sketches of applied arts made by one of the most prominent art historians of Azerbaijan, Professor Rasim Efendiyev, who has published many fundamental works on the history of arts and crafts of Azerbaijan. Интересными экспонатами музейной коллекции являются материалы из архивов народных художников Азербайджана Лятифа Керимова и Кямиля Алиева, внесших огромный вклад в развитие коврового искусства Азербайджана. Здесь хранятся 60 эскизов орнаментальных ковров Лятифа Керимова, в которых ярко проявился его дар художника. Он умело привносил личный стиль в традиционное решение ковровых композиций, создавая неповторимые по красоте произведения, принесшие ему всемирную славу. Эскизы Кямиля Алиева – это ковровые портреты выдающихся личностей и орнаментальные композиции с умелым варьированием традиционных узоров и своеобразным национальным колоритом, созданные на основе присущего именно этому художнику почерка. Таким образом, композиционное построение эскизов Лятифа Керимова и Кямиля Алиева базируется на глубоком переосмыслении национальных традиций. Особое место в коллекции принадлежит зарисовкам изделий декоративно-прикладного искусства − они сделаны одним из виднейших искусствоведов Азербайджана, профессором Расимом Эфендиевым, создавшим немало фундаментальных трудов по истории декоративно-прикладного искусства Азербайджана. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 319

MƏŞHUR ŞƏXSİYYƏTLƏR / FAMOUS PERSONALITIES / ИЗВЕСТНЫЕ ЛИЦА 320 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

MƏŞHUR ŞƏXSİYYƏTLƏR / FAMOUS PERSONALITIES / ИЗВЕСТНЫЕ ЛИЦА MƏŞHUR ŞƏXSİYYƏTLƏR FAMOUS PERSONALITIES ИЗВЕСТНЫЕ ЛИЦА AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 321

MƏŞHUR ŞƏXSİYYƏTLƏR / FAMOUS PERSONALITIES / ИЗВЕСТНЫЕ ЛИЦА Azərbaycan Xalça Muzeyinin yaradılması, kolleksiyalarının toplanması, eləcə də inkişafında Azərbaycan xalçaçılıq elminin banisi, görkəmli alim və xalçaçı-rəssam Lətif Kərimovun müstəsna xidmətləri olmuşdur. Məhz onun irəli sürdüyü təşəbbüs ilə 1967-ci ildə Bakıda unikal mədəniyyət ocağının – Azərbaycan Xalça Muzeyinin əsası qoyulmuşdur. Dünyada ilk dəfə olaraq Azərbaycanda yaradılmış xalça muzeyi üçün kolleksiya nümunələrinin toplanması məqsədi ilə təşkil olunmuş ekspedisiyalara Lətif Kərimov rəhbərlik etmişdir. Azərbaycanın müxtəlif bölgələrinə yola düşən ekspedisiya üzvləri əhalidən xalça və xalça məmulatları, misgərlik, zərgərlik və dekorativ-tətbiqi sənətin digər növlərinə aid muzey əhəmiyyətli nümunələr toplamışdılar. O, uzun illər muzeyin həyatında aktiv iştirak edərək onun formalaşmasına və inkişafına ölçüyəgəlməz töhvələr vermişdir. Dövrünün ən nüfuzlu xalça mütəxəssislərindən olan Lətif Kərimov muzeyin fond-satınalma komissiyasının sədri olaraq kolleksiyanın zənginləşməsinə böyük əmək sərf etmişdir. Lətif müəllim muzey işçilərinin kamil mütəxəssis kimi yetişməsi işinə çox həssas yanaşmış, gərgin fəaliyyətinə baxmayaraq vaxt tapıb, təmənnasız olaraq öz bilik və bacarığını onlarla bölüşmüşdür. The founder of the science of Azerbaijan carpet-weaving, the outstanding scientist and carpet artist Latif Karimov, was invaluable to the creation and development of the Azerbaijan Сarpet Museum, as well as to the building of its collection. On his initiative, this unique museum in Baku, the Azerbaijan Carpet Museum, was created in 1967. Latif Karimov led the expeditions organized to accumulate examples for the world’s first carpet museum, created in Azerbaijan. In different regions of Azerbaijan, members of the expedition gathered from local inhabitants carpets, carpet products, copper utensils, jewelry, and other types of decorative and applied art of value to the museum. For many years, he made an inestimable contribution to the museum’s formation and development through his participation in its daily life. As one of the most prominent carpet specialists and the chair of the museum’s acquisitions committee, Latif Karimov made great efforts to replenish the collection. He was sensitive to fact that the museum staff comprised highly qualified specialists. Despite his own intensive work schedule, he made time to graciously share his knowledge and abilities with them. В создание Азербайджанского музея ковра, в сбор его коллекции неоценимый вклад внес основатель науки об азербайджанских коврах, выдающийся ученый и художник по ковру Лятиф Керимов. Именно по его инициативе в 1967 году в Баку был создан уникальный музей ковра – первый в мире музей такого профиля. Под руководством Лятифа Керимова были организованы экспедиции по сбору образцов для коллекции вновь созданного Государственного музея азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства. Из разных регионов Азербайджана экспедиции привозили имеющие музейную ценность ковры, ковровые изделия, медную посуду, произведения ювелирного и других видов декоративно-прикладного искусства. Долгие годы участвуя в жизни музея, Лятиф Керимов очень многое сделал для его формирования и развития. Будучи одним из авторитетнейших специалистов по коврам, он возглавлял фондово-закупочную комиссию музея и приложил большие усилия для обогащения его коллекции. Он внимательно относился к повышению квалификации музейных сотрудников и, несмотря на напряженный ритм работы, неизменно находил время делиться с ними знаниями и опытом. 322 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

