Жамбыл Жабаев

СТАЛИНД1 САЙЛАЙМЫН Журекке к,уйылган нур Сталиннен Жыр болып теплед1 кызыл тиден, Сондыктан, улы Сталин алады орын Bip емес менен шыккан бар елецнен. 0м!рд1ц цайнар булак кезГ— Сталин, Калыц ел к,амк,оршысы ез! — Сталин, Е1тер ме елецге жан, ушцыр канат Болмаса ак,ыпдардыц c©3i — Сталин! Сэнд1 eMip, сансыз кызык алуан-алуан, Зор табыс, улы жец!с жерд1 жаркам. Атымен Сталиншн, аталады, Алып куш Ж'Срд1 жецген, аспаиды алкан. 1Ендеше, куй гулесе домбырадан, Ой ceprin кен, Л ерлеп шыркаса эн. Бэрш1н, куш-куаты Сталиннен Онсыз жок куйде керж, елецде сэн. Кетпейд1 кесем KepKi кез алдымнан, Бейнес! бузылмайтын аЬкар шьщнан, Халкына кунде бакыт усынады Алып ол ец кыйыннан, жарып тьщнан. 134

Жарк, eTin жазган зацы жазгы кундей, Шыкданда бар элемд1 6ак,ытк,а ундей, К,уаттап 6ip жуз жетшс миллион халык, Т у етга кетеред1 6ipi ipxiAMefi. Алтын зац царт ананы, «api шалды, ©p6iren бацытты урпак, балаларды, Куантты, нурга белеп гулденд1рд1 Жайнатып цалаларды, далаларды. Кврд! коз арман erin ойлаганды, Дегешц аск,ар б и т томен к.алды, Бшп бшктердш, бацыт зацын Ие боп мше халк.ым колына алды. Жыйналып алдыма кеп балаларым Усынып шаттык,пенен сайлау зацын, — Сайлаймыз кэне, ата, юмдерд!?— деп, Сурайды Жамбылдьщ не ойлаганын. Эрине, сайлаймыз 6i3 Сталшш Жан берген, жарык, берген вшпес кунд1, Мен жэне бар халыцтын, Tixeri сол Алпыс улт, алпыс отау, алпыс тмдь Суйем мен оный, серж батырларын, Шыцдалган курыш болат жацындарын. Молотов, Калинин мен Каганович, Ер Клим, алгыр ерлер тугел бэрш! Атаймын осыларды, халцым цостап, Журтымды— урпагымды тугел бастап, Сайлаймыз бацытты елдщ кырандарын Суцтанган сумырайларды сылып тастап. Т!з1мнщ ец басына б!рж1шден: Жазамын косем атын барлык, т!лмен, Одан сон, тацдап Ti3in толтырамыз, lA ri алган ерлер атын Сталиннен!

УСЫНАМЫН Дегенде У лы Совет, жыр усындым, Жыр емес, — жарк,ыраган нур усындым, Халцымнын, к,ан таратк,ан журегшдей, Ардацты Сталиндей ул усындым. Улымнын, узецплес жан жолдасы, Багалы гэуЬарындай ел агасы — Усынам Молотовтай басшымызды IciHe елдщ ауган ык,ыласы. Жас улым шыцнан ушк,ан тулепмдей, Талантты таза улым, — журепмдей, Улттардын, Совет]'не Нурбапамды Усынам, суйгетмнщ б1реушдей.

С Т А Л И Н УРП АК.ТАРЫ Урпакдарым алдында, Усап жазгы шалгынга, Мойындамай шалдык.ты, Жасарган Жамбыл шагында Сайрайды, талай сайраган. ©MipiM балдай, балдырган, К,умарымды к,андырган, КвцЫмд1, кезшд!, ©MipiMAi, ез!мд1, 1нжудей тчзген свз1мд1 Сталиннщ сэуле-ri Шам-шырак.тай жандырган. ©KiMeTi Советтщ Нурымен кундей балкытып, Болмаганды болдырган. К,арасам кез!м тойдырган, Бэйгеден озып жулде алган, Шауып муше кунде алган, ©лецнщ кенш к,азайын, Бауырымды жазайын, Жуйрж емен болдырган. Кецшмд!, кв31мд1, ©MipiMAi, eeiMfli 137

Сталиншн, сэулетч Шам-шырактай жандырган. Осы шамныц жарыгын Кебелектей андыган, Жалацтаган жау кушж, Бугып журш TiMicKin' А л а алмайды багымды; Жау куппмнен к,оргалайд, Жау жоласа жоргалап К ул болтан, тары кул болад. Большевикпен ойнама, К,улатады тауыцды; Большевикпен ойнама, К,ыйратады жауьщды; Халыкпен жау ойнама, Тау тайлак,тай тарпыйды; Халыкпен жау ойнама, Жауды жаншып к,уртады Сталиншн, урпагы! К,уртк,ан сайын жауларын К,урыштай купи артады; Сондыктан да, карт Жамбыл Отыз TicTeH Terin жыр, ©лечнщ кара боранын, Куйдщ бомбы — жарагын Жауга карсы тартады; Домбыраны мен тартсам, ©лецд1 шыркап мен айтсам, Бакыты ymiH халыктьш, Топка айтамын алкалы. Тек бул емес Жамбылдьщ Толып жатыр тагы да, TaFbi-тары айтары. ©MipiM балдай балдырган, К,умарымды кандырган, Квнмгмд!, коз1мд1, ©MipiMfli, вз!мд1 Сталиннщ сэулет! Шам-шырактай жандырган.

