WriterBible3.6_Book_R13

หนงั สอื : คัมภรี ์ LibreOffice Writer 3.6 ผ้เู ขยี น : วสันต์ คุณดิลกเศวต, [email protected], www.facebook.com/wasankds, 08-1459-8343 จดั ทาํ โดย : ชมรมสวรรค์บนดนิ (PoE Club) จดั ทําโดยใช้ซอฟตแ์ วร์ : Ubuntu Linux, LibreOffice, Inkscape, Gimp, Shutter ISBN : 978-616-321-338-9 พมิ พ์คร้ังท่ี 1 : มกราคม 2013 ราคา 289 บาท (ฟรี) สงวนลขิ สทิ ธิ์ตามพระราชบัญญัติลขิ สิทธิ์ พ.ศ. 2537 หนงั สอื “คัมภรี ์ LibreOffice Writer 3.6” ฉบบั e-book (ไฟล์ PDF) อนญุ าตให้แจกจา่ ย ทาํ สาํ เนา โดยไม่คิดมูลคา่ แตห่ ้ามจําหนา่ ย หา้ มตีพิมพ์เพ่อื การพาณิชย์ ห้ามดัดแปลงหรือ แกไ้ ขส่วนหนึง่ ส่วนใดในหนงั สือเลม่ น้ี นอกจากได้รบั อนญุ าตเป็นลายลักษณอ์ กั ษรจากผู้เขยี น ชื่อและเครือ่ งหมายการคา้ ท่อี า้ งถงึ เป็นของเจ้าของหรือบริษทั แต่ละราย นายวสนั ต์ คณุ ดลิ กเศวต มไิ ด้อา้ งความเปน็ เจา้ ของตวั แทนหรอื มสี ว่ นเกี่ยวข้องแต่อย่างใด หนังสอื e-book น้ีถกู ออกแบบให้พิมพ์บนกระดาษ A4 ท้ังด้านหนา้ และด้านหลงั “ลดใชก้ ระดาษ ลดโลกร้อน”



บทนำำ จำกผู้เขียน LibreOffice เป็นชุดซอฟต์แวร์สําหรับงานออฟฟิศ ประเภทเดียวกับ MS Office แต่ LibreOffice เป็นซอฟต์แวร์ โอเพน่ ซอรส์ ที่สามารถดาวนโ์ หลดมาใช้ไดฟ้ รี ถูกกฎหมาย 100% คําพดู ตดิ ปาก “ของฟรี ไม่มใี นโลก” ไมจ่ ริงอีกแลว้ ถึงแม้ LibreOffice จะเป็นของฟรี แต่ศักยภาพของ LibreOffice น้ันไม่ธรรมดา จากประสบการณ์การใช้งาน กว่า 10 ปี(ต้ังแต่ยังเป็น OpenOffice.org)และจากการเป็นวิทยากรอบรม LibreOffice น้ันตอบสนองต่องานประจาํ ภายในออฟฟิศได้เป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นงานพิมพ์เอกสารท่ัวไป, งานพิมพ์หนังสือเป็นร้อยๆหน้า, งานพิมพ์หนังสือ e-book สวยๆ, งานสรา้ งตารางคํานวณต่างๆ, งานวเิ คราะห์ข้อมูล, งานพรเี ซ้นเทชั่น หรืองานสร้างผังต่างๆ เป็นต้น หากท่านเป็นคนหน่ึง หรือเป็นองค์กรหน่ึง ท่ีต้องการประหยดั ค่าใช่จ่ายด้านซอฟต์แวร์ LibreOffice คืออีกหน่ึงคํา ตอบ เมือ่ ใครกต็ าม ถามผู้เขยี นวา่ “หากจะเปลยี่ นมาใช้ซอฟตแ์ วร์โอเพน่ ซอร์สท่เี ป็นของฟรี ถูกกฎหมาย ควรจะเริม่ ต้นที่ ตวั ไหน” ผเู้ ขียนมักจะแนะนาํ ท่ี LibreOffice ก่อนเสมอ เพราะเป็นซอฟต์แวร์ทใ่ี กล้ตัว ใช้งานทุกวัน ประสทิ ธิภาพสูง และ ช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายได้มาก นอกจากนี้ LibreOffice ยังเป็นจุดเริ่มต้นท่ีจะช่วยสร้างทัศนคติดีๆเพ่ือก้าวไปสู่การใช้ ซอฟตแ์ วร์โอเพน่ ซอรส์ ตวั อนื่ ๆตอ่ ไป เมื่อกล่าวถึงซอฟตแ์ วรโ์ อเพ่นซอร์ส ซึง่ หลายท่านยังไม่รู้จกั จึงมกั มคี าํ ถามกลับมาว่า “ซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์สคอื อะไร?” ซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์ส เป็นซอฟต์แวร์ท่ีมีลิขสิทธิ์เหมือนกัน แต่เงื่อนไขของลิขสิทธิ์น้ันหลายคนรู้แล้วต้องตกใจ “มลี ขิ สิทธ์แิ บบนดี้ ว้ ยหรือ!” ซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์ส เป็นกลุ่มซอฟต์แวร์ท่ีเปิดเผยซอร์สโค้ด(รหัสในการสร้างโปรแกรม) ตัวซอฟต์แวร์และ ซอร์สโค้ดอนุญาตให้นําไปใช้ ทําสําเนา แจกจ่าย และแก้ไขปรับปรุงได้ โดยจะนาํ ไปพัฒนาต่อเพ่ือขายหรือแจกฟรีก็ได้ แต่ ประเด็นสําคัญก็คือ ต้องเปิดเผยซอร์สโค้ดท่ีถือเป็นหัวใจสําคัญในการพัฒนาซอฟต์แวร์ตัวนั้นๆ ซอฟต์แวร์ตัวน้ันจึงจะถูก เรียกว่าซอฟตแ์ วร์โอเพ่นซอร์ส ด้วยเหตุทีต่ ้องเปิดเผยซอร์สโคด้ น้เี อง จึงเป็นจุดแข็ง เพราะซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์สจะไม่ล้ม หายตายจากไปงา่ ยๆ คนเกา่ ไปคนใหม่มา กส็ ามารถนาํ ซอร์สโคด้ ไปพัฒนาต่อยอดได้อยา่ งต่อเนอื่ ง ซอฟตแ์ วรโ์ อเพน่ ซอรส์ ส่วนใหญ่เป็นของฟรี ตัวท่ีใช้งานกันอยา่ งกว้างขวางท่ีเป็นของฟรี ก็เช่น Ubuntu เทียบเท่า MS Windows, LibreOffice เทียบเท่า MS Office, Inkscape เทียบเท่า Adobe Illustrator หรือ Corel Draw, Gimp เทียบเท่า Adobe PhotoShop หรือ Corel PhotoPaint, Blender เทียบเท่า Maya หรือ 3D Studio Max เปน็ ต้น “เขาแจกฟรีแลว้ ได้อะไร? เขาอย่ไู ด้อยา่ งไรกบั การแจกฟรี?” น่ีเป็นอีกคาํ ถามหนง่ึ ท่ีผู้เขยี นถูกถามบ่อยๆ คาํ ตอบ น้ันง่ายมาก คนไทยน่าจะเข้าใจคาํ ตอบดีอยู่แล้ว ก็เขาพอใจเท่านี้ พอใจที่จะทาํ เพื่อสังคมเพื่อชาวโลก ไม่ต้องราํ่ รวย มหาศาล เปน็ ความพอเพียงในเวอรช์ ั่นของซอฟต์แวร์ องค์กรผู้พัฒนาซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์ส มีรายได้จากเงินบริจาคบ้าง รายได้จากการขายส่ือการสอนหรือของชาํ ร่วย บ้าง บริษัทผู้ผลิตฮาร์ดแวร์รายใหญ่ก็สนับสนุน รัฐบาลของหลายๆประเทศก็ให้การสนับสนุน ประเทศอย่างรัสเซียถึงกับ ประกาศวา่ องค์กรของรัฐจะเปลยี่ นมาใชซ้ อฟตแ์ วรโ์ อเพ่นซอร์สท้งั หมด ฉะนั้น รับรองเขาอยไู่ ด้ ให้ทุกท่านลองนึกตามดู หากองค์กรผู้พัฒนา LibreOffice (The Document Foundation) ออกมาประกาศสั้นๆ ว่า “ไมม่ เี งนิ ” หรอื “จะหยดุ พัฒนา” รับรองท้ังโลกได้สะเทอื น เพราะผ้คู นบนโลกใช้ LibreOffice ไม่น้อยเลยทเี ดยี ว “ทําไมเราต้องให้ความสนใจ หรือ ต้องหันมาใช้ซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์ส ?” ประเด็นสําคัญก็คือ เพราะราคา ซอฟต์แวร์เชิงพาณิชย์ มีราคาสูงถึงสูงมาก ผู้คนจํานวนมากจึงหันไปใช้ซอฟต์แวร์เถื่อน ซ้ือแผ่นก๊อป ดาวน์โหลดของผิด กฎหมายมาใช้ หรือกค็ ือ เลอื กท่จี ะใชซ้ อฟตแ์ วร์ละเมดิ ลขิ สิทธ์ ผดิ กฎหมาย! นน่ั คอื สงิ่ ทผี่ ใู้ ชซ้ อฟตแ์ วรล์ ะเมดิ ลขิ สิทธ์กิ ระทําอยู่ เพยี งแต่ยงั ไมถ่ กู จบั เทา่ น้นั

แท้จริงแล้ว องค์กรใดหรือใครก็ตาม ที่ใช้ซอฟต์แวร์ละเมิดลิขสิทธ์ิ ท่านเพียงรอวันถูกพิพากษา เสรีภาพของ ทา่ นอย่ใู นความเสย่ี ง หากท่านยังเป็นองค์กรเล็ก ท่านก็เป็นเพียงปลาเล็กปลาน้อย แต่วันใดท่านเติบโตเป็นปลาใหญ่ ท่านมีโอกาสสูงท่ีจะถูกจับไปขาย หรือมีโอกาสสูงท่ีจะถูกจับละเมิดลิขสิทธ์ิ เขาไม่ยอมให้ท่านใช้ของเขาฟรีๆไปตลอด แน่นอน ทา่ นจะร้ไู ด้อย่างไรว่า พนักงานในองค์กรไม่พอใจท่านอย่างไร? ท่านทาํ ให้ใครไม่พอใจไว้หรือเปล่า? เขาร้อนเงินอยู่ หรือเปล่า? เมื่อใดก็ตามท่ีมีการแจ้งการละเมิดลิขสิทธิ์ไปยังองค์กรท่ีตรวจจับโดยเฉพาะ ผู้แจ้งมีสิทธ์ิได้รับรางวัลสูงสุด 250,000 แต่องค์กรของท่านต้องเสียเงินเป็นจํานวนมาก ต้องว่ากันเป็นหลักล้านหลักสิบล้านเลยทีเดียว กรรมการองค์กร ทกุ ท่านต้องถูกดําเนินคดี ฉะนน้ั เตรยี มทนายไวไ้ ด้เลย องค์กรที่เปลี่ยนมาใช้ซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์ส เหตุผลหลักๆ ก็คือ ต้องการลดค่าใช้จ่ายด้ายซอฟต์แวร์ และไม่ ต้องการมีปัญหาเร่ืองลิขสิทธิ์ซอฟต์แวร์ เฉพาะคอมพิวเตอร์พื้นฐานท่ีทํางานด้านเอกสารอย่างเดียว ต้นทุนซอฟต์แวร์ต่อ เคร่อื งยงั แพงกวา่ ตวั เครอื่ งเสียอกี บางองค์กรมีคอมพิวเตอร์ นับพัน ตน้ ทุนปาเข้าไปหลายสิบล้านบาท ยงั ไมร่ วมถึงการปรับ รุ่นในอนาคต ซ่ึงท่านจะบอกว่า “เราจะไม่ปรับรุ่นซอฟต์แวร์ตามเขา แม้เขาจะออกรุ่นใหม่มาก็ตาม” อย่างไรก็ดี ผู้เขียน เช่ือว่าสักวันหน่ึง อีก 5 ปี 7 ปี หรือ 10 ปีข้างหน้า ท่านจะต้องปรับรุ่นตามเขาแน่นอน และจะต้องจ่ายอีกไม่น้อยเลยที เดียว เพราะเขาตั้งใจให้เป็นอย่างน้ันอยู่แล้ว ฉะน้ันองค์กรต่างๆจึงหันมาใช้ซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์สเพื่อลดต้นทุน ประเด็น ด้านการละเมิดลิขสิทธิ์ไมต่ ้องพูดถึง ยิ่งองค์กรใหญ่ ย่ิงไม่สามารถใช้ของเถ่ือนได้ เขาเป็นปลาใหญ่แล้ว โดยเฉพาะองค์กรที่ ข้นึ ตน้ ด้วย บมจ. หรอื ลงท้ายด้วย มหาชน ยิ่งใช้ไมไ่ ด้ ผลเสียจากการละเมิดลิขสิทธิ์ ไม่ได้เกิดต่อผู้ที่ใช้หรือองค์กรที่ใช้ซอฟต์แวร์ละเมิดลิขสิทธิ์เท่านั้น ผลเสียทางอ้อม แบบรา้ ยลกึ มนั เลวรา้ ยยง่ิ กวา่ นน้ั หลายเทา่ นกั ตัวเลขอัตราการละเมดิ ลิขสิทธ์ิท่ัวโลกท่ีผู้เขียนทราบมา มีประเด็นบางอย่างสะกิดใจให้ต้องคิด ประเทศอเมริกาซึ่ง เราทราบกันดวี า่ เปน็ ผนู้ ําดา้ นการพัฒนาซอฟตแ์ วร์หมายเลข 1 ของโลก ที่น่ีมีอตั ราการละเมิดลิขสิทธ์ิ 20% ตํ่าท่ีสุดในโลก ญ่ปี ่นุ 21% โซนยุโรปอยทู่ ี่ 25-50% ประเทศไทย 73% โซนแอฟรกิ าเกนิ 75% แปลก! ทต่ี ัวเลขเหล่านีส้ ัมพันธ์กบั ความเจริญของประเทศด้วย ประเทศใดท่ีตัวเลขการละเมิดลิขสิทธิต์ ํ่าๆ เกือบจะ ฟนั ธงได้เลยว่า เปน็ ผนู้ ําด้านความคิดด้วย ฉะน้ันเขาจึงทําน้อยแตไ่ ด้มาก หนั ไปทางไหนชาติอืน่ กต็ ้องหันตาม ตัวเลขบ่งบอ กลําดับไล่ตามกันมาเลยทีเดียว ประเทศใดท่ีตัวเลขการละเมิดลิขสิทธิ์สูงๆคล้ายกับว่า ต้องรอให้ประเทศอ่ืนคิดก่อน แล้ว รอทําตาม ทํามากแตไ่ ดน้ อ้ ย ปญั หาการละเมิดลิขสิทธิ์ รากมนั ฝงั ลึกมาก มองเผินๆเหมือนเราได้ประโยชน์ ได้ใช้ของฟรี ประหยัดเงิน แต่ถ้ามอง ในภาพรวม เราเสียเอกราชทางความคิดไปแล้ว ผู้เขียนเช่ือว่าหลายๆท่าน ตั้งแต่เกิดมาก็อยู่กบั มันเลย(รวมทั้งผู้เขียนด้วย) ถกู ปลกู นิสัย ถกู บ่มเพาะ ถกู สอนใหใ้ ช้ของเถอ่ื นมาตงั้ แต่เด็กโดยไมร่ ู้ตัว จนไมม่ ีจิตสํานึกวา่ การใช้ของเถื่อนนั้นผิดอกี แล้ว น่ี เป็นโครงสร้างที่ทาํ ให้ประเทศไม่มีความคิดใหมๆ่ ต้องรอให้ต่างชาติคิดก่อนแล้วเราค่อยทําตาม “ใครจะไปคดิ ในเม่ือมีคน คดิ ให้ มีคนทาํ ให้ใช้ ฟรๆี ” หรือ “ใครจะไปคิด คดิ ไป ขายไปกส็ ขู้ องเถื่อนไมไ่ ด”้ หากหลกั สตู รการศกึ ษาในประเทศไทย จะบรรจกุ ารเรียนการสอนซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์สไว้เคียงคกู่ บั ซอฟต์แวร์เชงิ พาณิชย์ที่เล่าเรียนกันอยู่ในปัจจุบันนี้บ้าง หลายอย่างคงจะดีขึ้นไม่น้อย ด้วยพื้นที่เพียงเท่านี้คงไม่อาจหาคําบรรยายส้ันๆ เพ่ืออธิบายว่าอะไรจะดขี นึ้ บา้ ง เพราะมันเป็นลกู โซ่ท่เี ริ่มต้นมาจากความคิดและมีผลไปยังการกระทําอีกหลายต่อ ทุกวันน้ี เม่ือผู้เขียนถามนักเรียนนักศึกษาว่า “ที่โรงเรียนท่ีวิทยาลัยสอนโปรแกรมอะไร?” คาํ ตอบที่ได้ล้วนเป็น ซอฟตแ์ วร์เชิงพาณิชยท์ ้งั สน้ิ นกั เรยี นนกั ศกึ ษาก็ตอ้ งไปขวยขวายหามาติดตง้ั ท่ีเครอื่ งสว่ นตัว แนน่ อนวา่ ไม่ได้ซือ้ รๆู้ กนั อยู่วา่ สามารถหาได้จากทไี่ หน ถา้ ไม่หามาใช้จะทาํ การบ้านสง่ อาจารย์ได้อยา่ งไร? ระบบการศึกษาในบา้ นเรานีแ่ หละแหล่งเพาะ พันธุ์ปลาอย่างดี ใครที่ไหนจะจับปลาในแหล่งเพาะพันธ์ุ เพราะในอนาคตก็จะกลายเป็นปลาอ้วนๆ มีเน้ือให้บริโภค อย่างหนําใจ