Lətif Kərimov

Əziz Əliyev Röya Tağıyeva Şirin Məlikova

MƏŞHUR ŞƏXSİYYƏTLƏR / FAMOUS PERSONALITIES / ИЗВЕСТНЫЕ ЛИЦА DİREKTORLAR. 1967–1982-ci illərdə Əziz Əliyev, 1982-2016-cı ilin 5 yanvar tarixinə kimi Röya Tağıyeva muzeyin direktoru vəzifəsində çalışmışlar. 2 mart 2016-cı il tarixindən bu vəzifəni Şirin Məlikova icra edir. Muzeyin ilk direktoru olan Əziz Əliyevin ən böyük arzularından biri unikal sənət növü olan xalçaçılıq nümunələrinin vahid məkanda toplanması, dünya meridianlarında tanıdılıb, təqdim olunması üçün bir muzeyin yaradılması idi. Uzun müddət bu amal uğrunda çalışan Ə.Əliyev Azərbaycanın Xalq rəssamı, xalçaçı-alim Lətif Kərimovla birlikdə bu işə başlayır. Beləliklə, 1967-ci ildə Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi yaradıldı. Beş il davam edən ekspedisiyalar nəticəsində muzey ekspozisiyasının açılması üçün kifayət qədər sənət nümunələri toplanaraq muzey fondunun əsası qoyulur. Muzey üçün məkanın seçilməsi, onun hüquqi sənədlərinin hazırlanması, dövlət orqanlarında qeydiyyatdan keçirilməsi kimi təşkilatı işlərdə, eləcə də muzey kolleksiyalarının toplanması işində Əziz Əliyevin böyük əməyi olmuşdur. Muzeyin ilk ekspozisiyasının açılışı 1972-ci ilin aprel ayında İçərişəhərdə yerləşən, XIX əsrin memarlıq abidəsi olan Cümə məscidinin binasında oldu. Əziz Əliyevin istedadı və işgüzar qabiliyyəti sayəsində İtaliya və Almaniyada muzeyin ilk sərgiləri keçirilmişdir. Onun rəhbərliyi ilə Moskvanın “Avrora” nəşriyyatı Azərbaycanın bütün xalçaçılıq qruplarını və on iki xalça nümunəsini əks etdirən nəfis şəkildə hazırlanmış açıqcalar, sovet dövrünün ictimai həyatında böyük əks-sədaya səbəb olan “Qafqaz xalçaları” adlı kitabı rus, ingilis və fransız dillərində nəşr edilmişdir. DIRECTORS. The museum’s first two directors were Aziz Aliyev (1967–1982) and Roya Taghiyeva (1982 to January 5, 2016). Shirin Melikova has been Director of the museum since March 2, 2016. The greatest dream of the museum’s first director, Aziz Aliyev, was to create a unified space where the museum could gather and demonstrate its unique examples of carpet weaving art. Working with this purpose in mind for a long time, Aziz Aliyev began to realize this idea with Latif Karimov. Thus, in 1967, the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk Applied Arts was created. As a result of expeditions that lasted five years, the museum had collected a sufficient number of art examples to display at its opening exposition and to create a repository. Aziz Aliyev greatly contributed to such organizational issues as the choice of location for the museum, the preparation of its legal documents, registration in state bodies, and amassing the museum collections. The opening of the museum’s first exposition took place in April 1972 in the Juma Mosque, a 19th-century architectural monument in Icherisheher. Because of A.Aliyev’s talent and ability, the first exhibitions that the museum held took place in Italy and Germany. Under Aziz Aliyev’s leadership, the Avrora printing house of Moscow published amazing postcards representing all of the Azerbaijani carpet making schools and twelve examples of carpets, as well as the book Caucasian Carpet in Russian, English and French, which resonated widely. ДИРЕКТОРА. В 1967–1982 годах директором музея был Азиз Алиев, с 1982 года до 5 января 2 016 года – Роя Тагиева, а со 2 марта 2016 года музей возглавила Ширин Меликова. Самой большой мечтой первого директора музея Азиза Алиева являлась организация единого пространства, где были бы собраны образцы ковроткачества – то есть, создание музея для демонстрации этого уникального вида искусства. Долгое время трудившийся ради этой цели Азиз Алиев начал воплощать в жизнь эту идею вместе с народным художником, ученым-ковроделом Лятифом Керимовым. Так в 1967 году был создан Государственный музей азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства. В ходе экспедиций, организовываемых на протяжении пяти лет, собралось достаточное количество экспонатов для открытия музея, и был основан фонд. Азиз Алиев внес весомый вклад в такие организационные вопросы, как выбор места для музея, подготовка необходимых юридических документов и регистрация музея в государственных органах. Открытие первой экспозиции Государственного музея азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства состоялась в апреле 1972 года в Джума-мечети, архитектурном памятнике XIX века в Ичеришехер. Благодаря таланту и работоспособности Азиза Алиева были организованы выставки музея в Германии и Италии. Под его руководством в московской типографии «Аврора» был издан комплект изумительных открыток, на примере 12 образцов коврового искусства демонстрирующий все группы ковроткачества Азербайджана, и книга «Кавказский ковер» (на русском, английском и французском языках), вызвавшая широкий интерес. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 325

MƏŞHUR ŞƏXSİYYƏTLƏR / FAMOUS PERSONALITIES / ИЗВЕСТНЫЕ ЛИЦА 1967-ci ildə muzeyin yarandığı gündən fəaliyyət göstərən və onun rəhbərliyi altında 34 il ərzində muzeyin nailiyyətləri professor Röya Tağıyevanın adı ilə bağlıdır. Muzeyin kolleksiyalarının qorunması, zənginləşdirilməsi və xalça sənətinin dirçəldilməsində onun böyük əməyi olub. 1983, 1988, 2003 və 2007-ci illərdə o, Şərq və Azərbaycan xalça sənəti üzrə Beynəlxalq Simpoziumların təşkilatçısı olmuşdur. Dünyanın tanınmış muzeylərində təqdim olunan Azərbaycan xalçalarının həqiqi adlarının qaytarılmasını həyata keçirmiş, Azərbaycan xalçaları haqqında xarici dillərdə hazırlanan nəşrlərin – “Azərbaycan dekorativ-tətbiqi sənəti”, “Azərbaycan süjetli xalçaları”, “Nizami obrazları xalçalarda”, “Azərbaycan xalçası”, “Azərbaycan xalçası məişətdə”, “Lətif Kərimov fenomeni”, “Azərbaycan Xalçası” (Macarıstan, Misir), “Azərbaycan xalça ənənələri” (Çexiya), Azərbaycan və ingilis dilində “Azərbaycan xalçası ensiklopediyası” və yüzlərlə digər elmi əsər, layihə və ssenarinin müəllifidir. Muzey eksponatlarının qorunmasında Röya Tağıyevanın əməyi misilsizdir. 1992-ci ildə məhz R.Tağıyevanın təşəbbüsü ilə Şuşa şəhərində fəaliyyət göstərən muzeyin Şuşa filialının eksponatları işğaldan xilas edilmışdir. O, Qarabağın XVII əsrə aid “Əjdahalı”, Şirvanın XIX əsrə aid “Salyan Xiləsi” xalçalarının Vətənə qaytarılmasının təşəbbüskarı olmuş, “Dəstərxan”ın (süfrə) unudulmuş toxunma texnologiyalarının yenidən dirçəldilməsinə nail olmuşdur. 2004-cü ildə “Azərbaycan xalça sənətinin qorunması və inkişaf etdirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunun hazırlanmasında iştirak etmiş, 2006-ci ildə Azərbaycan Xalça Muzeyinin yeni binasının müasir ekspozisiya konsepsiyasının və 2010-cu ildə Azərbaycan xalçasının YUNESKO-nun Bəşəriyyətin Qeyri-Maddi Mədəni İrsi üzrə Reprezentativ Siyahısına təqdim edilməsi üçün reprezentativ faylın müəlliflərindən biri olub. Röya Tağıyeva Azərbaycan dekorativ-tətbiqi sənətinin inkişafında xidmətlərinə görə çoxsaylı mükafatlara layiq görülmüşdür. Onların sırasında Fransanın Ədəbiyyat və İncəsənət üzrə Fəxri Kavaleri ordeni (2012-ci il) və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə “Şöhrət” ordeni (2015-ci il) ilə təltif edilmişdir. Many of the museum’s achievements are associated with Roya Taghiyeva, who worked in the museum from the day of its foundation and was its director for 34 years. She played an important role in preserving and enriching the museum’s collection, and in reviving the art of carpet-weaving. R.Taghiyeva was the organizer of the International Symposia on Eastern and Azerbaijani carpets in 1983, 1988, 2003, and 2007. She restored the true names to the Azerbaijani carpets housed in famous museums around the world, and authored such publications as Azerbaijan Decorative-Applied Art; Narrative Carpets of Azerbaijan; Nizami’s Characters on Carpets; Azerbaijan Carpet; Azerbaijan Carpet in Everyday Life; The Genius of Latif Karimov; Azerbaijan Carpet (Hungary and Egypt); Traditions of Azerbaijani Carpet (Czech Republic); Encyclopedia of Azerbaijani Carpet (in Azerbaijani and English); hundreds of other scientific works in different languages, and various projects and scenarios. Roya Taghiyeva played a great role in preserving the museum’s exhibits. In 1992, on her initiative, the exhibits from the museum’s Shusha Branch were saved from the occupation. She also initiated the return of the 17th-century Karabakh carpet Dragon and the 19th-century Shirvan carpet Salyan Khilasi to their homeland, and she revived the weaving technology for dastarkhan (a tablecloth). She participated in developing the Law of the Republic of Azerbaijan on the Protection and Development of Azerbaijan Carpet Weaving Art, co-curated a 2006 exposition in the Azerbaijan Carpet Museum’s new building, and co-wrote a presentation that aimed to introduce the Azerbaijani carpet into UNESCO’s List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity (the Azerbaijani carpet was included within this list in 2010). For her merits in the preservation and development of decorative and applied arts of Azerbaijan, Roya Taghiyeva was honoured with numerous awards, including the title of Chevalier of the L'Ordre des Arts et des Lettres of France (2012) and the Order of Glory of the Azerbaijan Republic (2015). Многие достижения Азербайджанского музея ковра связаны с именем Ройи Тагиевой, которая работала в нем со дня основания и 34 года была его директором. Она сыграла большую роль в сохранении и обогащении коллекции музея, возрождении коврового искусства, а также в организации международных симпозиумов по восточному и азербайджанскому ковру, состоявшихся в Баку в 1983, 1988, 2003 и 2007 годах. Будучи автором таких изданий, как «Азербайджанское декоративно-прикладное искусство», «Сюжетные ковры Азербайджана», «Образы Низами в коврах», «Азербайджанский ковер», «Азербайджанский ковер в быту», «Феномен Лятифа Керимова», «Азербайджанский ковер» (Венгрия и Египет), «Традиции азербайджанского ковра» (Чехия), «Энциклопедия азербайджанского ковра» (на азербайджанском и английском языках), и сотен других научных работ, изданных на разных языках, различных проектов и сценариев, она вернула истинные названия азербайджанским коврам, хранящимся в знаменитых музеях мира. Неоценима заслуга Ройи Тагиевой в сохранении экспонатов музея. В 1992 году по ее инициативе были спасены от оккупантов экспонаты Шушинского филиала музея. Она стала инициатором возвращения на родину карабахского ковра «Драконовый» (ХVII век) и ширванского ковра «Сальян хиляси» (XIX век), а также добилась возрождения технологии ткачества «дастархан» (скатерть). Роя Тагиева участвовала в разработке Закона Азербайджанской Республики «Об охране и развитии искусства азербайджанского ковра», а также концепции современной экспозиции Азербайджанского музея ковра в 2006 году и номинационного файла для представления в ЮНЕСКО с целью внесения азербайджанского ковра в Репрезентивный список нематериального культурного наследия человечества (азербайджанский ковер был включен в этот список в 2010 году). За заслуги в сохранении и развитии декоративно-прикладного искусства Азербайджана Роя Тагиева была удостоена многочисленных наград, в том числе титула Почетного кавалера ордена искусства и литературы Франции (в 2012 году) и Ордена «Слава» Азербайджанской Республики (в 2015 году). 326 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

