Don Kişot ( PDFDrive )

.I

Miguel de Cervantes Saavedra Don Ki~ot bnsoz: Nalan Barbarosoglu <;:evircn: Nazan Altay • Rcsimleyen: G. A. Harker .SHY Istanbul

Say Yaymlan 100 Temel Eser Don Ki~ol - Miguel de Cervantes Saavedra ISBN 978-975-468-594-7 Bu kitap, ozgi.in yap1 bozulmadan, James Baldwin'in 1910'da yay1mlanan uyarlamas1 esas ahnarak 12- 15 ya~ grubuna uygun bic;imde indirgenmi~; baz1 istisnalar dJ- ~mda ozel adlar Ti.irkc;ele~tirilm~tir. C::eviren: Nazan Altay Resimleyen: G. A. Harker Bask!: Lord MatbaaCJhk ve Kag1tc;Jhk Davutpa~a Cad. Eminta~ San. Sit. No: 103/430 Topkap1-istanbul Tel: (0212) 674 93 54 © Say Yaymlan Ankara Cad. 54/12 • TR-34410 Sirkeci-istanbul Telefon: 0 212- 512 21 58 • Faks: 0 212- 512 50 80 e-posta: [email protected] web: www.sayyayincilik.com Genel Dag1hm: Say Dag1hm Ltd. ~ti. Ankara Cad. 54/4 • TR-34410 Sirkeci-istanbul Telefon: 0 212- 528 17 54 • Faks: 0 212- 512 50 80 e-posta: [email protected] online sah~: www.saykitap.com

i<;iNDEKiLER ONSOZ Hayahm Sec;en Bir Kahraman Olarak Don Ki~ot (Nalan Barbarosoglu) ...................7 BiRiNCi BOLlJM .........................13 La Mancha'h Onlii Asilzade Don Ki~ot'un Ki~iligi ve Ugra~lan ..........................15 Don Ki~ot'un ilk Maceras1 .................20 La Mancha Kahramamnm $i;lvalyelik Unvamm Ah~1 .................................27 Handan <;tkhktan Sonra $6valyemizin Ba~mdan Gec;enler ..............................33 $6valyemizin Stkmhsmm Sonu ............ .40 Papaz ile Berberin $6valyemizin Kiitiiphanesinde Yaphklan Tetkikler .................... .45 Don Ki~ot'un $arap Tulumlanna Hiicumu ... .48 Don Ki~ot'un Yeldegirrnenlerine Hiicumu ve Diger Kayda Deger Maceralar .......... .53 Kaybedilen Migfer ........................62 Koyun Siiriisiiyle Macera ..................67 Marnbrino'nun Migferi Nasll Ele Gec;irildi? ...76 Don Ki~ot Birc;ok Talihsiz Mahkurnu Nastl Ozgiirliiklerine Kavu~turdu? ............80 Sierra Morena'da (Kara Daglar) Don Ki~ot'un Ba~ma Gelenler .......................88 Sierra Morena Macerasmm Devarn1 ..........95 Dulcinea'ya Mesaj ........................98 Sanc;o Panza Yolda .......................105 Rahip ile Berber Tasarladtklan i~i Nastl Ba~ardtlar? ..........................108 Handa Cereyan Eden Diger Olay ...........126 Don Ki~ot'un Biiyiilenmesi ve Handan Hareket ......................130

iKiNCi BOUJM .........................143 Don Ki~ot'un Hastahg1 S1rasmda Rahip ve Berber ile Gorii~mesi ........................145 Toboso'lu Dulcinea'y1 Gormeye Giden Don Ki~ot'un Ba~mdan Gec;enler ............158 Sanc;o'nun Dulcinea'y1 Biiyiilemek ic;in Gosterdigi Maharet ...................163 Don Ki~ot'un Hokkabazlar ile Maceras1 .....169 Don Ki~ot'un Aynalar $ovalyesi ile Kar~Ila~masi .........................175 iki $6valye Arasmda Miithi~ Bir Kar~1la~ma .182 Don Ki~ot'un Aslanlar Macerasmda Gosterdigi Biiyiik Cesaret .......................194 Sihirli Sandal Maceras1 ...................202 Diik ile Dii~es ...........................207 Dolorida'nm Ba~mdan Gec;enler ...........221 Sanc;o Panza'mn Ada Valiligi Vazifesine Ba~lamas1 ...........................227 Sanc;o'nun $ehrin Anahtanm Teslim Almas1 ..231 Sanc;o'nun Ada Valiliginin Sana Eri~i .......237 Beyaz Ay $6valyesi Roliinii Kim Oynami~h? .244 Dulcinea'y1 Biiyiiden Kurtarmak ic;in Sanc;o'nun Yaphklan ...........................247 Don Ki~ot'un Evine Donii~ii, Hastahg1, Vasiyeti ve Oliimii ....................250 Don Ki~ot'taki Ana Karakterler ......................259 Diger Karakterler .....................259 isimsiz Ama bnemli Karakterler ........260

ONSOZ HAYATINI SE<;EN BiR KAHRAMAN OLARAK DON Ki~OT Akdeniz'in kabma sigamayip Cebelitank Boga- zi'yla Atlas Okyanusu'na a<;Ildigi giineybah ucun- da, ispanya'da, giiniimiizden 601 y1l once Ocak 1605'de okurlanyla bulu:;;ur Don Ki~ot. Kitabm tam ad1 \"La Mancha'h Yarabc1 Asilzade Don Ki:;;ot\"tur. Ve 601 yildir, H1ristiyanlann kutsal kitab1 incil'den sonra en <;ok okunan, en <;ok <;evrilen roman ola- rak dola:;;1r diinyanm dort bir yamm. Unii, yazan Miguel de Cervantes Saavedra'y1 kat be kat a:;;ar. Neden? .. 600 yild1r, diinyanm birbirine benze- meyen cografyalarmda, farkh iklimlerde ya:;;ayan, farkh farkh dilleri konu:;;an milyarlarca insan Don Ki:;;ot'u neden bu kadar sevmi:;;, benimsemi:;; ve kendine yakm hissetmi:;;tir? Ve neden \"Donki:;;ot- luk\" biitiin diinya dillerine bir deyim olarak gir- mi:;;tir? 50 ya:;;lannda, saglam, zay1f yap1h, ince yiizlii, sabahlan erkenden kalkan, ava dii:;;kiin bir <;iftlik sahibi bir adamd1r Don Ki:;;ot, Don Ki:;;ot olmadan once. Okudugu :;;ovalyelik hikayeleri onu i:iyle de- rinden sarar ve etkiler ki, bir :;;ovalye olmaya karar verir. Yanm birakilmi:;> ya da sonu gelmeyen hika- yeleri tamamlamak i<;in yerini yurdunu b1rakarak yollara dii?er. Sahip olduklanna bir ideal ugruna s1rt <;evirir. Yal?achg1 gen;ekligi tersyiiz edip kendi ger<;ekligini yarahr Don Kil?ot. Hayallerinin ardma dii:;;er. Don Ki?ot'un hayalleri, hayahmn Simrlarm- dan, ya?ama ko?ullanmn dayatmalanndan bii- yiiktiir, hayat gen;ekliginden daha ger<;ektir. $o- 7

alye giysilerini i.istiine g~irip migferini takt1g1 ndan itibaren bir ~ovalyedir Don Ki~ot... $imdiye adar okudugu, dinledigi ~ovalyelerin bi.iti.in ozel- klerini kendinde birle~tirir, kendini (ki~iligini, ayahm) yeniden yarahr ve kendisine verilen/su- ulan degil, kendi yaratt1g1 bir hayatl se<;er. Av terakhs1 bir <;ift<;i degildir artlk. Hayatmm ak1~m1 egi~tirecek bir s~im yapm1~ ve se<;tigi, i.istelik ~vresinde somut bir kar~1hg1 olmad1gl halde se<;- gi bir hayatm i<;ine ahlm1~hr. Ozgi.ir iradesini ha- ~kete ge<;irmi~, se<;mi~ ve kendini bir \"~ovalye\" larak atam1~hr hayatm i<;ine. Don Ki~ot'un haya- nda anahtar sozci.ik, \"se<;mek\"tir. Ya~ad1~ <;ag ve ortam di.i~i.ini.ildi.igi.inde, ·~o­ alyelik' sadece bir unvan degil, bir ya~ama bi<;i- tidir. $6valye olmak, oldum denilince olunan bir ~y degildir i.istelik. brnegin, sava~a katilan ya da tva~an herkese ~ovalye denmez. $6valyelik, an- lk uzun bir egitimden sonra, yeterlilik kamtlan- lktan sonra alman bir unvand1r. Ve ~ovalyeligi )syal ve siyasal konumu yi.iksek, yonetici s1mftan ;enyor\" ya da \"kral\", torenle verir. Genellikle Jrtu gi.inlerine denk getirilen torenlerde ~ovalye jaym1;-, omuzuna senyor ya da kral ya da yetkili ir ba~ka ~ovalye k1hcmm s1rhyla dokunur. Bu to- ~nden ge<;meden ~ovalye olunamaz. (Oysa, Don i~ot'un seri.iveninde, 'adaletli bir di.inya' ozle- liyle atma atlayan Don Ki~ot'a ~ovalyeligi, adalet ·razisinin eksi kefesinde durdugu kabul edilen I<;lularm di.inyasmdan gelmi~, kaba saba bir han- verecektir. Ya~amm bir trajedisidir bu; bir yan- an da ger<;egi.) Hayallerinin sonsuzlugunda \"kar~1 koyulacak tldmlar, di.izeltilecek hatalar, giderilecek hakslz- klar, cezalandmlacak su<;lar, odenecek bor<;lar\" 'On Ki~ot'u bekliyordu, bir an once yola <;lkmahy- t. Once kendine bir ad bulmahyd1... Uzun uzun li.~i.indi.ikten sonra koydu adm1: La Mancha'h •on Ki~ot... Ve k1S1fh olanaklanyla ztrhmt, migfe- ni elleriyle yaph, macerasmm aynlmaz par<;asi

