จดหมายเหตุประพาสหัวเมืองปักษ์ใต้ ร.ศ. 128

๐๐๗ ทามขอควาผฑผมไคเล่า14าแลวน กง,?ะพชิ'โห่ท'างเพรานคง เขา'ใ,?'ใ?นเล:ว่ ว่าเผองภเก็?มทเทยวทกไกิสนกเพยง'ใร ผมไกิฅํงใ?เล่ามาใหอย่างละเอยกทสก แก่เย้นธรรมกาเมอเล่า ถงเมธงทสนุก ๆ เช่นนกง?ะมยกพร่องขากเหล็ออย'ย่าง เพรา2 ของท?ะกมอย่มาก และกนหนงก็ชธยกช!เยเหนอย่างหนิง ไม่ใกร่?ะพอใ?ธะไรทกรง \"I กินี ในส่วนก่วผมท่านพรานกง ?ะไกิสงเกกแลวว่า ในเรองกลากผมเล่านอยนํก์หนา ขอน เยึน'ขอยกพร่อง'ในส่านก'วผมอย่างหนง เพราะผมไม'เกยเย้นกน ทเยนน้กึเลงเทยวกลากเลย พอถงฅลากผมมํกกแก่เผิน ๆ ถาแลเห็นสิง'ไร'ในร่านทแย่ลกกา?'ง?2แวะเขาไฝ ถาเห็นแก่ ของทรย่กิน ๆ เหมอนทม่ในกรุงเทพ ๆ ผมก็ม่กเกินเลยไย่เสย กนอน ๆ ยางกนเขาไม่เย้1นเช่นนํ้นั้ ยางกนเขาไย่เทยวกลาก กินีไกิทกว่น เขา?รไย่ซออะไรกินียางห็ใม่ย่รากฏ และผม ก็ไม่ใคร่?ะอยากถาม ถงถามเขาก็ไม่ใกร่ยอก การทเขาไย่ ๆ กลากกินีนน เขา?ะมกวามย่ระสงค์แก่เฉพาะซอของ หรอเขา?ะ ไย่เทยวหาของมราคาค่าก3รเมอ'1กินีอย่างไรยางผม'ไม่ทร'พ การ ชมกลากมอย่สามมาง กอชมอย่างพานิช เล็งกิกถงการซอขาย เย้นฝระมาณอย่างหนง ชมอย่างกนเกินทาง ชวแก่ผ่าน ๆ ไย่ และ'ซอของแก่เฉพาะมกองการใช่ร่ร่ง ๆ อย่างหนิง ชมอย่าง

(2) 00* พระยานอยอกอย่างหนง ซงไม่ทํ?ะค์องธชิยาย'ให้ย ประสงค์อย่างไรยาง พวกทตามเสก็?กรํงนกง?ะผผุ้ทช อย่างพระยานอยธย่ย่าง ถาท่านถามคน'ชนิกน'■นคู กง?ะโก เพิมเติมมากขนกว่าทผมใค์เล่ามาแล่วนเขนแน่ นายแกว

ฉบบท ๖ เรือเาลาง เดินทางไปพงงา วนท © พเ]ยภาคม ร้กนโกสนทรศ็ก ©๒๘ (ย่าย) คำนิยมายํงืท่านพรานยฌทราย เกิมผมไค้ฅงใข่ใว่วา ทเริมเขยนรกหมายวนนฅ่!แมอถง พลโพลาย่ระทโแรมเมองพํง์งา แก่ผมพงข่าวกไกความว่ากว่า เรอ'ใหญ่ระเดิน'ไย่ถง!)'ากน่าพ'ง์งาก็& ย่โผงาย ยํงทค้อง ลงเรยิเลกไย่อกก่อน?งาะขนยก ? รวมเข็กเสหทางททกธง'ไย่ ก่อทกเรือถลางนราวช่ว์โผงหนิง กว่าทถึงกกํ่า แสะคงท: ม่วว่นในเรองขนเข่าขนของอกก่วยคงทมเวลาเขยนพนิงืส!)นิ!เย ผมรงไค้ก่กลงเริมเขยนเสยก่อน'ในเรอน เพอมิใหเสยเวลา เม0คนนการเลยงพระราชทานข่าราชการ อย่ขางระเยนการ สนกอยู่ ไค้?กืฅงั้โต๊ะทลานหนาท่ย่ระท่ย เย็๋1นโต๊ะเล็ก โ^ต๊ะละ ๘ กน รวม ๖ โต๊ะ ผทํ้งั้ข่าราชการชนั้ข่าหลวงและ นายอ0าเภธท^มณฑล ทงข่าราชการและมหาดเล็กในพระองค์, ไค้พระราชทานกวฉลากทก ๆ คน ใหไย่ขนรโพระราชทาน เครืองแก่งค้ว์ต่าง ๆ กรงฅามเลขในฉลาก เครืองหาทแย่ลก ๆ นิกไผ่'ใคร่ระ'ไค้\" รืงผทกลาย ๆ กํนีอยู่มาก ถึงกระนํน กนโว่าไค้คเล่นแย่ลก \"I กพอ'ใช่' การแก่งฅํวแย่ลก ๆ เช่นน ค้าใคร'ไย่รโ'ไค้เกรืองทฅนแก่งเหมาะหรือสมกไม่'ใกห่ะข์น

(5) 6) 0 นายเกอหริอแสงอาทิกญิ ?โไกโกริองแก่งเยึนผหญิงไทย เช่นเลวกกไม่ส?ะย่ระหลากนโ) เพราะรูปร่างหนากาพอระแก่ ผู้หญิงไก และ'ไก่เกยเห็นเล่นละกรเยึนทาผู้หญิง!)ยู แก่เ?โกณรโ)คูาพะเอิฌุไก่เก'ง?ริง ๆ ใกร ๆ ไกพ แลโว่าขอใหโโถกเกริองผหฌิง ก็เฉพาะ'ใ!)ถกเข้-า?ริ พเห!ม)แ”อกน่?ะงยวโ่์ผลโงึ่มแ่พ!ผ)!1)หกญม^ิาไกง?่3ริงฮาใ1ๆ*หฌช่ิ?4]กนหนงร*ย่รก่อางนชา่ยนาางกพง1,าม*แกก็่กไ? เลว'แก นอก?ากนว่าก็?รงก็ไม่ส้?ะมใครก็กน่าขน เหลอเกิน เย1นแก่อย่ขาง?ะแย่ลก ๆ โนนย่นกาย่างเท่านน แก่งก่วัก่ไแสร็?แลว ไก่?โฉลากก็น่ง์ ก่องไย่นงใหก่ ฉลากก็กน?โไก่' เมอ?ะถ'รของหวาน'ไก่?'โฉลากเย่ล อกกรงหนิง กรนเลยงเสร็?แลว โย่รกให้ยพาทย์มหากเลกฅยรรเลง เกิมยพาทย์กงั้ใก่มข คนพงน่ง่กลางแ?ง แก่ไผ่ชาฝนก็กกให ก^อ-' งขนเช2่.'เ/) า.ไ1ย6่ำ^เล,่นในก0็--ย่1 หร,ะทโก่อไย่ กเ^พอไV]ก2่^พ^ใง-' เ?ร'จิญหIอเย^ 'ย่า นานมาแลวไม่ไก่พงอะไรก็อร่อยเช่นนํ้นั้ เมป็เช่านก่อนเสวยเซาไก่ทรงโย่รกใหฉายรย่ฅม่ ไก่รโพระราชทานเกริองแก่งฅ่วฅ่าง ๆ ฉายทงั้หม่ใ และฉายแย่งเย1นหม่ย่อย ๆ หลายหม่ กง?ะไก่ไวโยน ใ\"มนงานกร,ง่นก่่ * *

6)(2)6) (ๆรินเวลา & โมงเซารินน เสก็*ทรงรถมาออก*ากทย่รรท่ย ก็กำยลสามกอง ไย่ทอคพร?เนตรคฑใหม่ ทพงไก่แริมสราง ^1^,84 ^1 ขนขํงึไมแล้วก แล้วทรงรถไย่ทอกพระเนกรหม่ยานชาราชการ อิกกร1งั้หนง แล^ว*งเสก๘็'\" *ไฝ'ทท่าโรงภาษ มขาราชการและ พ่อคาส่งเสก*เช่นเมอเสก็'?ขน พอเสก็*ลงเริอกรรเช่ยงท่าร ภูธร'ไก้ยินขน'ใหญ่กำนิ!! ๒® น่ฦ พระพิไสยไก่*กย่ระท่ก์ไย่ พแวขงวนไวก่เสยยกง่กกนกไอมงใกห*ญริ่งกรงขำ2 มขำกร'1ยาัชทก่ใาราผ'ให, ญ่*ดกขา*นมพเสรก้อม*ลงมๆ า กนหลาย ส่งถงท่าเร้อถลาง แล้ว*งกรายถวายยํงึกมลา เชอว่าท่าน เหล่าน1นั้กง*ะร้สกเหยวเก็มท่เย1นแน่ *วนย่าย & โมง เริอถลางออก*ากท่าภเก็* เกินมา กามอ่าวพำงา ระหว่างผงก'ยเกาะยาว เพราะฉะนนเริยยรายก็ ไผ่ม กลนเลย*นนิกเก็ยว แมแก'นายอินก็ไม'เมา แก่ท*ริงนายอิน ทำท่าทางก็กก่โ).ผาแก่วานนแล้ว’ นายเกอไย่พูกขนว่า “พ แย่ละนายอิน” นายอินกลโเยิมแล้วกอยว่า “ไผ่เซ็นไร ไม่กลํว์ เลย เริอ*ะไย่ในลก์ฅลอก เมอแกเข้าใ*เสยว่าเริอเกน “ในลํก', เช่นนนแล้ว ใ*แกก็กเท่านนเอง พอผมเขยนมาไก่ถงแก่น เวลาข่าย*วน & โมง เริอพอเข้า ย่ากคลธงเขาง’มขาง1ข้ายมธ ก็อท่ศกะวํน์ฅกเหนหนำผาลงมา*กนา

6X2) ๒ แลคสงเงอมน่าคพอไช เหมอนแกลงผาก'!)ค่งัไวกเล่น'}'าม \"I เซ่นนํ้นั้ ขำ'}ขวามอเย้นทราย ๆ ไม่ส!]ร;หลากอ;ไร เวลาข่าย ๕ โมง .ะ)๒ นาทเรอถลางลงสมอ ม่เรอยาว ออกมารโเสก็ร ไกขืนเสยงกนพายโห่ร!เงกกก๎แลธ;งเส1ยงย^ เสยงฆองอิงมิป็ย่แลํว้ เยึนเวลาธนสมกวรทนก้องพ รกหมายนไว้ท ไว้ไ!]เขยนฅ่อทยนยกอิก เมองพิงงา (เวลากำ) พอเรอทอกสมอเรยยรโยกแลํว ท่านพร;ยายริรํก์ะภูอ ผัว่าราชการเมธงพํง์งา ไกลงไ!ชุ],เ^ผ้^ าท่เรอถลาง กรนเวลา ๕ โผงกริงเสค็รลงเร้อเก๋งพายเรอยาวพ่วงเรลอาทกนํง็ ๒ ลำ เเรง่บอทเแ^ํน็'งงรง่ อบ\\ง ๒แอ ถลำ I 6เร^ง่บอมยา1ว41ทแํหน็)บอบยIฆ่2เ^\\ขรำ0) ^^ง6\\ รเย;^ม้มิ*ภIาเมย^มิ0 กI 4Iว-6ฆ่าทI ํก;ก เรอทาสเขยนลายหร1]ุหรา.7 ผพายแก่งกายริเย็'นชก ฯ เหมอน กน0^' นอกรากฆ9โ^ งย0'.ง- ม^ ^ิ' ยแล;กลองมโนราลงโ^นเร8^อกวย กยมคน0—-' ^ สำหรโ)พอนลำล;กน กนพอXน๘น! ิ2—เ-ย็นก่นยทโนเวลารโงเ รองไ!]รำไ!] พอพกรํองกเยายกกลองเย็นรงหว; กนพาย ก็่พายเขำรํงัหว; ยเย็าเย็นเพลงค่าง ฯ แค่เพลงทรอ ทำนองธย่อย่างเกยว ก^อท0ำ/นองส1า^ล;-พา•.^เ- ส,โ^กล'โน*นเอง *ว'4ธ^ท.ร.อง ^ น2นั้ กอกโเยทรอง ๒ พยางค ลุกก่รํยเฮโลไว้เรอย ผมรำกำทํ รโงไม่ไคโเนํก แค่พอร;เลยนไกพอโห่เห็นเย็นฅํวอข่

