ຓີ ໃ າ ຖະ ນາງາກ ຽຆໃ ຄິ ກຈິ ະກາຌຂບຄຉຌ຺ ຽບຄຍໃ ່ຘາຓາຈນາແຈຓໄ າຆໃ ທງຘະໜຍັ ຘະໜຸຌ ຽຑໃ ບື ໃ ີ ະຽຘຓີ ເນໄ ຸຖະ ກຈິ ຌຌັໄ ຘາຓາຈຂໃ ຄຂຌັ ກຍັ ຌາຌາຎະຽຈແຈ.ໄ 7. ຸຖະກິຈຂໟາຓຆາຈ ນົື ຍຖໍ ຘິ ັຈຂາໟ ຓຆາຈ [Multinational Firms or Multinational Corporation (MNC)] ຽຎຌັ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຽຆໃ ຄິ ຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ ນົື ຍ່ຖກິ າຌເຌນົາງຎະຽຈ ຖະ ຽຎຌັ ກາຌຈັ ກາຌເຌ ຖະຈຍັ ຖກ ງກາກຘາ່ ຌກັ ຄາຌເນງໃ ນົື ໝາງຽຊຄິ ຍຖ່ ຘິ ຈັ ໃ ຓີ ກີ ຈິ ະກາຌເນງໃ ເຌຎະຽຈໜໃ ຄຶ ຖະ ຓກີ າຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌເຌຎະຽຈບໃ ຌື ໂບກີ ນົາງຎະຽຈ. 4. ທແິ ຘັຈຂບຄຖຸ ະກຈິ ຖະຈັຍຖກ ຘຄັ ຓ຺ ເຈ ນົື ຎະຽຈເຈໃ ຑີ ະງາງາຓຘາໄ ຄກຈ຺ ຽກຌ ນົື ຂ່ໄ າ່ ກຈັ າຄກາຌາໄ ຖະນທໃ າຄຎະຽຈ ຍໃ ່ທໃ າະ ຽຎຌັ ປູຍຍຍ ນົື ຖະຈຍັ ເຈກຉ່ າຓ ຍໃ ່ບາຈດຸຈດຄັໄ ກຈິ ະກາຌຸຖະກຈິ ຖະນທໃ າຄຎະຽຈໃ ຓີ ີ ໃ າບໃ ຼຄຂະນງາງຉທ຺ ຖະ ະຽຖຌີ ຽຉຍີ ຉຂຌຶໄ ຽຖບືໄ ງໂແຈ.ໄ ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ກາຌຽຍໃ ຄິ ແຎຂາໄ ຄໜາໄ ດໃ າຄຓທີ ແິ ຘຈັ ໃ ຄຶ ຓີ ທາຓຘ່າຌັ ນົາງກທໃ າຘໃ ຄິ ບໃ ຌື ເຈ. ກຈິ ະກາຌະຉບໄ ຄຉຈັ ຘຌິ ເ ຖະ ຑະງາກບຌຽນຈນາຌໃ ີ ະຽກຈີ ຂຌຶໄ ເຌບະຌາຈ຺ ຑາງເຉໄ ທາຓຍໃ ່ ຌໃ ຌບຌ ຌໃ ີ ະຖຊ່ າໄ ຌ຺ ກະຄັໄ ຽກຈີ ຽນຈກາຌຂຌຶໄ ກໃ ບຌ ຽຆໃ ຄິ ະຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ໃ ຘີ າງຽກຌີ ແຎ ຄັໄ ຌຽີໄ ຑາະກຈິ ກ່ າ່ ໃ ີ ກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ຸຖະກຈິ ຽຆໃ ຌັ : ກາຌທແິ ກາຌຘາໄ ຄທຼກ, ກາຌຐກຶ ບຍ຺ ປຓ຺ , ເຆແໄ ຖງະຽທຖານາົ ງຎກີ ທໃ າະຘາ່ ຽຖຈັ ຘຓ຺ ຍູຌ. ກຈິ ະກາຌເຈໃ ຘີ າຓາຈາຈະຽຌບະຌາຈ຺ ແຈດໄ ໃ າຄຊກື ຉບໄ ຄ ກ່ ະຽຎຌັ ກຈິ ະກາຌໃ ຽີ ຍໃ ຄິ ຽນຌັ ບກາຈ ກາຌຖຄ຺ ຌຶ ເຌກາຌຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ ຖະ ຍ່ຖກິ າຌຽຑໃ ບື ຂາງເຌຖາາໃ ຏີ ູຍໄ ່ຖິ ຑກຑບໄ ຓໃ ີ ະໃ າງຈທໄ ງທາຓຽຉຓັ ເ ກຈິ ະກາຌຉບໄ ຄຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ ຖະ ຍ່ຖກິ າຌເນຘໄ ບຈໃ ບຄກຍັ ກຈ຺ ຽກຌຂບຄຘຄັ ຓ຺ ໃ ກີ ຈິ ະກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌດໃ ູ. ກາຌາຈຽຈາ຺ ຽນຈກາຌບາຈຍໃ ຊ່ ກື ຉບໄ ຄຘະຽໝແີ ຎ ຉໃ ນາກກາຌງບຓປຍັ ທໃ າຽນຈກາຌຌຌັໄ ບາຈຽກຈີ ຂຌຶໄ ແຈໄ ຑາງເຉຘໄ ະຊາຌະກາຌໃ ນີ າົ ກນົາງ ະຽປຈັ ເນກໄ ຈິ ະກາຌຘາຓາຈນກົີ ຖຼໄ ຄຽນຈກາຌຘຸຈທແິ ຘໃ ຍີ ໃ ່ຽຑໃ ຄິ ຎະຘຄ຺ ແຎແຈໄ ຽຊຄິ ຓໃ ຌທໃ າຽນຈກາຌໃ ຎີ ະຽຆຌີ ດໃ ູຌຌັໄ ະຽກຈີ ຂຌຶໄ ໃ າຓກາຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓນາົ ງປູຍຍຍກ່ຉາຓ າກຽນຈກາຌ ຈໃ ຄັ ກໃ າທຊາໄ ຽປາ຺ ງບຓປຍັ ນົື ຽນຌັ ທໃ າບະຌາຈ຺ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ຘາ່ ຌັ ຽປາ຺ ກ່ ທຌຽປຈັ ກາຌຘະນຸົຍຘະຊາຌະກາຌໃ ຘີ າຓາຈ ຽຍໃ ຄິ ຽນຌັ ຌທາຄກາຌຑຈັ ະຌາຸຖະກຈິ ຖະຈຍັ ຖກເຌບະຌາຈ຺ ແຈ.ໄ ກາຌຑໃ ຂະນງາງດໃ າຄກທາໄ ຄຂທາຄາຄຈາໄ ຌຽຉກັ ຌຖຆີ ຖະ ຌທຈິ ຸຖະກຈິ ຖະຈຍັ ຖກແຎງຄັ ຑູຓິ ຑາກຉໃ າຄໂ ຍທກກຍັ ກາຌຑຈັ ະຌາປູຍຍຍບຄ຺ ກາຌກາຌາໄ ໃ ຓີ ຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓາຄກາຌຂໃ ຄຂຌັ ຖະຈຍັ ຖກ ະຽນຌັ ແຈໄ າກງຸຈະຘາຈກາຌເຆຎໄ ະຽຈຉໃ າຄໂຽຎຌັ ຊາຌກາຌຏະຖຈິ , ນໃ ົຄຖະຍາງຘຌິ າໄ , ກາຌ ກະາງຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຖະ ຂະທຌກາຌຈ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ແຎຘໃ ູຖະຈຍັ ຌາຌາຆາຈດໃ າຄທໃ ບຄແທ. າກຌທຈິ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຸຖະກຈິ ຖະຈຍັ ຖກໃ ີ ຏໃ ຂະນງາງນົາງຂຌຶໄ ຌຌັໄ ຽປຈັ ເນກໄ າຌຘກຶ ຘາ ຽຖໃ ບື ຄຑູຓຘາຈ, ຎະນທຈັ ຘາຈ, ຖຈັ ຊະຘາຈ, ກຈ຺ ໝາງ, ຽຘຈຊະຘາຈ ຖະ ຓະຌຸຈທິ ະງາ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ຘ່າຌັ ໃ ີ ະ ຆໃ ທງບະຍິ າງ ຂະຍທຌກາຌຈ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ຖະນທໃ າຄຎະຽຈແຈຆໄ ຈັ ຽຌງໃ ຄິ ຂຌຶໄ . ເຌກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຑາຖະກຈິ ເຌຉໃ າຄຎະຽຈ ກຈິ ະກາຌຉບໄ ຄຎຍັ ທິ ກີ າຌຈ່າຽຌຌີ ຄາຌເນຘໄ ບຈໃ ບຄກຍັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ບຄ຺ ຎະກບຍນົກັ ຖະ ນາຌທາຄໃ ກີ ຈິ ະກາຌຉບໄ ຄຑຈັ ະຌາຄກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌ ເນຽໄ ໝາະຘຓ຺ ຽຑາະກຈິ ະກ່າາຄຸຖະກຈິ ຍາຄດໃ າຄ ບາຈເຆແໄ ຈເໄ ຌຎະຽຈຂບຄຉຌ຺ ຉໃ ຍໃ ຘ່ າຓາຈເຆແໄ ຈເໄ ຌ Page 51 of 283
ຎະຽຈບໃ ຌື ໂຽຆໃ ຌັ : ກາຌຂາງຘຌິ າໄ ຖະ ຍຖ່ ກິ າຌ, ກາຌຂຌ຺ ຘໃ ຄ຺ , ກາຌເນຘໄ າ່ ຎະາຌ, ກາຌເນຘໄ ຈິ າຄກາຌາໄ , ຄກາຌຂາງຄາຌຄັ ຖະຍຍ຺ , ຂຉ່ໄ ກ຺ ຖຄ຺ າຄກາຌຈັ ກາຌ, ຏຌກາຌຖຄ຺ ຌຶ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຎຈັ ແນົກັ ບຌັ ຽຎຌັ ຘາຽນຈຂບຄກາຌຎໃ ຼຌຎຄປຸ ຍຍຍກາຌຖຄ຺ ຌຶ ຖະ ກາຌາໄ ຖກື ຘະຑາທະາຄ ຽຘຈຊະກຈິ , ຽຉກັ ຌຖຆ,ີ ຘຄ຺ າຓຖຈັ ຊະຎະນາຌ ນົື ກາຌຖຓ຺ໄ ຖາໄ ຄຖຈັ ຊະຍາຌ ຖະ ທາຓຘາ່ ຑຌັ າຄ ກາຌຽຓບື ຄ. ຏູໄ ໃ ຓີ ຍີ ຈ຺ ຍາຈກາຌາໄ ຖກ ຖະ ກາຌຖຄ຺ ຌຶ ຈງກຄ຺ ແຈໄ ກໃ : ຎະຽຈບຸຈຘານະກ່າ ນົື ຎະຽຈຑຈັ ະຌາ ຖທໄ ຽຌໃ ບື ຄາກຎະຽຈຽນໃ ົາ຺ ຌຽີໄ ຎຌັ ຄັ ຏູຌໄ າ່ ຽຂາ຺ໄ , ຘໃ ຄ຺ ບບກຘຌິ າໄ ຖະ ຍຖ່ ກິ າຌຂະໜາຈເນງໃ ຂບຄຖກ ງກ຺ ຽທຌັໄ ຌາ່ໄ ຓຌັ . Page 52 of 283
ຍ຺ຈີ 4 ກຈ຺ ໝາງກໞຼທກັຍປຍູ ຍຍເຌກາຌຽຎຌັ ຽາໄ຺ ຂບຄຸຖະກິຈ ກຈ຺ ໝາງ ຖະ ບຄ຺ ກາຌໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ຸຖະກຈິ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ໃ ຏີ ູຎໄ ະກບຍກາຌ ຖະ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌທຌຉບໄ ຄ ຘກຶ ຘາ ຖະ ຑິ າຖະຌາທຍໃ ູແຎກຍັ ກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌຸຖະກຈິ ຎະຽຑຈຌຌັໄ ໂ ຽຑາະທໃ າກຈ຺ ໝາງ ຖະ ບຄ຺ ກາຌໃ ີ ກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ຸຖະກຈິ ຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຘ່າຌັ ຉໃ ່ ຸຖະກຈິ ໃ ີ ຈັ ຉຄັໄ ຂຌຶໄ ຓີ າ່ ກໃ າທທໃ າ “ກາຌຍໃ ່ປູກໄ ຈ຺ ໝາງຍໃ ່ຓໃ ຌຂບ່ໄ າໄ ຄ ຽຓໃ ບື ກະາ່ ຏຈິ ” ຽຎຌັ ຂ່ຽໄ ຉບື ຌເໃ ຘີ ່າຌັ ຂບຄຏູຎໄ ະກບຍກາຌ. ຌບກາກຌຌັໄ ບຄ຺ ກາຌຉໃ າຄໂຂບຄໜໃ ທງຄາຌຖຈັ ນົື ບຄ຺ ກາຌໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄບໃ ຌື ໂ ກບ່ າຈຽຂາ຺ໄ ຓາຽຎຌັ ບຸຎະຘກັ ຘາ່ ຌັ ຉໃ ່ກາຌຈ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ຈທໄ ງ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຏູຎໄ ະກບຍກາຌໃ ຄຶ ທຌນຌັ ຓາຘກຶ ຘາເນປໄ ູໄ ຄິ ຽຑໃ ບື ະແຈກໄ ່າຌຈ຺ ຌທາຄເຌກາຌຎະຉຍິ ຈັ ໃ ຊີ ກື ຉບໄ ຄຉຄັໄ ຉໃ ຽຖໃ ຓີ ຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌ ຽຊຄິ ຓໃ ຌທໃ າກາຌກະ່າບຌັ ເຈກຉ່ າຓໃ ນີ ົກີ ຖຼໄ ຄກຈ຺ ໝາງ ບາຈເນຏໄ ຌ຺ ຉບຍຌໃ ຘີ ູຄກຉ່ າຓ ຉໃ ຘໃ ຄິ ຽນໃ າົ຺ ຌຌີໄ ກັ ຸຖະກຈິ ຖະ ຏູຎໄ ະກບຍກາຌໃ ຓີ ີ ຸຌຌະ່າ, ະຖງິ ະ່າ ຖະ ຌັ ງາຍຌັ ທຆິ າຆຍີ ບາຈະຍໃ ຽ່ ຖບື ກຎະຉຍິ ຈັ ດໃ າຄຌໃ ຌບຌ ຽຑາະທໃ າຎຈັ ຍຸ ຌັ ຌແີໄ ຈຑໄ ຘິ ູຈເນຽໄ ນຌັ ທໃ າ ຏູຎໄ ະກບຍກາຌໃ ຈີ ,ີ ຓີ ຸຌຌະາ່ ຘາຓາຈຎະກບຍກຈິ ະກາຌຖ່າໄ ຖທງຓຆີ ໃ ື ຘຼຄ ຽຎຌັ ໃ ງີ ກ຺ ງບໄ ຄ ຖະ ງບຓປຍັ ເຌຘຄັ ຓ຺ ຘໃ ທຌຍຸກຌ຺ ໃ ຓີ ກັ ຘທງບກາຈ ຖະ ຐໃ າຐຌື ກຈ຺ ໝາງກຓ່ ກັ ະ ຊກື ຖຄ຺ ຈ ຖະ ຊກື ຘຄັ ຓ຺ ຎະຌາຓຌາ່ ທາຓໝໃ ຌ຺ ໝບຄຓາຘໃ ູທຄ຺ ຉະກຌູ . ກຈ຺ ໝາງໃ ຽີ ຂາ຺ໄ ຓາກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ຸຖະກຈິ ຓດີ ໃ ູນາົ ງ ຽຆໃ ຄິ ຘາຓາຈາ່ ຌກບບກຽຎຌັ ຖກັ ຘະຌະຉໃ າຄໂຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ກຈ຺ ໝາງກໃ ຼທກຍັ ປູຍຍຍເຌກາຌຽຎຌັ ຽາ຺ໄ ຂບຄຸຖະກຈິ 2. ກຈ຺ ໝາງຍຄັ ຍັ ຘະຽຑາະຸຖະກຈິ ຍາຄຎະຽຑຈ ຖະ ບຄ຺ ກາຌໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄ 3. ກຈ຺ ໝາງໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄກກຍັ ກາຌຈ່າຽຌຌີ ກຈິ ະກາ່ ຉໃ າຄໂຂບຄຸຖະກຈິ ແຈໄ ກໃ : ຎະຓທຌກຈ຺ ໝາງຑໃ ຄ ຖະ ຑາຌຈິ ທໃ າຈທໄ ງຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ , ຆຍັ , ຌຉິ ກິ ່າ, ໜ,ີໄ ຘຌັ ງາ, ກາຌຈັ ກາຌຌບກຘໃ ຄັ , ກາຌຆຂືໄ າງ, ກາຌດຓື , ກາຌ ຽຆໃ າ຺ ຆຍັ , ກາຌຽຆໃ າ຺ ຆ,ືໄ ກາຌຐາກຆຍັ ຘຌິ , ກາຌາໄ ຄປຄຄາຌ, ກາຌຖກຎໃ ຼຌ, ຓຖ່ ະຈກ຺ , ກາຌາໄ ຄຆໃ ທຄ, ກາຌບຌ ຘຈິ ຉາຓຘຌັ ງາ, ກາຌາ່ ຌາ່ , ກາຌາ່ ຌບຄ, ກາຌປຍັ ຎະກຌັ , ກາຌກູດໄ ຓື ຽຄຌິ , ກາ່ ຓະຘຈິ , ກາຌາໄ ຄຽປຈັ ຂບຄ, ກາຌ ປຍັ ຂຌ຺ ຽໃ ບື ຄ, ກາຌາ່ໄ ຎະກຌັ , ກາຌຽກຍັ ຂບຄເຌຄັ ຘຌິ າໄ , ຉທ຺ ຌຌາງໜາໄ ຖະ ກາຌຓບຍບ່າຌາຈ. 4. ກຈ຺ ໝາງຸຓໄ ບຄປຄຄາຌ, ກຈ຺ ໝາງຽຄຌິ ຈ຺ ຌ, ກຈ຺ ໝາງປຄຄາຌຘ່າຑຌັ ຖະ ກຈ຺ ໝາງຎະກຌັ ຘຄັ ຓ຺ . 5. ກຈ຺ ໝາງກໃ ຼທກຍັ ຑາຘີ ຖະ ບາກບຌ 6. ກຈ຺ ໝາງຖຓ຺ໄ ຖະຖາງ 7. ກຈ຺ ໝາງກາຌຂໃ ຄຂຌັ າຄກາຌາໄ ໃ ຽີ ຌຌັໄ ກາຌຎບໄ ຄກຌັ ກາຌຏູກຂາຈ ຖະ ກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ກາຌຂໃ ຄຂຌັ ດໃ າຄ ຽຘຖີ ຖະ ຽຎຌັ າ່ ຽຆໃ ຌັ : ນາໄ ຓກາ່ ຌຈ຺ ຖາາຘຌິ າໄ ນົື ຍ່ຖກິ າຌ ນົື ກ່າຌຈ຺ ຽຄໃບື ຌແຂເຌກາຌຂາງດໃ າຄຍໃ ່ຽຎຌັ າ່ , ນາໄ ຓ ກ່າຌຈ຺ ຖາາຂາງຽຎຌັ ຖາາຈຼທກຌັ ນົື າ່ ກຈັ ຎະຖຓິ າຌກາຌຂາງຘຌິ າໄ ນົື ນາໄ ຓຉກ຺ ຖຄ຺ ປໃ ທຓກຌັ ຽຑໃ ບື ທຍຸຓ ຉະນາົ ຈຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ກຈ຺ ໝາງໃ ກີ ໃ າທຓາຽນໃ ົາ຺ ຌຽີໄ ຎຌັ ຑຼຄຂຘ່ໄ ຄັ ຽຂຍ ໃ ຏີ ູຽໄ ຎຌັ ຽາ຺ໄ ຂບຄກຈິ ະກາຌະທຌຘກຶ ຘາແທໄ ຽຑໃ ບື ຌາ່ ຓາເຆໄ ເນຽໄ ກຈີ ຎະນງຈເຌທາຓາ່ ຽຎຌັ ຘະຌຌັໄ ນາກຽກຈີ ະຈຂີ ຌຶໄ ຏູປໄ ູກໄ ຈ຺ ໝາງ ຖະ ຓກີ າຌຎະຉຍິ ຈັ ດໃ າຄຊກື ຉບໄ ຄ ງໃ ບຓຽຎຌັ ຐໃ າງແຈຎໄ ຼຍ ເຌຍຈ຺ ຌີໄ ະບະຍິ າງຽຊຄິ ກຈ຺ ໝາງກໃ ຼທກຍັ ປູຍຍຍເຌກາຌຽຎຌັ ຽາ຺ໄ ຂບຄຸຖະກຈິ . 1. ກ຺ຈໝາງກຼໞ ທກຍັ ປູຍຍຍເຌກາຌຽຎຌັ ຽາໄ຺ ຂບຄຸຖະກິຈ Page 53 of 283
ກາຌຈ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ຘາຓາຈຈັ ຉຄັໄ ດໃ ູເຌປູຍຍຍຉໃ າຄໂແຈຈໄ ໃ ຄັ ຌ:ີໄ (1) ກຈິ ະກາຌຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ (Sole Proprietorship) (2) ກຈິ ະກາຌຎະຽຑຈນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ (Partnership) (3) ກຈິ ະກາຌຎະຽຑຈຍ່ຖຘິ ຈັ າ່ ກຈັ (Corporations) (4) ກຈິ ະກາຌຎະຽຑຈຍ່ຖຘິ ຈັ ຓະນາຆຌ຺ າ່ ກຈັ (Public Company Limited) ປຍູ ຍຍບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຽຎຌັ ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ຍໃ ່ຽຎຌັ ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ (ຈ຺ ະຍຼຌຈັ ຉຄັໄ ຂຌຶໄ ຉາຓກຈ຺ ໝາງ) (ບາຈຉບໄ ຄຈ຺ ະຍຼຌຈັ ຉຄັໄ ຂຌຶໄ ຉາຓຍຌັ ງຈັ ະຍຼຌຑາຌຈິ ) 1. ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓຌັ ຈ຺ ະຍຼຌ ກຈິ ະກາຌປາໄ ຌາໄ ຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ 2. ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌາ່ ກຈັ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ຍ່ຖຘິ ຈັ າ່ ກຈັ ຍ່ຖຘິ ຈັ າ່ ກຈັ ຓະນາຆຌ຺ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຈັ ຉຄັໄ ນົື ຈ຺ ະຍຼຌ ຑາງເຉກໄ ຈ຺ ໝາງຘະຽຑາະ ປູຍີ 4.1 ຘະຈຄປູຍຍຍບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ຏີ ູຎໄ ະກບຍກາຌຘາຓາຈຈ່າຽຌຌີ ກຈິ ະກາຌາຄຸຖະກຈິ . 2. ກິຈະກາຌຽາໄ຺ ຂບຄຈຼທ (Sole Proprietorship) ກຈິ ະກາຌຽາ຺ໄ ຂບຄຈຼທ ຽຎຌັ ກຈິ ະກາຌໃ ຈີ ່າຽຌຌີ ຄາຌຈງຍຸກຌ຺ ໂຈຼທ ຽຎຌັ ຏູປໄ ຍັ ຏຈິ ຆບຍທຼກຄາຌ ຄັ ໝຈ຺ , ຏຌ຺ ຉບຍຌໃ ແີ ຈຽໄ ຎຌັ ຂບຄຽາ຺ໄ ຂບຄ ຉໃ ຊາໄ ນາກຂາຈຌຶ ກ່ຂາຈຌຶ ຑຼຄຏູຈໄ ຼທຽຆໃ ຌັ ກຌັ . ກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ຖກັ ຘະຌະຌແີໄ ຈໄ ກໃ : ນາຍຂາງ, ປາໄ ຌຂາງຖບງ, ຖ່ງໄ ູ,ໄ ກຈິ ະກາຌເນຍໄ ່ຖກິ າຌ, ກຈິ ະກາຌກະຘກິ ່າ ຖະ ປາໄ ຌາໄ ຉໃ າຄໂ ໃ ຍີ ໃ ່ແຈໄ ຈ຺ ະຍຼຌຽຎຌັ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌາ່ ກຈັ ຖະ ຽຎຌັ ຍ່ຖຘິ ຈັ າ່ ກຈັ ຽຆໃ ຄິ ກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ຖກັ ຘະຌະຌຓີໄ ຽີ ຎຌັ າ່ ຌທຌນົາງ ຽນຌັ ແຈໄ າກຉະນົາຈຌຈັ ຉາຓຓາຄ ນົື ນໃ ົຄຆຸຓຆຌ຺ ໃ ໜີ າໜຌໄ ຘໃ ຄິ ຘ່າຌັ ໃ ີ ທຌປູກໄ ໃ ຼທກຍັ ກຈິ ະກາຌຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ:ື 1. າ່ ຌທຌຽາ຺ໄ ຂບຄຓຑີ ຼຄຌ຺ ຈຼທ 2. ກາຌກໃ ່ຉຄັ ຈັ ຉຄັໄ ແຈຄໄ ໃາງ ຑຼຄຉໃ ຂ່ບະຌຸງາຈຈ຺ ະຍຼຌກາຌາໄ ປາໄ ຌາໄ າ່ ຓະຈາ ໃ ຘີ າ່ ຌກັ ຄາຌ ຑຈັ ະຌາຸຖະກຈິ ກາຌາໄ ນົື ກຓ຺ ຑຈັ ະຌາຸຖະກຈິ ກາຌາໄ , ກະຆທຄກາຌາໄ ຉາຓຎະຽຑຈໃ ຈີ ່າຽຌຌີ ກຈິ ະກາຌ. 3. ໃ າເຆໄ ໃ າງເຌກາຌຉຄັໄ ກຈິ ະກາຌ ຖທຓຽຊຄິ ໃ າເຆໄ ໃ າງເຌກາຌຆບກນາຘະຊາຌໃ ຉີ ຄັໄ ຘ່າຌກັ ຄາຌ ນົື ຘາໄ ຄປຄຄາຌ ຖະ ໃ າເຆໄ ໃ າງໃ ີ ະຉບໄ ຄຈ່າຽຌຌີ ກາຌກໃ ່ຉຄັໄ ຉາຓຑິ ກີ າຌຂບຄກຈ຺ ໝາງ ຍໃ ່ຉບໄ ຄຓຑີ ິ ຈີ າຌກໃ ່ຉຄັໄ ຉາຓ ກຈ຺ ໝາງນງຸຄໄ ງາກນົາງ ໃ າເຆໄ ໃ າງເຌກາຌຈັ ຉຄັໄ ກຈິ ະກາຌໃ ຄຶ ຓຑີ ຼຄຽຖກັ ໜບໄ ງ ຘ່າຖຍັ ຘະຊາຌໃ ຌີ ຌັໄ ຍາຄຄັໄ ເຆໄ Page 54 of 283
ຍາໄ ຌຽປບື ຌໃ ດີ ໃ ູບາແຘຽຎຌັ ຘະຊາຌໃ ຎີ ະກບຍກາຌ ໃ ຄຶ ຍໃ ່ຉບໄ ຄຖຄ຺ ຌຶ ດໃ າຄບໃ ຌື ຽຑໃ ຓີ ຽຉຓີ ນງຄັ ນາົ ງ ຑຼຄຉໃ ຉກ຺ ຉໃ ຄ ຎຍັ ຎຸຄຽປບື ຌໃ ດີ ໃ ູບາແຘຈທໄ ງຌຶ າ່ ຌທຌຽຖກັ ໜບໄ ງຽໃ າ຺ ຌຌັໄ . 4. ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍເຌໜຘີໄ ຌິ ຽາ຺ໄ ຂບຄກຈິ ະກາຌຎະຽຑຈຌຉີໄ ບໄ ຄປຍັ ຏຈິ ຆບຍຉໃ ່ໜຘີໄ ຌິ ໃ ຽີ ກຈີ ຂຌຶໄ າກ ກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌຂບຄຉຌ຺ ຈງຍໃ ່ າ່ ກຈັ າ່ ຌທຌ ນົື ເຌກ່ຖະຌີ ໃ ກີ ຈິ ະກາຌຖຓ຺ໄ ຖະຖາງ ຽາ຺ໄ ໜກີໄ ່ຓຘີ ຈິ ຉຈິ ຉາຓທຄ ໜີໄ າກຽາ຺ໄ ຂບຄແຈຍໄ ໃ ່ າ່ ກຈັ າ່ ຌທຌຽຆໃ ຌັ ກຌັ . 5. ຽຄຌິ ຌຶ ໃ ເີ ຆຘໄ ໃ ທຌເນງໃ ຓກັ ຽຎຌັ ຽຄຌິ ຘະຘຓ຺ ຂບຄຉຌ຺ ຽບຄ ນົື ແຎກູດໄ ຓື າກຏູບໄ ໃ ຌື ຘໃ ທຌເນງໃ ະາ່ ໜໃ າງ ຘຌິ າໄ ນົື ຍ່ຖກິ າຌເຌຎະຖຓິ າຌຍໃ ່ນົາງ ຽຆໃ ຄິ ເຆຽໄ ຄຌິ ຌຶ ໜບໄ ງ ໃ ຄຶ ຽປຈັ ເນກໄ າຌຂະນງາງກຈິ ະກາຌຽປຈັ ແຈຆໄ າໄ ກທໃ າ ຸຖະກຈິ ຂະໜາຈໃ ເີ ນງໃ ກທໃ າ. 6. ກາຌທຍຸຓກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌຈງຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ ຽປຈັ ເນຍໄ ໃ ່ຘາຓາຈທຍຸຓຈູຖກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌຂບຄຑະຌກັ ຄາຌແຈດໄ ໃ າຄຊໃ ຊີ ທໄ ຌ ຖະ ງຄັ ຂາຈຖະຍຍ຺ ກາຌທຍຸຓໃ ຓີ ຎີ ະຘຈິ ຑິ າຍ ຽຆໃ ຌັ ຈຼທກຍັ ຸຖະກຈິ ຂະ ໜາຈເນງໃ . ຌບກາກຌຌັໄ ຽາ຺ໄ ຂບຄງຄັ ຓຂີ ່ໄ າ່ ກຈັ ເຌຈາໄ ຌທາຓຘາຓາຈ ຽຑາະງຄັ ຍໃ ່ຓໃ ຌຌກັ ຍຖ່ ນິ າຌຓບື າຆຍີ ຊາໄ ກຈິ ະກາຌງໃ ຄິ ຂະນງາງຉທ຺ ນົາງຂຌຶໄ ກໃ ່ ະຽປຈັ ເນກໄ າຌທຍຸຓງາກຂຌຶໄ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຽຓໃ ບື ຽນຌັ ທໃ າກຈິ ະກາຌຽຖໃ ຓີ ຽຉຍີ ຉຂຌຶໄ ຽຖບືໄ ງໂ ກໃ ່ຓກັ ະຎໃ ຼຌປູຍຽຎຌັ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ນົື ຍຖ່ ຘິ ຈັ າ່ ກຈັ ຽຑໃ ບື ຎະນງຈເຌກາຌຆບກນາຌຶ ຖະ ກາຌຍຖ່ ນິ າຌໃ ຽີ ຎຌັ ຖະຍຍ຺ ຖະ ເຆທໄ ຆິ າກາຌນາົ ງຂຌຶໄ . 7. ກາຌຽຖກີ ກຈິ ະກາຌ ຸຖະກຈິ ເຌຖກັ ຘະຌະຌີໄ ຓກັ ະຽຖກີ ກຈິ ະກາຌ ນົື ດຸຈຆະຄກັ ແຎ ຽຓໃ ບື ຽາ຺ໄ ຂບຄ ກຈິ ະກາຌຉາງ ນົື ຖຓ຺ໄ ຖະຖາງ ນົື ກະຘຼຌຉທ຺ ຽບຄ ຽຊຄິ ຓໃ ຌທໃ າາງາຈະປຍັ ຓາຈ່າຽຌຌີ ຄາຌຉໃ ່ກ່ຉາຓ ຉໃ ກຊ່ ທື ໃ າ ຽຎຌັ ກຈິ ະກາຌເໝໃ ຽຑາະທໃ າກຈິ ະກາຌຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທຌີໄ ຉບໄ ຄບາແຘຆໃ ຘື ຼຄ, ທາຓຆໃ ຘື ຈັ ຖະ ຍຸກະຖກິ ຂບຄ ຽາ຺ໄ ຂບຄຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ຘ່າຌັ ເຌກາຌຉຈິ ຉໃ ່ກຍັ ຖູກາໄ ຖະ ຏູໄ ໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄ. ຘະຌຌັໄ ຊາໄ ຽາ຺ໄ ຂບຄຽຖກີ ຽປຈັ ຸຖະກຈິ າງາຈ ະຉບໄ ຄຘາໄ ຄທາຓຽຆໃ ບື ຊຂື ຌຶໄ ຓາຽບຄ ຽຑໃ ບື ເນກໄ ຈິ ະກາຌຘາຓາຈຈາ່ ຽຌຌີ ຉໃ ່ແຎແຈ.ໄ 8. ກາຌທຍຸຓຂບຄຖຈັ ຸຖະກຈິ ເຌຖກັ ຘະຌະຌຍີໄ ໃ ່າ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄຘະຈຄຍຌັ ຆຄີ ຍ຺ ຈຸຌ ຖະ ຄຍ຺ ກາ່ ແຖ ຂາຈຌຶ ຉໃ ່ຘາາຖະຌະ ກາຌປກັ ຘາທາຓຖຍັ ຂບຄກຈິ ະກາຌກຘ່ າຓາຈຽປຈັ ແຈຄໄ ໃາງ ຽຑາະທໃ າຽາ຺ໄ ຂບຄະຽຎຌັ ຏູປໄ ູ ໄ ຌະງຍາງ ຖະ ຌທາຄກາຌຽປຈັ ຸຖະກຈິ ຉໃ ຑຼຄຏູຈໄ ຼທ ຘໃ ທຌກາຌຽຘງຑາຘຌີ ຌັໄ ຸຖະກຈິ ໃ ຈີ າ່ ຽຌຌີ ກຈິ ະກາຌຈງຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ ະຽຘງຑາຘຉີ າຓຖາງປຍັ າກກາຌຂາງຘຌິ າໄ ຈງຍໃ ນ່ ກັ ໃ າເຆໄ ໃ າງເຈໂ ຽຆໃ ຄິ ຽາ຺ໄ ໜາໄ ໃ ຑີ າຘບີ າກບຌຽຂຈເຌຑຌືໄ ໃ ີ ໃ ີ ຸຖະກຈິ ຉຄັໄ ດໃ ູະຽຎຌັ ຏູຎໄ ະຽຓຌີ . 3. ຏູ້ຓໜີ າໟ ໃີ຺ຈະຍຼຌກາຌາໟ : ນໟາຄນູຌຸ້ ຘໞທຌ ຖະ ຍໍຖຘິ ຈັ ໍາກັຈ ຏູຓໄ ໜີ າໄ ຈ຺ ະຍຼຌກາຌາໄ ື ຍຸກຌ຺ ່າຓະຈາຌ຺ ຈຼທ ນົື ນົາງຌ຺ (ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓຌັ ) ນົື ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ຖທຓຄັ ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ໃ ຉີ ຄັໄ ຂຌຶໄ ຉາຓກຈ຺ ໝາງຉໃ າຄຎະຽຈ ໃ ຓີ າຉຄັໄ ຘ່າຌກັ ຄາຌຘາຂາເຌຎະຽຈ ຽຆໃ ຄິ ຎະກບຍກຈິ ະກາຌບຌັ ຽຎຌັ ກາຌາໄ ຉາຓະກະຆທຄກາຌາໄ ກ່າຌຈ຺ . ກິຈະກາຌຉີໃ ບໟ ຄ຺ຈະຍຼຌກາຌໟາຉາຓກ຺ຈໝາງ ກິຈະກາຌີແໃ ຈູ້ປຍັ ກາຌງກ຺ ຽທັໄຌຍໃໍຉບໟ ຄ຺ຈະຍຼຌ - ຏູຎໄ ະກບຍກາຌປຄຘຽີ ຂາ຺ໄ ຖະ ປຄຽຖໃ ບື ງໃ ເີ ຆຽໄ ໃ ບື ຄກັ - ກາຌຽຖໃ ຂາງ, ກາຌາໄ ຍຍເຆຖໄ ່ງໄ ູ ໄ - ຏູຎໄ ະກບຍກຈິ ະກາຌຂາງຘຌິ າໄ ຍໃ ່ທໃ າດໃ າຄເຈໂດໃ າຄຈຼທ ນົື ນາົ ງ - ກຈິ ະກາຌຽຑໃ ບື ກາຌຍ່າຖຸຄຘາຈຘະໜາ ນົື ຽຑໃ ບື ກາຌກຸຘຌ຺ ດໃ າຄ ຈິ ຖທຓເຌໜໃ ຄຶ ທຌັ ຂາງແຈຽໄ ຎຌັ ຽຄຌິ ຉຄັໄ ຉໃ 10,000 ກຍີ ຂຌຶໄ ແຎ - ກຈິ ະກາຌຂບຄຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ຽຆໃ ຄິ ແຈຓໄ ຍີ ຌັ ງຈັ ນົື ຓຓີ ະຉິ ຈັ ຉຄັໄ ນົື ຓຘີ ຌິ າໄ ຈໃ ຄັ ກໃ າທແທຽໄ ຑໃ ບື ຂາງ ຓີ ໃ າຖທຓຄັ ໝຈ຺ ຽຎຌັ ຽຄຌິ ຉຄັໄ ຉໃ ຂຌຶໄ 150.000 ກຍີ ຂຌຶໄ ແຎ - ກຈິ ະກາຌຂບຄກະຆທຄ, ຑະຌກ, ກຓ຺ - ຌາງໜາໄ ນົື ຉທ຺ ຌາໄ ຉໃ າຄ ຽຆໃ ຄິ ຈ່າຽຌຌີ ກາຌກໃ ຼທກຍັ ຘຌິ າໄ ຍໃ ່ທໃ າ - ກຈິ ະກາຌຂບຄຓຌູ ິ ,ິ ຘະຓາຓ຺ , ຆາທຘທຌ ດໃ າຄເຈດໃ າຄຈຼທ ນົື ນົາງດໃ າຄກ່ຉາຓ ຖະ ຂາງຘຌິ າໄ ຌຌັໄ ຓີ ໃ າ - ກຈິ ະກາຌຽຆໃ ຄິ ຖຈັ ຊະຓຌ຺ ຉແີ ຈຎໄ ະກາຈເຌຖຈັ ຊະ່າຓະຌຌູ ຖທຓຄັ ໝຈ຺ ເຌໜໃ ຄຶ ຓຽືໄ ຎຌັ ຽຄຌິ ຉຄັໄ ຉໃ 5,000 ກຍີ ຂຌຶໄ ແຎ Page 55 of 283
- ຏູຎໄ ະກບຍກຈິ ະກາຌນຈັ ຊະກ່າ ນົື ບຸຈຘານະກາ່ ຍໃ ່ທໃ າດໃ າຄເຈດໃ າຄ ຈຼທ ນົື ນາົ ງດໃ າຄກຉ່ າຓ ຖະ ຂາງຘຌິ າໄ ໃ ຏີ ະຖຈິ ແຈໄ ຈິ ຖາາ ຖທຓຄັ ໝຈ຺ ເຌໜໃ ຄຶ ຓືໄ ຽຎຌັ ຽຄຌິ ຉຄັໄ ຉໃ 5,000 ກຍີ ຂຌຶໄ ແຎ ນົື ເຌໜໃ ຄຶ ຓຓືໄ ຘີ ຌິ າໄ ໃ ຏີ ະຖຈິ ແຈຓໄ ຖີ າາຖທຓຄັ ໝຈ຺ ຉຄັໄ ຉໃ 150,000 ກຍີ ຂຌຶໄ ແຎ. - ຏູຎໄ ະກບຍກຈິ ະກາຌາຄະຽຖ, ກາຌຂຌ຺ ຘໃ ຄ຺ ຈງຽປບື ນົື ຽປບື ງຌ຺ ຎະາ່ າຄ, ກາຌຂຌ຺ ຘໃ ຄ຺ ຈງຖຈ຺ ແຒ, ກາຌຂຌ຺ ຘໃ ຄ຺ ຈງຖຈ຺ ຖາຄ, ກາຌ ຂຌ຺ ຘໃ ຄ຺ ຈງຖຈ຺ ຎະາ່ າຄ, ກາຌຂາງຘໃ ູຉະນາົ ຈ, ກາຌປຍັ ຆຂືໄ າງໃ ີ ຈຌິ , ກາຌເນກໄ ດູໄ ຓື ຽຄຌິ , ກາຌປຍັ ຖກຎໃ ຼຌ ນົື ຆຂືໄ າງຽຄຌິ ຉາ ຉໃ າຄຎະຽຈ ກາຌຆືໄ ນົື ຂາງຎຽີໄ ຄຌິ ກາຌະຌາາຌ, ກາຌຽປຈັ ປຄ ປຍັ ່າຌ່າ ຖະ ກາຌຽປຈັ ປຄປຓ. - ຏູຎໄ ະກບຍກຈິ ະກາຌຂາງ ນົຶ ເນຽໄ ຆໃ າ຺ ກະຆຈັ ຽຍັ , ຆຈີ ຽີ ຑຄັ , ທຆີ ຈີ ີ , ຈທີ ຈີ ີ ຘະຽຑາະໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ກາຌຍຌັ ຽຄີ - ຏູໄ າໄ ບຌັ ງະຓະຌີ ນົື ຽໃ ບື ຄຎະຈຍັ ຽຆໃ ຄິ ຎະຈຍັ ຈທໄ ງບຌັ ງະຓະຌີ 3.1 ນໟາຄນຸູ້ຌຘທໞ ຌ (Partnerships) ນໟາຄນຸູຌ້ ຘໞທຌ (Partnerships) ກຈິ ະກາຌຎະຽຑຈນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌາ່ ຌກແຈຽໄ ຎຌັ 2 ຖກັ ຘະຌະ:ື 1. ນາໟ ຄນຸູຌ້ ຘໞທຌຘາຓັຌ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓຌັ ຌຌີໄ ຈັ ຉຄັໄ ແຈຄໄ ໃາງຑຼຄຉໃ ຓຏີ ູຈໄ າ່ ຽຌຌີ ກາຌຉຄັໄ ຉໃ 2 ຌ຺ ຂຌຶໄ ແຎ ຉກ຺ ຖຄ຺ ກຌັ ະຽຎຌັ ຈທໄ ງທາາ ນົື ຖາງຖກັ ບກັ ຘບຌກແ່ ຈເໄ ຌກາຌຖຄ຺ ຌຶ ປໃ ທຓກຌັ ຈ່າຽຌຌີ ກຈິ ະກາຌຈງຓີ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ະຍໃ ຄກ່າແຖ ຖະ ຂາຈຌຶ ໃ ຽີ ກຈີ າກກາຌາໄ ຌຌັໄ ໂ ຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌະຓີ ກັ ຌ຺ ກແ່ ຈໄ ຉໃ ຉບໄ ຄຓດີ ໃ າຄ ໜບໄ ງ 2 ຌ຺ ຖະ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຄັ ໝຈ຺ ະຉບໄ ຄຓຘີ ຌັ ຆາຈຖາທ. ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓຌັ ຘາຓາຈຈ຺ ະຍຼຌຽຎຌັ ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ແຈຽໄ ບຌີໄ ທໃ າ: ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓຌັ ຈ຺ ະຍຼຌ ຽຆໃ ຄິ ຊທື ໃ ານາໄ ຄຌຌັໄ ຽຎຌັ ຍຸກຌ຺ ຉາຓກຈ຺ ໝາງ ຓຘີ ຈິ ຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌຉາຓໃ ກີ ຈ຺ ໝາງກາ່ ຌຈ຺ ແທ.ໄ ກາຌຈັ ກາຌນໟາຄນຸຌູ້ ຘໞທຌ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຉໃ ຖະຌ຺ ຓບີ າ່ ຌາຈເຌກາຌຈັ ກາຌຄາຌຂບຄນາໄ ຄດໃ າຄຽຉຓັ ໃ ີ ື ະຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌ ນົື ຽປຈັ ຘຌັ ງາຏູກຑຌັ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌແຈຽໄ ຉຓັ ຉາຓຈຸ ຎະຘຄ຺ ຂບຄນາໄ ຄ ຉໃ ກາຌຽປຈັ ຘຌັ ງາກຍັ ຍຸກຌ຺ ຑາງຌບກຌຌັໄ ະຉບໄ ຄເນນໄ ຸຌໄ ຘໃ ທຌຸກຌ຺ ງຌິ ງບຓ ດໃ າຄເຈກ່ຉາຓຊາໄ ຽຎຌັ ກາຌຈັ ກາຌ່າຓະຈາ ກຘ່ າຓາຈ ຉກ຺ ຖຄ຺ ກຈັ ແຈໄ ຈງຊຘື ຼຄາ່ ຌທຌນົາງ. ທາຓປັຍຏຈິ ຆບຍເຌໜີຘໄ ິຌ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຸກຌ຺ ຉບໄ ຄປຍັ ຏຈິ ຆບຍເຌກາຌຆາ່ ຖະໜຘີໄ ຌິ ຂບຄນາໄ ຄປໃ ທຓ ກຌັ ຈງຍໃ ່າ່ ກຈັ າ່ ຌທຌ ຄັ ຌຽີໄ າ຺ໄ ໜີໄ ະຒບໄ ຄປບໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຌ຺ ເຈຌ຺ ໜໃ ຄຶ ເນຆໄ າ່ ຖະໜຽີໄ ຉຓ຺ ຉາຓາ່ ຌທຌກແ່ ຈ.ໄ ກາຌຽຖີກກຈິ ະກາຌ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌບາຈະຽຖກີ ແຎຈງຏຌ຺ ຂບຄກຈ຺ ໝາງື ຊາໄ ເຌຘຌັ ງາຉຄັໄ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌກ່າຌຈ຺ ຽບາ຺ ຽນຈກາຌເຈຽນຈກາຌໜໃ ຄຶ ຓາຽຎຌັ ຽນຈເນຽໄ ຖກີ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ຊາໄ ຽນຈກາຌຌຌັໄ ຽກຈີ ຂຌຶໄ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌກ່ຉບໄ ຄຽຖກີ ແຎຌັ ີ ນົື ຊາໄ ກາ່ ຌຈ຺ ແຖງະຽທຖາແທທໄ ໃ າ ະຽປຈັ ທຼກປໃ ທຓກຌັ ຑາງເຌແຖງະຽທຖາຽໃ າ຺ ຌຌັໄ ຽໃ າ຺ ຌີໄ ຽຓໃ ບື ຍ຺ ກ່າຌຈ຺ ຽທຖານາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌກ່ຉບໄ ຄຽຖກີ ແຎຈງບຈັ ຉະຌຓຈັ ນົື ຊາໄ ຉກ຺ ຖຄ຺ ກຌັ ຽຑໃ ບື ຈ່າຽຌຌີ ກາຌດໃ າຄເຈດໃ າຄ ໜໃ ຄຶ ຈງຘະຽຑາະ ຽຓໃ ບື ຈ່າຽຌຌີ ກາຌຌຌັໄ ໂຘ່າຽຖຈັ ປຼຍປບໄ ງຖທໄ ກຊ່ ທື ໃ ານາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຽຖກີ ແຎ ນົື ຊາໄ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ຌ຺ ເຈຌ຺ ໜໃ ຄຶ ຍບກຖໃ ທຄໜາໄ 6 ຽຈບື ຌ ຂງ່ ກ຺ ຽຖກີ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ນົໄ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຌ຺ ເຈຌ຺ ໜໃ ຄຶ ຉາງ, ຖຓ຺ໄ ຖະຖາງ ນົື ຽຎຌັ ຏູຍໄ ໃ ່ຓີ ທາຓຘາຓາຈ ກຊ່ ທື ໃ ານາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຌຌັໄ ຽຖກີ ແຎ. ຌບກາກຌຌັໄ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓຌັ ບາຈະຽຖກີ ແຎຈງາ່ ຘໃ ຄັ ຂບຄຘາຌ ຽທາ຺ໄ ນື ຸຌໄ ຘໃ ທຌຌ຺ ເຈຌ຺ ໜໃ ຄຶ ປບໄ ຄ ຂຉ່ ໃ ່ຘາຌເນຘໄ ໃ ຄັ ງກ຺ ຽຖກີ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ຈງຓຽີ ນຈຉໃ ແ່ ຎຌີໄ :ື (1) ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຌ຺ ບໃ ຌື ຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌຏຈິ ແຎາກຘຌັ ງາ ຈງຄ຺ ເ ນົື ຍໃ ່ຉຄັໄ ເດໃ າຄປາໄ ງປຄ. Page 56 of 283
(2) ກຈິ ະກາຌຓີ ຉໃ ຂາຈຌຶ ຉະນບົ ຈ ຍໃ ່ຓນີ ທຄັ ະຒຌືໄ ຉທ຺ ແຈ.ໄ (3) ຓຽີ ນຈຘຸຈທແິ ຘໃ ນີ າໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌະຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌດໃ ແູ ຈຽໄ ຆໃ ຌັ : ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຌ຺ ບໃ ຌື ໂ ຊຓິໄ ທຼກ ນົື ບງ ຂຈັ ຂທາຄກາຌຈ່າຽຌຌີ ຄາຌຂບຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌບໃ ຌື ໂດໃ ູຉະນົບຈຽທຖາ. ກາຌທຍຓຸ ຂບຄຖຈັ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓຌັ ຍໃ ່ຉບໄ ຄຽປຈັ ຖາງຄາຌຄຍ຺ ຈຸຌ ຖະ ຄຍ຺ ກາ່ ແຖຂາຈຌຶ ຘະຽໜີ ຉໃ ່ຖຈັ ຉໃ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓຌັ ຈ຺ ະຍຼຌ ຉບໄ ຄຽປຈັ ຍຌັ ຆຉີ າຓກຈ຺ ໝາງກາຌຍຌັ ຆີ ຖະ ຘະຈຄຄຍ຺ ກ່າແຖຂາຈຌຶ , ຄຍ຺ ຈຸຌ ຑບໄ ຓຄັ ຉບໄ ຄຓຏີ ູກໄ ທຈຘບຍຍຌັ ຆີ ປຍັ ບະຌຸງາຈຽຆຌັ ປຍັ ປບຄຄຍ຺ ຈຸຌຂບຄນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຈທໄ ງ. ໞາເຆູ້ ໞາງເຌກາຌັຈຉັຄໄ ຽຌໃ ບື ຄາກກາຌຈັ ຉຄັໄ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຍໃ ຉ່ ບໄ ຄຓຑີ ິ ກີ າຌາຄກຈ຺ ໝາງນົາງ ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ໃ າເຆໄ ໃ າງເຌກາຌກໃ ຉ່ ຄັໄ ໃ ຄຶ ຓໜີ ບໄ ງ. ຽຄຌິ ຌຶ ີໃເຆູ້ ຖະ ກາຌຂະນງາງກິຈະກາຌ ດໃ າຄເຈກ່ຉາຓກາຌຂະນງາງກຈິ ະກາຌເນໄ ກທາໄ ຄຂທາຄຌຌັໄ ຽປຈັ ແຈງໄ າກ ຽຄຌິ ຌຶ ໃ ເີ ຆໄ ະຉບໄ ຄແຈຓໄ າາກຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ນົື ແຈຓໄ າາກກາຌກດູໄ ຓື າກຍຸກຌ຺ ຑາງຌບກ ຽຌໃ ບື ຄາກກາຌຽຖກີ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓາຈຽປຈັ ແຈຄໄ ໃາງ ຈໃ ຄັ ໃ ກີ ໃ າທແທໄ ຖທໄ ຌຌັໄ ໃ ຄຶ ຽປຈັ ເນກໄ າຌກດູໄ ຓື ຽຎຌັ ແຎຈງຖ່າຍາກ. ເຌກ່ຖະຌີ ໃ ນີ າໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຽຖກີ ກຈິ ະກາຌ ນົື ຖຓ຺ໄ ຖະຖາງ ກາຌຆ່າຖະໜີໄ ະຉບໄ ຄຈາ່ ຽຌຌີ ຉາຓຖ່າຈຍັ ຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ (1) ຆ່ຆາຖະໜີໄ ກໃ ຍຸກຌ຺ ຑາງຌບກຽຎຌັ ບຌັ ຈຍັ ່າບຈິ . (2) ຂບຄເຆ,ໄ ຘໃ ທຌໃ ຽີ ຎຌັ ຽຄຌິ ກູ,ໄ ຽຄຌິ ຈ຺ ຖບຄ ຖະ ໃ າເຆໄ ໃ າງຂບຄນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຏູໄ ໃ ຽີ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌເນຂໄ ່ ດຓື ຓາເຆ.ໄ (3) ຌື ຌຶ ກໃ ຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຉໃ ຖະຌ຺ . 2. ນາໟ ຄນູຸ້ຌຘທໞ ຌໍາກຈັ ຎະກບຍຈທໄ ງນຸຌໄ ຘໃ ທຌ 2 ຎະຽຑຈ:ື 2.1 ນຸຌໄ ຘໃ ທຌະຽຎຌັ ຌ຺ ຈຼທ ນົື ນົາງຌ຺ ກແ່ ຈໄ ໃ ີ າ່ ກຈັ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍ ຑຼຄຍໃ ່ຽກຌີ າ່ ຌທຌ ຽຄຌິ ໃ ຉີ ຌ຺ ຉກ຺ ຖຄ຺ ະຌາ່ ຓາຖຄ຺ ຌຶ ເຌນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ຌບກຽໜບື າກຌຍີໄ ໃ ່ຉບໄ ຄປຍັ ຏຈິ . ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຎະຽຑຈຌຽີໄ ບຌີໄ ທໃ າ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌາ່ ກຈັ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຽຆໃ ຄິ ະຖຄ຺ ຌຶ ຈທໄ ງປຄຄາຌເຌກາຌຎະກບຍກຈິ ະກາຌຍໃ ່ແຈ.ໄ 2.2 ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຎະຽຑຈໃ ປີ ຍັ ຏຈິ ເຌໜຘີໄ ຌິ ຂບຄນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຈງຍໃ ່າ່ ກຈັ າ່ ຌທຌ ະຓີ ກັ ຌ຺ ກ່ ແຈໄ ຽຆໃ ຄິ ຽບຌີໄ ທໃ າ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຍໃ ່າ່ ກຈັ ທາຓປຍັ ຏຈິ . ກາຌຈັ ຉຄັໄ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌາ່ ກຈັ ະຉບໄ ຄຈ຺ ະຍຼຌກາຌາໄ ຽຑາະທໃ າຊາໄ ຍໃ ່ ຈ຺ ະຍຼຌະຓຏີ ຌ຺ ຽຎຌັ ຑຼຄ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓຌັ າ່ ຓະຈາ ຽຓໃ ບື ຈ຺ ະຍຼຌຖທໄ ະຓຏີ ຌ຺ ື ຽຎຌັ ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ງກຉໃ າຄນາກາກຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ຽາ຺ໄ ໜຘີໄ ໃ ທຌຉທ຺ ຂບຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຌ຺ ເຈຌ຺ ໜໃ ຄຶ ຍໃ ່ຓຘີ ຈິ ຍຄັ ຍັ ຆາ່ ຖະໜີໄ ຽບາ຺ າກຆຍັ ຘຌິ ຂບຄນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌແຈໄ ຖະ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌໃ ີ ຈ຺ ະຍຼຌຖທໄ ຌີໄ ບາຈຊກື ຘາຌຑຑິ າກຘາເນຖໄ ຓ຺ໄ ຖະຖາງແຈ.ໄ ຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຍໃ ່ າ່ ກຈັ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຽໃ າ຺ ຌຌັໄ ໃ ີ ະຽຎຌັ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຄາຌຂບຄນາໄ ຄ ຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌາ່ ກຈັ ທາຓປຍັ ຏຈິ ບາຈຘະຈຄທາຓຈິ ຽນຌັ ນົື ຌະຌາ່ ແຈໄ ຉໃ ະຽຂາ຺ໄ ຓາຈ່າຽຌຌີ ຄາຌເຌນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຍໃ ່ແຈໄ ຖະ ຊາໄ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຎະຽຑຈາ່ ກຈັ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຉາງ, ຖຓ຺ໄ ຖະຖາງ ນົື ຽຎຌັ ຏູແໄ ປໄ ທາຓຘາຓາຈ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌກ່ງຄັ ຄ຺ ຈ່າ ຽຌຌີ ກາຌຉໃແ່ ຎແຈໄ ຍໃ ່າ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄຽຖກີ ກຈິ ະກາຌ ຉໃ ຊາໄ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຍໃ ່າ່ ກຈັ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຉາງ, ຖຓ຺ໄ ຖະຖາງ ນົື ຉກ຺ ຽຎຌັ ຏູແໄ ປໄ ທາຓຘາຓາຈ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຌຌັໄ ະຉບໄ ຄຽຖກີ ກຈິ ະກາຌ. ກາຌຽຘງຑາຘີຂບຄນາໟ ຄນຸ້ຌູ ຘໞທຌຘາຓັຌຌິຉຍິ ຸກຌ຺ ຖະ ນໟາຄນູ້ຌຸ ຘທໞ ຌາໍ ກຈັ ະຽຘງ ຽຄຌິ ຑາຘແີ ຈໄ າກກາ່ ແຖຘຸຈິ ໃແີ ຈໄ າກກາຌຎະກບຍກາຌ ຈງງໃ ຌື ຍຍຑາຘຽີ ຄຌິ ແຈຌໄ ຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ຖະ ະຽຘງຑາຘີ ຓຌູ ໃ າຽຑໃ ຓີ . Page 57 of 283
