М Мақатаев. Т3 шығармалары

КДЛАЛЫК, ЗИРАТХАНА 0 Л1К сак.тар кдланьщ кдкдасыныц алдында, Ш удан кдшып, мекерсш, ю лт тодтадым бардым да. ©Ain кдлган ж езекш е 6ip эйелдд экедад, K ep eri жок, ешгамге ден е жатты алдымда. Дымкд1Л Kipniui еденге экелдД де, тастады, Ешюм 1здеп келмедь е ш й м хабарласпады. © й е л заты — кдсиет, кдсиетте жанарым, Денесш ен к ез алмай, кдйта-кдйта кдрадым, Bip кездеп сы м бапы , ЫНТЫК.-ЫСТЫК, жиЬазды уй, К,айта-кдйта кдратып, жанарды урлап барады. К у л а к у ypF3H танадай, тыныштык, м е т бурмады, © лнспц KyAiMci nici, кубырдан акддн су дары, Ражайып уйге кдраймын, бэрш де крйып к^налмай, Эдем 1, эсем, мына 6ip ойраны шыкдан уй кдндай! M enri елмейтш алып уй, бурын-соцды болмаган, Салынран мыц сан сарайлар осыган орнын кнрандай, БГчлт Капитолия кумбез1 кекке ерлеген, Н емесе ecxi гамаратгар бул уйге теч келмеген. Бэрш ен улкен осы 6ip, юшкентай мекен, кйикене уи, Бакдггсыз api ты м ежет, шачырагы тускен уи! 0 p i ару, api ур ей — осы 6ip уй кдусаган, 0 p i жанныч турары, api e3i жан coFaH. MeHmiri емес ешюмшч. журттьщ 6api кдшкдн уи. Тамып кеткен жасымды саган бердДм, ал саган!.. 308

CaFaH, Шацырагы шарт сынып, ойраны м улде шыкддн уй, Кунэ, ecci3 кумарлык,, алапат аж ал букдсдн уй, Bip кезде думай, eMipAi е з крйнына тыкддн уй. Ж арлы уй, жарлылык, ©MipiH жыкдсдн уй. Айлар, жылдар сьщрырап, эш екейм ен вткен уй, 0л1м дейтш сапарга м эщ глж ке кеткен уй... ОСЫ Б1Р Ш1Р1НД1 - КУНАР I Bapi жак,сы-ау, 6ip нэрседен секем алып кдлдым мен М ен де кетем орманнан, сайрандаман шалрынмен, Бара алмаймын шешшш, махаббатым — тещзге, Бой сер гтп , А н а ж ерге жата алмаймын баурыммен. Мына жердщ неге рана журегт айнып кетпедд? Ж е р д е кдлай, eMip cypin турасындар? Ей, кектемнщ кектер1? Кдлай маран береспндер денсаулык,, ш ептщ Hopi, тамыры, жем1с пенен дэндер1? Сендердд елде эр кун сайын, жаткан жок, па тепкглеп. А уру алган елжтердщ тендер!? Куралган жок, па елжтерден, бар материк эр жер1? 309

Жер, кдйтш сен, к,ойныц толы елж терден арылдыц? Маскунемдер элепнен, э леп н ен жуан-жуан, ,, мешкей, сем1з кдрынныц? К,очырсыран крю e ir i кдйда курттыц, нарылдьщ? Бул кунде олар кержбейдд, . элде, элде... жацылдым? Мшеки, мен турешммен, борозда сап шырамын, Ж ердщ сырткы кэбатына курепмдд тыгамын. Аударамын, сенем соцда сасыран ет шыгады. Ж ерге ущл, жакрылап 6ip кдрандар! М умю н, мумкш, топырак,тьщ эр Tyfiipi — 6ip кездерде ауырып елген адамдар, Сонда дагы кдрацдар! Ж айылымдар кектемеде, кек майсамен жабылган, Ж а сы л буршак, жасырынып, атыздарда жарылган, Э уе шаншып, элек болып, н эзж найза пияздар, Алма араштын, эр бутагы гул шок,тарын жамылган. Табытынан пр ж ген бидай дагы ак, куба, Курма, тал да жап-жасыл ж асыл шэш жапты да, К,ораз кустар эндетш, ертелЬкеш uianbiFa, М екиендер шайкдлы жумырткдсын тапты да. Балапандар сары езу, крраптарын жарады, Бакд-шаян, курттар да, ecin-eHin барады, Сиыр — бузау, биелер кулындарын табады, Т ебеш ж тен курец кек картошкалар кдрады. 310