Cihz ah Rocinante'yi haz1rladi ve en biiyiik a~k1 Dulcinea'y. yarath zihninde; ugruna oliinecek bir kadm... A~k, ~ovalyeligin olmazsa olmaz nitelikle- rinden biriydi. Her ~ovalyenin kaderini yonlendi- ren bir kadm olmahyd1. Madem boyle bir kadm yoktu Don Ki~ot'un hayatmda, o da yarahrd1; en- gin hayal giicii ne giine duruyordu ... Don Ki~ot dii~iindii ve Dulcinea gen;eklik kazand1. Boylece Don Ki~ot, Dulcinea'yla birlikte a~km1 da sec;mi~ oldu. Evinin kap1s1m c;ekip c;•khgmda, Rocinante'nin s1rtma atlay•p dik omuzlanyla oturup oniinde uzanan yola gururla bakhgmda biitiin gec;mi~in­ den s•ynlm1~h Don Ki~ot... Hayallerinin kilavuz- lugunda, kendi hayahm sec;en bir adamd1 arhk. Bir ~ovalyeydi; sec;tigi ve ugruna ba~koydugu er- demlerle donanm1~ soylu bir ~ovalye... Bundan boyle, diinyanm rum gerc;ekleri, Don Ki~ot'un ha- yalleriyle yer degi~tirebilirdi. Ve degi~tirdi de. Don Ki~ot'un soluk ahp verdigi diinya, kendi ka- fasmda yarathg• diinyayd•; ona verilen, sunulan bir diinya degil. Hayat onun hayahyd•, sec;tigi ha- yah ve sadece kendisinin gordiigii bir diinyaya ya~ayacakh. Kararh, inanc;h, cesur, korkusuz bir ~ovalyeydi Don Ki~ot. Kim ne derse desin ... Diin- yamn somut gerc;ekleri, Don Ki~ot'un soyut ger- c;ekleriyle ba~edemezdi, etmemeliydi. Don Ki~ot'un sava~1, ~ovalyelik ruhundan gi- derek daha az pay alan diinyamn gerc;ekligine ac;•lmi~hr. Bu sava~ta Don Ki~ot, yoluna c;•kan Ka- rakac;an'm rahvan ad1mlanna ah~km Sanc;o Pan- za'y• da kaderine ortak eder etmesine de, Sanc;o Panza'nm hayat kar~1smdaki derdi ba~ka, kayg•la- n ve ozlemleri ba~kad1r; Don Ki~ot'un sec;tigi de- gerlerin tam kar~1h degerlerle varhk kazanm1~hr Sanc;o Panza ... Don Ki~ot'un s1rt c;evirdigi tum de- gerler Sanc;o Panza' da cisimle~mi~tir adeta ... Bu kar~1thk onlan birbirine daha da baglar. Don Ki- ~ot, Sanc;o Panza'mn kar~1 c;•khg• her ~eyin yamn- da ya da ic;inde yer alarak ya~ar seriivenini; Sanc;o 9

Panza ise Don Ki~ot'a kar~t c;tkarak. Tiim seriiven- lerde, farkh degerler bir aradadtr; okuru her defa- smda bir c;ah~ma beklemektedir. Hayal diinyast- mn gerc;ekligiyle ya~anan diinyamn gerc;ekligi hep kar~t kar~nyadtr. Don Ki~ot'un seriiveninde -resim sanatmda birc;ok tabloya konu, edebiyata esin kaynagt ol- mu~- 'yeldegirrnenleriyle sava~' tipik ve sembolik- tir... Hayatm en biiyiik \"sac;ma\"stdu bu sava~... Yeldegirmenlerini bir dev olarak goren ve kthCiyla iistlerine yiiriiyen Don Ki~ot, onlan yeryiiziinden kaldtrmaya kararhdtr. Kararhhgmm arkasmda \"kotiiliikle sava~mak gerekir\" inanct yatmaktadtr. Sanc;o Panza'mn yakanp yalvarrnalan kar etmez ve Don Ki~ot, ahm yeldegirmenlerine surer. Sonuc; mah1mdur. Htrpalanan ve yenilen Don Ki~ot'tur yine. Ama Don Ki~ot, yeldegirrnenlerine (devlere) sava~ ac;ilabilecegini gosterrni~tir. insan soyunun cesaretini ve korkusuzlugunu, direnmeyi ve kar~1 c;tkmayt gosterrni~tir. Bu gozdagt ve bu ba~kaldm bile yeterlidir devlerin sonsuz otoritesini sarsmak ic;in. Otorite, dimdik ayakta olabilir ama Don Ki- ~ot'un her kthc; darbesi otoritenin yiireginde bir yara a~;nt~hr. Yara ne kadar kapamrsa kapansm, izi kalacak ve Don Ki~ot'un ~am yiizytllar boyu in- sanoglunun efsanelerinde yerini alacakhr. Don Ki- ~ot, olanakstzhgm aym zamanda bir olanak da olabilecegini kamtlamt~hr. Sava~m sonunda, San- c;o Panza'nm kollannda iistii ba~t parc;alanmt~ ve rum yenilmi~ligiyle uzamrken, aslmda yaralanan otoritedir. Bu anlamda Don Ki~ot'un aldtgt yara- lar, otoritenin aldtgt yara yamnda bir hic;tir. Don Ki~ot, seriivenlerine kaldtgt yerden devam ede- cektir... Ama yeldegirmenleri (devler) tarih kar~t­ smda saldmya ugramt~ bir otorite olarak zaman • Antik efsanelerdeki, tannlardan ate~i c;aldigJ ic;in kendin- den kat be kat bi.iyi.ik ve agu bir kayay1 tepeye c;1karmaya mahkfim Prometeheus'un eyleminden de \"sac;ma\"d1r. So- nuc; olarak, bunu goze almasma ragmen Prometehe- us'unki bir cezad1r. Oysa Don Ki~ot'unki bir sec;im. 10

ic;inde c;ozi.ilecek ve o gi.in geldiginde de yok ola- caklard!r. Don Kil?ot'la aym zamanda modern edebiyabn kap1lanm ac;an Miguel de Cervantes Saavedra'mn adm1 ammsamayanlar bile Don Kil?ot'u yarathg1 ic;in minnet borc;ludur. insamn ti.im c;aglarda ken- disini al?an hayat karl?1smda gereksinim duydugu gi.iveni Don Kil?ot, insana yeniden kazandirmll?hr. Cervantes, farkmda olsa da, olmasa da, gi.ini.imi.iz demokratik toplum yaplsmm ozgi.ir bireyleri ic;in Don Kil?ot'la bir model yaratmll?hr. Hayalci ve ce- saretli. Bugi.in, Don Kil?ot soyundan gelenler, ara- mizda bugi.ini.in yeldegirmenleri ic;in bir tehdit ol- mayl si.irdi.iri.iyorlarsa, bu hayalleri yi.izi.indendir. Gi.izel, iyi ve yal?amhr bir di.inya i~in kurdugumuz hayaller olmasa, hayat karl?1smda bu kadar saglam durabilir, zorluklara direnebilir miydik? .. Ve ha- yallerimizi tutul?turan, olanaks1zm olabilirligini gosteren Don Kil?ot, bu yi.izden daha yi.izyillarca insan soyuna esin kaynag1 olmay1 si.irdi.irecek... iyi ki. Nalan Ba,~barosoglu May1s, 2006



BiRiNci BOLOM



LA MANCHA'LI UNLU ASiLZADE DON Ki~OT'UN Ki~iLiGi VE UGRA~LARI La Mancha eyaletinin, adm1 hahrlamak istemedi- gim bir koyi.inde, yakm bir zamana kadar bir tazi- SI, eski bir kalkam, c1hz bir ah ve silahhkta tak1h bir m1zragi bulunan asilzadelerden biri ya~amak­ ta idi. Koyun etinden ziyade inek etiyle haz1rlanan bir ha~lama, nerdeyse her ak~am yenen sirkeli ve bol sal<;ah bir <;orba, cuma giinleri pi~en merci- mek, cumartesi gi.inlerine mahsus beyin, ba~, pa<;a gibi ~eyler ve pazar gi.inleri de fazladan pi~en gi.i- vercin, asilzadenin gelirinin dortte i.i<;i.ini.i bitirirdi. Geri kalan kismi da, bayram giinleri i<;in ince ku- ma~tan bir ceket, kadife pantolon ve yine kadife ayakkabilar ile diger gi.inler i<;in yerli kuma~tan yapiimi~ saglam bir elbiseden ibaret olan giyim e~­ yasma aynlmi~h. K1rkm1 a~m1~ bir kahya kadm, onun daha yirmi ya~ma gelmemi~ bir k1z olan ye- geni ve hem ev i~Jerine hem de tarlaya bakan, ah hmar eden ve bag ile de ilgilenen bir u~ak ev hal- kmi olu~turmaktayd1. Ellisine yakla~m1~ bulunan asilzademiz gi.irbi.iz, zapf yap1h, uzun boylu, za- pf yi.izli.i, sabahlan erken kalkmaya ah~m1~, ava <;ok di.i~ki.in bir adamd1. Kendisine Quijada veya Quesada lakab1 verilmi~ olduguna dair <;e~itli fi- kirler ortaya ahlsa da en gi.ivenilir kaynaklardan kendisinin Quejana diye amldigmi ogrenmekte- yiz. Fakat, hikayemizde bunun pek bir onemi yok- tur; ne de olsa ~u anda onemli olan ger<;eklerden uzakla~mamak. $unu bilmek gerekir ki, asilzademiz, i~i olma- digi gi.inler -aslmda neredeyse y1lm bi.iyi.ik boli.i- mi.i boyle ge<;erdi- kendini ~ovalye romanlanm okumaya o kadar zevk ve merakla vermi~ti ki, av- 15

lanmap ve c;iftliginin idaresini neredeyse unut- mu~tu. Hatta bu merak oyle bir noktaya vard1 ki, en iyi topraklanndan birc;ogunu ~ovalye romania- n almak ic;in satt1 ve bu konuda neler bulduysa evini onlarla doldurdu. Fakat bunlann hic;birini Feliciano de Silva'mn eserleri kadar begenmiyordu. Kitaplann ac;1k ve anla~Iiir olmalan ho~una gitse de bazen hic;bir ~ey anlamadigi karma~1k ci.imleler de kendisine bu- lunmaz inciler gibi gori.ini.iyordu. Ozellikle, ~u acayip ci.imlelerle yazilnu~ a~k ve di.ielloya davet mektuplanm pek begenirdi: \"Fikirlerimi reddetmek i~in ileri siirdiigiiniiz nedenler irademi o kadar zayzfla- tzyor ki, giizelliginizden ?ilaiyetim hi~ de nedensiz de- gildir.\" E~ine az rastlanan ~u ci.imleyi de soyleme- den gec;meyelim: \"Yzldzzlar ile birlikte ilahi bir $ekil- de sizlere kuvvet veren ve biiyiikliigii, layzk olan layzk giizellikler bah?eden gokler ki ey yiice gokler.\" Ona mi.ithi~ gori.inen bu gi.ili.inc; ci.imleler asilzademizin akhm ba~mdan almaktayd1. Aristoteles'in bile, mezanndan kalk1p gelse de, bir anlam veremeye- cegi bu ci.imleleri c;ozmeye ugra~an asilzade gece- lerini uykusuz ve aCI ic;inde gec;irirdi. Don Belianis'in ald1g1 ve diger ~ovalyelerde ac;- hgi yaralan hayretle okur ve tedavisini yapan he- kimlerin bi.iti.in maharetlerine ragmen bu yarala- nn ytizi.inde ve vi.icudu11da derin izler birakma- malarmm nasil imkans1z olacagm1 di.i~i.ini.ir du- rurdu. Bununla beraber, bu bitmez ti.ikenmez ma- ceralarm sonunu getirmeyi vaat ederek kitabm1 bi- tiren yazan her ti.irli.i ovgiini.in i.isti.inde gori.irdi.i. Hatta birc;ok defa benzerlerini yazmak ic;in, eline kalemi ahp i~e ba~lamak ic;inden geldiyse de, daha onemli buldugu fikirler kendisini bu i~ten vazge- c;irdi. ingiliz Palmerin ile Gal Amadis'ten hangisi- nin daha iyi ~ovalye oldugunu hakkmda Sigi.ien- za'dan profesor unvam alm1~ bilgili bir adam1 olan kasaba papaz1 ile birc;ok defalar kavga bile etti. Fa- kat, kasabamn berberi Dstat Nikolas, Gi.ine~ $6- valyesi'yle kimsenin kiyaslanamayacagmi, sadece 16