การปลูกฝังเร่ืองลิขสิทธิ์ทางปัญญาในระบบการศึกษาเป็นสิ่งสําคัญมาก โดยเฉพาะลิขสิทธิ์ซอฟต์แวร์ ที่เริ่มกลาย เป็นสงิ่ ทข่ี าดไมไ่ ด้ ในการทาํ งานในปัจจบุ นั หากเรายังไม่ปลูกฝังอย่างจริงจัง สิ่งที่เป็นไทยๆก็จะค่อยๆเลือนหายไป ลิขสิทธิ์ซอฟต์แวร์กับสิ่งที่เป็นไทยๆ ดู เหมือนอยู่คนละฝาก ไมเ่ หน็ จะเกยี่ วกนั ไมร่ ู้จะมาบรรจบกันไดอ้ ยา่ งไร แตล่ องตรองดูใหด้ ี หากโครงสร้างของสังคมไทย เร่ิมตั้งแต่ระบบการศึกษา ไม่เปิดโอกาส ไม่ยอมให้ความคิดใหม่ๆได้เกิด เพราะถูก ข่มขหู่ รอื ถูกฆาตกรรมด้วยฆาตกรทช่ี ื่อว่า “ละเมิดลิขสทิ ธิ”์ ความคดิ ใหมๆ่ กไ็ มเ่ กิด แต่ในสถานการณ์ปจั จบุ ันที่โลกเปดิ เสรี มากข้นึ โดยเฉพาะด้านส่ือ ซงึ่ ต่อไปกอ็ กี หลายอย่างท่จี ะมาพร้อม AEC วฒั นธรรมและความคดิ จากประเทศอื่นๆกจ็ ะไหล เข้ามาทางช่องทางเหล่านนั้ ใครๆกช็ อบส่งิ ใหม่ๆ ชอบจนิ ตนากรใหมๆ่ เพราะสิง่ เหล่านั้นทําใหเ้ ราตืน่ เตน้ มีความสขุ ทําให้ โลกน้ีไม่น่าเบื่อ แต่ถ้าสิ่งใหม่ๆจากความคิดของคนไทยถูกฆาตกรรมไปหมด ก็คงต้องรอรับจากประเทศอื่นๆ ที่เขา ทะนุบํารุงความคดิ ใหม่ๆเป็นอย่างดี และสิง่ เหล่านั้นจะค่อยๆปลูกฝังเขา้ มาในระบบความคิดของเรา สอนเราให้คล้อยตาม วันแล้ววันเล่า สิ่งที่เป็นไทยๆ ก็จะค่อยๆเลือนหายไป เราจะกลายเป็นแต่ผู้ซ้ือ เป็นหนี้ ทํามากได้น้อย เป็นผู้ตามฝ่ายเดียว ท้ังหมดน้ีจะเกิดข้ึนอย่างแยบยล ถ้าเราสูญเสียเอกราชทางความคิด เพราะเราปล่อยให้ฆาตกรท่ีช่ือว่า “ละเมิดลิขสิทธ์ิ” ลอยนวล ผู้เขียนเชื่อม่ันเป็นอย่างยิ่งว่า หากเราเริ่มต้นที่ลิขสิทธิ์ซอฟต์แวร์ ให้มองว่าซอฟต์แวร์เป็นสินค้าที่เราต้องเลือกใช้ เลือกซื้ออย่างไตร่ตรอง สิ่งนี้จะเป็นแรงเหน่ียวนําไปยังลิขสิทธิ์ทางปัญญาในด้านอื่นๆด้วย ไม่ว่าจะเป็น เพลง,ภาพยนตร์, สนิ ค้าตา่ งๆ ซ่งึ ล้วนถกู ฆาตกรรมไปมากด้วยฆาตกรทช่ี ือ่ “ละเมดิ ลิขสิทธิ์” เชน่ เดยี วกัน ความยากจน การไม่มีเงิน ไม่ใช่ข้อแก้ตัว ไปต่อสู้ที่ศาลไหนก็แพ้ แต่ทางออกนั้นมีเสมอ สําหรับลิขสิทธ์ิซอฟต์แวร์ นัน้ ของฟรี ดีๆ ก็มีให้ใช้ เพยี งแต่เรายอมเปลยี่ นแปลง เปดิ ใจยอมรบั สงิ่ ใหมๆ่ แล้วอิสระภาพจะเป็นของเรา ประเทศของเรายังต้องการความคิดและจินตนาการอีกมากมายนัก หากเราเสียเอกราชทางความคิดไปแล้ว ประเทศจะพัฒนาไปได้อย่างไร โลกนจี้ ะน่าเบ่ือเพยี งใดหากมนษุ ยไ์ มใ่ ช้จินตนาการ เพื่อเป็นสว่ นหนึง่ ในการรณรงค์ส่งเสริมการใช้งานซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์ส ผู้เขียนจึงเขียนคู่มือการใช้งานซอฟต์แวร์ โอเพ่นซอร์สบางตัวเพื่อแจกฟรี(ฉบับ e-book) ท่านสามารถเข้าไปดาวน์โหลดท่ี www.poeclub.org หากมีข้อติชม ประการใดกรณุ าส่งมาความคิดเห็นมาที่ [email protected] วสนั ต์ คณุ ดลิ กเศวต ผู้เขยี นและวิทยากรอบรมซอฟตแ์ วรโ์ อเพ่นซอร์ส วศ.บ. โยธา มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์ วท.ม. ธรุ กรรมอิเล็คทรอนิกส์ มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยพี ระจอมเกล้าธนบรุ ี [email protected], www.facebook.com/wasankds, 08-1459-8343



เหตผุ ลที่แจกฟรี ในช่วง 2 ปีท่ีผ่านมา ผู้เขียนได้เขียนหนังสือคู่มือการใช้งานซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์สแจกฟรีจาํ นวนหนึ่ง และก็ต้ังใจ จะทําให้ออกมาดีที่สุด แต่เมื่อถึงคิวของหนังสือ Libreoffce ก็ลังเลใจว่าจะแจกฟรีดีหรือไม่? เหตุเพราะการอบรม LibreOffice ถอื เป็นรายได้หลักของผู้เขียน หากแจกฟรไี ป เกรงว่าจะกลายเปน็ การทบุ หม้อข้าวหม้อแกงตัวเองท้ิง แตเ่ มื่อ คิดใคร่ครวญดีๆแล้ว การจะทาํ ให้ซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์สในเมืองไทยเติบโต จะต้องมีส่ือการเรียนการสอน และจะต้องมีผู้ เสียสละ สละประโยชน์ของตนเองเพื่อส่วนรวม ฉะนั้น ผู้เขียนจึงขอสละงานเขียนหนังสือเล่มน้ี(อีก 1 เล่ม) แจกฟรี เพ่ือ ประโยชน์แด่คนไทย ซึ่งผเู้ ขียนกเ็ ชื่อวา่ “การให้เปน็ เหตุใหม้ ีความสุขย่งิ กวา่ การรบั ” และก็เช่อื วา่ นจ่ี ะไม่ใชก่ ารทุบหมอ้ ขา้ ว หมอ้ แกงของตัวเอง บางทา่ นทราบว่าผู้เขยี น เขยี นหนงั สือ e-book แจกฟรี จงึ ติดต่อมาเพือ่ ให้การสนับสนุนในด้านตา่ งๆ บ้างกโ็ อนเงิน เข้ามา บ้างก็ให้มาเป็นเคร่ืองคอมพิวเตอร์ บ้างก็โทรศัพท์มาให้กําลังใจ บ้างก็ติดต่อให้ไปเป็นวิทยากรประจําเพ่ืออบรม LibreOffice และโปรแกรมอ่ืนๆ ผู้เขียนขอขอบคุณทุกท่านท่ีให้การสนับสนุน มา ณ ที่น้ี การสนับสนุนของท่านทาํ ให้ผู้ เขียนมเี วลาน่ังท่ีโต๊ะทํางานและเขียนหนงั สือไดม้ ากขน้ึ ผู้เขียนต้ังใจจะเขียนหนังสือการใช้งานซอฟต์แวร์โอเพ่นซอร์สแจกฟรีประมาณ 7-8 โปรแกรม ตามความรู้ความ ชํานาญที่มี และก็ตง้ั ใจจะปรบั แกด้ ูแลใหใ้ หมเ่ สมอ ตามเวอร์ชัน่ ของซอฟตแ์ วรท์ อ่ี อกใหม่ นอกจากน้ีก็จะขยายเนื้อหา ท่ีจะเขียนไปสู่เนื้อหาด้านเศรษฐกิจพอเพียงในด้านอ่ืนๆ เพราะจริงๆแล้ว ชมรมสวรรค์บนดิน(PoE Club) ถูกตง้ั ขึ้นมาเพื่อ วัตถุประสงคน์ ้ี การเลือกใช้ซอฟต์แวรต์ ามกาํ ลงั ทรัพย์ของเรา โดยไม่หนั ไปใช้ซอฟต์แวรอ์ ย่างผดิ กฎหมาย กจ็ ดั เป็นความพอ เพียงในเวอรช์ น่ั ของเทคโนโลยี วสนั ต์ คุณดิลกเศวต



สำรบัญ บทนําจากผ้เู ขยี น 5 เหตผุ ลทแี่ จกฟรี 9 สารบญั 11 บทที่ 1 : ตดิ ต้งั LibreOffice 21 1.1) รูจ้ กั กับ LibreOffice................................................................................................................... 22 ก. รู้จกั กับ LibreOffice 22 ข. LibreOffice และ OpenOffice.org 22 ค. LibreOffice สามารถติดต้ังบนระบบปฎบิ ัติการอะไรไดบ้ า้ ง? 23 ง. ไฟล์มาตรฐานของ LibreOffice 23 1.2) ดาวนโ์ หลด LibreOffice............................................................................................................. 24 1.3) การตดิ ตั้ง LibreOffice บน Ubuntu.......................................................................................... 25 1.4) การตดิ ต้ัง LibreOffice บน Windows....................................................................................... 25 1.5) การสํารองการตงั้ คา่ .................................................................................................................... 28 1.6) LibreOffice Portable............................................................................................................... 29 บทที่ 2 : การทาํ งานกบั ไฟล์ 31 2.1) ไฟลม์ าตรฐานของ Writer........................................................................................................... 32 2.2) การบันทกึ ไฟล์............................................................................................................................. 32 ก. การบันทึกไฟล์ 32 ข. การบันทกึ เป็นไฟล์ MS Word 32 2.3) การเปิดไฟล์................................................................................................................................. 33 2.4) การตง้ั รหสั ปอ้ งกนั เอกสาร........................................................................................................... 34 2.5) การรวมไฟล์ .odt........................................................................................................................ 35 2.6) เครอ่ื งมอื ชว่ ยแปลงไฟล์ MS Office ไปเป็นไฟล์ LibreOffice.....................................................35 บทที่ 3 : หนา้ จอ Writer 39 3.1) หน้าจอ Writer............................................................................................................................ 40 3.2) การจดั การหน้าต่างลอย............................................................................................................... 40 3.3) การเรยี กใช้คําสัง่ ใน Writer......................................................................................................... 42 3.4) แถบแสดงสถานะ (Statusbar).................................................................................................... 42 3.5) มมุ มองการวางหนา้ กระดาษ ...................................................................................................... 43 3.6) ไมบ้ รรทดั และ สกอลบาร์........................................................................................................... 44 3.7) การซอ่ นหรือแสดงปุ่มบนแถบเครื่องมือ....................................................................................... 45 3.8) การจัดการแถบเครอื่ งมอื เบอื้ งตน้ ................................................................................................ 45