ХАЛЫ КТАР ТУЫСКДНДЫРЫ Тыцдаушым, келш маган сендер сынды, Жырла — деп, сурадыддар еткен кундк ©ткенде домбырамды куйлеп^ ед1м Козгады ол — ун орнына дайгы, мудды. Ызыцдап мук шаддандай желден жаман, Ашкысы келмейд! аузын ecxi жарам. Адынга куй кернеген ун бере ме, Булдырап кеткен дургыр зарлы заман? Ойласам ecxi жара от боп жанад, ©лек. жыр куй кернет1п айдай салад. К,амаган халкыи Ресей тар дапасда — ©ткен кун — дарысдан жад, датдан дабад. Тут!ккен дара тунде кунд1 кврмей, Арман гып так сэулес1н долды сермей, Кетерш ауыр жук'п еткен ел!м! К,ан дара, жаны жара тек дана елмей. К,аЬарлы жауыз патша халыдты алдап, ByAflipin, ойран салып, елд1 жалмап, К,оргады соныменен тэж бен тагын, О л кулдд ел жатданда уайым сарнап. 139

К,ырк,ысты казак,, к.ыррыз айдауменен, Шабысты турж, армян к,айрауменен, Тун, бугау, алдау, арбау, дш-шарират Кан к,уйып халык, кезга байлауменен. Еврейд! «жешт» К.ОЙЫП, тениретт!, «Сарт», «ногай», «к,ыргыз», «хохол» — к,у- быжык, етть Y r iir e n eurrecTipin езд!-езш е, Туыстар 6ipi к,анын 6ipi TOKTi. Бастаран сэуле-нурга адамзатты, Ленин к,ара тунде дабыл как.™. Миллион ер кетер1лш, 6ipre шык,ты, Зорлык,ты талкандады бейне абак,ты. Ок — мылтык,, к,ылыш, найза каруланып, Ленин мен Сталиннен нусцау альт, Тецкерт жауыздарды тастады ел1М, Капитал колкасына колды салып. Жыйырма жыл босатканра ел1м1‘зд1, Беледж, гулге орадык, жер1м1зд!. Бак,ыттыц улы Отаны Одак, к,урдык,, Жыйнадык,, турдж етек-жен1м1здк Epiiai ел армян, казак, тэжгк, цыргыз. Бас к,осты алпыс улт — жайнады жуз; Жаркырап ортасында улы Мэскеу — Журеп Отанымнын, жарык, жулдыз. Юлемдей цайда барсац жайнаран жер, Кен дуние, ецбек к,Ъ1зу кайнаган жер; Бак, орнап, ен далара нурын тегin, 1иннде акын-булбул сайраган жер. Bapi дос, кайда барсан жаттыры жок, Bip кезде камшы ойнатып, атылган ок- Жерлерден тату-тэт™, сез естисж, Жаркын жуз 6ip бауырдан турандаи боп.





Bipi жок, туман тунде кектескен ел, Жауласып жазыксыз к,ан агызган сел, К,аск,ырдай 6ipiH-6ipi басып жейтш Аяусыз айуан зацы тентеп тел. Сталин нуры астында мэн,п жарык, Туыск,ан к.ол устасты барлык халык, Bip туган бакытк,а ортак, ел жасалды — Бымеген, жасамаган бурын тарих. Он 6ip ел eri3 туып, тузеген сап, Айтуга сез жетпейтш тур мен сымбат, Алтын зац кушагында ерк£н вс деп, Уйреткен дуниеде достык, кымбат! Ызалы, кара пигыл жау жаралы, Tie цайрап, цутырган ит квз салады, Оран к,арсы кун Санап достык веер, Tiperi Отанымныц — куш камалы. О л камал мэн,п шеккен, тастан 6epiK, Болаттай шегендеген, кызган керж, Орныкты Кремльдщ корганындай Басында Ленин кабыры бергендей серт. Жайна ел1м, гулде, кегер, шырка, энге сал! Дукен KYP. вм>Р жаса 6ip тэтт1 бал. EriH ек, бакшакды ecip, кала туррыз, К,айыссын, жерд1 бассын каптаган мал! Ш вл дала сусын шкпн — швл1 кансын, Алма ecciH, гул бакшасы жапырак жарсын. Сайрандап адам улы кец дуниеде Булбул к¥с бойы балкып энге салсын. Атымен улы Сталин жецген халык, К,оймасын — адам eMipi — алды актарып, Бакытка ушан-тендз колы жетт1 Мухитта шомбыгандай алтын балык- Жасасын, алрыс айтам Сталинге! Сейлейд1 данышпанды барлык этлде, Жетюзген барлык елд! куанышка, Жырлаймын Сталинд! кун де, тун де.

¥ЛЫ КвШ Кавказ бен Алтай, Алатау Аск,ар, асу белгмсш. Ш ы ры сы м — к,ыйыр зор тайга, Курсанган болат темирсш. Батысым — байтах, Украина, Гулденген бак,ша ryAiMcin. • Солтустж— улы мухитым. Ушан дария шепмсш. Кытай мен Кырым арасы, Bip жагыц орыс даласы, Тутаса жатцан тула бой, Ортац Орал саласы; Колхоз бен совхоз eaiMciH. Осылардыц imiiifle Алтын ошак Отаным, Казахстан — Г улстан, Жайнаган менщ ел!мс!н. Булдыр, булдыр, булдыр кун, Булдырап кеткен к,ургыр кун, Бурынгы кун!м. кун бе ед1? Кун емес пара тун ед!, Тар к,урсаулы тэж-так,ыт Патша 6i3fli билед!. 142