ຌບກາກຌຌັໄ ຸຖະກຈິ ຍຍນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓຌັ ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ຖະ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌາ່ ກຈັ ງຄັ ຉບໄ ຄຽຘງຑາຘ,ີ ຎາໄ ງຑາຘຍີ າ່ ຖຸຄບໄ ຄຊໃ ີຌ, ຑາຘຽີ ປບື ຌ ຖະ ໃ ຈີ ຌິ ກໃ ຽຂຈ, ຽຓບື ຄ ນົື ຽຈຘະຍາຌໃ ຘີ ະຊາຌຎະກບຍກາຌຌຌັໄ ໂຉຄັໄ ດໃ ູ ຖະ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌາ່ ກຈັ ຓໜີ າໄ ໃ ຉີ ບໄ ຄຈັ ກາຌຍຌັ ຆ,ີ ຈັ ກາຌ ຖະ ຘໃ ຄ຺ ຄຍ຺ ຈຸຌ ຖະ ຄຍ຺ ກ່າແຖຂາຈຌຶ ຎະາ່ ຎີ ຉໃ ່ກບຄຍຌັ ຆີ ຸຖະກຈິ ກຓ຺ ຑຈັ ະຌາຸຖະກຈິ ກາຌາໄ ນົື ຘ່າຌກັ ຄາຌຑຈັ ະຌາຸຖະກຈິ ກາຌາໄ ຂທຄຖທໄ ຉໃ ກຖ່ ະຌຑີ າງເຌ 5 ຽຈບື ຌ ຌຍັ ຉໃ ທຌັ ຎຈິ ຍຌັ ຆີ ຽຊຄິ ທໃ າະງຄັ ຍໃ ແ່ ຈຎໄ ະກບຍກຈິ ະກາຌກ່ຉາຓ. ຂໄແໍ ຈູ້ຎຼຍ ຖະ ຂຽໄໍ ຘງຎຼຍຂບຄຸຖະກິຈີໃ ັຈຉຄັໄ ເຌປູຍຂບຄນໟາຄນຌຸູ້ ຘທໞ ຌຘາຓຌັ ຈໃ ຄັ ຉາຉະຖາຄໃ ີ 4.1 ຂແ່ໄ ຈຎໄ ຼຍ ຂ່ຽໄ ຘງຎຼຍ 1. ກາຌຈັ ຉຄັໄ ຽປຈັ ແຈຄໄ ໃາງ 1. ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຉໃ ຖະຌ຺ ະຉບໄ ຄປຍັ ຏຈິ ຆບຍຈງຍໃ ່ າ່ ກຈັ າ່ ຌທຌ 2. ຓຊີ າຌະຽຈຈິ ຈກີ ທໃ າກຈິ ະກາຌຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ 2. ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌະຽຖກີ ແຎ ຽຓໃ ບື ຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຌ຺ ເຈຌ຺ ໜໃ ຄຶ 3. ຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓາຽຂາ຺ໄ ຍ່ຖນິ າຌຄາຌຈາໄ ຌໃ ຽີ ຂາ຺ ຓີ ທາຓຊະ ຉາງ ນົື ຂ່ຊບຌຉທ຺ ບບກາກນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ນົື ຘາຌຘໃ ຄັ ເນຽໄ ຎຌັ ໜຈັ ຽປຈັ ເນໄ ຍໃ ຄຽຍາ຺ ຑາຖະກຌັ ແຈ.ໄ ຍຸກຌ຺ ຖຓ຺ໄ ຖະຖາງ ນົື ຍຸກຌ຺ ແປໄ ທາຓຘາຓາຈ 4. ກາຌຽຖກີ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຽປຈັ ແຈຄໄ ໃາງ 3. ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຌ຺ ເຈຌ຺ ໜໃ ຄຶ ະບຌຘໃ ທຌຂບຄຉຌ຺ ແຎເນຏໄ ູບໄ ໃ ຌື ຍໃ ່ 5. ຓຂີ ່ຍໄ ຄັ ຍັ າຄກຈ຺ ໝາງໜບໄ ງ ແຈ ໄ 6. ຸຖະກຈິ ໃ ຽີ ຎຌັ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓາຈຆບກນາຽຄຌິ ຌຶ ແຈນໄ າົ ງ ກທໃ າກຈິ ະກາຌຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ ຉາຉະຖາຄໃີ 4.1 ຘະຈຄກາຌຎຼຍຼຍຂ່ແໄ ຈຎໄ ຼຍ ຖະ ຂຽ່ໄ ຘງຎຼຍຂບຄຸຖະກຈິ ໃ ີ ຈັ ຉຄັໄ ເຌປູຍຍຍຂບຄ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓຌັ ຂແໄໍ ຈຎູ້ ຼຍ ຖະ ຂໍໄຽຘງຎຼຍຂບຄຸຖະກິຈີໃ ຈັ ຉັຄໄ ເຌປູຍຍຍຂບຄນາໟ ຄນູຸ້ຌຘໞທຌໍາກຈັ (ຌິຉຍິ ກຸ ຌ຺ ) ຈໃ ຄັ ຉາຉະຖາຄໃ ີ 4.2 ຂໄແໍ ຈູ້ຎຼຍ ຂໍໄຽຘງຎຼຍ 1. ຓກີ າ່ ຖຄັ ກາຌຽຄຌິ ຽຂຓັໄ ຂຄກທໃ າກຈິ ະກາຌຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ 1. ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍະຓຽີ ຆໃ ຌັ ຈງທກຌັ ກຍັ ກາຌຎະກບຍຖຸ ະ ຽຑາະຓຍີ ຸກຌ຺ ນົາງຌ຺ ຽຂາ຺ໄ ຓາປໃ ທຓຌຶ . ກຈິ ຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທື ຊາໄ ຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຎະຽຑຈປຍັ ຏຈິ ເຌໜີໄ 2. ຽຘງຑາຘຽີ ຄຌິ ແຈຽໄ ຓໃ ບື ຎາງຎດີ ໃ າຄຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ຽຓໃ ບື ຎາກຈ຺ ຏຌ຺ ຂາຈຌຶ ຘຸຈິ ກໃ ຍ່ ໃ ່ຉບໄ ຄຽຘງຑາຘຽີ ຄຌິ ແຈ.ໄ ຘຌິ ຈງຍໃ ່່າກຈັ ່າຌທຌ ເຌນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຘາຓຌັ ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ 3. ຘາຓາຈຈັ ກາຌແຈຈໄ ກີ ທໃ າກຈິ ະກາຌຂບຄຍຸກຌ຺ ຌ຺ ຈຼທ ຖະ ເຌນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌາ່ ກຈັ , ຆຍັ ຘຌິ ຘໃ ທຌຉທ຺ ຂບຄຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຽຑາະຓຍີ ຸກຌ຺ ນົາງຌ຺ ປໃ ທຓກຌັ ທແິ ຍຌັ ນາຉໃ າຄໂ. ຘໃ ທຌຎະຽຑຈຍໃ ່າ່ ກຈັ ທາຓປຍັ ຏຈິ ບາຈະຊກື 4. ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ຈັ ຉຄັໄ ຄໃາງກທໃ າກາຌຎະກບຍກາຌ ຍຍຍ່ຖຘິ ຈັ ່າກຈັ ຖະ ຓຊີ າຌະາຄກຈ຺ ໝາງໃ ີ ຌໃ ຌບຌ. ກະຍ຺ ກະຽບື ຌແຈໄ ຊາໄ ຆຍັ ຘຌິ ຂບຄນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ຍໃ ່ຑຆ່ ່າຖະໜີໄ 5. ຸກຌ຺ ໃ ຽີ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌເນໄ ທາຓຘຌ຺ ເເຌນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌາ່ ກໃ ຽາ຺ໄ ໜ.ີໄ 2. ບາຈະແຈປໄ ຍັ ທາຓຽຘງນາງເຌຈາໄ ຌກາຌຽຄຌິ ແຈຄໄ ໃາງ ຊາໄ ນາກກາຌຈ່າຽຌຌີ ຄາຌຂບຄຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຍໃ ່ຘຸຈະຖຈິ ນົື ຎະໝ ກຈັ ຽຑາະຓຘີ ໃ ທຌແຈຘໄ ໃ ທຌຽຘງຈງກຄ຺ ເຌທາຓຘ່າຽຖຈັ ຂບຄນາໄ ຄ າຈ. ນຸຌໄ ຘໃ ທຌ. 3. ບຌັ ຉະຖາງບາຈະຽກຈີ ຂຌຶໄ ແຈໄ ຊາໄ ຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຽກຈີ ທາຓ ຉກງກຈາໄ ຌທາຓຈິ ຽນຌັ . ຉາຉະຖາຄີ 4.2 ຘະຈຄກາຌຎຼຍຼຍຂ່ແໄ ຈຎໄ ຼຍ ຖະ ຂຽ່ໄ ຘງຎຼຍຂບຄຸຖະກຈິ ໃ ີ ຈັ ຉຄັໄ ເຌປູຍຍຍຂບຄ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌາ່ ກຈັ (ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ) 3.2 ຍຖໍ ຘິ ຈັ າໍ ກັຈ (Corporation) Page 58 of 283
ຍໍຖຘິ ຈັ ກໍ ັຈ ຸຖະກຈີິ ໃ ີ ະຈ຺ ະຍຼຌຈັ ຉຄັໄ ຽຎຌັ ຍຖ່ ຘິ ຈັ າ່ ກຈັ ຉບໄ ຄຓກີ າຌຍໃ ຄຌຶ ຽຎຌັ ນຸຌໄ ຓຓີ ູຌໃ າ ຽໃ າ຺ ໂກຌັ ຖະ ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຉໃ າຄປຍັ ຏຈິ ຈງາ່ ກຈັ ຑຼຄຍໃ ຽ່ ກຌີ າ່ ຌທຌຽຄຌິ ໃ ຉີ ຌ຺ ງຄັ ຘໃ ຄ຺ ເຆຍໄ ໃ ່ ຍ຺ ຓຌູ ໃ າໃ ຉີ ຌ຺ ຊື ກາຌຈັ ຉຄັໄ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຎະກບຍຈທໄ ງຂຌັໄ ຉບຌຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ ຂັໄຌຉບຌີ 1 ຓຏີ ູຽໄ ຖໃ ຓີ ກໃ ກ່ າຌຈັ ຉຄັໄ ຍຖ່ ຘິ ຈັ ຉຄັໄ ຉໃ 7 ຌ຺ ຂຌຶໄ ແຎ ຖທຓຆໃ ກື ຌັ ຽປຈັ ຍຈ຺ ຍຌັ ກຶ ຆໃ ທງາ່ ຖທໄ ຌາ່ ແຎຈ຺ ະຍຼຌຉໃ ຌ່ າງະຍຼຌຍ່ຖຘິ ຈັ ໃ ກີ ຓ຺ ຑຈັ ະຌາຸຖະກຈິ ກາຌາໄ ກະຆທຄກາຌາໄ . ຍຈ຺ ຍຌັ ກຶ ຆໃ ທງາ່ ຓໃ ຌໜຄັ ຘຍື ຌັ ກຶ ຽຈຉະຌາຂບຄຏູຽໄ ຖໃ ຓີ ກໃ ່ຘາໄ ຄ ຘະຈຄທາຓຎະຘຄ຺ ທໃ າະຈັ ຉຄັໄ ຍຖ່ ຘິ ຈັ ຽຆໃ ຄິ ຉບໄ ຄຈັ ກາຌຂຌຶໄ ຈງຓຉີ ຌ຺ໄ ຘະຍຍັ ດໃ າຄໜບໄ ງ 2 ຘະຍຍັ ຈງຖຄ຺ ຖາງຓຆື ໃ ຂື ບຄຍຌັ ຈາຏຸຽໄ ຖໃ ຓີ ກໃ ກ່ າຌຸກ ຌ຺ ຖະ ຉບໄ ຄຓຑີ ະງາຌຖຄ຺ ຆໃ ປື ຍັ ປບຄຖາງຓຆື ໃ ຽື ນໃ ົາ຺ ຌຌັໄ 2 ຌ຺ ຖທໄ ເນຌໄ າ່ ຘະຍຍັ ໜໃ ຄຶ ແຎຂ່ະຍຼຌ ຖະ ຓບຍແທໄ ໃ ກີ ະຆທຄກາຌາໄ . ຂັໄຌຉບຌີ 2 ຽຓໃ ບື ຌາງະຍຼຌຍ່ຖຘິ ຈັ ແຈປໄ ຍັ ຈ຺ ະຍຼຌໜຄັ ຘຍື ຌັ ກຶ ຆໃ ທງາ່ ຖທໄ ຂຉັໄ ໃ ່ແຎຏູຽໄ ຖໃ ຓີ ກໃ ່ ກາຌຈັ ຉຄັໄ ຍຖ່ ຘິ ຈັ ຉບໄ ຄຈັ ກາຌໜຄັ ຘຽື ຆໃ ບື ຽຆຌີ ຽຑໃ ບື ຘະຌາເນຎໄ ະຆາຆຌ຺ ຓາຆນືໄ ຸຌໄ ຽຆໃ ຄິ ຉບໄ ຄຽປຈັ ໜຄັ ຽຆໃ ບື ຽຆຌີ ແຎ ຈ຺ ະຍຼຌກໃ ບຌ ໃ ຄຶ ະຌາ່ ບບກ, ກໃ າງຽຑໃ ບື ຘະຌາເນຎໄ ະຆາຆຌ຺ ຓາຆນືໄ ຸຌໄ ແຈໄ ຉໃ ຊາໄ ຏູຽໄ ຖໃ ຓີ ກໃ ່ກາຌຆນືໄ ຸຌໄ ຂບຄຍຖ່ ຘິ ຈັ ຌ຺ ໝຈ຺ ກຍ່ ໃ ຓ່ ີ ທາຓາ່ ຽຎຌັ ໃ ີ ະຉບໄ ຄຈັ າ່ ໜຄັ ຘຽື ຆໃ ບື ຽຆຌີ ຂຌຶໄ . ກາຌຈັ ່າໜຄັ ຘຽື ຆໃ ບື ຽຆຌີ ຌຌັໄ ະ ຈັ າ່ ຽຓໃ ບື ຓີ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ະຌາ່ ນຸຌໄ ຌຶ ບບກຂາງກໃ ຎະຆາຆຌ຺ ໃ ທ຺ ແຎຽໃ າ຺ ຌຌັໄ . ຂັໄຌຉບຌີໃ 3 ນຸຌໄ ຌຶ ະຉບໄ ຄຓີ ຌ຺ ຘະຈຄທາຓາ່ ຌຄ຺ ຂ່ຆືໄ ຌ຺ ໝຈ຺ ຽຘງກໃ ບຌ ໃ ຄຶ ະແຎຂ່ຈ຺ ະຍຼຌ ຈັ ຉຄັໄ ຍ່ຖຘິ ຈັ ແຈ.ໄ ຂຌໄັ ຉບຌີ 4 ຽຓໃ ບື ຎະຆາຆຌ຺ ຽຂາ຺ໄ ຆນືໄ ຸຌໄ ຌ຺ ໝຈ຺ ຖທໄ ເນຏໄ ູຽໄ ຖໃ ຓີ ກໃ ່ຉຄັໄ ປຼກຎະຆຸຓຍຌັ ຈາຏູຆໄ ນືໄ ຸຌໄ ກາຌ ຎະຆຸຓຄັໄ ຌຽີໄ ບຌີໄ ທໃ າ ກາຌຎະຆຸຓຈັ ຉຄັໄ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຈງຎກ຺ ກະຉິ ະຎະຆຸຓເຌຽຖໃ ບື ຄຉໃ ແ່ ຎຌ:ີໄ (1) ກາຌຈັ າ່ ຂ່ຍໄ ຄັ ຍັ ຂບຄຍຖ່ ຘິ ຈັ . (2) ກາຌເນໄ ະຌຌກໃ ຘຌັ ງາຉໃ າຄໂ ຽຆໃ ຄິ ຏູຽໄ ຖໃ ຓີ ກໃ ່ຉຄັໄ ແຈຈໄ ່າຽຌຌີ ແຎເຌຘໃ ທຌໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຖະ ປຍັ ປບຄບະຌຓຸ ຈັ ໃ າເຆໄ ໃ າງຉໃ າຄໂ ໃແີ ຈໄ ໃ າງແຎຽຑໃ ບື ກາຌຈັ ຉຄັໄ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຌ.ີໄ (3) ກາຌກາ່ ຌຈ຺ ຽຄຌິ ຉບຍຌທາຓຽຓໃ ບື ງເຌກາຌຈັ ຉຄັໄ ຍ່ຖຘິ ຈັ ກໃ ຏູຽໄ ຖໃ ຓີ ກໃ ຉ່ ຄັໄ (ຊາໄ ດາກເນ)ໄ . (4) ກາຌຽຖບື ກຉຄັໄ ກ່າຓະກາຌ ຖະ ຏູກໄ ທຈຘບຍຍຌັ ຆຎີ ະາ່ ຎຆີ ຸຈາ່ ບຈິ ຂບຄຍຖ່ ຘິ ຈັ ຖະ ຖະຍຸບາ່ ຌາຈ ໜາໄ ໃ ຂີ ບຄຍຸກຌ຺ ຽນໃ ົາ຺ ຌແີໄ ທຈໄ ທໄ ງ. (5) ຽຖໃ ບື ຄບໃ ຌື ໂໃ ີ າ່ ຽຎຌັ ເຌກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຸຍະກຈິ . ຂຌໄັ ຉບຌີ 5 ຏູຽໄ ຖໃ ຓີ ກໃ ຉ່ ຄັໄ ະຉບໄ ຄຘໃ ຄ຺ ຖາງຄາຌກາຌຈັ ຉຄັໄ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຖະ ຖະຍຼຍທາຖະກາຌຎະຆຸຓ ແຎ ງຄັ ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຌຶ ຄັ ໝຈ຺ ດໃ າຄໜບໄ ງ 7 ທຌັ ກໃ ບຌໜາໄ ທຌັ ຎະຆຸຓ ຖະ ະຉບໄ ຄຘໃ ຄ຺ ຘາ່ ຽຌາ຺ ຖາງຄາຌກາຌຎະຆຸຓ ຍຖ່ ຘິ ຈັ າ່ ກຈັ ຌຌັໄ ແຎງຄັ ຌາງະຍຼຌຍ່ຖຘິ ຈັ ໃ ກີ ະຆທຄກາຌາໄ ຈງຌັ ີ (ຉບໄ ຄຍໃ ຽ່ ກຌີ 14 ທຌັ ຌຍັ ຉໃ ຓຎືໄ ະຆຸຓ). ຂໄັຌຉບຌີ 6 ຽຓໃ ບື ຎະຆຸຓຈັ ຉຄັໄ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຖະ ຽຖບື ກກ່າຓະກາຌຽຑໃ ບື ຈ່າຽຌຌີ ກຈິ ະກາຌຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ ຉໃ ່ ແຎປຼຍປບໄ ງຖທໄ ຏູຽໄ ຖໃ ຓີ ກໃ ່ຉຄັໄ ຍ່ຖຘິ ຈັ ະຉບໄ ຄຓບຍກຈິ ະກາຌຄັ ໝຈ຺ ເນກໄ າ່ ຓະກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌຉໃ ແ່ ຎ ຘໃ ທຌ ະຌະຏູຽໄ ຖໃ ຓີ ກໃ ຉ່ ຄັໄ ກ່ ະໝຈ຺ ໜາໄ ໃ ີ (ກາຌຽຖບື ກກາ່ ຓະກາຌຽຑໃ ບື ຈ່າຽຌຌີ ກຈິ ະກາຌຆຸຈຌີໄ ບາຈຽຖບື ກຏູຽໄ ຖໃ ຓີ ກໃ ຉ່ ຄັໄ ຌ຺ ເຈຌ຺ ໜໃ ຄຶ ນົື ນົາງຌ຺ ຓາປໃ ທຓຽຎຌັ ກາ່ ຓະກາຌຈທໄ ງກແ່ ຈ)ໄ . ຂັໄຌຉບຌີ 7 ກາ່ ຓະກາຌຆຸຈ່າບຈິ ເນຏໄ ູຊໄ ນື ຸຌໄ ຆ່າຖະຽຄຌິ ໃ ານຸຌໄ ດໃ າຄໜບໄ ງ 25% ຂບຄຓຌູ ໃ າໃ ີ ບຄແທໄ ຄັ ໝຈ຺ ຽຓໃ ບື ແຈຆໄ ່າຖະໃ ານຸຌໄ ຖທໄ ກ່າຓະກາຌະຉບໄ ຄແຈແໄ ຎຈ຺ ະຍຼຌຍ່ຖຘິ ຈັ ຑາງເຌກ່າຌຈ຺ 3 ຽຈບື ຌ ຌຍັ ຉຄັໄ ຉໃ ຓຎືໄ ະຆຸຓຈັ ຉຄັໄ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຊາໄ ຍໃ ່ແຈຈໄ ່າຽຌຌີ ກາຌຑາງເຌກ່າຌຈ຺ ຽທຖາຈໃ ຄັ ກໃ າທ ຍຖ່ ຘິ ຈັ ຍໃ ່ຘາຓາຈຈັ ຉຄັໄ ຂຌຶໄ ເຌກາຌຂ່ຈ຺ ະຍຼຌ, ະຌະກ່າຓະກາຌຍ່ຖນິ າຌະຉບໄ ຄຽປຈັ ຘ່າຽຌາ຺ ຂ່ຍໄ ຄັ ຍັ ຉໃ າຄໂໃ ແີ ຈໄ ຈັ ່າຂຌຶໄ າ່ ຌທຌ 10 ຘະຍຍັ ຖະ Page 59 of 283
ຘາ່ ຽຌາ຺ ຖາງຄາຌກາຌຎະຆຸຓຈັ ຉຄັໄ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຑບໄ ຓຄັ ໜຄັໄ ຘຍື ຈ຺ ຍຌັ ກຶ ຆໃ ທງາ່ ຘະຍຍັ ຉຑີ ຓິ ຌາ່ ຘໃ ຄ຺ ຌາງະຍຼຌ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຈທໄ ງ. ນົຄັ າກຌຌັໄ ຌາງະຍຼຌຍຖ່ ຘິ ຈັ ະບບກເຍຘ່າຌັ ຘະຈຄກາຌຈ຺ ະຍຼຌເນຍໄ ່ຖຘິ ຈັ ແທຽໄ ຎຌັ ນກົັ ຊາຌ 1 ຘະຍຍັ ຍຖ່ ຘິ ຈັ ກ່ ະຘາຓາຈຽຖໃ ຓີ ຈ່າຽຌຌີ ກາຌຈງຊກື ຉບໄ ຄຉາຓກຈ຺ ໝາງແຈ.ໄ ກາຌຽຖກີ ກຈິ ະກາຌ ຍຖ່ ຘິ ຈັ ຘາຓາຈຽປຈັ ແຈເໄ ຌກ່ຖະຌເີ ຈກ່ຖະຌໜີ ໃ ຄຶ ຈໃ ຄັ ຉໃ ່ແຎຌ:ີໄ (1) ເຌກ່ຖະຌີ ໃ ຂີ ່ຍໄ ຄັ ຍັ ຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ ກ່າຌຈ຺ ແທເໄ ນຽໄ ຖກີ . (2) ຽຖກີ ຉາຓຽທຖາໃ ກີ າ່ ຌຈ຺ . (3) ຽຓໃ ບື ກະ່າກຈິ ະກາຌເຈກຈິ ະກາຌໜໃ ຄຶ ຘ່າຽຖຈັ ຖທໄ . (4) ຽຓໃ ບື ຓຓີ ະຉຑິ ຽິ ຘຈເນຽໄ ຖກີ . (5) ຽຓໃ ບື ຍຖ່ ຘິ ຈັ ຖຓ຺ໄ ຖະຖາງ. (6) ຽຓໃ ບື ຘາຌຘໃ ຄັ ເນຽໄ ຖກີ ເຌກ່ຖະຌຍີ ່ຖຘິ ຈັ ຂາຈຌຶ ຉຈິ ຉໃ ກ່ ຌັ ຽຎຌັ ຽທຖາ 5 ຎີ ຖະ ຍໃ ່ຓີ ໃ າທີ ໃ າະຒຌືໄ ຉທ຺ ແຈໄ ນົື ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ປໃ ທຓກຌັ 1 ເຌ 5 ປບໄ ຄຂ່ເນຘໄ າຌຘໃ ຄັ ເນຍໄ ຖ່ ຘິ ຈັ ຽຖກີ ກຈິ ະກາຌ. ຽຓໃ ບື ຽຖກີ ກຈິ ະກາຌຍ່ຖຘິ ຈັ ະຉບໄ ຄຓກີ າຌຆາ່ ຖະຍຌັ ຆ,ີ ກາຌຆ່າຖະຍຌັ ຆີ ຓໃ ຌກາຌເນຏໄ ູໄ ໃ ຓີ ໜີ າໄ ໃ ຆີ າ່ ຖະ ຍຌັ ຆຘີ າ່ ນົທຈຆຍັ ຘຌິ ຖະ ໜຘີໄ ຌິ ຖທໄ ຈັ ກາຌຆາ່ ຖະໜີໄ ກໃ ຽາ຺ໄ ໜຉີໄ ໃ າຄໂ ຊາໄ ຓຽີ ຄຌິ ຽນບົື ກ່ເນໄ ຌຶ ຌື ກໃ ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຉໃ າຄໂຂບຄຍຖ່ ຘິ ຈັ . ກາຌຉຄັໄ ຆໃ ກື ຈິ ະກາຌເຌປູຍຍຍຍ່ຖຘິ ຈັ າ່ ກຈັ ະເຆຽໄ ກຌຉາຓກຈ຺ ໝາງ ຉທ຺ ດໃ າຄກາຌຉຄັໄ ຆໃ ກື ຈິ ະກາຌເຌ ປູຍຍຍຍ່ຖຘິ ຈັ າ່ ກຈັ ຽຆໃ ຌັ : ຍ່ຖຘິ ຈັ ນາໄ ຄກະກ຺ ຉຄັໄ ຌິ ຽປຄັ າ່ ກຈັ , ຍ່ຖຘິ ຈັ ປຄຄາຌຘະນງາຓຘະຎບຈ າ່ ກຈັ , ະຌາາຌ ຘຌີ ະບຌ າ່ ກຈັ , ຍ່ຖຘິ ຈັ ຖຈັ ຆະງຌິ ຂາງຽໃ ບື ຄຽກໃ າ຺ າ່ ກຈັ , ຍຖ່ ຘິ ຈັ ປຄຄາຌຏະຖຈິ ກາທ າ່ ກຈັ , ຍຖ່ ຘິ ຈັ ຌາ່ ຽຂາ຺ໄ ຖະ ຘໃ ຄ຺ ບບກ າ່ ກຈັ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຘ່າຖຍັ ກາຌຽຘງຑາຘຽີ ຄຌິ ແຈຂໄ ບຄກຈິ ະກາຌຎະຽຑຈຍ່ຖຘິ ຈັ ະຽຘງາກກ່າແຖໃ ກີ ຈິ ະກາຌຽປຈັ ແຈໄ ຖະ ະຽຘງຑາຘຉີ າຓຽກຌຂບຄຑາຘຓີ ຌູ ໃ າຽຑໃ ຓີ . ຌບກາກຌຌັໄ ຸຖະກຈິ ຍ່ຖຘິ ຈັ າ່ ກຈັ ງຄັ ຉບໄ ຄຽຘງຑາຘຎີ າໄ ງ, ຑາຘຍີ າ່ ຖຸຄບໄ ຄຊໃ ຌິ , ຑາຘຽີ ປບື ຌ ຖະ ໃ ີ ຈຌິ ກໃ ຽຂຈ, ຽຓບື ຄ ນົື ຽຈຘະຍາຌໃ ຘີ ະຊາຌຎະກບຍກາຌຌຌັໄ ໂຉຄັໄ ດໃ ູ ຖະ ຍຖ່ ຘິ ຈັ າ່ ກຈັ ຓໜີ າໄ ໃ ຉີ ບໄ ຄຈັ ກາຌ ຍຌັ ຆ,ີ ຈັ ່າ ຖະ ຈັ ຘໃ ຄ຺ ຄຍ຺ ຈຸຌ ຖະ ຄຍ຺ ກາ່ ແຖຂາຈຌຶ ຎະາ່ ຎຉີ ໃ ່ກບຄຍຌັ ຆີ ຸຖະກຈິ , ກາຌຑຈັ ະຌາຸຖະກຈິ ກາຌາໄ ນົື ຘາ່ ຌກັ ຄາຌຑຈັ ະຌາຸຖະກຈິ ກາຌາໄ ຂທຄຖທໄ ຉໃ ກຖ່ ະຌຑີ າງເຌ 1 ຽຈບື ຌ ຌຍັ ຉໃ ທຌັ ໃ ຄີ ຍ຺ ຈຸຌ ຖະ ຄຍ຺ ກາ່ ແຖຂາຈຌຶ ແຈປໄ ຍັ ບະຌຓຸ ຈັ າກໃ ຎີ ະຆຸຓຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຽຊຄິ ຓໃ ຌທໃ າະງຄັ ຍໃ ່ແຈຎໄ ະກບຍກຈິ ະກາຌກ່ຉາຓ. ຂແໍໄ ຈູຎ້ ຼຍຂບຄກາຌຈັ ຉັໄຄຸຖະກຈິ ເຌປູຍຍຍຍໍຖິຘຈັ າໍ ກັຈ ຓຈີ ໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ກາຌາ່ ກຈັ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຂບຄຍຌັ ຈາຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ື ະຓຑີ ຼຄຉໃ ຽໃ າ຺ ຓູຌໃ ານຸຌໄ ໃ ຉີ ຌ຺ ງຄັ າໄ ຄຆ່າຖະ ຊາໄ ຆາ່ ຖະຍ຺ ຖທໄ ກຍ່ ໃ ່ຉບໄ ຄປຍັ ຏຈິ ບກີ . 2. ຍ່ຖຘິ ຈັ າ່ ກຈັ ຓຘີ ະຑາຍຽຎຌັ ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ື ຽຎຌັ ຍຸກຌ຺ ຉາຓກຈ຺ ໝາງງກຉທ຺ ບບກຉໃ າຄນາກາກຏູຊໄ ື ນຸຌໄ ຈງຘາຓາຈໃ ີ ະຓຑີ ຌືໄ ໃ ຂີ ບຄຉຌ຺ ຽບຄ, ຓກີ ່າຓະຘຈິ ເຌຆຍັ ຘຌິ ຉໃ າຄໂ ນົື ກໃ ່ໜຘີໄ ຌິ ຏູກຑຌັ ຉະນົບຈປບຈຓຘີ ຈິ ໃ ີ ະຈາ່ ຽຌຌີ ະຈີ ນົື ຊກື ປບໄ ຄຒບໄ ຄເຌຌາຓຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ ແຈຽໄ ບຄ. 3. ເຌກຖ່ ະຌີ ໃ ຏີ ູຊໄ ນື ຸຌໄ ຉາງ, ຖຓ຺ໄ ຖະຖາງ ຊກື ຘາຌຘໃ ຄັ ເນຽໄ ຎຌັ ຏູແໄ ປໄ ທາຓຘາຓາຈ ນົື ບບກາກກາຌຽຎຌັ ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຍໃ ຽ່ ຎຌັ ຏຌ຺ ຽປຈັ ເນຍໄ ່ຖຘິ ຈັ ຉບໄ ຄຽຖກີ ກຈິ ະກາຌແຎ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຄ຺ ຘາຓາຈຈາ່ ຽຌຌີ ກຈິ ະກາຌຉໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄກຌັ ແຎແຈ.ໄ 4. ຽຓໃ ບື ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຌ຺ ເຈຍໃ ່ຎະຘຄ຺ ະຊນື ຸຌໄ ຉໃ ແ່ ຎ ກ່ບາຈບຌນຸຌໄ ຂບຄຉຌ຺ ເນໄ ນົື ຂາງກໃ ຍຸກຌ຺ ບໃ ຌື ຉໃແ່ ຎແຈໄ ຏູໄ ໃ ແີ ຈນໄ ຸຌໄ ແຎກ່ະຓກີ າ່ ຓະຘຈິ ຖະ ຽຂາ຺ໄ ຓາປຍັ ຆໃ ທຄຽຎຌັ ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຉໃແ່ ຎ. Page 60 of 283
5. ກາຌຍໃ ຄຌຶ ບບກຽຎຌັ ນຸຌໄ ງໃ ບຓຘະຈທກຉໃ ກ່ າຌໃ ຍີ ຖ່ ຘິ ຈັ ະນາຌຶ ຈງກາຌຂາງນຸຌໄ . 6. ຘະຈທກເຌກາຌຂະນງາງຄາຌ ຈງຘາຓາຈປຼກຌຶ ຽຑໃ ຓີ ຽຑໃ ຓີ ແຈຄໄ ໃາງ ນົື ຈງກາຌຖທຍຖທຓຍ່ຖຘິ ຈັ ຽຂາ຺ໄ ຈທໄ ງກຌັ ກາຌຈັ ຉຄັໄ ເຌປູຍຍຍຍ່ຖຘິ ຈັ ຽປຈັ ເນຓໄ ີ ຌ຺ ຽຆໃ ບື ຊນື ົາງກທໃ າກາຌຈັ ຉຄັໄ ເຌປູຍນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ນົື ກຈິ ະກາຌຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ ຽຑາະກຈິ ະກາຌຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ ຓກັ ຂະນງາງຉທ຺ ແຈແໄ ທ ຖະ ຓີ ຌຶ ໝຸຌທຼຌນົາງ ຘາຓາຈໃ ີ ະນາຏຌ຺ ກາ່ ແຖແຈເໄ ຌບຈັ ຉາໃ ຘີ ູຄ. ຘະຌຌັໄ ເຌກຖ່ ະຌີ ໃ ຉີ ບໄ ຄກາຌຂະນງາງທຼກ ຖະ ຉບໄ ຄກາຌຽຄຌິ ຌຶ ຽຑໃ ຓີ ກ່ຘາຓາຈຽປຈັ ແຈໄ ຈງກາຌຈ຺ ະຍຼຌຽຑໃ ຓີ ຌຶ ຖະ ບບກນຸຌໄ ຂາງບກີ . 7. ກາຌຈັ ຉຄັໄ ຽຎຌັ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຽປຈັ ເນຓໄ ີ ຌ຺ ຽຆໃ ບື ຊເື ຌກຈິ ະກາຌ ຖະ ທາຓຘາຓາຈໃ ີ ະຆາ່ ຖະໜຘີໄ ຌິ ແຈໄ ຈກີ ທໃ ານາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ນົື ກຈິ ະກາຌຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ ຘະຌຌັໄ ເຌກ່ຖະຌີ ໃ ຍີ ຖ່ ຘິ ຈັ ຉບໄ ຄກາຌກູດໄ ຓື ຽຄຌິ ຓາຽຑໃ ບື ຂະນງາງຄາຌຽຆໃ ຌັ : ບບກນຸຌໄ ກູ ໄ ນົື ແຎກຽູໄ ຄຌິ າກະຌາາຌກ່ຓກັ ະຽປຈັ ແຈຄໄ ໃາງ. 8. ຽຌໃ ບື ຄາກຍ່ຖຘິ ຈັ ຍໃ ຄຌຶ ບບກຽຎຌັ ນຸຌໄ ຽຆໃ ຄິ ຓຓີ ູຌໃ າຽໃ າ຺ ໂກຌັ ກາຌາ່ ໜໃ າງນຸຌໄ ໃ ຄຶ ຽປຈັ ແຈຄໄ ໃາງຽໝາະ ຘ່າຖຍັ ກຈິ ະກາຌເນງໃ ໂ. ຘະຌຌັໄ ກາຌຈັ ຉຄັໄ ເຌປູຍຍຍຍຖ່ ຘິ ຈັ ໃ ຄຶ ຈກີ ທໃ າ ກາຌຈັ ຉຄັໄ ເຌປູຍຍຍນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ນົື ກຈິ ະກາຌຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ ເຌຈາໄ ຌຂບຄກາຌຓຽີ ຄຌິ ຌຶ ໝຸຌທຼຌນົາງກທໃ າ. 9. ກາຌຍຖ່ ນິ າຌຄາຌຈັ ກາຌແຈຈໄ ກີ ທໃ າຈາໄ ຌນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ນົື ກຈິ ະກາຌຽຌ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ ຽຑາະຓີ ະຌະ ກ່າຓະກາຌຍຖ່ ຘິ ຈັ ຽຆໃ ຄິ ບາຈຎຎະກບຍຈທໄ ງຏູຓໄ ີ ທາຓປູເໄ ຌຈາໄ ຌກາຌາໄ ຉໃ າຄໂ ຈງຘາຓາຈາໄ ຄຍຸກະຖາກບຌໃ ີ ຓີ ທາຓຘາຓາຈຈທໄ ງໃ າາໄ ຄໃ ຘີ ູຄກທໃ າແຈ.ໄ 10 ນກົັ ຊາຌາຄກາຌຍຌັ ຆີ ໃ ຘີ ະຈຄຘະຊາຌະາຄກາຌຽຄຌິ ຂບຄກຈິ ະກາຌຓີ ທາຓຽຆໃ ບື ຊແື ຈໄ ຽຑາະຓຏີ ູ ໄ ກທຈຘບຍຍຌັ ຆປີ ຍັ ບະຌຸງາຈຽຆຌັ ປຍັ ປບຄຄຍ຺ ຈຸຌ. ຂຽໍໄ ຘງຎຼຍຂບຄກາຌຈັ ຉຄັໄ ຸຖະກິຈເຌປຍູ ຍຍຍຖໍ ຘິ ຈັ ຓຈີ ໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ຓກີ າຌຽຘງຑາຘຂີ ບຄຏູຎໄ ະກບຍກາຌຆາ່ໄ 2 ຄັໄ :ື ຽຘງຑາຘເີ ຌປູຍຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ (ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ) ຖະ ຽຓໃ ບື ແຈຽໄ ຄຌິ ຎຌັ ຏຌ຺ ຓາກຉ່ ບໄ ຄຽຘງຑາຘບີ ກີ . 2. ຓຂີ ຌັໄ ຉບຌເຌກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌຈັ ຉຄັໄ ໃ ນີ ງຸຄໄ ງາກ ຖະ ກາຌກຍັ ກຍັ ຽຍໃ ຄິ ງຄຂບຄຖຈັ ດໃ າຄຽຂຓັໄ ຄທຈ. 3. ຓີ ໃ າເຆໄ ໃ າງເຌກາຌຈ່າຽຌຌີ ຄາຌຘູຄ ຉບໄ ຄຓຏີ ູຘໄ ບຍຍຌັ ຆປີ ຍັ ບະຌຸງາຈ ຖະ ຍາຄຄັໄ ຉບໄ ຄຓີ ໃ ຎີ ກຶ ຘາ ຈທໄ ງ. 4. ຍໃ ່ຘາຓາຈຽກຍັ ທາຓຖຍັ ຂບຄກຈິ ະກາຌແຈໄ ຽຌໃ ບື ຄາກຓຍີ ຸກຌ຺ ຽຂາ຺ໄ ຓາກໃ ຼທຂບໄ ຄເຌກາຌຈ່າຽຌຌີ ຄາຌ ນົາງ ຄັ ໃ ຽີ ຂາ຺ໄ ຓາກໃ ຼທຂບໄ ຄເຌາຄກຄ຺ ຖະ າຄບບໄ ຓ ກຈິ ະກາຌຉບໄ ຄຆີໄ ຄທາຓຄິ ຉໃ ່ຑະຌກັ ຄາຌ ຽຑໃ ບື ເນໄ ຑະຌກັ ຄາຌຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌແຈດໄ ໃ າຄຊກື ຉບໄ ຄ. ຂະຌະຈຼທກຌັ ຉບໄ ຄຽຎີຈຽຏງີ ຂ່ຓໄ ຌູ ກໃ ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຽຆໃ ຄິ ບາຈຽປຈັ ເນໄ ທາຓ ຖຍັ ຂບຄກຈິ ະກາຌຓີ ບກາຈປໃ ທ຺ ແນແົ ຎຘໃ ູໃ ູ ຂໃ ຄຂຌັ ນົື ຍຸກຌ຺ ຑາງຌບກແຈຄໄ ໃາງ. 5. ຐໃ າງຈັ ກາຌ ນົື ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຽຎຌັ ຍຸກຌ຺ ໃ ກີ ຈິ ະກາຌາໄ ຄຓາຽຑໃ ບື ຈ່າຽຌຌີ ກາຌ ນົື ຽຂາ຺ໄ ຓາຍຖ່ ນິ າຌຽຎຌັ ຓບື າຆຍີ ຈງຍໃ ່ ຓໃ ຌຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ນົື ຓຘີ ໃ ທຌແຈຘໄ ໃ ທຌຽຘງກຍັ ກຈິ ະກາຌຈງກຄ຺ ໃ ຄຶ ບາຈຂາຈທາຓຉຄັໄ ເ, ທາຓ ຆໃ ຘື ຈັ , ທາຓຄ຺ ປກັ ຑກັ ຈີ ຖະ ທາຓຽຘງຘະນົະ ຉກຉໃ າຄາກກຈິ ະກາຌຽາ຺ໄ ຂບຄຌ຺ ຈຼທ ນົື ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ. 6. ະຉບໄ ຄຓຏີ ູຖໄ ຄ຺ ຌຶ ດໃ າຄໜບໄ ງຉຄັໄ ຉໃ 7 ຌ຺ ຂຌຶໄ ແຎ. ກາຌຉຈັ ຘຌິ ເຽຖືບກປູຍຍຍກາຌຎະກບຍຸຖະກຈິ ປູຍຍຍຂບຄຸຖະກຈິ ຉໃ ຖະຍຍຓີ ຄັ ຂແ່ໄ ຈຎໄ ຼຍ ຖະ ຂຽ່ໄ ຘງຎຼຍຉກຉໃ າຄກຌັ ກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ກຈິ ະກາຌຍຍເຈຌຌັໄ ຉບໄ ຄຑິ າຖະຌາເນປໄ ບຍບຍຽໝາະຘຓ຺ ກຍັ ຸຖະກຈິ ຂບຄຉຌ຺ ຽຆໃ ຄິ ຎຈັ ແໃ ຘີ າຓາຈຌາ່ ຓາ ຑິ າຖະຌາແຈຓໄ ຈີ ໃ ຄັ ຌ:ີໄ Page 61 of 283
1.ຆະຌຈິ ຂບຄຸຖະກຈິ ໃ ີ ະຈ່າຽຌຌີ ກາຌ ຽຎຌັ ຸຖະກຈິ ຂະໜາຈໜບໄ ງ ນົື ຂະໜາຈເນງໃ ເຆຽໄ ຄຌິ ຌຶ ໜບໄ ງນາົ ງຑຼຄເຈ ຖະ ຓີ ທາຓຘໃ ຼຄນາົ ງໜບໄ ງຑຼຄເຈ. 2. ຂ່ກໄ ່າຌຈ຺ າຄກຈ຺ ໝາງ ຖະ ຑາຘີ ຽຌໃ ບື ຄາກຸຖະກຈິ ປູຍຍຍຉໃ າຄໂ ຓຂີ ແ່ໄ ຈຎໄ ຼຍ ຖະ ຂ່ຽໄ ຘງຎຼຍ າຄຑາຘີ ຖະ ກຈ຺ ໝາງຍໃ ຽ່ ໝບື ຌກຌັ . 3. ທາຓຉບໄ ຄກາຌຍຖ່ ນິ າຌກຈິ ະກາຌ ຖະ ຉຈັ ຘຌິ ເເຌກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌຽບຄ. 4. ກາຌຂະນງາງຸຖະກຈິ ນົື ກາຌຽຖກີ ກຈິ ະກາຌ. ຘໃ ທຌຍຖ່ ຘິ ຈັ ຓະນາຆຌ຺ າ່ ກຈັ ື ຍຖ່ ຘິ ຈັ ຎະຽຑຈຽຆໃ ຄິ ຉຄັໄ ຂຌຶໄ ຈທໄ ງທາຓຎະຘຄ຺ ໃ ີ ະຘະຽໜຂີ າງນຸຌໄ ຉໃ ່ຎະຆາ ຆຌ຺ ຈງຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຓີ ທາຓປຍັ ຏຈິ າ່ ກຈັ ຍໃ ຽ່ ກຌີ າ່ ຌທຌຽຄຌິ ໃ ານຸຌໄ ໃ ຉີ ບໄ ຄຆາ່ ຖະ ຖະ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຓະນາຆຌ຺ າ່ ກຈັ ຈໃ ຄັ ກໃ າທ ແຈຖໄ ະຍຸທາຓຎະຘຄ຺ ຽຆໃ ຌັ ຌຌັໄ ແທເໄ ຌໜຄັ ຘຍື ຌັ ກຶ ຆໃ ທງາ່ , ຖກັ ຘະຌະຄຘາໄ ຄຉາຓກຈ຺ ໝາງຂບຄຍຖ່ ຘິ ຈັ ຓະນາຆຌ຺ າ່ ກຈັ ື ຓີ າ່ ຌທຌຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຉຄັໄ ຉໃ 15 ຌ຺ ຂຌຶໄ ແຎ ຉໃ ຍໃ ່ຓກີ າຌກາ່ ຌຈ຺ າ່ ຌທຌຌຶ ຈ຺ ະຍຼຌຂຌັໄ ຉໃ າ່ ແທ.ໄ ນຸຌໄ ຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ ຓະນາຆຌ຺ າ່ ກຈັ ຉໃ ຖະນຸຌໄ ະຉບໄ ຄຓຓີ ູຌໃ າຽໃ າ຺ ກຌັ ຖະ ຉບໄ ຄຆາ່ ຖະໃ ານຸຌໄ ຄັໄ ຈຼທຽຉຓັ ຓູຌໃ າ ນຸຌໄ ຈງຉບໄ ຄຓກີ າ່ ຓະກາຌຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ ຍໃ ໜ່ ບໄ ງກທໃ າ 5 ຌ຺ ຖະ ກາ່ ຓະກາຌຍໃ ໜ່ ບໄ ງກທໃ າຽໃ ຄິ ໜໃ ຄຶ ຉບໄ ຄຓີ ໃ ດີ ໃ ູເຌ ຎະຽຈແ. ກາຌັຈຉຄໄັ ຍຖໍ ຘິ ຈັ ຓະນາຆ຺ຌາໍ ກຈັ ບາຈຈ່າຽຌຌີ ກາຌຈງທິ ເີ ຈທິ ໜີ ໃ ຄຶ ຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ຽຖໃ ຓີ ຉຌ຺ໄ ຈງຍຸກະຖາກບຌ່າຓະຈາຉຄັໄ ຉໃ 15 ຌ຺ ຂຌຶໄ ແຎ ຈ່າຽຌຌີ ກາຌຈ຺ ະຍຼຌໜຄັ ຘຍື ຌັ ກຶ ຆໃ ທງາ່ ຖທໄ ຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌຈັ ກາຌໜຄັ ຘຽື ຆໃ ບື ຽຆຌີ ຎະຆາຆຌ຺ ເນຊໄ ນື ຸຌໄ ນົື ຽຓໃ ບື ຏູຖໄ ຽິ ຖໃ ຓີ ຈັ ຉຄັໄ ແຈໄ ບຄນຸຌໄ ຄັ ໝຈ຺ ຍ຺ ຊທໄ ຌຉາຓໃ ກີ ່າຌຈ຺ ແທເໄ ຌໜຄັ ຘຍື ຌັ ກຶ ຆໃ ທງາ່ ະປຼກຽບຌີໄ ຎະຆຸຓຈັ ຉຄັໄ ຍ່ຖຘິ ຈັ ນຄົັ າກຌຌັໄ ຏູຽໄ ຖໃ ຓີ ຈັ ຉຄັໄ ະ ຉບໄ ຄຓບຍກຈິ ະກາຌ ຖະ ຽບກະຘາຌຄັ ຎທຄເນໄ ກໃ ະຌະກາ່ ຓະກາຌຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ ຓະນາຆຌ຺ າ່ ກຈັ ໃແີ ຈຽໄ ຖບື ກ ຉຄັໄ ຂຌຶໄ ຓາຽຑໃ ບື ຌາ່ ແຎຈ຺ ະຍຼຌຉໃ ແ່ ຎ. 2. ຍ່ຖຘິ ຈັ ຉໃ າຄໂບາຈຎຘະຑາຍຽຎຌັ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຓະນາຆຌ຺ າ່ ກຈັ ແຈໄ ຽຓໃ ບື ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຓຓີ ະຉຑິ ຽິ ຘຈຂ່ ຎຘະຑາຍ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຽຎຌັ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຓະນາຆຌ຺ າ່ ກຈັ ຉາຓຽຄໃບື ຌແຂຂບຄກາຌຎະຓທຌກຈ຺ ໝາງຑໃ ຄ ຖະ ກາຌາໄ . ຎຈັ ຍຸ ຌັ ກາຌຑຈັ ະຌາຸຖະກຈິ ກາຌາໄ ແຈເໄ ນຍໄ ່ຖກິ າຌ ກາຌຈ຺ ະຍຼຌຄັໄ ຉຄັໄ ນາໄ ຄນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ຖະ ຍ່ຖຘິ ຈັ າຄຖະຍຍ຺ ບຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ ຽຆໃ ຄິ ຏູຎໄ ະກບຍກາຌຘາຓາຈຌ຺ໄ ນາ ຖະ ບຄຆໃ ຌື ຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ແຈຉໄ ະນບົ ຈຽທຖາ ຘາຓາຈ ກທຈຌ຺ໄ ຂ່ຓໄ ູຌະຍຼຌຸຖະກຈິ , ກທຈຌ຺ໄ ຂ່ຓໄ ູຌຄຍ຺ ກາຌຽຄຌິ , ຈາທນຖຈຍຍຒບຓກາຌຈ຺ ະຍຼຌແຈໄ ຖະ ຈ຺ ະຍຼຌຏໃ າຌຽບື ຂໃ າງແຈໄ ຈງກຄ຺ ຍໃ ່ຉບໄ ຄຽຈຌີ າຄແຎງຄັ ໃ ຽີ ປຈັ ທຼກ ຈງຓຂີ ຌັໄ ຉບຌຂບຄກາຌຽຂາ຺ໄ ປຍັ ຍ່ຖກິ າຌ. Page 62 of 283