Маистардыц сап-сары сабак,тары кдулаган, Сиреньдер де кектеп тур, eciK алды, аулада, Ж аздыкунп жасыл кек мулэшмсш, пацдана, IIIipireH е л ж успн де, ж ер бетш де алаулатан, Неткен тажап химия! Соадан самал ауру таратпайды, шынында, Ешкдндай да алдау жок, ж асы л ылтал, дымында, Кумартады барльпы м ен! элпеш теп турута, М ен жалацаш денемдд жаскднбай-ак, тесеймш, Сан т1л талап денемдд, матан кушак, уруда. Крркдггпайды безгек те, талайларга куныкддн, Bepi таза мэцгшк, 6api мен1 жылыткдн, Сондай шырын, муздай су, алып йнкен кудык,тан, Сондай нарлл булдДрген, хош HiciH арнаган, Улантпайды эпелсш, улантпайды алма да, Улантпайды жуз1м де, Улантпайды epiK те. Улангам жок, кдуын мен шабдол татып керш мен. Аунаганда майсага, кьлемге ук,сап кдлады, Жук,тырмайды em 6ip дерт, еш ауру, жараны, KiM б1лед1, мумкш-ау, Bip кездерде шептщ ap6ip сабагы, ж укдалы аурулардан тарады. 311

Кдз1р меш кдра жер 6ip сумдыкда такдды, ©3i сондай момакдн, тып-тыныш боп жатады. Суйюмд1 заттар тудырып, □пршыден гумырсыз, Залалсыз heM тап-таза, айналады кд1бырсыз, Ауы р дерттен елгендерд! кептеп алып, тынымсыз. Н е сумдык, сасык, шстен, сок,тырып самал керемет, Жайдары жузбен, ж ы л сайын, жацартып бэрш, не керек, Жайкдлып, кектеп турады салтанатпен тещрек. Адамдарга соншама гажайып заттар сыйлайды, Акдгсына олардын, крщлстарын жинайды. ЕЙ, КД>1ЛМЫСТЫЛАР! Ей, кдшчыстылар турм елерде кдмалган, Кесглгендер ел1мге, жанын жалдап, ж ан алган, Жазалылар Ю сенделген тем1рмен, Н еге м е т соттамайды?! Артык, едд м енщ нем?! М е н д е кдтал, KepAi, малгун тус-ецаз, М ен щ неге аякгкрлым KiceHci3?! Ж езекшелер тротуарлармен жупрген, Куркелер1нде кунэнщ уын ciMipreH, Сендерге айып тагамын кдйтш бугш мен, Сендерден де еткен, Сендерден арсыз сурыммен? 312

Айыптымын! Аркдлап айып келемш, оны е з 1м де сезгемш, Мак,тамандар, KeTciH аулак, жагымпаздык, сездерщ ! Сендер кермес, сендер б1лмес ж айдьщ 6epiH сезгемш ! Сыртым бутш, мына 6ipey кррабымныц шпнде, ImiM тутш, ыластанып, ж ан э уреге тусуде. М ына жалган, салкдгн кднды шшшде, Т улар жаткдн толкдш-тамук, куипнде. Зинакррлык, опасыздык, — барлыры да тэн маран, Сайкдлдармен сайран салып, сушп, ce3iM арнарам. М ен д е — айыпкер, мен — жезекше, мен сендердей сезшем, Бастай турып, осы сэтпц езшен, Безш беймш сендерден, ез1мнен кдйтш безш ем ?! ЖОЛЫ БОЛMAFAHHAPFA Арманына жетпеген, жандарра ж олы болмаган, Алдыцры сапта, алраш елген, 6eArici3 солдаттарра, ел1-журтын кррраран, © з iciHiH iue6epi механиктерге, байыппен iciH крлдаран, Кеменщ лоцмандарына, моряктарра сорлаган, Кумар — саяхатшыларра жерддц ж узш шарлатан, 313

