ortho_61

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)บทที่ 6 การพยาบาลแบบองคร์ วมในการแก้ปญั หาสขุ ภาพสาหรับบคุ คลวัยผ้ใู หญ่ และผู้สงู อายทุ ีม่ คี วามผิดปกตขิ องกระดูก ข้อ และกล้ามเนื้อ ในภาวะเฉยี บพลัน วกิ ฤตและเร้อื รงั อาจารย์ผ้สู อน อ. นันทยา เสนีย์ วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรงั21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 1

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) หัวข้อการสอน •ปญั หาเกย่ี วกับการเคลื่อนไหว •ผลกระทบจากปญั หาการเคลือ่ นไหว •การประเมินสภาพเกยี่ วกบั การเคล่ือนไหว •การดูแลบุคคลทกุ ช่วงวยั เกี่ยวกบั ปญั หาการเคลื่อนไหว21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 2

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง แนวคดิBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)1. ภาวะทีไ่ ม่สามารถเคลื่อนไหวได้2. ผลกระทบจากภาวะทีไ่ ม่สามารถเคลอ่ื นไหวได้หรอื ถกู จากดั การ เคลือ่ นไหวท่พี บบอ่ ย3. การประเมนิ สภาพ ประกอบด้วย การซกั ประวัติ การตรวจร่างกาย การตรวจพเิ ศษและการตรวจทางหอ้ งปฏิบัติการ4. การดแู ลบคุ คลทีม่ ปี ญั หาการเคลอื่ นไหวซ่งึ เกดิ จากความผดิ ปกติของ กระดกู ข้อ และกล้ามเนือ้21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 3

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) จุดประสงค์ เมือ่ เรียนจบบทน้ีแลว้ ผู้เรยี นสามารถ•บอกสาเหตขุ องปญั หาเกีย่ วกบั การเคลื่อนไหวได้•อธิบายผลกระทบจากปญั หาการเคลอ่ื นไหวได้•การประเมินสภาพเกีย่ วกบั การเคลื่อนไหวเกดิ จากความผดิ ปกติของกระดกู ขอ้ และกลา้ มเนอ้ื ได้•วางแผนการดูแลบุคคลทม่ี ปี ญั หาการเคล่อื นไหวซ่ึงเกิดจากความผดิ ปกติของกระดูก ข้อ และกลา้ มเนอ้ื ได้21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 4

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ปญั หาเกี่ยวกบั การเคลอื่ นไหว• การเคล่ือนไหวปกติ เกดิ จากการสั่งการจากระบบประสาทมายังกลา้ มเนือ้ ลายให้หดเกร็ง เพอื่ ขยับเขยื้อนกระดูกและข้อตอ่ โดยระบบประสาทรบั ความรูส้ ึกทาหน้าทปี่ อ้ นกลับขอ้ มลูเกยี่ วกบั ตาแหนง่ ความแรง ความเรว็ และทศิ ทางการเคลื่อนไหว ให้ระบบประสาทส่วนกลางได้รับรู้ เพอื่ ทาหน้าที่ประสานงานกบั ระบบประสาทสั่งการ• ภาวะทไ่ี มส่ ามารถเคลอ่ื นไหวได้ (Immobility) เป็นภาวะทเ่ี กดิ จากโรคหรอื การสญู เสียความสามารถท่ีตอ้ งนอนพักบนเตียงหรือมขี ้อจากัดในการทากิจกรรม ซง่ึ พบในผู้ปว่ ย โรคหลอดเลอื ดสมอง ท่ีมีอาการอ่อนแรงหรืออัมพาตครงึ่ ซกี ไขสนั หลงั ไดร้ ับบาดเจ็บ ทาใหม้ อี าการอมั พาตคร่ึงท่อนหรืออัมพาตทงั้ ตวั ผปู้ ว่ ยกระดกู หกั หรือ กรณีต้องนอนพักบนเตียงเป็นเวลานานหลังจากการผา่ ตดั21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 5

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง สาเหตุBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)• การบาดเจบ็ ของกระดูก กลา้ มเนือ้ และขอ้• การตดิ เชื้อของกระดกู และข้อ• ความเส่ือมของกระดกู กล้ามเนอื้ และข้อ• ความผิดปกติของการเผาผลาญ• ความผิดปกตแิ ต่กาเนดิ• การเจรญิ ผิดปกติของเซลล์กระดูก21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 6

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ผลกระทบจากการจากัดการเคล่ือนไหวด้านร่างกาย• ระบบกระดูกและกลา้ มเน้อื ๑.๑ กล้ามเนอ้ื ออ่ นแรง ลีบ ๑.๒ ขอ้ ติดแข็ง ๑.๓ เอน็ สูญเสียความแข็งแรง ๑.๔ กระดกู พรุน ๑.๕ กระดูกงอกผดิ ตาแหน่ง21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 7