Gal Amadis'in karde~i Galaor'un onunla kar~tla~­ hnlabilecegini soyliiyordu; c;unku onun her ko~u ­ la uyabilen bir yaradth~t vardt ve karde~i gibi yap- mactkh ve sulugozlu bir insan olmadtgmt ileri su- ruyordu. Soziin ktsast, zihni yalmz bu gibi du~un­ celer ile me~gul olan asilzademiz giinlerini ve ge- celeriri.i bu kitaplan okumakla gec;irirdi. Sonunda az uyuyup c;ok kitap okumaktan beyni kurudu ve akhm kaybetti. Kitaplarda okudugu ~eylerle tamamtyla dol- mu~ olan zihni, yalmzca buyuler, kavgalar, mey- dan okumalar, sava~lar, yaralanmalar, a~k ilanlan ve birc;ok divaneliklerle doldu. Onun ic;in yeryii- zunun tarihi okudugu sac;ma hikayelerden ibaret- ti. Bu konuda hic;bir ~uphesi olmayan asilzademiz, Cid Ruy Diaz'm kesinlikle bi.i yi.ik bir ~ova lye ol- dugunu, fakat buna ragmen, bir vuru~ ta iki d evi ortalanndan bolen Ktzgm Kthc;h $ovalye ile kar~t­ la~ tmlamayaClgt soyliiyordu . Bernardo del Car- 17

pio, Herkiil nasi! Antaios'u bogmu~sa, Roland I'Enchante'yi onu ornek alarak oldiirmii~tii. Kibir- li ve kaba alan devler Irkmdan olmakla beraber nazik ve terbiyeli alan biiyiik Morgante'den de i:ivgiiyle bahsederdi. Fakat yine de en c;ok sevdigi kahraman Renaud de Motauban'd1. Onun, yolcu- lann yolunu kestigini, dar bogazlarda soyguncu- luk yaphgmi, efsanelerin dedigine gore tamamiy- la alhndan alan Muhammed'in heykelini c;almak ic;in ~atosundan «;Ikhgtm goziiniin oniine getirdigi laman hayranhgi daha da artardi. 0 hain Gane- lon'a gelince; o haine tekmeler atabilmek ic;in kah- ya kadmi, iistelik yanmda yegenini de vermeye, biitiin kalbi ile razi idi. Nihayet, akhm tamamiyla kaybettiginden, hic;- bir delinin akhna gelmemi~ alan bir fikre saplamp kald1. Gerek memleketine hizmet etmek, gerekse kendi ~an ve ~erefini yiikseltmek ic;in gezgin ~o­ valyeligi tekrar canlandirarak, zirhmi ku~amp at mtmda elindc silahlanyla macera aramak, suc;lu- lan cezalandirmak, haksizhklan diizeltmek gibi faydah ba~ka ~eyler olamayacagma karar verdi. Zavalh deli, bileginin giicii sayesinde kendini ~im­ :iiden Trabzon imparatorlugu'nun* taom ba~ma t?;ec;irmi~ gibi goriiyordu. Bu ho~ dii~iincelere ka- pliarak anmda i~e ba~ladi ve ilk i~i, atalanndan kalma eski ve pash zirhlan arahp temizletmek ol- :iu. Bunlan elinden geldigi kadar diizelttiyse de i:inemli bir ~eyin yerinde olmadigmi iiziilerek fark etti. Migferin, yiizii tamamiyla orten kiSffii yoktu. Fakat yetenegini kullanarak buna bir c;are bulabil- :ii. Kartondan yaphgi eksik parc;ayi migfere taka- rak biraz olsun eski haline benzetebildi. Sonra bu- nun saglam ve dayamkh olup olmadigmi anlamak ic;in kihei ile iizerine iki darbe indirdi. Daha ilk :iarbede bir haftada yaphgi ~ey parc;aland1. Bir migferin bu kadar kolay parc;alanabilmesi pek ho- ;mna gitmedi. Boyle bir tehlikeye kar~I kendini ko- ' IV. Ha~h Seferi s1rasmda Bizansh prenslerin kurdugu i.i~ devletten biri. (Ed. n.) 1R

rumak ic;in migferin ic;ini kiic;i.ik demir :;;eritlerle daha dayamkh bir hale getirdi. Arhk c;ok saglam bir migfere sahip oldugunu dii~iinerek ikinci bir denemeye gerek gormedi. Bu i:;; bitince ahm gormeye gitti; canh bir iske- letten farks1z olan zavalh hayvan kendisine, isken- der'in Bukephalus'undan ya da Cid'in Babi- eca'smdan daha iistiin goriindii. Bu hayvana bir isim bulmak ic;in dort giin.dii~iindii. Oyle ya bu kadar iinlii bir ~ovalyenin bu kadar giizel bir ah- mn kendine lay1k bir isme sahip olmamas1 dogru degildi. Birc;ok isim bulup hepsinden vazgec;tikten sonra nihayet Rocinante isminde karar klid1. Bu isim, asilzademiz ic;in, atm ne oldugunu ve ilerde neler olacagm1 ifade eden bir anlam ta~1maktayd1. Bundan sonra kendisine de bir isim bulmas1 gerekiyordu; bunun ic;in de sekiz giin dii~iindiik­ ten sonra Don Ki~ot adm1 ald1. Baz1 ki:;;ilere gore as1l ismi Quesada, ba~kalarma gore de Quijada idi. Fakat, mademki Amadis yalmz ismi ile yetinme- yip buna vatanmm ismini de ekleyerek Gal Ama- dis adm1 almi~h, o da cesur bir ~ovalyeye lay1k ol- sun diye memleketinin ismi olan La Mancha'y1 ek- leyerek La Mancha'h Don Ki~ot oldu. Z1rhlanm temizledikten, migferini tamamla- dJktan, atma bir isim verdikten ve kendi gerc;ek is- mini b1rak1p ~anma uygun yeni bir isim ald1ktan sonra arhk SJra a~1k olacag1 kadm1 bulmaya gel- mi:;;ti. <;iinkii, a~ks1z gezgin bir ~ovalye, meyvesiz, yapraks1z bir agac; ve ruhsuz bir beden gibidir. Kendi kendine ~oyle soyleniyordu: \"Eger giinahlanmm cezasm1 c;ekmek ic;in ya da iyi bir tesadiif eseri olarak bir deve rastlarsam -bu da gezgin ~ovalyelerin ba~ma gelen ~eylerdendir­ ve kendisini bir vuru~ta devirir ve ikiye bolersem veya teslim olmaya zorlarsam, onu ahp kendisine gotiirecek bir kadm1m olsa iyi olmaz m1? 0 zaman deve, sevgili metresimin oniinde diz c;oktiiriir ve ~unlan soyletirdim: 19

'Ben, Malindrania Adasr hukumdan Dev Cara- culiambro'yum. Kendisine hic;bir zaman hakketti- gi gibi saygr gosterilmeyen, unlu ~ovalye La Mancha'lr Don Ki~ot beni yaphgrmiZ bir sava~ta yendikten sonra ylice huzurunuza gelmemi em- retti. Yuce hammefendi, beni dilediginiz i~te kulla- nrniz.\"' Ah, boyle bir konu~ma ~ovalyemizi nasrl da mutlu ederdi! Bazr soylentilere gore zamanmda, c;evredeki koylerden birinde oturan giizel ylizlu bir krz Vardi ve bu krza krsa bir SUre a~Ik olmu~ fa- kat krzm ya bundan haberi olmamr~ ya da umur- samamr~tL Asilzademiz, kalbinin sultaru olarak i~­ te bu krzr sec;mi~ti. Fakat ona prenseslere layrk bir isim vermek istediginden Dulcinea Toboso adrm koydu; krz El Toboso koyunde oturmaktaydr. Uzun uzad1ya du~undukten sonra buldugu bu isim Don J<:i~ot'a kendisine ve atma buldugu isim- ler kadar tatlr ve ahenkli geldi. DON Ki~OT'UN iLK MACERASI Burun hazrrlrklan tamamlanmr~ oldugundan, ~o­ valyemiz du~unduklerini gerc;ekle~tirmeyi daha 20

fazla geciktirmek istemedi. Zira, boyle bir gecik- menin yeryiiziinde sebep olacag1 kotiiliikleri dii- ~iinerek bir an once harekete ge<;mek istiyordu. <;:unkii intikamm1 alacag1 kotiiliikler, onaracag1 hatalar, giderecegi haksizhklar ve odetecegi bor<;- lar o kadar <;oktu ki arhk zaman kaybehnemesi ge- rekiyordu. Temmuz aymm en s1cak giinlerinden bir sabah, giin dogmadan kalkh, kimseye goriin- meden ve bir ~ey soylemeden Zirhlanm giydi, Ro- cinante'nin s1rtma atlayarak m1zrag1 elinde, kalka- m kolunda, kartonla yamanm1~ migferi ba~mda arka kap1dan <;Ikh. Sonunda kendini k1rlara atabil- mi~ti. Boyle giizel bir dii~iincenin uygulamasmm fazla bir engelle kar~1la~madan ba~layabilmesin­ den olduk<;a keyiflenmi~ bir halde ilerlerken, akh- na gelen bir dii~iince kendisini neredeyse ba~ladi­ gi i~ten vazge<;irecekti. ~ovalyelik unvamm res- men almam1~h ve ~ovalye yasalarma gore bu un- vam almadan herhangi bir ~ovalyeyle dovii~emez ve sava~amazd1. ~ovalye unvam ta~1sa bile, acemi bir ~ovalye olarak bileginin hakk1yla bir ~ovalyeyi yenene kadar beyaz z1rh giymesi ve armas1z kal- kan ta~Imasi gerekiyordu. Bu dii~iinceler bir kurt gibi i<;ini kemirip duruyordu. Fakat buna da bir <;are buldu. Maceralanm okudugu bir<;ok ~ovalye­ nin yaphgi gibi, kar~Isma ilk <;Ikacak ki~iden res- men ~ovalyelik unvamm almay1 kararla~hrd1. Os- tiindeki zirhi da ilk f1rsatta, bembeyaz oluncaya kadar temizlemeyi goze alarak beyaz z1rh sorunu- nu da <;ozdii. Bu dii~iincelerle sakinle~en Don Ki- ~ot Rocinante'yi kendi keyfine b1rakarak yoluna devam ediyordu. Ya~ayacag1 maceralann buna bagh oldugunu samyordu. Yoluna devam etmekle beraber, maceraperest ~ovalyemiz kendi kendine konu~uyordu: \"Gelecekte, kahramanhklanmm ger<;ek oykii- sii basildigi zaman, oykiimii kaleme alan yazann, sabah erkenden ilk yola <;Iki~Imi ~u ~ekilde yaza- cagmdan kim ~iiphe duyabilir: 'l~1k Tanns1, san~m sa<;lannm altm orgiilerini yeryiiziine heniiz serp- 21

