Қастамону Лахикасы

“Рисалей-Нұр” жинағынанЖиырма жетінші МектубтанҚАСТАМОНУХАТТАРЫ(ЛАХИҚАСЫ)БәдиүззаманСаид Нұрси

ҚастамонуЛахиқасыҒылыми-көпшілік басылым. Ауд. Захараддин БатайұлыАлматы, «Нур Фейз» ЖШС. 2020 ж. ISBN 978-601-80491-0-1УДК 28ББК 86.38 Б 50УДК 28ББК 86.38 ISBN 978-601-80491-0-1 © «НУР ФЕЙЗ» ЖШС., 2020 ж.Қасиетті Құранның құнды тәпсірі, мағынасы өте терең, көлемі үлкен бұл кітаптың мағынасын қысқа да болса қазақшаға аударуға, басылып жарыққа шығуына, жан-жақты көмектесіп, демеу болған бауырларымызға ризашылығымызды білдіре отырып, Аллаһ тағала оларға екі жаһанда бақыт сыйласын, амал дәптерлеріне кітаптың әріптері қанша болса сонша сауап жазсын демекпіз. Әрине бұл бір адамның қолынан келер іс емес, әу баста Раббымыздың жарылқауы, һәм осы иман ақиқаттарына мұқтаж күллі мүминдердің дұға-тілектерінің қабыл болуы деп білеміз.





Ғазиз, адал, мүбарак бауырларым және Құран мен Иман қызметінде ықыласты да берік, қадірменді достарым!Хақ тағалаға шексіз мадақ, сансыз шүкір етемін, сендер менің «Қарттар» рисалесіндегі үмітімді ақтап, сотта ақталу кезінде айтқан дағуамды растадыңдар. Иә, Аллаһ Рисалей-Нұрға сендердегі отыз мыңға татитын отыз Абдрахманды, тіпті жүз отыз, тіпті мың отыз Абдрахманды сыйға тартты. Есімнен кетпейтін, әрқашан қасымнан табылатын бауырларым! Рисалей-Нұрдың айналасына сендер секілді әрі қорғаушы, әрі ізбасар, әрі ақиқатшыл, әрі қадірін білетін ықыласты шәкірттерді жинап, олардың келешекте менің орнымды басып, менен де күшті әрі ықыласты түрде Құранға қызмет етіп, Имани міндет атқаратынын көріп қатты қуандым. Қазірде көңілім жәй, жүрегім тыныш. Осы күйде ажалым жетіп өлсем арманым жоқ. Өлім мен қабірімді күтіп отырған жайым бар. Мен сендердің жазуларыңа қарап және атқарған қызметтеріңді көріп, сол тұрғыда сендермен күнде бірнеше мәрте көрісіп отырамын. Осылайша сендерге деген сағынышымды басамын. Сендер де мына бейшара бауырларыңды рисалелердің ішінде көріп сұхбат етулеріңе болады. Ақиқатқа жеткен кісілердің өзара сұхбаттасуына мекен кедергі бола алмайды. Олар мағынауи телефон арқылы байланысқандай бірі шығыста, бірі батыста, бірі дүнияда бірі берзахта болса да Құранның, Иманның сымсыз телефонымен бір-бірімен хабарласа алады.

6ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБМашаллаһ, бәрекелді! Хазіреті Алидың Рисалей-Нұр туралы кәрамат хабарын мына заманда толық растап, бекіткен Али бауырымыздың қаламының кәраматы сондай-ақ Құранға адал қызмет еткен және Ардақты Пайғамбарымыздың (а.с.м) мұғжизаларының таңғажайып кәраматын көзге көрінетіндей етіп дәлелдеген және Құранның алтын кілті деуге болатын Хусрев бауырымыздың қаламы, тек бізді ғана емес руханилер мен періштелерді де қуантты десе болады. Жақында қаламы алмастай Мүбарактар тарапынан бір сауал қойылыпты. Әзірге оның жауабы жоқ, табылса сендерге жолдармыз. Күнде есімнен кетпейтін Рүштү, Рэфэт, Сүлеймен, Б.М. және Х.К. және Абдуллаһ сондай-ақ, аттары аталмаған қадірлі дос-жарандармен жеке-жеке сөйлеспегеніме ренжімесін. Солай болуын қызметтеріңнің маңыздылығы, ауқымдылығы және дұшпандардың сұмдық қуаттылығы, олардың шайтандығы талап етіп, біздің өте сақ әрі мұқият болуымызды керек етіп тұр. Хафыз Али мен Хусревтің өзара ықыласты достығы, бір-біріне деген жанкештілігі олардың Ықылас рисалесін толық түсініп, мәнісін аңғарғандығын көрсетеді. Олар менің болашаққа деген зор үмітімді ақтап, жандандырды. Мен тағы да жазғалы жатыр едім, дәл қазір біреу поштаға бармақ екен, асықтырып қысқа қайыруға тура келді.Дұғаларыңа мұқтажСаид Нұрси* * * * *

Ғазиз, адал бауырларым және Құран қызметінде қуатты, көкірегі ояу достарым!Бұл заман жамағат заманы. Мәселе мағынауи тұлғада. Ол қаншалықты мықты болса соншалықты жамағат қуатты болмақ. Фәни, материалдық, жеке тұлғалар көп мән беруге болмайды. Әсіресе мен секілді бейшараға шамасынан мың есе ауыр салмақ салып, көп мән берілсе, бір батпан жүкті көтере алмайтын әлсіз адамға мыңдаған батпан жүктелгені сияқты астында езіліп қалар. Құдайға шүкір, Рисалет-үн Нұр осы ғасырды тіпті болашақты нұрландыра алатын Құрани мұғжиза екені көптеген тәжірибелермен, қыруар оқиғалармен дәлелденуде, оны соқырлар да жоққа шығара алмас. Сондықтан оған қатысты мақтау жазбаларың өте орынды. Бірақ маған арнап жазған жерлеріне айтарым, оның мыңнан біріне лайық емеспін. Мен мұндай мол нығметке, үлкен табысқа сендер секілді ықыласты тәлабалардың ортақтасып еңбек етуінің арқасында бөлендім, сол үшін Рисалей-Нұр атынан сендерге өмір бойы қарыздармын. Нұр айлағының қызметшісі Сабри бауырым! Сен, Сүлеймен және Хусрев үшеуіңнің сұхбатыңа менің де екі тұрғыдан, тіпті үш тұрғыдан қатысым бар. Нұр фабрикасының иесі Хафыз Али бауырым! Керемет хат жазған екенсің, түк қадірі жоқ жеке басыма қатысты жерлерін алып тастаса хатың ғажайып керемет екені көрініп тұр. Мен ішімнен: «Міне, көптеген Абдрахмандарға татитын Али!» дедім. Мұстафалар, кіші Али және мубарак та нұрлы бауырларым! Сендер жазған хат үлкен Алидың хаты секілді терең бір ақиқатты мегзеп отыр. Ол ақиқат Рисалей-Нұр жайлы өте орынды әрі рас. Бірақ, оған менің ортақ болуға ақым жоқ.

8ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБИә, хадисте: делінген. Ғаус-ы Ағзам Шах-ы Гәйлани, Имам-ы Ғазали, Имам-ы Раббани сынды жекемен және атқарған қызметі орасан зор ірі тұлғалар бұл хадисті тәрбиелік зор қызметтерімен, құнды кітаптарымен іс жүзінде дәлелдеген. Олардың заманы белгілі бір мағынада «фәрдият», яғни жеке тұлғалар кезеңі болғандықтан Аллаһтың хикметі, олар секілді жеке тұлғаларды, ерекше данышпандарды мұсылман үмметіне нәсіп етіп, сыйға тартқан. Ал қазір дәл сол қызметке, бірақ мүшкіл жағдайда, сұмдық шарттарда мағынауи тұлға ретіндегі Рисалет-үн Нұрды және ауызбіршілігі мықты «фәрд-і фәрид» деуге болатын шәкірттерін мына жамағат заманында әлгі маңызды қызметке жұмсауда. Осы сырға орай мен секілді қатардағы жауынгердің міндеті, жауапкершілігі зор әрі қиын маршал мәртебесіндегі тек тұйықтаушы қызметін тек адал атқару.Рэфэт бауырым! Сенімен ең азы төрт күн сайын сұқбаттасуға мұқтажбын әрі солай болғанын қаласам да төрт жылдан кейін оңаша жүздесе алдық. Сен секілді маңызы зор, әсері күшті, тілі өткір, жазуы тамаша, Рисалей-Нұрға орасан зор қызмет еткен кісілер әрқашан жадымда, олармен ойша сөйлесіп, қиялмен бірге отырғандай сезінемін. Рисалей-Нұр керемет түрде жайылып, кеңінен тарап халықтың назарын аудартқандықтан әзірге сақтық қажет. Маған «Иқтисад» яғни, үнемділік рисалесі мен «чожук тазианамесі» яғни баласы қайтқанда ата-анаға көңіл айту жайлы рисалені жіберсеңіздер жақсы болар еді.Барлық бауырларыма, әсіресе хас шәкірттеріме жеке-жеке сәлем жолдап, дұға етемін. Сол мубарак, аса қымбат бауырларымның өтініші бойынша олардың тума-туысқандарын, сондай-ақ елді-мекендерін өзімнің тумаларыммен бірге және ауылыма қосып, солай дұға етіп мағынауи табыстарыма ортақ қылып жүрмін.* * * * *

9ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫҒазиз, адал, жанқияр әрі сенімді бауырларым!Сендермен хабарласа алмауымның себебі мені жіті бақылап, қыспаққа алып, оқшаулап жалғыз қалдырды. Халиқ-ы Рахимге сансыз шүкір етемін, маған мықты сабыр, шыдамдылық сыйлап олардың қастандықтарын жүзеге асырмай тастады. Осы жерде жалғыз өткізген әрбір айы бір жыл камерада отырғандай жанды қинап, тым ауыр болса да сендердің дұғаларыңның берекетімен, Құдай жарылқап әр күніміз бір айдай бақытты өмірге айналуда. Менің жағдайымды ойлап уайымдамаңдар! Аллаһтың рахым, ілтипаты жалғасуда.Сабри бауырым! Сабырлы бол! Түкке тұрмайтын әрі еш зияны жоқ кірпияз талғампаздық, күмәншілдік дертіңе көп мән берме! Шипа табуыңа дұға етілумен қатар еш зияны жоқ, қауіпті дерт емес. Олай дейтінім, егер көңілге келген ойлар жағымсыз болса, қалайша айнада көрінген нәжіс нәжіс болып есептелмейді немесе айнадағы жылан шақпайды және оттың шағылысы күйдірмейді. Сол сияқты қалб, қиял дейтін айнаңа еріксіз түрде келген әрі сен разы болмаған жаман, жағымсыз, күпірлік ойлардың зияны жоқ. Себебі, шариғатта, «үсул» ілімінде күпірлікті қиялдау күпірлік саналмайды, жаман сөзді қиялдау оны айтқан боп есептелмейді. Ал жағымды, жақсы нәрселер болса нұрлы болғандықтан оны ойлау, қиялдау жақсы амал боп есептеледі. Өйткені, айнада нұрлы нәрсенің шағылысы жарық беріп, өзіндік қасиеттерін сақтап қалады емес пе?. Ал құрамы тығыз, қалың нәрселердің суреті жансыз, тіршілік жоқ, әсер етпейді.Шамлы Тәуфиқ бауырымыздың сақтануы өте дұрыс дей отырып бұрынғы атқарған қызметтерінің сауабы оның амал дәптеріне әрдайым жазылып тұруы үшін өзі де әрдайым қызмет етуі керек. Құдайға шүкір алмастай қаламымен рисалелерді жазуға қайтадан бастауы жаныма үміт сыйлап, ынта-жігерімді оятып көңілді бір демеп тастады. Барлада өткен күндерді сағынышпен еске салды. Сабри бауырым! Имамдық қызметің Рисалей-Нұр тұрғысынан зияны жоқ, пәтуәмен амал жасау ниетімен әзірге жұмыстан шықпа!Хусрев бауырым! Бесінші Шұғаның маңыздылығын баяндап, жоғары баға бергеніңе қатты қуандым. Жалт-жұлт еткен Құран Кәрімді екінші мәрте жазып шыққаныңды естіп мәз болдым. Әрі

10ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБберекелі қаламыңмен (Сілтеме ) маған арнап тағы жаңа рисалелерді *көшіріп жазуың мені дән риза етіп, қуанғаннан көзге жас келді. Рүшту мен Рэфэттің дендерінің саулығы және адал түрде, табандылық танытуы менің уайымымды жоқ қылып көңілім бір жадырап қалды. Мен, Спарта тәлабаларының құрметіне Спарта қаласын өз ауылым Нұрспен бірге қойып дұға етемін. Спарта маған өз отанымдай ыстық көрінеді. Қол машинкасы қуатты Али бауырым! Сендердің ықыласты қызметтеріңнің арқасында Рисалей-Нұр шеңберіне өздерің секілді табанды да қайсар шәкірттер кіріп қызметті әрі қарай қызу түрде жалғастыратынына үмітім зор. Мен танитын Абдуллаһқа және танымайтын барлық бауырларыма сәлемімді және оларды мағынауи табыстарыма ортақ қылғанымды айтарсыз. Хатымда аттары әдейі жазылмай, бірақ жадымда жазылған қымбатты бауырларыммен тығыз байланыстамын.Бауырларым! Өте сақ болыңыздар, айналамызда мүнафықтар өріп жүр. Мүмкін болғанынша Рисалей-Нұрлардың бұл жерден жөнелтіліп жатқанын айтпаңыздар. Әйтпесе қызметке зиян келеді. Өкінішке орай, мені бұл жерде жападан-жалғыз қалдырғандықтан өте маңызды көптеген ақиқаттар жазылмай, қағазға түспей келіп кетіп жатыр. Күлеөнүлік ықыласты, адал әрі мүбарак еңбеккештерге және Исламкөйден шынайы да қайрат-жігері тасыған саны көп тәлабаларға сондай-ақ, Барладағы сенімді де қымбатты дос-жарандарға әсіресе Әғірдірдегі жанкешті, адал Хаққы мен Мехмет сынды бауырларыма басқа да ағайындарға мыңдаған сәлем айтып, дұға етемін. Дұға ететіндеріңе сенімді,тым мұқтаж бауырларыңСаид Нұрси* * * * *Сілтеме*: Таңғажайып берекенің жарқын бір көрінісі. Рисалей-Нұрға қызмет етіп жүрген Гүл фабрикасының жазушысы Хусрев, екі жарым жыл бұрын бір кішкене құтыға құйылған әтір жіберген болатын. Мен оны әрдайым пайдаланғанның өзінде әлі таусылар емес. Бауырым Әмин қасымда отыр, оның берекелі болғанына соң куә әрі сендерге сәлем жолдауда.