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ผลกระทบจากการจากัดการเคล่อื นไหว• ระบบหวั ใจและหลอดเลอื ด ๑.๖ หัวใจและหลอดเลือดมกี ารทางานเปล่ียนแปลง• ระบบหายใจ ๑.๗ ปอดบวม (hypostatic pneumonia) ๑.๘ ผิวหนัง แผลกดทบั• ระบบทางเดินปัสสาวะ ๑.๙ นว่ิ ในไต21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 8

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ผลกระทบจากการจากดั การเคลื่อนไหว• ระบบทางเดนิ อาหาร ๑.๑๐ ท้องผูก• ระบบประสาท ๑.๑๑ การกดทับเสน้ ประสาท• ระบบต่อมไร้ทอ่ และเมตาบอลกิ ๑.๑๒ การตอบสนองต่ออินสุลิน ลดลง• ดา้ นจติ ใจ• ดา้ นจิตวญิ ญาณ• ด้านสงั คม เศรษฐกจิ21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 9

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) การประเมินสภาพผูป้ ่วยระบบกล้ามเน้ือและกระดกู๑. การซักประวัติ๒. การตรวจร่างกาย• การตรวจกลา้ มเนอ้ื การทดสอบคามแข็งแรงของกล้ามเน้ือ ผตู้ รวจออกแรงต้านพรอ้ มสงั เกตความแขง็ แรงของกล้ามเน้อื ขณะมแี รงตา้ น ระดับความแข็งแรงกล้ามเนื้อ มดี ังน้ี (Maher,2002) ระดบั ๐ = กลา้ มเนื้ออัมพาต ไมม่ ีการหดตวั ของกล้ามเนือ้ ระดบั ๑ = คลาพบกล้ามเนอื้ หดตวั พอเหน็ ได้แตไ่ ม่สามารถเคลอ่ื นไหวได้ ระดับ ๒ = มกี ารเคลอื่ นไหวของขอ้ ได้เตม็ พสิ ยั แตต่ ้องมกี ารพยงุ ขอ้ ต้านแรงโนม้ ถว่ งไมไ่ ด้ ระดบั ๓ = มีการเคล่ือนไหวของข้อได้เต็มพิสัย ตา้ นแรงโน้มถว่ งได้ ระดับ ๔ = มีการเคลอื่ นไหวของข้อไดเ้ ต็มพสิ ยั ต้านแรงโนม้ ถว่ งไดป้ านกลาง ระดบั ๕ = มีการเคลอ่ื นไหวของข้อได้เต็มพสิ ัย ต้านแรงโน้มถ่วงได้เต็มท่ีถือเป็นปกติ (normal)21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 10

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)การวดั ความยาวแขน ขา ตวั อยา่ ง วดั ความยาวของขาทง้ั หมด (low limb) จาก anterior superior iliacspine ถึง medial malleolus หรอื lateral malleolus ในทา่ สะโพก เข่าเหยียดตรง วดั ความยาวของแขนทั้งหมด (Upper limb) จาก acromionprocess ถึง ulnar styloid ในท่าหอ้ ยแขนข้างตัวการวัดขนาดรอบวง (Circumference) โดยใช้สายวดั สาหรบั ส่วนทว่ี ัดตอ้ งบอกใหช้ ดั ว่าหา่ งจากจดุ แนน่ อนเทา่ ไร เช่นขนาดน่อง ๒๕ ซม. โดยวดั ใต้ปมุ่ กระดกู tibia tubercle ๕ ซม.หรอื หา่ งจากขอบบนกระดูกสะบ้า ๑๐ ซม.21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 11

