31นักการเมืองถิ่นศรีสะเกษ

นักการเมืองถ่ินจังหวัดศรีสะเกษ แม้กระทั่ง ภายหลังเหตุการณ์รัฐประหาร 19 กันยายน พ.ศ. 2549 และมีการเลือกตั้งใหม่ตามรัฐธรรมนูญแห่ง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ที่กำหนดให้มีการแบ่งเขต เลือกตั้งใหม่ จากแบบเขตเดียวเบอร์เดียวเปลี่ยนมาเป็น 3 เขต เลือกตั้ง เขตหนึ่งมีจำนวน ส.ส.ได้ 3 คน ซึ่งสมาชิกพรรค ไทยรักไทยเดิมได้ย้ายไปสังกัดพรรคพลังประชาชน โดย กกต. กำหนดให้มีการเลือกตั้งทั่วไป เมื่อวันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2550 ผลปรากฏว่า พรรคพลังประชาชนได้รับเลือกตั้งทั้งหมด 7 คน จากทั้งหมด 9 คน โดยเฉพาะในกรณีของเขตเลือกตั้ง เขตที่ 2 พบว่า กระแสนิยม พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร มีอิทธิพลต่อการตัดสินใจ เลือกตั้ง ส.ส.เป็นอย่างมาก แม้ว่าผู้สมัครบางคนจะไม่เคย ลงพื้นที่หาเสียงเหมือนผู้สมัครคนอื่นๆ หากสังกัดพรรค พลังประชาชนก็มีโอกาสสูงที่จะได้รับชัยชนะ อีกทั้งการหาเสียง ของผู้สมัคร ส.ส.พรรคพลังประชาชนยังเน้นการชู พ.ต.ท.ทักษิณ และการนำ พ.ต.ท.ทักษิณ กลับประเทศ นอกจากนี้ ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ทั่วไป เมื่อวันที่ 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 ก็ปรากฎว่าพรรคเพื่อ ไทยชนะการเลือกตั้ง 7 เขต จากทั้งหมด 8 เขตเลือกตั้ง ส่วนพรรคที่สามารถสอดแทรกเข้ามาได้ 1 ที่นั่ง คือ เขต 3 นาง อุดมลักษณ์ เพ็งนรพัฒน์ พรรคภูมิใจไทย ซึ่งมีฐานเสียงที่ เข้มแข็ง มีการลงพื้นฐานอย่างต่อเนื่องยาวนาน 326

บทสรุปและข้อเสนอแนะ 2. การอภิปรายผล กรอบแนวคิดในการศึกษา ประกอบด้วย แนวคิดที่ใช้ อธิบายการเมืองอีสาน แนวคิดที่เกี่ยวข้องกับนักการเมืองถิ่น และแนวคิดเรื่องระบบอุปถัมภ์ ผลจากการศึกษาสามารถ อภิปรายผลการวิจัยโดยเชื่อมโยงกับกรอบแนวคิดดังกล่าวที่ สำคัญสรุปได้ดังนี้ 1) ความสัมพันธ์เชิงอุปถัมภ์ (Patron-Client Relationship) ระหว่างนักการเมือง หัวคะแนน และ ประชาชนผมู้ ีสิทธ์ิเลอื กตัง้ ในจังหวดั ศรสี ะเกษ นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษที่เป็น ส.ส.ตั้งแต่ อดีตมักประกอบอาชีพทนายความหรือผู้พิพากษา อาทิ นายปิยะณัฐ วัชราภรณ์ นายดนัยฤทธิ์ วัชราภรณ์ นายเริ่มรัฐ จิตรภักดี นายเทพ โชตินุชิต นายพุฒเทศ กาญจนเสริม ขุนพิเคราะห์คดี เป็นต้น โดยนายปิยะณัฐได้ตั้งข้อสังเกตการ ลงสมัครรับเลือกตั้งของทนายความว่า เป็นเพราะทนาย สามารถให้ความช่วยเหลือประชาชนที่มีความเดือดร้อนมีข้อ พิพาทเกี่ยวกับที่ดินทำกิน และเรื่องอื่นๆ ได้ ดังคำสัมภาษณ์ว่า “ชาวบ้านส่วนใหญ่เวลามีปัญหาพิพาทกัน ก็จะมาหา ทนายความก็จะเป็นคนแก้ปัญหาให้ กฎหมายมันแก้ปัญหาให้ เขาได้ ส่วนใหญ่ที่เขาเอาทนายเพราะว่าบางทีเขามีกรณีพิพาท ระหว่างเขตแดน ก็จะช่วยไกล่เกลี่ย..” (ปิยะณัฐ วัชราภรณ์, สัมภาษณ์, 28 กุมภาพันธ์ 2551) 327

นักการเมืองถ่ินจังหวัดศรีสะเกษ ความสัมพันธ์ลักษณะดังกล่าวถือเป็นกรณีตัวอย่าง ความสัมพันธ์เชิงอุปถัมภ์ของนักการเมือง หัวคะแนน และ ประชาชนผู้มีสิทธิ์เลือกตั้งในจังหวัดศรีสะเกษที่ประชาชนมักจะ เข้ามาพึ่งพาอาศัย ขอความช่วยเหลือจากนักการเมือง อาทิ การขอความช่วยเหลือในเรื่องข้อพิพาทในเรื่องที่ดินทำกิน การเข้ามาขอกู้เงิน และการขอความช่วยเหลือในรูปแบบอื่นๆ ซง่ึ สอดคลอ้ งกบั แนวคดิ Barend J. Terwiel (1984) และนกั วชิ าการ คนอื่นๆ ที่ได้นำเสนอความสัมพันธ์แบบอุปถัมภ์ในสังคมไทยว่า ความสัมพันธ์แบบอุปถัมภ์ไม่ใช่เรื่องของความถูกต้องหรือไม่ถูก กฎหมาย เมื่อผู้อุปถัมภ์หรือผู้ถูกอุปถัมภ์ไม่ได้ทำตามหน้าที่ก็ไม่ สามารถนำมาลงโทษตามกฎหมายได้ โดยอุดมการณ์แล้ว ผู้อุปถัมภ์นั้นเป็นผู้ปกป้องคุ้มครอง ให้ความมั่นใจ และความ เชื่อมั่นแก่ผู้ถูกอุปถัมภ์ และในขณะเดียวกันผู้ถูกอุปถัมภ์ก็ต้อง ซื่อสัตย์ เชื่อฟัง และให้ความช่วยเหลือผู้อุปถัมภ์โดยไม่ต้อง ขอร้อง รูปแบบของผู้อุปถัมภ์กับผู้ถูกอุปถัมภ์ มีการคบหากัน และมีผลประโยชน์ให้กันและกัน ความสัมพันธ์แบบอุปถัมภ์เป็นความสัมพันธ์ในแนว ดิ่งที่เป็นความสัมพันธ์ระหว่างผู้มีทรัพยากรต่างกัน ทรัพยากร ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงทรัพย์สินแต่เพียงอย่างเดียว แต่หมายถึง อย่างอื่นๆ ซึ่งอาจเป็นอำนาจทางการเมือง สิทธิพิเศษทางสังคม เป็นต้น เครือข่ายของระบบอุปถัมภ์ได้กลายมาเป็นวิธีการที่ พรรคการเมืองใช้ในการหาคะแนนเสียงในชนบท ผู้รับอุปถัมภ์ ในทางการเมืองมักจะถูกพรรคการเมืองใช้ให้เป็นหัวคะแนน 328