Ғазиз, адал әрі жанкешті, сенімді бауырларым және Құран мен Иман қызметінде мықты, еңбеккеш, қуатты достарым!Бұл дүниядағы жұбанышым сендерсіңдер. Сендерге көп үміт артып едім, үмітімді толық ақтадыңдар. Аллаһ тағала сендерге өмір бақи разы болсын, әмин. Жіберген рисалелердің әсіресе оныншы Сөз осы аймаққа көп пайдалы болды. Әрбір парағы үшін қолымнан келсе үлкен сыйлық берер едім. Көптен бері көрмегендіктен қайсы бір рисалені оқысам: «осы ең маңызды!» дейтінмін. Сосын басқасын алып: «осы маңызды!», кейін қолыма басқасын алғанымда таңғалып көзімнің жеткені мынау: Рисалей-Нұрдың кітаптарын мынау маңыздырақ, анау маңыздырақ деуге келмейді екен. Әрқайсының өзіндік орны, өзіндік мәртебесі бар. Иә, ол осы заманды нұрландыратын Құранның мағынауи мұғжизасы ғой.Рас, осы ғасырдың маңызды әрі рухани әрі ғылыми муршид-ұстазы боп табылатын Рисалет-үн Нұрдың Куллияты, яғни толық жинағы басқа ірі тұлғалар секілді өзіне тән, іліми ақиқатына үйлесімді бірнеше тұрғыдан, әсіресе иман ақиқаттарын ашып көрсету мәселесінде және кеңінен тарауында ғажайып кәраматтары болғаны секілді үш ашық кәраматын айтар болсақ, «Мұғжизат-ы Ахмадия», «Оныншы Сөз» және «Жиырма тоғызыншы Сөз», «Аят-үл Күбра» сынды көптеген кітаптары, әрқайсының өзіндік кәраматтары бар екені қыруар оқиғалармен дәлелденген, оған еш шәк, шүбә жоқ. Тіпті жан алқымға келіп, ақтық демі шығарда шәкірттеріне иманын сақтап қалу үшін келетін пір секілді көмекке келіп, медет бергеніне бірнеше оқиғалар куәлік етеді, ол шүбәсіз шындық. (Сілтеме )*Бір сағат тәфәккүр яғни ой жүгіртіп пікірлеу бір жылдық нәпіл ғибадатпен пара-пар. Оған мысал, «Хизб-үл Әкбар» жинағы, Сілтеме*: Аят-үл Күбраның үшінші мәнзилінің бас жағында айтылғандай, Ахмед-і Фаруқи Рисалей-Нұр туралы былай деген екен: «Мүтекәллим біреу келіп иманның ақиқаттарын жаппай толық түрде баяндап, дәлелдеп береді». Бірақ уақыт көрсетті, ол адам емес, негізінде Рисалей-Нұр кітаптары екен. Әһл-і кәшф әулиелер Рисалей-Нұр кітаптарын түкке тұрмайтын аудармашысы бейнесінде көріп, “бір адам келеді!” деген.

12ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБоны өзім көріп, көзім әбден жетті. Сендерге Рисалет-үн Нұрдың «Хизб-үл Әкбарын» және Құранның «Хизб-и Ағзамын» жібергім келеді. Бірақ, «Хизб-и Ағзам» өте ұзақ болғандықтан әлі жаздыра алмадым. «Хизб-и Әкбар» болса оған аударма жасатқым келді, әзірге бастарттым. Сендер секілді бауырларым аудармаға мұқтаж еместігін ойлап, тек арапшасын ғана жіберсем деймін, иншаллаһ.Сендерге алдында «Аят-үл Күбраның» бірінші бөлімінің қорытындысы деп аталатын тарау сол хизбтің негізі боп табылады. Еріксіз түрде оған кішкене қосымша пікірлер, түсіндірмелер жазылып еді құлпырып мүлдем басқа түрге еніп шыға келді. Қанаттарын жайып, ауқымы кеңейіп Аят-үл Күбраның шағын үлгісіне ұқсап тәухидқа куәлігі жарқын көрініп, мағынасы нұрланып қоя берді. Жанымның, жүрегімнің, пікірімнің арнасы кеңейіп, тынысы кеңейді.Мен де қатты шаршап, жалыққан кезімде оны қолыма алып пікір ете оқысам болды рахаттанып, ынта-жігерім оянады.Бір сұраққа жауап ретінде жазған пікір жазбамды сендерге де пайдасы болар деген ниетпен баяндап берейін. Әулиелер мен ғалым-ғұламалардың кітаптарын көп оқып, зерттеген кейбір кісілер былай деп сұрады: «Рисалей-Нұрдың өз оқырманына беретін зауық, рахат, және иман мен \"изан\" басқалардан әлдеқайда қуатты болуының себебі не?»Жауабы: Бұрынғы заманның ғалымдары жазған кітаптар, рисале-диуандары иманның, мағрифаттың нәтижелері туралы, жеміс-миуалары мен нұр-фәйіздері жайлы баяндайды. Олардың заманында иман негіздері аман, шарттарына ешкім тиіспейтін. Сондықтан иман шарттары аман-сау болатын. Қазіргі таңда иман негіздеріне тиісіп, тамырына балта шабуға сұмдық әрекет жасалуда әрі жұмылып жамағат боп шабуыл жасауда. Әлгі диуанлар мен рисалелердің басым көпшілігі хас мүміндерге, жеке тұлғаларға арналып жазылғандықтан бұл заманның сұмдық шабуылдарына төтеп бере алмауда. Рисалей-Нұр болса Құранның мағынауи мұғжизасы ретінде иман негіздерін сақтап қаладаы. Ол, жүректегі дайын иманға негізделмей, қайта күшті дәлелдермен, көптеген бұлтартпас айғақтармен иманды тұрақтандырып дәлелдеуге, мықтап бекітуге, сақтап қалуға, күдіктерді жоюға тырысатындықтан мына заманда әркім оған нан секілді, дәрі сияқты мұқтаж екенін үңіліп қарағандар мойындауда.

13ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫӘлгі диуандар мен ескі кітаптар былай дейді:«Әулие бол, көр! Дәрежеңді көтер! Қара! Нұр-фәйіздерді ал!». Рисалей-Нұр болса, былай дейді: «Кім болсаң да кел, тек көзіңді ашып қара! Ақиқатты көр, мәңгі бақыттың кілті болып табылатын иманыңды сақтап қал! Әрі Рисалет-үн Нұр ең бірінші боп аудармашының нәпсісін қанағаттандырады, сосын тыңдаушыға әсеретеді. Әлбетте әммара нәпсіні толық қанағаттандырған және ешқандай уәсуәсә-күдік қалдырмайтын дәрістің әсері қуатты әрі ықыласты болады. Ол мына заманғы жамағат түріндегі адасқан топ сұмдық рухани тұлғаға қарсы жалғыз өзі төтеп беріп үстем келеді. Әрі Рисалей-Нұр басқа ғұламалардың кітаптары секілді тек ақыл мен ойға негізделіп дәріс бермейді, сондай-ақ, әулиелер тәрізді тек жүректің ашылуына, зауқына қарай әрекет етпейді. Ол, ақыл мен жүректі біріктіріп, рух және басқа да сезімдерді іске қосып ұйымдасқан түр шыңға биікке самғайды. Тиіспек болған пәлсәпәнің аяғы түгіл тіпті көзі жетпейтін белес шыңдарға шығып иман ақиқаттарын көр соқыр жандарға да көрсетіп береді.* * * * *Ғазиз, тым адал бауырларым!Менің бұл дүниядағы жұбанышым да қуанышым да сендерсіңдер. Егер сендер болмағанда соңғы төрт жылдағы азапқа шыдай алмас едім. Сендердің табандылықтарың мен қайсарлықтарың маған күшті сабыр сыйлап, шыдамдылыққа себеп болды. Кенеттен ойға келген төрт тұжырым баяндап берейін.Біріншісі; Бауырларым, осы соңғы болған зілзәла менің назарымда Айдың екіге бөлінуі секілді Құранның мұғжизасы деуге болады. Ең қырсық, тоңмойындарды да мойындауға мәжбүр ететіндей дәрежеде әсерлі болады.Екіншісі; Осы кезге дейін ешқандай жамағат Рисалей-Нұр шәкірттеріндей хақ пен ақиқат жолында көп қызмет етіп, бірақ аз машақат шекпеген. Олар біз атқарған қызметтің оннан бір бөлігін атқарып біз шеккен қиыншылықтың он есесін тартқан. Демек, біз әрдайым Құдайға шүкір етіп, әлхамдулиллаһ дейтін жағдайдамыз.

14ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБҮшіншісі; Мен, келген Рисалелерді жіті тексеріп шықтым. Кейбір ақиқаттардың қайталанғанын көрдім. Орны келген соң қайталанған болар. Дегенмен менің қалауымнан тыс, еріксіз түрде неге бұлай болды екен деп, есімнен шығып ұмытып кеткеніме өкіндім. Кенет мұндай бір ой келді: «Он тоғызыншы Сөздің соңғы бөліміне қара!». Қарасам, Рисалей-Нұрда, атап айтқанда Құранның ғажап қасиеттері жайлы баяндайтын Рисалет-і Ахмәдия (а.с.м) атты кітапта аяттардың қайталануының керемет хикметтері баяндалыпты. Демек, қайталану әлгі хикметтер үшін өте орынды, солай болуы керек, үйлесіп-ақ тұр. Лүтфү, Абдурахман әрі Хафыз Алиды жоқтатпайтын Кіші Али бауырымыз сендердің аттарыңнан Жиырма Тоғызыншы арапша Леманың тәпсірін және аудармасын сұрап жатыр. Менің дәл қазір онымен шұғылданар уақытым да, жағдайым да жоқ. Иншаллаһ, келешекте Рисалет-үн Нұрдың басқа бір шәкірті ол міндетті атқарар. Жалпы, жиырмасыншы Мектуп пен Отыз екінші Сөз ол Леманың біршама түсініктемесі деуге болады. Хазіреті Али (р.һ) екі мәрте деп айтуы нұрлардың перденің астынан жасырын жайылып, нұрлардыруын мегзеуі бізді сақ болуға итеріп, солай жүруімізді бұйырады. Бір мәселе жайлы өте қысқа бір ишара баяндаймын, зеректік танытып мәнін мәнін өздерің түсініп аларсыңдар. Сұрақ: Жердің қорқып сілкінуі және ашулануы осы Орысқа келмейді де тек кімдерге ғана.....? Жауабы: Өйткені, үкімі жойылған, өзгеріске ұшыраған дінге опасыздық, одан безу басқа, ал үкімі мәңгі бақи хақ дінге опасыздық басқа. Ол әрине жерді сілкіп, ашу-ызасын шақыратын жағдай.Хашр мәселесінің кіріспесінің таруларын сұрап жатыр екенсің. Қазіргі жағдайым еш мүмкіндік бермей тұр. Сонымен қатар хашр туралы яғни өлген соң қайта тірілу жайлы жазылған ақиқаттар, айғақ-дәлелдер жалпыны қанағаттандырарлық болғандықтан тез жауап жазуға мағынауи түрде мәжбүр етпеді. Біршама кейінге қалды, асықтырмады. Әрі маған бұл жерде көп шектеулер қойып тастаған.

15ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫҒазиз, табанды, жанкешті, адал бауырларым!Біріншіден; Келе жатқан мейрамдарың құтты болсын. деп Құран ант ету арқылы құнды да қасиетті екені дәлелденген осы мүбарак түндерде және таң сәрілерде мүбарак бауырларымның мүбарак дұға-тілектері маған да мүмін-мұсымандарға да өте берекелі әрі нұрлы болуын Рахманның рахымынан күтіп үміттенеміз.Екіншіден; Сендерге кішкене бір қатенің үлкен ғайби нүктесін және қарсы беттегі сілтемені өз орнына жазсын деп жіберіп отырмын. Үшіншіден; Хулусидің бір дерті барын сезіп жүрмін. Уайымдамасын. Рисалей-Нұрдың шәкірттеріне инает, рахмет яғни Аллаһтың жәрдемі мен рахымы түсіп әрдайым сақтап, жебеп жүреді. Дүнияның машақаттары сауап жазылуына себеп болатыны әрі уақытша екені рас. Олай болса ондай қиыншылықтарға сабыр сақтап шүкір ету және табандылық таныту керек. Ол және сендер менің барлық дұға-тілектеріме және рухани табыстарыма ортақсыңдар. Төртіншіден; Рисалей-Нұр, тікелей Құранның қанатының астында және Раббани қамқорлықпен жайылып жатыр. Имам-ы Али (р.һ) екі мәрте «сырран, сырран» деуі мынаны меңзейді: нұрлар перденің астында болса әлдеқайда әсерлі айналаға-фәйіз шашып нұрландырады. Сендердей бауырларым заманның мына алай-түлей қарамай, қарсы – осы кезге дейін болғанындай – тағы да мойымай бұрынғыдай төтеп береді деген үміттемін. деген қағиданы мықтап ұстануымыз керек.* * * * *

16ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБҒазиз бауырларым!Сендерді де мейрамдарыңмен құттықтаймын. Денсаулығымды сұрап, уайымдап жатқанға ұқсайсыңдар. Осы жердің қысы қатты болуы және тұрып жатқан бөлмемнің суықтығы және үш есе жалғыздықтың әсері сондай-ақ, үш түрлі жүйке ауруының мазамды алуы және мүлдем жалғыз қалып шыдау мүмкін емес азапқа ұшырауым, міне жағдай осылай бола тұра Жаратқан Иеме сансыз шүкір етемін, кез-келген дерттің ең киелі емі болып табылатын иман нығметін сыйлады және тағдырға иманның ішінен қазаға риза болу, жазмышқа көну дейтін дәрі тарту етті. Сөйтіп сабыр сақтауды нәсіп етіп, шүкір еткізді.* * * * *Ғазиз, адал және ақпейіл бауырларым!Сендер секілді жандарды Рисалет-үн Нұрға ие және жаюшы және сақтаушы қылғанына Рабб-ы Рахимыма сансыз шүкір етемін. Сөйтіп мен сияқты әлсіз бейшараның қылдай беліне түсер ауыр жүкті жеңілдетті. Бауырларым! Бұл жолғы жазған үш хаттарыңнан бір тұтас үш Хулуси, үш Сабри, үш Хаққы сынды аса қымбатты тоғыз бауыр көрдім. Абақтыда Абдрахманның әкесінің міндетін атқарған, яғни киімдерімнің жыртықтарын жамап берген Хаққы бауырымның ықыласты да шынайы достығы мен ойлағаннан әлдеқайда артып шарықтап кеткенін білдім, риза болдым. Сабри бауырым! Мені қоршап, тұсаулап тастаған ауыр шарттарға көп мән бермейсің. Алайда, осы жердің күдікшіл дүнияқұмарлары маған шүйлігіп, жіті бақылап қатты тиісуде. Тіпті.... тіпті.... жарайды. Сондай-ақ, мен туралы шамамнан мың есе артық бағалап жоғары мақам, биік мәртебе беру тек қана Рисалей-Нұр үшін, оның қызметі үшін және Құранның алмастарын сатушы, делдал ретінде болсам ғана қабылдаймын. Әйтпесе түкке тұрмайтын жеке тұлғам жағынан ондай мақтауларды қабылдауға ақым жоқ. Жалт-жұлт еткен ұшқыр қаламымен Рисалей-Нұрға еңбегі сіңген және біздің ойымыздан кетпейтін мәртебесі биік Хафыз Тәуфиктің жазған Аят-үл Күбра рисалесін бір уақыт реті келгенде жіберерсіңдер. Оның тоғыз жыл бойы қол жазбасымен көзімді қуантқан жазуларын тағы да көргім келеді.

17ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫАса қымбатты Хулуси және Хаққы сынды бауырларым! Хаққының дегеніндей, Сабридың жазған хаттары дәл олардың хаты секілді қабыл болды. Ол тұрғыдан алғанда Хулусимен хабарласу жалғасып жатыр. Рисалей-Нұр күннен-күнге жарқырап иман саласында жаңа белестер асуда. Ол өзінен өзі иншаллаһ, көрген адамдардың көңілінен шығып, баурап алуда, ал қырсыққандардың аузына құм құюда. Оны ғайби бір қол сақтап, дұшпандарын тығырыққа тіреуде. Кәпірлердің соқыр көздері оның өзін көрмейді, ізін де таба алмайды, бірақ жарқын да қызу қызметтерінің жемістерін көріп аң-таң. Осы күндері бізге өте сақ болуымыз қажет.* * * * *Ғазиз, адал, қымбатты бауырларым және Құран қызметінде табанды да ықыласты, еңбеккеш достарым!Жаңа бір кәраматқа ұйытқы және инает пен қуанышқа себеп хаттарыңды алдым. Ол, Рисалет-үн Нұрға қатысты Иләһи икрам мен инаетті, яғни Құдайдың сыйы мен жарылқауын көрсетті. Қалай десеңдер, осыдан төрт-бес күн бұрын толық тексеруден өткіземіз деп мен отырған абақтыны тінтіп шықты. Бәрін астан-кестең қылып ақтарса да Құдайдың құдреті, бізді өкіндіретін ешнәрсе таба алмады. Тек, Үнемділік рисалесі, Дерт пен Дауа және он үшінші Лема секілді алты-жеті кітаптарымызды көріп «зияны жоқ!» деді. Сосын Хусрев бауырымыздың азан туралы жазған мәселесіне ұқсас жазбаны заңға қайшы болса да бірін қалдырмай түгел қайтарып берді. Мен сол оқиғадан қатты әсер алып, уайымдап – таудан қайтып келе жатқанда – Абдүлмәжид, Сабри, Хусрев, Хафыз Алимен сөйлесіп, апырм-ай сендерге де тиісіп жатыр ма деп білгім келді. Тіпті тауда дауыстап айқайладым. Келгенімде есікті кенет Әмин ашты. Қолыма төртеуіңнің жазған мубарак хаттарыңды ұстатты. Екеуміз бұл икрамдағы және тінту кезіндегі Құдайдың сақтағанын және Хусревтің күтпеген жерден арыз жазып нәтижесі жағымды болып шығуы яғни Раббани қамқорлық дәл уақытында болғанына көзіміз жетті. Рисалет-үн Нұр әрдайым Аллаһтың қамқорлығында деп шүкір еттік.

18ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБҒазиз бауырларым! Фихристенің яғни Рисалелердің толық мазмұнының қалғанын жазу сендерге тапсырылған болатын. Оны өзара бөлісіп жазсаңдар жақсы болады. Машаллаһ, бәрекелді, қаламдарың қызу жұмыс істеп жатумен қатар санының артуы және Сау ауылында бірден көбейіп кетуі қуанарлық жәйіт. Хажы Хафыз бен оның ауылына мың мәрте Бәрекелді, бізді шаттыққа бөледі. Және Хусревтің тәуафукты жазбасы әсіресе жарқын Мұғжизат-ы Ахмедия (с.а.у) кітабының нұсқасы және үлкен, кіші Алилердің жазған рисалелері бұл өлкеде қызыға оқылып, тез тарауда. Иншаллаһ, ол берекелі қаламдардың әлі талай жеңістері болады, тірі болсақ көрерміз. * * * * *Ғазиз, қымбатты, адал әрі табанды бауырларым!Фихристені өзара бөлісіп ынтымағы жарасқан тобыңыздың мағынауи тұлғасына тапсырғандарың өте жақсы болған. Енді толыққанды және әрқашан қастарыңнан табылатын ұстаз таптыңдар. Ол мағынауи ұстаздың мәртебесі мына әлсіз бауырларыңнан әлдеқайда жоғары. Енді менің қажетім бола қоймас. Сабри бауырым! Сенің көрген түсің мүбарак әрі мағынасы терең. Иншаллаһ уақыт өз орнына қойып тәпсірлейді. Бауырларым!Сендердің көңілдерің үшін және әскерге бару мәселесіне орай қазіргі болып жатқан оқиғаларға шолу жасадым. Жүрекке мынадай ой келді: Болымсыз нәрселерге негізделген және Қарұнға ұқсап деп яғни ризық несібемді мен өзім таптым деп Раббани сый-сияпат екенін білмей шүкір етпейтін және материализм ұғымын қабылдап ширк қосатын және жағымсыз жағы жағымды жағынан асып түскен мына батыстық мәдениет әлбетте аспани шапалақ жеп жазасын тартты. Сөйтіп жүздеген жылдар бойы жинаған өркениет өнімдерін өртеп, бәрінен айырылып тынды. Еуропаның залым өкіметтері зұлымдық жасап және «Сәур» келісім шарты арқылы Ислам әлеміне және халифаттың орталығына жасаған опасыздықтары үшін жеңіліске ұшырап шапалақ жеді. Олар дүнияның өзінде тозаққа түсіп шыға алмай, азап шегіп шыр-пыр болуда.

19ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫИә, бұл жеңілістері дәл зілзәла секілді опасыздықтарының жазасы. Көпшіліктің айтуы бойынша, Рисалет-үн Нұрдың екі орталығы боп саналатын Спарта және Кастамону аймақтары басқа жерлерге қарағанда аспани апаттардан аман қалуда оның себебі, Рисалей-Нұр арқылы алынған шынайы иман, тақуа, діндарлық. Өйткені, мұндай бәле мен апаттар иманның әлсіздігінен пайда болатын күнәлардың жазасы, соның нәтижесі боп табылады. Хадис бойынша садақа бәлені қайтарып жіберетіні секілді әлгі имани күш-қуат әлгіндей апаттарға қарсы тұрып дәрежесіне қарай төтеп беріп кері қайтарады. * * * * *Ғазиз, адал және шынайы да жанкешті, сенімді бауырларым!Сендердің бұл жолғы мағынауи, нұрлы кәделерің мен үшін фердәус жәннатынан бір шоқ гүл, бақи әлемнен келген абыл-кәусар секілді көңілімді шаттандырып, бүкіл сезімдерім қуанышқа бөленіп шүкір еттім. Сендерге жауап ретінде ұзақ хат жазғым келеді, дегенмен уақытым да жағдайым да мұрша бермей, қысыл таяң болғандықтан қысқа қайыруға мәжбүр болдым. Енді тек сол сый-кәделердің иелеріне жеке-жеке Машаллаһ, Барекәллаһ, Уаффакәкүмуллаһ, Әсғадәкүмуллаһ деймін. Әсіресе, өзіндік бір медресе тәрізді жиырма жетінші Мектубтты қолыма алып сол жерде өткен шаққа кетіп сағынған бауырларыммен ойша жүздестім және қайта-қайта және жеке-жеке кездесіп, көрісіп жүрмін. Отыз бірінші аяттың бірінші кіріспесі болған сөйлемі мың бес жүзден асатын джифри санымен мына кәпірлер тарапынан жұқтырылған аурулардың басым көпшілігі Рисалей-Нұрдағы Құрани дәрілермен емдеуге болатынын меңзеп, сонымен қатар өкінішке орай, егер дүнияның екі жүз жылдай өмірі қалған болса бір адасқан топтың да қабаттасып жалғаса беретінін ишарамен білдіріп тұр. сөйлемі ишари мағынасында, екінші белгінің бірінші нүктесінде «син» әрпі «сад» әрпінің артына жасырынуының және «сад» әрпінің көрінбей қалуының екі себебі бар.Біріншіден; Саид дәл топырақ сияқты қарапайым, көнгіш әрі менмендікті тастаған, толық кішіпейіл болуы шарт. Сонда Рисалет-үн Нұрға көлеңке түсірмей, әсері күшті болмақ.

20ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБЕкіншіден; Қазіргі таңда батпаққа батуымыздың, рухани апатқа ұшырауымыздың бір себебі өзімізше дамып, өркениетті боламыз деген ойдан туындағандықтан, олардың қатесін бетіне басып, мұсылманның дамуы мен өркениеті тек дін Исламмен, Имандылықпен болады, дегендей ишара қылады. * * * * *Бауырларым! Жақында көкейіме екі мәселе келді. Біреуі Рисалей-Нұр тәлабаларына, ал екіншісі маған қатысты. Маңызды болғандықтан сендермен бөлісіп отырмын. БІРІНШІ МӘСЕЛЕ: Бірінші Шұғада екі-үш аяттың ишарасы баяндалған жерде Рисалет-үн Нұрдың шынайы тәлабалары дүниядан иманды кететіні, әһл-і жәннат болатыны жайлы киелі сүйінші, қуатты да қуанышты хабар баяндалған болатын. Алайда мұндай маңызды да өзекті мәселені, яғни өте құнды ишараны қуаттайтын күшті дәлел керек деп күтіп жүр едім. Күткеніме көп болды. Құдайға шүкір екі белгі-нышан көкейге келді. Бірінші белгі: Тахқиқи Иман, яғни зерттеліп, әбден көз жеткізілген иман илмәл-яқин дәрежесінен хаққал-яқин дәрежесіне көтерілген сайын тұрақтанып беки түсетініне әһл-і кәшф уә тахқиқ әулиелер бір ауыздан қарар берген және былай деген екен: «Жан алқымға келіп, адам өлер кезде әзәзіл шайтан уәсуәсә-күдікті тек ақылға салып күмәндандырып қояды екен. Әлгіндей тахқиқи иман болса ақылда тұрмай әрмен қарай еніп қалбке, рухқа, сырға және басқа сезімдерге сіңіп, бойға тарап кетеді. Ал ол жақтарға шайтанның қолы жетпейді. Сөйтіп иманы аман қалады».Мұндай тахқиқи иманға қол жеткізудің жолы «уәлаят-ы кәмилә» арқылы кәшф уә шуһуд қылып, яғни көзбен көргендей, қолмен ұстағандай анық қанық түрде ақиқатқа жету. Бұл жол әхасса-ы хауасқа тән, яғни таңдаулы тұлғалардың ішінен тақуа, ерекше жандарға тән, олардың иманын шухуди деп атайды, яғни олар көзбен көргендей сенеді. Екінші белгі: Рисалет-үн Нұрдың шынайы шәкірттері, өздерінің ақыры қайыр болып кәміл иманға қол жеткізулері үшін қыруар әрі мақбұл, шынайы дұғалар жасайды. Олардың ешбіреуі қабыл болмауы

21ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫақылға сыймайды. Атап айтсақ, Рисалей-Нұрдың бір қызметшісі және бір шәкірті жиырма төрт сағат бойы Нұр шәкірттерінің ақыры қайыр болып, мәңгі бақытқа бөленулері үшін жүз мәрте дұға етеді. оның жасаған дұғаларының кемінде жиырма-отызы Рисалей-Нұр тәлабаларының имандары саламат болуы үшін, және әрқайсының ақыры қайырлы, дүниядан иманды кетуін тілеп, дұғаны қабыл болатын дәрежеде, шарттарын орындап тұрып қайта-қайта жасауда. Сондай-ақ, Рисалет-үн Нұрдың тәлабалары жамағат болып бұл заманда жан-жақтан қауіп төнген, шабуылға ұшыраған имандарын сақтап сау-саламат болсын деп адал әрі бейкүнә тілдерімен өзара жасаған дұғаларының саны қыруар көптігі сонша Аллаһтың рахымы мен хикметі кері қайтаруға рұқсат ете қоймас. Тіпті барлығы жаппай қабыл болмаса да ішінен бір түйірі қабыл болса барлығының иманы саламат болып дүниядан иманды кетуіне жеткілікті. Өйткені әрбір дұға жалпыға ортақ болып бәрін қамтиды. ЕКІНШІ МӘСЕЛЕ: Жиырма жыл бұрын бастырылған «Сунухат» рисалесінде, ақиқатқа сәйкес түсімде Ислам әлемінің тағдыры жайлы кеңес құрған рухани мәжілісте осы ғасырдың атынан барғандықтан менен, яғни Ескі Саидтан сұралған сұрақтың жауабының нышан-белгілері дәл қазір көріне бастады. Сол кезде әлгі мағынауи мәжіліс менен былай деп сұраған болатын:«Осы Алман өкіметінің жеңілісімен тынған соғыста Османлы мемлекетінің жеңіліске ұшырауының хикметі сыры неде?»Жауап ретінде Ескі Саид былай деген еді: Егер біз жеңгенімізде мәдениет деп діни құндылықтарымыздан бас тартар едік. Жеті жылдан кейін солай болды. Мәдениет дегенді желеу етіп Ислам әлеміне әсіресе Мекке, Мәдинә секілді қасиетті жерлерге Анадолуға жасалғанындай режим, орнап батыстық мәдениет жаулап мәжбүрлі, түрде бәріне ортақ жаппай жүзеге асырылар еді. Аллаһтың рахымымен ол жерлерді аман сақтау үшін тағдыр біздің жеңілуімізге пәтуа берді.Дәл осы жауаптан жиырма жыл өткен соң тағы бір түні маған былай деп сауал қойылды: «Бейтарап қалғанда, айырылып қалған иелігін кері қайтарып алатын еді әрі Мысыр мен Үндістанды да құтқарып одақтас табар еді. Осындай әлемдік саясатта үлкен жеңіске қол жеткізуге мүмкіндік бола тұра күмәнді, әрі сенімсіз,

22ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБпайдасы жоқ дұшпан бір елге (Англия) жақтасып осылайша мүлдем зиянды жолды таңдаған болды. Әлгіндей тиімді жолды өте зерек тіпті саяси данышпан адамдардың байқамай олардың назарынан жасырын қалуының хикметі не?» Мағынауи жақтан келген жауап былай болатын: «Сен жиырма жыл бұрын мағынауи сұраққа берген жауабың осы сауалдың да толық жауабы, яғни егер жеңіске жеткен елді қолдап, солармен одақ болғанда тағы да «мимсіз мәдениет», яғни азғындыққа апаратын батыстық тұрмыс салты үстем келіп режим ешқандай кедергісіз Ислам әлеміне, қасиетті жерлерге жаппай орнап басқаша болар еді. Үш жүз елу миллион мұсылмандардың сау-саламаты үшін әлгі көрініп тұрған ап-ашық қатені байқамай, соқыр адамдай әрекет қылды. * * * * *Ғазиз, адал, мүбарак бауырларым!Сендердің мына мейрамда жіберген сый-кәделерің мені мейрамыммен құттықтап көңілімдегі жабырқаудың бәрін жойып жіберді. Мың мәрте бәрекелді. Мұндай заманда мұндай шынайы ықылас, адалдық, Құдай үшін достық, Аллаһ жолында ынтымақ тек қана қайрат-жігері мол, ынталы да адал жандарда болады. Сендер секілді жандарды Қасиетті Құранға қызметші, Рисалей-Нұрға шәкірт қылған Халиқ-ы Зүлжәлалға шүкір сансыз мадақ.* * * * *Хусрев бауырым! Сенің, барлық бауырлардың атынан мейрамды құттықтау ниетімен жіберген әу баста Құранның өте тамаша, керемет параларын сосын Мектубат кітабының басым бөлігін тарту етуің бізді дән риза қылып мейрамды құттықтау ретінде қабыл алдық, мыңдаған бәрекелді. Кіші Али бауырым! Сенің мағынауи үлкен сыйлығың мені шынымен таңқалдырды. Мына әдемі жазу Үлкен Алидыкы ма әлде Кіші Алидыкы деп біле алмай абдырып қалдым. Бейне бір дүнияға

23ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫжаңа бір Абдрахман, бір Лүтфу келгендей және Үлкен Хафыз Алидың әдісіне ұқсас қаһарман қолқанат жетіскен екен деп қуандым және екі мүбарак әрі ықыласты әрі қымбатты Мұстафалардың қолына алмас қылыш сыйланыпты ол қылыш осы аймақты азат етуге септігі тиер және қызмет тұрғысында мен секілді әлсіз байғұсқа демеуші болар. Машаллаһ, Үлкен Хафыз Алидың нұрлы да алып фабрикасы Күлеөнүн де қамтып алғаны ғой дәл соның қаламы, дәл сондай әдіс, дәл сондай жігер танытыпсың. Рисалей-Нұрдың болмысына жарасатын нақыштармен безенген көйлек кигізіпсің.* * * * *Ғазиз, адал бауырларым!Мейрамдарыңды құттықтап, қызметтеріңді жоғары бағалап, табысты болуларыңа дұға ете отырып Халиқ-ы Рахимге сансыз шүкір етемін. Аллаһ, сендердей қайсар жанкешті бауырларды Рисалет-үн Нұрдың иесі және оны жаюшы қылғанына шүкір. Сендер есіме түскенде рухым жадырап, көңілім көтеріліп бір жасап қаламын. Дүниемен қош айтысу мен үшін түк емес, өкінбеймін. Өйткені сендер болсаңдар өзімді тірі сезініп, өлімнен қорықпай, ажалымды қуана күтемін. Аллаһ сендерге разы болсын, әмин, әмин, әмин. * * * * *Бауырларым!Сендерге бір қызықты хикая айтып берейін: Бір кездері маған Барладан бір кісі ағаштан жасалған құтыда жаңғақ аралас тәтті жіберген болатын. Құнын төлеп алған әлгі бір жарым келі тәттіден күнде алты данадан өзім жеп кейде дәл сол шамада, кейде көптеу басқаларға тәбәрік ретінде сыйлайтын едім. Бұл оқиға бәлкім Сыддық Сүлейменнің есінде болар. Кейін оны марқұм Галип бэй екеуміз есептедік. Өз шамасынан бес-алты есе артып берекет тапқанынына көзіміз жетті. Мен сонда айтқан едім: Мына кісінің ықыласы күшті, қолы үлкен берекелі екен». Енді есіме түсті, ол Хажы Хафыз болатын. Сол ғажап берекенің қазірде сыры ашылғандай.

24ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБНұр фабрикасының иесі Хафыз Алидың сондай-ақ, мүбарактардың ауылына дұға етілген кезде Сау ауылына да дұға етілетін болды. Толық бір жыл болды тірі адамдардың саясында марқұмдар да үлескер. Рисалет-үн Нұрдың қызметінде жүргенде көптеген шәкірттер жеке-жеке әртүрлі кәраматқа бөленіп, Иләһи икрам-сыйлық алғанын сезінгені секілді мына әлсіз бауырларың аса мұқтаж болғандықтан неше түрін сезіп, көріп жүр. Осы күндері осы аймақтағы шәкірттер ант ете отырып мынаны мойындауда:Біз нұрға қызмет еткен сайын тұрмысымыз жеңілдеп, көңіліміз көтеріңкі болса, жүректің тынысы кеңейіп жан рахатын ашық түрде сезудеміз. Менің көп сезінгенім сонша нәпсі мен шайтаным да ол аныққа таңғалып үні шықпай қалды. Біліп қойыңыздар, бір жылдан асты, мен дұға еткен кезімде Рисалет-үн Нұрдың шәкірттерінің ішінде Рисалелерге қызмет ететін әйел заттарын сондай-ақ, балаларды, әрі ата-аналарын да қосатын болдым. Себебі, әу баста Сабри болып ол жақта да бұл жақта да кейбір кісілер, бала-шағасымен нұр шеңберіне кіріп қызмет етуде. Аллаһтың әділдігі ғой, дін Исламға опасыздық жасаған азғын мәдениетшілдер мағынауи азапқа түсіп, бәдәуи, жабайылардан да бетер төмендеп, тоз-тозы шығуда. Еуропаның және Британияның жүз жылдық мәдени тұрмысын, қызықты өмірін, өркениетін, басқаларға, үстемдік рахаты астан-кестең боп, оларды бір үрей билеп және бастарына сұмдық уайым мен қауіп төнді, төбесінен бомба жауып жатыр. Міне, осындай аласапыран заманда ең қажетті де аса маңызды, ең бірінші атқарылар міндет иманды сақтап қалу. Сондықтан дәл осы жылды меңзейтін Құранның қуанышты хабары және деген аяттардың сүйінші хабарын тыңдар болсақ, ең үлкен жеңіс ретінде Рисалей-Нұрдың мағынауи иман тұрғысындағы жеңісі екені белгілі. Рас, әр адамның иманы мәңгі және дүниядай алып бақи жұмақтың кілті әрі нұры болып табылады. Олай болса, иманы қауіпті жағдайда тұрған адамға бүкіл дүнияны билеп салтанат құрудан да пайдалы бақ-дәулетке, табысқа қол жеткізетін Рисалет-үн Нұр, әлбетте әлгі аяттардың назарында және осы ғасырға қатысты аяттардың сүйінші

25ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫхабарларының арнайы түрдегі ұйытқысы, назар аударарлық мәселе. Нұр мен Гүл фабрикасының қызметшілері мен иелері бейне бір адамның екі көзі тәрізді. Сырт көзге екеу боп көрінгенімен біреу қылып көреді. Ал, қитар адам екеу қылып көреді. Құдайға шүкір, екі фабриканың, яғни екі топ жамағаттың ауызбіршілігі мықты, ынтымағы зор. * * * * *

Ғазиз, мүбарак, өте адал, шынайы әрі жаным деуге лайық бауырларым!Сендердің мені қатты қуантқан соңғы хаттарыңа Спарта арқылы жауап бермеуімнің себебі, менің Спартаның орталығымен байланысқаныма бұл жерде күдіктеніп, жіті бақылауға алған. Бір жағынан солай болғаны дұрыс шығар, себебі осылай айналып келсе сендерге жеткенше жолда Рисалей-Нұрдың бірнеше орталықтары пайдаланып, қажетіне жаратады. Хусрев бауырым! Соңғы хатымда былай деген болатынмын: «Хусревтердің аналары бір жылдан асты барлық шәкірттерімнің әке-шешелеріне дұға етілуіне себеп болды». Мұны дұрыс түсін, сенің анаң секілді он жылдан бері Рисалет-үн Нұрдың хас шәкірттерінің дәрежесіне жеткен ол жерде көп ахиреттік апа-қарындастарым бар. Олар жаңадан басқалардың да дұға шеңберіне кіруге себеп болды деген сөз. Сендерге Рисалет-үн Нұрдың бұл өңірде көрінген кәраматтарынан сәуле-шуақтары деуге болатын бір-екі оқиға баяндап берейін. Біреуі: Хатиб Мехмет (рахмәтуллаһ алейһ) дейтін ықыласты бір қарт тәлаба, «Ихтиярлар рисалесін» жазып жатып, он бірінші Риджаның (үміттің) соңғы бөліміне келгенде және марқұм Абдрахманның қайтыс болатын жерін жазып жатқанда қаламы: деп жазып, тілі де: деп ақыры қайыр болып, өмірінің соңғы сәтінде иманын айтып кетіпті. Осылайша Рисалет-үн Нұр тәлабалары дүниеден иманды кететіні жайлы ишари түрде хабар берген Құранның сүйіншісін қайтыс болу арқылы растаған екен (рахмәтуллаһи алейһи рахмәтан уасиа).Екіншісі: Сендер жазған «Фихристені» тексеріп жатқанымда көшіруші кісінің қалдырып кеткен парағын Тахсин бауырыма «жаз!» дедім. Ол жаза бастады. Қап-қара сия және таза қалам, кенет сендер жазған фихристенің екінші бөліміне келгенде қабыл болғанына дәлел

27ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫболса керек, керемет қызыл түске айналып қоя берді. Осылайша жарты бет құлпырып шыға келді. Біз таңқала қарап тұрғанымызда сия бұрынғы түсіне айналды. Беттің қалған жартысы дәл сол қалам, сол сия бірақ, қап-қара түспен жазыла берді. Мұндай оқиға Барлада да болған. Бау-бақшада Шамлы, Мәсуд сосын Сүлеймен куә. Маған қара сия ұнамайтын болғандықтан бір шамасын төктім. Кенет сияның қалған бөлігі маған қатты ұнайтын қызыл түске ауысып кетті. Мұны көрген Рисалей-Нұрдың көшіруші шәкірттері ынта-жігері артып, ықыластанып кеткен болатын. * * * * *Ақырет бауырларыма маңызды бір ескерту. ЕКІ МӘСЕЛЕДЕН ТҰРАДЫ. Біріншісі: Рисалей-Нұрмен байланысқан адамның маңызды міндеті, оны жазу немесе жаздыру және жайылуына жәрдем ету. Оны жазған немесе жаздырған адам Рисалей-Нұр тәлабасы атанып, әрбір жиырма төрт сағатта менің тіліммен жүз мәрте тіпті одан да көп қайырлы дұға тілектерге, мағынауи табыстарға ортақ болады. Сонымен қатар мен секілді дұға ететін қадірменді мыңдаған бауырлардың және Рисалей-Нұр тәлабаларының дұғаларына, тапқан табыстарына ортақ болады. Әрі, төрт тұрғыда төрт түрлі мақбұл ғибадат саналатын рисалені көшіріп жазудың пайдасын көреді. Атап айтсақ, иманын қуаттайды, сосын басқалардың иманын қауіпті жағдайдан құтқаруға көмектеседі, әрі хадис бойынша бір сағат пікірлеу кейде бір жылға жуық ғибадат дегендей имани тәфәккүр жасаған болады және оған себеп болады, сондай-ақ, жазуы нашар, қиын жағдайда жүрген ұстазына жәрдем еткен болады. Міне осындай мол пайдаға кенеледі. Ант етейін, кімде кім бір түйір рисалені өзі үшін түсініп жазса маған үлкен сыйлық жасаған болады. Тіпті әрбір парағы мен үшін бал шекердей қымбат, мені риза қылады. Екіншісі: Өкінішке орай, Рисалей-Нұрдың имансыз әрі қауіпті жын мен адамдар арасындағы дұшпандары оның болаттай мықты қорғанысына, алмас қылыштай қуатты айғақ-дәлелдеріне қарсы тұруға шамасы келмегендіктен небір айла, жасырын арандату пиғылымен рисалелерді жазып, көбейтетіндердің ынта-жігерін жою,

28ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБтоқтату, жазудан бас тартқызу үшін жымысқы әрекет етіп шайтанға ұқсап соққы беруде. Әсіресе осы аймақта мұқтаждық басым, жазушылар саны өте аз, дұшпандар болса тым әккі және шәкірттер қарсы тұра алмайтын болғандықтан жергілікті халықты нұрдан бір шама құр қалдыруда.Ақиқат жолында менімен сұхбат етіп, кездескісі келетіндер қолына қандай да бір Рисалені алса менімен емес Құран қызметшісі деген ұстазымен жолығып, имани ақиқаттардан қызықты дәріс алған болады. Мағынауи түрде ескертілген бір-екі тереңмәселені жазып отырмын.БІРІНШІСІ: Өткен Рамазанда, әһл-і Сүннет уәл-жамағаттың сау-саламаты үшін жасалған қыруар дұғалардың әзірге ашық түрде қабыл болғанын көрсететін белгі-нышан байқалмауының өзіндік екі себебі көкейге ескертілді:Біріншіден; Ғасырымыздың таңсық бір ерекшелігі, алмастың алмас екенін біле тұра әйнек шыныға айырбастап жібереді. Бүгінгі таңда мұсылман қауымы тым аңқау әрі аңғал. Сұмдық жауыздарға кеңпейілділік жасап кешіре салады және мыңдаған жауыздық жасап, көптеген адамдардың материалдық-рухани ақысын жеген адамнан бір түйір жақсылық көрсе бір мағынада соған тараптар боп жақтаса кетеді. Осылайша, адасқандар мен кәпірлер саны аз бола тұра әлгіндей аңқау халықты ертіп алып көпшілікті құрап жалпының қатесіне орай келетін жалпылама бәленің әрмен қарай жалғаса беруіне, тіпті зораюына себеп болып, Иләһи тағдырдан пәтуа алуда. «Біз осыған лайықпыз!» дегендей.Иә, алмасты біле тұра (ақырет, иман секілді) шыныға (дүния, байлық секілді) айырбастауға зәрулік жағдай болсағана шариғатта рұқсат бар. Бірақ, болмашы қажеттілік үшін немесе әуестікпен немесе ашкөздікпен және жәй бір қорыққанға бола айырбастау ақымақтыққа жарасар надандық, күллі зиян, жазаға лайық іс. Сондай-ақ, әркім тек өзіне қатысты жағына кеңпейілдік жасап кешіруге болады. Өз ақысынан бас тартса бір жөн, ал басқалардың ақысын жеген жауыздарға кешіріммен кеңпейілділік танытуға ақысы жоқ, әйтпесе зұлымдығына ортақ болып есептеледі. Екіншіден; Жазуға рұқсат болмағандықтан жазылған жоқ.

29ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫЕКІНШІ МӘСЕЛЕ:Бауырларым! Ескішәһир түрмесінде отырғанымда, ақырзаман оқиғалары туралы хадистердің жорамалдары дәлме-дәл әрі өте орынды екені расталып жатса дағы ілім иелері мен әһл-і иман байқамауының, көрмеуінің себептерін, хикмет-сырларын баяндағым кеп бір-екі бет жаздым, перде жабылып кейінге қалды. Соңғы бес жылда бес-алты рет осы мәселеге ниет етіп оқталсам да сәті түспей қойды. Енді тек ол мәселенің шетінен маған қатысты бір оқиғасын баяндап беру үшін көкейге мұндай бір ой келді:Ұлт азаттық дүрбілең кезде, Рисалей-Нұр әлі жарыққа шықпаған болатын. Зор үмітпен, сенімді түрде имандыларды үмітсіздіктен құтқару мақсатында: «Алдымызда бір нұр көріп тұрмын. Бізді жарқын болашақ күтіп тұр!» деп сүйінші хабар беруші едім. Тіпті, азаттық майдан басталмай тұрып та шәкірттерімді қуантушы едім.«Өмір тарих» кітабымда марқұм Абдурахманның жазғаны секілді, «Сунухат» сынды рисалелерімде де: «Мен бір нұр көріп тұрмын!» деп сол бір аласапыран кезде үміттеніп, қарсы төтеп беретінмін. Мен де жұрт секілді әлгі нұрды саясат әлемінен шығады, Исламның қоғамдық өміріне қатысты кең шеңберде болады деп білуші едім. Алайда, дүнияның ахуалы менің ғайби хабарымды, сүйінші сөздерімді біршама бекерге шығарып, үмітімді үзе беретін. Кенет осы күндері ғайби бір ескерту арқылы толық қанағаттандыратын бір ой көкейге келді. Былайша: «Бар ынта-жігеріңмен сені бұрыннан бері алаңдатып жүрген және қайта-қайта «жарқын нұр көріп тұрмын» деген хабарыңның жоруы, тәпсірі, тәуилі былай: Сендер үшін иман тұрғысында тіпті Ислам әлемі тұрғысында ең маңызды жарық ол Рисалей-Нұр. Сені қатты алаңдатқан сол. Сенің баяғыдан бері қиялдап, пайымдап жүргенің сол нұр болатын. Негізінде ол – кең шеңберде, нақтырақ айтсақ саясат әлемінде болатын жарқын болашақтың, діндар күндердің, діни ахуалдың кіріспесі, сүйінші хабары болатын. Сен тез болатын жарықты кейінірек болатын нұрмен шатастырып саясат әлемінен іздедің. Иә, отыз жыл бұрын алдын-ала сезгенің рас. Дегенмен қызыл перденің артынан қара түсті жерге қараса қызыл көрінетіні секілді сенің дағы көргенің рас, бірақ орнын ауыстырып жібердің. Саясат тартымды болып сені алдатты».

Ғазиз, адал бауырларым және Құран қызметінде қабілетті де қуаты мол достарым!Бұл жолғы қалам арқылы жасаған мағынауи тосын сыйлықтарың мынаны дәлелдеді: Қарт, әлжуаз бір Саидтың орнын басатын жас әрі қуат-күші мол, қабілеті зор көптеген Саидтар шыққан екен. Олардың рухтары да сөйлеген сөздері де имандары да бірдей өзара ұқсас. Сансыз шүкір, шексіз мадақ айтамын Рабб-ы Рахимыма, сендерді Рисалей-Нұрға қамқор әрі жаюшы әрі иесі әрі шәкірт қылыпты. Бізге қиын-қыстау кезеңде, зор шарттарда, киелі қызметте табыс, сәттілік сыйлады. Уақыт пен мекен сендермен ұзақ сөйлесуге мұрша бермейтіндіктен қысқа қайырып сендердің әрқайсыңа жан-тәніммен мыңдаған сәлем жолдап, машаллах, барекаллаһ демікпін. Осы қасиетті үш айларда дұғаларыңааса мұқтаж бауырларың Саид Нұрси* * * * *АҚЫРЗАМАН ТУРАЛЫ ХАБАР БЕРЕТІНМАҢЫЗЫ ЗОР БІР ХАДИСҚасиетті Рамазанның оны күні, сағат екі шамасында кенет мына киелі хадис ойға келді. Бәлкім, Рисалей-Нұр шәкірттерінің жамағаты қашанға дейін жалғасады екен деп ойлағандықтан болар.

31ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫ (шәдде саналады, тәнуин саналмайды) сөзінің джифри саны мың бес жүз қырық екі. Бұл олардың соңғы кезеңін меңзейді. . Ал, сөзі болса (шәдде саналады) джифри саны мың бес жүз алты болып сол заманға шейін ашық әрі нақты тіпті басым түрде, сосын қырық екіге дейін жасырын, жеңіліске ұшыраған түрде нұрландыру міндетін атқара беретінін рәмізге жақын меңзеп тұр деуге болады. (шәдде саналады) сөзі болса джифри саны мың бес жүз қырық бес болып кәпірлердің басына қиямет орнайтынын білдіреді.Назар аударарлық әрі таңқаларлық жәйт. Үш сөйлем жаппай бірлесе мың бес жүз жылды көрсетумен қатар, дәлме-дәл мағынасы терең әрі ақылға қонымды және хикметті түрде мың бес жүз алтыдан бастап қырық екіге, сосын қырық беске дейін үш үлкен өзгерістің бөлек-бөлек жылдарына сәйкес келіп тұр. Мұндай меңзеу, нышандар расында әрбірі сәйкестік болатындықтан әрине дәлел бола қоймас, аса қуатты да емес, бірақ кенеттен көкейге қонуы мені ойландырып, көзімді жеткізді. Әрі қияметтің уақытын нақты түрде ешкім білмейді. Дегенмен, әлгіндей белгі-нышандарға қарап көз жеткізуге, әбден мүмкін деуге болар.Фатиха сүресіндегі «сырат-ы мустақим» яғни тура жол иелері дейтін үлкен топты суреттейтін сөзі шәддесіз мың бес жүз алты немесе жеті болып дәлме-дәл сөзінің санына сәйкес әрі мағынасына дөп келіп және шәдде саналса сөзіне үш жақты керемет парықпен дәлме-дәл келуі сондай-ақ, мағына тұрғысынан да сәйкес болуы әлгі хадистің белгі нышанын растап, қуаттай түсіп рәміз дәрежесіне шығарады. Құранның көптеген аяттарында

32ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБ\"сырат-ы мустақим\" сөзі рәмізді мағынасымен Рисалет-үн Нұрға мағына тұрғысынан, джифр жағымен меңзеуі рәмізге жақын анық бір ишарамен Рисалет-үн Нұр шәкірттерінің жамағаты ақырзаманда әлгі ағзам яғни үлкен жамағаттың соңынан ерген мақбұл топ екеніне ишара етеді деп көкейге шұғыл түрде ескертілді.* * * * *Ғазиз бауырларым!Дәл Құран оқып отырғанымда Рисалей-Нұрмен тығыз байланысы бар «Ибраһим» сүресіндегі бір аят өзіне назар аудартты. Дәл сол кезде Әмин бауырым сендерге жіберілуі тиіс хатты әкелді. Уақыт тар болғандықтан осы мағынасы терең аяттың теңізінен тек бір тамшысын ғана бірнеше минутта жаза білдік, айыпқа бұйырмаңдар. * * * * *Ғазиз, адал, сенімді де қайсар бауырларым!Аллаһ тағалаға шексіз мадақ, сансыз шүкір, сендердей адал, ықыласты әрі еңбеккеш жандарды Рисалей-Нұрдың айналасына жинап, қуатты да нұрлы қаламдарыңды Иман мен Құран қызметінде жұмыс жасатуда. Бауырларым!Осы жолғы жібергендерің мені дән риза қылып, қарыздар еткені соншалық әрбір парағы аса қымбат кәде, тамаша хат секілді көрінді. Қайғы-мұңымды басып, көңілді шаттық пен қуанышқа бөледі. Әрхамур-Рахимин хатта қанша әріп болса сонша сендерге рахымын жаудырып, сендерге риза болсын.

33ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫХафыз Али бауырым!Бірде Барлада жұманың кеші дұға етіп отырғанымда сенің «әмин» деген даусыңды екі мәрте анық түрде естідім. Артыма қарап: «Хафыз Али қашан келген?» деп сұрап едім: «Ол келген жоқ!» деді. Бұл оқиғадан менің түйгенім: үш-төрт сағаттық қашықтықтан дұғама «әмин» сөзін естіртуі мынаны мегзейді: бір айлық қашықтықта тұрып осы жердегі менің дұғаларыма әсерлі де қуатты түрде «әмин» дегендей жазбасының үлгеріп, көмекке келуі тәуафук, керемет сәйкестік. Жанкешті Сабри!Сенің денеңде (аяғыңда) туысқандықты білдіретін белгі көргенімде алдын-ала сезгендей көкейіме мұндай бір ой келген: «Бұл, бауырым, қысыл таяң сәтте маған күшті демеу болып, туысқан екенін көрсетеді». Расымен солай болды. Аллаһ саған мәңгі-бақи разы болсын. Абдүлмәжидке бесінші Шұға туралы хабар жіберген едім, жауап жоқ. Мүмкін, сақтық жасап үндемеген болар, оған жібермедім. Сендер әуелі хабарласып, сосын жібергендерің жөн болар. Егер, Хасталар рисалесін (Дерт пен Дауа) маған жібермек болсаңдар Ихтиярлар рисалесімен бірге жіберсеңдер өте жақсы болар еді. Хаттарыңда маған сәлем жолдаған шынайы бауырларыма көп-көп сәлем.Осы жақында мағынауи түрдегі диалогта сұрақ пен жауап естідім. Сендерге қысқа мазмұнын айтып берейін. Біреу былай деді: Рисалей-Нұрдың иман мен тәухид туралы көптеген баяндары, мағынасы терең жазбалары күннен-күнге көбейіп барады. Өте қырсық діннен безген кәпірдің өзін үнін өшіріп, көзін жеткізуге осы кітаптардың жүзден бірі жеткілікті бола тұра мұнша қызу, үсті-үстіне, жаңадан бұрқыратып жаза берудің хикметі не екен?Оған жауап ретінде былай деді: Рисалей-Нұр тек қана, қирап қалған шағын бір жерді, бір үйді жөндеп жатқан жоқ. Ол, күлли яғни ауқымды түрде қираған, бұзылғалы тұрған және Дін Исламды қамтитын, тастары таудан үлкен заңғар алып бір қорғанға жөндеу жүргізіп жатыр. Ол жеке адамның қалбын (жүрек), баз біреулердің ниетін, ар-ожданын ғана ретке келтіріп, тазартып жатқан жоқ. Ол,

34ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБмың жылдан бері небір соққыдан ауыр жарақат алған жалпының қалбын, көпшіліктің ой – пікірін көзқарасын және баршаның әсіресе мүмін ауам халықтың әрқашан арқа сүйер тірегі Ислами негіздер, діни қағидалар бұзылып, соның салдарынан күңгірттене бастаған жалпы халықтың ар-ожданын Қасиетті Құранның, киелі Иманның дәрі-дәрмектерімен емдеп, жазуға тырысуда. Әлбетте, мұндай күлли әрі ауыр жарақаттарға, хаққаляқин, яғни жойқын әрі таудай берік айғақтар қажет, мың дәрінің қасиеті бар дәрумендер, сансыз дәрмектер керек. Міне, осы міндетті бұл заманда Құранның мағынауи мұғжизасынан туындаған Рисалей-Нұр атқаруда. Сонымен қатар иманның сансыз дәрежесіне көтерілуге, сырларының ашылуына ұйытқы болуда... деп осы мағынада ұзақ әңгіме болды. Мен толығымен естіп, Құдайға сансыз шүкір еттім. Қысқа қайырайын. Осы оқиғаға байланысты осы жақында ойыма келген бір уақиғаны баяндап берейін.Мен, намаз тәсбихатының соңында отыз үш рет тәухид кәлимасы «лә иләһә иллаллаһты» зікір етіп отырғанымда көкейге кенет мұндай бір ой келді: Киелі хадисте: «Кейде бір сағат тәфәккүр, яғни пікірлеу бір жыл ғибадат боп саналады!» делінген. Ол Рисалей-Нұрда бар, ізде! – деп ескерту жасалды. Бейне бір еріксіз түрде Құранның Аят-ул Кубрасының яғни ұлы аятының екі тәпсірі боп табылатын «Аят-үл Күбра» рисалесінен қысқартылып алынған тәфәккүри сұхбат толық бір сағатқа жалғасты. Қарасам, сендерге жіберген Аят-үл Күбра рисалесінің бірінші бөлімінің мазмұнынан жинақтап алынған тамаша сырының қорытындысы және жиырма тоғызыншы арапша Лемадан алынған нұрлы да тәтті сөздерден тұрады екен. Мен, оны күн сайын толғана отырып рахаттана оқитын болдым. Бірнеше күннен кейін мынадай бір ой келді: Рисалей-Нұр бұл заманның мүршиді, жөнге салушы, жетекшісі екені рас, олай болса мұны «Уирд Әкбар», яғни әрдайым оқылатын дұға қылуға болар. Барлық рисаленің өзіндік бұлағы, қайнар көзі болған мыңнан астам Құрани аяттарды өз Құраныма жинақтап, о баста белгілеп қойған болатынмын, сөйтіп Құрани Ағзам Хизб құрастырсам деп ниет еткен едім. Енді сол «Хизб-и Ағзам» пен «Уирдіт Әкбарды» Рисалей-Нұр шәкірттері кейбір қасиетті күндерде оқуы үшін сендерге жіберуге ниет еттім, ол сендердің ақыларың. Иншаллаһ, бір күні сендерге

35ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫжіберіледі. Кейбір сөздерінің аудармасын және кейбір ережелерін түсіну үшін уақыт таба алсам өте қысқа сілтеме секілді түсініктеме жазбақ ойым бар.Барлық бауырларыма және Құранға қызмет етіп жүрген жолдастарыма сағына әрі ынтызар түрде көп-көп сәлем. Дұға-тілектеріңе мұқтажСаид НұрсиҒазиз бауырларым!Сендер күн сайын жеке-жеке ұзақ хат жазуға лайықсыңдар, ақыларың да бар. Өкінішке орай сендерге арнап жазған бір хатым әлі күнге шейін ескі шапанымның қалтасында тұр. Демек, Рисалей-Нұр әһл-і дүнияның дінсіздерін қорқытып зәресін алса керек олардың дүниясына араласпасам дағы мені қыспаққа алып қинап жатыр. Қойшы әйтеуір... Әсте есімнен кетпейтін қайсар да табанды, ықыласты бауырларыма, әсіресе екінші туған жерімдей ыстық Барладағы шынайы да адал бауырларыма көп-көп дұғай сәлем. Сендерді қатты сағынып, әрдайым ойлап жүретін және бір тәулікте бәлкім жүз мәрте дұға етіп, есіне алып отыратын, дұғаларыңа мұқтажСаид Нұрси* * * * *Уа, жанкешті бауырларым!Сендермен біршама сөйлесейін:Біріншіден; Соңғы жіберген хаттарыңнан шабыт алып әрі қуана отырып былай демекпін: Мен, сендердің Құран қызметіне деген шынайы берілген ниеттеріңді, қайрат-жігерлеріңді, табандылық пен қайсарлықтарыңды көріп, бұдан кейін ажалымды еш алаңсыз күтуге және «артымда сендер барсыңдар, жетер!» деп дүниядан қуана қош айтысуға дайынмын. Екіншіден; Бұл жерде, «Аят-үл Күбраның» бірінші көшірмесі дәл бір жылдан кейін ол жердегі бірінші көшірмесі секілді «Аят-үл Күбраның» атауына тәуафук еткен, яғни дәлме-дәл сәйкес келген. Бұл

36ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБекі тәуафуктың өзара сәйкес келуі кездейсоқ деуге мүлдем келмейді. Сонымен қатар, қаламы зүлпұхардай шәкірттің қаламымен жазылған отыз үш тәухид кәлимасының тәуафук тұрғысындағы ғайби белгіні одан сайын нұрландырып, растай түседі. ........................Төртіншіден; Мені барлық нәрседен тыйып тастағандарына үш жыл болды. Адам төзгісіз қыспаққа алғандықтан сендермен хабарласа алмадым. Мұнда күмән-күдік сұмдық. Мүмкін болғанынша Әшрат-ы «Сағат» жазбасы осы жақтан жіберілгені жайлы ешкімге айтпаңдар. «Бәлкім, оның жазбасы шығар, басқа жақтан келді», – дей салыңдар.* * * * *

Ғазиз және адал, жанкешті де шынайы бауырларым!Бұл жолы аса қымбат және мағынауи тосын сыйларды алған соң шағын үш-төрт мәселе ойға келді. Біріншісі; Хз. Алидың үшінші кераматында «Рисалелердің тек екі қосымшасы бар» дегенін былай түсінген жөн: Ол, Рисале түріндегі қосымшаларды ғана қосымша деп санайды. Басқа қосымшаларды ол сілтеме, жалғасы, түсініктеме түрінде көріп солай атайды. Екіншісі; Екі «Аят-үл Күбраның ұлы уирдінде – ойыма келмесе дағы – оның маңызды бөлімдерін жиырмасыншы Мектуб пен отыз екінші Сөз, менсізақ тамаша түрде баяндап, тәржіме қылғандықтан қанша ниет етіп, уәде берсем де тәржіме етуге мені жұмсамады. Үшіншісі; Рисалей-Нұрдан ажырап қалуым және оның нұрлан-дыру шеңберінен ұзақ қалуым себепті осы аймақтағы шәкірттер сондай-ақ, Ескішәһир сынды басқа аймақтар, рисаленің маңызды әрі аса қажетті кейбір ақиқаттарына мені үлескер қылу үшін, Құдайдың жарылқауы ғой, жаңадан жазылып жатқандай қайтадан әлгіндей ақиқаттардың басқаша түрде, бірақ керемет бейнеде түсіндіру үшін, бейне бір мені еріксіз түрде жұмсап жатқанын сезіп, Құдайға шексіз шүкір еттім. Бұл жолы сендердің сый-кәделеріңе қолымнан келсе тек заттық тұрғыдан ақысы ретінде әрбір Рисале үшін он лира, жиырма бесінші Сөз үшін жиырма бес алтын тіпті алмаз, ал жиырма тоғызыншы Сөз үшін жиырма тоғыз жақұт берер едім. Олай болса берілді деп қабылдаңдар. Иә, тәуафук тұрғысында жолы болғыш Али бауырымыздың қаламы Хз. Алидың кераматын көзге көрінетін етіп керемет дәлелдепті. Жүз мың машаллаһ! Хүсрев бауырымыздың өте тамаша, керемет жазған «Хасталар рисалесі» мен «Әсма-и Ситте» Лемасы маған алмазбен жазылғандай әсем, және ықыласпен әрі адал жазылған екі хат түрінде көрінді. Көзіме жас үйіріліп, маңызды қызметтеріңе риза болдым.

38ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБсендер сыйлаған фәрдауси сыйлықтай рисалелердің әріптері қанша болса Аса мейірімді Хақ тағала сонша сендерге рахым, берекет, сағадат, бақыт сыйласын, әмин.Шаршамайтын, жалықпайтын, өте адал Хафыз Али бауырым! Тәуафукқа келгенде өте табысты қаламыңмен жазылған «Иғжаз-ы Құран» рисалесінің соңындағы сен туралыдеген дұға толық қабыл болғанына бұл жолы еш күмәнім қалмады. Барлық бауырларыма жеке-жеке сәлем. Саид Нұрси* * * * *Ғазиз, адал және шынайы берілген бауырларым!Бұл жолы қатты алаңдап жүрген бауырларымнан төрт хат келіп көңілім көтеріліп, жадырап қалды. Ол, Рисалей-Нұр атынан мені әбден риза қылғаны сонша бейне бір ержүрек достарыма қайта қауышқандай болдым. Көзімнен аққан жас көптеген қайғы-мұңдарымды жуып шайып кетті. Иә, ол төрт хатқа жеке-жеке төрт хат жауап жазылуы тиіс, жазғым да келеді. Дегенмен сендердің өзара адал ынтымақтарыңа байланысты бір ғана хатпен шектелдім. Бөлек бес-алты шағын мәселелерді баяндамақпын. Біріншісі; Біз, бұрыннан бері: «қазір иманды сақтап қалатын заман» деп және еріксіз қайта-қайта иман шарттары жайлы айғақтарды көп жаза беруіміз өте орынды әрі аса қажет екенін уақыт көрсетті. Сендерге бір ай бұрын мағынауи диалогта Рисалей-Нұрдың иман жайлы көп айтуының ғайби хикмет-сырын жазған болатынмын. Кейбір бауырларым оны «Аят-үл Күбра» рисалесінің соңына қосып қойыпты.

39ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫЕкіншісі; Шамдық Тәуфик бауырым! Сенің хатың маған қатты әсер етіп, көңілім бір шаттанып қалды. Ішкі дүниемде қайырлы өзгеріс болғанын сездім. Марқұм Хафыз Ахмедтің тумаларына менің атымнан көңіл айтып әрі былай деңіздер: Бір-екі ай бұрын, кенеттен, дұға етіп отырғанымда өте жақын жандардың және ықыласты тәлабалардың арасына Хафыз Али кірді де: «Бұл жерде менің де үлесім бар» дегендей болды. Оны да хас шәкірттер арасында әрдайым мағынауи табыстарыма үлескер болуы үшін тимедім, солай қала беретін болар, иншаллаһ. Бұл, сендердің әу баста Рисалей-Нұрға жұмыла қызмет еткендеріңнің ақысы екенін кейін түсіндім. Үшіншісі; Сабри бауырым! Қадірлі Хулусидің жазған хаты өзінің және бесінші Шуақтың маңыздылығын, қымбат екенін көрсетіп тұр, маған қатты ұнады. Сен де, Хусрев те Халил Ибраһим туралы айтып жатырсыңдар. Ол, Рисалей-Нұрдың озат тәлабасы әрі белсенді жаюшысы әрі хас шәкірттердің бірі. Ол, өткен оқиғадан сақ болуды және нұрмен шынайы түрде шұғылданып байланыс құру керектігін түсінген шығар. Өзіне және жұбайына сәлем айтыңдар. Төртіншісі; Хусрев бауырым! Сенің хатың менің уайымдарымды (Хасан, Мұстафа т.б. туралы) сейілтіп рухыма шипа болды және жаныма дауа болды (Мұхаммедтің мұғжизалары атты кітап секілді), және үмітімді қуаттай түсті (Рәфәт, Конялық Сабри сынды). Сондай-ақ, Рисалей-Нұрдың құрметті тәлабасы әрі хас шеңберде орын алған, ақыреттік бауырым! Анаңның сырқаттанып әрі қартайып сені Спартаға шақыруы ақыры қайыр, нәтижесі жақсы болар. Сөзсіз сен оған Хасталар мен Ихтиярлар (Дерт пен Дауа, Қарттар) рисалесін оқыған боларсың. Мен, ол жердегі тәлабаларды және достарды дұға ету арқылы жиі еске алып отырамын. Оларды ұмыта алар емеспін. Барлық бауырларыма жеке-жеке дұғай сәлем. Саид Нұрси* * * * *