3.9) การจดั การแถบเครอ่ื งมือข้นั สูง.................................................................................................... 46 ก. การสร้างแถบเคร่อื งมือ 46 ข. การเพิ่มหรือลบปุ่มบนแถบเครอื่ งมือ 46 3.10) การต้งั คยี ์ลัด.............................................................................................................................. 48 3.11) เครือ่ งมอื พรอ้ มทาํ งานของผูเ้ ขยี น ............................................................................................ 49 บทที่ 4 : การตง้ั คา่ ทีส่ าํ คัญของ Writer 51 4.1) ตั้งออ็ พชน่ั ทใี่ ชบ้ อ่ ย...................................................................................................................... 52 4.2) ตัง้ ฟอนต์เรม่ิ ตน้ ........................................................................................................................... 53 4.3) ต้ังหน่วยความจํา......................................................................................................................... 55 4.4) การแทนทฟี่ อนต์......................................................................................................................... 55 4.5) การเปลีย่ นสีฟอนตเ์ ร่ิมตน้ ............................................................................................................ 56 บทท่ี 5 : การพิมพแ์ ละการเลอื กขอ้ ความ 57 5.1) การพมิ พข์ อ้ ความ........................................................................................................................ 58 ก. ตวั ช้ีพิมพ์ข้อความ และ ตัวชีเ้ มา้ ส์ 58 ข. ขนาดตวั ชพี้ มิ พข์ ้อความและขนาดตวั อักษร 58 ค. ปมุ่ ทใ่ี ชร้ ่วมในการพมิ พ์ขอ้ ความ 58 ง. ตวั อักษรท่ีไมพ่ ิมพ์ (Nonprinting characters) 59 5.2) การเลือกขอ้ ความและโหมดการเลือก.......................................................................................... 60 ก. การเลอื กขอ้ ความ 60 ข. โหมดการเลือกข้อความ 60 ค. การเลอื กยอ่ หนา้ 62 5.3) คยี ์ลัดที่ใช้เลือกและเล่อื นตัวชพ้ี ิมพข์ อ้ ความ................................................................................ 62 บทท่ี 6 : เครือ่ งมอื ทาํ งานกับขอ้ ความชุดท่ี 1 63 6.1) การยกเลกิ คาํ สั่ง(Undo) และ การยอ้ นคําส่ัง(Redo)...................................................................64 6.2) การคัดลอก การตดั การย้าย และการวาง................................................................................... 64 บทท่ี 7 : ย่อหน้า (Paragraph) 67 7.1) ยอ่ หน้า (Paragraph).................................................................................................................. 68 7.2) คําส่ังที่ใช้จัดรปู แบบย่อหน้า........................................................................................................ 68 7.3) ปุม่ บนแถบเคร่ืองมือจัดรปู แบบทใ่ี ช้จัดรูปแบบยอ่ หนา้ ................................................................69 7.4) การวางแนวยอ่ หนา้ ในแนวราบ.................................................................................................... 70 7.5) การต้ังระยะกน้ั ย่อหนา้ ................................................................................................................ 71 7.6) การตั้งระยะหา่ งระหว่างยอ่ หนา้ .................................................................................................. 72 7.7) การตั้งระยะหา่ งระหว่างบรรทดั .................................................................................................. 73 7.8) การวางแนวข้อความในแนวด่งิ .................................................................................................... 75 7.9) การยา้ ยย่อหน้า........................................................................................................................... 76 7.10) การต้ังตําแหนง่ หยุดปุ่มแทบ็ ...................................................................................................... 76 ก. การต้งั ตาํ แหนง่ ระยะหยุดป่มุ แท็บให้กับทง้ั เอกสาร 76 ข. การตัง้ ตาํ แหนง่ หยุดปมุ่ แท็บให้ย่อหนา้ 76

7.11) การใส่ Drop caps ใหก้ ับย่อหนา้ .............................................................................................. 79 7.12) ตัง้ ตาํ แหนง่ ตัดคําโดยใชเ้ ครอ่ื งหมายกาํ กบั รปู แบบ(Formattng mark).....................................79 ก. Non-breaking space (ไม่ตัดท่ชี ่องวา่ ง) 80 ข. Non-breaking hyphen (ไม่ตดั ท่เี ครื่องหมายขดี ) 80 ค. Optional Hyphen (ใสเ่ ครอื่ งหมายขดี เมื่อถูกตัด) 80 ง. No-width optional break (ตดั ณ ตําแหน่งทรี่ ะบุ) 81 จ. No-width no break (ไมต่ ัด ณ ตาํ แหน่งทีร่ ะบุ) 81 7.13) การตัดยอ่ หนา้ ขนึ้ หนา้ ใหม่ (การทาํ Page break).....................................................................82 ก. การตัดย่อหน้าขน้ึ หนา้ ใหม่ (การทาํ Page break) 82 ข. เมื่อบางบรรทดั ภายในยอ่ หนา้ จะขนึ้ หน้าใหม่ 84 บทท่ี 8 : ตวั อักษร (Characters) 87 8.1) คาํ ส่ังทีใ่ ช้จดั รูปแบบตัวอักษร...................................................................................................... 88 8.2) ปมุ่ บนแถบเคร่ืองมือจัดรปู แบบท่ีใช้ทํางานกับตวั อกั ษร...............................................................89 8.3) การเลือกฟอนต์และขนาดตัวอกั ษร.............................................................................................. 89 8.4) ตวั หนา ตวั เอยี ง ตวั ขดี เส้นใต้...................................................................................................... 92 8.5) สตี ัวอกั ษร.................................................................................................................................... 93 8.6) ใส่เอฟเฟก็ ตใ์ หต้ วั อกั ษร............................................................................................................... 94 8.7) ตวั ยกตัวหอ้ ย............................................................................................................................... 94 8.8) การหมุนข้อความ และ การตงั้ สเกลความกวา้ ง............................................................................95 8.9) ระยะหา่ งระหว่างตวั อักษร........................................................................................................... 96 8.10) การพมิ พอ์ ักขระพิเศษ............................................................................................................... 96 8.11) การใส่เชงิ อรรถ(Footnotes) และ การใส่อ้างองิ ท้ายเรือ่ ง(Endnotes).....................................97 ก. การใส่เชงิ อรรถ(Footnotes)/อ้างอิงท้ายเรือ่ ง(Endnotes) 97 ข. การปรับแต่งรปู แบบตวั อกั ษรของเชิงอรรถ(Footnotes) และของอา้ งองิ ทา้ ยเรือ่ ง(Endnotes) 98 ค. การปรับแต่งพื้นท่พี มิ พ์เชิงอรรถและอ้างองิ ท้ายเร่ือง 100 8.12) การสร้าง Hyperlink ใหก้ ับตวั อักษร....................................................................................... 101 ก. การสร้าง Hyperlink โดยใชห้ น้าต่าง Character 101 ข. การสร้าง Hyperlink โดยใช้หน้าตา่ ง Hyperink 102 บทที่ 9 : เลขไทย 105 9.1) การแปลงเลขอารบกิ เป็นเลขไทย............................................................................................... 106 ก. การแปลงเลขอารบิกเปน็ เลขไทยทั้งเอกสาร 106 ข. การแปลงเลขอารบิกเป็นเลขไทยเฉพาะทีเ่ ลือก โดยใชส้ ่วนเสริม(Extension) 106 9.2) การใส่เลขหนา้ อัตโนมัติเป็นเลขไทย.......................................................................................... 108 บทที่ 10 : เลขนําและจุดนาํ (Numbering and Bullets) 109 10.1) เลขนํา(Numbering) จุดนาํ (Bullets) และ ลําดับอัตโนมัติ.....................................................110 ก. การใส่ลาํ ดบั อตั โนมตั ิ 110 ข. การยกเลกิ การใสล่ ําดบั อตั โนมัติ 111 10.2) แถบเครอ่ื งมือจุดนาํ และเลขนํา(Bullets and Numbering toolbar)....................................111 10.3) โครงสรา้ งของลาํ ดบั อัตโนมัต.ิ .................................................................................................. 111 10.4) การจดั การลําดับอัตโนมตั .ิ ...................................................................................................... 112

10.5) การเปลยี่ นโครงร่างให้กบั ลาํ ดับอตั โนมตั ิ................................................................................. 114 10.6) การปรับแตง่ ลาํ ดบั อัตโนมตั ใิ นแต่ละระดับ.............................................................................. 116 ก. การปรับแตง่ ระดบั ทเ่ี ป็นเลขนาํ 116 ข. การปรบั แตง่ ระดบั ทเี่ ป็นจุดนํา 118 ค. การปรบั แต่งระดับท่เี ป็นจุดนําแบบกราฟกิ 119 ง. การปรบั แต่งตาํ แหนง่ และชอ่ งวา่ งให้กับแตล่ ะระดบั 121 บทที่ 11 : เครอื่ งมอื ทาํ งานกับขอ้ ความชดุ ท่ี 2 123 11.1) แปรงระบายรูปแบบ (Format Paintbrush).......................................................................... 124 11.2) การล้างการจัดรปู แบบโดยตรง (Clear Direct Formatting)..................................................124 11.3) AutoCorrect (แก้ไขอตั โนมัต)ิ ................................................................................................ 126 ก. แก้ไขคาํ หรอื ขอ้ ความอัตโนมตั ิ 126 ข. AutoCorrect แบบอนื่ ๆ 128 ค. Word Completion 129 11.4) Autotext (ขอ้ ความอตั โนมัติ)................................................................................................. 130 11.5) การค้นหาและแทนท.ี่ .............................................................................................................. 132 11.6) การใส่บันทกึ ข้อความ.............................................................................................................. 133 บทที่ 12 : ไปยงั จุดตา่ งๆด้วย Navigator 135 12.1) หนา้ ต่าง Navigator................................................................................................................ 136 12.2) ปมุ่ ตา่ งๆในหน้าต่าง Navigator.............................................................................................. 137 12.3) รู้จักกับ Headings(หวั ข้อ)....................................................................................................... 138 12.4) โดดแบบดว่ นด้วย Navigation................................................................................................ 139 บทที่ 13 : สไตล์ (Styles) 141 13.1) สไตลใ์ น Writer....................................................................................................................... 142 13.2) การสรา้ งสไตลย์ ่อหน้า สไตล์ตัวอกั ษร และสไตล์รายการ........................................................143 13.3) การใส่ไตล์ใหก้ บั องค์ประกอบ.................................................................................................. 145 ก. การใส่สไตลข์ ้นั ตอนมาตรฐาน 145 ข. การใส่สไตล์ย่อหนา้ โดยใชช้ อ่ งเลอื กสไตล์ 146 ค. ข้อสังเกตุในการใส่สไตลย์ อ่ หน้า 147 13.4) การตงั้ คยี ์ลดั ให้กบั สไตล.์ ......................................................................................................... 147 13.5) การแกไ้ ขสไตล.์ ....................................................................................................................... 149 13.6) การโยกย้ายสไตล.์ ................................................................................................................... 150 ก. การโยกย้ายสไตลโ์ ดยการคดั ลอกและวางข้อความ 150 ข. การโหลดสไตล์ 150 ค. การโยกย้ายสไตลโ์ ดยใช้ตัวจดั การแมแ่ บบเอกสาร 151 บทที่ 14 : ตาราง 153 14.1) โครงสรา้ งของตาราง............................................................................................................... 154 14.2) การสรา้ งตาราง....................................................................................................................... 154 14.3) การซ่อน/แสดงเส้นลายนาํ้ ...................................................................................................... 155 14.4) แถบเครือ่ งมอื ตาราง (Table toolbar)................................................................................... 155

14.5) คยี ล์ ัดไปยังจดุ ต่างๆในตาราง................................................................................................... 156 14.6) การเลือกองคป์ ระกอบในตาราง.............................................................................................. 156 14.7) การลบและการแทรกแถวหรือสดมน.์ ...................................................................................... 158 14.8) การรวมและการแบ่งเซลล.์ ...................................................................................................... 159 14.9) การปรับขนาดตาราง และการวางแนว.................................................................................... 160 14.10) การปรบั ขนาดสดมนแ์ ละขนาดแถว...................................................................................... 161 14.11) การตกแต่งพื้นหลงั ตาราง...................................................................................................... 163 ก. การระบายสพี น้ื หลัง 163 ข. การใสภ่ าพใหพ้ นื้ หลงั 164 14.12) การตกแต่งเสน้ ขอบตาราง.................................................................................................... 164 14.13) รูปแบบตารางอตั โนมตั ิ (AutoFormat)................................................................................ 167 ก. ตกแต่งตารางดว้ ยรูปแบบอัตโนมัติ 167 ข. การบนั ทกึ รูปแบบตาราง 168 14.14) การตง้ั ระยะห่างระหวา่ งเส้นขอบกับขอ้ ความ........................................................................ 169 14.15) การไหลของขอ้ ความในตาราง............................................................................................... 169 ก. กําหนดใหซ้ ํ้าหัวตารางเม่ือตารางขน้ึ หนา้ ใหม่ 169 ข. การตดั ท้งั แถวข้ึนหนา้ ใหม่ 170 ค. การตัดตารางข้ึนหน้าใหม่ 171 ง. แทรกยอ่ หนา้ ก่อนหรอื ท้ายตาราง 171 จ. การจดั ข้อความชิด บน-กลาง-ลา่ ง 172 14.16) การเรยี งลําดับข้อมลู ............................................................................................................. 172 14.17) การคาํ นวณในตาราง............................................................................................................. 173 14.18) การหมุนขอ้ ความในตาราง.................................................................................................... 174 14.19) การแปลง ตาราง ↔ ขอ้ ความ............................................................................................. 175 14.20) ลําดบั ตัวเลขอตั โนมตั ิในตาราง.............................................................................................. 175 บทที่ 15 : ภาพและรูปวาด 177 15.1) ภาพบติ แมพ(Bitmap) และ รปู วาด(Drawing object)...........................................................178 15.2) การใสภ่ าพลงในเอกสาร.......................................................................................................... 178 15.3) แกป้ ญั หาภาพไมแ่ สดง............................................................................................................ 181 15.4) แถบเครอื่ งมอื กรอบ(Frame toolbar).................................................................................... 182 15.5) แถบเครอ่ื งมือภาพ(Picture toolbar)..................................................................................... 182 15.6) สมอ (Anchor)........................................................................................................................ 183 15.7) สมอแบบ As Character และการบบี ระยะห่างระหว่างบรรทดั ..............................................188 15.8) แถบเครอ่ื งมือรูปวาด(Drawing toolbar)............................................................................... 189 15.9) แถบเครอ่ื งมือคณุ สมบัตริ ปู วาด (Drawing object properties toolbar)..............................190 15.10) การปรบั แต่งรูปวาดเบอื้ งต้น................................................................................................. 190 15.11) การทาํ งานกบั รูปวาด............................................................................................................ 192 15.12) การเลือก (Selecting)........................................................................................................... 196 15.13) การปรบั ขนาด (Resizing)..................................................................................................... 196

