carpet museum 50

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ 1991-ci ildə Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra L.Kərimov adına Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi Azərbaycan xalça sənəti üzrə növbəti beynəlxalq simpoziumları keçirməyə başladı. Simpoziumlar Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası və L.Kərimov adına Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi tərəfindən təşkil olunurdu. Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti üzrə III Beynəlxalq Simpozium Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin göstərişi ilə 2003-cü ilin 19–21 may tarixlərində keçirildi. İclaslar L.Kərimov adına Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin həmin dövrdə yerləşdiyi Muzey Mərkəzinin binasında keçirilmişdi. Simpoziumda Böyük Britaniya, İran, Rusiya, ABŞ, Türkiyə, Almaniya və Estoniyadan olan 11 məruzəçi iştirak etmişdi. Azərbaycan Xalça Sənəti üzrə IV Beynəlxalq Simpozium Lətif Kərimovun xatirəsinə – onun 100 illik yubileyinə həsr edilmişdi. Bu tədbir 2007-ci ilin 14 fevral tarixində Parisdə, YUNESKO-nun Baş Qərargahında keçirilmişdi. Burada 9 ölkədən dəvət olunmuş 14 məruzəçi iştirak etmişdi. Simpozium çərçivəsində YUNESKO-nun Baş Qərargahının sərgi zalında muzeyimizin kolleksiyasından Lətif Kərimovun müəllifi olduğu xalçalar və eskizlərdən ibarət sərgi keçirildi. Simpozium üçün L.Kərimov adına Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi tərəfindən “Lətif Kərimov fenomeni” kitabı və IV Beynəlxalq Simpoziumunun “Azərbaycan xalçası” adlı məruzələr toplusu çap edilmişdi. After Azerbaijan gained its independence in 1991, the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk-Applied Arts named after L.Karimov initiated the next international symposiums on the art of Azerbaijani carpets. The symposiums were organized by the Ministry of Culture of the Republic of Azerbaijan, the National Academy of Sciences of Azerbaijan, and the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk-Applied Arts named after L.Karimov. The 3rd International Symposium on Azerbaijani Carpet and Folk-Applied Art was held on May 19–21, 2003 on the instruction of the President of the Republic of Azerbaijan, Heydar Aliyev. The meetings took place at the Museum Centre, the location of the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk- Applied Arts at that time. Eleven foreign speakers from the United Kingdom, Iran, Russia, USA, Turkey, Germany, and Estonia took part in the symposium. The 4th International Symposium on the Art of Azerbaijani Carpets was dedicated to the 100th anniversary of Latif Karimov as a tribute to his memory. The symposium was held on February 14, 2007, at UNESCO Headquarters in Paris. Fourteen speakers from nine countries attended. On the eve of the symposium, the exhibition of Latif Karimov’s carpets and sketches from the collection of the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk Applied Arts named after L.Karimov was held at the Exhibition Hall of UNESCO Headquarters. For the symposium, the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk-Applied Arts named after L.Karimov published the books Genius of Latif Karimov and Azerbaijan Carpet, consisting of papers of the 4th International Symposium. После обретения Азербайджаном независимости в 1991 году Государственный музей азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства им. Л.Керимова стал инициатором продолжения проведения международных конференций по искусству азербайджанского ковра. Симпозиумы были организованы Министерством культуры Азербайджанской Республики, Национальной академией наук Азербайджана и Государственным музеем азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства им. Л.Керимова. III Международный симпозиум «Азербайджанский ковер и народно-прикладное искусство», проведенный по указу президента Азербайджана Гейдара Алиева, состоялся 19–21 мая 2003 года. Заседания прошли в Музейном центре, где в то время располагался Государственный музей азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства им. Л.Керимова. В симпозиуме приняли участие 11 зарубежных докладчиков из Великобритании, Ирана, России, США, Турции, ФРГ, Эстонии. IV Международный симпозиум по искусству азербайджанского ковра стал данью памяти Лятифа Керимова и был посвящен 100-летию со дня рождения художника. Симпозиум прошел 14 февраля 2007 года в штаб-квартире ЮНЕСКО в Париже. В мероприятии приняли участие 14 докладчиков из 9 стран. Накануне симпозиума в выставочном салоне штаб-квартиры ЮНЕСКО состоялось открытие выставки ковров и эскизов Лятифа Керимова из коллекции Государственного музея ковра и народно-прикладного искусства им. Л.Керимова. К симпозиуму Государственным музеем ковра и народно-прикладного искусства имени Л.Керимова были изданы книга «Феномен Лятифа Керимова» и Материалы IV Международного симпозиума «Азербайджанский ковер». AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 349

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyevin sərən- camına əsasən 2017-ci ilin 17-21 oktyabr tarixlərində Şərq Xalçaları üzrə Beynəlxalq Konfransın (ICOC) iştirakı və 1978-ci ildən dərc edilən“HALI” jurnalının dəstəyi ilə Azərbaycan Xalçası üzrə V Beynəlxalq Simpozium keçirilmişdir. Simpoziumda 20-dən çox ölkəni təmsil edən xalça sənəti üzrə aparıcı mütəxəssislər iştirak etmişlər. Burada müzakirə edilən əsas məsələlərdən biri Azərbaycan xalçasının dünya muzeylərində və dünya tekstil bazarında səhv atribusiyası və bu problemin həlli yol- ları idi. Simpozium çərçivəsində Azərbaycan Xalça Muzeyində “Müasir incəsənət xalçalarda” və “Uçan xalça” sərgiləri (kurator – Azərbaycan Xalça Muzeyinin direktoru Şirin Məlikova). Following the order of the President of Azerbaijan Ilham Aliyev, on October 17–21, 2017, the 5th International Symposium on Azer- baijani Carpets under the topic Traditions and Innovations was held at the Azerbaijan Carpet Museum. The symposium was organized within the participation of Academic Committee of the International Conference on Oriental Carpets (ICOC) and support of HALI maga- zine published since 1978. Leading experts on carpet art, representing more than twenty countries, attended the event. The incorrect attri- bution of Azerbaijani carpet in world museums and the global textile market, as well as steps towards addressing the problem, were among the discussed issues. The exhibition projects Contemporary Art in Carpets and Flying Car- pet, curated by Dr Shirin Melikova, Director of the Azerbaijan Carpet Museum, were displayed at the museum as part of the symposium. 17 – 21 октября 2017 года в Азербайджанском музее ковра прошел V Международный симпозиум по азербайджанскому ковру на тему «Традиции и инновации», организованный по распоряжению президента Азербайджана Ильхама Алиева при участии Академического совета «Международной конференции по восточным коврам» (ICOC) и поддержке издаваемого с 1978 года журнала «Halı». В симпозиуме приняли участие ведущие специалисты по искусству ковра, представляющие более 20 стран. В числе вопросов, которые обсудили специалисты на симпозиуме, была, в частности, неправильная атрибуция азербайджанского ковра в музеях мира и на мировом рынке текстиля, а также пути решения этой проблемы. В рамках симпозиума в Азербайджанском музее ковра были представлены выставочные проекты «Современное искусство в коврах» и «Ковер-самолет», куратором которых являлась директор Азербайджанского музея ковра Ширин Меликова. 350 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ “Müasir incəsənət xalçalarda” adlı layihə müasir Azərbaycan incəsənətini uğurla xaricdə, xüsusilə Venesiya bi- yennalesində təmsil etmiş dörd məşhur rəssam – Faiq Əhməd, Fərid Rəsul, CHİNGİZ və Butunay Haqverdiyevin beş əsərindən ibarət idi. “Uçan xalça” sərgisi Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Azərbaycan Xalça Muzeyi, Azərbay- can Dövlət Rəssamlıq Akademiyasının Vyana Tətbiqi İncəsənət Universiteti ilə əməkdaşlığı çərçivəsində, Avstriyada Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin və Vyana Tətbiqi İncəsənət Universitetinin maliyyə dəstəyi ilə təşkil olunmuşdur. Sərgi “Crossing” (“Kəsişmə nöqtəsi”) layihəsinin yekun hissəsi olaraq, Azərbaycan və Avstriyanın müasir incəsənəti arasındakı əlaqəni əks etdirmək məqsədi daşıyırdı. The project Contemporary Art in Carpets showcased five works by four famous artists – Faig Ahmed, Farid Rasulov, CHINGIZ, and Butunay Hagverdiyev, who successfully represented contemporary art of Azerbaijan abroad, in particu- lar, took part in the famous Venice Biennale. The exhibition Flying Carpet was organized by the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan, the Azerbaijan Carpet Museum, and the Azerbaijan State Academy of Arts in collaboration and financial support of the University of Applied Arts Vienna and the Azerbaijan Cultural Center in Austria. It became the final part of the Crossing project, the aim of which was to reflect the connection between Azerbaijani and Austrian modern art. Students of the Azerbaijan State Academy of Arts and the University of Applied Arts Vienna worked together on the exhibition concept. Проект «Современное искусство в коврах» включил в себя пять работ четырех известных художников – Фаига Ахмеда, Фарида Расулов, CHINGIZ и Бутуная Хагвердиева, которые с успехом представляли современное азербайджанское искусство за рубежом, в частности, принимали участие в знаменитой Венецианской биеннале. Выставка «Ковер-самолет» была организована Министерством культуры и туризма Азербайджанской Республики, Азербайджанским музеем ковра и Азербайджанской государственной академией художеств в сотрудничестве с Венским университетом прикладных искусств при финансовой поддержке Азербайджанского культурного центра в Австрии и Венского университета прикладных искусств. Она стала итоговой частью проекта «Crossing» («Пересечение»), цель которого – отразить связь между азербайджанским и австрийским современным искусством. Студенты Азербайджанской государственной академии художеств и Венского университета прикладных искусств вместе работали над концепцией выставки. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 351

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ 352 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ YUNESKO-nun BƏŞƏRİYYƏTİN QEYRİ-MADDİ İRSİ ÜZRƏ REPREZENTATİV SİYAHISI. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Azərbaycan Xalça Muzeyinin təşəbbüsü və Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyevanın səyləri sayəsində ənənəvi Azərbaycan xalça sənəti 2010-cu ilin 16 noyabr tarixində YUNESKO-nun Bəşəriyyətin Qeyri-Maddi Mədəni İrsi üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edilmişdir. Həmin gün ölkədə “Azərbaycan xalçası günü” kimi qeyd olunur. Azərbaycan xalça sənətinin bu siyahıya salınması Azərbaycanın mədəni irsinin dünya mədəniyyət mühitinə inteqrasiyası sahəsində apardığı çoxillik siyasətinin davamı oldu. Azərbaycan xalça sənətinin bu siyahıya daxil edilməsi ölkəmiz qarşısında mədəni irsimiz olan milli xalçaçılığın qorunması və inkişafı üzrə müəyyən vəzifələr qoyur. Qeyd etmək lazımdır ki, 2004-cü ildə L.Kərimov adına Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin iştirakı ilə “Azərbaycan xalça sənətinin qorunması və inkişafı haqqında” qanun layihəsi hazırlanmış və qəbul edilmişdir. 5 may 2017-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 25 noyabr 2016-cı il tarixli sərəncamına əsasən Azərbaycan Xalça Muzeyində “Xalçaçı günü” peşə bayramı qeyd olunmuş və eyni zamanda dəyirmi masa təşkil olunmuşdur. Dəyirmi masa zamanı xalça sənətinin inkişafı, bu sənətin problemləri və onların həlli yolları məsələləri müzakirə olundu. Həmçinin, bayram çərçivəsində ölkəmizin müxtəlif regionlarından gətirilmiş xalça və xalça məmulatlarından ibarət sərgi və xovlu və xovsuz xalçaların hazırlanma teznikaları üzrə ustad-dərsləri təşkil olunmuşdur. UNESCO REPRESENTATIVE LIST OF THE INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE OF HUMANITY. Owing to the initiative of the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan, the Azerbaijan Carpet Museum, and Mehriban Aliyeva, the First Vice-President of the Republic of Azerbaijan, the President of the Heydar Aliyev Foundation, and Goodwill Ambassador of UNESCO and ISESCO — the traditional art of Azerbaijani carpet weaving was included within the UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity in 2010. This resulted from the country’s long-term policies of integrating its cultural heritage into the world’s cultural space. November 16, the date of inclusion Azerbaijani carpet on the UNESCO Representative List, is now celebrated in our country as Azerbaijani Carpet Day. This event sets obligations for Azerbaijan to safeguard and develop the cultural heritage of national carpet weaving. Notably, in 2004, the law On the Preservation and the Development of Azerbaijani Carpet Art was advanced and adopted in collaboration with the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk-Applied Arts named after L.Karimov. On May 5, 2017, the Azerbaijan Carpet Museum celebrated Carpet Weaver’s Day, established by the Decree dated November 25, 2016, by Ilham Aliyev, the President of the Republic of Azerbaijan. As part of this event, a round table discussion considered carpet art’s development, its problems, and possible solutions. Additionally, the museum organized the exhibition of carpets and carpet products from various regions of our country and offered workshops on weaving pile and flat-woven carpets. РЕПРЕЗЕНТАТИВНЫЙ СПИСОК НЕМАТЕРИАЛЬНОГО КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ ЮНЕСКО. Благодаря инициативе Министерства культуры и туризма Азербайджана, Азербайджанского музея ковра и усилиям первого вице-президента Азербайджана, президента Фонда Гейдара Алиева, посла Доброй воли ЮНЕСКО и ИСЕСКО Мехрибан Алиевой традиционное искусство азербайджанского ковроделия было внесено в 2010 году в Репрезентативный список нематериального культурного наследия ЮНЕСКО. Это явилось продолжением многолетней политики Азербайджана по интеграции своего культурного наследия в мировое культурное пространство. 16 ноября − дата включения ковра в Репрезентативный список ЮНЕСКО − отмечается в стране как День азербайджанского ковра. Данное событие ставит перед Азербайджаном определенные задачи по сохранению и развитию культурного наследия, связанного с национальным ковроделием. Следует отметить, что еще в 2004 году при участии Государственного музея азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства им.Л.Керимова был подготовлен и принят закон «О сохранении и развитии азербайджанского коврового искусства». 5 мая 2017 года в Азербайджанском музее ковра был отмечен профессиональный праздник «День ковродела», учрежденный распоряжением Президента Азербайджанской Республики Ильхама Алиева от 25 ноября 2016 года. В рамках этого праздника прошел «круглый стол», за которым обсуждались вопросы развития коврового искусства, его проблемы и пути их решения. Также были организованы выставка ковров и ковровых изделий из разных регионов страны и мастер-классы по технологиям изготовления ворсовых и безворсовых ковров. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 353

