Ыбырайымұлы Ә. Зау қайыр

Эйлб'к ЫБЫРАЙЫМУЛЫ Ыдыханга сез Ti3riHiH бердь Елдщ 6api эп-сэтге тынышта- лып, енсесш сала антарылды. Ыдыхан толку устшде сэл кумшждо. Кемейше куанышка толы да, мунга меймшдеген де куй кат-кабат кептелдк EpiH ойлады, eHeci eciHe оралды. Лыксып, лыксып кеп калган алау сез1мн1н шарпуына сабыр суын ceyin, байыздады. - Кулындарым Жанат, Гулмира! 0м1рден ешкандай жаманшылык кермей бакытты болындар! Ахмет куда, Шолпан кудаги! Уысыма устаган уш кана асыл, жакут тасым бар еда. Кундердщ кунш де жаксылыктьщ ны- шанымен олардын шашылатынын андагам. Сонын 6ipi шздердщ айдындарынызга шолп етш туей . Маркум экеср каргаларынын осы сэтш керсем дел армандаушы едк EipaK, буйрык солай шыгар, дегенше жетпедт Эйткенмен, аманаттап кеткен буйымтайы бар, сол аманатты мына кауымнын алдында иесш е табы с етю м келедт Папалары Жанат пен Гулмирага Алматыдагы ею белмел1 пэтердщ юлтш калдырган. Тып-тыныш уйыган кепшшк, эскере суйсшгещпктен шу еттп даурыгысып барып басылды. Осы капылыста сэл бегелген Ыдыхан дурк кетершген дабыр саябырлаганда кайта ce3iH жалгады. - М ше, сол пэтердщ юлтш жас отау иелершщ колына та- быстайын. Тердеп кос каргасына карай дедектей журш барып, кайыра тагы да беттершен суш п, Жанаттын алаканына ал- кызыл лента тагылган ю лт пен к о н в е р т салды. Дурюрете кол соккан ел орындарынан турегеп KeiTi. Ыдыхан дастаркан басына жайгасканда да шанжау-шанжау шапалак сартылы басылмап ед1. 0рекп1ген музыка екс1мдене канатын какты. Тойдын сал- танаты одан сайын эрлене бердт /5 0

Зау&айыр. Ро Ыдыханнын иыгынан ауыр жук Tycin, ене-бойын жещл- дегендей сезшдк Кудай буйыртса, ею кызын кутты орында- рына кондырды. Ewtf Нурмирасы калды. Оныц да уактысы талу сиякты. Кыста кояр да коймай «OHflipicriK тэж1рибеш Аркалыкта етюземш» деп, сол жакка ай жарымга аттанган. Кунде жаны калмай кызымен телефонмен сейлесетш. Ею жума уакыт араламай жатып, тебесшен жай тускендей етш Нурмирасы 6ip нэрсеш койыртпактатып тур. - Мама, сен ренж1мейсщ бе? Ш ешесшщ iini кылп ете калды. -Ж ок. - Мен турмыска шыгамын. Ыдыханнын эл а з ж уреп токтап кала жаздады. - 0 й , оны уйде жургенде негып айтпадын? - Ол кезде мулде бул туралы ойланбап ед1м. - Кай жактын баласы? - Осы жактын... Ыдыхан айран-асыр куй кешш, дщкеЫ таусылды. - Кай уакыттан 6epi танисын? - Аркалыкка келгеннен 6epi. «Мына кыз жынданган шыгар» деп ойлады. Сосын еш- темеге карамай ертешнде-ак, ушакпен Торгайдын тершей 6ip-aK шыкты. Нурмира эуежайдан карсы алды. Баягыдай емес, куле бередь Ептеп ашылган тэр1здещн, кабагындагы муннын бупты сейшген сияктанды. Муны байкаган ана кенш эжептэу1р кетерйщк BipaK, болашак куйеу баласын кергенде конырайды, ол межелеген шамадан олкы сокты. Орта бойлыдан узындау, кеспелтек, тыгыншыктай кара. Аз гана мезетте мунын кай жерше кызыгып, шырк yftipinin 151

Эдыб'к ЫБЫРЛЙЫМУЛЫ калганына кайран. Амал канша, ез колын e3i кесе апмай- ды. Кекешндепсш бишртпеуге тырысып, Kepi атганды. Алматыга келген сон уайымнан кажып, сулеленш ауырып журдь Оны еепген Нурмира алагызып api уй-iurri сагынып, мезгшнен 6ip жума бурын кайтгы. Ынше-ак, жан-пенде бейсауат телефон сокпайтын Нурмирага Аркалыктан дамыл- дамай конырау шылдырлайтын эдетке айналды. Айга жетер- жетпесте сонынан куып Кантарбай да келдц. Кызы «осы ж т т к е тиемш » деп турганнан кешн амалсыз, уйге юрпзген. «Куда хибертейш» деп айтыпты. Бегеген - 03i. - 0 л i уш жылдай окуы бар. Аркалыкка кетсе сабагынан кол узеда. - Жок, институпы 6ixipin дипломын алганша Алматыда турамыз. Ыдыхан ундемей койды. Эл1 балалыгы басымдау Нурмирасын алыска xci6eprici жок, жанында жургенш калайды. Эйткенмен оган буйрык, дэм-туз карай ма? Осы- дан барып ес жинап алган сон, жана кудаларыньщ алдынан eiyiHe ыкгияр биццрер. Нурмирасы тойга да келе алмады. Сабагымен косанжар- ласып журген жумысындагы кезеп дэл 6yriHri кунге деп Tyciirri. Басында б1реулермен келюш, ауыспак боп жур ед1, жеме-жемде ол уйгарымы да icKe аспаса керек. - Жумысы бар болсын, тасташы осыны! - деген кешп кеше. - Сенщ жумысын - сабак. Сабагынды окы. Уйщ бар, куйщ бар, сонша азаптанып не керцвд? - Мама, олай жасау жарамайды. Мен 6ipre icTen журген юсшерден 200 сом карыз алдым. - Оны кайтешн деп едщ? - Гулмира мен Жанатка сыйлык рет1нде беремш. бзш нщ жинаган акшаларым бар, барлыгы 500 болады екен. 152

Зау&айыр. Роман-триллер Бауырмалдыгына ш ешесшщ ет журеп езищг Амалы тау- сылып, баскадай лэм ката алмаган. Жана кштпен коса берген конверт! сол. Онда Нурмиранын тойга жазган Tineri бар. «Ленинградтан келген улкен кудаги, батыр кудаги!» - деген асабанын айкайы Ыдыханды шомып кеткен ойынан арылтгы. Жалма-жан еш юмнщ жэрдемш кажет етпейтш т1к турып, TiK журш уйренген шешесшщ колтыгынан демеп, перзентпк к енш н антартты. Аса думанга толы калпында cepniH алган той танга жакын тарады. У йдеп Гулмиранын орыны ущрейда де калды. Ею кунн1н 6ipinae катынасканымен, аралары апшактап кет­ кен сияктанды. Ыдыхан сол уак ш ешесшщ ем1рбаки жалгызшкп тагдырына тэты да танданды. Тойдан кейш ол 6ipep кун гана аялдады да, эбден бауыр баскан каласына ат- танды. Журердщ алдында Нурмирага Ленинградтагы бую л дуниесш мурагерлжке калдыратыны жеш ндеп кужатын устатты. - Оку б1т1ргеннен кейш менщ колыма кел, кызмегп сол жакта гстейсш, - дед1 немересше. - Жарайды, апа! - Жиен кызы мешрлене беттнен суйдн Бес б1рдей жан 6ipre турса да, уйдщ iuii олкы. Элмира каз1р онша жургещй жаратпайды, белмесше тыгылып ап жата бередй Сонгы кезде уйкышыл. Мукатай да сонын ыктиярында, ездер1мен ездерь Гулжан мен Нурмира 6ip ынгай. Ыдыхан сока басы сопиып, жалгыз калгандай куй кешп. «Кой, менщ муным не? Кайта осы кулындарымнын белек- белек уй болганын тшемеймш б е?» 0з-ез1н кайрап, пендешинк ксйшн женуге тырысты. /53

Эдмбек ЫБЫРАЙЫШЛЫ 27-ТАРАУ <а#Ц%ансыздар Гулмиралармен «Домодедовода» жолынты. Кырсык кылганда Гулмира булардьщ GipeyiH де танымайтын, ал Kepicimue элгшердщ ymeyi де оны сырт- тай жаксы бьпедь Ол аз дегендей колдарында cyperi бар. Урланып жансыз бейнемен салгастырып, эбден кездер1 жет- кен сод барып icKe Kipicti. Ешкандай ce3iK тудырмай елещлз 6ipeyi жандарынан шыкпай койды. Кассада кезекте турганда ангаргандары - сез саптастары да, эйелдщ бе т о д е п ещц тарап бара жаткан кегшяам соккыньщ орыны да булардьщ 1здеп журген адамдары дэл осылар екенш айкындады. Солар алган рейске Алматыга билет сурады. Онтайы келейш десе оп-онай, кассир уш билетп устата салды. Эйтпесе Дайрабайларга «осындай рейспен ушады» деп, телефон сокпакшы боп туйген. BipaK, 6api6ip хабарласып, мэн-жайды егжей-тегжейш баяндап, кулагдар етш коюлары тш с. Олар 1здеген жандарын кутш алулары кажет. Мына- ларды эуежайда тарпа бас салмаса, калага енсе i3iM-rafibiM жогалмак. Колдан ноя беру деген - сол, ол кателш - булар ушш кепнршмейтш кунэ. вйткеш акылары мыктап турып теленген. ¥шак Костанайга кеп конганда да эл п жансыз Гул- миранын баскан i3iHeH ажырамады. Бейшара келшшек кыр сонынан калмай журген «келенкесшен» байланыс бол1мшесше юргенде гана дудэмалданды. Дегенмен, уркек 154

Зау&аиыр. Роман-триллер пигылын жаксылыкка жещ црш , сыртка секемденгенш бщщртпеуге тырысты. Сонда да абдыраса керек, нэзйс саусактары болымсыз flipumen, inrei элем1 калтырайтындай. Байызы каша Алматыны алып, Нурмирамен тш дескеш сол- тугын, байланыс кылышпен шапкандай узшдп Нем1рд1 кайта теруге кулкы сокпай, «енд1 eKi сагатта ез1м1з д е барамыз го й » деген ниетке малданды. Буфеттен тандай ж1бггерл1к кофе, оны-пуны ала беруге кеткен Глияска беттедь Ол жерден кайта шыкканша ушакка отыргызу жайы маглумданып та улгерген. Астана аман-есен карсы алды. Тек бэле, сырткы eciicreH атгаганда басталды. Э лл аде Костанай эуежайындагы кецшге секем тастаган адам туралы айтып, бурын да жагасын устап, «сондай 6ip нэрсеге урынып журер ме екем, элде кайтед1мен» эр адымын сакгыкпен басып келе жаткан жнтгтщ журепн козгаса ке­ рек, квз1 жапак-жапак етш, апдыга сешмЫздйспен аттайды. Оньщ устше колындагы дипломатга Ресей акшасымен жетт миллион сомы бар-тугын, содан да кауштенген. Imni ойы акикатка айналып, аялдамага таяй бергенде- ак бейтаныс бесеу каумалай алды. Bopi Гулмирага купия назар аударып антапаганда, урымтал тусы осы шыгар деп эуелден-ак тула бойын урей жайлаган 1лияс сытылып, каша женелдь BipaK, бш еуптер де бекем екен, ойланбастан ymeyi тура куды. Сирактары узын-узын алпауыггар коп эуреленбед1, эп дегенше-ак такымдап кеп 6ipeyi екшесшен шала, Teyin кеп ж1берщ. Бар пэрмешмен зымырап бара жаткан 1лияс, 155