(2X2)๓ “วโเนํ เฮโล ว'นก เฮโล พวกเรา เฮโล เฝรมฝรกิ เฮโล ใกเผ้า เฮโล เทนาย เฮโล เสก็?ทรง เฮโล เรอพาข เฮโล แล่นฉิว เฮโล เทยมลม เฮโล ” เย็,นกน กำท^วI่าค^ิกเย4นกลฮนสก'ในเกยวน'น กนโเท่เยึ,นอ'นไก่ผลกาผกวาม ทฝระสงค์' ก็อใหกนพายเยน?งหวะและใก่ออกรนเริงในใ?ไม่ ใกร่รสกกวามเทนอย ทางนำท่เสก็?มาขนเมืองว'นน ไม่ใช่ลำนำพ่งังา * ชิงยกนํ ทรายเหมืองถมลงมากนเก็มเยนทากไย่เสยหมกแล่ว ทางท เสก็?มานเริยกว่ากลองขนหยเยืนก็งของทะเล ไม่ใช่แม่นำ ก็อไม่ มิคนํนำฅกเนํองมา?ากเขา เยืนนำเก็มกลอกขนมา?นถงท่า เมือแรก ๆ มา?ากเริธถลาง มืเขาอยู่แก่ทางซายมืหอนำผา ลงมาเงอม ๆ อยู่ริมนำ เริอแล่น'ไย่ริม ๆ เชิงผา แก่พอก่อมาอก หน่อยก็มืผาทง ๒ ฟากกลอง กูเขาใหญ่เขานํอยฅงสลํยซํย์ซ ก่น ยางแก่งมืถำทะลุไฝไก่'\" พิศ ๆ ไย่ก็กล่าย ๆ เขาม เล่นในอ่างฝลา กงแก่เห็นมาแล่วยํงไผ'มท่ใหนส้เลย เวลาท่ม (2) ถงท่า ชิงอยู่กรงหลํงึเขาช่างลงไย่ ขนยก ก่องเก่นออมเขาช่างไย่ เพราะฉะนนทาง?งมาก ถง ๔๐ เล่น เศษ?ากท่ามาถงพลโเพลา ชิงก่งอยู่ทริมหม่ยานทายช่าง ®๔

6) (ร) (^. ไม่ห่างทกทว่าการเมองนก พล'ยพลาก1งั้ไวขนเนินเกย ๆ ระแล ไฝทางไทนกเห็นเขาเย้นกำแหงอย'รอย กเทมอนลงมาอยู่ พล1ยหลาทำเย้นเรอนอย่างสยาย การกกแก่งก็อย่างฝร เย้,นทน่าสยาย เขาช่างทกล่าวมาแล้วนํ้นิ ม่เริองราวเล่ามาว่า ผกช่างไวำร่ใฝช่วยการแก่งงานลกสาวกาผ่องล่าย แก่ช่ ชำวในนาของกายมกงเสยไฝมาก แล้วก็หนิ กายมกงไล่ช่า ฅงั้แก่กะก็ว์ย่า มาทนเชำทนิ ฆ่าช่างน1นิฅกาายยมคง ถอนงาช่างไฝพิงไว้ทเขาลูกหนิง รงม่ชํอว่าเขาพิงงา อ ย เล่ากํน่ก่อ^ชไ่^ฝว่าเม่องนิเกิผทเรยก เหนิอเขาช่าง มาภายทลำ?งเหยนเย้นพำงาไฝ ส่วนช่างทฅ4ายมก่งฆ่า ศพกลายเย้นเขาฑเรยกว่าเขาช่าง และเม่อฆ่าช่ วง (กอแหย่ง) ทลูกอยู่ยนหลำชางไก่กกลงมากวํ่าอย,ทางท แลวกลายเย้,นเขาอยู่ก่อห่ายเขาชางย่ก่น ท? รย่ร่างเหมอน'ช่างหมอยห่วซยอยู่กํย์กิน ห่น่ห่วไฝ และเขาทว่าเย้,นวงหลำช่างน่น่ รฝร่างก็ออก?ะเขาทอย'ย่าง กนนรวยมหรสพ ไก่ ยินเสยงมโนราแล2หนำอย่หลายวง เสยงโตนงเหน่ง ๆ อยู่?นก็ก

(จ) 6) & เมองพงงา วรันท ๒ พคุยภาคม รํคนโกสินทรศ็ก ©๒๘ เวลาเช๎าเสก!โกยกระยวนกานหามไ!]!]ระพาสถ้านำผุก ทา'? รากท!]ระทํย่แรม!]ระมาณ ๙๐ เค้น เขานอ?]ขามฝากลำนำพ,รังา Vไ0!]กองขามล^ำนำแ1ก่ลยไ!]ไค้สยาย มเย็นหากทรายกินไ!]หมก เพราะทำเหม!เงกราทำลายภ เขา,/)รายไหลลงมา ผมไค้ทรายว่า การทำเหม!)งกราเทกณเทกึาสํ่ง์ให้หามแลํว ท่านหว่ร ย่ระผาณ ๘ ยทราย!ะไหลลงไ!]ทะเลหมก ลำนำ!ะกล'โ]ไช ไก ต่อไ!]อก ลำน่านผมยิง?ำไค้ก' เมอผมผาพง์งาครํงก่อน ยิงไก ข*นผา!ากทะเลทางลำนา ในเวลานํนก็มหากอยุ่ย่างแค้ว แต่เ^เริ^อเกห ินรไ^’ก มานกกกน่าเสยกายทกรงนํไผ่ไก ขํ้นมากามลำ นํนํรั 'น่ 1 นำนํนอก เพราะทางทมาน่ากมาก เขาทอยอย'ทางขางขวามอ ยางแห่งผาลงมาถ้งริมนำ หนำผาแลก'ซ์นํราวก่ยักำแพงแหง คอกงย่า ทผม?ำลำน่าพงงาไกแม่นยำ แห้\",๒๐'ห้ ยล'วงมาแ^ค้ว ก็ย่งทํไค้ถ้นํก เพราะชอยเรองราวทเขาเล่าให้เขาพนงกว็่า อ พระรรู'เอายาโ!เรยยํนํกาลให้เกิกเย็นขน หวรั?ะก่นนางเมร แก'นางเมรขค้ผฆาไค้เพราะใชเลยงผาเย็นพาหนะ และเลยงผาเย็น ลํก์วทย'นเขาเก่ง กรนพระรรู'เห็นว่าเขากนนางเมรไว่ไม่ไกแค้ว ทโรยยาอิกห่อหนํงลง ให้๓กเย็นแม่น'าลกและเชยวขวางหนำ'ใว่ นา งเมร,ขามทามพระฬไม่'ไกก็กIาฟ้ยเ*อ’ ยเ่เท- ริมผง ส่วนเลยงผาทนาง

6) เมรขมานิน ก็เลยบิย่ทเขานเกิกมลูกม้เก่าก่อ \"1 มา เล้ยงผากย'งมบิย่!ริงท่เขาทอย ผมเองหา'ใ!แหน'ไผ' แ ไกเหนเล้ยงผาทธิน ร!]ร่างเหมอนแพ: เข!เงกว่าแพะสกหน่!เย แล;ขนเขาเก่ง!วิง ท่หน้าผาคชํนราวกยกำแพงก็วิง'ใก่,ใ บิย่างรวกเร่ว แก่การทนางเมร่!:ใชโยนพาหน:กท่าทาง!:ไม สม?;วรน์ก์ บิย่าว่าแก่นางย'กษ แม้แก่นำหนกมนยยก็เห็ กำล*\"งเลยงผา หร่บิเล้ยงผาขบิงนางเมร!:ใหญ่กว่าธรรมกา ก็เขนไก, ขอนผม1ขบิยกไว่โม้กณหลวงอภิขาลเขนผชแ!งก็ ส่วนถ่าน' าผกท่เสก็!'ใ!]ท!เทพร:เนฅรน1น อยู่ มเยึนช่บิงทางนำไหลมา กวาม!]ร:หลากของท่นกบินำทพบิอ ถานน ไม่ใช่ไหลบิย่เสมบิ พออกมาเขนกราว ๆ แล ม้ใกรทรายไกว่า!:พออกมา!ากถำเม่บิใก พวก!นนํยึถ เขนเม้าเยนผ !งไ!)สร๎างก็าลขนไว้ท่หนาถานนหล่งหนง เมอเสก็!ก็ใก่รุก!]ร:ท*กมาก เมบิ!กกบิกใหญ่ \") ในเขาน่าพงมาก แก่สเสยงขนใหญ่เรยิพาลทขิงถวายส เมอวานนไม่ไก •เสยงไ!)กร:ทยก็องลนกรน \"} อยู่นานกว่า!:สกเส่ !เร:ท”กกอก,ใหญ่ท!กเมบิเชก่นก็กํงืกว่าขนยิงนก แก เทก็ยํง์ไม'พอโ! หา'ใก้ทำ'ใหนาพอชิกมาทกกำ'ไม่ ไม่ไก่พุมา ๓ วนกว่าแล้ว

สงมาทกเขาถำนำผกแลว ไกเสก็าไฝทชิกพระเนฅรสถานท ราชการต่าง ๆ ซิงก1งั้อยู่ริมถนนสายเกยวกโท่ผ่านหนำพลโผลาน สถานท่ทำเย้นท่สำหรโใช้ชว่กราวท่งั้นน เวลาข่ายทรงรถม้า!!•อกไย่!]รรพาสถำผงชาง ซิงอยู่โนเขาช้ ทางกานหะวนกก ถ่านหามเรองท่เล่าก้นว่าก้อแผลท่ฅายม แพงก้ว่ยหอกทะลหลอกฅํว์ ม้ลำน่าไหลลอกผากามถ่านเสมอ นำนสมผุหิเย้นเลอกช้าง ในถำพงช้างนนกมนิง ๆ มกลาย!)ย ลงมาทกช้างขน เย้นพวงเย้นภ่นำ'ชม ผม?สกว่าภาษาไม้ผพอ ท!ะอธิยายให็ผท่ไม่ไกํเหนเช้าใ!กวามงามของถานโก้, กนท่ไย่หวยก้นทก ๆ กนพาก้นํกล่าวว่า แต่เก้กผาย่งัไม้เก ทI ใกงามเทง่!า-ถ'^าพ^ง'ช^้' างนเลย ,,อย,่าว^่าแต่กนทไม^่เกยเทยวเลย1 แต่ กนฑเคยไย่เท่ยวมาแลว่านรอยโลกเช่นผมยํงีกานหาคาง กูเพ ทํเริฌหาาริง ๆ เสก็ทากถ่าพุงช้างกลโมาท่พลโพลา แลวทรงพระกำ ขํ้นไย่ท่พระเาก้ย็ยน'ไหล่เขาลางยาก็ ชงอยู่กรงหก้งึพลโพลาน ออกไฝ ^I 2^ I าากท่พระเาก้ยนกุลงไย่แลเห็นเขาโกยรอย น่ากุยิง•แก ทางท่ขนไย่กไม้สชนนโแต่ว่นนอยู่ช้างริอน างพ ทกกน มเทพนํกึงานนำโซกาขนไย่เลขง ผมอยู่ขนยอกผาท่ฅํ้งั้พร 1ข

6) 0* ไกยินเสยงยงท่ขอังล่าง เสยงกณพระอมรร,ชิงสกเสย'? เข าใรว่า ขวกโซการะเยิกถกกณขระผมวิงไฝมอง เห็นกณ* พระขนมาอ กรงขนไกท่ระขนไฝพระเรก็ย ระมเขยกรนนิกก็หาไม่ ถามก รงไกกวามว่า กนเยิกขวกโซการะกกขวกแรงหรออย่างไรไม่ ขวกโซการงระเขิกแกก แก่ไม่ไก่ใกล่กวกณพระเลย เพราะฉ ไม่มข\"อทํเย้นท่ท่านระฅอังเผ่นขนขนไกมาเช่นน2นั้ แ ท่านระก่งใรเล่นเย้1นก่ว “หลวงราชภไกกิ” โนเรอง “นอยอิ เผ่อกอนระโกกเขาก็เขน!ก\" ชอเขาลอังยากน ผมสยถามกก็ไม่’ใกกวามว' าผเรองราว เก็ยวขอังกโเกายมกง แก่กูก็อยู่ในหมู่เกยวกโ)เขารำ เพราะฉะนนผมเลยกก'อ,ใหว่า กายมก็งกามชอังมาม่ย่วง มากอัย แกกงใทะกลอังชอังนนรโเย้น ๆ พอแลเห็นชอังก็ไก่ ล่างยากหร้อแช่เชอกให้'อ่อน ท่แอ่งนํ้าอะไรอํนหนงในเข ฝรากฏีซอก่อมาว่าเขาล่างยาก ขอักวามอนน ไกมา กละก่ผภรโกยแท่\" และคุณหลวงอภิขาลรโรอง เสกรลงรากเขาล่างยาก ไย่ทรงรถเสก็ร1ไฝทอกพระเนฅรฅลา ขโรถไย่กามถนนหนอัพลโพลานํ้น์ นายเกอรอังว่า'รํสกเหมอนขโไ ทางถนนย่ระทมวน เพราะมก่นไม้'ใหญ่ย่ลกเรยงราย’ไว้ทํ้งั้สอง