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ 354 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 355

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ MƏDƏNİ İRSİN QORUNMASI. Azərbaycan Xalça Muzeyi beynəlxalq təşkilatlarla (YUNESKO, ICOM, İnterpol, Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi və s.) əməkdaşlıq edərək, Bakıda muzey menecmenti və mədəni irsin qorunması üzrə bir sıra seminar və konfranslar həyata keçirmişdir. Bunlara “Mədəni irsin qorunmasının hüquqi vasitələri” (2001); “Silahlı münaqişələr zamanı mədəni dəyərlərin qorunmasına dair Haaqa konvensiyasının 50 illiyi” (2004); “Oğurlanmış və ya qanunsuz olaraq çıxarılmış mədəni dəyərlər barədə UNIDRUA konvensiyası” (2004); “Muzeylərin məlumat bazaları mədəni dəyərlərin qeyri- qanuni alverinə qarşı” (2008) kimi tədbirlər aiddir. Azərbaycan Xalça Muzeyi həmçinin, bir sıra beynəlxalq layihələrdə də iştirak etmişdir. Buna misal olaraq “Muzeylərarası beynəlxalq əməkdaşlıq” (IPAM) adlı mübadilə proqramı çərçivəsində tekstil kolleksiyalarının idarə olunması sahəsi üzrə Tekstil Muzeyi (Vaşinqton, ABŞ) ilə əməkdaşlıq (2006-2007), “Şərq Xalçaları üzrə Beynəlxalq Konfrans” (ICOC) ilə əməkdaşlıq daxilində xarici kolleksiyaçı və alimlər üçün təşkil olunmuş “Azərbaycan üzrə xalça turu” (2013) və s. göstərmək olar. Qeyd edək ki, bu turun gedişində amerikalı kolleksiyaçı Qrover Şiltsin kolleksiyasından iki ədəd Azərbaycan xalçası muzeyə hədiyyə edilmişdir. Xalça üzrə beynəlxalq simpoziumların keçirilməsi ideyası muzeyin təşəbbüsü ilə türk dünyası xalça sənətinin qarşılıqlı əlaqələrini əhatə edən konfransların təşkili sayəsində daha da genişlənmişdir. 2016 və 2017-ci illərin may aylarında Azərbaycan Xalça Muzeyi və Yunus Əmrə İnstitutunun Bakı Türk Mədəniyyət Mərkəzinin birgə əməkdaşlığı çərçivəsində Azərbaycan Xalça Muzeyində “Türk dünyasının ortaq dili – naxışlar” adlı I və II Beynəlxalq Simpoziumlar keçirilmişdi. Burada MDB, Avropa və Orta Şərq ölkələrindən alimlər və muzey mütəxəssisləri iştirak etdilər. SAFEGUARDING CULTURAL HERITAGE. In partnership with international organizations (UNESCO, ICOM, Interpol, and the International Committee of the Red Cross), the Azerbaijan Carpet Museum has hosted a number of international workshops and conferences on the development of museum management and the safeguarding of cultural heritage in Baku. They include Legal Instruments for the Protection of Cultural Heritage (2001); The 50th Anniversary of the Hague Convention for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict (2004); UNIDROIT Convention on Stolen or Illegally Exported Cultural Objects (2004); Museum Databases against Illicit Traffic of Cultural Property (2008); etc. The Azerbaijan Carpet Museum has also participated in a number of international projects. These include cooperating with the Textile Museum (Washington) in the project Management of Textile Collections as part of the exchange program International Partnership Among Museums (IPAM) (2006–2007); and Carpet Tour in Azerbaijan organized for foreign carpet collectors and scholars in cooperation with the International Conference on Oriental Carpets (ICOC) (2013). During this tour, two antique Azerbaijani carpets from the US private collection of Grover Schiltz were donated to the museum. The museum’s recent initiative to hold conferences that cover the interrelationship of carpet arts within the Turkic world enhances its commitment to holding international symposium on carpets. In May of 2016 and 2017, the 1st and 2nd international symposia The Common Language of the Turkic World: Ornaments were organized at the Azerbaijan Carpet Museum, in cooperation with the Baku Turkish Cultural Centre of the Yunus Emre Institute. The symposium attracted scholars and museum specialists from the CIS countries, Europe, and the Middle East. СОХРАНЕНИЕ КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ. В партнерстве с международными организациями (ЮНЕСКО, ИКОМ, Интерпол, Международный комитет Красного Креста и др.) Азербайджанский музей ковра провел в Баку ряд международных семинаров и конференций по вопросам развития музейного менеджмента и сохранения культурного наследия: Среди них: «Правовые инструменты защиты культурного наследия» (2001 год); «50-я годовщина Гаагской конвенции по защите культурных ценностей в случае вооруженного конфликта» (2004 год); «Конвенция УНИДРУА по похищенным или незаконно вывезенным культурным ценностям» (2004 год); «Музейные базы данных против незаконной торговли культурными ценностями» (2008 год) и другие. Азербайджанский музей ковра также участвовал в ряде международных проектов, среди которых сотрудничество с Музеем текстиля (Вашингтон) по обмену специалистами в области управления текстильными коллекциями в рамках программы «Международное сотрудничество между музеями (IPAM)» (2006–2007 годы); ковровый тур по Азербайджану, организованный для зарубежных коллекционеров и ученых в сотрудничестве с Международной конференцией по восточным коврам (ICOC) (2013 год), в ходе которого музею были подарены два старинных азербайджанских ковра из частной американской коллекции Гровера Шильца. Расширением идеи проведения международных симпозиумов по ковру стала инициатива музея по проведению конференций, охватывающих взаимосвязи коврового искусства тюркского мира. В мае 2016 и 2017 годов в Азербайджанском музее ковра прошли соответственно I и II международные симпозиумы «Общий язык тюркского мира – орнаменты», организованные в сотрудничестве с Бакинским турецким культурным центром Института Юнуса Эмре, в которых участвовали ученые и музейные работники из стран СНГ, Европы и Ближнего Востока. 356 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 357

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ MDB ölkələrinin xalçaçı və alimləri arasında münasibətlərin möhkəmləndirilməsi məqsədi ilə 2016-cı ilin 16–18 noyabr tarixlərində Azərbaycan Xalça Muzeyində “Xalçaçılıq sənəti” adlı beynəlxalq konfrans keçirilmişdi. Konfrans Azərbaycan Xalça Muzeyi, Ümumrusiya Dekorativ-tətbiqi və Xalq Sənəti Muzeyi, Beynəlxalq Muzeylər Şurası Rusiya Milli Komitəsinin (ICOM Rusiya) təşkilatçılığı, eləcə də MDB-nin Humanitar Əməkdaşlıq üzrə Dövlətlərarası Fondunun (DHTF) maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilmişdi. Konfrans Azərbaycan Xalça Muzeyinin yaradıcısı Lətif Kərimovun 110 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbirlər çərçivəsində təşkil olunmuşdu. Konfransda Azərbaycan, Gürcüstan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Rusiya, Tacikistan və Özbəkistanda fəaliyyət göstərən aparıcı muzeylərin nümayəndə heyətləri iştirak etmişdi. Görüşlərdə xalça və parçaların öyrənilməsi, saxlanması, mühafizəsi, konservasiyası, bərpası və nümayişi məsələləri müzakirə olunmuşdu. Konfransın gedişində Lətif Kərimovun Azərbaycan Xalça Muzeyi və Ümumrusiya Dekorativ-tətbiqi və Xalq Sənəti Muzeyi kolleksiyalarında yer alan eskiz və xalçalarından ibarət sərgisinin açılışı oldu. Sərgi 17 noyabr 2016-cı il tarixindən 18 yanvar 2017-ci il tarixinədək davam etdi. Konfrans çərçivəsində “Azərbaycan Xalça Muzeyinin kolleksiyasından: Lətif Kərimovun müəllif əsərləri” adlı kitabın təqdimatı olmuşdu. In order to strengthen ties between scholars and carpet weavers of the CIS countries, the Azerbaijan Carpet Museum held a conference entitled Carpet Weaving Art, November 16–18, 2016. The event was organized by the Azerbaijan Carpet Museum, the All-Russian Decorative-Applied and Folk Art Museum, and the Russian Committee of the International Council of Museums (ICOM Russia), with the financial support of the Intergovernmental Foundation for Educational, Scientific and Cultural Cooperation of the CIS (IFESCCO). Delegations of the leading museums of Azerbaijan, Georgia, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Russia, Tajikistan, and Uzbekistan took part in the conference. During the meetings, the participants discussed issues of studying, storing, preserving, restoring, and exhibiting carpets and textiles. The conference was held within the framework of the events dedicated to the 110th Anniversary of Latif Karimov, the founder of the Azerbaijan Carpet Museum. During the conference, the exhibition of Latif Karimov’s carpets and sketches from the collections of the All-Russian Decorative-Applied and Folk Art Museum and the Azerbaijan Carpet Museum was opened. It lasted from November 17, 2016 to January 18, 2017. Additionally, the book Azerbaijan Carpet Museum Collection: Latif Karimov’s Masterpieces was presented within the event. В целях укрепления связей между учеными и ковроделами стран СНГ 16–18 ноября 2016 года в Азербайджанском музее ковра состоялась конференция «Искусство ковроткачества», организованная Азербайджанским музеем ковра, Всероссийским музеем декоративно-прикладного и народного искусства и Российским комитетом Международного совета музеев (ИКОМ России) при финансовом содействии Межгосударственного фонда гуманитарного сотрудничества государств-участников СНГ (МФГС). В работе конференции приняли участие делегации ведущих музеев Азербайджана, Грузии, Казахстана, Киргизии, России, Таджикистана, Узбекистана. В ходе заседаний обсуждались вопросы изучения, хранения, консервации, реставрации и экспонирования ковров и тканей. Конференция прошла в рамках празднования 110-летнего юбилея Лятифа Керимова – основателя Азербайджанского музея ковра. В ходе конференции состоялось открытие выставки ковров и эскизов Лятифа Керимова из коллекций Всероссийского музея декоративно-прикладного и народного искусства и Азербайджанского музея ковра. Она продлилась с 17 ноября 2016 года по 18 января 2017 года. В рамках конференции была проведена презентация книги «Произведения Лятифа Керимова из коллекции Азербайджанского музея ковра». 358 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 359