Халыкда пара жамылтк,ан, Арылмас азап сабылтк,ан, К,анау, талау, отарлау, К,ара тун тунек — турме едк Ату, айдау, о к,, к,ылыш, Жаралау, асу, кул кылу, Патшаньщ болды бьлгевд. Ракымсыз цара бетшде, Зулымдык,, зорлык, ниетшде, Адамдык, жылы шырай жок,, Халык,к,а к,арап кулгеш. Патша тагын, бай багын К,айтып сак,тап калам деп, ©ткен заман зацыныц Осылай 9Mip сургеш. А л 6yriH мше, жарк,ырап Нурын шашты алтын так. Элемге б1рдей саулеа Октябрь берген улы зан, Зац болганда кандай зан, Кормеген бурын eni6ip жан. Шын бакыттыч адамга EcdriH ашкан гулстан. Арманра б!зд1 жетюзт, Кайрыны ойдан нетмзш, Мэцп жарык, алтын кун, Турызган б!зге бул заман. Ерк!йд1 eTin ецбвкт!, Бел ал деген осы зан. Оку ок,ы, бш м ап Жен ал деген осы зан. Енбек ет те, мшдет ет, Дем ал деген осы зан- Зйел, течсш, правач — Сен ал — деген осы зан. Картайсач да кайрыц жок. — Жассын деген осы зан. Булбул ушч булактай,— Тассын деген осы зан. Елдщ шет!н куэету — 143

Ец ардак,ты правац. Жоргалап келсе cvp жылан, Желкесш кыйып, жетюзбеи Кесе бер деген осы зац. Сансыз халык. достасып, Он 6ipin к°л устасып, ©се бер деген осы зац. Бугш MiHe, карасам, Bip кеш кетш барады. Салтанатты, сэулетт! Гулдей болып жанары, — Масаты шлем жамылган, Алтыннан конырау тагылган Дабысы жерд1 жарады. Адамы гулдей жайнаган, Кызыл жалау байлаган, Ел куанган 6ip думай, Шыркатып энге салады. У лы Одак ел1мшч, Баратын жер! 6ip жайлау — Е л1мд1 нурга белеген Коммунизм жайлаулы, Ракаттьщ мэцп дуниес! Тунд! тацга тен,еген. Тускен жолы дачгыл жол Мудде Fbin вткен керсетш Маркс — Энгельс квреген. Жолга к в и т бастаган Ленин дана жолымен, Сталин бастап барады Айкын тарткан сонымен. Куладын ушпас кумдардьщ, Карсак, жортпас куздардыц, Ойы, кыры, жонымен. Булдыр, булдыр белестен, Кош аса алмас двнестен Ел!м асып барады; Адамулы кормеген, 144

Кермек тупл бммеген, Асу-асу жерлерден KerniM асып барады: Кеш бастаган Сталин Адастырмай бул жолдан — Еркш асып барады; Басцан сайыи тамаша, Сан жетпейтш санаса, Бацыттыц шамы жанады. Сталин кештщ басында, Сан жолдасы цасында, Кеш асатын жерлердщ Булжытпай жолыи табады. Каганович жасасын! У лы кешке жол аштыц, Белес-белес epiMiiiH, Сыры жумбац жер1мшц Коймаларын мол аштыц; Коргасын, болат, кек TCMip, Мунай, мырыш, кеп кем1р — Тубше жете сен аштыц; Кызыгын кепке керпздщ, Жемк1н елге жепздщ, Асцар тау, кец даланыц, Кумныц, шелдщ, жон астыц. Молотов жолдас, кеп рахмет! Бацытца елд1 бастадыц, Сталиндж декретпен Тунект!- Typin тастадыц, Кештеп кеп елдерд!ц Bip атадан тугандай Костыц мэцг1 бастарын. Ворошилов батырым! Атыца сай ацылыц, Эскерщд! бастадыц, Болаттан суццар ушырдын, Алмастан цару шардщ,

Курыштан сауыт кипэдщ, Жаулардан сен цоргадыц, Ел1мнщ жер-су, аспанын. Калинин батыр, коп жаса? Т улж малды ерпздщ. Салтанатты орнатып, Куанышты керпздщ. Микоян жолдас, ардак,ты EpiMi'3ciH сен б1здщ. Ет пен к.ымыз, KypiuiTi, Нелер тэтт! жемкп, Елще epviH терпздщ; Молайтып байлык, Heci6e, Куат 6epin кешще М ол береке енг1здщ! Кырары кез уланым! Туманды тунде сак/гаран, Кеннмд! жаудан шырагым. Фашистердщ тыгылган Жабыктагы жыланын Жоргалатпай Отанга Кулш кекке ушырган, Талцандап жаудын, планын. Kyaci гасыр Жамбыл к,арт К ез салран дуние HieriHe. У лы кешке iAecri Тулпар атпен тебше. Колымда алтын домбыра Аузымнан жырым тепле, Шырк,атып энге салады, Даусы жерд1 жарады, Он саусагым жорралап, Домбыраныц HieriHe. Миллион рахмет айтамын Сталиндей epiMe — 146







Асудан ныйын етюзген, Арманга к,олды жетюзген, Халык,тыц кемецгерше; Дацк,ынан жау куйреген, Iarepi елш бастаган Manri бак,ыт жайлауы — Коммунизм KeriHel

