Ыбырайымұлы Ә. Зау қайыр

длмбск ЫБЫРАЙЫМУЛЫ шкпеген сон, жолдьщ аргы бетше е тп . Асыкканда ал кэне такси токтай койсашы. Алуга ниет бшдйргендершщ 03i, булар баратын багытган мулде киыс кететш болады. Bipey- Mipey бас сала ма деп, eKeyiHiHде шыбын жаны шыркырады. Сагат т ш сыпылдап, байыз таппайды. Олар айткан он бес минутгын он yuii жайдактык танытып, жайына женен. Астында Keniicrepi бар озбырлар, эне-мше осы манды шарк урып 1здеу салуы ыктимал. Улкен корпустын мына бетше шыга келсе, букпантайлап, сытылып бара жаткан екеудщ тебесшен деп туспек. Жасарапдьщ кабагы кабарып, ерт сенд1ргендей тутнсп. Нурмираньщ мунлы жанарыньщ ангарын жас торлап, саусактары элЫз д1рщдейдь Осы сыкпыты, капылыста мерг1ккен кшктщ куралайына уксайды. Ол устш е тенген катерден бш к шептщ арасына жасырына букпантайлаганда, кулагынын ушына дешн калтыраушы едь Тез1мд1 Tyrecin, сабырды саркып барып такси буларды мшпздк Э лп , уэдел1 мерз1м де тэмамдалып, кабыргасы сегщщ, машина да жылжыды. Кабыланды аралдан кездейсок кутылган жандардай сондарына урлана карал, алыстаган сайын ендерше нур жупрдь Ертеншде жумыска келген бетте Гулжан телефон согып, шабына ш ок тускендей шаркая дауысымен баж-буж айкайлады. - Кайда тыгып койдьщ? - К эд м п айбар шеккен сур жы- ландай ы с-ыс етедь Колына туссен, дэл осы с эт - 6i3 тыгып елттруден тайынбайды. - Кеше «кайта жйберемш» деп, басын жерге жеткенше и ш п , жалына мулэшмсш ен. 50

Зау^айыр. Роман-триллер Мына дшрменнщ тасындай салмагы бар ауыр сез, б1рден лыпылдатып, шеке тамырында кан ойнатгы. - Эй! - Майлы касыкша epiHi-epiHiHe тимей зыпылдаган немеш акырып токтатты. - Корасына ypin журген жалгыз каншыгы сен болсан да, еркек пен еркекше сейлесетш 6ip сшмтпсгерщ табыла ма? Кездесетш жерш айтсын, эйтпесе келсш. Ал, сен1мен, сейлеспеймш. Ашудан жак жундер1 урпшп, бетш щ ушы туктенш апты. Телефонный туткасын тастай салды. 0 з TepiciHe e3i сыймай, тордагы арыстанша кабинет1нде ерсш -карсылы сенделд1 де койды. Сэлден сон тагы да телефон шырылдады. - Тындап турмын. Лыксыган ашу толкынын эрен тежеп, байсалды калыпка енуге тырысты. Ойлаганындай бул баска адам екен, 1штей б1рден каткыл сейлемегенше куанды. Бейтаныс жан жумыс бабымен мазалап, кундел1кп шаруага катысты мэселелерд1 сурады. Э дпм е кыскаша аякталды, шамасы ашу ызгары 6opi6ip сезшсе керек. Ынше жылауык балаша шар етга, телефон кайта шарыл- дады. Тагы да Гулжан. - Сен канша айланды асырдым деп оны жасырганынмен, Нурмираньщ 03i хабарласты. Эбд1рахманга ерюмен, ыктиярымен куйеуге тиетш болды. - Жулдызы жогары, мейманасы тасыган калып танытады. - Айттым гой мен саган, «ол езшен-ез1 келедш деп. Сагат уште кездесем1з. Ж1пттер!м1з де Гулмираны тауып, Мэскеуден ушып шыкты. Мына жай Жасаралдын тебесшен жай ту ар д ь 0 з кулагына 03i сенбед1, уйкысын аша алмаган нэрестедей ма- наурап, дэнененщ байыбына жетш, угынбады. - Кай жерде жолыгасындар? - Жуш жыгылып, айбыны KeMin мщпрледь 5/

Эдыбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ - Саган онын кажет! канша! - Ол юмдерге телефон согыпты? - Салбырап кеткен щнш тузеуге тырысып, каткылдау сейлеуге талпынды. - Жанна деген курбы кызына. Эйтпесе, ол бв д щ теле­ фонды, 6i3 онык1н бшмейм1з гой. Bapmiafli жалгастырушы - Жанна. Сыкылыктап, аярлана куле женелдь Мына сайкымазакка шыдамаган жйтг, тутканы басты да Оразбектщ ушнщ немь piHтере бастады. - Ал-ло. Уй иелершен епном жок екен, Нурмира кетердь - Сен не жасагалы журсщ?! - Жптгтщ yHi ызбарлы. - в з щ кеше жылап турып, олардан кутылудын жолын 1здеп ен... Бугшгщ не? - TyHi бойы ойландым. Ешюмнщ басын катырмай, осын- дай шепимге келген дурыс сиякты. Эуре-сарсанга салганым ушш, сен MeHi, кепйр. - Эбд1рахманды жаксы кермесен, 6ip шанырактын астын- да гумыр баки калай 6ipre кунелтпеышсщ? - Осы сауалга акылы шын жетпей, айран-асыр калыпта сурады. - Енда не жасаймын?.. Кайда барсам да 6api MeHi гана керш тургандай, кыр сонымнан калмайды. Буйтш, кашып- пысып уреймен OMip сургенше, жауыз болса да бэрше кен1п, бэрш керген1м дурыс сьщайлы. Bspi6ip, обырлар мен озбырлардьщ 6ipiHe тутыламын. ¥ян уншде KacipeT муннын кара табы бар. Асыкпай- саспай кулл1 ойын баяндай бердк Мунысынан пешенесше жазылган тагдырга мойынсунгандык бш недь - Кайтемш, шыдаймын да. Баламнын eci юрмей турып, «эк е» деп уйретейш. Онын устш е накурыс болса да, 6e6eriMai «бетежлмеймш» деп отыр. 52

Зау&айыр. Роман-триллер Зын erin, жуйкесше 6ipey ши жупрткендей житттщ миы солкылдады. Осы келшшектщ азапты eMipiH естш , жаны ашыгандык- тан TipairiHe араласкалы 6epi, оны ешкандай жаманшылыкка кимайтын. Ендй Mine, тагы да андаусызда о т баса ма деп, • шггей шыж-быжы шыгуда. Ол осылай еюудай сез1мнщ арасында арпалысып, мущре tui катты. - Сонынан опынып журмесен жарады. Саган бэлендей уэж айта коюга ыктиярсызбын. 0 з тагдырын ушш езщ жауап бересщ, мен imKi элемще, жеке OMipiHe кол суга ал- маймын. Оган какым да жок- Тек сагат каншада, кай жерде I жолыгатындарынды айтсан жетедь Гулжанды, Гулмираны керешн, Эбд1рахманмен танысайын. - Саган улкен етйшп, - киыла тш катты, —e iu iri жагдайга араласпай-ак койшы. Bopi бггп... Осыдан с он олармен таны- сып, сейлесудщ де кажет1 жок- Тагы да гафу етш емш , будан былай екеум1здщ де кездесу!м1з магынасыз. Сау бол... Басын кетере алмай жерде ширатылып жататын топы- ракка тойынбаган квлбар жыландай, жантэсшмджпен кеюрепнде алай-тулей 6ip нэрсе кым-куыт араласты да кетп. Сонша жанын жалдап, жанкештшкпен жауыздыкка карсы турган енбеп эп-сэтте желге ушты. Каншама ж1гер, каншама уакыт текген-текке рэсуэ болганына imi куйдг Ол ездйгшен барамын десе куй ел, куй ripin - колдан келер дэрмен жок. Ocipece, акшанын буына мае болтан кара ниеттщ алдында т1зе буккешне опынды. 53

Эдыб « ЫБЫРАЙЫМУЛЫ 10-ТАРАУ идеи адамзат атаулыны зэрезап eTin, сотые аякталды. Б1рден бэрш тастап, Зибаш Алматыта кус боп ушпакшы едт Касакы жаудын колынан киратан каланы калпына келтсру басталды да, бартызбасы бартызбай жйклз байланды. 03i Ленинградта жургешмен букш ой, киялы кызын 1здеп шарк урып, Кдзакстаннын астанасын кезедь 1946-шы жылдыц кузшде колы калт еткенде сытылып шытып, Алматыта тартты. Шабан-шардак отарбамен жарты айдан артык сабылып, эзер ж етп. Б1рден колындагы мекен- жай бойынша Ыдыханта женедк Еш киналмай балалар уйш детапты. Улкен дуалдын алдында журеп аткалактап, аузынан шытып кете жаздап тур. 1шке енуге б1ртурл1, дауаламайды, д е л жетпейдь «М умкш , элдеб1р себептермен баска жакка ауыстырып ж1берш, Ыдыхан мунда жок болса кайтемш?» деген сауал санасында саньшауланды. Сол-ак екен денем д1р етш, ез дудэмалынан 031 Typmiicri. Кенет, келшшекп беймаза ойдан арашалап, шуркырай жупрген 6ip топ бувдрш ш дердщ уш елей етюзда. Одан арыга шьщай алмады, батылданып, екшндете inrepi басты. EKi Ke3i анадайда жыпырлатан балаларда, солардын ара- сынан апасурып Ыдыханды вдейдь Балалар да шуылды дотарьпт, ездерше карсы бетгеген эскери кшмд! Зибашка 54

Зауцайыр. Роман-триллер антарыла карайды. Жэутен-жэутен еткен кегенкездердщ мына аянышты ускыны, ет-журекп шымырлатады. Зибаш будан арыга шыдамай: - Ыдыханды бш есщ дер ме? - дед1 баршасына бажайлай назар аударып. Ештеме есттмегендей барлыгы да ун-туниз, ешкайсысы лэм деп тш катпады. BipaK, енменщнен етер с упесок сугын кадап, жабыркау жанарларын адамнан айырар емес. - Ыдыхан Айнабекованы танисывдар ма? Таты да сауал жауапсыз калды. Сосы н лажсыз ш к е енда. Б1рден директордын кабинетш сурастырды. Директор егде тарткан эйел адам екен. Жылы карсы алды. Мэн-жайга канганнан кешн, еск1леу коныр дэптерд1 парактап, шубалган Ti3iMre уцщщ. - Мен Ыздерге майданнан хат жазып ед1м. Жауап та алдым, мшекешщз. - Койынынан ак жем боп тозыгы жеткен кагазды шыгарып, усынды. - Мунда, Айнабекова Ыдыханныц осын- да екещдп туралы айтылган. Директор хатгы алып алдына койды, ундемедн К о­ лындаты коныр дэптердегт белек-белек т1з1мдерд! мукият кез1мен сузш 6ipa3 отырып барып, басын кетердн - Б1зге майданный эр киырынан хаттар агылды, мейлшше барлытына жауап та берищь BipaK солардын иелершщ аты- жеш жадымызда сактапа бермептн Корыкланыз, баланыз осында. Журййз. Мына сезд1 ecTin Зибаштын ж уреп шым erri. Анкасын кеттрген сагыныш аптабы, одан сайын буа туст1. Мугал1мдер белмесше ертш экелдт Белмеде кез1 шущрейген, жаты суалган эйел адам отыр. Баска ешк!м жок. Сулесок назар токтатгы. - Калекевд1 кермедвдз бе? - дед1 директор. 55