ЭдЬ,6ск ЫБЫРАЙЫМУЛЫ сол ектш м ен жалбайдай жапп erri. Дипломаты айдалага ушып, e3i кузендей букте-плдк Он жак ттзесшщ K03i асфальт жиепндеп цемент жактауга катты согылды, жаны мурыны- ньщ ушына келдь Эйткенмен, мунын мусэшр халш елейпн ennciM жок, желкесшен 6ypin ап, капталдагы машинанын 6ipiHe сун птш Ж1берд1, Сол-ак екен, элп бэле атырыла женелдг Бул кас пен кездщ арасында болтандыгы сондай, каптап журген милицияньщ 6ipeyi де бшмей калды. Opi, тапа-тал туе. Былайгы адамдар 6ipeyai 6ipey ел-ripin жатсын, шаруа- сы шамалы. Манкиып мещреудей касынан ете бередк «Жай Kicime KHiHin ап, кылмыскерд1 тугкындаган органньщ адам- дары» деп жорамалдауы да ыктимал. Бутан непз де бар, элгшердщ бэрш щ ycTi-бастары мунтаздай, сэш келюкен. 1лиястыц exi жагынан ею жйтг жайтасты. «Кашкан олай емес, былай» деп, кос окпесшен туйш-туйш ж1беред1. Т1зесш1н сыркыраганы аздай, элеуетп жудырыктьщ туй- мепп суйегшен етп. - Саган мына жарык элемд1 керсетуге болмайды, кунэЬарсьщ! Bipeyi TenciHe гур етш, квзш кара матамен шарт буып тас- тады. Сэл карсылык танытып efli, алаканньщ етек жагымен мандайынан тэты 6ipfli конжитты. Лажсыз айдауына журш, айтканына кендк Кап-каранты тунтиык, д эн ец ет байыркалай алмай зыр- кырап барады. Tiirri сарсылтып узак журдь Мундайда караптан-карап тыные тарылады екен. Самайы быршып терлед1, KOKiperi кыстыгып ауыр дем апады. Жанагы урейден де ада, жалганда жан шындап кысылса адам епггемеден тай- ынбайды екен. - Кдз1р тусем1з! - дед1 6ipeyi кесетш. - Машинадан шыккан сон жан-жагына караушы болма! ¥ктын ба?! 156

Зау^аиыр. Роман-триллер Туткын ундемедь - ¥ ктьщ ба деймш мен саган?! - Аузымен коса колы катар жупрдг Курз1дей жудырык жагыньщ KipiciH сыкырлатып хабердь - ¥ктым... - У ш пэс. - ¥ксан - жаксы! Артык-ауыс кимыл жасасан, мойнынды узем1з! - Ежелден алты - аласы, бес - 6epeci бардай сонын TicrreHin, ышкына б т р д о . Жылдамдыгын азайтып, apbi-6epi бултандай журген ма­ шина токтады. Тус-тусында ш уылы квп багдаршамньщ 6ipi емес, тыныш мац. «Н е де болса елиретш жерлер1 - о с ы » деп туспапдады. Ойын айгактагандай нойыстардыц 6ipi: - Мырза, келднс, кашангы отыра береи з? - деп келемеждедг Bipeyi кезш шешть Алгашында ештемеш бай- ыптай апмай, сосы н барып, машинанын тура Kipe 6epicKe сугына ipKlnreHiH бшда. Жан-жагына карауга мурша кайда, айдады да женелдь Осы облыстын аумагында туганмен жат жерлiк efli, кергешмен де тусш е алмайды. Огар-шогар шубырып, yuiiiiuii кабатка кетершдк Гулмираны будан бурын жетюзш койыпты. Сойдауылдай- сойдауылдай онкей терюазулардьщ арасынан кылпы 6ip кылан erri де, кайтып кершбедк - Мыр-р-за-а! Келеке сездщ м е с т е назар аударып, бет-жузше туралап караган. - Кош кеп калдьщыз! - Ырк-ырк кулед1. Ыкылык аткан сайын гужбан кеудеы ылк-ылк етедк - Конакка сыбагамыз 33ip. Айткандай e3iH Мэскеуде туратын казак екенсщ. Батыр-р-сын. «Орыстан досы ц болса, жаньщда айбалтац журсш » деген... Сен эуел1 солардын inime cinicin кетшздц... BipaK, ол журек жугкандыгьщ 6i3re жарамайды. Когадай жапырып, шырпыдай сындырамыз. /57

Элмбек ЫБЫРАЙЫтЛЫ Кол шокпардай жудырыгымен кеудесшен койып кеп ж1берд1. Салмагын сол аягына салып, 6ipeyciH эйеншектешп басып турган 1лияс калпактай ушты. Кас кылгандай жаралы Ti3eci еЫктщ босагасына барып тагы согылды. Журеп солк етш орнынан козгалып кеткендей... вне-бойы ып-ыстык жалынга шарпылып, кезшщ апды жанып-сендй Тез турып кетуге мертзккен аяк икемге кенбей, ышкына кираландады. - Апарындар елексеш, камавдар! 158

28-ТАРАУ (С 'в^ ам ал ад ай жаркыраган куннщ жарыгынан оянды. Ke3iH ашып ап жанына карал ед1, Жанат та шалкасынан тускен калпы т э т а уйкы кушагында екен. «Сабак кайда калды?» деп ойлады. С осы н, куйеушщ суп-суйюмд1 бейнеа кызыктырып, еркелепа келдь Сук саусагымен акырын му- рынынын ушынан басты. Ол бетш тыржитып, басын акырын козгады. Жас келшшек жымиды. Кызык Kepin балалык эрекетш одан сайын уд ета . Ещп epi басын элпдегщен де катгырак шайкап, сол колымен кыр мурынын суйкеп-суйкеп erri. С ейтп де кезш аша койды. б зш е тене карап, жымиган эйелш кердй Бул да epiKci3 кулдь Эйелш щ эжуалаганын тушндй Tyciiifli де он колымен мойынынан кушактай бауы- рына карай тартты. Гулмира суп-суш р саусактарын муныц колтыгына тыгып ж1берш, кытыктай бастады. Ж1пт ыршып Tycri. EKeyi сыкылыктай умар-жумар алыса Kerri. - Кызганшак, кызганшак! - Булыга кулш, келшшек ша­ тал а ^ л катады. - Койдым, койдым! - Kyfteyi каркылдай муныц ыктия- рына жыгылды. Солыктарын баса алмай ентжкен калпы eKeyi 6ipa3 yHci3 жатгы. Ce3fli Жанат бастады. - Тагы да уйыктайык. - Сабак кайда? - С е т кушактап жатсам, еш теменщ кажет1 болмай калады. /59

Эа1л6ск ы б ы р а й ы м у л ы - Каз>Р акымактыкпен айтканын. - Жок, сен керемет эдемшщ. - Мен олай ойламаймын. - Алгаш танысканымызда, узакты кун сешмен 6ip жакка кетущ армандаушы ем... 0з1нд1 армансыз кеудеме кыскым келетш. - Онда, ол - сенщ тарапьщнан ожарлык болтан екен. - Bi3 ешкайда бартан жокпыз гой. - Арамыздаты айырмашылыкгы байкадын ба? Ондай ере- секгер ойлайтын нэрсенщ дэнецес! санама KipMeirri. - Мулде ешкашан дейсщ бе? - Шалкасынан жатканЖанат, 6ip жак кабыргасына аунап, он колымен эйелш кушактады. Жузше телм1ре карады. - Иэ, ептеп дудэмалды нэрселер бодцы. - Ах, менщ кегерпишм. - Келшшекгщ бетшен шоп eTKi3in cynai. - Екеум1здщ осы сэттм1з кандай ганибет. - Гулмира да epiHe карай аунап тусш , мойынынан капсыра кушактады. Ж т т г щ шатгыктан сарайы сантырап ашылды. Болашак турмыстары жайлы ceiuiecKici келдт - Сенщ кай жерде босанбак ойьщ бар? - Бшмеймш. - вй ел кулдь - Уйленбей жатып па?.. Эрине, ен керемет жерде. - Иэ-э... - Сонын созып айтгы да, ойланып калды. - Сен м е т кай жерге орналастырасын, сонда... - Аландама, ен керемет жагдайы бар туыт уйше апара- - Б1здщ туратын уакытымыз бодцы. Тым курыганда ymiHmi сабакка барайык. - Мен1н ез1м1зге тана тиесип отауымыздан шыккым келмейдк 160

Зауцайыр. Роман-триллер - Маган да солай, жаным. BipaK, баруымыз керек. Сон- дай катал Ольга Поминованьщ сабагын умыттын ба? - дед! эйель - Bi3, екеуден-екеу онаша отбасы боп, енд1 гана eMip кеше бастадык. - Эл! болашагымыз алдымызда. - Мен саган, KepeciH, дангарадай erin уй салып беремш. - Эбден мумкш, 6api ыктимал нэрсе. - Иэ, солай. 0з1мше жоспарым кеп. - Кьшбаттым, б!здщ баруымыз керек шыгар. - Кайда? - Сабакка! - Жаксы, онда сен 6ipiHiui турегелил. Шай коя бер, мен жата турайын. - Кодами толыкканды еркек. -Гул м и р а сынгырлай кулш, ж1бек iiu кейлегш сусылдата тесепнен кетериад. Кап-кара шашы аркасын жапкан. Келшшепнщ жупары мен эттр исше кем ш п, масан калпында Жанат талмаусырап жылы керпенщ астында кала бердь «Кайтып келемш» деген Жанат кеннкп. Уакыт еткен сай- ын Гулмира тагатсыздана бердг - Каз>Р келедг - Сэл жымиып, Мукатай оны сабырга шакырды. - Кап. багана 6ipre бармаганым-ай, - деп екшдь - Аландама, аяк астынан тагы 6ip шаруа шыккан шыгар, - дед! Элмира да елепзушщ ж еназ екен!н бивдрш. - Жаксы болды, 6yriH б!зд!ц касымызга конасын- - Нурмира мен Гулжан да муныц вз шацырагында тунеу!не 161

Эди,6ск ЫБЫРАЙЫМУЛЫ сондай б е й т . Осыны еспген Ыдыханньщ да сэл a6ip»ireHi болмаса, балаларынын бауырмалдыгына iuii елж1редп Тан ал ы . Гулмира тушмен мазасы кашып, уйыктай алма- ды. Турмыс кургалы 6epri терт айдьщ шпнде екеушщ белек тунегеш осы. Ертенгшк аска да заукы сокпады. Дастаркан жиналып, ыдыс-аяк жуылып б т п ещй не жасарын бшмей отырганында телефон шырылдады. Елден бурын жупрш ба- рып тутканы алды. - Аллоу, аллоу! - дед1 apFbi бегген ер адамнын дауысы апыл-купыл асыгып. BipaK, уш сондай етене. - Иэ, иэ. - Ыдыхан кудагисыз ба? - Гулмира енщ жыга таныды. - Папа, мен гой бул, Гулмира. Сэлеметаз бе? - Сэлемет, сэлемет. Кудаги уйде ме? - Ушнде эб!ржу бар. - М ше каз1р, папа, шакырайын. Ulenieci де айран-асыр калпы касына таянган екен, тутканы устата бердг Сосын ан-тан калып. сездерше зейш койды. Кыска гана амандыктан сон uieuieciHiH peni 03rcpin, сау- алдарды удетп. - Кашан? - Кездер1 багжан ете калды. - Ойбай, сумдык-ай, аман ба 03i? Муны есттген сон Гулмиранын тебе куйкасына дейш шы- мырлап, буын-буынынан эл кашып бара жатгы. - Кдар кайда ещй? - Тагы да бегелдь - Садер кайда турсыздар? Дэрмеш таусылган жас келшшек, калтыраган калпы орындыкка отыра бердп fler6ipi кашып, мына малагамнын сырын б шуге мустак. - Ka3ip барамын! - LUeuieci тутканы койды да, бутан жалт карал, к тш й адамдай тез жузш тайдырып экетп. 162