15.14) การยา้ ยและการกําหนดตําแหนง่ (Moving and Positioning)............................................197 ก. การกาํ หนดตําแหน่งภาพ ทใี่ ชส้ มอข้ึนตน้ ด้วย To 197 ข. การกําหนดตําแหน่งภาพ ทใ่ี ช้สมอแบบ As Character 198 ค. การวางภาพขนาดเลก็ ไวใ้ นบรรทัดเดียวกบั ขอ้ ความ 199 15.15) การหมุน (Rotating)............................................................................................................. 200 15.16) การพลกิ ภาพ (Flipping)...................................................................................................... 201 15.17) การตดั ภาพ (Cropping)....................................................................................................... 202 15.18) การจดั ลําดับภาพทซ่ี อ้ นกนั (Arrangement)........................................................................ 203 15.19) การห่อ (Wrapping)............................................................................................................. 203 ก. การหอ่ ภาพดว้ ยข้อความ 203 ข. การห่อภาพแบบเวา้ ตามสณั ฐาน (Contour Wrapping) 204 ค. สง่ ภาพไปด้านลา่ งขอ้ ความ 206 15.20) การใส่คาํ บรรยาย (Caption)................................................................................................ 206 ก. การใส่คําบรรยายแบบข้อความธรรมดา 206 ข. การใส่คําบรรยายอตั โนมัติ(AutoCaption) 208 15.21) สร้างอกั ษรศิลปด์ ว้ ย Fontwork Gallery............................................................................. 211 15.22) การเพิ่มภาพลงในคลงั ภาพ(Gallery).................................................................................... 213 15.23) การเพม่ิ สี.............................................................................................................................. 214 บทที่ 16 : หน้ากระดาษ 217 16.1) รปู แบบหนา้ กระดาษเรมิ่ ตน้ .................................................................................................... 218 16.2) การต้ังคา่ หนา้ กระดาษ............................................................................................................ 218 16.3) หัวกระดาษและท้ายกระดาษ.................................................................................................. 219 ก. การเปิดใช้หัวกระดาษหรอื ทา้ ยกระดาษ 219 ข. การตงั้ คา่ หวั กระดาษหรือท้ายกระดาษ 220 16.4) การใส่เลขหน้าอตั โนมตั ใิ นหวั กระดาษหรือท้ายกระดาษ..........................................................221 16.5) การตกแต่งหน้ากระดาษ......................................................................................................... 222 ก. การตกแต่งหน้ากระดาษ 222 ข. การใส่พ้ืนหลังเต็มหนา้ กระดาษ222 16.6) การวางหน้ากระดาษแบบ Mirrored....................................................................................... 224 16.7) การวางหน้ากระดาษแบบ Only Left และ Only Right.........................................................225 16.8) การแบ่งหน้ากระดาษเปน็ สดมน.์ ............................................................................................. 228 บทท่ี 17 : สไตล์หนา้ กระดาษ(Page Styles) 229 17.1) สไตล์หนา้ กระดาษคอื อะไร...................................................................................................... 230 17.2) การสรา้ งสไตล์หนา้ กระดาษ.................................................................................................... 230 17.3) การใชง้ านสไตลห์ น้ากระดาษมากกว่า 2 ในเอกสารเดยี วกัน...................................................231 ก. ข้ึนหนา้ ใหม่ดว้ ยสไตลท์ ีก่ ําหนดเอง โดยใช้คําส่ัง Manual Break 232 ข. ขึ้นหน้าใหม่ด้วยสไตล์ที่กาํ หนดเอง โดยการทาํ Page Break 233

บทท่ี 18 : กรอบ(Frame) และ สว่ น(Section) 235 18.1) กรอบ(Frame)........................................................................................................................ 236 18.2) การลิงค์กรอบ(Frame)............................................................................................................ 237 18.3) สว่ น(Section)......................................................................................................................... 239 บทที่ 19 : การพิมพแ์ ละส่งออก 241 19.1) มมุ มองกอ่ นพิมพ.์ .................................................................................................................... 242 ก. มมุ มองก่อนพมิ พ์ 242 ข. แถบเครอื่ งมือมมุ มองกอ่ นพมิ พ(์ Page preview toolbar) 242 19.2) การตง้ั คา่ การพิมพ.์ .................................................................................................................. 243 19.3) การพิมพ์โบรชัวร์ (Brochure)................................................................................................. 244 19.4) การส่งออกเป็นไฟล์ PDF......................................................................................................... 245 19.5) การป้องกันไฟล์ PDF............................................................................................................... 246 19.6) การพิมพ์หนา้ ซองจดหมาย(Envelope).................................................................................. 247 ก. การพิมพห์ นา้ ซองจดหมายทีม่ เี นอื้ หาซา้ํ กนั หมด 247 ข. การพมิ พห์ น้าซองจดหมายจากแหล่งข้อมลู (Data Sources) 249 19.7) การพมิ พ์ฉลาก (Labels)......................................................................................................... 251 ก. การพิมพฉ์ ลากที่มีเนื้อหาเหมอื นกนั หมด 251 ข. การพิมพ์ฉลากจากแหล่งข้อมูล(Data sources) 253 บทท่ี 20 : จดหมายเวียน(Mail-merge) 255 20.1) จดหมายเวียน (Mail merge)................................................................................................. 256 20.2) การสร้างจดหมายเวยี น........................................................................................................... 256 ก. การสรา้ งฐานข้อมูลจากไฟล์ .ods 256 ข. การจัดการฐานข้อมูลเบื้องต้น 259 ค. การสร้างจดหมายเวยี น261 ง. การพิมพจ์ ดหมายเวยี น 261 บทที่ 21 : แม่แบบเอกสาร(Template) 263 21.1) แม่แบบเอกสารคืออะไร?......................................................................................................... 264 21.2) การบันทกึ เอกสารเป็นแมแ่ บบเอกสาร.................................................................................... 264 21.3) การสรา้ งเอกสารจากแม่แบบเอกสาร...................................................................................... 265 21.4) การส่งออกไฟลแ์ ม่แบบเอกสารเป็นไฟล์ .ott.......................................................................... 266 21.5) การนําเข้าไฟล์แมแ่ บบเอกสาร................................................................................................ 267 21.6) การต้งั แมแ่ บบเอกสารให้เป็นแมแ่ บบเอกสารปริยาย...............................................................267 บทที่ 22 : ฟลิ ด(์ Fields) 269 22.1) ฟิลด์คอื อะไร?......................................................................................................................... 270 22.2) ฟิลดพ์ น้ื ฐาน............................................................................................................................ 270 22.3) ฟิลดต์ วั เลขเรยี งลําดบั ............................................................................................................. 271 ก. การสรา้ งฟิลด์ตัวเลขเรยี งลาํ ดับ272 ข. เริ่มนับ 1 ใหม่ 272

22.4) การลบฟลิ ด์ที่สร้างเอง............................................................................................................. 274 22.5) ร้จู กั กับการอา้ งองิ แบบไขว้(Cross-reference)....................................................................... 274 22.6) ฟิลด์การอ้างองิ แบบไขว้ โดยใชท้ ่ีขั้นหนงั สอื (Bookmark).......................................................275 22.7) ฟิลดก์ ารอา้ งอิงแบบไขว้ โดยการตง้ั จุดอา้ งองิ (Set Reference)..............................................276 22.8) ฟิลด์การอ้างอิงแบบไขว้ โดยใช้ Heading............................................................................... 278 22.9) ฟิลด์การอ้างอิงแบบไขว้ โดยใช้หมวดหมูข่ องคาํ บรรยายอตั โนมัติ...........................................278 22.10) ฟลิ ดต์ ัวแปร.......................................................................................................................... 279 22.11) ฟลิ ด์ Conditional text (ข้อความตามเงื่อนไข)...................................................................281 22.12) ฟลิ ด์ Hidden text(ซอ่ นขอ้ ความ)........................................................................................ 282 22.13) ฟลิ ด์ Hidden paragraph (ซ่อนยอ่ หนา้ )............................................................................. 284 22.14) ฟลิ ด์ Input List................................................................................................................... 285 22.15) ฟลิ ด์ Placeholder.............................................................................................................. 286 บทที่ 23 : โครงร่างเลขนํา (Outline Numbering) 287 23.1) โครงร่างเลขนําคืออะไร?......................................................................................................... 288 23.2) การตั้งคา่ โครงรา่ งเลขนํากอ่ นใชง้ าน........................................................................................ 288 ก. โครงสร้างของโครงร่างเลขนาํ 288 ข. คุณสมบตั ิตา่ งๆในหน้าต่าง Outline Numbering 289 ค. ออกแบบโครงร่างเลขนาํ 291 ง. ตง้ั คา่ โครงรา่ งเลขนาํ (หลงั ออกแบบ) 291 23.3) การใชง้ านโครงรา่ งเลขนํา....................................................................................................... 293 23.4) การใชง้ านโครงร่างเลขนํากบั เครอ่ื งมืออนื่ ๆ............................................................................. 295 ก. การแทรกฟลิ ด์ Chapter 295 ข. การแทรกฟลิ ด์เลขหน้าแบบแยกบท 296 ค. การใสค่ ําบรรยายอัตโนมตั ิแบบแยกบท297 บทที่ 24 : การสร้างสารบญั อัตโนมตั ิ 299 24.1) การสร้างสารบัญ (Table of Contents)................................................................................. 300 ก. ใชโ้ ครงร่างเลขนาํ แบ่งเอกสารเป็นบทๆ 300 ข. การสรา้ งสารบัญ 300 24.2) การปรบั แต่งสารบัญ................................................................................................................ 302 ก. การปรบั แตง่ ทีแ่ ทบ็ Styles 302 ข. การปรบั แต่งท่แี ทบ็ Entries 303 ค. แสดงเลขหน้าแบบแยกบท 305 24.3) การบรหิ ารจดั การสารบัญ....................................................................................................... 307 24.4) การสร้างสารบัญคําบรรยาย (Illustration Index)..................................................................307 ก. การสรา้ งคําบรรยายอตั โนมัติ 308 ข. การสร้างสารบญั คําบรรยายจากคาํ บรรยายอัตโนมัติ 308

บทที่ 25 : การพิมพส์ ตู รทางคณิตศาสตร์ 311 25.1) พิมพ์สตู รทางคณิตศาสตรด์ ว้ ย LibreOffice Math.................................................................312 25.2) การพมิ พส์ ตู รทางคณิตศาสตร.์ ................................................................................................ 312 25.3) ตัวอกั ษรกรกี และอกั ขระพิเศษ................................................................................................ 315 25.4) การวางตําแหนง่ Math Object ในแนวด่งิ .............................................................................. 316 25.5) การปรับแต่งฟอนต.์ ................................................................................................................ 316 25.6) การปรบั แตง่ ช่องวา่ ง............................................................................................................... 318 25.7) การวางแนวในแนวราบ........................................................................................................... 320 25.8) คาํ สั่งพิมพ์สูตรทางคณิตศาสตรท์ ส่ี าํ คัญๆ................................................................................ 321



บทท่ี 1 : ตดิ ตั้ง LibreOffice

1.1 ร้จู ักกับ LibreOffice ก. ร้จู กั กบั LibreOffice LibreOffice เป็นซอฟต์แวร์ชุดสาํ หรับงานออฟฟิศ ประเภทเดียวกับ MS Office แต่ LibreOffice เป็นซอฟต์แวร์ โอเพน่ ซอรส์ ที่สามารถดาวนโ์ หลดมาใช้ไดฟ้ รี ถูกกฎหมาย 100% คําพูดทต่ี ิดปาก “ของฟรี ไม่มใี นโลก” ไม่จรงิ อีกแล้ว LibreOffice ประกอบไปดว้ ยโปรแกรม 6 ตวั ดว้ ยกนั ก็คือ Writer (เทยี บเท่า Word ) ใช้พิมพ์เอกสาร พมิ พห์ นงั สอื พมิ พ์ปา้ ยฉลาก เปน็ ตน้ Calc (เทยี บเท่า Excel) ใชส้ ร้างตารางคํานวณ วิเคราะห์ขอ้ มูล สร้างผัง เป็นตน้ Impress (เทยี บเท่า Power Point) ใช้สร้างงานพรีเซ้นเทชน่ั เปน็ ต้น Draw ใช้วาดภาพท่วั ไป วาดผัง วาดโฟลว์ชารต์ เป็นต้น Base (เทยี บเท่า Access ) ใชส้ ร้างและจัดการฐานขอ้ มลู Math ใช้พิมพส์ ตู รทางคณิตศาสตร์ ถึงแม้ LibreOffice จะเป็นของฟรี แต่ศักยภาพของ LibreOffice น้ันไม่ธรรมดา จากประสบการณ์การใช้งานกว่า 10 ปี (ต้ังแต่ยังเป็น OpenOffice.org)และจากการเป็นวิทยากรอบรม LibreOffice ตอบสนองต่องานประจําภายในออฟฟิศได้ เป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นงานพิมพ์เอกสารท่ัวไป, งานพิมพ์หนังสือเป็นร้อยๆหน้า(หนังสือเล่มนี้พิมพ์และจัดหน้าด้วย LibreOffice), งานพิมพห์ นังสือ e-book สวยๆ, งานสรา้ งตารางคาํ นวณตา่ งๆ, งานวิเคราะหข์ ้อมลู , งานพรีเซน้ เทชัน่ หรอื งาน สรา้ งผังตา่ งๆ เป็นต้น ผู้เขยี นไมข่ อเปรียบเทยี บศักยภาพระหว่าง LibreOffice กับ Microsoft Office ไว้ ณ ท่ีนี้ ดีหรือไม่ดขี นึ้ อยูก่ ับผใู้ ชง้ าน และลกั ษณะของงานมากกว่า งานควรเป็นตัวกาํ หนดการใชโ้ ปรแกรม ไม่ใช่โปรแกรมเปน็ ตวั กาํ หนดการทาํ งาน เทา่ ที่ทราบผู้ใช้ งานซอฟต์แวรโ์ ดยทวั่ ๆไป ทาํ งานโดยใช้ศักยภาพของซอฟตแ์ วร์เพยี ง 10-20% ฉะน้ันใช้ของดีท่สี ุด ใช่วา่ จะใชไ้ ดด้ ีท่ีสดุ ใช้ของ ฟรี ใช่ว่าจะไมด่ กี ับงานของเรา ข. LibreOffice และ OpenOffice.org หากเคยได้ยินช่ือ OpenOffice.org จะทาํ ความเข้าใจกับ LibreOffice ได้ง่าย LibreOffice ถือเป็นลูกหลานของ OpenOffice.org เพราะถูกพัฒนามาจากซอร์สโค้ดของ OpenOffice.org แต่ผู้ใช้งานโดยทั่วไปรู้จัก OpenOffice.org มากกว่า เพราะ OpenOffice.org มีมาเป็นสิบๆปแี ลว้ แต่ LibreOffce นน้ั พง่ึ ถอื กําเนดิ เมอ่ื ไมก่ ่ปี นี เี้ อง แต่จากนีไ้ ปอนาคตของ LibreOffice จะสดใจมาก LibreOffice ถือกําเนดิ ข้ึนมาเพราะปญั หาภายในของ Oracle ซึง่ ณ เวลานนั้ เปน็ ผูพ้ ฒั นา OpenOffice.org แตเ่ วลานี้ LibreOffice ถูกพัฒนาศักยภาพ แก้ไขปัญหาต่างๆท่ีมีใน OpenOffice.org ไปมากแล้ว คู่มือ OpenOffice.org แทบใช้ไม่ได้ แล้วกับ LibreOffice ที่สําคัญ LibreOffice มีองค์กรที่ไม่แสวงหาผลกาํ ไรเป็นผู้พัฒนาอย่างชัดเจนและต่อเน่ือง (The Document Foundation) มกี าํ หนดการออกเวอรช์ ั่นใหม่ๆ มแี ผนงานอย่างชัดเจน อนาคตของ LibreOffice จึงสดใสมาก นอกจาก LibreOffice แล้ว ยังมีอีกตัวหน่ึงที่ถือเป็นลูกหลานของ OpenOffice.org ก็คือ Apache OpenOffice ซึ่ง ต่อยอดมาจาก OpenOffice.org อยา่ งเป็นทางการ แตเ่ ปลย่ี นชื่อเป็น Apache OpenOffice เพราะผู้พฒั นาคอื Apache ในประเทศไทย ท้ัง Apache OpenOffice และ LibreOffice ได้รับการสนับสนุนจากองค์กรของรัฐมาอย่างต่อเนื่อง เพราะเปน็ ทางเลือกหนง่ึ ที่จะช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายด้านซอฟต์แวร์ให้กับประเทศ และยังช่วยแก้ไขปญั หาการละเมิดลิขสิทธ์ิที่ ประเทศไทยตอ้ งเผชิญอยูด่ ้วย องคก์ รใหญ่ๆอยา่ งเชน่ การไฟฟา้ ฝ่ายผลิตแหง่ ประเทศไทย , ธนาคารไทยพาณิชย์ หรือ บมจ.เอส แอนด์พี ซินดิเคท ก็นํา OpenOffice.org, Apache OpenOffice หรือ LibreOffice ไปใช้ในองค์กร ซึ่งก็ช่วยประหยัดค่าใช่ จ่ายได้นับสิบล้าน นบั รอ้ ยล้านบาท (เฉพาะ OpenOffice.org หรอื LibreOffice ตัวเดียว) 22 คมั ภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตพี ิมพ์เพ่อื การพาณชิ ย์)