ถนน ร่มรนกนิกึ ฅาฆความ'?ริงกกว่าถนน!/ร2ทมวํนีเสัยอก กลากนินอยู่ทย่ลายถนนน เยนกลากเก่า ถนนแคยแล2ห็กไฝ หริเมาทามยญหามกรรม มกกแถวอย่างรินทง ๒ ฟากถนน พวกพ่อค็าไก่ไกิงชัมแล2กกแก่งร่ยึเสก^ พนกลากไปแล่วเยึน ไม่ผร่านเร้อน-0;ใร านถงว่กย่ร2พาสก่ร2ริมทิศ ซงทงั้อย่รม ^ 11 ลำนำพงงา วกนเกิมซยึว่กสร? กรนเม!]พ??ยาทสมเก!พร?เทธย่ห่วั เสก5?มา!]ร2พาสเมัองพิงึงา เม!เขมรแม ฅรศก็ งุลศริราช ©๒๓๓ ไก่กรงพร2กรณาโย่รกเกลำ ๆ ใหสถา!]นานิกึน ขนเย้นพร2อาราม หลวง ไหเย้นทถอนำพร2พิพิศืมนสิก์ยา พร:ราชทานนามว ว่าว'ก!/รรพาส!]ระ?มทิศ ในเวลาทเสก็?พระราชกำเนินกรงนน วรินกง?ะฅงั้อย่ในทงามมากเย1นแน่ เพรา:เวลานนแม่นายิงไม่เขิน ฅนขนมาเช่นโนเวลาน เม่องพํงีงาเม่อก่อน ๆ นกูเยนเม่ป็งยริยรสิมาก ผเหมองก็ อย่มาก ก็ยกทํส่ง ๆ ไ!/ขายกามย่ระเทศใกสิเคยง ก็ยุกพ’งงาม่รากา ก็มชอเสยง!]รากฎมาก แค่เย1นอรรมกาแร่ทกชนิกย่อมม่เวลา หมกไย่ ก็ยกก็เหมอนก่น แค่กวามโลภของกนเราหมกยาก เพรา:ตะนนยงหาแร่'ไก็น่อยแเละยากขน ก็ยงพยายามหนริขน ?งเกิกทำเมองกราทำลายเขาลง:ผา™ ๆ เขานน'ขน ?นทราขลงมาถม เต็มลำนํ้าลำท่า ทำไหไร่นาและสวนเสยไย่กํว่ย เพรา:ถงฤกูฝน

ร)๒© นำท่วมทกยื ผลไมกายหมก แก่กามท่สํงเกกเห็นานน กิเห็นไก่ว่าทํเมองพงงานการระทำสานไก่กก่ขินงามกิมาก กินก ๆ มอย่ทํ่ว,ใ!] แก่ไผ่มใครอยาก!ะทำการเพคาิะก!แ]ลกู่ก ระทำเหผองเท่าน1น านนไก กคนฝระหลากกนหนํง เขาเรยกกนทนว่ากนหนำแพะ เขนหญิงอายฝระมา•ณ ©๕ ย หนำเยืนฝานกำลงมาเสยกงหนำ เหลอทขาาอย่แก่คางเท่านน แลกคลายสามหนำกากพราน ทเล่นมโนราแก่เย้นสกำ1ไฝ’ไผ\"ใช่สแกง หนํงีทํ!มกนน'ชะรอย! รงย่น ๆ ทากโ!รมกหนำโขนย'ก!} กิเยืนฝานกำนนมขนขน ไฝหมก เขาว่าขนยาาเก่า ๆ กโขนกิาป็ย่างกก ๆ แก่เผิอเห็ ขนไม่สระยาาน์กเพราะก่กเสยแลำ ผมออกเสยกาย อยากเห็น เาลาขนยาา ๆ เพราะเหฅทํผชนทหนำเช่นนน เขารงพากนเรยกว่า กนหนำแพ1ะ , อยV่’ไากงนิถาฝร4ํ, ง์พากทรายราม^กน/และสกาฝระหลากก่ ไย่เขกเกิยเงิน'ให้กนก กงระอยากไก่,ไย่ส่เาซนืผนแมน่เอง เมอกกนหนำแพะนน รสกชอยกลอยากกก็อยาก แก่ออกระ มขนลกขนพองเรอธย่ท่ายหลายส่าน เข6*1นธรรมกาของผม เมอกกนฝระหลาก ๆ ท่างๆกทาไร มโระก่องมคาามรสกอย่างน5นเสมอ นํก ๆ ขนมาว่าถาเยืนกำกนทํฝระหลากเช่นนน ระรสกอ กงไผ'อยากให็ใกรมองเลข แก่ชาหำลานขำไม่โกร่ชอยให็โ นานนกเสยแลำ

6)๒& พลํบพลาตำบลกระโสม อำเภอกะก'วทุ่ง วนัท ๓ พสุ!(ภาคม ร้ฅ์นโกสินทรกึก็’ 1&๒๘ เมอเชานเวลา ๓ โมงครา เสก็?โกยกระยวนเกาอออกริาก พลยพลากเมองพ่งงา เสก็!ตามถนนทางทน'ไย่ลงท่ากลอง เขางุ้มนน แต่ไม่เลยวลง เกินเสยยฅามแนวเขาชาง กงหนา กรงไย่ทางฅะวนักก กามถนนและสายโทรเลขเรือขมา ทางขน ๆ ลง ๆ มาก กองขามทวยหลายแห่ง ยิงไกสเมองพิงงาออกมา เซาทงาม ๆ คูยิงนอยลง กูราวก็ยใกรแกลง'ใย่กกแก่1ง'ให้- ให้เกม ผมอแก่เฉพาะททงั้เมองพนัง'านํ้นแห่งเกยว ชินมองพ็งังานลำ เย,น “พงา” เสิยก็ระเขนัทนไกแย่ลไกวา “งาม” เซ่นนงพงาว่า นางงามเย้นกนั ถาแผระเรืยกเมองนนัว่าเมองพงาก็'?ะเยนการ สมควรอย่ยิาง นก ๆ ก็ออกเสยกายทออกมาเสยทกเมองพ*งืงา แล’ว ผมนถาลงชอยอะไรแลวกฅิกใร อยากแท่'?ะก,?ะพิศอยู่ นาน ๆ ไผ'โกท่ะพธไกง'าย ๆ เลย วนันแกกไผ่สิร่ก และลมก็พํก์เยนสยายก เพราะฉะนนเมอ ขคานทามไย่ พอออกรู้สกเมอยก็ลงเกนกนัเสิยย่างไม่ใคร

^๒๒ เหนอบอะไร ทลกระหม่อมก็ไก่โสฅ์?สรทรงพ:ระกำเนิน ถงท้ฝระฑ้ย์ร๎อน เวลา (เะ โมงเก?*ถงทว1กสวรรณคหา หรอเรยกหา ธรรมกาเรยกว่าว้ก์ถ่า ถ่านกึน่ากพอ'ไช มเย้นส!เงช่น ถำล่างใช่เขน มพระพ,/]ธรู!]และพระเรก็ย์เต็ม,ใ!!ทงนน ถ่ายนเยืนทงามมหลาย่ ราวกไ]ภ่ ทหนาผายนนพระยาร1ลมเก็รพระเท!!ย่ห็วไหท อิกษรพระนาม ร.ฝ.ร. ไวเมธ ร.ศ. 4)0๙ กราวนทลกรรหม่อมทรงทรก พระนามไวโกล ๆ ทนน ท!]รเท่ไร่ธน!ก'ไว้ทถ่ายน เย็นสยายกมาก พอรไ!]ระทาน กลางวนแลว ยางก4กนยใก,่น,ไงเพลก่นอย,ต่ยาอง'กใ4!นเอกก็นอนเลย่นายง่าคงนก็แให!่]เกทณยทวยงวืนายงา ในกVำ. รถม๎าผม'ไล่เห็นถนกัว่า'ไกเนออิง เขาว่าท่านเยืนเชอร ลํกย-ณะของานมาไว\" ก็อเยืนธรรมการนเยืนกนชนิกทช่างเก็ย ผสมนไย รงก่อร่างสรางกนไหเรึว คุณรางวางรถมาท่ ช่างเก็ยเล็กผสมน'อํยเหมอนก่น เพราะฉะนนถงใกร ๆ ระย่นว่ ไม่เค็มฅา ท่านก็กงระไม่ย่นกไเขากไยเลย เวลาม่ายรวน ๘ โมง เสก็รออกรากวกถา มากามถนนเรอย ไม่มอะไรแ!]ลก!]ระหลากหามช่าง ๆ ทาง ส้ง์เกหว่ากมทราย คุ เยืน มากกว่าทพํง์งา เขาหไยอะไรก็มย่าง แห่'ใหกก็มาเสยแล่ว ไม่ใคร่ระหน เวลาย่าย!]ระมาณ ๕ โมงถงพลไพลา!]ร:ทไแรมอำ

©๒๓ ฅ2กวึท่ รงวมระขะทางทเสก็?มาว'นน ๓ซี่:© เส้น ทกงั้พล*ยพ ถ'าย*งึม้ใก้ไฝพ*งึงาเสยก่อนยางก็ก็ระพอซมว่าก็ไก่\" แก่เมอไกใ แลของก็ผาเสยก่อนแล’วก่ง์น ก็ย่อมระทำไหของอิน ๆ ชวนระเลวไย่ เหมอนไกกินกิยข็าวก \") แล'วมากินก*!เขาวก็ย่านกลางก็ไหนระชม เก วากห *2-/! ^ แม้ไย่กินก่ยัขาวของชาวไร่ชาวนาเสยก็เก็ยวก็ยํง์ก็กว เพรา!;1ข!)งกนละ'ชนิก ย่อมระไม่กิกเย่รยยก’น์เลยเ!!นอ*นขาก พอมาถงพล*!เพลาก็พยนายอิน ชงไก่ขนของมาทางเรอ นายเกXิอถามข่าวว่า เยนอย่างไรยาง ผมนกทายไก่ว'าอย่างไ ก็กิองม เทก ทายไม่ผิดเลย มเหกุรริง ๆ ไก่กวามว่าเร้อก็ผา นํ้น์หลง และขนไย่เกยอย่ยนโกลน ก่องขนของยุกโคลนยกเลน อะไรกนพลกพลน หลงไย่รนถงก่ยอกขาวอกใเารวน ๆ ระฅาย พงแกเล่ากเหมอนระหลงไย่เสยสกสาผวนเยึนอย่างนอย แก่ถ่าแฆ'’ ไก'หลงไย่มากผายรนกงอกอยากเช่นนน ก็กเยึนก็น่าย่ระหลากอย,ยาง ในการก็ผมไกไย่พยนายอินอย่ก็พล*!เพลาแล*ว มิใช่ว่าล่วงหนา มานานเมอ'ไร ก็พงผาเมิอเช่านเอง และข่อทว่าหลงนนนายอิน ทรายไก่อย่างไร เม้อไม่รร่กัทางก็ถกแล'วระรู้อย่างไรว่าไก ผมสงส่ยัว่าเรอนน ถานายอินไม่ไก่ลงมาก็กเหม้อนระไม่เกิกเหก หรอมิผิะนนถาทางก็ผานนเย1น?ท'งกะเลเส้ยกกงไม่ผเหกุอิก เพราะ กงระผก็เพขงแก่เริองเมากลน ชิงนายอินไม่อยากเล่าเลย เพราะ

^๒๔ สิง'ใรทแก?ะเล่าแกมอวกเก่งก็วย'ใม่โก่ก็ไม่เล่า ของแกกูเหมธนธยาก'ใหกนนขมว่าแกเยนกนฝฐ-ะหลากนนแหละเยน เพรา;ส2นนเล่าอะไร ๆ รงอกผฝอยไม่ไก, ก่องผงฝอยของกณหล อภิยาลผหนิงแล่ว ยง?ะกองผาผงฝอยของนายอินอก ล่ ระหานำฑไหนไกพอเพีอล่างหเล่า ถงอย่างไร ๆ ระรอไวไ กํนํให้เก็๋มรํก์ทศาลาทเมองนครก็ระค่อยยํงืชว เพราะ รำแนํใรไกย่างว่าเรองไกระพอเชอไกํ นผงเรองอะไร ๆ มาพากลหน่อยก็ไหชกระแวงไย่เสยหมก เวลาฝระมาณยาม ® วินนฝนกกลงมาห่า'ใหญ่ แลวกพรำ ผารนเวลากก แก่ก็ไม่ทำไหหายรอนไย่ใก่ก็มากนอย รกหมายฉย่ขนเขยนมาก็ยาวแล่ว และไนเวลาเช่าผร ไย่ลงเรอถลางออกรากแกนพำงา ไย่กระย่ก่อไย่ ถาแม่ไม่ เสยทหนง วินํนก็ระหา'ช่องลงเอยยากนํก์ และรกหมายถายาว \" น้ก์ก็ชกเย่อ ผมรงกกลงรยสย'ขนไวิเผยงเท่าน แก่ร รากทนกใม่ม่ย่ระโยชน รงระรอไย่ล่งพรอืมก่ยผิย่ เม่องกรำทเกยว นายแกว

ฉ บ้บ ฅ็ ๗ เรอถลาง รอกหนาเกาะอ่าวนาง แขวงเมองกระย วนท ๔ พคุยภากม ร*'กินโกสินทรศ็ก็’ ©๒๘ กำนขมายิงท่านพรานยฌทราย ว'’นึนเวลาเชาย่ระมาณ ๕ โมง เสก็?ออก?ากพล”!เพลา!]ระท'ยัแรม ทอำเภอฅะกวทุ่ง เสก็?โ!]ท!]กพระเนตรกลาก ซง!]ย่ขาง?ะเหยวมาก มเขนโรงรากฅํ้งอยเขนแถว ๒ ฝากถนน เสก็?ลงไ!]?น!]ลายถนน ชิงกก(ๆล!งกระโสม เสนายมไล่สาแกงอิทธิโ]ทธิเก่งผิกา?มาก เม!] กระยวนผ่านไ!) สน*ขวงกราว ๆ ออกมา!]ราศรํยก*!]นายเหล นายเหลออก ระเขนรองเพราะท่วย่•ธมกว่า พวกทกามเสก็??งกองช่วยก่นกอยไล่สน อิน ๆ ไว\" มสน'ขฅว์หนิงชิงสำแกงก่ริยาท่าทางก๋ามาก กรงเซ่าม นายเหลแล่วคำรามหอ ๆ เสนายมเหนไกทเกะเผงเก็ยว สนขนน ลโงกลงลงไ!]นอนช*กอยู'เย็1นกร่หนง แลว?งรองเสยงโอกครวญออกมาไกั กรนั้เผอก่อํนทางกล่ยขนมาอก เ?าสุน*ขนนออกกรามเกชยมสรเสนา เลยงเข์าไยิแอยอย่ขางฝาโรงเล่าขชง เสก็??ากฅลาก ย1ธนทางกล*!)มาทอกพระเนฅรทว่าการอำเภอ1ซง ไม่ม่ล่กฒะแม่ลก!]ระหลากไม่กว่าชิรรมหา ส่วนทก็งั้อำเภอเกยวนไม่ โซ่ทก็แผองเกิม ยานกะก่วท่งทฅงเผองเฒินน ผมไกทรายว