Аскдк, ойлы эндерге, всем картиналарга, крлдау таппай квнерген, Орнатар ед1м ескертюш, м эцгш к дацкден квгерген. Мезг1лс1з аж ал жамсатып, мезгиинен ерте елген, Бажайып рух, ж1гердщ жалынына ертенген, Жандарра, нпркш, жасасам, елмейтш мура керкемдеп! СЕН ЖУЫРДА вЛЕСЩ Барлык, жанныц арасынан ceHi FaHa тацдаймын, саган хабар арнаймын, Сен жуырда елесщ, баскдлардай жарынып, сеш алдауга бармаймын, Бетщ е айтам, суйем ceHi, алайда, Сен елесщ, EuixiM KppFaft алмайды. MiHe, м енщ алакдным, мандайыца басылды. Сен сезесщ, ундеместен нем келш басымды, Yh шыгармай, шын беррле, отырамын кдсыцда, М ендей болмас сестра да, туыс экец, досыц да. Бэрш ен де безд1рем, тек кдлдырам ж аньщ менен денецад, тусауынды талкдндайсьщ, Mauri елм ей сщ сен ендд, С ен емес ол, артта кдлган е л т ц — Кец-крсыры суйек пенен тершщ. 314

^ \" “^ н д е к е в е т К у н . Ж а„ы н ты»шь> т у » п , б в л еп KCTti сея1 екшн. АЭШГГЫ. ауыр »ВД>РМ»А5¥Л1ЯМенев кеяелтгМ. С е м ауРУ « “ g J V . « * К р еу' Э Р И * ^ t S S n a ^ S ^ V y е^реУ. ■, mph 6ipreMiH сешмен. 1 5 в ? д а а у л а в т а т гь ,»^ алгав « в т Р У S у^ 1» шрь,лу' ДУНИЕГЕ АЦЫН КЕЛГЕНДЕ Д униеге акдш келген шак,та кдйратты, Шаттанды да Табигат, Шартарапты жайнатгы, Кдйратты акдш: \"М еш кП \" — деп 6ip ун кдтты айбатты. К^ызганшак, текаппар, ымырага келмейтш, Адам жаны алайда, Аты п турды: \"Акдщым, MeHiici!\", — деп кдлайды. Е кеуш щ к,олын алып, Акын сонда ардак,ты, Ортасында турды дары, Екеуш д е жалгапты. Тур о л бугш, дэнекер, тур ол, мше, кдшаннан, Адам менен Табигат 6ipiryi уш ш жасалран, Оларды акдш ж !бермейдь табыстырмай крймайды, Екеу1н де кдуыштырып, шаттануды ойлайды.