MƏŞHUR ŞƏXSİYYƏTLƏR / FAMOUS PERSONALITIES / ИЗВЕСТНЫЕ ЛИЦА 2016-cı ildə Azərbaycan Xalça Muzeyi Şirin Məlikova ilə yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuşdur. Onun rəhbərliyi sayəsində bir sıra xarici muzey və təşkilatlarla sıx əlaqələr qurularaq birgə layihələr həyata keçirilir, sərgi mübadilələri, fondun zənginləşdirilməsi, kolleksiyaların dünyaya tanıdılması və sosial sahələrdə irimiqyaslı işlər görülür. Müxtəlif dillərdə kolleksiyalara həsr olunmuş nəfis kitab, buklet və açıqcalar nəşr olunur. O, dünyanın qabaqcıl tekstil muzeyləri və beynəlxalq elmi konfranslarda Azərbaycan Xalça Muzeyi ilə bağlı mühazirələr keçirir. Muzey işində yeni kadrların hazırlanması istiqamətində könüllülər proqramı, xarici ekspertlər tərəfindən ustad dərslər təşkil olunur. 2016-cı ildən etibarən muzeyin kolleksiyalarının toplanmasının yeni strategiyası hazırlanmış və bir il ərzində 45 ədəd yeni eksponat əldə edilmişdir. 2017-ci ildə onun təşəbbüsü ilə Azərbaycan muzey tarixində ilk dəfə olaraq “Avstriya Auksion Şirkəti”ndən (AUSTRIA AUCTION COMPANY) XVII əsrin sonu − XVIII əsrin əvvəllərinə aid nadir Şirvan xalçası alınmış, Heydər Əliyev Fondu tərəfindən “Kristis” (Christie’s) hərracından XVIII əsrə aid nadir Şirvan tikməsinin muzeyə hədiyyə edilməsi kolleksiyanı daha da zənginləşdirmişdir. Şirin Məlikovanın təşəbbüsü ilə “Ənənəvi texnogiyalar” şöbəsinin mütəxəssisləri tərəfindən qədim xovsuz xalça texnikaları bərpa edilmişdir. Həmçinin zəifgörən insanların rahatlığı üçün muzeyin ekspozisiyası Brayl əlifbası ilə yazılan izahedici mətnlərlə təchiz olunmuşdur. Şirin Məlikovanın rəhbərliyi ilə “Uşaq muzeyi” şöbəsinin auditoriyası genişləndirilmiş, “Ailə günü” təşkil olunmuşdur. Eyni zamanda, onun təşəbbüsü ilə dekorativ-tətbiqi sənət və etnoqrafiya mövzularında mühazirələr keçirilir. 2017-ci ildə Azərbaycan Xalça Muzeyi Beynəlxalq Muzeylər Şurasının (ICOM) Beynəlxalq Sənədləşmə Komitəsi (CIDOC) tərəfindən “Ən yaxşı təcrübə” mükafatına layiq görülmüşdür. In 2016, the Azerbaijan Carpet Museum entered a new stage of development under the direction of Shirin Melikova. Thanks to her leadership, the museum has created close relations with a number of foreign museums and organizations, implemented joint projects, and carried out such activities as exhibition exchange, acquisitions, and the promotion of collections and large-scale social projects. Remarkable books, brochures, and postcards dedicated to the collection have been published in different languages. She regularly participates in and makes speeches about the Azerbaijan Carpet Museum at leading textile museums and international scientific conferences around the world. Additionally, the museum conducts a volunteer program to train new cadres in museum life, and organizes master classes with foreign experts. Since 2016, a new acquisition strategy for the museum collection has been underway, and within a year, 45 new objects were acquired. On Shirin Melikova’s initiative, for the first time in the history of museums in Azerbaijan, the museum obtained a late 17th − early 18th-century Shirvan carpet from the Austrian Auction Company in 2017; a unique late 18th-century Shirvan’s embroidery, which the Heydar Aliyev Foundation purchased at a Christie’s auction and donated to the museum. At the initiative of Shirin Melikova, the specialists of the Traditional Technologies Department revived old weaving techniques of flat woven carpets, as well as the museum permanent exhibition was equipped with explanatory captions in Braille next to the exhibits for the convenience of visually impaired visitors. Under Shirin Melikova’s direction, the Children’s Museum Department’s audience has expanded and the project Family Day has been organized. At the same time, the museum holds lectures on decorative-applied art and ethnography. In 2017, the Azerbaijan Carpet Museum was awarded the Best Experience on the intangible cultural heritage database by the International Committee for Documentation (CIDOC) of the International Council of Museums (ICOM). В 2016 году Азербайджанский музей ковра вступил в новый этап развития с Ширин Меликовой. Благодаря ее руководству устанавливаются тесные связи с рядом зарубежных музеев и организаций, реализуются совместные проекты, обмен выставками, обогащение фонда музея, представление его коллекций всему миру и проводится масштабная работа в социальной сфере. Публикуются книги, брошюры и открытки на разных языках, посвященные различным коллекциям музея. Она регулярно читает лекции и об Азербайджанском музее ковра в ведущих текстильных музеях мира и делает доклады о его деятельности на международных научных конференциях. В музее осуществляется программа волонтеров с целью подготовки новых кадров, а также организуются мастер-классы, проводимые иностранными специалистами различного профиля. В 2016 году была разработана новая стратегия по сбору музейных коллекций, и в течение года было приобретено 45 новых экспонатов. В 2017 году по инициативе Ширин Меликовой впервые в истории музейного дела в Азербайджане экспонат был приобретен на зарубежном аукционе. Это был редчайший ширванский ковер, относящийся к концу XVII – началу XVIII века, купленный у Австрийской аукционной компании (AUSTRIA AUCTION COMPANY). В это же время фонд музея пополнился уникальной карабахской вышивкой XVIII века, приобретенной Фондом Гейдара Алиева на аукционе «Кристис» (Christie’s) и подаренной музею. По инициативе Ширин Меликовой специалисты отдела традиционных технологий возродили старинные техники ткачества безворсовых ковров, а экспозиция музея была оснащена пояснительными надписями к экспонатам, сделанными шрифтом Брайля – для удобства слабовидящих посетителей. Под руководством Ширин Меликовой была расширена аудитория отдела «Детского музея». Была заложена традиция «Дня семьи», проводимого в музее ежемесячно. Кроме того, в музее проводятся лекции по декоративно-прикладному искусству и этнографии. В 2017 году Азербайджанский музей ковра был удостоен премии «Лучший опыт» в области базы данных нематериального культурного наследия Международного комитета документации (CIDOC) Международного совета музеев (ИКОМ). AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 327