Заукайыр. Роман-триллер - Мама, ол Kici неге телефон шапып тур? Не дейд1? Ана байкус лэм ката алмады. Ылдым-жылдым вз белме- сш е барып, апыл-купыл кише бастады. Сонынан Гулмира юрда. - Жур, киш. Жанат апатка ушырап, ауруханага туснгп. - Шегшерге жер1 калмай spi дэл бутан e3i юнэлщей кызына карамаган калпы, селкостау жетюздГ BipaK журегт кургыр аткалактап, басы зещп барады. - Не дейд1? - Гулмиранын уш капел1мде ышкына естшдк - Аман ба екен? - Кекейш камалаган урешн сауалдан K03i бакжиып апты. - Аман, аман. - Бейшара meuieci де жарытып ештеме б и т е й , эр алуан алыпкашты сауалдан дудэмалданса да, ез- ез1н басып, сабырга шакырды. Апаш-купаш булардын энпмесш ен уй iuii дурлнтп, кастарына жиналып улгердн Барлыгы CKeyiiiiн айранданган ендерш Kepin, сурауга элденеден дэттер1 жетпей уйлыгыса удердг Лажсыз Ыдыхан олардын кемейлерше тыгылган не кштипан екенш уккандыктан тагы да эл п ce3iH кайталады. Осы кезде жылт етш Гулмиранын жанарынан жас та бш ндь Барлык жайга каныккан сон: - Мен такси шакырайын, - деп, Мукатай телефонга жупрда. Кыздар Гулмиранын жанына ошарылды. Булар жан сактау палатасына гаргенде ондагы жаткан адамды таныган жок. 163

ддыбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ 29-ТАРАУ f c n Ж1Г1Т ышкырынан суйреткен калпы аядай бвлмеге экеп, лактырып тастады. Eciicri таре жауып, аргы бетшен кулыптады. «Жапса жаба береш, - деп ойлады жаралы Ti3eciH кушактаган калпы, - airreyip, мазамды алмаса екен». Жан - кай жер ауырса, сол жерде туратын эдеп, аягы каксап ж еп насырын жерге ю рпздг Денбекш т, юршдей домалан- ды. Ептеп балаган кетерш eai, Ti3eci кулкшдеп icin ynrepirrri. Демнщ арасында осыншама быржиып шыга келгеншен, iiapirep ж т т 6ip катердщ болганын езьак топшылады. Гулмираны баска бвлмеге жеке отыргызып койды. KepiHreHi 6ip Kipin тымак cepi, пысыктыгын ачгартып кылжалактайды. «К о й » деп, тектеп жаткан ешюм жок- Булар 6ipiHiH колын 6ipi кагап, 6ipimH бетшен 6ipi алмай- тын сиякты. Байкаганы, жабыла кеп Гулжанга кезек-кезек буйрык бередг Пэрменд1 дауыстары Гулмирага ап-анык есплуде. Ол зыр ж упрепн сыцайлы «каз1р, каз1р » деп бэйек каккан yHi шыгады. Оган мунын зыгырданы кайнады. «Этген ерк1не бермейдьау, берсе ана салдакынын кезше кек шыбын уймелетер едг Шашын 6ip талдап жулса да обалсыз. Осын­ шама каскешпкке баратын 6i3 не жасаптык?» 1лезде бул ойынан тайкыды. «Бейшара, айы-куш жeтiп калганда муншама еркектщ TenKiciHe тусу - тым-ак киын. Kafi6ip жепскеншен жур дейсщ, 6ip нэрсе боп тузакка тутылып калган-ау». 164

Зауцайыр. Роман-триллер Te6eci мандайшага тие жаздап, еткен жумадан таныс каска бас дэу бул отырган белмеге ендь Алгаш Мэскеуден ез1н экелген де осы едг С уйепнщ ipuiiri аздай, жунттай. - Ханым, 6ipa3 бел шенпп, аяк суытып деген сиякты... Тыныгып калган шыгарсыз? - Эбд1рахман усталатын куш тым-тырыс журген ед1, енда айдынын сыртка салып, езш ерк1н сезшедь - Ренж1месещз, тыныштыгьщызды бузып, 6ipa3 мазапауга тура келедь Тес калтасынан темекюш алып, epiHiHe баппен кыстырды да, келшшестщ жанына жайгасты. Гулмира opipeK ысырыл- ды. - Корыкпаныз, адам жемейшз. - Кек тутшда ершш uiyfiipe бурк етюздк - Ci3re коятын талап - жалгыз. - Кезш алартат ец к ер т болмашы бегелдь - вткенд еп шагымьщызга жаздым-жанылдым деген тургыда карама-карсы арыз жазсацыз. - Сонда 6i3fli босатасындар ма?! - Так ете калды. - Эрине. Азаматымыз ортамызга оралса - боссындар. - Жазамын. BipaK 6ip гана шартым бар. Айта бер дегендей Дайрабай иегш касты. - Bi3fli кайтып мазаламайсывдар! - Элбетте, тек Эбд1рахман бостандыкка шыкса 6iiTi. - TeMeKiciHiH тукылын быртык саусастарымен кулсалгышка ныгарлай басып еннрдг - Онда каз1р ж1бер, ертен айткан жерще келешн. - У ш т пен кущ стщ оты шарпыскан сез!м жанарында кылан бердь Бул сезге керюкедей дэу ж ш т кецктдей кулдь - Оньщыз жарамайды. Шаруаны б1ржола тындырасыз - бас бостандыгынызды аласыз. Бэлен деп айтуга уэж таппай, канаты кайырьшган кустай шарасыз калды. Араларында ушпздйс орнады. Осы буйы- 165

ЭдЫбск ЫБЫРАЙЫМУЛЫ гылыкты бузып, зэумен «ah-h» деген ун шыкгы. Гулмира 1лиястын дауысын б1рден танып, умтыла берш efli, Дайрабай шалгайынан шал 6epin устай алды. - Барганьщызбен юре алмайсыз. - Ш берйцзпп, байкап келейш, багана онбай кулап едь - 03 i гой тырагайлап... Эйтпесе ешюм оны аранньщ аузы- на айдап апарган жок. Коянжурек екен - тартсын сазайын. - Андагайлаган жаудын ортасына жалгыз туссен, ceHi де керер едш. Мына сез жанына жакпады ма, апайып 6ip карады. - Сен т т щ щ тартпасан - сорлайсьщ. Абайлап сейлесен гана, абыройьщ сакталмак. - Сонына з1л тастап, шыга бердо. Эуелдеи урейдщ ipreci сегшгендей. «А рызын жазып 6epin, ертец-ак булардан кутыламыз, кудай буйыртса» деп топшылады. Бэршен Нурмираньщ аландап отырганы аркасына аяздай батты. Айна телефон согып кап, бупардын келмегенш ecTice, тштен ic насырга шабаты- нын туспалдаганда шарасыздыктын инеЫмен санасы шабакталады. Акырын орынынан турып барып терезеден сыртка кез тастады, кудай атканда - каптаган уй, ештемеш болжай ал- мады. Кднша Алматыда туып е ссе де, бул бшмейтш беймамм жак. Багана муньщ да кезш байлап экелген, эйтпесе кайдан келш, кайда турганын ажыратар едь Заукайырда ойын белш, тагы да Ьшястын ьщырсыганы кулагына шалынды. Аяныш сез1м журегш суырып, KOKiperiH дуылдатгы. Эй-туйге карамай жаралы жолдасына умтылды. Айтканындай-ак, eciri таре беютуль А р жагынан жаракатын ауырсынган адамнын жанын шуберекке туйе бебеулегеж еетшедг 166

Зау&айыр. Роман-триллер - Эй! - деп айкайлап яабергенш келшшектщ e3i де байкамады. Сол-ак екен, саудырап куыс-куыстан «даяшы- лар» тебе Kepcerri. - Ecijcri ашындар, мына ж т т киналып жатыр гой. - Bi3 не штейне ещ ц? - Сидан, арщ кедей каткан кара езше тарпа бас салды. - Апарындар ауруханага! - Аргы жагы колкылдап турса да, буйыра тш катгы. - 0Ti жарылды дейсщ бе, аЬылаганы - жасаган айласы да. Ulerip кез, бгпк мойын, терт бурыш тапал 6ipeyi келпрси сейледи Оньщ i3imiie: - Арамызда санструктор жок. 3pi, 6i3 адамдарды емде- луге экелмейм!з. - 0 л п cipiHKe кара шуленсш, ш орт айт- ты. - 0pi-6epifleH кешн сен ез орнына Kip! А ртык журюцда коймасад, тойга жырткан жыртыстай, мына жшггтер жулма- жулманды шыгарады. - ©3i жакындай бердк Тепсшген сусынан именд1 ме, Гулмира шепншектей жылжыды. - Кара муны, дэсердей гып отыргызып койса... Жонынан та- спа Turin, жумыска жегу керек. Кай-кайдагы шабан-шардак кара тобырдыц мунша KiciMciHin басынуы, сылан каккан ерке басын катты корлады. Канша кудайдын баласы болса да, мавдайга бармактай бак бермеген сон, байлык та, дэулет те бакытка бастай алмайды екен. MiHe, енда, тойтиып отырганы... KepiHreHi джендейдь Дубшген дулейлер ар, уят дегещй бшмейтщдей, ауызда- рынан ак ит Kipin, кек ит шыгады. Мунын жуйкесш эдеш туйте арамен агаш кескендей кажагылары келгендей, барган сайын даракы дабырлары удеп, кушеюде. Э нш етнде жылман eTin жетер Гулжан да тырс етпей калды, б1ржола жерге ciHin, курыгандай. /67

ЭлЫбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ ...АждаЬа дуниеш тылсым тун элдекашан бауырына баскан ед1. Ай коргалап, жалмауыз кемшрдщ жаулыгындай жиеп жулым-жулым бултгардын арасында жузш барады. Жалгыз. Оньщ да кецш не калу тусш, кусанын курыгынан кутылмакка амал !здеп, беталбатты кацгып, лэйлш жургендей. 0 у л к п е тобырдыц эуеш аскактап, дацгаза дуние орнаганда epiKci3 дабырга кулак xiicri. Bipeynep келген Tapi3fli, жамыраса кеу-кеулесе женелдь Эне, Гулжаннын дауысы шыгатындай. «Bipi Kenin-6ipi кетсш, сонша елепзш не болды?» деп, езш е токтау салды. BipaK кеудесше кыпыл енген: урей, коркыныш бойын канша нык устаймын дегенмен калтырататындай. «М ына бэлелер кебейд1, iniin ап содыр 6ipeyi 1лияска raicin журмес пе екен?» Осы ой кылан Gepreni TinTi, fler6ipi кашты. «Е ртецп кун! Айнаныц бетш е капай карамак?» Селк етгазш ныгыз жабылган eciK шапкасынан ашылды. Каска мандайы шамныц жарыгына шагылысып, гужбан кара Дайрабай жымыскы жымия босагадан аггады. - Тандайьщыз Keyin калган шыгар, журвдз, шай ш е л к . - Белмеш арактыц nci жайлады. Келшшек басын шайкады. - «Крнак - койдан жуас», онда кой сиякгы айдап апарамыз. Бшегшен устады да, жупкып тургызды. - 0 уе1стеткенге эулиесшш барасьщ, ортамызда журген кезвде - кудайын мен. Не айтылады, соны жасауын керек. Жауырынынан алып сыртка HTepin шыгарды. 168