Эл« 6 « ЫБЫРАЙЫМУЛЫ - Жок. Сыныбында шыгар... - Журада. - Зибашка сонымнан ерйцз деген иша- ра би ш рдг Узын дэл1збен асыга адымдады. Буйтш ары- 6epi жYpiп калгандарыньщ езше ана журеп аткалактап, дегб1рс1здене кеудесш туймештейдг Перзентш кергенше байыз табар шамасы жок. «Кандай болды? Юмге уксады екен? MeHi тани м а?» деген такылетгес алып кашпа сауалдар кемейше тыгылып, одан сайын тагатын тауысты. Осындай аласапыран куй успнде келе жатканында карсы бетген цемент еденге таяктын тарсылдай тиген дыбысы естщ дг Кеп узамай каптапдагы eciicriH 6ipiHeH шыккан ер адамнынтебеЫ кершдг Омырауында орден, медальдары бар. Bip аягын сылтып басады. Тура бетпе-бет ушырасканында: - К^алеке, - дед4 директор оган. Мугашм булармен сыпайы гана амандасты. - О здердщ сыныптарыцызда Айнабекова Ыдыхан деген окушы бар гой? -И э. Будан сон TiirreH Зибаштын коз алдында терткул дуние децгелешп, шыр айналып бара жатгы. Кеюрегтнде леюген куаныштын леб1, дейдалага лага безетш сагымнын толкынындай лыксыды. Не кулерш, не жыларын бшмейдь Qirreyip, агыл-тегш жас омырауын жуып, бетьжузш айгыздады. Кызынын осында екешне енд1 накты кез1 жетп. - Ж уртоз онда, сыныбынызга баралык. Директордын тэрбиеипге айткан бул сезш епл-тепл егшген эйел еспмеда. Тек екеуше ш е с т , 1лби бердь Солга бурылып тагы да шубалган дзл1збен iлгер1 ш бщг Bip кезде ecix ашылып, ш утрлеген булд1рш1ндерге назары токтады. Сол с эт басы айналды. Шуылдаган балалардын буларды Kepin, сап тыйылганын да ангармады. Устаздын «Айнабе­ кова Ыдыхан» деген у н т де кулагы шалмады. Тек, шашы 56

Заухайыр. Роман-триллер киылган ак сэры к ш отырган партасынан кетершгенде «Ы дыхан!» деп айкайлап ж1бердь - Ыдыхан! - Дауысы туйсЬ кузда самгаган уябасардын уншдей санк erri. С осы н тура умтылды. Арада алты жылга жуык уакыт е тсе де, кыз да ш ешесш умытпапты. «М ама» деп, куйындай ушып кеп бауырына Kipfli. Перзент1 мен анасы осылай табыскан-тугын. Ыдыхан мектепт1 Ленинградтан б т р д а де, экесш щ туган жер! Алматыда жотары б ш м алды. Соныра Кусанмен турмыс курып, 6ip жола табан ripen осында турып калды. 03i жалгыз болганнан кейш бе аганы, шип, с щ ш ш кек- сейтш. Сосын оган ею дуннеде колы жетпейтшш угынган сон, баласыньщ дэл ез1ндей жалгыздыктан жапа шекпеуш тшедь Кеп балалы болуды армандады. Эттен, кудай ман- дайга жазбаган сон, адам канша мYмкiндiгiм бар дегенмен колдан ештеме жасай алмайды екен. Ыдыханньщ юшкентай кезшде, сотые э деп басталтанда катты корыкканнан журек кабы кещген еда. Ол дамкэстйс OMipi калпына келмейтшш ю м бшген. Содан талма ауруына ушырады. Tinri, мундай денсаулыкпен бала квтеруге д е дэршерлер улыксат етпедт Кайсар келшшек 6opi6ip езш щ кекейше туйгенш жасатан. Ай-кун1 жакындаган сайын дэршерлердщ куты кашып, маткапыда мулт кетем!з бе деп бэйек. Айткандай-ак толгак тэушкке созылды. Ыдыхан катты киналды: eci б1рде бар, б1рде жок- Qnreyip, аман-есен кол-аятын бауырына алды. Тэуекелге бартанына орай, уш сэбщц катар босанды. Бутан катты куанды opi ушемнщ дуниеге келгенш акылына сыйды- ра алмайды. Соныра жаны калтаннан кешн пендешшкпен «тым курыматанда 6ipeyi уп болсашы» деп, KefiireHi бар. Будан сон дэр1герлер курсак квтеруге узйвд-кеейш тыйым салды. вйткеш, енд1п epniri езш щ жанына катер едт 57

ддибекЫБЫРАЙЫМУЛЫ Сол, K03iH ашып керген, аузын ашып суйген уш каргасы окуга тусе алмай, солардын татасы жанын жегщей жедь EHeci Пэрзананын да кабагы салынкы. Куннен-кунге «ку- дай-айы» кебешп барады. Онаша калса ез-езшен куб1рлеп, элдеюмдердщ тшеуш тшеп жургеш. Bipax, немерелер1 барда олармен 6ipre мэре-сэре боп, «шолжац» кемшрге айналады. Муны керген Кусан мен Ыдыхан да 6ip ceprin, кездерше тунган юреуке шамалы уакытка жогалады. Улдарынын жоктыгынан гана eMipre болмашы екпел) едк Сур-элпетт кашкан суркей кун мимырт жылжуда. Шуагын шашкан жаз да ылдым-жылдым ете шыкты. Кабагы салынкы куз келдг Нурмира дэруханага санитар боп орна- ласты. Гулмира мен Элмира ьщгайлы жумыс таба алмай 6ipa3 эуреш ш к Kepfli де, акыры олар да тиянакты турак тап- ты. Сейтш, Душмбаевтар эулетт кариядан баскасынын 6api тугел1мен шаруага араласты да кетп. Кецш муны Mice тутпаса да, т1рл1ктер16ip калыпка тускен Tapiafli ед1. 58

11-ТАРАУ U p|урмира кайда, ештеме угынсам - буйырмасын! Кешел1 берп окиганын узын ыргасын Жасарал байланыс желюшщ аргы бетш деп Гулмирага кыскаша жетюэдо. Ол да 6ipre туган сынарынын не к те п жургенш угына алмай, сарсан. У Hi танданудан элде кеюден мын кубылып, мьщ езгердь - Маган Нурмира отырган уйдщ телефонын берпп, ез1м сейлесш керешн. Эйтпесе мынау адам нанатын жагдай емес. Мен кеткен алдынгы куш гана Э бд 1рахманньщ бет-жузш кермек Tyrini, баскан i3iHeH шошынатын. Bip-eni тэул1кте Kici сенпаздей езгере калуы, кещлге конбайды. - Касында еш юм жок па? Урейден дауысы таргылданып, yHi ысылдай жарыкшактанды. - Уш-терт кадам жерде Гулжан тур. Анапар эрмешректе, сыртган бакылауда. - Онда жазба, жаттап ал: 21-01-77. Гулмира ш ш ен элденеше кайталады да: - Иэ, жаттап алдым. Каз1р онымен сейлесемш де, кайыра сешмен хабарласам, - дед1 шугыл шеш1м жасап. Бул ун- тунс1з кел1се бердг Арага 6ip кауым мезгш аралатып, Г улмира кайта телефон шалды. Э лпндеп эб1ржу1 эб1ржу ме, тутцадан ецкищеп жы- лады. Булыкканы сонша, кейде сездерш угыну киын. 59

Эдибек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ - Анау 63i «барамын» деп, кетпекке 6ip жола бел байлап- ты. - Мурынын апсш-элсш пыс-пыс тартады. Сынарына де­ ген eicneci кара казандай, сез лэмшен ашу-ызасы да бш недг - Былай айтсам да, былай айтсам да конбейдг Будан бурын да «суйемш, куйемш» деген 6ipeyre турмыска шыгып, кврсеткен «опасы н» умыткандай. Тагы да ею кезш таре жумып, KeTin барады. Б1рдемеге урынады. Не жасасам екен? Сен 6ip нэрсе деп ренжггкен жоксын ба? Аргы жагында бой кетерген шалажансар дудэмалын да ipiicnefli. -Ж ок! Жасарал араларында ренжитшдей ештеме болмаганын айтгы. - «К еш еп куш керсетш уйде камап устаганын, алып кашпак ниетте жургенш» бэрш Ti3in жазып, милицияга арызданалык десем, манына жуытпайды. «С ен оны жаксы кермейсщ гой » дегешме, «Bopi6ip маган куйеуге шыгу керек кой. Еркектердщ 6ip-6ipiHeH айырмашылыгы жок. Суйдщ не, суймедщ не жалган т!рл1кте пенде атаулыньщ 6opi жа- санды гумыр кешед1 екен. Кешеден 6epi осыган квз1м жет- кендей. Сондыктан, несше тайынамын? Багым ба - мен гана лэззатына шомылып, сорым ба - мен гана татасын тартатын. Ойлап, жаньщ ауырып, еш киналма» деп тутканы тастай салды. Bip кыцырайса, ешюмге квнбей кисаяды. Амалым курыды. Эйтпесе, милицияга хабарлап, жемтйске уймелеген куппгендей тобымен жургендершде устатып берер ем. Оган анау «в з ыктиярыммен бара жатырмын» десе, ею ортада мен жынды боп каламын гой. - Араларында танитыныц бар ма? - Б1р-екеушщ жуз1 таные, iлгepipeIeгe Эбд1рахманнын жа- нынан кергенмш. 60

Зау&айыр. Роман-триллер - Талдыкорганга кашан журмек? - Ол жагы белгклз. Bipece кешке, 6ipece ертец танертен, 6ipece тустен кешн деп накты айтпайды. Шамасы, кауштене- TiH шыгар. Bapi м е т табалап, «булкан-талкан тулаганында, кане шауып алганын?» дейпндей. Кез карастары, сездер1 соны ангартады. - Гулжан не дейд1? - Ол не деунп ед1, мэз. Ыржан-ыржан кулш, сайтанымды коздырды. Енда кайтсш, ойына алган шаруасы тынып жат- са бейшараньщ. Енггеме каперше юрмейдь шермен-шермен eTin, жйгггермен 6ipre сыра iniin жур. Сыртынан карап турып жшркещцм. Жасаралдьщ ене-бойы тырысып, оньщ бет-жузш эл1 кермесе д е, журепнде оган деген еш пендш к оты тутанды. Эттен колына туссе, кон етшен Kecin ап, отка кактагысы-ак бар. BipaK, кудай оган жетюзбейдьау. Астында Keniri болса дэл каз1р эуежайга тартар еда. Bapi жабылып куырдак кып жесе де, жексурындарды 6ip керетш. Ал, автобуспен ш н т - салынып барганша кай заман, теккс эуреленетш1 анык. Караптан-карап езшщ кайыршынын сэл-ак алдындагы TipniriHe кушндт Калын елд1 алдап, акша тауып, жылпостыкпен кун кере алмаган ынжыктыгына осы жолы опына бармак шайнады. Егер, журт жапа-тармагай алыпсатарлыкка ауыскан кезде, кештен калмай eri TipiaiK танытканда, осы уакытка д е й т 6ip жеш болып калар ма efli? Ендт мше, ек1 аяктынын 6api 6ip-6ip мотордьщ устш е конжиганда, бул салпактап жалу жургеш. Эншешнде тук емес, осындайда мысы курып, ку кедейшшктен келш аз кестендегенше ж ую жыгылады. - Маган адам келш тур. М умкшдж болса соныра телефон согамын. 61

ЭдЫб'к ЫБЫРАЙЫМУЛЫ Гулмира аяк жагын шолак кайырды. - Мэн-жайдын бэрш маглум етш, шаман жетсе, меш бай- ланыста уста. Лажы жок ж т т т щ кайрансыз yHi мембрана кернеу1нде жангырыкда уласып барып enrri.