.... ~·\"( \" ............ 'b ............................'( ......... , ...... ~ .....J .................,......................... ~ _....,y- ginden c;tktp, La Mancha ufuklanna gi.iller serpe- rek ilerleyen gi.izel ~afagm vi.icudunu, tath nagme- leriyle heni.iz kutlamaya ba~lamt~lardt ki, kahra- man Don Ki~ot, insam tembellige davet eden ku~­ ti.iyi.i yashgmt terk edip i.inli.i ah Rocinante'ye bin- di ve eski, bilinen Montiel Ovast'nda yol almaya ba~ladt.\" Gerc;ekten de o ovada ilerliyordu; bundan son- ra sozlerine ~unlan da ekledi: \"Gelecek nesillere hahrlatmak i.izere tunc; i.izerinde kaztlmaya lapk nice kahramanhklanm1 okuyup faydalanacak as1r, ne mutlu bir c;ag olacak. Ve ey, benim maceralan- mt yazmak ~erefine nail olacak olan bilge, yaztla- rmda, sadtk ve vefakar arkada~1m, sevgili ahm Rocinante'yi de unutmamam rica ederim.\" Ondan sonra, sanki gerc;ekten a~tkml~ gibi sozlerine ~oyle devam ediyordu: \"Ah! bu esir kalbin sahibi pren- ses Dulcinea, beni huzurunuzdan kovarak, bir da- ha gozi.ini.ize gori.inmekten menederek, beni mi.it- hi~ bir aoyla cezalandtrdmtz. Hie; olmazsa a~kmtz ugrunda bu kadar ao c;eken bu yarah kalbi unut- maymtz.\" Bu gibi sac;mahklara, dilini taklit etmeye c;ah~­ hgt kitaplarmdan ogrendigi diger sac;mahklan da ekleyerek yava~ yava~ yol almaktaydt. 0 kadar yava~ ilerliyordu ki, gi.ine~ iyice yi.ikselmi~ ve ktz- gm 1~mlanm etrafa sac;1yordu; zavalh ~ovalyenin ba~mda eger biraz beyin kalm1~ olsaydt o da eri- yip gidecekti. Hemen bi.iti.in gi.in, anlatmaya deger hic;bir olay ile kar~1la~madan yol ald1. Bu da i.imit- lerini bo~a c;tkanyordu, c;unku, i.izerinde bileginin kuvvetini deneyecek birine rastlamay1 c;ok iste- mekteydi. Baz1 yazarlara gore, ilk maceras1 Lapice Limam olay1, baztlanna gore de Yel Degirmenleri olay1 idi. Bununla beraber, bu konuda yaphgtm ara~hrmalardan ve Don Ki~ot hakkmda okudu- gum yaztlardan anladtgtma gore, ~ovalyemiz o gun hic;bir olay ile kar~Ila~madan buti.in gun git- mi~ ve ak~am olunca ah ile birlikte yorgun ve ac;- hktan olmek uzere bir hale gelmi~lerdi. 22

Dinlenmek ic;in etrafta bir ~ato veya bir c;oban kuliibesi ara~hran Don Ki~ot, yolundan pek uzak- ta olmayan ki::itii bir han gi::iriince, bunu kendisirii kurtulu~a gi::itiirecek bir y•ld1z gibi izleyerek ahm oraya dogru si.irdii. Kap1da tesadiifen hafif me~­ rep iki gene; kadm vard1. Bunlar, geceyi handa ge- c;irmek ic;in oraya inen baz1 kahmlarla Sevilla'ya gidiyorlard1. Kendisine, biitiin dii~iindiikleri ve c;evresinde gi::irdiigu her ~ey gerc;ek, romanlarda okuduklanna uygun gibi gi::iriinen Don Ki~ot, ham gi::iriir gi::irmez, bunu romanlarda anlahlan, hen- dekleri, iner kalkar ki::ipriileri, di::irt kulesi, karar- m•? giimii?ten mazgal ba?hklan olan bir ?ato san- m•?h. i~te ~ato sand•g• hamn yakamnda Rocinan- te'yi durduran ?i::ivalyemiz, ~i::ivalyelerin ~atoya geldiklerini bildirmek ic;in boru c;alan ciicenin mazgallann birinden <;Ikmasmi bekledi. Fakat, cii- cenin meydana c;•kmakta gecikmesi ve Rocinan- te'nin de ah1ra gitmek ic;in sabus•zlanmas1 iizerine kahramamm1z, gene; kadmlarm durdugu kap1ya kadar ilerledi. Bunlar, kendisine, ~atolan i::iniinde vakit gec;iren giizel k1zlar gibi gi::iriindii. Tam bu s1rada, siiriisiinii toplamak ic;in boynuz boru c;alan bir domuz c;obam, Don Ki~ot'a, geli~ini haber veren ciice gibi gi::iriindii ve bundan dolay• da oldukc;a mutlu oldu. Fakat, hana yakla?hgi za- man, klhk klyafetil\").den c;ekinen kadmlar ic;eri gir- mek istediler. Bunun iizerine Don Ki~ot, migferinin karton siperligini kald1rarak tozlu yiiziinii gi::isterdi ve ?i::iyle dedi: \"Asil ve giizel hammlar kac;maym ve hic;bir ?eyden korkmaym. <;:iinkii, bagh oldugum ~i::ival­ yelik yasalan, beni, herhangi bir kimseye ve i::izel- likle de sizin gibi sayg•deger hammefendilere ha- karet etmekten men eder.\" Gene; kadmlar, hayret ic;inde, Don Ki~ot'un, ki::i- ti.i migferinin sakald•g• yiiziini.i gi::irmeye c;ah?•yor- lardJ. Fakat, soylu olmaktan tamam•yla uzak gene; k1zlar, sayg•deger hammefendi olarak amldiklan- m duyunca kendilerini giilmekten alamadJlar. Bu- nun i.izerine, i::ifkelenen Don Ki~ot ?i::iyle dedi: 23

\"Alc;akgonulhi olmak guzellige yak1~1r, sebep- siz gulmek ise nezaket kurallanna uygun degildir, fakat size bu soz!eri Sikilmamz ve ne~enizi ka<;Ir- mamz ic;in soylemiyorum, c;unku sizlere hizmet et- mekten ba~ka hic;bir amac1m yoktur.\" Gene; kadmlann hie; de ali~km olmadiklan bu sozler ve ~ovalyenin garip kiyafeti, kahkahalanm arhrmakta, bu da Don Ki~ot'un sabnm ta~Irmak­ taydi. iyi ki bu s1rada hanc1 ortaya <;~ktl da ~oval­ yemizin ofkesi smm a~mad1. Bu adam, San Lucon sahili halkmdan olup gayet akiili, hilebaz, kurnaz ve h1rs1z bir Endulusli.iydi.i. Z1rhli asilzadenin acaip yuzi.i ile tuhaf k1hgm1 . gori.ince o da gene; kadmlar gibi glilecekti, faka.t gi.ilunc; de olsa, ~ovalyenin sava~ malzemelerin- den urkmi.i~ olmah ki, daha }<ibar davranmaya ka- rar vererek, Don Ki~ot'a ~oyle dedi: 24

\"~ovalye hazretleri, burada yatak harieinde her neye ihtiya<;lan varsa hepsini bulabilirler. <;unkii yatak bizde, noksan olan tek ~eydir.\" ~atonun sahibinin al<;akgoniilliigiinden pek memnun olan Don Ki~ot hemen ~u eevab1 verdi: \"Ey, ~atonun sahibi, ben her ~eyi ho~ goriiriim, silah benim siisiimdiir, sava~ da dinlenme arae1m.\" Hane1, Don Ki~ot'un kendisine ~a to sahibi diye hitap etrnesine ~a~uarak, \"Mademki oyledir,\" de- di, \"Efendimiz geeeyi burada uykusuz ge<;irmek isterlerse, hi<;bir yerde burada ki kadar rahat ede- meyeeeklerdir.\" Sozlerini bitirinee, ko~arak Don Ki~ot'un yam- na geldi, iizengisini tuttu ve ~ovalye de, biitiin gun bir ~ey yememi~ a<; bir adam gibi zorlukla atmdan indi. ilk i~i, hanClya, atma olduk<;a iyi baktlmasm1, zira onun yeryiiziindeki yarattklarm en miikem- meli oldugunu soylemek oldu. Hane1 ata bakttg1 zaman, Don Ki~ot'un soylediklerinin yans1 kadar bile olmad1gm1 gordii. Att ah1ra gotiirdiikten son- ra, misafirin yanma donen hanCI, Don Ki~ot'un ka- dmlarla ban~m1~ oldugunu ve bunlarm ~ovalye­ nin z1rhlanm <;1karmasma yard1m ettiklerini1 gor- dii. Kadmlar, z1rhm iki par<;asm1 <;1karm1~lardt. Fa- kat z1rh yakahg1 ile migferi <;1karmay1 bir tiirlii be- eeremiyorlardt. Don Ki~ot, bunlan ye~il ~eritlerle birbirine i:iyle s1k1 baglam1~h ki, diigiimleri kes- mekten ba~ka <;are kalmam1~h. ~ovalyemiz bunlarm kesilmesine ~iddetle kar- ~1 <;1ktt ve migferini biitiin geee ba~mdan <;lkarma- mayl tereih edeeegini soyledi. Bundan daha garip ve daha giiliin<; bir manzara olamazdt. Bununla beraber, ~i:ivalyemiz, asilzade k1zlar olarak gi:irdii- gii bu yosmalarm kendisine gi:isterdikleri ilgiden olduk<;a etkilenmi~ olarak, onlara, biiyiik bir neza- ketle ~unlan si:iyledi: \"Hi<;bir ~i:ivalye, hammlardan, Don Ki~ot'un ki:iyiinden geldigi zaman gi:irdiigii hizmeti gorme- mi~tir; asil k1zlar kendisine, prensesler de atma bakhlar. 25