Заухайыр. Роман-триллер 30-ТАРАУ Ж^ Р ^ а ц а memeci екеу1 де ак халатгары мен калпактарын эдеш ала шыккан. С оны ю ад де ешюмнш; 6ereyiHci3 дггтеген межел1 жерлерше жетп. 0 p i, Ыдыханнын мойынына ш нген танометр1 бар. Келд1 де, абдырап турды да калды. Басы ак дэкемен танылган 6ipey жатыр. Мурыны мен кезшщ тусына гана санылау калдырыпты. Он жак аягын аспанга асып тастаган. Шокпардай бетелкедеп суйыкты экеп, бш епне тамшылатып койыпты. Кездер1 жумулы, KipniKTepi ещн кайтара ашыл- майтындай. Бас жагында отырган м ешрбике ауык-ауык суга малынган дэкемен наукастын ершш суртеда. Жанына таянып, бетш е тонгенде барып булар Жанат екенш бшдк Гулмираньщ Heri кемсендеп, ш ешесш бас сал- ды да, солкылдап жылап ж1бердк Унш шыгармауга тыры- сып, булыга енк-енк етедк - Кой, кушм, сабыр, сабыр, - дед! кеггп керген Ыдыхан мына жайт кабыргасын куйретсе де мыгымдык танытып. Сосын кэ/имп медиктерше Kninren мына адамдардьщ жай- ын угына алмаган кезегаш бикеге: - Карагым, Kepin турсьщ 6i3 де дэр!герлерм!з, 6ipaK баска дэруханада жумыс жасаймыз. Мына наукастын жайы кандай? - деп сурады. - Мен ертенгЫк 8-де гана кезекшинкп кабылдап алдым. Наукастын сыркатыньщ жайы жазылган кагазга Караганда, жагдайы онша мэз емес. Басы жарылып, миы шайкалган. 169

Элибек ЫВЫРАЙЫМУЛЫ Кабыргасы сынып, eicneciH тескен. Он жак жамбасы да кираган, оган тунде операция жасалыпты. Бел омырткасы шытынап, жулын закымданган. Денесшщ кызуы 39-40-тан туспейд1, кан кысымы 6ip калыпты. - Рахмет, кызым. Догыдыр енд1 кандай амал жасамак? - Жана гана емдеупп хирург келш Kepin кетп, ол xici шеппмш э т айткан жок. - Аты-жеш KiM? - Мурат Сешлбекулы. Иыгына басын койган Гулмираны кушактаган калпы же- телеп, тыска беттедг в зш щ де кур сулдер1 суйреттлш, езеп астан-кестен- - Кой, жылама, кушм. Кез жасьщмен кемектесе алмай- сын, оданша сэл ее токтатып, баска амалын карастыралык. Булар дашзге таянганда алдыларынан Ахмет жаксы ле- пестен дэме етш, жапак-жапак караган Kyfii тебе Kepcerri. Кудай дщкелеткенде кудасына 6ip ауыз, жарым ырыс экелерлж ештеме айта алмады. KiM бшген, эсем шактын spi тез таяды екен. Заукайыр, бакытгы жас жануянын шуакты кезешнщ шак-шэлекеш шыкты. Жанат кеше Талгарга кетш бара жаткан. Кешкурым уакыт. Алакеленке. Машинада e3i гана. Гулмира «Барнау- ыл» кешеЫндеп уйде калды. Онда да ез1 «сен осында бол» деп, эдеш калдырды. Тыгыз шаруамен эке-шешесше барып кайтпак. «Кызыл кайратгын» тусына таянганда жын соккандай 6ip машина карсы алдынан шыга кеп, мунын он тарапка кашкактап жалтарганына карамай, 6ip жак тумсыгынан nepfli де ж1бердг Дуние астан-кестен копарылып, эп-сэтте тунгиыкка айналып журе бердо. Эйтеупр, кара жолдын бой- 170

ында кара тутш бурк eTin, кикылдатан-шикылдаган ypeiuii дыбыстар ене бойды ттренд1рд1 д е басылды. Зэумен зулаган машиналар ошарыла токтады. Сэлден сон бакырып-шакырып, кызылды-жасылды жарыгын куй- кылжытып М АИ -дщ инспекторлары жетп. Ы нше, екпесш согып ентжкен калпы «жедел жэрдем» келденевдей токтады Апатка ушыраган кел1ктердщ адамын арашалауга барша кауым элдекашан KipicKeH. Терт денгелеп кектен кеп, консервшщ калбырындай умаждалган машинадан Жанатты шыгартанда онда тш жок едо. МАИ кызметкерлер1 болтан апат жайында тек онын телкужатындаты мекен-жайы бойынша гздеп барып, уй-iniiH хабардар eTiirri. Сонгы Алматыдагы керсетшген sflipicxe бармай, онын алдындаты мертабанда жазылтан Талтардагы уйлерше келгендер1 он бопты. Сонда да уй-iiiii кеш, эбден тан атканда кулактанган. Соктыккан машинанын iminae уш адам бар екен. EKeyi эл устшде, шопыр жаралы. Онын айтуынша алдынан жылкы шыга келген, содан кашамын деп Kecipre килжкен. - Жазым, жазым гой тетеннен, - денщ басын соккылап. Жанат он куннен асканда барып, кезш ашты. BipaK сейлеуге муршасы жетпед1, дэржерлер де тыйым салды. Осы уакыт аралыгында Гулмиранын жак eTi суалып, он- сыз да бадырак кез1 шажыркайдын безшдей еж1рейдй YHeMi кулю уш рш п турар ашык жузш муннын кшегеш басты. Ойткеш, epiHiH xani нашар, eciH жинаган кунде де аягына MiHin KeTyi еюталай. Ещп кездерш ашып, адам боламыз ба дегенде татдырдын бастарына салганы тым ауыр тидй Жалгыз оган емес, ею жакгын да кабактары сулкиш, KipniicrepiHe KacipeT байланды. Дотыдырлардын да жасаган болжаулары дэйек тап- пай, ешкайсысы жарытып ештеме айта алмады. Бар 171

ддыбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ тындыргандары Жанатты онаша палатага шыгарды. Эл1 сейлеуше, сейлесуге луксат жок. Бейберекет мрпзе де бермейдь 0Mipnepi уйкы-туйкылыкка урынганнан 6epi де 6ip айдан астам уакыт етп . Осы шакта Аркалыктан тагы да кайыра « 6i3 алдыларьщыздан етешк деп едж » деген хабар над. Ыдыхан капы ойланды. Exi марте езг токтатып ед1, буйрыктан артып енггеме болмайтын сынайлы. Пешенесше жазылып турган шыгар, «келсш » деп ыктиярын бердь Онын устше Гулмира да «Мама, б1здщ жагдайымызга карама. Эрюмнщ тагдыры езше, маган бола Нурмиранын багын байлайсын ба?» деп, eHfliri карсылык танытуынын реп жок екенш тэптшггеп айткан. Осыдан сон амалсыз келгсп. Содан кеп узамай уш адам Нурмирага куда Tycin, yKi тагып кайгга. - Кудай косып жатыр, - деген сонда, - уипшш каргама буйымтай айтып келш отырсыздар. Балалар солай шешсе, 6i3 карсы боп кайда барамыз. Тек, Нурмирамнын оку 6 iripyiHe кедерп келпрмен<здер, дипломын алганша куйеу бала exeyi осында турады. Бул жен уэжге ешгам карсылык таньггпады. Opi костап та кете коймады. YuieyiHiH не ойлагандары шпнде. KiM бшсш, кудагидын басына тускен зауалды еспгеннен кейш, батып ештеме айтпады ма, эйтеу1р, п с жармады. Олар елдерше кайтып, арада 6ip жума е п а м е н Кантарбай солан eTin тебе керсетп. А са жаркылдап та, аса салкын да карсы алмады, каракаскелен байып ангарпы. Нурмиранын да куаныштан елп етхенш ешюм кермедг Жалпы, уйдш iniiHfle баягыдагыдай ерке тайлактай асыр салган шаттыктын шадыман шыркы бипнбейдг Bapi Гулмиранын кас-кабагына карал, сонын ыгына жыгылып, сонын айтканын icren бэйек. Кантарбайдын Kenyi онша айтулы окига боп кершбегеш де сондыктан. 172

Зауцайыр. Роман-триллер 31-ТАРАУ ^^ ж д а Ь а н ьщ ордасы мупде кужынап алыпты. Typnepi коркынышты, вншен сойдауылдай-сойдауылдай жн-лтер. Ускындары эртурлг 6ipeyiHiH шашы бш те-бш те иыгын жапкан, Kenecici жун-жун сандарын керсетш шорти киген. Маскара, ендо б1ршде абуйырын кымтап, ет1мен ет тыры- сып турган лыпасынан баска дэнене жок, бет-аузы жун- жун - кержактары да ушырасады. Барлыгынын жанарында арамдык, бузакылык тунып жаткандай. Буп - ас уйге жеткенше гана кергендер1 едг Торге кершкедей 6ipeyi жайгасыпты. Шамасы, жасы жер ортасына келш калган. Эдемшеп койган сакал-мурты бар. Y e n - жаланаш. 9 з денесш 03i аямай айкуш-уйкыш сурет салган - татуировка. Иыгында пагон, кеудесше айкасып тускен партупей, бел1нде белдж. Онысынан кылаудай кымсынбайтын тэр1зд1, арка-жарка. Кдсындагы жап-жас кызды аш белшен капсыра кушактаган. Ол да жаланаш, кос анарын келегейлеген тартпасы гана бар. Енд1 байкады, элгшщ ею жак капталындагы жiгiтгep де, кыздар да белуарларына дешн шешшш тастапты. Касындагы дунб1ршектеш де кеменгершен калгысы келмегендей, дэл емшек тусына торына жабыскан ермекшшщ сулбасын бейнелептг Булардын KipreHin керсе де ешкайсысы елп етпедг Тым салкын, 6ipaK жандарындагы кыздарга кызуы куштт сиякты, yrneyi де айырылып калатындай жабысып апты. 173

Элмбм ЫБЫРЛЙЫМУЛЫ - Отыр, - деп, Дайрабай тем енп жактагы орындыкты нускады. 03 i жанына жайгасты. Ceirrin, булар терт еркек, терт эйел болды. 0бден орныгыскан сон кезшщ киыгымен Гулжанды 1здедь Калтарыста суды шылпылдатып, ыдыс жуып тур. Мунын келт-кеткешнде шаруасы жок. Эyeлi бегде жандай лэм деместен апдына таза касык, шанышкы койды. Назар токтатып карамады да. ©цеппнен 6ip тушр нэрсе етсепн. Дайрабайдьщ кыстауы- мен тандайына дэмнен 6ipep касык салып ед1, зорга жутгы. Мына ортада езш сондай артык, кораш санады. Ешкайсысы Tic жарып, тырс етпейдт Балыкгы аулап-аулап эбден тойып, 6ip аягын бауырына, тумсыгын канатыньщ астына тыгып мулгш кеткен коки каздардай каз-катар жайгаскан бэлелерд1н кездер! кшпруш. Эйткенмен, ез рахаты ездершде: аса 6ip ынтызарлыкпен аймаласа ебюедь Жуз дуылдатарлык кылык жасаса да 6ip-6ipiH текгейтш шама ада-куде. Бас айналды- рар бакытка белшелершен баткандай. Жанарларын ашып. мына элемге кулык койып карайтын болса, шурайлы да шуакты, жумакты сэтген айырылып калатындай. Сондыкган да кездерш ашудан коркады. ЭрВберщен сон кездь сокырлардын эйелдер1 ауысып Kerri. BipaK, баганагы ыстык ыкылас пен отты кушактын кызуы сол калпы. Кулкыны курыган ынсапсыз ындыннын ынтызарлыгы epmiMece, ба- сылмады. Салдамалар - деюрлердо, олар - шeткipлepдi жат- сыньш, аймаласуды аяксыратпады. Бастапкысына калай етенелш танытса, мынаган да сондай куштарлыкпен кабыса Tycri. Темен етектшер де «жана гана ананын кеудесше бас койып ед1м, кепе-кернеу кезшше мынанын кушагына ауысканым - арсыздык-ау?» деп ойламайтындай. Мунын 6api олар yuiiH уйреншпсп, сипел кершдг 174