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) การประเมนิ ความแขง็ แรงของกล้ามเนื้อกล่มุ กลา้ มเนื้อ(Muscle group) วธิ กี ารWrists and finger muscle รอบน้วิ มอื ผู้ป่วยเขา้ หากันขณะเดียวกันให้ผปู้ ่วยกางนว้ิ ออกต้านไว้Grip strength ใหผ้ ูป้ ว่ ยกามือ บีบนว้ิ ชแี้ ละนิ้วกลางของผตู้ รวจแล้วผตู้ รวจดึงนิว้ มือออกจากการกาของผู้ป่วยDeltiod ผ้ตู รวจกดแขนผปู้ ่วยลงขณะทีผ่ ู้ป่วยยกแขนขึ้นตา้ นแรงกดBiceps ผู้ตรวจจบั แขนผปู้ ่วยเหยียดออกแล้วให้ผู้ป่วยงอแขนตา้ นไว้Triceps ผ้ตู รวจงอแขนผ้ปู ่วยแลว้ ใหผ้ ูป้ ่วยพยายามเหยยี ดออกHip muscles ผู้ตรวจกดขาผปู้ ว่ ยลงขณะท่ีผปู้ ่วยเหยียดขาตรง ยกขาขึ้นพ้นเตียง (ผู้ปว่ ยนอนหงาย)Hip muscles (Abduction) ให้ผู้ป่วยนอนหงายราบ ขาเหยียดออก ผู้ตรวจกันขาผู้ป่วยไว้ไม่ให้ผู้ป่วยกางออกโดยใช้แรงต้านท่ีด้านนอกHip muscles (adduction) (lateral) ของหัวเข่าHamstrings ใหผ้ ู้ป่วยนอนหงายราบ ขาเหยียดออก ผู้ตรวจกันขาผู้ป่วยไว้ไม่ให้ผู้ป่วยหุบเข้าหากันโดยใช้แรงต้านที่ด้านใน (media) ของหวั เข่า ผูต้ รวจเหยยี ดขาผู้ป่วยออกขณะท่ีผู้ป่วยนอนหงายและงอเขา่ ตา้ นแรงไว้Quadriceps ผูต้ รวจงอขาผ้ปู ่วยขณะที่ผู้ป่วยเหยียดขาออกตา้ นแรงไว้Ankle และ foot muscle กระดกเท้าผู้ป่วยขึน้ ขณะทผ่ี ปู้ ่วยออกแรงตา้ นไว้และผ้ตู รวจกระดกเทา้ ผู้ป่วยลงขณะท่ีผู้ป่วยออกแรงต้านไว้21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 12

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) การตรวจเพื่อวนิ จิ ฉัยโรค ( Maher et al.,2002)การตรวจ วตั ถุประสงค์ วธิ กี าร การตรวจพบ หมายเหตุข้อศอก ป ร ะ เ มิ น lateral จับข้อศอกของผู้ป่วยให้ ผลลบ:ไมป่ วด โรคนี้พบบ่อยในผู้ป่วยTennis elbow epicondylitis นิ้วหัวแม่มืออยู่ด้านล่าง ผลบวก : ปวดบริเวณ ท่ี ท า ง า น เ กี่ ย ว กั บtest แล้วงอข้อมือเต็มท่ีโดยให้ lateral epicondyle คอมพิวเตอร์ (การ ขอ้ ศอกเหยยี ดออก ของกระดกู Humer พมิ พ์,การป้อนข้อมลู )กระดูกสันหลัง ประเมินภาวะ ขาข้างท่ีเป็น : ให้ผู้ป่วย ผลลบ:ไม่ปวด -ปวดที่ด้านหลังต้นขาบัน้ เอว HNP (การเคลื่อนของ นอนหงายยกขาผู้ป่วยข้ึน ผลบวก : ปวดเม่ือ แสดงว่ากล้ามเน้ือ(Lumbar) ส่ ว น nucleus โดยให้เข่าเหยียดตรง ก ร ะ ท ก ข้ อ เ ท้ า ข้ึ น Hamstring มี ค ว า มStraight leg pulposus ของหมอน ยกข้ึนช้าๆ จนกระท่ัง ผลบวก: ปวดขาข้าง ตงึraising test รองกระดูกสันหลงั ) ผู้ ป่ ว ย รู้ สึ ก ป ว ด แ ล้ ว ตรงข้ามท่ีไม่ได้ตรวจ - ป ว ด ร้ า ว ม า ท่ี ข า(Lasegue’s ป ล่ อ ย ข า ล ง แ ล้ ว จึ ง แ ส ด ง ว่ า มี HNP แสดงถึงมีการระคายsign) กระดกขอ้ เทา้ ผปู้ ่วยข้ึน (Herniated เ คื อ ง ต่ อ sciatic ขาข้างท่ีไม่เป็น :ให้ผู้ป่วย Nucleus Pulposus) nerve นอนหงายยกขาผู้ป่วยข้ึน เชน่ เดยี วกบั ขาทเ่ี ป็นโรค21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 13