Ahmm ismi Rocinante'dir, kendi ismim de La Mancha'h Don Ki~ot'dur hammlar. Hizmetinizde bir i~ ba~anp da huzurunuza ~lkmadan once kim- ligimi i:igrenmi~ olmamz1 isterdim. Fakat, biraz once de soylemi~ oldugum Lancelot'nun eski bir romansm1 ~u ana uyarlamakta aceleci davrand!- gim i~in affmiZI dilerim. Fakat bana emredecegi- niz ve benim de sizlere itaat edecegim zaman da gelecektir, i~te o zaman sizin hizmetinizde bulun- mayi ne kadar ~ok arzuladigimi bilegimin kuvve- tiyle sizlere ispat edecegim.\" Bu gibi ~airane sozlere ah~mam1~ olan bu yos- malar verecek cevap bulamay1p sadece yiyecek bir ~eyler isteyip istemedigini sordular. Memnuniyet- le yemek istedigini soyledi Don Ki~ot. $ansma o giin cuma oldugundan handa, ancak kahrolann yiyebilecegi kuru morina bahS\"I cinsinden ba~ka bir ~ey bulamadilar. Hano, Don Ki~ot'a ba~ka ba- hk olmad1gmdan, morina bahg1 yemek isteyip is- temedigini sordu, onun da en sevdigi yemegin ba- hk oldugunu soylemesi iizerine, kapmm oniine sofra kuruldu. Biraz sonra, ~ovalyeye o kotii mori- na bahg1 ile kendi z1rhlanndan daha siyah veda- ha sert kiiflii bir ekmek ikram edildi. Fakat, hala ba~mda olan migferi Don Ki~ot'un agzma bir lok- ma bile yemek gi:itiirmesine izin vermiyordu. Gen~ kadmlardan biri kendisine yard1m etmek zo- runda kald1. Fakat kendisine hi~bir ~ey i~irmeye imkan yoktu, bereket hancmm akhna uzun bir ka- mi~m i~ini oyarak bir ucunu ~ovalyenin agzma so- kup diger ucundan da ~arab1 dokmek geldi. Boy- Ieee asilzademiz bu i~i de halletmi~ oldu. Kahra- mammiz, ye~il ~eritlerini kestirmekten ba~ka her ~eye sab1rla katlanmay1 tercih ediyordu. Tiim bun- lar olurken, hana, domuzlan igdi~ eden bir adam geldi ve i~e ba~lamadan once kuvvetli birka~ 1shk ~ald1. Bunun iizerine Don Ki~ot hanm iinlii bir ~a­ to oldugu konusunda olduk~a ikna oldu. Yemek esnasmda miizik de var diye sevindi; o zaman ye- digi kuru morina bahg1 kendisine alabahk, o kara 26

ekrnek kar gibi beyaz, yosrnalar hamrnefendi, han- CI ise ~ato sahibi olarak goriindii. i~te bu nedenle bu sefere <;Ikhgi i<;in son derece rnernnundu. Yal- mz, camm olduk<;a s1kan ~ey, heniiz resrnen ~oval­ ye unvamm alrnarn1~ oldugundan hi<;bir rnaceraya rne~ru bir ~ekilde ahlarnayacagi konusundaki fik- riydi. LA MANCHA KAHRAMANININ $0VALYELiK UNVANINI ALI$1 Bu dii~iincenin verdigi s1kmh ile, yavan yernegini k1sa kesen Don Ki~ot, ayaga kalkh hanc1p <;ag1rd1 ve kendisiyle birlikte ah1ra girdi, o zarnan adarnm dizlerine kapand1 ve yalvard1: \"K1yrnetli ~ovalye, sizden bekledigirn bir iyiligi bana bah~etrnedik<;e, hi<;bir zarnan buradan kalkrnayacag1rn.\" Konugunun bu sozlerinden ve ayaklanna ka- panrnasmdan ~a~kma donen hano, onu kaldirrna- ya ugra~1yordu, arna ba~anh olarnaymca istedigi ~eyi yaprnaya soz verdi. Don Ki~ot, \"Zaten bunu, yiiksek vicdammzdan bekliyordurn.\" dedi. \"Siz- den istedigirn ~ey, diinyaya saglayacag1 fayda ka- dar size de ~eref verecektir. Biitiin arzurn, yarm ~afak sokerken bana ~ovalyelik unvamm bah~et­ rnenizdir. Bu gece, sabaha kadar ~atonuzun kili- sesinde sava~ ibadetinde bulunrnarna izin verrne- nizi rica ediyorurn. Boylece, diinyamn dort buca- gma giderek, benirn gibi serbest dola~an ~ovalye­ lerin yontern ve diizenlerine uyarak zay1flara ve rnazlurnlara yard1rn edebilecegirn.\" Biraz once soyledigirniz iizere, hanCI olduk<;a kurnaz bir adarnd1. Don Ki~ot'un deliliginden za- ten ku\\iku duyuyordu. $irndi arhk hi<; ku\\ikusu kalrnarni\\itl. Alay etrnek arnaoyla, ciddi bir tav1r takmarak cevap verdi: \"Senyor, bu kadar asil bir arzu sizin kadar asil bir \\'Ovalyeye Iay1khr. Bu arzunuzu yerine getirrnek 27

ic;in bic;ilmi~ bir kaftamm. Bi.ih.in genc;ligim boyle ~erefli bir gorevi yapmakla gec;mi~tir. Di.inyayt do- la~hm ve maceralar pe~inde Malaga varo~larmda, Sevil, Segovi, Valencia pazarlannda, limanlannda, halka ac;tk bahc;elerde, borsada sozi.in ktsasi i~ yapa- bilecegim her yerde gezdim. Her ~eyden once gene; ktzlar ile dul kadmlann i~leriyle ugra~hm ve hepsi- ni ba~ardtm. ispanya mahkemelerinin hemen hep- si bu konuda beni hakh c;tkardtlar. Ya~landtgtmi hissetigim zaman ~atoma c;ekildim. $imdi burada kendi gelirimle rahat bir hayat si.iri.iyorum. Buradan gec;en ba~tbo~ ~ovalyeleri, elimden geldigi kadar iyi kar~tlamaktaytm. Bu kadar soh- bet ve ilgiye kar~Iltk kendilerinden bekledigim, fazla yi.ik te~kil eden paralanm benimle payla~ma­ lanndan olu~maktadtr. $u anda emrinize verebile- cegim bir kilisem yok, c;i.inki.i daha iyisini yapmak ic;in eskisini ytkmt~ bulunuyorum. Fakat, kilise ol- masa da olur. Bahc;em bi.iyi.ik ve uygundur. Sava~ ibadetini yapmak ic;in aradtgmtz bir yer. Torenin kalan ktsmmi Allah'm yardtmi ile sabah tamamla- nz. Bundan sonra, arhk yeryi.izi.inde kalmam1~ olan en iyi ~ovalyelerden biri olursunuz. Once, be- ni c;ok ilgilendiren bir konu hakkmda bana bilgi veriniz: Paramz var m1?\" Don Ki~ot, \"Hayu.\" diye cevap verdi. \"Hic;bir ~ovalyenin bu onemsiz madeni i.izerinde ta~tdtgi­ m hic;bir yerde okumad1m.\" Hanel, \"i~te burada yamhyorsunuz...\" dedi. \"Tarihc;ilerin paradan soz etmelerinin sebebi, ~0- valyelerin para gibi gerekli bir ~eyi yanlarmda bu- lundurmadan yola c;1kmayacaklanna emin olma- lanndan ileri geliyor. Emin olunuz ki, her ~ovalye­ nin cebinde dolu bir kese, s1rtmda temiz bir gom- lek ve yaralanmas1 halinde yaralanm tedavi et- mek ic;in ki.ic;i.ik bir kutu merhem de yanmda bulu- nurdu. Siz de takdir edersiniz ki, mi.ithi~ bir sava~tan sonra, bir buluta binmi~ gene; bir k1zm veya ci.ice- nin, bir tek damlas1 yaralan iyile~tirmeye yeterli gelecek ilahi bir su getirip ~ovalyelere ic;irecekleri- 28

ne kesin goziiyle bakilamaz. Daha tedbirli davran- mak ic;in, seyislerini sarg1 bezi, merhem ve para ta- ~Hmak ic;in gorevlendirirlerdi. Seyisleri olmadigi zaman, -bu da pek nadir bir ~eydi- atlannm sagn- smda bulundurduklan kiic;iik bir yiyecek burcu ic;inde erzaklanm ta~1rlar ve bunu da hie; belli et- mezlerdi. i~te bunun ic;in, ~ovalyelikte evlathgim- mi~Simz gibi, size ogut veriyor, hatta emrediyo- rum, paras1z kesinlikle yola c;Ikmaymiz, goreceksi- niz ki boylece c;ok rahat edeceksiniz.\" Don Ki~ot, hanc1ya ogiitlerini dinleyecegine soz verdi. Sava~ ibadetine ba~lamakta acele etti- ginden, gidip zirhlanm ald1 ve bahc;enin ortasm- da, kuyunun yanmdaki bir yalagm kenanna getir- di. Yalmz kalkam ile mizragmi kullanarak yalagm oniinde a~ag1 yukan dola~maya ba~lad1. Gokyiizii ac;1k ve mehtaph idi. $ovalyenin c;Ilgmhklanm hanCidan duyan han mii~terileri, Don Ki~ot'u uzaktan izlemeye gelmi~lerdi. Kendilerine hie; onem vermeden gezintisine devam eden Don Ki~ot, zaman zaman m1zragma dayamyor ve zirhlanna bakarak gururlu ve rahat bir tav1r tak1myordu. Mehtaph giizel bir gece idi. Ay I~Igi ~ovalyenin her hareketinin iyice goriilmesini miimkiin kih- yordu. Handaki kahrCilardan biri, o s1rada hayvanla- ra su vermek ic;in d1~an c;1kh ve asilzademizin ya- lagm iistiinde bulunan Zirhlanm kaldumaya ba~­ ladi. Bunun iizerine Don Ki~ot korkunc; bir sesle ba- g1rd1: \"Ey korkusuz ~ovalye, her kim olur isen ol, bu Zirhlara dokunmaktan sakm! Onlarm sahibi heniiz k1hc; ku~anmam1~ serbest ~ovalyelerin en kahramamdu. Kan~mam ha ... Bu hareketin haya- tma mal olur.\" Fakat kahrCI bu tehditlere ald1rmayarak zirh- lan kaldmp bir tarafa ath. Bunun iizerine Don Ki- ~ot gozlerini goge dikerek Dulcinea'sma ~oyle seslendi: 29