ค. LibreOffice สามารถติดตงั้ บนระบบปฎิบตั ิการอะไรไดบ้ า้ ง? เมื่อเข้าไปที่หน้าดาวน์โหลด ของ www.libreoffice.org (ตามภาพท่ี 1) จะพบ LibreOffice เวอร์ชั่นสําหรับระบบ ปฏบิ ตั กิ าร Windows, Mac และ Linux ใหเ้ ลือกดาวนโ์ หลด หนังสือเล่มนอี้ ธบิ ายโดยใช้ LibreOffice สาํ หรับระบบปฏิบตั ิการ Ubuntu (เป็น Linux ตระกลู หน่ึงท่ีได้รับความนิยม มาก) อย่างไรก็ดี การใชง้ าน LibreOffice ไมว่ ่าจะเป็นบนระะบบไหน เกือบจะเหมอื นกัน 100% Ubuntu เปน็ ซอฟตแ์ วร์โอเพ่นซอรส์ เชน่ เดยี วกบั LibreOffice เปน็ ของฟรเี ชน่ เดยี วกนั ก่อนท่ีจะเปลยี่ นมาใช้ Ubuntu ผู้เขียนก็ใช้ Windows มาก่อน พบว่า LibreOffce ท่ีใช้งานบน Windows และ Ubuntu ต่างกันเพียงเล็กน้อย เฉพาะการ ทาํ งาน 1-2 อย่างเท่านนั้ สาํ หรับท่านใดท่ีไมเ่ คยใช้หรือไมร่ ้จู ัก Ubuntu หรือ Linux เลย ไม่ต้องกลัว เพราะแทบจะไม่ไดอ้ า้ งถงึ เลยในการใช้งาน LibreOffice จะมีบา้ งเพียงขนั้ ตอนการตดิ ตั้ง, ระบบพาธท่จี ะบนั ทกึ หรือเปิดไฟล์ ซงึ่ เป็นเรอื่ งพนื้ ฐานเมื่อเทยี บกับ Windows ภาพท่ี 1 : หน้าดาวนโ์ หลด LibreOffice (www.libreoffice.org/download/?nodetect) ง. ไฟลม์ าตรฐานของ LibreOffice ผู้ที่ต้องการเปลี่ยนมาใช้ LibreOffice มักกังวลว่าจะสามารถทาํ งานกับไฟล์ของ MS Office ได้หรือไม่? LibreOffice สามารถเปิดอ่านและเขียนทับไฟล์ของ MS Office ได้ เช่นไฟล์ xls, xlsx, doc, docx, ppt, pptx เป็นต้น แต่ความสมบูรณ์ น้ันเป็นอีกเร่ืองหนึ่ง บ้างก็สมบูรณ์ 100% บ้างก็ผิดเพ้ียนไปบ้าง ยุ่งยากบ้างในช่วงแรกของการย้ายระบบ แต่พอผ่านไปสัก ระยะกส็ บายแลว้ ประหยดั ค่าใช้จ่ายสําหรับซอฟตแ์ วรป์ ระจาํ ออฟฟิศไดต้ ลอดไป ไมต่ ้องระแวงเรือ่ งละเมดิ ลขิ สทิ ธอิ์ กี อนาคต กไ็ มต่ ้องเสยี เงนิ อัพเดตเวอรช์ ัน่ ใหม่ๆอกี ระบบไฟล์มาตรฐานของ LibreOffice เรยี กว่า ODF (Open Documnet Format) เป็นมาตรฐานเปดิ หากแยกยอ่ ย ลงไปอกี ไฟล์มาตรฐานของ Writer กค็ อื ไฟล์นามสกุล .odt (Open Document Text) แม้ไฟล์มาตรฐานของ Writer จะเปน็ .odt แต่ Writer สามารถเปิดไฟล์ .doc หรือ .docx ของ MS Office ได้ และใน ทางกลบั กัน MS Office ก็สามารถเปิดไฟล์ .odt ไดด้ ว้ ย ท้งั นี้เพราะ MS Office เองกร็ องรบั มาตรฐาน ODF ดว้ ยเหมอื นกัน บทที่ 1 : ติดตง้ั LibreOffice 23

1.2 ดาวนโ์ หลด LibreOffice LibreOffice สามารถดาวน์โหลด ไดฟ้ รีที่ www.libreoffice.org ข้ันตอนการดาวนโ์ หลดไฟลต์ ิดต้งั LibreOffice (ตามภาพที่ 2) 1. ท่หี น้าแรกของ www.libreoffice.org คลกิ ท่ี Download LibreOffice 2. คลกิ ที่ Change System, Version or Language (เปลี่ยนระบบ, เวอร์ช่นั หรอื ภาษา) 3. คลกิ เลือก LibreOffice ท่ีตรงกบั ระบบปฎิบตั กิ าร (ระบบปฏิบัตกิ าร Ubuntu ใหเ้ ลือก Linux(deb) ) 4. คลกิ เลือกภาษาไทย 5. คลกิ เลอื กเวอร์ช่นั ของ LibreOffice 6. คลกิ ท่ี Main installer (ตัวตดิ ตั้ง) จากนัน้ ไฟล์สาํ หรบั ติดตั้ง LibreOffice ก็จะถกู ดาวนโ์ หลดลงมา ภาพที่ 2 : ขน้ั ตอนการดาวน์โหลดไฟลส์ ําหรบั ตดิ ตัง้ LibreOffice 24 คมั ภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตีพมิ พ์เพ่อื การพาณชิ ย์)

1.3 การตดิ ต้ัง LibreOffice บน Ubuntu การติดตั้ง LibreOffice บน Windows น้ันไม่ยาก เพยี งดับเบ้ิลคลิกไฟล์ที่ดาวน์โหลดมา จากนั้นโปรแกรมจะติดตั้งให้ อยา่ งอตั โนมัติ แต่การติดต้ัง LibreOffice บนระบบปฏิบัติการ Ubuntu นั้นแตกตา่ ง โดยปกติเม่ือติดต้ัง Ubuntu จะมี LibreOffice มาใหด้ ว้ ยอยู่แล้ว แตท่ ัง้ นี้ หากตอ้ งการติดต้งั เป็นเวอรช์ ัน่ อ่ืน สามารถทําได้ตามข้นั ตอนดังต่อไปน้ี ข้ันตอนที่อธิบายในหัวข้อน้ี เป็นการติดตั้ง LibreOffice บนระบบปฏิบัติการ Ubuntu ไฟล์ที่ดาวน์โหลดมา(ตามขั้น ตอนในข้อ 1.2) มีชอ่ื ว่า LibO_3.6.0_Linux_x86-64_langpack-deb_th.tar.gz เปน็ LibreOffice สําหรบั เครอื่ ง 64 บติ ข้ันตอนการถอด LibreOffice (เวอร์ชน่ั เก่า) กอ่ นติดตัง้ LibreOffice หากมเี วอรช์ ่ันเก่าอยู่ให้ถอดออกจากเครอื่ งก่อน โดยมีขนั้ ตอนดงั น้ี 1. เปิด Terminal (กด <Ctrl><Alt><T>) 2. พมิ พ์คาํ สงั่ sudo apt-get remove --purge libreoffice-core ข้ันตอนการติดต้ัง LibreOffice 1. แตกไฟล์ LibO_3.6.0_Linux_x86-64_langpack-deb_th.tar.gz ทีด่ าวนโ์ หลดมา จะได้โฟลเดอร์ที่มชี ือ่ เดียวกับ ช่อื ไฟล์ สมมุตแิ ตกไวท้ ่ี Desktop จะไดพ้ าธเตม็ ของตําแหน่งโฟลเดอร์ ก็คือ /home/(User name)/Desktop/LibO_3.6.0_Linux_x86-64_langpack-deb_th 2. เพื่อใหง้ า่ ยต่อการใช้คําสงั่ ใน Terminal ให้เปลย่ี นชอื่ โฟลเดอร์ใหมใ่ หส้ ้ันลง ในท่นี ี้ตั้งชอื่ ว่า “LibO3.6”จะได้พาธเตม็ กค็ อื /home/(User name)/Desktop/LibO3.6 3. เปิด Terminal (<Ctrl><Alt><T>) จากน้นั เขา้ ไปที่โฟลเดอร์ LibO3.6/DEBS (ตามภาพท่ี 3) ภาพท่ี 3 : ท่ี Terminal เข้าไปที่ LibO3.6/DEBS 4. พมิ พค์ าํ สั่ง sudo dpkg -i *.deb (แตกแพค็ เกจ) cd desktop-integration (เข้าไปท่โี ฟลเดอร์ desktop-integration) sudo dpkg -i *.deb (แตกแพค็ เกจ) เท่าน้ีกเ็ สร็จเรยี บรอ้ ย 1.4 การตดิ ตงั้ LibreOffice บน Windows ตดิ ตง้ั JRE การใช้งาน LibreOffice บน Windows จะให้ดีท่ีสุด ต้องติดตั้ง JRE (Java Runtiome Environment) ด้วย เพราะ ความสามารถบางส่วนของโปรแกรม เช่น การสร้างฐานขอ้ มูลใน LibreOffice Base จะตอ้ งใช้ JRE ดว้ ย เป็นตน้ JRE สามารถดาวนโหลดได้จาก www.java.com เมือ่ เขา้ สู่เว็บไซต์ดังกล่าว เว็บไซต์จะตรวจสอบระบบปฏิบตั ิการของ เราอย่างอตั โนมัติ และเสนอ JRE ตวั ทีเ่ หมาะสมให้ดาวน์โหลดตามภาพที่ 4 บทที่ 1 : ติดตงั้ LibreOffice 25

ภาพท่ี 4 : หน้าดาวนโ์ หลด JRE หลังดาวนโ์ หลดไฟลต์ ดิ ต้งั JRE มาแล้ว กใ็ ห้ดบั เบล้ิ คลิกท่ีไฟลด์ ังกลา่ วเพ่ือตดิ ตงั้ การตดิ ต้ังน้ันง่ายมากไม่มีอะไรใหก้ รอก เพียงคลิก Next ไปเรอ่ื ยๆ จนติดตงั้ เสร็จ ภาพที่ 5 : (ซ้าย) หลงั ดับเบล้ิ คลิกทไี่ ฟลต์ ิดต้งั จะปรากฎหนา้ ตา่ ง Welcome (ขวา) ตดิ ตัง้ JRE เสร็จแลว้ ตดิ ตง้ั LibreOffice ไฟล์ติดต้ัง LibreOffice บน Windows ที่ดาวน์โหลดมา ก็คือ LibO_3.6.3_Win_x86_install_multi.msi ให้ดับเบิ้ล คลิกทไ่ี ฟลต์ ดิ ตัง้ จะปรากฎหนา้ ตา่ งตวั ชว่ ยตดิ ตง้ั ตามภาพที่ 6 จากนน้ั ทําตามข้นั ตอนตดิ ตง้ั ดงั ต่อไปน้ี คลกิ ป่มุ “ถดั ไป” เพื่อเรม่ิ ตดิ ต้ัง ภาพท่ี 6 : ขั้นตอนที่ 1 26 คัมภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตพี ิมพ์เพือ่ การพาณิชย์)

เลอื กประเภทการติดตัง้ ตามภาพเลือกเป็น Typical (ตดิ ตง้ั ตามท่ีกาํ หนดมาใหแ้ ล้ว) ภาพท่ี 7 : ขั้นตอนท่ี 2 เลือกรายละเอียดการเร่ิมโปรแกรม ตามภาพเลือกเพียงตัวเดียวก็คือ ให้สร้างไอ คอ่ นไวบ้ น Desktop ภาพที่ 8 : ขนั้ ตอนท่ี 3 กาํ ลงั ตดิ ตงั้ LibreOffice ภาพท่ี 9 : ขั้นตอนที่ 4 บทท่ี 1 : ติดตงั้ LibreOffice 27

คลกิ ทปี่ ุ่ม “เสร็จสน้ิ ” เพื่อจบการติดตัง้ ภาพท่ี 10 : ข้ันตอนท่ี 5 หลังติดตั้งเสร็จแล้ว หากต้องการติดตั้งส่วนประกอบเพิ่มเติม เช่น ดิกชันนารี, ActiveX เป็นต้น ให้ทาํ ซ้าํ กระบวนการ เดิม เพียงแต่ในข้ันตอนท่ี 2.1 ให้เลือกเป็น Custom เพอื่ เข้าไปกําหนดรายละเอียดส่วนประกอบท่ีต้องการถอดออกหรือติดตั้ง เพ่มิ เตมิ 1.5 การสํารองการต้งั ค่า การทาํ งานใน LibreOffice เรามักจะเข้าไปต้ังค่าต่างๆของโปรแกรม เช่น ต้ังระบบภาษา, สร้างปุ่ม หรือต้ังคีย์ลัด เปน็ ต้น เราสามารถสํารองไฟล์การต้งั คา่ เก็บไว้ เผือ่ ในกรณีทตี่ ้องตดิ ตั้งโปรแกรมใหม่ หรือนําไฟล์สํารองการตงั้ ค่าไปใส่ให้ กบั เคร่อื งอืน่ ๆ จงึ สะดวกสาํ หรบั ทา่ นทตี่ ้องบรหิ ารจดั การการตดิ ตัง้ LibreOffice ในองค์กร ตรวจสอบตําแหน่งเกบ็ ไฟลก์ ารตง้ั คา่ ข้ันตอนนเี้ ป็นการตรวจสอบว่าไฟล์บนั ทึกการตัง้ ค่าเก็บอยตู่ รงไหน ไปท่ี Tool → Options → เมนู LibreOffice → เมนูย่อย Paths จะปรากฎหน้าต่าง Options ตามภาพที่ 11 สงั เกตุที่ กรอบขวามือ การต้ังค่าประเภทต่างๆ(ที่ช่อง Type) ถูกแยกเก็บไว้หลายท่ี ให้ดูท่ีโฟลเดอร์เลข 3 โฟลเดอร์นี้เก็บการตั้งค่าท่ี สาํ คัญๆไว้ ใหไ้ ปตามพาธแล้วคัดลอกท้ังโฟลเดอร์เลข 3 เก็บไว้ เท่าน้กี ็ได้ไฟล์สาํ รองการตัง้ ค่าแล้ว ตามภาพที่ 11 โฟลเดอรเ์ ลข 3 เกบ็ อยู่ท่ี /home/wasankds/.config/.libreoffice/3 ภาพที่ 11 : หน้าต่าง Options เมนยู ่อย Paths 1 โฟลเดอรเ์ ลข 3 สามารถลบได้ โฟลเดอรเ์ ลข 3 สามารถลบได้ ซ่งึ กค็ ือ การรเี ซ็ตโปรแกรม เปน็ การลา้ งการต้งั ค่าตา่ งๆ เกือบทกุ อยา่ งจะกลบั มาเปน็ เหมอื นตอนลงโปรแกรมใหมๆ่ 28 คัมภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตีพิมพเ์ พ่อื การพาณชิ ย์)