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง การตรวจพิเศษBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)การตรวจ วัตถปุ ระสงค์ การเตรยี มผู้ป่วย/วิธกี าร การดูแลภายหลงั ทาArthroscopy ดา้ นการวนิ ิจฉัย -แจ้งใหผ้ ปู้ ่วยทราบเก่ียวกบั การดมยาสลบ -รายงานเก่ียวกับสิ่งขับหลั่งหรือArthrocentesis 1. เปน็ การตรวจสภาพกระดกุ ออ่ นท่สี ามารถมองเห็นได้ และวธิ ีการท่สี อดใส่อปุ กรณเ์ ขา้ ไปในข้อซึง่ เลือดออกบริเวณ compressionBone scan (NuclearScintigraphy) ดีกวา่ ภาพรังสธี รรมดา การกระทาต่างๆ ทาในหอ้ งผ่าตัด dressing ท่ีข้อ บอกผู้ป่วยให้จากัด 21/04/59 2. วนิ ิจฉัยการฉีกขาด ของ meniscus,cruciate กจิ กกรมประมาณ 2-3 วัน ligament เป็นตน้ 3. ตดั ชน้ิ เนือ้ มาตรวจ ด้านการรกั ษา 1. ซอ่ มแซม Menicus และ cruciate ligament 2. ระบายนา้ ไขข้อทตี่ ดิ เช้อื ผา่ นทาง athroscopy 3. Lavarge ขอ้ ในผ้ปู ว่ ย ขอ้ เส่อื มที่รักษาทางยาและ กายภาพบาบดั ไม่ทเุ ลา 4. ตดั เนื้อเยือ่ บขุ อ้ ออก (synovectomy) ดา้ นการวนิ ิจฉัย - ชว่ ยวินจิ ฉยั แยกโรค ขอ้ กลุ่ม -การตรวจน้ีทาท่ีข้างเตียงผู้ป่วยหรือ - Pressure dressing ท่ีบริเวณข้อ inflammation กบั กลมุ่ non-inflammation ภายในห้องตรวจ บอกผู้ป่วยทราบ ที่เจาะไว้นาน 12-24 ชม. ดา้ นการรกั ษา -ชว่ ยระบายหนองหรือเลือดออกจากข้อ เกยี่ วกับฉีดยาชาบรเิ วณทจ่ี ะเจาะข้อ -ให้ผู้ป่วยพักข้อท่ีเจาะประมาณ 8- -ชว่ ยระบายนา้ ไขข้อเพือ่ ลดปวดทาใหข้ ้อเคลอ่ื นไหวไดด้ ี 24 ชม. ขน้ึ -บนั ทึกและรายงานเกี่ยวกับอาการ -เพ่อื ฉีดยาเข้าข้อ เช่น corticosteriod ปวด การไหลซมึ ของเลอื ด ใช้เพอ่ื ตรวจวนิ ิจฉยั -หา้ มทาในหญงิ ต้งั ครรภ์ -ภายหลังทา 24 ถึง 48 ชม. ให้ด่ืม -เนอ้ื งอกกระดูก และมะเรง็ ในระยะแพร่กระจายมาที่ -บอกผู้ปว่ ยให้ทราบเกยี่ วกบั การฉดี สาร น้ามากๆ และปัสสาวะบ่อยๆ กระดกู (Bone metastasis) -ในระหวา่ งทท่ี า scan เคร่อื ง scanner -สารกัมมันตรังสีจะถูกขับออกจาก Osteomyelitis,Osteoporosis, กระดูกหกั จะเคลื่อนไหวไปช้าๆ จนทวั่ ร่างกาย ใน ร่างกายทางไต การจบั ตอ้ งปัสสาวะ ระหวา่ งทาบอกผูป้ ว่ ยใหน้ อนนิง่ ๆ ควรใชถ้ ุงมือ - บอกผ้ปู ่วยปสั สาวะทันทภี ายหลังทาเพ่อื อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง ความสขุ สบาย 14