О КТЯБРЬД Щ X X ЖЫЛДЫГЫНА Сейлей бер, ак, домбырам дурмдеген, Шарыцтап куй тег!лд! бупн менен, Бас к,оск,ан куанышты мерекеде Гул жайнап, эсерлене куламдеген. Шын ем!р басталады Октябрьден, К,айнайды куй-кемеш Октябрьмен. Ортацда жуз жасаган Жамбыл отыр Гасырдын, куэамш кекте кунмен.. Аттанган Октябрьде ецбек улы Уласты байтак, елде шаттык, кун!, Бастаган елд1 бацыт туын устай Ленин мен Сталиндей кунмц нуры. Тамаша айтып болмас б!ткен iciH, Ен заман, epiK-ri адам ецбек купли, Гулденд!к, орнаттыц 6i3 шат eniipfli Халык, ушш, Отан ушш, адам уш!н! Бауырлас 6ip к га тц баласындай, С С Р О — ел жасадыц, анасындай; Улында егей! жок,— 6api б!рдей — Барге ескен жемки алма агашындай, 148 ,

Куш берш Октябрьде атк,ан тацга, Сталин нурын теки улы зацда, Беред1 бак,ыт жолын нуск,ап e3i К ол созган бул жарыкда барлык, жанга. Отаным бейне бак,ша бак,ыт к,онган, Клемдей ел1М, жер!м гулге толган; «Л а п !» десе «тап!» берерлж жарагым саВ Eui6ip жау ала алмайтын болат кррган. Жатк,анда нашар елд! байлар талап, Манчжур, К ь1тай, Испанды к,аск,ыр к,амап. Абиссиния жержде жеар зарлап Фашистер адам тонап, к,анын жалап. ССРО— ел жасады 6ip бэйтерек, Аск,ардай тулгасы бар турран белек. Басында бак,ыт нуры шамы жанып Сталин к,ызыл туы нурын тегед. Б|’р1ккон байтак, елдщ журегшде, Мэскеуде, куниц кез1 — Кремльде, Mauri елмес, нуры сенбес Сталин бар Сэулес! журтк,а б^рдей тун де, кун де. Сейлей бер, ак, домбырам дурмдеген, ©згеше к,уйылар куй бупн менен, Карасам шат жузщ.е халк,ым сешц Керемш Сталинд! кул1мдеген.

0ЛГЕН1Ц ж о к , СЕН TIPI Дагыстанныц булбулы, Жайнагаи жырдыц жулдызы, Сулеймандай ак,ынныц — E cittim мше елгмш. Олай болса тепл жыр, Домбырадан агыл сыр, Досым упнн к,озгамай — Тыныш к,оймак, ceHi kim? Заманда, заман, шын заман, Картайып керд1м к,ызык,ты; Кец1ЛД1 тартты нур заман, Кумартып журек узджть Шарбы ораган сынык.тай, Жуйкемд! катцан ж!б1тт1. Шарык,таран шалцардай, Удете туей yMirri. Ум^тке тет!к Сталин Элемге аты сушкть Бурынры дала, дала ма? Жайнады Miне, нур тект], «Бетпак, дала, мырза-шел», — Деген жерге гул бкть 150

Алатауда ужмагым, Ужмак,тай бугж тур 6iTTi. Дагыстан к,умы кешеп — Бугш онда гул бакдиа, Субк1мд1, Kepxi келбетт!. Олай болса, акыным, Сеш мен менде ел1м жок,! ©м 1рдщ шамы — кун нуры, Кун нурына сену жок,. ©MipAiK сенщ жырыц бар, Жырьщ сщген елщ бар. Замандасым, жан досым, Дагыстанныц булбулы; Жырдан дария агызган, Жырыц жырдын, uieKepi Е л кецШне жазылган, CeHi ойладым жыр Kerri, Домбыра кендл тербетп, Ыстык, судай тамызган Кезден де акты 6ip тамшы. ©лгенщ жок,, сен Tipi, CeHi суйген ел Tipi! Жырдан кырда бакша еккен, Жыршыга 6eciK тербеткен, Алатауда мен Tipi; Бауырым 61'зде ел|‘м жок, Б1зден ел!м арылган. Агызып айттым жырымды, Е л тьщдады мунымды, Домбырам шаттьщ куй тартты, Жыр булагы куйылды.

КОНСТИТУЦИЯ K YH IH E Bip жыл бурын кесем1м, Бейне таск,ан дария, Ой езенш агытып Сейлегенде жария — Тьщдаранбыэ миллион журт. Басы боп мендей пария. Алтын зацды Сталин, Жайран сонда алдыма, Алтын зацда айтылмай Ел Tiaeri калды ма! Эйел, еркек, tcspi, жас Костап карсы алды 'да, Куйге басты тасыган, Шаттыцтан квк жацгыра! Тапты зацнан бакытыч Миллион журт, ap6ip жан, BipiHe оку, 6ipiHe Bepiafli внер жацадан. Шаршаганда демалыс — Шипалы ем!р шадыман, Ачсаганра кызык,ты Агыл-тег!л той-думан. 152

Осылардьщ 1шшде Менщ де тиш сыбагам, Cepnin канат шыркады Ерк!н сайрап домбырам. Кесем берген алтын зац Жыл шжде ержегп, Масатыдай турленга Отанымды гулденгп. Бесжтеп баламды Ана болып тербетть Токсандаты шалымды Шарыктатып кевдлш, Кекке кулаш серметт!. Канат берД1 халк,ыма Эуелети', ерлетт1. А рытылрэн взендей Саркыратты ецбекть Кесем берген алтын зац Жауга THfli жалындай; Жалмацдаган жауыздьщ Y ясы калмас жарылмай, Уск.ыны кашып калтырап, KipepiHe кер таппай, Басарына жер таппай, Тебесше тусп жай. Кесем берген алтын зац Жылдыгында жацадаи, Жыр твкюзш аузымнан Берд1 арылмас куш маран; Куш емей не тенбе-тен, Он сепздеп улмен мен Орнымды алам сайлаудан. Совет1ме муше боп, EpAepiM етед мьщ-мыцнан; Сол ерлердщ басы боп, Сайланады улы адам Бак,ыт зацын жазган ол — У лы Сталин данышпан!