Зауцайыр. Роман-п 12-Т А РАу ( ^ а к п а н ы н алды ызы-кию шу. Балалар шуркырап, ортага туспек ойнап жур. Е ю жактан кезекпе-кезек лактырылган допты Нурмира денесше дарытпай, кшт жалтарады. PeTi кел- се, шал берш устал алу да ойында жок емес. Ондай жагдайда упайы артып, узак уакыт «додадан» шыкпайды. Бу кызык думанга келеЫ кешеде туратын Ерасыл анадай- дан кезш сатып, ацсары кулайды. «Сыкылыктаган кызбен 6ipre кулш, темпештеген доптан 6ipre шуркырай кашса...» дел елггедь Т э т а киялдьщ уытына малтып, жакынырак та- янбай, эдеш сыртынан кас какпай бакылайды. Нэп-нэзж тал бойы тым суйю мдь М ын буралып, дел тиюге такау доптан жалтарып улгередь Сол сэт токпактай бурымы кулаштай жер;л орагытып кеп, киылган белше оратылады. Осы 6ip кас-кагым кездеп онын бейнес! мулде еппомге уксамайды. П ерш те ме, nepi ме дерсщ. У стж деп ктм 1 де кулын MyciHiH айпарадай айкындап керсетед1. Ерасыл 6ip-eKi жас улкен opi Нурмиралармен 6ip мек- тепте окиды. Сонау жетшцп сыныптан бастап бул кызга олердей гашык. Bipan ешкашан онысын еплймге бладрген емес. Уыты куштт ынтызарлык дертпен ауырган журепн, асыл арманымен алдаусырататын. Ocipece, Нурмиранын билегендеп кылпы, коз алдына кегпцпрдщ кел бетшде еркелей жузген була сэтш елестетедь Оны, мектептеп солардын сыныбы дайындаган 6ip салта- 63

Элибек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ натты кеште керген. Ол айдын толкынында тербелсе, бул эртурл! киялга басы айналып, аспан мен жердщ арасындагы мугаллак тылсым дуниеде дэйеказдене денгелейтшдей. Мойылдай карашыкгары жэуд1реп, жел шайкаган бидайдын сабагындай майысканда, «TOHipici адам бапасын осыншама супу, осыншама KepiMетш жарата беред1 екен-ау» деп, тамса- натын. Аягыньщ ушымен журш, eni колын ею жагына канат тэрцдещ йрт какканда, эне-мше ушып кететшдей севшёсщ. Эуеге калыкгаган сол бел, ж еп кат кектщ катпарына сщш жогалатындай. Сосын, сосын... аяулы да ардакты жанынды емше 1здеп, селдей тасыган сез1м1цд! баса алмаган калпы, ah урып етепндейсщ. Ерасыл талай-талай алыстан багып, жанына жакындауга батылы бармай сан марте состиып турган шыгар. Кыз жай езшше отырса да, журсе де бул ушш тым эсерл1. Онын ap6ip кимылы байкус баланьщ журепн шым-шым етюзетш. Бугш де араларына тартылган злдеб1р шыргадан аса ал- май, сонадайдан кезш сата телм1ред1. Кдншама ежеттенш, намысын жаныса да 6ip жасык ойы: «Барма, куралайдай кулдырандаган кызды урютш аларсьщ. Сабыр, сабыр!..» деп, тежейтш. Ka3ip де журеп дауаламай дщкеш курыды. Нурмира енггемеден бейхабар, езшен бес-апты жас киш балалармен ойнап, арсалан кагады. Сейлегендеп ж1бектей сызылган дауысы кандай. KyMic коныраудай сьщгырлаган кулкня ше... Б1рде кызык бодцы. «М екгептепм, жарайды - мекгептеп. Ka3ip атпалдай азаматпын, университеттщ б1пдей 6ip студен-пмш. Кашангы вз-ез!мд1 кинап, сез1м1мд1 ipKin, журектш дегенш жасырамын. Барамын да агымнан актарыламын. Куй - куп алар, куй - куп алмас. Асатыннан абындырган азаптан арылармын» деп ойпады. 64

Зауцайыр. Роман-триллер Bip жола кескект1 узбек боп, Нурмиралардын уйше таян- ды. Сол екен, кунде 6ipre ойнап журген кершшердщ кш кене кыздарын шубыртып, 1здеген жанньщ 03i карсы алдынан ушырасты. Капел1мде аузына свз туспей, бас изесш аман- дасты да; бурылып кетудщ д е perm таппай Lnrepi озды. BeTi дуылдап, кулагыньщ ушына дешн кызарган шыгар, кудай б т е д ь Ешкандай буйым жок, тайым жок какпадан 1шке ендг вй тпесе «мынау неге келд!, неге к етп, жынды м а?» деп ой- лайтындай корда. Калт-калт етш аягын зорга басып, алдыга адымдады. 03 i- нщ куты кашып келе жатканында, одан бетер саскалактатып, кара ит шынжырды y3in кете жаздап, ершелене арпылдай- ды. - Кет-ей! Жат! - деген дауыстан eciH жиды. Карсы алдында бойы сунгак, ак мандайлы келген ажарлы эйел турды. Бул Нурмиралардын анасы ед1, жйтг бурыннан танитын. 0 p i ш ешеамен eKeyi 6ip мекемеде ж умыс ю тейдг Анда-санда бул Kici уйлерше де бас сугатын, мунын uiemeci булардшне де катынайтын. - 0 - э , Ерасыл сен екенсщ гой. - Байыргы ашык-жаркын эдепмен куле тш катты. - Халщ капай? Балан жйтг болмашы дыбыс шыгарып: - Жаксы, - деда. - Уйге Kip. Ещй xani мулде мушкщцендь Ешкандай шаруасы жок, ет кызулыцпен какпага eHin кеткенше OKiHin тур. «Н е буйым- таймен журсщ ?» десе, «не демекпш ?» деп, 1штей толкулы. - Мамац не icTen жатыр? - MempiMi мол жуп-жумсак дау- ысымен iuii-бауырын епж ретш барады. - Аган наукастанып, eKi-уш кун жумыска бара алмал ед1м... - С езш щ сонын аяктамай ipKumi. 65

Элмбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ - Дукенге кеткен. - Жанагы енсесш баскан салмактан сэл де болса арылгандай. Олде, бойы уйренш калды ма, omeyip, езш еркш сезше бастады. YfLain iuii сап-салкын сияктанды. - Теледидарды ермек ете отыр. - Жанына жакындап барып, кшпсентай бедерш басты. Сосын бегелмей сыртка бетгедь Атшаптырым белмеде жалгыз калганнан кейш аркасы кенш, TeHiperiHe батылдана назар аударды. Eip кабырганы тутас сурет алыпты. Орынынан ептеп кетерийп, солай карай epiKci3 козгалды. Ен жогарыда кенелеу портрет ш нш тг Онда осы уй-ini эулетзмен бар. Мелд1реген жап-жас келшшек eKi апаньщ ортасында. YmeyiHiHалдында 6ipiHeH-6ipi аумайтын булд1р1шндер. Бебектерд1 айыру мумюн емес, KiMHiH KiM екешн бшу киын. Сэбилер, нобаймен ею жас шамасында. Тебелер1нде гулдей жайнаган бантиктер1 бар. Ал, onenepi ту сырттарынан кушактап, eKi эжешн иыгына колын арткан калпы риясыз кулш калыпты. Керемет, табигилык. Одан кейш кеципн аударган портрет - эппак фартук ки- ген, колдарына гул устаган, селтиген бурымдары бар кыздар. Бастарынан бантиктер1 улкен. Тостагандай жапарлармнда еркелж, жасык ойнайды. Езулерше пэк кулюшн уштыгы ушршшть Енд1 сэл болмаса, сыкылыктай женелет1ндей. Мунда да 6ipiHeH-6ipiH айыргысыз. Ж т т бар зейшш сала кадалып, журепне жакын жанын ismefli- Мынау гой деп ортасындагыга тенсе, онын касындагы кыз квб1рек уксап кетет1н тэрцдь Енд1 соган бар назарын кадай уншее, мыча жак uieTi4flerici ачсары ауган адамы сияктанып кер1нед1. Сейтш, yuieyiHe кезекпе-кезек карал, акыры болмаган сон койган. Темешректе колмен салынган улкен-улкен суреттер. Мыча 6ipeyciiiae кулай суйген гашыгы учли тэуекелге ба- 66

Зау&айыр. Роман-триллер рып, тау копарып жаткан Фархат. Алып болат суйменмен кара тасты какырата шабады. Шаткалдын етек жагында ак боз аргымакка мшген Шырын. Желеп желб1реп, т е я м д ш к пен кажырлыктыц т э щ р ю т е бар ынта-шынтасымен б е р т е , сузшш калыпты. Жанарында сагыныш сарыгы, карашыгында гашыктыктын улы KacipeTi бар. Ж ш т осыны ангарганда ж уреп flip erri. Муны кескшдеп журген - Нурмира. Ол мектепте сурет салудан талай жещмпаз атанган. BipaK оларыныц такырыбы баска efli, мынау - ма- хаббат тэщрлерь «Сонда, - дейд1 зэузада алабуртып Ера- сыл, - гашык жаннын шла жан-дуниесш суретте дэл беру, кез келгеннщ колынан келе бермейдг Тек... - 9 з ойынан 03i шошыды. - Элдеб1реуге ынтызар м а?» Сен соккан балыктай мен-зен куй Kernin, ешкандай максатсыз бетш кабыргага 6epin турган. «Э -э , Нурмиранын шимайлатан cypeTTepi той » деген дауыстан селк ете калды. Тез eciH жиып ала койды. Эйткенмен, кекейшдеп жанаты сурак жан элемшщ апай-топайын шытарып барады. - Журе гой, Ерасыл, шай дайын, - дед! Ыдыхан тэте. Бул аягын сылбыр басьш, солай беттедг Ас уйдеп дастаркан ырысты. Bspi бар. Элде кундеп M33ipi осылай ма, afrreyip, кезщ тунады. Терде, 63i 6ip ш ею м бол- са да шаркатын каркарадай eTin тарткан осы уйдщ эжелер1 отырды. - Сэлеметаз бе? - дед1 бозбала сэл кысылыс тауып. - Есенсщ бе, карагым? Кай баласьщ? - дед1 кейуана нуры тайган жанарын бутан кадап. Муньщ орнына аксакалдьщ Keiiini жауап 6epfli. - Kepini келшшектщ улы, ш еш еа Кулпэш мешмен 6ipre жумыс ютейдг Осында келш журедк кергенсп. QfiTeyip KiM болса да онша жактырган ынгай танытпады. 67

Э дмб« ЫБЫРАЙЫМУЛЫ - Кайдан бшейш, каракгарым. О сы куш жастарды танып боласыц ба? Керсем, керген шыгармын... Каймак каткан кою курен шай келдь Eipimni карияньщ алдьша калыцдау шыны койылды. Сосын келес! KeceHi бутан усынып жатып: Куырдактан салып же, - дед} эйел штипатпен. - Уялма. Э л п осы уйдщ кыздары кайда KeTTi екен, тамакгарын ш лей. - Босата жакка карал койды. Сол жолы Ерасыл Ыдыхан тэтеден етенеллсп сезйод. Бастапкьща кысылган. Сосын бойы уйренш, ештемеден кымсынбады. Ол Kici де бауырмал екен, шамалы уакытта-ак баурап ала женелдк Ерасылдын сабатын сурады, киикентай кезшдел кикарлау кылыктарын айтгы. Сол жолы ете-мете кещлщ шыкты. Содан кейш-ак бул босагадан именбей аттайтын халге жетп. Эйткенмен, кездеп келетш Нурмира болтанымен, мамасы Ыдыханмен сейлесш, тук б т р м е й кайтатын. Салы сута кетш, уйге жеткен сон тесеп не кулайды. Содан тамак та iuineRai, туш бойы кезш де ш мейдь © з жанын ез! м ужш, сарсыла шаршайды. Аташтьщ калтарысьшда турып, кезш сатып канша каратаны белпЫз. Егер кас карайып, ойыншыл балалар жан- жакка тым-тыракай тараматанда, осы куйшде тура берер ме едь Э р жакка бытыраган солармен 6ipre Нурмира да жупре басып, кашасына xipin, ynrri-Kyiini жогалды. Бул 6ipa3 байыз- дап, сонын байыркалады. Кдйта далага шыга коймады. Кенет, журегш шым eTKi3in, кыз белмесшщ шамы жаркырай жан- ды. Кулл1 eHceciHсалып, самаладай терезеге телм1рд1. MicKiH куйте тускен каллы уза-а-ак бадапды. Э бден дщкелеген кез-