ຍຈ຺ ີ 5 ຖຸ ະກິຈ ຖະ ຘະຑາຍທຈຖໟບຓ ຸຖະກຈິ ຖະ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຌຌັໄ ຓີ ທາຓຘາ່ ຑຌັ ກຌັ ນົາງ ຖະ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ໃ ຉີ ບໄ ຄຈ່າຽຌຌີ ກາຌທຍໃ ູ ກຌັ ແຎເຌກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌະຉບໄ ຄຉຈັ ຘຌິ ເຈງ່າຌຄຶ ຽຊຄິ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຸຖະ ກຈິ ໃ ຎີ ໃ ຼຌຎຄດໃ ູຉະນົບຈຽທຖາ ຖທຓຄັ ກາຌບະຌຸຖກັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓເຌກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌຸຖະກຈິ ຈທໄ ງ ຽຑໃ ບື ທາຓດໃ ູຖບຈ ຖະ ະຽຖຌີ ຽຉຍີ ຉ (Growth and Survival) ຉະນົບຈປບຈ ຓີ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍຉໃ ່ຘຄັ ຓ຺ (Social Responsibility) ຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຈທໄ ງ. ຽທາ຺ໄ ເື ຌກາຌຈ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌະ ຉບໄ ຄຑິ າຖະຌາຽຊຄິ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ຎີ ະກບຍຈທໄ ງຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງເຌ ຖະ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງຌບກບຄ຺ ກາຌ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງເຌ ຖະ ຑາງຌບກ ະຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ ກາຌຈ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ຂບຄບຄ຺ ກາຌ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ຄຶ ຉບໄ ຄຉຈັ ຘຌິ ເຽຑໃ ບື ນຸຈົ ທາຓຘໃ ຼຄເຌກາຌຈ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ຌບກາກຌຌັໄ ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌບຄ຺ ກາຌທຌຓີ ຈິ ຘ່າຌກຶ ເຌກາຌບະຌຸຖກັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຑບໄ ຓກຍັ ກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ໃ ຄຶ ຉບໄ ຄຎຍັ ງຸຈະຘາຈກາຌຍ່ຖນິ າຌຈທໄ ງກາຌຌາ່ ຖະຍຍ຺ ກາຌຈັ ກາຌຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ (Environment Management System) ຖະ ງຸຈະຘາຈກາຌຉະນົາຈຽຑໃ ບື ຖກຘຂີ ຼທ (Green Marketing) ຓາເຆເໄ ຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ຏຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໜບໄ ງຘີ ຸຈ ຈທໄ ງກາຌ ຆໃ ທງນຸົຈກຈຽປບື ຄກະກ຺ ໃ ຽີ ຎຌັ ຉທ຺ ກາຌກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ຍຌັ ນາຎະກຈ຺ ກາຌຽປບື ຌກທໄ ຖຄ຺ . ຌບກາກຌງີໄ ຄັ ຽຎຌັ ກາຌ ຽຑໃ ຓີ ບກາຈາຄກາຌຉະນົາຈ ເຌກາຌແຈຎໄ ຼຍໃ ູ ຂໃ ຄຂຌັ ຈາໄ ຌທາຓຽຎຌັ ຏູຌໄ າ່ ເຌກາຌຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ ນົື ຍ່ຖກິ າຌໃ ີ ບະຌຸຖກັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຖທຓຄັ ຘາຓາຈຂໃ ຄຂຌັ ເຌຉະນົາຈຖກແຈບໄ ກີ ຈທໄ ງ. 1. ຘະຑາຍທຈຖບໟ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກິຈ (Organizational Environment) ຘະຑາຍທຈຖບໟ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກິຈ ໝາງຽຊຄິ ຘໃ ຄິ ໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ນາົ ງ ຖະ ຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຽທາ຺ໄ ຏື ູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຸກຎະຽຑຈ ະຉບໄ ຄຑິ າຖະຌາທໃ າ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ກ່ າຌຉຈັ ຘຌິ ເ ຖະ ກາຌຈ່າຽຌຌີ ກາຌເຌກຈິ ະກ່າຈາໄ ຌຉໃ າຄໂຂບຄບຄ຺ ກາຌ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຉບໄ ຄຈ່າຽຌຌີ ກາຌທາຄຏຌຘາ່ ຖຍັ ບະຌາຈ຺ ຽຑໃ ບື ນຸົຈທາຓຘໃ ຼຄເຌກາຌຍໃ ຎ່ ະຘຍ຺ ທາຓຘາ່ ຽຖຈັ ຉາຓຽຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຌຌັໄ ຘາຓາຈຆໃ ທງຘະໜຍັ ຘະໜຸຌ ນົື ຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ປາໄ ງຉໃ ່ທາຓຘ່າຽຖຈັ ຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຽຑາະທໃ າຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຎະກບຍຈທໄ ງຘໃ ຄິ ໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ່ບຄ຺ ກາຌຄັ ໝຈ຺ . ຘະຑາຍທຈຖໟບຓຂບຄບຄ຺ ກາຌຖຸ ະກິຈ ຎະກບຍຈທໄ ງບຈິ ຑິ ຌ຺ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ 2 ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ຘະຑາຍທຈຖບໟ ຓຑາງເຌ (Internal Environment) ຽຎຌັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຑາງເຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງເຌຎະກບຍຈທໄ ງ: ຽາ຺ໄ ຂບຄ ຖະ ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ , ະຌະກາ່ ຓະກາຌຍຖ່ ນິ າຌ, ຑະຌກັ ຄາຌ ຖະ ທຈັ ະຌະາ່ ບຄ຺ ກາຌ. ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌະຉບໄ ຄທຍຸຓບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍ ທຈຖບໄ ຓໃ ດີ ໃ ູຑາງເຌຂບຍຽຂຈຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຍໃ ່ເນຽໄ ກຈີ ຏຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ກ່ າຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ . ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງເຌຎະກບຍຈທໄ ງບຈິ ຑິ ຌ຺ ຈໃ ຄັ ຉໃແ່ ຎຌ:ີໄ 1.1 ຽ຺າໄ ຂບຄ ຖະ ຏ້ຊູ ນື ຌຸູ້ (Owners and Shareholders) ເຌຸຖະກຈິ ຂະໜາຈ ໜບໄ ງຽາ຺ໄ ຂບຄະຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ່ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຽຑາະທໃ າຽາ຺ໄ ຂບຄຽຎຌັ ຏູຈໄ ່າຽຌຌີ ຄາຌ ຖະ ກຍໄ ຌັ ນາຂບຄຸຖະກຈິ Page 63 of 283
ເຌຸກໂຈາໄ ຌ ຽຓໃ ບື ຸຖະກຈິ ະຽຖຌີ ຽຉຍີ ຉຂຌຶໄ ບາຈຓີ ທາຓຉບໄ ຄກາຌຽຄຌິ ຌຶ ຽຑໃ ບື ໃ ີ ະຂະນງາງກຈິ ະກາຌ ຽຌ຺ໄ ຂບຄກ່ ະຈ່າຽຌຌີ ກາຌຂາງນຸຌໄ ເນກໄ ຍັ ຍຸກຌ຺ ນົື ບຄ຺ ກາຌບໃ ຌື ຽຑໃ ບື ຖະຈຓ຺ ຌຶ , ຌກັ ຖຄ຺ ຌຶ ຽນໃ າົ຺ ຌຌັໄ ຽບຌີໄ ທໃ າ ຏູຊໄ ື ນຸຌໄ (Shareholders) ຽຆໃ ຄິ ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ະແຈປໄ ຍັ ຏຌ຺ ຉບຍຌາກກາຌຖຄ຺ ຌຶ ເຌປູຍຍຍຂບຄຽຄຌິ ຎຌັ ຏຌ຺ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຏູ ໄ ຊນື ຸຌໄ ໃ ຄຶ ຽຎຌັ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ໃ ຓີ ີ ທາຓຘ່າຌັ ຽຑາະຽຎຌັ ຏູຽໄ ຖບື ກະຌະກ່າຓະກາຌຍ່ຖນິ າຌ ຽຑໃ ບື ຓາຍ່ຖນິ າຌຄາຌຂບຄ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ . 1.2 ະຌະກາໍ ຓະກາຌຍໍຖນິ າຌ (Board of Directors) ຽຎຌັ ຉທ຺ ຌຽຆໃ ຄິ ແຈປໄ ຍັ ກາຌ ຈັ ຽຖບື ກາກຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ , ະຌະກ່າຓະກາຌຍ່ຖນິ າຌະຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ່ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຽຑາະຽປຈັ ໜາໄ ໃ ີ ເຌກາຌຍ່ຖນິ າຌຄາຌ, ຉຈັ ຘຌິ ເ, ທາຄຏຌ ຖະ ກ່າຌຈ຺ ຈິ າຄກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌຄັ ໝຈ຺ ຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ . ະຌະກ່າຓະກາຌຍ່ຖນິ າຌຎະກບຍຈທໄ ງກ່າຓະກາຌ 2 ຎະຽຑຈ:ື (1) ກໍາຓະກາຌຍຖໍ ນິ າຌຑາງເຌ (Inside Directors) ຽຎຌັ ຑະຌກັ ຄາຌໃ ຽີ ປຈັ ທຼກເນໄ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຽຉຓັ ຽທຖາ ຽຆໃ ຄິ ບາຈຓຉີ ່າໜໃ ຄຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຖະຈຍັ ຘູຄຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ . (2) ກໍາຓະກາຌຍຖໍ ິນາຌຑາງຌບກ (Outside Directors) ຍໃແ່ ຈຽໄ ຎຌັ ຑະຌກັ ຄາຌເຌ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຉໃ ບາຈຽຎຌັ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌບາທຸຘຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ບໃ ຌື ໃແີ ຈປໄ ຍັ ຽຖບື ກຽຂາ຺ໄ ຓາຽຎຌັ ະຌະກ່າຓະ ກາຌຍ່ຖນິ າຌ ຽຑໃ ບື ຆໃ ທງຽນບົື ຖະເນໄ ່າຎກຶ ຘາເຌຽຖໃ ບື ຄຘ່າຌັ ຉໃ າຄໂໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ກາຌຍຖ່ ນິ າຌຄາຌຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຸຖະກຈິ . 1.3 ຑະຌັກຄາຌ (Employees) ຽຎຌັ ຍຸກຌ຺ ໃ ແີ ຈປໄ ຍັ ກາຌຈັ ຽຖບື ກາກຉະນາົ ຈປຄຄາຌ ຽຑໃ ບື ຓາຽປຈັ ທຼກຎະາ່ ເຌບຄ຺ ກາຌ ເຌໜາໄ ໃ ີ ນົື ຉ່າໜໃ ຄໃ ີ ຉກຉໃ າຄກຌັ ແຎຽຑໃ ບື ເນບໄ ຄ຺ ກາຌຍຌັ ຖຸຏຌ຺ ຘ່າຽຖຈັ ເຌ ຍາຄກ່ຖະຌຑີ ະຌກັ ຄາຌບາຈຽຎຌັ ຄັ ຽາ຺ໄ ຂບຄ ຖະ ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຈທໄ ງ. ຍຈ຺ ຍາຈຂບຄຑະຌກັ ຄາຌຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ບ່ ຄ຺ ກາຌື ກາຌຉຈັ ຘຌິ ເກຍໄ ຌັ ນາເຌກາຌຽປຈັ ທຼກຂບຄຑະຌກັ ຄາຌ ະຓຏີ ຌ຺ ະຍ຺ ຈງກຄ຺ ຉໃ ່ຖູກາໄ ຽທາ຺ໄ ຑື ະຌກັ ຄາຌຽຎຌັ ຏູ ໄ ເນຍໄ ຖ່ ກິ າຌຉໃ ຖ່ ູກາໄ ຽຑໃ ບື ເນຖໄ ູກາໄ ຽກຈີ ທາຓຽຑໃ ຄິ ຑ່ເ ຊາໄ ຖູກາໄ ຆຘືໄ ຌິ າໄ ນົື ຍຖ່ ກິ າຌຌຌັໄ ະຽປຈັ ເນໄ ຸຖະກຈິ ຓີ ຖາງແຈ.ໄ ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຑະຌກັ ຄາຌກຍັ ຖກູ າໄ ໃ ຄຶ ຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຽຆໃ ຄິ ກຌັ ຖະ ກຌັ ຄັ ໃ ຑີ ະຌກັ ຄາຌຽຎຌັ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍ ທຈຖບໄ ຓຑາງເຌບຄ຺ ກາຌ ຘໃ ທຌຖູກາໄ ຽຎຌັ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຈາໄ ຌກາຌຄາຌ. 1.4 ທັຈະຌະາໍ ບຄ຺ ກາຌ (Organizational Culture) ໝາງຽຊຄິ ໃ າຌງິ ຓ຺ (Values) ຖະ ຓາຈຊາຌ (Norms) ໃ ຑີ ະຌກັ ຄາຌເຌບຄ຺ ກາຌຊຎື ະຉຍິ ຈັ ປໃ ທຓກຌັ ເຌຍາຄບຄ຺ ກາຌຽບຌີໄ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຌທີໄ ໃ າ ທຈັ ະຌະາ່ ຍ່ຖຘິ ຈັ (Corporate Cultures) ໃ າຌງິ ຓ຺ ປໃ ທຓກຌັ ຂບຄທຈັ ະຌະາ່ ບຄ຺ ກາຌ ຓີ ທາຓຘາ່ ຌັ ຽຑາະທໃ າຽຎຌັ ຉທ຺ ກາ່ ຌຈ຺ ປູຍຍຍຂບຄຑຈຶ ຉກິ າ່ ຖະ ກາຌຓາຽຎຌັ ຌທາຄກາ່ ຌຈ຺ ຓາຈຊາຌ ຽຑໃ ບື ຊຎື ະຉຍິ ຈັ ຘະຽາ ຑະເຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຽໃ າ຺ ຌຌັໄ . ທຈັ ະຌະ່າບຄ຺ ກາຌຽຎຌັ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ໃ ຏີ ູຍໄ ່ຖນິ າຌທຌຘກຶ ຘາ ເນຽໄ ຂາ຺ໄ ເຽຊຄິ ທຈັ ະຌະາ່ ໃ ຓີ ດີ ໃ ູເຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຌຌັໄ ຽຑໃ ບື ຎະນງຈເຌກາຌຍ່ຖນິ າຌຄາຌ, ກາຌທາຄຏຌຉໃ າຄໂ ຽຆໃ ຄິ ະ ກໃ ່ເນຽໄ ກຈີ ທາຓປໃ ທຓຓດື ໃ າຄຈີ າກຑະຌກັ ຄາຌເຌບຄ຺ ກາຌ ຖະ ຊາໄ ນາກທໃ າທຈັ ະຌະາ່ ບຄ຺ ກາຌຌຌັໄ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ໃ ຈີ ີ ຖະ ຓຎີ ະນງຈຉໃ ່ບຄ຺ ກາຌ ກ່ທຌະຽຘຓີ ຘາໄ ຄທາຓຂຄກໃ ຌຂບຄທຈັ ະຌະ່າ (Strong Culture) ຽຑໃ ບື ເນຈໄ ່າຖຄ຺ ດໃ ູໃ ກູ ຍັ ບຄ຺ ກາຌຉະນບົ ຈແຎ. 2. ຘະຑາຍທຈຖບໟ ຓຑາງຌບກ (External Environment) ຽຎຌັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ຓີ ບີ ຈິ ິ ຑຌ຺ ຑາງຌບກບຄ຺ ກາຌຄັ ໝຈ຺ ຽຆໃ ຄິ ດໃ ູເຌຂບຍຽຂຈຂບຄບຄ຺ ກາຌໃ ຄຶ ຍໃ ່ຘາຓາຈທຍຸຓແຈໄ ຈງກຄ຺ າກຏູຍໄ ່ຖນິ າຌ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງຌບກບຄ຺ ກາຌຘໃ ທຌນາົ ງ ະຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ກ່ າຌຍຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຸຖະກຈິ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌໃ ຄຶ ຉບໄ ຄຓີ ທາຓຘາຓາຈເຌກາຌທຽິ າະຏຌ຺ ກະຍ຺ ໃ ີ ະຽກຈີ ຂຌຶໄ າກຘະຑາຍ ທຈຖບໄ ຓຑາງຌບກບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຖະ ຓທີ ິ າຖະຌະງາຌເຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເເນຽໄ ໝາະຘຓ຺ ກຍັ ຘະຊາຌະ Page 64 of 283
ກາຌຌຌັໄ ໂ. ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌຸກຖະຈຍັ ຂບຄບຄ຺ ກາຌ ະຉບໄ ຄາ່ ຌຄຶ ຽຊຄິ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ທ຺ ແຎ ຖະ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຈາໄ ຌທຼກຄາຌຈທໄ ງ. ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງຌບກຎະກບຍຈທໄ ງບຈິ ຑິ ຌ຺ ຈໃ ຄັ ຉໃ ່ແຎຌ:ີໄ 2.1 ຘະຑາຍທຈຖໟບຓໃ຺ທແຎ (General Environment) ຽຎຌັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ີ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຈງໃ ທ຺ ແຎຉໃ ່ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ນາົ ງຎະກບຍຈທໄ ງ: ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຈາໄ ຌກຈ຺ ໝາງ ຖະ ກາຌຽຓບື ຄ, ຽຘຈຊະກຈິ , ຽຉກັ ຌຖຆ,ີ ທຈັ ະຌະ່າ-ຘຄັ ຓ຺ ຖະ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຖະນທໃ າຄຎະຽຈ ຽຊຄິ ຓໃ ຌທໃ າບຈິ ຑິ ຌ຺ ຘະຑາຍ ທຈຖບໄ ຓຈໃ ຄັ ກໃ າທ ະຍໃ ່ຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຈງກຄ຺ ຉໃ ກ່ ຈິ ະກ່າຎະາ່ ທຌັ ຂບຄບຄ຺ ກາຌ (Organization`s Daily Activities) ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຓີ ທາຓຘາ່ ຌັ ຈທໄ ງຽນຈຏຌ຺ 2 ຎະກາຌຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ (1) ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ທ຺ ແຎ ຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ່ກາຌຎໃ ຼຌຎຄໃ າບໃ ຼຄໃ ຓີ ຏີ ຌ຺ ຉໃ ກ່ າຌຈ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ເຌແຖງະງາທ. ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌ McDonald`s ເນໄ ທາຓຘາ່ ຌັ ກຍັ ກາຌບະຌຸຖກັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຈທໄ ງກາຌງກ຺ ຽຖກີ ກາຌ ເຆກໄ ໃ ບຄຒຓ, ກໃ ບຄຎາຘະຉກິ ຘ່າຖຍັ ຍຌັ ຸ ປຓຽຍຽີ ກຽີໄ ຑໃ ບື ຆໃ ທງເນຽໄ ກຈີ ທາຓຘຓ຺ ຈຸຌເຌຖະຍຍ຺ ຌຽິ ທຈທິ ະງາ ຽຑາະຒຓ ຖະ ຎາຘະຉກິ ຌຌັໄ ຍໃ ່ຘາຓາຈງໃ ບງຘະນາົ ງແຈໄ ຖະ ນຌັ ຓາເຆກໄ ໃ ບຄຽງໄ ຈ຺ ຌຍຌັ ຑຸ ຌັ ຽຈຓີ າກ ກາຌຎໃ ຼຌຎຄຈໃ ຄັ ກໃ າທຘະຈຄເນຽໄ ນຌັ ທໃ າ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ McDonald`s ່າຌຄຶ ຽຊຄິ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓດໃ າຄ ຄິ ຄັ . (2) ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ທ຺ ແຎ ບາຈຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ໃ ຘີ ໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ຈງກຄ຺ ຉໃ ່ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຈາໄ ຌທຼກ ຄາຌຽຆໃ ຌັ : ເຌຑາທະຽຘຈຊະກຈິ ຉກ຺ ຉໃ າ່ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຎະຘຍ຺ ຍຌັ ນາຉໃ າຄໂ ຈງຘະຽຑາະກາຌຂາຈຘະຑາຍໃ ບຄ ຉທ຺ າຄຈາໄ ຌຈາໄ ຌກາຌຽຄຌິ ງໃ ບຓຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນບໄ ຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ າ່ ຌທຌນົາງ ຉບໄ ຄນຸົຈຽຄຌິ ຽຈບື ຌຑະຌກັ ຄາຌ, ຽຖກີ າໄ ຄ ຑະຌກັ ຄາຌ ນົື ຍາຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຉບໄ ຄຎະຘຍ຺ ຍຌັ ນາກຍັ ຑາທະຂາຈຌຶ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ທ຺ ແຎ ຎະກບຍຈທໄ ງ: ກ. ບຈິ ຑິ ຺ຌຈໟາຌກ຺ຈໝາງ ຖະ ກາຌຽຓືບຄ (Politicolegal Forces) ຎະກບຍ ຈທໄ ງ: ຌະງຍາງຂບຄຖຈັ ຊະຍາຌ, ຌະງຍາງຈາໄ ຌກຈ຺ ໝາງ, ກາຌບບກກຈ຺ ໝາງ, ກຈ຺ ຖະຍຼຍຂ່ຍໄ ຄັ ຍັ , ຑາຘີ ບາກບຌ, ກາຌຉຈັ ຘຌິ ເາຄກຈ຺ ໝາງ ຖະ ຘະຊາຍຌັ ຽຆໃ ຄິ ຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ່ຎະຆາຆຌ຺ ຖະ ບຄ຺ ກາຌ ຽຆໃ ຄິ ຘະຑາຍ ທຈຖບໄ ຓຽນໃ ົາ຺ ຌີໄ ະຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ເຌກາຌກາ່ ຌຈ຺ ກຈິ ະກ່າຂບຄບຄ຺ ກາຌ ເຌຂະຌະຈຼທກຌັ ກຓ່ ຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ຘ່ ະຑາຍ ທຈຖບໄ ຓຈາໄ ຌທຼກຄາຌຈທໄ ງ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌໃ ຄຶ ຉບໄ ຄຘກຶ ຘາທາຓຽຂາ຺ໄ ເ ຖະ ເນໄ ທາຓຘຌ຺ ເເຌ ກາຌຉຈິ ຉາຓຌະງຍາງຉໃ າຄໂ ຽຑໃ ບື ະແຈຎໄ ຍັ ຎໃ ຼຌກາຌຈ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ແຈດໄ ໃ າຄຊກື ຉບໄ ຄ. ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຖຈັ ຊະຍາຌຓີ ຌະງຍາງຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ຸຖະກຈິ ກາຌຘໃ ຄ຺ ບບກ ໃ ຄຶ ຓກີ າຌບບກກຈ຺ ໝາງງກ຺ ຽທຌັໄ ຑາຘຓີ ຌູ ໃ າຽຑໃ ຓີ ຘາ່ ຖຍັ ຸຖະກຈິ ກາຌຘໃ ຄ຺ ບບກ ຽຌໃ ບື ຄາກຖຈັ ຊະຍາຌຽຖໃ ຄັ ຽນຌັ ຖທໄ ທໃ າ ຽຎຌັ ຸຖະກຈິ ໃ ຓີ ີ ທາຓຘ່າຌັ ໃ ີ ະຌາ່ ຽຄຌິ ຉາຉໃ າຄຎະຽຈຽຂາ຺ໄ ຓາເຌ ຎະຽຈ ະຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນຊໄ າຌະາຄກາຌຽຄຌິ ຂບຄຎະຽຈຓີ ທາຓໝຌັໄ ຄ຺ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຸຖະກຈິ ບາຈຽຑໃ ຓີ ກາ່ ຖຄັ ກາຌ ຏະຖຈິ ຽຑໃ ບື ເນຑໄ ຼຄຑ່ຉໃ ່ກາຌຘໃ ຄ຺ ບບກ. ຂ. ບິຈິຑ຺ຌຈໟາຌຽຘຈຊະກຈິ (Economic Forces) ຓຘີ ໃ ທຌຆໃ ທງເນຽໄ ກຈີ ຎະນງກ າກກາຌເຆຆໄ ຍັ ຑະງາກບຌ ນົື ຂາຈຌຄັ ຆຍັ ຑະງາກບຌ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຈາໄ ຌຽຘຈຊະກຈິ ຓີ ທາຓກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ຖະຍຍ຺ ຽຘຈຊະກຈິ ຎະຽຈແ ຖະ ຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ບ່ ຄ຺ ກາຌຈທໄ ງ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ະຉບໄ ຄເນໄ ທາຓຘຌ຺ ເເຌຽຖໃ ບື ຄຽຘຈຊະກຈິ ຍໃ ທ່ ໃ າະຽຎຌັ ຑາທະກາຌຽຄຌິ ຽຒບືໄ , ບຈັ ຉາຈບກຽຍງໄ , ບຈັ ຉາກາຌທໃ າຄຄາຌ, ບ່າ ຌາຈຆຂືໄ ບຄຏູຍໄ ່ຖິ ຑກ, ຖາງແຈຉໄ ໃ ່ຌ຺ ຖະ ຖະຍຍ຺ ບຈັ ຉາຖກຎໃ ຼຌຽຄຌິ ຉາຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຉທ຺ ດໃ າຄ: ເຌຆໃ ທຄໃ ຘີ ະຑາທະ ຽຘຈຊະກຈິ ແະຽຖຌີ ປໃ ຸ ຄຽປບື ຄ ບຸຈຘານະກ່າຖຈ຺ ຓີ ທາຓະຽຖຌີ ຽຉຍີ ຉ ຓງີ ບຈຂາງາ່ ຌທຌນາົ ງຽປຈັ ເນຓໄ ກີ າຌ ຂະນງາງກາ່ ຖຄັ ກາຌຏະຖຈິ ຖຈ຺ ເຌຎະຽຈຽຑໃ ຓີ ຂຌຶໄ ຉໃ ເຌກາຄຎີ ຑຘ 2540 ຉໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄຓາຌ຺ ຽຊຄິ ຎີ ຑຘ 2541 Page 65 of 283
ຘະຑາຍຽຘຈຊະກຈິ ເຌຎະຽຈແຉກ຺ ຉໃ ່ານົາງ ຽກຈີ ກາຌທໃ າຄຄາຌ, ບາ່ ຌາຈຆຂືໄ ບຄຏູຍໄ ຆຖ່ ິ ຑກນຸົຈຖຄ຺ ຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນໄ ງບຈຂາງຖຈ຺ ນຸຈົ ຖຄ຺ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຏະຖຈິ ຖຈ຺ ໃ ຄຶ າ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄນຸົຈກ່າຖຄັ ກາຌຏະຖຈິ ຖຈ຺ ເຌຎະຽຈແຖຄ຺ ຈທໄ ງ. . ບິຈິຑ຺ຌຈໟາຌຽຉັກຌຖຆີ (Technology Forces) ຽຎຌັ ກາຌຌາ່ ທາຓປູກໄ ໃ ຼທກຍັ ຽຉກັ ຌກິ ທິ ກີ າຌຉໃ າຄໂ ໃ ີ ະຽຎຌັ ຏູຌໄ າ່ ເຌກາຌຈິ ຌ຺ໄ ຎໃ ຼຌຎຄຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ນົື ຂະຍທຌກາຌເຌກາຌຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ ນົື ຍຖ່ ກິ າຌ ຈງຏູຆໄ ໃ ຼທຆາຌ. ເຌຎຈັ ະຍຌັ ຽຉກັ ຌຖຆຈີ າໄ ຌບຓຑທິ ຽຉຓີ ີ ທາຓຘ່າຌັ ຉໃ ່ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ີ ະຽປຈັ ເນຽໄ ຎຌັ ຏູຌໄ າ່ ເຌຈາໄ ຌຉໃ າຄໂຽຆໃ ຌັ : ຈາໄ ຌກາຌຉຈິ ຉໃ ່ຘໃ ຘື າຌ, ກາຌຍຌັ ຽຄີ , ກາຌຑຈ, ກາຌຂຌ຺ ຘໃ ຄ຺ ຉະນບົ ຈ ປບຈກາຌບບກຍຍຏະຖຈິ ຉະຑຌັ , ທຘິ ະທະກ່າ, ກາຌຏະຖຈິ , ກາຌຎະກບຍ ຖະ ກາຌຆບກນາທຈັ ຊຸຈຍິ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຘາຓາຈທຍຸຓກາຌເຆໄ ບຓຑທິ ຽຉເີ ຌກາຌຈັ ຽກຍັ ຂ່ຓໄ ຌູ ຖະ ບະຍິ າງຏຌ຺ ຂ່ຓໄ ູຌ າຄຈາໄ ຌກາຌຽຄຌິ ຂບຄຖູກາໄ ຖະ ໃ ູ ຂໃ ຄຂຌັ . ກາຌເຆໄ ບຓຑທິ ຽຉຉີ ຈິ ຉໃ ່ຘໃ ຘື າຌເຌຖະຍຍ຺ ຽບື ຂໃ າງ ະຆໃ ທງ ເນກໄ າຌຈ່າຽຌຌີ ກາຌຸຖະກຈິ ຽຎຌັ ແຎດໃ າຄທໃ ບຄແທ ຖະ ຘາຓາຈຘາໄ ຄຘຌັ ບກາຈເໝໃ ໂຂບຄບຄ຺ ກາຌ. ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຍ່ຖີ ຘຈັ ຍຸຌຖບຈຕທິ ຽທຖີ ໃ ີ າ່ ກຈັ ແຈຈໄ າ່ ຽຌຌີ ກາຌເນຖໄ ູກາໄ ຂບຄຍຖ່ ຘິ ຈັ ຘໃ ຄັ ຘຌິ າໄ ຈງຏໃ າຌຖະຍຍ຺ ບຓຑທິ ຽຉີ ຽປຈັ ເນໄ ຖກູ າໄ ຍໃ ຉ່ ບໄ ຄຽຘງຽທຖາເຌກາຌຖ່ ບງ ຽຑໃ ບື ປຍັ ຘຌິ າໄ ຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ ຂະຌະຈຼທກຌັ ຍ່ຖຘິ ຈັ ະແຈກໄ ຼຓກາຌຏະຖຈິ ແຈໄ ຌັ ກຍັ ກາຌຘໃ ຄັ ຆຂືໄ ບຄຖູກາໄ . ດໃ າຄເຈກຉ່ າຓບຈິ ຑິ ຌ຺ ຈາໄ ຌຽຉກັ ຌຖຆີ ກໃ ່ເນຽໄ ກຈີ ກາຌຂໃ ຄຂຌັ ຘ່າຖຍັ ບຄ຺ ກາຌ ຉໃ ຽຉກັ ຌຖຆີ ກ່ຓກີ າຌຑຈັ ະຌາແຎດໃ າຄທໃ ບຄແທ ຸຖະກຈິ ທຌຖະຓຈັ ຖະທຄັ ເຌຽຖໃ ບື ຄທາຓຖາໄ ຘະແໝຂບຄບຸຎະກບຌ ນົື ຖະຍຍ຺ ຄາຌຽຑໃ ບື ເນບໄ ຄ຺ ກາຌຽກຈີ ກາຌແຈຎໄ ຼຍໃ ູ ຂໃ ຄຂຌັ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ະຉບໄ ຄຑຈັ ະຌາາຄຈາໄ ຌຽຉກັ ຌຖຆເີ ນໄ ຌັ ຘະແໝດໃ ູຉະນົບຈຽທຖາ. ຉທ຺ ດໃ າຄ: ບຸຈຘານະກ່າຽໃ ບື ຄຍຌິ ແຈເໄ ຆຽໄ ຉກັ ຌຖຆຈີ າໄ ຌບຓຑທິ ຽຉຆີ ໃ ທງເຌກາຌບບກ ຍຍ ຽຑໃ ບື ຘາໄ ຄຘໃ ທຌຎະກບຍຉໃ າຄໂຂບຄຽໃ ບື ຄຍຌິ , ທາຓກາໄ ທໜາໄ ຈາໄ ຌຽຉກັ ຌຖຆຆີ ໃ ທງນຸຈົ ທາຓຏຈິ ຑາຈເຌກາຌ ບບກຍຍ ຖະ ຘາໄ ຄທາຓຽຆໃ ບື ໝຌັໄ ເຌຘໃ ທຌຎະກບຍຉໃ າຄໂ. ຄ. ບຈິ ິຑ຺ຌຈໟາຌຘັຄ຺ຓທັຈະຌະາໍ (Sociocutural Forces) ໝາງຽຊຄິ ໃ າຌງິ ຓ຺ (Values) ຈັ ຘະຌະະຉິ (Attitude) ທາຓຉບໄ ຄກາຌຂຌັໄ ຑຌືໄ ຊາຌ (Needs) ຖະ ຸຌຖກັ ຘະຌະຈາໄ ຌ ຎະຆາກບຌຘາຈ (Demographic Characteristics) ຂບຄຘຄັ ຓ຺ ໃ ບີ ຄ຺ ກາຌແຎຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌດໃ ູ. ໃ າຌງິ ຓ຺ ຂບຄ ທຈັ ະຌະາ່ ຽຆໃ ບື ກຌັ ທໃ າ ະຽຎຌັ ປູຍຍຍເຌກາຌກາ່ ຌຈ຺ ຈັ ຘະຌະະຉຂິ ບຄຉໃ ຖະຍຸກຌ຺ ຖະ ຂບຄກໃ ຸຓ, ໃ າ ຌງິ ຓ຺ ຖະ ຈັ ຘະຌະະຉິ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ໃ ກີ ່າຌຈ຺ ປູຍຍຍຑຈຶ ຉກິ ່າຂບຄຎະຆາຆຌ຺ ໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ່ທາຓຉບໄ ຄກາຌຂຌັໄ ຑຌືໄ ຊາຌ (Needs) ຖະ ກາຌຉບຍຘະໜບຄທາຓດາກແຈໄ (Wants) ໃ ຄຶ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ໃ ບີ ຄ຺ ກາຌະຉບໄ ຄຽປຈັ ກາຌ ຌ຺ໄ ທາໄ ນົື ຽປຈັ ກາຌທແິ ເນປໄ ູຽໄ ຊຄິ ທາຓຉບໄ ຄກາຌຂບຄຏູຍໄ ່ຖິ ຑກ ຖະ ຘໃ ຄີ ໃ ີ ະຉບຍຘະໜບຄທາຓດາກແຈໄ ຌຌັໄ . ຸຌຖກັ ຘະຌະຂບຄຎະຆາກບຌ ຖະ ບຈິ ຑິ ຌ຺ າຄຘຄັ ຓ຺ ທຈັ ະຌະາ່ ບໃ ຌື ຽຆໃ ຌັ : າ່ ຌທຌ ຎະຆາກບຌ, ຘາຈຘະໜາ, ບາງຸ, ຽຑຈ, າ່ ຌທຌຏູງໄ ຄິ ໃ ຽີ ປຈັ ທຼກາຄຌບກ, ບຈັ ຉາກາຌະຽຖຌີ ຽຉຍີ ຉຂບຄ ຎະຆາກບຌ. ຘໃ ຄິ ຽນໃ າົ຺ ຌຘີໄ ໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ຉໃ ່ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ເຌກາຌຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ ຖະ ຍ່ຖກິ າຌເນຽໄ ໝາະຘຓ຺ ກຍັ ຘຄັ ຓ຺ ທຈັ ະຌະາ່ ຌຌັໄ ໂ. . ບິຈຑິ ຺ຌຖະນທໞາຄຎະຽຈ (International Forces) ຽຎຌັ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ໃ ຓີ ີ ນໃ ຄົ ກາ່ ຽຌຈີ ຓາາກຑາງຌບກຎະຽຈຂບຄຎະຽຈໃ ຽີ ຎຌັ ຍ່ຖຘິ ຈັ ເນງໃ ບຄ຺ ກາຌໃ ຈີ ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ເຌຉໃ າຄຎະຽຈ ະ ຉບໄ ຄາ່ ຌຄຶ ຽຊຄິ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຖະນທໃ າຄຎະຽຈ ຽຆໃ ຄິ ະຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ຉໃ ່ກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌຂບຄບຄ຺ ກາຌນົາງ. ຌບກາກຌບີໄ ຈິ ຑິ ຌ຺ Page 66 of 283
ຖະນທໃ າຄຎະຽຈງຄັ ຖທຓຽຊຄິ ກາຌຽໃ ບື ຌແນທຂບຄບຈັ ຉາກາຌຖກຎໃ ຼຌຽຄຌິ ຉາ ໃ ູ ຂໃ ຄຂຌັ ເຌຎະຽຈຌຌັໄ ຖະ ໃ ູ ຂໃ ຄຂຌັ ເຌຖະຈຍັ ຖກ. 2.2 ຘະຑາຍທຈຖໟບຓຈໟາຌທຼກຄາຌ (Task Environment) ນົື ຘະຑາຍທຈ ຖບໟ ຓາກກາຌຈໍາຽຌຌີ ຄາຌ (Operating Environment) ຽຎຌັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຈງກຄ຺ ຉໃ ່ ບຄ຺ ກາຌນົາງ ຽຆໃ ຄິ ຓຘີ ໃ ທຌະຽປຈັ ເນບໄ ຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຎະຘຍ຺ ທາຓຖຓ຺ໄ ຽນົທ ນົື ຎະຘຍ຺ ທາຓຘ່າຽຖຈັ ກແ່ ຈໄ ຽຆໃ ຄິ ຎະກບຍຈທໄ ງບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ ກ. ຖູກໟາ (Customers) ຽຎຌັ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ນົກັໄ ໃ ຘີ ່າຌັ (Key Forces) ເຌຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຈາໄ ຌກາຌຄາຌ ຽຑາະທໃ າຖູກາໄ ຏື ູຆໄ ຘືໄ ຌິ າໄ ນົື ຏູເໄ ຆຍໄ ຖ່ ກິ າຌ ຽຆໃ ຄິ ະຽຎຌັ ຏູກໄ ່າຌຈ຺ ເນບໄ ຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຎະຘຍ຺ ທາຓ ຘ່າຽຖຈັ ນົື ຎະຘຍ຺ ທາຓຖຓ຺ໄ ຽນົທຉໃ ຽ່ ຎາ຺ໄ ໝາງຸຖະກຈິ . ຽຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄຸຖະກຈິ ຓໃ ຌກາຌຘາໄ ຄ ຖະ ປກັ ຘາຖກູ າໄ (The Purpose of a Business is to Create and Keep a Customer) Theodore Levitt ຌກັ ທຆິ າກາຌ ຈາໄ ຌກາຌຉະນົາຈຽທາ຺ໄ ທໃ າ ຽຎາ຺ໄ ໝາງຈໃ ຄັ ກໃ າທຎາກຈ຺ ທໃ າຽຎຌັ ຄິ ຘ່າຖຍັ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ນີ ທຄັ ຏຌ຺ ກາ່ ແຖ ຖະ ບຄ຺ ກາຌ ຸຖະກຈິ ໃ ຍີ ໃ ່ນທຄັ ຏຌ຺ ກາ່ ແຖ ຽຑາະທໃ າຖກູ າໄ ຍໃ ່ຓໃ ຌກໃ ຸຓໃ ຽີ ໝບື ຌກຌັ ກໃ ຸຓຈຼທ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ າ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄຘກຶ ຘາ ຑຈຶ ຉກິ ່າຂບຄຖູກາໄ ດໃ າຄເກຆໄ ຈິ ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ທາຓຽຂາ຺ໄ ເຉໃ ່ທາຓຉບໄ ຄກາຌໃ ີ າ່ ຽຎຌັ ທາຓດາກແຈໄ ຖະ ກາຌ ຎໃ ຼຌຎຄໃ ຽີ ກຈີ ຂຌຶໄ ຉະນບົ ຈຽທຖາຂບຄຖູກາໄ . ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ະແຈປໄ ຍັ ຂ່ຓໄ ູຌຎບໄ ຌກຍັ າກຖູກາໄ ແຈນໄ າົ ງາຄ າຄຽຖບື ກໜໃ ຄຶ ໃ ຌີ ງິ ຓ຺ ກ່ ື ທາຓຈິ ຂບຄຖກູ າໄ ຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ຂ່ຓໄ ຌູ ຎບໄ ຌກຍັ ຌຌັໄ ຌາ່ ຓາເຆເໄ ຌກາຌບບກຍຍຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ນົື ຎຍັ ຎຸຄກາຌ ຍຖ່ ກິ າຌ. ຍຖ່ ຘິ ຈັ ໃ ຓີ ີ ທາຓກາໄ ທໜາໄ າຄຽຉກັ ຌຖຆຽີ ຆໃ ຌັ : ຍ່ຖຘິ ຈັ Hewlett-Packard ແຈຌໄ າ່ ກໃ ຸຓຏູເໄ ຆໄ (User Groups) ຓາເນໄ າ່ ຌະຌາ່ ຖະ ຎະຽຓຌີ ຌະທຈັ ຉະກາ່ ຂບຄຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ເໝໃ ຽຑໃ ບື ຌາ່ ແຎຎຍັ ຎຸຄຉໃ ່ແຎ. ຂ. ູ່ ຂ່ຄຂັຌ (Competitors) ຓໃ ຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ບໃ ຌື ໂໃ ຆີ ບກນາຘຌິ າໄ ນົື ຍຖ່ ກິ າຌເນໄ ກຍັ ຖູກາໄ ກໃ ຸຓຈຼທກຌັ ນົື ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ບໃ ຌື ໃ ຉີ ບໄ ຄກາຌຆທືໄ ຈັ ຊຸຈຍິ າກນໃ ຄົ ຈຼທກຌັ ຘໃ ທຌນົາງບຄ຺ ກາຌຸຖະ ກຈິ ະຓີ ໃ ູຂໃ ຄຂຌັ ດໃ າຄໜບໄ ງຘີ ຸຈໜໃ ຄຶ ຌ຺ ຉໃ ຈງໃ ທ຺ ແຎະຓີ ໃ ູ ຂໃ ຄຂຌັ ນົາງກທໃ າໜໃ ຄຶ ຌ຺ ຖະ ຉບໄ ຄຑິ າຖະຌາ ໃ ູຂໃ ຄຂຌັ ໃ ຓີ ຘີ ກັ ກະງະຑາຍຄັ ໝຈ຺ ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌະຉບໄ ຄຉຈິ ຉາຓໃ ູ ຂໃ ຄຂຌັ ທໃ າເຆງໄ ຸຈະຘາຈຈາໄ ຌເຈຽຆໃ ຌັ : ກາຌ ຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ກາຌຂາງ, ຖາາຂບຄຘຌິ າໄ , ກາຌເນຍໄ ຖ່ ກິ າຌຖູກາໄ , ນໃ ົຄກາຌຆບກນາ, ຆຍັ ຑະງາກບຌ ຖະ ຸກໂ ຽຖໃ ບື ຄ ຽຑາະທໃ າໃ ູ ຂໃ ຄຂຌັ ໃ ີ ະງໃ ຄຖູກາໄ ຖະ ຆຍັ ຑະງາກບຌຌຌັໄ ຓດີ ໃ ູປບຍຖກ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄໃ ູຂໃ ຄຂຌັ ໃ ຄຶ ຽຎຌັ ຽຖໃ ບື ຄໃ ຘີ ່າຌັ ໃ ີ ະຉບໄ ຄຉຈິ ຉາຓ ຖະ າຈະຌໃ ູຂໃ ຄຂຌັ ທິ ກີ າຌໃ ີ ະຖທຍຖທຓຂຓ່ໄ ຌູ ຂບຄໃ ູ ຂໃ ຄຂຌັ ຎະກບຍຈທໄ ງ: ກາຌແຎປປໃ ທຓຎະຆຸຓເຌທຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ບຸຈຘານະກາ່ ຈຼທກຌັ , ຘກຶ ຘາຂ່ຓໄ ຌູ ກາຌຎະຆາ ຘ່າຑຌັ າຄກາຌາໄ , ກທຈຘບຍຖາງຄາຌຎະາ່ ຎ,ີ ຑິ າຖະຌາກາຌຘະຌາ, ທຽິ າະທາຓຽໃ ບື ຌແນທຂບຄໃ ູ ຂໃ ຄຂຌັ ຘໃ ຄິ ຽນໃ າົ຺ ຌີໄ ະຽປຈັ ເນຏໄ ູຍໄ ່ຖນິ າຌ ຘາຓາຈທາຄຏຌກາຌຑຈັ ະຌາກາຌຂໃ ຄຂຌັ ເນຓໄ ຎີ ະຘຈິ ຑິ າຍນົາງງໃ ຄິ ຂຌຶໄ ຽຆໃ ຌັ : ຸຖະກຈິ ຌາ່ໄ ຓຌັ ຓກີ າຌຂໃ ຄຂຌັ ໃ ຘີ ູຄ, ຘະຊາຌຍີ ຖ່ ກິ າຌຌາ່ໄ ຓຌັ Jet ແຈຈໄ າ່ ຽຌຌີ ກາຌຈງເຆຌໄ ະງຍາງໃ ີ ຽຌຌັໄ ກາຌເນຍໄ ່ຖກິ າຌຉໃ ຖ່ ກູ າໄ ຈງກາຌຽຆຈັ ກະກ຺ , ກທຈຖຓ຺ ດາຄ, ກທຈຘບຍຌາ່ໄ ຓຌັ ຽໃ ບື ຄ, ຊຓິໄ ຂຽີໄ ນງບືໄ , ຌາ່ໄ ຈໃ ຓື ຖະ ນບໄ ຄຌາ່ໄ ໃ ຘີ ະບາຈ ຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ຌະງຍາງຈາໄ ຌຍ່ຖກິ າຌໃ ຽີ ໝບື ຌໃ ູຂໃ ຄຂຌັ . . ຏູຂ້ າງຎຈັ ແກາຌຏະຖຈິ (Suppliers) ຓໃ ຌຍຸກຌ຺ ນົື ບຄ຺ ກາຌໃ ຽີ ປຈັ ໜາໄ ໃ ເີ ຌກາຌ ຆບກນາທຈັ ຊຸຈຍິ ໃ ເີ ຆຽໄ ຎຌັ ຎຈັ ແເຌກາຌຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ ນົື ຍຖ່ ກິ າຌ ຏູຂໄ າງຎຈັ ແກາຌຏະຖຈິ ຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ກ່ າຌຈ່າ ຽຌຌີ ຄາຌຂບຄຸຖະກຈິ ຽຑາະທໃ າບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຉບໄ ຄເຆໄ ນໃ ຄົ ຆຍັ ຑະງາກບຌ ຽຑໃ ບື ເຆກໄ າຌຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ ນົື ຍ່ຖກິ າຌເນກໄ ຍັ ຖູກາໄ ດໃ າຄຉໃ ່ຽຌໃ ບື ຄ. ນາກບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຓີ ທາຓຘ່າຑຌັ ໃ ຈີ ເີ ຌກາຌຽປຈັ ທຼກກຍັ ຏູຂໄ າງຎຈັ ແ ກາຌຏະຖຈິ ະຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນບໄ ຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຎະຘຍ຺ ທາຓຘ່າຽຖຈັ ຉາຓຽຎາ຺ໄ ໝາງ. Page 67 of 283