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง การตรวจพเิ ศษBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) การตรวจ วตั ถปุ ระสงค์ การเตรียมผปู้ ่วย/วิธกี าร การดูแลภายหลังทาMyelography -ตรวจหาความผิดปกติของ cord tumor, -ประเมนิ การแพ้สารทบึ รงั สีไอโอดนี -เมือ่ ตรวจเสร็จแลว้ ใหน้ อนหงายยก Herniated intervertibral disc,Spinal tumor -บอกผู้ปว่ ยทราบเกย่ี วกับการตรวจซึง่ แพทย์จะ ศีรษะสงู ประมาณ 30 องศา ทาการเจาะหลังและฉีดสารทึบแสงหลงั จากนน้ - ให้นอนราบประมาณ 8 ชม. ผ้ปู ่วยนอนคว่าบนเตียงซ่ึงปรับเอยี งลาดลงหรอื รั บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร ไ ด้ สูงขึ้นไดเ้ พ่อื ใหส้ ารทึบรงั สีไหลผ่านช่องน้าไขสนั - ใหย้ าบรรเทาปวด หลัง(จะมีการยึดสว่ นไหลแ่ ละเทา้ ผปู้ ว่ ยไมใ่ ห้ -ดม่ื น้ามากๆ เล่ือนไถล) -ให้สังเกตแผลบริเวณเจาะหลังมี เ ลื อ ด ซึ ม ห รื อ น้ า ไ ห ล ซึ ม อ อ ก ม า หรือไม่ สังเกตอาการคล่ืนไส้ อาเจยี นและปวดศีรษะรุนแรงMagnetic resonance imaging (MRI 1. ตรวจหาความผิดปกตภิ ายในกระโหลกศรี ษะ 1. แจง้ ใหผ้ ปู้ ว่ ยทราบ ส า ห รั บ ผู้ ป่ ว ย ที่ ไ ด้ รั บ ย า ร ะ งั บ 21/04/59 เชน่ สมอง ตา หชู น้ั ใน เป็นตน้ 2. กรณีที่ผู้ปว่ ยไมใ่ หค้ วามร่วมมือตอ้ งใหย้ า ความรู้สึก ความประเมินระดับ 2. การรตรวจ MRI กล้ามเนื้อและกระดูกมีดงั นี้ ระงบั ความรูส้ ึกและงดน้างดอาหาร 6 ชม.กอ่ น ความรู้สึกตัว บันทึกสัญญาณชีพ 2.1 Osteonecrosis (avascular necrosis) ตรวจ งดใชเ้ ครอ่ื งแตง่ หนา้ ควรมญี าตมิ าดว้ ย 1 ประเมินอาการคลื่นไส้ อาเจียน 2.2 การฉดี ขาดของ ligament และ cartilage คน และป้องกนั อุบัติเหตุ ให้ญาติมีส่วน เช่น meniscus, cruciate ligament 3. ใหบ้ ดิ า มารดา เซน็ ยนิ ยอมการรกั ษาและดม ร่วมในการดูแลผู้ป่วยภายหลังทา 2.3 soft tissue tumor ยา บดิ ามารดาควรมากับเดก็ MRI ด้วยโดยเฉพาะผปู้ ่วยเดก็ 2.4 osteomyelitis,septic arthritis 4. การปฏิบัตติ นกอ่ นเข้าตรวจ ให้เปลย่ี นเส้อื ผา้ 2.5 กระดูกสนั หลัง cord lesion,disc disease ใสช่ ดุ และรองเท้าทีจ่ ัดให,้ ใหถ้ อดส่งิ ท่เี ปน็ โลหะ เชน่ disc herniation, Postoperative disc ออกจากร่างกาย การตรวจใชเ้ วลานานประมาร recurrence 1-3 ชม. ควรปสั สาวะก่อนตรวจ 3. การตรวจหาความผิดปกตทิ ่ีเกิดข้ึนในอวยั วะอุง้ -ขณะตรวจมีเสยี งดังจากการทางานของเครื่อง เชิงกราน ทรวงอก เต้านมสตรี หลอดเลือดใน ผปู้ ่วยควรใชเ้ ครือ่ งอดุ หูกอ่ นเขา้ ตรวจ สมอง อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 15

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง การตรวจพเิ ศษBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)การตรวจ วตั ถุประสงค์ การเตรยี มผปู้ ว่ ย/วธิ กี าร การดูแลภายหลงั ทาElectromyography เพื่ อส าเ หตุ ข อ งค วา มผิ ด ป ก ติ ใ น 1. อธิบายให้เข้าใจถึงวิธีการตรวจ -สงั เกตบริเวณท่ีถูกเข็มแทง 21/04/59 กล้ามเนื้อลาย หรือความผิดปกติของ 2. ให้เซน็ ยนิ ยอมใหต้ รวจเพ่อื รกั ษา มีการค่ังของเลือดหรือมี ระบบประสาทท่ีมาควบคุมกล้ามเนื้อซ่ึง วธิ กี ารตรวจ ก า ร อั ก เ ส บ ห รื อ ไ ม่ ส า ม า ร ถ แ ย ก ไ ด้ ว่ า มี ส า เ ห ตุ จ า ก ผตู้ รวจจะใชเ้ ขม็ ขนาดประมาณเบอร์ -ให้รับประทานอาหารได้ เส้นประสาทส่วนปลาย (peripheral 25 แทงเข้ากลา้ มเนื้อที่ต้องการตรวจ ตามปกติ nerve) หรือจากตัวเซลล์ประสาท เพ่อื ดกู ารเปลย่ี นแปลงไฟฟา้ ใน (anterior horn cell) กล้ามเน้ือใหป้ รากฏเป็นภาพบนจอ ขณะทก่ี ล้ามเนอื้ อยนู่ ง่ิ และขณะทห่ี ด ตวั ซงึ่ มีลกั ษณะเป็นคลน่ื ไฟฟ้าคลา้ ย การตรวจคลืน่ หวั ใจ (EKG) ความ ผดิ ปกติที่เกดิ ข้นึ กบั เซลลก์ ล้ามเนื้อ เชน่ กล้ามเนอื้ อ่อนแรง คลนื่ ไฟฟ้าที่ ตรวจได้จะมีลกั ษณะขนาดของคล่ืน ตา่ กวา่ ปกติ สาหรับกล้ามเนื้อที่เกิด จากความผิดปกติระบบประสาทท่ีมี เส้นประสาทไปเลี้ยงเสีย พบลักษณะ คลื่นสัน่ ของกลา้ มเนอื้ และเม่ือหดตัว ของกล้ามเนื้อจะพบคลืน่ ขนาดสูงกวา่ ปกติ 16 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) การตรวจทางหอ้ งปฏบิ ตั ิการ การตรวจ คา่ ทีเ่ ปล่ยี นจากปกติ (Change in value) ปจั จัยทท่ี าใหค้ า่ เปลยี่ นแปลง (Significance)Serum calcium เพมิ่ ขึ้น -มะเรง็ กระดูก, Multiple myelomaSerum phosphorus ลดลง - OsteomalaciaUric acid เพม่ิ ขน้ึ -Multiple myeloma ลดลง - Osteomalacia เพ่ิมขึ้น -Gout, Multiple myelomapolymorphonuclear neutrophil เพิ่มขน้ึ -ภาวะอักเสบ, ภาวะการติดเช้อืErythrocyte sedimentation rate เพม่ิ ขึ้น -ภาวะอกั เสบ, ภาวะการติดเชือ้(ESR)C-reactive protein (CRP) เพ่ิมข้นึ -ภาวะอักเสบ, ภาวะการตดิ เชอ้ื , มกี ารตายของ เนื้อเยอ่ื เช่น เนอ้ื งอก, เน้อื เยอ่ื ไดร้ บั ความ เสียหาย เช่น การผา่ ตัด, แผลไหม้, กลา้ มเน้ือ หวั ใจตายเฉียบพลนัElectrolyte serum Potassium เพม่ิ ขน้ึ -มกี ารทาลายอยา่ งมากของกล้ามเนือ้Urinalysis Calcium เพิ่มข้ึน -Metabolic Bone tumor, Multiple ลดลง myeloma - Osteomalacia21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 17