де барып, мун-батпанды аркалаган калпы, аягын санамалап басып, уйге оралды. Ш ешесшщ жасаган тамагын imyre де муршасы жетпедг - Э й , сол, Кусанный; кызы-ак ceHi елпретш болды, - дед! ана байкус. - Кайдагы. М еш сол уйге барды дейсщ бе, кггапханадан келд1м, - дед1 en-OTipiK буркылдап. - Бишеймш, бишеймш... Койшы сонын ерке-шолжанын. EcTice де буп /|. 69

дддебек ЫНЫРАЙЫМУЛЫ 13-ТАРАУ '® г а г а т екщен кете уилыккан топ эуежайдан оша- рыла кетерш п, калага заулады. Bapi мэз. Кудай жетмзсе куанышты алансыз тойлайтын уакыт жакын. Mine, сонын тез1рек орындалуы ушш асыгып, аптыгады. Ылыккан итг1н тобырындай уздж-создык шубыртан бш еуптердщ машиналары 6ipiH-6ipi басып озып, жарысып барады. BipaR, ешкайсысы коныр «Хондадан» ушкырлык танытып, жолын кес-кестеп алдыга тусе алмайды. Зула- тып жуйткш жеткешмен мысы курып, тумсыты 6ip бэлеге т1релгендей кибыжьщтай женеледк Межел1 жерге б1рдемшц арасында аныратып келш те калды. Bapi кел1ктерш еш-уштен онтайлы тустарта кантарып тастап, непзп-непзп адамдар тана Нурмираны Kyrri. Гулмираньщ Гулжанды атарта огы жок. Онын шектен ты с ыржактауы, жшркешигп сез1мдерш оятгы. Оган деген кеюрегтнде кылаудай жаксы керу ниет1 табылмас. Тулкш сойып каптап койгандай, таусылмайтын жыртьщ. Капершде дэнене жок, терт кубыласы тен пендедей айбыны тым аскак. Кек, еш пендш к ерши туст1. Шамыркантан ашу-ызадан Гулмираныд кабаты кабарып, ерт сещйргендей тупккен. Тещз бетшде канталактата толкын айдатан жанкадай дэр- меназдйтне, сорлылытына кушнш, KeHcipiri ашып, ennip- шегше ексш тытылып, жылагысы кедда. Кезшщ карашыгын 70

Зау$айыр. Роман-триллер буалдырландырган жас тамшылары одан бетер мелд1р е т т барып, тамбай-тамбай Kerri. Боркемжше угптлген жасык- тыгын ешюмге керсетпеуге тырысып, тез катайды. Мына, жанындагы жет1 бас жалмауыздарга назарын аударса, ашуы козып, б1рдемде айбат жинайды. Кек, катыгездк жалыны езепн шарпып, жауыздыкка карсы о рш елещ нрт ж^бередь Аз-кем аландатып барып, Нурмиранын анандайдан кылпы бш н дГ Асыга кутушшердщ ж у зв де кан ойнап, 6ip- 6ipiHe жымын какты. Бэршен Гулжанда ес жок. «Максатым орындалып, менщ айтканым келд1 м е?» деген табалауы басым spi кескшшен кыбы кангандык байкалады. Н октатусш, каракош кылданган 6eTi 6ip кызармай, елден ерек масайрайды. Эм бе орынын- да байыз таппай Эбд1рахман мен Султанга кезек жупрш , куаныштарына «кутты болсын» айтатындай. Онысы жат кезге тым epci: шартан-шартан етш, тай кунщ деп ж е л т ба- сыла коймаган донежш секшдк Нурмира зымияндыкпен куле карсы алган 0бд1рахмандардын тобымен сулесок, ернш вдуш ымен аман- дасты. - CeHi келденен кек аттыга жем етпеймш, б1здщ колга туармеймш деп ш ыжык боп журген анауьщнын сезш кайда тастадын? - Салган жерден кешеп жер согып калганынын каржуын кайтармак ниетпен Гулжан шаптыга тш капы . - Айттым гой езщ келесщ деп, ит кусап ж етш сщ гой... - Гулжан, тишод тарта сойле! - К ос жанары шатынап, калшылдаган Гулмира айкайлап ийбердГ - Папам мен мамамнын саган жасаган жаксылыгын умыткан екенсщ. Yin кайнаса сорпасы косылмайтын ceHi, туган балалары б1зден кем кормей б1рдей пшцщрш, б1рдей кшндфш едк Кудайдан жетсш, кудай тапсын... Аруак атсын сеш ! - Арыга шыдамай 7/

Эл'ибек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ eHipen турып жылап, Нурмираны бас салды. - Ж етзм дй-тод пайдаланып, басынды. Агамыз, ен курымаганда м кпз болганда мундай сор кеплп, кершгеншц таптауына туспес пе ек? Екеушщ де Him селкщдеп, 6ip с эт кос жанардын жасына epiK б ердь He6ip жауыздыкты колымен жасап, He6ip аянышты сэти коз алдынан талай етюзген Эбд1рахман мына мунлыктардын обал-сауабынан тайынбады. Кайта, ж1герлер1 кайтып, ш жумсаргандарына куанып, осыдан езшше 6ip лэззат алуда. 0 p i сактанудьщ да кажетппн жадынан шыгармай: - Бар, мынаньщ соцында <cnecneci» жок па екен, бакылавдар! - деген тевдрепндеп свлендеген сарбаздарынын 6ipiHe. С вйтсе олар оньщ бэрш айткызбай алдын-ала тынды- рып койыпты. - Жан-жагымыздын бэр1нде жнзттер карауылда, бит- тей 6ip нэрседен секемденсе: б1рден рациямен хабарламак- Сондыктан, аландауымыз ретаз, - дед1 мыкыр eжipeйi. Осыдан сон TinTeH арканы кенге салып, жайдарыланды. Мына ушеудщ езара ырылдасканы, жанын суйщщрш бара- ды. - Кезщнен кара кан аксын! Сонша т в л ш ст жылаганын не? - Гулжан езше жуктелген мшдетке кызу Kipicri. - Kepicin болсавдар: кегпк, аттанамыз! Кешенщ ортасында сендердщ сынсуларынды тамашалап тура берер жайымыз жок, жер мойыны кашык - жол ж уруЫ з керек. Епздер одырая карасты. - Жау куып келе жаткандай дшендеменн. - Нурмира келгел1 6epi алгаш рет тш капы . - Tirrri сенщ бэйек боп, шыж-быжын шыгатын женщ жок... 1здегендерщ - мен гой, мше орталарындамын. Анау-мынау арам пигылмен 6ipey- 72

Заухайыр. Роман-триллер м1реуд1 ертш келген емеспш. - Дауысы каткыдданып, барган сайын екпш ала бердк - Сэл-пэл бегелсендер олжаларынды 6eicrepin, калаган жактарьща тартасывдар. Тек, жолай, ба- сымды тагы да саудага салып журмесендер болды. Сынарыньщ сезш Гулмира Lnin э Kerri. - Гулжан, - yHi сондай шаршанкы, бэсен, - мына касындагы тебеттерще айт, былай шыгып бес-он минут онаша сейлесешк. - Сен, тантыма! - Ежелл курбысы зэрш 6eriHeH твгш , мамырлы каздай кудия iiiyitniicri. - Туган куйеу баланнан жасыратындай не сыр, не ж умбак?- Айта бер осында, ендйт купияларынньщ 6spi ортак- - Жок, кателесесщ! Ол эл1 менщ куйеу балам емес, MyMKiH болмайды да. Жацагыц - сенщ сасык пигылын гана. |Тэшр жаксылыкты да, жамандыкты да тшеуге бередь Bip сэт i3ri ой ойлап, m inim i ic icreyre умтылшы! Гулмира катуланып, акпандагы акбас бурадай мысасына мше тапап сейледГ Баганадан 6epi уш еушщ эрекетш сырттай бакылап, кезек-кезек шайнаскан курбылардын кылыгын келемежде- ген Эбд1рахман сезге араласты. - Жэ-э.., уш -торт минут жекеше сейлесш , мауыктарын басып калсын. Эйтпесе эйел1м арманда Kerin, кусадан бала кетермей калар. Кезден тасаланып, каша коймас. Кдшканда кайда барар дейсщ? Мангаздана TOHiperiHe назар аударды. Онысы - жан- жагымыз каумалаган карауыл, «кутыламыз» деп бекер эуреге туспендер дегещц байкаткандай. - Сен акыльщнан алжастьщ ба? - дед1 былай узаган сон Гулмира к ей т. - 0 з калауынмен баратынын калай? Сьщары ундемедь 73

ЭдЫбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ - Шынын ба? - Вагана бэрщ тусшд1рген сиякты ед1м гой. 03inni де, меш де шаршатпашы. К е тк арамен агаш кескендей жанымды ауыртып, жуйкемд1 кажаламашы. Еркектердщ 6api б1рдей, сыртды сулбасы гана езгеше. Эйтпесе, айырмашылык жок. Махаббат, суш спенш ш к дегетц нщ e3i жалган, бос эурешипк. ¥рсын, соксын. Эуел1 баскамен ойнап-кулсш, ececiHe - куйеущ боп есептеледг Сосын, е ш ш кыдындап, жолынды кес-кестеп мазанды алып, шамыца тимейдь - Сонша таусылатындай саган не болган, жаным? Бэрш басынан дурыстап, ой елегшен кайта 6ip enci3in кврпп. Сен кызбалыкпен 6ip гана шепйм кабылдап, «осы м дурью» деген сокыр сешмнщ аясынан шыга алмай калгансын. Эйтпесе акылсыз емес едщ гой. - Азын-аулак бегелш, сынарынан иэ куптаган, иэ келюпеген ишара бш нбеген сон, тагы да сез1н сабактады. - Ана жакта 1лияс пен Айна купи огыр. Yitui ай- ырбастайтын адам тауып улгере алмадым. BipaK, 1здей бер деп Ьлияска табыстадым. - Тагы ipniafli, б1рдеме дер деген умилен Нурмирага дэмете карады. - Куйеуаз калсан да, осьпп>1 койшы. Бай дегеннщ бэлесш кердщ гой, басына тимед1 ме? Егер сен арыз жазатын болсан, буларды уйдомен каз1р-ак милицияга устатып берер едйс. Байпамга келпп, - жалбарына жаутандайды, - саган б1рдемё кершген шыгар? Д щ кеа курып, журелеп отыра KeiTi. - Bipre туып, 6ip емшекп таласа емсек те epiciMi3 белек- болек болган сон не шара... - Корер кезге тап салар жамалын- да KacipeT каймагы кшюп, тэлейдщ бодауында буйдаланып кеип бара жатканын мунлы да ойлы жанары эйплеп турды. - Ен курымаганда екеум1здщ 6ipiMi3 ул боп туганда, осындай халд1 бастан кешер ме ек? BipeyaiH бектершшегш ток етш, 74