Ғазиз, адал бауырларым!Сендердің мубарак Рамазан айларыңды, әрі иншаллаһ сендер үшін мың айдай жемісті болар Қадір түндеріңді сондай-ақ, қуанышты айт-мерекелеріңді әрі маңызы зор қызметтеріңді шын жүректен құттықтап, берекелі болуына тілектеспін. Бауырларым! Бұл жолғы қаламмен жасаған қасиетті сый-кәделерің мені қарыздар етті әрі шаттыққа бөледі. Бейне бір дүнияны жарық қылып жіберетін бір электр Нұр станциясын немесе өткен мен болашақты хош иіске бөлейтін гүл бақшасын және аспаннан бізге медетке келген мықты демеу және әрдайым қызу жұмыс істей беретін завод көргендей болдым. Қуанышымда шек жоқ, сансыз Әлхамдулиллаһ. Сабри бауырым! Сенің біраз үзілістен кейін жазған екі хатың қызметіңнің қабыл болғанын дәлелдейтін ғайби екі дәлел көрсетті. Сен айтқан Нұр фабрикасына мен де: дедім. Сенімен Сыддық Сулейман екеуің мен үшін, дұға етерде әрдайым біргесіңдер. Сол үшін сенімен сөйлесіп жатқанымда екеуіңді қол ұстасқан күйде көремін. Сендердің бейкүнә әрі мүбарак балаларың да дұғаға ортақ. Хафыз Али бауырым! Сенің хатыңнан байқалып тұрған кішіпейілдігің, ыстық ықыласың және Хусревті мақтауың және Рисалей-Нұр шәкірттерін бір денедей көруің, сен туралы жақсы пікірімді, зор үмітімді қуаттап қанағаттандырды. Рисалей-Нұрдың екі Лүтфүлері, Мұстафалары және Хафыз Алилері, Кіші Сабри

41ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫдеуге лайық Нүрәддинмен бірге хас шәкірттер шеңберіне кіріп, Рамазанның нұрына, мағынауи табыс-сауаптарына иншаллаһ ортақ боп қабылданды. Әрбір беті мен үшін аса қымбат сый-кәде болып саналатын жазбаларың үшін саған қарыздармын. Хусрев бауырым! Ант етейін, қолымнан келсе сенің жазған осы жолғы алтындай қымбат Мұғжизат-ы Ахмедия рисалесі үшін әрбір парағына тек материалдық тұрғысынан ақы ретінде бір-бір алтын сыйлар едім. Шынымен де мәңгі жасайтын гүл бақшасының жазушысы етіп тағайындалғаныңа еш күмәнім қалмады. Рабб-ы Рахимге сансыз мадақ пен шүкір болсын, мен үшін Хусрев пен Рушту бір адам секілді. Рисалей-Нұрмен қатысты қызметте екеуіңді әрдайым бірге деп білемін, солай көремін. Сендерге аятына қатысты, кенет ойға келген және Сабридың екі хаты әлі келмей тұрып, оның мағынауи әсерімен жазылған бір қосымша жазбаны жіберіп отырмын. Ол біршама махрам, яғни әркімге көрсетуге болмайды, сенімді хас шәкірттер ғана көрсін. Шамлық Тәуфик Аят-үл Күбра Шуағын Хафыз Алидың отыз үш сөзімен бірге тәуафукпен жазса жақсы болар еді. Бауырларыма жеке-жеке сәлем. Дұғаларыңа мұқтажСаид Нұрси* * * * *Ғазиз бауырларым!Жалғасып жатқан рухани азғындыққа қарсы Құдайға шүкір, күннен күнге Рисалей-Нұр орасан зор түрде қарсы тұрып, төтеп беруде, тосқауылы күшейіп, маңыздылығы артуда. Ол, адасудың ірге тасы, негізі болып табылатын «табиғат» дейтін жалған тәңір теріс ұғымды күл-талқан ететін Құранның алмас қылышы ретінде, шартарапқа нұр шашып, зұлыматты сейілтуде. Дегенмен адасудың жолдары көп. Сол себепті рисалелердің де түрлі түрлі қыр-сырлары бар, мән-мағынасы терең. Егер, оңай болса «табиғат рисалесін» жіберсеңдер жақсы болар еді.* * * * *

42ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБӘмин мен Фәйзинің сұраған сұрағына Ұстаздан алған жауабы.Сауал: Бізге берген жауабыңызда: «Саяси ахуалға, кең шеңберге қызығып, жіті бақылап отыратындар тар шеңбердегі жауапты міндеттерін толық атқара алмай зиянға ұшырайды» дедіңіз. Мұны ашып түсіндіріп берсеңіз. Жауап ретінде ұстазымыз былай дейді: Рас, бұл заманда қатты алаңдап, радио арқылы таратылып жатқан дүниедегі дүрбелең оқиғаларды күнделікті қадағалап, мұқият бақылайтындар заттық-рухани көп зиян шегеді. Я ақылын жоғалтып мағынауи диуанаға айналады, я болмаса көкірек көзін жабылып, мағынауи дінсіз болады, я болмаса ой-пікірін жоғалтып ақырында мағынауи ғайры-мүслимге айналады, яғни мұсылман емес күй кешеді. Иә, түкке тұрмайтын қызығушылықтың кесірінен қарапайым діндар біреу ілім иелерін қуаттап жақтайтын жан бола тұра атам заманнан Исламға дұшпан бір кәпірдің жеңіліп қалғанына жылап жіберердей қайғырып, ал «әл-і бәйттен» шыққан, яғни Ардақты Пайғамбарымыздың әулетінен шыққан сәйідтер жамағатының кәпірлерге жеңіліп қалғанына мәз боп қуанғанын көзіммен көрдім. Мұндай жәй қарапайым бір адамның өзіне қатысы жоқ кең шеңбердегі саяси мәселеде әлгіндей кәпір дұшпанға жақтасып муджахид сәйідтен жоғары қою есалаңдықтың сорақы түрі, ессіздік емей не?Иә, сыртқы істерге, саясатқа жауапты қызметкерлерге, қорғаныс министрлігінде әскери шені бар лауазымды офицерлерге бір шама қатысы бар және мамандарды ғана қызықтыратын кең шеңберіндегі саяси мәселелермен пікірі қарапайым адамдарды шұғылдандыру, олардың рухани, діни, жеке бастық және үй-ішіне қатысты маңызды міндеттерін атқаруға кедергі жасау және оларды есінен тандырып есеңгіретіп, Имани уа Құрани ақиқаттарынан рахат ала алмайтын қылып, ынта-жігерін жойып әуре-сарсаңға салу, көңілдерін алаңдату, оларды рухани түрде өлтіріп дінсіздіктің жайлауына жол ашу боп табылады. Халықтың алаңдатып босқа, түкке керегі жоқ нәрселерге назарын аударып саяси мәселелерді радио арқылы дәріс бергендей тыңдату; бұл дегенің Исламның қоғамдық өміріне күллі зиян, тамырына балта шабу деген сөз. Келешекте қыруар зардап шегетінін ойласаң төбе шашың тік тұрады.

43ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫРас, әркім өзінің отанын, халқын, өкіметін уайымдап алаңдайтыны рас. Бірақ, ол алаңдаушылық уақытша ағымдарға негізделіп халықтың, отанның, өкіметтің болашағы бейне бір солардың қолында кейбір тұлғалардың еншісінде, олардың жүргізіп отырған саясатына байланысты, көрсету тікелей әсер ететіндей тұжырым жасау қате. Сондай-ақ, отан алдында, халық алдында әркімнің атқарар өзіндік міндеті біреу десек, жанына қатысты, жүрегіне байланысты міндеті, жауапкершілігі және жеке басына, үй-ішіне, дініне қатысты көптеген маңызды қызметтері, алаңдауы қажет жауапты міндеттері он, жиырма тіпті жүз деуге болады. Осындай өзекті, аса қажетті маңызды міндеттер бола тұра әлгі бір түйір орынсыз зиянды және өзіне түк пайдасы жоқ саяси мәселелерге алаңдап, дүрбелең оқиғаларға беріліп өзін ұмытып кету есалаңдық емей не? Ұстазымыздың бізге өте асығыс берген жауабы осы болатын. Біз оның асығыс айтқан дәрісін асығыс түрде қағазға жазып алдық, айыпқа бұйырмаңыздар. Біз мұны шын жүректен растап мойындаймыз. Өйткені оны өз басымыздан, таныс достарымыздан көріп, байқап жүрміз. Тіпті көбісі сондай алаңдап, қызығушылықтың, жамағатты тіпті намазды тастайтындай дәрежеде асыра сілтеп дәл намаз уақытында сөйлейтін радио тыңдап отырады. Мына азғын мәдениеттің жасаған күнәсі мен адастырғанына және Исламға жасаған қиянатына жаза ретінде бірінен соң бірі келіп жатқан пәлекеттерге, соғыс пен апаттарға, шеңбері кең саяси ахуалға шын беріліп алаңдап, мұқият мән беріп қадағалау, сөйтіп пасық, демі улы, басы орнында емес мас адамдардан радио арқылы дәріс алу және соның кесірінен әлгі жауапты да маңызды міндетін орындай алмау орасан зор зиян. Рисалей-Нұр шәкірттерінен Әмин, Фәйзи* * * * *(Ахмет Назифтың пікірі)Қадірлі Ұстазым!Жеке тұлға ретінде тым әлсіз, пақыр бола тұра Раббани инает пен рахымның саясында Қасиетті Құранның мұғжизаларын Күннің жарығындай, көзді шағылыстырар сәулесіндей анық көрсетіп, бойымызға сіңдірген және діни уә имани ақиқаттардың айнасы,

44ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБжәне адасуға бет алған бейшара мүминдерге медет, олардың аман-саулығы мен тура жолға түсуіне ұйытқы, қызметші болып табылатын Рисалей-Нұрды әлбетте һәди, яғни һидаятқа, тура жолға салушы, заманның қажеттілігін толық өтейтін «сахиб-ы зухур» деп айтуға толық түрде болады, оған еш шүбә жоқ. Соған байланысты сізді Құранның тілмәші, делдалы әрі осы Рисалей-Нұрдың авторы, жалғыз қызметшісі сондай-ақ, сіз әлжуаз да пақыр қатардағы жауынгер бола тұра мағынауи ұлы қызметке тағайындалып жоғары мәртебелі маршал дәрежесінсізге, көтеріп, нұр-фәйзге бөлеген болуы керек, Алим-ы Мұтлақ, Хаким-ы Мұтлақ, Қадир-ы Мұтлақ Аллаһ осы қасиетті міндетті сізге өзіңіз құнсыз көретін негізінде өте құнды, артықшылығы мол, нұрлы, дәрежесі жоғары бір делдалға – жүктеп, соған нәсіб етіп, жауапты қызметші тағайындаған. Біз секілді әлсіз, қыңыр, күнәһар қызметшілеріңізді де жомарттықпен жарылқап тура жолға түсуге, һидаят бұйыруға сізді себепші, жетекші, мүршид-ұстаз қылған. Оған мәңгі бақи қарыздармыз, шүкір-ақысын өтеу қолымыздан келер емес. Міне, Ұстаз! Аса қадірменді досымыз, Құран қызметінде құрметті жолдасымыз, серігіміз Кіші Хусрев пен Мехмет Фәйзи бауырларымыздың хатынан асып, оның тысында, басқалар дұрыс түсінбей қалатын болған соң әлгі абыройлы атты дәл қазір Рисалей-Нұрға беру менің ақым емес, олай етуге батылым жетпейді. Себебі, ұстазымның рұқсаты болмаса мұндай аттың мәнісі жоқ. Тек, Рисалей-Нұрдан илһам алып, арамызда алдыңғы сапты иемденген баурымыз Фәйзидің хатында бұл туралы жазылған соң менікі ақниеттен, шынайы берілгендіктен және адалдықтан, ықыластан болса керек. Бұл туралы жария қылып қателесіп, сізді шұғылдандырып қойғаныма қатты өкіндім, ғафу етіңіз. Сіздің ескертіп әрі қорғаштап отыратын қасиетіңізбен кешіруіңізді, Рисалей-Нұр үшін болатын мағынауи жазалардан аман қалуымызды шын ниетпен сұраймын. Ғазиз және қадірменді Ұстазым!Хақ тағаланың жарылқауымен, мол мейірімен және жомарттығының арқасында қызмет үшін қолыма алған Рисалей-Нұрдың мадди-мағынауи яғни заттық әрі рухани тұрғыдан көптеген қадір-қасиетін, кәраматтарын, бақ-берекетін көзіммен

45ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫкөріп куә болдым әрі қызығын көріп, дәмін таттым. Осындай әлсіз қызметшіңіздің ағаттықтарына кешіріммен қарап, жақсыға жорып кешіруіңізді өтінемін. Сонымен қатар, мүбарак Рисалей-Нұрдың көптеген кәраматтарынан бірнешеуін баяндап берейін. Былайша: Рисалей-Нұрдың тәржімешісі, авторы, иесі, руми жыл санау бойынша 1324-1325 жылдары Ыстамбұлды шулатады. Оның «Бәдиүззаман» деген лақабы газет-журналдардың бетінен түспей қояды. Содан болар ол кездегі он жеті жасар, боз бала менің санама сіңіп жүрегіме терең бойлады. Осы шынайы сүйіспеншілігім үшін болар, 1326 жылы Хазіреті Ұстаз «Бәдиүззаман» лақабымен Қаратеңіз тарапына саяхаттап, қасында екі қызметшісі бар жолай Инеболу қаласына аялдап сол кезде Инеболуның мәшһүр ғұламасы Хажы Зия және басқа да ғұламалармен бірге кемеге шығарып салынып тұрғанда бұрын кездейсоқ базарда кездескенім есіме түсіп, шынайы аса құрметпен ол кісіге сәлем дескен едім. Ол да күлімсіреп, нұрлы жүзімен, от шашқан өткір көзімен сәлемімді алып, назарына түсіп ілтипат қылғаннан бері күннен күнге ол кісіге деген сүйіспеншілік, алаңдаушылық отыз жылдан бері жалғасып, ойымнан еш кетпей қойды. Шамамен алты жыл бұрын бір газеттен, Спарталы елдің назарын өзіне қатты аударғандықтан және діни, имани сезімдерді күшейткендіктен әһл-и дүния, яғни дүнияны ғана ойлайтындар тарапынан қамауға алынғанын оқып қатты өкіндім. Отыз жылдан бері мұндай мұңлы хабар алмаған едім. Одан кейін не болғанынан бейхабар жүрдім. Соңғы он жылдан бері Хақ тағалаға жалбарынып, бес уақыт намаз кезінде былай деп дұға ететінмін: «Уа, Раббым! Маған кәміл мүршид, жол көрсетер жетекші, ұстаз нәсіп ете гөр!». Содан, үш жыл бұрын, яғни һижри 1357, милади 1938 жылы Инеболу қаласында шайханада Қастамонылық байғұс бір мас күнем, Қастамонуда жер аударылып келген біреу туралы айтып, оны мақтап отырғанын көрдім. (Сілтеме ) Мұқият тыңдап, *сұрастырсам, отыз жыл бойы жүрегімнен орын алған бұрынғы танысқаным Саид-ы Күрди екенін біліп таңқалдым. Жүрегімдегі оған деген сүйіспеншілігім күн сайын күшейіп бара жатқан соң не де Сілтеме*: Рас, кейбір әулие кісілердің болашақта тәлабасы болатын адамдар дүнияға келмей тұрып-ақ керамат түрде алдын-ала сезетіні секілді, Рисалей-Нұрдың тәлабаларынан бірнеше кісі алдын ала сезіп, болашақта Саидпен бірге Нұрға қызмет ететінін білген. Солардың бірі осы Назиф.

46ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБболса зиярат етіп, мүбарак қолын алу керек, тіпті шарт деп шештім. Зиярет етіп, қасына барғанымда Бұрынғы Саид қазірде Бәдиүззаман Саид Нұрси және Рисалей-Нұрдың авторы әрі иесі екенін біліп, қатты қуандым. Аса құштарлықпен ықылас танытып, менің жалғыз ұстазым, жетекшім, мүршидім осы Рисалей-Нұр дедім. Мені осынша шексіз сыйлықтармен жарылқаған Хақ тағалаға Құранның әрпі қанша болса сонша шүкір етіп дедім.Рисалей-Нұрды танымай тұрғанда заттық, дүниялық әрбір шаруамыз бен саудамызды, жеке басқа қатысты немесе жалпы болсын тапқан табысымызды қазіргімен салыстырып қарасам үлкен айырмашылық, берекет байқалады. Үлкен саудагердің немесе дәулетті бай адамның рахатынан, емін-еркіндігінен әлдеқайда көңілді де бақытты, еркін әрі тың, бақытты күй кешіп жатқанымызды және Рисалей-Нұрдың берекеті мен кәраматына дән риза болып, өзіміздің қарыздар екенімізді мойындап әрі растаймыз, әлхамдулиллаһ. Хазреті Ұстаз өзіндік ыждағатымен Рисалей-Нұр атты тәпсірін айналаға жайып, иман ақиқаттарымен әсіресе ғибадат, намаз жайлы әсерлі әрі қанағаттандыратын іс-әрекеттерімен мен секілді надан, әлжуаз, кемшін, әлсіз жағдайда жүрген талай адамдарды тура жолға салғанына өзім куәмін. Олар, қазірде Құдайға шүкір, намазын тастамай, мешіттен қалмай жүр. Осындай киелі қызметтер оның іс-амалдарынан және Рисалей-Нұрдың таңғажайып кәраматтарынан туындаған әрі туындап жатқанын шын жүректен растаймын.Қазірде болып жатқан Алман мен Ағылшын соғысының басталған күнінен бастап қазірге шейін, діннен безгендер мен мұнафықтар тыныш отырмай өздері ойлап тапқан, нахақтан нахақ жеке басыма жала жауып, «Назиф, оппозициялық ұстанымда, Ислам бірлігіне шақырады, саяси үгіт-насихат жүргізеді!» дегенді шығарды. Бұған ойшыл ғалымдар да, надан кәпірлер де сеніп, тек бірнеше достарымнан басқасы бүкіл жерлестерімді маған қарсы қойып әрі киелі қызметімнен бас тартқызу үшін малғұн шайтанның айласымен барынша тырысып бақты. Содан мен туралы іс қозғалып, жіті тексеру жүріп, құдды қарсыластарым менен өш алмақ болып сыртымнан жамандап, бүлік шығармақ ойменен өздерінше жала жауып «алманшы» яғни фашист деп қорлаудан тайынбады. Алайда,

47ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫмен Құдайға шүкір Рисалей-Нұрмен тәрбиеленіп Иман мен Құран ақиқатын бүкіл әлемге айырбастамайтын, оған әбден көзі жеткен жанмын. Сондықтан Рисалей-Нұрды дүниедегі саяси ағымдарға түгіл бүкіл дүниенің сән-салтанаты, бай-патшалығы берілсе де құрал қылып жеке басқа пайдаланбаймын. Мен, тек ақиқатты, иманды, Құранды, Рисалей-Нұрды білемін, соған қызмет етуге әзірмін. Осылай бірнеше жыл өтсе дағы жақында болған Аллаһтың екі жарылқауын айта кетейін. Біріншісі; Рисалей-Нұрды жаю қызметіме еш кедергі келтіре алмады, керісінше күтпеген табыстарға жеттік. Екіншісі; Бізге қашан жойқын шабуыл жасалатын болса ұстазымыздан дереу «Сақ болыңдар!» деген ескерту алатынбыз. Сондай-ақ, Рисалей-Нұрдың ашық кәраматы мынау: Һижри жыл санақпен 1359 жылдың Рамазан айының он немесе он екінші жұлдызында қайтыс болған (Аллаһ рахымына бөлесін!) Хатиб Мехмет дейтін кісі, Жиырма алтыншы Леманы яғни Ихтиярлар рисалесін жазып жатқанда ауырып жазуға шамасы келмей, деген тәухид кәлимасына келіп тоқтап қалады да үйіне келген досы, қаламы жүйрік Фәйзи Мехмет мырзаға тәмамдауын өтініп дүниядан қош айтысып мәңгі өмірге аттанады. Иншаллаһ әлгі көркем сөз бен яғни кәлимасын айтып өмірден иманмен кеткенін дәлелдеп және Рисалей-Нұр шәкірттеріне сүйінші хабар берген екен. Құранның ишараларынан, жиырма алтыншы аяттың сөзінің сыры бойынша «Рисалей-Нұр тәлабалары дүниеден иманмен кетеді!» деген сүйінші хабардың рас екенін көрсеткен осы ашық кәраматтың барша бауырларымызға нәсіп болуын тілеймін. Осылайша Рисалей-Нұрдың ұлықтығын, оның қызметшілерінің сыйға бөленетінін байқауға болады. Егер осы жазбаның реті келсе Құранның ишаралары деген рисалеге сілтеме ретінде ендірілуін өтінемін.Рисалей-Нұр шәкірттерінен Ахмет Назиф Челеби* * * * *

48ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБРисалей-Нұрдың озат шәкірті Ахмет Назиф Челебидің аяттан мағына шығарып жазған ой-пікірі. Мұны бірінші Шұғаның отыз екінші аяты ретінде және жиырма жетінші Мектубтың жазбалары арасына енгізуді жөн көрдік. Ол өзі былай дейді: Төмендегі аяттарды хафыздан тыңдадым. Ол «Ахзаб» сүресі болатын:Осы аяттарда Рисалей-Нұрды меңзейтін белгі-нышан тіпті ишара бар деуге болады. Иә, осы аят секілді Пайғамбарлық және тура жолға шақыру жайлы баяндайтын аяттардың әрбір ғасырды қамтитыны рас әрі оның әр ғасырда бөленушілері, мағынасын айқындайтын айналары болатыны да рас. Сондай-ақ, аяттардағы пайғамбарымызға (с.а.у) қатысты сипаттар әр ғасырда кездесіп, әрқашан үкімі жүретіні де рас. Олай болса аталған сипаттармен рәмізді мағына бойынша Рисалей-Нұр тәрізді әлгі міндетті атқарған тәпсірлер, ірі тұлғалар мұндай аяттың аясына кіруі Құранның ғажап мұғжизасына жарасар қасиет, тіпті солай болуы керек, шарт деуге болар. Әрі Рисалей-Нұр мына сұмдық ғасырда ерекше түрде аяттың ишара қылған қызметті атқарып жатыр, ол ауқымы кең мағынасының бір бұрышында орын

49ҚАСТАМОНУ ЛАХИҚАСЫалғаны да рас. Олай болса әлбетте, көптеген белгі-нышандарға байланысты былай деуге әбден болады: осы аяттың өзінде бірінші Шұғадағы отыз бір аят секілді Рисалей-Нұрды ишари мағынамен меңзеп тұр. Былайша:сөйлемі ишари мағынасымен былай дейді: «Уа, иман иелері мен Құран түскен халайық! Сендерді мың үш жүз жетпіске дейін шабуылдап, күн көрсетпей келген қою қараңғы зұлымдықтан Құраннан шыққан нұрлармен құтқарып, имани жарыққа жетелейтін болатын және атауында Нұр, мағынасында рахымшылық болған, сондай-ақ, Аллаһтың Нұр, Рахим есімдеріне бөленген Құранның сәулесі болмақ». Аят осы нұр-сәулені әрі осы заманымызды меңзеп отыр. Сәйкес мағыналарынан басқа бір нышан-белгісі мынау:сөзінің джифри саны – шәдде мен тәнуин саналады – 947 болып Рисалет-үн Нұр немесе Рисалет-и Нұр есімінің санына яғни 947-ге дәлме-дәл тәвафук етіп тұр. сөйлемі – шәдделер саналмайды және соңындағы тәнуин уақыф боп табылады, әлиф саналады – джифри саны 1323 жылын меңзейді. Сол кезеңде халифат орталығында сұмдық төңкерістер белең бере бастаған кезінде үмітсіздікке түскен мүмин-мұсылмандарға сүйінші хабар беріп дін Исламның ақиқат екенін, оның зор қуатты екенін көрсететін сондай-ақ, пайғамбарлықтан мирас алған ақиқи бір шәһидті яғни растаушы куәгерді меңзейді. сөйлемі (Сілтеме ) – тәнуиндер уақыф *болмағандақтан есепке кіреді – джифри саны 1256-ны көрсету Сілтеме*: сөзі, Рисалей-Нұрдың ақиқи есімі болған Бәдиүззаман сөзінің санына дәл келуі және мағына жағымен де сәйкес болғаны секілді, тек сөзі де Рисалей-Нұрдың тілмәші Саид есіміне үш әріппен біріге қалуы және үш әріп парық болуымен қатар тәуафук етеді яғни сәйкес келеді. Өйткені тәнуин, әлиф және уау әріптерінің қосындысы 75 болады. әріпінен (3) парқы бар. Рисалей-Нұр тәлабаларынан Кіші Абдурахман Тахсин

50ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ МЕКТУБарқылы бұл ғасырда, осы заманғы Исламның тоқырауы үшін жүз жыл бұрын жасалған келісім шарт, қастандықтарын меңзеп сөзі 191 санына тең келіп Рисалей-Нұрдың ақиқи атауына, яғни Бәдиүззаманның джифри саны 191-ге дәлме-дәл сәйкес келіп мынаны білдіреді: Рисалей-Нұр сол бір қараңғылық тұмшалаған кезеңде болып табылады. (Сілтеме ) және тек * сөзі болса дәлме-дәл Рисалей-Нұрдың бір атауы «Сираджин-Нұр» сөзіне үндестік жағымен де мағына жағымен де және джифри тұрғыдан тәвафук етіп қатыстылығы байқалады. сөзіндегі (мим және иә) әріптері сөзіндегі шәдделі (нунға) тең келеді. Ия, хазіреті Али (р.һ) өзінің ғайби кәраматында Рисалей-Нұрға «Сираджун-Нұр» деген айдар тағуы осы аяттың осы сөзінен қуат алған болуы мүмкін, оған шәк жоқ. сөйлемі, шәдде саналар болса джифри саны 1359 жылын көрсетіп осы ғасырдың дәл осы жылын меңзеп Аллаһтың мүмін-мұсылмандарға үлкен сыйы бар деп рәмізді түрде хабар береді. Біз де ойланып қарасақ, бұл заманда ең үлкен сый иманын сақтап қалу. Қарап отырсаң, иманды бұлтартпас дәлелдермен қуаттап, сақтап қалатын Рисалей-Нұр. Демек ол бұл заманда деуге әбден лайық. Бұл ишараны қуаттар болсақ: сөйлеміндегі сөзі 960 болып Рисалет-үн Нұрдың бұл Сілтеме*: мың үш жүз отыз болып Рисалей-Нұрдың фатихасы Ишарат-үл Иғжаз тәпсірінің жарыққа шыққан кезеңіне дәлме-дәл келуі және сөзіндегі мәлфуз саналар болса мың үш жүз қырық болып Рисалей-Нұрдың жарыққа шығуына сәйкес келуі және бірінші тәнуин уақыф болмағандықтан «нүн» саналар болса мың үш жүз сексен болып Рисалей-Нұрдың сол заманда иншаллаһ, жер шарын жарыққа бөлейтін нұрлы шам-шырақ қызметін атқаратынына Құрани рәміз болып табылады.Рисалей-Нұр шәкірттерінен Тахсин