ຏູຂໄ າງຎຈັ ແກາຌຏະຖຈິ ຌບກາກະຓໜີ າໄ ໃ ເີ ຌກາຌຆບກນາທຈັ ຊຸຈຍິ ເນບໄ ຄ຺ ກາຌຖທໄ ບາຈ ຽປຈັ ໜາໄ ໃ ເີ ຌກາຌຆບກນາຎຈັ ແຈາໄ ຌບໃ ຌື ໂຎະກບຍຈທໄ ງ: 1) ກາຌຆບກນານໃ ົຄຽຄຌິ ຌຶ (Source of Capital) ຸຖະກຈິ ຘາຓາຈຆບກນາແຈໄ າກ ະຌາາຌ, ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ , ຏູຖໄ ຄ຺ ຌຶ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . 2) ກາຌຆບກນາຂຓ່ໄ ຌູ ຂບຄບຄ຺ ກາຌ (Organization`s Information) ຘາຓາຈຆບກນາແຈໄ າກຌກັ ທແິ , ທາຖະຘາຌາຄກາຌາໄ ຖະ ໜຄັ ຘຑື ຓິ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . 3) ກາຌຆບກນາຆຍັ ຑະງາກບຌຈາໄ ຌຍຸກຌ຺ (Suppliers of Human Resources) ຘາຓາຈ ຆບກນາແຈໄ າກຍຖ່ ຘິ ຈັ ຆບກນາຄາຌ, ຉະນາົ ຈປຄຄາຌ, ຘະຊາຍຌັ ກາຌຘກຶ ຘາຖະຈຍັ ບຸຈຓ຺ ຘກຶ ຘາຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຄ. ຉະນົາຈປຄຄາຌ (Labor Supply) ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຍໃ ່ທໃ າະຽຎຌັ ໜໃ ທງຄາຌຂບຄຖຈັ ຊະ ຍາຌ ນົື ຽບກະຆຌ຺ ຉບໄ ຄຆບກນາປຄຄາຌ ຈງທໃ າາໄ ຄຏູໄ ໃ ຓີ ີ ທາຓປູໄ ທາຓຘາຓາຈເຌກາຌຈ່າຽຌຌີ ຄາຌ ຽຓໃ ບື ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຍຌັ ຑຸ ະຌກັ ຄາຌຽຂາ຺ໄ ຓາຽປຈັ ທຼກຖທໄ ະຉບໄ ຄຈູ ຖຑະຌກັ ຄາຌເນດໄ ໃ ູກຍັ ບຄ຺ ກາຌຌາຌຘີ ຸຈ ຉະນບົ ຈປບຈຈັ ເນຓໄ ກີ າຌຐກຶ ບຍ຺ ປຓ຺ ກໃ ຑະຌກັ ຄາຌ ຽຑໃ ບື ະເນຽໄ ຎຌັ ຏູໄ ໃ ຓີ ໃ ີ ທາຓຑບໄ ຓເຌກາຌເນຍໄ ່ຖກິ າຌກໃ ຖູກາໄ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຉະນົາຈປຄຄາຌໃ ຄຶ ຽຎຌັ ຎຈັ ແໃ ຓີ ີ ທາຓຘາ່ ຌັ ເຌຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຈາໄ ຌກາຌຄາຌ ຊາໄ ປຄຄາຌເຌ ຉະນົາຈປຄຄາຌຓຽີ ຎຌັ າ່ ຌທຌນາົ ງ ຏູທໄ ໃ າາໄ ຄຓີ ບກາຈຈັ ຽຖບື ກຏູໄ ໃ ຓີ ີ ທາຓຘາຓາຈນາົ ງຘີ ຸຈ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ປຄຄາຌ ເຌງຸກຎຈັ ຍຸ ຌັ ໃ ຄຶ ຉບໄ ຄຽຎຌັ ຏູໄ ໃ ຘີ ະນທຄນາທາຓປູດໄ ໃ ູຉະນບົ ຈຽທຖາຽຆໃ ຌັ : ທາຓປູໄ າຄຈາໄ ຌຑາຘາບຄັ ກຈິ , ບຓຑທິ ຽຉີ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . . ຏບູ້ ບກກຈ຺ ຖະຍຼຍ (Regulators) ຎະກບຍຈທໄ ງ: ຉທ຺ ຌຂບຄຖຈັ ຊະຍາຌ, ຽາ຺ໄ ໜາໄ ໃ ີ ຖະ ກໃ ຸຓຏູຘໄ ຌ຺ ເຽຖໃ ບື ຄເຈຽຖໃ ບື ຄໜໃ ຄຶ ຈງຘະຽຑາະ (Special Interest Group) ຽຆໃ ຄິ ຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ນົື ຍຄັ ຍັ ເນໄ ຎະຉຍິ ຈັ ຉາຓຌທາຄກຈ຺ ໝາງ ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ໃ ຄຶ ຓຏີ ຌ຺ ຉໃ ກ່ ຈິ ະກ່າຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຽຊຄິ ຓໃ ຌທໃ າບຈິ ຑິ ຌ຺ າຄກຈ຺ ໝາງ ຖະ ກາຌຽຓບື ຄຽຎຌັ ຘໃ ທຌໜໃ ຄຶ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ທ຺ ແຎ ຉໃ ຏູບໄ ບກກຈ຺ ຖະຍຼຍກ່ຽຎຌັ ຘໃ ທຌໜໃ ຄຶ ຂບຄຘະຑາຍ ທຈຖບໄ ຓຈາໄ ຌກາຌຄາຌ ຽຑາະຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຈງກຄ຺ ຉໃ ບ່ ຄ຺ ກາຌໃ ຖີ ະກຈິ ໃ ີ ະຎະຉຍິ ຈັ ຉາຓກຈ຺ ຖະຍຼຍຂບຄກຈ຺ ໝາງ ນົື ຂ່ຍໄ ຄັ ຍັ ຉໃ າຄໂ. ຉທ຺ ດໃ າຄ: ະຌາາຌນໃ ຄຎະຽຈແ ບບກຓາຈຉະກາຌຽຑໃ ບື ກາຌກ່າກຍັ ຈູຖຘະຊາຍຌັ ກາຌ ຽຄຌິ , ຽກຌກາຌຘ່າປບຄໜ,ີໄ ຓາຈຉະກາຌຎະຽຓຌີ ຖາານກົັ ຎະກຌັ ເໝໃ , ແຖງະຽທຖາຄຈ຺ ກາຌປຍັ ປູຖໄ າງແຈ,ໄ ຈບກ ຽຍງໄ າໄ ຄປຍັ າກ 6 ຽຈບື ຌ ຽຎຌັ 3 ຽຈບື ຌ ຽຆໃ ຄິ ກຈ຺ ຖະຍຼຍຈໃ ຄັ ກໃ າທຓຏີ ຌ຺ ຉໃ ່ຘະຊາຍຌັ ກາຌຽຄຌິ ຉບໄ ຄຎະຉຍິ ຈັ ຉາຓ. ກໃ ຸຓຏູຘໄ ຌ຺ ເຽຖໃ ບື ຄເຈຽຖໃ ບື ຄໜໃ ຄຶ ຈງຘະຽຑາະ (Special Interest Groups) ຽຎຌັ ກໃ ຸຓຂບຄ ຍຸກຌ຺ ບຄ຺ ກາຌ ນົື ບາຘາຘະໝກັ ຈງຓີ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ຽື ປຈັ ທຼກຈາໄ ຌເຈຈາໄ ຌໜໃ ຄຶ ຈງຘະຽຑາະ ຽຑໃ ບື ຘະໜຍັ ຘະຌຌຸ ກາຌຑຈັ ະຌາຖະຈຍັ ບໄ ຄຊຌິໄ , ຂທຄ ນົື ຖະຈຍັ ຎະຽຈ ຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ບຄ຺ ກາຌບຈິ ຘະນົະຍໃ ່ແຈໄ ຈັ ຉຄັໄ ຈງຖຈັ ຊະຍາຌ. ກຸຓໄ ຽນໃ າົ຺ ຌີໄ ະຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ຉໃ ່ກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌຂບຄບຄ຺ ກາຌ. ຉທ຺ ດໃ າຄ: ະຌະກ່າຓະກາຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ກຈິ ະກ່າຘະຑາຍທຈ ຖບໄ ຓຽຑໃ ບື ກາຌໃ ບຄໃ ຼທ [Board of Environment Promotion of Tourism Activities (BEPTA)] ຎະກບຍຈທໄ ງບຄ຺ ກາຌຉໃ າຄໂຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ ກາຌໃ ບຄໃ ຼທນໃ ຄຎະຽຈແ, ຘະຓາຓ຺ ປຄປຓແ, ຘາ່ ຌກັ ຄາຌກາຌ ຈັ ກາຌຈາໄ ຌກາຌເຆແໄ ຒຒາໄ , ກາຌແຒຒາໄ ຐໃ າງຏະຖຈິ ນໃ ຄຎະຽຈແ ຖະ ກາຌຎະຎາຌະບຌນົທຄ ຈງປໃ ທຓ ຈັ ່າຄກາຌເຍແຓຂໄ ຼທ (Green Leaf Program) ຄກາຌຽຑໃ ບື ຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ຖະ ຑຈັ ະຌາຓາຈຉະຊາຌກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ປຄປຓ ຖະ ກາຌໃ ບຄໃ ຼທ ຽຑໃ ບື ຽຑໃ ຓີ ຎະຘຈິ ຑິ າຍກາຌເຆຑໄ ະຖຄັ ຄາຌ, ຆຍັ ຑະງາກບຌ່າຓະ ຆາຈ ຖະ ປກັ ຘາຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຈງຸຖະກຈິ ຍຖ່ ກິ າຌເຈໃ ຘີ ຌ຺ ເຽຂາ຺ໄ ປໃ ທຓຄກາຌ ຉບໄ ຄຈ່າຽຌຌີ ກາຌຉາຓ ຂຌັໄ ຉບຌກາຌຽຂາ຺ໄ ປໃ ທຓຄກາຌເຍແຓຂໄ ຼທ ຸຖະກຈິ ຍ່ຖກິ າຌເຈໃ ຏີ ໃ າຌກາຌກທຈຘບຍຈງຏູຓໄ ີ ຸຌທຸຈິ ຖທໄ ຘຓ຺ ຍູຌ. ປຄປຓະແຈປໄ ຍັ ກາຌຓບຍຍຈັ ກຼຈຉິ ຸຌເຍແຓຂໄ ຼທຉາຓາ່ ຌທຌເຍແຓຂໄ ຼທ 1-5 ເຍ ຉາຓຖະຈຍັ Page 68 of 283
ທາຓຘາຓາຈຂບຄປຄປຓ ຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ກາຌຘະໜຍັ ຘະໜຸຌຸຖະກຈິ ປຄປຓ ຖະ ກາຌໃ ບຄໃ ຼທເຌຖະຈຍັ ບໄ ຄ ຊໃ ຌີ , ຖະຈຍັ ຂທຄ ເນປໄ ໃ ທຓກຌັ ບະຌຸຖກັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ. ຘ. ນູຌຸ້ ຘໞທຌ (Partners) ຓໃ ຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຽຆໃ ຄິ ຓນີ ົາງກທໃ າ 2 ບຄ຺ ກາຌຂຌຶໄ ແຎ ຖທຓຉທ຺ ກຌັ ດໃ າຄຽຎຌັ າຄກາຌ ນົື ຍໃ ຽ່ ຎຌັ າຄກາຌເຌກາຌຽປຈັ ທຼກປໃ ທຓກຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຌຌັໄ ບາຈະຽຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຆໃ ທ຺ າທ (Temporary Partners) ຽນຈໃ ບີ ຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຉບໄ ຄກາຌນຸຌໄ ຘໃ ທຌ ກຽ່ ຑໃ ບື ຉບໄ ຄກາຌກະາງທາຓຘໃ ຼຄ, ຓກີ າຌ ເຆຆໄ ຍັ ຑະງາກບຌປໃ ທຓກຌັ , ທາຓປໃ ທຓຓເື ຌກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌ ຖະ ຖກຎໃ ຼຌທາຓປູໄ ທາຓຆ່າຌາຌຘະຽຑາະ ຈາໄ ຌຂບຄຏູຽໄ ຎຌັ ນຸຌໄ ຘໃ ທຌຽຆໃ ຌັ : ຽຉກັ ຌຖຆີ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ ຽຆໃ ຄິ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຽນໃ ົາ຺ ຌີໄ ະຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນກໄ າຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌຂບຄ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ະຎະຘຍ຺ ທາຓຘາ່ ຽຖຈັ ຉາຓຽຎາ຺ໄ ໝາງ. 2. ຘາຽນຈຘີໃ ະຑາຍທຈຖບໟ ຓຓີຏຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃບໍ ຄ຺ ກາຌ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ບ່ ຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ນາົ ງໂຈາໄ ຌຈທໄ ງຘາຽນຈ 2 ຎະກາຌ ຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ທາຓຍໃໍ ຌ່ຌບຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖໟບຓ (Environment Uncertainty) ຽກຈີ າກກາຌ ຎໃ ຼຌຎຄຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ (Environment Change) ກຍັ ທາຓຘຍັ ຆບໄ ຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ (Environment Complexity) ຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຽທາ຺ໄ ື ກາຌຎໃ ຼຌຎຄຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຸຖະກຈິ າກຖະຈຍັ ໃ ີ ຄ຺ ໃ ີ (Static) ແຎຌ຺ ຽຊຄິ ຖະຈຍັ ໃ ຓີ ກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄ (Dynamic) ກຍັ ທາຓຘຍັ ຆບໄ ຌ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ຓີ ຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ າກປູຍຍຍຄໃາງໂ (Simple) ໃ ຓີ ີ າ່ ຌທຌຘໃ ຄີ ໃ ຓີ ບີ ຈິ ິ ຑຌ຺ ຉໃ ຘ່ ຸຂະຑາຍທຈຖບໄ ຓໜບໄ ງແຎຌ຺ ຽຊຄິ ປູຍຍຍໃ ຘີ ຍັ ຆບໄ ຌ (Complex) ໃ ຓີ ີ າ່ ຌທຌຘໃ ຄີ ໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ່ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓນາົ ງ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ , ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌໃ ຄຶ ຉບໄ ຄຓີ ທາຓປູໄ ທາຓຽຂາ຺ໄ ເຽຊຄິ ຖະຈຍັ ກາຌຎໃ ຼຌຎຄ ຖະ ທາຓຘຍັ ຆບໄ ຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຽຑໃ ບື ທາຄຏຌ ຖະ ນຸຈົ ທາຓຘໃ ຼຄເຌກາຌຈ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ . ກາຌຎໃ ຼຌຎຄ ຖະ ທາຓຘຍັ ຆບໄ ຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຽຓໃ ບື ຌາ່ ຓາຑິ າຖະຌາຖທຓກຌັ ະຽກຈີ ທາຓຍໃ ່ຌໃ ຌບຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຍໃ ຄຽຎຌັ ຖະຈຍັ ທາຓຍໃ ່ຌໃ ຌບຌ 4 ຖະຈຍັ (The Four Levels of Uncertainty) ຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1.1 ຖະຈັຍທາຓຍໍໃ ຌ່ຌບຌຉໍາໃ ຘຈຸ (Low Uncertainty) ຽຎຌັ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ຓີ ີ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຽຎຌັ ປູຍຍຍຄໃາງ ຖະ ຄ຺ ໃ ີ (Simple-Static) ື ບຄ຺ ກາຌະຖູກຈິ ໃ ຓີ ກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄຂບຄ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓດໃ ູເຌຖະຈຍັ ຄ຺ ໃ ຍີ ໃ ່ຎໃ ຼຌຎຄ ຖະ ທາຓຘຍັ ຆບໄ ຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓດໃ ູເຌປູຍຍຍຄໃາງື ຍໃ ຘ່ ຍັ ຆບໄ ຌນົາງ. ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຸຖະກຈິ ປາໄ ຌຂາງບານາຌາຌຈຼທ. 1.2 ຖະຈຍັ ທາຓຍໃໍ ຌ່ຌບຌຉໃາໍ ຎາຌກາຄ (Moderately Low Uncertainty) ຽຎຌັ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ຓີ ຘີ ະຑາຍທຈຖບໄ ຓຽຎຌັ ປູຍຍຍຘຍັ ຆບໄ ຌຉໃ ຄ຺ ໃ ີ (Complex-Static) ື ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ຓີ ີ ທາຓຘຍັ ຆບໄ ຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓເຌປູຍຍຍໃ ຘີ ຍັ ຆບໄ ຌນົາງ ຉໃ ກາຌຎໃ ຼຌຎຄຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ດໃ ູຖະຈຍັ ຄ຺ ໃ .ີ ຉທ຺ ດໃ າຄ: ບຸຈຘານະກ່າຽໃ ບື ຄຘຼຄຽຆໃ ຌັ : ຖະຘຍັ , ທິ ະງຸ, ຓກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄໜບໄ ງ ຽຊຄິ ະຓກີ າຌ ຎໃ ຼຌປູຍຍຍຑາງຌບກ ຖະ ບຸຎະກບຌຆຌິໄ ຘໃ ທຌຑາງເຌຉໃ ຖະຖຸຌໄ ຉໃ ຑາຍຖທຓກ່ ຍື ໃ ່ ໃ ບງຓກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄເຌ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຈາໄ ຌຽຉກັ ຌຖຆກີ າຌຏະຖຈິ ຖະຘຍັ , ທິ ະງຸ ຉໃ ຓີ ທາຓຘຍັ ຆບໄ ຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ນາົ ງ ຽຑາະຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ນົາງດໃ າຄາຄຈາໄ ຌໃ ູຂໃ ຄຂຌັ , ຏູຍໄ ່ຖິ ຑກ, ຏູຆໄ ບກນາທຈັ ຊຸຈຍິ , ກຈ຺ ຖະຍຼຍ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . Page 69 of 283
ປຍູ ຍຍຄາໞ ງ (Simple) ປຍູ ຍຍຘຍັ ຆບໟ ຌ (Complex) 1. ຖະຈັຍທາຓຍໍໃ ຌຌ່ ບຌຉາໃໍ ຘຸຈ 2. ຖະຈັຍທາຓຍໍໃ ຌຌ່ ບຌຉາໃໍ ເຌຖະຈັຍຎາຌກາຄ (Low Uncertainty) (Moderately Low Uncertainty) - າ່ ຌທຌຘໃ ຄິ ໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ຘ່ ະຑາຍທຈຖບໄ ຓຓໜີ ບໄ ງ - າ່ ຌທຌຘໃ ຄິ ໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ຘ່ ະຑາຍທຈຖບໄ ຓຓນີ ົາງ - ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຍໃ ຎ່ ໃ ຼຌຎຄ - ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຍໃ ່ຎໃ ຼຌຎຄ 3. ຖະຈຍັ ທາຓຍໃໍຌຌ່ ບຌຘຄູ ຎາຌກາຄ 4. ຖະຈຍັ ທາຓຍໍໃ ຌ່ຌບຌຘູຄຘຸຈ (Moderately High Uncertainty) (High Uncertainty) - າ່ ຌທຌຘໃ ຄິ ໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ຘ່ ະຑາຍທຈຖບໄ ຓຓໜີ ບໄ ງ - າ່ ຌທຌຘໃ ຄິ ໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ຘ່ ະຑາຍທຈຖບໄ ຓຓນີ າົ ງ - ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຓກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄ - ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຍໃ ຎ່ ໃ ຼຌຎຄ ທາຓຘຍັ ຆບໄ ຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ (Environmental Complexity) ປຍູ ີ 5.2 ຘະຈຄຑາຍຖທຓຂບຄທາຓຍໃ ່ຌໃ ຌບຌ 4 ຖະຈຍັ າກກາຌຎໃ ຼຌຎຄ ຖະ ທາຓຘຍັ ຆບໄ ຌຂບຄ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ 1.3 ຖະຈັຍທາຓຍໍໃ ຌຌ່ ບຌຘູຄຎາຌກາຄ (Moderately High Uncertainty) ຽຎຌັ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ຓີ ຘີ ະຑາຍທຈຖບໄ ຓຽຎຌັ ປູຍຍຍຄໃາງ ຉໃ ຎໃ ຼຌຎຄ (Simple-Dynamic) ຉບໄ ຄຎະຽຆຌີ ກຍັ ທາຓຍໃ ່ຌໃ ຌບຌຖະຈຍັ ຘູຄຎາຌກາຄ. ຉທ຺ ດໃ າຄຽຆໃ ຌັ : ບຸຈຘານະກ່າຏູຏໄ ະຖຈິ ຽກຍີ , ຘາຓາຈຍໃ ຄຖກູ າໄ ຽຎາ຺ໄ ໝາງແຈທໄ ໃ າ ຽຎຌັ ກໃ ຸຓແທຖຸຌໄ , ແທຽປຈັ ທຼກ, ຽຑຈຆາງ ນົື ຽຑຈງຄິ ຉໃ ຉບໄ ຄຎະຽຆຌີ ກາຌຎໃ ຼຌຎຄໃ ຽີ ກຈີ າກກາຌຎໃ ຼຌປູຍຍຍ ໃ ທີ ໃ ບຄແທ. 1.4 ຖະຈຍັ ທາຓຍໃໍ ຌ່ຌບຌຘຄູ ຘຸຈ (High Uncertainty) ຽຎຌັ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ຓີ ີ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຽຎຌັ ປູຍຍຍຘຍັ ຆບໄ ຌ ຖະ ຎໃ ຼຌຎຄ (Complex-Dynamic) ຽຌໃ ບື ຄາກຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓາ່ ຌທຌນົາງ ຖະ ຓກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄດໃ ູຘະຽໝ.ີ ຉທ຺ ດໃ າຄຽຆໃ ຌັ : ບຸຈຘານະກ່າບຓຑທິ ຽຉຓີ ີ ທາຓ ຘຍັ ຆບໄ ຌ ຖະ ຎໃ ຼຌຎຄຈາໄ ຌປູຍຍຍ ຖະ ເຌກາຌເຆຄໄ າຌຂບຄຽໃ ບື ຄບຓຑທິ ຽຉນີ ົາງ ຽຌໃ ບື ຄາກຽຉກັ ຌຖຆີ ເຌກາຌຏະຖຈິ ບຓຑທິ ຽຉີ ຓກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄດໃ າຄທໃ ບຄແທ ຽປຈັ ເນຓໄ ີ ບຓຑທິ ຽຉຖີ ຸຌໄ ເໝໃ ໃ ບີ ບກາ່ ໜໃ າງຓີ ຎະຘຈິ ຑິ າຍ ຖະ ຖາາຘູຄຂຌຶໄ ບຓຑທິ ຽຉຖີ ຸຌໄ ຽກໃ າ຺ ໃ ຄຶ ຉບໄ ຄຂາງເຌຖາາໃ ຊີ ກື ຖຄ຺ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຈງຘໃ ທຌນົາງທາຓຍໃ ່ ຌໃ ຌບຌຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ະດໃ ູເຌຖະຈຍັ 4 ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌຉບໄ ຄກາ່ ຌຈ຺ ຖະຈຍັ ທາຓຎໃ ຼຌຎຄ ຖະ ທາຓຘຍັ ຆບໄ ຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓແທຘໄ ູຄ ຽຑາະເຌຍາຄຄັໄ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຉບໄ ຄຎະຽຆຌີ ກຍັ ທາຓຎໃ ຌັ ຎໃ ທຌເຌຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ (Environmental Turbulence) ໃ ຍີ ໃ ຘ່ າຓາຈາຈກາຌແຈໄ ຽຆໃ ຄິ ບາຈະຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ກ່ າຌຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຈງໃ ຏີ ູຍໄ ່ຖນິ າຌຉບໄ ຄຽຐາ຺ໄໄ ຽຍໃ ຄິ ຖະ ຉຈິ ຉາຓຽນຈກາຌ ໃ ີ ະກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ທາຓຎໃ ຌັ ຎໃ ທຌດໃ ູຉະນົບຈຽທຖາ. ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຖຈັ ຊະຍາຌແຈກໄ າ່ ຌຈ຺ ເນຎໄ ີ 2541-2542 ຽຎຌັ ຎີ Amazing Thailand ຌະງຍາງຈໃ ຄັ ກໃ າທໃ ຄຶ ຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ຉໃ ່ ຸຖະກຈິ ໃ ບຄໃ ຼທ ຖະ ຍ່ຖກິ າຌ ຽຑາະຓຌີ ກັ ໃ ບຄໃ ຼທ ຽຑໃ ຓີ ນົາງຂຌຶໄ ຎະກຈ຺ ທໃ າຸຖະກຈິ ຑຈັ ຉະາຌແຈປໄ ຍັ ທາຓຎໃ ຌັ ຎໃ ທຌເຌຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ າກກາຌບບກຂໃ າທ ຽຏງີ ຏໃ ເຌຎະຽຈງໃ ຎີ ຸຌໄ ຖະ ປຄ຺ ກຄ຺ ທໃ າຌກັ ໃ ບຄໃ ຼທຓາປຍັ ຎະາຌບານາຌໃ ຑີ ຈັ ຉະາຌເຌຎະຽຈແ ຖທໄ Page 70 of 283
ຽກຈີ ບາກາຌຊບກບໄ ຄຽຑາະທໃ າຓຽີ ຆບືໄ ບະນທິ າ ຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ຉໃ ່ ຸຖະກຈິ ຑຈັ ຉະາຌນົາງ ຽຑາະຍ່ຖຘິ ຈັ ຌາ່ ໃ ຼທຽຎຌັ າ່ ຌທຌນາົ ງງກ຺ ຽຖກີ າ່ ຘໃ ຄັ ບຄຉະບານາຌ ຖະ ງຄັ ຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນຌໄ ກັ ໃ ບຄໃ ຼທຍໃ ່ກາໄ ຽຈຌີ າຄຽຂາ຺ໄ ຓາໃ ຼທເຌຎະຽຈ ແ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຖທຓຄັ ຖຈັ ຊະຍາຌ ຉບໄ ຄປຍີ ຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌກແໄ ຂກຍັ ທາຓຎໃ ຌັ ຎໃ ທຌຂບຄຘະຑາຍ ທຈຖບໄ ຓໃ ຽີ ກຈີ ດໃ າຄແທທາ ຊາໄ ຍໃ ່ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ະຓຏີ ຌ຺ ຉໃ ບ່ ຸຈຘານະກ່າໃ ບຄໃ ຼທເຌຖະຈຍັ ຎະຽຈ ຉະນບົ ຈປບຈ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ບໃ ຌື ໂຈທໄ ງ. 2. ຎະຉກິ ຖິ ງິ າກຍັ ຘະຑາຍທຈຖໟບຓ (Environment Interaction) ໝາງຽຊຄິ ຘະຑາຍທຈ ຖບໄ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຸຖະກຈິ ະຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຽຆໃ ຄິ ກຌັ ຖະ ກຌັ . ເຌຈິ ຘະຈຖີ ະຍຍ຺ ບຄ຺ ກາຌຏູຍໄ ່ຖນິ າຌກຍັ ຘະຑາຍ ທຈຖບໄ ຓ ຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຽຆໃ ຄິ ກຌັ ຖະ ກຌັ ເຌກາຌເຆຆໄ ຍັ ຑະງາກບຌ ຈງຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌຽຎຌັ ຏູຌໄ າ່ ຆຍັ ຑະງາກບຌ:ື ຎຈັ ແຑາງເຌຽຆໃ ຄິ ຎະກບຍຈທໄ ງ: ຽຄຌິ , ຌ຺ , ທຈັ ຊຸຈຍິ ຖະ ຽໃ ບື ຄກັ ຽຂາ຺ໄ ຘໃ ູຂະຍທຌກາຌຏະຖຈິ ຽຑໃ ບື ເນແໄ ຈຏໄ ຌ຺ ຏະຖຈິ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຉບໄ ຄທຽິ າະຎະຉກິ ຖິ ງິ າຂບຄບຄ຺ ກາຌກຍັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຈງຑິ າຖະຌາຽຊຄິ : (1) ກາຌຆບກນາຆຍັ ຑະງາກບຌໃ ຘີ າ່ ຌັ ຖະ າ່ ຽຎຌັ ເຌຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌເນຓໄ ຎີ ະຘຈິ ຏິ ຌ຺ , (2) ທິ ີ ກາຌໃ ບີ ຄ຺ ກາຌຽຑໃ ຄິ ຑາຆຍັ ຑະງາກບຌາກຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ບຄ຺ ກາຌະຉບໄ ຄຽຑໃ ຄິ ຑາຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງຌບກ ຽຑາະກາຌຎໃ ຼຌຎຄຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຘໃ ທຌນົາງ ຽຎຌັ ຍຌັ ນາໃ ກີ ່າຖຄັ ະຽກຈີ ຂຌຶໄ າກກາຌເຆຆໄ ຍັ ຑະງາກບຌ ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌຉບໄ ຄທຍຸຓກາຌເຆຆໄ ຍັ ຑະງາກບຌເນດໄ ໃ ູເຌຖະຈຍັ ໃ ຽີ ໝາະຘຓ຺ ຍໃ ເ່ ນຓໄ ກີ າຌເຆຆໄ ຍັ ຑະງາກບຌນາົ ງ ຽກຌີ ແຎ ນົື ໜບໄ ງຽກຌີ ແຎ ຊາໄ ຆຍັ ຑະງາກບຌຂາຈຌກ່ຉບໄ ຄນາຘໃ ຄິ ບໃ ຌື ຈ຺ ຌ. 3. ກາຌຎັຍຉ຺ທຂບຄບຄ຺ ກາຌຽຑບໃື ຉບຍຘະໜບຄຉຘໍໃ ະຑາຍທຈຖບໟ ຓ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຓີ ທາຓຍໃ ່ ຌໃ ຌບຌ ຖະ ຎໃ ຼຌຎຄດໃ ູຉະນົບຈຽທຖາ ບຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ໃ ຄຶ ຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌາ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄຖທຍຖທຓຂ່ຓໄ ຌູ ຘະຑາຍ ທຈຖບໄ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ເຌກາຌຎຍັ ຉທ຺ ຂບຄບຄ຺ ກາຌຽຑໃ ບື ຉບຍຘະໜບຄເນຽໄ ຂາ຺ໄ ກຍັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ີ ຎໃ ຼຌຎຄດໃ ູຉະນົບຈຽທຖາ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຓທີ ິ ກີ າຌຎຍັ ຉທ຺ ຽຑໃ ບື ຉບຍຘະໜບຄຉໃ ຘ່ ະຑາຍທຈຖບໄ ຓ 3 ທີ :ີ 1. ກາຌຎັຍຉທ຺ ຉາຓຘະຑາຍທຈຖບໟ ຓ (Adaptation to Environment) ຽຎຌັ ທິ ໜີ ໃ ຄຶ ໃ ຏີ ູ ໄ ຍ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌ ຘາຓາຈຎຍັ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ເນຽໄ ຂາ຺ໄ ກຍັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຈງກາຌຈັ ກຈິ ະກາ່ ຖະ ຘະຑາຍ ຑາງເຌບຄ຺ ກາຌເນຽໄ ໝາະຘຓ຺ ກຍັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ຎີ ໃ ຼຌຎຄ ຽຆໃ ຄິ ຘາຓາຈຽປຈັ ແຈນໄ າົ ງທິ ຈີ ໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1.1 ຄຘາໟ ຄບຄ຺ ກາຌ (Organization Structure) ກາຌທາຄຏຌ ນົື ຎຍັ ຄຘາໄ ຄຑາງເຌ ບຄ຺ ກາຌ ຘາຓາຈຆໃ ທງເນບໄ ຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຎຍັ ຉທ຺ ຽຂາ຺ໄ ກຍັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງຌບກ ເຌກາຌທາຄຏຌຄຘາໄ ຄ ບຄ຺ ກາຌຏູຍໄ ່ຖນິ າຌ ທຌະຖທຍຖທຓຂ່ຓໄ ຌູ ຈາໄ ຌຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຽຑໃ ບື ຆໃ ທງເຌກາຌ ຉຈັ ຘຌິ ເກາ່ ຌຈ຺ ຄຘາໄ ຄບຄ຺ ກາຌ ເຌກ່ຖະຌີ ໃ ຓີ ີ ທາຓຍໃ ່ ຌໃ ຌບຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຘູຄ ໃ ຄຶ ຽຎຌັ ຽຖໃ ບື ຄຘາ່ ຌັ ໃ ີ ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌທຌຽກຍັ ຖທຍຖທຓຂຓ່ໄ ູຌດໃ າຄທໃ ບຄແທ ເຌກາຌຎຍັ ຄຘາໄ ຄບຄ຺ ກາຌເນດໄ ຈື ດໃ ຸຌ (Flexibility) ຽຑໃ ບື ຉບຍ ຘະໜບຄຉໃ ່ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓເຌນາົ ງໂບຄ຺ ກາຌ ແຈຓໄ ບຍໝາງບາ່ ຌາຈໜາໄ ໃ ຏີ ູຍໄ ່ຖນິ າຌຖະຈຍັ ບໄ ຄຊໃ ຌິ ນົື ຖະຈຍັ ຑະຌກເຌກາຌຎຍັ ຄຘາໄ ຄບຄ຺ ກາຌຈທໄ ງ ຽຑໃ ບື ຉບຍຘະໜບຄຉໃ ຘ່ ະຑາຍທຈຖບໄ ຓແຈໄ ຌັ ຽທຖາຈທໄ ງ. 1.2 ກາຌາຈະຽຌ (Froecasting) ຽຎຌັ ກາຌາຈະຽຌຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ີ ະຽກຈີ ຂຌຶໄ ເຌບະຌາຈ຺ ຽຑໃ ບື ນຸຈົ ທາຓຍໃ ່ ຌໃ ຌບຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຈງຓກີ າຌທາຄຏຌງຸຈະຘາຈເຌຍຍຍຸກ ນົື ຍຍປຍັ ຽຑໃ ບື ຉບຍຘະໜບຄຉໃ ຘ່ ະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ຎີ ໃ ຼຌຎຄຌຌັໄ . Page 71 of 283
1.3 ກາຌຘໍາປບຄຆັຍຑະງາກບຌ (Buffering) ຽຎຌັ ກາຌຘ່າປບຄຆຍັ ຑະງາກບຌຽຆໃ ຌັ : ທຈັ ຊຸຈຍິ , ຘຌິ າໄ າໄ ຄຘາຄ, ຽຄຌິ ຘຈ຺ ເນຑໄ ຼຄຑ່ກຍັ ທາຓຉບໄ ຄກາຌຽຑໃ ບື ນຸົຈທາຓຍໃ ່ ຌໃ ຌບຌຂບຄຘະຑາຍທຈ ຖບໄ ຓໃ ີ ະຽກຈີ ຂຌຶໄ . 2. ກາຌເຆບູ້ ິຈຑິ ຺ຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖໟບຓ (Influence on the Environment) ຽຎຌັ ທິ ີ ໃ ີ ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌບຄ຺ ກາຌ ຘາຓາຈຎຍັ ຉທ຺ ຂບຄບຄ຺ ກາຌເນຽໄ ຂາ຺ໄ ກຍັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຈງກາຌເຆບໄ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍ ທຈຖບໄ ຓຽບຄ ຽທາ຺ໄ ຏື ູຍໄ ່ຖນິ າຌະຘາໄ ຄທາຓຘາ່ ຑຌັ ໃ ຈີ ກີ ຍັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງຌບກ ຖະ ຎຍັ ຎຸຄປູຍຍຍ ກາຌຽປຈັ ທຼກຽຑໃ ບື ທຍຸຓຽນຈກາຌຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌຘາຓາຈເຆບໄ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈ ຖບໄ ຓແຈນໄ ົາງທິ ຈີ ໃ ຄັ ຌ:ີໄ 2.1 ກຈິ ະກໍາາຄກຈ຺ ໝາງ ຖະ ກາຌຽຓບື ຄ (Politicolegal) ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ບາຈ ະຘາຓາຈຘະໜຍັ ຘະໜຸຌ ນົື ຍໃ ່ຘະໜຍັ ຘະໜຸຌກຈ຺ ໝາງ ຖະ ຖະຍຼຍຂຍ່ໄ ຄັ ຍັ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌຸຖະ ກຈິ ບາຈຓກີ າຌຖທຓຉທ຺ ກຌັ ດໃ ູເຌປູຍຍຍຂບຄຘະຓາຓ຺ ກາຌາໄ (Trade Association) ຽຑໃ ບື ຘໃ ຄ຺ ຉທ຺ ຌແຎ ຽຖະາຉໃ ຖ່ ບຄກຍັ ຽາ຺ໄ ໜາໄ ໃ ຂີ ບຄຖຈັ ຊະຍາຌ, ຏູບໄ ບກກຈ຺ ຖະຍຼຍເນປໄ ໃ າຄກຈ຺ ໝາງ ນົື ຎໃ ຼຌຎຄກຈ຺ ໝາງ ຽຆໃ ຄິ ະ ຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ . ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຘະຓາຓ຺ ບຸຘານະກາ່ ຌາ່ໄ ຉາຌ ຘໃ ຄ຺ ຉທ຺ ຌຽຖະາກຍັ ຽາ຺ໄ ໜາໄ ໃ ີ ກະຆທຄກາຌາໄ , ກະຆທຄກະຘກິ ່າ ຖະ ຘະນະກບຌ ຖະ ກະຆທຄບຸຈຘານະກາ່ ຽຖໃ ບື ຄຍຌັ ນາຖາາຌາ່ໄ ຉາຌ. 2.2 ກາຌປໞທຓຖຄ຺ ຌຶ (Joint Venture) ຽຎຌັ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ຈີ າ່ ຽຌຌີ ກາຌປໃ ທຓກຌັ າຄກາຌາໄ ນົື ນາກ່າແຖຖະນທໃ າຄຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ກຍັ ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ນົື ຍຸກຌ຺ າ່ ຓະຈາ ນົື ະຌະຍຸກຌ຺ ໃ ຍີ ໃ ່ ຓໃ ຌ ຌຉິ ຍິ ຸກຌ຺ ກາຌປໃ ທຓຖຄ຺ ຌຶ ຽຎຌັ ກາຌນຸົຈບຈິ ຑິ ຌ຺ ຈາໄ ຌໃ ູຂໃ ຄຂຌັ ນົື ຓກີ າຌເຆຽໄ ຉກັ ຌຖຆີ ໃ ປີ ໃ ທຓກຌັ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . 2.3 ກາຌຘະຌາ ຖະ ກາຌຎະຆາຘາໍ ຑຌັ (Advertising and Public Relations) ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ າ່ ຌທຌນາົ ງແຈເໄ ຆທໄ ິ ກີ າຌຘະຌາ ຖະ ກາຌຎະຆາຘ່າຑຌັ ໃ ຽີ ຎຌັ ຽໃ ບື ຄຓເື ຌກາຌ ຘາໄ ຄບຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ່ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຽຆໃ ຌັ : ຏູຍໄ ່ຖິ ຑກ, ຑະຌກັ ຄາຌ, ຘຄັ ຓ຺ , ທຈັ ະຌະາ່ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ບຄ຺ ກາຌບາຈເຆໄ ຽຓໃ ບື ຉບໄ ຄກາຌນາຖູກາໄ ຽຑໃ ຓີ ປຍັ ຘະໝກັ ຑະຌກັ ຄາຌ ຖະ ຆກັ ຄູ ຌຓໄ ຌາໄ ທຎະຆາຆຌ຺ . ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຎຈັ ຍຸ ຌັ ຏູ ໄ ຍຖ່ ິ ຑກຉບໄ ຄກາຌຆຘືໄ ຌິ າໄ ນົື ເຆຍໄ ່ຖກິ າຌໃ ຓີ ກີ າຌບະຌຸຖກັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ, ຍ່ຖຘິ ຈັ ຽບ.ຑີ ຽຌຆໃ ຌັ ຌທ ຽຆທ າ່ ກຈັ ແຈເໄ ຆກາຌຘະຌາ ຖະ ຎະຆາຘາ່ ຑຌັ ເນຖໄ ູກາໄ ແຈປໄ ູຽໄ ຊຄິ ຉູຽໄ ດຌັ ຽຌຆໃ ຌັ ຌທທໃ າ ຽຎຌັ ຉູຽໄ ດຌັ ຎະດຈັ ແຒ ຖະ ຍໃ ເ່ ຆຘໄ າຌ CFC ໃ ີ າ່ ຖາງຆຌັໄ ຍຌັ ງາກາຈຖກ ໃ ຄຶ ຽຎຌັ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ໃ ບີ ະຌຸຖກັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຉະນົບຈປບຈ “ຘະນາົ ກຂຼທ” ປຍັ ປບຄາກຘ່າຌກັ ຄາຌຓາຈຉະຊາຌຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ບຸຈຘານະກາ່ ຖະ ຘະຊາຍຌັ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓແ. 3. ກາຌຎຼ່ ຌຎຄບະຌາັກ ນົື ຂບຍຽຂຈ (Domain Shifts) ຽຓໃ ບື ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌແຈປໄ ຍັ ຏຌ຺ ກະຍ຺ າກຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງຌບກ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຘາຓາຈທາຄຏຌກາຌຎໃ ຼຌກາຌຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ ນົື ກາຌເນໄ ຍ່ຖກິ າຌ ຈຌກາຌຎໃ ຼຌທິ ກີ າຌຆບກນາຘຌິ າໄ , ກາຌຎໃ ຼຌຖູກາໄ ກໃ ຸຓຽຎາ຺ໄ ໝາງ. ຘໃ ຄິ ຽນໃ ົາ຺ ຌຖີໄ ທໄ ຌຽຎຌັ ກາຌຎໃ ຼຌຎຄ ບະຌາກັ ຊາໄ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓເຌຂະຌະຌຌັໄ ຍໃ ຽ່ ຎຌັ ແຎຉາຓຽຎາ຺ໄ ໝາງ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ກຘ່ າຓາຈດຸຈກາຌຏະຖຈິ , ດຸຈກາຌເນຍໄ ຖ່ ກິ າຌກໃ ຖກູ າໄ , ງາໄ ງປຄຄາຌ ນົື ງາໄ ງຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌບບກາກຘະຊາຌໃ ຌີ ຌັໄ . ກາຌຎໃ ຼຌຎຄບະຌາກັ ງຄັ ກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ກາຌຽຑໃ ຓີ ຘຌິ າໄ ຖະ ຍ່ຖກິ າຌ ເນກໄ ະາງແຎຘໃ ູຖູກາໄ ຽຑໃ ຓີ ຂຌຶໄ ຽຆໃ ຌັ : ປາໄ ຌຘຸກີໄ MK ແຈຽໄ ຑໃ ຓີ ຍ່ຖກິ າຌຈງເຆທໄ ິ ຽີ ຑໃ ຓີ ຆໃ ບຄາຄກາຌຍ່ຖກິ າຌ ຈງຈັ ຘໃ ຄ຺ ຘຸກີໄ ຖະ ບານາຌບໃ ຌື ຽຊຄິ ຏູຍໄ ່ຖິ ຑກຈງກຄ຺ ຈງກາງ ເນຍໄ ຖ່ ກິ າຌຘໃ ຄັ ບານາຌາຄຖະຘຍັ . ກາຌຎຍັ ຉທ຺ ຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຽຑໃ ບື ຉບຍຘະໜບຄຉໃ ຘ່ ະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຘາຓາຈເຆທໄ ິ ກີ າ ຎຍັ ຉທ຺ ຉາຓຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ກາຌເຆບໄ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ່ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ນົື ທິ ກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄບະຌາກັ . ຄັ ຌຂີໄ ຌຶໄ ດໃ ູ Page 72 of 283
