จดหมายเหตุประพาสหัวเมืองปักษ์ใต้ ร.ศ. 128

๒©ด) ไฝืนเล่าใ;ไกสมอารมณในก่ ใ;แคกนก*กกานรำคาญใ? อนิ'?รา ยิกาไม่เหนอก ไย่ยอมยกไหเสรรเหมอนเยคไก่ เรามกรรม ใาลหถยหนไม่ คคอาลํยยิกานํ้าฅานอง แม้ขนกงอยู่ เกหา ใ;ผแก่โศกาใหิหม่นหมอง ไม่สมหว่งฅงั้ใกทคกม่อง ใงทํท่องขอลายิกาใร ” (โอก ) ก่อนนายใวงยนหนาค่างเข่ามา พยถน,อมแล้ว ยอกว่าเห็น ถนอมแก่งย่ลอม เข่าไรว่าเยนผซาย น็กว่าใ;เถิกความ ไนไร รสิกเหมอนขุนแผนเมอ1ชนข้าน1ขน'ชาง รองลำสิยท เนอใหม่ว่า “ กราน่นั้ขนแผนแสนสท่าน ใหไกอกกานพล่านพลุ่นแสนข่น ข่อง เห็นขุนซางชกเนยงเกยงม่ร;กอง เราวนทองน่องขว่ฌู ถิลืยา เงอพาพนหมายฟากใหข้ากย่อย กล้วึใ;ท่องนองน่อย เสน่หา ชิอายนิ!)ไรอหิง์กา กรโเใ;ฆ่าโลหิฅใะถิกนาง” แล้ว่ผูกก่นก่อไม่ฅามเรอง ในถงฅอนท่นายใวงชิว่าพ่อมาขอ แม่ถนอม ใงใ;พาแม่ถนอมตน ถนอมว่านายใวงเยึนเทชิไก่ ไย่แล้วกใรเอาไฝก่งเสยอย่างศรมาลา รองลำสกสงวน เนอใหม่ว่า “ ครานํ้นั้พร;ไวยวิล้ยโฉม หลงย่ร;โลมสรอยพามารศ เสน่ห์อายซายสิน?นอนทรย ไม่พอไรไยคศรมาลา ทเกยชม กลข้ชํง์กงั้ข่อันชอก ทเกยกอกกล้ย์ไล่ใหพ2นหน่า ซมในชำ

ไธิ&๐๘ แล่ว1ซ่าไม่นำพา เหมอนผกาโรยร่วงไม่ห่วงเอย ” เพลงของนาย?วงก'ยแม่ถนอม ทํ้งั้เอน ห??งกเย,นเพลงหเพราะ แต่เพราะเยืนเพลงสาม'ชนั้ ?งทํ'าไห่รสกว่าอย่'ขาง?:ยิ ไชยทลำยาก ถาก*ว์คนทเยืนนาย?วงกยแม่ถนอมไม่ไกเยน ร?ก็ใช่ยทก *) เห็น?งไม่ไกการ พอ?ยเพลงชองถนอ กเล่นไ!)หามทองเรองเกม ?นถงเมธ?ะพาก่น’ไ!] ?งถงฅธน ทเพิมเหิม1ขน'ไฅม่ คอนาย?วง?เซวนแม่ถนอมลงทางหนาต่าง แม่ถนอมรองว่าไ!)ไม่ไค\" ออกความคิกไค้นาย?วงแต่งต่ เข็นผ้ค้ฌิง แค้ว่พาก*น์เกินไ!]ทางไนยาน พอนาย?วงแต่งค้ แลํว่ ไค้ยินเสัยงแผ่เอมรองเรยก แค้ว่แม่เอมออกมา ยอกวานาย?วงเยื1นพมา?ากราช!1ร แม่เอมเชอเลยไค้นอน ค้างเสยทยาน แค้วเรยกแม่ถนอมไ!]ช่วย?ยพล ทงนาย?วง ไว2ค. นเก^ยวไถนค2้อง อา^ยเพิ2^ งเค้าไ!)^พย1เล)ยเกยวนาย?^วง รอง โลมกลก ค้อลำนํก็สวก “ว่าพลางกางกร,, คนคอย'ค้าง ?ะชปิยมาก พอรองลำ?ย อายเพิงเค้าไ!]กอกนาย?วง ถก แล::เฅะลง,ไ!)กลงอย, พอแม่ถนอมกล\"!)เค้ามา ค้ายเพิงก็เล 4 ขิ ไ!) นาย?วง?งชวนแม่ถนอมไ!) แม่ถนอมอยากไ!)กอยาก สงสารพ่อก็สงลาร ยิพาทยทำเพลงเชกฉงแลโอก แม่ถนอมรองไห สองหอกสามทอกกว่า??พาก่นไ!)ไก คอนนออกเค้าท แล

๒๐(^ ทำใหนาสงสารขนอก ทงนาย,?วงและแม่ถนอมทำท่ากฬยิสมก่น ตอนท ๓ เกินความตามเรองเติมโกยผาก เพราะกำพกโนฅอน น มกิคุ อยู่มากแลว่ แต่อายเพิงเพิผเติมกำพกและท่าท มากขนกว่าทมอย่เติม ทำไห้ขนขนอก และมแทรกสำ ๒ แห่ง ข กํอแห่งหนงหลวงเกิยรติคุณ เมอรว่าแม่ถนอผหายไฝ ทะเลาะ กโ]แม่เอมแลว เสยกายลก รองสำพราหมณกกนำเต่า ยทใหม่ว่ “ ช่างกระไรไงหายเสยกายลก ไงย',งผกพนห่วงกวงสมร ไฉนติง!]กาไห่อาวรณ พ่องะนอนก่ายหนานำฅานอง เสํยแรง รโ]โฉมฉายหมายไว่ผง ไม่เกยขงขโ)ไงไห่หม่นหมอง เผาถนอม กล่อมเกลยงเคยง!]ระกอง คอยฝก!]อง!]ระโลมแม่โฉมกร เฉน V กระไรหนอย1งั้ใงไว่ไม่อย, แม,ง4งส^น เลาลกหฌงมาทงพอ อาสํย์ไ!]ตามช้ ไห้พ่อต่องอกส!]ระกากาย” (โอก) ก'ยอกแห่งหนงขุนยรรเติงรํ!]รองว่า งะไ!]สยหาแผ่ถนอม ไช!เทเก่าว่า ออกไ!]แลว อำยเพิงรองสำนโสวกล®นาย “เสยกายงามทรามสวาท!]ระหลากตา ฯลฯ,, ตอนท ๕ มสำแทรก & แห่ง กอเมอนายงวงกโ]แม่ถนอม นํ่ง่เกยวกน นายงวงรองสำแ!]ะ ยทไหม่ว่า ๒๗