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) การดูแลบคุ คลทกุ ชว่ งวัยเกีย่ วกบั ปญั หาการเคลื่อนไหว ๑. การบาดเจบ็ ของกระดกู กล้ามเน้อื และขอ้ ๒. การติดเชอื้ ของกระดูกและข้อ ๓. ความเสื่อม ๔. ความผดิ ปกติของการเผาผลาญ ๕. ความผดิ ปกติแตก่ าเนิด ๖. การเจริญผิดปกติของเซลล์กระดูก21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 18

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) การบาดเจ็บทางออร์โธปิดคิ ส์ (trauma orthopaedics)ปัญหาการบาดเจ็บระบบกระดกู และกล้ามเนือ้ ทพ่ี บได้บอ่ ย ไดแ้ ก่ • ข้อแพลง (sprain) • ขอ้ เคล็ด (strain) • กระดูกหกั (fracture) • ข้อเคล่อื น (dislocation)21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 19

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ขอ้ แพลง (sprain) ข้อแพลงเป็นการฉกี ขาดของเส้นเอ็นหุ้มขอ้ (ligament) อาจขาดบางส่วนหรือขาดตลอด ข้อแพลงแบง่ ได้ ๓ ระดับ คอื ระดบั เลก็ นอ้ ย ปานกลาง และรนุ แรง เกรด ๑: ระดบั เลก็ น้อย (mild sprain) เกรด ๒: ระดับกลาง (moderate sprain) เกรด ๓: ระดบั รนุ แรง (severe sprain)Grade 1 : Mild Sprain Grade 2 : Moderate Sprain Grade 3 : Severe Sprain21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 20

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ข้อเคล็ด (strain)Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ขอ้ เคลด็ หมายถงึ การทเ่ี ส้นเอ็นหรอื กลา้ มเนื้อถกู ยดื ออกหรือถกู ใชง้ านมากเกินไป แบง่ เปน็ ๒ชนิด คือ แบบเฉยี บพลัน ซงึ่ เกิดจากการเคลอื่ นไหวอวยั วะอยา่ รวดเรว็ แบบเรอื้ รงั เกิดจากการใชอ้ วัยวะนั้นๆ เปน็ เวลานานๆ เช่น ยืนหรอื เดนิ นานๆ อาการแสดง กดเจ็บบรเิ วณทีเ่ ปน็ เวลาเหยียดกล้ามเนื้อท่ีมพี ยาธิสภาพจะร้สู กึ เจบ็ อีก ๒ - ๓วันตอ่ มาผิวหนงั จะมจี า้ เลอื ดนนู ขนึ้ มา การฉีกขาดของกลา้ มเนอ้ื จะหายไปใน ๔ -๖ สัปดาห์21/04/59 ภาพตาแหน่งกล้ามเนอ.้อืนนั ทเยอา็นเสนหียร์ วือพบเ.อตร็นัง ยึด ที่มักเกดิ อาการ Strain 21

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) สาเหตุ1. แรงกระทาโดยตรง เชน่ ถกู ตี ถูกกระแทก2. แรงกระทาทางออ้ ม เช่น เดนิ พลาด เหยยี บก้อนหิน

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 1. การซักประวตั ิ - ประวตั ิการพลิกของขอ้ไดแ้ ก่ สาเหตุ ระยะเวลาการบาดเจบ็ อาการแสดงตา่ งๆ