ЖЕЦ1С П ЕН Ш АТТЫ К, Жец1с пен шаттык. сенщ атыцды этап, Тойыца осы елецд! тартады карт, Жырымнын, ер дауысты к.ыранысыц Мен де шат, мендей жэне халк,ым да шат! Ажарыц алтын сэуле атцан тандай, Сейлемен дабысьщды домбыра алмай, Кереген партияныц ceHcin кез! К,ай халык, к,арар саган цумарланбай. Жец!с1н; жен,!стердщ аск,арындай, Лениннщ iarepi аяк, баск,анындай. YcTaFaH урпагымныц туы сенсщ Данышпан Сталиш'м — аспанымдай. Дем берер шаттыгысыц бар элемнщ К,айралган семсергмсщ к,олда мешн,. К,арманган к,ара ниет душпандарды Кыйратып батыр к,олмен шабады ел1М. Жецш сен ауылдарды, к,алаларды Аралап, бар халк,ымды еттщ элдь Нурыцмен журепме елец к,уйып Айдынга алып шык,тьщ мендей шалды. 154

Жецюм жендстердщ асцарындай, Лениннщ iArepi аяк, басканындай. Устаран урпагымнын, туы сенсщ Данышпан Сталишм — аспанымдай. Жец1С пен шаттык, сенщ атьщды этап, Тойьща осы елецд! тартады к,арт. Жырымньщ вр дауысты к,ыранысыц, Мен де шат, мендей жэне халк.ым да а

12-Д Е К А Б РЬ Куншде улы тойдыц бонды кернеп, Лапырып арнасында шабыт ерлеп, Толк.ьшдай бултты cerin кезге Ыкпей, Булк,ынып асау к,иял кулаш сермеп. Жоргалап желмаядай жер-су баспай, 1Несерлеп твплед! елец селдеп. Ацынныц асцак, к ец Л, к,ызыл тш Самгайды сун,к,ардай боп агып, квлбеп. Оймыштап свз накысын улы тойда, Шаттанып асыл свзден ток.иды врнек. C e3i алтын, тШ майда, жыры Ж1бек, Еркшдеп ен бак,ытта бобын тербеп, Kapi ак,ын к,ад1рл1 кун келгеншде Шырк,айды домбырасын квкке сермеп. Е л1-м бар баск,а елдерден турк,ы белек, Бостандык, жем1сшен еткен керек; А й кулгп, жазы туып балбыраган, Тамылжып мизамы ушк,ан, балын тегед, Бау-бак,ша ушан-тен,1з ен дэулеттщ ЖаГщалып жапырагы жупар себед. Кулпырган колхоз к,ыры кызгалда^ты, Тамаша жуз кубылып, эсемденед. Куракуай квк eriHHin квп OHiMi 156

Кунартып жылдан жылга артык, енед. Ыцырсып колхозымныц терт ту-мп Ауылдан мац-мац басып, epicne вред. К,аламныц кек шудалы алыптары, Куаты сыртца reyin куц1ренед, А уы л мен цала арасын сайрацдатып, Желдетш желмаядай поез желед, Ациыц музбалацтай аэроплан Зуылдап кез ушында двцгеленед. Жансызга жан б тр ген жас урпацтар Kyuii арен, ацылы кец, ойы зерек. Кыйылган калам цасы жас сулулар Ойнатып он саусацтан внер твгед. Ел1мшц Kspi-жасы б1рдей батыр Жер тшп, суды агызып, бултты свгед. Дэулегп, сэулет, мулпс бар цызыгын Шашаусыз шашып-текпей халкым квргд. Халыцтыц данышпаны улы Сталин, Асусыз асцар б!ткен алтын Терек. Мэпелеп цалыц елге нурын твп'п, Таусылмас ен бацытца цойды бвлеп. Азаттык, арнасына алып келген Кесемш к.алыц халыц жацсы квред. Айсызда адастырмас шам-шырагы Куджаз KQTepiae соцына еред. Жалгыз 6i3 емес онан жарык, алглн, Сталин жер жузшк елге керек. Свнбейд!, улы Сталин жарыц кушч. Жалпыга жарцыратып теккен нурын, Тасыган емш-еркш ен дэулетт1 Kepin пе мундай болып тарих бурын? Квсем! цалыц елдщ улы Сталин, Сушкт! шын шэк1рт1 Ленитмшц. Туйдектеп жаца зацга тугел жазды Олжаны шйндеп жыйырма жылдыц. Куй кернеп, шаттыц тасып, нурга белел, Гулге орап турленд!рд1 он мен цырын. Сайлауда — улы кунде Отанымда,

Усынар ел1м таза, адал улын. Сакдалык, улы олжаны жауга бермен, Халык.тыц жалгыз тайын етпей шыгын. Капитал аузын ашса, гумсык, сук,са, Жауабым бере аларльщ, жауга мытым. Осындай улы ерлерге дауыс 6epin — Миллион журт цол кэтермек м1не буг1н1 Халк.ыммен мен де 6ipre уран салып, Ак,тарып агызамын сездщ сырын, Адамньщ ардакдысы улы Сталин, Ouipiu — 6api саган, даусым, жырым!