Зауцайыр. Роман-триллер оп-онай канжыгасына байлана салар мен бе ед1м? Жазмыш, тагдыр илеуше кещлрмек... Кендардь.. И еп кемсевдеп, Нурмира алаканымен бетш баса бердг - Жыламашы, кушм! Bip лажын карастыральщ. - 03i- ш н он бес минут бурын туганын унем1 жадында устал, кашан да Гулмира улкендйс таныта сейлейтш. - Бул, б1здщ уШмйге бола кыр сонымызга тускен шыгар. Садака, 6ipeyiH берешкпп. - Оны мен элдекашан айткам, кенбейдг «Ондай уй ез1мде де бар» дел, тепсшдь GnciriH баса апмай, eni иыгы солкылдап эзер сейледь - Уакытгарьщ бггп-ей! - дед1 элдекш жуан дауысымен журеюп зырк eTKi3in. - Bepi келадер, журем1з! Булар козгала коймаган сон, ездер1шби жакындады. - Сендерге бгздщ сез1м1з эсер етпей ме, немене м1з бакпай турсындар?! - Шыкшыты шытына, кез1 еяирейт 0бд1рахман дунк erri. - Болды, ауандарьща коне бер- сек - тебем1зге шыгатын турлерщ бар. Ж етп, мыналарды машинага отыргызындар! Свз1н1н сонын касындагыларга багыштап, ежелене бтрдь Кенет, «тура тур!» деген дауыс санк етш естщ цг Bspi де мулпп кеткен уйкысынан оянгандай енселерш тистеп, баста- рын KeTepicri. 75

Эдглбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ м 14-ТАРАУ нэ-жайдьщ бэрш маглум етш, шаман жетсе, меш байланыста уста. Байланыс шорт узинп, кыска «т у т т у г» деген дыбыс бэйек касты. Мембранадагы дамылсыз дыцыл, Жасаралдын басына балгамен устьустш е соккандай эсер eTri. Клайдабарып, юмге барып жэрдем сурарын бшмеда. Муны адам курлы санамай, тебесш е тайрандаган аналардьщ кылыгы жанын кыжыртгы. Мунша корланып, мунша намыстанбаган шыгар. Дэл Ka3ipri жагдайда 03i де 6ip, iiui куыс курай да 6ip - айырмашылык жок. Дэт! жетсе, еле салгысы бар. Мынандай, адам сана- тында жок, кангыбас итгей Алматынын кешеынде apbi-6epi жортактаганша, сол - дурыс. Bip байкаганында орнынан турып, ерсш-карсылы журш KeTinTi. Ky6ip-Ky6ip сейлейдь Кенет, калттостап, есш жиып алды. Сосын, жан калтасын сипалап, темеш 1здедк Саусагы болар болмас калтырап, сигаретш epiHiHe кыстырды да отгы к тутатты. Кундеп малагамнын машакатынан уйге сулесок куйде, басыркып тасталган тайдай дшкелеп жетп. Бшеуптердщ бшек керсеткеш жюерш де, кажырын да мукалткандай. Тек, ш ке юргенде б1рден ещй аскан, жана-жана апыл-тапыл журе бастаган жэуд1р кез улын Kepin, 6ip сэтке cepninin сала 76

Зауцайыр. Роман-триллер бердй Тугырда узак отырып калган кырандай дур сш сш ш , санасында салдау агаштай сулап жатып алган алгауды айдалага атып ж1бердй Езушен сшекеш шубырып, epiHi жалбырай риясыз сэбш пк пэк калыппен кулген 6eneciHiH бетшен суйш , еркелете тебес iне кетерген. Ай-шаймен ша- руасы жок нэресте экесш кергенше ж епеш , сыкылыкгай iuieriH тартады. Сосын, балапанын бауырына басып, астын камымен журген эйелше беттеда. Ештемеден секем алмаган, жартастын далдасында кун шуакка елт1ген бейуаз маралдай, жубайы жайдарылыкпен карсы журдг Жэуд1реген nepinrre жанарында селкеулйстщ ушкыны бш нбейд ь Суп-суШр эппак саусакгарын тарбита жайып, аялы алаканын айкара ашып келд1 де, улы мен epiH кабат кушактады. - Кабагьщ салынкы, шаршагансын-ау? - Келшшек ерке- лей тш капы. - Аздап... KyHi бойы кагаз актарамын деп... - Куйеушщ inii кылп eTTi, абуйыр болганда зайыбы ары казбаламай экеЫ к етер т, uiemeci кушактап - айбыны аскактаган кшпеентай немеете ебектей сейлеп Kerri. - Папа келд1 ме? С е т эу-уп е т п ме? Сен папа жокта жыладыц ба? - деп, кэд1мпдей, ол уга коятындай eHceciH сала сурайды. Онысы бэрш туешш тургандай, одан бе- тер шалыкгап, мэз-мэйрам. Кейде yKiHiH баласындай жалт карап, кос колын канат тэр1зденд1рш кагып-кагып хибередь.. Кез апдына сэры ауыз мамырдын су ж иепндеп кылпы елестейдй Жузш жайлаган жабьщкылыкты жарынан жасырып бакса да, сез1мтал эйел журеп epiHiH жанына тускен каяуды калт ж|бермед1, Жумыста элеуетплердщ ыркымен анда-мында кагылып-согылганнан iuiinae камырыгы бар шыгар деп жо- рыды. Содан тесекке жаткасын 6ipaK: 77

Эд\\л6ек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ - Саган не болган, жайшылык па? - дед!. - Кецш нщ кошы кашкан шакта, шамына rain калмайын дегендей име- не сураган. - Сонгы уакытгарда ылги куйгелектент журесщ, жумысында 6ip жайсыздыктар ушырасты ма? - Оны кайдан шыгардын тагы да? Пэкизатка карай кырындап, жакындай туей. - Бшмеймш, 6ip турл1 суьщсын. Сулесок куйде, муная сейледь Жандуниешндеп ypriH жел устемелетш, одан сайын ызгарымен ещн боп-боз етш сулелещнрш тастады. Кудай колдаганда шам сенультш, эйтпесе эйел! ещнщ кубылганын анык KepeTiH. Ана шаруа журепн кыжыртып, енсесш басса, мынау тебеден 6ip койгандай есшен тандырды. YHci3 калуды женшз Kepin, ал сезд1 неден бастаудын бопасын жэне таппа- ды. - Суык болатындай, - абдыранкырады, - кай кылыгым унамады? 0 д еш катгырак сейлеп, бетш кайтарып тастаудьщ ама- лы. - Бурынгы Жасарал жок. Уйге езщ емес, кур сулдерщ гана KeneriH сиякты. Бул тэр1зд1 тыз eTin тутанып, тез акылын ашуга жещцр- медь Кещлш деп кумэнд! дауысын кетермей жетюздк Жацагы жанагы ма, мына сезден кейш элш боп тускен. «Жетек соккандай» ун-тунйз xmi байланып 6ipa3 жатты да, «уялган тек турмастын» амалымен: - Сен де кайдагыны табасын? - деген кешген нышан би ш рш . - КещпЫз келсем, шаршагамын да. - 1шше кыпыл юрген сон, аузынан ce3i сешмЫздеу е р б ш . - «Тырнак асты- нан Kip i3flen», болмайтын нэрседен шыршу шыгара бермепп. - вкпелеген адамдай Tepic аунады. 78

Зауцайыр. Роман-триллер Зайыбы да будан кешн Tic жармады. Ершщ бетшен алып, т е с т е шауып эуткпед ь Енд1 оныц колайына жакпаган эщтмеш коздыруды, жен санамады. Кемекешне тыгылган eKciriH жасырып, керпемен тас буркендь Сол шак езш бул дуниеге керексЬ, xiirri жанындай жаксы керетш куйеуше де кажегаз артык адамдай, жургга каштан журын куш1ктей кердь Жанарынан ып-ыстык жас тамшылары боталап, ею - yuieyi жузше куйд1ре тал салып, темен карай узщдь Жасаралдьщ да жанын куырган екЬпш жай таптырма- ды. Ешкандай к ш эа жок косагына каткыл сейлеп, карадай кещлше нала жамаганына езщ-ез1 алгай коймады. «Сез1ме есеп 6epin, кепердей аузымды теткш устамай...» деп, екшумен-ак, imi у ш кендей уылжыды. Эйелше бшд1ртпей дэмш-дэмш терен дем алады. Кеудесш кара тас баскандай, eKneci сыгымдалып, тынысы ауырлады. «Осыньщ бэрш Пэкизат бш ее...» Миына кан куйылгандай кулак meKeci шьщ етш, уят алауынан денес! iuiMipirin, карацгы белменщ imiHeH тунгиык 1здеп, сокыр мегйреушкке тыгыла бердь Дем арасында мандайынан муздай тер шып- шып шыгып, тула бойы акпалап коза женелдт Б1ршшщен, eKi оттьщ ортасында журш кесеуден онбай таяк жейтшш бшее, екшшщен, бата бузып, ешкашан баркадар таппайты- нын т у й с т н е мыктап туйд1. 03iHin ынжыктыгымен коймай, соншама текЫ здтне 6yriH пакты Ke3i жетп. Осы уакытка дешн пэруешне калай ештеме Kipin-шыкпаганына кайран. Мына пэтуасыз дуниеде парыксыз т1рл1к кенпп, тагдырдьщ аяк лауына айналганына опынды. Ашкан алаканга да, жумган долга да токтамайтын сагым сиякты елее, 6ip мезплдерде апарып жарга урар ма деп секемалданды. O m eyip, калай бултарса да олпатандай, ала кез кара бэле тым жакын icnerri. Тек, g6ympi айрандай актарылып, пэруана кепте жерге бас уру гана калды. 79

Эдибск ЫБЫРАЙЫМУЛЫ Inii калтырап, ертенгт куннщ атуынан корыкты. Жауыз- дардын канжарынан яки каруынан каймыкпайды, 6eciri бейбгг тербелген тел отбасына деген карамдыгы сыртка б ш н ш кала ма деп, езш -ез1 жеп кан жылады. Жансебш бей- шара басы перзентшщ, зайыбынын, туган шанырагынын касында, саудагердщ колындагы мэлнп буйымдай жан yniiH кезс4з кебелектей отка Tycirrri. Бэрш азаматгык, адалдык де­ ген ак жолмен icrece, мунша м у сэ т р халге душар болмас па ад... Шшденщ шолак туш шымырлап атып, шолпан туыпты. Белменш iiiiiHe себезплеп, ак сэуле тарай бастады. Терезе- ден жымьщдаган жулдыздар кершедг Ара-юдш кангыбас итгердщ де ypreHi ecrinin калады. Юшкентай сэбш нщ танауы пысылдап, т эт п уйкы куша- гында балбырап жатыр. Элпнде 6ip кынкылдап оянганда анасы тосып, жылы керпеге кайта кымтап койган. Енд1 ез1 де улын бауырына тыгып, алансыз калын уйкыга енген. Жасарал екеуш де шошытып алмауга тырысып, жэймен зайыбына карай аунады. Акырын, эппак жастыкты жауып кеткен узын шашынан шскедг Сосын, керпесшщ сырты- нан кушактап, езш е карай тартып койды. Баппен басын кетерш, бебеп н е назар аударды. Онын тэтп сэби Typi эке журепн HiTin, елж1ретш ж1бердг Зэузада да кешрепн жайлаган кайгы-шер, ею ш ш , юнэлау сез1мдер1 ак ед1п несерге шайылгандай, ыдырап журе бердг