บทสรุปและข้อเสนอแนะ โดยอาจให้ผลตอบแทนแก่ผู้รับอุปถัมภ์ เช่น การให้เงินสด สิ่งของ หรือผลประโยชน์ตอบแทนอื่น ๆ เพื่อแลกเปลี่ยนกับ คะแนนเสียง โดยปกติระบบ “หัวคะแนน” หรือเรียกชื่อใหม่ว่า “แกนจัดตั้ง” โดยเฉพาะกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน เจ้าอาวาส ครู หรือผู้นำชุมชนที่มีตำแหน่ง มักจะเป็นผู้ให้การ อปุ ถมั ภใ์ นระดบั ชมุ ชน ระบบหวั คะแนนหรอื ระบบแกนนำเหลา่ น้ี จะคอยทำหน้าที่รวบรวมรายชื่อสมาชิกในกลุ่มเพื่อจูงใจให้เลือก ส.ส.ที่ตนเป็นหัวคะแนนให้ รวมทั้งการเป็นผู้ประสานงานการ จัดเวทีปราศรัย การประสานงานให้ผู้สมัคร ส.ส.ได้พบปะกับ ประชาชน ส่วน “หัวคะแนน” ก็จะได้รับการอุปถัมภ์จากผู้สมัคร ส.ส. อีกขั้นหนึ่ง อย่างไรก็ตาม ลักษณะการแลกเปลี่ยนผลประโยชน์ ตอบแทนระหว่าง “ผู้อุปถัมภ์” กับ “ผู้รับการอุปถัมภ์” ได้เปลี่ยนแปลงรูปแบบจากการให้ความคุ้มครองดูแลที่ไม่ใช่ เงินสด แต่อาจจะเป็นอาหาร สิ่งของ ฯลฯ กลายมาเป็นการให้ ผลประโยชน์ตอบแทนในรูปของเงินสดโดยส่วนใหญ่ นอกจากนี้ ในอดีต “ผู้อุปถัมภ์” กับ “ผู้รับการอุปถัมภ์” จะมีความสัมพันธ์ ที่ยาวต่อเนื่อง แต่ยุคปัจจุบันความสัมพันธ์แบบนี้ไม่จำเป็นต้อง มีความต่อเนื่องมากนัก อาจจะเป็นความสัมพันธ์เพียงชั่วครั้ง ชั่วคราว เฉพาะฤดูกาลเลือกตั้งเท่านั้น เป็นต้น 329

นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ 2) แนวคิดเร่ืองระบบอุปถัมภ์กับความเข้มแข็งของ กลมุ่ การเมอื งทอ้ งถ่นิ จงั หวัดศรีสะเกษ นอกจากความสัมพันธ์เชิงอุปถัมภ์ระหว่าง ผู้สมัครับ เลือกตั้ง และผู้มีสิทธิ์เลือกตั้ง โดยมีการลงคะแนนเสียงเลือกตั้ง ให้เพื่อแลกกับผลประโยชน์บางประการแล้ว นักการเมืองถิ่น จังหวัดศรีสะเกษยังมีการสร้างเครือข่ายทางการเมืองเชิงระบบ อุปถัมภ์และการแลกเปลี่ยนผลประโยชน์ระหว่างกลุ่มทาง การเมืองต่างๆ อีกด้วย โดยเฉพาะกรณี ความเป็นพันธมิตรทาง การเมอื ง ระหวา่ งตระกลู “ไตรสรณกลุ ” และ “องั คสกลุ เกยี รต”ิ โดยทั้งสองกลุ่มนี้จะไม่ส่งผู้สมัครลงแข่งขันกัน แบ่ง เวทีทางการเมืองที่ชัดเจน และให้ความช่วยเหลือแลกเปลี่ยน ผลประโยชน์ซึ่งกันและกัน หรือการประสานความช่วยเหลือ ทางการเมือง อาทิ กรณีน้องชายของนายฉัฐมงคล คือ นาย มานะพันธ์ เป็นรองนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดศรีสะเกษ นอกจากนี้ ทั้งสองกลุ่มยังสามารถผูกขาดชัยชนะในการ เลือกตั้งในเวทีการเมืองระดับท้องถิ่นของจังหวัดศรีสะเกษ ได้อย่างต่อเนื่อง โดยระดับเทศบาลเมือง ผูกขาดชัยชนะโดยนายฉัฐ มงคล อังคสกุลเกียรติ หัวหน้ากลุ่มมิตรประชา ที่ดำรง ตำแหน่งนายกเทศมนตรีเทศบาลเมืองศรีสะเกษมานานกว่า 30 ปี ขณะที่องค์การบริหารส่วนจังหวัดโดยกลุ่มนายวิชิต ไตรสรณกุล ชนะการเลือกตั้งหลายสมัยเช่นเดียวกัน การ ผูกขาดอำนาจทางการเมืองมาหลายยุคสมัยได้สร้างฐานเสียง ของกลุ่มให้มีความเข้มแข็ง ในขณะที่คู่แข่งขันไม่มีศักยภาพ มากพอที่จะต่อสู้กับกลุ่มอำนาจเดิมได้ 330

บทสรุปและข้อเสนอแนะ 3) รูปแบบวิธีการหาเสียงของ ส.ส. ในอดีต เปรยี บเทยี บกบั ปัจจุบนั ผลการศึกษาของ ดารารัตน์ เมตตาริกานนท์ (2546, น. 270-283) เรื่องการเมืองสองฝั่งโขง ซึ่งพัฒนาจากงานค้นคว้า วิจัยระดับปริญญาเอกของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เรื่อง การรวมกลุ่มทางการเมืองของ ส.ส. อีสาน พ.ศ. 2476-2494 พบว่า ประเด็นการหาเสียงที่กลุ่ม ส.ส.อีสานได้ชใู นช่วงสมัยการ เลือกตั้งครั้งที่ 3 มีลักษณะสำคัญสรุปได้ดังนี้ คือ (1) การชู ประเด็นความเป็นคนในพื้นที่หรือท้องถิ่น ย้ำเรื่อง “คนนอก คนใน” หรือ การแยก “เขาและเรา” (2) เน้นการแก้ปัญหา ปากท้องของคนในพื้นที่ (3) ย้ำความเป็นคนจริง กล้าต่อสู้ ทางการเมือง (4) ชูความเป็นพวกเดียวกันกับชนชั้นชาวนา ชาวสวน และกรรมกร (5) ย้ำความเป็นผู้ที่มีหน้าที่การงานดี และมีความรู้สูง เน้นใบปริญญา “ธรรมศาสตร์” และ (6) ประเด็นอื่นๆ อย่างไรก็ตาม เมื่อโครงสร้างทางเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองเปลี่ยนแปลง ผลจากการวิจัยนักการเมืองถิ่น จังหวัดศรีสะเกษได้สะท้อนให้เห็นว่า ประเด็นการหาเสียงที่กลุ่ม ส . ส . อ ี ส า น ไ ด ้ ชู เ พ ื ่ อ ห า เ ส ี ย ง เ ล ื อ ก ต ั ้ ง ไ ด ้ ม ี พ ั ฒ น า ก า ร ท ี ่ เปลี่ยนแปลงไปอย่างชัดเจน กล่าวคือ “จากเดิมที่เน้น คุณสมบัติหรือลักษณะเฉพาะส่วนตัว เช่น การศึกษา อาชีพ ความเป็นคนในท้องถิ่น นิสัยส่วนตัว ฯลฯ เปลี่ยนไปสู่การ โฆษณาหาเสียงที่อิงกับพรรคการเมืองที่สังกัดมากขึ้น” 331

นักการเมืองถ่ินจังหวัดศรีสะเกษ โดยเฉพาะการปราศรัยหาเสียงโดยการนำเสนอ นโยบายของพรรคที่ตนสังกัด การนำเสนอหัวหน้าพรรค การติด ป้ายโฆษณาพร้อมภาพหัวหน้าพรรค ซึ่งนับตั้งแต่การเกิด ปรากฎการณท์ กั ษณิ ชนิ วตั รในจงั หวดั ศรสี ะเกษขน้ึ มา นกั การเมอื ง ที่สังกัดกลุ่ม พ.ต.ท.ทักษิณ ต้องออกปราศรัยหาเสียงเพื่อ นำเสนอนโยบายและผลงานของพรรค ซึ่งชาวบ้านได้เริ่มให้ ความสำคัญกับพรรคและนโยบายของพรรคมากขึ้นเรื่อยๆ จน เป็นปัจจัยชี้ขาดอย่างหนึ่งที่จะทำให้ชนะหรือแพ้การเลือกตั้ง การสังกัดพรรคอื่นๆ หากไม่ลงพื้นที่อย่างต่อเนื่อง หรือไม่ทุ่ม ทรัพยากรในการหาเสียงอย่างแท้จริงแล้ว โอกาสชนะการ เลือกตั้งมีน้อยมาก นอกจากนี้ ยังมีวิธีการหาเสียงรูปแบบสมัยใหม่อื่นๆ ที่แตกต่างจากข้อสรุปของดารารัตน์ คือ (1) การจัดตั้ง หัวคะแนน (แกนจัดตั้ง) กล่าวได้ว่า นักการเมืองทุกคนที่หวังได้ รับชัยชนะในการเลือกตั้งต้องใช้วิธีการนี้ทุกคน โดยเฉพาะการ เลือกตั้งยุคสมัยใหม่ตั้งแต่ พ.ศ. 2540 เป็นต้นมา (2) แผ่นป้าย ประชาสัมพันธ์ ขบวนรถแห่ และสื่ออื่นๆ (3) การลงพื้นที่โดย สม่ำเสมอ (4) การสนับสนุนด้านกีฬา กิจกรรมชุมชน เป็นต้น ส่วนการแจกเงิน แจกสิ่งของเพื่อซื้อเสียง จากเดิมที่ มีการแจกทั้งสิ่งของ อาหาร หรือเงิน ได้เปลี่ยนมาแจกเฉพาะ เงินสดเกือบทั้งหมด โดยได้เพิ่มปริมาณเงินมากขึ้นเรื่อยๆ ขึ้น อยู่กับคู่แข่งขันทางการเมืองในแต่ละเขต หากเขตใดที่ผู้สมัคร เห็นว่าตัวเองมีคะแนนนำคู่แข่งเพราะมีกระแสพรรคการเมืองที่ ตนสังกัดช่วย ก็ไม่จำเป็นเสมอไปที่ผู้สมัครคนนั้นจะแจกเงิน ซื้อเสียง หรืออาจจะแจกในปริมาณที่ไม่มากนัก 332