การคืนการตงั้ ค่าจากไฟลส์ าํ รอง การคืนการต้ังค่าจากไฟล์สํารอง สามารถทาํ ได้ง่ายๆ ด้วยการคัดลอกโฟลเดอร์เลข 3 ที่สาํ รองไว้ ไปทับตาํ แหน่งเดิม เทา่ นก้ี ารตั้งคา่ ต่างๆที่ทาํ ไว้ ก็จะกลับคนื มา (แต่ไม่ทั้งหมด) 1.6 LibreOffice Portable นอกจาก LibreOffice ตัว Main Installer ที่ต้องติดต้ังบนเครื่องคอมพิวเตอร์จึงจะใช้งานได้แล้ว ยังมี LibreOffice Portable หรอื LibreOffice แบบพกพา ใหไ้ ด้ใช้งานดว้ ย เพียงดาวนโ์ หลด LibreOffice Portable จาก www.libreoffice.org/download/portable กจ็ ะได้ไฟลม์ า 1 ไฟล์ ตัวอย่างเชน่ ไฟล์ LibreOfficePortable_3.5.5_MultilingualAll.paf.exe ซึ่งเปน็ ไฟล์ .exe แต่ จริงๆเวลาใช้งานไม่ต้องตดิ ตงั้ เม่ือดับเบลิ้ คลกิ ไฟลด์ ังกล่าว จะเปน็ กระบวนการแตก ไฟล์(แม้ในขน้ั ตอนจะบอกว่าเป็นการติดตงั้ ก็ตาม) สุดท้ายจะไดโ้ ฟลเดอร์ชือ่ LibreOfficePortable มา ภายในโฟลเดอร์น้ี มไี ฟล์ให้เรยี กเปิดโปรแกรมต่างๆใน ชุดของ LibreOffice ตามภาพท่ี 12 ภาพท่ี 12 : ไฟลต์ า่ งๆในโฟลเดอร์ LibreOfficePortable ภาพที่ 13 : หน้าดาวนโ์ หลด LibreOffice Portable โฟลเดอร์ LibreOfficePortable น้ี สามารถนําใส่แฟรชไดรว์ แล้วนาํ LibreOffice ไปใช้กับเครื่องอื่นๆได้ มีประโยชน์ มากสําหรบั ทา่ นทต่ี อ้ งไปใชเ้ คร่อื งคนอ่ืน แล้วไมส่ ามารถติดตัง้ LibreOffice หรือเครื่องน้ันไมไ่ ดต้ ดิ ตงั้ LibreOffice ไว้ บทท่ี 1 : ตดิ ตง้ั LibreOffice 29

30 คมั ภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตีพมิ พเ์ พื่อการพาณชิ ย์)

บทท่ี 2 : กำรทำำงำนกับไฟล์

2.1 ไฟลม์ าตรฐานของ Writer ระบบไฟล์มาตรฐานของ LibreOffice เรยี กวา่ ODF (Open Documnet Format) เปน็ มาตรฐานเปดิ หากแยกย่อย ลงไปอกี ไฟล์มาตรฐานของ Writer ก็คือไฟลน์ ามสกุล .odt (Open Document Text) แม้ไฟล์มาตรฐานของ Writer จะเป็น .odt แต่ Writer สามารถเปดิ ไฟล์ .doc หรอื .docx ของ MS Office ได้ และใน ทางกลบั กัน MS Office กส็ ามารถเปดิ ไฟล์ .odt ได้ด้วย ท้ังน้ีเพราะ MS Office เองก็รองรบั มาตรฐาน ODF ด้วยเหมอื นกนั 2.2 การบันทึกไฟล์ ก. การบันทกึ ไฟล์ เมือ่ พิมพข์ ้อความลงในเอกสาร จากนัน้ ต้องการบันทกึ เปน็ ไฟล์ สามารถทาํ ได้ดงั น้ี ข้นั ตอนการบันทกึ ไฟล์ 1. ที่หนา้ จอของ Writer ไปท่ี File → Save หรอื กด <Ctrl><S> จะปรากฎหน้าตา่ ง Save 2. ตั้งชอ่ื ไฟลแ์ ละระบุตาํ แหน่งเกบ็ ไฟล์ หากไมร่ ะบุนามสกุล จะบนั ทกึ เปน็ ไฟล์มาตรฐานของ Writer กค็ อื .odt 3. คลิกปมุ่ Save ภาพที่ 14 : ขนั้ ตอนการบันทึกไฟล์ ข. การบนั ทึกเปน็ ไฟล์ MS Word Writer สามารถบันทึกเป็นไฟล์ได้หลายประเภท รวมท้ังไฟล์ .doc หรือ .docx ด้วย ข้ันตอนการบันทึกนั้นเหมือนกับ ขอ้ ก. เพยี งแต่ให้เลือกชนดิ ของไฟล์เป็น .doc หรอื .docx ขั้นตอนการบันทึกไฟล์เปน็ .doc หรอื .docx 1. ท่ีหนา้ จอ Writer ไปท่ี File → Save as... หรือกด <Shift><Ctrl><S> จะปรากฎหน้าต่าง Save หรอื Save as.. 2. ต้ังชื่อไฟล์และระบุตาํ แหน่งเกบ็ ไฟล์ 3. เลอื กชนิดไฟลท์ ต่ี ้องการบันทกึ (.doc หรอื .docx) 4. คลกิ ปมุ่ Save 32 คมั ภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตพี ิมพ์เพื่อการพาณชิ ย์)

ภาพท่ี 15 : ขนั้ ตอนการบันทึกเป็นไฟล์ .docx 2.3 การเปดิ ไฟล์ ท่ีหน้าจอของ Writer ไปที่ File → Open... (หรือกด <Ctrl><O>) จะปรากฎหน้าต่าง Open เพื่อให้เลือกไฟล์ที่ ต้องการเปดิ ทห่ี น้าต่าง Open หากติ๊กกลอ่ งตวั เลือก Read only (ตามภาพที่ 16) ไฟลน์ ้ันจะถูกเปิดเพื่ออ่านอยา่ งเดยี ว ไม่สามารถ แกไ้ ขข้อมลู ในไฟล์ได้ ภาพท่ี 16 : ขนั้ ตอนการเปดิ ไฟล์ .odt อีกวิธีหน่ึง ให้ไปยังโฟลเดอร์ ณ ตาํ แหน่งที่เก็บไฟล์ จากนั้นดับเบิ้ลคลิกท่ีไอค่อน ไฟล์จะถูกเปิดข้ึนมาทันที หรือ คลิกขวาท่ีไอค่อน → Open with LibreOffice Writer ก็ได้ บทที่ 2 : การทาํ งานกบั ไฟล์ 33

2.4 การตั้งรหสั ป้องกนั เอกสาร Writer สามารถตั้งรหัสป้องกันเอกสารได้ โดยสามารถตั้งแยกเป็น รหัสป้องกันการเปิดไฟล์เอกสาร, รหัสป้องกันการ แก้ไขเอกสาร หรือ ท้ังสองอยา่ งผสมกัน ขน้ั ตอนการต้งั รหสั ป้องกนั เอกสาร 1. ที่หนา้ จอของ Writer ไปที่ File → Save as... หรือกด <Shiftl><Ctrl><S> จะปรากฎหนา้ ตา่ ง Save 2. ต้งั ชื่อไฟล์และระบุตาํ แหน่งเก็บไฟล์ 3. เลอื กชนิดของไฟลท์ ตี่ อ้ งการบนั ทึก ตามภาพคอื ไฟล์ .odt 4. ต๊ิกท่ี กล่องตวั เลือก Save with password (บันทกึ ดว้ ยรหัส) 5. คลิกปุ่ม OK จะปรากฎหน้าตา่ ง Set Password เพื่อให้ต้ังรหสั 6. ตงั้ รหสั ผ่าน รหัสมี 2 ชุด ชุดแรก(บน)เป็นรหสั สาํ หรับเปดิ ไฟล์ ชดุ ทส่ี อง(ลา่ ง)เป็นรหัสสาํ หรับอนุญาตใหแ้ ก้ไขไฟล์ 7. คลิกทปี่ มุ่ OK จะไดไ้ ฟล์ท่ีถกู เขา้ รหัสไว้ ภาพที่ 17 : ขน้ั ตอนการต้งั รหสั ปอ้ งกนั ไฟล์ การตงั้ รหสั *** อักษรตัวเลขตัวใหญ่ในรหสั ถือวา่ ต่างกัน (Case-sensitive) *** ไมม่ วี ธิ ีกู้ไฟล์ในกรณีลืมรหสั ผ่าน ฉะนัน้ จาํ รหัสใหด้ ี หากตง้ั เฉพาะรหัสเปิดไฟล์ จะป้องกันการเปิดไฟล์เอกสารเพียงอยา่ งเดยี ว เมื่อเปดิ ได้แล้วสามารถแก้ไขได้ หากตง้ั เฉพาะรหัสอนุญาตใิ ห้แกไ้ ข จะป้องกนั การแกไ้ ขเอกสารเพยี งอยา่ งเดียว สามารถเปดิ เอกสารได้โดยไมต่ ้องใช้ รหสั ผ่าน แต่แกไ้ ขไม่ได้ ถ้าตอ้ งการจะแก้ไข ให้คลกิ ขวาท่ีเอกสาร → Edit จะปรากฎหน้าต่างมาถามรหัส หากตั้งรหัสท้งั สองชุด จะปอ้ งกันไฟล์ 2 ชนั้ ช้นั แรกป้องกันการเปดิ ไฟล์ ชนั้ ที่สอง ป้องกันการแกไ้ ขเอกสาร หากต๊ิกท่ี กล่องตัวเลือก Read only เพยี งอยา่ งเดียว สามารถเปดิ ไฟล์ได้โดยไม่ตอ้ งใชร้ หัสผ่าน แตแ่ ก้ไขไม่ได้ หาก ตอ้ งการแกไ้ ข ให้คลิกขวาท่ีเอกสาร → Edit จากนนั้ จะสามารถแก้ไขเอกสารได้โดยไมต่ อ้ งใชร้ หัสใดๆ 34 คมั ภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตีพิมพ์เพื่อการพาณิชย์)

การเปิดไฟล์ท่ีถูกตัง้ รหสั เปิดไฟล์ ใหเ้ ปิดไฟล์ตามข้นั ตอนปกติ (ตามทอ่ี ธบิ ายในขอ้ 2.3) แต่ทั้งน้จี ะปรากฎหน้าตา่ งมาถามรหสั เปดิ ไฟล์ จากนั้นกใ็ ห้ใส่รหัสลงไป ภาพที่ 18 : หนา้ ตา่ งถามรหัสเปดิ ไฟล์ การแก้ไขไฟล์ท่ีถกู ตงั้ รหัสอนญุ าติใหแ้ ก้ไข ใหค้ ลกิ เม้าสข์ วาท่ี เอกสาร → Edit จะปรากฎหนา้ ตา่ งมาถามรหสั อนญุ าติใหแ้ ก้ไข จาก นนั้ ก็ให้ใส่รหสั ลงไป ภาพท่ี 19 : หน้าตา่ งถามรหสั อนญุ าติให้แก้ไข 2.5 การรวมไฟล์ .odt การรวมเนอื้ หาจากไฟลห์ นึ่งกับอีกไฟล์หนึง่ แมจ้ ะใช้การคัดลอกมาวางได้ แต่มกั จะเกิดปัญหาเช่นรปู แบบผิดเพย้ี น, การ ตง้ั คา่ หลายๆอยา่ งไม่ตามมาด้วย เปน็ ต้น หรือกรณี ตอ้ งทาํ เอกสารที่มีความยาวเปน็ หลักร้อยหน้า การพิมพ์เอกสารไว้ในใฟล์เดยี ว เอกสารยง่ิ ยาวเวลาทใ่ี ช้ในการ บนั ทกึ ไฟล์จะช้าลงอย่างเป็นสัดส่วน ฉะนน้ั ควรแยกไฟล์เพื่อความคลอ่ งตวั ในการทํางานกับเอกสารท่ียาวมากๆ เชน่ แยกบทที่ 1-5 ไว้ไฟล์ที่ 1, บทท่ี 6-10 ไว้ไฟลท์ ่ี 2 เปน็ ตน้ จากนัน้ ในขน้ั ตอนสุดท้ายค่อยจับมารวมกนั การรวมไฟล์ ใหไ้ ปที่ Insert → File... จะปรากฎหนา้ ต่างมาใหเ้ ลือกไฟล์ทจ่ี ะแทรกเนอื้ เข้ามา ตามภาพท่ี 20 ภาพที่ 20 : หน้าต่าง Insert 2.6 เคร่อื งมอื ช่วยแปลงไฟล์ MS Office ไปเป็นไฟล์ LibreOffice การแปลงไฟล์จาก MS Office ไปเปน็ ไฟล์ LibreOffice (มาตรฐาน ODF) หากทําทีละไฟล์ สามารถใช้การเปดิ ไฟล์ MS Office แลว้ บันทึกเปน็ ไฟล์ LibreOffice ได้ แต่ถา้ ไฟล์มีเป็นจํานวนมาก วธิ นี คี้ งไม่สะดวกนกั LibreOffice มเี คร่อื งมอื ท่ีใช้แปลงไฟล์ MS Office จาํ นวนมากไปเปน็ LibreOffice ไดอ้ ย่างสะดวกกว่า เคร่ืองมอื นั้นก็ คือ Document Converter(ตวั แปลงเอกสาร) บทที่ 2 : การทาํ งานกบั ไฟล์ 35

ข้ันตอนการแปลงไฟลด์ ว้ ย Document Converter 1. เตรียมไฟล์ MS Office ทีจ่ ะแปลงไปเป็นไฟล์ LibreOffice ไวย้ ังโฟลเดอร์หนงึ่ (ตามภาพท่ี 21-ซา้ ย) 2. สรา้ งโฟลเดอรว์ า่ งๆ เตรยี มไว้สาํ หรับเกบ็ ไฟล์ที่เป็นผลจากการแปลงไฟล์ (ตามภาพท่ี 21-ขวา) ภาพท่ี 21 : ข้ันตอนที่ 1 และ 2 3. ทโ่ี ปรแกรม LibreOffice ไปท่ี File → Wizards → Document Converter... จะปรากฎหน้าต่าง Document Converter 4. ทหี่ น้าต่าง Document Converter ตามภาพที่ 22 ต๊ิกเลือกชนดิ ไฟล์ของ MS Office ท่จี ะแปลง 5. คลกิ ปุม่ Next จะไปท่ีหน้าต่าง Document Converter หนา้ ต่อไป ภาพที่ 22 : ข้ันตอนที่ 3-5 6. ทห่ี นา้ ตา่ ง Document Converter ตามภาพที่ 23 เลือกโฟลเดอร์ตน้ ทาง(โฟลเดอร์เก็บไฟล์ MS Office) และ เลอื กโฟลเดอร์ปลายทาง(โฟลเดอร์เปลา่ ๆ) สําหรบั การแปลงไฟล์ MS Word 7. คลกิ ปุม่ Next จะไปท่ีหน้าตา่ ง Document Converter หนา้ ต่อไป ภาพที่ 23 : ข้ันตอนท่ี 6-7 36 คมั ภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตพี ิมพ์เพ่ือการพาณชิ ย์)