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 2. การตรวจร่างกาย - อาการบวม - อาการกดเจบ็ - ความสามารถในการเคลือ่ นไหว 3. การถ่ายภาพรงั สี อาจมีอาการ บวมของ soft tissue

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ในระยะ 24 – 48 ช่วั โมงแรก ใช้หลักR = Rest ควรพกั ขอ้ ท่ีบาดเจบ็ ไวจ้ นอาการทุเลาI = Ice compress หรือ cold compressC = Cบoาดmเจp็บreปss้องกกันาอราใกชาผ้ ร้าบยวืดมพันสว่ นทไี่ ดร้ ับE = Elevation support การยกสว่ นทบ่ี าดเจ็บให้สงู

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)ภายหลงั 24 – 48 ชว่ั โมงไปแล้ว ใชห้ ลกั H = Hot application การประคบด้วยน้าอนุ่ หรอื แชน่ ้าอุ่น 15 – 30 นาที วนั ละ 2 – 3 ครั้ง E = Exercise การออกกาลังกล้ามเน้อื บรเิ วณทบี่ าดเจบ็ และ บรเิ วณใกลเ้ คยี ง A = Advanced exercise ออกกาลังกายส่วนท่ีไดร้ ับ บาดเจ็บใหม้ ากข้นึ T = Trainning ใหผ้ ูป้ ว่ ยฝึกซ้อมตามประเภทกีฬาหรือตาม งานทเ่ี คยทา

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)ข้อควรระวัง และข้อผิดพลาดรกั ษาอยา่ งไม่ถกู ตอ้ ง คอื - ทาการนวดเฟ้น หรือจบั ขอ้ บิดหมุน ทาใหเ้ อ็นยึดอย่ฉู ีกขาดมากขึ้นหรอื เอน็ ยึดขอ้ ท่ีฉกี ขาด เปน็ บางสว่ น จะฉกี ขาดโดยสมบรู ณ์ เนอ้ื เยือ่ ที่ชอกช้าจะไดร้ ับอันตรายเพม่ิ ขนึ้ - การประคบร้อน ซ่งึ โดยปกติควรเร่มิ หลังจาก 24-48 ชัว่ โมงผา่ นไปแล้ว เพราะระยะน้ี ความรอ้ นจะช่วยลดการอกั เสบ ถ้าประคบรอ้ นในรายท่ีได้รบั บาดเจบ็ มาใหม่ จะทาให้หลอดเลือดขยายตวัเลือดยง่ิ ออกมากข้ึน - การพันผา้ การรดั หรอื ดามดว้ ยเฝือกไว้ ถ้าพันผ้าไมถ่ ูกวิธี หรือแน่น เกินไปเมือ่ เกดิ อาการบวม ทาใหผ้ วิ หนังถกู กด เนา่ บางรายรัดแนน่ มากไป จนเลือดไม่สามารถไปเล้ียงสว่ นปลายน้วิ เทา้ ได้

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ข้อเคลื่อน (dislocation)Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) หมายถงึ การที่ผวิ ของข้อเคลอื่ นออกจากกนั โดยตลอดขอ้ เคลอื่ นบางส่วน (subluxation) หมายถงึ การท่ีผวิ ของขอ้ เคลอ่ื นออกจากกนั แต่ยังมีบางสว่ นท่ี สัมผัสกนั อยู่อาการและอาการแสดง » Pain and tenderness » Loss of function » Deformity » Attitude » Abnormal mobility and crepitus » Neurovascular injury » Radiographic finding21/04/59 อ.นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 29

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ผปู้ ่วยท่ีมีการบาดเจบ็ ของกล้ามเนื้อและ กระดูกNicholas Andry (1658-1747 )

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 1. บอกสาเหตุ อาการและอาการแสดงของ ผปู้ ่วยทีก่ ระดูกหกั ได้ 2. ระบุแนวทางในการประเมินสภาพ ผ้ปู ว่ ยท่ี กระดูกหกั ได้ 3. ระบุปญั หาการพยาบาล การพยาบาล ผปู้ ว่ ยทีก่ ระดกู หกั ได้ 4. บอกการฟน้ื ฟสู ภาพ ผู้ป่วยท่ีกระดกู หักได้

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) องค์ประกอบ หนา้ ทแ่ี ละความสาคัญของระบบกลา้ มเน้อื และกระดูก 1. ทาหน้าที่เกย่ี วกับการเคล่อื นไหว ( Motion ) และการทรงตวั 2. ทาหน้าทปี่ ้องกนั อนั ตราย ( Protection ) 3. พยงุ โครงรา่ ง ( Support ) 4. สรา้ งส่วนประกอบของเลอื ด 5. เก็บสะสมแรธ่ าตุ โดยเฉพาะแคลเซยี ม แมกนเี ซียมและฟอสฟอรสั

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ข้อ1 กระดกู แบง่ ออกเปน็ กีป่ ระเภท ?ข้อ 2 ออสทโี อบลาสท์ ( Osteoblast ) คอื อะไร ?ขอ้ 3 ออสทโี อไซท์ ( Osteocyte ) คืออะไร ?ข้อ 4 ออสทีโอคลาสท์ ( Osteoclast ) คอื อะไร ?