ກຍັ ຘໃ ຄິ ໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓເຌຂະຌະຌຌັໄ ນົື ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌບາຈເຆໄ 3 ທິ ຖີ ທຓກຌັ ຽຑໃ ບື ເນບໄ ຄ຺ ກາຌ ຎະຘຍ຺ ທາຓຘາ່ ຽຖຈັ ຉາຓຽຎາ຺ໄ ໝາງໃ ກີ າ່ ຌຈ຺ ແທກໄ ່ແຈ.ໄ 4. ຏຌ຺ ກະຍ຺ ເຌກາຌຈໍາຽຌີຌຖຸ ະກິຈຉໍຘໃ ຄໃິ ທຈຖໟບຓ ຘໃິຄທຈຖບໟ ຓ (Environment) ໝາງຽຊຄິ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌຖູ ະກຈິ ໃ ບີ ຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຉບໄ ຄຎະຽຆຌີ ຖະ າ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄຎຍັ ຉທ຺ ຽຑໃ ບື ຉບຍຘະໜບຄຉໃ ຘ່ ໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຈໃ ຄັ ກໃ າທ. ຌບກາກຌີໄ “ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ” ໝາງຽຊຄິ ຘໃ ຄິ ຉໃ າຄໂໃ ຓີ ຖີ ກັ ຘະຌະກາງະຑາຍ ຖະ ຆທີ ະຑາຍໃ ດີ ໃ ູປບຍຉທ຺ ຓະຌຸຈ ຽຆໃ ຄິ ຽກຈີ ຂຌຶໄ ຈງ່າຓະຆາຈ ຖະ ຘໃ ຄິ ໃ ຓີ ະຌຸຈແຈຽໄ ປຈັ ຂຌຶໄ . ຸຌຌະຑາຍຘໃິຄທຈຖບໟ ຓ ໝາງຽຊຄິ ຸຌຌະຑາຍຂບຄ່າຓະຆາຈແຈໄ ກໃ : ຘຈັ , ຑຈື ຖະ ຆຍັ ຑະງາກບຌາ່ ຓະຆາຈຉໃ າຄໂ ຖະ ຘໃ ຄິ ໃ ຓີ ະຌຸຈແຈກໄ ະ່າຂຌຶໄ ຄັ ຌກີໄ ຽ່ ຑໃ ບື ຎະນງຈຉໃ ່ກາຌຈ່າຖຄ຺ ຆທີ ຈິ ຂບຄ ຎະຆາຆຌ຺ ຖະ ທາຓຘຓ຺ ຍູຌຘຍື ແຎຂບຄຓະຌຸຈ. ຘໃິຄທຈຖໟບຓກີໃ ເໃໍ ນູ້ຽກີຈຍຌັ ນາຓ຺ຌຖະຑິຈາກກາຌຈໍາຽຌຌີ ກຈິ ະກໍາຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຖຸ ະກຈິ ເຌກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ຍໃ ່ທໃ າະຽຎຌັ ຸຖະກຈິ ຑາກບຸຈຘານະກາ່ , ຑາກຑະຖຄັ ຄາຌ, ຑາກຂຌ຺ ຘໃ ຄ຺ , ຑາກທິ ຘະທະກາ່ ຖະ ຑາກກະຘກິ າ່ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ງໃ ບຓຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຏຌ຺ ກະຍ຺ ໃ ກີ ໃ ່ເນຽໄ ກຈີ ຍຌັ ນານົາງີ ຘຸຈແຈໄ ກໃ : 1. ຓຌ຺ ຖະຑິຈາຄບາກາຈ ຘາຽນຈຘາ່ ຌັ ຓາາກທຌັ ແຒ ຖະ ກຘຑຈິ າກປຄຄາຌບຸຈຘານະກ່າ ນົື ກຘຑຈິ າກຘາຌຽຓີ (Toxic Chemical) າກທຌັ ໃ ຖ່ ຈ຺ ງຌ຺ , ທຌັ ແຒຽຌໃ ບື ຄາກກາຌກະາ່ ຂບຄຓະຌຸຈ. 2. ຓ຺ຌຖະຑຈິ າຄຌໄໍາ ຘາຽນຈຘ່າຌັ ຓາາກກາຌຖະຍາງຌາ່ໄ ຽຘງາກປຄຄາຌບຸຈຘານະກ່າ ຖະ ນໃ ຄົ ບໃ ຌື ໂຈງຍໃ ່ຓກີ າຌຍາ່ ຍຈັ ຌາ່ໄ ຽຘງ. 3. ຓຌ຺ ຖະຑຈິ າຄຘຼຄ ຽກຈີ າກຘະຑາຍກາຌຽປຈັ ທຼກໃ ຓີ ຽີ ໃ ບື ຄກັ ໃ ຓີ ຘີ ຼຄຈຄັ ຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ບຌັ ຉະຖາງ ຉໃ ຘ່ ຸຂະຑາຍຂບຄຌ຺ ຄາຌ, ຓຌ຺ ຖະຑຈິ າກຽຘຈຂບຄຽຘງຽກຈີ າກຂບຄຽຘງຉໃ າຄໂ ຈງຍໃ ຓ່ ກີ າຌງກຎະຽຑຈຽປຈັ ເນຓໄ ກີ ໃ ຌີ ຽໝຌັ ຖະ ຽຎຌັ ຍໃ ບຌຽກຈີ ຂບຄຽຆບືໄ ຑະງາຈ ຖະ ຓຌ຺ ຖະຑຈິ າກຂບຄຽຘງບຌັ ຉະຖາງ ຘາຽນຈຽກຈີ າກ ຂບຄຽຘງາກປຄຄາຌບຸຈຘານະກ່າ ຖະ ຽຎຌັ ບຌັ ຉະຖາງຉໃ ່ຘຸຂະຑາຍ ຖະ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ. ຍຌັ ນາຓຌ຺ ຖະຑຈິ າຄຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຈໃ ຄັ ກໃ າທ ຈງຘະຽຑາະຍຌັ ນາຓຌ຺ ຖະຑຈິ າຄບາກາຈ ຽຎຌັ ຘາຽນຈໃ ີ ກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ຘະຑາທະຖກປບໄ ຌໃ ຽີ ບຌີໄ ທໃ າ: ຎະກຈ຺ ກາຌຽປບື ຌກທໄ (Greenhouse Effect) ຎະຽຈແແຈເໄ ນໄ ທາຓຘຌ຺ ເຉໃ ່ກາຌກຍໄ ຌັ ນາຈໃ ຄັ ກໃ າທ ຈງຓໜີ ໃ ທງຄາຌ 3 ໜໃ ທງຄາຌຽຍໃ ຄິ ງຄປຍັ ຏຈິ ຆບຍດໃ ູກຍັ ກະຆທຄ ທິ ະງາຘາຈ ຽຉກັ ຌຖຆີ ຖະ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຉາຓກາຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ຖະ ປກັ ຘາຸຌຌະຑາຍ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓນໃ ຄຆາຈ:ື (1) ກາຌທຍຸຓຓຌ຺ ຖະຑຈິ (2) ກຓ຺ ຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ຸຌຌະຑາຍຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ (3) ຘາ່ ຌກັ ຄາຌ ຌະງຍາງ ຖະ ຏຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຌບກາກຎະກຈ຺ ກາຌຽປບື ຌກທໄ ະຽຎຌັ ຍຌັ ນາຘາ່ ຌັ ໃ ແີ ຈປໄ ຍັ ທາຓ ຘຌ຺ ເຽຎຌັ ຑຽິ ຘຈ າກຏູຌໄ າ່ ຂບຄຎະຽຈໃ ຑີ ຈັ ະຌາຖທໄ ງຄັ ຽຎຌັ ຍຌັ ນາຘ່າຌັ ຖະຈຍັ ຖກໃ ີ ະຉບໄ ຄປໃ ທຓຓກື ຌັ ກແໄ ຎ ຽຑາະຽກຈີ ຏຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ທຊິ ກີ າຌຈ່າຖຄ຺ ຆທີ ຈິ ຂບຄຓະຌຈຸ ດໃ າຄກທາໄ ຄຂທາຄ ຽຆໃ ຄິ ຓຘີ າຽນຈຓາາກກາຌຈ່າຽຌຌີ ກຈິ ະກາຌາຄຸຖະກຈິ ຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ເຌຑາກຉໃ າຄໂ ຖະ ກຈິ ະກ່າາກກາຌກະ່າຂບຄຓະຌຈຸ ຽຎຌັ ຘໃ ທຌເນງໃ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ໃ ບີ ຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຉບໄ ຄເນໄ ທາຓປໃ ທຓຓເື ຌກາຌກແໄ ຂຍຌັ ນາຓຌ຺ ຖະຑຈິ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຽຑໃ ບື ຆໃ ທງກຌັ ປກັ ຘາຸຌຌະຑາຍຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຂບຄຖກ. Page 73 of 283
5. ຎະກ຺ຈກາຌຽປືບຌກູ້ທ ຎະກຈ຺ ກາຌຽປບື ຌກູທ້ (Greenhouse Effect) ຽຎຌັ ຎະກຈ຺ ກາຌໃ ຽີ ກຈີ າກກຘຍາຄຆະຌຈິ ໃ ີ ຽບຌີໄ ທໃ າ: ກຘຽປບື ຌກທໄ ຑໃ ກະາງ ຖະ ຖາງຂຌຶໄ ແຎເຌຆຌັໄ ຍຌັ ງາກາຈໃ ຎີ ກ຺ ຸຓຖກດໃ ູ ຽຆໃ ຄິ ກຘຽນໃ າົ຺ ຌຓີໄ ີ ຸຌຘຓ຺ ຍຈັ ໃ ຈີ ູຈຖຄັ ຘີ ທາຓປບໄ ຌຏໃ ຂຌຶໄ ແຎເຌຍຌັ ງາກາຈາກໜາໄ ຖກ ຽປຈັ ເນໄ ທາຓປບໄ ຌຂບຄຖກຍໃ ຘ່ າຓາຈ ຖະຍາງບບກແຈ.ໄ ຎະກຈ຺ ກາຌຌີໄ ະຽປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ກາຌຘະຘຓ຺ ທາຓປບໄ ຌ ຖະ ຽຎຌັ ຏຌ຺ ເນຍໄ ຌັ ງາກາຈຂບຄຖກ ປບໄ ຌຂຌຶໄ ຽບຌີໄ ທໃ າ: ຽກຈີ ຑາທະຖກປບໄ ຌ (Global Warming) ຽປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ກາຌຎໃ ຼຌຎຄຘະຑາຍຑູຓບາກາຈາຄ ຈາໄ ຌຑຑາທະນຄໄ ຖຄໄ , ບາກາຈຎຎທຌ, ຖະຈຍັ ຌາ່ໄ ະຽຖຘູຄຂຌຶໄ , ກາຌຖະຖາງຂບຄຌາ່ໄ ຂຄຂທ຺ໄ ຖກ ບາຈະຽປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ຌາ່ໄ ຊທໄ ຓຉາຓຓາຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ ຽຆໃ ຌັ : ເຌຎີ ຑຘ 2540 ຽກຈີ ຎະກຈ຺ ກາຌ :ບຖ ຌີ ຌ (El Nino) ຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ຎະກຈ຺ ກາຌໃ ກີ ະຘຌາ່ໄ ບໃ ຸຌຂຌຶໄ ຏຈິ ຎກ຺ ກະຉິ ຍ່ຖຽິ ທຌຌບກບໃ າທຎະຽຈຽຎຕູ ຖະ ຓະນາຘະໝຸຈຎາຆຒີ ກິ , ກະຘຌາ່ໄ ບໃ ຸຌ ຽບຖ ຌີ ຌ ຂະນງາງຉທ຺ ແຎແກຽຊຄິ າຄເຉໄ ບຸຌນະຑູຓະຘູຄຂຌຶໄ ກທໃ າຎກ຺ ກະຉິ 2-3 ບຄ຺ ຘາບຸຌນະຑູຓໃ ຘີ ູຄຂຌຶໄ ະ ຽປຈັ ເນຘໄ ຈັ ຌາ່ໄ ຖະ ຎາຍ່ຖຽິ ທຌປບຍບໃ າທຉາງ. ຌບກາກຌຌັໄ ຌກ຺ ຍໃ ່ຓບີ ານາຌ ຖະ ຊຓິໄ ປຄັ ຂບຄຉຌ຺ ຖະ ບຸຌນະຑູຓໃ ຘີ ູຄຂຌຶໄ ຌຽີໄ ປຈັ ເນຌໄ າ່ໄ ຖະຽນງີ ບາງນາົ ງຂຌຶໄ ຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນຐໄ ຌ຺ ຉກ຺ ນົາງຽກຌີ ແຎເຌຍາຄຑຌືໄ ໃ ີ ຉະນບົ ຈປບຈ ຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນຘໄ ະຑາຍບາກາຈເຌຎະຽຈບຈ຺ ຘະຉາຖ,ີ ບາຒຕກິ າ ຖະ ບຌິ ຈຽຌຽຆງ ຉບໄ ຄຎະຽຆຌີ ກຍັ ທາຓນຄໄ ຖຄໄ , ຑາງຸຐຌ຺ ຖະ ແຒຎໃ າຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຌບກາກຌງີໄ ຄັ ຓກີ າຌາຈກາຌທໃ າະຓຎີ ະກຈ຺ ກາຌ ຖາ ຌຌິ າ (Na Nina) ຽຎຌັ ຎະກຈ຺ ກາຌໃ ີ ະຽປຈັ ເນໄ ຽກຈີ ທາຓໜາທຏຈິ ຎກ຺ ກະຉິ ຖະ ຓຑີ າງຸຐຌ຺ ຍຖ່ ຽິ ທຌຉາຽທຌັ ບບກຂບຄຽຘຌັໄ ຘູຌຘູຈເຌຓະນາຘະໝຸຈຎາຆຒີ ກິ ຖະນທໃ າຄຽຈບື ຌກ່ຖະກຈ຺ ຽຊຄິ ຽຈບື ຌກຌັ ງາ ຑຘ 2541 ຽຆໃ ຄິ ະຽປຈັ ເນຎໄ ະຽຈາຄຉາຽທຌັ ບບກຂບຄຓະນາຘະໝຸຈ ຎາຆຒີ ກິ ເຌຌທຽຘຌັໄ ຘູຌຘຸຈ ຑຌຶໄ ໃ ີ ຓຐໃ ຄັ ຂບຄຽບກທາຈ່ າຄຽໜບື ຂບຄຽຎຕູ, ຉບຌເຉຂໄ ບຄຽຎຕູ ແຈປໄ ຍັ ຏຌ຺ ກະຍ຺ ຖະ ຎະຽຈແບາຈແຈປໄ ຍັ ຏຌ຺ ກະຍ຺ ຈທໄ ງ ຽຆໃ ຄິ ະຓຑີ າງຸຐຌ຺ ຽຂາ຺ໄ ຓາາຄະຽຖຌີ ເຉໄ ຽປຈັ ເນບໄ າຈ ຽກຈີ ຌາ່ໄ ຊທໄ ຓນົາງຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ກຘຽປບື ຌກທໄ (Greenhouse Gases) ຽຎຌັ ກຘໃ ກີ ໃ ່ເນຽໄ ກຈີ ຎະກຈ຺ ກາຌຽປບື ຌກທໄ ຽຆໃ ຄິ ຎະກບຍແຎ ຈທໄ ງກຘຉໃ າຄໂຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ກຘາຍບໄ ຌຈບີ ກ຺ ຆຈິ (Carbondioxide) ຽກຈີ າກກາຌຽຏາ຺ ແໝຽໄ ຆບືໄ ແຒເຌບຸຈຘານະກ່າຈງກາຌ ຎໃ ບງທຌັ ກາຌ່າຖາງຎໃ າແຓ,ໄ ກາຌເຆງໄ າຌຑານະຌະ, ຽໃ ບື ຄກັ ຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ຉທ຺ ກໃ ່ເນຽໄ ກຈີ ກຘາຍບໄ ຌຈບີ ກ຺ ຆຈິ . 2. ກຘຓຽີ ຌ (Metane) ຽຎຌັ ກຘໃ ຽີ ກຈີ ຂຌຶໄ ຉາຓາ່ ຓະຆາຈ, ຍໃ ່ຓຘີ ,ີ ຽກຈີ າກກາຌຽຌໃ າ຺ ຽຎໃ ບື ງຂບຄ ຑຈື ນົື ຽກຈີ າກຓູຌຂບຄຘຈັ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . 3. ກຘແຌຉຕຈັ ບກ຺ ຆຈິ (Nitrous Oxide) ຽຎຌັ ກຘໃ ຽີ ກຈີ ຂຌຶໄ ຉາຓ່າຓະຆາຈ ຖະ າກກາຌກະາ່ ຆບຄຓະຌຸຈຽຆໃ ຌັ : ຽກຈີ າກກາຌເຆຎໄ ໆຸງແຌຉຕຽຌເຌກາຌກະຽຘຈ, ກາຌຽຏາ຺ ຎໃ າ ຖະ ກາຌຽຏາ຺ ນງາໄ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . 4. ຘາຌຕ່ຕຒູບ່ ຕາຍບໄ ຌ [Chlorofluorcarbon (CFC)] ຽຎຌັ ຘາຌຎະກບຍຘຄັ ຽາະໃ ຓີ ີ ຸຌຘຓ຺ ຍຈັ ຍໃ ່ຉຈິ ແຒ ຖະ ຍໃ ່ຽຎຌັ ຑຈິ ຽປຈັ ເນຓໄ ີ ຸຌຘຓ຺ ຍຈັ ຽໝາະຘຓ຺ ໃ ີ ະຌາ່ ຓາເຆເໄ ຌປຄຄາຌບຸຈຘານະກ່າຉໃ າຄໂ ເຆຎໄ ະນງຈຽຎຌັ ຉທ຺ າ່ ທາຓຽດຌັ , ຽຎຌັ ກຘຌາ່ ເຌຘະຽຎ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຉໃ ຘາຌ CFC ຘາຓາຈຈຈູ ຆຍັ ທາຓປບໄ ຌ ແຈຈໄ ນີ ົາງ ຽປຈັ ເນດໄ ໃ ູເຌຍຌັ ງາກາຈແຈຽໄ ຎຌັ ແຖງະຽທຖາຈຌ຺ ຖະ ຘາຌ CFC ເຆຆໄ ໃ ື າຄກາຌາໄ ທໃ າ ຒຕບີ ບຌ (Freon). 5. ກຘບຆຌ (Ozone) ບຆຌເຌຍຌັ ງາກາຈຆຌັໄ ຖໃ ຸຓ ະຈຈູ ຆຍັ ຖຄັ ຘີ ທາຓປບໄ ຌາກຑຌືໄ ຖກ ຊາໄ ກຘບຆຌຊກື າ່ ຖາງະຽປຈັ ເນໄ ຖກປບໄ ຌຂຌຶໄ ຓຘີ ໃ ທຌຽປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ຎະກຈ຺ ກາຌຽປບື ຌກທໄ . Page 74 of 283
6. ທິກີ າຌບະຌຸຖັກຘໃຄິ ທຈຖບໟ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກິຈ ຎະກຈ຺ ກາຌຽປບື ຌກທໄ ຽຎຌັ ຍຌັ ນາຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓໃ ຘີ າ່ ຌັ ຖະຈຍັ ຖກ ຎະຽຈແຽຎຌັ ຘະຓາຆກິ ເຌບະຌຸ ຘຌັ ງາຉໃ າຄໂ ຽຑໃ ບື ກຍໄ ຌັ ນາຎະກຈ຺ ກາຌຽປບື ຌກທໄ ຈທໄ ງຎະຽຈໜໃ ຄຶ ກາຌໃ ີ ະກຍໄ ຌັ ນາຈໃ ຄັ ກໃ າທເນຽໄ ຎຌັ ແຎຉາຓ ບະຌຸຘຌັ ງາຌຌັໄ ຉບໄ ຄແຈປໄ ຍັ ທາຓປໃ ທຓຓື າກຸກຐໃ າງ ຈງຘະຽຑາະບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ເຌຑາກຉໃ າຄໂ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ກາຌຈ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ກຍັ ກາຌບະຌຸຖກັ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ໃ ຏີ ູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຉບໄ ຄຈາ່ ຽຌຌີ ທຍໃ ກູ ຌັ ແຎ ເຌຎຈັ ຍຸ ຌັ ຘຌິ າໄ ນົື ຍ່ຖກິ າຌໃ ີ ່າຌຄຶ ຽຊຄິ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ະຽຎຌັ ໃ ງີ ບຓປຍັ ຖະ ຽປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ທາຓຽຑໃ ຄິ ຑ່ເຉໃ ່ຏູຍໄ ່ຖິ ຑກນົາງຘີ ຸຈ. ທິ ກີ າຌຄູ ເເນູບ້ ຄ຺ ກາຌຖຸ ະກິຈບະຌຖຸ ັກຘໃຄິ ທຈຖໟບຓ ເຌກາຌຈາໍ ຽຌີຌຸຖະກິຈ ຓີ ຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ກາຌຉະນາົ ຈຽຑືໃບຖກຘີຂຼທ (Green Marketing) ໝາງຽຊຄິ ກາຌເຆໄ ທາຓຑະງາງາຓຂບຄ ຏູຍໄ ່ຖິ ນາຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ີ ະຑຈັ ະຌາງຸຈະຘາຈກາຌຉະນົາຈ ຈງຓຽີ ຎາ຺ໄ ໝາງເນຏໄ ູຍໄ ່ຖິ ຑກໃ ີ າ່ ຌຄຶ ຽຊຄິ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ເຌບະຈຈີ ງຸຈະຘາຈກາຌຉະນາົ ຈໃ ຎີ ະຘຍ຺ ທາຓຘ່າຽຖຈັ ຓຸຄໄ ທາຓຘ່າຌັ ໃ ຖີ ູກາໄ ຖະ ກາຌ ຂໃ ຄຂຌັ . ຉໃ ຎຈັ ຍຸ ຌັ ງຸຈະຘາຈກາຌຉະນົາຈໃ ຎີ ະຘຍ຺ ທາຓຘ່າຽຖຈັ ຌບກາກຓຸຄໄ ທາຓຘາ່ ຌັ ໃ ຖີ ູກາໄ ຖະ ກາຌຂໃ ຄຂຌັ ຖທໄ ງຄັ ຉບໄ ຄຓຸຄໄ ທາຓຘ່າຌັ ໃ ຘີ ໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຈທໄ ງ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ກາຌຉະນາົ ຈຽຑໃ ບື ຖກຘຂີ ຼທ ໃ ຄຶ ຽຎຌັ ງຸຈະຘາຈໃ ຘີ ່າຌັ ໃ ຏີ ູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ເຆຽໄ ຎຌັ ບກາຈາຄກາຌຉະນົາຈໃ ຉີ ບໄ ຄກາຌທາຓກາໄ ທໜາໄ ຖະ ທາຓຉກຉໃ າຄເຌກາຌຂໃ ຄຂຌັ . ເຌກາຌຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ ນົື ຍຖ່ ກິ າຌຽຑໃ ບື ຉບຍຘະໜບຄທາຓຉບໄ ຄກາຌຂບຄຏູຍໄ ຖ່ ິ ຑກ ຖະ ເນຏໄ ູຍໄ ່ຖິ ຑກຽກຈີ ທາຓຽຑໃ ຄິ ຑເ່ (Customer Satisfaction) ນົາງຘີ ຸຈ. ງຸຈະຘາຈກາຌຉະນົາຈຎະກບຍຈທໄ ງ: ງຸຈະຘາຈຈາໄ ຌຏະຖຈິ ຉະຑຌັ , ຖາາ, ກາຌຈັ າ່ ໜໃ າງ ຖະ ກາຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ກາຌຉະນາົ ຈ ຈງຓຸຄໄ ທາຓຘາ່ ຌັ ໃ ຘີ ໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1.1 ງຈຸ ະຘາຈຈໟາຌຏະຖິຈຉະຑັຌ (Product Strategies) ຽຎຌັ ງຸຈະຘາຈກາຌ ຉະນົາຈໃ ຘີ າ່ ຌັ ນົາງໃ ຏີ ູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌ ະເຆເໄ ຌກາຌບະຌຸຖກັ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຽຑໃ ບື ຘະໜບຄທາຓຉບໄ ຄກາຌ ຂບຄຏູຍໄ ່ຖິ ຑກເຌຈາໄ ຌຸຌຌະຑາຍ, ປູຍຍຍ, ກາຌຍຌັ ຑຸ ຌັ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຘາ່ ຖຍັ ເຌຎະຽຈແຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ໃ ເີ ຆໄ ຽຑໃ ບື ບຸຎະຑກຍ່ຖິ ຑກໃ ທ຺ ແຎເຌຆທີ ຈິ ຎະາ່ ທຌັ ຏູຍໄ ຖ່ ິ ຑກະຘາຓາຈປູແໄ ຈທໄ ໃ າຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຌຌັໄ ຽຎຌັ ຏະຖຈິ ຉະ ຑຌັ ໃ ບີ ະຌຖຸ ກັ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ນົື ຍໃ ່ ຈງຽຍໃ ຄິ າກຘຌັ ງະຖກັ ໃ ຉີ ຈິ ດໃ ູໃ ຏີ ະຖຈິ ຉະຑຌັ :ື ຘະນາົ ກຂຼທ (Green Label ນົື Eco-Label) ນົື ຎະດຈັ ແຒຽຍີ 5 ນົື ISO 14000 ຽຆໃ ຄິ ະກໃ າທເຌຉບຌຉໃແ່ ຎ. 1.2 ງຈຸ ະຘາຈກາຌຘ຺ໃຄຽຘຓີ ກາຌຉະນາົ ຈ (Promotion Strategies) ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌ ຘາຓາຈເຆໄ ຈຸ ຽຈໃ ຌັ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ໃ ບີ ຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຏະຖຈິ ຂຌຶໄ ເຌຘະຌາ ຽຑໃ ບື ເນຏໄ ູຍໄ ຖ່ ິ ຑກແຈຽໄ ກຈີ ກາຌປຍັ ປູ ໄ ຽຊຄິ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ໃ ບີ ະຌຸຖກັ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຖະ ຊາໄ ຸຖະກຈິ ເຈແຈປໄ ຍັ ຄກາຌຘະນົາກຂຼທ, ຄກາຌເຍແຓ ໄ ຘຂີ ຼທ ນົື ISO 14000 ຘາຓາຈຌາ່ ຽໃ ບື ຄໝາງຈໃ ຄັ ກໃ າທແຎເຆເໄ ຌກາຌຘະຌາ ຖະ ຉຈິ ໃ ຏີ ະຖຈິ ຉະຑຌັ ແຈ.ໄ ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຍຖ່ ຘິ ຈັ ຽບຑີ ຽຌຆໃ ຌັ ຌທ ຽຆທ າ່ ກຈັ ຘະຌາທໃ າຉູຽໄ ດຌັ ຽຌຆໃ ຌັ ຌທແຈປໄ ຍັ “ຘະນົາກຂຼທ” ຽຎຌັ ກາຌຆີໄ ເນຏໄ ູຍໄ ຖ່ ິ ຑກຽນຌັ ທໃ າ ຏູຽໄ ດຌັ ໃ ຏີ ະຖຈິ ຂຌຶໄ ຓາຌຌັໄ ຎບຈຘາຌ CFC ຖະ ທຈັ ຘະຈຸໃ ເີ ຆຘໄ າຓາຈຌາ່ ແຎຖແີ ຆຽຌິໄ ແຈໄ ຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ກາຌປກັ ຘາຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຖທຓຄັ ກາຌຎະດຈັ ຑະຖຄັ ຄາຌແຒຒາໄ ຉາຓຘະນົາກຂຼທຽຍີ 5. 1.3 ງຈຸ ະຘາຈຈາໟ ຌຖາາ (Price Strategies) ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ໃ ບີ ະຌຖຸ ກັ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ບາຈແຈປໄ ຍັ ຏຌ຺ ກະຍ຺ າກກາຌນາຎຈັ ແກາຌຏະຖຈິ ໃ ຍີ ໃ ຓ່ ຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຽຌໃ ບື ຄາກກາຌຆບກນາ ຎຈັ ແກາຌຏະຖຈິ ເໝໃ ຽຑໃ ບື ຈ຺ ຌຎຈັ ແກາຌຏະຖຈິ ຽຈຓີ ໃ ກີ ໃ ່ເນຽໄ ກຈີ ຍຌັ ນາຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຌຌັໄ ບາຈຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນໄ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຓຖີ າາໃ ຘີ ູຄຂຌຶໄ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌບຄ຺ ກາຌຉບໄ ຐຆເີໄ ນຏໄ ູຍໄ ່ຖິ ຑກ ຽນຌັ ຸຌໃ າຂບຄຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ໃ ີ Page 75 of 283
ບະຌຸຖກັ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ. ຉທ຺ ດໃ າຄຽຆໃ ຌັ : ຖຈ຺ ງຌ຺ ເຌຎຈັ ຍຸ ຌັ ະເຆຌໄ າ່ໄ ດາຽໃ ບື ຄຎຍັ ບາກາຈຍຍເໝໃ ຍຍ HFC R- 134 A ໃ ຍີ ໃ ່ ່າຖາງບຆຌ ນົື ຆຌັໄ ຍຌັ ງາກາຈຖກ ຌຌາ່ໄ ດາຽໃ ບື ຄຎຍັ ບາກາຈຍຍຽກໃ າ຺ ໃ ຓີ ຘີ າຌ CFC. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຖາາຌາ່ໄ ດາຽໃ ບື ຄຎຍັ ບາກາຈຍຍເໝໃ ະຑຄກທໃ າຖາາຌາ່ໄ ດາຽໃ ບື ຄຎຍັ ບາກາຈຍຍຽກໃ າ຺ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . 1.4 ງຈຸ ະຘາຈກາຌຈັ າໍ ໜາໞ ງ (Place Strategies) ຆໃ ບຄາຄກາຌຈັ າ່ ໜໃ າງ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຌ຺ ຽຊຄິ ຓຏື ູຍໄ ຖ່ ິ ຑກ ຉບໄ ຄເຆງໄ າຌຑານະຌະເຌກາຌຂຌ຺ ຘໃ ຄ຺ ໃ ຄຶ ກໃ ່ເນຽໄ ກຈີ ຍຌັ ນາຓຌ຺ ຖະຑຈິ າຄ ບາກາຈ ຖະ ຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ຘ່ ໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຏູຏໄ ະຖຈິ ບາຈຽຖບື ກເຆຌໄ າ່ໄ ຓຌັ ໃ ຎີ ບຈຘາຌຑຈິ ຽຑໃ ບື ນຸົຈຓຌ຺ ຖະຑຈິ . 2. ຖະຍຍ຺ ກາຌັຈກາຌຘໃິຄທຈຖໟບຓ [Environmental Management System (EMS)] ຽຎຌັ ກາຌທາຄຏຌກໃ ຼທກຍັ ຌະງຍາງຈາໄ ຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຉຄັໄ ຉໃ ຂະຍທຌກາຌຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ , ກາຌເຆຘໄ ຌິ າໄ ຉະນົບຈປບຈຘຌິ າໄ ໝຈ຺ ບາງຸກາຌເຆຄໄ າຌ ເນຓໄ ຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓໃ ໜີ ບໄ ງຘຸຈ ນົື ຊາໄ ຽຎຌັ ຸຖະກຈິ ຍ່ຖກິ າຌະຽຎຌັ ກາຌທາຄຏຌກໃ ຼທກຍັ ຌະງຍາງຈາໄ ຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ເຌກາຌຈ່າ ຽຌຌີ ກາຌຈາໄ ຌຉໃ າຄໂໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ກາຌບະຌຖຸ ກັ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຽຆໃ ຌັ : ກາຌຍາ່ ຍຈັ ຌາ່ໄ ຽຘງ, ກາຌຎູກຉຌ຺ໄ ແຓ ໄ ກາຌເຆໄ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ໃ ບີ ະຌຸຖກັ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ກາຌງກຂຽີໄ ນງບືໄ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຉບໄ ຄເນໄ ທາຓຘາ່ ຌັ ກຍັ ຖະຍຍ຺ ກາຌຈັ ກາຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຈງຘະຽຑາະຑາກ ຸຖະກຈິ ຖະ ຑາກບຸຈຘານະກ່າ ຽຎຌັ ຸຖະກຈິ ໃ ກີ ໃ ່ເນຽໄ ກຈີ ຍຌັ ນາຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓນາົ ງຘີ ຸຈ າຄຈາໄ ຌກາຌຎໃ ບງ ທຌັ , ຎໃ ບງຘາຌຑຈິ , ກາຌຎໃ ບງຌາ່ໄ ຽຘງຈງຍໃ ຓ່ ກີ າຌຍ່າຍຈັ ຖະ ກາກຂບຄຽຘງຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຽຆໃ ຄິ ຘໃ ຄິ ຽນໃ ົາ຺ ຌຽີໄ ຎຌັ ຉທ຺ ກາຌຘາ່ ຌັ ໃ ຽີ ປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ຎະກຈ຺ ກາຌຽປບື ຌກທໄ ຽຆໃ ຄິ ຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓດໃ າຄງໃ ຄິ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ບຄ຺ ກາຌ ຖະນທໃ າຄຎະຽຈທໃ າຈທໄ ງກາຌຓາຈຉະຊາຌ [International Organization for Standardization (ISO)] ແຈກໄ າ່ ຌຈ຺ ຓາຈຉະຊາຌຘາກຌ຺ ຈາໄ ຌກາຌຈັ ກາຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ເຌຆໃ ບື ະຌກຸ ຓ຺ ຓາຈຉະຊາຌ ISO 14000 (Environmental Management Standard) ຽຑໃ ບື ເນຎໄ ະຽຈຘະຓາຆກິ ໃ ທ຺ ຖກຌາ່ ແຎເຆຓໄ າຈຉະຊາຌຈຼທ ກຌັ ເຌກາຌຈັ ຖະຍຍ຺ ກາຌຈັ ກາຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ. ເຌຘໃ ທຌຂບຄຎະຽຈແ ຘ່າຌກັ ຄາຌຓາຈຉະຊາຌຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ບຸຈຘານະກ່າ ແຈຌໄ າ່ ຓາຎະກາຈເຆເໄ ຌຎະຽຈແເຌຆໃ ື ບະຌກຸ ຓ຺ ຓາຈຉະຊາຌກາຌຈັ ກາຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຓ.ບ.ກ./ ISO 14000 ນົື TIS/ISO 14000 (ຓ.ບ.ກ ນງຓ່ໄ າາກຓາຈຉະຊາຌຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ບຸຈຘານະກ່າ,TIS ນງຓ່ໄ າ າກ Thai Industrial Standard) 3. ກາຌາໟ າງ ຖະ ເນູ້ ບກາຈບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ (Challenges and Opportunities for Firm) ຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌປກັ ຘາຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຈທໄ ງທິ ກີ າຌຉໃ າຄໂ ະຓກີ ໃ ຸຓຏແູ ໄ ຈປໄ ຍັ ຎະນງຈຽຐໃ າ຺ໄ ຽຍໃ ຄິ ດໃ າຄເກຆໄ ຈິ ຉະນບົ ຈຽທຖາ ຽບຌີໄ ກໃ ຸຓຈໃ ຄັ ກໃ າທທໃ າ Silent Stakeholder ຽຆໃ ຄິ ຎະກບຍຈທໄ ງ: ຖກູ າໄ , ຑະຌກັ ຄາຌ, ຏູຊໄ ນື ຸຌໄ ຖະ ຆຸຓຆຌ຺ ເຌບໄ ຄຊໃ ຌິ ກໃ ຸຓຏແູ ໄ ຈປໄ ຍັ ຎະນງຈບາຈຓກີ າຌຖທຓຉທ຺ ຽຑໃ ບື ຘະໜຍັ ຘະໜຸຌ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ບີ ະຌຸຖກັ ຘໃ ຄິ ທຈ ຖບໄ ຓ ນົື ຉໃ ຉ່ າໄ ຌບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ຍີ ໃ ່ບະຌຸຖກັ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓກ່ແຈໄ ຉທ຺ ດໃ າຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ໃ ຈີ ່າຽຌຌີ ກຈິ ະກ່າບະຌຸຖກັ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຽຆໃ ຌັ : (1) ຄກາຌປກັ ຽປາ຺ ປກັ ຖກ ຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ ຽບຓັ ຽບຓັ ຆີ ຘຈິ ຏິ ຌ຺ າ່ ກຈັ (2) ຄກາຌຎູກຎໃ າຂບຄຍຖ່ ຘິ ຈັ ກາຌຎິ ຉຕຖໃ ຼຓນໃ ຄຎະຽຈແ າ່ ກຈັ (3) ຄກາຌຂບໄ ງປກັ ຏກັ ຘຂີ ຼທເຌຑາກ ບຘີ າຌ ຂບຄຓູຌຌິ ິ ຉງຉາໄ ຎະຽຈແ ປໃ ທຓກຍັ ຘະຊາຍຌັ ທແິ ຑຆະຌາກາຌ ຓະນາທິ ະງາແຖຓະນຈິ ຌ຺ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . 7. ບະຌຸກຓ຺ ຓາຈຉະຊາຌ ISO 14000 ຓຌ່ ນງັຄ? ISO 14000 ຽຎຌັ ຓາຈຉະຊາຌຘາກຌ຺ ຘ່າຖຍັ ຌາ່ ແຎເຆໄ ຈັ ຖະຍຍ຺ ກາຌຈັ ກາຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຂບຄບຄ຺ ກາຌ ເນຓໄ ຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓໜບໄ ງຘີ ຸຈ ຄັ ເຌຘໃ ທຌຂບຄກຈິ ະກາຌຑາງເຌກາຌຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ ຖະ ກາຌ Page 76 of 283
ຈັ ກາຌຽຖໃ ບື ຄຏຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຈງບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຘາຓາຈຈ່າຽຌຌີ ຖະຍຍ຺ ກາຌຈັ ກາຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຖະ ຂ່ກາຌປຍັ ປບຄແຈໄ ຈງຘະໝກັ ເ ຉໃ ຉບໄ ຄຓກີ າຌຎະກາຈຽຎຌັ ຌະງຍາງດໃ າຄຆຈັ ຽຌ ຓກີ າຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌດໃ າຄ ຄິ ຄັ ຖະ ຽຎຌັ ຂຌັໄ ຉບຌ, ຘາຓາຈກທຈຘບຍແຈໄ ຖະ ຉບໄ ຄຽຎີຈຽຏງີ ຌະງຍາງຌຉີໄ ໃ ຘ່ າາຖະຌະຈທໄ ງ ຈງຓີ ຄຘາໄ ຄຓາຈຉະຊາຌ 3 ຓາຈຉະຊາຌ:ື (1) ຓາຈຉະຊາຌຖະຍຍ຺ ກາຌຍ່ຖນິ າຌ (2) ຓາຈຉະຊາຌກາຌກທຈຎະຽຓຌີ ຖະ ທຈັ ຏຌ຺ (3) ຓາຈຉະຊາຌໃ ກີ ໃ ຼທກຍັ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຈໃ ຄັ ປູຍີ 5.3 ຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ ຓ.ບ.ກ- ISO 14000 ຓາຈຉະຊາຌໃີ ຓາຈຉະຊາຌກາຌ ຓາຈຉະຊາຌໃີ ກໞຼທກຍັ ຏະຖິຈຉະ ກທຈຎະຽຓຌີ ຖະ ກຼໞ ທກັຍຏະຖິຈຉະ ຑຌັ ທັຈຏ຺ຌ ຑັຌ ຓາຈຉະຊາຌ ຓາຈຉະຊາຌກາຌ ຓາຈຉະຊາຌກາ ຓາຈຉະຊາຌກາຌ ກາຌກທຈຎະ ທັຈຏ຺ຌກາຌ ຏະຖິຈຉະຑັຌຽຑໃບື ຎະຽຓຌີ ທຄ຺ ບຌ ຆີທິຈຂບຄຏະຖິຈຉະ ຽຓີຌ ຎະຉິຍັຈຄາຌທຍ ຘໃິຄທຈຖໟບຓ ຸຓຓຌ຺ ຖະຑຈິ ຑັຌ ISO 14031 ISO 14010 ISO 14031 ISO 14020 ISO 14040 ISO 14011 ISO 14021 ISO 14041 ISO 14012 ISO 14022 ISO 14042 ISO 14023 ISO 14043 ISO 14024 ປູຍີ 5.3 ຘະຈຄບະຌກຸ ຓ຺ ຓາຈຉະຊາຌ ຓ.ບ.ກ/ ISO 14000 1. ຓາຈຉະຊາຌຖະຍຍ຺ ກາຌຍຖໍ ິນາຌ [Environment Management System (EMS)] ນົື ຓາຈຉະຊາຌຖະຍຍ຺ ກາຌຈັ ກາຌຘໃຄິ ທຈຖບໟ ຓ ຽຎຌັ ຓາຈຉະຊາຌທຍຸຓຖະຍຍ຺ ກາຌຈັ ກາຌ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຄັ ຈາໄ ຌຌະງຍາງຈາໄ ຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ, ກາຌທາຄຏຌ, ກາຌຌາ່ ແຎຎະຉຍິ ຈັ ຖະ ຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌ, ກາຌກທຈຘບຍ ຖະ ຎຍັ ຎຸຄກແໄ ຂ, ກາຌຍ຺ ທຌ ຖະ ກາຌຈັ ກາຌ ຈງະກໃ າທຖະບຼຈດໃ ູເຌ Page 77 of 283
ຽຖໃ ບື ຄຌທຈິ ຂບຄຖະຍຍ຺ ກາຌຈັ ກາຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຓາຈຉະຊາຌຖະຍຍ຺ ກາຌຍ່ຖນິ າຌ ຎະກບຍຈທໄ ງບະຌຸກຓ຺ ຓາຈຉະຊາຌຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ - ISO 14001 ຽຎຌັ ຂ່ກໄ າ່ ຌຈ຺ ຖະຍຍ຺ ກາຌຈັ ກາຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ - ISO 14004 ຽຎຌັ ຂ່ໄ ຌະຌາ່ ຈາໄ ຌນົກັ ກາຌ ຖະ ຽຉກັ ຌກິ 2. ຓາຈຉະຊາຌກາຌກທຈຎະຽຓີຌ ຖະ ທຈັ ຏຌ຺ (Evaluation and Auditing) ຽຎຌັ ຓາຈຉະຊາຌກ່າຌຈ຺ ທິ ກີ າຌກທຈຎະຽຓຌີ ຈາໄ ຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຎະກບຍຈທໄ ງ 2 ຘໃ ທຌ:ື 2.1 ຓາຈຉະຊາຌກາຌກທຈຎະຽຓຌີ (Environmental Auditing) ຎະກບຍຈທໄ ງ ບະຌກຸ ຓ຺ ຓາຈຉະຊາຌຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ - ISO 14010 ຽຎຌັ ນົກັ ກາຌໃ ທ຺ ແຎຂບຄກາຌກທຈຎະຽຓຌີ - ISO 14011 ຽຎຌັ ທິ ກີ າຌກທຈຎະຽຓຌີ ຖະຍຍ຺ ກາຌຈັ ກາຌຈາໄ ຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ - ISO 14012 ຽຎຌັ ຂກ່ໄ ່າຌຈ຺ ຸຌຘຓ຺ ຍຈັ ຂບຄຏູກໄ ທຈຎະຽຓຌີ 2.2 ຓາຈຉະຊາຌກາຌທັຈຏຌ຺ ກາຌຎະຉິຍຈັ ຄາຌທຍຸຓຓ຺ຌຖະຑຈິ (Environmental Performance Evaluation) ຎະກບຍຈທໄ ງບະຌຸກຓ຺ ຓາຈຉະຊາຌຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ - ISO 14031 ຽຎຌັ ນົກັ ກາຌໃ ທ຺ ແຎຂບຄກາຌທຈັ ຏຌ຺ ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌທຍຸຓຓຌ຺ ຖະຑຈິ 3. ຓາຈຉະຊາຌໃກີ ໞຼທກັຍຏະຖິຈຉະຑຌັ (Environmental Product) ຓີ 2 ຘທໞ ຌື: 3.1 ຓາຈຉະຊາຌກີໃ ໞຼທກັຍຏະຖິຈຉະຑຌັ (Environmental Labelling) ຽຎຌັ ຓາຈຉະຊາຌກາຌຉຈິ ຘະນົາກຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ໃ ຓີ ຘີ ໃ ທຌຆໃ ທງນຸົຈຏຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓເຌຘໃ ທຌຂບຄຎະຽຈ ແ ຘະນົາກຽຑໃ ບື ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓໃ ປີ ູໄ ກັ ກຌັ ຈີ :ື ຘະນົາກຂຼທ ຎະດຈັ ແຒຽຍີ 5 ຎະກບຍຈທໄ ງບະຌຸກຓ຺ ຓາຈຉະຊາຌ ຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ - ISO 14020 ຽຎຌັ ນກົັ ກາຌຑຌືໄ ຊາຌເຌກາຌຉຈິ ຘະນົາກຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຽຑໃ ບື ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ - ISO 14021 ຽຎຌັ ຌງິ າຓກໃ ຼທກຍັ ກາຌເຆຘໄ ະນາົ ກຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຽຑໃ ບື ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓໃ ຏີ ູຏໄ ະຖຈິ ປຍັ ປບຄຉຌ຺ ຽບຄ - ISO 14022 ຽຎຌັ ຓາຈຉະຊາຌທໃ າຈທໄ ງຘຌັ ງະຖກັ ຘາ່ ຖຍັ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຽຑໃ ບື ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ໃ ຏີ ູ ໄ ຏະຖຈິ ເຆປໄ ຍັ ປບຄຉຌ຺ ຽບຄ - ISO 14023 ຽຎຌັ ຂ່ກໄ ່າຌຈ຺ ທິ ກີ າຌກທຈຘບຍ ຖະ ປຍັ ປບຄຘະນາົ ກຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຽຑໃ ບື ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓໃ ຏີ ູຏໄ ະຖຈິ ຉຈິ ແທໄ - ISO 14024 ຽຎຌັ ນົກັ ກາຌ, ຖະຍຼຍຎະຉຍິ ຈັ , ຂ່ກໄ າ່ ຌຈ຺ ຖະ ທິ ກີ າຌປຍັ ປບຄຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຽຑໃ ບື ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຂບຄໜໃ ທງປຍັ ປບຄ 3.2 ຓາຈຉະຊາຌກາຌຎະຽຓຌີ ທ຺ຄບຌຆີທຈິ ຂບຄຏະຖຈິ ຉະຑຌັ (Life Cycle Assessment) ຽຎຌັ ຓາຈຉະຊາຌທຽິ າະຏຌ຺ ກະຍ຺ ຈາໄ ຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຂບຄຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຉຄັໄ ຉໃ ຂຌັໄ ທຈັ ຊຸຈຍິ ຽຊຄິ ຂຌັໄ ຽຖກີ ເຆໄ ຎະ ກບຍຈທໄ ງບະຌກຸ ຓ຺ ຓາຈຉະຊາຌຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ - ISO 14040 ຽຎຌັ ນກົັ ກາຌຑຌືໄ ຊາຌ ຖະ ຂບຍຽຂຈກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌ - ISO 14041 ຽຎຌັ ກາຌຖທຍຖທຓຂຓ່ໄ ຌູ ຈາໄ ຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຉະນບົ ຈປບຈທຄ຺ ບຌຆທີ ຈິ ຂບຄ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ - ISO 14042 ຽຎຌັ ກາຌຎະຽຓຌິ ຏຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຉະນບົ ຈປບຈທຄ຺ ບຌຆທີ ຈິ ຏະ ຖຈິ ຉະຑຌັ Page 78 of 283