Ш ЫНЫКТЫРДЫ БОЛАТТАРГ Ал, Жамбыльщ сейлесш, Домбырасын к,олына ап. Безенте к.ак,сын пернесш, Аршындап к,улаш сермесш, Ti3iATciH 6ip TepMeciii! ©H,iMe шырай енпзд1\\ Сталиндей улы адам, Аузынан шыкхан алтын сез Шекер-балдай татыган. 0 ркендетт1, ерлегп, Бастырып саты-сатыдан. Жак,сылык,к,а жол сьлтеп, Жамандыкда жолатпай, Отанымды зорайтып, Шыныкдырды болаттай. Компартия, кесем1м — Халыкда нусцау &epin тур, Айтадны еш мултжаз Орындалып KeAin тур, BepiAin барлык ынтамен К улл! халык, сенш тур, 159

Арам тап калып адыра Социализм жецш тур, Аймагымды эсемдеп Жешсж шашып, ceyin нур. Бацыттыц зэул1м шыцына Халцым цулаш сермеген. Каскешне журтымныц ©м!р суру бермеген. Кызыцты н.урра беленд! Советтщ жерш жерлеген, Жаца зац бацыт арнасы — Адамзаттыц тарихы Ешуацытта кермеген. Жаца зац берд1 права Халыцты барлык, етш тен, Оцуга, ецбек етщ-е, Тыныгуга алып дем. Бугш осы ерк!н ел, Думандаган уран сап, У лы куш улыстыц Куанышты, квЦ1Л шат, Дамылсыз сайрап домбырам, Ойнацтайды он саусац, Тасцындап куй тег!лтем, У лы кунде эн шырцап. Ецбекке еш цажымай Журт ссшмж ацтаган, Ерепскен душпанды Табанга салып таптаран. ©неге, ic yariciH Кеп уйренген, жаттаган, Каскунем жауын ел1мшц Айбарымен жасцаран. Алуан адал ici ушш Партия, халык, одагы Ардацтап, сушп мацтаган Ерлерге ел^м сенед!, Дауысын соган бередь 160

Е.имнщ У лы CoeeTin Сайлайтын кун бупн 6i3, Адал улы е.ммнщ — Жалынды жас отаншыл Шопанга дауыс берем1з. Ецбект1 талмай етумен Мэпелеп телд! ecipreH, Жасынан бейнет кеп кврген, Басынан бэр!н вткерген, Ецбектщ Kepin дэулетш, Бупнде кулаш сермеген. Жана занныц куаты Кеюрепн кернеген, Салнк,аны сайлауга Дауысымды мен берем!

Х АЛЫ К .ТАР ДОСТЫРЫ К,ак,ты канат жацадан Кен даламда домбырам, К,айта ecTiAfli аулымда Жамбыл жырлап салган эн, Домбыра кушн KeATipin, Ойга шомып толганам. Ойга шомып толгансам, Квэ алдымнан втед1 Kerneri 6ip сур заман. Сур заманда тун ед1, Аулымныц устш торлаган. Даласы кайгы ацыраган, Жайлауы жайсыз кацраран, Сокдан жынды куйындай Куншырыстан батыска Ел!мд1 жаншып корлаган, ©Tin ед1 Ш ьщрыс хан. Канга бвлеп халкымды Малым kctti айдалган, , GcKepi салып ылачды, Ерлерд1ч колы байланран, Кдрындас Kerin кудджте, К,ул боп бауыр айдалган. 162

Шьщгыска барып кол болта» Корлык кердмс байлардан. Кыстаудан кешin шубырып, Айрылдык, тагы жайлаудан. К,ыргыэ, к,азак,, езбектер —- Жерстз, сусыз, к.оныссыз Кутылмадык зарлаудан... Умытармын мен кдлай, Октябрьдщ келгенш. Ленин менен Сталин Катар KeAin аулыма Жай-кушмд1 кергешн. Косарына алганын, Колыма пару бергенж. KacapFaH к,аск,ыр душпанды Кайтып жерд1 баспастай. Кыйрата бэрш жецгенш. Енд1 6yriH к,арасам. Анналам бакыт кен, жатыр. BipiMeH 6ipi туыскан Кол устаск.ан ел жатыр. Кыргыз, казак,, езбектер, Монгол, уйгыр, дунгендер, Армян, тэжж, грузин, Орыс пенен украина — Tepeseci тек жатыр. Алатау; Кавказ уласып, Баурайы буйрат кен, жатыр. Бакыттын aHi аскактап, Кулакка даусы кеп жатыр. Отанымда естимш Алыстан жаудьщ дабырын, Жаута карсы аттанган КаЬарлы халык дабылын Куншыгыста ер Кытай, 163

Елше тиген к.аск,ырдыц К,ак,пакда жатыр азуын. Осынау сонры майданда Туыск,ан Kepuii елдердщ Мен де путем елецмен, Жен,in тецдж алуын. Арылма, влеч, арылма! Домбырам куйден жацылма! Арнал жырым косемге — Сталиндей багыма! Y am Сталин, Жамбылын, — Сайрап жур гулд! багыцда; Он 6ip орда тжюздш Кундей куы т зацыцда. Сол ордалар 1шшде Еркш журш жырлаймын Туыскан елдер шаттыгын, !■ Жасарган кайта шарымда.