๒&๐ “ เอ้า!เย่เกยวแเลยวอกฟกชินาถ ก(เหาสน,หอง,ชานและลาน สวน ระเงยยเหงาเฝล่ารฅคคริฌรวน ใคร,?ะชวนเทชม ภิรมยา ( สร๎อบ ) หอมอะไรทในสวน หธมเย็นย่ำยวนเกิน ผกา หอมซาขสินหชิมกลนวนิกา หชิมกกเวลาไผ่วายเชิย” แม่ถนอมร1องลำเทพยรรกม ใช1ยกเดิมของฑ่โกม ซงเย้นย เหมาะกกสกแล้ว ก่อนไย่ก็มิแทรกลำทฅรงผินออกมาเกยวแม่ถนอม ลำก่ฌฺว่าแม่ถนอมเย้นผ้'ชาย ผินรองลำส?นทราห ยทเค แล0ํว1แม1่อายนIง์พ* กก'ย4ถน, อมเ,มอก่อนพ่อ?ะยิอกม~าขย พูก ว่าทำเท1ชู้เกยวนางผินไก่ไ'พร'าะนายรวงสอน แม่อายว่ากนกทำไก้ รองลำพระนเรศวรํชนซาง ยกเกิม ก่อนไฝก็ไม่ม่แทรกแซมอก กำเนินเรองเริอยไฝาน'?ย แส’ว?งเข่าแถวรองขอพระเก็ยรก โซ ยกกรำงในกระยวนแห่เฉลิมพระเก็ยรกิ งานรชม่งักลาภิ แลรสรรเสริญพระยารม่ ผกเย้นกำละครกรํ้งั้นิเฝลยนแฝลงผิกก่ยเก่าไฝมาก ■ง่งก1 ไว่โนทนกอ พระเทพทวาราวคเย้น “พระพลากรยริรํกย,, หลวง อภิรํกษ์ราชฤทชิเยึน “หลวงเกยรกิคณกรรซิก” (กำเดิม) ราชว่ลภานสิยรู'เย็น“ขนยรรเกง” หม่อมหลวงเพอเยึน“นาขาวง” นายวรการยญชาเย้น ‘ อ้ายเพิง” นายหว่งัเยน “อ้ายสา” (เก ชิย่หลายครซั้แล้วก่อนน) นายหลายเย้น “แม่ถนอม” หม่อมหลวง

๒(2)(2) พนเข็น “แม่ร่น” นายพง!}เย้น “แม่เอม” นายอย่เย้น “ผิน” ท'?ริงทกะก่าเช่นนห็พะเอิฌูถกเหมาะ ห คหลายค่า แค่นาขารการ เย้น “อายเพิง” นนั้ แข็งแรงไกฮาผาก เห็นาะเย้นก่ายเฅมใร ซอยเย้นฅาน*นมากกว่าเย้น “นายาาง” ทเคยเย้น!เย่เดิม ผาย หม่อมหลางเพ!เอขากเย้นผู้ชายมานานแล'วิ ครงั๋นไก่สม!]ระสงก่ กเล่นค เขาก่ก่ยึนายหลายพอสมก่น ส่านเร่าคณเย้น “ขุนยรนพิง” นนไม่ร่าเย้นาะก่องกล่าาว่าก่อย่างไร เพราะเย้นของททรายอย่ทำ ทํนแลา การเล่นละกรน*ย์าาเย้นอนเรยยร'อยก่กลอก แก่รสัก ขากฉากเสย'?ริง ๆ *1 ผมไก่ทรายว่ากนทกแล่าพาก่น์ฅิกใา และผิ ทํไม้ไก่มากก กํน์เสิย'ใ'?ว่าไผ่ไก่กู ถงม่ผิถามว่าวนน'?ะผอกหรอไม่ แก่ไม ไก่กระเฅรยมไวเสยแก่แรก?งเล่นซ่าอกไม่ไก่’ น้ผมผาเล่าแค่ถงเรองละกรเพลินมาถงเพิยงนแลา ก่องาย เล่าถงเหฅการณ์'Xในานนเองเสยทํ ในเวลาเซาไม่ไก่เสก่นเห่ ก่อฅอนย่ายร่ง'ไก่ไสกาเขา'ใ?]ทากพระยรม'ฮาก ทรงฉายรยเในาหาร พระม้าก่อน เพราะฉะนเน^ก.อยไท^กม*เาลาก1 ในวิหารน^ไก่II ล^ะเอยกกว่า ทไก่ก่มาแล่วิเมอว่นัก่อน ของสำกฌ1ในทนกอรู!]มหาภิเนศกร ซงย้นไว้'ช่างยน'ไก ทเรยกนามวิหารว่าวิหารพระม*าน์ก็นก่อ เรยกกามร!]มหาภเนศกรมฉํเนนเอง เพราะพระทรงม้า ทก่น

๒ชิ๒ ยน'ใกมย่ก์ยขน ๒ ฅน ทวิมรา'3ยํนื'ไกมสิกวสาผกู่ซิง ก่อนไม่ทน์ไ กกถน'ก เข่าใ?ว่าเยนสิงห์ทงึ ๓ กู่ แค่ก ?รง ก, ล่างเขนสิงห์,นงก์'กลางเยึนสิงโคเล่นแก*วค่ยนเย้น หม*นงยกเทาหนาฑงสองเทา เหน่อทิย่กย่ย่นขํ้นไย่มกรฑก่ห V 'โ '2? ท'ช่องซอกยํนื'ใกมกรยะนากขางละศรยะ ทางผนํงึค่านเหน่ ข่ามกย่ย่น์ไกมพระยนใหญ่องกหน่ง ทรงฉายรย่ในวิหารพระมา แลวเสก็?ไย่ทรงฉายรย่พระยรมราชาทิหน่าวิหารเขยนแล'วิทรง ฉายรย่พระศรธรรมาโก็ก แลรางทรงพระราชกำเนินทธกพระเนฅร ในพระระเยยง ซิงฅิกอย่กโรูำนพระยรมธาฅ มหสิงึกา ต่อเพยงแค่ริ'านชกช -ง รอยร! ิ'านชกชมยเยึนรย่ข่ไงโผล่ออ I กหากร4งฅ^ ฅามกำนานว่าช้างนรองรโรอกรูใ'านนพระระเยยง น่มพระพทป็รย่ย่ระกิยริ'านเริยงราย2-ไ^ (ว^1เขนระยะรอย ถงว่นพระ มสิใ ยใ่ยรยม'าย่ระ’ชมก*นพงธรรมยาง สนทนาธรรมย่าง พงอ่านหน'งึสอเก่า ๆ ย่าง เสก็?ออก?ากทิน่ผ่านไย่ทางพระ หลวง ซิงอย่นอกทิมกก พระวิหารหลวงน่ยิน่ท?วิงก็อพระอโย * 1 /1 เพราะมใยเสมาฝระ?0าทิศอยู่โกยรอย น่าเสยกายทิชำรกทรุ โทรมเสยมากแลวิ แต่ลวกลายงาม ๆ ย*งึมเหลออย่เช่นทซิม 4 11 \"1 IXย่ระฅ ซ.งเย่นลาย,'ครฑพาหน} และทิซ์ผหน่าต่าง ซงเย่น1

๒๑ถ1) ลายเทพ!]ระนมเยนกน ย'งึมขธงสำค่ฌธย่ในลานวิก้น'อกอย่างหนง คธร!]พระสํงขกระราย ซงไก็มผเอาไผิไย่กาหล่งัไวมาก เพราะถอกโเว่าถ่าเมอยไย่กำหล่งพระส่งขํกระรายระหายไก'' เก หนิงก้องรอไม่ออกกนเสยกราวหนิง เพราะถ๎าผิฉะนนไผ,ผิทร ใรว่ากงระพาก'นหายเมอยไฝก่วยกนหมก แก่ส่วนผมไม่ไก้กา เพราะไม่ไค'เมอยอย่ในเวลาน1นิ ออกรากทวก์พระชรมธาฅไก'เสก็รไย่ว'กท่าโพธิ ซิงเยนทสถิกย แห่รพระคิริธรรมผน็ เทคณะมณฑล ทรงรถไฝย่งมิทนระ ทางไย่ตามถนน ถรฝนกตกลงมามาก แก่ก็เสกนร*อยไย่ รนถงคลองท่าว'ง เลยวลงทางขวา เลยยไย่กามริมกลองท่าว'ง สํก์หน่อยก็ถงวกท่าโพธ นกเริยนก้งแถวรยเสก็รอยู่ทหนิาพระอโยสถ กมิหม่ใภ?หญ!่^น่ากรริง ๆ เสก็2^ รเหก.รถงเขาไย■ธุ่' ในพระอโยสถ ทรง นม'สการพระและกรํส์กยพระสงฆกามสมควร แล'วเสก็รทอก พระเน ฅรโรง เรยน ชิงฅํ้งั้อย่ในว'กน ผินํก์เริยนรวมทง์ส่น ใ/ กว่า ๒๐๐ คน การศกยาเพยงชนย่รู'ม แลวผกห่กเยืนกรก่อไย่ พระศ็ริธรรมมนิท่านเอา,ใร,ใส่'ในการกึกย'าอย่มาก ริงเรริฌก็

๒©๔ เสกใกล้ย์?ากวิกท่าโพธใ!]ทนกรสาม1กก เขนสโมสรข ขาราชการเมองน ซงกํ้งั้อย่ริมสนามทไ!]ทอกพระเนครชนโค พระยาคิริธรรมยริร*กีษไกกรายยํงคผฑลอํฌเชิญเสก็'?ทรงเยนผูอุ!] ทรงรโเแลโ)!]ระท'ยเสวยนํ้าชา แลโเสก็?ไ!]!)ระท!)พล'!เพลาทอ พระเนกรชนโก ไม่ไก็ก็กอก ?นกํ่า?งเสก?กลโ) คนนเยนก็นสกทโยท?ะไดนอนเมองนคร พรุ่งนเชโก็?ะไ!) ลงเรอเริมเดินทางกล!เกรงเทพ ๆ เพราะฉะนนั้น*!)ว่า!]ระพาสหมก เพยงนกไก็?งเ'ขนการสมควรท?ะ?ย?กหมายฉยโ)น'ไวโพยงน นายแกว

นิบบท 61เอว เรอถลาง เกินทางกล่ยกรุงเทพ ๆ วนท ๒๙ พฤษภาคม ริกนโกสินทรศ็ก ๑๒๘ คำน'ขมายำท่านพรานยญทราย กามความเริงล่าเะว่าการย]ระพาสเยอย่เพยงเมปึวานนแล่ว และ เกหมายเหกเหล่านก็ควรทเะเยเสยแล่ว่ก็ว่าไล่ แท่?•เมเหนว่าไ ไคไล่าระยะทางมากลอกแล่ว เะผาให้ขากอย่แม่แท่นิกเก็ยวทำไ เงกกลงเขยนเกหมายฉย้ยีนเสยธกฉยํยึหนิง เะไคไม่ม่ขอกวาม อิน!กยกพร่องอกเลย และถงอย่างไร *) ก็มาในเริอว่าง ๆ อย'เยเล่า ฯ ทำไม สหาอะไรทำพอใหม่พลินไย]ไม่ไล่' เมอเช้าวนนก่อน ๕ โมงส'กหน่อย พอทรงเกริองแล่วเสก็เออก ทท่องพระโรงหนาพล'ย]พลา พระลิ?ธรรมมนและพระกรแำคณะเมอง เท้คณะรอง ไห้สวกชม่เมงคลคาถาส่งเสก็เ พราหมณถวายนํ้ แล่วเสก็เขนรถมาออกทกทพล'ยพลาไยเกามถนน ทางเคยวก'ย ฑเสก็เไยแยิกกลองพูลผลน์น่เอง กรงเริอยไย]ไล่,๑๓๔ เสน ถงยาน ชะเอยนพ”กม่าเสก็เขนย]ระทํยยนศาลา ม่ข์อิกวามกามในยายทยน นํ๋นว่า กึาลาและย่อนาทน สมเก็เพระยรมรา1ชนนาถ'ไดทรง พระราชศริทธาสรางขน เมอกริงกามเสก็เพระราชทำเนินมาเผิ ก็. 6)®01) ย่ระท”ยอยู่ทนครู่หนงแล่ว์เสก็เท่อ'ไฝอก ๙๑ เสน

๒6)๖ ถงท่าแพ ย่ระท่ยท่พลำพลาอย'ก.ร่หนิง แลวเสก็?ลงเรอแ?วใ มเก๋ง อ!)กเรอเวลาเท่ยง ๒๐ นาท ล่องลงมาตามลำนำ ออก ย่ากพนเวลาข่ายโมง ๕๕ นาท่ พ่วงเรอกลไฟ การท่ฅองแ?ว ลงมา?นถงท่นเพราะเหตท่เรอกลไฟขนไฝไม่ไก่' ฅามกวาม?ร ,1 ลำน5านนลิกพยิท่เรอกลไฟ?ะขนไย่ถงไก่\" แก่ท่ย่ากนํ้ แม่ท่ฅรงร่องนำก็มนํ้าราวศอกเกขวเท่านำ เวลาข่าย ๒ โผงเศษ ถงเรอถลาง การท่เสก็?กลยกรงเทพา ควยเรอถลางน เพราะ เรอพระท่นงึมหา?’กึรตกการพระยาทสผ เก็?พระเ?าอยู่หว เสก็?ย่ระพ กรมทหารเรอ?ะ?,คเรอมกฎราชกมารผารำเสก็? แก่รำสำว่าเรอ มกฎไผ่สยายเท่าเรอถลาง ?งก่องกกลงเยืนอำเสก็?กลำเรอถล กระทรวงมหาคไทยไก่?,กเรอศรธรรมราชมาเยืนเรอท่นำรอง และ กรมทหารเรอสำใหใรอพาลเขาไย่ส่งเสก็?ท่กรงเทพ ๆ ควย กรํ้นั้เสก็?ขํ้นเรอถลางแลวก็พอถงเวลาเสวยกลางวำ ก่อเมอ เสวยแลว เ?าคณรำฎากำพระยาศิรืชิรรผยริร้กึษ์ ?งกรายถวายยำกม ลาลงเรอเลกกลำเขาไย่เมธงนกร แก่ท่านพระยาชลเขำไย่ส่งเส ถงกรงเทพ ๆ ควย เผอลงเรอไย่นำสำเกกว่าเ?ากณร!}ฎาคท่า?าาง ไผ่สยายมาก ท่านย่นว่าใ?เหยวเกมท่ แก่เชอว่าไม่ใช่เหยวแก ผายท่าน ถงผายผท่?ะไย่?ากท่านก็เท่ยวเหมอนกำ เพร ท่านอยู่ทุก ๆ วนผาเกอย ๒ เคอน เท่อก่องพรากกำไฝเสยเช่น

๒๑๗ ก็ย่อม?ะถ้องคิกถงท่านย่างเขนฐรรมกา ใ!,!ร,] ท'ใดกนเกยกย เ?ากณรโเฎาแล^?ะไม่ชอยและนโเถอท่านเหน?ะมถ้อยนกหนา เวลาย่าย ๘ โผง ๑๐ นาทเรอชิอก ใ?กนกง?ะมความรู้สก ต่าง ๆ ก้น ยางกนก็ไกยินย่นว่าย่ง์ออกเสิยกายย่ง์เทยวไม่ชิม พวกเหล่^านเย8. ื^นผทย่งไม่มทห่วงใยอะไรผากถ้กื แต่ทมกวามยินก ?ะไต่กล'ย่ย่านนน คง?ะผเยืนส่วนมากอย่กว่าฑํพวกทใม์อยากกลย หม่อมกอกเทยนอย่ใน?0าพวกยินกผหนง เพราะกำล่ง์เสน่หอายซาย 5^ 2^ ^ ^ 1 ย ข่ สินท1ิ4]ง.อิ'นท^รยอย'ทเกยว 1 ใ?I ท่* า1 นผกขิพ^โเอย'เสมอ ถ้ เขาว่าผาตาม ทางผนถงไม่ไต่หยก ร!]ร่างอย่างหม่อมคอกเทขนเช่นน ถ้ารก ผูหญ่งเยืนถ้องรกใหญ่ ดช่างตระเฅริยมต่างๆมากเสย?ริงๆ โลมงามของท่านคิก?ะโก ๆ เยื1นครสอนหนํงสิอทโรงเริยน ว่งัหล่งเพราะละนน์พนขาว หม่อมกอกเทยนช์ก์พนตามแลว แค่น เยืนของเล็กถ้อย ขอสำกฌูไกข่าวว่าถงกยให่สญ่ญาทานยนไว่ว่า ?ะไม่เก็ยวของก'ยตฌิงอนเลยเยืนอนขาก นแหละถ้าไม'รกอย่า ร,ริง?'ง?ะยืนกอ'ไย่เช่าแอกเช่นนนหรอ เมอรู้เริองราวอย่เช่ ชิงถ้องเกาว่า หม่อผกอกเทยนอย่างไร ๆ ก็คง?ะอยากกล่ยยางกอก อย,มากเยืนแน่ ย่งัผทยางท?ะออกเสิยใ?กรหงิกว่ามาพนแกนนครเสยแล่ว เช่น กณหลวงอภิยาลเยืนถ้น เผอเวลาอยู่ทเมองนครถ้องตามเสก็? ๒๘

๒6)๘ ?0 01 ไย่โน่นไย่น่เส่ยทก คุ วน !งไม่ใคร่ไกัม่เวลาไย่นงคุยเล โคก่นย่ระก่ใหหนำใ! เพราะฉะนนเผอก,ามเส(ๆร!งา1ในเรธทนงล มาออกย่ากพนนน เขาว่าท่านไก่เห็น!ระเข้เสยหลายค่วพ ทกนอิน คุ เห็นก่นย่างก็ม แก่สทกณหลวงเห็นกนเก่ยวไม่ไก่, ชนก่นท่านว่าค'วยาวราว ๒ ศอก ภายหล่งเกอย!ะกลายเย้นศรยะ ๒ ศอกอย่แล่ว แก่มผู้ข*กคอขนเสยก่อน รร;เข!งหาไกมโ ยกฅำขนไม่ ผมน่กว่าพอไย่ถงยางกอกก็เห็น!ะพอยกออกไกโคม เพราะท่านกง!ะเลอกหาเวลาทใม่ม่ผู้ทตามเสก็!มากโข แลว!ง เล่าเริอง!ระเข้ ผมย่ง์ออกแคลงใ!ก่อไย่ว่า!ะไม่ใช่ ถงส่ฅว่อนและของอนเผอเขา'ไย่ถงกรุงเทพ ๆ แล่ว่กง!ะโคขน - คามส่วนทงสิน ไม,ใช่!ะผาเกิกเฅิยโคขนเฉพาะทกรงคณห I ^ ง่ ย'ง!ะม่ไย่ขยายไก่ท่างนายอินอิกกนหนิง หม่นนายอินเงยยเสิยง ไฝมาก เพราอะยท่1.า่ให.า็มนฝออา!ย'มารายก'ไนก^โ่า รองขเมอ4เอสถยกแขลอ่ไ1.ม1ว-่ว,่า\\ใหม่!ะพฝ1 อกยลอ่เะชไ่รนไนหนโํ แค!!กวาม นายอินก็เลยกยไม่ไก่\" เพราะการคุยล่าไม่ให็ม่ฝอ ไม1'่ใ^หก^เยเส' ยเลย 4 เมอน*ายอินแกก่องอน.1พก^ไวโช่นน พอถง ยางกอกแกคง!ะก่องเยฦ กใหI ญ่เIยนแน่ ล่2า^หไ*ม^่/เยกก็กง!ะก่อ์งแคก เหม่อนหม่อนำทไอนำมมากอกอย่ไม่มทางออก เพราะฉะน์นพอ ยางกอกนายอินกงพกเส่ยสก ๑) วน ๑) กนไม่หยกเยนอย่างน์อิข

๒6)3* แก่กุ'ณหลวงอภิยาด!ณ ไม่ใช่ว่า?ะไก'แก่เรองราวก่าง ๆ ขยายไหชาวยางกอกพิง ยห้ม่หนำซํ้าไก่ก่อเพลงไว่มากก่วข เพลงทท่านกำล้งชอยทสฦกอเพลงก่อยร!] ๒ ชน ท่ซอขนนิเพราะ ย4พ' าทย/์ของทลกระหม’่^ อมยํง์ริ1 !)ไม่ไก่ 4 กณหลวง?งก่อง 6,ก่1^อขนไท'ว-\"'1 เพ4อ?ะไ,.1กไ่กท*ยไไ.ก่ว่,, าท่าน’ริองเพลงไกอ!ย1 ่างยาก กุ ในย ของทูลกระหม่อมแพ้\" ถาไกรท่ไม่ส?ะกนเกยก่ยกุณหลวงนํ ก็?ะไก่นิกว่ากุณหลวงเย้นกนท่ริองเก่งเหลอเกิน แล้วก็กง?ะไม่ ถามถงเพลงทง่าย กุ ซิงกนโกยมากริองไก่และกณหลวงริองไม่ไก่ นินิ ท?ริงกวามภิกของท่านกึก ในทางฝระผล กุ เช่นนก่ธงย ยกไหเย้นอา?ารย แก่ผมมกวามเสยโ?อย่ธย่างหนิงท?ะกล่าว ถงกวามกิกกณหลวง?ะกก\"?ริง แก่เสยงของท่านขายโพย กอถา แม้ขนเสยงหนิงแล้ว กว่า?ะริองไ!]ไก่หมกวรรกเสยงกกลงไย่ ราวสลกฆ๎อง ยิงรองไม่ก็ยิงกว่างหน้กไ!] เพราะสะนํ้นิ?ะผ ไม่ริสกว่ากณหลวงริองผกอย ๒ รำพวก ก่อเก็กอมม่อทํพวก หนิง คนหหนวกฑํพวกหนิง แก่ถาอย่าก่งโ?ว่า?ะพ้งให้ไ ก่นแล้วก็ก่ธงยอมว่าน่าพ'5 ใกรพงกงกองหํวเราะ ทอนทเ ละ.กกอ “อง-งง-โง่” นํนึแหละ . หยกย,อยนํกี พ้งยรรเลง 1^ เมอยามพระเกาะระพ้ง็ลงโยสถสู้ไม่ไก่ทเกยว นํนิมแก่ “ โอ๋—โอ แส้ไม่อย่างเก่ยว ไม่ ผลกกอเหมอนราย “อง-งง-โง่,, นิ

๒๒๐ วนท ๓0 พฤยภาคม ร'คน!กสินทรศก ๏๒๘ เย้นธรรมกาเกินทางในท;เสก่าไม่มิกลน?นกนเผากนเสยหมกเ!ล กิกงกองเถิกมการรินเริงก่นัขนก'าง \") เพรา;กนรวมอยู่กํว มาก \") หนหน่นักนไม่ใกร่พนั ริงกอง'ชวนกนัเล่นอ;ไร ^ พอเพลึก เพลนยาง เมิอกินนกิเกอย?;ไก่เล่นก่นัสนกใหญ่ คอไ ข่าวกนัขนว่า หม่อมกอกเทยน?;โกนหนวกก่อนเข่าถงกรงเทพ เหน?;ม่ร;สงกใหนัน่ากาแผิลนัขนอกเย้1นแน่ “ เพรา;กวาม พก?ริง?นถิงยวก สล;หนวกให้เย้นพลคริ ยามสนิท?ผ มิงมณ ย่ร;โลมไล่ไม่มิร;กายกน,, เมธ' ริกนัขนเช่นนก เยนเรอ'!สนุก ?ะเย้นใกรก่ไม่ทรายแนะขนว่า กวร?;ทำพิธโกน หนวกหม่อมกอกเทขน กกลงใกโท่ากรณารนัรองเย้นเ?าของงาน น่มนกพระน่มนกเฑัเสริ? ร่กทยชาเสริ?สรรพแห้ว พระก นํ่ง์ทเรขยร้อยแห้ว ๗ รูย่ พ่อกนัสำกํญ่พยศเสยแห้ว ไกยิน ขอโทขว่า มิกวามอย์อายเหลอเกิน เพราะเย้นข่าราชการ ผูใหญ่แห้วแส;ฅยก่ยอ;ไรอิกยางไม่ทราย รวยรวมใ?กวาม กิแม่ลว่า แกเห’นก',วึแกเย้นกนสำกญ่กว่าทกนอินเขาเห็นเย้นอนัมา ผมเชอว่ากงไม่ผใกรรูสกว่าผทเย้นเพ้ยงร้อยเอก แล;เย้นห เท่านํ๋นั้ ร;เย้นขนนางผู้ใหญ่สํณผยงโก มิใช่ว่ ก่นัทํไหน กิ?;เล่นกนัธยู่ในหม่กนัเองเท่านน ผ้ทเล

๒๒(กิ) ควยก่น ยรรกาท่เย้นข้าราชการม่ส่ฌญาท่ครก่วัยก่น ท่ระยศฅำกว่าท่านเริาฝระคณหลวงกอกเท่ขนเลย ม่แก่สูงกว่า หรออย่างน้อยก็เท่า ๆ ก่น แกเย้นกนท่ใม,เข้าใรเลยว่าเล ถาแม่ระยอมให้เขาท่าการ ผกก่นอย่างไร 0 รงเก็นไฝเสยว่า โกนหนวกแกเล่นแกระท่องไกร*ยกวามอ*ฝยศอกสเสยเหล่อเกิน ท ห1 ท่ ม่ * 1” ยอกไม่ยอมน้น ไม่ยอกอย่างยม ๆ ยอกอย่างหน้าเสยรริ กเหมอนระเย้1นระฅายกนอย่ในเวลานน กวามท่ท่งั้ใรระริก์ษา เหล่ยมริกษากอย่ทกเวลานนเปึง กลไเท่าให้เขาเห็นไท่ว่าแกย ขเท่ออยู่ฝานใก ยรรกาขาราชการท่กามเสก่รมาท่ว่ยกโเใกรระยอก ยห้อท่านนอกเท่าท่านหลวงกอกเท่ขนไผ'มเลย มกวามเสยใรท ไม่รุ้สกท่ว่ว่าแกเย้,นเช่นนนั้ ท่าใครระกรณารริง ๆ กวรยอก แกริท่วเสยส*ก์ท่เผธระไกแกไขเสยไก่ยาง การท่ระว*'ง์เหล่ยม ท่ากนท่รู ร*กแกป็ย่แลวเขาก็ว่าเพราะแกม*น์ขเท่อเย้1นชาวท่ รงเย้นเช่นนน แก่ท่า,ผ้ท่ไม่รร่กแกกๆ เขาระไม่ว่าแกรอ หรออย่างไร อย่างเช่นเม่อกนนอ*'แท่ร’ริงท่าท่านหลวงกอก แกยอมเสยแล่วก็กงระไม่มเรองท่ผมระเล่าไก่มากเพยงน ผมรง ท่องขอยใรแกในการท่ช่วยหาเรองให้ผ์มเล่าไก่สนุกเช่นน ส่วน หนวกนนขออย่าให้เข้าใรว่าแกเสยกาย แกไก่กรายทลไวแฅ่เม่ กนนแล่วว่าแกระโกนเอง กรงเร่ง'ขนเช่ใวนนแกก็'ไกโกนแล่ว่รริง ๆ

๒๒๒ ทนาคาไฆ่ผิกพทิกเลย ไกร กุ เห็นเขาแล'วกองนกชย่างเคยวก'นหม เมอกนนกรินงานโกนหนวกก้องงกไย่แล1ว กกกลงเยึนมเทสน กอนายหว!ไกแต่งแหล่ฝระพาสขนไว้ ไกมาว่าถวายเมอกนน ก้องสรรเสริญว่าช่างเกยช่อกวามละเอยกก้มาก สิง'ไรตโก้ ร และไก!ห็นเองแส่วกว่าละเอยกลออน่าพง ไก,ฮาอยู่หดายแห่ เช่นกอนท่านอาทรยเมากลนเมิอไย่เกาะริงนกท่ชมพรเย็1นกนิ พอเทศนิ’?ยเ”รอฑผอเคนออกพนเกาะพริน ลมพ*กกลามาราก กะว่นฅก เรอโกนคลน'ใหญ่แกลงเสิยถงก้อย่าว่าแก่'?ะเกน ก้นขวิก แก่นอน “1 อข่ถูกเรอโกลงย*ง์พลกกล*ย้ไกัเอง ส่วนการ เมากลนนน ผมขอสารภาพเสิยก่อนทเกยวว่า คิวผมเองเมา กนหน่ง รอคคิวทนอนเสย ถามินิะนน์เห็นระเกกเหกุใหญ่เยึนแน่ ส่วนกนอนไกรเขาระเมากโเย่างส่กเพยงไรผมกทรายไม่ไก้ และ กส่าถาม เพราะกส่ว์ระถกก่า เยนธรรมกากนทเมากลิน'ไม่'ใ ระอยากไห้ไกรถามถง กกอยระแวงอย่เสมอว่าระส่อ เพราะฉะน่ ไม่กองอะไร พอถามขนว่าเผอก้นนเยืนอย่างไรเท่านํ้นั้ 'ทกำ กุยองอยู่ก็เงยยลงไ?เห่น้ก้ กงระ'รสกระกายหเสิยเก็มท่ ทเมากลนท่าไผรงเห็น เยึนการ เสยมาย ตระกองอ'ยอาย กนิผม ก็๋ย่งแล ไม่เห็น

๒๒๓ กอนกลางว'นวนนกลนสงยกิ เริธแกลงก์แก่นกหน่อยรนเกอย ^ไม่รู้สก ถ1าแกลงมากผมกคง!2เขยน'?กหมายนไม่'ไก เรชิมา นแท่เยา ๆ เพอ!ะ'ใม่'ใหท่อง'ใ!]รชิกกอยนํ้'าท่ท่นกชิน ราว ๘ นอกก่อชวโมง เริอศรธรรมราชกามมาพอพ่นก็นสยายกิ แท่เรอพาลนนไม่ท่องยวยกล่าวว่ามาไม่ทํน เพราะเกินไกโพยงช้วึโมง ละ ๗ น๊อฅเท่านํน ริงทิงกนเสยไกลไหนคุ นิแหละกามเสกินเท กามหลงห่างกินเสยก่งกริงว่นั ถา!ะกิกเอ'1เริอพาลเยนเรอรกยา พระองกแล่ว ก็ท่องแย่ลว่าไม่สามารถ!ะกระ ทำหนำท่นนไท่เลย ถ้า แม่!ะให่เรอพาลกระทำหนาท่รํกยาพระองกไก!รี-ง เริอถลาง!ะกอง เกินให้ช้าลงเ ท่าเรอพาล กว่า!ะถงสํน์กอนก็เกินเวลาท!ะเขานำ เช้ามกเสยแล่ว ท่องไฝเขานำข่าย กว่า!ะถงกรงเทพ ย ท่องราว ๒ ท่มพร่งน ซง!ะช้าเกินไฝผาก ท่ใหนใกร!ะทนใ!เท่นอย่ไกิ เว่นแก'คุณพระอมรนนค่อนขาง!ะไท่เฝริยยกนอน คุ ส'กหน่อย ใ!เท่นแท่ซกเกิยว นายน่านหมอชองท่านมาในเริอกึริชิรรมราชแท่ รงยงใ!เท่นอย่แฅ่สำหรํย์ทางว่กโกกเท่าน1น อโเท่!รีงเกินทางทะเลนาน คุ เวลาเช่นน ถ้าไม่มห่วงใยสงใก อยู่แท่ว่ก็!ะสยายกิผาก เพราะโกยมากผลผพํกมิไก*ข'1ก และอาก ทำให่กินไกนอนหลโ)สนิทกินก ผมท่งเกกกท่าน'ช้าราชการยางท่าน เหนโผล่ขนไย่ขนกากพาชํ่ว์แก่เวลารโ)ฝร;ทานอาหารเท่านํ้นั้ ชิน,ไผ่ใท่พยไกฝะเลย ผมแลไม่เหนเลยว่าอกอยู่ในหองทำไม

๒๒๔ นอกทกนธน และกิานอนไม'หลโสนิทเหลอเกนทไหนระทนอย่ไก หอ่งใคทองเรอนพอโ^ล่เข๎าใฝราวก้ยืเขากระโ?ม หรึอท่ เนอผาก \"I ระอุก อข่ ในหองโกย กวาม กง]ร ระให้ไหงอออก เพอให้กน ผอมลงก็เข!นใกั เช่นท่านหลวงพกิกกอกเทยนน่นั้กนหนิงเย “ทำรู!]ร่างให้สำอางและผกผ่อง ให้สผศ่กกิพกทองเถลงศร ชิวกแหม่มโกว่าโก้ก สมควรทร่วมรํก้พกเร่าเอย ” เวลาคํ่าครนเสวยแลว นายหว่งไก่แ'1ศนิ,ถวายอก ก่อทก กนน ทํไก้ว่ามาแลว'ใ!]หมกเพยงเสก็ร,ไย่ถงเขาขาว มาว่นนไ ก่อมาอกรนกลอกถงเสก็รลงเรอถลาง ทรริ3ก่องยอมว่าเข ช่างว่ากน่าชม กนวโนผารนค่อนช่างคกแลวยงไม่มกลน เพราะฉะนโหวํงึ ว่าไผ่เขนเช่นเมิอกนนอก เชอว่าท่านอาทรยก็กงระมกวาม เช่นน์เหมอนกน กรงเทพ ฯ วนท ๓® พโ)ยภากม รํก์นโกสํนฑรศ็ก้ ®๒๘ เมอก็นนเรอเกินโกยเรยขร่อยก็ กลินลผกสงย รงนอนหลโ] กินีสยายเรอยมารนถงสโกชิน เวลา ®๏ ทุ่มเศษ สว่างแล*ว เรอขามส'นกชิน เสยงสรํง้หงกิงหยํง์นำอิง เสยงสร่ง็กนใ

ไ#๒๕ ไม่เพราะเหมยินกนเก่าพอขามพนสนกชินแล่วน่อนกนโหม่อก รนถงยอมผเสอสมฑร ยอมยิงย,นใหญ่ ' กระเทอนทํงิ้ลำเรปึ รงฅองฅนอก พนย้อมผาแลรยางกนทย'งง่วงกหลํใ}เสยอิก ทอกหนง แก่มยางกนทิเลยฅาเริก และเห็นระในกำเกนมาก รนฅาสว่าง ยินดลำนำกนเรอยมา แก่ผมหาไกลุกขนกกย์เขา กำยไม่ เพราะไม่เชอเลยว่าระไกิเห็นอะไรแย่ลกนํยน่ฅาไ เกยเห็นอย่แลำ เชอว่าภายใน ชั๔ ร่นทิใกํไย่เสยนํ้น ทแผ่น ลำนำเรำพระยาก2งั้แก่ย่ากนาขนมาถงกรงเทพ ๆ คงยํงไม่ไกิมเวลา เย่ลํยนแย่ลงไย่มากมายรนแย่ลกฅาเยินแน่ ก่อเมอเวลารวน ๙ โมง ริงลกขน พออกสํกกร่หน่งถงยางกอแหลมริงเห็นเรปึ สนาเรินลงไย่รํยเสก็ร เยกหลอกถวายคำนำแสยงเซ็งแซ่ อกไม่ ชำกเห็นเรอทิวล่มแล่นลงไฝ เห็นเรานายและขาราชการแน่นลำ มสผเกรกรมพระเยินกน แลำก่อมาเห็นเรอ1ของเร้ากณยมราช ลงมารำเสกิรอก เริอถลางแล่นเรอยขนไฝรนถงหน่าท่าเกษม เวลา & โผงเชา เสกรลงเรอทิวลมไฝขนทิแพ เทนายและข่า ราชการร้ย์เสก็รอย,ทินน ไก’1เระท่ยกร'สอย่ก่ยผ่ทิมาร้ พอสมควร แล่วเสก็รส่พระกำหน'กสวนริกรลกา *

๒๒๖ การเสก^พระราชกำเนินเทยวน (X— น์I !'ว5®่| ^าเ^ยมทเรยฆ/อยฅสอค ทาง แดะน์ยัวำเยึนอยำงไก*ปีร2พาสสนกํ1ทยวหนกา้รท'รกลไม' ถ*งกรงเทพ วิ แลไกวามร้สกเะเย็,นอย่างไขพไงกเยึนสิงทน์ย์ว่าน ประเ?1นแห่งรกหม่ายVหฅนผมเงไม,ขอกล่าวถงท่ อไป ผมทวง ใเว่าเกหมายเหฅเหล่าน ยางทิเะเย็นประโย/ช, นไทํใหIผัอ่าน 7 ไก้ม่ความไริองเมอฺงไทยมากขนอกสไส่วนฅนง แม่ไม่มากกนไย แท่อย่างไร ๆ ก็หวไว่าการทอ่านกงเะทำให์เกิดความส เพลิน'ในเวลาทว่าง ๆ อย่ยไง แมไะไกไลแท่เพยงเท่านผมก็พอใเ ชิย,แล่ว เพราะเะ;หาของสิง'ใรทํม่ทกามาฝากพวกพอ่งในกรงเท ก็ยง'ไปกว่าความรู้!และกวามรนเรงนนั้ขากนก ผมไม่ใช่กน อภน์หารแรงกล่าอย่างท่านข่าราชการผ้หน็งซ- งผมข!]!)นฌาฅ ไม่ออกนามในท่น เพราะเกรงท่านเะโกรอ แท่ผมขอยอกไก้ อย่างหนงว่า ท่านเยนกนเก่งก็สกอย่กนหนง โกยเหทท่ท่าน ใกลฝรงึผากกว่ากนไทย ๆ โกยมาก ก็อประการหนงกนไทยอรรมกา เะหาทรปร่างสงใหญ่ใกลไ1รงอย่างท่านก็ไม่ม อกประการห ความ’รก็ไม่ม’เกรสท่าน ใครเะเถยงกยท่านท่องพ่ายแพไปทง เพราะเสยงก่งัสู้ท่าน'ไม่ไก’ ถงเะ'ไม่แพ้ก็ทํเเพย็ราะ1นถทา่องแพ ผละนนกอแหงเปล่าไม่เย็นผล เมอท่านเย็1นคนเก่งเชก่็เขนนนแล่ว อรรมกาทท่านเะท่องไกของเก่ง ๆ ยิงกว่าของผุอนกลไมายไน

๒๒0) ฉะน*นท่านพรานกง!ะไม่ริสกย่ร;หลากโ!น*โ) เมอผมยอโก้าคทั้นท่าน หไก1^้0น'าท1-่-ท น'ไIม้1ท่า4- ๆ 1- โ!ล8'V^ ผา,(•ก| ้^ ว1ขๅ เยนI หยI-่ไห่,ญ'Vถ'หน^ก ^?-.และก้นไม้ !ะเซ็น!ก้างทก้วนเลิศกม้รากามาก ๆ1 ทํงนํน ท่าน เฑัขชิง ท่าน?ง ก้องเซ็นธุระของ.ท่านมาก !นถงแก'คามเสก็!ขนมาทท่าเกยมไม่ไ กเหมอนท่าน!;ม*วคูแลการขนก้นไม่ของท่าน!ก้ ท่าน!;ไกขนไฝ อย่างไรผมก็ไม่ทราย แก้นกเกาเอากามรฝ ผมเขาโ!ร่าท่านกง ระขนลงเรือกลไฟ่สนาเงินลำโกลำหนงไย่ขนทท่ไกรมผพาย แก้ว ไหพวกผพายลกสมนของท่านขนไย่ย่านท่าน ส่วนก้วท่านก็กง!ะ คมก้นไผเหล่านํ้นั้แ!ไย่ก้วย ท่าน!;ม่ก้นไม่เก'ง ๆ อย่างไ ผมหาไก้ม่โอกาสเห็นไผ่ เท่ผมทรายข่าวร่าม่ก้นไมไก!ย่างหนง ซงท่านกล่าวร่าโนกรุงเทพ ว กเหมอน!ะม่อย่ก่อนนก้นเก้ยวหรื คน ร่าพระไชยสรินทรืไย่ไกมาทกไหนไม่ทราย เย,นชองหา ยากน*ก พระไชยสรินทริไก้โหนามไวร่า ท่1าน3!“งกไทก้้นไอชกยสส่ริาหนทรื” 1! .- เมอผม,ไคย่น1ข่าวเช์นนํนกไก้พขายาผสยกร่า กน'ใ!โน้นม่รฝพรรณ ส'ณจุ''ไนเยนอย่าง1ไร ไก้ความร่าก้อรูย่ร่างเหมอนเลึยครฑ ออก!ะเของ ๆ และเยนเผอก รวยรวมไ!ความก็กอก้นเลย

๒๒๘ กรุฑเผอกชนิกหนิงเท่านน กามเขาริ34 รุ) ทางท่เสตรมาขน ธยํกํยหนิภแลเกน'ไ34ธน รุ) ๆ1'หาส*โ:กเกวยนก็,ใก็' ผมไม่ท ว่าก่นไม่ช่นิทนนํกึเลงก่นไม่นย์ถชิกํน ถาทรายเสยแก นนแลวผมกงระขกเอามาสํก่ร่อยสองร่อยก่น มาย่ลกเล่นริม ทางท่ระเคิน'ไย่กรำหริธหโองอายนา แก่ผม(ๆงไม่เสยเวลาถน เย็1นของสำค่ฌหอยพะรงทะรงเอามาคยอวกก่ก้ยกรอย'กรำและพวกพอ ผมว่าผมเยืนกนเก่งเย็นแน่ ถหะหอยกนตำแยผาอวตกนก เท่าก่น เพราะขอสำกํฌไ34ไก่ใเย่ท่ตรงตำตนตำแยเอง สำ ย่ากของผู้นำผาอวกต่างหาก ย่ากพูคก่คยโหโสยงก่ง รุ) ถงก่นตำแยท่หลำยำนกกงระกลายเย้นก่น'ไม่วเศษไฝ,ไก่เหม่อ แก่อํนทรริงไม่ว่าสิงไร ๆ ระเย็นของก่หริอไม่กกสำก่ฌท่กวา นิยมของกน ถาสิงไรท่กนนิยมกำเมากว่ากเย็นก ถานิ ว่าไม่คร่าเยนไม่กิ ถงรคหมายเหตุเหล่านกเห34อนก่น ถาแ ผู้'อ่านนิยมว่าก่ก็นิย์ว่าเยนก่ ถำ34ฉะนนกตกล^เย็นเหลวเท่ โกรระเหนเย้นอย่าง,ไรก็แลวแก่ระโย่รก ไม่ทํเยน ผมห็ย่อมเห็นของผมก ถาไม่เห็นเช่นนํนกงไม่เขขน แ ระกสำ)ย่าน'โก ก็ตอ์งม่ท่สก รกหมายนห็เหม้อ!.ก่น ยกิกํน์เพยงเท่าน นายแกว

พบาฒาม่ไนทระร'ไช',ฒิฃV เสด็จประพาสห้วเมือง{เกษใฅ้ งึ. กิ^ ๑!50 ๘ ททรงอธิยายไว้ ทกํนไกิภายหล่ง 6), นายเกอ หม่อมหลวงเพอ เทพระยารามราฆพ (ม.ล. เพอ พงยุญ) ๒. กณหลวงอภิยาล หลวงอภิรกษราชง]ทธิ พระขาสรนทรราชา (นกยูง วิเศษกุล) ๓. แสงอาทิกย์' นายทลาย นายกหลาย โกสุมภ ๘. กถเก นายพงษ พระยาอนชต'ชาญ1ชย ๘. เสนาโพ นา ยโถ (พง/สวิสกิ-ชูโก) พระยายิกมราชภํกึกิ ๖. พระลกษณ/ หม่อมหลวงพน (โถ สญ,เรฅกวล้ ) พระยาอนิรทธิเทวา (ม. ล. พน พงยุญ) ๗. เสนายม นายขม นายรองวิไชยกุรงก¬ ง]ทชิ (ยม กสิกร) ๘. คณทงรางรถมา นาขวรการยํญื1ชา พระยากทาปีรยกิ (เทยย ชิศืวมาษ)

(๒) ๙. ต่วน),เะเนม นายอน พระภวนยสนท ๑0. ท่านมหาเหิม ( อ่น ไชยากำ ) นายเพคุ่่ม*เปร่ขฌู ' พระสนทรสาทศ- ล'ก็ยณ' (เหิม ภ่ทรเสน ) ๑๑. ใฅเท่ากร':เก พระยาราชวํลภานสิษ'จึ้ เร่าพระยาราชศกมิตร (ออก ศภมิตร) .1 ^ ๑๒. คุณหลวงร'?เยเธก นายรอยเอก พระอินทรเกช ราชองครํก์ย' หร!! หลวงภเยนทร (เ?(ลอง สว'สก- หม่อมกอกเท่ยน นุร'ก็ ย ชโฅ) หม,อมเท^?]ยยฅร ๑๓. ท่านธา หม่อมเร่ายยยตร ร่ก็รพํนีชิ ๑๔. ท่านขุนแพทย ขุนวิรช์เวชกิ'? ขนวิรซเวชกิ,? (พ่น ทยุสต) ๑๕. คณหลวงเอ!! หรอ นายรอยเอกหลวง ชโ! ยนนาก หลวงไชย?]ระสิทธิ ?]ระสิทธราชศํก็ก ๑๖. เฑัคณกรง?]ารส นายร่านงราชกิ,? พระยาอมร?]ทธิธำรง ๑๗. ลงอาทรย' หรอ ( ขุฌชู ขุนนาก ) ท1านอาทรย/ หลวงยรนวรายรู'’ พระยาอนุศาสน์?ตรกร (ร่น ธิฅรกร )

(๓) ©๘. กุณพระชิมร หรอ พระเทพทวาราวกิ พระยายำเรอยริร้กึษ กณาางวางมหากเลก (ลาย ณ มหาโชย) *41 1 ริว่1 ©๙. นายกระยออ่อน นายลว่าง พระเสนาพิพธ (สว่าง เทพาคำ) ๒๐. คุณพ่นฅริภชองกริกย' นายพนตริหลวง!กาสรศิล[เ พระยาราชมนุ ' 7 รู ย่ (ถ*วี อ'ศวเสนา) ๒®'. นายอิน พระวศาลากรกรรม (อิน อิน}ารากร) ๒๒. พระยาราชว”งัสรรก7 ๒๓. พระยามหิยาล พระยามหาโยธา ๒๔. พระยาวรฤทชิฦๅซ”ย (ฉ่าง แสง-ชโก) ๒๕. เฑ้กณรยฎานม่ระกยรู' พระ ขา มหิยา ลยร ริก 5- ๒๖. พระยาร”ฅนเศรยรู' (ฟิวส์ก, ภมรก้น) พระขาฝระวักสาริกวงศ์ ( กป็ย่ก ณ ระนอง) (กอซิมยิณ ระนอง) (คอย่ฅง ณ ระนอง) # ตั๊ง๎แต่!คขที ๒® และ:ต่อ!ฆ'เบนชอทีตรวจค่,นเVIมเต้ม!)■เการทึมVIห:งน.

(๔) ๒๗. เฑ้กณระนชิงเฒ่า พระยากำรงล'?ริก มติศรภ้กกํ (กอซู้เ?ยง กํนสกุล ณ ระนชิง) ๒๘. พระยากำรงส1?ริก (เกยเย้นเทศาชมพพร)ะยากำรงล?ริก มติศรภ'กกํ (กอชิมกอง ณ ระนอง) ๒๙. พระสถลสถานพกํกึนํ่ ยกรพระยากำรง (/กอย'เก*ยก ณ ระนอง) ๓©. พระยา?รูฌโภกากร (หลํง์สวน) พระยา?รญราชโก- กากร (กอซมเกํก ณ ระนอง) ๓©. พระยาอํยฏงกกทศร*กยา (กระยุริ) พระยาอโ}ฎงกกทศ ๓๒. หลางยริรชิ)ย้โลหริสํยีริษฏา ริโ)ษา (กอชิมขิม ณ ระนอง) พระขาริยักาธิราช- ภ'กก (กอย่ท่ย ณ ระนอง)

(๕) ๓๓. พระยางางวางเม่องภเก็งเก่า พระยาวิชิศสงกราม ๓๘:. หม่อมเท!]ระก็พํท/เกษมศร ( ทํศ) หม่อมเท้ฝระกิพํท์ธ เกยมศร เกยมศร ๓๕. นายนาก หลวงวิสุศรสนทร (ยฌนาก วิเศยกล) ๓๖. พระยาชลยรานรก์ย พระยาศรป็รรม- โศกราช (เงริญ ทรวินกา) ๓๑). คุณหฌูงสมยฌ ภรรยาพระยาวิเชยรกร(ชม ณ สงฃลา) ๓๘. พระสนทราทร (เท้แมองเก่า) พระยาสุนทราทร อุระกง (หม ณถลาง) ๓๔. นายหวิง พระยานนททุทธ ฝระเงฅน (หวิง์ นนทวาท) ๔๐. นายอยู่ พระสมานยริกร (อยู่ ยุวเสวิ) ๔๐. สมเก็งกรมพระ สมเก็ง ๆ เทพากรม พระยาภาณพ้น์ชิ วงกึวรเกช

(๖) ๔๒. เทกฌยมราช เทาพระยายมราช (ขน สชม) ๔๓. กรแขเลก พระยาปรร;สาน 1) กริยศพท (แย่ลก ย่ระ:สานศพท) ๔๔. กรนง ร,นายกะ:น(1ง^ ชา'3กอย '^ ทพระยาทสมเก*ร 4 พระาล’?อมเกล๎า ๔๔. ท่โกม เทอย่ห่วัทรงชย เล*ยง” ’ ท่เผ่นผยองยิง (โกม)นํก์รองส*กวา ๔๖. นาขยว ทองอน มชอ นายยว(เ,V ^วเศษกล

แกค0าผด หน2ไ ฆรรท์ด คำว่า แก่เมน ๖๙ ๘ นอน น!)ก 6) 0 6) ๒ เสมออยู่ อยู่เสมอ 6)๒๖ 6)0)) ใหญ่ ๆ ใหญ่ 6)๒ ๙ เก่าโก เล่าโก๗ 6)๓๖ 05) เพยงน เพยงนแดว 6)๔๗ 6) ((^) ส!]ร2กน สไเกน 6)๗๒ ๗ ๗๐๐ เสน ๗๐๐ เสนเศษ I. พ. มVกมกุฎ ฯ หนำวํดบวรนํเวศ ๆ กรุงเทพ 'ๆ มายพนํจ อ,สำทถ] ผู้พมพโฆษณา ๒๒/๖/๒๕0๒

&/ฆ■ชพต /ร่#&&/ชชํ,XIV!V!ป้'กุ^ข70ๆXV 1671?®?™จ &&ๆร7IV &ขพเ;ฆ็??&&&17 ช?, 3, & ๕01&