Караптан-карап Гулмиранын iuiKi элем! калтырады. Мына соракылыкты санасына сыйгыза алмады. Урланып кайта-кайта Гулжанга назар аударады. Ол селт етпейдг Анайылыкты эбден керш, бойы уйренш алгандай. Bip кайран калдырганы - энш ешндеп жулкынып туратын MiHe3i уш тйсушп. Ийй салбырап, осы уйдщ бэйбйиесшдей карыны шермшп, ас куйып, аяк жуып, кызмет жасап жур. «Касынан 6ip eai шыкпайтын CepiK кайда екен?.. Муны неге сонша кешлс1зд!к жайлаган?» деп ойлады. Сейлескнп келдг BipaK, омартанын шелепндей мына мулпген малгундардан каймыкты. Кенет, бш егш щ жогаргы жагы кекпенбек боп кегергенш байкап, imi кылп ете калды. К е ц ш астан-кестен: «апыр-ау... коркау каскырдай сулкиген сумырайлар нашанын купы емес пе екен?.. Гулжанньщ колына не болган? Элде, жауыздар б1рдене жасады м а?..» Абдыраган каппы кайта Гулжанга барлай кез токтатгы. Ойламаган туста газ плитасынын устш е назары ауды. Эдетте дэруханаларда ушырасар, медицинапык аспаптагы микроб- тарды залалсыздандыратын дэр1герлердщ терт бурышты стерилдепш жап-жалтыр тем ip кобдишасы бурк-сарк eTin жатгы. Оган нендей заггы салып кайнататыны миына б!рден сак етп. Айуандардын апанына ушырасканын сонда бш дг /75

ддыбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ 32-ТАРАУ аунап тусп . Сол калпында кимылсыз 6ipa3 жатгы. BapiGip icipniri айкасар емес. 6зш-ез1 зорлап кезш ашпауга тырысты. Э р Typjii ой онсыз да зыкысы шыккан санасын сабылтып, элдеб1р жакгарга Lnecrripin экетедй Ецсесш езген кыжалаттан ба, элде т е се п жайсыз ба б1ркауым мезеттен сон Ыдыханнын кеудеЫ кысылды. Белменщ ауасы тарылгандай тынысы ауырлады. Лажсыз келесл б у т р ш е аунаганын байкамай да калды. Терен KypciHreHiH де андамады. Кабыргасына аяздай баткан нэрсе, Гулмирасынын жайы. Он exi де 6ip ryni ашылмай-ак тагдыры бейнеттщ буйдасына байланганы ма? Bip кездер1 Ленинградта жалгыз калган шешесш уайымдаушы едй Сонгы уакытгарда барлык жауапкершшк 03iHe ауганнан кейш бе балаларынын болашагы катты аландатады. Кущцз де, тунде де Гулмирасы есшен кетпейдь Кеудес1нде жарым-жартылай жаны бар Жанапы дэр1герлер ушне шыгарды. Байкус бала аягы турмак башпай- ларын да козгалта алмай узыннан тусш, шалкадан тесекке танылган. Бас жагында шошайып Гулмира отырады. Осы Kecipre ушырагапы сабагына да дурыс кещл белмей жургенш ана журеп сезедг Сезед1 де т ш н тгсше койып, «этгеген-ай» деп, дщ кеа курып тынады. Элмирасынында xani жанын шуберекке туюде. Сорлынын ай-кун1 такау. Bip аягы - керде, 6ip аягы - жерде. Бугш, ертен

Зауцайыр. Роман-триллер деп-ак эбден мазасы кашты. Куйеу баласы да 6ip журген кой аузынан шеп алмас мойыны жуан момыннын 63i. Qirreyip, дэтке куат eTepi гинеколг дэршерлердщ ауызы жаксы. Сол жарым ырыс жаксы лепесп кенш не ток санап, кунде кудайына жалбары нады. Ал мына болашак куйеу баланын келйл кызык, жатканына жарты айга жуыктады. Муньщ жаны жай табарлыктай жа- рытып ештеме айтпайды. Кызы онымен сейлеспек т у г ш касына жоламайды. Бурынгыдан бетер туйыкталып, 6ip жарк етш серпшмедг Э уел1, муны тж ащ пр ш , «мама, анаган «кайт» деп айтшы, кетсш» дегенг - Кушм-ау, мен1ц оган калай беттм дауаласын?! Бетен 6ipey емес... - Калай бултарудын женш таппай абдыра- ды. - Куда Tycin, саган у ю тагып кеткен. Ыктиярымызды бергенб1з, бергенсщ— Эцпм е spire созылмады. Нурмираньщ 03i кузамады, эйтпесе meiueci буи такырыпка ашылып сейлеуге ынтык едг Акыры кекейш каумалаган сауалдар маза берпзбей Гулжаннан ептеп сыр тарткан. Ол да мандытып, еш теме айт- пады. - Бшмеймш, iprere карал жатады да кояды. Б1збен сейлеспейдь TinTi, Кантарбайды да жан тартпайды. Элде спдщ кецш ш зге кыпыл юргенш андап, spi Гулмиранын жайын ойлап, езш еркж устауга ынгайсыздана ма? Бул imTefl « е -е » деген де койган. Шешеге жакын келетш кыздарыныц ез1мен ашылып сейлесе алмаган пышаналы- гына куйзелдг Кыз баланын соншама сорлылыгына жыны келд1. Соткар болса да осы уш еуш щ 6ipi уп боп тумаганына опынды. Bip атаныц эулетшен жапгыз еркек кш д1к п Кусанныц ереш узшгенше ещн шындап K03i жетть Эйелдж бетпактыкпен epi жастау кезшде муны бш е тура мойында- 177

Эдмбек ЫБЫРЛЙЫМУЛЫ мал еда. Enai езш щ каты гездтне нали, 6ip рулы елге киянат жасаганын угынып, езеп аязды у ск1р1ктей ацырады. EpiKci3 «у -yh» деген уш шыгып кета. Кен тесектен тарлыкты ce3iHin, шалкасынан тустг Сосын тагы да етек- жещ жиылмас ойынын сонынан ербендей ере берер ме ед1, кездейсок келен белмелердщ GipiHiu eciri ашылды. Кении солай карай ауды. Bipey жыбырлай журш, ас уйге еткендей болды. Ka3ip Kepi кайтар деп KyTin жатканында, eciK кайыра ашылды. Тагы да 6ipeyniH аяк дыбыры бшнда. Жалма-жан 1зшен атып шыкканга бала емес, шага емес, ыцгайсызданды. Ацысын андып кулагын турда: Ky6ip-Ky6ip сейлесть Мукатайдын дауысын айнытпай таныды. Касындагы Эл­ мира екенш топшылады. Сосын, будан арыга шыдамай жамылгысын иыгына Lnin, дэл1зге беттедь Кабыргадагы дэу сагат eKire таяныпты. А с болмеге карай жылжыды. Муныц келе жатканын андап, куйеу баласы босагадан басын кылтита карады. - Не болды, негып уйыктамай журсщдер? - Ауырып, Элмираньщ мазасы кашты. 0зш1н топшылауы дэл келгенше imi кьшп eTin, «толгак емес пе екен?» деген урей аралас сауап санасында жупрш Элмира столдын ш етшдеп орындыкка отырып, колымен бушрш басып алыпты. Астынгы ершш жымкыра т1степ, наукасынын жанына батып куйзелгенш ангартады. Онсыз да бозарган ещ одан сайын ажарынан ажырагандай. - 1шщ ауырып тур ма? - Жанына таянган шешеЫ сэл эб1ржщирей сурады. - Иэ. - Кинала тш катгы. - Кашаннан 6epi? - Кеш бата ептеп сыздагандай калып танытып едг - Окыстан шаншу кадалгандай «у -yh» деп ауаны кеюрегш 178

Зауцайыр. Роман-триллер кере жутып, эйеншектене 6eTiH тыржитты. - Уакыт еткен сайын удетш, Ka3ip жанымды кекеме керсетш барады. - Онда жедел жэрдем шакырайык. - Оган Элмира кенбейдГ - Мукатай б1рдемеге екпелеген баладай компылдай тш катты. - Керек емес, Ka3ip басылар. - Керек eMeci калай? - Ыдыхан ш оршып тус\"п. - Шакырту керек! Ауруханага барганда жазылып кетсен, еш кш сеш ол yuiiH секпес. Осындай накты uieuiiMfli кутш турса керек, Мукатай телефонный кулагын бурай бастады. - Кшшндер! LHemeci айтса айткандай, Элмираныц iuii одан сайын бу р ш и , белш жаза алмай калды. Курсагы т у й ш п , осы та- банда жаны шыгып кететшдей кинала кыстыкты. Енд1 тез1рек туыт уйше жетш, сол жерден гана араша табатындай асыкты. Дыбырдан оянган Гулжан мен Нурмира да мына капылысты ecTin, ас белмеге жупрдГ EKeyi Элмираны ею жагынан колтыктап, демедь - Кеудем кысылып барады, ж ел деткш т ашындаршы, - деп eriHfli Элмира. -К о й , суыктиедь - Гулжан келюпед!. Нурмира орамалдьщ 6ipiH суык суга малып сыкты да, iui кейлепнщ омырауын ашып Элмираньщ кеудесше басты. Осы ек1 ортада 6ip машинанын жарыгы булардьщ дуалда- рына лреле токтады. - Халатын, оныц устш ен пальтосын кщир1ццер, - дед1 Ыдыхан етйтнщ суырмасын салып жатып. Ауладагы Грета ш эу тде й женелдГ Ынше сырткы есш ашылып, ею-уш адамньщ iiiiKe енген дыбысы бш ндГ 179

Эдибек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ Элпнде Мукатай «жедел жэрдем» yiiai дэл тауып келу1 киындау» деп, келж Ke6ipeK журетш кешенщ бурылысына барып турмак боп женелген. Дашзге exi дэр1герд1 ертш куйеу баласы юрдк Салкын гана амандаса сап, олар наукастын кайда екенш сурады. Сосын Ыдыханнын бастауымен ас белм еандеп Элмираны керш: - Ой, 6spi тусшйсп, толгак кой басталган, - дед1 етжендшеу Ke3UMipiKTici. - Жш-жш нищ 6ypin ауыра ма? - Енда Элмирага кез токтаггы. - Иэ. - Келшшектщ дауысы бэсен ecTumi. - Кшнвдз, алып кетем13. - Соны айтгы да, келген 1здер1мен Kepi бурылып, eciioce бетгедь Сонын ала кеп бегелмей Ыдыхандар да шыкты. Кызын колтыктап, жазатайым тайып кетпеуш кадагалауда. Акырын шбгге бастырып, машинага таянды. Элмираны суйеп нпке енпздь Кдсына inenieci жайгасты. Мукатай тырмысып ба- сын суга берген: - Ci3 кайда барасыз? Бул, жалпы журт топырлап мше 6eperiH багытты такси емес, - дед1 элп толык эйел. - Кыздар, мен де жедел жэрдем кызметшде жумыс жа- саймын, ала кетщдер. - Ыдыхан етше тш катгы. - Онда, тйгп жаксы, 613ДЩxaniMi3ni жете бшетш шыгарсыз. Ещн оларга тш катудын epci екенш топшылап: - Уйде кала бер. Ka3ip барган сон телефон шаламын, так- симен келерсщ, - дед1 кайраны жок калпы. - Жарайды. Ecik таре жабылды да, машина орынынан жылжыды.