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ 2017-ci il 25–27 yanvar tarixlərində Azərbaycan Xalça Muzeyində “Zərgərlik sənəti muzey məkanında: dünən, bu gün, sabah” mövzusunda regional seminar keçirilmişdi. Seminar ICOM Azərbaycan və Gürcüstan milli komitələrinin, eləcə də P.S.Həmzətova adına Dağıstan Təsviri Sənət Muzeyinin birgə təşkilatçılığı ilə təşkil olunmuşdu. Seminarda Azərbaycan, Gürcüstan və Rusiyadan olan zərgərlik kolleksiyalarının kuratorları, zərgərlər, dizaynerlər, zərgərlik brendlərinin nümayəndələri, bərpaçılar, konservatorlar, muzeylərin təhlükəsizlik xidməti əməkdaşları və marketinq menecerləri iştirak etmişdi. Seminar çərçivəsində Azərbaycan, Gürcüstan və Dağıstan ustalarının əl işlərinin sərgisi keçirilmişdi. In January 25–27, 2017, the Azerbaijan Carpet Museum held a regional seminar entitled Jewellery Art in the Museum Space: Yesterday, Today, and Tomorrow. It was jointly organized by the ICOM National Committees of Azerbaijan and Georgia, and the Dagestan Museum of Fine Arts named after P.S.Gamzatova. Curators of jewellery collections, jewellers, designers, representatives of jewellery brands, restorers, conservators, museum security officers, and marketing managers from Azerbaijan, Georgia, and Russia attended the seminar. An exhibition of jewelry from Azerbaijan, Georgia, and Dagestan accompanied the seminar. 25–27 января 2017 года в Азербайджанском музее ковра был проведен региональный семинар на тему «Ювелирное искусство в музейном пространстве: вчера, сегодня, завтра». Семинар был организован совместно с Национальными комитетами ИКОМ Азербайджана и Грузии и Дагестанским Музеем изобразительных искусств им. П.С.Гамзатовой. В семинаре приняли участие кураторы ювелирных коллекций, ювелиры, дизайнеры, представители ювелирных брендов, реставраторы, консерваторы, сотрудники служб безопасности музеев, маркетинг-менеджеры из Азербайджана, Грузии и России. В рамках семинара прошла выставка ювелирных изделий азербайджанских, грузинских и дагестанских мастеров. 360 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR / INTERNATIONAL RELATIONS / МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ KOLLEKSİYALARIN KONSERVASİYASI VƏ BEYNƏLXALQ TƏCRÜBƏ. Azərbaycanın müstəqilliyi ərzində beynəlxalq əlaqələrin genişlənməsi Azərbaycan Xalça Muzeyinə öz kolleksiyasının mühafizəsi və konservasiyası istiqamətində fəaliyyətini gücləndirmək imkanı verdi. Azərbaycan Xalça Muzeyi bərpa və konservasiya üzrə mütəxəssislərinin ixtisaslarının artırılması məqsədi ilə Tekstil Muzeyi (Vaşinqton, ABŞ), Tekstil Konservasiyası üzrə Laboratoriya (Minnesota, ABŞ), Viktoriya və Albert Muzeyi (London, Böyük Britaniya), Metropoliten Muzeyi (Nyu York, ABŞ), Rusiya Dövlət Bərpa üzrə Elmi-Tədqiqat İnstitutu və akademik E.Qrabar adına Ümumrusiya Bədii Elmi-Bərpa Mərkəzi kimi bir sıra xarici muzey və müəssisələrlə əməkdaşlığa başladı. Muzeyin bu istiqamətdə apardığı fəal işin nəticəsi olaraq 2016 və 2017-ci illərdə “Azərbaycanın mədəni sərvəti” adlı layihə keçirildi. Həmin layihə çərçivəsində Azərbaycan Xalça Muzeyində parça, tikmə və geyim konservasiyası və bərpası üzrə təlimlər təşkil olunmuşdur. Sözügedən layihə YUNESCO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyası tərəfindən dəstəklənmişdir. Təlimlər Rusiya, Almaniya, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistandan dəvət olunmuş mütəxəssislər tərəfindən keçirilmişdir. CONSERVATION OF COLLECTIONS AND INTERNATIONAL EXPERIENCE. The expansion of Azerbaijan’s international relations enabled the Azerbaijan Carpet Museum to strengthen work on preservation and conservation of its collections. In order to improve the skills of its conservators, the Azerbaijan Carpet Museum began collaborating with a number of foreign museums: the Textile Museum (Washington); the Textile Objects Conservation Laboratory (Minnesota); the Victoria and Albert Museum (London); and the Metropolitan Museum of Art (New York); the State Research Institute for Restoration (Moscow); and the All-Russian Art Research and Restoration Centre named after I.E.Grabar (Moscow). The preparation and holding of the project Cultural Wealth of Azerbaijan in 2016 and 2017 showed the museum active work in this direction. Training courses on conservation and restoration of textile, embroidery, and clothing were held at the Azerbaijan Carpet Museum as part of the project. The preparation and holding of the project Cultural Wealth of Azerbaijan in 2016 and 2017 showed the museum active work in this direction. Training courses on conservation and restoration of textile, embroidery, and clothing were held at the Azerbaijan carpet museum as part of the project. This project was supported by the National Commission of the Republic of Azerbaijan for UNESCO. These workshops were conducted by specialists from Russia, Germany, Kazakhstan, Kyrgyzstan, and Uzbekistan. КОНСЕРВАЦИЯ КОЛЛЕКЦИЙ И МЕЖДУНАРОДНЫЙ ОПЫТ. Расширение международных связей страны дало возможность Азербайджанскому музею ковра усилить работу по сохранению и консервации своей коллекции. В целях повышения квалификации своих специалистов по консервации он начал сотрудничество с целым рядом музеев – Музеем текстиля (Вашингтон), Лабораторией по консервации текстиля (Миннесота, США), Музеем Виктории и Альберта (Лондон), Метрополитен-музеем (Нью-Йорк), Государственным научно-исследовательским институтом реставрации (Москва) и Всероссийским художественным научно- реставрационным центром им. академика И.Э.Грабаря (Москва). Активная работа музея в этом направлении выразилась в подготовке и проведении в 2016 и 2017 годах проекта «Культурное богатство Азербайджана», в рамках которого в Азербайджанском музее ковра состоялись тренинги по консервации и реставрации тканей, вышивки и одежды. Проект был поддержан Национальной комиссией Азербайджанской Республики по делам ЮНЕСКО. Тренинги были проведены специалистами из России, Германии, Казахстана, Киргизии, и Узбекистана. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 361

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ 362 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ SƏRGİLƏR EXHIBITIONS ВЫСТАВКИ AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 363

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ Yarandığı ilk gündən Azərbaycan Xalça Muzeyinin əsas missiyası dünya mədəniyyətinin qiymətli bir hissəsi olan Azərbaycan xalça sənətinin, eləcə də dekorativ-tətbiqi sənətin digər növlərinin qorunması və təbliğatıdır. Muzeyin qarşısında bir sıra vəzifələr dayanıb: gənclərdə milli özünüdərki formalaşdırmaq, etnik-mənəvi köklərə qayıdışa təkan vermək, ənənəvi mədəniyyət məbədi sayılan muzeyi geniş kütlələr üçün estetik zövqlərin inkişaf etdirildiyi məkana çevirmək. Bunlarla bərabər muzey yaradıcı gənclərin irəli sürdüyü ideyalara dəstək olaraq, bir çox yerli və beynəlxalq miqyaslı layihələrə qoşulur. Xalqımızın indi də öz əhəmiyyətini itirməyən qədim sənət növləri zəngin tarixə malikdir. Uzun əsrlər boyu yüksək bədii və texniki xüsusiyyətlərə malik Azərbaycan tətbiqi sənət nümunələri incəsənət həvəskarları, gözəlliyə dəyər verən insan və tədqiqatçıların diqqətini cəlb etmişdir. Hələ qədim zamanlarda xarici ölkə səyyahları, tacirləri, diplomatları Azərbaycan xalçaları, tikmələri, milli geyimləri, zərgərlik və mis məmulatlarına, xəttatların əl işlərinə valeh olur, bu sənət incilərini öz qeydlərində təsvir edirdilər. Ötən tarixi dövrlərin şahidi, minilliklər boyu əcdadlarımızın məişəti və mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsi olan bu əşyalar hal-hazırda muzeyimizdəki müxtəlif sərgilərdə nümayiş olunur. Azərbaycan Xalça Muzeyi müntəzəm olaraq görkəmli sənət xadimləri – rəssam və xalçaçıların fərdi sərgilərini təşkil edir. Bu cür sərgilərin əsas məqsədi zəngin mədəniyyətə malik xalqımızın məişət ənənələri və gözəl istedadı ilə yeni nəsli yaxından tanış etmək, eləcə də gənclərin tətbiqi sənətə maraqlarının stimullaşdırılmasıdır. The Azerbaijan Carpet Museum’s main mission since its establishment has been the protection and promotion of Azerbaijani carpet art, a valuable part of world culture, as well as works of applied and fine arts. The museum faces a number of tasks: to cultivate the younger generation’s sense of national identity; to promote a return to our roots; and to turn a museum, often considered to be a traditional art temple, into a platform that develops the aesthetic tastes of the general public. Moreover, the museum participates in national and international projects and supports the ideas and proposals put forward by students and young adults. The ancient crafts of our people, which have lost none of their relevance in modern life, have a rich history. For centuries, the vast technical and artistic characteristics of Azerbaijani applied art attracted the attention of connoisseurs and art researchers. Even in antiquity, foreign travelers, diplomats, and merchants admired Azerbaijani carpets, embroidery, objects of national costume, jewelry, and works by coppersmiths and calligraphers, describing these pearls of applied art in their notes. Such objects — witnesses of past historical epochs, and integral parts of our ancestors’ everyday life and culture for thousands of years — now appear at various exhibitions in our museum. The Azerbaijan Carpet Museum regularly holds solo exhibitions featuring outstanding artists and carpet weavers. The main purpose of these exhibitions is to transfer our traditions, ways of life, and the rich culture and remarkable talent of our people to the younger generation, thereby stimulating their interest in applied art. Основной миссией Азербайджанского музея ковра с момента его создания является охрана и пропаганда искусства азербайджанского ковра, являющегося ценной частью мировой культуры, а также произведений народно-прикладного и изобразительного искусства. Перед музеем стоит ряд задач: формировать у молодежи национальное самосознание, способствовать «возвращению к истокам», превратить музей, считающийся традиционным храмом искусства, в площадку для формирования эстетических вкусов широких масс. Наряду со всем этим, участвуя в проектах государственного и международного масштаба, музей поддерживает идеи и предложения, выдвигаемые молодежью. Древние ремесла нашего народа, не теряющие своей актуальности и в современной жизни, имеют богатую историю. На протяжении многих веков произведения азербайджанского прикладного искусства, обладающие высокими техническими и художественными характеристиками, привлекали внимание ценителей прекрасного и исследователей искусства. Еще в древности иноземные путешественники, дипломаты, купцы восхищались азербайджанскими коврами, вышивкой, предметами национального костюма, ювелирными изделиями, произведениями медников и каллиграфов, описывая в своих заметках эти жемчужины прикладного искусства. Такие предметы – свидетели минувших исторических эпох, тысячелетиями являвшиеся неотъемлемой частью быта и культуры наших предков, – сегодня демонстрируются на различных выставках в нашем музее. Азербайджанский музей ковра регулярно проводит и персональные выставки выдающихся деятелей искусства – художников и ковроткачей. Основной целью этих выставок является передача молодому поколению традиций, бытового уклада и замечательного таланта нашего народа, обладающего богатой культурой, стимулирование интереса молодежи к прикладному искусству. 364 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ 26 mart 1982-ci ildə Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyində qədim xalça sənətinə əhəmiyyətli yeniliklər gətirən Xalq rəssamı, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü Kamil Əliyevin sərgisi açıldı. Tamaşaçıların böyük maraqla qarşıladığı sərgidə müəllifin ornamental və portret janrında olan xalçaları nümayiş olundu. Kamil Əliyev Azərbaycan xalq dekorativ-tətbiqi sənətini yeni səviyyəyə qaldıran görkəmli sənətkardır. Özünü hələ gənc yaşlarından xalqın özünəməxsusluğunu əks etdirən bu sənət növü ilə bağlayan Kamil Əliyev ənənəvi xalça sənətinin incəliklərini qoruyub zənginləşdirərək, rəngarəng milli ornament və müxtəlif rəng çalarlarından istifadə edərək müxtəlif, tam yeni kompozisiyalar, süjetlər yaradırdı. Müəllifin fərdi sərgiləri Nepal, Hindistan, Türkiyə, İran və digər ölkələrdə təşkil olunmuşdur. Öz yaradıcılığında Kamil Əliyev həm də görkəmli şəxslərin obrazlarına müraciət edərək onların xalçada portretlərini yaratmışdır. Ümummilli liderə həsr olunmuş “Heydər Əliyev”, “Mustafa Kamal Atatürk”, “Süleyman Dəmirəl”, “Nizami”, “Nəsimi” və mükəmməlliklə işlənmiş digər əsərləri sadalamaq olar. The exhibition of works by Kamil Aliyev — the People’s Artist and member of the Union of Artists of Azerbaijan, who significantly innovated the ancient craft of carpet art — opened on March 26, 1982 at the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk Applied Arts. The exhibition presented the artist’s carpets in ornamental and portrait genres to captivated audiences. Kamil Aliyev is an outstanding master who raised Azerbaijani folk, decorative, and applied art to a new level. Even upon connecting with this sphere of art in his youth, he created new and diverse compositions and plots using colorful traditional ornaments and various hues, preserving and enriching the fineness of traditional carpet art. This artist’s solo exhibitions have also been held in Nepal, India, Turkey, Iran, and other countries. In his work, Kamil Aliyev created images of prominent figures, placing their portraits on carpets. Such works include his portrait carpet Heydar Aliyev, dedicated to the national leader, as well as his carpets Mustafa Kemal Ataturk, Suleyman Demirel, Nizami, and Nasimi, all executed with exceptional thoroughness. 26 марта 1982 года в Азербайджанском государственном музее ковра и народно-прикладного искусства открылась выставка народного художника, члена Союза художников Азербайджана Камиля Алиева, внесшего значительные инновации в древнее искусство ковра. На выставке, воспринятой аудиторией с большим интересом, были представлены работы художника в орнаментальном и портретном жанрах. Камиль Алиев – выдающийся мастер, поднявший азербайджанское народное декоративно-прикладное искусство на новый уровень. Еще в молодости связав свою жизнь с этой сферой искусства, представляющей собой одну из граней нашей национальной идентичности, он, сохраняя и обогащая тонкость традиционного искусства ковра, создавал новые разнообразные композиции и сюжеты, используя красочные национальные орнаменты и различные оттенки цвета. Персональные выставки этого художника состоялись в Непале, Индии, Турции, Иране и в других странах. В своем творчестве Камиль Алиев обращался также к образам выдающихся личностей, создавая их портреты в коврах. Среди таких работ художника можно назвать портретный ковер «Гейдар Алиев», посвященный общенациональному лидеру, а также ковры «Мустафа Кемаль Ататюрк», «Сулейман Демирель», «Низами», «Насими» и другие, выполненные с исключительной тщательностью. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 365