บทสรุปและข้อเสนอแนะ 4) การอภิปรายผลการศึกษาเปรียบเทียบกับ งานวจิ ัยนักการเมอื งถ่ินจงั หวดั อ่ืนๆ ในส่วนของงานวิจัยในโครงการสำรวจเพื่อประมวล ข้อมูลนักการเมืองถิ่นของสถาบันพระปกเกล้า ในจังหวัดอื่นๆ ผู้วิจัยขอเลือกกล่าวถึงเฉพาะนักการเมืองถิ่นในภาคตะวันออก เฉียงเหนือเฉพาะจังหวัดที่มีนัยสำคัญกับนักการเมืองถิ่นใน จังหวัดศรีสะเกษเท่านั้น คือ อุบลราชธานี บุรีรัมย์ และยโสธร ซึ่งผู้วิจัยเห็นว่าในจังหวัดเหล่านี้นอกจากจะมีพื้นที่ที่ใกล้เคียง กันแล้ว ยังมีลักษณะโครงสร้างทางเศรษฐกิจ สังคม และ การเมืองที่ใกล้เคียงกันอีกด้วย จังหวัดแรกเป็นการศึกษาของ สุเชาวน์ มีหนองหว้า และกิติรัตน์ สีหบัณฑ์ (2549, บทคัดย่อ) ศึกษาเรื่อง นักการเมืองถิ่นจังหวัดอุบลราชธานี ตั้งแต่ พ.ศ. 2475 - ปัจจุบัน (พ.ศ. 2548) ในส่วนรูปแบบและวิธีการหาเสียงของนักการเมือง ถิ่นในจังหวัดอุบลราชธานี จากการศึกษาพบว่า รูปแบบวิธีการ หาเสียงของนักการเมืองที่ได้รับเลือกตั้งในสมัยแรกที่มีการ เลือกตั้งกับในปัจจุบันแตกต่างกัน กล่าวคือ ในสมัยแรกจากการ เลือกตั้งของจังหวัดอุบลราชธานีที่มีนักการเมืองได้รับเลือกตั้ง เช่น นายทองอินทร์ ภูริพัฒน์ นายเลียง ไชยกาล นายฟอง สิทธิธรรม การหาเสียงใช้รูปแบบของการออกปราศรัยตาม ท้องถิ่นต่างๆ ในเขตเลือกตั้ง และการใช้กลุ่มเครือญาติ เพื่อน สนิทช่วยในการหาเสียง แต่รูปแบบและวิธีการหาเสียงของ นักการเมืองในจังหวัดอุบลราชธานีในยุคปัจจุบันเปลี่ยนไปจาก เดิมเป็นการใช้การจัดตั้งระบบหัวคะแนนในหมู่บ้านและชุมชน 333

นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ กระจายครอบคลุมเขตเลือกตั้ง ซึ่งปัจจัยเกี่ยวกับความ สามารถในการจัดตั้งหัวคะแนนจัดได้ว่าเป็นปัจจัยชี้ขาดสำคัญ ที่จะทำให้ผู้สมัครได้รับชัยชนะในการเลือกตั้ง นอกจากนี้ ผู้สมัครยังจะต้องมีความสามารถและเอาใจใส่ต่อการให้บริการ ประชาชนในเขตเลือกตั้ง เช่น การดูแลทุกข์สุขของประชาชน ที่ได้รับความเดือดร้อนที่มาขอความช่วยเหลือจากสมาชิก สภาผู้แทนราษฎรหรือผู้ลงสมัครรับเลือกตั้ง การเข้าร่วมใน กิจกรรมงานบุญประเพณีที่ชาวบ้านในชุมชนจัดขึ้นอย่าง สม่ำเสมอตลอดเวลา ซึ่งรูปแบบและวิธีการหาเสียงดังกล่าว สำคัญมาก อย่างไรก็ตาม ปัจจัยเกี่ยวกับคุณสมบัติของผู้สมัคร ที่เป็นคนมีความรู้ความสามารถ คบง่าย พึ่งพาได้ ก็เป็นปัจจัยที่ สำคัญประกอบกัน ผลการศึกษาของสุเชาวน์ และกิติรัตน์ บางส่วน สอดคล้องกับผลการศึกษานักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษดังที่ ได้กล่าวมาแล้ว โดยเฉพาะประเด็นการจัดตั้งหัวคะแนน การ ลงพื้นที่ อย่างไรก็ตาม การศึกษาของสุเชาวน์ และกิติรัตน์ กลับมองข้ามประเด็นเรื่องของ “ปัจจัยพรรคการเมือง” ที่ผู้สมัคร ส.ส.คนนั้นสังกัด ซึ่งมีอิทธิพลสำคัญต่อการตัดสินใจ เลือกตั้ง ส.ส.ของประชาชนตั้งแต่ พ.ศ. 2540 เป็นต้นมา ซึ่งเป็นจุดด้อยสำคัญของงานดังกล่าว โดยเฉพาะจังหวัด อุบลราชธานีที่เกิดปรากฎการณ์เสื้อแดง การมีกลุ่มผู้สนับสนุน พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร หรือกลุ่มสนับสนุนพรรคประชาธิปัตย์ ในบางเขต เป็นต้น 334

บทสรุปและข้อเสนอแนะ จังหวัดต่อมาเป็นงานศึกษาของ นิรันดร์ กุลฑานันท์ (2549, บทคัดย่อ) เรื่องนักการเมืองถิ่นจังหวัดบุรีรัมย์ พบว่า ในด้านวิธีการหาเสียงในการเลือกตั้ง มีพัฒนาการมาตั้งแต่การ เคาะประตูบ้าน จัดมหรสพแล้วปราศรัยหาเสียง ทำโปสเตอร์ แผ่นป้ายโฆษณา มาจนถึงการแจกสิ่งของ อาหาร ยารักษาโรค เสื้อผ้า และแจกเงินในท้ายที่สุด และรูปแบบการจัดตั้ง หัวคะแนนเริ่มจากง่ายๆ อาศัยผู้นำท้องถิ่นมาเป็นการวาง เครือข่ายคล้ายธุรกิจขายตรง มีสัดส่วนหัวคะแนนต่อผู้ใช้สิทธิ เล็กลง และนอกจากนี้ยังใช้วิธีการหาเสียงโดยจัดตั้งกองทุนให้ กลุ่มชาวบ้าน การอบรมและพาไปศึกษาดูงาน การจัดเลี้ยง การแจกเบี้ยเลี้ยง เป็นต้น ผลการศึกษาของนิรันดร์ สอดคล้องกับผลการวิจัย นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษในด้านวิธีการหาเสียงแบบ ทั่วไป แต่จังหวัดบุรีรัมย์มีลักษณะพิเศษที่ถูกครอบงำและการ สร้างฐานเสียงอย่างเข้มแข็งทั้งในการเมืองระดับชาติ และ การเมืองระดับท้องถิ่นของกลุ่มตระกลู “ชิดชอบ” นอกจากนี้ นักการเมืองถิ่นจังหวัดบุรีรัมย์ยังใช้กีฬา ฟุตบอลเป็นสื่อสำคัญในการสร้างฐานคะแนนทางการเมืองที่ ประสบความสำเร็จ สามารถครองใจแฟนบอลได้เกือบทั้ง จังหวัด โดยเฉพาะการเข้าไปเป็นประธานสโมสรบุรีรัมย์ ยูไนเต็ด ของนายเนวิน ชิดชอบ ซึ่งผลการศึกษานิรันดร์ กุลฑานันท์ ไม่ได้กล่าวถึงในประเด็นนี้ จังหวัดสุดท้ายเป็นงานศึกษาของ พิชญ์ สมพอง (2551, บทคัดย่อ) ศึกษานักการเมืองถิ่นจังหวัดยโสธร ผลการ 335

นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ ศึกษาพบว่า นักการเมืองถิ่นยโสธรจำแนกได้ 3 กลุ่มใหญ่ คือ กลุ่มนักสื่อสารมวลชน กลุ่มครู อาจารย์ ข้าราชการเก่า และ นักกฎหมาย กลุ่มนักการเมืองท้องถิ่นและนักธุรกิจ เครือข่าย สายสัมพันธ์ที่พบจะเป็นบิดา–บุตร 1 คู่ นอกนั้นจะเป็นการ เชื่อมโยงเครือข่ายกับกลุ่มผลประโยชน์ทางการเมืองในระดับ ท้องถิ่น กลุ่มผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจ และกลุ่มผลประโยชน์ ทางสังคมและวัฒนธรรม พรรคการเมืองคือกลุ่มผลประโยชน์ ทางการเมือง มีบทบาทสูงต่อนักการเมืองถิ่นยโสธร นักการเมืองถิ่นยโสธรมีการเปลี่ยนสังกัดพรรคตามวาระของ รัฐบาล โดยพรรคใดเป็นรัฐบาลบริหารประเทศ นักการเมืองถิ่น ยโสธรก็สังกัดพรรคนั้น ส่วนกลวิธีสำคัญในการหาเสียงได้แก่ การลงพื้นที่พบประชาชนโดยสม่ำเสมอ การให้ความอุปถัมภ์ ช่วยเหลือในรปู แบบต่างๆ ผลการศึกษาของพิชญ์ สมพอง สอดคล้องกับผลการ วิจัยนักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษในประเด็นที่ว่า นักการ เมืองถิ่นยโสธร มีกลุ่มข้าราชการเก่า นักกฎหมาย นักธุรกิจ และเห็นว่าปัจจัยเรื่องพรรคมีอิทธิพลต่อการตัดสินใจเลือกตั้ง อย่างไรก็ตาม ในยุคปัจจุบัน นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ ก็ไม่ได้เปลี่ยนสังกัดพรรคตามวาระของรัฐบาลดังที่พิชญ์ สมพอง ได้นำเสนอ แต่กลับมีการรักษาหรือแย่งชิงเพื่อที่จะได้ สังกัดพรรคที่ พ.ต.ท.ทักษิณให้การสนับสนุน และพยายาม หลีกเลี่ยงการสังกัดพรรคอื่น ๆ เพราะเกรงว่าตนจะไม่ได้รับการ สนับสนุนจากประชาชนในพื้นที่ แม้ว่าจะเป็นพรรคที่ได้จัดตั้ง รัฐบาล เช่น พรรคประชาธิปัตย์ เป็นต้น 336

บทสรุปและข้อเสนอแนะ 3. ข้อเสนอแนะ จากการศึกษานักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ มีข้อเสนอแนะดังนี้ 1) เพื่อลดปัญหาการซื้อสิทธิ์ขายเสียง ควรปรับขนาด ของเขตเลือกตั้งให้มีขนาดเล็กลง เขตเลือกตั้งขนาดเล็กจะทำให้ ประชาชนสามารถเลือกผู้สมัครที่ประชาชนรู้จักมักคุ้น มีข้อมูล เกี่ยวกับตัวผู้สมัคร ส.ส.แต่ละคนได้เป็นอย่างดี ส่งผลให้การใช้ เงินซื้อเสียงอาจจะได้ผลน้อยลงเพราะประชาชนมีข้อมูลของ ผู้สมัครแต่ละคนเป็นอย่างดีแล้ว 2) โครงสร้างทางการเมือง โดยเฉพาะรัฐธรรมนูญ และ พระราชบัญญัติพรรคการเมืองต้องส่งเสริมให้พรรคการเมือง มีความเข้มแข็ง การยุบ เลิก พรรคการเมืองอยู่เป็นประจำส่งผล ให้พรรคการเมืองขาดความต่อเนื่องในการพัฒนาตามระบอบ ประชาธิปไตย พรรคการเมืองที่มีความเข้มแข็งสามารถเสนอ นโยบายต่อประชาชนได้อย่างเป็นรูปธรรมจะมีส่วนช่วยให้การ ซื้อสิทธิ์ขายเสียงลดน้อยลง เพราะประชาชนมีแนวโน้มจะ พิจารณาที่ปัจจัยของพรรคการเมืองมากกว่าปัจจัยอื่น 3) ควรสนับสนุนให้มีการเลือกตั้งผู้ใหญ่บ้าน กำนัน เพื่อปลกู ฝังวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยให้เกิดขึ้น ในสังคม 4) สังคมภายนอกควรจะปรับทัศนคติในการมองปัญหา การซื้อเสียงใหม่ จากที่เคยมองปัญหาแบบรวบรัดตัดตอนว่า ประชาชนโง่ ขาดการศึกษา ขาดการพัฒนา ควรจะกลับมามอง 337

นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ ที่ต้นเหตุของปัญหาอย่างแท้จริงว่าประชาชนในพื้นที่มีปัญหา ความยากแค้นทางด้านเศรษฐกิจ รัฐต้องกระจายรายได้อย่าง เท่าเทียมเป็นธรรมและปราศจากอคติเหมือนเช่นในอดีต จัดให้ มีบริการทางด้านการศึกษา การรักษาพยาบาล และสวัสดิการ ต่างๆ อย่างทั่วถึงและเป็นธรรมซึ่งจะช่วยลดปัญหาทาง การเมืองได้อย่างยั่งยืน 4. ข้อจำกัดในการดำเนินการศึกษาวิจัย ในการศึกษาวิจัยครั้งนี้มีปัญหาอุปสรรค และข้อจำกัดที่ สำคัญ คือ 1) เนื่องจากการวิจัยครั้งนี้ ผู้วิจัยมีวัตถุประสงค์สำคัญ เพื่อ (1) ทราบข้อมูลนักการเมืองจังหวัดศรีสะเกษที่ได้รับการ เลือกตั้ง ตั้งแต่สมัยแรกจนถึงปัจจุบัน (2) ข้อมูลนักการเมือง จังหวัดศรีสะเกษที่มีบทบาทสำคัญในการเมืองระดับชาติ (3) เครือข่ายและความสัมพันธ์ของนักการเมืองในจังหวัดศรีสะเกษ ทั้งในระดับชาติและท้องถิ่น และ (4) ทราบรูปแบบและวิธีการ หาเสียงของผู้สมัครสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรตั้งแต่อดีตจนถึง ปัจจุบัน ปัญหาที่พบ การย้อนศึกษาข้อมูลเก่าๆ ตั้งแต่อดีต จนถึงปัจจุบัน พบปัญหาที่สำคัญ คือ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องใน จังหวัดศรีสะเกษ ไม่ว่าจะเป็นศาลากลางจังหวัด หน่วยราชการ ที่เกี่ยวข้อง ไม่ได้ดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลและสถิติการ เลือกตั้งที่สมบูรณ์ครบถ้วนอย่างเป็นระบบ ข้อมูลส่วนใหญ่ ตั้งแต่ พ.ศ. 2476 จนถึงประมาณ พ.ศ. 2540 เกิดการสูญหาย 338

บทสรุปและข้อเสนอแนะ ทั้งจังหวัดไม่มีหน่วยงานใดรวบรวมข้อมูลเหล่านี้ แม้กระทั่ง สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้งประจำจังหวัดศรีสะเกษ ทั้งที่เป็นข้อมลู สำคัญระดับประเทศ วิธีแก้ไข ผู้วิจัยต้องตามสืบค้นข้อมูล สถิติ ผลการ เลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเก่าๆ จากกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทยที่เคยดำเนินการจัดการเลือกตั้งในอดีต รวม ทั้งแหล่งข้อมูลสำคัญ คือ ฝ่ายผลิตเอกสารรัฐสภา กองการ ประชาสัมพันธ์ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร โดยใช้ เวลาสืบค้นรวบรวมข้อมูล และการตรวจสอบ ตรวจทานความ ถูกต้องตรงกันของข้อมูล ประมาณ 12 เดือน จึงจะได้ข้อมูล สถิติการเลือกตั้งในอดีตอย่างครบถ้วนสมบูรณ์ 2) การศึกษาเครือข่ายและความสัมพันธ์ของนัก การเมืองในจังหวัดศรีสะเกษทั้งในระดับชาติและท้องถิ่น รวมทั้งการเจาะรูปแบบและวิธีการหาเสียงของผู้สมัครสมาชิก สภาผู้แทนราษฎรตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน แหล่งข้อมูลหลัก มาจากการดำเนินการสัมภาษณ์นักการเมือง ส.ส. หรือ ส.ว. หรือนักการเมืองระดับท้องถิ่นที่เกี่ยวข้อง ทั้งผู้ที่ได้รับการ เลือกตั้งและไม่ได้รับการเลือกตั้ง ปัญหาที่พบ การดำเนินการค้นหาหลักแหล่งที่อยู่ อาศัยเพื่อติดต่อเป็นไปด้วยความยากลำบาก เนื่องจาก อดีต ส.ส. บางคนหลังจากเลิกเล่นการเมืองแล้วได้ย้ายภูมิลำเนา เปลี่ยนอาชีพ เสียชีวิต หรือไม่ได้เปิดเผยแหล่งพักพิงที่แน่นอน ส่งผลให้การติดต่อขอสัมภาษณ์เป็นไปด้วยความยากลำบาก 339

นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ วิธีการแก้ไข ในกรณีที่ อดีต ส.ส. บางคนได้เสียชีวิต ไปแล้ว แต่ผู้วิจัยเห็นว่าเป็นแหล่งข้อมูลสำคัญในการศึกษา เพราะเป็นนักการเมืองคนสำคัญของจังหวัดศรีสะเกษ เช่น กรณีนายบุญชง วีสมหมาย ซึ่งได้รับการเลือกตั้งเป็น ส.ส.ทั้งหมด 7 สมัย คือ พ.ศ. 2519, 2535/1, 2535/2, 2538, 2539, ส.ส.แบบแบ่งเขต เขต 1 เลือกตั้งทั่วไป วันที่ 6 มกราคม พ.ศ. 2544 และ ส.ส. แบบแบ่งเขต เขต 1(เลือกตั้งซ่อม) วันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2545 รวมทั้งเคยได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2532 ตำแหน่งทางการเมืองที่สำคัญ เป็นรองเลขาธิการ นายกรัฐมนตรีฝ่ายการเมือง ใน พ.ศ. 2538 เป็นเลขาธิการ นายกรัฐมนตรี ใน พ.ศ. 2539 รองประธานสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2544 - 2545 นายบุญชง วีสมหมาย เสียชีวิตเมื่อวันที่ 19 เมษายน พ.ศ. 2546 ขณะอายุ 72 ปี ด้วยโรคไวรัสตับอักเสบ ชนิดบี ผู้วิจัยแก้ไขโดยการสัมภาษณ์ภรรยานายบุญชง คือ ทันตแพทย์หญิงกรองกาญจน์ วีสมหมาย 3) การศึกษารูปแบบและวิธีการหาเสียงของผู้สมัคร สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ปัญหาที่พบ รูปแบบการหาเสียงที่ผิดกฎหมาย เช่น การแจกเงินซื้อเสียง การแจกสิ่งของ หรือการกระทำผิด กฎหมายรูปแบบอื่นๆ ส.ส. หรือ อดีต ส.ส. ผู้ให้สัมภาษณ์มัก ไม่เปิดเผยข้อมูลที่แท้จริง วิธีแก้ไข คือ การตามสัมภาษณ์อดีตหัวคะแนนของ นักการเมืองในอดีต ผู้นำชุมชน ผู้นำท้องถิ่น กลุ่มบุคคลอื่นๆ ที่มีความรู้ ความเชี่ยวชาญทางการเมืองจังหวัดศรีสะเกษ 340

บทสรุปและข้อเสนอแนะ รวมทั้งการสืบค้นจากแหล่งข้อมูลจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง (document research) การสัมภาษณ์เชิงลึก (in-depth interview) คำร้องเรียนคัดค้านการเลือกตั้งที่สำนักงานคณะกรรมการ การเลือกตั้ง เป็นต้น 4) การสัมภาษณ์ประเด็นทางการเมืองระหว่างกลุ่ม การเมืองต่างๆ จะต้องระมัดระวังในการตั้งคำถาม โดยเฉพาะ ประเด็นที่อาจจะก่อให้เกิดความขัดแย้งระหว่างกลุ่มการเมือง ต่างๆ หรือการขุดคุ้ยปมด้อยและจุดอ่อน ซึ่งอาจจะสร้างความ ไม่พอใจให้กับ ส.ส. หรืออดีต ส.ส. ที่เกี่ยวข้อง 341

บรรณานุกรม เอกสารภาษาไทย 20 ปี บุญชง วีสมหมาย การเมืองมีปัญหาที่บุคคลไม่ใช่ระบบ. (26 มีนาคม 2544). วัฏจักร, น. 5. กระทรวงมหาดไทย, กรมการปกครอง. (2535). ผลการเลือกตั้ง ส.ส.แบบแบ่งเขต จังหวัดศรีสะเกษ 13 กันยายน 2535. เอกสารไม่ตีพิมพ์. , กรมการปกครอง. (2538). ผลการเลือกตั้ง ส.ส.แบบ แบ่งเขต จังหวัดศรีสะเกษ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2538. เอกสารไม่ตีพิมพ์. , กรมการปกครอง. (2539). ผลการเลือกตั้ง ส.ส.แบบ แบ่งเขต จังหวัดศรีสะเกษ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2539. เอกสารไม่ตีพิมพ์. กองบรรณาธิการข่าวสด. (2552). 14 เลือดใหม่ ไผ่ต่างกอ. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มติชน.

บรรณานุกรม กุเทพ ใสกระจ่าง. (2552). หัวอกช้ำของเหยื่อเผด็จการ คมช.. นนทบุรี: เชน ปริ้นติ้ง. . (2554). สู้มะเร็ง : มุมมองบวก. นนทบุรี: เชน ปริ้นติ้ง. คณะกรรมการจัดงานเชิดชูนักสู้เพื่อประชาธิปไตย. (2543). เส้นทางนักสู้ ศรีสะเกษ : จากกบฏผู้มีบุญ ถึงกบฏคูซอด และกบฏ ประชาธิปไตย. กรุงเทพฯ: คณะกรรมการจัดงานเชิดชูนักสู้ เพื่อประชาธิปไตย. คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารและจดหมายเหตุฯ. (2544). วัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์ และภูมิปัญญา จังหวัดศรีสะเกษ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ คุรุสภาลาดพร้าว. คณะกรรมการองค์กรกลางการเลือกตั้ง สำหรับการเลือกตั้งซ่อมในเขต เลือกตั้งที่ 2 จังหวัดศรีสะเกษ. (2536). รายงานการเลือกต้ัง สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเขตเลือกต้ังท่ี 2 จังหวัด ศรีสะเกษ แทนตำแหน่งท่ีว่าง วันที่ 22 สิงหาคม 2536. ม.ป.ท.. จาตุรงค์ เพ็งนรพัฒน์. (2546). การรณรงค์หาเสียงเลือกตั้งซ่อม สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เขตการเลือกต้ังที่ 1 จังหวัด ศรีสะเกษ. เอกสารวิชาการส่วนบุคคล นักศึกษาสถาบัน พระปกเกล้า รุ่นที่ 7 สถาบันพระปกเกล้า. เจมส์ ซี สกอตต์. (2545). การเมืองในระบบผู้อุปถัมภ์กับผู้รับอุปถัมภ์ และการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองในเอเชียตะวันออก เฉียงใต้. ใน อมรา พงศาพิชญ์ และ ปรีชา คุวินทร์พันธุ์ (บรรณาธิการ), ระบบอุปถัมภ์ (น. 39 -136). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ชัยอนันต์ สมุทวนิช. (2523). การเมืองกับการบริหาร. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. 343

นักการเมืองถ่ินจังหวัดศรีสะเกษ ชาร์ลส์ เอฟ คายส์. (2552). แนวคิดท้องถิ่นภาคอีสานนิยมในประเทศ ไทย. แปลโดย รัตนา โตสกุล. กรุงเทพฯ: ศูนย์วิจัยสังคม อนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัย อุบลราชธานี. ชิงเก้าอี้ ส.ส.ศรีสะเกษเดือด ! “เสี่ยขายรถ” ซด “เสี่ยรับเหมา. (8 พฤษภาคม 2546). ประชาชาติธุรกจิ , น. 8. ดรุณี เจริญพันธ์. (2544). ความสัมพันธ์เชิงอุปถัมภ์ในชุมชนชนบท. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. ดารารัตน์ เมตตาริกานนท์. (2546). การเมืองสองฝ่ังโขง : การรวมกลุ่ม ทางการเมืองของ ส.ส. อีสาน พ.ศ. 2476-2494. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มติชน. ดารารัตน์ เมตตาริกานนท์. (2546ข). การเมืองสองฝั่งโขง. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มติชน. ดุษฎี สนเทศ. (25 พฤษภาคม 2552). สุตา พรหมดวง จากเวทีใหญ่ ส.ส. สู่เวทีเล็ก อบต.. มตชิ น, น. 3. ธวัชชัย กฤติยาภิชาตกุล. (2541). การสร้างทายาททางการเมืองของ ตระกูลนักการเมืองไทย. วิทยานิพนธ์ปริญญารัฐศาสตร มหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,คณะรัฐศาสตร์, สาขาวิชาการปกครอง. นิพัทธ์ สระฉันทพงษ์. (2540). เอกสารวงงานรัฐสภา รวมรายชื่อคณะ รัฐมนตรีตั้งแต่คณะแรกจนถึงคณะปัจจุบัน. กรุงเทพฯ: สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. นิยม รักษาขันธ์ และสมชาย พรหมโคตร (บก.). (2548). อีสานศึกษา ฉบับสามัญชน. สกลนคร: คณะมนุษยศาสตร์และ สังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร. 344