©๒๖ อยู่กลางทุ่งนา*!หฌ่ ห่างรากทก่งอำเภอเก่ยวนไฝอิกฝระม ทเรยกนามเมองว่าฅะกํ่วท่ง กเพราะหากยกไกไนทุ ก่อมาผู้ราชการเมองฅะก็วท่งค่อยๆ ขย่ยเผองลงผา กระโสม ช้งเยืนทก่งอำเภออย,เกยวน ทย่านกระโสมน อย่ในท่งเตมอนก่น อย่างไร0) ก็รสกไก่ว่ากเยนทแร๎งร่ก รากทว่าการอำเภอ ไกไสก่รไฝลงเรอทท่ากลองหลวงก เยนแพรกแห่งคลองถา คลองหลวงกลงเย,นกลองเล็กพอเรอเกิน ไย่ไก เมอออกถงกลองลำชิงเย่,นลำนำกวาง รงให็ รูงเรอพระทนํงและเรอกระยวนก่อมา พายมาอิกไม่กมาก ยรรรยกลองกระโสม ชิงมกิงแขกขนไย่รนถงฝลายคลากค'เมทเล่ มาแลว อิกไม่ชาก็ถงลำลอก ลำนำลอกไฝใก่ภุเขา ไก เรอแรวใหญ่ชิงรํก์เฅรยมกอยไวทน ทรงฉาย5ย่ถํ หลายแผ่น กราวนกองขอมรริงว่ายรรกาลำทไก่เห็นมาแลํวในเทยว เยนทหนง ถงแมํระเอาลำในย่ระเทศอิน ๆ มาเปรยยก็ สก่องหวากหวน์นํกี ผมย้ง่นิกอย่ว่าระหาฑงามกว่านนยา ก็แก่ทใหญ่กว่าน2นั้แหละ แก่ไม่ว่าสงใกไม่ไก่งามอย่ทใหญ่ ถาลงระงามแล้ว ใหญ่ก็งาม เล็กก็งาม กแก่กนเราทร่ สวยก็ม ทใหญ่แก่เกอะก็ม ทร่างเล็กสวยก็ม ทเล็

0๒๗ รูปร่างไย่โก^ๆ ชะน็ก็ม ฉนาค ภูเขาหรอถากตโ!นน เพราะตะนไ ผมรงว่าถำล!เกนิ ถา'?ะเฝริยยแค่เตพาะในส่วนกวามงามน่าก ทเพลิกเพลินรำเร่ฌฅากํนํแลว ไม่แพถาใกในโลก เม'ธคภายนอก กกระนนํ แฅ่พอเขาไฝในถ5านนแลิว่ก็แหงนกรนเพลินลิมเมอยกอ มศิลาเยนระย่าขอยลงมารากขางยน เหมธนภ่ใหญ่ ๆ ทริมฝาก ถำเก^ 2า^น'ใณ2^'พกานถ^ำ/เเ ย็น!เกเ^ไก่ขน'ไย่ราวกาหลิ^6งค/ า โยส^ถ^ ์ มศิลาเขน ระยำย,อยทกรำ)กลาย \"I สาหร่ายรวงผง ถาแม่ไม่ไกไงาเห็นเชิงกวย กาแลํว ระม่ช่างเขยนรฝมาให๎ภูกงไม่เชอว่าเย้นรริงเช่นนน รากลำน'ไฝ0ก'ไม่'ชาก็ถงทลำนำกร่างและดิก เสก็'?ขนเร่ กำรงรํรึ'ล่องก่อมา ลำนำกกเกยวไฝมามาก และมเขาสูง\")ลง มาเงอมอยู่มากขนควย ลงมาอกไม่ซ่าก็ถงเกาะย้นหย เสก็รขน เร่ชิถลางทน เวลาข่ายราว เอ โมงออกเร่อรากเกาะยนตย้ เคนออกทะเลมา เมอออกเร่อผมเห็นลมพก่ออกระแร'ะ ๆ คากว่ายางทาะม่กลนยาง แค่ก็หามไม่ อย่างไร ๆ ไรม่มผูใคฅองอคขาวเล่นอกเหมีอนเช่นเมอเคน ทางรากกะก็ว่ยาไฝภเก็ร แม่นายอินก็ไม่ถงลิมหมธนนอนเส เย้นแก่น^ขร่มสนกยไฝหน่อยเห่านน ทางทเร่อเกินก็ไม่ไกลน พอข่ายราว ๕ โมงก็ถฺงเกาะอฺาานาง ไกไสก็รขนไฝทหาก ทราย

0๒๘ สแอยกแดะสะข้ากก มถํ้าธย่ริมหากด่าหน'? แก่1ไต่กูกมาเสย ทนกกากไย่เยนธรรมกา ซงกกลงเยึแขกเมข้งเด่นทหา - * ทั 1 .4'',,,,, รนเย็นลงสรงนำทะเล ผ้กามเสกรกลงข้ายกยัข้ยู่ขำง ขากล,ยักลนอยู่ขางท้า เพราะเยึนเวลานาขน แก'กลนโด่นาโม เพราะฉะนยัพป็ขนเรข้ใหญ่เ!ด่วก็แด่วกยั เวลากํ่าเสวยแด่ว ไก,ทรงชวนยรรกาขำราชการและมห ไหวพระและสวกผนหทำวก์/ แด่วพระราชทานพระราโชวาทใน ธรรมแทนเทหนา เพราะวยันกรงกยัวนเพ็ญเกธน ๖ ซงเกยทรงชกชวน ขำราชการและขำในกรมสวกมนกไหวพระทกยมา พระราโชวาท นนผมมกวามสงสยัชิยู่ว่าระมผุ้เขำใรรริง ๆ สยักกน น่ากล ไม่มกกนนก แก่ทํกรยันยัก็สำหรยัให้ผ้ทํผสกยญญาพข ไกร่กรข้งแด่วพ็ง เมธพงแด่วเก็ยไย่พิรารณาท ด่าพง *1 ไย่เสข \"I ก็ไม่เยึนย่ระโยชน์อะไร กนวยันรข้กเรข้แรมชิย่ทํหนำเกาะอ่าวนาง ลมพยักด่ เทศาธอกหวน ๆ ว่ามรสุมระมา แท่ก็เย็1นทเรยยร่อยกอย่

6)๒๔ พลไเพลาตำบลกระบใหญ่ เมองกระย 9 ว้น็ท & พฤนภากม ร่ฅนโกสินทรศ็ก็ ©๒๘ เวลาเช้า!)ระมาณ ๒ โม4งกร^4งเรอออก?ากเกาะอ่าวนาง ^มาเขา ปากนำกระย่ใหญ่ พอเช้ามาไก่สกหน่อยก็พยเรอพวกสินออกไป ร่ยเสก็? เย4นเร4อยาวกม เรอแ?วก่็ฆ ม่ เรอยาวกนลงพายเก็ม เหมอนเรอยาวเมองพํงงา แก่น่ผพายเย้น?นฆองทโหน?ะพอใ? รำ?ะก่องใช้มาล่อแทน เร้อแ?วนนั้ม้เพกานตกแก่งประก่ย่ประ อย่างก มกนร๎องก็,ยมโหรลง ทํ้งั้เรอเก่าโณรอมโหรไกแซง เรอถลางขนมา เสยงช่างซ่านเช้าไปในห้ว์ใ??ริง ๆ เขาว่า คณ?างวางรถม่าอย่ขาง?ะรนรมยมาก กร1น์เวลา ๘ โผงเศ!แรอทอกสมอทกรงหน่า?วน พระแกวโกรพ ผวำราชการเมองกระย้ไก่ล่งไย่เผาในเรอ เชิญเสก็?ขนยก เส ไย่ขนทํฅะพานเ?ำพา ชิงสมเก็?เทพากรมขนลพยรราเมก็วร โ, 1 ไก่!)ระทานนามไว้\" ช้าราช21ก' ารเผาแลว ไก่เลยเสก็?ทอกพระเนตร สถานทราชการต่าง ๆ ซงทำเย้นทํใชชวกราวก่งสิน เรอนรำ กามยรรกาทไก่เกยเหนผาแล่ว่ ก่งไม่เห็นแห่งใกทรูปร่างเย้น กกนอยเท่าเรอน?าทเผองกระย้นเลย อย่าว่าแต่กำแพง แม้แก่ 6)๗

^๓๐ ร1วิก็ใม’มลอม แก่ถงเช่นนนั้ก็เหนาะไม่ทำให้ห้ทฅไเงไย่ก Vอย่ในนนริสกเย้นกกนอยลงเลย ทก่งั้เมธงอย่เกยวนเรยกว่ากำ 1 /ร่ , 1 ^ 0 0 5.. .ขั ขำนปากนา เมธงอย่ยนเนินริมลำนา ทอยขางาะแางอยสกหนอย กลากก็เห้ยวเหลอทาะเห้ยว เสก็รฑอกพระเนฅรส■ถา14ท้แลว เสก็'!ขนทรงรถมา รถม ขาราชการและมหาคเลกขนมากามเสก็,! กระยานผากามถนน ชิงโกยมากก่กเลยยไย่กามริมกลองกระย้ใหญ่ผงขวา ทเขาไฝโน ยาละเมาะทรอผ่านทุ่งยางก็ม, ทไผ่'ใคร่มราย มขนเ กลอกทาง านถงก่ายลกลากเก่าหร้อกระยใหญ่ ชิงเย้นทฅงเ อย่เทิม ทางทกเมองใหม่มา ©©๑ เสนเสย- ย่ระทำเทเร้อนเก่า ของเา'าคณรำฎา ซงไกซอมแซมขน'ใหม่เพอริย์เสก็ากราวน ทกระยใหญ่นย็งัมยานกนอยู่หนากา กลากก็ย่งกงม่อย่ ทก็เย้นทุ่ง \"I มกน'ไมก็ใฆ่สู้น'ใหญ่นก เวลาข่ายทรงรณสก็าไย่ย่ระพาสถาหนองกกและไร่พริกไทย ขนวิเกย■ภ'กก กรมการพิเศษ ถำนิทาริงถา,ไกเห็นเสยก่อ ถ้าลอกก็กง'?ะกล่าวว่างาม แก่ไกกของวิเศษผาเสยแล่ว นเลยร้กไย่านไม่ใกรนอยากเล่าถง ไร่พริกไทยนํน ผกนพริกไทยหนามาก กนทแถยนก็ เพาะย่ลกอะไรก็ขนงาม ทงน5น ขนวิเศษไกำกนาชาถวายเสวยและเลยงทถำ

(2)600 เสก'}กล'1เทกถำแส่ว เสก็,}ไฝฝระท'ยพส่ยพลาหลงทฝระท่ยั ทอกพระเนกรชนกระยอทสนามหล'งเงัหว,กฑฝระท่ย เสนายท เยินผ้มิกวามรู้ในเริองนกมากเงโฝรกเกส่าา ให็เยึนหนาทกรายย่ ทูเลอชิยายข่อกวามต่าง “I กามททรงสงส่ย มิกวาทเสยใ1?ทกระยอ หาไกชนกน}ริง,}งไม่ ก่ท ๑ พธร็ยมาเข๎าใกลกน์ก็หนกนไฝ ก่ท ๒ ฝระ ๆ กนนิกหน่อยแส่วก็หน ค่ท ๓ มาเก่นเยิงกน่ไย่เยิงก มาแลวกหน่ เงมิมวยมลายถวายท่อ ผวยมลายนผิกก'ยผวยไทย กธผ รำมากกว่าต่อย กมิแท่มา}ก ๆ รอง ๆ กนเล่นเท่านน มลายทเมิองกระยินมิอยู่ผาก เยินแขกเริง ๆ แก่ทเยินแขก อย่างแะขาวแะแกงนนก็มิผากเหมิอนกน เวลากลางกนวนน่ฝนกกมากและกกอยู่นาน กเข่าแยยฝนวิสาขะ: ในยินผมยงไม่ไก่เกยพยฝนมากเท่ากนวนนเลย อากาศริ!]นอาว มาหลายเวลาแส่ว ไก่กกเสยมาก ๆ เช่นนเยินการก เะไกนอน เย็นสยาย กวามทฝนฅกผากเนมหรสพค่าง ๆ ก่องยอมแพ หนํง์ก่ย์มโนราเลิกไฝก่อน มะยงย่งืพยายามเะสูอย่นาน แก่ เะทนไม่ไหว ฝนไม่ยอมแพ\" มะยงกองยอม ช่างเงยยสยายหก็เริง*] ส่วนมหรสพภายโนก็กสงยไฝ ทํงกุณหลวงทงกาอนไม่ไก่ยินว่า ออกชกใหม่ แก่ยางทผผเะโง่เสยเองก็เยินไก\" เงไม่ริสกว ^2^. 0^ I เ^ เ^ ? ^ มิการแฝลกฝระหลากอะไรเกยวของก่อท่านก่งสองนน