Зауцайыр. Ро «-триллер 15-ТАРАУ -Т у р а ту р ! Exi колын сэл кетере, ажарынан айбат шаша Нурмира же- бедей суырылды. - Бугш мен жолга дайындаламын, оны-пунымды реттеймш. Кайда апарсан да, ертен танертен журемш. Ka3ip, уйге жетк1зт салывдар! Эбд1рахманныц езшдей ектем эм1рмен сейпедг - Тагы да сынаптай сыргып, iiinai жасырмакшысьщ гой! - Гулжан кесемш е 6ip карап ап, жэреукелене т1л катты. - KiMfli акымакка санап турсын? Кеше - кутылдьщ, 6yriH ол кулыгьщ жузеге аспайды. - Сен, б1зге карсы айдап сап, шаптап койганга шабалана берме! Мен «и э» деп айткан сон, кашан уэдемнен тайганымды xepin ен? Сен сиякты азгырынды сезге тез epin, ше1ШМ1мд1 мьщ кубылта алмаймын. «Барам» десем - барам, «куйеуге шыгам» десем - шыгам. Шынымен де маган эз1рлену кажет. Ер мшезд1 Tin сейлегенш унатты ма, Эбд1рахман: - Жарайды, келйлх, - дед1 сыздана, сонда да imKi элемшен сыр бермей. - Bipax, сьщарьщ б1збен 6ipre болады. CeHi кутгы орынына кондырып, 6ip-ax кайтады. Кдз1р, дэл Ka3ip, - дауысын ныгарлап, айтар ойын нактылай тусеш н де- гендей сэл бегедц1, - дукенге барамыз. Тойга кандай кейлек киесщ, не керек - бэрш алып ал. Ауылда тугел1 6i3fli хутш отыр, той жасаймыз. 282-6 81

ЭдЫ б» ЫБЫРАЙЫМУЛЫ Бужыр-бужыр саргыш ещне нур жупрш , насаттангандай калып байкатты. - Айтканьщ-ак болсын, бугш узак сапарга камдан. Кдлывдыксын гой, калындыктын кецш н калдырган жара- майды. - Мыскылмен жымиды. - Сен де бв д щ кеципмйд1 калдырмассын, орыньщды сипапап кап журмелш. BipaK, - кабагын шытына мущрд1, жанагы аздаган жайдарылыгы уши-куйл! жогалды, - ертенгшк тогызда сакадай-сай огыр. ¥кгыц ба?! - YHi каткыл, тегеурйцц. Нурмира жаймен басын изедй - ¥ксан - сол! Ал онда кетпк! Эр калтарыста бйр-еюден турган машиналар лезде сап курап, кошеде кайшалыскан кальщ лекке сщш, !з1м-гайым жогалды. Денгеленш, жаздын алып куш етек-жешн жинай бастаганда булар, 6ipiHiui Алматыдагы жер уйге келш жетп. Арка-жарка эцпм е айтып, бугш п толагай табыска кешлдер1 кеншш, ризашылыкпен 6ipiHeH сон 6ipi жeтicтilп'epiн сез ericefli. Сейтш даурыгыса, кешеде 6ipa3 бегелдг Bip-eKi машина дарбазага енш, бугш п тунде шпп-жейтш нэпакаларын imKe тасыды. Эйелдер жагы айткызбай-ак б1рден аукатгьщ камымен, жен сыбана шаруага KipicKeH. EKi жйтг ет турап, кэуап nicipMeK боп ездершше эуре. Эбд1рахман, Султан, Дайрабай, Binipani, Cepiirrep гулден тэж тэр1здендорт жасаган жаздык келенкел1 саяга жайгасты. Ешюм епггеме деп айтпаса да алдыларына шетелдш сыра, арак, жещл-желш пеке басар дэм экелшдЕ Э лп кызмепш ек1 ж т т г щ 6ipi зыр жупрш , арак-шараптарын куйып, курмет керсетуде. Оган кабаттаса, кайшалыса шапкылаушы баягы Гулжан. Екшндей сейлеп, екшндей журедг Ешгамнен тайынбай, ай-туй жок келеге тусер im-ендей кайта-кайта

Зауцайыр. Роман-триллер CepiKKe артыла бередь Шермиген шпнен де кысылмайды, аягы ауыр келшшектер сиякты «бел1м айналып ту р » деген такылеттес эщ тме айтып, сырдаттанган тусы да жок. Ылги осылай шапкылау устшде. Не деген жаны бернс екеш де угыныдсыз. «Элде дэрш щ куш м ен, елген-иршгенш бгпмей сабыла бере м е?..» Когам курделг Сан кабат кыртыстардан турады. MiHe, мына отыргандар сол когамньщ еркениетплтм ен жарактанган, жабайы екш дерг Каракан басыньщ дамы ушш, жолындагы кездескен кедерпнщ бэрш курбандыдка шалатын еартюбедекш шктщ -наш абизнестщ соцындагы жанкештшер. Кэд1мп бал арасынын табигаты ете кызык. Олар жу- мысшы, кузетсш жэне патшалыктын аксуйек арасы боп уш топка белшедк EipaK, 6ip омартада - 6ip ортада einip суредк Танертенгшк кун сыздыктап атысымен жумысшы ара шеп пен гулд1 куалап, бал жинауга кетедь Кеш кш к омартага кур кайтса - алдынан поддета турде ел1м Kyrin турмак. Кузетпн ара басын кыркады да тастайды. Оларда KemipiM сез)ммен карау жок, табигат о баста солай жаратдан. Ал, патша ара - бэрше кожа. Егер yfiipiineH6ip жакка коныс аударатын болса, патшасы тузу ушады да, калганы шанырадгай аумадгы алып, оны каумапап, коршай гушдейдк Оздершше кесемдерш бэле-жаладан коргаштаганы. Олар - жэндйс. Ал, адам санатындагы апиынкештер де дэл сондай жуйемен, айуандык эрекетпен ripniK кешедк Bip тобы - жагдай жасап, сешиод уй тауып 6epin, дызметип араныц TipniriH атдарса, ендйп келесл тобы - сол баспананы I корып, ортак «ырыздыктьщ» шашау шыдпауын кадагалайды. Opi сырт пен iuiTi байланыстырып, хабардар eTin туратын да солар. 83

ддыбск ЫБЫРАЙЫМУЛЫ Бэршщ тебесшен карайтын бассалдарыньщ' жайы баска. Ол - кецш-кошы не каласа, соны жасамак. Келер-кетер кунд1 ойлап, басын ауыртпайды. Жен деп тапса мейрамханага бара- ды, одан калып бара жатса казиноларга токтап, карта, бильярд такылетгес ойындарга кумары канганша басады. Дегенмен, кешю ордасындагы ез думанына оралуы THic. бйткеш, тунп «сауык» - жалгандагы барлык нэрседен кызык, рахат, тым лэззатты... Bip жаты, мунысыз yffipni коркаулардын ортасы тола коймайды. 0бд1рахмандар кызмепш аранын мшдетш аткаратын. бкт-ин елер ш , дэр1-дэрмектерш, коркорларын купил жол- дармен тауып, жетюзш бередй Булардьщ каракетш жан ба- ласы ce36eyi упйн жш-жш ауыстырар турак-жайды да осы- лар эз!рлейд1. Уйдщ саны молыккан сайын, аркаларын да кенге салады. 0 p i, тек конып жатар катерл1 кужыраны гана квбейтш коймай, катыбастардын катарларыныд молыгуын да кадагалайды. Ce6e6i, жана адам жабайыларды жана кызыкка кенемек. Сондыктан да еркек, эйел болсын «таза» б1реудщ орталарына тусуш элгшер асыга кутедй 0 м б е, 1ргелершщ кецейш, кара ормандарыньщ улгаюын ю м жек xepciH. MiHe, мундай жана адамдарды да 0бд1рахманнын эпербакандары эр куыстан тшгсгаЛенш ж урл , эдю- айламен экеледь Курбандарды тузактау Tacumepi кеп: 6ipiH урлап, зорлыкпен куштеп жетюзсе, келеа 6ipeyiH дуниеге кызыктырып, катарларына косады да, peTi келгенде орда- лы жыланньщ апанына кулатып ж1бередь 0frreyip, ойлаган мудделерше жетпей калган кездер1 некен-саяк. 1. Бассал - кумар мен апиынга бйржола тэуелдь баска ештемеш ой- ламайтын spi дэргейше e3i сияктыларды жинаган, оларга устемдтн журпзетш адам. 84

Заухайыр. Роман-триллер Bipep жуз грамм кызыл внештен еткен сон, энпменщ леб1 эдем1рек ecnmi. 0бд1рахманды 6ipiHeH сон 6ipi куггыктап, болашак шанырактьщ босагасына бакыт тшеуде. 0 cip ece, Гулжаннын айы оцынан туып, мейманасы гасып, куанышын айпарадай элемге аскактата паш етуде. Кайта- кайта: «0бд1рахман, Нурмира екеущ бакытты боласындар, оган сешмдймт! Менщ Нурмирашым жыламайтын жерге барды...» деген сезш сан марте кайталап, отыргандардын зыкысын шыгарды. Онын мунысына Гулмираньщ зыгырданы кайнады. Кабагы - сэл, inii - алай-тулей. 0ттен , колдан келер кайран жок, дымы курып, жат ортада xipniiiie жиырыл- ды. Дастаркандагы дэмнен 6ip тушрш де аузына салмады. TyHi бойы уйкы кормей, жол журш шаршаса да, бойын cipecripreH ыза, кек кажырын катайтып, мысасына MiHri3fli. KiMfli жазгырып, имд1 кшэлайтынын бшмей, тасмандай ж епмдИ н каргады, экеш де, шешеш де жалмаган ездершщ жет1бастыгына назаланды... Шщцешц тымык тун1. Луп еткен леб1 бшшбейдь Кайьщ, теректер сэл кез шырымын ала кояйын деген- дей жапырактарын салбыратып, мулги калыпты. Ара- тура гужшдеп ететш машиналардын дыбысына, шабалана шэушдеген кандендердщ шаркая дауысына селт етпейдг Миземей мелшиген куйде. Бэлюм, бул усак-туйек, кулдь комеш тэукеншж TipniicriH шыршуынан езш бшк устайтын тэкэпарлыгы, т ек т ш п шыгар. Дэл осындай ездерш сунгыла санайтын нойыс немелер талтандай басып, сыртка беттедг Кешеге сыймай кердендей журдг Кара ниеттен тапкан бопыр акшаларынын буынан кеу- делерше нан nicin, кара бастарын он сеп з тармакты санмушз- дшердщ катарына косты. Мардымси сейпеп, пенде атаулы- 85

Эд1лбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ лардын кез келгенш Mice тутпады. Олардын осынау тыраш, эулйспе эрекеттерше зэул1м-зэул1м терек, кайындар аяныш- пен карайтындай. Думд1 куйрык rain кетсе - кота секищ по- ра-порасы шыгып, еппбмге кажется мамыгы буркырай уша женелетш бэкенелердщ бэтуасыздыгына мыскылмен мурын ш ушретвдей. Сондыктан да жапырактары ерке самалга судыр кагып, елносен кещлге желне коспайтын сынайлы. OfiTeyip, мунлы. Тым-тырыс. Гулмираны шем1ршектеткен шер, булардьщ да тамырын барып бунайтындай... - Cepix! - Сардардьщ санк еткен yHi каткыл естщщ. Сол- ак екен, езара эцпмеге кешкен 6LneyiTTep «6i3re де катысты 6ip нэрсе айтар» дегендей тына калды. - Екеум1з ананы ба­ рып байкап келелйс. Шаруаны шалкайтпай, тез1рек нукте койган да дурыс. Султан, сендер Eiaiponi екеущ, - теренде жаткан шунет кез1 жылт етш, сонындагыларды шолып erri, - «конактардын» жайын б ш п кайтындар. Бугшге 6api ж еткш кп, сонда да кадалаган жен. - Темеюсш уртын тол- тыра сорды да тукылын жерге тастай салды. Ынше жалпак табанымен жанын шыгара жаныштады. - Дайрабай, сендер, - темен тукиган басын сейлей кетердк - осында бас-кез болындар. Bi3 тез барып кайтамыз. Жур, CepiK! Шыганнан шыгып безетш кашагандай коныр «Хонда» асфальтка бауырын тесей жатып ап, жермен-жексен боп зы- мырайды. Кей тустарда булталанга басып, ойнактагандай калып танытады. Ж урш сондай жешл, жылдам. Жанга жайлы супер салоннын йншде эсем эуен еркелей эуелейдк Машинадагы екеу соган зейш койып мэуж1регендей, ун- тунс4з. 0лдеб1р уакытгарда 0бд1рахман: - Сен мынаны уысыннан шыгармауын THic, - дед1 сызда- на, алдыга тура караган калпы. - 0 л i талай кажетке жарай- тын тустары ушырасады. 86