Зау&айыр. Ра <-триллер 33-ТАРАУ « (^ о н а к т а р д ы н » мамыражай, бейуаз TipjiiicrepiHe сонгы кундер1 капыпыс eHin, ауанынан сэл ауыткыганы бар. Bspi, Эбд1рахманнын колга rycin тутылганына байланысты. Эуелден кел1скендер1ндей керек-жарактарын басшысы 6ip жакка кетсе де, онын дэргейшдегшер тап-туйнактай етш экеп, алдыларына коюлары тш с. вйткеш , элдекашан акысы теленш, «кызметынлер» кажет нэстелермен камтамасыз етуге уэде байласкан. Сездершде турмайды екен, катал жазаланбак. «Конактарга» бэлен-бэштуген деп, тауардьщ raicTi уактысында жепазйш еуш туснадрш жату - бекер эуреш ш к. Катан сакталган тэртш бузылса, араларындагы уагда гана емес, «меймандардьщ» рахат, т эт п , шуакты шактарыныц шак-шэлекеш шыкпак. Олар «туты нып» отырган дуниелершен тапшылык Kepin, тарыкса - бэленщ басталганы. Кездер! шатынап, кутырган итгей ай-шай жок тарпа бас салуы ыктимал. Ен абзалы - ашуландырмаган лэз1м. Ал, 6ip кайарланды ма, ордалы жыландай т убiне жет- пей тынбайды. Кэрше ш ккен н епзп себепнп адам ездер1 cexinfli кубыжык-аждаЬага оп-онай айнапып шыга бередг Сондай айуандыктыц сонгы курбаны - CepiK. ©ткенде эзер кашып кутылганнан журеп шайлыкты ма, шаруа- сына ынта-шынтасымен Kipice алмады. Жан-жагындагы exi аяктынын бэршен каймыгып, сыртка шыкса курулы какпанды кабатындай бой тасалаган. 181

ЭдЫбск ЫБЫРАЙЫМУЛЫ Былай тартса - арба сынып, былай тартса - еп з оледшзд кср|мен 6api6ip катерден алыска узамады. Эбд1рахманды жоктатпай, онын келенкеа ретшде асы- ранды жалмауыздарга кэйш дэр1-дэрмеп мен курапдарын жетюзш беру - 03iHiHмойнында-тын. Ол мшдетш орындауга шамасы жетпед1 - жазалы. Ал, баска 6ipeyre жонш айтып, жол сштеуге мулде бол- майды. Тауарды «койма орындарынан» апатын сардары eKeyi гана. Баска жан пенде тосыннан еартюбедекшипкпен ай- налысатындарды бшмеуй керек. Элпндей, бегде кез «Серж ж1бердй> деп барса, купияны ашканы уш1н тэты да булар кшаш боп калады. Онда да айыбына жай гана ак та телеп кутыла салса 6ip copi, алпауыттардан таны айырылады. М1не, ек1мет орынынын тузагына емес, кубыжыктардын кармагына ш ндк Гшнгенде де ipreciH аулак салып кетпейтшдей халге жегл. Уэдесш орындамаганы унлн аяусыз каЬарга ушырап, наркомандар «инеге отыргызды». Екшин тэулж, ес-тусс1з куйде улы да зэрл1 дэрьдэрмекпен егшуде. Бул - 6ipiniui;icH жазалау болса, еюншщен, «конактардын» 03 катарын кебейту мудделерш жузеге асыруы. Ендр мына, Дайрабайды уыстарынан шыгармай шегендеп устауларынын сыры, карымы кайтпаган акшаньщ есесш алу. блсш-тсршсш «етелмеген парызды» орындату. Гулмираньщ бетш шым-шым е т т е , тердеп дэу олпа- танымен ошарыла касындагы кыздын тззесше ауып тусш, кос анарынын арасындагы жыкпылданган «сайтан сайына» емше тумсыгын тыкты. Ана, жуз\\ кара пэтшагар да талмау- сырап, суйсше дыбыс шыгарады... «Пагонды» кудын муншама тагылык табигатпен жугеназдж Kopceryi - орынды. Ce6e6i, «мен еюмет орга- нын, элеуетп бш ппн мойындамаймын» деп yctiHe офи- 182

Зау%айыр. Роман-триллер цер ш еншщ суретш салып алган. Портактын2 м эш осы - тын. Тутастай 6ip мемлекеттщ касында Гулмира к!м? Ол аягын тартып, айылын жиятын ani еш юм туган жок. Терт рет турмеге тускенде д е кенес заны мен т эр п бш е шнкпеген. Кайта, кызыл жагалылардьщ 63i будан ыгып журетш. Ал, мына капталындагы ж йтгпц кеудесш деп тордагы ермекшшщ магынасы - кумарпаздар кужырасынан, кумар- паздар катарынан мэвдз кетпеймш деген ceprri би ш редг Егер, булардьщ iiuiHeH 6ipeyci кызыгушылыкпен усы-басына татуировка салдырып, сосы н icri боп, сотгалгандардьщ ара- сына туссе - эл п cypeTiHiH неш мецзейтшш айтып бере алмаса, онда курыганы. Алда-жалда каны бузылгандар бостандыкта жолыгысса, танысканда аты-женш, кайдаи екенш сурауы мумкш, 6ipaK, не уш ш , кандай баппен, канша жыл отырганын сурамайды. Денесш деп шимайлардан, саусактарындагы сакина-айшыктардан-ак aprbi-6eprini ек- шей бередь Оларда ж ениз ештеме бедерленбейдг Бассалдьщ бойынан лэззатты шырынныц буы кайта бас- тады ма, окыс кыз кеудесшдеп басын KOTepin: - Шмаль3дайын болды ма-ей?! - деп гуршдей ун катып, уйелмешмен ущрейе кадалды. - 03ip, 33ip. - Bip аягы - керде, 6ip аягы - жердеп бейша- ра купдык ура жапак-жапак карады. - Шакыр шэдиярларымды! Дайрабай лып eTin, орынынан тез турды. Босагадан басын шыгарып, элецкедей жаланган жендетгерге хабар бердь Сол- ак екен суга кулаган кшктей убап-шубап, He6ip мэукшбастар еснсгщ аузына кеп кептеле токтады. Осы эред1кте Гулжан стерилдепштеп кайнап жаткан 2. Портак- татуировка. 3. Шмаль - ecipTKi. 183

ЭлЫбск ЫБЫРАЙЫМУЛЫ затгы Tycipin, стол устше койды да, шкафтын суырмасы- нан зымыскы дэр1-дэрмекп шыгара бастады. Кулпы 6ip наукастарды кабыдцайтыд медбикедей шымшуырмен инен1 баппен алды. Сосын, кезекпе-кезек келген адамдардыд бшегше екипд суккылады. Тущы етше ащы бэле кадалганга тыжырынып, эйеншектенген 6ipeyi ушырассашы. Белмеш дэршщ д а жайлады. Кеп узамай кодырсыгад шептщ куш п де мудкш, быксыгад эбшет колканы капты. Анаша ту п ш сыздыктай жендетгер журген белме жактан кабатгаса кеулейтш тэр1здк Батадаты Гулмира керген ускыддары кайта ибалы екен. Ka3ipбасым KenmLniri жаланаш. Y cri-бастары кек ала койдай - шимай. Араларында жап-жас орыстьщ 6ip кызы бар. А к матага оранып алыпты, кезьбасы уйкы-туйкы, жаланаяк. Ол да бшегш тоса бердй Кенет, Гулмираньщ журепн тас тебес1не шытарып, анадан жада тугандай тыр жаладаш, шашы дудыраган кек кез ж1пт ендй Омырауы куж-куж жун. Ар, уят дегенден ада. Кымсыну - мулде каперше юрмейдй Керюкедей кейшмед едмеддей таяньш, «уколыд» алды. Мыда отыртаидар бул жайтка эбден кадык па, 6ipeyi селт eTcemi. Гулжанныд да едшед кубылыс байкалмады. Туткын эйелдщ журеп аткалактап аузына тыгылды. ¥с- кынсыз eMip, жалдаптарды кергенден кейш тштед журынга айналды. Кдзф ада заЬарлы иде ез бшегше кадапатыддай, жады TypmiKTi. Орыдыдан турып кетуге, жолындагы жал- мауыз кемшрдщ «суйюмдш бапасыддай сумпайылардан корыкты. Олар муды ез белмесше жетизбей уйпай салатыд- дай. Одадша аз да болса бойы уйреде бастагад осы жексурын топтыд арасыдда отыра берущ уйгарды. Жабыдкы жамалында жасыктыктыд жайлауы ор- най капты. Зэуменде алыстан солк-солк соккан шойын балтаныд yHi естицд. BipTiH-6ipTiHдыбысы жакындап, бутан 184

Зау&айыр. Роман-триллер таянтандай. Рас, xinri табаныньщ астын солкылдатты. Эуел1, сол Tereypinai куштщ ыркына кулл1 ен-бойы батынып, калш- калш етедь Ещр тарсыл KOKiperiH кернеп бара жаткандай. Миына 6ipey курз1мен шеге каккандай, шеке тамырла- ры лык-лык аткалактап, K63i карауытгы. Басы айналып, жандэрмен жанарын жума койды. Сонда тана журепнщ ат- тай тулап, зенб1рекше гурешдегенш угынды. «А -ah-h» деп, ышкынган нэзйс дауыс epiKci3 назарын езше аударды. Жапт караганында оз кезше ез1 иланбады. Дайрабай Гулжанньщ уетш е енсес1н сала TOHin алыпты. Онын калтыраган эппак бш епне екш зэрш жiбepyдe. Гулжан карсыласкан калып танытпайды, аз-кем ауырсынганы бол- маса - осы \"пряжке бе й т . Жадагы жанагы ма, каны миына куйылута шак калды. Ашуланды ма, корьщты ма калш-калш exin, б1рдеме деп айткысы кеп eai, кемешнен уш шыкпады. Кез1 атыздай бакжиып, урейден eai мен TipiHiHарасында куй кепгп. Зэуде, зэресш зэр тубш е ж 1берт, Дайрабай Kepi бурылды. Тура бутан тапап келе жаткандай, колында шприщ. -А-а-а-и-й! Ypefti ушкандыктан жаны мурыныньщ ушына кеп, ышкына айкайлады. М улпген мэжундер селк eTin уйкы- сынан оянтандай бастарын KeTepin-кетерш алды. Бассал тэл1мЫген келшшекп уытты жанарымен ата бакжия карал турды да: - Фраер4 ani nepiuiTe калпында ма ед1? - деп, ырк erin матынасыз куле салды. Ypefli ушкан Дайрабай муны бш егшен устал жулки тар- тып, суйрей женелдь 4. Фраер - шым-шытырык элемге ешкандай катынасы жок адам. 185