A„ „ iuim ...5 Н е т ансаимын ? .............. 58 V) EcKiaHAi, шеше, крзгама!... Ансап журш кездеепк Журек неге зат болып Саратым кэйда, сагатым?.... ..Ь жаралмаган?'..................... til \"Bip влеч1 6ip елдщ\"........... ..7 Таула, туидс....................... Муцлык. ..... 62 Бакытдеген................... .. . 8 “Тагы да колпГ............... Bip кушммен кмштастым . 9 Болашакм.................... \"63 ' Унагагын урма кыз' Куншуагым ................ 10 Жырлар ж амч Сонбейд! ожо шырагын1•\"65 1улпарыммон бфгемш 06 Ж лп-ы м ЫНтуысмны 11 Кун умгып коло жатыр .12 1х|сыма менщ бак, коидын 67 Мон догом • ырча. маз бала . 13 Д;»риергме........... . 68 Т|дектеске. ...69 \" 1агм да. Mine........... \"Bip куш Gipey \" 14 N17 палата ............. 70 Ацса. жаним Бьлгшпмо........................... Ак курбым........................ 13 \"Жырым кон менщ ..Л Унлш тускон алм.слаи .16 Фаризага .72 Курен куз ................... C.upMi сыры ........... 73 М уш сте............................ 1' Болашаклррггерге........... .75 Лк ы н н ы и ауы лы .... 18 Кдймрымды мрындас Хал сурама. жыр сура 19 Вайм м лм м , 76 Шокарада (no.iMd) 20 Жумыс орным ............... 77 Таулагы коктем 29 Жаманнын акылы Жыл отп........................... 30 N Революция жангырыгы 31 Тунп Алматы Басырлар сиел ЧИЛИ IHV.UUMМОН1Ц[ПОЗЧв).32 .80 Баягыдаи-1 .82 Халыкм хат , 39 Кумлостж курысын1 ...._ 1дгдырластар Жыл келд| 41 Жаланаяккыз 84 Kj.l wipra. . . .85 ’ Бурын идти ■12 Kjj н.|К.ем>р ..... Жакты ага! Курсшбенн ...86 МейфШ бор. m i мбгатгым ...87 Кдйла митып . 43 Жылап жа1ън. конггаегы 44 OviipiMO Кркекшора 88 Курмет хат....................... 43 Р.гпрту.............................. 46 Мен б|роуд1 б 1лунн ом .89 Отаным. саган айтам Сон емессщ F:cki ауылды еско .|лу....... 90 ...92 Kjbi3 сыры 31 Жаман олоц 93 Епспкте............................ .53 Сон менщ ел!Мо бар Сен сурама ..................... 1агдырмон бетпе-бет...... - ' Кдрга алым жорде ... 94 Вар бол. бар бол! 34 Омф сурей|к алмасып .95 lU ip K ii w p ” Com азам.п догоню.......... 55 Саби осhi колодт <Т7 1Кдсыила журсем \"3iA басып туда” ............... Жопм кушттер МОН K.ipi ^ Кдра шалп.1 . аб Алтын адам..................... - j i

Патша билып тур кектем. \"Жазгырма м е т '........... 137 Отерол) 100 Бильшевиктер {поэма)...... 139 Май - Махаббат 101 Журепм. жуйкем. бар Туйсж - 2 .................... .102 тулкам.............................. 146 Крппасу.......................... . .103 Сонарда..... Еске алу.......................... ' Крншамажан биминм«зт . ' 147 .104 \"Жоралып жазры\" 148 К^тын не бар? 105 О пец. атген-................... .149 вкшбеймш. -106 “Бф кемтирдГ....... .149 K*ip жауып тур Айырып келем................ 150 Грнбеймж саган 10/ Акикдттын ауылы 151 TyciMC тау к1ред!... 108 “Кун батты”.................... .152 Бакыт 1здеп .109 \"Шагылыскдн аддымда .153 СЫНЫГЫОДЩaOJ.VM.iii ПО Майданныц байичлне 153 Сынык, канат шагалам 111 Татамын дсп 154 Н еоне асыгады?' \"Жарырым-ай1............... .155 \".. Махаббат на? 112 \"Сиыр айдап орюке 156 Ырзамын. .113 Согыстын СОЦРЫКИКИ'Ж... Куранды ер...................... Бегашар 157 Лрманым. прел, кез 1лген... Т ы Жаным-ай!..................... 158 Лдасканда — 2 ив 'Тун маган.................. .159 Журенм менщ - жанартау bakj.rnjM менщ алыста Сок, журек!..................... .117 Жаз ед!М кеше ........... 11• Ауранбай........................... .118 Шалга бары» ................ .161 Эке............... .................... 119 Жылкыбайдын журен 162 Есп кундерсм.................. К#1зак.жер| 120 Моцарт. \"Жаназасы\" “ bepi екенмя 121 [ржвив^........ .................. .163 Fvipioip <енщулыцмен .122 Беок жыры..................... . 1Ь9 Назым менщ' 124 Н е т кердьч ... 1/0 Кдлачдаска Мен сен! унатаммн 171 Музам . 125 Адам кдйддн жаралган? . 172 CepiKci3 бе рдщ. Кок шыгып кдлды курбыжан? 126 \"Шип терлепдала \" .......,1/3 Балкьл-ушы .127 Kerwecy....... - ................. ..174 Мен сен! сагынганда \"Мына 6ip келген...\"....... .175 U1ындык,iy рады 128 Соуф айы ...................... Жеэдде......... ................... 129 ' Шыцылтырасиан...\" 1/6 Tanj да Майгулге 130 Гулдер семш баралы . 177 Гуллрнесщ........................ Жартагка жалтыз |ул отер Шутила арман 131 Кижтер. мунда ' . 1/8 Байкалмай вткен махаббат..132 Мацымастулежуъггпай . 179 Б1р куш 133 Жанашырга Сок, журек 134 Урыибай боран. .180 Алматынын аснаны 13.5 Махамбетгер. Лбаилархтй..., 181 Сез1м.-------------------------- 136 Ж тттер. чактанбалык...., 182 Туран жерге..................... .182