MƏŞHUR ŞƏXSİYYƏTLƏR / FAMOUS PERSONALITIES / ИЗВЕСТНЫЕ ЛИЦА ALİMLƏR. Muzeyimizin təşkili və inkişafında görkəmli alimlərin rolu da böyük olmuşdur. Azərbaycan Xalça Muzeyi yarandığı gündən ölkəmizin aparıcı alimləri – Rasim Əfəndiyev, Teymur Bünyadov, Həsən Quliyev, Cəfər Müciri və digərləri öz köməklərini muzeyimizdən əsirgəməmişlər. Onlar muzey ekspedisiyalarında fəal iştirak etmiş, onun kolleksiyalarını zənginləşdirmək üçün ölkəmizin bütün bölgələrini qarış-qarış gəzib əhalini maddi mədəniyyət nümunələrini muzeyə verməyə sövq etmişlər. Məhz bu alimlərin yorulmaz əməyi və elmi araşdırmaları nəticəsində muzeyin fondunda misli-bərabəri olmayan xalça, tikmə və zərgərlik nümunələri yer almış, onlara yeni həyat bəxş edilmişdir. Azərbaycan Xalça Muzeyinin inkişafı sahəsində akademiklər Rasim Əfəndiyev və Teymur Bünyadovun böyük əməyi olmuşdur. Onlar muzey yaradılan gündən uzun müddət muzeyin fond-satınalma komissiyasının üzvü, eləcə də 1992-ci ildən muzeyin nəzdində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin mədəniyyət sərvətlərinin ekspertizasının keçirilməsi, tarixi, bədii, elmi dəyərinin müəyyənləşdirilməsi və respublikadan ixracı üçün şəhadətnamə verilməsi üzrə ekspert komissiyasının üzvləri olmuşlar. Hər iki alim muzeyin kolleksiyalarının zənginləşdirilməsi məqsədi ilə təşkil olunmuş elmi ekspedisiyalarda da fəal iştirak etmişlər. Kolleksiyalar haqqında tarixi-etnoqrafik, bədii sənətkarlıq məlumatların əldə edilməsində hər iki alimin böyük xidməti olmuşdur. Teymur Bünyadovun həmçinin, “Azərbaycan xalça sənətinin qorunması və inkişaf etdirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun hazırlanmasında yaxından iştirak etmişdir. Azərbaycan Xalça Muzeyinin “Bədii metal” kolleksiyasının üzərindəki ərəb-fars dillərində olan kitabələrin oxunmasında görkəmli alim Məşədixanım Nemətin böyük xidmətləri olmuşdur. Onun apardığı araşdırmalar nəticəsində muzeyin “Bədii metal” kolleksiyasının ən qədim nümunələrinin XVII əsrə aid olduğu üzə çıxarılmışdır. SCIENTISTS. Outstanding scientists — including leading scientists Rasim Afandiyev, Teymur Bunyadov, Hasan Guliyev, and Jafar Mujiri — have played a key role in the creation and development of our museum. They actively participated in the museum’s expeditions to enrich the collections, traveled to all regions of our country, and encouraged the populace to donate material examples to the museum. As a result of the indefatigable efforts and research of these scientists, the museum’s repository has a number of unique examples of carpet, embroidery, and jewelry that have been given a new life. Academicians Rasim Afandiyev and Teymur Bunyadov contributed greatly to the development of the Azerbaijani Carpet Museum. From the time the museum was founded, they were members of the museum’s acquisition committee, as well as members of the expert commission of the Ministry of Culture of the Republic of Azerbaijan, which has operated under the museum since 1992 to study cultural values; to determine historical, artistic, and scientific values; and to issue certificates for exports from the republic. They also actively participated in the scientific expeditions that were organized to enrich the museum’s collection. Both scientists were instrumental in obtaining historical, ethnographic, and artistic information about the collections. Teymur Bunyadov also engaged in the preparation of the Law of the Republic of Azerbaijan on the Protection and Development of the Azerbaijan Carpet-weaving Art. The prominent scientist Mashadikhanum Neymat contributed greatly to the study of Arabic-Persian inscriptions on samples from the Azerbaijan Carpet Museum’s Artistic Metalwork collection. As a result of her research, the museum discovered that the most ancient examples in its Artistic Metalwork collection date back to the 17th century. УЧЕНЫЕ. В организации и развитии Азербайджанского музея ковра со дня его основания видную роль играли также ведущие ученые нашей страны – такие, как Расим Эфендиев, Теймур Буньядов, Гасан Гулиев, Джафар Муджири и другие. Они активно участвовали в музейных экспедициях, путешествуя по регионам Азербайджана с целью пополнения музейных коллекций и агитируя население передавать в музей образцы материальной культуры. В результате их неутомимых научных исследований в фонде музея появились уникальные образцы ковров и ковровых изделий, вышивок и ювелирных произведений, причем многим экспонатам была дана вторая жизнь. Академики Расим Эфендиев и Теймур Буньядов долгое время, с момента основания музея, входили в состав его фондозакупочной комиссии, а также были членами функционирующей при музее с 1992 года экспертной комиссии Министерства культуры Азербайджанской Республики по изучению культурных ценностей, определению исторической, художественной и научной ценности и выдаче сертификатов на экспорт из страны. Оба этих ученых внесли значительный вклад в сбор историко-этнографических и художественных сведений об экспонатах коллекций музея. Теймур Буньядов также занимался разработкой Закона Азербайджанской Республики «Об охране и развитии искусства азербайджанского ковра». Видному ученому Мешадиханум Неймат принадлежит заслуга изучения арабо-персидских надписей на экспонатах из коллекции художественного металла Азербайджанского музея ковра. Ее исследования показали, что наиболее древние образцы экспонатов в этой коллекции относятся к XVII веку. 328 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