- ISO 14043 ຽຎຌັ ກາຌຎຏຌ຺ ໃແີ ຈປໄ ຍັ າກຂຓ່ໄ ຌູ ຈງໃ ທ຺ ແຎ ຓາຈຉະຊາຌໃ ເີ ຆຘໄ ່າຖຍັ ເນຎໄ ະກາຘະຌງິ ະຍຈັ ປຍັ ປບຄຓາຈຉະຊາຌຘາກຌ຺ ຈາໄ ຌກາຌ ຈັ ກາຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຘາ່ ຖຍັ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ :ື ISO 14001 ຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ຂກ່ໄ ່າຌຈ຺ ຖະຍຍ຺ ກາຌຈັ ກາຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ [Environmental Management System (EMS)] ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຍ່ຖຘິ ຈັ ໃ ແີ ຈປໄ ຍັ ກາຌປຍັ ປບຄຖະຍຍ຺ ກາຌ ຈັ ກາຌຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓ ຓ.ບ.ກ/ ISO 14001 ຽຆໃ ຌັ : ຍ່ຖຘິ ຈັ ຘະນງາຓຽຆທຖູຕຘ າ່ ກຈັ ຽຎຌັ ຍ່ຖຘິ ຈັ ຏະຖຈິ ຽນງບືໄ ກະຈາຈຒບກ, ຍຖ່ ຘິ ຈັ ແບຽຖຒຌິ າ່ ກຈັ ຽປຈັ ກາຌຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຎິ ຉຕຽຓ,ີ ຍຖ່ ຘິ ຈັ ຎຸຌຆຓີ ຄັ ແ າ່ ກຈັ (ຓະນາຆຌ຺ ) ຏະຖຈິ ຆຓີ ຄັ . Page 79 of 283
ຑາກີ 2 ບຄ຺ ກາຌ ຖະ ກາຌັຈກາຌ Organization and Management (O&M) ຍຈ຺ ີ 6 ຂະຍທຌກາຌກາຌຈັ ກາຌ ຽຌໃ ບື ຄາກຓະຌຸຈຓກີ າຌດໃ ູປໃ ທຓກຌັ ຽຎຌັ ກໃ ຸຓ ຽຑໃ ບື ໃ ີ ະຽປຈັ ທຼກດໃ າຄເຈດໃ າຄໜໃ ຄຶ ເນຍໄ ຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ທຼກຄາຌກາຌຈັ ກາຌໃ ຄຶ ຓີ ທາຓຘາ່ ຌັ ນົາງຂຌຶໄ ຍໃ ່ທໃ າະຽຎຌັ ຸຖະກຈິ ໃ ນີ ທຄັ ຏຌ຺ ກ່າແຖ ຖະ ບຄ຺ ກາຌໃ ຍີ ໃ ່ ນທຄັ ຏຌ຺ ກາ່ ແຖ. 1. ທາຓໝາງຂບຄກາຌຈັ ກາຌ ກາຌັຈກາຌ (Management) ຽຎຌັ ຂະຍທຌກາຌຂບຄກາຌຓຸຄໄ ຘໃ ູຽຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌ າກກາຌ ຽປຈັ ທຼກປໃ ທຓກຌັ ຈງເຆຍໄ ຸກຌ຺ ຖະ ຆຍັ ຑະງາກບຌບໃ ຌື ໂ ນົື ຽຎຌັ ຂະຍທຌກາຌເຌກາຌຎະຘາຌຍຸກຌ຺ ຖະ ຆຍັ ຑະງາກບຌບໃ ຌື ໂ ຽຑໃ ບື ຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌເນຍໄ ຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌ. ຈງໃ ທ຺ ໂແຎເຌກາຌຈັ ກາຌຓກັ ະບາແຘ ຆຍັ ຑະງາກບຌນກົັ ຎະຽຑຈທຈັ ຘະຈຸບຸຎະກບຌ, ຌ຺ , ຽຄຌິ ຖະ ຂໃ າທຘາຌຂ່ຓໄ ູຌຈໃ ຄັ ປູຍີ 6.1 ກາຌັຈກາຌ (Management) ຆຍັ ຑະງາກບຌ ຆຍັ ຑະງາກບ ຆຍັ ຑະງາກບຌ ຆຍັ ຑະງາກບຌຂ່ໄ ຽຎາ຺ໄ ໝາງບຄ຺ ກາຌ (Organizational ທຈັ ຘະຈຸ ຌຓະຌຸຈ ກາຌຽຄຌິ ຓູຌ(Information (Material (Human (Financial Resources) Goals) Resources) Resources) Resources) ປູຍີໃ 6.1 ຘະຈຄຆຍັ ຑະງາກບຌກາຌຈັ ກາຌໃ ຘີ າ່ ຌັ 4 ຎະກາຌ (The four Main Resources of Management) ຎະຽຑຈຂບຄຆຍັ ຑະງາກບຌເຌກາຌຈັ ກາຌ (Types of Management Resources) າກ ປູຍໃ ີ 6.1 ະແຈຂໄ ະນງາງທາຓເຌຘໃ ທຌໃ ກີ ໃ ຼທກຍັ ຆຍັ ຑະງາກບຌຽຑໃ ບື ເຆເໄ ຌຄາຌຍ່ຖນິ າຌຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ຆຍັ ຑະງາກບຌຎະຽຑຈທຈັ ຊຸບຸຎະກບຌ (Material Resources) ທຈັ ຊຸບຸຎະກບຌຽຎຌັ ຆຍັ ຑະງາກບຌໃ ຽີ ຎຌັ ປູຍຎະ່າ ຘາຓາຈຍັ ຉບໄ ຄແຈໄ ຽຆໃ ຄິ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ າ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄຆບກນາແທຽໄ ຑໃ ບື ກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ກາຌຂບຄກຈິ ະກາຌຽຆໃ ຌັ : ຍຖ່ ຘິ ຈັ General Motors າ່ ກຈັ ຉບໄ ຄເຆທໄ ຈັ ຘະຈຸບຸຎະກບຌຽຆໃ ຌັ : ຽນົກັ , ກທໄ , ເງ ກທໄ , ດາຄຖຈ຺ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ ຽຑໃ ບື ເຆເໄ ຌກາຌຏະຖຈິ ຖຈ຺ ຖະ ຖຈ຺ ຍຌັ ຸກ. ທິ ະງາແຖ, ຓະນາທິ ະງາແຖ ຖະ ຘະຊາ ຍຌັ ກາຌຘກຶ ຘາຉໃ າຄໂ ະຉບໄ ຄຓທີ ຈັ ຊຸບຸຎະກບຌຽຆໃ ຌັ : ໜຄັ ຘ,ື ຉະ, ນບໄ ຄປຼຌ, ບາາຌ, ຽໃ ບື ຄບຓຑທິ ຽຉີ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ ຽຑໃ ບື ເນຍໄ ່ຖກິ າຌກໃ ຌກັ ຘກຶ ຘາ. ເຌປຄໝ່ ະຉບໄ ຄຓທີ ຈັ ຊຸບຸຎະກບຌຽຆໃ ຌັ : ຉໃ ຼຄ, ນບໄ ຄຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ, ຽໃ ບື ຄຓື ຑຈ, ດາຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຽຑໃ ບື ເນຍໄ ່ຖກິ າຌກໃ ຼທກຍັ ກາຌກທຈປກັ ຘາຘຸຂະຑາຍ (Health care) Page 80 of 283
2. ຆັຍຑະງາກບຌຓະຌຸຈ (Human Resources) ຈັ ຽຎຌັ ຆຍັ ຑະງາກບຌ ນົື ຆຍັ ຘຌິ (Assets) ໃ ີ ຘາ່ ຌັ ຘີ ຸຈຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຉທ຺ ດໃ າຄຽຆໃ ຌັ : ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຘາງກາຌຍຌິ Southwest Airline ະຎະຉຍິ ຈັ ຉໃ ່ທຼກຄາຌຈງ ເນກໄ າຌຌຍັ ຊງື ກ຺ ງບໄ ຄຈູ ຖຽບາ຺ ເເຘໃ ຽຆໃ ຌັ ຈຼທກຌັ ກຍັ ໃ ແີ ຈຎໄ ະຉຍິ ຈັ ຉໃ ່ຏູ ໄ ຈງຘາຌ (ຖູກາໄ ) ຽຎຈີ ບກາຈເນໄ ຑະຌກັ ຄາຌແຈຓໄ ປຘໃ ທຌປໃ ທຓເຌກາຌຘະຽໜີ ທາຓຈິ ຽນຌັ ຖະ ກາຌຉຈັ ຘຌິ ເ ຽປຈັ ເນກໄ າຌຽປຈັ ທຼກຓີ ຸຌ ຌະຑາຍ ຖະ ຆໃ ທງນຸຈົ ໃ າເຆໄ ໃ າງແຈນໄ ົາງກທໃ າໃ ູຂໃ ຄຂຌັ ຽປຈັ ເນຘໄ າງກາຌຍຌິ ຌີໄ ງຄັ ຄ຺ ປກັ ຘາກາ່ ແຖແທແໄ ຈຘໄ ູຄດໃ ູ ຉະນບົ ຈຽທຖາ ະຽນຌັ ທໃ າຆຍັ ຑະງາກບຌຓະຌຸຈຽຎຌັ ຎຈັ ແຘ່າຌັ ໃ ຘີ ໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ຉໃ ່ຎະຘຈິ ຑິ າຍຂບຄບຄ຺ ກາຌ. 3. ຆຍັ ຑະງາກບຌຈໟາຌກາຌຽຄິຌ (Financial Resources) ແຈໄ ກໃ : ຽຄຌິ ຌຶ ຉໃ າຄໂຂບຄບຄ຺ ກາຌ ໃ ີ າ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄເຆຎໄ ະນງຈກໃ ຏູຖໄ ຄ຺ ຌຶ ຖະ ຏູກໄ ໃ ຼທຂບໄ ຄບໃ ຌື ໂ. ຽຄຌິ ຌຶ ຽນໃ າົ຺ ຌຆີໄ ບກນາຓາແຈໄ າຈນໃ ົຄຉໃ າຄໂຽຆໃ ຌັ : ປາໄ ຌາໄ ຘະຈທກຆືໄ 7-Eleven ະແຈປໄ ຍັ ຽຄຌິ າກກາຌຂາງຘຌິ າໄ ເນກໄ ຍັ ຖູກາໄ ຖະ ເຆຽໄ ຄຌິ ຌເີໄ ຌກາຌຆຘືໄ ຌິ າໄ ຓາ າ່ ໜໃ າງ. ຘະຊາຍຌັ ກາຌຘກຶ ຘາຂບຄຖຈັ ຽຆໃ ຌັ : ຓະນາທິ ະງາແຖະແຈປໄ ຍັ ຽຄຌິ ຄຍ຺ ຎະຓາຌາກຖຈັ ຊະຍາຌ ຓາເຆໄ ໃ າງຽຎຌັ ໃ າຘາາຖະຌຎູ ະຑກ, ຽຄຌິ ຽຈບື ຌຂບຄູ-ບາາຌ ຖະ ບໃ ຌື ໂ ະຌາາຌຉໃ າຄໂະກຽູ ໄ ຄຌິ ຖະ ເນດໄ ຓື ຽຄຌິ ຽຑໃ ບື ຌາ່ ແຎເຆໄ ໃ າງເຌຄກາຌຉໃ າຄໂຂບຄກຈິ ະກາຌຸຖະກຈິ . 4. ຆັຍຑະງາກບຌຽີໃ ຎຌັ ຂາໞ ທຘາຌຂໍໄຓູຌ (Information Resources) ຎຈັ ຍຸ ຌັ ຂໃ າທຘາຌຂ່ຓໄ ຌູ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ໃ ີ າ່ ຽຎຌັ ຘ່າຖຍັ ຸກບຄ຺ ກາຌ ຈງຘະຽຑາະດໃ າຄງໃ ຄິ ຂໃ າທຘາຌຂຓ່ໄ ູຌກໃ ຼທກຍັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງຌບກ ຽຆໃ ຌັ : ຘະ ຑາຍຽຘຈຊະກຈິ , ຘະຑາຍຉະນົາຈຏູຍໄ ່ຖິ ຑກ, ຽຉກັ ຌຖຆ,ີ ກາຌຽຄຌິ ທຈັ ະຌະ່າຎະຽຑຌີ ໃ ຓີ ກີ າຌ ຎໃ ຼຌຎຄດໃ ູຉະນົບຈຽທຖາ ບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ເຈໃ ຎີ ຍັ ຉທ຺ ຍໃ ່ຌັ ກຍັ ກາຌຎໃ ຼຌຎຄຈໃ ຄັ ກໃ າທ ະຍໃ ່ຘາຓາຈດໃ ູຖບຈແຈໄ ເຌກາຌຎຍັ ຉທ຺ ເນໄ ຌັ ກຍັ ກາຌຎໃ ຼຌຎຄຌຌັໄ ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌຸຖະກຈິ ະຉບໄ ຄປູທໄ ໃ າຓນີ ງຄັ ໃ ຎີ ໃ ຼຌຎຄ, ຎໃ ຼຌຎຄ ຌທເຈ ຖະ ຽປຈັ ຌທເຈໃ ຄື ະຎຍັ ຉທ຺ ແຈຊໄ ກື ຉບໄ ຄ. ຎຈັ ຍຸ ຌັ ກຈິ ະກາຌຘໃ ທຌເນງໃ ເນໄ ທາຓຘ່າຌັ ເຌກາຌ ຖທຍຖທຓຂຓ່ໄ ູຌຂໃ າທຘາຌນົາງຂຌຶໄ ຽຆໃ ຌັ : ຂຓ່ໄ ຌູ ຂໃ າທຘາຌຂບຄໃ ຸຂໃ ຄຂຌັ , ຖກູ າໄ , ຘະຑາຍຉະນົາຈຉໃ າຄຎະຽຈ ຈງເຆຽໄ ຉກັ ຌຖຆຽີ ຎຌັ ຑຌືໄ ຊາຌເຌກາຌຖທຍຖທຓ ຖະ ຓຽີ ບື ຂໃ າງຂບຄຂ່ຓໄ ຌູ ຂໃ າທຘາຌໃ ີ ຌັ ຘະແໝ ຖະ ຽຎຌັ ຎຈັ ຍຸ ຌັ ດໃ ູຉະນົບຈຽທຖາ. ະຽນຌັ ແຈທໄ ໃ າບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ າ່ ຽຎຌັ ະຉບໄ ຄ່າຌຄຶ ຽຊຄິ ຆຍັ ຑະງາກບຌນກົັ ຄັ 4 ຎະຽຑຈຈໃ ຄັ ກໃ າທ ຽຑາະ ກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌເຌຉໃ ຖະຎະຽຑຈ ະຓຖີ າງຖະບຼຈໃ ນີ າົ ກນົາງຓີ ທາຓຘາ່ ຌັ ຘະຽຑາະດໃ າຄຽຑໃ ຓີ ນົາງຂຌຶໄ ຖະ ຓີ ທາຓຘະນຍົັ ຘຍັ ຆບໄ ຌນາົ ງຂຌຶໄ ຽຆໃ ຄິ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌະຉບໄ ຄຎະຘາຌເນຽໄ ໝາະຘຓ຺ ຽຑໃ ບື ເນຘໄ າຓາຈຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ ຖະ ຍຖ່ ກິ າຌໃ ຈີ ເີ ນກໄ ຍັ ຖູກາໄ ແຈ.ໄ 2. ໜາໄ ໃ ຑີ ຌືໄ ຊາຌຂບຄກາຌຈັ ກາຌ (Basic Management Functions) ໜາໄ ໃ ຑີ ຌືໄ ຊາຌຂບຄກາຌຈັ ກາຌ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຸກຌ຺ ະຓໜີ າໄ ໃ ີ ນົື ຑາຖະກຈິ ຑຌືໄ ຊາຌເຌກາຌຈັ ກາຌໃ ີ ຉບໄ ຄຎະຉຍິ ຈັ 4 ໜາໄ ໃ ຈີ ໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ກາຌທາຄຏຌ (Planning) 2. ກາຌຈັ ກາຌ (Organizing) 3. ກາຌຌາ່ (Leading) 4. ກາຌທຍຸຓ (Controlling) ຽຆໃ ຄິ ໜາໄ ໃ ທີ ຼກຈໃ ຄັ ກໃ າທະຓຖີ ກັ ຘະຌະຽຎຌັ ຂະຍທຌກາຌໃ ຉີ ໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄກຌັ ຈໃ ຄັ ປູຍີ 6.2 ຘະຈຄຂະຍທຌ ກາຌຂບຄກາຌຈັ ກາຌ. Page 81 of 283
າກປຍູ ີ 6.2 ະຽນຌັ ທໃ າກາຌຈັ ກາຌຍໃ ່ ຓໃ ຌໜາໄ ໃ ີ ນົື ຑາຖະກຈິ ໃ ີ ະຎະຉຍິ ຈັ ຉໃ ຖະຂຌັໄ ຉບຌຖທໄ ຘ່າຽຖຈັ ແຎ ຉໃ ຽຎຌັ ຂະຍທຌກາຌໃ ຉີ ໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄຽຊຄິ ກາຌຉະນົບຈຽທຖາ ຽຆໃ ຄິ ຖທຓຽຊຄິ ກາຌຓຂີ ່ຓໄ ຌູ ງບໄ ຌກຍັ ຈງະ ຉບໄ ຄຓກີ າຌຍ຺ ທຌຽຊຄິ ຏຌ຺ ໃ ຽີ ກຈີ ຂຌຶໄ ຽຑໃ ບື ຌາ່ ແຎຘໃ ູກາຌກແໄ ຂຎຍັ ຎຸຄຂະຍທຌກາຌກາຌຈັ ກາຌດໃ ູຉະນບົ ຈຽທຖາ. ກາຌທາຄຏຌ ກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌ ກາຌຌາ່ ກາຌທຍຸຓ (Planning) (Organizing) (Leading) (Controlling) ກາຌຘ່ານທົ ຈ ຖະ ກາຌຎຍັ ຎຸຄ (Review and Modify) ປຍູ ີ 6.2 ຘະຈຄຂະຍທຌກາຌຂບຄກາຌຈັ ກາຌ (The Management Process) ເຌໃ ຌີ ີໄ ະຂະນງາງທາຓຽຊຄິ ໜາໄ ໃ ຑີ ຌືໄ ຊາຌຂບຄກາຌຈັ ກາຌຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ກາຌທາຄຏຌ (Planning) ຽຎຌັ ຂຌັໄ ຉບຌເຌກາຌກາ່ ຌຈ຺ ຽຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຖະ ກາຌຉຈັ ຘຌິ ເຽຊຄິ ທິ ກີ າຌໃ ີ ທຌຎະຉຍິ ຈັ ຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງ ຽຆໃ ຄິ ຊຽື ຎຌັ ໜາໄ ໃ ີ ່າບຈິ ຂບຄຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌ. ຄັ ຌໜີໄ າໄ ໃ ບີ ໃ ຌື ໂໃ ີ ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌະຉບໄ ຄຎະຉຍິ ຈັ ຉໃ ຓ່ າຌຌັໄ ະຉບໄ ຄຂຌຶໄ ດໃ ູກຍັ ກາຌທາຄຏຌຄັ ໝຈ຺ . ໝາງທາຓທໃ າ ໜາໄ ໃ ກີ າຌຈັ ບຄ຺ ກາຌ, ກາຌຌາ່ ຖະ ກາຌທຍຸຓຽຎຌັ ໜາໄ ໃ ີ ໃ ີ ະຉບໄ ຄຎະຉຍິ ຈັ ເນຘໄ ບຈໃ ບຄກຍັ ກາຌທາຄຏຌຌຌັໄ . ກາຌທາຄຏຌະຽປຈັ ເນບໄ ຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຉໃ ຖະນໃ ຄຓີ ທາຓຉກຉໃ າຄກຌັ ບບກແຎ ຽຆໃ ຄິ ຊາໄ ຑິ າຖະຌາ າກກາຌທາຄຏຌຂຌັໄ ຑຌືໄ ຊາຌຂບຄຸກບຄ຺ ກາຌ ຖທໄ ຓກັ ະຑິ າຖະຌາາກກາຌຓຸຄໄ ນທຄັ ເນຽໄ ກຈີ ຑາຖະກຈິ (Mission) ຽຆໃ ຌັ : ຑາຖະກຈິ ຂບຄກຈິ ະກາຌປຄກໃ ຌັ ຌາ່ໄ ຓຌັ ກາ່ ຌຈ຺ ທໃ າ “ຉບໄ ຄກາຌຘະຈຄກາ່ ແຖເນກໄ ຍັ ຏູຽໄ ຎຌັ ຽາ຺ໄ ຂບຄ ຖະ ຂາງຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຎີ ຉຕຖໃ ຼຓ” ນົື ຑາຖະກຈິ ຂບຄຘະຊາຍຌັ ກາຌຘກຶ ຘາຖະຈຍັ ຓຈັ ະງຓ຺ ຘກຶ ຘາກ່າຌຈ຺ ທໃ າ “ຓຸຄໄ ຏະຖຈິ ຍຌັ ຈຈິ ເນຓໄ ີ ຸຌຌະຑາຍ ຖະ ຸຌຌະາ່ ” ນົື ຑາຖະກຈິ ຂບຄບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ນໃ ຄໜໃ ຄຶ ກ່າຌຈ຺ ທໃ າ “ຉບໄ ຄກາຌຏະຖຈິ ຖະ ຂາງຘຌິ າໄ ຎະຽຑຈຘຸຂະຑາຍ” ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ ຽຓໃ ບື ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌກ່າຌຈ຺ ຑາຖະກຈິ ຖທໄ ຂຌັໄ ຉບຌຉໃ ່ ແຎຌີໄ ກື າຌຑຈັ ະຌາກາຌທາຄຏຌເຌຖກັ ຘະຌະຂບຄກາຌກາ່ ຌຈ຺ ຽຎາ຺ໄ ໝາງ ຖະ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ຖະ ກາຌກາ່ ຌຈ຺ ຏຌຄາຌຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງ ຖະ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ຌຌັໄ ຽຆໃ ຄິ ະງກບະຍິ າງຈໃ ຄັ ຉໃ ແ່ ຎຌ:ີໄ 1.1 ກາຌກໍາຌຈ຺ ຽຎາໄ຺ ໝາງ ຖະ ຈຸ ຎະຘຄ຺ (Establishing Goals and Objectives) (1) ຽຎ຺ໄາໝາງ (Goals) ຓໃ ຌຏຌ຺ ຎາງາຄຘຸຈາໄ ງໃ ບີ ຄ຺ ກາຌາຈນທຄັ ໃ ີ ະ ຎະຉຍິ ຈັ ເນຍໄ ຌັ ຖຸຏຌ຺ ຘາ່ ຽຖຈັ ບາຈເຆຽໄ ທຖາ 1-10 ຎ.ີ (2) ຈຸ ຎະຘຄ຺ (Objectives) ຽຎຌັ ກາຌກ່າຌຈ຺ ຖາງຖະບຼຈໃ ຽີ ຎຌັ ກ່ຖະຌຘີ ະຽຑາະ ຽຖໃ ບື ຄ ຽຆໃ ຄິ ບຄ຺ ກາຌຉຄັໄ ເະເນຍໄ ຌັ ຖຸຏຌ຺ ຘ່າຽຖຈັ ຽຆໃ ຄິ ເຆແໄ ຖງະຽທຖາຘຌັໄ ກທໃ າຽຎາ຺ໄ ໝາງ ຈງໃ ທ຺ ແຎຍໃ ່ຽກຌີ 1 ຎຽີ ຆໃ ຌັ : Mcdonald`s ກາ່ ຌຈ຺ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ທໃ າະຽຑໃ ຓີ ງບຈຂາງເຌຘໃ ທຌຂບຄຓຌັ ຐຕໃ ຄັ ບຈຂຌຶໄ ບກີ 5% ເຌ 9 ຽຈບື ຌຂາໄ ຄ ໜາໄ . ຄັ ກາຌກ່າຌຈ຺ ຽຎາ຺ໄ ໝາງ ຖະ ກາຌກ່າຈຸ ຎະຘຄ຺ ຌຌັໄ ຓຌັ ະກໃ ຼທຂບໄ ຄຎຈັ ແຉໃ າຄໂຽຆໃ ຌັ : ງບຈ ຂາງ, ທາຓະຽຖຌີ ຽຉຍີ ຉຂບຄກຈິ ະກາຌ, ຉຌ຺ໄ ຌຶ , ທາຓຽຑໃ ຄິ ຑ່ເຂບຄຖກູ າໄ ຉະນົບຈປບຈກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ຂທຌັ ຖະ ກາ່ ຖຄັ ເຂບຄຑະຌກັ ຄາຌຂາງຈທໄ ງ. Page 82 of 283
ກາຌກາ່ ຌຈ຺ ຽຎາ຺ໄ ໝາງະຉບໄ ຄຘບຈໃ ບຄກຌັ ເຌຉໃ ຖະຐໃ າງຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຊາໄ ຍໃ ່ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ະຓຍີ ຌັ ກາ ທາຓຂຈັ ງຄໄ ເຌກາຌກາ່ ຌຈ຺ ຽຎາ຺ໄ ໝາງ. ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຐໃ າງຏະຖຈິ ກາ່ ຌຈ຺ ຽຎາ຺ໄ ໝາງທໃ າຉບໄ ຄກາຌນຸົຈຉຌ຺ໄ ຌຶ ເຌກາຌຈ່າ ຽຌຌີ ຄາຌ ຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງຌີໄ ຐໃ າງຏະຖຈິ ະເຆທໄ ິ ກີ າ່ ຌຈ຺ ຎະຽຑຈຂບຄຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຽຎຌັ ຍຍຈຼທຽໃ າ຺ ຌຌັໄ ເຌຂະຌະໃ ຐີ ໃ າງກາຌຉະນົາຈຓຽີ ຎາ຺ໄ ໝາງທໃ າຉບໄ ຄກາຌະຽຑໃ ຓີ ງບຈຂາງ. ເຌກາຌຈາ່ ຽຌຌີ ຄາຌຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝ າງຌີໄ ຐໃ າງກາຌຉະນົາຈະຉບໄ ຄຌາ່ ຘະຽໜຏີ ະຖຈິ ຉະຑຌັ ນົາງໂປູຍຍຍເນໄ ກໃ ຖູກາໄ ກຖ່ ະຌີ ຍຍຌຽີໄ ນຌັ ທໃ າຽຎາ຺ໄ ໝ າງຂບຄຐໃ າງຏະຖຈິ ຖະ ຐໃ າງກາຌຉະນົາຈຓີ ທາຓຂຈັ ງຄໄ ກຌັ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌະຉບໄ ຄຓໜີ າໄ ໃ ປີ ຍັ ຏຈິ ຆບຍເຌກາຌໃ ີ ະຽປຈັ ເນຽໄ ຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄຄັ 2 ຐໃ າງຘບຈໃ ບຄກຌັ ຈງກາຌຘາໄ ຄທາຓຘຓ຺ ຈຸຌ (Balance) ຂບຄຄັ ຘບຄຐໃ າງຌຌັໄ ຂະຍທຌກາຌໃ ີ ະຘາໄ ຄທາຓຘຓ຺ ຈຸຌເນຽໄ ກຈີ ຂຌຶໄ ື ກາຌຑິ າຖະຌາເນຽໄ ກຈີ ຏຌ຺ ຎະນງຈຈງຘໃ ທຌຖທຓໃ ໜີ າໄ ຽຑໃ ຄິ ຑ່ເ (Optimization) ໃ າຓກາຄທາຓຂຈັ ງຄໄ ຂບຄຽຎາ຺ໄ ໝາງຉໃ າຄໂຂບຄຉໃ ຖະຐໃ າງຌຌັໄ ະຉບໄ ຄບາແຘທາຓຽຂາ຺ໄ ເໃ ີ ຽຖກິ ຽຆໃ ຄິ ຖະ ທາຓຘາຓາຈດໃ າຄຘູຄ ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ຏຌ຺ ຖທຓໃ ຈີ ີ ຘີ ຸຈກໃ ບຄ຺ ກາຌ ຍໃ ່ ຓໃ ຌຏຌ຺ ຖທຓຘູຄຘຸຈຘະຽຑາະ ຐໃ າງຐຈຐໃ າງໜໃ ຄຶ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຉາຓຉທ຺ ດໃ າຄໃ ກີ ໃ າທຽຊຄິ ຽຎາ຺ໄ ໝາງໃ ຂີ ຈັ ງຄໄ ກຌັ ຖະນທໃ າຄຐໃ າງຏະຖຈິ ຖະ ຐໃ າງກາຌ ຉະນົາຈຌຌັໄ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຍໃ ່າ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄຽປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ທາຓຘຓ຺ ຍູຌ (Perfect) ຂຌຶໄ ເຌຉໃ ຖະຐໃ າງ ຉໃ ະຉບໄ ຄ ຑະງາງາຓຎະຌຎີ ະຌບຓເນຽໄ ກຈີ ທາຓຖຄ຺ ຉທ຺ ໃ ຽີ ປຈັ ເນໄ ຄັ ຘບຄຐໃ າງຑ່ເຈງຘໃ ທຌຖທຓ ຖະ ບຄ຺ ກາຌແຈປໄ ຍັ ຎະນງຈຈທໄ ງ ຽທາ຺ໄ ບື າຈຉບໄ ຄຽຑໃ ຓີ ຘາງກາຌຏະຖຈິ ຍາຄຉທ຺ ໃ ຽີ ນຌັ ທໃ າາ່ ຽຎຌັ ຘີ ຸຈ ຽຆໃ ຄິ ບາຈະຍໃ ່ນາົ ກນົາງຘີ ຸຈ ຽໃ າ຺ ໃ ຐີ ໃ າງກາຌຉະນົາຈຉບໄ ຄກາຌ ຉໃ ກ່ຑຓ່ ເີ ນຖໄ ກູ າໄ ແຈຽໄ ຖບື ກຈໃ . 1.2 ກາຌກໍາຌຈ຺ ຏຌຄາຌຽຑບໃື ເນຍູ້ ັຌຖຽຸ ຎ຺ໄາໝາງ ຖະ ຈຸ ຎະຘຄ຺ (Establishing Plans to Accomplish Goals and Objectives) ຽຓໃ ບື ບຄ຺ ກາຌແຈກໄ ່າຌຈ຺ ຽຎາ຺ໄ ໝາງ ຖະ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ຖທໄ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌະຉບໄ ຄກ່າຌຈ຺ ຏຌຄາຌ ຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງ ຖະ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ຌຌັໄ . ຏຌຄາຌຓີ 3 ຎະຽຑຈ:ື (1) ງຈຸ ະຘາຈ (Strategy) ຽຎຌັ ຏຌຄາຌໃ ຓີ ຂີ ບຍຽຂຈກທາໄ ຄຘີ ຸຈ ຽຎຌັ ຽໝບື ຌ ຌທາຄເຌກາຌກາ່ ຌຈ຺ ຌະງຍາງນກົັ ຽຑໃ ບື ກາຌຉຈັ ຘຌິ ເ. ຏຌຄາຌຎະຽຑຈຌຓີໄ ກັ ະກາ່ ຌຈ຺ ຈງະຌະກາ່ ຓະ ກາຌບ່າຌທງກາຌ ຖະ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຖະຈຍັ ຘູຄ ຽຆໃ ຄິ ະຖະຍຸແທດໄ ໃ າຄກທາໄ ຄໂຽຑໃ ບື ຍຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌແຖງະ ງາທ, ງຸຈະຘາຈຂບຄບຄ຺ ກາຌື ກາຌກ່າຌຈ຺ ທໃ າກຈິ ະກາຌະຈ່າຽຌຌີ ກາຌເຌຖກັ ຘະຌະເຈຽຆໃ ຌັ : ປຄປຓຍາຄ ນໃ ຄຈ່າຽຌຌີ ກຈິ ະກາຌ ຈງຓງີ ຸຈະຘາຈຽຑໃ ບື ບະຌຖຸ ກັ ຘໃ ຄິ ທຈຖບໄ ຓຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . (2) ງຈຸ ະທິ ີ (Tactical Plan) ຽຎຌັ ຏຌຄາຌໃ ີ ຍກທໃ າງຸຈະຘາຈ ຽຆໃ ຄິ ກ່າ ຌຈ຺ ຂຌຶໄ ຓາຽຑໃ ບື ຌາ່ ງຸຈະຘາຈຓາຎະຉຍິ ຈັ ເນຍໄ ຌັ ຖຸຏຌ຺ . ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຊາໄ ຏຌຄາຌໃ ຽີ ຎຌັ ງຸຈະຘາຈຉບໄ ຄເຆຽໄ ທຖາ 5 ຎີ ໃ ຄຶ ະຍຌັ ຖຸຏຌ຺ ຈງບາແຘຏຌຄາຌໃ ຽີ ຎຌັ ງຸຈະທິ ີ 5 ຏຌ ຄັ ຌີໄ ຉໃ ຖະຏຌໃ ຽີ ຎຌັ ງຸຈະທິ ີ ະຉບໄ ຄຽປຈັ ເນຍໄ ຌັ ຖຸຏຌ຺ ຘາ່ ຽຖຈັ ເຌຉໃ ຖະຎີ ດໃ າຄເຈກຉ່ າຓຏຌຄາຌໃ ຽີ ຎຌັ ງຸຈະທິ ຌີ ຌັໄ ະຉບໄ ຄຓີ ທາຓດຈື ນງໃ ຸຌໃ ີ ະຎຍັ ເນຘໄ ບຈໃ ບຄກຍັ ຘະຑາຍກາຌໃ ຎີ ະຽຆຌີ ແຈຈໄ ທໄ ງ. (3) ຏຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ (Operational Plan) ຽຎຌັ ຏຌຄາຌໃ ກີ ່າຌຈ຺ ຂຌຶໄ ຽຑໃ ບື ໃ ີ ະຎະຉຍິ ຈັ ຉາຓງຸຈະທິ ີ ຏຌກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຈງໃ ທ຺ ແຎະຓແີ ຖງະຽທຖາ 1 ຎີ ນົື ໜບໄ ງກທໃ າ ຖະ ຓກັ ເຆຽໄ ຑໃ ບື ໃ ີ ະເນຆໄ າຍທໃ າະຘາຓາຈຽປຈັ ເນໄ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ຘະຽຑາະດໃ າຄ (Specific Objectives) ຂບຄບຄ຺ ກາຌຍຌັ ຖຸຏຌ຺ ແຈໄ ຌທເຈຽຆໃ ຌັ : ຊາໄ ກຈິ ະກາຌໜໃ ຄຶ ກ່າຌຈ຺ ທໃ າເຌ 5 ຎີ ຂາໄ ຄໜາໄ ະຉບໄ ຄຽປຈັ ເນງໄ ບຈຂາງຽຑໃ ຓີ ຂຌຶໄ 5%. ກຖ່ ະຌຽີ ຆໃ ຌັ ຌຏີໄ ູຍໄ ່ຖນິ າຌະຉບໄ ຄກາ່ ຌຈ຺ ຏຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌເຌຎີໜາໄ ດໃ າຄຆຈັ ຽຌ ທໃ າະຉບໄ ຄຽປຈັ ນງຄັ , ຽປຈັ ຌທເຈຽຆໃ ຌັ : ະ ຉບໄ ຄຘະຌາເຌໜຄັ ຘຑື ຓິ ຖາງທຌັ ຖະ າຄຖະຘຍັ , ກາຌນຸົຈຖາາ, ກາຌຘະຽໜີ ຎູ ບຄຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . Page 83 of 283
ດໃ າຄເຈກ່ຉາຓຽຊຄິ ທໃ າຏູຍໄ ່ຖນິ າຌ ະເຆໄ ທາຓຑະງາງາຓນາົ ງເຌກາຌທຽິ າະດໃ າຄຽຖກິ ຽຆໃ ຄິ ກໃ ຼທ ກຍັ ກາຌກ່າຌຈ຺ ຏຌກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຉໃ ກຈິ ະກ່າຉໃ າຄໂໃ ຎີ ະຉຍິ ຈັ ກບ່ າຈະຍໃ ຽ່ ຎຌັ ແຎຉາຓຏຌໃ ທີ າຄແທຘໄ ະຽໝີ ແຎ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຎຈັ ຍຸ ຌັ ກຈິ ະກາຌຘໃ ທຌເນງໃ ໃ ຄຶ ຑຈັ ະຌາຏຌຄາຌຂຌຶໄ ຓາຽຑໃ ຓີ ຽຉຓີ ຽຎຌັ ຏຌຽຏໃ ບື ຽຖບື ກ ຽຓໃ ບື ຎະ ຽຆຌີ ຍຌັ ນາກະຌັ ນຌັ ຽຆໃ ຄິ ຽບຌີໄ ທໃ າ ຏຌຍຍຘະຊາຌະກາຌ (Contingency Plan) ຽຆໃ ຄິ ະຊກື ຌາ່ ຓາຑິ າຖະຌາ ເຆໄ ເຌກ່ຖະຌີ ໃ ີ ຏຌຄາຌຉໃ າຄໂຂບຄບຄ຺ ກາຌຍໃ ຘ່ າຓາຈຍໃ ຘ່ າຓາຈຘ່າຽຖຈັ ຏຌ຺ ແຈ.ໄ (4) ຏຌຍຍຘະຊາຌະກາຌ (Contingency Plan) ຽຎຌັ າຄຽຖບື ກຂບຄກາຌ ຎະຉຍິ ຈັ (Alternative of Action) ຑາງເຉກໄ າຌຎໃ ຼຌຎຄຂບຄຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓໃ ຽີ ກຈີ ຂຌຶໄ ຽຌໃ ບື ຄາກ ຘະຊາຌະກາຌຓກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄ ຉາຓຑາທະຽຘຈຊະກຈິ ຽໜບື ຘະຊາຌະກາຌບໃ ຌື ຽຆໃ ຄິ ຽປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ຍຌັ ນາ ຖະ ຉບໄ ຄກາຌກາຌຉບຍຘະໜບຄກາຌຈັ ກາຌ ຈງຏຌຍຍຘະຊາຌະກາຌຌີໄ ະຉບໄ ຄກ່າຌຈ຺ ເນຘໄ ບຈໃ ບຄກຍັ ຏຌ ຄາຌງຸຈະຘາຈ, ງຸຈະທິ ີ ຖະ ຏຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ. 2. ກາຌຈັ ບ຺ຄກາຌ (Organizing) ຽຎຌັ ຂຌັໄ ຉບຌຂບຄກາຌຈັ ກໃ ຸຓຂບຄຆຍັ ຑະງາກບຌ ຖະ ກຈິ ະກ່າໃ ີ າ່ ຽຎຌັ ຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຈຸ ຎະຘຄ຺ ນກົັ ດໃ າຄຓຎີ ະຘຈິ ຑິ າຍ ຖະ ຎະຘຈິ ຏິ ຌ຺ ຈງກາຌຈັ ກໃ ຸຓທຼກຽຎຌັ ໜໃ ທງກາຌຈັ ກາຌ ຖະ ກາຌບບກຍຍເຌຉໃ ຖະກໃ ຸຓໃ ຂີ ຌຶໄ ກຄ຺ ຉໃ ່ຏູໄ ຈັ ກາຌ ຽຆໃ ຄິ ຓບີ າ່ ຌາຈໜາໄ ໃ ີ ໃ ີ າ່ ຽຎຌັ ເຌກາຌ ທຍຸຓກາຌຈ່າຽຌຌີ ກຈິ ະກາ່ ຉໃ າຄໂ. 3. ກາຌຌໍາ (Leading) ຽຎຌັ ຂຌັໄ ຉບຌເຌກາຌກະຉຸຌໄ ເນຽໄ ກຈີ ທາຓກະຉຖື ຖື ຌ຺ໄ ຖະ ຆກັ ຌາ່ ທາຓ ຑະງາງາຓຂບຄຆຍັ ຑະງາກບຌຓະຌຸຈເຌບຄ຺ ກາຌ ນົື ຽຎຌັ ຂະຍທຌກາຌໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ່ຍຸກຌ຺ ໃ ີ ະຽປຈັ ທຼກຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງໃ ທ຺ ແຎ ນົື ໜາໄ ໃ ທີ ຼກດໃ າຄໜໃ ຄຶ ເຌກາຌຈັ ກາຌ ຽຆໃ ຄິ ກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ກາຌເຆບໄ ຈິ ຑິ ຌ຺ ເຌກາຌຄູ ເ ຏູຎໄ ະຉຍິ ຈັ ຄາຌເນແໄ ຎຘໃ ູຏຌ຺ ຘາ່ ຽຖຈັ ຉາຓຽຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ຂະຍທຌກາຌຽປຈັ ເນຘໄ ະຓາຆກິ ຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຽປຈັ ທຼກປໃ ທຓກຌັ ຈງຘບຈໃ ບຄກຍັ ຽຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌ. 4. ກາຌທຍຓຸ (Controlling) ຽຎຌັ ຂະຍທຌກາຌຎະຽຓຌີ ຖະ ກາຌທຍຸຓກາຌຈ່າຽຌຌີ ຄາຌ ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ທາຓຓຌັໄ ເທໃ າະຍຌັ ຖຸຈຸ ຎະຘຄ຺ ນົື ໝາງຽຊຄິ ໜາໄ ໃ ເີ ຌກາຌຍຖ່ ນິ າຌຽຆໃ ຄິ ຓີ ຈຸ ຓຸຄໄ ໝາງໃ ກີ າຌທຍ ຸຓກຈິ ະກ່າຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຽຑໃ ບື ຎະຽຓຌີ ທໃ າກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌຄິ ະຽໝບື ຌ ນົື ຉກຉໃ າຄາກຓາຈຉະຊາຌ ຖະ ຈຸ ຓຸຄໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌນົາງ ນົື ໜບໄ ງຑຼຄເຈ ຽຑໃ ບື ະຈ່າຽຌຌີ ກາຌດໃ າຄຽໝາະຘຓ຺ ເຌກາຌກແໄ ຂຎຍັ ຎຸຄຘໃ ຄິ ໃ ຓີ ີ ທາຓາຈຽໃ ບື ຌແຎາກຏຌກາຌໃ ທີ າຄແທໄ ທຍຸຓຎະກບຍຈທໄ ງ 3 ຂຌັໄ ຉບຌ ຈໃ ຄັ ປູຍີ 6.3 4.1 ກາຌກໍາຌຈ຺ ຓາຈຉະຊາຌ (Setting Standard) ຽຆໃ ຄິ ກາຌຽປຈັ ທຼກະຉບໄ ຄຓກີ າຌ ຎຼຍຼຍກຍັ ຏຌ຺ ຄາຌໃ ຎີ ະຉຍິ ຈັ ຄິ . 4.2 ກາຌທຈັ ຏຌ຺ ກາຌຽປຈັ ທຼກິຄ (Measuring Actual Performance) ຈງກາຌ ຎຼຍຼຍກຍັ ຓາຈຉະຊາຌ. 4.3 ກາຌຎະຉຍິ ັຈກາຌກູ້ແຂ (Taking Corrective) ຽຓໃ ບື ຎະຽຓຌີ ຖທໄ ທໃ າເຌກາຌ ຎະຉຍິ ຈັ ຄິ ຓຂີ ່ຍໄ ກ຺ ຑໃ ບຄ ນົື ຂ່ຏໄ ຈິ ຑາຈ. ໜາໄ ໃ ເີ ຌກາຌທຍຸຓະຓຖີ ກັ ຘະຌະຽຎຌັ ທຄ຺ ບຌ ຽທາ຺ໄ ຽື ຓໃ ບື ທຈັ ຏຌ຺ ກາຌຽປຈັ ທຼກຄິ ຖທໄ ຑຍ຺ ທໃ າຍໃ ່ ຽຎຌັ ແຎຉາຓຓາຈຉະຊາຌໃ ກີ າ່ ຌຈ຺ ະຉບໄ ຄຓກີ າຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌກແໄ ຂ. ນົຄັ າກຌຌັໄ ກຌ່ າ່ ຂ່ຓໄ ູຌຌຌັໄ ຓາກ່າຌຈ຺ ຓາຈ ຉະ ຊາຌເຌກາຌຈ່າຽຌຌີ ຄາຌຄັໄ ຉໃແ່ ຎຌ຺ ຘາຓາຈຍຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງ. Page 84 of 283
ກາຌກາ່ ຌຈ຺ ກາຌທຈັ ຏຌ຺ ກາຌ ຓາຈຉະຊາຌ ຽປຈັ ທຼກຄິ (Setting (Measuring Standard) Autual Performance) ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌກແໄ ຂ (Taking Corrective Action) ປູຍີ 6.3 ຘະຈຄໜາໄ ໃ ເີ ຌກາຌທຍຸຓ (The Control Function) ຽຎຌັ ໜາໄ ໃ ຽີ ຆໃ ຄິ ຎະກບຍຈທໄ ງ 3 ຂຌັໄ ຉບຌື ກາຌກາ່ ຌຈ຺ ຓາຈຉະຊາຌ, ກາຌທຈັ ຏຌ຺ ກາຌຽປຈັ ທຼກຄິ ຖະ ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌກແໄ ຂ 2. ຎະຽຑຈຂບຄຏູ້ ັຈກາຌ ຏູໄ ຈັ ກາຌຘາຓາຈຍໃ ຄແຈໄ 2 ຎະຽຑຈຈງາ່ ຌກຉາຓຖະຈຍັ ຂບຄກາຌຈັ ກາຌ ຖະ າ່ ຌກຉາຓຂບຍ ຽຂຈຂບຄຏູໄ ຈັ ກາຌຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ ຖະຈຍັ ຂບຄກາຌຈັ ກາຌ (Levels of Management) ຈງໃ ທ຺ ແຎບຄ຺ ກາຌະຎະກບຍຈທໄ ງຄຘາໄ ຄ 3 ຖະຈຍັ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ໃ ຄຶ ຓຏີ ູໄ ຈັ ກາຌ 3 ຖະຈຍັ ຽຆໃ ຌັ ກຌັ ຈໃ ຄັ ປູຍີ 6.4 ກາຌຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຘູຄ ຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຘູຄ (Top Management) (Top Managers) ກາຌຈັ ກາຌຖະຈຍັ ກາຄ ຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ກາຄ (Middle Management) (Middle Managers) ກາຌຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຽຖໃ ຓີ ຉຌ຺ໄ ຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຽຖໃ ຓີ ຉຌ຺ໄ (First-Line Management) (First-Line Managers) ປູຍີ 6.4 ຘະຈຄຖະຈຍັ ຂບຄກາຌຈັ ກາຌ ຖະ ຏູໄ ຈັ ກາຌໃ ຑີ ຍ຺ ເຌຍ່ຖຘິ ຈັ ຘໃ ທຌເນງໃ (Management and Manager Levels Found in Most Company) Page 85 of 283