บรรณานุกรม นิรันดร์ กุลฑานันท์. (2549). นักการเมืองถิ่นจังหวัดบุรีรัมย์. กรุงเทพฯ: สำนักวิจัยและพัฒนา สถาบันพระปกเกล้า. บุญชง วีสมหมาย. (22 กันยายน 2539). ด้วยฝันอันสูงสุด. สยามรัฐ สัปดาห์วิจารณ์, 43, 21. ประเทือง ม่วงอ่อน. (2547). การเปลี่ยนแปลงนโยบายสุรา: ศึกษา กรณีการผลักดันนโยบายโดยกลุ่มเครือข่ายเหล้าพ้ืน บ้านแห่งประเทศไทย. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, คณะรัฐศาสตร์, สาขาวิชาการ ปกครอง. ประภาส ปิ่นตบแต่ง. (2543). การต่อสู้ของชาวนาไทย ปี 2475-2516. ใน นฤมล ทบั จมุ พล และนิติรตั น ์ ทรัพย์สมบรู ณ์ (บรรณาธิการ), เส้นทางชาวนาไทย รำลึก 25 ปี สหพันธ์ชาวนาชาวไร่ แห่งประเทศไทย (น. 1-23). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์กังหัน. พรเพ็ญ ฮั่นตระกูล และอัจฉราพร กมุทพิชัย. (2527). ความเชื่อพระศรีอา ริย์ และ กบฏผู้มีบุญ. ใน สังคมไทย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ สร้างสรรค์. พิชญ์ สมพอง. (2551). นักการเมืองถิ่นจังหวัดยโสธร. กรุงเทพฯ: สำนัก วิจัยและพัฒนา สถาบันพระปกเกล้า. รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์. (2546). กระบวนการกำหนดนโยบายเศรษฐกิจ ในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: โครงการจัดพิมพ์คบไฟ. เวียงรัฐ เนติโพธิ์. (มกราคม – มิถุนายน 2546). เจ้าพ่ออุปถัมภ์กับรัฐ อุปถัมภ์. วารสารสงั คมศาสตร,์ 34, 444 - 456. ไวรัสตับคร่าชีวิต ‘บุญชง วีสมหมาย’ ‘ทรท.-ปชป. ชิงซ่อมเขต 1 ศรีสะเกษ. (20 เมษายน 2546). มติชน, น. 1,8. สง่า วัชราภรณ์ ถึงแก่อนจิ กรรม. (26 พฤษภาคม 2551). ข่าวสด, น. 10. 345

นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง. (2544). ข้อมูล สถิติ และผลการ เลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2544. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง. . (2548). ข้อมูลสถิติ และผลการเลือกต้ังสมาชิกสภา ผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2548. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะ กรรมการการเลือกตั้ง. . (2551). ข้อมูล สถิติ การสรรหาและการเลือกต้ังสมาชิก วุฒิสภา พ.ศ. 2551. กรุงเทพฯ: บริษัท เอส.อาร์. พริ้นติ้ง แมส โปรดักส์ จำกัด. สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้งประจำจังหวัดศรีสะเกษ. (2543). ผลการเลือกตั้ง ส.ว. ศรีสะเกษ วันท่ี 4 มีนาคม พ.ศ. 2543. เอกสารไม่ตีพิมพ์. . (2544ก). ผลการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (แบบบัญชีรายช่ือ) จังหวัดศรีสะเกษ วันที่ 6 มกราคม พ.ศ. 2544. เอกสารไม่ตีพิมพ์. . (2544ข). ผลการเลือกต้ังซ่อมสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เขต 7 และ 9 จังหวัดศรีสะเกษ วันที่ 29 มกราคม พ.ศ. 2544. เอกสารไม่ตีพิมพ์. . ( 2 5 4 4 ค ) . ผ ล ก า ร เ ลื อ ก ตั้ ง ซ่ อ ม ส . ว . ศ รี ส ะ เ ก ษ (2 ตำแหน่ง) วันท่ี 21 เมษายน พ.ศ. 2544. เอกสารไม่ตี พิมพ์. . (2545). ผลการเลือกตั้งซ่อมสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เขต 1 และ 5 จังหวัดศรีสะเกษ วันท่ี 3 มีนาคม พ.ศ. 2545. เอกสารไม่ตีพิมพ์. . (2546). ผลการเลือกตั้งซ่อมสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เขตเลือกตั้ง ที่ 1 (แทนตำแหน่งที่ว่าง) จังหวัด ศรีสะเกษ ในวันท่ี 1 มิถุนายน พ.ศ. 2546. เอกสารไม่ตี พิมพ์. 346

บรรณานุกรม . (ม.ป.ป.). รายชื่อสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบแบ่งเขต เลอื กตงั้ จงั หวัดศรสี ะเกษ. เอกสารไม่ตีพิมพ์. สำนักงานจังหวัดศรีสะเกษ หอการค้าจังหวัดศรีสะเกษ เครือข่ายชุมชนคน ศรีสะเกษ และศูนย์ศรีสะเกษศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏ ศรีสะเกษ. (2549). ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมและภูมิ ปัญญาท้องถ่ิน : ประวัติอำเภอ ตำบล หมู่บ้าน ของ จงั หวดั ศรสี ะเกษ. ศรีสะเกษ: ศรีสะเกษการพิมพ์. สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร, ฝ่ายผลิตเอกสารรัฐสภา. (ม.ป.ป.). สมาชิกสภาผ้แู ทนราษฎร พ.ศ. 2475 – 2535. ม.ป.ท.. . (2543). รัฐสภาไทย 2517-2537 เล่ม 1. กรุงเทพฯ: กองการพิมพ์ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. . (2548). ประวัติการเลือกต้ังสมาชิกรัฐสภาไทย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. สิริพงศ์ อังคสกุลเกียรติ ทายาทนายกเทศมนตรี 6 สมัย. (26 มกราคม 2548). สยามรัฐ, น. 24, 22. สุเชาวน์ มีหนองหว้า และกิติรัตน์ สีหบัณฑ์. (2549). นักการเมืองถิ่น จังหวัดอุบลราชธานี. กรุงเทพฯ: สำนักวิจัยและพัฒนา สถาบันพระปกเกล้า. อมรา พงศาพิชญ์ และ ปรีชา คุวินทร์พันธุ์. (2545). ระบบอุปถัมภ์ (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย. แอนโทนี่ ฮอลล์. (2545). ความสัมพันธ์ระหว่างผู้อุปถัมภ์และผู้รับ อุปถัมภ์ แนวคิด และคำศัพท์. ใน อมรา พงศาพิชญ์ และ ปรีชา คุวินทร์พันธุ์ (บรรณาธิการ), ระบบอุปถัมภ์ (น. 25 -38). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. 347

นักการเมืองถ่ินจังหวัดศรีสะเกษ เอกสารภาษาอังกฤษ Dahl, R. A. (1975). Modern Political Analysis (2nd ed). New Delhi: Prentice-Hall of India. Lane, R. E. (1959). Political Life: Why and How People Get Involved in Politics. New York: The Free Press. Lasswell, H. D. (1948). Power and Personality. New York: W.W. Norton Co.. Mosca, G. (1965). The Ruling Class. New York: McGraw-Hill. Terwiel, B. J. (1984). Formal Structure and Informal Rules: An Historical Perspective on Hierarchy, Bondage and the Patron – Client Relationship. Amsterdam: Amsterdam University. Wehmhoener, A. (ed.). (1975). Elite and Development. Bangkok: Workshop-Series-Report VI. Wilson, D. A. (1959). Thailand and Marxism. in F.N. Trager(ed.). Marxism in Southeast Asia. Stanford: Stanford University Press. Zonis, M. (1971). The Political Elite of Iran. Princeton, N.J.: Princeton University Press. สื่ออิเล็กทรอนิกส์ 77 ช่องจังหวัด. (2555). ศรีสะเกษ : นายกสมาคมกีฬาจังหวัดคนใหม่ ประกาศเป็นเจ้าภาพกีฬาเยาวชนแห่งชาติ. สืบค้นเมื่อวันที่ 17 กรกฎาคม 2555. จาก http://77.nationchannel.com/home/ 205320/ 348