\"Ey kalbimin kadm1, esirin ola~ ~ovalyeyi ilk defa ahld1gi bu seruvende yalmz b1rakma ve onu koruma lutfunda bulun.\" Sozlerini bitirince kalkamm flrlatt1, m1zragma iki eliyle sanlarak zavalh kahrcmm ba~ma oyle bir ~iddetle indirdi ki, oraCikta hareketsiz bir halde yere serdi. Eger hareketini tekrarlam1~ olsayd1 ka- hrcmm hic;:bir tedaviye ihtiyac1 kalmayacakt1. Son- ra z1rhlanm toplay1p tekrar yalagm iizerine koydu ve dola~maya ba~lad1. Daha sonra, ba~ka bir kahrCI, kendinden gec;:rni~ yerde yatan arkada~mm ba~mdan gec;:enlerden ha- bersiz, kendi kahrlanm sulamaya gelmi~ti. 0 da oteki gibi yalagm usti.indeki zrrhlan kald1rd1. Don Ki~ot bu sefer hic;:bir ~ey soylemeden ve Dulci- nea'smi bile anrnadan, m1Zrag1m kavrad1g1 gibi ka- hrcmm ba~ma indirerek uc;: dort yerinden yaraladl. HanCI ile handa bulunan herkes ~ovalyenin yamna ko~tu. Don Ki~ot kalkamm siper ederek hayklrd1: \"Ey giizeller giizeli, zaYif kalbimin kuvveti! $imdi arhk esiriniz olan ~ovalyeye, bu tehlikeli macerada, gozlerinizi c;:evirmenizin zamam geldi.\" Bu sozlerden sonra kendisini o kadar gi.ic;:lu hissetti ki, bi.itiin dunyanm kahrCilan bir araya toplansalard1 onu bir adm1 geriletemezlerdi. Bu- nunla beraber, yarahlann arkada~lan ~ovalyeyi ta~ 30

yagmuruna tuttular. Don Ki~ot, kalkam ile kendi- ni koruyor, ama yalaktan da aynlm1yordu. Hano, ~ovalyenin bir deli oldugunu ve bunu kendilerine onceden haber verdigini, bu i~te da- yak yemekten ba~ka bir ~ey elde edemeyecekleri- ni bag1rarak soyliiyordu. Handdan daha fazla ba- guan Don Ki~ot, hepsini ah;akhk ve ihanetle suc;- luyor ve ~atonun senyorunu da, serbest ~ovalyele­ re bu ~ekilde davramlmasma izin verdigi ic;in, ve- fasizhk ve kotiiliik ile sw;luyordu. Eger ~ovalyelik · iinvamm almi~ olsa idi haddini bildirecegini soy- liiyordu. Sozlerine devamla, \"Fakat sizler, alc;ak ve sefil siiriisii, gelin, yakla- ~m da kiistahhgm1zm cezasm1 vereyim.\" diye ba- gmp duruyordu. Bu sozleri o kadar cesaret ve kesinlikle soyle- mekteydi ki, kendisine sald1ranlan deh~et ic;inde b1rakmi~h. Korku ic;inde kalan kahrolar, sonunda hancmm ogutlerini dinleyerek iki yarahyr ahp c;e- kildiler. Bunun iizerine, Don Ki~ot, sanki hic;bir ~ey olmam1~ gibi, gayet sogukkanh bir ~ekilde silahla- nnm ba~mda nobet tutmaya gitti. Kahramamm1zm deliliklerini arhk hie; de ho~ gormemeye ba~layan hano, kendisine ~u iinlii ~ovalyelik iinvamm bir an once vermeyi kararla~hrmi~h. $u hodiik hancilarm kabaday1hklanndan dolay1 Don Ki~ot'dan oziir di- ledi. Aslmda miikemmel bir ~ekilde cezalandml- mi~ olduklanm da soyledi. Biitiin bu i~lerden ha- beri olmad1gma dair giivence verdikten soma, iki saat silah ba~mda nobet tuttugu ic;in, gelenekelere gore yapilmas1 gereken kucakla~ma ve k1h<;la ense- sine vurma toreninin, kilise olmad1gma gore, ba~­ ka herhangi bir yerde yapilabilecegini ekledi. Hancmm bu sozlerine hemen inanan Don Ki- ~ot, torenin hemen yap1lmasmi rica etti. Amao, ~o­ valyelik iinvamm ald1ktan soma, ~atoda kendisine yine meydan okunacak olursa, hie; kimseyi canh birakmamakh. Kurnaz hanCI, bu sozler iizerine hemen gidip katJrcilara verdigi arpa ve samanla- nn hesabm1 tuttugu defteri ald1 ve arkasmda elin- de mum tutan kiic;iik bir c;ocukla ve daha once so- 31

zu ge<;:en iki gen<;: kadmla birlikte geri geldi. Don Kiiiot'a onunde diz <;:oktlirdukten sonra, sanki bir dua okuyorm.:l§ gibi, defterine bakarak bir iieyler mmldand1 ve elini kaldmp asilzademizin ensesi- ne olduk<;:a gli<;:lli bir iiekilde vurdu; ardmdan aym iiekilde kihClmn tersi ile vurdu. Gen<;:.k<idmlardan biri, iiOValyeye kihCim kuiiath, oteki de ayaklanna mahmuz takh. Bunlar, Don Kiiiot'un biraz onceki saldmlanm gormemiii olsalard1, gUlmekten bayi- lacaklardL K1h<;: kuiiatan yosma, \"Tann sizi talihli bir iiOvalye yapsm ve savaiilanmzda da baiianlar ihsan etsin.\" dedi. Kadmm bu sozlerine minnettar kalan Don Ki- iiOt, iian ve iiOhretinden kendilerine de ~ir pay ayir- mak uzere, isimlerini ogrenmek istedi. Kadmla- dan biri, Toledo'lu bir ayakkab1 tamircisinin kiz1 olup, admm La Tolosa oldugunu, San<;:o Bigena- ya'daki kulubelerden birinde oturdugunu, digeri de admm La Molinera olup, Anteqera'da bir de- 32

girmencinin kiZI oJdugunu soyJediJer. ~ovaJyeye nerede rastlarlarsa hizmetine haz1r olacaklanna da ilave ettiler. Don Ki~ot, bu sozlerden duygulan- mi~h. Kendilerine te~ekki.ir etti ve ricas1 i.izerine, Dona lakabm1 kabul edip arhk Dona Tolosa ve Do- na Molinera isimlerini ta~1malanm rica etti. Toren sona erdikten sonra, seri.iven pe~inde ko~mak i\\in yamp tutu~an yeni ~ovalyemiz gidip Rocinante'nin egerini vurdu ve atma binip hanCI- nm kar~1sma geldi ve onu kucaklayarak gosterdigi iyi muameJeden doJay1 0 kadar \\IJgmca sozJerJe te- ~ekki.ir etti ki, bu sozleri burada tekrarlamak bir delilik olacaktir. ~ovalyeden kurtulduguna son de- rece memnun olan hanCI, ~i:ivalyeden hi\\bir i.icret bile istemedi, arhk rahata kavu~mu~tu. HANDAN <;:IKTIKTAN SONRA $0VALYEMiZiN BA$1NDAN GE<;:ENLER Don Ki~ot handan \\Ikhgi zaman gi.in agarmaya ba~lami~h. Sonunda, ~i:ivalye unvamm elde ettigi i\\in o kadar gurur ve sevin\\ i\\indeydi ki, atmm i.is- ti.inde sevincinden rahat duram1yordu. HanCI'mn tavsiyesine uyarak para ve gi:imlek tedarik etmek ve bir de seyis edinmek i.izere evine di:inmeyi ka- rarla~hrdi. Kom~ulanndan bir \\ift\\iyi bu i~le gi:irev- lendirmeyi di.i~i.ini.iyordu. c;:oluk \\ocuk sahibi, yok- sul bir adam olan bu \\ift\\i, gezginci bir ~i:ivalyenin seyisligi i\\in bi\\ilmi~ kaftan idi. i~te bu di.i~i.ince ile kasabasma dogru yolland1, sahibinin amaCim anla- mi~ gibi gi:iri.inen Rocinante i:iyle h1zh gitmeye ba~­ ladi ki, sanki ayaklan yerden kesilmi~ti. ~i:ivalyemiz, bu s1rada, sagmda biraktlgi bir or- mandan feryatlar duymaya ba~lami~h. Bunlan duyar duymaz, mesleginin gerektirdigi gi:irevleri ba~armasma imkan verdigi i\\in Tann'ya ~i.ikretti. Bu iniltiler, herhalde imdat bekleyen bir zaval- hmn feryadidir, hemen yard1mma ko~mahpm, di- ye soylendi. 33

Don Ki~ot hemen hayvamm ormana dogru st.irdu, ormamn kenannda bir me~e agacma bag- lanml~ bir klsrak gordu. Diger bir me~e agacma da yan beline kadar <;1plak bir <;ocuk baglanm1~h. On be~ ya~lannda olan bu erkek <;ocugu feryat etmek- te idi. <:;:ocugun feryatlan bo~una degildi. iri yan, gti<;lti kuvvetli bir koylu, <;ocugu bir kay1~ ile do- vuyor ve her vuru~ta \"Sus, dikkat et, ibret al\" gibi sozlerle azarhyordu. <:;:ocuk, \"Bir daha yapmam efendim; Tann a~kma bu seferlik affedin, bundan sonra suruye daha iyi bakanm.\" diye yalvanp du- ruyordu. Bunu goren Don Ki~ot, gtir ve klzgm bir sesle koyluye bag1rd1: \"Kendini savunmaktan aciz bir <;ocugu dov- mekten utanmayan ve arlanmayan vah~i ve cana- var ~ovalye, ahmza binip m1Zragm1z1 elinize alm, (Don Ki~ot bunu soylerken, klsragm.yanmda du- ran uzun bir sopay1 gosteriyordu) hareketinizin ~anh bir sava~<;1ya yak1~maz bir ~ey oldugunu gos- terecegim size.\" 34

Koylii, tam midesi iizerine c;evrilen bu m1zrag• kullanan Zlrhh hayaJeti gori.ir gormez, oJi.imi.ini.in yakla~tlgma hiikmetti. Titreyerek cevap verdi: \"~ovalye hazretleri, cezalandJrd•g•m bu deli- kanh si.iriime bakmas1 ic;in tuttugum maa~h hiz- metkanmdJr. Gorevini o kadar kotii yap1yor ki, her giin birkac; koyunum eksiliyor. Kendisini bu ihmal veya hilekarhktan vazgec;irmeye ugra~tlg•m halde, o bunu, parasm1 vermemek ic;in yaptlg•m• iddia etmek ciiretinde bulunuyor. Tann'mn adma Ve kendi ba~1ma yemin ederim ki yaJan soyJi.iyor.\" Don Ki~ot, \"Yiiziime kar~1 yalan soyleme kiis- tah!\" diye bag•rd1. \"~u m1zrak, nas1l oluyor da, ~u anda gogsiiniizii delmiyor, vallahi ~a~•yorum. Haydi bakahm, ~u c;ocugun baglanm c;oziin ve pa- rasm• hemen odeyin, yoksa sizi mahvederim.\" <;iftc;i ba~m1 egdi, hie; cevap vermeden delikan- hmn baglanm c;ozdii. Don Ki~ot, c;ocuga, efendi- sinden ne kadar alacag• oldugunu sordu. <;oban, \"Ayda yedi riyalden dokuz ayhk.\" diye cevap ver- di. ~ovalye hesaplad1, borcun altm1~ iic; riyal tuttu- gunu buldu. <;iftc;iye, olmek istemiyorsa, bu para- YI hemen vermesini emretti. <;iftc;i korkudan tir tir titreyerek borcunun bu kadar olmadigml, c;obana verdigi iic; c;ift kundura ve bir hastahg• s1rasmdaki kan ald1rma ic;in bir riyalin bu hesaptan dii~iilme­ si gerektigini soyledi. Don Ki~ot sozlerine ~oyle devam etti: \"Hay1r, bu iki masraf, yedigi dayaga say.lacak. 0 sizin kunduralarmiZI eskitti ise, sizde onun de- risini y•rttlmz; hastahgmda berber onun kamm ai- d• ise, siz de saghkta kamm aldm1z. Boyieee hesap dengelenmi~ oldu.\" <;iftc;i, \"i~in kotiisii, iizerimde para olmamas•- dJr, fakat Andres zahmet edip eve kadar gelsin, ri- yallerini vereyim.\" dedi. <;oban, \"Tann korusun!\" diye hayk1rd1. \"Onunla gitmek mi? Tann gostermesin! ikimiz 35

yalmz kalmca, Aziz Bartolomeus gibi derimi yu- zer.\" Kahramamm1z, \"Merak etme.\" dedi, \"Bana sayg1s1, benim i<;:in yeterli bir guvencedir. Ald1g1 ~ovalyelik unvam adma bana yemin etsin, kendi- sini serbest b1rakmm ve eminim ki paramz1 he- men ahrs1mz.\" Andres, \"Fakat...\" dedi, \"Zat-1 asilaneleri, efen- dimin asla ~ovalyelik unvam almam1~ olduguna dikkat buyursalar. Bu adam, Quintanar'da oturan zengin Juan Haldudo'dur.\" Don Ki~ot, bunun uzerine ~u cevab1 verdi: \"Ne i:inemi var? Haldudo'lardan da ~i:iva lye <;:1- kabilir. Aslmda, herkes kendi eserinin r;ocugu- dur.\" Zavalh Andres'in cevab1 ~u oldu:. \"Ah, hangi eserinin <;:ocugu acaba? Almmm te- ri ile kazand1g1m hakklm1 vermiyor!\" Bunun uzerine <;:ift<;:i, \"Paran121 vermek istemi- yor degilim karde~.\" dedi. \"Lutfen benimle bera- ber geliniz ve ne kadar ~i:ivalyelik unvam varsa, hepsi adma yemin ederim ki, hakkmlZl faiziyle birlikte alacaksm1z.\" 36