8. ที่หน้าต่าง Document Converter ตามภาพท่ี 24(ซ้าย) เลือกโฟลเดอร์ต้นทาง(โฟลเดอร์เก็บไฟล์ MS Office) และเลอื กโฟลเดอร์ปลายทาง(โฟลเดอร์เปล่าๆ) สําหรบั การแปลงไฟล์ MS Excel 9. คลิกปุ่ม Next จะไปท่ีหน้าตา่ ง Document Converter หนา้ ตอ่ ไป 10. ทหี่ น้าต่าง Document Converter ตามภาพท่ี 24(ขวา) เลือกโฟลเดอร์ตน้ ทาง(โฟลเดอร์เก็บไฟล์ MS Office) และเลือกโฟลเดอรป์ ลายทาง(โฟลเดอร์เปล่าๆ) สําหรับการแปลงไฟล์ MS PowerPoint 11. คลกิ ปุ่ม Next จะไปท่ีหนา้ ต่าง Document Converter หน้าตอ่ ไป ภาพที่ 24 : ขน้ั ตอนที่ 8-11 12. ทห่ี น้าตา่ ง Document Converter ตามภาพที่ 25(ซา้ ย) เป็นการสรปุ ตําแหน่งไฟลข์ อง MS Office ท่จี ะแปลงไป เป็นไฟล์ LibreOffice คลิกทป่ี ุม่ Convert จะเข้าส่กู ระบวนการแปลงไฟล์ 13. ระหว่างแปลงไฟล์ ทหี่ น้าต่าง Document Converter จะมีข้อมูลแจง้ ความคบื หน้า ตามภาพท่ี 25(ขวา) เม่ือแปลงเสร็จแลว้ คลกิ ท่ีปุ่ม Close เพอื่ จบกระบวนการ ภาพท่ี 25 : ขั้นตอนที่ 12-13 เมื่อจบข้ันตอน ไฟล์ต่างๆกจ็ ะถกู แปลงเปน็ ไฟล์ LibreOffice และถูกเกบ็ ไว้ในโฟลเดอร์ท่ีกําหนด บทท่ี 2 : การทํางานกบั ไฟล์ 37

38 คมั ภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตีพมิ พเ์ พื่อการพาณชิ ย์)

บทที่ 3 : หน้ำจอ Writer

3.1 หน้าจอ Writer เมอื่ เปิดโปรแกรม Writer ขน้ึ มา หน้าจอเรม่ิ ตน้ ของ Writer มีลกั ษณะและองค์ประกอบพน้ื ฐานดงั ตอ่ ไปนี้ ภาพที่ 26 : หน้าจอเรมิ่ ต้นของ Writer 2 การเปิด/ปดิ องค์ประกอบในหนา้ จอ Writer หากองค์ประกอบในหน้าจอ Writer หายไปด้วยสาเหตุใดก็ตาม เช่น เผลอปิด เป็นต้น ให้ไปที่เมนู View (ท่ีแถบเมนูคําส่ัง) เพ่อื เปดิ กลับมา View → Toolbars → Standard = ซ่อน/แสดงแถบเคร่ืองมือมาตรฐาน View → Toolbars → Formatting = ซ่อน/แสดงแถบเครื่องจดั รูปแบบ View → Status Bar = ซ่อน/แสดงแถบแสดงสถานะ View → Ruler = ซอ่ น/แสดงไมบ้ รรทดั ทกุ อนั View → Text Boundaries = ซอ่ น/แสดงขอบเขตข้อความ (คาํ สั่งน้ีมีผลตอ่ กรอบขอบเขตของ องคป์ ระกอบอื่นๆด้วย เชน่ รปู ภาพ, สตู ร, กรอบ(Frame) เปน็ ต้น) 3.2 การจดั การหนา้ ตา่ งลอย หน้าต่างลอย(Floating window) มีอยู่หลายหน้าต่างด้วยกัน แต่ละหน้าต่างลอยสามารถย้ายไปฝังไว้ที่ด้านข้างของ หน้าจอได้ ซ่งึ สามารถทาํ ได้ 2 วธิ ี 40 คัมภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตพี ิมพ์เพอื่ การพาณิชย์)

ใหก้ ด <F5> หรอื <F11> เพื่อเปิดหนา้ ต่างลอย Styles and Formatting และ Navigator ตามลําดับ สาํ หรับใช้ทดสอบปฏิบัติ (ท้ัง 2 หน้าต่างใช้งานบอ่ ยมาก สําหรับผู้เขียนจะเปิดทิ้งไว้ตลอดเวลา) วิธีท่ี 1 : คลกิ คา้ งท่แี ถบแสดงช่ือ จากนัน้ ลากเมา้ ส์ไปวางแถวๆ สกอลบาร์ จะปรากฎเป็นกรอบสีเทา บ่งบอกถึงหนา้ ต่างลอยจะฝังอยู่ ตามแนวดงั กล่าว การทําใหห้ น้าตา่ งลอยกลับมาลอยเหมอื นเดิม ก็ใหท้ าํ วิธีเดยี วกัน ก็คอื คลกิ คา้ งแถวๆส่วนหวั แล้วลากออกมา (ฝงั แล้วจะไมม่ ีแถบแสดงช่ือ) ภาพที่ 27 : ยา้ ยหน้าตา่ งลอยวธิ ที ี่ 1 วธิ ีท่ี 2 : กด <Ctrl> + ดบั เบ้ิลคลกิ บนพน้ื ท่วี ่างด้านลา่ งในหนา้ ต่างลอย(ด้าน ขา้ งไม่ได้) หนา้ ตา่ งลอยจะโดดไปฝังอยทู่ ่ดี า้ นข้างของหน้าจอทนั ที การทาํ ใหห้ นา้ ต่างลอยกลบั มาลอยเหมอื นเดิม กใ็ ห้ทาํ วธิ ีเดยี วกนั หากมีหน้าตา่ งลอยมากกว่า 1 สามารถวางซอ้ นกันได้(ตามภาพท่ี 29) ภาพท่ี 28 : ยา้ ยหนา้ ต่างลอยวิธีที่ 2 หน้าตา่ งลอยที่ฝังเขา้ กบั หนา้ จอแล้ว จะปรากฎปมุ่ ซ่อน/แสดงหน้าตา่ งลอย(ตามภาพท่ี 29) ใชส้ าํ หรับซ่อนหนา้ ตา่ งลอย ไว้ท่ีขอบของหน้าจอ ฉะนั้นหากกด <F5> หรือ <F11> แล้วหน้าต่างลอยไม่ข้ึน อาจเป็นเพราะหน้าต่างลอยถูกซ่อนอยู่ท่ีขอบ ของหนา้ จอ ภาพที่ 29 : หน้าต่างลอยทถ่ี ูกฝังอยดู่ ้านขา้ งของหน้าจอ 41 บทท่ี 3 : หนา้ จอ Writer

3.3 การเรยี กใชค้ าํ สั่งใน Writer การเรียกใช้คําส่ังใน Writer สามารถเรยี กได้ 3 วิธีหลกั ๆ ก็คือ 1. แถบเมนคู ําส่งั (Menu bar) : แถบเมนคู าํ สั่งเป็นศนู ยร์ วมคาํ สั่งเกือบทุกคําส่ัง 2. คยี ์ลัด(Shortcut keys) : เรยี กใช้คําสั่งโดยการกดป่มุ บนคียบ์ อรด์ 3. เมนลู อย(Floating menu) : เกือบทุกแห่ง ใน Writer เม่อื คลิกเมา้ ส์ขวา จะ ปรากฏเมนูลอย เพื่อแสดงรายการคาํ ส่ังทีส่ ามารถกระทําตอ่ ส่ิงทคี่ ลกิ ได้ ภาพท่ี 30 : เมนลู อย 3.4 แถบแสดงสถานะ (Statusbar) แถบแสดงสถานะ(Statusbar) มีสว่ นประกอบดงั ตอ่ ไปน้ี ภาพที่ 31 : ส่วนต่างๆของแถบแสดงสถานะ เลขหน้า แสดงเลขหนา้ /จาํ นวนหน้าทัง้ หมด นับจํานวนคํา สไตลห์ น้ากระดาษ แสดงจาํ นวนคําในเอกสาร ภาษา แสดงชอ่ื สไตล์หน้ากระดาษทใี่ ชอ้ ยู่ โหมดการพมิ พ์ขอ้ ความ (ดเู รื่องสไตล์หน้ากระดาษ ในบทท่ี 17 หนา้ 229) โหมดการเลอื ก แสดงภาษาทใี่ ชอ้ ยู่ ณ ขณะนั้น (กดปุม่ <~> เพอื่ สลบั ภาษา) แสดงโหมดการพมิ พ์ขอ้ ความ เมือ่ กดปุ่ม <Insert> บนคยี บ์ อร์ด (วา่ ง) = โหมดพมิ พ์แทรก Overwrite = โหมดพิมพท์ ับ แสดงโหมดการใช้เมา้ ส์เลือกข้อความ มีอยู่ 4 โหมดดว้ ยกัน คลกิ ท่ีไอค่อนรูป จะปรากฎรายการใหเ้ ลือกดังน้ี Standard selection : โหมดการเลอื กแบบมาตรฐาน Extending selection : โหมดขยายการเลือก Adding selection : โหมดเลือกเพม่ิ Block selection : โหมดเลือกเป็นบลอ็ ค (คยี ์ลดั = <Shift><Ctrl><F8>) (ดูรายละเอียดในข้อ 5.2 ข. โหมดการเลือกขอ้ ความ หนา้ 58) 42 คมั ภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตีพิมพเ์ พอ่ื การพาณชิ ย์)

เลขหน้า แสดงเลขหนา้ /จํานวนหนา้ ทง้ั หมด ตวั แจ้งการบันทึก ลายเซน็ ดิจติ อล แสดงสญั ลักษณเ์ ตือนการบันทึกข้อมลู หากมีเคร่ืองหมายดอกจนั แสดงวา่ ยังไมไ่ ดบ้ ันทกึ ขอ้ มูลองคป์ ระกอบ ใหด้ บั เบิ้ลคลิกท่ตี วั แจง้ ฯ เพ่ือบันทึกข้อมูล มมุ มองการวางหนา้ กระดาษ แสดงการใช้ลายเซน็ ดิจิตอล(Digital Signature) ตวั เล่อื นปรบั การซูม แสดงขอ้ มูลขององค์ประกอบที่เลอื กอยู่ เปอรเ์ ซน็ ต์การซมู = หนา้ เดี่ยว = เรียงหน้ากระดาษเตม็ ความกว้างหนา้ จอ (ตามแตข่ นาดการซูม) = หนา้ คู่แบบหนงั สือ (ดูเพ่มิ เตมิ ในขอ้ 3.5) การซูมเอกสารสามารถทําได้โดย 1. คลิกที่ปมุ่ + หรือ – เพ่อื ซูมเขา้ หรอื ออกตามลาํ ดบั 2. เลอื่ นตัวเลอ่ื นปรับการซมู ไปมา 3. กด <Ctrl> + เล่อื นลกู กล้ิงเมา้ ส์เขา้ หรอื ออก (วิธนี ้ีเปน็ วิธีทส่ี ะดวกท่สี ดุ ) แสดงเปอร์เซน็ ตก์ ารซมู ดบั เบิ้ลคลิกท่ีนี่ จะปรากฎหนา้ ต่างใหเ้ ลือกการซูมขนาดตา่ งๆ 3.5 มมุ มองการวางหนา้ กระดาษ เม่ือเร่ิมต้นใชง้ าน Writer หน้ากระดาษจะถกู เรียงแบบหน้าเด่ียวไลก่ นั ลงมา แต่ท้ังนเี้ ราสามารถเปล่ยี นมุมมองการเรียง หนา้ กระดาษใหเ้ หมาะสมกับลกั ษณะของงานได้ การเปล่ียนมุมมองการวางหน้ากระดาษ ทาํ ได้โดยการคลิกท่ี มุมมองการวางหน้ากระดาษแบบต่างๆ บนแถบแสดง สถานะ ( ) ภาพท่ี 32-35 เป็นตัวอยา่ งมมุ มองการวางหน้ากระดาษแบบต่างๆ ภาพท่ี 32 เป็นมุมมองแบบหน้าเดี่ยว ( ) หน้ากระดาษถูกวางต่อกันลงมาทีละหน้า ค่าเริ่มตน้ ในการใช้งาน Writer เป็นมมุ มองน้ี ภาพที่ 33 และ ภาพท่ี 34 เป็นมุมมองการวางหน้ากระดาษเต็มความกว้างหน้าจอ( ) ที่ขนาดการซูม 40% และ 29% ตามลําดับ ความกว้างของหน้าจอเพยี งพอให้แสดงจาํ นวนหน้ากระดาษเท่าไร ก็แสดงเท่าน้นั ขนึ้ อยกู่ บั ขนาดการซมู ภาพท่ี 35 เปน็ มุมมองหน้าคูแ่ บบหนงั สอื ( ) ทมี่ ุมมองนี้ หนา้ แรกเริ่มต้นทด่ี า้ นขวาเสมือนเปน็ หนา้ ปก หนา้ ตอ่ ๆมา เรียงซ้ายและขวาสลับกันไปเรื่อยๆ มุมมองนี้มักใช้คู่กับการจัดหน้ากระดาษแบบ Mirror หรือแบบ Only Left และ Only Right ในการทาํ งานพมิ พ์หนังสือ (ดูเพิม่ เติมในข้อ 16.6 หนา้ 224 และข้อ 16.7 หนา้ 225) ภาพท่ี 32 : เรียงหน้าเดย่ี ว บทที่ 3 : หนา้ จอ Writer 43