1. ຏູ້ຈັ ກາຌຖະຈັຍຘຄູ (Top Manager) ຽຎຌັ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຖະຈຍັ ຘູຄຽຆໃ ຄິ ເນໄ ່າຌະຌາ່ ຖະ ທຍ ຸຓຆຍັ ຑະງາກບຌຄັ ໝຈ຺ ຂບຄບຄ຺ ກາຌ. ຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຘູຄ (Top Managers) ຽປຈັ ໜາໄ ໃ ເີ ຌກາຌທາຄຏຌ ຈງໃ ທ຺ ແຎ ປຍັ ຏຈິ ຆບຍເຌກາຌຑຈັ ະຌາເນບໄ ຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຍຌັ ຖຸຏຌ຺ ຉາຓຑາຖະກຈິ (Mission) ໃ ກີ າ່ ຌຈ຺ ຖທຓຄັ ຑິ າຖະຌາຽຊຄິ ງຸຈະຘາຈຂບຄກຈິ ະກາຌຈທໄ ງ. ຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຘູຄບາຈຽຎຌັ ຎະາຌ (President), ປບຄຎະາຌ (Vice President), ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຖະຈຍັ ຘູຄຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ [Chief Executive Officer (CEO)] ຖະ ຽາ຺ໄ ໜາໄ ໃ ຎີ ະຉຍິ ຈັ ຄາຌເຌຖະຈຍັ ນທ຺ ໜາໄ [Chief Operating Officer (COO)] ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌກໃ ຸຓຌີໄ ະຓຂີ ະ ໜາຈໜບໄ ງ. 2. ຏູ້ັຈກາຌຖະຈັຍກາຄ (Middle Manager) ຽຎຌັ ຏູຽໄ ຆໃ ຄິ ຎະຉຍິ ຈັ ຉາຓງຸຈະຘາຈ ຖະ ຌະງຍາງໃ ຘີ ່າຌັ ຽຆໃ ຄິ ຑຈັ ະຌາຈງຐໃ າງກາຌຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຘູຄ. ກໃ ຸຓຌຽີໄ ຎຌັ ກໃ ຸຓໃ ຓີ ຂີ ະໜາຈເນງໃ ຘີ ຸຈເຌ ບຄ຺ ກາຌຘໃ ທຌເນງໃ ຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ກາຄະຑຈັ ະຌາຏຌງຸຈະທິ ີ ຖະ ຏຌກາຌຈັ ກາຌ ຖທໄ ຎະຘາຌຄາຌ ຖະ ທຍຸຓກຈິ ະກ່າຂບຄຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຉຌ຺ໄ , ຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ກາຄຎະກບຍຈທໄ ງ: ຏູໄ ຈັ ກາຌຑະຌກ (Division Manager), ນທ຺ ໜາໄ ຑະຌກ (Department Head), ຏູໄ ຈັ ກາຌປຄຄາຌ (Plant Manager) ຖະ ຏູໄ ຈັ ກາຌກາຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ (Operations Manager) 3. ຏູ້ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຽຖີໃຓຉໄຌ຺ (First-line Managers) ຽຎຌັ ຏູໄ ຈັ ກາຌຽຆໃ ຄິ ປຍັ ຏຈິ ຆບຍເຌກາຌ ຎະຘາຌຄາຌ ຖະ ທຍຸຓຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາກຈິ ະກ່າກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌຉໃ າຄໂ ກຍັ ຖະຈຍັ ຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ ຖະ ກໃ ຼທຂບໄ ຄຈງກຄ຺ ກຍັ ທຼກຄາຌກາຌຄູ ເຑະຌກັ ຄາຌ, ກາຌຉບຍາ່ ຊາຓ ຖະ ກາຌກຍໄ ຌັ ນາເຌທຼກຄາຌຎະາ່ ທຌັ . ຖກັ ຘະຌະຂບຄຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຉຌ຺ໄ ຎະກບຍຈທໄ ງ: ຏູໄ ຈັ ກາຌຘາ່ ຌກັ ຄາຌ (Office Manager) ຏູໄ ທຍຸຓ ຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ (Supervisor) ຖະ ນທ຺ ໜາໄ ຌ຺ ຄາຌ (Foreman) ຂບຍຽຂຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌ (Areas of Management) ຄຘາໄ ຄບຄ຺ ກາຌຈງໃ ທ຺ ແຎະຍໃ ຄ ບບກຉາຓທາຓຆໃ ຼທຆາຌເຌກາຌຈັ ກາຌຘະຽຑາະດໃ າຄ ຈໃ ຄັ ປູຍີ 6.5 ຂບຍຽຂຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຘໃ ທຌເນງໃ ຎະກບຍຈທໄ ງ: ກາຌຽຄຌິ (Finance), ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ (Operations), ກາຌຉະນາົ ຈ (Marketing), ຆຍັ ຑະງາກບຌຓະຌຸຈ (Human Resources) ຖະ ກາຌຍຖ່ ນິ າຌ (Administration) ຽຆໃ ຄິ ຂຌຶໄ ກຍັ ຘໃ ຄິ ໃ ບີ ຄ຺ ກາຌ ຓຸຄໄ ນທຄັ ະເນຽໄ ກຈີ ຏຌ຺ ຽຎາ຺ໄ ໝາງ (Goals) ຖະ ຈຸ ຎະຘຄ຺ (Objectives). ຖກັ ຘະຌະຂຄຏູໄ ຈັ ກາຌເຌບຄ຺ ກາຌ ຓຈີ ໃ ຄັ ຉໃ ແ່ ຎຌ:ີໄ ກາຌຽຄຌິ ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ ກາຌຉະນົາຈ ຆຍັ ຑະງາກບຌຓະຌຸຈ ກາຌຍ່ຖນິ າຌ ໜາໄ ໃ ບີ ໃ ຌື (ກາຌທແິ (Finance) (Operations) (Marketing) (Human (Administration) ຖະ ກາຌຑຈັ ະຌາ) Resources) ປຍູ ີ 6.5 ຘະຈຄຂບຍຽຂຈຂບຄທາຓຆໃ ຼທຆາຌເຌກາຌຈັ ກາຌ (Areas of Management Specialization) 1. ຏູ້ຈັ ກາຌຈໟາຌກາຌຽຄິຌ (Financial Managers) ຽຎຌັ ຏູໄ ຈັ ກາຌຽຆໃ ຄິ ຓີ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍຉໃ ່ ຆຍັ ຑະ ງາກບຌາຄກາຌຽຄຌິ ເຌກາຌຍຌັ ຆີ ຖະ ກາຌຖຄ຺ ຌຶ ຽຎຌັ ຂບຍຽຂຈໃ ຘີ ່າຌັ ຑາງເຌກາຌຈັ ກາຌຈາໄ ຌ ກາຌຽຄຌິ ຽຑາະທໃ າກາຌຽຄຌິ ະຓກີ ະຍ຺ ຉໃ ກ່ າຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌຂບຄຸຖະກຈີິ ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌຖະຈຍັ ຘູຄ (CEO) ຖະ ຎະາຌຂບຄຍຖ່ ຘິ ຈັ ໃ ເີ ນງໃ ຘີ ຸຈ ະຉບໄ ຄຓກີ າຌຐກຶ ບຍ຺ ປຓ຺ ຽຎຌັ ດໃ າຄຈກີ ໃ ຼທກຍັ ໜາໄ ໃ ຂີ ບຄຏູໄ ຈັ ກາຌຈາໄ ຌກາຌຽຄຌິ . Page 86 of 283
2. ຏູ້ ຈັ ກາຌກາຌຎະຉຍິ ັຈກາຌ (Operations Managers) ຽຎຌັ ຏູໄ ຈັ ກາຌຽຆໃ ຄິ ຍຖ່ ນິ າຌຖະຍຍ຺ ກາຌຏະຖຈິ ຈງໃ ທ຺ ແຎະຎໃ ຼຌຆຍັ ຑະງາກບຌ (ຎຈັ ແກາຌຏະຖຈິ ) ເນຽໄ ຎຌັ ຘຌິ າໄ ຖະ ຍ່ຖນິ າຌ (Goods and Services). ເຌບະຈຈີ ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ (Operations) ຓີ ທາຓໝາງຽໝບື ຌກຍັ ກາຌຏະຖຈິ (Manu- facturing) ຽຆໃ ຄິ ຏະຖຈິ ບບກຓາຘະຽຑາະຘຌິ າໄ ຽໃ າ຺ ຌຌັໄ ຍໃ ່ຖທຓກາຌຏະຖຈິ ຍ່ຖກິ າຌ ຽຌໃ ບື ຄາກເຌຎຈັ ຍຸ ຌັ ຌຓີໄ ໃ ີ ຽຉກັ ຌກິ ຖະ ຂະຍທຌກາຌຈັ ກາຌຽຆໃ ຄິ ຓກີ າຌຎະງຸກເຆເໄ ຌກາຌຏະຖຈິ ຘຌິ າໄ , ຍ່ຖກິ າຌ ຖະ ທາຓນົາກນົາງ ຂບຄກຈິ ະກ່າໃ ຍີ ໃ ່ ຓໃ ຌຸຖະກຈິ ຽຆໃ ຌັ : ກາຌຈັ ກາຌຈາໄ ຌກາຌຽຄຌິ , ກາຌຈັ ກາຌກາຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ (Operation Management) ຽຆໃ ຄິ ຓຂີ ບຍຽຂຈທຼກໃ ກີ ທາໄ ຄນາົ ງຂຌຶໄ ຖະ ຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນຓໄ ຏີ ູຍໄ ່ຖນິ າຌຖະຈຍັ ຘູຄຽຑໃ ຓີ ຂຌຶໄ . 3. ຏູ້ ັຈກາຌກາຌຉະນົາຈ (Marketing Managers) ຽຎຌັ ຏູໄ ຈັ ກາຌຽຆໃ ຄິ ຓີ ທາຓ ປຍັ ຏຈິ ຆບຍບ່າຌທງທາຓຘະຈທກເຌກາຌຖກຎໃ ຼຌຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຖະນທໃ າຄບຄ຺ ກາຌ ຖະ ຖກູ າໄ . ໜາໄ ໃ ຘີ າ່ ຌັ ຎະກບຍຈທໄ ງ: ກາຌທແິ ຉະນົາຈ (Marketing Research) ກາຌຘະຌາ (Advertising) ກາຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ກາຌ ຉະນົາຈ (Promotion) ກາຌຂາງ (Sales) ຖະ ກາຌຈັ າ່ ໜໃ າງ (Distribution) າ່ ຌທຌຂບຄຎະາຌຍ່ຖຘິ ຈັ ເຌຎຈັ ຍຸ ຌັ ຽກຈີ າກຂບຍຽຂຈທຼກຄາຌກາຌຈັ ກາຌກາຌຉະນົາຈ. 4. ຏູ້ ຈັ ກາຌຆຍັ ຑະງາກບຌຓະຌຸຈ (Human Resources Managers) ຽຎຌັ ຍຸກຌ຺ ຽຆໃ ຄິ ຓີ ຑາຖະກາຌຈັ ກາຌກໃ ຼທກຍັ ຆຍັ ຑະງາກບຌຓະຌຈຸ ຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຈງຽປຈັ ໜາໄ ໃ ເີ ຌກາຌທາຄຏຌຆຍັ ຑະງາກບຌ ຓະຌຈຸ (Human Resources Planning) ກາຌບບກຍຍຖະຍຍ຺ ກາຌາໄ ຄຄາຌ (Designs Systems for Hiring) ກາຌຐກຶ ບຍ຺ ປຓ຺ (Training) ກາຌຎະຽຓຌີ ຏຌ຺ (Evaluating) ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ທາຓຽຆໃ ບື ໝຌັໄ ທໃ າບຄ຺ ກາຌ ຎະຉຍິ ຈັ ຉາຓກຈ຺ ຽກຌ ຖະ ກຈ຺ ໝາງຂບຄຘໃ ທຌຖຈັ ຊະກາຌເຌຘໃ ທຌໃ ກີ ໃ ຼທກຍັ ກາຌາໄ ຄຄາຌ ຽຑາະກາຌຈັ ກາຌ ຆຍັ ຑະງາກບຌຓະຌຸຈ ຽຎຌັ ຂບຍຽຂຈຽຆໃ ຄິ ບາຈບາແຘທາຓຆໃ ຼທຆາຌເຌນາົ ງບຄ຺ ກາຌ. 5. ຏູ້ ຈັ ກາຌຐ່າງຍໍຖນິ າຌ (Administrative Managers) ຽຎຌັ ຏູໄ ຈັ ກາຌຽຆໃ ຄິ ຍໃ ກ່ ໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ຂບຍຽຂຈໜາໄ ໃ ຽີ ຖໃ ບື ຄເຈຽຖໃ ບື ຄໜໃ ຄຶ ຉໃ ະບາ່ ຌທງທາຓຘະຈທກຍ່ຖກິ າຌ ເນໄ ່າຌະຌາ່ ຈາໄ ຌກາຌຍ່ຖນິ າຌຄາຌ ຖະ ຈາໄ ຌຑາທະກາຌຽຎຌັ ຏູຌໄ າ່ . 3. ຏູ້ ຈັ ກາຌຓີໃ ີຎະຘິຈິຏຌ຺ ຏູໄ ຈັ ກາຌໃ ຓີ ຎີ ະຘຈິ ຏິ ຌ຺ ະຉບໄ ຄ: (1) ຓີ ກັ ຘະໃ ຘີ ່າຌັ ຽຆໃ ຄິ າ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄເຆຽໄ ຎຌັ ຎະາ່ ຘ່າຖຍັ ທຼກຄາຌ ເຌໜາໄ ໃ ີ ຖະ (2) ຘາຓາຈເຆໄ ກັ ຘະເຌຍຈ຺ ຍາຈກາຌຈັ ກາຌ. ກັ ຘະກາຌຈັ ກາຌຘີໃ ໍາຌັ (Key Management Skills) ກັ ຘະຘ່າຖຍັ ຏູໄ ຈັ ກາຌໃ ຓີ ຎີ ະ ຘຈິ ຏິ ຌ຺ ຎະກບຍຈທໄ ງ: (1) ກັ ຘະຈາໄ ຌຽຉກັ ຌກິ (Technical Skills) (2) ກັ ຘະຈາໄ ຌທາຓຈິ ຖທຓງບຈ (Conceptual Skills) (3) ກັ ຘະຈາໄ ຌຓະຌຸຈຘ່າຑຌັ (Interpersonal Skills ນົື Human Skills) ຽຎຌັ ທາຓ ຘາຓາຈໃ ີ ະຉຈິ ຉໃ ່ກຍັ ຍຸກຌ຺ ບໃ ຌື ຄັ ຑາງເຌ ຖະ ຑາງຌບກບຄ຺ ກາຌແຈດໄ ໃ າຄຓຎີ ະຘຈິ ຏິ ຌ຺ . 1. ັກຘະຈາໟ ຌຽຉັກຌິກ (Technical Skills) ຽຎຌັ ກັ ຘະຘະຽຑາະໃ ີ າ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄເຆຽໄ ຑໃ ບື ເນກໄ າຌ ຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌກຖ່ ະຌຑີ ຽິ ຘຈແຈຘໄ າ່ ຽຖຈັ ຏຌ຺ ຉາຓຽຎາ຺ໄ ໝາງຽຆໃ ຌັ : ກັ ຘະຂບຄທຘິ ະທະກບຌໃ ີ ະຉບໄ ຄຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌໃ ີ ກໃ ຼທກຍັ ຽໃ ບື ຄງຌ຺ , ກຌ຺ ແກຉໃ າຄໂຽຆໃ ຄິ ະຉບໄ ຄບາແຘຽຉກັ ຌກິ ຈງຘະຽຑາະ ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌຖະຈຍັ ຉຌ຺ໄ າ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄບາແຘ ກັ ຘະຈາໄ ຌຽຉກັ ຌກິ ກາຌຄູ ເຑະຌກັ ຄາຌ ຽຑໃ ບື ເນກໄ ຈິ ະກາ່ ຈ່າຽຌຌີ ແຎດໃ າຄຓຎີ ະຘຈິ ຑິ າຍຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . Page 87 of 283
2. ກັ ຘະຈໟາຌທາຓຈິ ຖທຓງບຈ (Conceptual Skills) ຓໃ ຌກາຌໃ ຏີ ູໄ ຈັ ກາຌຓີ ທາຓ ຘາຓາຈເຌກາຌຈິ ຍຍຌາຓຓະ່າ ຽຆໃ ຄິ ະຆໃ ທງເນຏໄ ູໄ ຈັ ກາຌແຈຽໄ ນຌັ ຑາຍຖທຓໃ ກີ ທາໄ ຄ (Big Picture) ຂບຄ ບຄ຺ ກາຌຄັ ໝຈ຺ . ຖທຓຄັ ກາຌຓທີ ແິ ຘຈັ ໃ ຆີ ຈັ ຽຌ ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌຖະຈຍັ ຘູຄາ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄຓີ ກັ ຘະຈາໄ ຌຌ.ີໄ 3. ັກຘະຈໟາຌຓະຌຈຸ ຘໍາຑຌັ (Interpersonal Skills ນົື Human Skills) ຽຎຌັ ທາຓຘາຓາຈ ໃ ຏີ ູໄ ຈັ ກາຌະກໃ ຼທຂບໄ ຄຘາ່ ຑຌັ ກຍັ ຍຸກຌ຺ ຄັ ຑາງເຌ ຖະ ຑາງຌບກບຄ຺ ກາຌດໃ າຄຓຎີ ະຘຈິ ຏິ ຌ຺ ກາຌໃ ີ ະຓີ ທາຓຘາຓາຈຈາໄ ຌຌແີໄ ຈໄ ຏູໄ ຈັ ກາຌະຉບໄ ຄຓີ ທາຓຽຂາ຺ໄ ເຽຊຄິ ທາຓຉບໄ ຄກາຌຂບຄຍຸກຌ຺ ຽຎຌັ ດໃ າຄຈີ ຖທຓຄັ ຓີ ທາຓຘາຓາຈເຌກາຌຄູ ເ ຑບໄ ຓຄັ ຘະຈຄບບກຽຊຄິ ທາຓຓບີ ຈັ ຘະຖງິ ະຑາຍຂບຄຌ຺ ຈທໄ ງ. ຄັ ຌຽີໄ ຑໃ ບື ເນໄ ຍຸກຌ຺ ເຌບຄ຺ ກາຌຽກຈີ ທາຓຘຈັ າ ຖະ ຑກັ ຈຉີ ໃ ່ບຄ຺ ກາຌບກີ ຄັ ງຄັ ຽຎຌັ ກາຌຘາໄ ຄຑາຍຖກັ ໃ ຈີ ຉີ ໃ ່ຍຸກຌ຺ ຑາງຌບກ ຈທໄ ງ. ຍ຺ຈຍາຈເຌກາຌຈັ ກາຌ (Managerial Roles) ຏູໄ ຈັ ກາຌະຓຍີ ຈ຺ ຍາຈໃ ຘີ ່າຌັ 3 ຎະກາຌ:ື (1) ຍຈ຺ ຍາຈຈາໄ ຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເ (2) ຍຈ຺ ຍາຈຈາໄ ຌທາຓຘາ່ ຑຌັ ຖະນທໃ າຄຍຸກຌ຺ (3) ຍຈ຺ ຍາຈຈາໄ ຌຂຓ່ໄ ູຌຂໃ າທຘາຌ (1) ຍ຺ຈຍາຈຈາໟ ຌກາຌຉັຈຘຌິ ເ (Decisional Roles) ຽຆໃ ຄິ ກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ຖກັ ຘະຌະຉໃ າຄໂເຌກາຌ ຉຈັ ຘຌິ ເເຌກາຌຈັ ກາຌ ຍຈ຺ ຍາຈຈາໄ ຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເຎະກບຍຈທໄ ງ 4 ຍຈ຺ ຍາຈຘ່າຌັ :ື - ຍຈ຺ ຍາຈເຌກາຌຽຎຌັ ຏູຎໄ ະກບຍກາຌ (Role of Entrepreneur) ຽຎຌັ ຍຈ຺ ຍາຈເຌກາຌຖຽິ ຖໃ ຓີ ຘໃ ຄິ ເໝໃ ໂ. - ຍຈ຺ ຍາຈເຌກາຌກາ່ ຈັ ຂ່ຂໄ ຈັ ງຄໄ (Disturbance Handler) ຽຎຌັ ຍຈ຺ ຍາຈກາຌຉຈັ ຘຌິ ເຽຆໃ ຄິ ກໃ ຼທຂບໄ ຄ ກຍັ ກາຌກແໄ ຂຂ່ຂໄ ຈັ ງຄໄ ຖະນທໃ າຄຏູເໄ ຉຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ ນົື ຖະນທໃ າຄຑະຌກ. - ຍຈ຺ ຍາຈເຌກາຌຈັ ຘຌັ ຆຍັ ຑະງາກບຌ (Resources Allocator) ຽຎຌັ ຍຈ຺ ຍາຈເຌກາຌກາ່ ຌຈ຺ ຄກາຌ ຖະ ກາຌຈັ ຘຌັ ຆຍັ ຑະງາກບຌຂບຄບຄ຺ ກາຌເນໄ ຉໃ ຖະຄກາຌ. - ຍຈ຺ ຍາຈເຌກາຌຽຖະາຉໃ ່ຖບຄ (Negotiator) ຽຎຌັ ຍຈ຺ ຍາຈກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ກາຌກາ່ ຌຈ຺ ຂ່ຉໄ ກ຺ ຖຄ຺ ຖະນທໃ າຄຏູໄ ຈັ ກາຌກຍັ ກໃ ຸຓປຄຄາຌ, ຖກູ າໄ ຖະ ຏູຂໄ າງຎຈັ ແກາຌຏະຖຈິ . (2) ຍ຺ຈຍາຈຈໟາຌທາຓຘໍາຑັຌຖະນທາໞ ຄຍກຸ ຌ຺ (Interpersonal Roles ນືົ Human Skills) ຽຎຌັ ຍຈ຺ ຍາຈຽຆໃ ຄິ ຏູໄ ຈັ ກາຌກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ຍຸກຌ຺ ຎະກບຍຈທໄ ງ: - ຍຈ຺ ຍາຈເຌກາຌຽຎຌັ ນທ຺ ໜາໄ (Figurehead) ຽຎຌັ ຍຈ຺ ຍາຈຽຆໃ ຄິ ກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ກາຌຈັ ກາຌຑິ ີ ຖະ ກຈິ ະກ່າຉໃ າຄໂ. - ຍຈ຺ ຍາຈເຌກາຌຽຎຌັ ຏູຎໄ ະຘາຌຄາຌ (Liaison) ຄັ ເຌກາຌຽປຈັ ທຼກປໃ ທຓກຍັ ຍຸກຌ຺ ຉໃ າຄໂ ຖະ ກໃ ຸຓ ຑາງເຌບຄ຺ ກາຌ ຉະນບົ ຈປບຈກາຌຘາໄ ຄທາຓຘາ່ ຑຌັ ກຍັ ຍຸກຌ຺ ຑາງຌບກບຄ຺ ກາຌ. - ຍຈ຺ ຍາຌເຌກາຌຽຎຌັ ຏູຌໄ າ່ (Leader) ຽຎຌັ ຍຈ຺ ຍາຈໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ກາຌຽຎຌັ ຏູຌໄ າ່ ເຌກໃ ຸຓທຼກຄາຌ ຽຑໃ ບື ຌາ່ ຓີ ຄາຌແຎຘໃ ູຽຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌ. (3) ຍຈ຺ ຍາຈຈໟາຌຂໄໍຓຌູ ຂໞາທຘາຌ (Informational Roles) ຽຎຌັ ຍຈ຺ ຍາຈຽຆໃ ຄິ ຏູໄ ຈັ ກາຌຓໜີ າໄ ໃ ີ ເຌກາຌຖທຍຖທຓຂ່ຓໄ ູຌຂໃ າທຘາຌ ຖະ ຄໄເນກໄ ຍັ ຍຸກຌ຺ ເຌບຄ຺ ກາຌແຈປໄ ຍັ ຆາຍ ຎະກບຍຈທໄ ງ: - ຍຈ຺ ຍາຈເຌກາຌກທຈຘບຍ (Monitor) ຽຎຌັ ຍຈ຺ ຍາຈຽຆໃ ຄິ ກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ກາຌຆບກນາຂ່ຓໄ ຌູ ໃ ີ ຌັ ຘະແໝ າກນໃ ົຄຂ່ຓໄ ູຌນາົ ງນໃ ົຄທຈັ ຊຸຎະຘຄ຺ ຽຑໃ ບື ເນຓໄ ີ ທາຓຊກື ຉບໄ ຄກຄ຺ ຉາຓທາຓຽຎຌັ ຄິ ນົາງຘີ ຸຈ. Page 88 of 283
- ຍຈ຺ ຍາຈເຌກາຌຽຏງີ ຏໃ ຂ່ຓໄ ຌູ (Disseminator) ຽຎຌັ ຍຈ຺ ຍາຈໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ກາຌກະາງ ນົື ຽຏງີ ຏໃ ຂ່ຓໄ ຌູ ຎຈັ ຍຸ ຌັ ແຎງຄັ ຑາງເຌ ຖະ ຑາງຌບກບຄ຺ ກາຌ. - ຍຈ຺ ຍາຈເຌກາຌຽຎຌັ ຉທ຺ ຌ ນົື ຑິ ກີ ບຌ (Spokesperson) ຽຎຌັ ຍຈ຺ ຍາຈກາຌຍ່ຖນິ າຌຽຆໃ ຄິ ຽປຈັ ກາຌ ຘະຽໜຂີ ໃ າທຘາຌບຄ຺ ກາຌຏໃ າຌຘໃ ື ຖະ ຍຸກຌ຺ ຑາງຌບກບຄ຺ ກາຌ. 4. ທາຓຽຎຌັ ຏູ້ຌໍາ ທາຓຽຎັຌຏູຌ້ ໍາ (Leadership) ຽຎຌັ ທາຓຘາຓາຈໃ ຓີ ບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຽໜບື ຏູບໄ ໃ ຌື ຖະ ຓຑີ ະຖຄັ ຄາຌບ່າ ຌາຈເຌຉທ຺ ຘາຓາຈຌຓໄ ຌາໄ ທ ຖະ ຄູ ເຍຸກຌ຺ ບໃ ຌື ເນຎໄ ະຉຍິ ຈັ ຑາຖະກຈິ ເນຍໄ ຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌແຈດໄ ໃ າຄ ຈງີ ໃ ຄິ . ທາຓຽຎຌັ ຏູຌໄ າ່ (Leadership) ະຉກຉໃ າຄາກກາຌຈັ ກາຌ (Management) ເຌຎະຽຈຌັ ໃ ທີ ໃ າຏູຌໄ າ່ ຓຑີ ະຖຄັ ໃ ີ ະເນຽໄ ກຈີ ທາຓປໃ ທຓຓດື ໃ າຄຘະໝກັ ເ ເຌຂະຌະໃ ບີ າ່ ຌາຈຂບຄຏູໄ ຈັ ກາຌະຂຌຶໄ ດໃ ູກຍັ ກຈ຺ ຖະ ຍຼຍໃ ີ ກາ່ ຌຈ຺ ໃ ີ ະຎໃ ຼຌຎຄກາຌຎກ຺ ບຄຑະຌກັ ຄາຌ ຏູຌໄ າ່ ຎະກບຍຈທໄ ງ 2 ຍຍ:ື (1) ຏູຌໄ າ່ ໃ ຽີ ຎຌັ າຄກາຌ (Formal Leadership) ຽຎຌັ ຏູຌໄ າ່ ຉາຓຉາ່ ໜໃ ຄໜາໄ ໃ ຉີ າຓກຈ຺ ໝາງ (Authority) ຑາງເຌບຄ຺ ກາຌ ຽຑໃ ບື ຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ໃ ີ ະເນຍໄ ຸກຌ຺ ໃ ຽີ ປຈັ ທຼກ ຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຈຸ ຎະຘຄ຺ ຂບຄບຄ຺ ກາຌ. (2) ຏູຌໄ າ່ ໃ ຍີ ໃ ່ຽຎຌັ າຄກາຌ (Informal Leadership) ຽຎຌັ ຏູຌໄ າ່ ຽຆໃ ຄິ ຍໃ ່ຓບີ າ່ ຌາຈນໃ ຄກຈ຺ ໝາງ ຉໃ ຓຍີ າຖະຓເີ ຌກາຌຘະໜຍັ ຘະໜຸຌບຄ຺ ກາຌ ຄັ ຏູຌໄ າ່ ໃ ຽີ ຎຌັ າຄກາຌ ຖະ ຍໃ ່ຽຎຌັ າຄກາຌະເຆບໄ ່າຌາຈ ຎະກບຍຈທໄ ງທາຓຘາຓາຈໃ ີ ະເນຖໄ າຄທຌັ ນົື ຖຄ຺ ຈ ຓີ ທາຓປູເໄ ຌຖກັ ຘະຌະຽຎຌັ ຏູຆໄ ໃ ຼທຆາຌ. ປູຍຍຍທາຓຽຎຌັ ຏູ້ຌໍາ (Styles of Leader) ຎະກບຍຈທໄ ງ 3 ປູຍຍຍ:ື 1. ຏູ້ຌໍາຍຍຏະຽຈຈັ ກາຌ (Authoritarian Leadership) ຽຎຌັ ຏູຌໄ າ່ ຽຆໃ ຄິ ຓີ ຄັ ບ່າຌາຈ (Authority) ຖະ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍ (Responsibility) ຄັ ໝຈ຺ ຈງຓກີ າຌຘໃ ຘື າຌາກຽຄິ ຖຄ຺ ຖໃ ຸຓ. ຏູຌໄ າ່ ຍຍຌກີໄ າ່ ຌຈ຺ ເນໄ ຌ຺ ຄາຌຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌຘະຽຑາະດໃ າຄ ຖະ າຈນທຄັ ເນຽໄ ກຈີ ຏຌ຺ ຖຍັ ຘ່າຽຖຈັ ຆະຌຈິ ໃ ຏີ ຈິ ຑາຈຍໃ ່ແຈໄ ນົື ໝາງຽຊຄິ ຏູຌໄ າ່ ໃ ຓີ ບີ ່າຌາຈ ຖະ ທາຓຉກຉໃ າຄຘະຽຑາະຉທ຺ ຊາໄ ບຄ຺ ກາຌເຈຓຏີ ູຌໄ າ່ ໃ ຽີ ຂຓັໄ ຂຄ ຖະ ຓບີ າ່ ຌາຈ ນົາງກ່ະຽບຌີໄ ທໃ າ ຏູຌໄ າ່ ຍຍຏະຽຈຈັ ກາຌ ຽຎຌັ ຖກັ ຘະຌະຂບຄຍຸກຌ຺ ຽຆໃ ຄິ ຓຸຄໄ ໃ ກີ າຌເຆບໄ ່າຌາຈ (Power) ຖະ ບາ່ ຌາຈໜາໄ ໃ ຉີ າຓກຈ຺ ໝາງ (Authority) 2. ຏ້ຌູ ໍາຍຍຎບ່ ງຉາຓບິຈຘະນະົ (Laissez-Faire Leader) ຽຎຌັ ຑຈຶ ຉກິ າ່ ໃ ຏີ ູຌໄ າ່ ໃ ເີ ນໄ ບຈິ ຘະນະົ ເຌກາຌຽປຈັ ທຼກກຍັ ຑະຌກັ ຄາຌ ຈງຆບກນາຑຼຄຘໃ ຄິ ໃ ີ າ່ ຽຎຌັ ເນໄ ຽຆໃ ຄິ ະແຈປໄ ຍັ ທາຓປໃ ທຓຓຑື ຼຄຉໃ ຉບຍາ່ ຊາຓຽໃ າ຺ ຌຌັໄ ຓກັ ເຆກໄ ຍັ ຄາຌໃ ຉີ ບໄ ຄກາຌຘາໄ ຄຘຌັ ຘໃ ຄິ ເໝໃ ຽຎຌັ ກາຌຑຈັ ະຌາຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ເໝໃ ນົື ໝາງຽຊຄິ ຍຸກຌ຺ ຽຆໃ ຄິ ເນບໄ າ່ ຌາຈໜາໄ ໃ ີ (Authority) ຘາ່ ຖຍັ ຑະຌກັ ຄາຌ ຖະ ເນຏໄ ູເໄ ຉຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາຽປຈັ ທຼຈໃ ຽີ ຂາ຺ ຽຖບື ກ ຈງຏູຌໄ າ່ ຽຂາ຺ໄ ແຎກໃ ຼທຂບໄ ຄໜບໄ ງຘີ ຸຈ ຓກີ າຌຘໃ ຘື າຌຌທຌບຌຖະນທໃ າຄກໃ ຸຓ. 3. ຏຌູ້ ໍາຍຍຎະຆາິຎະແຉ (Democratic Leader) ຽຎຌັ ຏູຌໄ າ່ ໃ ເີ ຆໄ ບກາຈເນຏໄ ູດໄ ໃ ູເຉຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ ຘະຈຄທາຓຈິ ຽນຌັ ຖະ ກແໄ ຂຍຌັ ນາດໃ າຄບຈິ ຘະນົະ ງບຓປຍັ ຌທທາຓຈິ ຽນຌັ ຂບຄຘະຓາຆກິ ຑາງເຌກໃ ຸຓ ນົື ໝາງຽຊຄິ ຏູຌໄ າ່ ໃ ງີ ຈຶ ຊື ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍຂຌັໄ ຘຸຈາໄ ງ (Final Responsibility) ຽຆໃ ຄິ ຓກີ າຌຓບຍ ໝາງບາ່ ຌາຈໜາໄ ໃ ີ (Authority) ແຎງຄັ ຍຸກຌ຺ ບໃ ຌື ຈງຆໃ ທງຑິ າຖະຌາກາຌຓບຍໝາງຄາຌ (Work Assignments) ຓກີ າຌຘໃ ຘື າຌຖະນທໃ າຄຖະຈຍັ ຂຌັໄ ຽຄິ ຖະ ຖະຈຍັ ຂຌັໄ ຖໃ ຸຓ ເຌຖ່ ະຌຌີ ຑີໄ ະຌກັ ຄາຌະຓຘີ ໃ ທຌ ປໃ ທຓເຌຂະຍທຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເນົາງ. Page 89 of 283
5. ກາຌຉຈັ ຘຌິ ເເຌກາຌຍຖໍ ນິ າຌ ກາຌຉຈັ ຘຌິ ເ (Decision Making) ຽຎຌັ ກາຌຽຖບື ກໜໃ ຄຶ າຄໃ ຈີ ີ ຘີ ຸຈາກນາົ ງາຄຽຖບື ກ ຽຆໃ ຄິ າຈ ນທຄັ ທໃ າະຌາ່ ແຎຘໃ ູຏຌ຺ ຖຍັ ໃ ຽີ ຑໃ ຄິ ຑເ່ າກຍຌັ ນາເຈຍຌັ ນາໜໃ ຄຶ ຽຆໃ ຄິ ຓຂີ ຌັໄ ຉບຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເ 6 ຂຌັໄ ຉບຌຈໃ ຄັ ປູຍີ 6.6 ຈງຓຖີ າງຖະບຼຈຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ ກາຌກາ່ ຌຈ຺ ຍຌັ ນາ ນົື ກາຌຌ຺ໄ ນາາຄຽຖບື ກ ກາຌຈັ ຽຖບື ກາຄຽຖບື ກ ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ ຖະ ບກາຈ (Identifying (Generating (Selecting an ກາຌຎະຽຓຌີ ຏຌ຺ ຖຍັ the Problem or Alternatives) Alternative) (Implementing and Opportunity) Evaluation the Solution) ປຍູ ີ 6.6 ຘະຈຄຂຌັໄ ຉບຌຘາ່ ຌັ ເຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເເຌກາຌຈັ ກາຌ (Major step in the Managerial Decision-Making Process) 1. ກາຌກໍາຌຈ຺ ຍັຌນາ ນືົ ບກາຈ (Indentifying the Problem or Opportunity) ຍຌັ ນາ (Problem) ໝາງຽຊຄິ ທາຓຉກຉໃ າຄຖະນທໃ າຄຘະຑາຍທາຓຽຎຌັ ຄິ ຖະ ຘະຑາຍໃ ຎີ ະຘຄ຺ ະ ເນຽໄ ຎຌັ ແຎຉາຓທາຓຉບໄ ຄກາຌ. ບກາຈ (Opportunity) ໝາງຽຊຄິ ຂແ່ໄ ຈຎໄ ຼຍາກຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌໃ ຓີ ຎີ ະຘຈິ ຏິ ຌ຺ ຉບໄ ຄຓີ ກາຌຉຈັ ຘຌິ ເ ຈງຽປຈັ ເນຘໄ ະຊາຌະກາຌຆຈັ ຽຌ, ຘກຶ ຘາຽນຈຂບຄຍຌັ ນາ ຉະນົບຈປບຈຘກຶ ຘາບກາຈໃ ຓີ ດີ ໃ ູ. 2. ກາຌກໍາຌຈ຺ າຄຽຖບື ກ (Generating Alternatives) ເຌຂຌັໄ ຌີໄ ະຽຎຌັ ກາຌຑຈັ ະຌາ ຖະ ຎະຽຓຌີ າຄຽຖບື ກຽຉກັ ຌກິ ເຌກາຌຘາໄ ຄາຄຽຖບື ກື ກາຌຖະຈຓ຺ ທາຓຈິ ຈງກາຌບະຑຎິ າງກໃ ຸຓ ກາຌກະຉຸຌໄ ເນໄ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເນຘໄ ະຈຄທາຓຈິ ຽນຌັ . 3. ກາຌຈັ ຽຖບື ກາຄຽຖືບກ (Selectiny an Alternative) ຏູຍໄ ຖ່ ນິ າຌະຉບໄ ຄຽຖບື ກາຄຽຖບື ກ ໃ ຓີ ຎີ ະຘຈິ ຏິ ຌ຺ ຘູຄຘຸຈ ຑາງເຉຘໄ ະຊາຌະກາຌໃ ຽີ ກຈີ ຂຌຶໄ ຏູໄ ຈັ ກາຌະຉບໄ ຄຉຈັ ຘຌິ ເ ຖະ ຑິ າຖະຌາຈງບາແຘ ຂຓ່ໄ ູຌໃ ຓີ ດີ ໃ ູ ຈງຘາ່ ນົທຈາຄຽຖບື ກ ຖະ ຽຖບື ກາຄຽຖບື ກໃ ຘີ າຓາຈກຍໄ ຌັ ນາແຈຈໄ ີ ຘີ ຸຈ. 4. ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ ຖະ ກາຌຎະຽຓຌີ ຏຌ຺ ຖັຍ (Implementing and Evaluating the Solution) ກາຌຉຈັ ຘຌິ ເຎະຉຍິ ຈັ ກາຌາ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄບາແຘຽທຖາ, ກາຌທາຄຏຌ ຖະ ກາຌກຼຓກາຌຈາໄ ຌຍຸກຌ຺ ຽຎຌັ ດໃ າຄຈີ ຽຓໃ ບື ຖຄ຺ ຓຎື ະຉຍິ ຈັ ກາຌຖທໄ ະຉບໄ ຄຎະຽຓຌີ ຏຌ຺ ຄາຌໃ ຽີ ກຈີ ຂຌຶໄ ຽປຈັ ເຌຍຍຎະຖຓິ າຌ ຖະ ຸຌ ຌະຑາຍ. 6. ກາຌັຈກາຌຌຸ ຌະຑາຍຈງຖທຓ ກາຌຈັ ກາຌຸຌຌະຑາຍຈງຖທຓ [Total Quality Management (TQM)] ຽຎຌັ ກາຌ ຎະຘາຌທາຓຑະງາງາຓຸກດໃ າຄ ຽຑໃ ບື ຽປຈັ ເນຖໄ ູກາໄ ຓີ ທາຓຽຑໃ ຄີ ຑເ່ ຽຑໃ ຓີ ຂຌຶໄ ຈງຽປຈັ ເນຑໄ ະຌກັ ຄາຌຸກຌ຺ ຓີ ຘໃ ທຌປໃ ທຓຽຑໃ ຓີ ຂຌຶໄ ຘາໄ ຄຈຸ ຂຄກໃ ຼທກຍັ ຏູຂໄ າງຎຈັ ແກາຌຏະຖຈິ ຖະ ຘາໄ ຄເນຽໄ ກຈີ ຍຌັ ງາກາຈເນຓໄ ກີ າຌຎຍັ ຎຸຄ ຸຌຌະຑາຍຄາຌຸກດໃ າຄດໃ າຄຉໃ ່ຽຌໃ ບື ຄ ນົື ໝາງຽຊຄິ ກາຌທຍຸຓຸຌຌະຑາຍ ຈງຓຸຄໄ ໃ ຖີ ູກາໄ ຖະ ກາຌຍ່ຖນິ າຌ Page 90 of 283
ດໃ າຄຉໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຈຸ ຓຸຄໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຎກຕຓກາຌຈັ ກາຌຸຌຌະຑາຍຖທຓຎະກບຍຈທໄ ງຘໃ ທຌຘ່າ ຌັ ຉໃ ແ່ ຎຌ:ີໄ 1. ທາຓຽຑຄີໃ ຑໍເຂບຄຖູກາໟ (Customer Satisfaction) ຽຎຌັ ກາຌຏະຖຈິ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ໃ ຓີ ີ ຸຌຌະຑາຍຘູຄຂຌຶໄ ຽຆໃ ຄິ ຉບຍຘະໜບຄທາຓຽຑໃ ຄິ ຑ່ເຂບຄຖູກາໄ ນາົ ງຂຌຶໄ ຈງກາຌຆບກນາຍ່ຖກິ າຌໃ ຈີ ຂີ ຌຶໄ ຖະ ກາຌຘະຈຄເນຽໄ ນຌັ ທໃ າຓຸຄໄ ທາຓຘ່າຌັ ໃ ຖີ ູກາໄ ດໃ າຄຘະໝໃ ່າຘະຽໝ.ີ 2. ກາຌຓຘີ ໞທຌປທໞ ຓາກຑະຌັກຄາຌ (Employee Participation) ຽຎຌັ ກາຌຽຑໃ ຓີ ກາຌຓຘີ ໃ ທຌ ປໃ ທຓາກຑະຌກັ ຄາຌ ຽຆໃ ຄິ ຽກຈີ ຂຌຶໄ ຈງເນຑໄ ະຌກັ ຄາຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເ, ກາຌຑຈັ ະຌາຓີ ຄາຌ ຈງກ່າຌຈ຺ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍ (Responsibility) ຖະ ຑາຖະໜາໄ ໃ ທີ ຼກຄາຌໃ ຘີ າຓາຈກທຈຘບຍຽຆໃ ຄິ ກຌັ ຖະ ກຌັ ແຈໄ (Accountability) ຽຑໃ ບື ຎຍັ ຎຸຄຸຌຌະຑາຍເຌກາຌຽປຈັ ທຼກ. 3. ກາຌກໍາຌ຺ຈ ຖະ ຘາໟ ຄທາຓຂຄກຌ່ ກຼໞ ທກັຍທາຓຘາໍ ຑຌັ ກັຍຏູ້ຂາງຎັຈແກາຌ ຏະຖຈິ (Forming and Strengthening Supplier Relationships) ຽຑໃ ບື ຌາ່ ແຎຘໃ ູກາຌແຈຎໄ ຈັ ແກາຌ ຏະຖຈິ ຖະ ທຈັ ຘະຈຸໃ ຽີ ໝາະຘຓ຺ ຈທໄ ງຉຌ຺ໄ ຌຶ ໃ ຉີ ໃ ່າ, ກາຌຎຍັ ຎຸຄຸຌຌະຑາຍໃ ຍີ ໃ ່ ທຌຎະຉຍິ ຈັ ຘະຽຑາະຽຖໃ ບື ຄ ຘະຽຑາະຽທຖາຉໃ ທຌະຊຽື ກຌກາຌຑຈັ ະຌາຸຌຌະຑາຍໃ ຉີ ໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄ ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ຎະຘຈິ ຏິ ຌ຺ ຘູຄຘຸຈເຌແຖງະ ງາທ. ຘໃ ຄິ ຘ່າຌັ ໃ ີ ະຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນໄ TQM ຍຌັ ຖຸຏຌ຺ ຘາ່ ຽຖຈັ ດໃ າຄຈງີ ໃ ຄິ ະຉບໄ ຄບາແຘຎຈັ ແ 2 ຎະກາຌ:ື (1) ຐໃ າງກາຌຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຘູຄ ະຉບໄ ຄເນໄ ທາຓຘ່າຌັ ຖະ ທາຓຘຌ຺ ເເຌກາຌກ່າຌຈ຺ ຎກຕຓ TQM ຈາໄ ຌກາຌຈັ ກາຌຎຍັ ຎຸຄຸຌຌະຑາຍ ຈງຓຸຄໄ ທາຓຘ່າຌັ ໃ ກີ າຌຎຍັ ຎຸຄຸຌຌະຑາຍຈງຓີ ທາຓຈິ ຖຽິ ຖໃ ຓີ ຉະນບົ ຈຽທຖາ. (2) ຐໃ າງຈັ ກາຌະຉບໄ ຄເນໄ ທາຓປໃ ທຓຓກື ຍັ ຎກຕຓ TQM ຈງຘາຓາຈຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌເນຘໄ ບຈໃ ບຄ ກຌັ . Page 91 of 283
ຍຈ຺ ີ 7 ກາຌຈັ ກາຌບ຺ຄກາຌ ຸກຍຖ່ ຘິ ຈັ ຉບໄ ຄນາທິ ກີ າຌໃ ີ ະຎຍັ ຎຸຄທິ ກີ າຌຈ່າຽຌຌີ ຸຖະກຈິ ຽຑໃ ບື ເນໄ ຸຖະກຈິ ຍຌັ ຖຸຈຸ ຎະຘຄ຺ ຉໃ າຄໂ ເຌກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌ ຽຎາ຺ໄ ໝາງຎະກາຌໜໃ ຄຶ ກ່ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ກາຌເຆຉໄ ຌ຺ໄ ຌຶ ຉໃ າ່ ຈງຓຸຄໄ ໃ ກີ າຌຆບກນາຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ໃ ຓີ ີ ຸຌຌະຑາຍຘູຄ ຽຑໃ ບື ຉບຍຘະໜບຄທາຓຽຑໃ ຄິ ຑ່ເຂບຄຖກູ າໄ ທິ ກີ າຌຽຆໃ ຄິ ຸຖະກຈິ ຈັ ບຄ຺ ກາຌ ໃ ຄຶ ຓບີ ຈິ ຑິ ຌ຺ ຉໃ ່ກາຌຽປຈັ ທຼກ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌໃ ຄຶ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ຘ່າຌັ . 1. ບຄ຺ ກາຌ ບ຺ຄກາຌ (Organization) ຽຎຌັ ຖະຍຍ຺ ກາຌຍຖ່ ນິ າຌໃ ຓີ ກີ າຌບບກຍຍ ຖະ ກາຌຈ່າຽຌຌີ ຄາຌຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຈຸ ຎະຘຄ຺ ດໃ າຄເຈດໃ າຄໜໃ ຄຶ ນົື ຽຎຌັ ຄຘາໄ ຄໃແີ ຈຉໄ ຄັໄ ຂຌຶໄ ຉາຓຂະຍທຌກາຌ ຈງຓກີ າຌປຍັ ຑະຌກັ ຄາຌຽຂາ຺ໄ ຓາ ຽປຈັ ທຼກປໃ ທຓກຌັ ເຌຐໃ າງຉໃ າຄໂ ຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຉາຓຈຸ ຎະຘຄ຺ ໃ ຉີ ຄັໄ ແທໄ ນົື ຽຎຌັ ກໃ ຸຓຍຸກຌ຺ ຉຄັໄ ຉໃ 2 ຌ຺ ຂຌຶໄ ແຎ ໃ ີ ຽປຈັ ທຼກປໃ ທຓກຌັ ຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງຈຼທກຌັ . ກາຌຈັ ບ຺ຄກາຌ (Organizing) ຽຎຌັ ກາຌຖທຍຖທຓ ຖະ ຎະຘາຌຆຍັ ຑະງາກບຌຓະຌຈຸ , ກາຌ ຽຄຌິ , ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓາຄກາງະຑາຍ, ຂ່ຓໄ ູຌ ຖະ ຆຍັ ຑະງາກບຌຉໃ າຄໂ ໃ ີ າ່ ຽຎຌັ ຉບໄ ຄເຆຽໄ ຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝ າງ ນົື ຽຎຌັ ຂະຍທຌກາຌເຌກາຌຈັ ກໃ ຸຓ, ກຈິ ະກ່າໃ ີ າ່ ຽຎຌັ ຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຌັ ຖຸຈຸ ຎະຘຄ຺ ນົກັ ຈງກາຌຈັ ກໃ ຸຓທຼກ ຄາຌ ຽຎຌັ ໜໃ ທງກາຌຈັ ກາຌຉໃ າຄໂ ຽຆໃ ຄິ ທິ ກີ າຌໜໃ ຄຶ ເຌກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌ (Organizing) ຖະ ຘາໄ ຄຘຌັ ບຄ຺ ກາຌ (Creating the Organization) ໃ ຘີ ່າຌັ ື ກາຌຘາໄ ຄຏຌຏຄັ ບຄ຺ ກາຌ (Organization Charts) ຏຌຏຄັ ບຄ຺ ກາຌ (Organization Chart) ຽຎຌັ ຏຌຏຄັ ຽຆໃ ຄິ ຘະຈຄປູຍປໃ າຄຂບຄຄຘາໄ ຄບຄ຺ ກາຌ ຉ່າໜໃ ຄທາຓຘ່າຑຌັ ຂບຄຘາງກາຌຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ (Chain of Command) ຖະ ຐໃ າງໃ ຎີ ກຶ ຘາ (Staff) ຖທຓ ຽຊຄິ ກາຌຉຈິ ຉໃ ່ຘໃ ຘື າຌໃ ຽີ ຎຌັ າຄກາຌຑາງເຌບຄ຺ ກາຌ ຈໃ ຄັ ປູຍີ 7.2 ຘະຈຄປູຍຍຍຏຌຏຄັ ບຄ຺ ກາຌຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ . ຘາງກາຌຍຄັ ຍັ ຍັຌຆາ (Chain of Command) ຽຎຌັ ຈິ າຄຂບຄບາ່ ຌາຈໜາໄ ໃ ີ (Authority) າກຖະຈຍັ ຘູຄຘຸຈ ແຎຘໃ ູຖະຈຍັ ຉໃ າ່ ຘຸຈຑາງເຌບຄ຺ ກາຌ. ບຄ຺ ກາຌຂະໜາຈໜບໄ ງຘໃ ທຌເນງໃ ະກ່າຌຈ຺ ຉໃ າ່ ໜໃ ຄໃ ຆີ ຈັ ຽຌຉາຓຘາງກາຌຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາຂບຄຍຸກຌ຺ ເຌ ບຄ຺ ກາຌ ຆໃ ທງເນຏໄ ູໄ ຈັ ກາຌຘາໄ ຄທາຓະຽຖຌີ ຽຉຍີ ຉ ຖະ ຎໃ ຼຌຎຄຄຘາໄ ຄເຌບຄ຺ ກາຌ ເຌບຄ຺ ກາຌຂະໜາຈ ເນງໃ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ຖາ່ ຍາກໃ ີ ະກາ່ ຌຈ຺ ຏຌຏຄັ ແຈຊໄ ກື ຉບໄ ຄ ໃ ຄຶ ຉບໄ ຄຘກຶ ຘາຽຊຄິ ນກົັ ເຌກາຌຘາໄ ຄຘຌັ ບຄ຺ ກາຌ. ປູຍີ 7.1 ຘະຈຄປູຍຍຍຏຌຏຄັ ບຄ຺ ກາຌຂບຄຍ່ຖຘິ ຈັ (Typical Corporate Organization Chart) ຽຆໃ ຄິ ຘະຈຄຽຊຄິ ຉ່າໜໃ ຄ, ທາຓຘ່າຑຌັ ຑາງເຌບຄ຺ ກາຌ (Relationship Within an Organization) ຖະ ຘາງ ກາຌຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາເຌກາຌຍ່ຖນິ າຌ (Managerial Chain of Command) Page 92 of 283
ຎະາຌ (President) ຏູບໄ ່າຌທຌກາຌຐໃ າງເນຍໄ ່ຖກິ າຌຈາໄ ຌກຈ຺ ໝາງ (Director of Legal Service) ຏູບໄ ່າຌທຌກາຌຐໃ າງກຈິ ະກາ່ ຘາາຖະຌະ (Director of Public Affairs) ປບຄຎະາຌຐໃ າງຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ (Vice President Operations) ຏູໄ ຈັ ກາຌປຄຄາຌ ຏູໄ ຈັ ກາຌປຄຄາຌ (Plant Manager) (Plant Manager) ຏູໄ ຈັ ກາຌຑະຌກ ຏູໄ ຈັ ກາຌຑະຌກ ຏູໄ ຈັ ກາຌຑະຌກ ຏູໄ ຈັ ກາຌຑະຌກ (Department (Department (Department (Department Manager) Manager) Manager) Manager) ຏູຍໄ ຄັ ຍັ ຏູຍໄ ຄັ ຍັ ຏູຍໄ ຄັ ຍັ ຏູຍໄ ຄັ ຍັ ຏູຍໄ ຄັ ຍັ ຏູຍໄ ຄັ ຍັ ຏູຍໄ ຄັ ຍັ ຏູຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ ຍຌັ ຆາ ຍຌັ ຆາ ຍຌັ ຆາ ຍຌັ ຆາ ຍຌັ ຆາ ຍຌັ ຆາ ຍຌັ ຆາ ຂຌັໄ ຉຌ຺ໄ ຂຌັໄ ຉຌ຺ໄ ຂຌັໄ ຉຌ຺ໄ ຂຌັໄ ຉຌ຺ໄ ຂຌັໄ ຉຌ຺ໄ ຂຌັໄ ຉຌ຺ໄ ຂຌັໄ ຉຌ຺ໄ ຂຌັໄ ຉຌ຺ໄ ປບຄຎະາຌຐໃ າງກາຌຉະນົາຈ ປບຄຎະາຌຐໃ າງກາຌຽຄຌິ ຏູບໄ ່າຌທງກາຌຐໃ າງ (Vice President, Marketing) (Vice President, Finance) ຆຍັ ຑະງາກບຌຓະຌຈຸ ຏູໄ ຈັ ກາຌ (Director of Human ຑະຌກກາຌຍຌັ ຆີ Resources) (Accounting ຏູໄ ຈັ ກາຌຐໃ າງ ຏູໄ ຈັ ກາຌຐໃ າງ department ຂາງບໄ ຄຊໃ ຌິ manager) (Regional ຂາງບໄ ຄຊໃ ຌິ (Regional sales manager) sales manager) ຏູໄ ຈັ ກາຌ ຏູໄ ຈັ ກາຌ ຏູໄ ຈັ ກາຌ ຏູໄ ຈັ ກາຌ ຏູຍໄ ຄັ ຍັ ຏູຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາຂຌັໄ ຍຌັ ຆາຂຌັໄ ຽຓບື ຄ ຽຓບື ຄ ຽຓບື ຄ ຽຓບື ຄ (District (District (District (District ຉຌ຺ໄ ຉຌ຺ໄ manager) manager) manager) manager) Page 93 of 283