บรรณานุกรม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, กรมป่าไม้. (2554). พระนาม และรายนามอธิบดีกรมป่าไม้. สืบค้นเมื่อวันที่ 12 กรกฎาคม 2555. จาก http://www.forest.go.th/index.php?option= com_content&view=article&id=302&Itemid=409&limitstart= 1&lang=th เทศบาลเมืองศรีสะเกษ. (2555). ผลการเลือกตั้งนายกเทศมนตรีเทศบาล เมืองศรีสะเกษ. สืบค้นเมื่อวันที่ 27 มีนาคม 2555. จาก http:/ /www.musisaket.go.th/2010/ มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ. (2555). ประวัติมหาวิทยาลัย. สืบค้นเมื่อ วันที่ 23 มกราคม 2555. จาก http://www.sskru.ac.th/2012/ history/history.php วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี. (2552). มานะ มหาสุวีระชัย. สืบค้นเมื่อวันที่ 20 กันยายน 2552. จาก http://th.wikipedia.org/wik ศาลากลางจังหวัดศรีสะเกษ. (2555ก). ข้อมูลจังหวัดศรีสะเกษ. สืบค้นเมื่อ วันที่ 12 กรกฎาคม 2555. จาก http://www.sisaket.go.th/ generaldata/basic_data.htm . (2555ข.). พระนามและรายนามผู้ดำรงตำแหน่งผู้ว่าราชการ จังหวัดศรีสะเกษ ตั้งแต่ พ.ศ. 2450 ถึง ปัจจุบัน. สืบค้นเมื่อ วันที่ 29 กุมภาพันธ์ 2555. จาก http://www.sisaket.go.th/ name_gov/name_gov.php ศูนย์ข้อมูลการเมืองไทย. (2555). พรศักดิ์ เจริญประเสริฐ. สืบค้นเมื่อวันที่ 29 กุมภาพันธ์ 2555. จาก http://politicalbase.in.th/index.php/ Main_Page ศูนย์ข้อมูลคนหายเพื่อต่อต้านการค้ามนุษย์. (2552). จำหน่ายคดี “วิชิต แสงทอง” ตุ๋นแรงงาน เหตุเสียชีวิต!. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 มกราคม 2554. จาก http://www.backtohome.org/ autopagev4/show_page.php?topic_id=3179&auto_id=4& TopicPk= 349

นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ สถาบันนโยบายศึกษา. (2552). ติดตามประชาธิปไตย. สืบค้นเมื่อวันที่ 9 มกราคม 2552. จาก http://www.fpps.or.th/news.php?detail= n1056040597.news สมาคมกีฬาแห่งจังหวัดศรีสะเกษ. (2553). ประวัติการจัดตั้งสมาคมกีฬา แห่งจังหวัดศรีสะเกษ. สืบค้นเมื่อวันที่ 26 มีนาคม 2553. จาก http://www.sisaketsports.com สโมสรฟุตบอลศรีสะเกษ เมืองไทย เอฟซี. (2553). ข้อมูลสโมสร. สืบค้น เมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน 2553. จาก http://www. sisaketfc.com/history.php สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง. (2551). ผู้สมัครรับเลือกตั้ง ส.ส. แบบแบ่งเขต ที่ได้รับคะแนนอยู่ในลำดับที่ได้รับเลือกตั้ง จำแนกเป็นรายจังหวัดและเขตเลือกตั้ง 157 เขต (400 คน). สืบค้นเมื่อวันที่ 9 มกราคม 2552. จากhttp://www.ect.go.th/ thai/mp50/mp50_45.pdf . (2554). สรุปข้อมูลสถิติการใช้สิทธิเลือกตั้ง ส.ส. 3กรกฎาคม 2554. สืบค้นเมือ่ วันที่ 14 พฤศจกิ ายน 2554. จาก http://www. ect.go.th/newweb/upload/cms07/download/3145-2801-0.pdf . (มกราคม 2551). ประกาศคณะกรรมการการเลือกตั้ง เรื่อง ผลการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบแบ่งเขต เลือกตั้ง. สืบค้นเมื่อวันที่ 9 มกราคม 2552. จาก http:// www.ect.go.th/thai/download51/post2_51.pdf . (2550). ผู้สมัครรับเลือกตั้ง ส.ส. แบบแบ่งเขต ที่ได้รับ คะแนนอยู่ในลำดับที่ได้รับเลือกตั้ง จำแนกเป็นรายจังหวัด และเขตเลือกตั้ง 157 เขต (400 คน).สืบค้นเมื่อวันที่ 9 มกราคม 2551. จาก http://www.ect.go.th/thai/mp50/ mp50_45.pdf 350

บรรณานุกรม . (2551). ประกาศคณะกรรมการการเลือกตั้ง เรื่อง ผลการ เลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบแบ่งเขตเลือกตั้ง. สืบค้นเมื่อวันที่ 9 มกราคม 2552. จาก http://www.ect.go.th/ thai/download51/post2_51.pdf . (2554ก). มติของคณะกรรมการการเลือกตั้ง ในการประชุม ครั้งที่ 78/2554 เมื่อวันอังคารที่ 26 กรกฎาคม 2554 (เรื่อง คัดค้านการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร). สืบค้นเมื่อวัน ที่ 26 มีนาคม 2555. จาก http://www.ect.go.th/newweb/ upload/cms09/download/2961-8326-0.pdf . (2554ข). มติของคณะกรรมการการเลือกตั้ง ในการประชุม ครั้งที่ 79/2554 เมื่อวันพุธที่ 27 กรกฎาคม 2554 (เรื่อง คัดค้านการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร). สืบค้นเมื่อวัน ที่ 26 มีนาคม 2555. จากhttp://www.ect.go.th/newweb/ upload/cms09/download/2962-6007-0.pdf สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้งประจำจังหวัดศรีสะเกษ. (2553). อำเภอ ตำบล หมู่บ้าน และ อปท.. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน 2553. จาก http://www2.ect.go.th/about.php? Province=sisaket&SiteMenuID=3080 . (2554). จำนวนประชากรและผู้มีสิทธิ์เลือกตั้ง. สืบค้นเมื่อ วันที่ 14 พฤศจิกายน 2554. จาก http://www2.ect.go.th/ content. php?Province=sisaket&SiteMenuID=3117& Sys_Page=1&Sys_PageSize=20 สำนักงานเลขาธิการคณะรัฐมนตรี. (2554). คณะรัฐมนตรี คณะที่ 48 (7 เมษายน 2535 – 9 มิถุนายน 2535). สืบค้นเมื่อวันที่ 1 มกราคม 2554. จาก http://www.cabinet.thaigov.go.th/ cab_48.htm 351

นักการเมืองถ่ินจังหวัดศรีสะเกษ สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดศรีสะเกษ. (2553). ขุนพิเคราะห์คดี. สืบค้นเมื่อ วันที่ 1 ตุลาคม 2553. จาก http://province.m-culture.go.th/ sisaket/somkunc.htm ห้องสมุดออนไลน์. (2553ก). ผลการเลือกตั้ง ส.ส.แบบแบ่งเขต จังหวัด ศรีสะเกษ 13 กันยายน 2535. สืบค้นเมื่อวันที่ 23 ตุลาคม 2553. จาก https://politic.myfirstinfo.com/election Represent.aspx . (2553ข). ผลการเลือกตั้ง ส.ส. จังหวัดศรีสะเกษ วันที่ 2 กรกฎาคม 2538. สืบค้นเมื่อวันที่ 23 ตุลาคม 2553. จาก https://politic.myfirstinfo.com/electionRepresent.aspx . (2553ค). ผลการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร แบบแบ่งเขต จังหวัดศรีสะเกษ วันที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2549. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน 2553. จาก https://politic. myfirstinfo.com องค์การบริหารส่วนจังหวัดศรีสะเกษ. (2555). การแข่งขันกีฬานักเรียน องค์การบริหารส่วนจังหวัดศรีสะเกษ ครั้งที่ 5 ปีการศึกษา 2555. สืบค้นเมื่อวันที่ 12 กรกฎาคม 2555. จากhttp:// pao.ssk.in.th/ . (กรกฎาคม 2555ก). แบบสรุปบัญชีผู้สมัครรับเลือกตั้ง สมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนจังหวัดและนายกองค์การ บริหารส่วนจังหวัดศรีสะเกษ อ.เมือง จ.ศรีสะเกษ (กรณีครบ วาระ). สืบค้นเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม 2555. จาก http:// www.pao-sisaket.go.th/2012/images/ectperson11.pdf . (กรกฎาคม 2555ข). ผลการนับคะแนนเลือกตั้งสมาชิกสภา อบจ. และนายก อบจ.ศรีสะเกษ อย่างไม่เป็นทางการ. สืบค้น เมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม 2555. จาก http://www.pao- sisaket.go.th/ect/index.php 352