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ส่วนประกอบของกระดกู

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ปัจจยั ภายในBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) คณุ สมบตั ิใน ปจั จยั ภายนอก การต้านแรง ขนาดของแรง มวลกระดกู ระยะเวลา อายุ ทศิ ทาง เพศ ความเร่ง

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังDirect forceBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) Tapping Crush PenetratingForce Tranverse Comminuted fracture fracture High Low velocity velocity Indirect forceTraction or Angulation Rotation CompressionTension fracture

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)1. ตาแหน่งทก่ี ระดกู หกั (anatomical location) 1.1 บอกส่วนทห่ี ักว่าอยู่ระดับใดของกระดูก a. proximal b. middle c. distal

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง femurBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 1.2 ชอื่ เฉพาะของกระดกู ทห่ี กั a. intertrochanteric of

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังb. subtrochanteric of femurBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังc. supracondylar of femurBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)2. รปู รา่ งหรือตามแนวกระดูกที่หัก(configulation) 2.1 มีกระดูกหักเพยี งชน้ิ เดยี ว 2.2 มกี ระดูกหกั หลายที่

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 3. ขอบเขตของการหัก ( extent ) 3.1 complete fracture มีรอยหกั ตลอดแนว ความกวา้ งของกระดูก a. displace fracture หมายถึง กระดกู ที่ หกั แลว้ มีการเคล่ือนไปจากตาแหนง่ เดิม b. non- displace fracture หมายถึง กระดกู ท่ีหกั แล้วไมม่ กี ารเคลอื่ นไปจากตาแหน่งเดมิ

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 3.2 incomplete fracture มีรอยหกั ไมต่ ลอดแนวความกวา้ งของกระดกู ทาใหก้ ระดกู มกี ารโก่งงอ เรียกวา่ plastic deformation a. crack or harline fracture รอยรา้ วตามแนวยาวคลา้ ยเสน้ ผม b. greenstick fracture หกั แบบก่ิงไมส้ ด c. torus or buckle fracture หักแบบรอยยู่

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 4. ลกั ษณะของบาดแผล 4.1 closed fracture กระดูกหกั ชนิดไมม่ ีบาดแผล 4.2 open fracture or compoundกระดูกหกั ท่ีมีบาดแผลติดตอ่ กับภายนอกหรือมกี ระดูกโผล่5อ.อแกบม่งาตามภาวะแทรกซอ้ น (complication)5.1 infected fracture 5.2 old fracture5.3 malunion 5.4 nonunion

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)6. แบง่ ตามช่อื คนต้งั 6.1 Colles , fracture หมายถึงกระดกู ที่หักบริเวณ distal end of radiusและเคลอื่ นไปด้านหลัง 6.2 Smith , s fracture หมายถึงกระดกู ที่หกั บริเวณ distal end of radiusและเคล่อื นไปด้านหนา้

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 6.3 Barton , s fracture หมายถึง กระดูกทห่ี กั บรเิ วณ distal end of radius และมรี อยหกั ผ่าน เข้าข้อมอื

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ภาพแสดง ลกั ษณะรอยหกั ของกระดกู

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) อาการ และอาการแสดง 1. ปวด ( Pain ) และกดเจ็บ ( Tenderness ) 2. สูญเสยี หน้าที่ ( Loss of function ) 3. วกิ ลรูป ( Deformity )เห็นจากภายนอกมีการโก่งงอ ( angulation ) มีการบิดหมุน ( rotation )แขนขาสน้ั ลง ( shortening ) มีอาการบวม ( swelling ) 4. ลักษณะท่าทาง ( attitude )มาตรวจดว้ ยท่าทางแสดงความ เจบ็ ปวด 5. การเคล่อื นไหวผดิ ปกติ ( Abnormal mobility ) 6. เสยี งกรอบแกรบ ( Crepitus ) 7. การบาดเจบ็ ของเสน้ ประสาทหรือเสน้ เลอื ด( neurovascular injury )

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 1. การซักประวตั ิ 1.1 สาเหตขุ องการบาดเจบ็ 1.2 ตาแหน่งของอวัยวะท่ถี ูกแรงมากระทา 1.3 ระยะเวลาที่เกดิ ตง้ั แต่บาดเจบ็ จนมาถึง โรงพยาบาล 1.4 ลักษณะของการบาดเจบ็ 1.5 การทางานของอวยั วะน้ันๆ