Rasim Əfəndiyev Teymur Bünyadov Məşədixanım Nemət

MƏŞHUR ŞƏXSİYYƏTLƏR / FAMOUS PERSONALITIES / ИЗВЕСТНЫЕ ЛИЦА Azərbaycan Xalça Muzeyində əməyi olan alimlərdən biri də Həsən Quliyev olmuşdur. O, uzun müddət muzeyin fond-satınalma komissiyasının üzvü, eləcə də muzeyin nəzdində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin mədəniyyət sərvətlərinin ekspertizasının keçirilməsi, tarixi, bədii, elmi dəyərinin müəyyənləşdirilməsi və respublikadan ixracı üçün şəhadətnamə verilməsi üzrə ekspert komissiyasının üzvü olmuşdur. Həsən Quliyev muzeyin kolleksiyalarının zənginləşdirilməsində iştirak etmiş və kolleksiyalar haqqında, xüsusilə “Bədii metal” kolleksiyasını tədqiq edərək tarixi-etnoqrafik məlumatlar vermişdir. Azərbaycan xalça sənətinin inkişafında, eləcə də Azərbaycan Xalça Muzeyinin formalaşmasında əməyi olan şəxsiyyətlərdən biri də, xalçaçı-rəssam Cəfər Müciridir. O, 1970-ci ildən ömrünün sonuna kimi muzeyin fond-satınalma komissiyasının üzvü olmuş və kolleksiyaların zənginləşdirilməsində iştirak etmişdir. Cəfər Müciri muzeyin xovlu, xovsuz xalça və xalça məmulatları kolleksiyalarını tədqiq edərək texniki xüsusiyyətləri haqqında dəyərli məlumatlar vermişdir. Azərbaycan Xalça Muzeyinin kolleksiyalarının toplanmasında əməyi olan alimlərdən biri də Nəcibə Abdullayeva olmuşdur. O, 1980-ci illərdə muzeyin fond-satınalma komissiyasının üzvü, daha sonra sədri vəzifələrində çalışaraq muzeyin kolleksiyalarının zənginləşdirilməsi üçün təşkil olunmuş elmi ekspedisiyalarda iştirak etmiş, yeni daxil olan tarixi xalçaların elmi pasportlarının tərtib edilməsində yaxından iştirak etmişdir. Azərbaycan Xalça Muzeyinin kolleksiyalarının toplanmasında aktiv köməklik göstərən mütəxəssislərdən biri də sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar incəsənət xadimi Kübra Əliyeva olmuşdur. Bir neçə il ərzində Lətif Kərimovla bərabər çalışaraq muzey üçün ilk eksponatların toplanılmasında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Müəllifi olduğu “Azərbaycanın xovsuz xalçaları” kitabındakı dəyərli məlumatlar muzeyin “Xovsuz xalçalar” kolleksiyasının elmi təsvirində istifadə olunmuşdur. Hasan Guliyev is another scientist who played an important role in the Azerbaijan Carpet Museum. For a long time after the foundation of the museum, he was a member of the museum’s acquisition committee, as well as a member of the expert commission of the Ministry of Culture of the Republic of Azerbaijan. Hasan Guliyev participated in enriching the collections, and he provided crucial historical-ethnographic information through his studies, particularly for the Artistic Metalwork collection. The carpet-artist Jafar Mujiri is one who enhanced both the development of Azerbaijan carpet weaving art and the formation of the Azerbaijan Carpet Museum. From 1970, he was a member of the museum’s acquisition committee to amass the collections. Through his studies of the museum’s collection of pile, flat woven, and carpet products, Jafar Mujiri provided valuable information about their technical properties. The scientist Najiba Abdullayeva devoted herself to building up the collection of the Azerbaijani Carpet Museum. In the 1980s, she was a member of the museum’s acquisition committee; she later worked as a chairman of the commisssion and participated in scientific expeditions to enrich the museum’s collections; and she compiled scientific passports for newly acquired historical carpets. One expert who was active in assembling the collections of the Azerbaijan Carpet Museum was Kubra Aliyeva, Doctor of Arts, professor, and Honored Art Worker of the Azerbaijan Republic. Working with Latif Karimov for several years, she played a significant role in collecting the museum’s first objects. Valuable information from her book Flat-Woven Carpets of Azerbaijan was adopted for the scientific descriptions within the museum’s Flat-Woven Carpets collection. Одним из ученых, способствующих изучению и пополнению коллекций Азербайджанского музея ковра, был Гасан Гулиев. В частности, он предоставил историко-этнографическую информацию по экспонатам из коллекции художественного металла. Гасан Гулиев с момента основания музея входил в состав его фондово- закупочной комиссии и функционирующей при музее с 1992 года экспертной комиссии Министерства культуры Азербайджанской Республики по изучению культурных ценностей, определению исторической, художественной и научной ценности и выдаче сертификатов на экспорт из страны. Художник-ковродел Джафар Муджири внес большой вклад как в развитие азербайджанского коврового искусства в целом, так и в формирование Азербайджанского музея ковра. Изучив коллекции ворсовых и безворсовых ковров, а также ковровых изделий музея, он дал ценную информацию об их технических свойствах. С 1970 года Джафар Муджири был членом фондово-закупочной комиссии музея и многое сделал для пополнения его коллекций. Наджиба Абдуллаева – ученый, принимавший активное участие в сборе коллекций Азербайджанского музея ковра. В 1980-х годах она была членом фондово-закупочной комиссии музея. Позднее стала ее председателем и участвовала в научных экспедициях, организованных с целью пополнения коллекций музея. Принимала активное участие в составлении научных паспортов для вновь приобретенных экспонатов – старинных ковров. Доктор искусствоведения, профессор, заслуженный деятель искусств Азербайджана Кюбра Алиева, в течение нескольких лет работавшая с Лятифом Керимовым, сыграла важную роль в сборе первых экспонатов для музея как эксперт. Информация из ее научного труда «Безворсовые ковры Азербайджана» использована в научной документации коллекции музея «Безворсовые ковры». 330 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

Həsən Quliyev Cəfər Müciri Nəcibə Abdullayeva Kübra Əliyeva

RƏSMİ SƏNƏDLƏR / OFFICIAL DOCUMENTS / ОФИЦИАЛЬНЫЕ ДОКУМЕНТЫ 332 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

RƏSMİ SƏNƏDLƏR / OFFICIAL DOCUMENTS / ОФИЦИАЛЬНЫЕ ДОКУМЕНТЫ RƏSMİ SƏNƏDLƏR OFFICIAL DOCUMENTS ОФИЦИАЛЬНЫЕ ДОКУМЕНТЫ AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 333

RƏSMİ SƏNƏDLƏR / OFFICIAL DOCUMENTS / ОФИЦИАЛЬНЫЕ ДОКУМЕНТЫ Tarix boyu yaradılmış milli-mənəvi dəyərlərimizə, o cümlədən, onların qorunub saxlandığı muzeylərə daim dövlət qayğısı olmuşdur. Hələ XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda bir çox amillərin təsiri ilə muzeylərin yaradılması zərurətə çevrildi. Onların arasında − bizim xalqın qədim tarixə malik olması və geniş mədəni- maarifçilik təcrübəsinin mövcudluğu, maddi və mənəvi mədəniyyət nümunələrinin zənginliyi, onlara olan maraq, həmçinin bu cür məmulatların xaricə daşınmasının qarşısı alınmasının vacibliyini göstərmək olar. Həmin dövrdə bir neçə müxtəlif profilli muzeylər fəaliyyətə başlamışdır. Lakin milli irsimizin ən qiymətli hissəsi sayılan xalça sənətinə həsr edilən və dünyada ilk xalça muzeyi olan Azərbaycan Xalça Muzeyi (Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi) Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 13 mart 1967-ci il tarixli 130 nömrəli Sərəncamına əsasən yaradılmışdır. Our national and moral values, created throughout history, as well as the museums where those values are preserved, have always been a state concern. In the late 19th and early 20th centuries, it became vital to create museums in our country, owing to such factors as our ancient history, extensive cultural enlightenment, a wealth of historical and cultural specimens, the people’s great interest in examples of material and spiritual culture, and the importance of preventing their transportation abroad. At that time, the government created several museums devoted to various fields. However, the Azerbaijan Carpet Museum (the State Museum of Azerbaijan Carpet and Folk-Applied Arts), dedicated to carpet art, is considered to be the most valuable part of our national heritage and the first museum in the world that was established under Decree No. 130, March 13, 1967, by the Council of Ministers of the Azerbaijan SSR. Наше государство неизменно уделяет особое внимание национальным духовным и материальным ценностям, в том числе музеям, где они хранятся. Еще в конце XIX – начале XX века в Азербайджане назрела необходимость создания музеев, вызванная целым рядом факторов. Среди них – наличие у нашего народа древней истории и культурно- просветительского опыта, богатство памятников материальной и духовной культуры и интерес к ним населения, а также важность предотвращения вывоза такого рода ценностей за рубеж. В этот период начали функционировать несколько музеев различного профиля. Азербайджанский музей ковра, посвященный тому виду искусства, который считается наиболее ценной частью нашего национального наследия, и ставший первым в мире музеем подобного профиля, был создан несколько позже – согласно распоряжению Совета министров Азербайджанской ССР № 130 от 13 марта 1967 года. Тогда он носил название Государственного музея азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства. 334 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

RƏSMİ SƏNƏDLƏR / OFFICIAL DOCUMENTS / ОФИЦИАЛЬНЫЕ ДОКУМЕНТЫ Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 29 noyabr 1972-ci il tarixli 405 nömrəli Sərəncamı ilə Azərbaycan xalq tətbiqi sənətinin inkişafı və təbliği, eləcə də Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi fondunun zənginləşdirilməsi məqsədi ilə eksponatların əldə edilməsi üçün illik vəsait 80000 rubladək artırılmışdır. The government raised its 335 annual expenditure to 80000 rubles for the purpose of developing Azerbaijani folk and applied art, as well as for replenishing the collection of the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk Applied Arts, as a result of Decree No. 405, November 29, 1972, by the Council of Ministers of the Azerbaijan SSR. Распоряжением Совета министров Азербайджанской ССР за № 405 от 29 ноября 1972 года Министерству финансов республики предписывалось, в целях развития и пропаганды азербайджанского народно-прикладного искусства довести сумму ассигнований, выделяемых ежегодно Министерству культуры республики на приобретение экспонатов для Государственного музея азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства, до 80000 рублей. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