\"Тьлепм кайда \" _ Халкым барда 217 \"Антал досым-ай\"........ 184 Не пайла KypciHivHHPH 218 Верш де крйшы.................. _ \"Тун Кала Уйлерунси ...\". _ Жаным. ген жшымагын .185 ''Жараткасындлам гып \" 219 Малшы айтады 186 \"Тукан жорсагындырлн \". . Ьаягыдай - 2....................18? Txi\\A»ypoH.6avi.V)ypeH “ 220 Караша....................... _ Кун бупн курентн 221 \"Сагалансайды. \" . 188 Суйгенерж 222 Солтун!........................ 189 03IMHIH есебниде.............. Ж а л и л сот...................... 190 Не корок осы адамга 223 Сен бе едщ? 191 Кдзакха монастырь жок. 224 \"Не жетпейд!?\"................... Адамзаттын урпакы.........._ Ей. oMip 192 Кун ауысып барады 225 ' Аласарыи Ли баткан\" .193 ■©ткшпн жанбыр \" 226 Интернью.............. ..... Бф ко.мншек ............... Бакытгы так. .194 Коремп 227 К,уг мекеш 195 Сен 228 \"Сундмк.-ау! ‘ ...................... Оралындар 229 Таньку 1% Адаскдн шагала................... _ \"© зо н те асыккрн...” 197 Жарайсындар житпор 230 Жакымпаздар мен Керше жауаптымын 231 \"Ноцм сети ансаймын ' 198 Ельм барда 232 ' Леыгып алые кундерю\" 199 Кдскырга. ........................ _ \"Ултлдоген. урпиген 199 “0314‘дон емес. оммнен \"Не колю. не ..\".... 200 коркам\" 233 Дарига. ломбырамди берш! ' Жырлар жазам \" ..........234 макан..................................201 Кдзаксган.. _ ' Ж 161 гучу жан 1 202 М е н т анкетам............. 235 \"Tan-la w агпам ' ............ _ \"Нести! П еан?' 236 Агажан. 203 'Em нврсенщ 23? \"Aymoiu.сап-штаным-ай. ' 204 'Кун жылы|ан \" ............... _ \"Сагынып кеткетм-ай...”.... 205 Ылайсанла 238 \"Lvimn тун...\".....................206 Куаныш 239 Наурьп................... 207 Г>иб|гу.ме 240 Мен б|лмейм1Н ‘ ............. 208 Ол такты кайтем................ _ \"Банде мо?\"........................ _ Саяхаг 241 ' Cypimri котпо'1 209 Кара кдмба 242 Сезбейстн гой ' 210 Карлыры да сендерд!К1 243 \"Коше тана кок гем \" ........ _ Токарьдын сингы соз!.........._ Жаркырап ты ты и'........ 211 Кий куш мошн \" ...........244 Т.гордоайта алмасам. 212 Карта ойынында 245 \"Жазылар есгелжтер...\"......_ ' 0льмнен коркам\".............. _ Менимк жасгык,..............213 Журек арызы...................24Ь Как. мекен......................... 214 Арман куып.....................247 Керемеп-ай!..................... 215 Луылына бф колгондо 248 'Лйтатын саган \"... .216 Февраль туш....................... _ Жш енедз........................... \"Килы такдыр . ' 249