2. ຖັກຘະຌະ 5 ຎະກາຌຂບຄຄຘາໟ ຄບ຺ຄກາຌ ກໃ ບຌຘກຶ ຘາຎະຽຈຌັ ຉໃ າຄໂເຌກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌ ະຉບໄ ຄຘາ່ ນົທຈຽຊຄິ ຖກັ ຘະຌະຘາ່ ຌັ ຂບຄຄຘາໄ ຄບຄ຺ ກາຌ 5 ຎະກາຌຈໃ ຌັ :ີໄ ຈັ ຘະຌະ (Dimension) ຸຈຓູຸ້ຄໝາງ (Purpose) 1. ກາຌບບກຍຍທຼກ (Job Design) ຽຎຌັ ກາຌຈັ ຍໃ ຄທຼກຄາຌເຌບຄ຺ ກາຌ ບບກຽຎຌັ ຘໃ ທຌໂ ຖະ ກາຌຓບຍໝ 2. ກາຌບບກຍຍບຄ຺ ກາຌ າງທຼກເຌຉໃ ຖະຉ່າໜໃ ຄຑາງເຌບຄ຺ ກາຌ. (Organization Design) ຽຎຌັ ຈັ ຘະຌະກາຌບບກຍຍທຼກຄາຌ ຽຆໃ ຄິ ຑິ າຖະຌາຄັ ຖະຍຍ຺ ຽຉກັ ຌກິ ຖະ ຖະຍຍ຺ ຘຄັ ຓ຺ ປໃ ທຓກຌັ ຈງຊຽື ກຌ (1) ຉາຓໜາໄ ໃ ີ (2) ຉາຓຑຌືໄ ໃ ີ ນົື ຑຸຓຘາຈ (3) ຉາຓຖູກາໄ (4) ຉາຓຂະຍທຌກາຌ ນົື ບຸຎະກບຌ (5) ຉາຓ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ (6) ກາຌເຆນໄ າົ ງຽກຌປໃ ທຓກຌັ (Multibase Departmentalization). 3. ກາຌຓບຍໝາງທຼກ (Delegation) ຽຎຌັ ກາຌກະາງທຼກຂບຄຏູໄ ຈັ ກາຌ ຖະ ບ່າຌາຈເນກໄ ຍັ ປຄຄາຌ, ກາຌຓຸຄໄ ທາຓຘ່າຌັ ຂບຄບ່າຌາຈໜາໄ ໃ ເີ ຌຖະຈຍັ ຘູຄຂຌຶໄ ຂບຄບຄ຺ ກາຌ ະຘາໄ ຄຄຘາໄ ຄ ຍຍກາຌຖທຓບ່າຌາຈ, ກາຌກະາງບ່າຌາຈດໃ າຄກທາໄ ຄ (Wide Distribution of Authority) ແຎຘໃ ູຖະຈຍັ ຖໃ ຸຓຂບຄບຄ຺ ກາຌ ະຽປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ຄຘາໄ ຄບຄ຺ ກາຌຍຍກະາງບ່າຌາຈ (Centralized Structure). 4. ຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌ ຽຑໃ ບື ກ່າຌຈ຺ ປຄຄາຌຽຆໃ ຄິ ຖາງຄາຌກຄ຺ ຉໃ ່ຏູໄ ຈັ ກາຌໜໃ ຄຶ ຌ຺ ຂະໜາຈໃ ີ ຍ (Span of Management) (Narrow Span) ະຓີ ່າຌທຌປຄຄາຌໜບໄ ງໃ ຖີ າງຄາຌກຄ຺ ຉໃ ່ຏູໄ ຈັ ກາຌໜໃ ຄຶ ຌ຺ . ຂະໜາຈໃ ກີ ທາໄ ຄ (Wide Span) ຓີ າ່ ຌທຌປຄຄາຌນົາງໃ ຖີ າງຄາຌກຄ຺ ຉໃ ່ຏູໄ ຈັ ກາຌໜໃ ຄຶ ຌ຺ . ຽຎຌັ ກາຌຘາໄ ຄທາຓຉກຉໃ າຄຖະນທໃ າຄຉ່າໜໃ ຄຽນໃ ົາ຺ ຌີໄ ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ຽຎຌັ ຘໃ ທຌ 5. ກາຌຈັ ກາຌຉາຓຘາງທຼກຄາຌນົກັ ຖະ ກາຌ ຂບຄຘາງກາຌຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ (Chain of Command) ຽປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ກາຌຘະ ໜຍັ ຘະໜຸຌ, ຌະຌ່າ ຖິ ຓີ ທາຓຆໃ ຼທຆາຌເຌຘາງກາຌຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ. ຈັ ກາຌຐໃ າງໃ ຎີ ກຶ ຘາ (Line and Staff Management) ຉາຉະຖາຄີ 7.1 ຘະຈຄຖກັ ຘະຌະ 5 ຎະກາຌຂບຄຄຘາໄ ຄບຄ຺ ກາຌ (Five Characteristics of Organizational Structure) 3. ກາຌບບກຍຍທຼກຄາຌ ກາຌບບກຍຍທຼກຄາຌ (Job Design) ຽຎຌັ ຂະຍທຌກາຌກ່າຌຈ຺ ຖກັ ຘະຌະຄຘາໄ ຄຂບຄທຼກ (Structure of work) ຈງຓີ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ເຌກາຌຽຑໃ ຓີ ຏຌ຺ ຏະຖຈິ ຖະ ຘາໄ ຄທາຓຽຑໃ ຄິ ຑເ່ ເຌກາຌຽປຈັ ທຼກ ຽຆໃ ຄິ ຓປີ ູຍຍຍຉໃ າຄໂຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ທາຓຆໃ ຼທຆາຌຘະຽຑາະຈາໄ ຌເຌກາຌຽປຈັ ທຼກ (Job Speciallzation) 2. ກາຌໝຸຌທຼຌທຼກ (Job Rotation) 3. ກາຌຂະນງາງຎະຖຓິ າຌທຼກ (Job Enlargement) 4. ກາຌຽຑໃ ຓີ ໜາໄ ໃ ີ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍເຌທຼກ (Job Enrichment) 5. ກາຌຽປຈັ ທຼກເນຄໄ ໃາງຂຌຶໄ (Job Simplification) ຈງຓຖີ າງຖະບຼຈຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ທາຓຆໞຼທຆາຌຘະຽຑາະຈາໟ ຌເຌກາຌຽປຈັ ທຼກ (Job Specialization) ຽຎຌັ ກາຌງກ ຂະຍທຌກາຌຏະຖຈິ ບບກຽຎຌັ ທຼກໃ ຓີ ຖີ ກັ ຘະຌະຉກຉໃ າຄກຌັ ຖະ ກາຌບບກຍຍທຼກໃ ີ ຉກຉໃ າຄກຌັ ຘາ່ ຖຍັ ຍຸກຌ຺ ຐໃ າງຉໃ າຄໂ ຈງຓີ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ໃ ີ ະຎຍັ ຎຸຄຎະຘຈິ ຑິ າຍຂບຄທຼກ ຈງນຸົຈທາຓນງຸຄໄ ງາກ ຖະ ຂຌັໄ ຉບຌ Page 94 of 283
ຂບຄທຼກຖຄ຺ ຽຑໃ ບື ເນຏໄ ູຎໄ ະຉຍິ ຈັ ຄາຌຘາຓາຈຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌແຈຈໄ ຂີ ຌຶໄ ຄັ ຌບີໄ ຄ຺ ກາຌທຌະຂະນງາງຂບຍຽຂຈຂບຄ ຌທທາຓຈິ ຌແີໄ ຎງຄັ ຸກກຈິ ະກາ່ ຽຆໃ ຄິ ກະ່າຂຌຶໄ ຑາງເຌບຄ຺ ກາຌ. ກາຌເຆູນ້ ກັົ ຽນຈຏຌ຺ ຘາໍ ຖຍັ ທາຓຆຼໞ ທຆາຌຘະຽຑາະຈາໟ ຌ (Rational for Specialization) ທາຓຆໃ ຼທຆາຌຘະຽຑາະຈາໄ ຌຓີ ທາຓາ່ ຽຎຌັ ເຌຸກບຄ຺ ກາຌຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1.1 ຽຎຌັ ທາຓຄິ ໃ ທີ ໃ າທຼກຂບຄຸກບຄ຺ ກາຌຓຎີ ະຖຓິ າຌນາົ ງ ຓຌັ ງາກໃ ີ ຌ຺ ຑຼຄຌ຺ ຈຼທະ ຽປຈັ ທຼກແຈຘໄ ່າຽຖຈັ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ໃ ຄຶ ຉບໄ ຄຍໃ ຄທຼກ ຖະ ຈັ ຍຸກຌ຺ ເນຽໄ ປຈັ ທຼກຉາຓທາຓຆໃ ຼທຆາຌຘະຽຑາະຈາໄ ຌ. 1.2 ຽຓໃ ບື ຍຸກຌ຺ ຓກີ າຌປຼຌປູເໄ ຌທຼກຘະຽຑາະຈາໄ ຌ ກ່ະຘາຓາຈປຼຌປແູ ໄ ຈດໄ ໃ າຄຓຎີ ະຘຈິ ຑິ າຍ. 1.3 ຽຓໃ ບື ແຈຽໄ ປຈັ ທຼກເຌຘໃ ຄິ ຈຼທກຌັ ຽຆໃ ຄິ ຉໃ ຖະຌ຺ ຓີ ທາຓຆໃ ຼທຆາຌຉໃ າຄກຌັ ກ່ ະຉບໄ ຄຽຘງ ຽທຖາເຌກາຌຎໃ ຼຌຎຄທຼກາກຑະຌກຌໃ ຄຶ ແຎງຄັ ບກີ ຑະຌກໜໃ ຄຶ . 1.4 ທາຓຆໃ ຼທຆາຌງໃ ຄິ ນົາງຂຌຶໄ ຽໃ າ຺ ເຈ ກງ່ ໃ ຄິ ຽປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ທາຓຄໃາງເຌກາຌໃ ີ ະບບກຍຍ ບຸຎະກບຌຘະຽຑາະຈາໄ ຌຘ່າຖຍັ ທຼກໃ ນີ ົາງຂຌຶໄ ຽໃ າ຺ ຌຌັໄ . າຄຽຖບື ກຘ່າຖຍັ ທາຓຆໃ ຼທຆາຌຘະຽຑາະຈາໄ ຌື ຽຓໃ ບື ຑະຌກັ ຄາຌຽປຈັ ທຼກດໃ າຄເຈດໃ າຄໜໃ ຄຶ ຽຎຌັ ແຖງະ ຽທຖາຈຌ຺ ໂ ບາຈຽກຈີ ທາຓຽຍໃ ບື ໜໃ າງ ເຆໄ ທາຓຑະງາງາຓເຌກາຌຽປຈັ ທຼກໜບໄ ງຖຄ຺ ຽຆໃ ຄິ ຌາ່ ແຎຘໃ ູກາຌຂາຈທຼກ ເຌກາຌກຍໄ ຌັ ນາຈໃ ຄັ ກໃ າທ ຏູໄ ຈັ ກາຌທຌະຉບໄ ຄຈັ ເນຓໄ ກີ າຌໝຸຌທຼຌທຼກ (Job Rotation) 2. ກາຌໝຸຌທຼຌທຼກ (Job Rotation) ຽຎຌັ ກາຌຎໃ ຼຌຎຄໃ ຓີ ຖີ ະຍຍ຺ ຂບຄຑະຌກັ ຄາຌ າກທຼກ ໜໃ ຄຶ ແຎງຄັ ບກີ ທຼກໜໃ ຄຶ ຈງຓີ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ຽຑໃ ບື ຌ຺ໄ ນາທາຓຘາຓາຈເຌຉທ຺ ຂບຄຑະຌກັ ຄາຌ ຈງກາຌຎໃ ຼຌຎຄ ທຼກບໃ ຌື ໂ ເນຖໄ ບຄຎະຉຍິ ຈັ ຖະ ຓຎີ ະຘຍ຺ ກາຌໃ ນີ ົາກນາົ ງຂຌຶໄ . ຉທ຺ ດໃ າຄ: ປຄຄາຌະຓກີ າຌກ່າຌຈ຺ ເນຽໄ ປຈັ ທຼກ ຉກຉໃ າຄກຌັ ເຌຉໃ ຖະບາຈິ ໝຸຌທຼຌຎໃ ຼຌທຼກຑາງເຌ 4 ບາຈິ , ບາຈິ ຖະ 1 ທຼກ. ທາຓຈິ ໃ ດີ ໃ ູຽຍບືໄ ຄນົຄັ ກາຌໝຸຌທຼຌທຼກກ່:ື ຽປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ທາຓນົາກນົາງຂບຄທຼກ ຽຑໃ ບື ກຍໄ ຌັ ນາທາຓຽຍໃ ບື ໜໃ າງ ຖະ ທາຓຍໃ ່ ຽຑໃ ຄິ ຑເ່ ເຌທຼກໃ ຽີ ປຈັ . 3. ກາຌຂະນງາງຎະຖິຓາຌທຼກ (Job Enlargement) ຽຎຌັ ກາຌຎໃ ຼຌຎຄເຌຂບຍຽຂຈຂບຄ ທຼກຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ທາຓນາົ ກນາົ ງເຌກາຌຎະຉຍິ ຈັ ທຼກນົາງຂຌຶໄ ນົື ຽຎຌັ ກາຌຖທຍຖທຓທຼກງໃ ບງນາົ ງໂທຼກ ຽຎຌັ ທຼກເໝໃ ຑຼຄທຼກຈຼທ ຉໃ ຓຎີ ະຖຓິ າຌນາົ ງກທໃ າຽກໃ າ຺ ຈງຓີ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ເນຏໄ ູຎໄ ະຉຍິ ຈັ ທຼກ ຓກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄ ຖະ ແຈຽໄ ປຈັ ທຼກໃ ີ າໄ າງທາຓຘາຓາຈ ຉໃ ຖະຈຍັ ຂບຄກາຌປຍັ ຏຈິ ຆບຍງຄັ ຍໃ ່ຎໃ ຼຌຎຄ ຽຆໃ ຄິ ບາຈຽບຌີໄ ທໃ າກາຌ ຂະນງາງທຼກເຌຌທຌບຌ. 4. ກາຌຽຑຓີໃ ໜໟາໃີທາຓປຍັ ຏິຈຆບຍເຌທຼກ (Job Enrichment) ຽຎຌັ ປູຍຍຍຌໃ ຄຶ ຂບຄກາຌ ບບກຍຍທຼກ (Job Design) ຽຆໃ ຄິ ແຈຽໄ ຑໃ ຓີ ຽຌບືໄ ເຌທຼກ ຖະ ຖະຈຍັ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍຽຂາ຺ໄ ແຎເຌທຼກຽຈຓີ ຏູ ໄ ຎະຉຍິ ຈັ ທຼກະຘາຓາຈຉຈັ ຘຌິ ເ ຖະ ຓຂີ ບຍຽຂຈບ່າຌາຈຽຑໃ ຓີ ນົາງຂຌຶໄ ໃ ຄຶ ຽຎຌັ ກາຌຖທຓທາຓຘ່າຽຖຈັ . ກາຌ ງບຓປຍັ ຌຍັ ຊື ຖະ ຎຈັ ແຄູ ເຂຌັໄ ຘູຄຽຂາ຺ໄ ຓາເຌທຼກ ນົື ຽບຌີໄ ທໃ າກາຌຂະນງາງທຼກເຌຌທຉຄັໄ . 5. ກາຌຽປຈັ ທຼກເນຄູ້ ໞາງຂຶໄຌ (Job Simplification) ຽຎຌັ ປູຍຍຍໜໃ ຄຶ ຂບຄກາຌບບກຍຍທຼກ ຈງຓີ ຈຸ ຎະຘຄ຺ ໃ ີ ະຎຍັ ຎຸຄຎະຘຈິ ຑິ າຍຂບຄທຼກ ຈງກາຌນຸົຈທາຓນງຸຄໄ ງາກ ຖະ ຂຌັໄ ຉບຌຂບຄທຼກຖຄ຺ ຽຑໃ ບື ຽປຈັ ເນຏໄ ູຎໄ ະຉຍິ ຈັ ທຼກແຈຄໄ ໃາງຂຌຶໄ . 4. ກາຌບບກຍຍບຄ຺ ກາຌ ກາຌບບກຍຍທຼກຄາຌ (Organization Design) ຽຎຌັ ຈັ ຘະຌະກາຌບບກຍຍທຼກ ຽຆໃ ຄິ ຑິ າຖະຌາຄັ ຖະຍຍ຺ ຽຉກັ ຌກິ ຖະ ຖະຍຍ຺ ຘຄັ ຓ຺ ປໃ ທຓກຌັ . ຽຌໃ ບື ຄາກຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓ ຖະ ຘະຊາຌະກາຌຓີ ກາຌຎໃ ຼຌຎຄຉະນບົ ຈຽທຖາ ຽຆໃ ຄິ ຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ ຄຘາໄ ຄບຄ຺ ກາຌ. ຏູຍໄ ່ຖນິ າຌໃ ຄຶ າ່ ຽຎຌັ ະຉບໄ ຄຎໃ ຼຌຄຘາໄ ຄ Page 95 of 283
ບຄ຺ ກາຌາກບະຈຈີ ໃ ຽີ ຎຌັ ກາຌຽປຈັ ທຼກຍຍຍໃ ຓ່ ີ ຄຘາໄ ຄຓາຽຎຌັ ຍຍຈຄັໄ ຽຈຓີ ຽຆໃ ຄິ ເຆໄ ທາຓປູໄ າຄທິ ະງາຘາຈ ຖະ າຄຑຈຶ ຉກິ າ່ ຘາຈຽຂາ຺ໄ ຓາຆໃ ທງເຌກາຌບບກຍຍບຄ຺ ກາຌ ຌ຺ ກະຄັໄ ທທິ ຈັ ະຌາກາຌຓາຌ຺ ຽຊຄິ ກາຌຍ່ຖນິ າຌ ຍຍຘະຊາຌະກາຌ ຽຆໃ ຄິ ຽປຈັ ເນງໄ ຸຈະຘາຈເຌກາຌຏະຖຈິ ຉກຉໃ າຄກຌັ ແຎ. ຌບກາກຌຂີໄ ະໜາຈຂບຄບຄ຺ ກາຌ ຖະ ທຄ຺ ບຌຆທີ ຈິ ຂບຄບຄ຺ ກາຌກຓ່ ຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ກາຌບບກຍຍບຄ຺ ກາຌຈທໄ ງ. ກາຌັຈຑະຌກ (Departmentalization) ຽຎຌັ ຂະຍທຌກາຌຈັ ກໃ ຸຓທຼກບບກຽຎຌັ ໜໃ ທງເຌ ກາຌຍ່ຖນິ າຌຄາຌ ຽຓໃ ບື ຓກີ າຌບບກຍຍທຼກະຓກີ າຌຈັ ກໃ ຸຓບບກຽຎຌັ ໜໃ ທງກາຌຽປຈັ ທຼກ (Working Units) ເຌຉໃ ຖະຏຌະຊຽື ກຌທາຓາໄ ງກື ຌັ . ນົກັ ຽກຌເຌກາຌັຈກາຌບ຺ຄກາຌ (Departmentalization Bases) ຸຖະກຈິ ຘໃ ທຌເນງໃ ຓກີ າຌ ຈັ ຸຖະກຈິ ບບກຽຎຌັ 6 ບຄ຺ ກາຌຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ກາຌບບກຍຍບ຺ຄກາຌຉາຓໜາໟ ີໃ (Functional Organization) ຽຎຌັ ຄຘາໄ ຄກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌຽຆໃ ຄິ ຓກີ າຌບບກຍຍບຄ຺ ກາຌ ຈງຊຽື ກຌໜາໄ ໃ ີ ນົື ທາຓຆ່າຌາຌຘະຽຑາະດໃ າຄ ຈງະຓີ ຏຌງກ ຉໃ າຄນາກຽຎຌັ ກາຌຍຌັ ຆີ ຖະ ກາຌຽຄຌິ , ຆຍັ ຑະງາກບຌຓະຌຸຈ, ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ, ກາຌຉະນາົ ຈ ຖະ ບໃ ຌື ໂ ຂຌຶໄ ດໃ ູກຍັ ໜາໄ ໃ ຂີ ບຄຑະຌກັ ຄາຌ ນົື ທາຓຆ່າຌາຌ ນົື ຽຎຌັ ກາຌຈັ ຑະຌກ ຈງກາຌຍໃ ຄຉາຓໜາໄ ໃ ີ ນົື ຖກັ ຘະຌະ ຄາຌໃ ີ ະຉບໄ ຄກະາ່ ຈງບາແຘທາຓຆາ່ ຌາຌຂບຄຉໃ ຖະຍຸກຌ຺ ຽຑໃ ບື ຏຌ຺ ຎະນງຈຘູຄຘຸຈຂບຄບຄ຺ ກາຌ ນົື ຽຎຌັ ກາຌຈັ ໜາໄ ໃ ,ີ ຑະຌກ, ກຈິ ະກ່າ ນົື ບຄ຺ ກາຌຈຼທກຌັ ຽຆໃ ຌັ : ຑະຌກັ ຄາຌກາຌຉະນາົ ຈ ະຓກີ າຌຈັ ກໃ ຸຓເຌ ບຄ຺ ກາຌກາຌຉະນົາຈ ຘໃ ທຌຑະຌກັ ຄາຌກາຌຏະຖຈິ ກ່ ະຓກີ າຌຈັ ກໃ ຸຓດໃ ູເຌບຄ຺ ກາຌກາຌຏະຖຈິ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຽກຌກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌຂະໜາຈໜບໄ ງ ຖະ ບຄ຺ ກາຌເໝໃ ກ່ :ື ຽກຌກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌຉາຓໜາໄ ໃ ີ ຽຌໃ ບື ຄາກ ຄໃາງເຌກາຌທຍຸຓ ຖ ະຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ ຽຑາະຓີ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍເຌກຈິ ະກາ່ ຈຼທກຌັ ໃ ຄຶ ຽປຈັ ເນກໄ າຌ ຎະຘາຌຄາຌກຌັ ຘາຓາຈຽປຈັ ແຈໄ ຈງຄໃາງ ຉໃ ຓຂີ ່ຽໄ ຘງຂບຄທິ ຌີ ີໄ :ື ກາຌຈັ ກໃ ຸຓທຼກະຌາ່ ແຎຘໃ ູກາຌຉຈັ ຘຌິ ເໃ ີ ຆກັ ຆາໄ ຖະ ຓຸຄໄ ໃ ບີ ຄ຺ ກາຌນົາງກທໃ າໃ ີ ະຓຸຄໄ ແຎໃ ບີ ຄ຺ ກາຌຘໃ ທຌຖທຓ. 2. ກາຌບບກຍຍບ຺ຄກາຌຉາຓຑຌໄື ໃີ ນືົ ຑຓູ ຘາຈ (Territorial or Geographic Organization) ຽຎຌັ ກາຌຈັ ໜໃ ທງບຄ຺ ກາຌຉາຓກໃ ຸຓຖກູ າໄ ໃ ເີ ນຍໄ ່ຖກິ າຌ ນົື ຽຎຌັ ກາຌບບກຍຍບຄ຺ ກາຌຈງ ຍໃ ຄຉາຓຑຌືໄ ໃ ີ ຽຎຌັ ທິ ກີ າຌຂະນງາງຸຖະກຈິ ບບກແຎຉາຓຑູຓຑິ າກຉໃ າຄໂ ຽຆໃ ຄິ ກຈິ ະກ່າຸກດໃ າຄະຊກື ຖທຍຖທຓດໃ ູຑາງເຌຑຌືໄ ໃ ຈີ ຼທກຌັ ຘາຽນຈໃ ບີ ຄ຺ ກາຌະຉບໄ ຄຓກີ າຌຂະນງາງແຎຉາຓຑຌືໄ ໃ ຉີ ໃ າຄໂ ຽຑໃ ບື ຆໃ ທງ ກະາງຘຌິ າໄ ຖະ ຍຖ່ ກິ າຌບບກແຎຉາຓຑຌືໄ ໃ ຉີ ໃ າຄໂ ຈງຓີ ໃ າເຆໄ ໃ າງເຌກາຌຎະຉຍິ ຈັ ໃ ຉີ ໃ ່າ ຖະ ຽຎຌັ ກາຌ ຄໃາງກໃ ກາຌຎຍັ ຉທ຺ ຽຂາ຺ໄ ກຍັ ຘະຊາຌຓໃ ຌີ ຌັໄ ໂ ກາຌຍໃ ຄບຄ຺ ກາຌຽຎຌັ ຑະຌກຉາຓຑຌືໄ ໃ ີ າຄຑູຓຘາຈ າ່ ຽຎຌັ ະ ຉບໄ ຄຓຏີ ູຍໄ ່ຖນິ າຌຎະາ່ ຑຌືໄ ໃ ີ ຽຆໃ ຄິ ະຉບໄ ຄແຈປໄ ຍັ ກາຌຓບຍໝາງຄັ ບ່າຌາຈ ຖະ ໜາໄ ໃ ເີ ຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເຽຆໃ ຌັ : ຏູ ໄ ຈັ ກາຌຎະາ່ ຑາກຑຌືໄ ບາຆຼຌ ນົື ຑາກຑຌືໄ ຽບຕີ ຍ຺ ຽຆໃ ຄິ ຉໃ ຖະຑຌືໄ ໃ ກີ ່ ະຓໜີ ໃ ທງຄາຌງໃ ບງໂຂບຄຉຌ຺ ຽບຄ. 3. ກາຌບບກຍຍບຄ຺ ກາຌຉາຓຖກູ າໟ (Customer Organization) ຽຎຌັ ກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌໃ ີ ເນໄ ທາຓຘາ່ ຌັ ຉໃ ກ່ ໃ ຸຓຖູກາໄ ຖະ ຘາຓາຈຉບຍຘະໜບຄຉໃ ່ ທາຓຉບໄ ຄກາຌຂບຄຖູກາໄ ກໃ ູຓຉໃ າຄໂ ແຈດໄ ໃ າຄຓີ ຎະຘຈິ ຑິ າຍ ຽຑໃ ບື ຘາໄ ຄທາຓຽຑໃ ຄິ ຑເ່ ຉໃ ່ບຄ຺ ກາຌ. ກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌຉາຓຖກູ າໄ ບາຈງກຽຎຌັ ຎະຽຑຈຂບຄຖກູ າໄ ກ່ ແຈ.ໄ ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຏູຏໄ ະຖຈິ ຖຈ຺ ບາຈະຍໃ ຄກໃ ຸຓຖກູ າໄ ຉາຓກໃ ຸຓຏູຍໄ ່ຖິ ຑກໃ ຆີ ຖືໄ ຈ຺ ຘໃ ທຌຉທ຺ , ກໃ ຸຓຏູຍໄ ່ຖິ ຑກໃ ຆີ ຖືໄ ຈ຺ ກະຍະ, ກໃ ຸຓຘໃ ທຌຑະຌກັ ຄາຌຖຈັ , ກໃ ຸຓບຄ຺ ກາຌຸຖະກຈິ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ . ຂ່ໄ ທຌຖະທຄັ ຂບຄທິ ຌີ ີໄ :ື ຉບໄ ຄເຆໜໄ ໃ ທງຄາຌ ຂາງາ່ ຌທຌນົາງຘາ່ ຖຍັ ຖກູ າໄ ຉໃ ຖະກໃ ຸຓ. 4. ກາຌບບກຍຍບຄ຺ ກາຌຉາຓຂະຍທຌກາຌ ນົື ບຎຸ ະກບຌ (Process or Equipment Organization) ຽຎຌັ ກາຌບບກຍຍບຄ຺ ກາຌຉາຓຂຌັໄ ຂະຍທຌກາຌຏະຖຈິ ປຄຄາຌຏະຖຈິ ຓກັ ະຖທຓກໃ ຸຓກຈິ Page 96 of 283
ະກ່າໃ ກີ ໃ ຼທກຍັ ຂະຍທຌກາຌກາຌຏະຖຈິ ນົື ຎະຽຑຈຂບຄບຸຎະກບຌບບກາກກຌັ ຽຆໃ ຌັ : ຽກຌກາຌຈັ ຑະຌກ ຈງທິ ຌີ ີໄ ະຑຍ຺ ເຌຽຖໃ ບື ຄຂບຄຘີ ນົື ຂະຍທຌກາຌຽບື ຍຖນະຈທໄ ງແຒຒາໄ ຽທາ຺ໄ ກື າຌຈັ ຑະຌກຎະຽຑຈຌີໄ ະ ຉບໄ ຄຑບໄ ຓກຌັ ຄັ ຌ຺ ຖະ ທຈັ ຘະຈຸ ຽຑໃ ບື ຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌປໃ ທຓກຌັ ຊາໄ ນາກດໃ າຄເຈດໃ າຄໜໃ ຄຶ ງຄັ ຍໃ ຑ່ ບໄ ຓ ກ່ຍໃ ຘ່ າຓາຈ ຏະຖຈິ ແຈໄ ຖະ ບຸຎະກບຌຉໃ ຖະຆະຌຈິ ະງກຽຎຌັ ຉໃ ຖະຑະຌກ. 5. ກາຌບບກຍຍບຄ຺ ກາຌຉາຓຏະຖຈິ ຉະຑັຌ (Product Organization) ຽຎຌັ ກາຌຈັ ກໃ ຸຓ ກຈິ ະກາ່ ຽຆໃ ຄິ ຘ່າຑຌັ ກຍັ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ນົື ຍຖ່ ກິ າຌ ນົື ຽຎຌັ ກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌຓກີ າຌຂະນງາງທຼກຽຑໃ ຓີ ຂຌຶໄ ຌ຺ ຏູ ໄ ຍ່ຖນິ າຌຍໃ ຘ່ າຓາຈະຈູຖຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຉໃ າຄໝແຈໄ ໃ ທ຺ ຽຊຄິ . ຽຊຄິ ຓໃ ຌທໃ າບຄ຺ ກາຌະຓກີ າຌຈັ ຑະຌກຉາຓໜາໄ ໃ ີ ຖທໄ ກ່ຉາຓ ນທ຺ ໜາໄ ຑະຌກຉໃ າຄໂບາຈຂາຈທາຓຆ່າຌາຌເຌຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ຉໃ າຄໂ ໃ ຄຶ ຽປຈັ ເນກໄ າຌບບກຍຍ ບຄ຺ ກາຌຉາຓໜາໄ ໃ ຍີ ໃ ຎ່ ະຘຍ຺ ທາຓຘ່າຽຖຈັ ໃ ຄຶ ຎໃ ຼຌຓາຽຎຌັ ກາຌບບກຍຍບຄ຺ ກາຌຉາຓຏະຖຈິ ຉະຑຌັ . ທິ ກີ າຌຌີໄ ະຄໃາງຉໃ ກ່ າຌຉຈັ ຘຌິ ເ ຽຎຌັ ກາຌຎະຘຓ຺ ຎະຘາຌກຈິ ະກ່າໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ຏະຖຈິ ຉະຑຌັ ນົື ຍ່ຖກິ າຌຉໃ ຖະ ຆະຌຈິ . ດໃ າຄເຈກ່ຉາຓ ຽຎຌັ ຘາຽນຈຂບຄທາຓຆ່າໄ ຆບໄ ຌຂບຄກຈິ ະກາ່ ຘະຽຑາະດໃ າຄຽຆໃ ຌັ : ກາຌຽຄຌິ ຖະ ຍຌັ ຆເີ ຌ ຉໃ ຖະບຄ຺ ກາຌ ຽຆໃ ຄິ ຓຸຄໄ ຽຌຌັໄ ໃ ຏີ ະຖຈິ ຉະຑຌັ ຍໃແ່ ຈຓໄ ຸຄໄ ຽຌຌັໄ ໃ ບີ ຄ຺ ກາຌຈງຘໃ ທຌຖທຓ. 6. ກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌຈງເຆນູ້ ົາງຽກຌປທໞ ຓກັຌ (Multibase Departmentalization) ນາົ ງ ບຄ຺ ກາຌະເຆຽໄ ກຌເຌກາຌຈັ ຑະຌກນົາງກທໃ າໜໃ ຄຶ ຽກຌ. ຉທ຺ ດໃ າຄ: ບາຈະຓບີ ຄ຺ ກາຌກາຌຉະນາົ ຈ, ກາຌຽຄຌິ , ຍຸກະຖາກບຌ ຖະ ຓກີ ໃ ຸຓກາຌຏະຖຈິ ຽຆໃ ຄິ ຈັ ງກຎະຽຑຈຉາຓຑູຓຘາຈ, ຉາຓໃ ຉີ ຄັໄ ຂບຄປຄຄາຌ ຈງໃ ທ຺ ແຎ ກໃ ຸຓກາຌຉະນົາຈບາຈະຓກີ າຌຈັ ທິ ຉີ າຓໜໃ ທງຂບຄຖູກາໄ ຈໃ ຄັ ປູຍີ 7.2 ຎະາຌ (President) ຑະຌກຽຘບືໄ ຏາໄ ຏູຆໄ າງ ຑະຌກຽຘບືໄ ຏາໄ ຏູງໄ ຄິ ຑະຌກຽຘບືໄ ຏາໄ ຽຈກັ ຌບໄ ງ ກາຌຏະຖຈິ ກາຌຉະນາົ ຈ ກາຌບບກຍຍ ກາຌຉຈັ ກາຌນງຍິ ຑາກຽໜບື ຑາກກາຄ ຑາກຉາຽທຌັ ຑາກເຉ ໄ ບບກຘຼຄຽໜບື 5. ກາຌຓບຍໝາງທຼກ, ກາຌກະາງບາໍ ຌາຈ ຖະ ກາຌຖທຓບາໍ ຌາຈ ກາຌຓບຍໝາງທຼກ (Delegation) ຽຎຌັ ຂະຍທຌກາຌໃ ຽີ ປຈັ ເນຍໄ ຸກຌ຺ ບໃ ຌື ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌທຼກ ຂບຄຏູຍໄ ່ຖນິ າຌ ຽຆໃ ຄິ ຉບໄ ຄກາຌເນຏໄ ູຍໄ ່ຖນິ າຌກາ່ ຌຈ຺ ບ່າຌາຈໜາໄ ໃ ີ ຖິ ຘາໄ ຄທາຓປູຘໄ ກຶ ນົື ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍ. ກາຌ ຓບຍໝາງທຼກຊຽື ຎຌັ ກາຌບບກຍຍທຼກຂບຄຏູໄ ຈັ ກາຌ ຖະ ຓບຍບ່າຌາຈເນກໄ ຍັ ປຄຄາຌ ຖະຈຍັ ຂບຄກາຌ Page 97 of 283
ກະາງບ່າຌາຈ ຖະ ກາຌຖທຓບ່າຌາຈໜາໄ ໃ ຽີ ຎຌັ ກາຌຑິ າຖະຌາ ປູຍຍຍກາຌຓບຍໝາງທຼກເຌບຄ຺ ກາຌ. ປູຍ ຍຍຂບຄກາຌຓບຍໝາງະຑິ າຖະຌາຽຊຄິ ຂບຍຽຂຈ ຽຆໃ ຄິ ບຄ຺ ກາຌະຉບໄ ຄຑິ າຖະຌາທໃ າຽຎຌັ ກາຌກະາງບາ່ ຌາຈ ນົື ຖທຓບາ່ ຌາຈ. ກາຌຓບຍໝາງບາໍ ຌາຈໜໟາີໃ (Delegation of Authority) ຽຎຌັ ກາຌຓບຍບ່າຌາຈໜາໄ ໃ ີ າກ ຏູຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ ແຎງຄັ ຏູດໄ ໃ ູເຉຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ ນົື ຽຎຌັ ຂຌັໄ ຉບຌເຌກາຌຓບຍໝາງກຈິ ະກາ່ ກາຌຽປຈັ ທຼກ ຖະ ບາ່ ຌາຈໜາໄ ໃ ີ ໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ທຼກຌຌັໄ ເນກໄ ຍັ ຍຸກຌ຺ ເຈຍຸກຌ຺ ໜໃ ຄຶ ເຌບຄ຺ ກາຌ. ກາຌຓບຍໝາງທຼກຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ຘາ່ ຌັ ຽຑໃ ບື ເນທໄ ຼກຘຓ຺ ຍູຌ ຓກີ າຌຑຈັ ະຌາກັ ຘະ ຖະ ທາຓຘາຓາຈຂບຄຏູດໄ ໃ ູເຉຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາຈທໄ ງ ຖະ ງຄັ ຆໃ ທງ ເນຽໄ ກຈີ ກາຌຽຖໃ ບື ຌຉາ່ ໜໃ ຄເຌຖະຈຍັ ໃ ຘີ ູຄຂຌຶໄ ຽຑໃ ບື ຘະຈຄຍຈ຺ ຍາຈໃ ຘີ ່າຌັ ເຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເ. ຂຌັໄ ຉບຌກາຌຓບຍໝາງທຼກ (Steps in Delegation) ຂະຍທຌກາຌເຌກາຌຓບຍໝາງທຼກະ ກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍັ ຂຌັໄ ຉບຌຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ກາຌກາ່ ຌຈ຺ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍ (Assign Responsibility) ຽຎຌັ ກາຌຓບຍໝາງຑາຖະໜາໄ ໃ ີ ໃ ີ ະຉບໄ ຄຽປຈັ ທຼກເຈທຼກໜໃ ຄຶ ເນກໄ ຍັ ຑະຌກັ ຄາຌ. 2. ກາຌຓບຍໝາງບ່າຌາຈໜາໄ ໃ ີ (Grant Authority) ຽຎຌັ ບ່າຌາຈຑາງເຌບຄ຺ ກາຌ ຽຆໃ ຄິ ະ ຆໃ ທງເນທໄ ຼກຍຌັ ຖຸຈຸ ຎະຘຄ຺ . 3. ກາຌຘາໄ ຄຑາຖະໜາໄ ໃ ີ (Create Accountability) ຽຎຌັ ກາຌກາ່ ຌຈ຺ ທາຓປຍັ ຏຈິ ຆບຍເຌ ກາຌກະາ່ ຖະ ຏຌ຺ າກກາຌກະ່າຂບຄຍຸກຌ຺ . ກາຌປທຓບໍາຌາຈ (Centralization) ຽຎຌັ ຘະຊາຌະກາຌຽຆໃ ຄິ າ່ ຌທຌກຈິ ະກ່າ ຖະ າ່ ຌທຌ ຂບຄບາ່ ຌາຈໜາໄ ໃ ຓີ ກີ າຌຓບຍໝາງເນກໄ ຍັ ຏູເໄ ຉຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາດໃ ູເຌຖະຈຍັ ໃ ຉີ ໃ າ່ ນົື ຽຎຌັ ຖະຈຍັ ຽຆໃ ຄິ ບ່າຌາຈໜາໄ ໃ ເີ ຌ ກາຌຉຈັ ຘຌິ ເດໃ ູໃ ຐີ ໃ າງຍ່ຖນິ າຌເຌຖະຈຍັ ໃ ຘີ ູຄ. ບຄ຺ ກາຌຍຍປທຓບໍາຌາຈ (Centralized Organization) ຽຎຌັ ບຄ຺ ກາຌໃ ຓີ ກີ າຌຽປຈັ ທຼກດໃ າຄ ຽຎຌັ ຖະຍຍ຺ ຈງະຓກີ າຌປທຓບ່າຌາຈໜາໄ ໃ ເີ ຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເແທໄ ໃ ຖີ ະຈຍັ ຽຄິ ຂບຄບຄ຺ ກາຌຽໃ າ຺ ຌຌັໄ . ກາຌກະາງບາໍ ຌາຈ (Decentralization) ຽຎຌັ ຖະຈຍັ ຽຆໃ ຄິ ບາ່ ຌາຈໜາໄ ໃ ເີ ຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເຓບຍ ເນກໄ ຍັ ຑະຌກັ ຄາຌຖະຈຍັ ຖໃ ຸຓຂບຄຘາງກາຌຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາບຄ຺ ກາຌ. ບ຺ຄກາຌຍຍກະາງບາໍ ຌາຈ (Decentralized Organization) ຽຎຌັ ບຄ຺ ກາຌໃ ຓີ ກີ າຌ ກະາງບາ່ ຌາຈເຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເແຎຘໃ ູຑະຌກັ ຄາຌຖະຈຍັ ຖໃ ຸຓຈທໄ ງ. ຎັຈແຓີໃ ບໃີ ຈິ ຑິ ຺ຌຉຂໍໃ ບຍຽຂຈເຌກາຌກະາງບາໍ ຌາຈຂບຄຸຖະກຈິ ແຈໄ ກໃ : 1. ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງຌບກຽຆໃ ຄິ ຸຖະກຈິ ຈາ່ ຽຌຌີ ດໃ ູ ທາຓຖຍັ ຘຍັ ຆບໄ ຌ ຖະ ກາຌໃ ຍີ ໃ ່ ຘາຓາຈຑະງາກບຌຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓແຈໄ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ຘ່າຌັ ໃ ຐີ ໃ າງຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຘູຄ ະຓບຍໝາງທຼກເນຏໄ ູ ໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຖໃ ຸຓຽຎຌັ ຏູຉໄ ຈັ ຘຌິ ເເຌຽຖໃ ບື ຄໃ ຘີ ່າຌັ ຽຌໃ ບື ຄຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຖໃ ຸຓຓີ ທາຓເກຆໄ ຈິ ກຍັ ຍຌັ ນານາົ ງ ກທໃ າ. 2. ຖກັ ຘະຌະຂບຄກາຌຉຈັ ຘຌິ ເ, ທາຓຘໃ ຼຄ ນົື ທາຓຘ່າຌັ ຂບຄກາຌຉຈັ ຘຌິ ເຓີ ຌທຌຓໄ ະຽຎຌັ ກາຌຉຈັ ຘຌິ ເເຌຍຍປທຓບ່າຌາຈ. 3. ທາຓຘາຓາຈຂບຄຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຖໃ ຸຓ ຊາໄ ຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຖໃ ຸຓຍໃ ຓ່ ີ ກັ ຘະເຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເ ຏູໄ ຈັ ກາຌຖະຈຍັ ຘູຄກ່ ະຍໃ ່ຑ່ເໃ ກີ ະາງບາ່ ຌາຈ ເຌາຄກຄ຺ ກຌັ ຂາໄ ຓຊາໄ ນາກຏູໄ ຈັ ກາຌເຌຖະຈຍັ ຖໃ ຸຓຓີ ກັ ຘະເຌກາຌຉຈັ ຘຌິ ເ ກ່ ະຽຎຌັ ກາຌກະຉຸຌໄ ເນຓໄ ກີ າຌກະາງບາ່ ຌາຈ. Page 98 of 283
4. ຸຖະກຈິ ຽຆໃ ຄິ ຓກີ າຌຖທຓບ່າຌາຈຍຍເຌບະຈຈີ ກ່ະງຄັ ຄ຺ ປກັ ຘາກາຌຖທຓບາ່ ຌາຈເຌ ບະຌາຈ຺ ແທແໄ ຈຽໄ ຆໃ ຌັ ຈຼທກຌັ . 6. ຂະໜາຈຂບຄກາຌັຈກາຌ ຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌ (Span of Management) ນົື ຂະໜາຈຂບຄກາຌທຍຸຓ (Span of Control) ຽຎຌັ າ່ ຌທຌຂບຄຏູດໄ ໃ ູເຉຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາໃ ຂີ ຌຶໄ ກຄ຺ ຉໃ ່ຏູໄ ຈັ ກາຌ ຽຆໃ ຄິ ຽປຈັ ເນຽໄ ກຈີ ກາຌຍ່ຖນິ າຌ ຈັ ກາຌໃ ຓີ ຎີ ະຘຈິ ຏິ ຌ຺ . ຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍໃ ຄບບກຽຎຌັ 2 ຍຍຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍຍກທໟາຄ (Wide Span of Management) ຽກຈີ ຂຌຶໄ ຽຓໃ ບື ຏູ ໄ ຈັ ກາຌ ໜໃ ຄຶ ຌ຺ ຓຏີ ູດໄ ໃ ູເຉຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາາ່ ຌທຌນົາງ. ຽກຌຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍຍກທາໄ ຄ (Wide Span of Management) ທຌເຆເໄ ຌກ່ຖະຌຉີ ໃ ່ແຎຌ:ີໄ 1.1 ຽຓໃ ບື ຏູໄ ຈັ ກາຌ ຖະ ຏູດໄ ໃ ູເຉຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາຓີ ທາຓຘາຓາຈເຌກາຌຽປຈັ ທຼກ. 1.2 ຽຓໃ ບື ບຄ຺ ກາຌຓຂີ ະຍທຌກາຌເຌກາຌຈ່າຽຌຌີ ຄາຌໃ ຓີ ກີ າຌກ່າຌຈ຺ ຓາຈຉະຊາຌແທຽໄ ຎຌັ ດໃ າຄຈ.ີ 1.3 າຈທໃ າບກາຈໃ ີ ະຽກຈີ ຍຌັ ນາເໝໃ ໂຓໜີ ບໄ ງ. 2. ຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍຍຍ (Narrow Span of Management) ຽກຈີ ຂຌຶໄ ຽຓໃ ບື ຏູ ໄ ຈັ ກາຌໜໃ ຄຶ ຌ຺ ຓຏີ ູດໄ ໃ ູເຉຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາາ່ ຌທຌໜບໄ ງ. ຽກຌຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍຍຍ (Narrow Span of Management) ທຌເຆເໄ ຌກຖ່ ະຌຉີ ໃ ແ່ ຎຌ:ີໄ 1.1 ຽຓໃ ບື ປຄຄາຌຓີ ໃ ຉີ ຄັໄ າຄກາງະຑາຍຉກຉໃ າຄກຌັ . 1.2 ຽຓໃ ບື ຏູໄ ຈັ ກາຌຓຑີ າຖະທຼກນົາງ. 1.3 ຽຓໃ ບື ຓຎີ ະຉກິ ຖິ ງິ າຖະນທໃ າຄກຌັ ນາົ ງຖະນທໃ າຄຏູຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ ຖະ ປຄຄາຌ. 1.4 າຈທໃ າຓີ ບກາຈໃ ີ ະຽກຈີ ຍຌັ ນາເໝໃ ໂຌຌັໄ ຽຖບືໄ ງໂ. ທາຓຘຄູ ຂບຄກາຌັຈກາຌ (Organizational Height) ຽຎຌັ າ່ ຌທຌ ນົື ຖະຈຍັ ຂບຄກາຌ ຈັ ກາຌເຌຸຖະກຈິ . ຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຓຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ກ່ າຌຈັ ທາຓຘາ່ ຑຌັ ຖະນທໃ າຄຏູໄ ຈັ ກາຌ ຖະ ປຄຄາຌ. ຽກຌກາຌຉັຈຘຌິ ເຽຖບື ກຂະໜາຈຂບຄກາຌັຈກາຌ (Span of Management) ກາຌໃ ຏີ ູ ໄ ຈັ ກາຌະຉຈັ ຘຌິ ເທໃ າ ະຽຖບື ກເຆຂໄ ະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍຍເຈຌຌັໄ ທຌຑິ າຖະຌາເຌຎະຽຈຌັ ຉໃ າຄໂຈໃ ຄັ ປູຍ 7.3 ຂະໜາຈກທາໟ ຄ (ກາຌັຈກາຌຍຍ ຎັຈແກາຌຉັຈຘິຌເ (Deciding ຌທຌບຌ) ຂະໜາຈຍ (ກາຌັຈກາຌຍຍຉຄັໄ ) Factors) - ທາຓຘາຓາຈຂບຄຏູໄ ຈັ ກາຌ ຖະ ປຄຄາຌດໃ ູເຌຖະຈຍັ ຘູຄ. - ຂະຍທຌກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຄາຌໃ ຓີ ຓີ າຈຉະຊາຌ. - ຍຌັ ນາເໝໃ ຓໜີ ບໄ ງ - ຓກີ າຌກະາງາຄກາງະຑາຍຂບຄຏູດໄ ໃ ູເຉຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆານົາງ. - ຏູໄ ຈັ ກາຌຓຑີ າຖະຽຑໃ ຓີ ຽຉຓີ . - ຎະຉກິ ຖິ ງິ າຖະນທໃ າຄຏູໄ ຈັ ກາຌ ຖະ ປຄຄາຌຓນີ າົ ງ - ຓີ ທາຓຊໃ ຂີ ບຄຍຌັ ນາເໝໃ ໂນົາງ. Page 99 of 283
ທາຓຉກຉໞາຄຂບຄຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍຍກທໟາຄ (Wide Span of Management) ຖະ ຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍຍຍ (Narrow Span of Management) ຈໃ ຄັ ຉາຉະຖາຄີ 7.2 ຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍຍກທາໄ ຄ ຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍຍຍ (Wide Span of Management) (Narrow Span of Management) 1. ຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌະກທາໄ ຄ (າ່ ຌທຌປຄຄາຌນາົ ງ 1. ຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍຍຍ (່າຌທຌປຄຄາຌ ໜບໄ ງ ຌ຺ ຽຆໃ ຄິ ຖາງຄາຌຂຌຶໄ ກຄ຺ ຉໃ ່ຏູໄ ຈັ ກາຌຌ຺ ໜໃ ຄຶ ) ຌ຺ ຽຆໃ ຄິ ຖາງຄາຌຂຌຶໄ ກຄ຺ ຉໃ ່ຏູໄ ຈັ ກາຌໜໃ ຄຶ ຌ຺ ) 2. ກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌຍຍຌທຌບຌ (Flat Organization) 2. ກາຌຈັ ບຄ຺ ກາຌຍຍຘູຄ (Tall Organization) 3. ຖະຈຍັ ກາຌຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ (Level of Command) ໜໃ ຄຶ 3. ຖະຈຍັ ກາຌຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ (Level of Command) ນົາງຖະຈຍັ ຖະຈຍັ 4. ຓກີ າຌຉຈັ ຘຌິ ເຍຍຖທຓບ່າຌາຈ 4. ຓກີ າຌຉຈັ ຘຌິ ເຍຍກະາງບ່າຌາຈ 5. ຓກີ າຌບຍ຺ ປຓ຺ ໜບໄ ງ 5. ຓກີ າຌບຍ຺ ປຓ຺ ນາົ ງ 6. ກາຌຓບຍໝາງບ່າຌາຈໜາໄ ໃ ໜີ ບໄ ງ ຖະ ຍໃ ຆ່ ຈັ ຽຌ 6. ກາຌຓບຍໝາງບ່າຌາຈໜາໄ ໃ ຆີ ຈັ ຽຌ 7. ຍໃ ່ຓກີ າຌຎໃ ຼຌທຈັ ຊຸຎະຘຄ຺ ເນຎໄ ະຉຍິ ຈັ ຉາຓຓາຈຉະຊາຌໃ ທີ າຄ 7. ຓກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄກແໄ ຂທຈັ ຊຸຎະຘຄ຺ ຖະ ຈັ ກາຌ ແທໄ ຓາຈຉະຊາຌເໝໃ 8. ຓກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄແທຄັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງເຌ ຖະ ຑາງ 8. ຓກີ າຌຎໃ ຼຌຎຄຆາໄ ຄັ ຘະຑາຍທຈຖບໄ ຓຑາງເຌ ຖະ ຑາງ ຌບກ 9. ກາຌຉຈິ ຉໃ ່ຘໃ ຘື າຌ, ຽຉກັ ຌກິ , ຖທຓຽຊຄິ ຘ່ ໃ ຄັ ຉໃ າຄໂຽປຈັ ແຈງໄ າກ ຌບກ 9. ຓກີ າຌເຆຽໄ ຉກັ ຌກິ ໃ ຽີ ໝາະຘຓ຺ ກຍັ ຄຘາໄ ຄບຄ຺ ກາຌ ບາຈະຓີ 10. ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຖະນທໃ າຄນທ຺ ໜາໄ ຖະ ຏູດໄ ໃ ູເຉຍໄ ຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາຽປຈັ ກາຌຉຈິ ຉໃ ່ກຌັ ຈງກາຌເຆໄ ່າຽທາ຺ໄ ຌກາຌຂຼຌ 10. ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຉໃ ່ກຌັ ກະາ່ ແຈຄໄ ໃາງ ແຈຖໄ ່າຍາກ 11. ກາຌຎະຆຸຓຍໃ ່ໃ ບງແຈຏໄ ຌ຺ 11. ກາຌຎະຆຸຓແຈຈໄ ກີ ທໃ າ 12. ຏູໄ ຈັ ກາຌຘໃ ທຌນົາງຍໃ ່ໃ ບງຓີ ທາຓຘາຓາຈ ຖະ ຍໃ ່ຏໃ າຌກາຌ 12. ຏູໄ ຈັ ກາຌະຓີ ທາຓຘາຓາຈ ຖະ ຏໃ າຌກາຌບຍ຺ ປຓ຺ ບຍ຺ ປຓ຺ 13. ຖກັ ຘະຌະຄາຌຆຈັ ຽຌ 13. ຖກັ ຘະຌະທຼກຘະນົຍັ ຘຍັ ຆບໄ ຌ ຉາຉະຖາຄີ 7.2 ຘະຈຄກາຌຎຼຍຼຍຖກັ ຘະຌະຉໃ າຄໂ ຖະນທໃ າຄຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍຍກທາໄ ຄ (Wide Span of Management) ຖະ ຂະໜາຈຂບຄກາຌຈັ ກາຌຍຍຍ (Narrow Span of Management) 7. ກາຌຈັ ກາຌຉາຓຘາງທຼກ ຖະ ີໃຎຶກຘາ ຘາງກາຌຍັຄຍັ ຍຌັ ຆາ (Chain of Command) ຽຎຌັ ຈິ າຄຆບຄບາ່ ຌາຈໜາໄ ໃ ີ າກຖະຈຍັ ຘູຄຘຸຈ ແຎງຄັ ຖະຈຍັ ຉໃ ່າຘຸຈຑາງເຌບຄ຺ ກາຌ ຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ຘໃ ຄິ ຘ່າຌັ ໃ ຓີ ຏີ ຌ຺ ກະຍ຺ ຉໃ ່ ຄຘາໄ ຄບຄ຺ ກາຌ. ຘາງກາຌຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ ຍໃ ຄແຈຈໄ ໃ ຄັ ຌ:ີໄ 1. ຉໍາໜ່ຄກາຌຈັ ກາຌຉາຓຘາງທຼກ (Line Management Position) ຽຎຌັ ຉໃ າ່ ໜໃ ຄຽຆໃ ຄິ ຽຎຌັ ຘໃ ທຌຂບຄຘາງກາຌຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ (Chain of Command) ຽຆໃ ຄິ ຎະກບຍຈທໄ ງ: ກາຌກາ່ ຌຈ຺ ທາຓ ປຍັ ຏຈິ ຆບຍເຌກາຌຍຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງຂບຄບຄ຺ ກາຌຈໃ ຄັ ປູຍີ 7.4 2. ຉາໍ ໜ່ຄກາຌຈັ ກາຌຐ່າງໃຎີ ກຶ ຘາ (Staff Management Position) ຽຎຌັ ຉາ່ ໜໃ ຄຽຆໃ ຄິ ເນກໄ າຌຘະໜຍັ ຘະໜຸຌ, ຌະຌາ່ ຖະ ຓີ ທາຓຆ່າຌາຌຈາໄ ຌເຈຈາໄ ຌໜໃ ຄຶ ຂບຄບຄ຺ ກາຌ. ຉາ່ ໜໃ ຄໃ ຎີ ກຶ ຘາຍໃ ແ່ ຈດໄ ໃ ູເຌ ຘາງກາຌຍຄັ ຍັ ຍຌັ ຆາ ຉໃ ຓບີ ່າຌາຈໜາໄ ໃ ີ ບງເນໄ ທາຓຆໃ ທງຽນບົື ເຌກາຌຽປຈັ ທຼກ ຑະຌກັ ຄາຌຐໃ າງໃ ຎີ ກຶ ຘາະ ຍໃ ່ຓີ ທາຓກໃ ຼທຂບໄ ຄຘ່າຖຍັ ກາຌຍຌັ ຖຸຽຎາ຺ໄ ໝາງ. ຎະາຌ (President) Page 100 of 283 ຏູບໄ ່າຌທຌກາຌເນຍໄ ່ຖກິ າຌຈາໄ ຌກຈ຺ ໝາງ (Director of Legal Services) ຏູບໄ ່າຌທຌກາຌຐໃ າງກຈິ ະກ່າຘາາຖະຌະ (Director of Public Affairs)
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