ภาพท่ี 33 : เรียงหน้ากระดาษเต็มความกวา้ งหนา้ จอ ซมู ท่ี 40% (เรยี งได้ 2 หน้า) ภาพท่ี 34 : เรียงหน้ากระดาษเตม็ ความกว้างหนา้ จอ ซูมท่ี 29% (เรียงได้4 หนา้ ) ภาพที่ 35 : เรยี งหน้าคแู่ บบหนังสือ 3.6 ไมบ้ รรทัด และ สกอลบาร์ ไมบ้ รรทัดมีอยู่ 2 อัน กค็ ือ ไมบ้ รรทัดแนวนอน และ ไม้บรรทดั แนวตั้ง สกอลบารก์ ็มีอยู่ 2 อนั เช่นเดยี วกัน การซ่อนหรอื แสดงไม้บรรทัด การซ่อนหรือแสดงไมบ้ รรทัด ให้ไปที่ View → Ruler คาํ สั่งดังกล่าวจะซอ่ นหรอื แสดงไม้บรรทดั ท้ังหมดท่ีมพี ร้อมๆกัน หากต้องการซอ่ นเฉพาะอันใดอนั หนึง่ ให้ต้งั ที่อ๊อพชน่ั (ดวู ิธกี ารต้ังตามภาพท่ี 37) การซ่อนหรือแสดงสกอลบาร์ การซอ่ นหรือแสดงสกอลบาร์ ใหต้ ง้ั ทอ่ี ๊อพชน่ั (ดวู ิธกี ารตัง้ ตามภาพท่ี 37) การเปล่ยี นหน่วยวัดทไี่ ม้บรรทดั การเปลี่ยนหนว่ ยวัดท่ไี ม้บรรทดั ให้ คลกิ เมา้ ส์ขวาบน ไม้บรรทัด → เลอื กหนว่ ยวดั หากตอ้ งการตัง้ ให้เปน็ หน่วยวดั ทีต่ อ้ งการตลอดเวลา ใหต้ ้ังท่ี ออ๊ พชั่น (ดวู ิธีการตั้งในภาพที่ 37) ภาพที่ 36 : การเลือกหนว่ ยวดั ให้ไม้บรรทัด 44 คมั ภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตพี ิมพ์เพ่ือการพาณชิ ย์)

การตงั้ ออ๊ พชนั่ สาํ หรับไม้บรรทัดและสกอลบาร์ ไปที่ Tool → Option → เมนู LibreOffice Writer → เมนูยอ่ ย View การต้งั คา่ เก่ยี วกบั ไมบ้ รรทัดและสกอลบาร์อยทู่ ่ี กรอบ View ภาพท่ี 37 : การตงั้ ออ๊ พช่นั สําหรับไม้บรรทดั และสกอลบาร์ 3.7 การซอ่ นหรือแสดงปุ่มบนแถบเคร่อื งมือ แถบเครือ่ งมอื แตล่ ะแถบ มปี มุ่ เกบ็ ไวม้ ากกวา่ ทแ่ี สดงอยู่ ขน้ึ อยกู่ บั ว่าปมุ่ นนั้ ถกู ซ่อนหรอื แสดงอยู่ หากตอ้ งการเปดิ มาใช้งาน สามารถทําได้โดย คลิกเมา้ ส์ขวาบนแถบเคร่ืองมอื → Visible Buttons → (เลือกปุ่มท่ีตอ้ งการซอ่ นหรอื แสดงบนแถบเครอื่ ง มือ) ปุ่มท่เี ปิดแสดงอย่แู ลว้ จะดูบ๋มุ ลง ภาพที่ 38 : การซ่อนหรอื แสดงปุ่มบนแถบเครื่องมือ 3.8 การจดั การแถบเคร่อื งมอื เบ้ืองตน้ แถบเคร่ืองมือ(Toolbar) เป็นแถบที่เก็บปุ่มคําส่ังไว้เป็นหมวดๆ ซ่ึงมีอยู่หลายแถบด้วยกัน เร่ิมต้น โปรแกรมมีมาให้ 2 แถบ ก็คือ แถบเคร่ืองมือมาตรฐาน(Standard toolbar) และ แถบเครื่องจัดรูปแบบ(Formatting toolbar) ตามภาพที่ ภาพ ท่ี 26 ในขอ้ 3.1 การปิดเปดิ แถบเคร่อื งมอื ไปที่ View → Toolbars → (เลือกแถบเครื่องมือทต่ี ้องการปดิ หรอื เปิด) แถบเคร่ืองมอื ทเี่ ปดิ ไว้จะมีเครอ่ื งหมายบอก การย้ายแถบเครื่องมือ แถบเครอื่ งมือสามารถยา้ ยตาํ แหนง่ ไปไวท้ ด่ี า้ นล่าง หรอื สลับตําแหน่ง บนล่างได้ ซ่ึงสามารถทําได้โดย คลิกค้างที่ส่วนหัวของแถบเครื่องมือ(ขีดสาม ขดี ) จากน้นั ลากไปวางยงั ตําแหนง่ ท่ีตอ้ งการ การลอ็ คแถบเครอื่ งมือ คลิกเม้าส์ขวาที่แถบเครื่องมือ → Lock Toolbar Position ขีดสามขีดที่ส่วนหัวของแถบเครื่องมือจะหายไป ไม่ สามารถยา้ ยตําแหน่งแถบเครอื่ งมอื ได้อกี บทท่ี 3 : หนา้ จอ Writer 45

3.9 การจดั การแถบเคร่อื งมอื ขั้นสูง ก. การสร้างแถบเคร่ืองมือ เราสามารถสร้างแถบเคร่อื งมือเพมิ่ เติม เพือ่ เก็บป่มุ คําส่ังเฉพาะท่ีเราใช้บอ่ ยๆได้ ขนั้ ตอนการสร้างแถบเครอ่ื งมือ 1. ไปที่ Tools → Customize... จะปรากฎหน้าต่าง Customize 2. ทหี่ นา้ ตา่ ง Customize แทบ็ Toolbars คลิกท่ีปุ่ม New... จะปรากฎหนา้ ตา่ ง Names 3. ทห่ี นา้ ตา่ ง Names 3.1 ตง้ั ชอ่ื แถบเครื่องมือ ตามภาพตงั้ ชอ่ื วา่ “My toolbar” 3.2 คลิกปุ่ม OK 4. ไดแ้ ถบเคร่อื งมือตามที่ต้งั ชอ่ื ไป แตย่ ังไมม่ ีปุม่ ใดๆตอ้ งเพ่มิ เขา้ มาในภายหลัง ภาพท่ี 39 : ขน้ั ตอนการสร้างแถบเคร่อื งมอื แถบเครื่องมือท่ีสร้างไป จะปรากฎเป็นรายการอยู่ในเมนูคําสั่งด้วย หากสร้างแล้วมองไม่เห็นแถบเคร่ืองมือ ให้ไปท่ี View → Toolbar → … (ช่ือแถบเคร่อื งมอื ) เพอ่ื ตรวจสอบ ข. การเพ่ิมหรือลบปุ่มบนแถบเคร่ืองมือ แถบเคร่ืองมือแตล่ ะแถบ สามารถเพิม่ หรอื ลบป่มุ ไดด้ ว้ ย ซงึ่ จะชว่ ยใหเ้ ราเพ่มิ ปมุ่ ที่ใช้งานบอ่ ยๆเข้ามา หรอื ลบปุ่มทีไ่ ม่ได้ ใชอ้ อกไป ขนั้ ตอนการเพิม่ ปุ่มลงบนแถบเคร่ืองมือ 1. ไปที่ Tools → Customize... จะปรากฎหน้าตา่ ง Customize 2. ทแ่ี ทบ็ Toolbars เลอื กแถบเคร่ืองมอื 3. คลกิ ป่มุ Add... จะปรากฎหน้าต่าง Add commands 4. ทหี่ นา้ ตา่ ง Add commands 4.1 เลอื กหมวดหมู่(Category) 4.2 เลอื กปุม่ (Commands) 4.3 คลิกทป่ี ุ่ม Add จะปรากฎปมุ่ ที่เลือกทีห่ นา้ ต่าง Customize 5. ทาํ ซํา้ ข้อ 4 เพือ่ เพิ่มปมุ่ อน่ื ๆ 46 คัมภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตพี ิมพเ์ พอื่ การพาณชิ ย์)

6. เมือ่ เพม่ิ ปุม่ จนเสรจ็ แลว้ ทหี่ น้าตา่ ง Add commands คลิกปุม่ Close เพื่อกลบั มาทีห่ นา้ ต่าง Customize 7. ทห่ี นา้ ตา่ ง Customize กรอบ Commands ต๊ิกท่ีกล่องตัวเลอื กหน้าปุม่ เพ่อื ซอ่ นหรอื แสดงปุ่ม เมื่อเสร็จแล้วคลกิ ทป่ี ุ่ม OK เพอ่ื จบการเพ่ิมปมุ่ 8. ไดป้ ุม่ ต่างๆ บนแถบเครอื่ งมอื ภาพท่ี 40 : ขน้ั ตอนการเพิ่มปุ่มลงในแถบเครื่องมือ 3 การใส่ภาพไอค่อนให้กับปุม่ ทไี่ ม่มไี อค่อน บางปมุ่ ทไี่ ม่มภี าพไอคอ่ น มีแต่ขอ้ ความล้วนๆ เราสามารถใสไ่ อค่อนให้กับป่มุ ดงั กลา่ วได้ ทหี่ นา้ ต่าง Customize คลิกเลอื กปมุ่ (ท่ีไมม่ ีไอค่อน) จากน้นั คลกิ ท่ีปมุ่ Modify → Change icon... จะปรากฎหน้าตา่ ง Change Icon เพ่อื ใหเ้ ลือกไอค่อนมาใส่ หรือถา้ สร้างไอค่อนไว้ ก็สามารถนาํ มาใชไ้ ด้ โดยคลกิ ท่ีปุ่ม Import... ท่หี น้าตา่ ง Change Icon เพ่ือนําเข้าภาพไอคอ่ นมาใช้ งาน ภาพที่ 41 : หนา้ ตา่ ง Change Icon บทท่ี 3 : หน้าจอ Writer 47

3.10 การต้ังคีย์ลัด คาํ สั่งในเมนูเกือบทุกคําส่งั สามารถตง้ั คยี ล์ ัดเพอื่ ความสะดวกในการเรียกใช้คําส่งั ซึง่ สามารถทําไดด้ งั นี้ ขน้ั ตอนการตั้งคยี ล์ ัด 1. ไปที่ Tools → Customize... จะปรากฎหนา้ ตา่ ง Customize จากน้นั เลือกแท็บ Keyboard 2. ทก่ี รอบ Shortcut keys เลือกคีย์ลัด 3. ทก่ี รอบ Function 3.1 เลอื กหมวดหมู่(Category) 3.2 เลือกคําส่ัง(Function) 4. คลกิ ทป่ี มุ่ Modify จะปรากฎชอื่ คําสั่งและคยี ์ลดั จับคู่กัน ตามภาพที่ 42 5. คลิกทป่ี ุ่ม OK เพือ่ จบการตง้ั คยี ์ลดั ภาพท่ี 42 : ข้นั ตอนการตง้ั คีย์ลัด การบนั ทกึ คียล์ ดั ที่หน้าต่าง Customize แท็บ Keyboard คลิกที่ปุ่ม Save... จะปรากฎหน้าต่างมาให้บันทึกไฟล์คีย์ลัด หากจะโหลด กลับมาใช้งาน ให้คลกิ ที่ปมุ่ Load... จากนน้ั ให้เลอื กไฟล์คยี ล์ ดั ที่บนั ทึกเกบ็ ไว้ การรเี ซ็ตคีย์ลดั ท่ีหน้าต่าง Customize แท็บ Keyboard คลกิ ทป่ี ่มุ Reset 48 คัมภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตีพิมพเ์ พื่อการพาณชิ ย์)

3.11 เคร่อื งมอื พร้อมทํางานของผู้เขียน เคร่ืองมือและคียล์ ดั ปุ่มต่างๆท่ีโปรแกรมมีมาให้ในตอนต้น มักไม่เพยี งพอหรือยังไม่สะดวกต่อการใช้งาน สาํ หรับผู้เขียนเอง จึงเพิ่มปุ่มและ ตงั้ คยี ์ลัดต่างๆจาํ นวนหน่งึ เพ่ือความสะดวก ตามตารางดังต่อไปน้ี ปุ่ม อย่ใู นหมวด(Category) Paragraph (เปิดหน้าตา่ ง Paragraphs) Character (เปดิ หนา้ ต่าง Characters) Format Increse font (เพิ่มขนาดฟอนต์ 1 ข้ัน) Format Reduce font (ลดขนาดฟอนต์ 1 ข้นั ) Format Page setting (ตั้งคา่ หน้ากระดาษ) Format Split Table (แยกตาราง) Format Distribute Columns Evenly (กระจายขนาดของสดมน์ใหเ้ ท่ากัน) Table Distribute Rows Equally (กระจายขนาดของแถวให้เท่ากัน) Table Table to text (แปลงจากขอ้ ความในตารางเป็นข้อความปกติ) Table Text to table (แปลงจากขอ้ ความปกติ ใหไ้ ปอยู่ในตาราง) Option Table boundaries (ซอ่ นหรือแสดงเส้นขอบเขตตาราง) Option Text boundaries (ซอ่ นหรือแสดงเสน้ ขอบเขตหนา้ กระดาษ) View Manaul break (ข้นึ หน้าใหม่ โดยใช้สไตล์หน้ากระดาษท่กี าํ หนดเอง) View คีย์ลดั Insert Increase font (เพ่มิ ขนาดฟอนต์ 1 ข้นั ) ตงั้ เป็น <Alt><]> Reduce font (ลดขนาดฟอนต์ 1 ขัน้ ) ตัง้ เป็น <Alt><[> Format Anchor as Character (ตง้ั สมอแบบตวั อักษร) <Alt><A> Format Anchor to Paragraph (ต้งั สมอยดึ กับยอ่ หน้า) <Alt><X> Format Restart Numbering (เร่มิ เลขนาํ ใหม่) ตง้ั เป็น <Ctrl><Alt><R> Format Picture (เปดิ หน้าต่าง Picture) <Alt><D> Numbering ต้งั คีย์ลัดใหก้ ับสไตล์ทส่ี ร้างเอง 8-10 ตัว ( *** ดูเรอื่ งสไตล์ในบทท่ี 13 ) Graphic Styles 4 คียล์ ดั Increase font และ Reduce font คีย์ลัด Increse font(เพิ่มขนาดฟอนต์ 1 ขั้น) และ Reduce font(ลดขนาดฟอนต์ 1 ข้ัน) ใน Writer 3.6 ไดต้ ั้งมาใหแ้ ล้ว กค็ ือ <Ctrl><]> และ <Ctrl><[> จึงไม่จําเป็นต้องต้ังอีกกไ็ ด้ ผู้เขียนตั้งเป็น <Alt><]> และ <Alt><[> เพราะก่อนเวอร์ชน่ั 3.6 ไมม่ คี ยี ์ลัดมาให้ แล้วกใ็ ชป้ ุม่ ดงั กล่าวจนติดแลว้ บทท่ี 3 : หน้าจอ Writer 49

หนา้ จอ ภาพที่ 43 เป็นหน้าจอ Writer พร้อมทาํ งานของผู้เขียนที่ใช้งานอยู่ในปัจจุบัน เพิ่มปุ่มต่างๆไว้จาํ นวนหน่ึงบนแถบ เครื่องมือมาตรฐานและแถบเครื่องมือจัดรูปแบบ บางปุ่มก็ออกแบบไอค่อนไว้ใช้เอง และก็เปิดหน้าต่าง Styles and Formatting และ Navigator ซ้อนกันไวท้ ่ขี อบของหนา้ จอตลอดเวลา ภาพท่ี 43 : หนา้ จอพรอ้ มทํางานของผเู้ ขยี น 50 คัมภีร์ LibreOffice Writer 3.6 (หา้ มตพี ิมพ์เพื่อการพาณชิ ย์)