Don Ki~ot, \"Faizler sizin olsun.\" dedi, \"Sizden istedigim ~ey, yalmz daha dogru hareket etmeniz- dir. Size ogtidtim olsun, dikkat edin. Yoksa, bir kertenkele gibi saklansamz bile sizi yine bulur ce- zamzi veririm. Size bu emri verenin kim oldugu- nu tammamz gerekir. Bundan boyle daha iyi itaat .etmek ic;in biliniz ki ben, magdurlarm intikamm1 alan ve zalimleri cezaland1ran, La Mancha'h kah- raman Don Ki~ot'um. Haydi, Tann sizinle olsun, yemininizi asia unutmaym.\" Bu sozleri soyledikten sonra <;1k1p gitti. <;:iftc;i, ~ovalyeyi gozleriyle takip etti ve Don Ki~ot goz- den kaybolunca u~agma, \"Evlat...\" dedi, \"Rica ederim yamma geliniz. Zalimlerin cezasm1 veren bu ~ovalyenin bana emrettigi ~ekilde size olan bor- cumu bir an once odemek isterim.\" Andres, \"<;:ok iyi edersiniz.\" dedi. \"<;:tinkti, eger soztintizde durmazsamz 0 iyi kalpli ve kahra- man ~ovalye, Tann ona uzun omtir versin, size o sozti tutturmasml bilir.\" <;:iftc;i, \"Elbette.\" dedi, \"Fakat odeyecegim pa- rap c;ogaltmak i~;in borcumu arthrmay1 pek istiyo- rum.\" Bunlan soyledikten sonra Andres'i kolundan c;ekerek aym me~e agacma baglad1 ve oncekinden daha ~iddetle kirbac;ladi. Soiua, \"Senyor Andres...\" dedi, \"Zalimleri ce- zalandiran ~u tinlti ~ovalyeyi c;ag1rsamza. Bakahm bu zulmtin cezasm1 vermek ic;in nas1l hareket ede- cek?\" Sonunda Andres'i agac;tan c;ozdti. <;:ocuk agla- yarak, Don Ki~ot'u aray1p bulacagm1 ve kendisine her ~eyi anlatacagma yemin ederken, zalim c;iftc;i de gtilerek oradan aynld1. Haks1zhk bu ~ekilde gi- derilmi~ oldu. Bu s1rada, kahramamm1z, gun gibi ac;1k bir haks1zhg1 bu kadar gtizel dtizelttiginden dolap gururlu ve memnun, yoluna devam ediyor, ~anh mesleginin bu gi.izel ba~langJCmdan dolay1 kendi kendini tebrik ediyordu.

Yava§ bir sesle §byle diyordu: \"Ey giizeller guzeli Toboso'lu Dulcinea, talihi- ne §likret! Bu s1rh yere gelmez §Ovalyeyi hukmun altmda bulundurmak mutlulugunu tat; o §Ovalye ki, dunyanm bildigi uzere daha dun klhc; ku§an- ffil§ken, bu sabah dunyaya bir adalet dersi vermi§, zay1fl, kendisine zulum edene kar§l giicuyle koru- mu§, bir barbann elinden, gene; ve korkak bir c;o- cugu kurtarml§hr.\" Sozlerini henuz tamamlam1§tl ki, Don Ki§ot, yolun dorde aynld1gm1 fark etti. 0 zaman, dart yol agzma geldikleri zaman, ba§lbO§ §Ovalyelerin hangi yolu sec;meleri gerektigini atlanna blrakhk- lanm hahrlad1 ve bu i§i Rocinante'ye b1rakh. Hay- van da hie; tereddut ehneden dogruca ahmmn yo- lunu tuttu. Henuz iki mil gihnemi§ti ki, kahramamm1z, kar§1dan ath bir kafilenin geldigini gordu. Gelen- ler, ipek satm almak ic;in Murcia'ya gitmekte olan Toledo'lu ruccarlard1. Alh ki§i idiler; pe§lerine de alh seyis ile lie; kahrc1 vard1. Don Ki§ot bunlan go- rur gormez buylik bir seruvenle kar§lla§tlgma ka- naat getirdi ve haf1zas1m yoklaymca, bu rastlanh- dan nas1l yararlanacagm1 kestirdi. Yolun uzerine dogruldu, magrur bir tav1r takl- narak uzengilerine Slkica bash, illlZragm1 hazlrla- dl ve kalkamm vlicuduna yap1§hrd1. Ba§lbO§ ~o­ valyelerden olu§tugunu sand1g1 kafilenin yakla§h- gml gorunce sesini yukselterek kustahc;a bag1rd1: 38

\"Hi\\biriniz, yeryi.izi.inde hi\\bir gi.izelin, La Mancha imparatori\\esi, Toboso'lu e~i bulunmaz Dulcinea'ya yakla~amadigmi itiraf etmeden, bir ad1m ileri atmasm.\" Bu sozleri soyleyen garip k1yafetli adam1 goren ti.iccarlar, ~a~kmhkla durdular, fakat \\Ok ge\\me- den bunun bir deli oldugunu anladilar. 0 zaman, i\\lerinden alayCI ve ho~ sohbet biri bu rastlanhdan bir alay konusu \\Ikarmak istedi. \"$ovalye hazretleri...\" diye soze ba~lad1, \"Hi\\- birimiz bu dediginiz kadm1 tamm1yor. Onu bize bir kere gosterin. Eger dediginiz kadar gi.izel ise, giizelligini cam goni.ilden itiraf ederiz.\" Don Ki~ot, \"Peki ama, bir kere kendisini gore- cek olursamz, bu kadar a\\Ik bir ger\\egi itiraf etme- nize arhk gerek kahr m1?\" diye cevap verdi. As1l onemli olan, kendisini gormeden gi.izelligine emin olmamz, gi.izel oldugunu itiraf etmeniz ve bunu yeminle tasdik etrnenizdir. Aksi halde, magrur ve kibirli adamlar sava~a haz1r olun. ister asil ~oval­ yelik yasalan geregince hirer hirer, ister ayanmz- daki insanlann yontemlerince hep birden kar~1ma \\Ikm. Benim bilegimin kuvveti, yalmz ba~1ma hakh davam1 savunmaya yet.::i\"lidir.\" Don Ki~ot'un bu sozlerine ti.iccar ~u cevab1 ver- di: \"$ovalye hazretleri, burada ka\\ prens varsak, hepimiz adma sizden ricaya cesaret ediyorum, emin olmadigimiz bir ~ey hakkmda kesin bir soz soylemeye bizi mecbur etrneyin ve vicdammiZI ra- hat b1rakm. Zaten, bu yolda bir fikirde bulunma- miz diger Alcarria ve Estremadura Krali\\elerinin ve imparatori\\elerinin de aleyhinde olacakhr. Onun i\\in, efendimiz, bizlere bu hammm bir res- mini gosterme li.itfunda bulunurlar ise, resim ne kadar ki.i\\i.ik olursa olsun, hatta bir bugday tanesi kadar bile olsa, yeterli bir fikir edinebiliriz; oyle ya, numuneye gore hemen anlanz. Hatta daha :;;imdlden onun o kadar lehinde di.i:;;i.ini.iyoruz ki, istedigimiz resim kendisini :;;a:;;1, tek gozli.i, topal, 39

kanbur olarak da gosterse yine sizin ho~unuza gi- decek ~ekilde soz soyleyecegiz.\" Don Ki~ot biiyi.ik bir ofkeyle hayk1rd1: \"Ah;ak rezil, o ne ~a~1d1r ne de kambur, gozle- ri parlak, endam1 da bir Guadarrama iglerinden daha narin ve daha diizgiindiir. KiistahhgmiZin ve kiifiirlerinizin cezasm1 ~imdi goreceksiniz.\" M1z- ragm1 kavrad1g1 gibi alayCJ tiiccara dogru sald1rd1. Eger Rocinante'nin ayag1 siin;memi~ olsayd1, cii- retkar tiiccann i~i kotii olacaktJ. Rocinante kapak- landJ ve siivarisi de yerde yuvarland1. Hemen kalkmak i<;in <;abalad1ysa da kalkam, z1rhlan, m1z- rag1 ve mahmuzlan buna engel oluyordu. Bo~ ye- re kalkmak i<;in <;abalarken, diger taraftan becere- meyince: \"Ka<;maym al<;aklar, hata ahmda, o dii~meseydi cezamz1 <;ekecektiniz.\" diye haykmp duruyordu. Tiiccar kafilesinden bir kahrCJ, bu meydan okumalara fazla tahammiil edemeyerek, ahndan dii~en zavalh ~ovalyeye yakla~h ve m1zragmJ ahp k1rd1. Kmlan par<;alardan birini kap1p Don Ki~ot'a biitiin giiciiyle vurmaya ba~lad1, hatta efendileri- nin o kadar ~iddetli vurmamas1 i<;in bag1rmalarma bile kulak asmad1. Bu dayak fash kahrcmm ho~u­ na gitmi~ti. M1zragm biitiin kmk par<;alanm s1ra ile denedikten sonra dayaga son verdi ve yoluna devam eden kafileye yeti~ti. Tek ba~ma kalan ~ovalyemiz ayaga kalkmaya yeltendi ise de, sopa yagmurundan sonra bu i~ da- ha zorla~ml~h. Yerinden klplrdayamamakla bera- ber, bir~ok ba~1bo~ ~ovalyenin ba~ma gelen bu be- laya, s1rf atmm hatas1 yiiziinden ugram1~ oldu- gundan dolaY' kendini pek mutlu say1yordu. ~OVALYEMiZiN SIKINTISININ SONU Arhk yerinden kJmJidayamadJgmJ goriince, za- valh Don Ki~ot her zamanki <;areye ba~vurdu. Ki- 40