RƏSMİ SƏNƏDLƏR / OFFICIAL DOCUMENTS / ОФИЦИАЛЬНЫЕ ДОКУМЕНТЫ Azərbaycan SSR Mədəniyyət nazirinin 26 sentyabr 1985-ci il tarixli 502 nömrəli əmri ilə Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin Şuşa filialı yaradılmışdır. The Shusha Branch of the State Museum of Azerbaijan Carpet and Folk- Applied Arts was established per Order No. 502, September 26, 1985, by the Minister of Culture of Azerbaijan SSR. Приказом министра культуры Азербайджанской ССР № 502 от 26 сентября 1985 года был открыт Шушинский филиал Государственного музея азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства. 336 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

RƏSMİ SƏNƏDLƏR / OFFICIAL DOCUMENTS / ОФИЦИАЛЬНЫЕ ДОКУМЕНТЫ Azərbaycan Xalça Muzeyi 25 il ərzində İçərişəhərdə yerləşən XIX əsrin sonuna aid Cümə məscidində fəaliyyət göstərdikdən sonra Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirliyinin 25 sentyabr 1991-ci il tarixli 330 nömrəli Əmri ilə 1992-ci ildə V.İ.Lenin Mərkəzi Muzeyinin Bakı filialının binasına köçürülmüşdür. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 18 oktyabr 1991-ci il tarixli 344 nömrəli Qərarı əsasında Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət nazirinin 19 sentyabr 1992-ci il 209 nömrəli Əmri ilə əllə toxunan xalça və xalq-tətbiqi sənəti məmulatlarının xaricə qeyri-qanuni aparılmasının qarşısının alınması üçün Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin nəzdində ekspert komissiyası yaradılmışdır. The Azerbaijan Carpet Museum operated in the late 19th-century monument Juma Mosque in Icherisheher for 25 years, but moved in 1992 to the building of the Baku branch of V.I. Lenin Central Museum per Order No. 330, September 25, 1991, by the Ministry of Culture of the Azerbaijan SSR. In order to prevent the illegal trasportation of handmade carpets and folk-applied art items abroad, an expert commission was established under the State Museum of Azerbaijan Carpet and Folk-Applied Arts as a result of Order No. 209, September 19, 1992, by the Minister of Culture of the Republic of Azerbaijan, based on Decision No. 344, October 18, 1991, by the Cabinet of Ministers of the Republic of Azerbaijan. В 1992 году Государственный музей 337 азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства, 25 лет располагавшийся в Джума-мечети архитектурном памятнике XIX века в Ичеришехер, во исполнение приказа Министерства культуры республики № 330 от 25 сентября 1991 года, переехал в здание бакинского филиала Центрального музея В.И.Ленина. Для предотвращения незаконного вывоза за рубеж ковров ручной работы и изделий народно- прикладного искусства при Государственном музее азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства, согласно приказу Министерства культуры республики № 209 от 19 сентября 1992 года на основании решения Кабинета министров Азербайджанской Республики № 344 от 18 октября 1991 года, была создана экспертная комиссия. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

RƏSMİ SƏNƏDLƏR / OFFICIAL DOCUMENTS / ОФИЦИАЛЬНЫЕ ДОКУМЕНТЫ Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 6 oktyabr 1993-cü il tarixli 534 nömrəli qərarına əsasən Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirinin 19 noyabr 1993-cü il tarixli 262 nömrəli əmri ilə Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin yaradılmasının əsas təşəbbüskarı, Azərbaycan xalçaçılıq elminin banisi, görkəmli alim və xalçaçı-rəssam Lətif Kərimovun xatirəsinin əbədiləşdirilməsi məqsədi ilə muzeyə onun adı verilmişdir. Under Order No. 262, November 19, 1993, by the Minister of Culture of the Republic of Azerbaijan, based on Decree No. 534, October 6, 1993, by the Cabinet of Ministers of the Republic of Azerbaijan, the museum was named after Latif Karimov — an initiator of the the State Museum of Azerbaijan Carpet and Folk-Applied Arts, the founder of the science of Azerbaijan Carpet Art, a prominent scientist and a renowned carpet artist — in order to perpetuate his memory. В целях увековечения памяти главного инициатора создания Государственного музея азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства, основоположника азербайджанского ковроведения, выдающегося ученого и художника по ковру Лятифа Керимова, приказом Министерства культуры республики № 262 от 19 ноября 1993 года на основании решения Кабинета министров Азербайджанской Республики № 534 от 6 октября 1993 года музею было присвоено его имя. 338 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

RƏSMİ SƏNƏDLƏR / OFFICIAL DOCUMENTS / ОФИЦИАЛЬНЫЕ ДОКУМЕНТЫ Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycanda muzey işinin yaxşılaşdırılması” haqqında 6 mart 2007-ci il tarixli 2013 nömrəli Sərəncamı muzey işinə dövlət qayğısının daha bir təzahürüdür. Sərəncamda qeyd olunur: “Azərbaycanda muzey işinin yaxşılaşdırılmasının ölkəmizin mənəvi həyatının inkişafı baxımından əhəmiyyətini və perspektivlərini nəzərə alaraq, elmi və mədəni sərvətlərdən hərtərəfli istifadə imkanlarını genişləndirmək məqsədi ilə qərara alıram: 1. Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti ilə birlikdə Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin yeni binasının tikilməsi üçün Bakı şəhərində müvafiq sahənin ayrılması və tikinti-quraşdırma işlərinin aparılması ilə bağlı təkliflərini bir ay müddətində Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin”. Decree № 2013, March 6, 2007, by the President of 339 the Republic of Azerbaijan entitled Improving Museum Work in Azerbaijan, further manifests the state’s care for the museum. The Decree states: In order to extend the full range of scientific and cultural resources, taking into account the importance and prospects of improving museum work in Azerbaijan in terms of the development of the spiritual life in our country, I take the following decision: 1. The Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan, together with the Baku City Executive Power, shall submit proposals to the President of the Republic of Azerbaijan within one month on the allocation of the relevant area and construction of a new building of the State Museum of Azerbaijan Carpet and Folk-Applied Arts in Baku. Еще одним проявлением заботы государства о музее стало распоряжение Президента Ильхама Алиева № 2013 от 6 марта 2007 года «Об улучшении музейного дела в Азербайджане», где говорится, в частности, следующее: «Учитывая значение и перспективы улучшения музейного дела в Азербайджане с точки зрения развития духовной жизни нашей страны, в целях расширения возможностей всестороннего использования научных и культурных ценностей, постановляю: 1. Министерству культуры и туризма Азербайджанской Республики совместно с Исполнительной властью города Баку в месячный срок представить Президенту Азербайджанской Республики предложения, связанные с выделением соответствующего участка в городе Баку под строительство нового здания Государственного музея азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства и проведением строительно-монтажных работ». AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

RƏSMİ SƏNƏDLƏR / OFFICIAL DOCUMENTS / ОФИЦИАЛЬНЫЕ ДОКУМЕНТЫ Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan Xalça Muzeyinin yeni binasının maddi-texniki təminatı” haqqında 29 dekabr 2013-cü il tarixli 210 nömrəli Sərəncamına əsasən Azərbaycan Xalça Muzeyinin yeni binasının ekspozisiya sahəsinin bədii tərtibatı, habelə müasir texniki avadanlıqla təchiz edilməsi üçün Azərbaycan Respublikasının 2013-cü il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Ehtiyat Fondundan Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə 2 milyon manat ayrılmışdır. Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm nazirinin 7 fevral 2014-cü il tarixli 61 nömrəli əmri ilə Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi yeni inşa edilmiş binasına köçürülmüşdür. According to Decree No. 210, December 29, 2013, by the President of the Republic of Azerbaijan entitled Material and Technical Support for the New Building of the Azerbaijan Carpet Museum, 2 million manat was allocated to the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan from the Reserve Fund of the President of the Republic of Azerbaijan, which was envisaged in the state budget of the Republic of Azerbaijan for 2013, for the artistic design of the exposition area of the new building of the Azerbaijan Carpet Museum, as well as the provision of modern technical equipment. The State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk Applied Arts moved to a new building per Order No. 61, February 7, 2014, by the Minister of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan. Согласно распоряжению Президента Азербайджанской Республики № 210 от 29 декабря 2013 года «О материально-техническом обеспечении нового здания Азербайджанского музея ковра», для художественного оформления, а также оснащения современным техническим оборудованием экспозиционной части нового здания Азербайджанского музея ковра Министерству культуры и туризма Азербайджана было выделено 2 млн манатов из предусмотренного в госбюджете страны на 2013 год Резервного фонда Президента Азербайджанской Республики. В соответствии с приказом Министерства культуры и туризма Азербайджанской Республики № 61 от 7 февраля 2014 года Государственный музей азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства переехал в возведенное для него новое здание. 340 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