©๓๒ อนิ'}ผมกองขอชแรงว่า เมธงกระขนมข’อ “ ซิวไลซิ,” ใก ยา'}กอกอย่อย่างตนิ'} คอมโคมลานโชผาก ผม'ใก๎สงีเกฅม ณ34อ'}อน\") ในมณฑลภเก่รหาโคมลานไล้โกยยาก แก่ผานกไ อก ทิหนงก็ฑํไค้ว่า กลอกเวลาทผมไล้ไฝเทยวใน อเมริกา ไ}ง่ไกโกยเห็นโคมลานเลย เพมะฉะ:นนกองพงเขา'ใรว่า โคมลานนทำสำหรโสํ่ง็เขามาขายในเม!)ง'ไทย และผคนไทยชา เกยวทใ,ชโคมลาน เพราะเทฅนิ การใช้โคมลาน ระเลยกล เย็นพยานแห่งความป็โช้วิไลซิไม่กระม่ง์ เรอถลาง รอกหนาแหลมกรวก แขวงเมองกระย I วํนีท ๖ พฤยภาคม รํฅนโกสินทรฅ็ก ©๒๘ เมอคนนฝนกกเกอยฅลอกรุ่ง รนเวลาเช*าย่ง์กกเรือ หมายว่ามาลงเรือระกองเขยกมอลอมอแกก่นมาหมกแล้ว แก่พะเอิ พอเสเๆรรากพล'ยพลาเมอเวลา ๔ โผงน1น ฝนขากเมล็ก แก่ทอง พา?]งกรมธย่เลขกลโสยาย แกกไม่รอน เสก็รมาลงเรื ทหนาเมองใหม่ เวลารวน & โมงออกเรือรากเมองกระย

6)๓๓ เรอออกทะเลเกินมาฝร2มาณซํ่วโมงเศษถงเกาะลนหา เกิน ก่อมาในระหว่างเกาะล้นกากโผง เกาะล้นกานํเย้1นเกาะใหญ่ เพราะฉะนนถโไม่ร่ก็เขโใรว่าเย้นผง และทางเกริกระหว่างเกาะ กโ)ผงก็อาหะเข้า'ใริ,ไย่ว่าเขนแม่นา'ไก่ขนเกาะลนฅาม่คนอยู่ ถง ๔๐00 เศษ มไร่นาอย่มาก ริงกโงก^ขนเย้,นอำเภออ'นหนิง คร่นเวลารวนข่ายโมงถงแหลมกรวก ซงอย่ทางผง เขนท เริอไฟทเกินกามแถยนมารโพนและน่าริก เริอพาล้ซิงไก ผาคอยอ?] ทนก่อนแล้ว ไกิยงขน,ใหญ่รโเสก็ร กามกำหนก'ไวเกิมว่าเริธระ'ไฝรอกทเกาะลิยงวนน แก่กรนมาถง แหลมกรรกนแล้ว สยกไก่กิวามว่าทางร่องน่าในทระหว่างเกาะ ล้นฅานน เริอเกินไปไผ่ไก่\" เพราะนำลงเสยแล้ว ถาระไย่ ลิยงรริง ๆ ระกองยโนกลโไย่อ่อมห่วัเกาะลนกา กโก่นเริอพาล ว่ากว่าระไย่ถงเกาะลิยงราวยามหนํงหริอ ๔ ท่ผกนว่นน เทัค ร่ยฐาท่านมกวามว่ฅกว่า ถาไย่ถงเกาะลิยง'ในเวลากลางกน ฉวยว่าฝนกก การทระเขโไย่ในอ่าวทก่ง์โรงภายนํนํระเขนการ ลำขาก ระกโงรอกอยู่ขางนอกอ่าว กระถกกล้นโกลงเกลง หลอกก่น ริงกกลงโย่รก เหรอกเสยทแหลมกรวกนก่นหนง เชอว่า ท่านพวกกล้าทะเลเช่:นท่านอารารย*หริ,อพระล่ก81เ/ กงระไม่สเสยใรนํ ในการทระก่องก่างก่นกลา'?ทางอกกนหนง ส่วนนายอนนน ไม่รำเย้นทระกองกล่าวถ'’

^๓๔ เวลาย่ายไกเสก็,?ลงเรอกรรเชยง'ไย่ทอกพระเนฅรงมหอยนางร พวกแขกทงมกำนำเก่ง \") พอไช\" หอยแถยนฅํว่เชอง ๆ ผา เวลาคํ่าท้ขนผงรกไฟแคงครกเขนแถว และมไฟ เยนระยะ ๆ เงาลงนา แลกราวกิยเมองอะไรอํนทนง ทเรอาอก อย่นกก็ไม่กวางกว่าแม่นำเทัพระยากผากนอย นำเรยยราย ลม พ่กเย็นสยายกิน์กิ เสยงผะยงเล่นอย่ยนผง พงอยู่ไกล ก็ไม่สระรสกรำคาญน่กั เรอถลาง รอกเกาะลิยง แขวงเมองครง วนท 05) พโ)ย-ภาคม ร้ฅนโกสินทรศก็ ๑๒๘ เวลาเซา ๓ โผงกรงไกโ\"สก็รลงเรอกำรงรํรู' เสกรทางเกรกทะเล ระหว่างเกาะลโเกากิย์ผง ส่วนเรอถลางใหโกินอํ!)ผไม่ทางนอก ทางทเสก็'รนนั้ ไกํกํพนทแย่ลก ๆ กิน ทเย1นเขาก็ม่ ก็ม่ และผเกาะระกะไย่ทงนนั้ มอย่กลางทางแพ่งหนง เกินไฝในช่องแกยระหว่างเกาะลนกากิยเกาะอะไรอกเกาะหนง กวางกว่ากลองคลิง'ชํนํเลย เวลาย่ายโมงกรงร้งทอกสม หนาทว่าการอำเภอเกาะลนกา ไกเสกิรลงเรอกรรเช่ยงแขกไย

©๓๕ ทว่าการอำเภอ ท่น่เย็นทร่มรืนน่าสยาย มิกนไม่ใหญ่ ๆ อยู่เย็ หลงศาลอำเภอออกไ!]แลเห็นเขาใหญ่สงกระหร่าน ราษฎรทน มแขก!!ยู่มาก เขนแขกมลาย'?รง ๆ พกมลายไกรริง ๆ แต่ ทพกมลายูไม่ใกัก็ม!เนอย'ยางเขนธรรมกา ย่ระทํย์ศเอยเรอถลางอย่,ในย่าย ๓ โมง รงแลเห็นแล่นชิ!)มส่ เกาะเข่า'ไฝทอกสมอหน่าทว่าการอำเภ!) กว่าระเสกรลงมาถง เรอนข่าย ๓ โผงคริง เพราะฉะน1นอย่ช้างระไกักินยาเรริฌฺอา 1ผมเชอวากณก^กง,?ะมโกวาม ของศร4Iธนญเทุชยก^นกนละมาก ๆ เกิอกรอนมาก เพราะก1งั้แฅ่กินเช้ามารนข่าย ๓ โมงกรงน ท่าน พง'ใกรยประทานอาหาร ๒ มอเท่านน กิอยํ่าร่งมอหน่ง ๓ โมงเช มอหนง ในระหว่าง ๓ โมงเซาก'ฆ ๓ โมงข่าย เย็นเวลาถง ๖ ช้วโมง กวรระกินช้า วไกั อกสํก์ ๒ มอแลว เมิปึต่องอกมาเช ต่องน่ยว่าเสยเวลามาก เพราะฉะนนั้ผมไม่รำเย็นระกองเล่าว่า พอถ เรือถลางท่านไกใช้เนอเสยเกมท เรธถลางเกินมารากเกาะล้นกาถูกกลินข่าง แก่ไม่ผากเท่าท กากหมาย เมอยํง้อยู่ขนเกาะล้นกา นํงึคอยเรือถลางอย'กลม กะว'นกกต่ก์มาก่อนช้างแรง แต่พอลงเรือถลางลมก็พะเอิญต่ ทเลาลง แก'ถงกระนํนกถูกกลนเรอโกลงมากกว่าทใต่เกยรโ)มาแล้ กลอกเวลาทเสกรมากราวน กนนอนกนเสยมาก แม่กนทใม่ใกร่

6)๓๖ เมาก็่ยงเฑิอย ๆ เมา แก่อาก็ยโก่เทากรณาม่านเล่าน มํว์หํวเราะท้องกํกทํองแขงก่นเสย พอทำโหลม ๆ คล1นไ! พอรวนพลยเรอเขำอ่าวท้เกาะลิยง มาคิกหากกลางนำเส หน่อยหนิง ไกล่งสมธราวม่ม ๑ พระสถลสถานพิท่กษ ผว ราชการเมองฅรํง ก่ยหลวงยริร่ก่ษใลหวิส'ข'ไก่ล่งมาเผาร\"!!เสคร ในเรอน แล่วกรายถวายยิงกมลากลยขนไ!]คอยร\"!แสกรท้เมองฅร เมิอมาถงเพิยงน กนำไกว'าเยินอนหมกทางทะเลไกแล่ เพราะพร่งนใ!]อก'ไม่ก่มากนอยกถิงเมองฅริง เกชะพระย ระหวาโล ยิกเกล่า ๆ การเกินทางมาเยินการเรยยร็อยกลอก สะกวกยิงกว่าท้เยินมาแล่วไม่ไก การท้ระ'ไก่พนทะเล’ไ!]เสย ผมเชอว่ากงระหากนทํเส ยโรยาก เพราะนิก่รวนเวลามรสมระมา อยุ,แล่ว ถาก่องอย'ในทะเลเวลามรสมพก่อย'เห็นระเฅ็มทํ ก ระ\\ขนยกพร1ุ่งนผ่.ร”งเช4อไ*กน่เ'๗ย.ินแน่.ว่ากงระผ4กนพอโ0รมาก ม*ผมกนหน4่ง แก่ยางทม่านอารารยและก็ยยของม่านยางคน มนายอินเยินก่ ทเยินกนแข็งกลน ยางท้ระมกวามอาล่ยัทะเลอย่ยิางก็ เรอถลางรอกอย่ทํหนำโรงภาษ ฝระม่ยแรมท้นคนหนิง เพรา ยิงระเขาไ!]โนลำนำไม่ไก กองรอนำขน กนวินนสม’ไม่เย็นเหมอ เมนิกนน แก่กไม่ใช่ว่าร๎ป็นร่กอนโก

6)๓๗ เรอถลาง * เดนทางฃํ้'นไม่เมองตรง ร็ฅนโกสินทรศ็ก็ ๑๒๘(เชา) ว่นท ๘ พ!]ษภาคม เชำวโเนพอฅิน1ขํ้นกึริสิกเย็นเย'อก ลกชนผองกไม่แลเห็น ผงเลยกูมกมํว์'ใ!)หมก ฝนฅกมากหนาเผลก ลมฅงๆ เท้กณ รํ&ฏาชให็กทางทิศกะ;วนกก มกไ!)หมก ท่านอธิยายว่านํนแหละ มรสมมาแลว กแก่อยู่'ในท่กำยํง ท่าอย่กลางทะเลกลินกงกงใหญ่ ท่านไดรอ้งอกว่าเดชะพระยารมก่ง ๆ เฉพาะพอเริอผาพ้นทะเล แส่วมรสุมก็ผาพอก ราวกํย์แกส่งน,กึก'น เวลาเช้า ๓ โมงกริงถอนสมอ ออกเริยิทกเกาะลิยง แล่นเขา ผากามลำนำฅรํงึ พอสายฝนกหาย แก่ท่องพาย,งมเมฆกร้ม ลมพก์มาชน ๆ เยน เรอแล่นมาถงก่ายลนาเกลอ ก่อพาลได้ ยิงขนใหญ่ส่งเสกึร ๒® นก เพราะ'?ะ;ส่งเสดแโพดขยงเหนฅทิเรั้อ พาลยินนํ้าลกกว่าเรอถลางน ทนาเกลอนนผมมองหา*นาเกลอ เสยเขนนาน ไม'แลเห็นเลย เห็นแก่กนไม๎เต็ม'ใ!]หมด ลงทาย อกไม่ไกกกลงในใท่าระท่องถาม พะเอิฌดณพระอมรถามขน เสยก่อน ผมไกยินกุณพระถามเทกุณริษ์ฏาว่า นาเกลอทน 6)๘

6)สา^ ทำอย่างเกยวก*ยทางสมทรสากรหรออย่างไร เร่ากณรโเ2ากอยว่า ไม่ใช่ เพรา2นาเกลอทนใม่มเลย ผมรสกว่ารอกก่วไฝ ถาไกถามขนก์ร::เรยพอใช่ เวลานXี4ก็รวนถ3ิ4งเมิองกร”งแลว เพราะเห็นเรอพายลงมาร'ย เรอถลางมากแล่ว ผม!:กองเฅรยมแก่งฅ่วเสยท รงกองข รกหมายไวเพยงเท่*านื นายแกว