บรรณานุกรม Real Estate. (2555). แผนที่จังหวัดศรีสะเกษ. สืบค้นเมื่อวันที่ 7 กรกฎาคม 2555. จากhttp://nutac122.wordpress.com/real-estate/ การสัมภาษณ์ กรองกาญจน์ วีสมหมาย. อดีต ส.ส., ส.ว. ศรีสะเกษ. สัมภาษณ์, 27 กุมภาพันธ์ 2551. กุเทพ ใสกระจ่าง. อดีต ส.ส.ศรีสะเกษหลายสมัย และโฆษกพรรค พลังประชาชน. สัมภาษณ์, 27 กุมภาพันธ์ 2555. ฉัฐมงคล อังคสกุลเกียรติ. นายกเทศมนตรีเทศบาลเมืองศรีสะเกษ. สัมภาษณ์, 17 พฤศจิกายน 2552. ธนัชพงศ์ เจนพิทักษ์คุณ. อดีตกำนัน ต.กู่ อ.ปรางค์กู่ จ.ศรีสะเกษ. สัมภาษณ์, 19 มีนาคม 2551. ธเนศ เครือรัตน์. ส.ส.แบบแบ่งเขต เขต 1 จังหวัดศรีสะเกษ. สัมภาษณ์, 1 มีนาคม 2551. ปวีณ แซ่จึง, ส.ส.แบบแบ่งเขต เขต 1 จังหวัดศรีสะเกษ. สัมภาษณ์. 21 มีนาคม 2551. ปิยะณัฐ วัชราภรณ์. อดีต ส.ส. ศรีสะเกษหลายสมัย และรัฐมนตรีว่าการ กระทรวงสาธารณสุขและอดีตรัฐมนตรีประจำสำนักนายก รัฐมนตรี. สัมภาษณ์, 28 กุมภาพันธ์ 2551. มนตรี ไสยสมบัติ. อดีตประธานสภาจังหวัดศรีสะเกษ. สัมภาษณ์, 27 กุมภาพันธ์ 2551. วิชิต ไตรสรณกุล. นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดศรีสะเกษ. สัมภาษณ์, 27 กุมภาพันธ์ 2551 และ 11 พฤศจิกายน 2552. วิวัฒนชัย โหตระไวศยะ. ส.ส.แบบแบ่งเขต เขต 3 จังหวัดศรีสะเกษ. สัมภาษณ์, 1 มีนาคม 2551. 353

นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ สมพร จึงศิรกุลวิทย์. รองนายกเทศมนตรีเทศบาลเมืองศรีสะเกษ. สัมภาษณ์, 11 พฤศจิกายน 2552. 354

นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ ประวัติผู้ศึกษา อาจารย์ประเทือง ม่วงอ่อน เกิดวันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2520 ตำแหนง่ อาจารย์ประจำ คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ทอี่ ย ู่ 38/1 หมู่ 11 (บ้านเกาะ) ต.กู่ อ.ปรางค์กู่ จ.ศรีสะเกษ ติดต่อ [email protected] โทร. 081-4592401 การศึกษา ประถมศึกษา (ป.1-6) โรงเรยี นบา้ นเกาะกระโพธ์ิ หมู่ 11 ต.ก ู่ อ.ปรางคก์ ู่ จ.ศรสี ะเกษ มัธยมศึกษา (ม.1-6) โรงเรียนสุรวิทยาคาร อ.เมือง จ.สุรินทร์ ระดับมหาวิทยาลัย ปริญญาตรี รัฐศาสตรบัณฑิต สาขาการปกครอง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (สำเร็จการศึกษา ปี พ.ศ. 2544) ปริญญาโท รัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการปกครอง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (สำเร็จการศึกษา ปี พ.ศ. 2548) ปริญญาเอก (กำลังนำเสนอดุษฎีนิพนธ์) รัฐประศาสนศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขานโยบายสาธารณะ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (นิด้า) กรุงเทพฯ (ปี พ.ศ. 2552 – 2556) 355

นักการเมืองถ่ินจังหวัดศรีสะเกษ ประวตั ิการทำงาน อาจารย์ประจำมหาวิทยาลัยอุบลราชธานี พ.ศ. 2548 – ปัจจุบัน อาจารย์พิเศษ คณะศิลปศาสตร์ สาขารัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา พ.ศ. 2554 ตำแหนง่ บริหาร รองคณบดีฝ่ายบริหาร คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลฯ พ.ศ. 2549 – 2550 รองคณบดีฝ่ายวิจัย คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลฯ พ.ศ. 2550 – 2551 รองคณบดีฝ่ายกิจการนักศึกษา คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลฯ พ.ศ. 2551 – 2552 ผู้อำนวยการหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรบัณฑิต สาขาการปกครองท้องถิ่น มหาวิทยาลัยอุบลฯ (โครงการพิเศษ ความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยอุบลราชธานี กับกรมส่งเสริม การปกครองท้องถิ่น กระทรวงมหาดไทย) (ปี 2550 – 2552) 356

รายช่ือหนังสือนักการเมืองถ่ิน เล่มที่ 1 นักการเมืองถิ่นจังหวัดสมุทรปราการ เล่มที่ 2 นักการเมืองถิ่นจังหวัดสงขลา เล่มที่ 3 นักการเมืองถิ่นจังหวัดอุบลราชธานี เล่มที่ 4 นักการเมืองถิ่นจังหวัดปทุมธานี เล่มที่ 5 นักการเมืองถิ่นจังหวัดบุรีรัมย์ เล่มที่ 6 นักการเมืองถิ่นจังหวัดพิษณุโลก เล่มที่ 7 นักการเมืองถิ่นจังหวัดนครศรีธรรมราช เล่มที่ 8 นักการเมืองถิ่นจังหวัดปัตตานี เล่มที่ 9 นักการเมืองถิ่นจังหวัดเชียงราย เล่มที่ 10 นักการเมืองถิ่นจังหวัดฉะเชิงเทรา เล่มที่ 11 นักการเมืองถิ่นจังหวัดพัทลุง เล่มที่ 12 นักการเมืองถิ่นจังหวัดยโสธร เล่มที่ 13 นักการเมืองถิ่นจังหวัดเลย เล่มที่ 14 นักการเมืองถิ่นจังหวัดเชียงใหม่ เล่มที่ 15 นักการเมืองถิ่นจังหวัดชลบุรี เล่มที่ 16 นักการเมืองถิ่นจังหวัดตาก เล่มที่ 17 นักการเมืองถิ่นจังหวัดสุรินทร์ เล่มที่ 18 นักการเมืองถิ่นจังหวัดแม่ฮ่องสอน เล่มที่ 19 นักการเมืองถิ่นจังหวัดสุราษฎร์ธานี เล่มที่ 20 นักการเมืองถิ่นจังหวัดนนทบุรี เล่มที่ 21 นักการเมืองถิ่นจังหวัดตรัง เล่มที่ 22 นักการเมืองถิ่นจังหวัดเพชรบุรี เล่มที่ 23 นักการเมืองถิ่นจังหวัดสระแก้ว

รายช่ือหนังสือนักการเมืองถิ่น เล่มที่ 24 นักการเมืองถิ่นจังหวัดสมุทรสงคราม เล่มที่ 25 นักการเมืองถิ่นจังหวัดชัยภมู ิ เล่มที่ 26 นักการเมืองถิ่นจังหวัดราชบุรี เล่มที่ 27 นักการเมืองถิ่นจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เล่มที่ 28 นักการเมืองถิ่นจังหวัดกระบี่ เล่มที่ 29 นักการเมืองถิ่นจังหวัดแพร่ เล่มที่ 30 นักการเมืองถิ่นจังหวัดยะลา เล่มที่ 31 นักการเมืองถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ เล่มที่ 32 นักการเมืองถิ่นจังหวัดสุพรรณบุรี เล่มที่ 33 นักการเมืองถิ่นจังหวัดชุมพร