RƏSMİ SƏNƏDLƏR / OFFICIAL DOCUMENTS / ОФИЦИАЛЬНЫЕ ДОКУМЕНТЫ Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 3 aprel 2014-cü il tarixli 93 nömrəli qərarı ilə Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi “Azərbaycan Xalça Muzeyi” adlandırılmışdır. The State Museum of Azerbaijani 341 Carpet and Folk Applied Arts was renamed the Azerbaijan Carpet Museum according to Decision No. 93, April 3, 2014, by the Cabinet of Ministers of the Republic of Azerbaijan. Решением Кабинета министров Азербайджанской Республики № 93 от 3 апреля 2014 года Государственный музей азербайджанского ковра и народно- прикладного искусства был переименован в Азербайджанский музей ковра. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ 342 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR INTERNATIONAL RELATIONS МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 343

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ ELMİ SİMPOZİUMLAR. Yarandığı ilk gündən Azərbaycan Xalça Muzeyi maddi və qeyri-maddi mədəni irsimiz olan xalçaçılığın öyrənilməsinə böyük diqqət ayırır. Mühüm elmi mərkəz kimi, muzey müntəzəm olaraq müxtəlif ölkələrin alim, rəssam və kolleksiyaçılarını bir araya gətirən beynəlxalq konfranslar keçirir. Bu istiqamətdə atılan ilk belə addımlardan biri muzeyin Bakıda Şərq Xalça Sənəti üzrə Beynəlxalq simpoziumların təşkilində iştirakı olmuşdu. İlk iki simpozium ötən əsrin 80-ci illərində, Azərbaycan S­ SRİ- nin tərkib hissəsi olduğu vaxtlarda təşkil edilmişdi. Azərbaycan xalçasının dünyada tanıdılmasında muzeyin aktiv beynəlxalq sərgi fəaliyyəti ilə yanaşı, bu simpoziumlar da mühüm rol oynadı. Simpoziumlar SSRİ-nin YUNESKO-nun mədəni tədbirlərində iştirakı çərçivəsində, YUNESKO Katibliyinin dəstəyi ilə Azərbaycan SSR hökuməti, Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Memarlıq və İncəsənət İnstitutu tərəfindən təşkil olunmuşdu. SCIENTIFIC SYMPOSIA. Ever since its opening day, the Azerbaijan Carpet Museum has paid great attention to studying the tangible and intangible cultural heritage of carpet weaving. As a major scientific centre, the museum regularly conducts international conferences that unite scholars, art designers, and collectors from different countries. One of its first steps in this direction was conducting international symposia on the art of Oriental carpets in Baku. The first two symposia were held in the 1980s, when Azerbaijan was a part of the USSR. These symposia, along with the museum’s intensive exhibition activity abroad, made a significant contribution to popularizing the art of Azerbaijani carpet. The symposia were organized by the government of the Azerbaijan SSR, the Ministry of Culture of the Azerbaijan SSR, and the Institute of Architecture and Arts of the Academy of Sciences of the Azerbaijan SSR, with the assistance of the UNESCO Secretariat, within the framework of the participation of the USSR in cultural activities of UNESCO. НАУЧНЫЕ ФОРУМЫ. С первых дней своего существования Азербайджанский музей ковра уделял огромное внимание изучению материального и нематериального культурного наследия, связанного с ковроделием. Являясь крупным научным центром, музей регулярно проводит международные конференции, которые объединяют ученых, художников и коллекционеров из разных стран. Одним из первых шагов в этом направлении стало участие музея в подготовке в Баку международных симпозиумов по искусству восточного ковра. Первые два симпозиума прошли в 80-х годах прошлого века, когда Азербайджан был частью СССР. Эти симпозиумы, наряду с активной зарубежной выставочной деятельностью музея, внесли значительный вклад в популяризацию искусства азербайджанского ковра на международной арене. Данные симпозиумы были организованы правительством Азербайджанской ССР, Министерством культуры Азербайджанской ССР и Институтом архитектуры и искусства Академии наук Азербайджанской ССР при содействии Секретариата ЮНЕСКО в рамках участия СССР в культурных мероприятиях ЮНЕСКО. 344 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ Şərq Xalça Sənəti üzrə I Beynəlxalq Simpozium 1983-cü ilin 5–11 sentyabr tarixlərində Bakıda keçirilmişdi. M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında keçirilən simpoziumda Bakı, Moskva, Leninqrad (indiki Sankt-Peterburq), SSRİ-nin tərkibinə daxil olan müttəfiq respublikalar və 18 xarici dövlətdən (Əfqanıstan, Belçika, Bolqarıstan, Böyük Britaniya, Macarıstan, Vyetnam, ADR, AFR, İran, İtaliya, Monqolustan, Polşa, ABŞ, Tailand, Türkiyə, Fransa, Çexoslovakiya, İsveçrə) olan tanınmış alim, rəssam, kolleksiyaçı, muzey mütəxəssisləri və jurnalistlər iştirak etmişdi. Simpozium 58 xarici qonaq daxil olmaqla, 170 nəfər iştirakçı qəbul etmişdi. Onların arasında YUNESKO-nun baş direktoru Amadu-Mahtar Mbounun rəhbərlik etdiyi YUNESKO nümayəndə heyəti də var idi. Xarici məruzəçilər arasında Riçard Rayt, Karol Qamboş, Taher Sabahi, Alberto Boralevi, Necat Diyarbəkirli və digər tanınmış şəxslər var idi. Simpoziumda həmçinin, Şərq Xalçaları üzrə Beynəlxalq Konfransın (ICOC) baş katibi, qədim xalça və toxuculuğa həsr edilmiş “HALI” jurnalının baş redaktoru Robert Pinner də iştirak etmişdi. Simpoziumun mövzusu “Şərq xalça sənətinin inkişaf genezisi və onun müasir həyatda rolu” adlanırdı. Proqramı isə üç hissədən ibarət idi: “Azərbaycan xalça sənəti”, “Şərq xalça sənəti” və “Şərq miniatür sənəti”. The 1st International Symposium on the Art of Oriental Carpets took place in Baku, September 5–11, 1983. Held at the Azerbaijani State Philharmonic Hall named after M. Magomayev, the symposium brought together well- known scholars, artists, collectors, museum specialists, and journalists from Baku, Moscow, Leningrad (now St. Petersburg), and the Soviet republics, as well as from 18 foreign countries (Afghanistan, Belgium, Bulgaria, United Kingdom, Hungary, Vietnam, East and West Germany, Iran, Italy, Mongolia, Poland, USA, Thailand, Turkey, France, Czechoslovakia, Switzerland). The symposium attracted 170 participants, including 58 foreign guests. Among them was a UNESCO delegation headed by the UNESCO Director-General Amadou-Mahtar M`Bow. The group of foreign speakers included well-known scholars, including Richard Wright, Carol Gambosh, Taher Sabahi, Alberto Boralevi, and Nejat Diyarbekirli. Robert Pinner, the Secretary-General of the International Conference on Oriental Carpets (ICOC) and the editor-in-chief of the HALI magazine on antique carpets and textiles, also attended. The theme of the symposium was The Genesis of the Development of Oriental Carpet Art and Its Place in Modernity. The symposium had three sections: The Art of Azerbaijani Carpet; The Art of Oriental Carpets; The Art of Oriental Miniatures. 5–11 сентября 1983 года в Баку прошел I Международный симпозиум по искусству восточного ковра. В работе симпозиума, проходившего в Азербайджанской государственной филармонии им.М.Магомаева, приняли участие известные ученые, художники, коллекционеры, музейные работники и журналисты из Баку, Москвы, Ленинграда, союзных республик СССР, а также 18 зарубежных стран (Афганистан, Бельгия, Болгария, Великобритания, Венгрия, Вьетнам, ГДР, Иран, Италия, Монголия, Польша, США, Таиланд, Турция, Франция, ФРГ, Чехословакия, Швейцария). Симпозиум собрал 170 участников, включая 58 зарубежных гостей. Среди них была делегация ЮНЕСКО во главе с Генеральным директором ЮНЕСКО Амаду-Махтар М'боу. Среди зарубежных докладчиков были такие известные ученые, как Ричард Райт, Кароль Гамбош, Тахер Сабахи, Альберто Боралеви, Неджат Дийарбекирли и др. В симпозиуме также участвовал генеральный секретарь Международной конференции по восточным коврам (ICOC) и главный редактор международного журнала «HALI», посвященного старинным коврам и текстилю, Роберт Пиннер. Тема симпозиума была сформулирована как «Генезис развития коврового искусства народов Востока и его место в современности». Работа симпозиума проходила по трем секциям: «Искусство азербайджанского ковра», «Искусство восточного ковра» и «Искусство восточной миниатюры». AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 345