ฉบบที่ ๘ ตำหนัก,จํนทน เมองตริง วนที่ ๘ พคุย-ภากม รโ)นโกสินทรศ็ก ๑๒๘(เยน) กำนโเผาย'งท่านพรานยฌทราย เม'อเวลา๘ โผงเก!เยกร'แร!)ถลางไก1มาถาหนาท่า เขาเที่ยยท่า ฅะพานเทพา ซงสมเท่นทัพากรมหลวงนวิศรานว้ก์ฅวงศไกโ]ระทานนาม ไว้ กทั้นริอเที่ยยเรยยร'!เยแลวทลกระหม่อมเสก'?ขนทกเร้อ ยศขาว พระสถลสถานพิทํก่ษไกนำ1ขารา1ชการเผา น!เกทกขาราชการ ย่ระทํเม!)งนยโผพระอินทรวิไชย ผู้ว่าราชการเม!เงสกูล กโ'ขำราชการ เมองสกลและพระทวิ!]สยาม(ห กงสลสยามที่เกาะหมาก ไกํมาเผากํว ทรง!]ฎิสณเารกโข่าราชการกามสมกวรแล้ว ทรงพระราชกำเนินฅาม !เะรำ พระสงร)สวกชโมงกลกาถา พราหมณไกสวกถวายพระพร และ ย่ระนํ้ามนท่เยาสํงีขฅยํณเฑาะวิท่วย พราหมณ์เมองนเยนเชอ แท้แก่ผมใชโกลาเขนผวยอย่างยางก'อก ไม่ไก'ผุนเมาล้อย่างแยยเก่า การแท่งกายใ'ชนงผาขาวโทกระเขน สวมเสอผาแขนกโ]ชายยาว ราว ส เข่า ห่มผาขาวสไยเฉยง มผำโพกกํวย เสก'เขนทรงรถมาทกท่านำขนมาท!]ระทย ซงอย่ใม่ห่างศาลา รเยาลน'ก ทางที่มาไม่รสณ!),นมาในเมอง กูเหมอนมาในวนะ อะไรอ่นหนิงที่ขนๆลงๆ มเขนเนินเลกๆนอยๆ ทำให้ที่งามขนมา

(0X3.0 ตำหนไทํย่ระทยต^อย่ยนไหล่เขา ทํพ่กขำราชการตํงลกหลน กินีลงไป อย่ขางน่าสยายมาก ตำหนิกเย้นเร้อนยงืกะโลเลกๆ ทำกวยไผหล่งึกามงาาก ผหอังหลายตอัง แต่เย้นหอังย่อม ๆ ทงนน อยู่1ขางา;กระหนงกระตนิงกพอ'ไช ทูลกระหม่อมพระราชทานนามว ตำหนิก้านทนิ เวลาข่ายเสกาไย่ย่ระทไทมขศาลารรู'ขาล ทอกพระเนตร ชนโกและ1ซ่กขำวตํม โกว,นนิไกิกูชนก่น ๕ ค่ ค่อยไกเตนฅ่อส กว่ากระยอทกระยสํก้หน่อย แต่ไม่สาะไกัเล่นก่นถงทํนิก่ กยเหมิอนาะออกฅกใากนเสยอก ส่วนซํก์ขำวฅมนน ก็สนกพอใช้ แต่กูเหมอนา?สทไกกเมองานรํช้มงกลทํกรงเก่าไม'ไก รา มากุอยขอยาง่าะขผำกวงามาะพมอ่เากูวฑามพอใากทง ๒ อย่าง สำเกฅว่าราย โกยมากสวมเสอทํ๋งั้'ชายหญิผมงทรายว่าเย้นธรรมเนยม พวก ผัหฌิงทํะเ'ามองน1/1ถ1าาะไย่ฅ2ลาก ฅอังสวมเสอ โรงรไทงเย้ยากรทน มอย่ฅงั้ย้สิยโรชงงเย้นพยานอยู่ว่ากนชาวเมองตรำพอใาสวมเส อย่โกยมาก กล่าวขนถงเร้องพลเมองสวมเสอทำใหผมน็กออกขนมาว่า ผม ลมเล่าไย่ว่า ทํภเกาไย่ตามถนนเหนานสวมเสอเกินถนนอย่มา สยไกกวามว่าเาาคุณเทศา ผกำสำว่า ถาานาะเขำไย่ทํฅลากตอังสวมเสอ

6) (2. (ลิ) ท่านอชิยายเองว่า การท0งกโ'ไห?นสวมเสอเขาไย่ทลากเช่นนโ เย็1นเกริองยองกโการวิวาทแล::ชกท่ชิยกโ เพราะถ้าแมววาท กนกทํ?ะท่องฉกเสอกโ เมธเสยกายเสอก็วิวาทกโล้!เยลงเอง ท่อเมอแกโเกมท?งสู้ทนยอมลงทนเสยเสอไกของท่านก็ชอยกลอย่ วนท ๕ พฤษภาคม รโ)นโกสินทรศก็’ ๑๒๘ วนน็เช๎า ๕ โผงเสก็'?ออกทกพลโ)พลา โกยกระยวนรถยนฅร รถอย่างเร็วๆ มแท่รถทนงึค่โหนิง กโทนงรองกโหนงเท่าน นอกนนมรถชนิกออมนิยํสอกกนหนิง ซงเย็นรถชา เพราะฉะนนกอง ออกล่วงหล้าไย่แท่เชาทางทเสก็?เย็1นถนนก็รถแล่นไกเร็วราว ๑0 เสน ท่อ ๑ นาท แก่ทางไผ่ไก็ไย่ไนทรายๆ เสมอมท่องขนเขาอย่หลายแท ?งแล่นไม่ไกเร็วเท่านนเสมอ ทางกงแท่ออก?ากฑย่ระทโนไ ก็แลเพสินมทํ้งั้เขาทํ้งั้นาท1งยาท่งท่ง แล้วแท่?ะเลอกชมแล กกงไล้ชมทางล้น ชมทางเพลินๆไย่ไกย่ระมาณ ๒๐๐ เสน ท่องหโ กลโมาก๊กถ้งกวามอนิ??โของโลก ก็ยิไกฅยรถออมนยสหยกอง อย่ขางถนน นแหละรถทไกออก?ากทฝระทโไย่แท่เชาโมงเศษ เมอ ๕ โมง ๒๐ นาทพงมาไก ๒๐๐ เสนเท่านนั้เอง โย่รกโล้หยกรถ พระทนโถามข่าวไกกวามว่า รถออมนิยสไล้หยกมาสามสกรโ แล้วก่อนนน กรงนพง?ะหยกกนขโกำลโแกขลุกขลโอย่ ไก'กวาม

^๔๒ ว่าขนเขาไม่ใกร่ไตว มหากเล็กท้เชิฌเกรองไก่อย'ในรถนกวย เกรองขนรถท้นงรองเสย แล๎ว่ย่ล่ชิยรถออมนิยสไรฅาผยญก กรรม คุณกู้ก็'ไป'ในรถนนก่วย ผมแลกเห็นหนาฅากออก' มาก ผมก็เกาใ’?ออกว่าเยนห่วงอรไร และออก?ะสงสารว่า?ะก ห่องแหโห่องกิวเสยอกแก่ว แก่ภายหลง์ผผมา'ไกทรายว่า มิไกกกอยู่ในกวามย่ระมาทเลย ไก่เกรยมเสยยงเผอเหท้อ ไม่กวยแก่ว่ มิ,ขนมยง © หย กก่วย © หวิเย้!นก่น ยํง็มิหนำ สำแกงอำนาใโฆษณาว่ากนเยึนขำหลวง และเริยกเอานำทก กู้ใหญ่ยานกินอกก่วย เมอไก่ทรายเช่นนแสํวก็เห็นไก่ว สงสารนนใม่ทํเย้1นเลย ผมกวร?ะริอย่กว่า ขนซอ คุณกู้กงไม่ยอมอกไก่ง่าย คุ เย้นแน่ ผมเชอว่าเมอชาวยากห รนคนกายเสยหมกเมองแก่วนนแหละ ยางท้กณกู้!ะอก'ไก่ ก็'ไม่สุ้แน่ เพราะวิชาหาของเ?ยะท่านผน กเหมอน! 1* ก่^งหมกในโ\"ลกน* ** * กว่าใคร คุ พอรไ1เกรองอานกนเสร?แก่วกระยวนออกเกินก่อใย] ไก่กงั้ ชมทางกนต่อไ!เอก เย้,นกว':มสํฅยผมยํงใม'เกยเห็นทางใกท้ กว่าทางเสก็?วนนเลข ห่า?ะชมใหัพิสการไม่หนากระกายไม่พอ?ะเขยน มิอย่แห่งหนิง กอมถนนผ่านไฝริมลำนำ กรงนก่องยาก ห่าถนน เพราะเชิงเขาชโเลงไม่!นถงน่า เขานเริยกนามว่าโกะล

๑๘๓ เยึนทไทยเราไกฅ^ย่อมเม่อรยกํยแขกไทรทมากเม่องกรำ ถนน คอนนงาม?รง ๆ นก?ะซมอย่างไรใ9^ห^่ผ9^ช1-ิ* (ห^นเ^ข^่(กาใ!?ไกกํนกไม่ออก รู้สกชก'ในหมอนเย็น'ใย่ กกลงไกแท่ขอให'เชอว่างาม?ริงๆเท่านิน หรอท่าไม'เซือก ?ะท่องขอท'าให'มากเชิงให่ถงท ถาว่าไม่งามยอม ให'ถอง ไ?]ไก'ราว ๘๐๐ เสน ผ่านตำยลกวนปึาน ซิงเยึนทสมเก? เ?าพระยายรมมหาศริสริยวงศไกํมากงเม่อง ลำนำอย่ใกล้ ๆ ทน ในเวลามยงม่ว่ก์และยานรายงฺารอย่ยาง แท่หมู่ใม่ส้ใหญ่นํก กำว่า “กวน” นใช่กรงก่ยกำว่า “มอ” ของชาวยางกอก คอเขา ย่อม ๆ หมู่ย่านกามแถยนกูเหม่อน?ะม่ชอกวนนนควนนอย่หลาย แห่ง ม่แห่งหนงทํ?ำ'ใกํถน์ท'ซอย่านกวนผะ!)ริง นายกำนํ เยน “แขก” ชอเท่กง ไก'ถามว่าพกแขกไท่หริอไม่ กอยกรงๆ ว-'า' “หม่าย” แชกชนิกเท่กงนม่อยู่กนเย่1นหม่ ๆ หลายทำ กามทา งท่ไฝ แก'เม่องนแพถลางฑไม่ม่ฝรํ่ง์ป็ย่างเช่นฝร รายฎรเม่องนในเวลานมทำนาทำสวนผาก ทางทไ?]ก็เม่นเยืนท นาทสวนอยู่ราย ๆ กํน์ไฝ แท่ไม่ใช่เคยเยึนเช่นนมพ4างแ?ทะ่เกิม ผาเริมกนขนมากในเร็ว ๆ น เท่คุณร้ยฏาท่านเล่าว่าในชนท่ แนะนำให็ทำนาไม่ใคร่?ะยอม ถงกองมก ผู้ทถกยงกํยัใหทำนาเช่ ก็เกํกม่เสยงย่นกนชิย่ยางว่า ท่านพเรามามกให่ทำนา พอข่าว สกท่านก็?ะมาเก็ยเอา แท่กรนขาวสกแล้วไม่เห็นท่านเท่แม่■คู ?

® (3เ(^. ผาเก็ยเอาข้าวเสยเอง างร้สกว่าท่านยไก่ยใพ่กนทำเ ฃองตนเอง างเกิกกวามนิยม1ชวนกินทำนามากขน นาทไ ทำขนเม4อท่กถนนไ!]แล^นโแย็่,นอ'นมาก ถนนกพ!เไกิ ไชไยนทาง เกวขนเกินขนขำวไกิสะกวก เวลา!!ระมาณ & โมงเกิ!เยคราถากลากยางรก ซิงกูเยนกลา ใหญ่กิกกกิมาก ผกกแถว ๒ ฟากถนน เยนกิก!เข่างานชนเ หลงีกกิแถวออกไ!]ยง์แลเห็นเรอนทกนอย'อิกมาก กกิท่รมถ ฅ่!เกกแถว,ใ!]มโรงสำหริ!เฅํ้งกลากนํกิ างเห็นใกิ ยเระ'ชุมชนมากยิงกว่าทเม!เงธก พ่นกลากไ!]ถงทว่าการอำเภ และท่อไ!]อิกหน่อยก็ถงเรอนท!]ระกิ!เทกำยลทํยเทยง ระ าากท!]ระห์ยืเผองตรํงใ!]ถงทํ!]ระกิ!!ทกิ!)เทยงน!]ระมาณ 0) เกนทางก^(กทงทหยกทขนเขารวมเย4|น ® ชะว-'เจ’ม งกรง เพราะฉะนน เมอถงทยางรกินนเวลาเพ่ย? & โมงกริง ย์งใม่ถงเวลาท่าะเสว กลางวน่ อิงกกลงเสท่ากรงไ!เทอกพระเนฅรท่ช่องเสขท่เกิยว ทางาากกิ!แท่ยงไ!]ช่องกูไกพยนาและสวนนมาาเหกล่านทำ ข*ํ5นภายหล'งถนนท่งั้น้น กินกามแถยนสแกงเขาว่าเยนกินกิย'ล อะไรก็ขนงามทกอย่าง น่าทำการเพาะ!เลการิง กรนเขาใกล้ช่อ มเขามากขนทกทํ านถงท่ช่ธงเองนน นํยว่าไม่มทรายเลยก็ไ เรอมท่ทำไวเย็นท!]ระกิ!)กงอย’ยนมอ มเรอนอิน ๆ กรอย่เ!!นชน ท่ฅนมอณ,!!นสระและหวย กูน่าเท่ยวาริงกู ใกล้ กู ท!]ระก

6) (5! มเขาสง!)ย่เขามนง ซิงเริยกกํน์ว่าเขาใหญ่ สงถา ๔,000 พก รายฏรทเกย'ขน'ใม่ถงยอกแล่ว่ว่ายนนน์หนาวมาก ก๎!)งก่!]ไฟผิง และนิยมกินิว่าสอยกาว'ถง ทซ่องน้คท่าทาง^ะมท้เท้ยว แท่ว่นินย็งไม่ไกนิระพาสกมากนิอย เพราะฝระการหน้งฝนกก ในเวลาทเสก'?อย่ทช่ชิง อกฝร;การหนงขาเสก็กากกรงใ!]พทลุง กำหนกว่า,?ะไกแวะประทนิแรมทน ไกนิระทนิอย่ท้'พลนิพลาซ่อง หน่อยหน่ง แลวเสก็'?กลนิมาท่ขเท่ยง ระยะทางระหว่างยางร กํยช่ชิง!]ระมาณ ๔00 เสน ประทนิริอนเสวยกลางวํนิท่พลนิพลาทนิเท่ยง แลวเสก็'?กกํย์มา เมองกริงี รวมระยะทางท่เสก็?ประพาสวนิน^ท2งั้ไปและกลนิ ๒,๒00 เสนิเศย นกกก็น่าประหลากท่เสก็?ไกัท่งเท่านโนวํนิเกยว กำไม่ รถยนกรก็เสก็?ไผ่ไกโยนอนิขาก รถยนฅร็ททรงวนินก็มิใช่ เร็วนนิ กำไก็รถอย่างเร็ว ๆ รริง ๆ ธอก!งา,ไซ' ระเกินทางไกกงแก่ กริงึกํงซ่องภายในซ่นิโมงเกยวเท่านินิ การประพาสรนินน่ยว่าสนุกกิ เสยแก่ฝนกกมากอย่หน่อ ถกฝนเยนกอน ๆ ไปแทยกลอกวนิ และกรํงหน่ง ๆ ไม่ใช่น!เย ฝนว่นนกกเริ!)ยกลอกวนิ เริมแท่เช่าผา!นกลางก็นก็ยงกก แท่ถงกระนนมโนราก็ไม่ยอมแพ เล่นไฝท่งฝนกกเซ่นน่นิ กน (&(ร5

©๙๖ ตูแน่น ชิย,ข่าง!;ขยินมาก ลงมอเล่นแท่ย่ายเรอยรนคก มโนรา ทเมองนม่กนนิยมมาก เร้ากณรํษฏาเล่าว่าเม่อแรก ๆ เย็นเร้าเม่องกรํง์นิ เย็นธรรมเนิยมผชายไ!]ขอลูกสาว มารกาถามก่อน ๒ ขอ กอรำมโนราเย็นหรอไผ่ก,ยขโมยคว เยนหรอไม่ ถาไม่เย็นทง ๒ อย่างไม่ยอมยกสกสาวให\" เพรา มารกาของผู้หญิงแลไม่เหนว่าระเลยงเม่ยไส่อย่างไร พวกมโนราทรริงอย่ขํ้างระม่เก่ง เพราะส่อง และเขาไรอะไร ^ ง่าย ฯ รงระเย็นมโนรากไก'\" เฑักณรแฏา ท่านเอามาใช๎อยุ่หลายกน ส่งเกกว่าเย็นกนกล่อง ๆ กผาก และมกม ว่ชาเย็่กเหล่กก่าง ๆ อย่างเช่นเม่อเย็นนใกยินเสิยงสุนํข เห่าหอนอยู่ขาง 'ร กำหนก นายเหลวงออกไฝฅรวร เข่าไร'ว่า เย็นพวกพองของกน ฝระเกํยวกวิงเขามา รงเกิกสงสิ!)พา ออก'ใ!]ตูกํไม่เห็นสน่ฃ์อินใก นายเกอพกขนว่าเห็นระเย็นกนเส เพราะเส่ยงเห่าแหยใ!] สิ!เกกใส่กวามว่าเย็นพวกมโนราเ เลยนสนิขื กองยอมว่าเหม่อนมาก ว่น์ท ©๐ พฤษภากม รํฅนโกสินทฺรก็ก ©๒๘ เวลาเช่าว่นนเม่อกอนเช่า ก ก่เรยยร้อยก พอเวลา ๓ โมงพายุมาฮอใหญ่ ฝนมาส่วย แก่หกอย่ใม่ผู้นานนกแส่ว แก่ไม่ใช่หมกเพยงน ย่งักกอกเย็นทอก ๆ มารนข่าย เพรา

6) ๔๗ ไม่ไก้เสก็าแห่งไก รินเวลาข่าย ๕ โมง เ^ ฝนพาโม่ร่งกิแล้ ทรงรถม่าเสก?,ไม่ท!เกพระเนครสถานทราชการค่าง ๆเสค็ริทศาลา ร๎จ'ยาลก่อน แล้วเสกริทศาลแด;ทว่าการอำเภอเม4อง 1-' Iซงฅงอย ยนกวนอนัเกยวกนัทง์ ๓ หล่ง ศาลารรู'ยาล!)ยู่กลาง เย็1นก้ ใหญ่ ๒ ชิน แก่กานหล้ง็ทเท เพราะฉะนํน์เฅิผชนล้างไก่อกชินหนิ แลกก้านหล้ง์นางเห็นเย1นฅก ๓ ช5นิ ศาลก่ยฑว่าการอำเภอกงอ ขวาและซายศาลารรู'ยาล เขนฅกชินิเก่ยวท่ง ๒ หล่ง ทกท่นิ เสกาไม่ทอกพระเนกรเริอนทํซงก1งั้อย่ทเชิงเนิน แล้วทรงรถลงไม่ ทางลำนำ เล้ยยผงไฝกามกลาก ซงเยนโรงริากฑงนน อยู่ขาง าะเห็ยวสกลากยางรนัไม่ไก'\" เสก็าไม่ทอกพระเนฅรโรงยาผน และโรงภานิ ชิงฅงั้อย่ริมท่าน่า ฝลายสะพานเทพา แล้วเสกา กล้ย์ขนไม่ม่ระก้ย์ทศาลาร1'ยาล ทอกพระเนฅรชนโกอิก ว่นัน ไก้กชนกนักอยู่กู่หนิง แก่กว่าาะชนกนั เาาของก้องยผ ถงก้องเขาผล้กและก้ทาย รนังฮย รู อยู่เยึนหลายกรํ้งั้ กน เาาของโกมากกว่าฮาโกทชนกนั ทเผองนาระเขเห็นาะชุมพอใชิ\" ม่ราษฎรลอยฅะกางายีมาไก้ ถง ๓ ฅว์แล้ว นำมาถวายวางไวทสนามหนำกำหนํก์น ผมไก็นิน เาาคุณริษฎาย่นกล้มว่า “มนัเขาใาผิก มนัไม่กวราะไม่สม่ระกน .เอาขนมาทนิ” ผผก้กวามว่า ท่านกงก้งไาไว่วาาะใก้ทอก

©๔๘ พระ:เนตรล!เย?!ะกางสำ)กราวหน'} แก่กรน?ะเชิญเสก ใไ!]โกยมิไ ตระเฅรํยมไว่กอนยางท?ระเข้?ะไม่คิก ท่าน?งสำใก่ลอยตะกางไร ล่าคิกก็?ะไก่เชิญเสก็?ไ!]ทอกพระเนตร แต่กนทลอยต ไม่เข้าใ?กำสงของท่านตลอก พอ?ระเข้คิกก็กง?ะรํยชกข้ แล่ว่น์ามาถวายเพอหากวาม1ชอย ซงเยึนการน่าเสิยกายอย ล่าผทรำกำสำไม่เข้าใ?ผกเสิขแลำก็?ะไก่ก?ย์?ระเข้กนส ว่นท ©๑ พฤษภากม รํต่นโกสินทรศ็ก็ ©๒๘ เมิอกนน่ฝ*นตกอกสองกรํ้งั้หรอสามกรง และล่าเ?พงฝ ก็?ะก เพทะ?ะทา เหเยนสยายก แต่พะเอิญมิเกรองรำค อย่างยงมากรยเพราะฝน กอตำแมลงเม่า อยู่ก ฤ ยินมายย ๆ กรํเก็ยวก็เต็ม'ใ!]หมก โคมและฅะเก็ยงสว่าง ๆ อยู่คร่เกย มิก'ใ!]หมก เพราะแมลงเม่าลง'ใ!]ตกเต็มอยู่'ในโ!]ะ น่ารำ พอใช้\" ท?ริงเมองตรำนนํย์ว่าม'ของกลายกรงเทพ *) อย่สอง กอยุงอย่างหนง กิ!)แมลงเม่านอกอย่างหน่ง ยงนนอนท?ร ย่งเยากว่าทกรงเทพ ๆ เพราะมิชมอยู่แต่เวลาหำกํ่พอาฅกก็ก ก็ซาไ!โ] แตท่แมลงเม่าออก?ะเก่งก’ ว1่าก5รว่งเทพ ๆ ล่ เพราะมาก และไม่ใคร่?ะซาไ!]ไก่เลย ยงและแมลงเม่าทงสองอย่างน ออกกิกถงยางกอกอยู่ย่าง I.

6)(3ใ(&' วโณเวลาเช่าไม่ไล่เสก่ใ!]ระ;พาสแห่งโก ก่อเวลาย่ายรง ทรงรถ!]ระผาสเล่นกามถนนทไกล\" ๆ น ทรงแวะตายร!]ยางยางแห่ง ท่นไม่โกร่ใะรสกว่าเย้นเม่อง รสกเย้นเทมอนสวนชิะ'ไร'ใหญ่ มทย^าน,ก..น,อ.1ย,!เ.ย?'นหย'ชิม ๆ 4 เยนทนาสยายมาก1กวาสนก ‘โ/ ถาระ เย่ริยยกโ)ยางรโกิองว่าทยางริกึหน๎ากาเย้นเมองมากกว่า แก่ถา ระ*!ห่เล็ชิกว่าระอย่ทึ้ไหนกิ)องเลอกอย1ทน เพราะผท่เทยว นโ)ย ๆ ไก่มาก แก่กิชิงนกเทยวอย่างเทยวย้า อย่านกเย้นเท่ยว เมอง น?ะรสกสนก ไ๙ก่โสก! ใ^'ไ!เทยานเทกณรโ)ฎฺา ^V 1 กรนทรงรถ!]ระผาสทว์แล่ว ซิงฅงอย1ท่กวนฅรงช่ามก'ยท่ฅงั้ท่าหนก ท่นท่านไก่ว่องไ ครํ้งท่านมาเยนเ?าเมอง มกวนอย่ทินนก่วย ท่านใหนามว่า กวนริยฎา * ทิทางของท่านน่าสยายร่ม'รนก่ ม่เรอนใหญ่ หล่งัหนง ม่หองห'โ)มาก โล่ถนเรอนเห็นใช่เย้1นฑห์ก์ทอผ่ มผ้หญ่งมานงทอผาอย่มาก ' มผถามขนว่าหองทมอย่โนเรอนเท้ก'ณ มากมายเช่นนน ใะเย้นท่สำหรโเตญ่งทอผโอากึโ)ย่างกระ แก่เทกณท่านว่าไม่ใช่ และท่านย่งว่าก่อไ!]ว่า ท่านไม่อย ถกอย่างเช่นพระอิกร'าธโซย เท่เท่องกระย้เก่า ท่านผ่นเขาเล่ กํน์ว่าล่าไกรแก่งงานก่นใหม่ ๆ ท่องไหไ!]ไหว่ท่ทน ท่านท่งื เย้นยิกาของรายฏร ไกเรยกเฑสาวไวส่งสอนเสยโนใวน

6X^0 ท่านก่อน ๒ ร่น ๓ วนแลโ?งก่ล่ชยให้ไก่อย่กโสามทไก่แต่ ว่าขโนเย,นขอหนงซงทำใหโก็กความ พวก?นพากํน์อิอเขาไก่ เน?วนท่านพระกระย ลากก่ว์ออกมา1ฆ่าเสยทกล,างฅลาก เสก็?กล*ยี?ากยโนเท่ากณรโ)ฏา ไกไเมทโเทหนำกำหนโ ทอ พระเนฅรการเล่นค่าง ๆ ของเกก \") ชาวเมอง กอคงเ'ชอกสามเสา มวยหผ่ และผกฅาไล่ท่ยีกโเ ก็พอ'ไก่ห*วเราะก่นผากอยู่ แค ไกคูก็ เพราะกํ่าเสยแล่ว เวลากํ่าเสวยแลวไก่ท่อกพระเนตรมโนราพิเศษ ชิง?*กข มถวายขนเนินหนามขฅำหน*ก เยนโรงผสม เพราะตะนนมกํว์ นายโรง ๒ กน ฅว์กิ ๆ อก ๓ กน พราน ๒ กน และยโมพวกแกร และอิน ๆ รวมเย็กเสร?เหน?ะไก่'สก ๓๐ กน แค่ถงโรงใหฌ่เท่ ค่?าหาก็ ๒ ยาท? เทเ่^ านิถน2า-^เข๘(นละกรยางกอกก๘ฅาย แค่มโนรา พอแล'ว เพราะไผ่ก่องซออะไรกิน ไย่ไหนชาวยานก่อง ตลอกหาง ราวก่ยเท่าหรอขนนางผู้ใหญ่ ในโรงท่เ ก่นน)มก่ว่เก่งอยู่ ๒ กน ก่อนายขาวกน ๑ นายกล นายขาวน1นเท่ากณรยฎาท่านใช้กิกกํวึ กรโนก็ไก และรโใช้เกินโต๊ะเสวยมาตดอกทางตงแค่เขโเขตระนเขอนงมกนา กล่องคมาก ไก่เลิกรำมาเสยนานแล่ว พิงมา?โรำถแค่วก็าย ยโฑํกิผาก นายกลิงนน เท่^ากณรโฎาก๘ไ^ก^่โกฦยใช้เย็นทนาย