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ 4 avqust 1993-cü il tarixində muzeydə xalçaçılıq sənətimizin inkişafında böyük əməyi olan rəssamlardan biri Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü, sənətşünas alim, müəllim, çoxsaylı xalça eskizlərinin müəllifi Cəfər Mücirinin əsərlərindən ibarət sərgi keçirilmişdir. Cəfər Mücirinin yaradıcılığında əsas yeri ornamental və qismən süjetli xalçalar tutur. O, “Saib Təbrizi”, “Füzuli”, “İki tale”, “Güldanlı”, “Sütunlu”, “Heydər Əmioğlu”, “Buta”, “Leyli və Məcnun”, “Ulduzlara doğru”, “Ləçək-turunc” və s. xalçaların müəllifidir. Cəfər Mücirinin xalçaları təkcə Azərbaycanda deyil, həm də Berlin Dövlət İncəsənət və Budapeşt Tətbiqi Sənət Muzeyində saxlanılır. Hal-hazırda Azərbaycan Xalça Muzeyinin ekspozisiyasında rəssamın XVII əsrdə yaşamış görkəmli Azərbaycan şairi Saib Təbriziyə həsr olunmuş xalçası sərgilənir. Təqdim edilən bu xalçanın özəlliyi onun toxunuşunda heç bir boyadan istifadə olunmamasıdır. 14 aprel 1995-ci ildə L.Kərimov adına Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyində xalça ustası, bərpaçı-rəssam Qulam Babainin bərpa etdiyi xalçalardan ibarət fərdi sərgisi keçirilmişdir. Qulam Babainin bərpaçılıq fəaliyyəti nəticəsində bu muzeyin onlarla zədələlənmiş qiymətli eksponatına ikinci həyat bəxş olunmuşdur. Onun öz eskizləri əsasında toxuduğu xalçalar hazırda Azərbaycan, Almaniya, Türkiyə və keçmiş SSRİ muzeylərində, şəxsi kolleksiyalarda mühafizə edilir. Bu işlərin sırasında “Kosmonavtlar”, “Nəriman Nərimanov”, “Cəfər Cabbarlı”, “Gerb”, “Leyli və Məcnun” və s. xalçaları qeyd etmək olar. Onların ornament və rəng həlli sənətkarın yüksək peşəkarlığına nümunədir. Əsərləri Azərbaycan, Böyük Britaniya, Almaniya və Türkiyədə nümayiş etdirilib. Azərbaycanın digər rəssamları ilə yanaşı, Q.Babainin də əsərlərini Azərbaycan Xalça Muzeyinin ekspozisiyasında görmək olar. On August 4, 1993, an exhibition of works by the artist Jafar Mujiri — who made a significant contribution to the development of carpet weaving art, and who was a member of the Union of Artists of Azerbaijan, an art critic, teacher, and the author of numerous carpet sketches — opened at the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk Applied Arts. Ornamental and narrative carpets occupy a special place in Jafar Mujiri’s oeuvre. He is the author of such carpets as Saib Tabrizi, Fizuli, Two Fates, Guldanly, Sutunlu, Heydar Amioglu, Buta, Leili and Majnun, To the Stars, and Lachak-turunj. Jafar Mujiri’s carpets reside not only in the Azerbaijan Carpet Museum, but also in the State Museum of Arts in Berlin and the Museum of Applied Arts in Budapest. At present, Jafar Mujiri’s carpet dedicated to the classical poet Saib Tabrizi is displayed within the Azerbaijan Carpet Museum’s exposition. A notable feature of this carpet is the natural shades of its threads: the artist used no dyes at all. On April 14, 1995, the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk Applied Arts named after Latif Karimov opened an exhibition of carpets restored by the artist-restorer and carpet weaver Gulam Babai, whose efforts gave a second life to dozens of the museum’s damaged priceless exhibits. The carpets that he wove according to his own sketches are kept in private collections and in museums in Azerbaijan, Germany, Turkey, and the countries of the former USSR. These works include Cosmonauts, Nariman Narimanov, Jafar Jabbarly, Coat of Arms, and Leili and Mejnun. Their ornaments and color schemes demonstrate the master’s high professionalism. Gulam Babai’s carpets were exhibited in Azerbaijan, Great Britain, Germany, and Turkey. His works, along with those by other Azerbaijani artists, can be seen at the Azerbaijan Carpet Museum’s exposition. 4 августа 1993 года в Государственном музее ковра и народно-прикладного искусства была открыта выставка художника, внесшего весомый вклад в развитие искусства ковроделия, члена Союза художников Азербайджана, ученого-искусствоведа, преподавателя и автора многочисленных ковровых эскизов Джафара Муджири. В творчестве Джафара Муджири особое место занимают орнаментальные и отчасти – сюжетные произведения. Он – автор таких ковров, как «Саиб Тебризи», «Физули», «Две судьбы», «Гюльданлы», «Сутунлу», «Гейдар Амиоглу», «Бута», «Лейли и Меджнун», «К звездам», «Лячак-турундж» и другие. Ковры работы Джафара Муджири хранятся не только в Азербайджане, но и в Берлинском государственном музее искусств и Будапештском музее прикладного искусства. В настоящее время в экспозиции Азербайджанского музея ковра демонстрируется ковер Джафара Муджири, посвященный восточному поэту-классику Саибу Тебризи. Особенностью этого ковра является натуральность оттенков всех его нитей – художник совершенно не применял красители. 14 апреля 1995 года в Государственном музее ковра и народно-прикладного искусства им. Лятифа Керимова была открыта выставка ковров, отреставрированных художником-реставратором и ковроделом Гуламом Бабаи, усилиями которого получили вторую жизнь десятки бесценных экспонатов этого музея. Ковры, сотканные им по собственным эскизам, хранятся в частных коллекциях и в музеях Азербайджана, Германии, Турции и стран бывшего СССР. Среди этих работ можно отметить такие, как «Космонавты», «Нариман Нариманов», «Джафар Джаббарлы», «Герб», «Лейли и Меджнун» и др. Их орнамент и цветовое решение свидетельствуют о высоком профессионализме мастера. Его ковры выставлялись в Азербайджане, Великобритании, Германии, Турции. Произведения Гулама Бабаи, наряду с работами других азербайджанских художников, можно увидеть в экспозиции Азербайджанского музея ковра. 366 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ 2010-cu il 7 may tarixində L.Kərimov adına Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyində Lətif Kərimovun davamçılarından biri olan istedadlı xalçaçı-rəssam Eldar Mikayılzadənin “Dahilərə ithaf” adlı fərdi sərgisi keçirilmişdir. Sərgidə ulu öndər Heydər Əliyevin portreti olan xalça, eləcə də iki böyük sənətkara – Səttar Bəhlulzadə və Lətif Kərimova həsr olunmuş “İthaf” xalçası nümayiş edilmişdir. Burada həmçinin “Xilə”, “Azərbaycan nağılları”, “Şəbi- hicran”, “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim”, “Leyli və Məcnun” xalçaları da sərgilənmişdir. Eldar Mikayılzadə öz yaradıcılığı ilə tarix boyu zəngin simvolikası və dekorativ stilizasiyası ilə qədimdən məşhur olan Azərbaycan xalçaçılıq sənətinə fəlsəfi düşüncə gətirmişdir. Onun xalça sənətinin sirlərinə yiyələnməsində müəllimi – Xalq rəssamı Lətif Kərimovun böyük rolu olmuşdur. Eldar Mikayılzadənin Azərbaycan Xalça Muzeyində qorunub saxlanılan əsərləri müasir xalçaçılıq sənətinin ən gözəl nümunələrindəndir. Azərbaycan Xalça Muzeyi öz sərgi fəaliyyətində dünyanın bir çox ölkələri ilə əməkdaşlıq edir. “Müasir xalça sənəti” adlanan belə sərgilərdən biri 2012-ci ilin 12 may tarixində təşkil olunmuş və Rusiyanın əməkdar rəssamı İqor Burqanovun yaradıcılığına həsr edilmişdir. Sərgidə “Əl”, “Günəşin doğuşu”, “Burulğan”, “Planetin cazibə qüvvəsi”, “Uçuş”, “Quş”, “Mənzərə”, “Dalğa” kimi əsərlər nümayiş olunmuşdur. İqor Burqanova Azərbaycan incəsənətinə məhəbbət vaxtilə Bakıda doğulub, boya-başa çatmış atası – istedadlı heykəltəraş Aleksandr Burqanovdan keçib. İ.Burqanov 2003-cü ildən başlayaraq Azərbaycan xalçaçıları ilə əməkdaşlıq edərək onlar üçün eskizlər hazırlayır. On May 7, 2010, the exhibition Dedication to the Great, which spotlighted the carpet artist Eldar Mikailzade, one of Latif Karimov’s successors, took place at the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk Applied Arts named after Latif Karimov. The exhibition showed works that included a portrait carpet dedicated to the national leader Heydar Aliyev, and the Dedication carpet, created in memory of two great masters: Sattar Bahlulzade and Latif Karimov. The exhibition also displayed the carpets entitled Khila, Azerbaijani Fairy Tales, Shabi-Hijran, Bismillahir-Rakhmanir-Rahim, and Leili and Mejnun. Eldar Mikailzade’s works brought philosophical thinking to Azerbaijani carpet art, which is rich in symbolism and which has been famous for its decorative style since antiquity. Mikailzade’s teacher and mentor, the People’s Artist of Azerbaijan Latif Karimov, played a great role in helping him master the secrets of the art of carpet weaving. Eldar Mikailzade’s works, housed in the Azerbaijan Carpet Museum, are among the best examples of contemporary carpet art. The Azerbaijan Carpet Museum cooperates with many countries around the world in its exhibition activity. One of these exhibitions, entitled The Art of Modern Carpet, opened on May 12, 2012, and was dedicated to the work of the Honored Artist of Russia Igor Burganov. The exhibition presented such works as Hand, Sunrise, Whirlpool, Planet Gravity, Flight, Bird, Landscape, and Wave. Igor Burganov gained his love for Azerbaijani art from his father, the outstanding sculptor Alexander Burganov, who was born and raised in Baku. The artist has been collaborating and drawing sketches for Azerbaijani carpet weavers since 2003. 7 мая 2010 года в Государственном музее ковра и народно-прикладного искусства им. Лятифа Керимова прошла выставка одного из продолжателей дела Лятифа Керимова, художника по коврам Эльдара Микаилзаде, под названием «Посвящение великим». На выставке демонстрировались такие работы, как портретный ковер, посвященный общенациональному лидеру Гейдару Алиеву, и ковер «Посвящение», созданный в память о двух великих мастерах – Саттаре Бахлулзаде и Лятифе Керимове. Также на выставке были показаны ковры «Хиля», «Азербайджанские сказки», «Шаби-Хиджран», «Бисмиллахир- Рахманир-Рахим», «Лейли и Меджнун». Своим творчеством Эльдар Микаилзаде привнес философское мышление в искусство азербайджанского ковра, богатое символикой и издревле славящееся своей декоративной стилизацией. В освоении им тайн искусства ковроделия большую роль сыграл его учитель и наставник, народный художник Азербайджана Лятиф Керимов. Работы Эльдара Микаилзаде, хранящиеся в Азербайджанском музее ковра, являются одними из лучших образцов современного коврового искусства. Азербайджанский музей ковра в своей выставочной деятельности сотрудничает со многими странами мира. Одна из таких выставок − «Искусство современного ковра» – открылась 12 мая 2012 года и была посвящена творчеству заслуженного художника России Игоря Бурганова. На ней были представлены такие работы, как «Рука», «Восход», «Омут», «Притяжение планеты», «Полет», «Птица», «Пейзаж», «Волна». Любовь к азербайджанскому искусству Игорь Бурганов перенял от своего отца – выдающегося скульптора Александра Бурганова, который родился и вырос в Баку. Сам автор сотрудничает с азербайджанскими ковроделами с 2003 года – рисует для них эскизы. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 367

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ 2016-ci ilin iyun ayında Azərbaycan Xalça Muzeyində I Beynəlxalq “Türk dünyasının ortaq dili – naxışlar” adlı simpozium çərçivəsində “Metalda həkk olunmuş gözəllik” adlı sərgi keçirilmişdir. Sərgidə Lətif Kərimovun anadan olmasının 110 illiyi münasibəti ilə onun əvvəllər nümayiş olunmamış müəllif eskizləri və Mübariz Əkbərovun dekorativ-tətbiqi sənət nümunələri – müxtəlif tarixi dövrlərə aid ənənəvi naxışlarla bəzədilmiş və forma zərifliyi, texniki icranın incəliyi və işləmənin gözəlliyi ilə seçilən soyuq silahlar nümayiş olunmuşdur. In June 2016, the exhibition Beauty Hammered on Metal took place at the Azerbaijan Carpet Museum within the framework of the 1st International Symposium Common Language of Turkic World – Patterns. This exhibition coincided with the 110th anniversary of Latif Karimov, presenting his never-before-seen sketches, as well as Murbariz Akberov’s decorative and applied arts works: examples of cold weapons, decorated with traditional ornaments of various historical periods and characterized by graceful shapes, fine techniques, and decorative elegance. В июне 2016 года в Азербайджанском музее ковра в рамках I Международного симпозиума «Общий язык тюркского мира – орнаменты» состоялась выставка «Красота, запечатленная в металле». На этой выставке, приуроченной к 110-й годовщине со дня рождения Лятифа Керимова, были представлены его ранее не выставлявши- еся эскизы, а также произведения декоратив- но-прикладного искусства − работы Мубариза Акперова: образцы холодного оружия, укра- шенные традиционными орнаментами различ- ных исторических периодов и отличающиеся изяществом формы, тонкостью технического исполнения и элегантностью отделки. 368 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