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ Tədbir çərçivəsində Bakıda bir neçə böyük sərgi açılmışdı: Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyində “Azərbaycanın süjetli xalçaları”, Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyasında “Azərbaycan xalçaları”, Azərbaycan SSR Əlyazmalar Fondunda “Azərbaycan miniatürləri və qədimi əlyazmaları”, İçərişəhər ərazisində yerləşən Aşura (Ləzgi) məscidinin binasında “Azərbaycan mis məmulatları və tikmələri”; Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu nəzdindəki Arxeoloji Fondda “Azərbaycanın xovsuz xalçaları”, Azərbaycan Dövlət Tarix Muzeyində “Azərbaycan milli geyimləri və zərgərlik məmulatları”, R.Mustafayev adına Dövlət İncəsənət Muzeyində “Azərbaycan təsviri sənəti”. Simpozium başa çatdıqdan sonra Moskvada SSRİ Rəssamlar İttifaqının binasında “Azərbaycan xalçaçılıq sənəti” adlı yekun sərgi baş tutdu. Bu sərgidə Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin kolleksiyasından və “Azərxalça” İstehsalat Birliyində toxunan xalçalar nümayiş olunmuşdu. Simpozium üçün Azərbaycan təsviri və xalq tətbiqi sənətinə həsr olunmuş çoxlu sayda ədəbiyyat hazırlanmışdı. Bunların arasında Azərbaycan Xalq rəssamı Lətif Kərimovun “Azərbaycan xalçası” adlı monoqrafiyasının ikinci və üçüncü cildləri də var idi. Within the framework of the event, several large exhibitions were organized in Baku: Azerbaijani Pictorial Carpets at the State Museum of the Azerbaijani Carpet and Folk-Applied Art; Azerbaijani Carpets at the Azerbaijani State Art Gallery; Miniatures and Ancient Manuscripts of Azerbaijan at the Manuscripts Archive of Azerbaijan SSR; Copperware and Embroidery of Azerbaijan at the building of the Ashura (Lezgi) Mosque in Icherisheher; Flat-woven Rugs of Azerbaijan at the Archaeological Centre of the Institute of Archaeology and Ethnography; Traditional Costumes and Jewellery of Azerbaijan at the National Museum of History of Azerbaijan; and Fine Arts of Azerbaijan at the State Museum of Arts named after R.Mustafayev. After the symposium was over, the final exhibition, The Carpet Art of Azerbaijan, was held at the exhibition hall of the USSR Artists’ Union in Moscow. The exhibition presented the collection from the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk-Applied Arts, along with handmade carpets from the Azerkhalcha Production Association. A large number of publications devoted to the fine and folk-applied arts of Azerbaijan were published for the symposium, including the second and third volumes of Azerbaijani Carpet by the People’s Artist of Azerbaijan, Latif Karimov. В рамках мероприятия в Баку были организованы несколько крупных выставок: «Сюжетные ковры Азербайджана» в Государственном музее азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства; «Ковры Азербайджана» в Государственной картинной галерее Азербайджана; «Азербайджанские миниатюры и древние рукописи» в Рукописном фонде Азербайджанской ССР; «Медные изделия и вышивка Азербайджана» в здании мечети Ашура (Лезгинская мечеть) в Ичеришехер; «Безворсовые ковры Азербайджана» в Археологическом центре при Институте археологии и этнографии; «Национальная одежда и ювелирные изделия Азербайджана» в Государственном музее истории Азербайджана; «Изобразительное искусство Азербайджана» в Государственном музее искусств им.Р.Мустафаева. После завершения симпозиума в выставочном зале Союза художников СССР в Москве состоялась заключительная выставка «Ковровое искусство Азербайджана». На ней были представлены ковры из коллекции Государственного музея азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства и продукция производственного объединения «Азерхалча». К симпозиуму было подготовлено большое количество литературы, посвященной изобразительному и народно-прикладному искусству Азербайджана. Среди них – второй и третий тома монографии народного художника Азербайджана Л.Керимова «Азербайджанский ковер». 346 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА



BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ Azərbaycan xalçasına həsr olunmuş Şərq Xalça Sənəti üzrə II Beynəlxalq Simpozium 1988-ci il 22–28 may tarixlərində keçirilmişdi. Simpozium Azərbaycan xalçalarının növləri və hazırlanma texnologiyası, bədii kompozisiya və naxışların simvolizmi, Azərbaycan xalçalarının digər ölkələrin xalçaları ilə qarşılıqlı əlaqəsi, xarici toplularda Azərbaycan xalçaları kimi mövzuları əhatə edirdi. M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında keçirilən simpoziumun sessiyalarında 9 xarici ölkədən (Avstriya, Böyük Britaniya, Macarıstan, İtaliya, ABŞ, Türkiyə, AFR, Fransa, İsveçrə) dəvət olunmuş 35 qonaq da daxil olmaqla 150 nəfər iştirak etmişdi. Simpozium çərçivəsində Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyasında “Quba-Şirvan xalçaları”; Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyində “Azərbaycan zərgərlik sənəti”; Miniatür Sənəti Mərkəzində “Azərbaycan bədii tikmələri”adlı sərgilər keçirilmişdi. The 2nd International Symposium on the Art of Oriental Carpets Devoted to the Azerbaijani Carpet was held on May 22–28, 1988. The symposium covered such issues as types of Azerbaijani carpets and the technology of carpet making; designs and the symbolism of motifs; the interrelationship between Azerbaijani carpets and carpets from other countries, and Azerbaijani carpets in foreign collections. One hundred and fifty participants attended the symposium sessions held at the Azerbaijani State Philharmonic Hall named after M.Magomayev, including thirty-five foreign guests and speakers from nine countries (Austria, United Kingdom, Hungary, Italy, USA, Turkey, West Germany, France, and Switzerland). Related exhibitions complemented the symposium: Carpets of the Guba-Shirvan Area at the Azerbaijani State Art Gallery; Azerbaijani Art of Jewellery at the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk-Applied Arts; and Traditional Embroidery of Azerbaijan at the Centre for Miniature Art. II Международный симпозиум по искусству восточного ковра, посвященный азербайджанскому ковру, состоялся 22–28 мая 1988 года. Тема симпозиума охватывала такие вопросы, как типы азербайджанского ковра и технология его изготовления, художественная композиция и символика узоров, взаимосвязь азербайджанских ковров с ковровым искусством других стран, азербайджанские ковры в зарубежных собраниях. В сессиях симпозиума, проходивших в Азербайджанской государственной филармонии им.М.Магомаева, приняло участие 150 человек, включая 35 зарубежных гостей и докладчиков из 9 стран (Австрия, Великобритания, Венгрия, Италия, США, Турция, ФРГ, Франция, Швейцария). Работу симпозиума дополнили выставки: «Ковры Губа-Ширванской зоны» в Государственной картинной галерее Азербайджана; «Ювелирное искусство Азербайджана» в Государственном музее азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства; «Художественная вышивка Азербайджана» в Центре миниатюры. 348 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА