Мұқағали т5

Канга беккен Арбияны есге мэцп caKjayFa, 85 Дед|м оран: \"Б1здщ Орда кулшылыкхы баптауда. Tapipire басьш шп аяттарын жатшуда\". Жауап кэпы ол акдгры каре айрыльш журеп: 88 \"Онда жэлрыз мен емес ем, кднды сорыс тур ед>, Bip де сарбаз еш ce6enci3 бармаганын бигеди Флоренция тагдырын сарапка сап, жалтарды, 91 Жоймак, боп жер бетшен жойкрш куш кеп, кацгарды, ©3IM жалрыз KppFan еддм кетерш кекке калкднды. \"О, аздердщ урпакцар тыныштык, тапса егерде! 94 Акд1л мен ой осылай юсенге ерж берер ме? — Деддм оган, — Еоме шырмау туеш керер ме? Болашак, купиясымен араларьщ тым алшак, 97 Байкал турмьш, — дед1м мен, — сап туеш сьшау так, Келецкелз кездерщ, кецмдерщ мунар шак,\". Карайганды юлт жзбермей ацгаратын алыстан; 100 Крнык, 6i3re жалгыз Fana кцыр шет пен алые мац, Кесем берген бул касиет б1збен 6ipre кабыскан. Не жацындап келе жатыр, не боп жатыр мекенде, 103 Bi3 осымен акд1л-ойды ауре етем1з бекерге, Акцфетп ацгшелеп, арка суйеп бетенге. Айтарымды ацгарасыц, тусшесщ езщ де; 106 Болашакцъщ eciri жабылатьш кезшде, Б1зге тэннщ елер 6api: енер, бшм, сез1м де. Жанды ертеген еганшшен карадым да жан-жакца: Ю9 \"Айтыцызшы, элгшдеп кулап тускен аруакца. Оныц улы эм Tipi, жер уетшде аулакуа. Терец oftFa шомган еддм кудисгене, сескене, 112 Кудиже бой алдырранда турушы ед> есге не, Сондыкуан да айта алмарам сол сорлыга ештеце\". 50

Кесешм де шакагрды вне, аруакда i3er сакуадым, 115 Эндмемдд узсем деддм, бъ\\сем деддм нак,-нагын, 118 Каргыс аткдн кара жерде юмдер 6ipre жатканын. 121 124 \"Мыцнан аса жан жайлаган осы кердщ апаньш, 127 Осы урага келш кулап, осыдан танкдн жататын, 130 Фридрих екипш мен кардиналды атадым\". 133 136 Fafibiii бодды ол, санам ал1 крркдлнышты сакуады, Keirri кврген квне акэпса урей кдлсып атгадым, Булдыр жауап буралацын щдеп, содан тапкдлы. Opi карай аяндадык; устаз салды зердеме: \"Журепммен сезш турмын, абыржисьщ сен неге?\" Айтарымды акуардым мен сыймай турган кеудеме. \"Еспгендд еске сакуа, — деп буйырды ол, — суытпа, Тагдырыцныц катерл1 сен акркатын умьггаа, Мына жэйтп тушнш ал кездесеттн жуыкуа. Кереген, керкем кездер вл1 кездеседд, кересщ, Айналаны аныкуаган нур шуакдса тенесщ, , Жылдарыцныц болашак, жарык, жолына енесщ\". Аспай-саспай устазым солга карай атгады, Жазык, ыдди жегеледд, дуалдардан сакуады, Ортасына шецбердш, орга таман тартгы epi. Крлканы урган крлацса шс шыкдсан жакуагы. ОН Б1Р1НШ1 ЖЫР Келддк б1здер 6ip кррымныц 6ip шетше квлденец, 1 0кшем1здщ дал астында куз-жартастар келбеген, Тым урейл] шыцырау жатыр бурын ешюм кермеген, Ацкдт турган шьщырау куздан шыгандагы мутстен, 4 К,олка капкан крларсалы сасык, мурсж шстен, Мола артьша жасырыньт, бастарымыз тушскен. 51

Нэн мазардьщ так^асынан жазу керш, шайлыгам: 7 \"Анастасий папа осында б\\тау киген кдйгыдан, Фотината epin, Te^ipi салкан ак^колынан айныган\". “Бул баурайды 6acyFa ал1 асыкдагын, кдракым, 10 Сэл сабыр ет, мьша иске у т р болсын танауьщ, Сонда FaHa api карай жещл тиер карауьщ\". \"Сабыр туб1 — сары алтын, уакагг кетпес тепнге\". 13 Сабыр етпм, cepiriMe мен осылай дедш де: О л да меш крпггай кетп: \"Кдлауым сол менщ де\". \"¥лым менщ, — дед ол маган, — ортасьщаа ушпа кат, 16 Уш баспалдак, жатыр мунда, уш баспалдак, уш кдбат, Бутан дешн кергенщнен киш, байка, туе карап. Бэршде де кдррыс аткан елестер жур мэщтлж, 19 Карап кана ету ушш, турмау уппн мацпрш, Олардьщ сен айыптарын, азаптарын ал бшп. ©шпенддлж макраты жалгандыкден шектелген, 22 Зиян тартьш баскалар, кудай да оны жек керген: Алдау, зорлык, — куралы адамдардьщ кектенген. Алдау дейтш ол — 6ip дерт адамдардан таралган, 25 Жаратканга ол жексурын, сондыкуан да камалган, Туцриыкдъщ тубшде жазаланган сан алуан. Зорлык, мынау 6ipiHuri кат зынданына кемш-ен, 28 Кемш-ен де, уш белдеудщ улесше белшген, Сондыкуан да ездершше уш одак, боп кершген. Ойран-асыр осынау 6ip жазаланып жаткандар, 31 Жакашына, езше де озбырлык, зэр аткандар, Кересщ де сезесщ, шапкандар мен жаккандар. Тонау, ертеу, ел-пру, ес алдырган кдгсымга, 34 Элдеюмге жара сап, экю зорлык, уысында Устаганныц не e3i, не жакдшы осында. 52

Kici eATipriiu кдракдпылар, ж ара салган пендеге, 37 Акд1лдарын ашу жецген баукеспелер ер кеуде, 3epiH татпак, дозак,тыц мы нау сырткы белдеуде. Без б1реулер ез жанын, мулюн e3i жалмайды, 40 0зш-ез1 eATipeAi, айыпкд айып жалкайды. Солар мынау орта белдеу ортасында зарлайды. i;.V,....................... 43 Жараткдн мен жаратылыс MeftipiMiHe сенбеген, 46 Кудайына т1л типзш, балакаттап жерлеген. Анау жаткдн сол содырлар, зорлык, бойын кернеген. Куцюлдесш баз 6ipeyAep, кудайына налиды, 49 Мынау белдеу эр жакында оларды да таниды. Каорс пен Содомньщ кдррыс оты кдриды. Алдау дейтш зымиян эр журекке таныс-ты, 52 Алдаркднран сорлыларра сойкдн болып жабысты. Тукке сенбес пакдлрлар да торга тусп, 6aFbi ушты. Табири тэн байланысты кдсиеттемей суйреткен, 55 briAiKTi сушспендж i3iH жойып, куйреткен. Мына туркан соцры сойкдн тозакрд eppin билеткен: Еюжузд1 жагымпаздар, паракррлар жат жандар, 58 Сикдорлыкден, жалрандыкден жалган атак, тапкдндар, Ш ен керсетш, ш ркеудщ де лауазымын саткдндар. Кдндас, туыс, махаббатты ылайлакан, кдяусыз, 61 Ж ан сешмш, жан кдд1рш жайпарандар аяусыз, Алрашкд1 анау алапатта турран солар баянсыз. Дит тэж-тагы орын тепкен ец юшкене кдттакы, 64 K,apFbic тацба басылган да, кдра жерге баткдны, Мэцг1л1кке жутады оны экю элемнщ акпаиы\". \"¥лы устазым, — дед1м мен, — уларатгы сезщнен, 67 Алдымдары апаттыц сырын укдым тез!ммен, Арпалысып азаппен юм жаткднын сезшгем. 53

Айтшы: осынау кдттаты мибатпак^ баткдндар, 70 Несер осып жотасьш, куйын туйреп аткдндар. Жан ушырып, езд|-ез1 жаталасып жаткдндар. Куддретгщ кдйары айырранда ержтен, 73 Осынау кдпыл inspire крмалманты, не куткен?! Осылай болтан жагдайда, бакытсыз булар нелжтен?\" \"Байламьщнан байыпты, апырау, неге бас тарп'ьщ?\" 76 Жолсыз, женс1з адасып, акр1льщ крйда бастап тур?\" — Деп, кесемш решш кезш маган тастап тур. Кдлайша сен Бибрат кргидасын умытгыц? 79 Пэнденщ ен жаманы жыланнан да суык, тым, Жаппар кекке жат болтан уш нарее бар — муны укддш. ¥стамсыздык, ыза-кек, хайуандык, кдн уртан, 82 ¥стамсыздык, — кудайта пас куна боп танылтан, Сондыкуан Кызыл ошакуа сэл жефлдеу кдрылган. Кдбыртаныц сыртында кдндай орьш туртанын, 85 Жазаланган жандардьщ босатада сурларын, Есще алып екше де, мойнынды бур, жаным. Тусшесщ сен олардьщ белшгенш нелжтен, 88 Айырмасы кднша екенш ашу бутан елжтен, Айырмасын, кудайдьщ азабыньщ кемггкен\". \"О, тулама, кезш ашкдн, кецшн ашкдн сокырдьщ, 91 Эл! сенщ шмщод уйренермш, окырмын, Бымегендд быермш де, кецшме токырмын. Пайдакунем, пац-саран мыекдл берш, акдВД алтан, 94 Жараткрнньщ MempiMiH крлай былгап, дак, салган Крита орал да, — дедш мен, — мэшеш айт, абзал жан\". Куддретп таммдерш курмепеген жандарга, 97 Кдйта-кдйта философтар кргидасын жалтауда, Жаратылыс кдйнар кез1 неде екенш барлауда. 54

Даналык, пен керкем енер куддре™ (эйдата, 100 Физикадан да ок,исыц, бггпек емес байламы. 103 Парак,тап кер тек кдна алдыца оны жай даты. 106 109 Бар енер1н пэнделер табигаткд арнайды, 112 Окушыдай екшелеп, жалгыз кдрыс кдлмайды; 115 Кулымын деп кудайдьщ ездершше сарнайды. Шар ютаптан бглуге raicTicin кенелш, Табигат пен пендеге тэщр1 айткдн терелш, ©Mip cypin адамдар ecciH деген кегерш. Жараткднныц жолынан пайдакррлар тайран-ды, Табираттьщ e3iH де талак, етш, жайланды, Енжар кдрап ецбекке, кулырымен пайда алды. Аяцдайык, мына кер уакдпты тауысты; Тац жулдызы шырыстыц тан; сэулесш ала ушты, Уркер ауып жамбаскд, Каврге кеп жабысты. Баратурын гучриык, 9Ai б1зден алыс-ты\". ОН EKIHLIJI ЖЫР Темен тусер кулама — крркднышты эуд1м кер, 1 К^ямегп к,ыл к ет р , квдэсык, шалган мацгу — жер, Эрк1мдерд1 шошыткдн, журексшген эркшдер. Жатушы ед1 6ip кррым Трентодан теменде, 4 Ж ер ciAKiHin, тас кулап, элеметтен келген бе, Жататугын, eirreyip, Адичеш бегендеп, Куз жартастыц кулама кед1р1 менбн будыры, 7 Жургендердщ тал кдрмар аяк, Tipep турыры. Жалгыз аяк, жолдайын жатушы ед1 румыры. Мына суркдй уэлаят к е й т солай тур уйткдш, 10 Тунекке тусе берште айбат merin 6ip итпк. Букд басты адам жатыр мазак, болтан криттчк. 55

Пасифая туган-ды оны букдмен боп бастащы, 13 Б1здд керш, ез1н-ез1 ол жундей туте бастады. Матнасыз айбат кдолып дкг ияды тастанды. \"Жатырмысьщ тары да куйщ келш жынданып, 16 Экелдд деп турсьщ ба Афиндык,ты 6ipre алып, Туйреу уппн жанынды, — дед1 устазым сурланып, — 0 p i тур, epi, хайуан! Босат жолын апанньщ, 19 CepiriM менщ сезбейдд кулырын сенщ апацныц: Тындаушысы тек сенщ азап пенен жапацныц\". Айбалтамен ©дпре сокдсднда ©пз эдгудш, 22 Узетш де аркднын, кдша алмайтын ал Kipin, Жанга баткдн жарадан тыпырлайтын мацпрш. Солай турды буркднып, 60Kceci 0ri3, басы адам; 25 Айгайлады устазым: \"Томен кдрай кдш одан. О л долданып турранда, сен ©Tin кет тасадан”. Ылди томен бет алып, екеум1з де аттандык, 28 Кдусап турран кррымдар салм акденен тапталып, Кулайтындай кершген куз жартастан сак,танып. \"Жасырран 6i3Ai жацары жауыз, жырткдяш тары ацнан, 31 Жартастарга танданып келемшщ сан алуан, - Дедд устазым, торлаган ойды куып санамнан — Тамукденен теменп ©ткенде мен енген ем, 34 Ынтык,тырран ымырткд мен сол сокдакден келген ем, Мына жаткдн тастарды, тусш, онда кермегем. Сонша жанды Дит квршен алып ке гкен acnaHFa, 37 С о л куддрет тозак,тьщ 6ipiHuii кдтын баскднда, С о л келерден сэл бурын, кдкданы алгаш ашкднда, Ойран-асыр осы аймак, опырыла с1лкшд1, 40 Куйреуден барып жаралран буд дуние ипрюндс Барзы 6ipey жорыпты байлам айтып 6ip турл1. 56

Бурын дары ол осылай астад-кестен, кулаган, 43 Сонда мынау шьщ жартас шыцыраудан сулаган: Эр жерлерде-ак, кдраган, калганы жок, дш аман. Эне, кдра, эне 6ip KeMKepin ап баурайды, 46 Кунэкарды куйддрш кднды таскдш заулайды. Жакдшына жат кылык, керсеткендер лаулайды\". О, керсокдф ашкездпс, есалад ыза ашулы, 49 Кдратып, тонап жатырсын, б1здщ шолак, расырды, Мэдп бакд азаптап, ж1бересщ жасынды! CepiriMHiH айткднынан сезшгем де, туйшгем: 52 Бар аймакцы шецберге альт, шегендеген, шуйьлген, Орап жаткдн ор керддм 6ip догадайын шлген. Жылкд1 бексе адамдар жындана кеп жосыды-ай, 55 Ж ер устшде тарылар да алкднидайтын осылай, Кек шадрында емш-еркш кес1летш шошымай. Кдя тастан б1здд ацрарып, барлыры да токцады, 58 Bip yuieyi жакдга келдД, жалмауыздай окданы, Жебелерш желпщадрт, сададтарын оклады. Утрш ен о зьт шыкддн 6ipeyi кеп шалрайдан: 61 \"Сендерд1 бул i3re салган, — деп акдфды, — кдндай жан? Турран жердей жауап кдткдш, болмаса атам мандайдан?\" \"Бцдщ жауап, — дед> усгазым, — тек Хироннын, алдында, 64 Крркытпа сен, саялатар кррраушымыз бар мунда, Эумесер ец кдшаннан, сдан \"сыбара\" алдьщ да. влердеп кднды кегш езегшде сак;гаган, 67 Несс крй мынау, Деянира ушш тозак, отын аттаган\", — ДеД| дары плашымнан кдсымдагы тартгы Адам. \"Анау — Хирон, ортадагы басы темен шлген, — 70 Ахиллдьщ улы акылшысы алакднда шрген: Yuiimui — Фол, кдйарлы, зерл1 ашу утрген. 57

Булар топ-топ осы езендд эрльберл1 крршаран, 73 Кдн толкыннан кдмулп uibiFap кдррыс аткдн болса адам, Кдк, тебеден кддап атар кдйырымсыз кднсорар. Сацлак,танран кубыжык, келдж б1здер шетше, 76 К,ою муртын сур жебемен Хирон белш еюге, Алма-кезек сипап крйды ойдым-ойдым бетше. Кдлыц ернш крзрады да ол, айтып жатыр юмдерге: 79 \"Энеу турран eKunuici, мунда келген 6ip пенде. Кротайды екен тастарды 03i тым дерем жургенде: BipAe-6ip ел1к ешкдшан дал осындай журмес-Ti, 82 Адам менен хайуан 6ip денеге мшгесп. Таяу барьш, мергенге кесем былай ттлдесп: \"Tipi адамдар сияк,ты бул да Tipi, елмеген, 85 Осы турран тунекке ез1м бастап енген ем. Макратпенен келген бул, машык, куып келмеген. Салауатгы сол эйелдщ мен — утамш тьшдырран, 88 Осынау жан уппн ол дурасьгн да сындырран: Кунэкар рух емесшн мен, уры емес бул жьш кутан. Тещршщ aMipiMeH барам азап canapFa, 91 Б1реулерщ баста 6i3Ai, адаспайык, жапанда, Б1здерменен 6ipre болып, журсш б1здщ кдтарда. Ауаменен кдлкцтугын елее емес, жаны бар, 94 М е т ц мына сертмдд жармастырып жалына, Тайыз жермен альт кетст езеннщ ар жарына. Хирон оцта бушрш бурып, Неске назар тасгады: 97 \"Мыналарра ж ол керсетш, баръгг с1лтеп, баста api, Аулакрд айда, кдрсы алдьщнан кездеспрсен, баекдны\". Жагамен ол альт журдд кдн буркр1лдап кдйнаран, 100 Азан-кдзан, ypeivu 6ip ундер оны жайлаган. Шыжрырылран тгр^ей шерменделер айналац.

Жандар керддк кдсынан кднботкдка былыкддн, 103 \"Мунда, - дедд кентавр, — ар-ожданын умыткдн. Экю эюмдер аз емес кднка, алтынка куньщкдн. Мэртебесш зорлыкден былгап алкан бар жауыз: 106 Александр осында, Дионисий жалмауыз, Сицилия бейбакдсд ж ара салкан кднды ауыз: Кдра туки — эйгш анау Адзолино — граф-ты, 109 Бозай шырай бул Обиццо, булж кезде сулапты, TyFaH улы ез крлымен курбан етп, кулатты\". Кесем1ме кдрадым мен дегендейш ескерсш, 112 Тусшдд, деп данышпаным: \"Сэл сабыр ет, есггерсщ. Суракыца ендд жауап мына туркан Несс берсш\". Жакдяндадык, 6ip топкд — 6i3re таяу турканка, 115 Кещрдектен буркелген, эркдйсысы 6ip мацда. Кд>фкд>1лдап тур кдяп-кдязыл кд>1здырылкан кдярларда. Bip аруак, тур Несс айтгы, кудай урып, мына адам, 118 Кднжар салып журекке арылмакан кунэдан, ШэЬит жанын еске алып, Темза бугш жылакан! Баскдларды ацкардым, ылдиында акыстыц, 121 Кеуде, кдрын, иытын ербецдетш, алысты. Елестердщ шннде кейб!реумен таныспын. Пэс-пэс толцын бэсецснен сэтп уакдгг кезецдд, 124 Аяк, кдрыр аязы бар, жыны кдйтгы ежелп; Осы сэтп пайдаланып, кесш етпк езендд. — Кднды боткд кдйнакан таяздайды бул мацда, — 127 Дедд 6i3re кентавр, — басын ылди бурванда, Кдйта келген толкдянка пенде шыдап туркан ба? ©зен Ty6i жокалды да, таскдга кдйта темен кеп, 130 Айналасын тыкрыра кеп, шецберге алып, шегендеп, Эюмдер жаткдн тозацта кетедд кайта терендеп. 59

Ашулы аспан астында айыптан куддй жаршысы, 133 Аггиланы илейдд атаман жердщ кдмшысы, Пирр, Секст те зарлайды кдн больш кездщ тамшысы. Кез жастары бетгерш айтыз-айтыз етедь 136 Риньер де Пацци, Риньер Корнето eneyi — Кдракщылык, кун кешкен кэракдшлар жетеп\". Осы жерде кентавр Faiom болып кетедь 139 ОН YIU IH lllI ЖЫР ©тлей турып кентавр, кешпей турып таскдщды, 1 Таты орманта шкттк, тагыльпын паш кылды. Сокдак, таппай сорладык, 6i3, ецсешзд1 бастырды. К,ошкд1л крцыр жапырак,тар салбырап тур асыльш, 4 Жыбырлатан ep6ip бутак, шырмауьп^гай жасырып, Жемю те жок, кдллкдндардан у соргалап, шашылып. Сьщсып жаткэн жыныс орман жабыркдды, сокцы муч, 7 Шелдщ тагы андары кеп сая табар отты кун, Чечина мен Корнетода мундай орман жо^тутын. nepi кустар уясы тур, i3i жатыр айнала, 10 Бал ашкдн ол Трояндарга осы ж ерд жайлаган. Кдгрсык, шалар мезплдд айтып, Строфадтан айдатан, Етек канат, кд13 кейштес, сьщсиды кеп сыландап, 13 TyKTi кдрын, тырнактары кестец-кестец тырацдап. AraurrapFa оралып жур уайымдап урандап. ''©pi карай екеум1з аяк, баспастан бурын, 16 Осы еюннп белдеудщ бш п алган тагдырын, — Дед! Маган данышпаным, уагыздап алгырым, — Одан api алдында шел жатады лаулакан, 19 ©рт жайнаган кудды 6ip ертен, жердей аумаган. Кереметтз кересщ бурын естш, нанбаган\". 60

Тещректщ бэршен к,ычк^1л-сыцк,ыл еспддм, 22 Айналайын, алайда квре алмадым ешюмш; Аялдадым ацырып, элдекдйдан есп муц?! ¥стазым да ез1мдей ойда тур ма деп не турл1, 25 Элдекдйдан, ой, тоба, элдеюмдер еюрдд? Арасында бутаныц жасырынтан сеюлдд. \"Арылтын, келсе эп-сатге мынау урей кездерден, 28 Сындырып кер бутак,ты алдындаты кез келген\". Менщ дана бастаушым айткдн осы сезге ергем. Bip агашкд крл созып, келгенде сэт кезещ. 31 Bip бутасын сындырсам, о, тажайып сезедд! \"Ауырып кетп, сындырма!” — дейдд сыцсып езеп. Кдк, белшген буршжтерден керддм кдлзыл кдн мещн, 34 \"Кдшауьщды кдлскдртсацшы! — дейдд налып элдеюм, — Шыныменен дэтщ берж кдйырымсыз жан ба едщ?! Bi3 6ip кезде адам едж, ендд, мше, еомддк... 37 Жазтандардьщ жандарына жасамаса кешулак, Жараткднта муньщ 03i айып-кунэ, кеарлж \". Беренедей 6ip басы лаулатан да ертенген, 40 Bip шетшен су тамтан кез жасындай мелтендеп. От пен суды шыжтырып, eperecin жел тенген. Сол сияк,ты жаралы агат соргалатты кдн жасын, 43 Крлдан бутак, жерге тусп мен абдырап кдлтасын, Дереу менщ унш eurri, зэрем ушып, жан жасып. \"Менщ жырым хабарлаган жайттардыц, бул пенде, 46 0 з жолынан алдын ала кездесерш бжгенде, — Деп устазым жауап кдтты жалыныпггы ундерге: О, бишара, сатан крлын созбас едд бул адам, 49 Керемегп сезсш, керсш деп мен еддм сынатан, Мен KiHeAi сенщ осы азабьща шыдатан. 61

©зщнщ им екеншд1 бул адамга тусшдДр, 52 Жак,сылыкяен бар айыбын етейтуган iciH 61л, Оралранда жер устше с е т еске алар к!сщ бул\". \"Сенщ мынау лебющ елпепрд1 соншама, 55 Жайбаракдт yHci3, ттлаз, тьщдарам жок, оншама, Ал айтайьш эщтмемдд, аздерге ауыр болса да: Кдталдык, пен кдйрымдылык, дейтш е й какдадан, 58 Фридрих журепнщ exi юлтщ сахуагам, Сылдыратпай ашьт-жапкдм, бетен ойлар жат маган. Азды-xerrri купиясын крргадым да, жинадым, 61 Парызымды етей журш, кдсиетгеп сыйладым. Эзер турран дерметмдд, уйхдшды да хдгамын. Бак,таластар хандыгында бах;галаскан сан адам, 64 Сайкдлданып, селт ж1бермей, сайтан хезш кддаран, Кдуымра: оба куншьл/уктщ орда зэрш жалаган. Сарайдагы сайхалдар да сумандады, icmai, 67 Ашу буран Август эк!м меш жалган тусшдд, Ойран етш, кдра кдфсык, шьщырауына туардд. Кдйран рухым кдйран кальш, аласура сенделдь 70 ©сектерден ел1шмен еш алуды жен хердь © з алдында кунэаз жан кунэл: боп ендд елдь Ант етейш туб1р1мнщ туб1ндег1 канымен, 73 ©criM, еп т м ез1мнщ иманымньщ арымен, Ептм кд!змет мырзама, курметтелдм тагы мен! Жайсац жарык, дуниеге осьшнан есен шыхданыц, 76 Ескерсш де, epiTciH арымныц менщ шык,тарын, EcriciH журт кунпплдж керге экелш тыхданын!\" \"О л тынды, — осы леб1зд1 еспддм мен ахдшнан, 79 С ейлесш кер онымен, — уакыт алга шах^рган, Сурагыца не жауап берер екен банды жан\". 62

Маган пайда кел-прер болса оньщ н ей бар? - 82 Лрл1м 6ipa3 к^сылып, — сурап езщ шешш ал, Батылым бармай, ауырлап туртанымды есще ал\". \"Мынау, — де/М кдсымда кдйырымды сершм, — 85 \"Плепцйд орындауга 6epin те тур сешмш, Зындандагы зарыкддн, мойнынды бур, елтм . Шырмауыгы бутак,тьщ жанды кдлай шаддиды, 88 Рукрат болса, айт 6i3re, кдлай жанды аддиды, Кутыла ма 6ip куш бул тузак^ан сан кдлы?\" Осы жерде агаштьщ езеп ауыр курсщад, 91 Жаннан аткдн жалын сез жарып шыдты дурсидд: \"А л тындандар, жауабым келте болар 6ip сырлы. Арпалыскдн азап жан ез! болып биермен, 94 Айрылганда денеден, узитенде ипдерден, Минос оны жетпшп тудтиыдкд ж1берген. Белгш шек бермейдд береке жок, сорларга, 97 Куйттай тана дан болып кулайды олар орманга, Тагдырына табынып, турады ecin сол манда, Айналады сол 6ip дан жас бутакдд, сабакдд, 100 Жапыратын nepi кус айналдырып тамакдсд, Ауыртады жацагы сендерге усап, алад та. Кдямет соты болганда, тэшм1зге барамыз, 103 Алайда оган ене алмаймыз, кур эншешн табамыз. © з тэшм1з вз1м1зге жат боп кеткен, кдрацыз. Bip кездерде ерюменен тастап кеткен денет, 106 Сорлы аруадтар сур саяга суйреп альш келедд, Керепм1з жодоларга, nepi кустар — Kpperi\". Уайым сорган сорлы бута сейлейдд деп aai де, 109 Устазымыз екеум1з де ойлатан ек дэшге. Жыныс орман кенет шулап, басты ежелп энше. 63

Ацшыдаймыз тоскдуылда тына калган тьщ тыцдап, 112 Тазы кутан тарлан кабан зыткандайын ычкмлддп, Еспгендейкпз буталардьщ сыгаандырын сыртылдап. Жыныс крпа буталарын кеудесшен сындырып, 115 Бутакуардьщ арасында, сол жакц-а, эне, жын куып, Тыржаладаш, паре-паре келед1 екеу шыьцъфып. \"©лш, тез жег маган карай!\" — деп зарлайды алгысы, 118 Артындары умтылады, оньщ да жок, кдлрысш, Айрайлайды: \"Бугш, Лано, жылдамсыц гой, карръпиы! Топпода сен дал осылай тырмыспап ед, гвзеллм!\" 121 Айналага кдрады да ол, алкындырып езепн, Бута кушып кулады-ай кеп, аякуады кезепн. А л кешнде, орман толы елекшшдер кдп-кдра, 124 Босатылган тазылардай арсаландап, топтана, Аш-жаладаш заулайды кеп, кдрамайды арткд да. Кулаганга жармасты олар, желжт1рщ крлкдсын, 127 Азуларын салды келш жула тартып аркдсын, Кекпар тартып бара жатыр бишараньщ кддкдсын. Меш устазым ьщырсьп’ан 6ip туп бутата акелдд, 130 Кд>1зыл ала кднра батып, жылап жаткдн екен-дь Сьшран муше пайдасы жок, коз жасымен етеулл: \"О, Джакомо да Сант-Андреа! Бу негылран ермегтд? 133 Бодауьща меш 6epin, сорлатгьщ гой сен меш! Кдррыс аткдн ем1рщад жынды кылган мен бе ед1м?\" Уагызшы улы устазым кдсьгаа оньщ аялдап: 136 KiM едщ сен, жаралы жан, айтшы, — дедд, — баяндап, Кднжосаныд арасында кдлжыраран кдй аруак,?\" \"О, Tipiaep, келш керген мацп тунек тагдырын, — 139 Дед! ол 6i3re, — акц-ардьщдар акырегпч хандыган, Керем десеч пэре-пэре табьггымныч дал-дулын, 64

Жапырагымды жинандар, жацарылар кдорыкдан! 142 Ионна ушш байырры крргаушысын умыткдн, Бар гой 6ip жер, сол — менщ кдлам ед1 былыкддн. Сондыцтан да толассыз тозакд1 ашу кектенген, 145 Белшег1 Арно суында сацталмаса, не еткенмен, Кдлмас ед1 ештеце кдз^рпден, еткеннен. Атилланьщ урейл1 кул1 ycTiHe, жацадан, 148 Кцналар ед1 бекерге крррап сокддн сан адам, Ецбектер1 еш кетнт, елер ед1 наладан. © з уйамде ез1мд1-езш жазаларам, кднагам. 151 ОН ТОРТШШ1 ЖЫР Туып-ескен жер!мд1 ойлап, кдйры буып, шайкдлдым, 1 Жайрап жаткрн жапыракуарды жинадым гой, не айтармьш. ©Ai курып, элареген дерменйзге кдйтардым. Шетке шык,тык, орманнан, ол мац ал1 куштнде, 4 YmiHUii белдеу жацагы екшппнщ шпнде, Кцямет соттыц жарлыры кдк, тебеден тусуде. Айтайын мен жацадан н е т ацрарды от жанар, 7 Дала жатыр 6ip цылпык, жок, кез cypiHin тоцталар, Дала жатыр алдымызда, й рш ш ктен жок, хабар. Кдйнап жаткдн кдн езен езга кдлай ораса, 10 Даланы солай сорлы орман KOMKepirrri орасан; CepiriMi3 екеум1з шетте турдык, оцаша. Bip шетшен 6ip шейне Катон етт, таптаган, 13 ©ртеп жаткдн жазыцтайын жалын ёзек, от-табан. Сусымалы кдш-цызыл кум кцян цырды кдптаган. О, кудайдыц алмас Keri, жазганымды мен in не, 16 Оцыгандар ойран-асыр шошынады-ау, тегшде, Шошынады-ау сумдык,тардан кез1м керген оц1мде. 65

Кумда кдлган тыр жалацаш тобырларды мен кергем, 19 Bapi боздап, мэцп баки азап-сорда сенделген. Эркдйсысы эр тур/ii тардырменен шенделген. Шалкдсынан куларан б1реулерш кдн жауып, 22 Bypicin отыр б1реулер крлкдсымен шан, кдуып, BipeyAepi ерс1л-кррсыл айналуда сандальш. Сапын тузеп сандалгандар 6ip тасынып, 6ip ак;гы, 25 Жаткдндары шамалы екен, 6ipaK, сумдык, мун, атгы, Шыбындары шьщрырады, тундырады кулак,ты. Ж е л а з кунп кэрдайын тау жотасын буркеген, 28 Жалын несер кднат жайып, шел устшде тур темен. Баяу келш басьш жатыр баяу-сабыр дщкемен. Ундютанмен крлын бастап еткен кезде Ескенддр, 31 Кулап тускен алкдаыл от арасымен кешкен 6ip, Ми кдйнаткдн ыстык^арда от лаулап ескен кур — Сарбаздарга буйыратын жердд туте таптауды, 34 Жанып жаткдн жалыннан андыз-андыз сакуанды, FapacaT оты ауызын сол тэсымен жапкдн-ды, — Отты куйын араласгы от демше аптаптьщ, 37 Шэют лаулап жаньш жатыр бтлтесшдей шакракцъщ, Жазалылар жан азабьгн ею еселеп таптап мьщ. Крчкр крлдар ербец-ербен, мэцгшк би билеуде, 40 Аруак^ардьщ кур сулдерш api-6epi суйреуде, Жел1ккен от шпндеп жалын кррмап илеуде. \"Урейм сол кдкраньщ жолын 6i3re бегеген, 43 Сол жындардан баскдньщ 6epi таныс кенеден, Айтгы маган усгазым, \"Бу не сумдык,? — деген ем, — Айналаны ертеген селт етпеген жалынга, 46 FapacaT отын сенддре алмай сабап жатыр жауын да, Тунжырап жаткрн уп-узын мынауьщ юм тары да?\" 66

ПэруэрАдгер, о, гажап! Тусшш крйды ол, тегшде, 49 Тэкаппар жан айрайлап жауап кдтты кершде, Кдндай болсам, ешрде сондай турам ел1мде! Одер куш иыгамнан рщып тусер басымды, 52 Кдрлыш адран крльшан, кдрл кдбатын жасын-ды, Кдшай берсш сол устаны, мейль Зевгс ашулы. Мейм, боскд ауре боп, ауыр жаза арнасын, 55 Этнаныц кемешне тыкрын, меши, жалмасын, \"Куткдра кар, курметп Ж анар тау!\" — деп зарласын. “Флегра устшдеп кдйталасын шаруасын, 58 Мейм, меш сатат сайьш жасынменен жалтасын, Б1лсш, 6ipaK, кдйткенмен де кднды кегш алмасын!\" Сонда менщ кесем1м бар кушшен ундеген, 61 Оньщ мундай эр сезщ еспмегем, бымегем: \"О, Кдпаней, менмендищ — э м кезш ишеген, — Сол ю й сенщ зэЬар кдйрьщ, зауальщды зРлдеген, 64 Сондыкуан да езще-езщ emire кеп мшген ед, Кдйырымсыз сотган кдтал езще айып и\\ген ец\". ¥стаз матан бурылды да, бап-байсалды рещ, 67 \"Тага едд бул тэкаппар, журтгьщ 6api б1\\едд, Фиваны крршап алран жетз патша 6ipeyi. Кудайра -пл тшчзген ол, бас имеген дегенмен, 70 Жаца ез1це айтгым гой мен, кд1лыгана кенелген, Дарею сез дацкдшенен \"курметке\" белентен. Сен — соцында, мен — алда, адет бар гой беюген, 73 Кетпк ендд эр кдрай, 6ipaK, сенен етшем, Баса карме от кумды, айналып от шетшен\". Жетпк 6i3Aep жылрара, у н аз кещл жасыды, 76 Орман жак,тан шапшыран шапшац жылга тасуы, Эл1 кунге танданам, сумдык, оньщ ашуы. 67

Жезекшелер су алатын шипа етерге сыйынып, 79 Буликаме келшен 6ip булак, агар буйьпъш, Сол тэр1здес мына жылка кумра жатыр куйылып. Арга-берп жагасында, жиепнде жылраньщ, 82 Тубшде де, шетшде де Kepin тастьщ турганын, ©тер жолдьщ сол екенш сезш, бшп тур жаным. \"Bepi карай, босакара eciK ашып, енгеннен, 85 Осы жылга езгешерек, сол екеушз кергеннен, Бул 6ip гажап, олай болса, сол ражапты керген жен. Бас ид1рш, ырыкда барындырран, кенуурген, 88 Бул куппмен кез келген ерт-жалынды сенддрген, Осы булак, гажайып, ражайыптан сен б1лген\". Солай дед! кесешм; акылын-сырын жалгауда, 91 Аиггык, дейтш бэлекет артымыздан кдлмауда, Азык, сурап ет1нд1м езегшда жалгауга. \"Крит атгы елке бар жастык, еткен тендздд, 94 Эшрш щ куппмен дуние рахат депздь — Дед! кесем, — ол елке кунесаз де, кене, i3ri, — Алып таулар арасында аты эйгш Ида бар; 97 Bip кездерде ылгалмен, жапыракден куйран нэр. Бул кундерде ол умьпылган еске алкан жан кдналар. Рея оран сэбиш аманаттап, сенген-дд, 100 Пана тауып басьта, бакдллауга берген-дь Жылаганын дабырмен еспртпеулд жен кердь Элдекдндай улы карт тау басында турран-ды, ЮЗ Дамиаткэ аркдсын, Римге бетш бурран-ды, Кдрарандай айнага кдсын керш, нурланды. Жаркдлракан басы оньщ жасалган-ды алтыннан, 106 Кеудеа мен крлдары ак, кумкпен тартылкан, Абыройьша дешн кдлзрылт мыспен шарпылган. 68

Калган жер1 кдрапайым тенирменен сапталган, 109 Алайда оц жак, табаны балшыкденен кдпталган, Кдпталган да TipeyAemH кдтып кдлган, сакталган. Мойынынан темен кдрай кдк, белшген бар теш, 112 Келдей акддн кездщ жасы жарыкуан дым тартады. Шымырлаган толкынын шыцырау мужт, кдрпады. Жердщ шыцырау туктршде шым-шым кэйнап оларадн, 115 Ахерон менен Стикс, Флегетон жаралган, Олар осы жылтамен акыретке де таралган. ©тш ап соцты баурайдан, теменде Коцит куруда, 118 Керсетер кезге кдьльпы осал емес муныц да, Айтпаймын a3ip, кересщ шыганак,ты жуырда\". \"Егер жердщ успмен жеткен болса мунда атып, 121 Элдекдйда бул б!зден жасырынып тур нетып?\" — Деп сурадым кесемнен, ертуруи ойта шырмалып. \"Туцгиыщъщ тубше тусу уипн сен белек, 124 Сан сокдакден сол жакдд жургетцмен ер^елеп, Кездесер-д1 6ip шуцкыр шецбердейш децгелек. ©Ai толык, еткем1з жок, сол шецберден басталган, 127 Жагдай егер жаца 6ip зат жайып салып жатса алдан. Танданбагын, тацгажайып жанарыца жаскднган\". \"Лета кдйда, кдйда Лета, неге атамай келесщ? 130 Кдйда влп Флегетон, кдлай оны кересщ? ©не 6ipa,e кез жасынан жаратылган дегесщ\". \"Аурыс сурак, — дед1 усгазым, — жауабымды жалгармьш, 133 Алкызыл су гурглдеген арасынан ацгардыц, Алайда езщ 6ip шеппмдд ез кезщмен ацгардыц. Кунакар жан гусылга шыгарганда денесш, 136 Мол кунен1 тазарткдн Летаны да кересщ, Кдаретп умыттырар Летага да келесщ. 69

К,оштасайык, аруак,тармен e3iH-03i жерлеген, 139 1з жогалтпа, ер артымнан, кдлып крйма сен менен, Арна бойлап, аганменен сокдак, жатыр келбеген. Ылгал ауа отгы еппрген — журем1з сол жерменен\". 142 ОН БЕС1НШ1 ЖЫР Кез1п б1здер кёЛекпз тасты елкенщ жан-жагын, 1 Жылга устщдё жойкдш бу жосыла кеп парлады, Жаладдаган жалын ерттен жаскдп, крррап арнаны. Бруджа мен Гвидзанто арасында кррган нэн, 4 Орнатуды алдын ала фламандтар крлра! алган, Алапат су апатынан KyHi бурын кррранган. Кьярентан устшде аптап кдрып жаткднда, 7 Сарайларын, кд1стак,тарын алдын ала caKjayFa, Падуандар Брентата 6epiK кдмал сокддн да. Мыналар да сол сияк,ты eKi жак.тьг тур жиып, 10 Болматанмен сонша мол, болмаганмен тым биж, HaFbi3 шебер жасаган ез iciHe нур куйып. Тогайдан да алыстадык, бет тузедж ботенге, 13 К,оррандарта кдншама кдйрылганмен кетерде, Кдраганмен кддалып, кетер де е/д бекерге. Б1зге карай eKi елее алдымыздан шыра кдп, 16 Томен жак,тан кдрайды сыгырайып, сьжалап, ©CTymi ед1 адамдар 6ipiH-6ipi сынамак, Абайлап кеп кдрайды, 6ipiH-6ipi туйгелр 19 Bip нуктет тесшп кде-кдбагы ушредд, Т1гшппдей кдртайган сабак,таган инею. Кддала кдрап келед1 б1зден кезш алмастан, 22 С ол екеудщ 6 ipeyi таныды меш жазбастан, \"О, ражап!\" — деп айгайлап, етепме жармаекдн. 70

Шапанымныц алдбше шап бергенде ол келш, 25 Кдтгым да кдлдым кддалып жалындаган ен, керш, Булыцгыр оньщ бейнеа санама турды дем 6epin. Оньщ к ейт айдан анык, таныс болды жаныма, 28 Бетшдеп ерт куййДрген уфдадм де дарына: \"Брунетто мырзасыз ба?\" — деп т1л кдттым тобына. “¥намсыз боп журмей ме, улым, рафу ет, теп, 31 Баскдларды кдлдырып, оцашада, шеткер!, | Латино сешменен сэл-пэл кешн кеткеш?” \"С1зден кетш баскдны, эсте, устазым, 1здемен, 34 Жайьш сальт жанымды етшемш азден мен; Кдласацыз егерде, отырайын азбенен\". \"Б1збен 6ipre жазаланьт жаткдндардьщ 6ipeyi, 37 Кеппксе, улым, жуз жыл бойы сорлайтынын бые/р, От оскд1лап, кд1зыл ошак, мойындарына иедГ. \"Алдымен жур, мен — теменде, ерем сенщ артьщнан, 40 Сонан кешн, мэцп баки зор жазага тартылтан, © з ympiMe крсыламын, зар ещреп, шарк,урран\". Иш Tipen оныменен 6ip журуге батпадым, 43 Басым темен салбырап, от жазык,тан сак,тандым, Барынышты адамдай байыппенен атгадым. \"©лмей турып ез1цад бул ардяретке тастаган, 46 Кдндай жазмыш, деген гам кдаметке бас крдам? Айтшы маран KiM анау, с е т жолра бастаган?\" \"Орарытып андыган айуандармен таластым, 49 Жарык, дуние жапанында жалрыз ез1м адастым, Жалрандары гумырымды жалгай алмай кдлмаспын. Кеше рана тацертер аркдмды оран кдраттым, 52 Кездеспрш сол жерде, кешн тары кдраппын; Уйге бастап барады осы менщ кднаттым\". 71

'Ацрарганым анык, болса, сол 6ip комбат емгрде, 55 Желкэйыгыц дацкда беленедь тепнде, Оцнан т>тан жулдызыцды сене берпн керуге. Сенщ бала шатында мен аман болсам елгмнен, 58 Багыт 6epin жольща, кудайга жен кертген, Сенщ таудай талабьща кемекгесер еддм мен. Амал кднша, Фьезола бшгшен агылран, 61 Мьшау кене жауыз халык, кдйырымсыз, кдрынран, Эл1 кунге кдарет пен кдра таскд табьютан. Жакры гсщнщ барлытын жау санады xepeFap, 64 Шетендердщ арасында жемгс агаш не болар, Жапырашн жайкдлтып кдлай жемй бере алар. Эуелбастан керсокыр деп текке айтпаган оларды, 67 ©щпец куншгл крмагай, менмен сорлы жол алды, Ар-атагьщ быдранар жуык,тасад оларды. Кдралар да, Акхар да ецбепндд кергенде, 70 Берекеаз бейшара боп, жутьгаар ceHi жерлеуге, Шайнаймын деп, Tici сынар елепат ещнец шерменде. Фьезола макулыкуары, езш-ез1 жалмасын, 73 Бурппктердд булддрмесш — жаца ем)рдщ жалгасын, Крламталы кркрырынан крк^гстарын алмасын. Крк^гстардан таза урьщгы Римддктер алгасын, 76 Жамандык, пен жалрандык,тьщ мекен еткен арнасын, Римдпсгер таза урык,ты урпагына арнасын\". \"Жалынышым, т1лепм орындалса, сензщз, 79 Сенбес едд кушщз, бггпес ед1 демпуз, 0 Ai кунге адамдармен ажыраспас е/цндз. Акдгл альш азден сан, уагыз ущсдн кундерш, 92 А кд етл эке, бейнендз журепмде жур менщ, Курметп акдииным не куйде кдлган, бглмеддм. 72

Кдлай ядам ешпес дацккэ беденерш айткдсыз, 85 Алдыцызда парызымды, буйырмацыз айыпкд ci3, Жырымменен зерлеймш тез ешрге кдйткдсын. Санамдаты свзпцздд сол 6ip эйел баскдмен, 88 Салыстырсын деп ойлап, сарыла кутш тоскдн ем, Беатричеш керсем деп, сапарды осы бастап ем. Арым келш жанымды жазгырмауы уннн де, 91 ЖаЬаннамньщ жазуын кермекке ыркрш кушшде, Дэшм муны урыцыз, еспузден TycipMe. Жеб1рей1л ай балтамен шыкрын, мейл1, жортура, 94 Донралатын айнаддырсын кдлауынша Фортуна, Бул азапкд ет уйренген, кцналмаймын крркуга!\" Он, иыкден бурылып, устазым кдрап тур матан, 97 Ескерту айтты жай рана элденеге ымдаран, \"Байкдгыш жанды жакры Foft байыппенен тыцдаран\". “Бауырластар арасында ец атак,ты гам?\" — деген, 100 Сурагыма Брунетш жауап кдтып, ундеген, __ Айткднды ол аякрыз тастауды осте бымеген. \"Б1реулер/у бул жерде еске аду да орынды, 103 Ал б1реулер туралы дорарамыз жоруды, Кдлай санап шыгарсыц кдптаран кдльщ крлынды. Олар алп ипркеудщ мацызы мен кдймэры, 106 Барлык, елге белгш ралымдар ол жайдары, BapiciH де тэвдйм 6ip ж1ппенен байлады. Присциан да осынау шерл! шеру кдуымда, 109 Аккурсио перзенп Франциск те жанында, Жексурындар женшде, кдласац, айтам тары да. TonipiHiH кулдарыньщ кулы кумды кдптырран, 112 Сорлы да бар Арнодан Баккильонга шаптырран, Тэннщ таза жамылрысын сонда былган лакд'ырран. 73

ЭцгДменщ мерзДмД кеп асык,тырып турраны, 115 Ак,тарар ем талайлардьщ елеметп сырларын; Кум да эне кутырды, жалаулатьш туларьш; Кету1м керек олардан, керемет толы жан-жагым, 118 \"Кдзынамды\" сак,тай гер, сонда менщ бар жаным; ©TiHeMiH езДднен — осы менщ арманым\". Веронаньщ тубДнде, ecrin пе едщ дабысын, 121 Кек uiyFa ушш кдрманган жалацаштар жарысын? Озгандай-ак, бурылып ап, зытты менщ танысым, Ойламайды-ау пакдгрьщ 6ip уяты мен намысын. 124 ОН АЛТЫНШЫ ЖЫР Алдагы 6ip кдткд кулай, салмакденен лап ypFaH, 1 Алапатты су сарынын, ацдап турмын жакдшнан, Баларадай урлдейдД омартасын сапырран. Кдра несер кдоре-пмен курак, ушып самсаран, 4 Тдгкын бойлап келе жаткдн кдльщ топтан зарлаган, Уш эруей тартгы кенет 6i3re кдрап жалма-жан. Абыр-сабыр yuieyi де айгайлады сонадан: “Токуа! БДздер кшмщнен танып турмыз манадан, КелгенДндд бШп турмыз кеселдД сол кдладан?\" Сорлылардьщ ускдшы отты азаппен зарыкдан, 10 О, кдншама кесепат, тутап турган тамук,та, EciMe алсам, элД де есДм кетш, тарыкддм. ЕстДдД кесем олардын, урандарын, нелетДн, 13 Маган кдрап ун кдтгы, оны тьщдау едетДм, \"Керсетешк, аялда, эдептДлер эдетДн. Желкеден туйреп жайраткдн желшндей жебенщ, 16 Аптапта мьгаау алау от болмаса егер, женегш, О лар емес, езДц асык, езщ умтыл дер едДм\". 74

Аялдадык, сэл рана, олар 6i3re самгады, 19 Есте журген е с и энш eci кетш жалгады, Yuieyi де шецбермен шыр айнала заулады. Атлеттердей жалацаш жалац кдрып жайланган, 22 Аренада шыр кебелек, кдрама-кдрсы айналган, Дер кез1нде 6ip-6ipiHe жармасуды ойланган. Ti3eci aAFa умтылганда, мойнын Kepi бурып ап, 25 Бетш маран кдратады, берекеаз тыным ап, Тещректеп б1здерд1 шыр айналды зымырап, \"Борпылдаган осынау топыракдд келгенде, — 28 Дедд аруак, — кдн жапкдн ещ ш эд кергенде, Жалынышты б1здерд1 жацтырмау бар сендерде. Алайда и1л б1здеп куадретше дацк,тыц, 31 Жанай етш б1здердГ сокдарымен тамукдыц, Бара жаткдн есен-сау юм едщ сен, таныткдш! Басып туркан мен i3iH мына 6ip жан, о, белП 34 Болранымен жалацаш, болганымен жаралы, Сен ойлаган бшктен жулдызы оныц жогары. 0 йг1л1 Гвальдрада нем ереа осы едй 37 Гвидо Гверра атанган к ец ш разы — хош ел1, Акдлл менен семсердщ айнымайтын досы едй М е т ц мынау артымдары крп-крю шац буркдган, 40 Теггяйо Альдобранди аты кокке шыркдран, Оныц iciH еске алкан жен курмет тутып б1ршама. Кейуана еддм керемет алау отта кдрылкан, 43 Кддлырына жубайымныц кдфсык, болып танылган, Рустикуччи едДм мен кдррыс тацба тагылран\". Алау оттан арылар айлам егер болганда, 46 Жарадагы жолымнан атылар ем сол мацга, Макул Kopin бул iciMAi сонда устазым крррар да 75

Амал нешж, жалтартпайтьш дерттен шошьт дипрддм, 49 Елестерге барудан сэтте безш улпрдЫ, Амалым не, аянышты крркдшышкд ууурддм. Оларта айтгым: \"Ей, жарандар, жек кермеймш сендердд, 52 Ta^ipi жазган кдаретгерщ журепме енген-дъ Сондыкуан да кдстарьща баррым менщ келген-д). Осы жерден кесем!м кергенде азап мекенш, 55 Болтан маран белгш сендердщ гам екенщ, Акцкдтгал, аныкдап айткдн сездщ бекемш. Атамекен — Отаным сендерменен 6ip менщ, 58 Дадкц'арынды, туыстар, кдршадайдан б1лгенмш, Жаныма алып ардакуарам, жадымда устап жургемш. Ашуымды талак, етт, бак, кдлаймын мэуел1, 61 Талап етем тагдырыма кесем берген уэдеш; Алайда жер ортасына жету1м керек эуел1\". \"Сак, денецде салауат жан емш-еркш жасауда, 64 Кдкдщ да бар узак, 6ipre бас сергектешп алга, Ак, жолында ак, дацк,тыц нуры журсш кдшанда! Айтшы маран: жакрылыкдэ, жайсац, адамшылыкдд, 67 Сутгей уйып отыр ма ел, ал! кунге тунык, па? 70 Элде аймакдд аты шырып, айналды ма былыкда? Гульельмо Борсиере 6ip жат хабар жетизген, Энеки, ол шелде жатыр откд тэнш ешозген, Жазаланып жатыр кдз1р, кц1л кетрден етгазген\". \"Керенаулык, кесапаткд сатылдьщ да, тойдьщ да, 73 Кеммсектер, дуние крцыз... еркелетт крйдын, да, Ендд, мше, Флоренция, кдйры жатыр крйныцда!\" Осылай деп акдгрдым мен, акц!л, ашу, таласып, 76 Жауабымды тусшдд олар зерделерш жаца ашып, Акдкэткд кулак, аскдн адамдардай кдрасып.

\"1здегенщ табыльш, сусыньщ 6ip кднранда, 79 Осылай жауап кдйтарран не арман бар адамда? Бакдпты жан екенсщ, ак^кдт берген жалганра! Жарык, дуние тамашасьш, жольщ болсын, кдйта кер, 82 Тунекпенен крштас тага, мекенще Крита бер, Сонда \"олармен кездеспм\" деп TipiAepre айта гер! Куанышпен есще ал: \"Кергемш, — деп, — елшдУ\" 85 Осыны айтып зытгы олар, бойлай тартып ерцрдь Аякуары 6ip TypAi крнат болып кершдд. Кезден райып болранша “эумин\" деуге болмас тым, 88 Кетп олар, келддм мен, кесем1ммен крлдастым: 0 pi кдрай журуге бет алыпты жолбасшым. Ерд1м оран 6ip сетге, таяк, тастам жак^шнан, 91 Судьщ уш есплдд зецб1рекше атылган. Туншьпдгырып дыбысты туцриыкдэ батырган. Монте — Безо шаткдлынан шеру тартып шыгаскр, 94 ©зен бар-ды Апеннинмен алрашкы рет туыскдн, Апенниннен жол алтан да Апеннинмен утаскдн. Аквакета атанран алрашында, бастауда, 97 Опасыз елге асыкддн ойрандап, жайпап тастаура. Форлиге жеткенде, аты тупл, бас cayFa, Боларлык,тай баспана сопыларра мындаран, 100 Сан Бенедетто Горнонъщ тубше кеп жындана, Кулама езен болатын гур1лдеуден тынбаран. Сол тэр1зд1 жаркдбаклан шьщыраура урына, 103 К^зыл курец толкдгн гулеп, жынданады жулына, Гу1л1мен кулакцъщ етш жейд1 куныра. Bip кездерде кд!л аркднды орап крйган бел1ме, 106 Олеусшд! устамак, боп кумарткрмын желне; Кумарткдмын к,уйкд1лжыран, жалтылдаган терне. 77

Аркднды алдым белдмнен, арыткдндай тендерден, 109 Аркднды алды акдшым кдадр тутып мен берген, Жиып устал, жакрылап кулаштауды жен керген. 112................................................................................... ¥стазымньщ соншама ущлгенш керем де: 1 15 \"Бул гажайып белпш 6ip гажайып ерецде, Сезе крйып, KiM б1лсш, алдьщызра келер ме?!\" Жалгыз рана эрекетп ецпмелеп крймаран, 1 18 Санамыздыц шьщырауына шыныменен бойлаган, Кдндай пенде бул жерде кдндай тез1м ойларан. \"Кдз1р сенщ жанарын, кереметке тунады, 121 М ен де куткен куджпен, сен де куткен шытады Дедд менщ акдллшым, — алдымызда турады\". Мына б1здер шындык,ты трл1м1здд тусаган, 124 М1ндетпм1з сак,тауга, eiipiKKe усаган, ©йтпейшше арьщды маскдра кеп кдьдсаган. Алайда мен бул жерде ауыз жумып тура алман, 127 ©лещммен ант ететн, о, окушым, сыр алкан, Жылдар бойы, мейл1, ол арылмасын мунардан, Кетер1лген тунектен 6ip бейнеш керген ем, 130 Жузпнггейш шарк, урып, келе жатыр келденец, ©рекп1ген журектер де бул гажапты кермеген. Ж ана ш ы в д н сущуйрдей туцриык,тан тас-талкдн, 133 Кереметтей кемеден 6ip турырына тасталган, Зеюрдд босаткдндай тутып калган тастардан, Батыл ж 1пт болушы едд е р л т н е мастанран. 136 ОН ЖЕТ1НШ1 ЖЫР \"Тауды тесш, буррыларан найза. куйрык, мынау-ды, 1 Тас кдбырга, алмас семсер тойтара алмас ылац-ды; Бар жалганра заЬар тегш уландырран жылан-ды\". 78

Кесемшшч кемешнен осы 6ip сез атылды, 4 К,олын булгап ол алыстан сол алыпты шакдфды, Мецзеп мэрмэр кдбырраньщ кдсына кеп жатуды. Ж етп жузш алдау-арбау жексурын 6ip шунагы, 7 Жиналмаган куйрыры курык,тай боп сулады, Нардай улкен нэн дене жарара кеп кулады. Элпеп оныц ап-анык, эп-эдеш, салмак,ты, 10 Жайдары ещ тап-таза, титгей муддр кдлмапты, BipaK, кдлран денесше жылан кейпш жалгапты. Кднжар тырнак, крс табанын желгалдеген жун баскдн, 13 Аркд, бушр, кдрын, кдптал — эсем шубар турл1 аскдн; Элем-жэлем эшекейм эр туспенен жымдаскдн. Будан артык, турленддрш ернеп мен аркдуын, 16 © р е алмас-ты турж, татар, жумылса да бар кдуым, Будан шебер токд алмас Арахна-кдмкдны. Айлак,тары кдйьпсгай жатыр м ызрып, тыны ры п, 19 С ал 6eKceci самаркду толкдшменен жуыльш, Крмагай, ашкез немгстей телм1редд бурынып. CyFa малган куйрыгын ертеп-кундыз багалас, 22 Сумпайы сол сур жылан таста жатты жалацаш, Кумды аймак;гы 6ypicripreH жетз басты араны аш. Б1згегшдей буйшщ, 6ip кем емес инеден, 25 Улы куйрык, агытылды тж шаншыла туйреген, Кдцыраган гуцриык,та шр-кдшр билеген. \"Ендд жолдан ауыткдшыз, тайдырамыз табанды, 28 Таскд кдрап аяндаймыз ерекшткен тары ацды\". А еДДдаты улы устазым мен! бастап жол алды. Оцга кдрай кулдилап, журдж жиек жак,ты алып, 31 Бойды жазып, бос жермен он кддам б!з аттадык; Жапалак,тап жауган оттан, кумнан безш, сак,танып. 79

Жакдлндай кеп керддм мен 6ip топ жанды жуырдан, 34 Куламалы кузга жакдтн отыр екен бурыннан, Кум устшде кдчрап отыр аптап-азап куырран. \"Мьшау крпъщ ой-шучкырга зерггеу уппн жан-жакцы, 37 Сан алуан тагдырларга, — дедд кесем салмак,ты, — Бар да кдра, жазмыштары не сыбага арнапты? Бас-аягын байьпггап ал, кдгскд сейле алайда, 40 Мен жацагы жексурынмен сейлесейш, жарай ма? Иыгына MiHy ушш кенддрмекпш кэлайда\". Жетшпи кдт жиегшде жаркдбакден тары да, 43 Аяндадым жалгыз ез1м, жан жуымай жаныма, YHci3 муреп, кдйры басьш отыррандар мацына. Отыр олар кездершен кдйретш ушырып, 46 Ербендеген крлдарын да 6ip кетерш, Tycipin, Тыным алмай 6ipece кум, 6ipece отгы ысырьш. Дал осылай сорлы итгер талма тусте бас урып, 49 Шыр айналран шыбьш, сона, бургелерден ашынып. Табанымен, ауызымен кррранатын кдсыньш. Суккд>1ларан алау оггьщ к,ызыл курен кдламын, 52 ©цдерше олардьщ мен айнала кеп кдрадым; Емес екен 6api олардьщ менщ таныс адамым. BeArici де, бейней де тым ерекше тчгыген, 55 Эркдйсысыньщ мойньша акдпа кдлта шнген, Bip MerapiM аткдндайын байгустардыц туршен. Сурет керддм б!реудщ мойнындаш дорбадан, 58 Сары тусп кек туспен шимайлаган, торларан, Арыстанра усайды айгыр жалын крмдаган. IНолле кдлран шел1ркеп кврддм жене зарыкзы, 61 Кдн ендес 6ip кдлтаны мойньша ш п алыпты, Аппак, сутгей ана крз ак, суретш салыпты.

Мойнындагы б1реудщ ак, кдпшыры аспалы, 64 Керсетш тур кегиуддр, турпайылау шошкдны, \"Не ушш келдщ мунда?” — деп турпайы ун тастады, — Суйреп журген сулдендд TipiciH, гой, сен несш 67 Кдрап турсьщ, жогалмай? Витальяно келгесш, Отырады, бш п крй, жанаса кеп жерлеам. Флоренциялык, жандардьщ арасында белектн, 70 Ундер1 де турпайылау, сурлары да белек тым, Падуандык, жан еддм, мен баскдлардан ерекшн\". \"Кдйда жур батыр басшымыз кдскдйран уш текел1?\" 73 Кулак, турш барлыгы да дацраза боп кетедд; 0p6ip елее эркдлай 6ip эдепазддк етедд. \"¥зак,турма ортасында!\" — деген ce3i дес 6 epin, 76 Ашуланып кдлды ма деп, кесем1мдд ескерш, Азрындаган адамдарды кдлдырдым мен сескенш. Осы арада устазым жармасыпты тарыга, 79 YAripinTi сойкднньщ аркдсы мен жалына, ^ Айтты ол маган: “А л ендд батылдык, бер жаныца! Туцгиыкдд тускенше отырасыц алдында, 82 Мен отырам артында, epiK бермей малгунга, Кдлт ж1бермей куйрыган боламын мен андуда\". Бой суынар кдлтырап, безгек алгаш тенгенде, 85 Тырнарыныц кебесшщ кегергенш кергенде, Сездд 6irri сыркдтты, кдлтырайтын шерменде. Мен де солай кесемнщ айткднына жаекддым; 88 Кржасына алайда быддрмейтш саскднын, Кдязметш1дей кдямсынып, крркдгаышты тастадым. Аркдсына тагыньщ отырдым да, ацдадым, 91 \"Ойбай, мен1 кушак,тай гер!\" — дег1м келш кдрмадым, © з даусымды б1рак,та e3iM билей алмадым. 81

MempiMAi устазым мереш устем, мусшдд, 94 Кдпел1мде к,этер1мд1 онсыз дагы тусшдд, К,ос крлымен куш ак у алды, цорцынышты ысырды. \"Ал, Герион, умтыл алра, тарт жолынды, найкдлгын! 97 Аркдндары ауыр жукт1 абайлап бLa, байкдрын. Жайлап зула, жайлап 6i3Ai мына аркднда шайкдгын\". Жагалаудан жол алган кдйыцтайын сапарра, 100 TypFaH жерден туралап тартты ол 6i3Ai anaHFa, Кереметгей кеудесш кере тастап жапанда. Куйрыры багыт нускдран жакдф кдрай самгады, 103 Жылан балык, сеюдад туп-тузу боп заулады. Ескек етш табанын, талыкрып 6 ip танбады. Крлындагы тззгшш тежей алмай тастаган, 106 Кдлльпынан тентектщ аспан жана бастаган, Сол Фаэтон сол сэтте, cipa, мендей саспаган. Икар даты балауыздьщ балкдш'анын сезгенде, 109 \"Балапаным, кдйдасыц?\" — деп, эке твнген кездерде, Менен артык, крркдлныштыц кесапатын сезген бе? Айналаньщ барлыры Tynci3 терец кдцыраган, 112 Кдптай келш ауаны, кдп-кдра боп жамыраган, Тек арк/эсы тэрыньщ , баскд ешнэрсе кдлмаган. Туцриык;ган туцриыкдд байыппен ол самгайды, 115 Самгайды да, салауатпен сапар жольш жалгайды, Ветке сокдан жел рана тек бейшмд1 алдайды. Оц жацтары теменнен курюреген ун укуым, 118 Сарцырама сабап жатыр курецггкен былыцты, Урейленш туцгаыкда ущдадм де, суъгггым! Кулама жар кулдиынан айгай ecTin, от керш, 121 Нелер кдтер, крркдонышты кецшмнен еткерш, Т т р к е н е шепнддм мен аузыма екпем кептелш. 82

Мэн-мэшсш шыр айналып шьщыраура тусудщ, 124 Сумдык, азап — алкаш рет — осы жерде тусшдЫ; Анталаран, жакдшдаган крркыныштан куондрм. Шау суцкдры шайлыгып, салган кусты 1ле алмай, 127 Отыратын кусбеп не кыларын б1ле алмай, \"Этгеген-ай!\" — деупп едр екш ш тен сынардай: Самкай алмай шау суцкдр шарыкуап кеп, шауланып, 130 Иесше крллаптанып, кднатгарын аударып, Окдгау барып крнатуган ез-езше шамданып. Сол сиякры Герион да кулди томен moKTi кеп; 133 Куз жартастан жорарыга бойусынран кок Tipen, KoAiriMi3 жанай келш, сал сырранап erri де, Садак, OFbi сеюлдешп, самгай ушып кетп 1ле. 136 ОН СЕГ131НШ1 ЖЫР 1 4 Тамук,та 6 ip орын бар peni ук,сас шойынга, Бастан аяк, ттк жартас — тулдыр тула бойында, 7 EciMi оньщ ежелден CbiFbip Сацлау крйылран. 10 13 Куцпрттенген кудык,тыц апандайын келемй Омырайган ортасында — ущрейген терещ, Ык,тияттап, кдлганын к е т н айткдш келедД. А л ене 6ip кертпештер сакршадай сак,талран, Туцриык, пен жартастыц арасында тапталган, Опырайган он апан кершедр кдттардан. Кушейтетш крршауды, алмак, болып кррранды, Кдбырганьщ ipreciHeH кдзатурын орларды, Мына жер де дал солай елестетер сол манды. Кдпел1мде айналаны жау крршаган жардайда, Кдк, тубшен кдмалдьщ кдкртсынан шалрайра, Кршрдары жагалаура барар к е т р салмай ма. 83

Сол сияк,ты оза шауьш орлар менен у-шудан, 16 Куз-к^яныц шаткдлынан шапшац шыкддн тылсымнан, Жартастардыц жотасы кеп кудык, Tipen умсынтан. С ол 6ip манга тушрдд де, api кддам баспады, 19 Найза куйрык, нар Герион аркдсынан тастады, Сонда устазым солга кдрай сапар жолын бастады. Журит келем, оц жагымнан кдстрет керддм баскд 6ip, 22 Баска жаза, белек азап ракдшсыз, тас бауыр, Алрашкдт апан осы екен-д1 — кунакарра тоскдуыл. Жалацаш журт к,ос кдтардан крсарлана агылды, 25 Жецгетайлар 6i3re карай бетш тузеп алуды, Жезекшелер айналып жур алшак, тастап адымды. Римдпстер мушел тойын жаткдн кезде аткдрып, 28 Ж урт Henipi журмеу1 ушш кептелш те кдпталып, Е й жерден еткел жасап белетурын как, жарып. Ж урт нпркеуге KipiciMeH агыл-тепл кдптаран, 31 Кез жазбастан крррандары кдбыррадан, кдкрадан, Еюшшмен кдрсы кдрап, тебешжке атгаран. Шегенделген шьщырауды Kepin, жаным тущлген., 34 Мушзсайтан кдмшы стлтеп, эр жерге 6ip уц1лген, Кунэкарлар жотасында жылан кдмшы жупрген. Тезддпне кез 1леспес сойкдн мынау сотууяньщ, 37 Дырау кдмшы ыскдфып кеп ертегенше шок.тыры н, Тырандаган сорлылардьщ есшде тук жок,турын. Тотанак,тыц арасында ток,татпадым аячды, 40 Ею кез1м eci кеткен 6ip пакдфга таянды, \"Муны, апыр-ау, кдйдан керддм?\" — сэтге зердем оянды. Бул юм болды, бел1ндд ойым сол адамды танура, 43 ¥стазым да бул ойыма шек крймады жанымда, Куа барып дудэмалды ж т кдрап алуга.

Пэре-пэре сорлы жазган кейшн -гурды жасырып, 46 Онысынан тук те шыкдай мысы курды, басылып; \"Ей, сен, - деддм, — жерге ущлген же-riMdpen бас урып. © зщ ук,сап туркан шак,та езщнщ сол кдлпыца, 49 Венедико Каччанемико емесшн деп тантыма, Н е куйменен тустщ мына сонша кдтал талкдхга?\" \"Сатан жауап кдтпас еддм, кдтырмас ем миымды, 52 Амал непнк, ак^кдтты анык, сезщ кдын-ды, Есю eMipAi еске салып, еске алута буйырды. Маскдралы ic туралы eiipiriH бескенмен, 55 Гизолабелла маркизге бер1луш шешкем мен, Мен — сол жанмын, екеушщ eHuiiciHe дес берген. Мен тана емес балондык, ец1реген мундагы, 58 TipiciHeH де eAici кеп Болонья улдары, Лек-лек, кужынап кеп осы арада шулады. Савена мен Реноньщ eKi арасын жерлеген, 61 Heci гажап, кузгындармыз ку нэпскзн жен,беген, Ашкезддктен арылмаймыз шыбын ушпай кеудеден. Сезш узш сорлыньщ, шыбыкденен -плплеп, 64 М у т з сайтан ак,сия желкесше м1ндд кеп: “Мундагылар кдтын емес, кдш, жечгетай, сум журек!\" Мен кдйтадан ез1мнщ жолбасшыма оралдым, 67 Оныменен 6ipa3 журддм, э ц п м ет догардым, Сулап жаткдн жартастардыц жотасына жол алдым. Кеп ауре болмай-ак, 6i3 кетермдж зацрармен, 70 Оцра кдрай бет тузедпс ылди-темен таулармен, Ажырастык, б1ражола азап шеккен жандармен. Кумбезденген шокд.1лар тенген жерде ток,талып, 73 Пэре-пэре тобырларра ж ол беруге ок,талып, Былай дедД данышнаным ойы баста топталып: 85

\"Ж олы 6ipre турранда мешмен де, езщмен, 76 0 Л1 жузш квре алмаган жандарынды ез1лген, Саябыр ет сол рана, жанай кара кец1лмен\". Ертедеп сол кешрдщ астыменен асыгып, 79 Ектип лек шубыруда 6i3re кдрай бас урып, Алгашкдгдай азаптанбай, алрашкд1дай ашынып. Сурак, кутпей кесемм б1рден айтты жауабын: 82 \"Энеб1реу сойталдай дэуге 6 ipa3 кдрарын, Tiirri, азаптыц e3i де оныц тайдырмапты жанарын. ©ткен куннщ кудоретше неткен ырза мына жан! 85 0 pi акдглды, api ержурек, api ектем — бул адам, Бул — Ясон, алтын жабага аскдрынан кулаган. 0йелдер1 eATipin, еркектерш квмгенде, 88 Ардак,тыныц барлырын аластаган жерлерге — Tynci3 тец1з ортасында Лемноскд ол келгенде. Бал тамызып тш нен эшекей сез арнаран, 91 Кезек алып 6ip кезде cepiKTepiH алдаган, Гипсипила аруды амалымен кдрмаран. Арбаган да аруды, жукт! кдьлып тастаган; 94 Ж он Tepici сондьщтан жауыр болтан таспадан, Ханша Медея ymiH де кдн-жазадан кдшпаран. Bipre осымен сан турл! алдамшылар, тепнде; 97 Алгашкд! апан, ондагы кдмалгандар женшде, ©цпмелеп болмайды, кджет1 жок, керуге\". EKiHmi лек шетшен сокдак, кдып еткенде, 100 Kenipre кеп TipeAin, api кдрай беттеуде; Тобырларра тап болдык, осы арата жеткенде. Шьщрырган ун есттднс таяу жаткдн апаннан, ЮЗ Доцызра усап 6 ip топ жан кррсылдаган, кдкдлран, Шапалакден ездд-езш оскдтлайды шакдрлар. 86

Шубатылган 6ip жеуим буркед1 кеп баурайды; 106 Кетер1лген теменнен н эж к эзер аунайды, Танауьщ мен кезщдь кдчсытады тацдайды. Жасырынран туб1 оньщ туцриыкдд, терецге, 109 Керу ушш нендей бэле жаткдндыгын теменде. Шыкддн абзал ана 6ip Kenip турран белецге. Кетериуук сонда 6 i3, керддк 6ip топ тур адам, 112 Нэж1С к,ига малынып, туралап тур турадан, Ж инап алып келгендей кркдс твккен урадан. ................................................................................. 115 ИПршд1де шырмалган арасынан жандардын,, 118 Кдлай FaHa мен сенщ бола кдлдым тацдаульщ?\" — Дед1 ол маган, мен де OFaH жауабымды аудардым: “Кездесттрш ед1м foU, сонда буйра шашын да, 121 Жаркдфаган, Сондык,тан кдрап турмын, расында, Алессио Интерминелли жаткдндайын осында\". © з тебесш e 3i тепещ ершелецад ол булше: 124 \"Жарамсак,тык, жабысты да тййме де дшше, Экелд1 де, тык,ты осында, жеит. акдфы туб1ме\". Сезд1м iumeH бул бейбак, жарамсак,тыц KepeciH, 127 Айтгы кесем маран кдрай бурыцкдфап денесш: \"Иырьщды сел рана Hin ецкей aAFa, кересщ. Сабалак, жунд) жексурын кдтыннын, нагыз кд1лабы, 130 Былганыш тырнак,тарымен e3iH-e3i жулады; Bip отырып, 6ip турып эуре-сарсан; курады. Бул — Фаида, ойнастын, ортасында кун кешкен, 133 \"Ырзамысыц?\", \"ражапсьщ\", — деп ойнасыментЬлдескен, Бул — Фаида, кумарпаз ку нэпамен 6 ipre ескен. Кднык,ты рой a3ipre жанарымыз бул кешпен\". 136 87

OH TOFbl3bIHUIbI ЖЫР О, Симон-сищлр, о, сормацдай, сорасы ак#<дн тобырлар 1 Жараткднныц киелган жалмап, жуткдн обырлар, Кунадан пэк кдзынаны кррладындар, содырлар. Алтын менен кумк унпн азрырдьщдар талайды, 4 Ендд ymiHiui Сырыр Сацлау айыптайды, кдмайды, ЕндД кезек сендердни, жазмыш соны кдлайды! К^1л кешрден егпк 6i3 курак, ушып, жан салып, 7 Ж аца апаннын, усэтнде туу бижтен кдншалык, Ортасына ойпаттын, кдрап турмыз тамсаньш. 10 О, жасаран, негылран шебер едщ, жарык,тык,! К^артыс аткдн куыс, тау, алкдптарды кдрык, к^т, Акдкдтгы айнадай керсетшсщ анык, кдга! Бар мацайдан, ылдидан, бойьгаан да арнаньщ, 13 Санап болмас лектт кдрадым да, ацдадым, Децгелене сур таскэ турран мэрмэр жан-жагым. М енщ всем mipKeyiM Сан Джованни нуекдран, 16 Кулшылык,тыц купиясына тарзым ет т устаран, Мэрмэрларра мыналар да, шет кдрасац, ук,саран. Эурелешп 6ip бала азаптанып жаткдсын, 19 Куткдрам деп 6ip жылы сындырып ем ак, тасын, 22 Кунэкар болтан гшркеуге, кудай e3i сак,тасын. О р шущкдфдан тэфршщ айыпталран пендеа, Ь^ыбырлайды, о, сумдык, елш турран кврде осы. Серецдейд! сирары, керде кдлып кеудеа. Табандарын от жалап, ирецдейд1 жыландай, 25 Булк^тнады бар кушпен, туншырады шыга алмай, 28 Узиуер едд осыган аркдн шыдап тура алмай. М ай тэр1здес 6ip нврсе шыжрырады шыдатпай, бкшеден кеп тырнакда куйылады сынаптай. Табандагы ж1щшке от сумандайды булак,тай.

\"Алау оттъщ арасында тым ерекше баскддан, 31 Жиырылып жыландай, тым куныса бастатан, Айтшы, усгазым, и м мынау, неткен бейбак, кдскд адам?\" \"Апарайын, кдласац, энеу жаткдн теменде, 34 Эне 6ipey кершген барасьщ ба белецге? Сурагыца сонда оныч 03i жауап берер де\". \"Турганымды кечйймде айткдлзбай-ак, TyciHreH, 37 © 3i4 н е т кдласач, соны унаткдн Kici4 мен, 0Mipi4Ai ардак,тан, акдхлыма rycipreM”. Шык,тык, б1здер тертшип шьщыраудары дуалга, 40 Солта кдрай бет тузеп, кулдиладык, nibiFaHFa, Y4 ipeflin ypeit/vi учпр апан тур алда. Тар урада талыкрып, эл-дэрменспз жасыган, 43 Eni аяры ербечдеп, тас кдрмаган басынан, Жазык,тыра жеткенше ж1бермед! устаз кдсынан. \"К,ара жерге кдзык, боп басыменен кдрылран, 46 KiM болсач да тунекке кдррыспенен кдрылган, Хал1ч келсе, кдт жауып, — дедд оран, — жарымжан?\" Осылай поп туратын кунэкардьщ жанында, 49 Табындырып таубага, табындырып нанымга, Мшэжат еткен кунакар 6ip сэт Tipi кдлура. “Кдлай, Бонифацимысыч?! Сен де келш кдлдьщ ба?! 52 Турмысыч сен де, ерте Foft мына тозак, алдычда?! Ti3iM де алдайды екен-ау, кдндай сикдхр бар мунда? Жалрандыкден жамсатып жак,сы керген жарынды, 55 Бастадыч ба азапкд кдррыс оты кдрулы. Салтанат пен атакден шаршаттыч ба жанычды?\" Кдбылданбай кдлауы, болып турран уятты, 58 TyciHe алмай жаскднып, таба да алмай миятты, Eni ортада кдп крйдым, сондай 6ip жан сияк,ты.

\"О л емесшн, ол емес, куткенщнен баскдмын, — 61 Кецес берад кесеинм, — осылай ун тастаран\". Айттым солай акдяры, эм1рцпмнен кашпадым. Осы туста кунакар кдлтырады, шатылды, 64 Карс айрылып кеудеа, KacipeTri ун атылды: \"Ойран еттп ойымды, онда несш шакдлрдыц?\" Мынау жаткан ылдиды кеп турранда аттарыц, 67 Б1лгщ сенщ келгенде шмнщ мунда жатканын, Алтын шапан жамылып, рахатка баткамын. ¥ланы елдм аюдыц, айтсам егер аныгын, 70 Куш1ктерге кам жасап, казына курап жарыдым. Азапка сап ашкезддк ендд, мше, калуым. М енен темен жетерлж кептелгендер, шеккендер, 73 Саудагер1 пиркеудщ, менен бурын еткендер. Кара жердщ айрырында аяусыз азап шеккендер. Тучгиыкаа жатура тура келер, мен де ендд, 76 Ауыстырып элп айткан артта калган пендемдд, Сетм енен элпнде ацпме еткен зэндемдд. Алайда мен эл] узак, куйддрмекшн екшеш, 79 Э л п болса осылай, кеуде кылып бексеш, А з уакдят жатура жазмышы OFaH кекседд. Батыстан келер акдлры некеоз улы пнркеудщ, 82 Бэр1м1зден взара айласын табар буркеудщ, Аскан зулымдырымен тамук,ты да uiipiTep-Ai. Маккавея к!табында Иасонды жан сала, 85 Патша арзам елйспрш, еркелетсе каншама, Француздьщ тэж бен тары к,олдар оны соншама. Акдялды сез айттым ба, ез1м де оны бишеймш, 88 Алайда мен сез1мдд айуанга 61л деймш: Петрден калган казына кайда? — деп мен ундеймш. 90

E/UKTi ме кржамыз алганда алтын мулжтердй 91 0MipiHe сен1ммен тапсырканда к1лттер,лд? \"Ер соцымнан!\" — дегенде, еюжузлд мулт бердь Петрге де, баскдта да Матвей зекет бермеген, 94 Иуданыц кдра орнынан eui6 ip кдйыр енбеген, Кдрац кдлтан сол жерде умптерш жерлеген. Багын сынап барьщменен аттанып ец KapAFa, 97 Арамдыкден жиган пулды 6epiK сак,тап жанында, Айыбьщнын; азабьш тарт, жат осылай дамылда. Егерде мен еске алмасам журепммен ежелп, 100 Тирандар к1лт усынган куанышты кезецдд, Осы жерде саган айтар соз1м белек, сез ендь Христиан кдуымын озбырлыкден аздырып, 103 Тападыцдар кшэаздд, азгындарды мэз кылып; Осылай 6ip ер дауыспен тенер ед1м жазгырып. Ей, /ундарлар, Иоанн болжап б1лген сендердй 106 Дацкуарын, жер-суда агыздындар селдердй Патшалармен куптасып булддрд1цдер елдёрдк Жаралдындар OMipre жет1 басты жалмауыз, 109 Сакуадындар б1здерд1 он муШз/у кднды ауыз, Сак,тадындар келгенше папа дейтш жау натыз. Алтын, KyMic бугшде — сенщ шрщ, кудайыц, 112 Шокдшрандар 6ipeyre-aK, габынатын лайым, Сендер б1рден жуз рет боласындар мулэшм. О, Константин, кдншама бакд1тсыздык, экелдщ, 115 Себепкер сен Римдд иеленуше жат елдщ, Д1ндарларра сый eTin жалгандыкуы эпердщ!\" Айткднымша осылай бар ойымды мидагъг, 118 Элде уяты бейбакуы, алде ашуы кднады. Серендеген бутгарын, airreyip, 6ip жимады. 91

Жымияды KeceMiM жанарында нур жанып, 121 Сабырлы сол жуз1нде салауатты ой турды анык, Менщ айткдн сез1ме керсеткендей ырзалык, Кушагана ал купггы уназ, бегде сезд) догарды, 124 Бастап к,ойран canapFa тага кдйта жол алды, Э й г ш элп апанга Kepi карай оралды. Ауыр жуктщ астында мойымастан, талмастан, 127 Алып шык,ты ол меш 6ip бшкке зар баскдн. BeciHUii мен тертшпп дуалдар кеп жалгаскдн. Жартаска экеп крйды меш шынга тжкен шынардай, 130 Кулама куз, тайганак, тас кумырска да кулардай, Таудьщ тагы emKici де тайранайтын iuuFa алмай. Карсы алдымда 6ip жырралац, бимагулым мунардай. 133 ЖИЫРМЛСЫНШЫ ЖЫР Мулде баска азаптарды айтуга ендд бурылдым, 1 Ец алрашк^1 канцонымен жиырмасыншы жырымныц, Жырламакрын жай-кушн зындандары румырдыц. Куламага карадым мен карсы алдымнан ашылган, 4 Азап-сордьщ зэЬарымен суарылып тасьтаган. KacipeTrin зауалына зар ещреп бас урран. Апандары мылкау кауым — жанарымньщ KepreHi, 7 Сапарларын сап кдллып, кез жастарын селдедь Каралы 6 ip жиындайын Kaciperri жердеп. Сорлылардан кез алмай куй ацрардым булардан, 10 Эркайсысы, о, сумдык, 6ip сумдык, боп тура алган, Tepic карап 6eTrepi, мойындары буралган; Бас аркага бурылганда да, ecci3, yHci3 еплген, 13 Эзер-эзер адымдап ол артка карай шепнген, Мацп-баки калып крйран туйс1нуден, керуден. 92

Cipecne дерт курыстырып бурген де шырар 6 ipeyAi, 16 BypaFaH шырар денесш, ол жагын брлмек гам ендД; Алайда, кдйдам, ой, мундай кермегем uibiFap рецдд- Менщ осы эцпмеме TanipiM сен — окушым, 19 TaaiM eTin, акд1л 6epin, i3ri ниетте отырсьщ. Сонда менщ шшпмд1 кекейще токдгрсьщ. Ж ер бетшен келген бейбак, зар ещреп жаншылад, 22 Аркдсынан акдан жасы жыпк,ысына тамшылап; Кдлай рана кургак, кезбен кдрамакдын жан шыдап. Жакдарына жартастьщ суйенд1м де, жыладым, 25 \"Апыр-ау, сен алжастьщ ба, мынауьщ не, мьшауьщ?!” — Кдсиетп cepiriM осылай менен сурады. 1зплт елген адам — i3ruviKTi осында, 28 ¥шыраган шерменделер тэщр1 салган тосынга, Кунэаздер деп турмысыц, ойлан, тусш, шошынба! Эне, кдра, кдра анаган, жетт кдтты кдрмаган, 31 Фивяндык,тар коз алдында оны осы ж ер жалмаган, \"Кдйда кетзп барасьщ? — деп, кдуымы артта зарлаган, — Амфиарай, кдлдырдьщ ба жауынгерлж сапынды?\" — 34 Деген ед1, ал ол болса туцриыкдэ батулы, Бата бердд, Минос келш тежегенде батырды. Kepin турсыц: айналдырган жауырынын кеудеге, 37 Жанарымен тым алыскд кдрау yuiiH ер неме, Арткд кдрап, айналыпты адам б1лмес пендеге. Мынау турган — Тиресий, бет-элпетш езгерткен, 40 Еркектжтен эйелддкке айналранын сезбеп пе ец? Бар Myuieci 6 ip сэтте езгергенде кез жеткен. Шыгыршык, аткдн жыланды кдйтадан келш урран-ды, 43 Кдйтадан Tycin кдлпына, ейел ецш ысырран-ды, Еркектщ тагып белгган, еркек боп кбайта турган-ды. 93

Арунс — анау соцында, эзер жылжып келедд; 46 Лунидары аскдр тау турагы оньщ дер едд, Каррарлык,тар кдлкд ra n TipuiiaiK еткен жер едд. Мэрмэр тасты анрарды ол мекен етш, жанары 49 Тунп аспанныц жулдызын eMiH-epKiH санады, Алыстага алып теьуздщ айдынына кдрады. Жалбыраган шаш жапкдн жасырынган кеудесш, 52 Кершбес жунш кердщ бе тутып турран пердесш? Кврддц бе анау эйелдд — тозак,тыц тул пендесш? Бул Манто едд, кешш, шарлап кеп жердд, 55 М енщ туган аймагама турак,таура келген-дд; С ол туралы эцпмелеп айтып берпм келдд ендд. Ата-анадан айрылып, тулдыр жетзм кдлганда, 58 Бакдятсыз кдла Вакхкд кеп кул кдмытын алган да, ¥зак, жылдар тенттреумен кун етюзген жалтанда. Жогарыда, б1здщ всем Италия твршде, 61 Манья мен Тираллидщ туйык,талган жершде, Тауда уйкраран айдын мелддр Бенаконьщ кел1нде. Валькамоника, Гарданын, арасында сан булак, 64 Баурайын жуып Элшнщ агатын едд кдррылап, Агатын да, сол жерде дамылдайтын балбырап. Дамылдатар 6ip орын, даяр ийркеу онда бар, 67 Вероналык, Бреш'пк, Тридентолык, молдалар, Ддндарларра бата окдлп, кудай жолын оцрарар. Кемкермген ойпацмен шыранак,та нык, турган, 70 Пескьера кдмалы кудрретш ук,тырран, Брешьян мен Бергамдык, кдрсыласын букдырран. Кел-Kecip су келюлдеп кум шарылда кдлмаган, 73 Шалрынменен Бенако езен болып самраган; Кдларанын кумFa экеп аялата алмаган. 94

Келден алган кдйнарын Минчо езеш атанып, 76 Асыгады жеткенше Говернога такдлып; Пора келш кулайтын-ды б!ражола маталып. Орта жолра жеткенде, кездесттрш кедерг1, 79 Куйылады, турады мибатпакда бегеу/и; Жазда кдцсып, кдуымга безгек уын берер-дд. Ракдгмсыз дырау кыз келдд осында жацагы, 82 Мибатпак,тыц арасынан 6ip курлыкды табады, Иес1з кдлран жалацаш тапты со 6ip пананы. Калды сонда мекендеп, окдиауланып баскддан, 85 Некер1мен бер1ле балгерлисп бастаган, Осы жерде ол тэнш, т э т оны тастаган. Айнала бей-жай тайпалар эр нэрседен шошынрэн, 88 Тушнген де, тутелдей coFaH кдрай жосылган. Крлайлысын крйнаудыц сезе крйып тосыннан. Мэшттердщ устшен кала салып, тапады, 91 Тацдап алган сол жерге орнатты Да шайарын, Ешкдндай да сикдфсыз Мантуя деп атады? Кдзалоди тогышарды epeci ecin жетпеген, 94 Пинамонте зулым кеп тецкергенше еппенен. Мантуя кектеген, халкдя болтан кептеген. Отанымныц басында болтан осы жагдайды, 97 Еспмесец хальщтан егер осы бар жайды, \"Сак,та есще: enripiK кдуесеттер алдайды\". \"Акдшным менщ — устазым, айткдныца кдныкрым, 100 BopiHe де сенемш, ак,икдтты таньтъщ , Баскалардьщ сездерш есггкемш, жалыкдым. Боскдшдардьщ арасында, айтшы маган, алайда, 103 Назарыц ауып 6ipeyre, жанарыц байкдп кдрай ма? Мазасыз, ынтык, журепм бЬлуте кумар кэлайда\". 95

\"Эне 6ip жанды, сакдлы сапсай Tycin жагынан, 106 Куалай келш аркдсын, тотыкддн тэндд кдрыган, Гректерден сол шак,та к езщ жок, cipa, таныган. Танымайсьщ, таппайсьщ мундай жанды жергектен, 109 Эулие ед1 ол болжаган эр хабарды жер-кектен, BipAecin Калхант exeyi акдтл сап журтты тербеткен. Эврипил сол е м enceci бшк елшде, 112 Шабытты трагедиям шыркдран ол жетнде; Естсдщ, оны бглесщ, еацде 6epi сенщ де. Эне 6ip адам келеа бауырынан жараган, 115 Микеле Скотто атанып, eciMi журткд тараган, Ражайып сумдык, ш мнщ м есте оны балаган. Бонатти анау, опык, жеп, Аздентемен б1рлескен; 118 Шыгармайды Азденте жалманы мен cipAi естен, Уа^ытын боскд 6TKi3in, екш ш тен кун кешкен. А л мына 6ip кунакарлар жок, пэлемен санаскдн, 121 Шелмек, ине, уршырын умыткдн да, бал ашкдн; Ш еп кдйнатып, балшыктан куыршак, жасап, таласкдн. Алайда ендд журешк, крс белдеуге шыруын, 124 Севилья эр жарында толкдга жутып |умырын. Каин батып барады крлына устап шыбырын. ©ткен туш тугаи Ай шарасынан шатынап, 127 YHci3 сэуле нурына тунган орман, атырап, Есщде болар, есщнен шыгармасац макул-ак,”. Осылай деп сейлесп ол журш бара жатып-ак, 130 ЖИЫРМА Б1Р1НШ1 ЖЫР Bip еткелден 6ip еткелге ете бердпс екеум1з, Жырдан жырак, эр нэрсеш эдпме еткен екенб13, Корпм1з кеп жэне умтылдык, алдымызда мекен-куз.

КерпмЬ кед/у баска 6ip жапсарьш Сьпыр Сацлаудьщ 4 Bip-6ipiHe жалгаскдн боскд кеткен зарлаудыц; Бугынады ол кургыр крп-кдра тунек, кдрмау муц. Венеция верфшде ic кд т т ы н толагай; 7 К.ЫСТЫ KyHi кдйнайтын шубатылган кара май, Майлау ушш кемеш icxe турран жарамай. Кдгсты KyHi 6apici крлра алатын кдмдауды; 100 Bipey жендеп ескек'п, 6ipey барып арнаулы Б1тейтурын кррапта су куйылран сацлауды; Bipey жамап тумсыгын, артын 6ipey барлайтын, 13 Bipey Tirin желкендд 6ipey ауды жалгайтын, Н е керек, сол мацайда кдмылсыз адам кдлмайтын, — Осылай, оттыц купп емес, тэвдй e3i кдйнаткдн, 16 К,оп-к,ою кдрамай тасып, атылып жатыр аймак,тан, Айналаныц 6epiHe жабысып, журып, май кдткдн. Не барын сезбей шшде, текке KS3iM кдрады, 19 Буркдфатты ол Ke6iriH, кетершп барады, IciHin кел1п, 6ip сатте саябырси кдлады. Не екенш керуге д еом ауды ангалап, 22 Кенет мен1ц KeceMiM крлыменен кдлкдлап, Тартты мен1 жанына: \"Кара, кара, ал карал!\" Крркдшышты кдтерден ею кезш ала алмай, 25 Кдмылсыз да шарасыз, кдтып калган барандай, ¥стазыма бурылдым жан ушырран адамдай. Куламалы сокдакден жогарыда шарларан, 28 Керд1м кдра сайтанды 6i3re карай заулаган; EciM кетш сумдык,тыц эр кдмылын андагам. О, керемет, беленщ кейш неткен урейлП 31 Суры солай, cipe да ол жауыздык,ты тьлейдд, Ж эйш тастап канатын, табанымен цпрейдь 97

Кунакарды дакардай иыгына лацтырыл, 34 Сиратынан устады басын жерге кдптырып, Жакдар-жакдар жартаскд тартты дереу аптыгып. \"Ейхой, Сайыпкдфандар, — котрге шьпъш боджады, — 37 Кдсиета Дзита сендерге меш жолдады! К,азына кеп кдлада, тек тацдасац болтаны. Тары да кдрап оларды, тары да 6 ip сэт барамын, 40 Бонтуро рана тек онда \"кулы емес\" курдым параныц, Айырбастар кдэнага \"ж оры \" менен \"бары\" оныц\". Кунакарды иыцтан лацтырып ол кенеттен, 43 Самгады томен жартастан элдекдлай себеппен; Жылдамырак, екшелеп урыны кукан тебетген. Э л п сорлы кдлрыды элпет1 ук,сап малрунга, 46 Дэл астынан кетрдщ айгайлады-ай ак, жындар: \"К,асиетт1 Ликтщ де бас имейм1з алдында! Серкьоньщ озен1 емес, мунда жузу ересен, 49 Ак, жалманга алцымыцнан ш нейш демесец, Кдйнап жаткдн кдра Майра кбайта cynri, жэне, сен\". Кунакарра жуз icTiK кддалды да, женедад, 52 \"Тыпырлай бер, 6ipaK, та керсетпегш тебецд!; Шаман, келсе, астыртын алдап-арбап кор ендГ. К,алкд1Ран erri кдзанра кдйта-кдйта батырып, 55 Ашушац аспаз туратын айыршаны матырып, Кддаралап кдрайтын дол осылай отырып. \"Жартаста мына байкдлмай кдлу ушш, тэсшм, 58 Э р жагына твбенщ етпетщнен жасырын, - Дедд менщ устазым, дедд менщ асылым, — К,ауштенбе мен ушш, 6ip бул емес квргешм, 61 Какдырыстыц мундайлык, кдншамасын жецгенмш. М е т ц е-пм уйренген, б1рнешб рет келгенмш\".

Кдйырымды бастаушым кешрден кетп, тастады, 64 Алтыншы куздьщ шетше абайлап журе бастады. Ескерер емес назары тыныштык,тан баскдны. Ke3i келген жерлерде кдйыр сурап, табынып, 67 Ke3in журген кедейге кер бестегш жамылып, Умтылатын тебетгер долдана кеп кдры ны п. Соларра ук,сап сайтандар кдлдыра 6epin кешрд1, 70 Жалацдата жалманын жармаскалы сеирдд; \"Желжпецдер, ток,тацдар! — деп квсешм жеюрдд, — С эл тодгацдар, e3ipine таламандар, жыртпандар! 73 Б1реущмен ce3iM бар, ток,та эз1рше куртпацдар, Содан кейш кдйтсендер де ержтерщ, сырттандар\". \"Шык, ку куйрык,!\" — десп де, айрайлады барлыры, 76 Алга шык,ты 6ipeyi, кдлрандары ацдыды; “Н е icTeMeKniH?\" — деп, эл п келе жатыр малруны. \"Айтшы, кэне, ку куйрык, кектерще кенелгем, 79 Кдтыгез ашуларьщды кдшаннан да сезем мен, Хак, eMipi болмаса, кдстарыца келер ме ем? Тагдыры 6ipre, ей, жазган, тур былай жолдан, ддлпрме, 82 Баскд 6ip жанмен енуге жабайы, тары yuripre, Тэщршщ e3i буйырран мына маран, б1лдщ бе?!\" Сонда барып сайтанньщ менмендт басылды, 85 Крлындары кдруын тастап, кутын кдшырды, \"¥рынура болмайды”, д е о кайтты, бас урды. \"Кррыкадннан тастардьщ арасына бутынран, 88 Урейленбей, кел бермен, з э р е а ушкан шыбын жан; Туе i3iMe!” — дегенде, устаз сезш утынрам. Оран карай acuFbic бурылдым да, атгадым, 91 Албастылар жакдшдап, алга жылжып каптады, Алдай ма деп, журектщ басылмады аптабы. 99