Azərbaycan Xalça Muzeyində daima onun fondunda SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ saxlanılan sənət əsərlərinin qorunması və gələcək nəsillərə ötürülməsi istiqamətində geniş bərpa işləri 369 aparılır. 2016-cı ilin sentyabrında keçirilmiş “Bərpa olunmuş eksponatlar” sərgisi bu işlərin məntiqi nəticəsi oldu. Sərgidə Azərbaycan Xalça Muzeyi, Muzey Sərvətləri və Xatirə Əşyalarının Elmi Bərpa Mərkəzində konservasiya və bərpa olunmuş xovlu və xovsuz xalçalar, tikmələr, geyim nümunələri, xalça, çini, şüşə, metal və taxta məmulatları daxil olmaqla 60-dan artıq eksponat nümayiş olundu. Sərgi zamanı eksponatların konservasiya prosesini canlı nümayiş etdirmək üçün muzeyin bərpaçıları tərəfindən açıq ustad dərsləri təşkil edilmişdi. The Azerbaijani Carpet Museum constantly carries out extensive restoration work aimed at preserving and transferring the artworks stored in its collections to future generations. The natural result of these efforts was Restored Exhibits, which took place in September 2016. The exhibition presented more than sixty items: pile and flat-woven carpets, carpet products, embroidery, garments, porcelain, glass, metal, and wooden products, all of which were restored and preserved by the Azerbaijan Carpet Museum and the Center for Scientific Restoration of Museum Values and Relics. During the exhibition, the museum’s restorers held a master class in which they demonstrated their processes of conserving the displayed objects. В Азербайджанском музее ковра постоянно ведутся обширные реставрационные работы, направленные на сохранение и передачу грядущим поколениям произведений искусства, хранящихся в его фонде. Закономерным результатом этих усилий стала выставка «Отреставрированные экспонаты», состоявшаяся в сентябре 2016 года. На ней было представлено более 60 предметов – ворсовые и безворсые ковры, ковровые изделия, вышивка, предметы одежды, фарфор, стекло, металлические и деревянные изделия, прошедшие реставрацию и консервацию в Азербайджанском музее ковра и Центре научной реставрации музейных ценностей и реликвий. В ходе выставки реставраторами музея был проведен мастер-класс для демонстрации процесса консервации экспонатов. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ 2016-cı ilin oktyabr-noyabr aylarında Azərbaycan Xalça Muzeyində “Əlvan iplərin oyunu. Belqrad Etnoqrafiya Muzeyinin kolleksiyasından Pirot kilimləri” adlı Belqrad Etnoqrafiya Muzeyinin kolleksiyasından olan Pirot kilimlərinin sərgisi keçirilmişdir. Bu sərgi Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Serbiya Respublikası Mədəniyyət və İnformasiya Nazirliyi, Azərbaycan Xalça Muzeyi və Belqrad Etnoqrafiya Muzeyinin birgə layihəsi əsasında təşkil olunmuşdur. Belqrad Etnoqrafiya Muzeyinin Pirot kilimləri kolleksiyası Serbiyada ən qədim və əhəmiyyətli topludur. Bu kolleksiyaya 1792– 1932-ci illərdə toxunmuş 169 ədəd xalça məmulatı daxildir. Sərgidə Pirot kilimlərinin inkişaf mərhələlərini əks etdirən 26 ədəd eksponat nümayiş olunmuşdur. In October-November 2016, the Azerbaijan Carpet Museum hosted the exhibition Play of Varicolored Filaments. Collection of the Pirot Kilims in the Ethnographic Museum in Belgrade, a joint project of the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan, the Ministry of Culture and Information of the Republic of Serbia, the Azerbaijan Carpet Museum, and the Ethnographic Museum of Belgrade. The Pirot kilims collection of the Ethnographic Museum in Belgrade is the most ancient and significant in Serbia. It includes 169 carpets woven between 1792 and 1932. The exhibition featured 26 objects that reflected the stages of Pirot kilim’s development. В октябре-ноябре 2016 года в Азербайджанском музее ковра прошла выставка «Игра красочных нитей. Пиротские килимы из коллекции Этнографического музея Белграда», являющаяся совместным проектом Министерства культуры и туризма Азербайджанской Республики, Министерства культуры и информации Республики Сербия, Азербайджанского музея ковра и Этнографического музея Белграда. Коллекция пиротских килимов Этнографического музея Белграда является наиболее древней и значимой в Сербии. Она включает 169 ковровых изделий, сотканных в 1792−1932 годах. На выставке демонстрировались 26 экспонатов, отражающих этапы развития пиротских килимов. 370 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ 2016-cı ilin noyabr – 2017-ci ilin yanvar aylarında Azərbaycan Xalça Muzeyi və Ümumrusiya Dekorativ-tətbiqi və Xalq Sənəti Muzeyinin birgə əməkdaşlığı çərçivəsində “Lətif Kərimov: xalça sənətinə həsr olunmuş həyat” adlı sərgi keçirilmişdir. Sərgi görkəmli alim və xalçaçı-rəssam, xalçaçılıq elminin banisi Lətif Kərimovun 110 illik yubileyinə həsr olunmuşdu. Sərgidə müxtəlif illərdə yaradılmış müəllif kompozisiyaları, klassik xalça və ornament eskizləri kolleksiyası, həmçinin onların əsasında toxunmuş müəllif işləri, klassik Azərbaycan xalçaları və xalça məmulatları nümayiş olundu. Onların arasında Ümumrusiya Dekorativ-tətbiqi və Xalq Sənəti Muzeyinin fondundan 7 ədəd xalça, 4 ədəd xalça məmulatı və Azərbaycan Xalça Muzeyinin fondunda saxlanılan 15 ədəd eksponat da yer almışdı. Bundan əlavə Lətif Kərimovun bədii tərtibat verdiyi tətbiqi sənət nümunələri, rəssamın ailəsi tərəfindən təqdim edilən və bu günə qədər heç bir yerdə dərc olunmayan, Lətif Kərimovun şəxsi arxivindən olan materiallar – məktublar, foto- şəkillər, onun fərdi sərgilərinin rəy kitablarından qeydlər nümayiş olunub. In November 2016 ‒ January 2017, the Azerbaijan Carpet Museum, in cooperation with the All-Russian Museum of Decorative, Applied and Folk Art, hosted Latif Karimov. A Life Dedicated to the Carpet Weaving Art. This exhibition coincided with the 110th anniversary of Latif Karimov, the outstanding scientist and carpet artist, and the founder of the scientific study of carpet weaving. The exhibition presented a collection of sketches created over the years, the artist’s carpets based on those sketches, sketches of classic Azerbaijani carpets and their ornaments, and other carpets and carpet products based on Karimov’s sketches. Among these were seven carpets and four carpet products from the collection of the All-Russian Museum of Decorative, Applied and Folk Art, and fifteen objects from the Azerbaijan Carpet Museum’s vaults. The exhibition also showcased the works of applied art decorated by Latif Karimov and never-before-published materials from his personal archive – letters, photographs, and book reviews from his solo exhibitions – that the artist’s family provided especially for the occasion. В ноябре 2016 – январе 2017 года в Азербайджанском музее ковра в рамках сотрудничества со Всероссийским музеем декоративно-прикладного и народного искусства состоялась выставка под названием «Лятиф Керимов. Жизнь, посвященная искусству ковра», приуроченная к 110-летию этого выдающегося ученого и художника по коврам, основоположника научного исследования ковроткачества. На выставке была представлена коллекция уникальных эскизов, созданных в разные годы, и сотканные на их основе авторские ковры, а также, эскизы классических азербайджанских ковров и орнаментов и сотканные на их основе ковры и ковровые изделия. Среди них – семь ковров и четыре ковровых изделия из коллекции Всероссийского музея декоративно-прикладного и народного искусства и 15 экспонатов из фонда Азербайджанского музея ковра. Кроме того, демонстрировались оформленные Лятифом Керимовым произведения прикладного искусства и нигде до того времени не публиковавшиеся материалы из его личного архива – письма, фотографии, книги отзывов с его персональных выставок, – предоставленные семьей художника. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 371

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ 2017-ci ilin yanvar ayında Azərbaycan Xalça Muzeyində “Zərgərlik sənəti muzey məkanında: dünən, bu gün, sabah” adlı regional seminar çərçivəsində təşkil olunmuş zərgərlik sərgisi keçirilmişdir. Sərgidə Azərbaycan, Gürcüstan və Dağıstan ustalarının minasazlıq, qarasavad, cızma və döymənin də daxil olduğu zərgərliyin bütün növ texniki üsullarını əhatə edən əl işləri nümayiş olunurdu. Ölkəmizi tanınmış zərgərlər Mehriban Sadıqova, Eduard Şamarayev, Vüqar Xudaverdiyev, Elçin Kərimov, İslam Həzrətov, Samir Misirov, Şahin Əlipənahov, Cəmaləddin Əyyubov, Füzuli Seyidzadə, “İçərişəhər” Ənənəvi İncəsənət Mərkəzi və “Rəsm” zərgərlik brendi təmsil etmişdir. Sərgidə təqdim olunan Azərbaycan zərgərlik məmulatları həm ənənəvi, həm də müasir dizayn üslubları ilə hazırlanmışdır. Sərgidə Gürcüstan zərgərlik sənəti ənənələri minalı gümüş məmulatlarla, Dağıstan ənənələri isə Rabadan Kişevin məharətlə hazırladığı işləri ilə təmsil olunmuşdu. In January 2017, the Azerbaijan Carpet Museum held an exhibition organized within the framework of the regional seminar Jewelry Art in the Museum Space: Yesterday, Today, Tomorrow. The museum presented works by masters from Azerbaijan, Georgia, and Dagestan that represented all jewelry techniques, including enamel, niello, engraving, and hammering. The famous jewelers of our country — Mehriban Sadigova, Eduard Shamarayev, Vugar Khudaverdiyev, Elchin Karimov, Islam Khazratov, Samir Misirov, Shahin Alipenahov, Jemaleddin Eyubov, and Fizuli Saidzadeh —represented the Icherisheher Center of Traditional Art and the Resm jewelry brand. The jewelry of Azerbaijan presented within the exhibition was executed in both traditional and modern designs. Silverware with enamel embodied the traditions of Georgian jewelry, and the skillful designs of Rabadan Kishev embodied those of Dagestan. В январе 2017 года в Азербайджанском музее ковра состоялась выставка, организованная в рамках регионального семинара «Ювелирное искусство в музейном пространстве: вчера, сегодня, завтра». На ней были представлены работы мастеров Азербайджана, Грузии и Дагестана, охватывающие все ювелирные техники, в том числе эмаль, чернение, гравировку и чеканку. Ювелирное искусство нашей страны представляли Мехрибан Садыгова, Эдуард Шамараев, Вугар Худавердиев, Эльчин Керимов, Ислам Хазратов, Самир Мисиров, Шахин Алипанахов, Джемаледдин Эйюбов, Физули Сеидзаде, Центр традиционного искусства «Ичеришехер» и ювелирный бренд «Rəsm». Ювелирные изделия Азербайджана, представленные на выставке, были выполнены как в традиционном, так и в современном стилях дизайна. Традиции ювелирного искусства Грузии были воплощены в серебряных изделиях с эмалью, а Дагестана – в искусных произведениях Рабадана Кишева. 372 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

2017-ci ilin mart ayında Azərbaycan Xalça SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ Muzeyində Azərbaycanda keçirilən “Macarıstan günləri” çərçivəsində “Macarıstan toxuculuğu” 373 sərgisi təşkil olunmuşdur. Bu layihə Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın dəstəyi ilə Macarıstanın ölkəmizdəki səfirliyi və Heydər Əliyev Fondu arasındakı əməkdaşlıq çərçivəsində həyata keçirilmişdi. Sərgidə macar ustalarının təsviri və tətbiqi sənət sahəsində mükafatlara layiq görülmüş dünyaca məşhur 18 əl işi nümayiş olunurdu. Bu Edit Baloq, Ester Beni, Beata Hosler, İbolya Hed, Erjebet Katona Sabo və başqalarının həm ənənələrə söykənən, həm də müasir üslubda hazırladıqları qobelen nümunələridir. In March 2017, the Azerbaijan Carpet Museum hosted the exhibition Weaving of Hungary, organized as part of Days of Hungary in Azerbaijan. This project was implemented with the support of the First Vice President of the Republic of Azerbaijan, Mehriban Aliyeva, within the framework of cooperation between the Hungarian Embassy in Azerbaijan and the Heydar Aliyev Foundation. The exhibition presented eighteen world- famous works by Hungarian masters, awarded in the field of fine and applied arts. The tapestries by Edith Balog, Ester Beni, Beata Chosler, Iblea Head, Erzsebet Cato Sabo, and other masters were all based on tradition, yet were nevertheless made in a modern style. В марте 2017 года в Азербайджанском музее ковра прошла выставка «Ткачество Венгрии», организованная в рамках Дней Венгрии в Азербайджане. Данный проект был осуществлен при поддержке Первого Вице- президента Азербайджанской Республики Мехрибан Алиевой в рамках сотрудничества посольства Венгрии в Азербайджане и Фонда Гейдара Алиева. На выставке было представлено 18 всемирно известных произведений венгерских мастеров, удостоенных наград в области изобразительного и прикладного искусства. Это гобелены Эдит Балог, Эстэр Бени, Беаты Хослер, Ибольи Хед, Эржебет Катона Сабо и других мастеров, опирающиеся на традиции и в то же время выполненные в современном стиле. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ 2017-ci ilin may ayında Azərbaycan Xalça Muzeyində II Beynəlxalq “Türk dünyasının ortaq dili – naxışlar” adlı simpozium çərçivəsində D.Kara-Çoban adına Milli Qaqauz Tarix-Etnoqrafiya Muzeyinin eksponatlarından ibarət sərgi keçirilmişdir. Sərgidə 21 eksponat – xalçalar, tikmələr, milli geyimlər və qaqauz türklərinin digər dekorativ-tətbiqi sənət nümunələri təqdim olunmuşdur. In May 2017, the Azerbaijan Carpet Museum hosted an exhibition from the National Gagauz Historical and Ethnographic Museum named after D.Kara-Choban. The exhibition was held as part of the 2nd International Symposium Common Language of Turkic World ‒ Patterns. Twenty-one items — carpets, embroidery, national costume, and other objects of decorative and applied arts of Gagauz Turks — appeared within the exhibition. В мае 2017 года в Азербайджанском музее ковра в рамках II Международного симпозиума «Общий язык тюркского мира – орнаменты» состоялась выставка экспонатов Национального гагаузского историко- этнографического музея имени Д.Кара-Чобана. На выставке был представлен 21 экспонат – ковры, вышивки, национальные костюмы и другие предметы декоративно-прикладного искусства гагаузских тюрков. 374 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ Öz fəaliyyəti illərində Azərbaycan Xalça Muzeyi kolleksiyasını Avropa, Asiya və Afrikanın bir çox ölkələrində nümayiş etdirmişdir. Hətta muzeyin Azərbaycanın hələ SSRİ-nin tərkib hissəsi olarkən 70-ci illərin əvvəlində keçirilən ilk sərgiləri təkcə ittifaq respublikalarında deyil, həmçinin xarici ölkələrdə də təşkil olunmuşdu. O dövrdə mədəniyyət müəssisələrinin məqsədi ilk öncə SSRİ-nin nailiyyətlərini təbliğ etmək olduğundan, mövcudluğunun ilk onilliyində muzey öz sərgilərini xaricdə Azərbaycan SSR-nın iştirakı ilə SSRİ və ya Azərbaycan mədəniyyət günləri çərçivəsində təşkil edirdi. Bu tədbirlərin məqsədi Azərbaycan SSR-nın texniki, iqtisadi və yaradıcı nailiyyətlərini nümayiş etdirmək idi. Over the years of its activity, the Azerbaijan Carpet Museum has displayed its collection in many countries within Europe, Asia, and Africa. Even its very first exhibitions at the beginning of the 1970s, when Azerbaijan was still part of the USSR, were held not only in the Union republics, but also abroad. Since the goal of cultural institutions at that time was primarily to promote the achievements of the USSR, the Carpet Museum organized its exhibitions mainly within the framework of foreign and intra-union events — such as the Days of the USSR, with the participation of the Azerbaijan SSR, and Days of Azerbaijani Culture — during the first decade of its existence. These events were designed to demonstrate the technical, economic, and creative achievements of the Azerbaijan SSR. За годы своей деятельности Азербайджанский музей ковра демонстрировал свою коллекцию во многих странах Европы, Азии и Африки. Даже самые его первые выставки, состоявшиеся в начале 70-х годов, когда Азербайджан был еще частью СССР, проходили не только в союзных республиках, но и за рубежом. Поскольку в тот период целью культурных учреждений была, в первую очередь, пропаганда достижений СССР, то на протяжении первого десятилетия своего существования музей ковра организовывал свои выставки, главным образом, в рамках тех или иных зарубежных и внутрисоюзных мероприятий – таких, как Дни СССР с участием Азербайджанской ССР и Дни Азербайджанской культуры. Эти мероприятия были призваны демонстрировать технические, экономические и творческие достижения Азербайджанской ССР. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 375

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ Sərgilər həm SSRİ-nin Moskva, Leninqrad (indiki Sankt-Peterburq), Kiyev, Daşkənd kimi iri şəhərlərində, həm də Portuqaliya, Fransa, Belçika, İtaliya, AFR, ADR, Avstriya, Danimarka, Polşa, Şri-Lanka, Əfqanıstan, İordaniya, Mozambik kimi xarici ölkələrdə keçirilmişdir. Milli xalçanın tanıdılması istiqamətində ilk addımlardan biri YUNESKO-nun sərgi salonunda keçirilmiş, L.Kərimov və K.Əliyevin müəllif işlərinin də daxil olduğu 23 ədəd əsərdən ibarət “Azərbaycan xalça sənəti” adlı sərgi olmuşdur. Sərgi Parisdə 1981-ci ildə Fransada “Azərbaycan SSR günləri” çərçivəsində keçirildi. Onun açılışında YUNESKO-nun baş katibi Amadu- Mahtar Mbou iştirak etmişdi. Exhibitions took place both in the USSR’s major cities — Moscow, Leningrad, Kiev, Tashkent — and in Portugal, France, Belgium, Italy, the GDR, the FRG, Austria, Denmark, Poland, Sri Lanka, Afghanistan, Jordan, and Mozambique. One of the first steps in popularizing national carpets was the Azerbaijani Carpet Art exhibition held at the showroom of UNESCO, where 23 works were shown, including works by L.Karimov and K.Aliyev. The exhibition took place in 1981 in Paris to coincide with the Days of the Azerbaijan SSR held in France. The Director-General of UNESCO, Amadou-Mahtar M’Bow, participated at its opening. Выставки проходили как в крупных городах СССР – Москве, Ленинграде, Киеве, Ташкенте, так и за рубежом – в Португалии, Франции, Бельгии, Италии, ГДР, ФРГ, Австрии, Дании, Польше, Шри-Ланке, Афганистане, Иордании, Мозамбике. Одним из первых шагов в направлении популяризации национального ковра стала состоявшаяся в выставочном салоне ЮНЕСКО выставка «Искусство азербайджанского ковра», на которой были представлены 23 произведения, включая авторские работы Л.Керимова и К.Алиева. Выставка прошла в 1981 году в Париже, в рамках Дней Азербайджанской ССР во Франции. В ее открытии участвовал Генеральный директор ЮНЕСКО Амаду-Махтар М'боу. 376 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ 1982-ci ilin aprelində Azərbaycan KP MK-nin “Azərbaycan SSR-da xalçaçılıq və xalça sənətinin daha da inkişaf etdirilməsi tədbirləri haqqında” fərmanı çıxandan sonra muzey ənənəvi Azərbaycan xalçası və xalq tətbiqi sənətinin tanıdılması sahəsində daha geniş və planlı iş aparmaq imkanlarına malik oldu. Moskvada keçirilən “Azərbaycan xalça sənəti” adlı iki böyük sərgi həmin illərin ən əhəmiyyətli hadisələrindən oldu. Birinci sərgi Bakıda keçirilən Şərq xalçası üzrə I Beynəlxalq simpoziumun yekunu olaraq 1983-cü ildə SSRİ Rəssamlar İttifaqının sərgi salonunda təşkil edilmişdir. İkinci sərgi 1984-cü ildə Dövlət Şərq Xalqları İncəsənəti Muzeyində keçirilmişdi. Elə həmin il muzey ənənəvi xalça sənətinin təbliği məqsədi ilə respublika daxilində fəaliyyətini gücləndirərək Sumqayıt, Quba, Kirovabad (Gəncə), Şuşa və Naxçıvanda sərgilər keçirdi. 1984-cü ildən Azərbaycan xalçası və xalq dekorativ-tətbiqi sənəti sərgiləri Bolqarıstan, Nepal, Macarıstan, AFR, Yaponiya, Avstriya, Çexoslovakiya, Finlandiya, Polşa, Tunis, Kuba, Monqolustan, Vyetnam və dünyanın bir çox digər ölkələrində keçirilib. Onların içində “SSRİ xalqlarının xalçaları” (Dehli, Hindistan, 1986); “Azərbaycan xalçası. L.Kərimovun yaradıcılığı” (London, Böyük Britaniya, 1986); Folklor qruplarının Beynəlxalq festivalı çərçivəsində keçirilən “Azərbaycan xalçası” sərgisi (Ərzurum, Türkiyə, 1989) kimi tədbirləri qeyd etmək olar. After the Decree Measures for the Further Development of Carpet Weaving Art in the Azerbaijan SSR, April 1982, by the Central Committee of the Communist Party of Azerbaijan, the museum had the opportunity to conduct more extensive and systematic work to popularize traditional Azerbaijani carpet and folk applied arts. During this period, two major exhibitions of Azerbaijani Carpet Art opened in Moscow and were acclaimed as significant events. The first was held in 1983 in the exhibition hall of the Union of Artists of the USSR, completing the 1st International Symposium on Oriental Carpet Art organized in Baku. The second took place at the State Museum of Oriental Art in 1984. In that same year, the museum, aiming to promote and develop traditional carpet weaving, intensified its exhibition activities inside the republic by organizing carpet exhibitions in Sumgait, Guba, Kirovabad (Ganja), Shusha, and Nakhchivan. Since 1984, exhibitions of Azerbaijani carpet, and of decorative, applied, and folk arts, have occurred regularly in many countries worldwide, such as Bulgaria, Nepal, Hungary, Germany, Japan, Austria, Czechoslovakia, Finland, Poland, Tunisia, Cuba, Mongolia, and Vietnam. These include Carpets of the Peoples of the USSR (Delhi, 1986); Azerbaijani carpet. Creativity of L.Karimov (London, 1986); and Azerbaijani Carpet, part of the International Festival of Folklore Groups (Erzurum, 1989). После выхода в апреле 1982 года указа ЦК КП Азербайджана «О мерах по дальнейшему развитию ковроделия и коврового искусства в Азербайджанской ССР» у музея появилась возможность вести более широкую и планомерную работу по популяризации традиционного азербайджанского ковра и народного декоративно-прикладного искусства. Значительными событиями тех лет стали две крупные выставки «Ковровое искусство Азербайджана», открывшиеся в Москве. Первая прошла в выставочном зале Союза художников СССР в 1983 году, завершив собой I Международный симпозиум по искусству восточного ковра, организованный в Баку. Вторая состоялась в Государственном музее искусства народов Востока в 1984 году. В том же году музей, с целью пропаганды и развития традиционного ковроделия, активизировал свою выставочную деятельность внутри республики, организовав выставки ковра в Сумгайыте, Губе, Кировабаде (Гяндже), Шуше и Нахчыване. С 1984 года выставки азербайджанского ковра и народного декоративно-прикладного искусства регулярно проходили во многих странах мира – Болгарии, Непале, Венгрии, ФРГ, Японии, Австрии, Чехословакии, Финляндии, Польше, Тунисе, Кубе, Монголии, Вьетнаме и др. Среди них можно выделить такие, как «Ковры народов СССР» (Дели, 1986 год); «Азербайджанский ковер. Творчество Л.Керимова» (Лондон, 1986 год); «Азербайджанский ковер» в рамках Международного фестиваля фольклорных групп (Эрзерум, 1989 год). AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 377