Ш ОТА РУСТАВЕЛИГЕ К,ара кундер к,артайтты, Картаймайтын цаламды. Кара бак,ыр мыс етт) Куннен жарык, адамды. Сондай кунд! жогалтар Мен ансадым заманды, Ацсаганым алдымда КерД1м улы данамды, Туды бак.ыт жулдызы, Шаттык, мухит оралды, Сонда гана ацынныц Журеп куннен шок алды. Жасырып жиЬан бел алды, ©piciH улкен кен, алды, Кавказдан тауып ceHi алды, Алатаудан м ет алды, Kapi дуние бозбала Болмаган eHfli не калды?... Каспий, Кавказ к,ос отау: Bipin терец, 6ipin шыц, V шар басыц Казбек, — Тугыр еткен кекте кун. 165

Куннен улык, ул тапк,ан Кереметс^з дейд1 kim? Дарынды акын Шотадан Барлык, елге тарады ун, Элем «epKi Сталин, Елдщ улы туды шын!

KABKA3FA Адсаган кедЫм сер1ле, Буплген бьмм KepiAe, Сапар шепп жол тарттыд Оушдп Кавказ елше. Сарынып, самFan келемш Сталин туган жерше. Агайыным, жанатым, Жал, дуйрырым, данатым — Грузин дана халдына Арнаймын сэлем шарк, ура. Сезден туран данамын, Алатаудын алабын Жадгырта энге саламын, Сталиндей ул туран, Элемге жарык, кун туран, Менщ де дымбат анамсыд Сэлем 6epin елецмен Кушагына енемш. 167

KABKA3FA СЭЛЕМ Аксакал Жамбыл келед жанаттанып, Киялы кияга врлеп канаттанып, Жазылып бушш бел! куаттанып, Тугаи ел сэулетомен санаттанып! Колга алып домбырасын жаны жайнап, Сталин дэу1ршде талаптанып, Эн шыркап шарыктасан сагатында Жыр арнап, шьщ Кавказга канат касып. Ардакты ел, ер тугызган алтын бесж, Беленш сенен акын Шота да ecin,— Ертеде тау тербенте теккен жыры, Елше К,азакстан желдей ecin. Жетп де, сазына оныц косылды ауыл Сталин дэу1ршде гумдесш; Жайнаган куанышты, нурлы етрде, Грузиннщ улы халкы кул!мдесш. Келемш ушып Кавказ аскарына, Тец1здей бакыт берген астанага. Жайнатып жылаганды жадыратып, Ушырган баулып кыранды аспанына. Сталин халыктарды достастырран, Мейршд! Kapire де, жас балага. 168

Суццардай тулеп ушып тауга жаным, Аццыган асцарына Дагыстанныц. Акын дос Сулеймандай курдасымныц, Саццылдап ауылына жетон эшм; 0лген жок, Сулейманнын отты елец1, 0iuipe 3af3H жок ажал оныц энш. Ащы эш еткен оныц таудан, тастан, Жырыма оныц жыры кеп уласцан, Кулпырып К,аскеленнщ кегалындай Эсем эн Алатаудай шыцнан да асцан. Жасасын советтенген сушкт1 Отан, Кундей боп улы Сталин нурын шашцан,. Хуп алсын Кавказ халкы сэлегшмд: Шыцыныц шынар тасын суйген аспан.

ОРЫНБОР К.АЛАСЫ Т У Р А Л Ы ЖЫР Ойласам ой тусед1 Орынборды, Орынбор талай-талай жанды кердь Белплеп кек жулдызын жолаушылар Тырнадай керуен кешш, салган жолды. Орынбор ол кездерде нала ма ед1? Кала едь 6iрак. — патша немалы едй Казак,, ныргыз, взбек пен орыстын, да Мужыгын тас-талкан Fbin талап едь Патшаньщ канды тырнак, шецгелше, Шыдамай сорлы халык, шерменше, Ел yuiiH ер Пугачев батыр улы Аттанган кушж жыйнап бмегше. Карсы боп патша курган болат торга Ойцастап шауып тиген Орынборга. Кан copFbim шопжарларга шушлгенде Ер Пугачев мажагай ед, жуандарга. HsKepi казак-орыс, башкур сан,лак, Оларды бастап Пугачев салган ойнак,- Байларга ершелене ерт боп тиген ■Шалгысы сакчлынын, желмен ойнап. ПО

Зэрше жандаралдын. кэрш твккен, Эйтсв де ер арманда елш кеткен. ЗКыр к,ылып Пугачевтын баск.ан иш Ардакты ак,ын Пушкин келш кеткен.

ЧАПАЙ Ед1л, Жайык, устшде, Торлаган кара бултты — Серпу ушш ер Чапай К,айратк.а MiHin жорытты. Патшаныц торын кыркуга, Жандаралды куртута, Халык, ушш жан кыйып TycTi сыпыра жортуга. Астына мшш акбоз ат, К,олына алды болатты: Кылышын канта боята Найзасын таска кайрата, Жауыньщ канын жосылтып. Таскын судай бората. Алгыр алмас сапысын Кумк кыннан суырды. Жауыньщ алып апшысын, Жаубуйректей* куырды. Орыс, казак, башкурттан Сарбаздары жыйылды; Чапаев бастап майданга. Жаубуйрек—куырдак. 172