ЭлЫбск ЫБЫРАЙЫМУЛЫ 34-ТАРАУ п в м ал ад а саз бЫ ндь Тан атып калды. Элмираньщ баганагы бебеу какканы жай екен. Э р он-он бес минутта колка-журепн суырып, 6ip галамат сэт бастала- ды. Осы шакта арнайы креслода жаткан ол бар куатын сала тютенедг Жанындагы ак халаттылар да «кушен, кушен!» деп, эбден зьщысын алды. Сейтш, эл п эбшет бес-он минут келн-е сап туйгендей туйм1штейд1 де, жер сшкшш еткендей муны ышкынтып барып басылады. Сол уакта дел-сал калпы вне бойы салдырап, эбден эл1 кашты. «Шамам жетпедьау, енднтсшде капы калмайыншы» деп ойлады. Есше uieuieci TycTi. Уйден ак халатын ала шьныпты. Бастапкьща осында 6ipre юрген. Сосын Элмираньщ ез1: —Мама, сен бара туршы. Мен 6ip Typni ез1мд1 ынгайсыз сезшемш. Уйге кайта бер, - деген. Бул уэжд) дэршер де куаттап, uienieci epiKci3 шеттедг «Байкус, босаганы кузетш ani турган шыгар? Осы уакытка дейш Мукатай да келген болар? Эуреленбей куанышты хабарды уйде отырып кутсе жарар едь..» Тагы да басталды. Бел) айналып, узшуге шак. Журеп кысылып, алкымына кептелдь Ышкына келш, бар кушш сала булыгады. Жш-ж ш терещнен дем алганнан ба, ты- нысы тарылып барады. Ауа жетпеген сайын эларегендей сезшдь 0 p i ышкына-ышкына тамагы жыртылды, тандайы KenTi. Сонда да ещц тагы 6ip рет калган куилн сарка жинап, эрекетке к в и т . Мешрбике де бушршен устап, сэл басып,

Зау^айыр. Роман-триллер сыгымдады. Онын алаканы жанына сондай жайлы тидь Он ею мушеЫ коргасындай балкып, epin бара жаткандай калыпка ендк BipaK, дэтке куат етерлйс дэнеме енбедк Аласурган келшшектагы да 6ipey эдейшеп жулма-жулмасын шыгарып тастагандай, шаршанкы калпы кимылсыз сулык жатгы. EciHe куйеушщ энпмеЫ оралды. - ¥л туасыц гой? - Баладай ангал калпы, кемешне келген сауалын буркей алмады. - Буйыртканы болар. - Иэ... - С езш щ сонын жутып, унс1з калды. Сосын кайта жалгады. - Сонда да улдын орыны белек сиякты, аяулым. BipaK, сен ештемеден корыкпа. - Неден коркамын? - Толгактан. - Онын нес1нен тайынайын, бугал эйел баласыньщ мацдайына жазылган жайт. - Кайдан бшешн, кун еткен сайын д егб1р1м кашып бара- ды. - Акымагым менщ, маган дем берудщ орынына кун жау- май су болганьщ не? - Аландаганым гой. - Бауырына тартып, куректей алаканымен эйелшщ курсагынан сипады. - Мен саган каз1р унамайтын шыгармын? -Н еге? - Сыра куйылган шербек сияктымын. Kyfieyi каркылдап кулдй - Кай-кайдагыны айтасын. Маган сеш ц барлык кездеп калпьщ унайды, ейткеш жаныммен суйемш. - Мамам сиякты е п з бепе босансам кайтесщ? - Шэпюмд1 аспанга атып куанамын. - Киын гой. 187

Эдмбек ЫЕЫРАЙЫтЛЫ - TsHip берсе еш киындыгы жок- - Менщ Te3ipeK ана болгым келедг - Боласьщ кудай буйыртса, - Бала еишген эйелд1 унатамын. - Несш? - Жупары сарайынды жарады. С ут пен сэби Hci косылып, бакыт шарапатына басынды айналдырады. - dni талай мае боларсьщ. Куйеушщ осы сезш е дэл каз1р кулкнл келдг Болмашы жымиды да. Ce6e6i, букш алпые eKi тамыры шымырлап, бу- ыннан айырылып масан куй Keniin жатыр. Сэбидей шалыктап жатыр. Амалы таусылган догдыр сыртка бетгеда. Табалдырыктан аттаганы сол ед1, танертеннен 6epi езше таные ак халатты эйел адам карсы жолыкты. - Жагдайы калай кызымнын, flapirep? - Уздire ттл катты. - Каз'Р ештеме айта алмаймын. -Н еге? - 03ini3 де медикс13, TyciHeTiH шыгарсыз. Уакыт вткен сайын элс1реп барады... Sip уйгарымга келе алмай турмын. Онын уетше хунтыш рет мундай кепке TycKeHi, тумсанын аты тумса. - Енда б!рдеме жасанызшы... Дэр1гер ундемедг Бет алган багытымен журе бердг - М енщ KipyiMe бола ма? - KipiHi3, 6ipaR тез шыгуга тырысыныз. - Сонына мой- ын да бурмады, 6ip нэрсенщ июш келтсре алмай капа болып киналганы онын сырткы сикынан-ак ангарылды. Ана журегт аткалактап, табалдырыктан журекеше атга- ды. Ен 6ipiHuii кез4не шалынганы сулкиген медбике болды. Содан кешн барып назарына кызы uiiicri. Кнмылсыз сулык. 188

Заухайыр. Роман-триллер Асыга басып жанына таянды. 0 щ эппак кудай бозарыпты, эбден эл1 курыган. М унын келгенш ангарды ма, сояудай KipniriH эзер кетердг - Мама... - Кушм-ай, киналдыц-ау. Дауысына дары араласты. - Эб1рж!ме, енд1 сэл гана шыдасан, кол-аягынды бауырына аласыц. - Иэ, мен дэл солай жасаймын. - Ой, кшнсентай гана куатым менщ. - Ецкешп барып мацдайынан eirri. - Сен жылап турсьщ ба, мама? - Жо-жок, HeciHe жылайын? - Жылама, букш эйел баласы осындай тантал азабына ушырайды. Барлыгы ана деген касиетп атка жетш, урпак калдыру yuiiH. - Ой, менщ куйтакандай кайтпас кайсарым. Не дешн, аруак жар болсын! - Мама, 6ipan мен куйреп калдым. Мына колдарым, аяктарым езймдш емес сиякты. Козгалуга шамам жетпейдг - Ецщ, суйектен суйек б е л ш т ш ыгу онай д ейсщ бе? Еп- теп киналасьщ, 6ipaK шыдау керек. - Баска салган сон шыдамай кайда барасьщ? Тезсен де, тезбесен д е, кенесщ. Сен эбден шаршадьщ, уйге кайт. Туе болып калган шыгар, осы уакытка д е й т сабылып журе бергенщ не? Бул кезде туе ауып, кеш те таянган-тын. Дэршер касына жэне 6ip адамды ертш, туыт белмесше ендг «Ci3 шыга турыныз» дегенд! ыммен б1лд1рдг Лажы таусылган Ыдыхан кезшен жасы тамбай-тамбай дэл1зге бетгедг Y ш-торт минуттан кейш-ак eciK ашылып, дэрн-ердщ Te6eci кершдг Кдсындагы адам iurre калды. 189

ЭдЫбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ - Жагдайы калай? - Тук енбей тур. - Енд1 не жасайсыздар? - Операция. Ыдыханныц тебесшен 6ipey муздай су куйып ж1берген- дей болды. - Баскадай жолы жок па? - Одан несше корыктыцыз? Маман реттнде бар жаг- дайды бш еиз гой. Ешкандай катер-кауш жок. 0 p i, бул б1здщ тэж1рибем!здег1 ушырасатын жайтгын 6ipiHniici немесе соцгысы емес. - 0 з колыцды езщ кесе алмайтынын сиякты, бауыр етщ бапан пышакка тускеш киын. - Корыкпаныз, корыкпацыз. - Ж упре басып дэр1гер узын дэл1збен узай бердк Эл-дэрмеш курып, орындыкка сылк eTin отыра Kerri. Басы айналып, K03i карауытгы. Онсыз да элжуаз журеп аткалактай женелдь Bip кезде езш щ кешкен азабын Эл- мирасы басынан еткермек. «И э, сэт, онтайына келаре кер, TSHipiM! Апасы мен экесш щ аруагы жар болсын, карагыма». - Мама, негып отырсын, не болды? Селк eTin ецсесш кетерш алды. Мына ун Элмирасынын дауысынан аумайды. Кь1зы зэумен 6ip дэл1зге шыга келген- дей. Сейтсе, Нурмирасы келе жатыр екен, касында Гулжан. Бастарында медициналык калпак, устшер1нде эппак халат. - TypiH не болып кеткен, мама? Сен ауырып калган жоксын ба? - Жок, кундер!м. EKeyi eKi жагына келш жайгасты. - ©HiH кашып кетнтп гой. 190

- Элмиранын xani нашар. - 0 n i босанган жок па? -Ж ок. - Б1з ендеше юшкентай жиеншцщ керем13 бе деп келеек. - Уйге телефон шалып ек, еш кш алмады. BipaK, ci3fli мунда деп ойлаган жокпыз, мама. - Сезге Гулжан араласты. - К^зф операция жасайды. - Шын ба? - Exeyi де урейпендГ - Баска кайлалары таусылды. - Кайда жатыр, Kipin шыгайын, - дед1 Нурмира. - Онда дэрйерлер бар, Ka3ip ш рпзбейщ. Осы кезде догдыр кайтып оралды. Касында eKi эйел, донгалакты зембш cyfipeTin алган. - Ci3 уйге барсанызшы, шаршадьщыз. 0уел ц менщ байкауымша эл! нэр сызган жоксыз. - Карсы келе жаткан 6eri дэрйер осыны айтты да, туыт белм есш е токталмастан eHin кетп. - Шынында да, мама, уйге кайт. 0бден шалдыктыц, ещц Элмираныц касында 6i3 боламыз. - Жок, кш кене отыра турайын. - Мама, алацдама, уйге бар. Теменде Мукатай тур, с е т уйге алып барсын. 1з1нше eciK шалкасынан ашылды да, суйретпеге жаткызып Элмираны алып шыкты. Оный жамылгыдан 6eTi гана эппак боп кер ш п , супык жатгы. Ауыздары мен мурындарын кымтап маска тагып алган адамдар кепе-кернеу сынарын коз алдыларында алыстатып, узатып экетш барады. Гулжан мен Нурмира дэл1збен лифт1ге д ешн 6ipre т е с е капталдасты да, олар мшш кеткенде сол жерден Kepi оралды. Кайтып шешелершщ касына капп, эбден титыктаган Ыды- ханды колтыктаган каппы сыртка бет апды. 191

Эдыбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ Операция аякталды. Элмираны жан сактау палагасына экелю1мен Гулжан мен Нурмира алып-ушып жеткен. вне- бойын жинай алмаган былк-сылк еткен калпы, акырындап сыбырлап кана сейлейдь Eneyi оныц кезек-кезек бетшен суйда. - Жагдайыц калай? - Калжырадым, шелдеп барамын, - дед1 Элмира сылбыр. - Букш тупа бойым ауырып тур. - Шыда, каз1р басылады. - Мамам кайда? - Ш-шш, свйлеме, одан сайын шаршайсыц, - дед1 мешрбике. Булар да дэл каз1р оган тыныштык керек екенш тусшдь - Сен аландама, 6i3 осындамыз. - Exeyi бурыла 6epin колдарын сэл KeTepin, бутан саусактарынын ушын жыбыр- латты. Дереу дэрй-ерд11здедь Оны ординатор болмесшен тапты. К т н ш , уйше кайтуга бет апыпты, ещц сэл болтанда кездес- пей калулары ыктимал екен. - Сэлемеплз бе? - Сэлеметаздер! - Дэр1гер ацтарыла карады. - Bi3 Кацлыбаева жайлы бшеййс деп едш. - Ci3, KiMi боласыз, cinuiicici3 бе? - Назарын Нурмирага токтатгы. - Жок, сыцарымын. - Бэсе, бэсе... Б1р-б1рлервдзден аумайды екеназдер. Уй- iurrepini36eH медиказдер гой деймш? -И э. - Олай болса жагдай былай: операция сэт п аякталды гой деп ойлаймын. Тым кеш кимылдаппыз, сэбида куткара алма- дык. Су агып кетш, бала inrre туншыгып елген. Анасынын 192