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ Müstəqilliyin əldə edilməsindən sonra muzey Azərbaycan xalçasının xaricdə təbliği istiqmətində işini davam etdirdi. Sərgilər müxtəlif ölkələrdə Azərbaycan mədəniyyəti günləri çərçivəsində təşkil edilirdi: Dövlət Keramika Muzeyi və “XVIII əsrə aid Kuskovo malikanəsində” (Moskva, Rusiya. 2001); İSESKO-nun Rabatdakı mənzil qərargahında (Mərakeş, 2008); Berlin Etnologiya Muzeyi (2008), Drezden Etnologiya Muzeyi (2008-2009). Həmçinin müxtəlif əlamətdar tarixlərə həsr olunmuş sərgilər də keçirilmişdir: Azərbaycanın Avropa Şurasına qəbul edilməsinin birinci il dönümü münasibəti ilə (Strasburq, Fransa, 2001); YUNESKO-nun mənzil qərargahında Azərbaycan xalça sənəti üzrə IV Beynəlxalq Simpozium çərçivəsində L.Kərimovun 100 illik yubileyinə həsr edilmiş sərgi (Paris, Fransa, 2007); İndira Qandi adına Milli Mədəniyyət Mərkəzində Nizami Gəncəvinin 870 illik yubileyinə həsr edilmiş sərgi (Nyu Dehli, Hindistan, 2012). Xalça Muzeyi həmçinin, BP/Statoil alyansının maliyyə dəstəyi ilə Mall Gallery-də “Azərbaycanın xalçaları” (London, Böyük Britaniya, 1993); Beynəlxalq “İpək yolu” festivalı çərçivəsində Roma Sivilizasiyası Muzeyində “Azərbaycan – Odlar Yurdu İpək yolunda” (Roma, İtaliya, 2012); Ostrava şəhər muzeyində “Əbədi odlar diyarı – Azərbaycanın 1000 illik mədəniyyəti” (Ostrava, Çexiya, 2012–2013) kimi beynəlxalq layihələr çərçivəsində də sərgilər keçirmişdir. After Azerbaijan gained independence, the museum continued its active exhibition program aimed at promoting traditional carpet abroad. Days of Azerbaijani Culture has also prompted the organization of exhibitions in various international venues: the State Museum of Ceramics and the 18th-century Manor of Kuskovo in Moscow (2001); ISESCO headquarters in Rabat (Morocco, 2008); the Museum of Ethnology in Berlin (2008); and the Museum of Ethnology in Dresden (2008–2009). There have also been exhibitions devoted to and in connection with various memorable dates: the 1st anniversary of Azerbaijan’s admission to the Council of Europe (Strasbourg, 2001); the 100th anniversary of L.Karimov [at UNESCO’s headquarters as part of the 4th International Symposium on Azerbaijani Carpet Art (Paris, 2007)]; and the celebration of the 870th anniversary of Nizami Ganjavi [at the Indira Gandhi National Centre for the Arts (New Delhi, 2012)]. The Carpet Museum also realized international projects, such as Azerbaijani Carpets in the Mall Gallery in London, with the financial support of the BP / Statoil alliance (1993); Azerbaijan is the Land of Fire on the Great Silk Road in the Museum of Roman Civilization in Rome, part of the Silk Road international festival (2012); and Land of Eternal Fire – Millennial Culture of Azerbaijan in Ostrava City Museum (Czech Republic, 2012–2013). После обретения Азербайджаном независимости музей продолжил свою активную выставочную деятельность, направленную на пропаганду национального ковра за рубежом. В различных странах прошли выставки, организованные в рамках Дней азербайджанской культуры: в Государственном музее керамики и «Усадьбе Кусково XVIII века» в Москве (2001 год); в штаб-квартире ИСЕСКО в Рабате (Марокко, 2008 год); в Музее этнологии в Берлине (2008 год) и Музее этнологии в Дрездене (2008–2009 годы). Также проводились выставки, посвященные различным памятным датам: в связи с первой годовщиной принятия Азербайджана в Совет Европы (Страсбург, 2001 год); к 100-летнему юбилею Л.Керимова – в штаб- квартире ЮНЕСКО в рамках IV Международного симпозиума по искусству азербайджанского ковра (Париж, 2007 год); в Национальном центре культуры им. Индиры Ганди в рамках празднования 870-летнего юбилея Низами Гянджеви (Нью-Дели, 2012 год). Музей ковра также осуществил выставки в рамках международных проектов – таких, как «Азербайджанские ковры» в Mall Gallery в Лондоне, при финансовой поддержке альянса BP/Statoil (1993 год); «Азербайджан – Страна огней на Великом шелковом пути» в Музее римской цивилизации в Риме, в рамках международного фестиваля «Шелковый путь» (2012 год); «Земля вечного огня – тысячелетняя культура Азербайджана» в Музее города Острава (Чехия, 2012–2013 годы). 378 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

SƏRGİLƏR / EXHIBITIONS / ВЫСТАВКИ 2007-ci ildə Kiyevdə Boqdan və Varvara Xanenko adına Milli İncəsənət Muzeyində keçirilən və təşkilində bu muzeyin kolleksiyasından olan Azərbaycan xalçalarının atribusiyasında Azərbaycan Xalça Muzeyinin köməklik etdiyi sərgi olduqca maraqlı beynəlxalq layihə oldu. 2017-ci ildə Azərbaycan Xalça Muzeyi özünün 50 illik yubileyini bir sıra xarici sərgi ilə qeyd etdi: Belqrad Etnoqrafiya Muzeyində “Əvəzolunmaz dəyərlər”(Serbiya) (bu muzeyin “Pirot kilimləri” sərgisi 2016-cı ildə Bakıda iki muzey arasında sərgi mübadiləsi layihəsi əsasında keçirilmişdi); Azərbaycan və Bolqarıstan arasında diplomatik münasibətlərin qurulmasının 25 illiyinə həsr edilmiş tədbirlər çərçivəsində Sofiyadakı Etnoqrafiya Muzeyində keçirilən “Naxışların gözəlliyi: Azərbaycan xalq sənəti” sərgisi; Gürcüstanda Azərbaycan Xalça Muzeyi və ICOM Azərbaycan Milli Komitəsinin iştirakı ilə təşkil olunmuş II Beynəlxalq Xalça festivalı çərçivəsində keçirilmiş “Azərbaycan Xalça Muzeyinin kolleksiyasından xalça məmulatları” adlı sərgi (Tbilisi, Gürcüstan. 2017). A particularly interesting international project was Carpets of Azerbaijan, held at the Bogdan and Varvara Khanenko Museum of Art in Kiev 2007. The Carpet Museum assisted in verifying the attribution of Azerbaijani carpets within this museum’s collection. The Carpet Museum celebrated its 50th anniversary in 2017 by organizing a number of foreign exhibitions: Irreplaceable Values at the Ethnographic Museum in Belgrade (whose exhibition Pirot Kilims was held in Baku in 2016 as part of a project to exchange exhibitions between the two museums); The Magnificence of the Patterns: Azerbaijani Folk Art at the Ethnographic Museum in Sofia, celebrating the 25th anniversary of diplomatic relations between Azerbaijan and Bulgaria; and Carpet Products from the Azerbaijan Carpet Museum's Collection at the Georgian Museum of Folk and Applied Art (Tbilisi), part of the 2nd International Carpet Festival, organized in Georgia with the participation of the Azerbaijan Carpet Museum and ICOM Azerbaijan. Интересным международным проектом стала выставка «Ковры Азербайджана», проведенная Национальным музеем искусств им. Богдана и Варвары Ханенко в Киеве в 2007 году, при организации которой Музеем ковра была оказана помощь в атрибуции азербайджанских ковров из коллекции данного музея. Свой 50-летний юбилей в 2017 году Музей ковра также отметил организацией ряда зарубежных выставок: «Незаменимые ценности» в Этнографическом музее Белграда (выставка этого музея – «Пиротские килимы» прошла в Баку в 2016 году в рамках проекта по обмену выставками между двумя музеями); «Великолепие узоров: азербайджанское народное искусство» в Этнографическом музее Софии, в рамках празднования 25-летия дипломатических отношений между Азербайджаном и Болгарией; «Ковровые изделия из коллекции Азербайджанского музея ковра» в Грузинском музее народного и прикладного искусства (Тбилиси), в рамках II Международного фестиваля ковра, организованного в Грузии при участии Азербайджанского музея ковра и Национального комитета ICOM Азербайджана. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 379

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİNİN TARİXİ / HISTORY OF THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / ИСТОРИЯ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 380 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİNİN TARİXİ / THE HISTORY OF THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / ИСТОРИЯ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА ŞUŞA FİLİALI SHUSHA BRANCH ШУШИНСКИЙ ФИЛИАЛ AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 381

ŞUŞA FİLİALI / SHUSHA BRANCH / ШУШИНСКИЙ ФИЛИАЛ Qədim tarixə malik dekorativ-tətbiqi sənəti və onun ayrılmaz hissəsi olan Qarabağ xalçaçılıq ənənələrinin öyrənilməsi, qorunması və yaşadılması məqsədi ilə Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirliyinin 502 №-li 26 sentyabr 1985-ci il tarixli əmrinə əsasən, Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin Şuşa filialının yaradılması haqqında qərar qəbul edildi. Filial yaradıldıqdan sonra fəaliyyətinə 19 may 1987-ci il tarixindən Şuşa şəhərində, XVIII əsrin tarixi-memarlıq abidəsi sayılan Mehmandarovların malikanəsində (Köçərli küçəsi, ev 17 ünvanında) başlamışdır. Şuşa filialında Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin əsas fondundan seçilmiş, bəşər mədəniyyətinə incilər bəxş edən, Qarabağın milli sənət dəyərlərini yaşadan xovlu-xovsuz xalçalar, xalça məmulatları, bədii tikmə, milli geyim nümunələri, zərgərlik və bədii metal məmulatları nümayiş olunurdu. Bu qiymətli sənət inciləri Şuşaya gələn turistləri, eyni zamanda, elə şuşalıları da heyran edirdi. Lakin 1992-ci ildən etibarən Qarabağ torpağı bədxah qonşularımızın işğalına məruz qaldı və muzeyin filialında saxlanılan qiymətsiz sənət nümunələri təhlükə altına düşdü. Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin o vaxtki direktoru Röya Tağıyevanın başçılığı ilə 1992-ci il 29 fevral tarixində filialda olan əşyaların təxliyyə olunması təşkil edilmişdir. The Ministry of Culture of Azerbaijan SSR established the Shusha Branch of the Xalça “Malıbəyli”. State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk Applied Art under decree No. 502, dated Qarabağ, Azərbaycan. XX əsrin əvvəli. September 26, 1985, to study, protect, and preserve the traditions of ancient Karabakh carpet weaving. Əriş, arğac, xov – yun. 138x197 sm. İnv. № 5897 The branch began its activity on May 19, 1987 in Shusha in an 18th-century mansion owned by General Samad Bey Mehmandarov (17 Kocharli Street). The jewels of art Carpet “Malibeyli”. selected from the treasury of the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk Applied Karabakh, Azerbaijan. Early 20th century. Art bestowed on humanity and embodying national and craft values were displayed in the Shusha Branch. These were Karabakh pile and flat-woven carpets, carpet products, Warp, weft, pile – wool. 138x197 cm. embroidery, traditional costumes, jewelry, and artistic metal works. Inv. No. 5897 These precious pearls surprised tourists arriving in Shusha, as well as the citizens Ковер \"Малыбейли\". of Shusha. However, from 1992, the territory of Karabakh was occupied by malevolent Карабах, Азербайджан. Начало ХХ века. neighbors, and examples of priceless art kept in the museum’s branch were under threat. Основа, уток, ворс – шерсть. 138x197 см. Инв. № 5897 По распоряжению Министерства культуры Азербайджанской ССР согласно указу№ 502 от 26 сентября 1985 года было принято решение о создании Шушинского филиала Государственного музея ковра и народно- прикладного искусства с целью изучения, сохранения и поддержания древних традиций ковроткачества Карабаха. Филиал начал свою деятельность 19 мая 1987 года в Шуше, в особняке Мехмандарова (улица Кочарли, дом 17) – историко-архитектурном памятнике XVIII века. В Шушинском филиале демонстрировались тщательно отобранные в основном фонде Государственного музея ковра и народно-прикладного искусства прекрасные произведения, дарованные человеческой культуре и воплощающие национальные и ремесленные ценности – карабахские ворсовые и безворсовые ковры, ковровые изделия, художественная вышивка, национальные костюмы, ювелирные украшения и художественный металл. Эти шедевры восхищали как туристов, прибывающих в Шушу, так и самих шушинцев. Однако в 1992 году территория Карабаха была оккупирована нашими вероломными соседями по региону, и ценные произведения искусства, хранящиеся в филиале музея, оказались под угрозой. 29 февраля 1992 года под руководством Ройи Тагиевой, тогдашнего директора Государственного музея ковра и народно-прикладного искусства, была организована эвакуация предметов, хранящихся в филиале. Из 246 экспонатов, демонстрировавшихся в Шушинском филиале, в Баку было доставлено 183 (80 ворсовых ковров, 35 безворсовых ковров и ковровых изделий, 39 ювелирных изделий, 29 художественных вышивок и национальных костюмов). 382 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