СЫр.................................... 250 Беаре ....... 282 Кекгемде----------------------- 251 Куанышыкмен!____ __ _____ 283 Кдйран Карасазым-ай _ Тыпналао................... .......284 Армз жазып кетейш 252 Б13&1Н Бани..........................._ МектеГиме............................. \"Ей. Бауырым'\" ...............253 Несше ем1рсургенсщ? 254 Таула еспм .......285 Туйак - 3 255 Кегерппндер ош...... Аттангонда .........................._ 286 Кун уялап 256 Интернатам - мектеГим _ Ха.' мушюл. кдлкдм 25? Болмасын сорыс,болмасьш!....287 Салемдае-.......... ......... _ Жас саяхатшылар марты 288 Эулие~............................... 258 Жасыл багым жайнаган.... _ ' Недеген кереметкун' 260 Сейлем турган Москва 289 Тункатып Маркс ата _ \"Меюнвркарызымбар ' 261 Ленин ата..........................290 Тунжыраган ояу бак. 262 Себи - октябрь..................._ Уям м ент 263 Аудармалары Тау 6(р аны з........................_ Эммер................................ 264 Уолт Уитмен..................... 291 Абысьпдар......................... 265 Болашак акындарына....... 292 Квшеде..........— ................ 266 \"Атгандырып тым твгп Сеш ecTiie.M......................... _ сэттер1мд|\"............................ ._ Адам ата сияктанып.. .293 Менщ максатым...............267 Кдншама узак алданганбыз скеумп Мукдралидыц жаца Демократии сен уннн 294 табылран елендер1 Болашак тасырлардыц шеж)реШ1лерше..................295 \"Бар полет крлымнан...\"... 269 Кешке таман еспгенде . 296 ‘TipiMiciH журепм?!\"............ _ Емен керд|м...................... 297 \"Дарира-ай' 270 Уайымдап. опта шомын. 298 Балаларга ариалган елецдер1 Данктуралы окмсам.......... О л менде ж о к .................. 299 Элшпе............................... 272 TyciMe кала юрд!.................._ Токга. ботам!\" 273 Сендрр калай утан<кыцдар? _ Тайлак,................................. _ Коз жасм.......................... 300 Арманда, улмм' 274 Европа...............................301 Yiu бакытым _ Отарам да. караймын .303 Жаралылар 275 Жомарт жандарга............ 304 Наурыз айы туганда 276 Сок барабан!.................... 305 Кетей|кин бф жакка ...._ О. капитан' Капитаным. .307 Армысындар, аппагым 277 Кдлалыкзиратхана.. 308 Ертеп...............— ............ 278 Осы 6ip unpiuAi кунар 309 Они.................................. 279 Ей. кылмыстылар! 312 Зоопаркте............................ _ Жолы болмагандарга .313 Аккдла акбала 280 Сен жуырда елесщ 314 Айбармен онпме 281 Дуниеге акын келюнде .315 Журексщ.............................._

Мукатали МАКДТАЕВ ШЫГАРМАЛАРЫНЬЩ К вП ТОМДЫРЫ ISBN 9965-693-55-2 9 789965 693557