дер кезшде босанбай сонша киналганы, нэрестенщ мойыны- на кшднт оралып калыпты. ¥ л, терт килограмга жуык- Амал канша, е ю ш п т -а к . BipaK, эл1 жас кой, болашагы алдында. Дэр1гер козгалуга ынгай танытты. Cineci ката болдырганы юртиген кезшен ап-айкын бш недк - Рахмет, ci3re! Cay больщыз! - Есещцкте турайык. - Ординатор белмесшен шыкты да, дэл1збен адымдай басып узай берщ. Бупар темен тусш , Мукатай мен Кантарбайды 1здед1. Айран-асыр куй кешкен Мукатайга бар жайды айтып, кец ш н б1рлемек. Сосын Нурмира е ю ж нтгп косып, Гулжанды мамасыньщ касына уйге Ж1берпс1 келд1. Дэл e3iHiH кекейше туйгешндей шаруаны жайгап, реани- мацияга оралганында Элмира танауы сэл кусырыла, уйыктап жатыр екен. Э бден c M x n eci шыкканы, ауырлыктьщ жанына батканы суалган жаты мен т ш ш п - т ш н т жарылган ершшен б1рден кезге урды. Осыны бакылады да ауаны тарылтпайын деп, дашзге бетгеда. Оныц устш е эр кимылын калт ж1бермей жанында мешрбике отыр. Теменге барып, телефонмен барлык жайды Гулмирага айтуды уйгарды. Gpi ш ешесшщ халш бшмек. Жарты сагаттай осы шаруалармен айналып, кайырыла ушншп кабатка кетершгеншде абыр-сабырдын устшен TycTi. - Не боп калды? - деп сурады урейлене, ускыны кашкан мешрбикеден. - Кан журш жатыр! Окша атылып Элмиранын касына барды. Элпндеп уйыкгаган калпында, кез1 жумулы. KepneciH ептеп ашып ед1, ак жайма шылкыган кызыл курен кан. - Кезекнн дэр1герд! шакырдын ба?! 193

ЭлU 6 « ЫБЫРАЙЫМУЛЫ - Ka3ip келий! Айтылды! | Нурмиранын саскалактаганнан кол-аягы дйршдеп, езш- 1 63i бакылауды жогалтты. Осы кезде оны бел1мнщ кезекип мей>рбикеа колтыктап, жан сактау палатасынан алып шыгып кетп. Дэр1герлердщ 6api жабылып, дамылсыз журген кызылды токтатуга дэрменаздж танытты. Элмира кайта есш жинай алмай эу бастагы калпы сол унс>3 халде, мэнгшк уйкы кушагына 6ip жола бершген еда.

Зауцайыр. Рож 35-ТАРАУ ^ ^ ауы к -са й р а н туннщ 6ip уагында басталды. Bspi алас урып, eKi иыгын жулып жеп, урынарга кара таппай жур. Баганагы уколдыц хайуандар кызыгатын лэззатты шагы да осы, шамасы. Э лгш деп кеме«герлер1 кушып отырган «арулар» жендеттердщ ортасына т у сш п . Бассалдар ездер1 де жын ойнактын белуарында. А ксуй екпп , текп-тека зд ш умытылгандай. Кальщ текенщ арасында калган ппбш тей, твменетектшер ю м артылса сонын ыркына кенш, элгшердщ аяк лауына айналды. Мамырдагы мауыккан мысыктардай турльтурл1 дыбыстар шыгарып, былапытка батуда. EipiHeH 6ipi именбейдк дэл каз1р еркеп де, ofteai де тыр жаланаш. Bipi нэпсш щ кызуынан тоят ап жатса, калгандары тамашалап, антарыла карайды. Торт эйелд1 каумалаган «нояндардын» кейб1р кылыктарына даурыгыса куледь А са 6ip кызу кандылары текелж жасаганньщ сэл элжуаздыгын байкаса, атылып барып э л и т эйелдщ устш ен аударып тастайды. Сосын e3i рахатгана шаруасын тындырады. Бутан эд п эумесер ренж1мейдь Тан узак, канша кимылдар дерсщ , 6ip уакта калжырап жыгылады. Сол кезде карымын кайтарады. QfiTeyip, ece6i тугел. Осындай жын ойнакбасталганда жаны кысылганнан 6ipey шынгырып, 6ipey жыламаса lOHiri кулар дурыс кызыкка eaiTin, кушыры канбайды. Мынандай иткорлыкка шыдамай, шынгырганда - жет1 насырынды жерге Kipri3eTiH жана адам- дарды 1здейт1Н1 сондыкган. 195

Эдибск ЫБЫРАЙЫМУЛЫ Кундел1кп ecKiттрлистщбетш 6ipкайырыптастап, карыны шермисе де Гулжанга ансарлары ауа бердй Ол да бастапкы- дагыдай сынык емес, уколдын К¥д1репмен жаркын-жаркын кулщ, анайы топтын арасында сауык курган. К,апел1мде дулейлердщ 6ipi жолбарысша атырылып, бас салды. Жана- гыньщ бэрш Kepin, апбыраган дене аймалаганына тез илпсп. BipaK, шермиген карын колайсыздыкка урындырды. Онын да ретш тауып, киюын келтзрдк «Жана буйым» кез тартты ма, келесйп енмендеп жетп. - Сауабын алындар! Танауы делиген бассал баганадан 6epri думанды олкысынды ма, элде эйелдщ кинала шьщгыруынын езшен жанына сая табатын канкуйлылыгы козды ма, пэрмещй 3Mip бердй Будан сон алгашында арланнантартынган агайындары буаз келшшекп жен сыбана жэукемдедй Bipi - ершген узын бурымын мойнына орал тукыртты да, келесшер1 кезекпе-кезек кергшей женелдг Басында жешл, куйын сез1мн1н жетепмен жетеЫзджке жол берген бейшара, бара- бара бэденш деп niHsci тынымсыз козгалып, iiui туйгап, кулындагы дауысы куракка жетп. «Онын осы сыкпытын керсет1п урейш ушырайын, айтканымнан шыкпай журсш» деген пигылмен Дайра- бай Гулмираны дедекгете экеп босагадан 6ip сэт каратып койып ед>. Жан туринкпрер сумдыкты керуге жуз1 шыда- май тайсакгаса да, кушпен мойын бургызган. Бала кезден 6ipre асыр сап ескен курбысыньщ мына жайы тамагына OKciK, жанарына жас тыкты. 1штей MYжiлiп, ебш-дебин шыга солкылдады. Мунын татасы аздай келен белмеде уЫлеп 1лияс жа- тыр. Онын касына барып, хал сураган жан пенде жок. Аягы сынды ма, эйтпесе дэл осынша азаптанбас еда. Ана жакта 196

Зау&айыр. Роман-триллер пушайман куйде Нурмира отыр. Хабарласып, 6ip белп бе- руге мурша кайда? Мына бэлелер назардан ты с ешкайда аяк бастырмайды. Айна да Мэскеуден шыр-пыр кагып, кайта- кайта телефон шалып эуреге тускен шыгар. Ол, ani булардьщ уйге келмегенш ecrice не болмак?.. - Кдлай, Dcepni ме? Твбеге Tipey, устын боларлыктай eri HiHi селк-селк кулдт Онын сауалына уэж кайтаруга шама кайда, басын томен сал- ды. Еркше багынбай жанарынан жас тамып, булыга жыла- ды. - Жур онда KOpin болсан. - Иыгына колын артгы. - Есще салайын, титгей карсылык танытсан - тура бар гой, курбьщнын кебш киес1н. ¥ктын ба?! - Же™ атасынан 6epi кеп кеткендей днтрледь Жауап орынына лажсыз эйел басын изедй 1пияс камалган белменщ касынан етш бара жатып, тагы да аянышты унш кулагы шалды. Iuii уылжып, MicKiH куйдеп оган ж уреп ауырды. «Е н курымаса келгел1 тандайын ж1бперлж ел1 су да бермедьау. Не деген каныпезерлер еда» деп, одан бетер агыл-тегш егшда. Кутпеген туста бойы- на батылдык кайдан бггкенш ю м 6inciH, ездйс пен эйелдж элжуаздыкты ысырып тастап, аяк астынан кшт токтады. - Мешмен 6ipre келген ж н т т кинап ел^рмемшЫндер ме?! Дауысы нык, жузшен ызбар шаша айкайлады. - Кымбаттым, оны емес, каракан басынньщ амандыгын ойласаншы. - Келшшек ашуланса, ол тым жайдарылык танытты. - Ke3i келгенде барлык жагдай жасалады. Сен - карама-карсы арыз жазасын, Э бд 1рахман - кутылады, со- дан кейш... - Bip езулеп тандайын типмен какты да, сезш щ сонын жутып койды. 197

Эдмбск ЫБЫРАЙЫМУЛЫ - Ашшы eciriH, тым болмаганда су урттасын. Дайрабай енкиген уйелмешмен бурылып, бакжия карап турды. —Еметайыи e3inin, елш бара жатсан, мэ! - Калтасынан кигпн суырып, кулыпты сылдырлата бурады. - Егер, койнына тунесен гана бет-жузш керсетемш, эйтпесе, эшейш эурелесен - кызыксыз, - дед! келемеждеп.

Зау&айыр. Ра i-триллср IK „ . .36-ТАРАУ [р '»а т ы г сз тагдырдын аямаи касф етп малагамга ушыратканын бшгенде, д1мкэс журек шыдамай Ыдыхан ес1нен танып калды. КеудеЫ кысылып, алкынады. Болмашы акылына аялдаса: «Элмирам-ай! Элмирам-ай! 0м1рден еш- теме кермей кете салганьщ калай?!» деп, жоктауга басады. Тамагы эбден карлыккан, yHi де шыкпайды. Ke3i булаудай icin, бет-аузы быржия домбыккан. EKi кызынын да xani ш ешесше жете кабыл. Будан бу- рынырак сордын сыргауылы тебесш е кулаган Гулмираньщ бакырайып K63i гана калыпты. Era урты суалып, жаты iiuiHe KipreH. Бушрш таянып, енюлдеп кеп жылайды. Басына ора- мал тартып, белш шарт буыныпты. Ен алгаш соккыны кабылдаган Нурмира 6ip-eKi рет та­ лый барып, дэрперлердщ жэрдеипмен кайта есш е оралтан. Жылай-жылай xesi канталап, 6eTi кабына албыраган. Туруга дэрмеш шамалы, орынында отырган калпы епле era кезшен жасын шыра етед1. Кегарек Heci6eciH таласа eMin, 6ip каганакты жарып шыккан кулын-тайдай тебюкен сынары - взепн вртеп, колка-журегш коса суырып экетш барады. Бэршщ ортасында шыжбак боп Гулжан жупрш жур. Еадрегенде жасы етепне толады. Bipece барып Ыдыхан шешелершщ басын суйейд!, 6ipece Ленинградтан келген Зибаш эжейдщ алдында бэйекке туседi. Батпан KacipeT кабыргасын кайыстырса да езш щ бекем болуын кекейше мыктап туйген. Эйтпесе, мына бейбактардын дэл Ka3ipri 199