ŞUŞA FİLİALI / SHUSHA BRANCH / ШУШИНСКИЙ ФИЛИАЛ Beləliklə, Şuşa filialında nümayiş olunan 246 eksponatdan 183-ü (80 ədəd Xurcun. xovlu xalça, 35 ədəd xovsuz xalça və xalça məmulatları, 39 ədəd zərgərlik, Şirvan, Azərbaycan. XX əsrin əvvəli. 29 ədəd bədii tikmə və milli geyim nümunələri) xilas edilərək Bakıya Əriş, arğac – yun. 46x130 sm. İnv. № 1935 gətirilmişdir. Əfsuslar olsun ki, 63 eksponatın daşınması çətin olduğundan onların (56 ədəd misgərlik nümunəsi, 6 xalça məmulatı, 1 bədii tikmə) xilas Khurjun. edilməsi mümkün olmamışdır. Shirvan, Azerbaijan. Early 20th century. Warp, weft – wool. 46x130 cm. Inv. No. 1935 Həmin vaxtdan etibarən xilas olunmuş eksponatlar Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin ekspozisiyasında sığınacaq taparaq Хурджун. nümayiş etdirilir və fondda saxlanılır. Ширван, Азербайджан. Начало ХХ века. Основа, уток – шерсть. 46х130 см. Инв. № 1935 Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərindən çıxarılmış və həmin torpaqlar- da qalmış mədəni sərvətlərimizin vətənə qaytarılması istiqamətində muzey geniş təbliğat işi aparır. Bu məqsədlə Beynəlxalq Muzeylər Şurası (ICOM), YUNESKO, Qırmızı Xaç Cəmiyyəti və digər beynəlxalq təşkilatların dəstəyi ilə sərgi və tədbirlər təşkil olunmuş, çap vəsaitləri nəşr edilmişdir. 2017-ci il ərzində işğal olunmuş ərazilərin tarix-diyarşünaslıq muzeyləri- nin eksponatlarından ibarət silsilə sərgilər keçirilmiş, işğal günləri ilə əlaqə- dar həmin rayonların ictimaiyyət nümayəndələrinin iştirakı ilə anım tədbir- ləri baş tutmuşdur. Təəssüflə qeyd edək ki, vaxtilə Şuşada Mehmandarovların malikanəsində fəaliyyət göstərən Şuşa filialının yerləşdiyi məkanda bu gün ermənilər tərə- findən yaradılmış diyarşünaslıq muzeyi fəaliyyət göstərir. Həmin muzeydə Azərbaycan xalqının milli-mədəni sərvəti olan sənət nümunələri dünyaya er- məni mənşəli kimi təqdim olunur. On February 29, 1992, under the direction of Roya Tagiyeva, the previous director of the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk Applied Art, 183 of the Shusha Branch’s 246 objects (80 pile carpets, 35 flat-woven carpets and carpet pro- ducts, 39 pieces of jewelry, and 29 examples of embroidery and traditional costumes) were evacuated and transferred to the museum’s main fund. Unfortunately, because of the difficulty of carrying the remaining 63 objects (56 pieces of copper, 6 carpet products, and 1 art embroidery), they could not be saved. Since then, the rescued objects have been preserved, stored, and exhibited at the State Museum of Azerbaijani Carpet and Folk Applied Art. The museum is extensively working and campaigning for the return of Azerbaijani cultural resources from the occu- pied territories to the lands of Azerbaijan. For this purpose, exhibitions and events were organized with the support of the International Council of Museums (ICOM), UNESCO, the Red Cross Society, and other international organizations, as well as publications were released. A series of exhibits about the Historical Ethnographic Museum took place in 2017 and events were held with the parti- cipation of the public, timed to the day of occupation. Unfortunately, today the Museum of Local Lore, established by Armenians, stands in the Shusha Branch’s former loca- tion in the mansion owned by General Samad Bey Mehmandarov. This museum misrepresents to the world the national and cultural artifacts of the Azerbaijani people as artifacts of Armenian origin. К сожалению, ввиду трудности транспортировки остальные 63 экспоната (56 медных, 6 ковровых изделий и одна художественная вышивка) вывезти так и не удалось. Спасенные тогда экспонаты обрели пристанище в Государственном музее ковра и народно-прикладного искусства, ныне − Азербайджанском музее ковра. Здесь они выставляются в экспозиции и хранятся в фонде. Музей занимается обширной пропагандистской работой по возвращению азербайджанских культурных ресурсов с оккупированных территорий. С этой целью были организованы выставки и мероприятия при поддержке Международного совета музеев (ИКОМ), ЮНЕСКО, Общества Красного Креста и других подобных международных организаций, выпущены печатные издания. В 2017 году была проведена серия выставок экспонатов историко-этнографических музеев оккупированных территорий и состоялись мероприятия с участием представителей общественности, приуроченные ко дню оккупации. С сожалением отметим, что в особняке Мехмандарова в Шуше, где находился Шушинский филиал музея, сегодня действует краеведческий музей, основанный армянами. В этом музее национально-культурные артефакты азербайджанского народа представлены миру как имеющие армянское происхождение. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 383

ŞUŞA FİLİALI / SHUSHA BRANCH / ШУШИНСКИЙ ФИЛИАЛ 384 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

ŞUŞA FİLİALI / SHUSHA BRANCH / ШУШИНСКИЙ ФИЛИАЛ AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 385

ŞUŞA FİLİALI / SHUSHA BRANCH / ШУШИНСКИЙ ФИЛИАЛ Xalça “Bağçada güllər” Qarabağ, Azərbaycan. 1971. Bu gün Şuşa muzeyinin xilas edilmiş eksponatları Əriş – yun, pambıq, arğac – pambıq, arasında XIX-XX əsrləri əhatə edən Qarabağın ənənəvi xovlu xalça kompozisiyası olan “Şabalıd- xov – yun. buta”, “Bəhmənli”, “Atlı-itli”, “Xanlıq”, “Çələbi”, 145x256 sm. İnv. № 9476 “Açma-yumma”, “Malıbəyli”, ulu baba-nənələrimizin məişətində daha çox istifadə edilən cecim, kilim, zili, Carpet “Baghchada Guller” şəddə kimi xovsuz xalçalar, zərgərlik nümunələri, Karabakh, Azerbaijan. 1971. bədii tikmə və Qarabağa məxsus rəngarəng geyimlər Warp – wool, cotton, weft – cotton, qonaqlara təqdim edilir. Bunların hər biri özündə ulu əcdadlarımızın əl izini qoruyur, onların nə qədər incə pile – wool. zövqə, mənəvi zənginliyə malik olduqlarını əyani 145x256 cm. Inv. No. 9476 sübut edir. Ковер \"Бахчада гюлляр\". 2016-cı ildə ilk dəfə olaraq Şuşa şəhərinin işğal Карабах, Азербайджан. 1971. edilməsinin ildönümü ilə əlaqədar Azərbaycan Xalça Основа – шерсть, хлопок, уток – хлопок, Muzeyinin direktoru, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Şirin Məlkovanın layihəsi əsasında Şuşa ворс – шерсть. filialının xilas edilmiş eksponatlarından ibarət kitab- 145x256 см. Инв. № 9476 kataloq hazırlanmışdır. Hazırda Şuşa filialı doğma məkanından uzaq düşsə də, fəaliyyətini Azərbaycan Xalça Muzeyinin əsas binasında davam etdirir və bu sənət əsərlərinin layiqincə təbliğini və nəsildən-nəsilə ötürərək yaşadılmasını təmin edir. Ən maraqlı eksponatlardan biri Qarabağ qrupuna aid olan “Bağçada güllər” xalçasının (inv. № 9476) üzərində “1 yanvar 1971ci il Sərvərə anadan əbədi yadigar ad günü hədiyyəsi” yazısı verilib. Həmin xalça 2017-ci ilin fevral ayında ABŞ-ın Los-Anceles şəhərində keçirilən hərracda “Antik Ermənistan – Qarabağ xalçası” adı ilə təqdim olunmuşdu. Əslən azərbaycanlı olan Amerika vətəndaşı Elşad Tahirov həmin xalçanı alıb ilk sahibinin axtarışına başlamışdır. Lakin xalçanın sahibi tapılmadığından E.Tahirov 2017-ci il 5 may tarixində həmin xalçanı Azərbaycan Xalça Muzeyinə hədiyyə etmişdir. Qeyd edək ki, bu uzun illər erməni işğalçılarının əlində olmuş və vətənə qayıtmış ilk xalça nümunəsidir. Today, the preserved exhibits of the Shusha Museum include the traditional collection of Karabakh carpets from the 19th ‒ 20th centuries ‒ such as Shabalid-Buta, Bahmanli, Atli-Itli, Khanlig, Chalabi, Achma-Yumma, and Malibeyli ‒ as well as the jejim, kilim, zilli, and shadda carpets that our grandparents often used in their daily lives, examples of jewelry, artistic embroidery, and colorful clothes from Karabakh. In 2016, for the first time, the presentation of the Shusha Branch’s catalog coincided with the commemoration of the occupation of Shusha, thanks to the efforts of Dr. Shirin Melikova, Director of Azerbaijan Carpet Museum. Nowadays, the Shusha Branch is far from its native place, but continues its activity in the main building of the Azerbaijan Carpet Museum, thereby ensuring that its artworks will be adequately transferred from generation to generation. There is an inscription on the Karabakh group Baghchada Gullar carpet (Inv. No. 9476), which says “January 1, 1971, a gift of a mother to her son Sarvar on his birthday as a keepsake.” It was up for auction under the title Ancient Armenia. Karabakh Carpet in February 2017. Elshad Tahirov, one of our compatriots living in the US, bought this carpet and tried to find its owners. However, the carpet owner was not found, and on May 5, 2017, Elshad Tahirov presented the carpet to the Azerbaijan Carpet Museum. It should be noted that after many years this is the first carpet returned to its home from the Karabakh zone occupied by the Armenians. 386 AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА

ŞUŞA FİLİALI / SHUSHA BRANCH / ШУШИНСКИЙ ФИЛИАЛ Сегодня сохранившиеся экспонаты Шушинского филиала музея, охватывающие XIX–XX века, представлены традиционными карабахскими ворсовыми коврами с такими композициями, как «Шабалыд-бута», «Бахманлы», «Атлы-итли», «Ханлыг», «Челеби», «Ачма-юмма», «Малыбейли», широко распространенными в быту наших предков безворсовыми коврами − джеджимами, килимами, зили, шедде, образцами ювелирных изделий, художественной вышивкой и красочной карабахской одеждой. В 2016 году был впервые издан каталог экспонатов, спасенных из Шушинского филиала. Он был подготовлен к годовщине оккупации Шуши директором Азербайджанского музея ковра, доктором философии в области искусствоведения Ширин Меликовой. В настоящее время Шушинский филиал находится далеко от родного края, но продолжает свою деятельность в основном здании Азербайджанском музее ковра и обеспечивает достойную пропаганду своих произведений искусства и передачу их из поколения в поколение. На ковре «Бахчада гюлляр» (инв. № 9476), принадлежащем к Карабахской группе, имеется надпись: «1 января 1971 года подарок Сарвару в день рождения на память от матери». Данный ковер был выставлен на аукционе в Лос-Анджелесе (США) в феврале 2017 года под названием «Древняя Армения. Карабахский ковер». Гражданин Америки Эльшад Тахиров, этнический азербайджанец, приобрел этот ковер и стал разыскивать его первоначального владельца. Но владелец ковра так и не нашелся, и 5 мая 2017 года Эльшад Тахиров подарил ковер Азербайджанскому музею ковра. Отметим, что это первый ковер, который, побывав в руках армянских оккупантов, спустя много лет вернулся на родину. AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ / AZERBAIJAN CARPET MUSEUM / АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ МУЗЕЙ КОВРА 387

MÜNDƏRİCAT CONTENT / СОДЕРЖАНИЕ AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİNİN TARİXİ (Şirin Y. Məlikova) ............................................................................... 15 AZERBAIJAN CARPET MUSEUM'S HISTORY (Shirin Y. Melikova) ИСТОРИЯ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА (Ширин Я. Меликова) XOVSUZ XALÇALAR (Kübra Əliyeva) ................................................................................................................................ 43 FLAT-WOVEN CARPETS (Kubra Aliyeva) БЕЗВОРСОВЫЕ КОВРЫ (Кюбра Алиева) XOVLU XALÇALAR (Mira Məmmədxanova) ...................................................................................................................... 97 PILE CARPETS (Mira Mammadkhanova) ВОРСОВЫЕ КОВРЫ (Мира Мамедханова) XALÇA MƏMULATLARI (Aytən Əhmədova) ..................................................................................................................... 137 CARPET PRODUCTS (Aytan Ahmadova) КОВРОВЫЕ ИЗДЕЛИЯ (Айтен Ахмедова) PARÇA, GEYİM, TİKMƏ (Şirin Y. Məlikova, Sevil Sadıxova, Gülzadə Abdullayeva) ........................................................ 169 TEXTILE, CLOTHING AND EMBROIDERY (Shirin Y. Melikova, Sevil Sadikhova, Gulzada Abdullayeva) ТКАНИ, ОДЕЖДА, ВЫШИВКА (Ширин Я. Меликова, Севиль Садыхова, Гульзада Абдуллаева) ZƏRGƏRLİK (Sevil Sadıxova) ................................................................................................................................................ 211 JEWELRY (Sevil Sadikhova) ЮВЕЛИРНЫЕ ИЗДЕЛИЯ (Севиль Садыхова) BƏDİİ METAL (Telman İbrahimov) ........................................................................................................................................ 257 ARTISTIC METALWORK (Telman Ibrahimov) ХУДОЖЕСТВЕННЫЙ МЕТАЛЛ (Тельман Ибрагимов) ÇİNİ, ŞÜŞƏ, AĞAC, KAĞIZ (Tarix Dostiyev, İdris Əliyev, Qoşqar Qoşqarlı, Mira Məmmədxanova) .............................. 287 CERAMICS, GLASS, WOOD, PAPER (Tarikh Dostiyev, Idris Aliyev, Goshgar Goshqarli, Mira Mammadkhanova) КЕРАМИКА, СТЕКЛО, ДЕРЕВО, БУМАГА (Тарих Достиев, Идрис Алиев, Гошгар Гошгарлы, Мира Мамедханова) MƏŞHUR ŞƏXSİYYƏTLƏR (Aytən Əhmədova, Rəma Zeynalova) ................................................................................... 321 FAMOUS PERSONALITIES (Aytan Ahmadova, Rema Zeynalova) ИЗВЕСТНЫЕ ЛИЦА (Айтен Ахмедова, Рема Зейналова) RƏSMİ SƏNƏDLƏR (Aytən Əhmədova, Rəma Zeynalova) ............................................................................................. 333 OFFICIAL DOCUMENTS (Aytan Ahmadova, Rema Zeynalova) ОФИЦИАЛЬНЫЕ ДОКУМЕНТЫ (Айтен Ахмедова, Рема Зейналова) BEYNƏLXALQ ƏLAQƏLƏR (Yalçın Səlimov) ................................................................................................................... 343 INTERNATIONAL RELATIONS (Yalchin Salimov) МЕЖДУНАРОДНЫЕ СВЯЗИ (Ялчин Салимов) SƏRGİLƏR (Aygün Abbasova, Yalçın Səlimov) .................................................................................................................... 363 EXHIBITIONS (Aygun Abbasova, Yalchin Salimov) ВЫСТАВКИ (Айгюн Аббасова, Ялчин Салимов) ŞUŞA FİLİALI (Aytən Əhmədova) ......................................................................................................................................... 381 SHUSHA BRANCH (Aytan Ahmadova) ШУШИНСКИЙ ФИЛИАЛ (Айтен Ахмедова)