Зау&айыр. Роман-триллер Э нпм е Гупжан жайлы екенш туенад. - Иэ, вз1м де солай ойлагам. - CepiK козгалактап, ныгарланып отырды. - Tiirri, болмаган кунде «конактарга» таргу-таралга рет1нде усынармыз. - Атымтай жомарттыгын танытпак боп едй - Бэршщ баратын жер1 - сол! - деп, сардар алдын ала к есш -тш ш тастаганын ангартты. - Дэр1 6epin журандер ме? - М ш детп турде! - У ш нык, каткылдау. - Кунше уш мезгш. - Дуры-ы-ыс. - Риза калпын ацгартып, сезш созып айт- ты. - Ес жигызбай, кайта калпына келирмей куртындар. Эйтпесе, жеп отырган нандарьщнан айырылатындарывды умытпавдар. - Оны бшем!з гой, бшем1з ... Толгак кыскаи ешкщей шыжбын какты. 87

ддмбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ 16-ТАРАУ Г у л ж а н бакытты еда. С ор мен багы кабат журсе де, мандайы жаркырап ашылып келе жаткан. Бар арманы - шию екпе-TiH. Ол куаныштьщ да ауылы алые емес-Ti. Жазмыш со- лай шыгар. Элде баладай ангал, сенгшгплнен тапкан «опа- сы » ма? Дэл каз1р тагдырыныц жайын ойлай коятын онда сана да, туйсж те тапш ы ... Kyfteyi Б т м - делдал-бедекип. Бэлендей улкен олжамен журген бедеюш-бизнесмен болмаса да, тапкан-таянганы отбасын, эке-шешесш, кайын-журтын асырауга молынан жететш. Гулжан осы ырыздыкты калай шашеа да, колынан ешюм какпады. Кыз кез1нде ангырттыкпен от басканымен тым багы зор efli, шынайы бакытты едг ©зшен тумаса да кудай берген алтын асыктай терт улы бар. Bipae-6ipeyi егейсшш, бойын аулак сап муны жатсынган емес. «М ама» деп курак ушады, бул да бебектерше эздектеп, туган анасындай аялайтын. ¥рсып-жек1мей алты жыл адал баккандыгынан ба, олар ез шешелерш койып, Гулжанга б1ржола бершген. Журепнщ кенд>п мен мешрмандыгы да сол: «туган шешелер1нд> умытпандар» деп, элдекашан баскамен турмыс курган кундесшщ уйше ж1берш турды. Бала кещш еркелету мен аялауды калайтыны белгш , аналары шпнен жарып шыккан шубар жыландарын айналып-толгана алмаса керек. Бей-

Зауцайыр. Pc шара ершен именда ме, элде кагынан жершен куландай тасбауырлыгы ересен бе, airreyip, балалар алгашкы кезде барганмен, кейш тартыншактана бе д а . Б1рде улдарынын улкеш: - Мама, ол уйге ецщ бармайыкшы. Б1здщ 6ip-aK мама- мыз болсыншы, - дед! жанары жасаурап. Гулжанньщ журегз езш п, тебе куйкасынан кара табанына дейш шымырлай женелдь Бала турмак езш щ кецин босап, жылап ж1беруге сэл-ак калды. Сосын, тертеуш кезек-кезек аймалап, бауыры- на басты. Тамактарын imin, балаларымен уйлыгыса уйыктап кетп. Жакында кайы нсш ш сш е тесек-орын беретш боп, шетедщк жиЬаздар !здеп дукеннен дукен кезш журген-тш. Колайына жагатын, унамды ештеме кезйспедь « б з т Ь д щ де буйымдарды кере салайын» деп, «Кызьш гвардияньщ» тусындагы сауда орнына бас суккан. Шыгарьшган буйымдар эдемьак, 6api6ip кец ш н е олкы сокгы. Тартымдылау 6ipeyiHe узагырак кадалды, кенет: - Карындас, унамай тур ма? - деген дауыска жалт карады. ¥зын бойлы сэры жйтг назарын лктеп, бейкунэ жымияды. - Кажет болса, арзан багага импортныйын тауып берейш. Гулжаннын кышыган жерше дэл rain, келшшек колк ете калды. - Кайдан? Кай жактш?.. - Кайдан табатынымнын Keperi канша, табамын. Гулжанныц жуз1 бал-бул жанып, ойланбай койган epci сурагынан ею бет1 дуыдцай женелд!. Капел1мде аузына сез де туспей, кумшжи бердь - Ci3re кай ж акпю кажет? - Совды улпдеп ен эдеммя, ен арзаны... - Эзш ге суйеп айтты. 89

ЭдЫбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ Жйтг бутан жайдарылана кулдк - Жарайды, бикеш. Алмания, Чехия, Швеция торгуй ай- тулы бес-алты мемлекеттщ жиЬаздары бар. бздерщ й керш, калагандарыцызды аларсыздар. - Ой, керемет! Адресш айтсаныз. - Телефонынызды калдырыцыз. Бэрш сакадай сайлап, ертендер хабарласамын. Уэде байласып, сыртка беттегеншде элп бейтаныс ж т т ту сыртынан шуйлйтп, K63iHiH сутын телм1ре кадап турган болатын. Ka3ipri кезде ете-мете сирек ушырасатын топ- толык эр! мелщей кап-кара узын бурым, сайтандай сез!мш кытыкгап, жанына жай ту ар д г Ж уреп элдеб1р KyurriH ыркымен апалактап, аузына тытылды. EpiKci3 колындаты 6ip жапырак кагазта жапак-жапак карай бердо... Бул окитаны Б т м г е айтып барган. - Н еон е асыкгьщ, ез1м1зге де жакында шетеддок тауарлар келетш ед1 гой, - дед1 epi жай тана баяу унмен, болмашы кешстж бш дорт. Соныра, - жарайды, барсак барып кере салайык, - деп женге кепгп. Айткандай ертеншде туске карай бейтаныс ж т т телефон сокты. Epi жумыста, тутканы Гулжанньщ e3i алды. - Сэлеметаз бе! - Сэлемет... - Гулжансыз ба? Дауысы сондай майда. -И э. - Мен кешел аздщ буйымтайыныз бойынша... уэде еткен ед1м... - Ki6ipTiKTen, муд1ре сейледк - Иэ, и э... - Мынандай ыждаЬаттылык пен мукияттылыкка суйшдо. - Соны кашан кеп кереаздер, 6opi дайын. 90

Зауцайыр. Роман-триллер - Keiuipiiii3, еаш вдз iciM efli? Мен ayeni сурамаппын да. Келшшек уяк тш катгы. - 0бд1рахман. Ce3iMe сешцюремеп пе едвдз? - Жо-га. Эйел басыммен 6ip кере сап кер-жерд1 сурап, тергеп жатуым эбестеу шыгар деп ойлап ед1м... Bi3 онда кай жерге баралык? Сагат ею-уш тердщ манайында болмаса, дэл каз1р жолдасым жок. Э бд 1рахман бэр ш тэппш теп тусшдарда, кутетшш кайта- кайта таптап айтгы. EKi жактын да каганагы карк, саганагы сарк. Польшанын ас уйге коятын жиЬазын, Италияньщ конак кутетш залга, Алманияньщ жатын белмеге орналастыратын кезд1 арбар буйымдарын тым арзан багага api Ресей акшасына алганына Б т м мэз. 0бд1рахманнын жомарт мшезше суйсш ш , ушне шакырды. Ол да кеп колка салдырмай жанына Cepiicri epTin, мейман боп келген. Сонда дастаркан басында езш щ Стамбул- дан окып таяуда оралганын, делдал-коммерциялык жуйеде жумыс жасайтынынан маглум erri. Cepiicri жолдасым деп таныстырды. 0yen i, Б тм д 1 ендпч туста 6ipre, бедекш ш к жолды жалгастыруга шакырды. Ол мынаньщ аукымы кен, би!к межеде жургенше кызыкты ма, б1рден KeniciMiH бердь - Ен бастысы, жаксы жолдас болайык, - дед) агынан жа- рылып. Сейтш, аралас-кураластары артып, Tipniicrepi де эуелгщен тез1рек онга басып, улкен табыстарга кенелш журдь TinTi, ежелп жолдастардан да Ke6ipeK карым-катынаска кешкен. Bip-6ipiHiH сырларына да бойлап, аргы-берп еткен жагдайларга да каныга бастады. 0бд1рахман сонда алгаш Нурмира женшде естщ ь Ecrifli де eci Kerri. Bip керуге ын- тызарланды. Кеп ынтыктырмай Гулжан онын perin KenTipfli. 0pi, «багы ашылмаган сорлы мынандай ж т т п е н жарасып 91

ЭдЫбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ кетсе...» - деген жаман ойы да жок емес. « Б т м ш н жакын жолдасы, жубымыз жазылмай 6ipre журер ек». Осылай киялдап, онысы icKe асатындай-ак куанатын. Бфак, б1рден лак eTKi3in курбысына дэнене айтпады. Байыр- капап, аргы-берп ау-жайды безбендеп барып бопасын таппа- са, мшез1 так Нурмира шарт ете калуы ыктимал. Bip буртиса б1рмойын неме жуык арада ж!б1мей кояды. Алгашкы жуздесш, танысулары ойдагыдай e n i. Bapi ез ауанымен, ез ыктиярымен тэр1здендг Эбшрахман Гулмираны будан бурынырак бшда. Ойткеш ол сынарына Караганда Гулжанды кеб1рек 1здейтш, Б т м д ер д ш н е жиipeк баратын. Сондай мшэш себептермен онымен ушырасудын, сейлесудщ ж еш , жолы Te3ipeK туста. Ал, Нурмира мулде белек. Оган Караганда салмакты, кеп сейлемейдг BipaK, шырайы шыт жана кейлекгей адамды б1рден езш е тартады. Булардын эке-шешелер1 елгенш, сопайып екеуден-екеу калганын Эбд1рахман шкще естаген. Турмыстары жаман емес - бастарында ею белмел1 б1р-61рден пэтерлер1, экелершен буларга ауган сая жайлары бар. М эскеудеп уш белмел1 уй жэне тур. Ол эмбе Нурмираныц атында. Осыны еспгеннен кешн-ак Эбд1рахманнын ансары ауып, аяк астынан «ауыр- ды». Калайда Нурмираньщ осал тусын тауып, кещлш езше аударуы ™ ic. Алайда, ол ойы жузеге аса коюы киын сиякты. Олай дейташ - адам баласына тым салкын, жастыкка, эйелге тэн ушып-конган мшез! байкалмайды. Алдаусыратып анда- мында шакырсан: «уакытым жок» деп, келгспенш. Уйшщ табалдырыгын аттауга еркек атаулыга катан тыйым салган. Ургашынын кезш жаулап, акылын арбайтын жылтырак асыл тас - алтындар д а тура жолынан тайдыра алмады. Ешюмге кенбейтан, ешюмге кезш сузбейтш тэкэппар. 92