Акбоз атпен тигенде. Кыран цустай шушлдь Ворошиловтай беренд!, Буденный батыр epeiifli Кергенде Чапай жаркылдап, Купине енш дендед1; Сталиннен мандат ап, Жауына кылыш сермедп Астына мшген акбоз ат Оррытып ерге ерледй Лашын кустай сацкылдап, Жапыра жауга тигенде Онды, солдат туйредг Ед|л, Жайык суына Жауын койдай тогытып, Ор текедей оргытып, Жауды жецбей тынбады; О л майданга тигенде, Ед1л, Жайык толкыны К,ан толкын боп тулады. Жау тупл, ер муотнен ' Ер Чапайдьщ куппнен. Шошып батыр тусшен, KyMic взен устшен Торлаган кара булт кашты. Жау жецшп, булт кашып, Квгшен кун нур шашып, Бакыты ушш халыктыц Куанган дауыс уласты. Жургенде жауды жапыра, Кайран Чапай капыда, Бостандык ymin талпына Жау колынан окка ушты. Окка ушып жатса да, Туспед! колдан кылышы, Жайыкка Чапай акса да Жогалмады улы ici. Чапайдьщ калган cepiri Кызыл кыран Kepiri; 173

Аслан астында анкылдап, К,ылышы к.олда жарцылдап, К^>1зыл тудын астында; Yean миллион таекынра Жецд1 жауды жумыла, К,анынан тамган Чапайдын Эр тамшысы Жайыкка Алтын алап егшге Hyp тамшы боп тепле, Ак, бидайдыц эр дэш Алк,а болды жер1ме. Беттей алмас енд; жау Жайьщтыц тамшы суына; Чапаевтай талай ер ©cin, енш туыла, Болаттай тускен сынына, Душпан к,арсы келе алмай Халык,тыц батыр улына, Сталиндей кушмнен К,уйылды жерге шурыла. Токсан жаска толганда, Туган жерш шолганда, К,айта туган карт Жамбыл. Домбыраны к,олга алып. Булбулдайын толганып, Ер Чапайды ойра алып, Куана посты жырына.

СОВЕТ ОДАРЫ О дэрым десем ойыма, Шалк,ыган шалкар квл тусер; Кек жиег1 бал курак, Кекорай шалгын жер тусер. Сазга б1ткен вр^мтал, Багында сансыз булбулы Шырк,ап салган ун тусер. Кез тартарлык, жанарлы, Kephcri кегал жамылып Ашык, тускен кун тусер. Айдынра бауыр тесеген, Акду, уйрек, к,оцыр к,аз Балапан терген жем тусер. Шалк.ардьщ бел' К1ЛК1ген, Юрпп'гш сырып желшген, Жагымды жанныц азыгы — К,он,ыр екпш жел тусер. Керю кегал нуындай, Kipmixci3 келдщ цуындай, Одак. боп ескен ел тусер. Жамбыл керген ток,сан жыл, Жыйнап келген талай сыр; Одак,таск,ан кушмде. 175

К ол устаск,ан кушмде, Несерлеген жыр тусер. Бала кунде кергешм, Тезек, Шэбден ордасы, Елдж болмай ез1лд1 Деген жок ешюм к,оргашы, Келкш турган квл болды, Кепп'ч аклан квз жасы. 1ле, Капал, Талас, Шу, Узын акдан жылгасы, Жамбыл кезд1 жетшс жыл ©згермедг тулгасы. Кайда барсам белшеден, Надандык,тын кордасы, Такырга шыкдан тарыдай Косылмады ел басы. Заманнан заман еткенде, Жас жетшске жеткенде, Ленишмдей ер керд|м. Ер cepiri Сталин — Куншч нуры к,ушканым, Ею шыцга тен,герд1м. Кырым, Кавказ, Алатау, Байкал, Балтык, Тайга анау Арасында мешрл! Бауырласцан ел керд1м, Bip кеуденщ журеп Bip муддешч т^легК Жуз миллион б1лекке Шац келетш жен керд1м. Kspi кечшм жасарып, Жайнап ескен гул керд1м. Кец!л!м болжап кутпеген, Сарнап, зарлап жетпеген. Е л малынган иплж Ей ырысты мен керд1м. Гул деген сез келер ме? Гулд1 ен,1рге тацпасЗ, Элем Жанга сенер ме? 176

Керсете кезге айтпаса. Акын аты ак.ын ба? Кургак сезбен мактаса. Мен айтканмен ел сенбес Керерлж зат таппаса. Булацты таудан арна ак,са, Tenia болар аягы. Алкабы кен, ойпаттын Суга да болмас тояры. Одакдан бшм арна акты Мешрленте даланы Кызыл к,ум мен Бетпак, шел Гулден шогын калады. KepiKTi 6yriH каланын, Гул дегенiM — адамы. Бшмге тугыр Алатау Алтыннан ipre калады, Кек жулдызын колга устап Туймеш erin кадады. Осыларды мадактап, Жамбыл жыры сондыктан KeKTeri кунд! шалады. Kypsipen жерД1 жарады! Жерге ужмак орнатып, Аймакка туган кушм бар, Мэдениет 6eciri — Колхоз атты кырым бар. Одагымныц 6ip ryAi, Кус дауысты булбулы, Кулэш сынды кызым бар. Жамбыл, Кулэш жалкы емес, Элденеше мьщым бар. Эн маржанын шашкандай. Куй TeKisi таскандай, Аялап одак ecipreH Мычдаган кыз, улым бар. E cki ем!рде кеммген, Бупн ашык кершген.

Сахнадан ел керген, Айнага тускен сырым бар-. Одагым бак,ыт ордасы, Кунге тгккен туьгм бар. Одагым маган т!л берд1, Шешен Т1лге жыр 6epfli, Б1рлескен кунге арнаган Мше, осындай жырым бар.