6) (5เ อย่เหมอนก'น ภายหลำออกรากเทักณไย่เย็นกำน์น แก่ไม่พอใร ไกลาออกเสยรากตำแหน่งกำนโเ ออกไย่เล่นมโนรากามเกม นายกลง เย็นกนฑช่างพกมาก เรำกณรยฏาท่านเล่าว่า เมธลาออกราก ตำแหน่1งก0ำ^นน ในกรมหล'วง'ก๐1ำร{ท^ง,ไ'!ก^^.่.^. รยสงถามว่าเ&หกไรรงลาออก นายกลงท11ลช*แรงวา เย็นกำน้น่ฑไหนระสู้เย็นมอยโ่านวร่าาไก่ แก่ระโหเย็นกำน่น่เลย ถงแผ่ระใหเย็นหอรำิเอเภรอำเมอง หรอเทศากไผ่กองการ สู้เย็นมโนราไผ่ไก่' เย็นมโนทระฆ่ากน เฆ่ยนกน หริอทำอะไรก็ไก่เท่าก'ยเทศา ( ก่อภาย,ในรำหว่ โรงมโนรา เวลาเขาเย็นนายโรง อำนารเขาก็เฅมทํ) แก่เขา กกว่าเทศา เพราะเทศาย่งมกนถอกไก่\" กำเขาไม่มใกรถอกไก่เลข ระไม่ว่าเย็นมโนราก่กว่าอย่างไร พวกมโนราอย,ขางระพกสองง่ เก่งมาก เช่นเมอก่นนก'วพรานเขาเล่าถงเริองเย็นกวามกน โรท หาว่ารำเลยพนแมวของโรทกํกาย รำเลยขอให็ โรทก สายาน ให1การว่า ขอทว่ารำเลยพนแมวของโรทกนน พนแมวขาว หริอกำ โรทกกอยว่าพนแมวกำ รำเลยแย้ง1ขนว่าโรทก่ทวนสายาน จ พนแมวกำมหรอ พนแมวกํขาวซิ ไม่เไชผอ่ไยเ่ชแหอกไยย่าแ]กแมวก ระเห็นพนแมวขาวหรอกำ แก่นอกรากพงเล่นฅลกสนุกก่องยอม ว่ากูกสนก พงไก่กุมโนรากรริง ๆ ว่นทน่าทางทร^ำ'''''ก'' ํก่แล: เห็นไกว่าขากมาก ทระหก ณวนอว่ยน์่อายงใ่กาง่ใฅ;เก่ากรุณาว'าไม่ใก่เย็น

6?(5เใ®) วนน^ํ4 เขนวํนย่ลอกโปร่ง ผ่นไม่ไก่ตกเสย กเขนการก ?ะไก่อยู่เมองตร้ง้อกว่น์เก่ยวเท่พรา่น งนริะเสก็’?ประพาสก่อ การท?;ไย่?ากเมองฅรํง้ กง?;ม่กนยางกนทรสิกเสยกาย เพราะเย,นทอย,ขาง?;สยายพอโช'\" แต่ผมเ'ชอว่ากงมยางยางคน ทเห็นว่าไก่ธย่เมองฅรํง้นานพอแล'ว เพรา? หาสิง'ไหะทำ'ให้ เ เกริองเพลิกเพลินไผ่ไก อย่ขาง?;ห่างกวามซิวิไสซ'มาก กกร่อย สาวสวรรก ก!ม่ม่ แมแฅ่ทกลากไหญ่ยํงอุฅส่าห เมองฅร่ง้เมอก่อน?;มา'ไก่ยินลิธก่นว่าสนกน*ก ผมเชอวากง? ผิกความกากหมายของกนหลายกน แล;กนเหล่านกง?;ไม่มกวาม อาลํย์เมิ'องฅร่ง้เช่นอาลยภเก็?เยนแน่ นายแก้ว

ฉบบที่' ๗ พลมผลาตำบลท*บเทยง อำเภอฃางร*ก็ แขวงเมองฅรํงั ว่น์ท ๑๒ พลุษภากม รํฅึนโกสินทรศ็ก ๑๒๘ กำนิยมาย่งท่านพรานยลุ]ทราย วํนนนยว่าเริมระออกเกินทางอํกแกิว แห่การเกินทางไน เขกเมองฅรํงึน ทงสะกวกและสยาข เวลาพ้ก็มมากกว่าเวลาเกิน ทาง กิง์?ะเตํน!]รากฏกิอยู่,ใน,?ก5ต? มายฉยํยน เวลาเซา ๔ โมงกริงว่นนไกิเสกิ?ออก?ากกำตนกทเมองฅรํง์โกย รถยนฅร ระยะทางผมไม่?าเยํน?ะห่องเล่าชำอกเพราะ เหมอนกนกยกเสกิ?เมอวน์ท ๔ นนเอง แห่วโเนอขู่ขๆ^'ำ1 ^ง?ะไห่'เ!]ริ วนท ๙ เพราะฝนไม่ฅก ?งมโอกาสทรงแวะฉายร!]ทโกิะลลุฅซง เยํมทิงามกวร?ะฉ5^า4ยไว*4่ไยํนทระล่กไกิ\" กามทางทเสกิ?มาน5นั้พอ ถงทว่าการกำนโเแห่ง'ไกกิ!กิหยกรถพระทนํง็ เพิอให้ ใหญ่ยำนและราษฎรเผาทุกแห่ง การร*!แสกิ?แข็งแรง ม!]ระฅยำ หริอ!]ะรำกกแห่งทุกหผ่ยาน กำนํน]นมณฑลท?ริงอย่ขาง?ะเก่ง ถงเกำรธงเทาสวมทุกกน ผผูพูกขนว่าเ?ำกณเทศากงแ?กถงเห่า ๒๐

6)๕๔ รองเทา ท่านฅธยว่าแรก,?ะไก'เสยเงินยอยซิ กำนนม่ริ!'กว่ากรอ ของใคร ๆ ฑ็หาเองทงนนั้ เยนแค่ผายผฝกกรองไคแนะนำ หน่อยเท่าน่น ผห็ม่ถงเทำรองเท้าไม่'ใช่แต่กำนํนื กนกิม แท่รองเทา!ๆเหมอนาะสามสำหริ!เชํ่3แก่'ใ!]การงาน เพราะผมไกํเห็นกนเกินทางหิวรองเทาไย่ฅลำยกน รงทรายใกิ เขาไม่ใช่สวมสำหรโเกินรริง ๆ ใช่เย้นเกริองฝระกโงาม อกอย่างหนิงผมส่งเกทว่า รายภรกำนโเย้นโกยมาก ผ ว่าไกิสํ่ง์สอนกํน์ใว1นานแลว กำนโกนเสยรนถงกิไม่ใช่กำนโ เฉพาะเวลาทยน ๆ อยู่ นํ่งึๆ อยู่กิกำนโ แก่เมอกวามก1งั้ใร เขากิอย่แลวกํใม่ควรระขิมเยาะหิวเราะเยยเขา !0 กํอก แก่ยง์ม่กนกำนโเก่งทสกอย่ทํพวกหนง ทลกระหม่อมไกโรงรโว'นทยาวุธวนละกิสํยกรงนโไม่ม่วน เฉพาะแก่เสกิ!ผ่านหนาแถวหรอยามไย่ ถงย่ระทโย ทรงเหลยวพระพกฅร์ไย่ทางไหน ทำรวรทยนอยู่ทางน๎นั้กิว่นทยาว รนกว่าระห่นพรฺะพ่กฅริไย่ทางอนริง!ะเริยยอาวุธ ถาเสก พลโพลา ทรงพระทำเนินผ่านแวยไย่ ถาแม่ยามทำรวรลอก พระธงกทางช่องใก ๆ ก'วนทขาวธ เยยมพระแกลกวนทยาวุ กเหม่อน!ะกอย!ยิงร่นทยาวุออยู่ทุกนาท เห็น!ะเย้นเพรา ริกเย่ลํโนแย่ลงเย้นทำรวรภูธรขนใหม่ ๆ รงเกร่งนํก์ เย้นพลฅระเวนเท่านน

เมธเสกใถงฅลากยางรํก์ พวกพ่อก่าออกมาร'ย'เสก?ม เล่าโก!]ระโกมเสยงล่น์ ไกทรงแวะลายร!]กลาก กนช่างแน่น ?ริง ๆ กูผกนแน่นหนาเย้นย่านเมองมากกว่าทเร่งองกรงมาก ทรงฉายร!]แล่’ว่?งเสก็?มาฑพล่ย่พลาท!]ระทํยน ท?ริงทเร้ยกว่า พลยพลาไม'พอ ควรเร้ยกว่ากำหนกมากกว่า เยนเร้อน ๒ ชิน ทำกวยไมํผนํงึชํนล่างใช๎กรอิรู'โยก!]น ช1น์ยนเย้นฝากระก ททางกวางขวางสยายก แลว?ะเลยใช่'เย้นทพกึผ้ทมาทางน ก่อไ!] ทำเลทก5๓ก็เย้นเนินเล็ก ๆ ม่ก่นิไม่ร่ม เย็นสยายก เวลาม่ายร่ามวยถวายทอกพระเนฅร ไม่เกยทรายว่าเมองนร่ มวยเลยไม่ไก่หว่งีว่า?ะไก'กูก็นก เพราะฉะนนเมอไม่สู?ะก่นก ก็ไม่'รสกว่า?ะม่กวามเสยใ?อย่างหนิงอย่างใกเลย เย็นวำนพระยาชลยุรานม้าย' ขาหลวงเทศาร่ายาลมณฑล นครศร้ธรรมราช ก'!เขาราชการกรมมณฑลนนอกหลายนาย ไก่มาเผาถงทน ท่านขรถถยมา?ากย่านนา แขวงเม่ยิง พํฑลง เพยิมาพงพระกระแสในเร้องทกำหนกการ!]ระพาสในมณฑล นกรก่อไ!] ผมไกทรายว่าร่าข่าวว่าพระยาทสมเก็?พระเ?าอย่ห เสก็?พระราชกำเนินย่ระพาสทางนศร'ในนว ๆ นกวย เพราะฉะนน ยางท?ะก่องแก ไขกำหนกการ!]ระพาส ของทลกระหม่อมย่าง แก่การยํง์ไม่เย้นทแน่นอนส'5 ผม?งก่องขอรอไรพงกูเสยใหแน่ก่อน

6)(5เ'นํ) ? ว่นท่ ๑๓ พ^ษ■ภาคม ร'ค'แโกสินทรกึก ๑๒๘ เวลาเซ๎า ๕ โมงเศแว*่นน ไก่โสก?โกขกระ;ยวนรถม่ ทอกพระเนครกลากน์ก์ คลากนมคิก ๓ วนก่อกรํง กอคิกวนห เวน ๒ วโเ มปีธงขายค่าง “) ท2งั้ของสกของแห่ง ซอไก่ทงัสกรและ ไก่!!ลาผไผลไม่ก็ ทงผกแลผาอกก่วย ก็อยู่ขาง?ะสนุกพอ'ใช ม่กเมองนม่ชนิกหนิงเริยกว่า “อายสอ” เพรา:ห่วงอรู!]ร่างกเทอกพรา กามยาว\")หน่อย ยไผอกชนิกหนงท่หนำกาก็เหม่อน“อาย แก่ห่วไม่งอริงเริยกว่า “ลมสอ” (“ส” กไ) “ง” ชาวเม่ มไย่น กุ ก่น เพราะฉะนํนกำว่า “งอ” รงเยึน “สอ” ไ!]) ท่รริงชอ ฑกํง่เริยกมกท่งั ๒ อย่างนนเหมาะนก เพราะฉะนนั้พอ'ไก่ ยินแล'ว รงไม่ลมไก่ง่าย กุ ออกรากกลากนํกทรงรถไ!]คามถนนกลากยางรไ รนคลอก แลว รงเลขวลงไ!]ท่ารน ทางย1ระมาณ ๘๐ เสนเศษ ท่ารนน เยึนฑสินกำขํ้น เริ^ อขนรากทะเลมาคา0มลเ'ำ,เน/าำไก่สะกว4ก4รนถงท่น เม่อเฑ้กณเทศารํองสํงึนายคำรวรให้นำเสก็รไ!]ท่า กเหม่อนหนํงว่าระไฝท่ารินสมุทรสาครโนน กณพระอมรกง ย่านเก่าท่าน!กังเยึนแน่ น็ก ๆ กูก็น่าขน ถาไ!]เล่าก'!)คนท่ เรองราวคลอก ว่าออกรากคลากยางรไขไรถม่ๅไฝเท่ยวท่า เขาคงหาวง่'เ^า'ยา^หริอร:ล่อเขาเล่น เพราะกุไม่นำระเยืนไก่เล