Заухайыр. Ра Арага Гулжанды женгелшке ж урпзбек ед1, ол: - Баягы заман емес, езщ с е й л е с т жауабын ал. Бар мищеттм - таныстырудан кутылдым. Аргы жагына, 6ipeyaiH жеке шаруасына араласпаймын, - деп, шолак кайырган. Ал, Гупмира мулдем ат-тонын ала кашты. Илйшедк Бул эдгстщ icKe аспайтынын бшген экю , баска айлага баруды жен деп укты. He6ip китуркы кулыкты игерген найсап, жана шеппмге бел буды. Алгашкы Гупжанга деген нэпакумарлыкпен жылт еткен обы р сезш ш тежеп, аягын саясатпен басты. 03 i кущцз-туш Б т м н е н карыс суйем ажырамай, Cepifcri оны н эйелше шуйлеп салып койды. Кудай т т е у ш бергенде, мектептеп улдары уш айлык жазгы каникулга шыгып, ауылга апарып тастаган. Онда да eneci коярда коймай, «63iH кер мен жердщ ортасында журсщ, 6ip азырак демал» деп, немерелерш алдырткан. Сондагысы курсагы ендЦ-ещц бипне бастаган. Oirreyip шшаекпенщ зары еткен сон, ана байкустыц алдын-ала эздек какканы. Гулжан кебш е уйде жалгыз. CepiK сондайда сытылып шыгып, тура Б тм дпсш е тартатын. К екейш деп пигылдан дэненеш ангартпайды. - Сендердш не Эбд1рахман келмед1 ме? Шаруам боп турганы. - 0n-eTipiK сылтау айтып, бвгеледг - Олар Б т м ereyi кетш едг - Ойында ештене жок келшшек агынан жарылады. - Онда, кеп калар, мен куте турайын. - Еш саспастан сабазьщ мулэшм жауап кайырады. Сонымен, уйде адам отырган сон Гулжан шай Э31рлеп, дастаркан жаяды. Шай ш ш едк Оны-муныны сез eTin, онаша, екеуден-екеу уакыт е т ш е д ь Содан 6ip мезеттерде «кой, кетейш, Обд1рахман келсе менщ !здегешмд1 айта сал» деп, en-eripiK манызданып сыртка беттейдь 93

Эдмбек ЫВЫРАЙЫМУЛЫ Бара-бара табан аударып, тапжылмайтынды эдетке ай- налдырды. BipaR оган секемденген, шамданган пенде болма- ды. Уй neci келгенде, «эбден кутш сарылгандыгын, тагагы таусылгандыгын» муная баяндап, «ш угыл шаруа бар» деп, Эбщрахманды epTin женейдй ¥зай бере: - Не, киюын келттрдщ бе? - де&й SMipuiici. - Жок. Бул туста асыгу жещске жетюзбейдк жеш - сабырлылык- - Кешелшж таныта уэж айтгы. Мунын niKipi Эбд1рахманнын кекейше конып, ол езшщ сэл кызбалыкка урынганын байыптады. - И э-э, 6ipiHiui жолы-ак тырапай асыру - окиганы тез аяктаганымен, езщнщ де тамырьща бапта шабылуы ыктимал. - Кекжиекке кез -ririn, ойланган пшпнде сейледй - Сондыктан асыкпаганымыз жен. Эйткенмен, ттзгш- шылбырды б ос койып, арканы кенге салу жэне жарамас. - Ол да жадымда. А са узатудын да THiMci3 екенш бшемш. TynKi арам пигылдарын icKe асыру yniiH, карау максат- тарын алдыга ныгарлап койды. Осы муддеш кездеген екеу, жымын бщщртпей жумыска Kipicri. Жеш жок нэстелерд1 сылтауратып, Серж бегденщ у т н е урланып баруын ж тл етп. Эбд1рахман баягыша коммерциялык cepiKTecTiriH бетке шырга eTin тартып, Б тм д 1 касынан карыс суйем ажыратпа- ды. Кущйз-туш 6ipre косанжарласа шапты, шаптырды. Орай- ын тауып Нурмира мен Гулмираларды да ушырастырып, сейлесш калып журдь Осындай урымтал тустардын 6ipinne CepiK те жуктелген тапсырманы орындады. Эбден бойлары yfipeHicin, 6ip-6ipiH жакын адамдардын катарына санаганы сондай, бара-бара Серйсгщ сумакай журюшен ешк1м секемденбедй Ол эшешн-ак келш-кетш, Гулжаннын колын узартып, машинасымен оны-пуны жумы- 94

Зауцайыр. Pc сына апарып немесе 03i-aK тындырып беретш болды. Ашык- жаркын мшезшен Б т м де ештеме ангара алмай калды. Bspi шынайы, досты к psyinrre екен деп ойлады. CepiK осы уйдщ тагы 6ip шаруасын тындырып кайткан жолында, сыртган сусын ала келдк Оны eKi шыныга куйып, Гулжан баска бвлмеде жургеншде 6ipine дэр1 салып Ж1берд1 Тез-тез араластырып, зппак Tyffipfli унтактап тастады. Ынше унтактьщ да т у п калмай epin, дэнене сезшмес калыпка ендк - Гулжан, сусын йппейсщ бе?! Эдетгепдей калып танытып, кен1лд1 дауыстады. - Ka3ip. Жексурыннын iuii кылмындап, «тез1рек келсе екен» деп дщ кеи курып барады. Арам ниетше мастанган немеш селк eTKi3in: - О -о, «Кола»! - деп келшшек балаша масайрап, шаттана ун катты. - Салкын шыгар, э-э?! 95

ЭлЫбек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ 17-ТАРАУ ■■■1%уйщщ кедш алас урып, кабагы нарау тартып, балу курений. Эуелден-ак жуйкесш мужнен ой таскыны, мулдем басын катырды. Шабаданга оны-пунысын каттап салса да, кшм-кешегш жуса да санасында сартаптанган уайым жалтызсыратпады. Кейде epiKci3 жанарыньщ аясы жаска шыланып, мубэрак карашыктары мвлщей мелд1реп, акык тамшылар узшедк Кай жакка мойын бурса да - коркаулардьщ мекеш, кен-кокыска есетш баракы, бшк кау Topi3fli айуандардьщ ордасы. Bip ашылмаган бак сорта тар­ тып, соларта карай итермелейд1 де турады. Ен курыматанда нагыз аксуйек агзамдарустайтын алтын кундакты кылыштын кыны болмай, журын ем1рдщ жентегше айналтанына опын- ды. Айналдырып отыртан: озбырлар - адамдар - айуандар. Элде, атом тасырына кадам баскан сайын туйснс темендеп, парасаттылыктугесше ме? Сейтетш тэрЬдь ©йткеш, улы, аса зиянды химикаттар элемднс денгеймен алтанда кумырскадай тана адам турмак, планеталардын взш жарымжан етед1. Оган жердщ вз! накты дэлел. Атом floyipi у зэрш кен итерген коныздай домалатып, с эт сайын м ежесше жакындайтындай. Адам еркениетпн шынырауына жeтiп калган сиякты. Ce6e6i, 03i ойлап тапкан зайар - взш жутута эз1р. Ен 6ipiHuii, ибалы котам - имансыздыкка айналып барады. Адами мшез-кулык - айуандыкпен алмаскандай. 96

Зау^айыр. Роман-триллер Ой дарбазанын шйнде дал-дулы шыкдан Нурмираньщ миы шыцылдап, дуние карауытты. Жадында сакдалтан эне 6ip окита елее 6epin, кылан етш ед1, жаны туршдсп. YiuiHiui курста окитын кезь Адам атзасыньщ эркай- сысына жеке-жеке токталып, ота жасап, Kepin, танысып, мэштхана мен оку корпусынын арасында сабылып журген шак- Bip кун1 лекцияда отыртанда студенттер мырс-мырс кулед1. Бастапкыда мэн бермеген, сойтсе, арткы партадагы Кайрат дейтш жйтг, айтуга ауыз бармайды, кагазта оралтан беймэл1м заггы кыздарга усыныпты. Олар кайдан 6lnciH, аш- пай ма... Сумдык, ер адамнын жыные Myiueci... Соган 6api карык, жыртын-жыртьщ... Элгшердщ аруакты корлатан айуандык эрекетгерш эзер ауыздыктаган. 0лйсп мазак етш ойнаган эумесерлердщ кылыгы, аза бойьш каза тургызтан... М умкш, саналарын сыналап, атом салкыны ж упрш откен шытар. Ертецп зиялы кауымныц Typi. Ойнайтын нэрсеш тапкан екен. Зулмат ойдьщ ойсырата соккан сшемшен ауыр курешдй Батана улымен сейлескен. - Мама, сатындым. Кашан келесщ? - дейщ кулыншаты. - 03iHiH де емешеп е зш п зорга жургеншде мынау, Tiirri, жа- нын ушжггп. - Сэл шыда, жакында барамын, - дед! амалы таусьшып. - Тез кел, тез! Ж уреп шым-шым етп. Студент кезшде дэруханада 6ipre жумыс жасаган Жамал апайдын уйше 6ip-eKi кун бурын апарып тастап ед1. Онын уетше балажан кария e3i жабысып, айырылмай койды. Сэби де сол шакта кеп ойыншыкка алданып, KeTKici келмей кал­ ган. «Аласапыран уакытта осында болса бола турсын» деп ед1 Нурмира пшей. 97

Эд1л6ек ЫБЫРАЙЫМУЛЫ Кенет, бейуакытга eciicrin кочырауы согылды. Ащы ун селкос жанды селк епоздь Эп-сэтте балдай т эт а ойы пышы- рай женелдт Бэйек таппай шыркырауына Караганда мынау, шугыл шаруамен жеткен шапкыншыга Ke6ipeK уксайды. - Юм бул?! - дед1, кезтесшген караганымен ар жагы карацгы, 6api6ip кершбей-пч1н бшгендаеген. - Мен гой!.. - 0бд1рахманньщ дауысын б1рден таныды. - «Кудай буйыртса куйеу1Ч13 боламыз», ашыныз. ©n-OTipiK ыздиды. «Булар кайдан жур?» деп кынжыла, суканы суймесе де шарасыныч жоктыгынан кулыптын кара кулагын бурады. - Эз1рленщ жатырсын ба? Табапдырыктан аттасымен ертенп жолдьщ камын сурады. - «Тэдертенге дешн дайын боламын» деп айтгым гой! - A -а, олай болса жаксы екеч... Ертедгшк кумга с1чген су сиякты уштькушп жогалып, б1здер орнычды сипап калмайык. - Мен айтгым - б г т , сез1мде селкеулж жок! Сурепет- тер1чнен ypefiiM ушса да, барайын. Ку жаныма тыныштык 6epi4flepuii. 0бден таусылгандыктан кекейшдепсш лок етюзш, актара салды. - Шамданба, бэй бщ е ! - 0йелд1ч мына екшш кытыгына тид1 ме, эзш араластыргансып, каткылдау сейледт - Одан да шальща 6ip-eKi шыны шай бер, шелдедак. Кел, Серж, отыр мында! - деп, ас столыныч жанындагы орындыкгы нускады. 03 i де касына жайгасып, болмашы уакыт басына конар бакытгыч буына малтыды. Мынаган занды турде уйленш алса, Мэскеудеп, осьшдагы пэтерлерд1 ретш тауып, ез атына аудартар ед1, ппркш... Косылмай - оган жол жок. Мэскеудеп

пэтер Гулмираньщ емес, осыныц атына жазылган. вткенде, «уйд1 ала» бер дегенде алмаганы, кулкыныньщ табанда ашы- лып калатынынан кашкактаган. Эз1рше кулл1 жаксылыкты басына уйш -тегш , «суйем-куйем» деуден жанылмау. С о- сын 6spi онтайына келер. Осыншама жанын жалдап ж у п р т жургеш де сондыктан. Эйтпесе, соншама ак тер, кара тер болмас та еде. Enceni eni белмел! пэтерд1 кез1мен сузш , М эскеудеп уш бвлмел1 уйд! елестетп. «Кургыр, сол уак тез1рек келсе екен. Tipлiк жасауына да epic ашылып, дайын олжага кенелетщ». - Кесецде алсаншы! Нурмиранын жумсак yHi уйкысынан оятып, лэззатты киялынын бетш кайтарды. - Алам, коя бер! Б1рден eciH жиды. «Дуние жаман-ау, каЬарын теккен патшанын да ю н жумсартып яабфеде. Сырдан сыганак еткен кулардын ортасында сыр бермейтш басым, тэтп ге кезш саткан жет1м баладай TenMipin, арбалып калыппын гой...» 99