taplannda yazth olaylardan kendi durumuna ben- zeyen birini zihninde ara~hrd1. Deliligi, Baudouin ile Mantova Markisi'nin, Charles tarafmdan birin- cisinin yarah olarak dagda btraktldtgt zaman, ba~­ lanndan ge<;mi~ olan seriiveni hahrlath ona. <::o- cuklann, gen<;lerin ve ya~hlarm da bildikleri ve inandtklan bu hikayeler mucizeler gibi ash fash olmayan ~eylerdi. Fakat bu hikaye, i<;inde bulundugu duruma fazlastyla uyuyordu. 0 zaman, aoh bir adam gibi yerde yuvarlanarak, yazann Baudouin'e si::iylettik- lerini zaytf bir sesle tekrarlamaya ba~lam1~h: \"Ey ruhumda ya~ayan giizel, neredesin, bu acuna hi<; mi i.izi.ilmi.iyorsun? Ya bunlan bilmiyor- sun ya da vefastzsm.\" Sonunda ~u kelimeleri si::iylerken, \"Ey Mantova Markisj, ey amcam ve efendim!\" bir rastlanh eseri olarak kasabadaki kom~ulanndan bir <;ift<;i, degir- mene bir yi.ik bugday gi::iti.irmekteyken kendisine yakla~h ve aosmm ne oldugunu, neden boyle act act ~ikayetlerde bulundugunu sordu. Kendisini Baudouin sanan Don Ki~ot, <;ift<;iyi amcas1 Manto- va Markisi yerine koymakta gecikmedi ve cevap olarak mtsralanna devam etti. Aym zamanda da ba~mdan ge<;en felaketleri ve imparatorun oglu ile kans1 arasmdaki a~k maceralanm romanda oku- dugu ~ekilde uzun uzadtya anlath. Bu kadar garip ve tuhaf ~eyleri duyup hayrete di.i~en <;ift<;i, ~i::ivalyenin yans1 kmlm•~ migfer sipe- rini <;IkardI, toza bulanm1~ yi.izi.ini.i temizledi ve bi- raz dikkat edince kendisini tammakta gecikmedi. \"Aman Tannm, ne goriiyorum, siz misiniz sen- yor Quijana!\" (Don Ki~ot'un ger<;ek isminin Quija- na oldugunu bu da ispat eder) diye hayk1rd1. \"Fakat, kim sizi bu hale getirdi?\" <::ift<;inin bi.iti.in sorulanna, ~i::ivalyemiz romam- m okumakla cevap veriyordu. Merhametli koyli.i, kendisinden hi<;bir ~ey i::igrenemeyecegini anlaym- ca, Don Ki~ot'un ztrhmi <;tkarmaya ba~lad1. Vi.icu- dunun hi<;bir tarafmda kandan eser yoktu. Bunun 41

uzerine kahramammlZl ayaga ka!dtrdt, tuttu, yoJ- da fazla sarstlmamast ic;:in kendi e§egine bindirdi ki bu hic;:de oyle kolay olmadL Bundan sonra, §0- valyenin silahlanm ve mlZragmm parc;:alanna va- nncaya kadar her §eyini toplad1 ve Rocinante'ye yi.ikledi. Bir eliyle Rocinante'nin digeri ile de e§e- ginin yu!arlanm tutarak kasabaya dogru yollandt. Yolda giderken Don Ki§ot'un soyledigi §eylerin ne ifade edebilecegini anlamak ic;:in zihnini yorup du- ruyordu. Diger taraftan kahramammtz da di.i§i.incelere dalmt§ bulunuyordu; o kadar bitkin ve yorgun bir haldeydi ki, e§egin usrunde bir rurlu tutunarmyor ve ic;:ini c;:ektigi zaman iniltisi goklere yukseliyor- du. Bu da c;:iftc;:iyi, Don Ki§ot'un ne gibi bir act c;:ek- tigini, tekrar sormaya yoneltti. Fakat sanki §eytan, §Ovalyenin okudugu butun §eylerden kendi duru- muna benzeyenleri aklma getirmekten zevk ah- yordu. 0 s1rada artlk Baudouin'i unutmu§, onun yerine Antequera va lisinin, Magripli* ibni Serrac't hapsettikten sonra kaleye gorurmesi hikayesini aklma getirmi§ti. Oyle ki, c;:iftc;:inin sordugu sorulara cevap ola- rak, Jorge de Montemayor'un Diana ismindeki ese- rinde esir di.i§en ibni Serrac'm Rodriguezo de ar- vaez'e verdigi cevabt veriyor ve burun bu olaylan kendi durumuna oyJe guzel uydurarak k011U§U- * Magripli: Dogulu. (Ed . n.) 42

yordu ki, \\ift\\i bu kadar hezeyam duydugu za- man \\IIdiracak gibi oluyordu. Asilzademizin ta- mamiyla deli olduguna arhk hiikmetmi~ olan koy- lii, bu uzun soylevi k1sa kesmek i\\in bir an once kasabaya varmak istiyordu. Bu s1rada, kahramammiZ uzun soylevine !i'Un- lan da ekledi, \"Senyor Don Rodriguezo de Narva- ez, ~unu bilmeniz gerekir ki, size soziinii ettigim !i'U guzel $erife, !i'imdi ugrunda ge\\mi~in, bugiiniin ve gelecegin biirun ~ovalyeleri tarafmdan yapllan- larm \\Ok iisrunde yaphgtm, yapmakta oldugum ve yapacag1m i!i'lere memnun olacak olan e~siz To- bqso'lu Dulcinea'dtr.\" Arhk zihni biisbiitiin kan~m1~ olan zavalh \\ift- \\i, gozlerini iyice a\\mi~, ~ovalyenin soylediklerini anlamaya \\ah~tyordu. \"Ah aziz efendim...\" dedi, \"Rica ederim bir kerre dii!i'iiniiniiz ki ben ne Don Rodriguezo de Narvaez, ne de Mantova Markisi'yim. Ben, kom- !i'Unuz ve hizmetkanmz Pedro Alonso'yum. Siz de, ne Baudouin ne de Magripli ibni Serrac'sm1z. iyi ve kahraman bir asilzade olan Senyor Quijana'si- niz.\" Don Ki~ot, \"Ben kim oldugumu iyi biliyorum.\" dedi, \"Ve istersem, yalmz soz ettigim kimseler de- gil, hatta on iki FransiZ prensi ve \\Ok iinlii olan do- kuz prens bile olabilirim, ¢nkii onlann biirun yaphklan benim seriivenlerimin yanmda hi\\ ka- hr.\" Yolculanmiz boyle konu~urlarken ak~am ol- mu~ ve arhk kasabaya varmi~lard1. <.;:ift\\i, Don Ki- ~ot'u evine b1rakh. $ovalyenin, sessiz sedas1z ev- den kaybolmu!i' olmast, ortahg1 tela~a vermi~ti. Dostlan, koyiin papaz1 ve berber, o s1rada orada bulunuyorlardL Kahya kadm avaz1 \\Ikhgi kadar ~oyle haykmyordu: \"Bu i~e ne dersiniz, Bay Pero Perez? (Papazm adt). i~te tam alh giindiir efendim ortada yok. Ne atm1, ne kalkamm, ne de silahlanm bulabiliyoruz. Ah ba~1ma gelenler! Bay1larak okudugu o Janet ~o- 43

valyelik kitaplanmn akhm ba~mdan aldigma ole- cegimi bildigim kadar eminim. $imdi iyice hatuh- yorum. Kendi kendine konu~urken, ba~1bo~ bir ~6- valye olup maceralar Minde ko~mak istedigini soyleyip duruyordu. Biih.in La Mancha'mn en ak- h ba~mda adamm1 bu hale sokan bu kitaplann hepsi kahrolsun!\" Aym fikirde olan Don Ki~t'un yegeni de ber- bere ~oyle diyordu: \"Ah, Ostat Nicolas, amcam bazen bu ugursuz kitaplan iki giin iki gece okur, sonra birden kalka- rak kitaplan flrlahr, kihCim kapar duvarlara vu- rurdu. iyice yorulunca oturur ve kulelerden bii- yiik dort dev oldiirdiigunii soylerdi. Alnmdan ak3n ter i\\in de, bu S3V3~t3 3ld•g•m y3r3l3rd3n 3kan k3n derdi. Bunun iizerine biiyiik bir b3rd3k su i\\er ve bunun fevkal3de bir iksir oldugunu, dostu sihirb3z Esquife t3r3fmd3n, y3r3l3nmn iyi- le~mesi i\\in verildigini iddi3 eder dururdu. Sizi bunl3rd3n d3h3 once h3berd3r etmedigime ne k3- d3r iizgiiniim, ¢nkii o zaman dinsizler gibi 3te~e 3hlm3y3 l3pk ol3n bu kit3pl3n y3k3r ve 3IDC3mi bu durumd3n kurt3r3bilirdiniz.\" P3p3z, \"Ben de 3ym fikirdeyim.\" diyordu. \"Bu kit3pl3nn tehlikesine kar~1 f3zl3 g3fil d3vr3nd1k. Y3nnd3n tezi yok, bunl3r3 bir ibret dersi verece- gim. Benim en iyi dostumu m3hvettiler, d3h3 b3~­ k3l3rmm d3 k3nl3nn3 girmelerine r3ZI degilim.\" Onl3r boyle konu~url3rken, Don Ki~ot'u geti- ren \\ift\\i k3p1y1 \\3l3r3k seslendi: \"A\\Imz, liitfen k3p1y1 3\\Imz, y3rah ol3rak ge- len Montov3 M3rkisi'ne, Senyor B3udouin'e ve Antequer3 V3lisinin S3V3~ esiri ol3r3k getirdigi M3gripli ibn-Serr3c'3 k3p1y1 3\\Imz.\" Bu sozleri duyunc3 herkes k3piy3 ko~tu. Kimi dostunu, kimi efendisini, kimi de 3mcasm1 t3md1 ve yorgunlugund3n e~egin s1rtmd3n bile ineme- yen Don Ki~ot'u kuc3kl3m3k i\\in b3~m3 ii~ii~tiiler. K3hr3m3mmiz kendisini k3r~Il3m3y3 gelenle- re, \"Durunuz!\" dedi, \"Ahmm h3t3SI yiiziinden y3- 44

ralandm1, yaram ag1rd1r. Beni yatag1ma gotiiriin ve tedavi i\\in Hekim Urganda'y1 \\agmn.\" Kahya kadm, \"Duyuyor musunuz?\" diye hay- k1rd1. \"Ben demedim mi? Gelin, gelin efendim! Urganda'p i~e kan~tmnadan biz sizi iyi edebiliriz. Ah! Sizi bu hale sokan o kitaplara Janet olsun.\" Don Ki~ot'u yatagma gotiirdtiler ve yaralanm aray1p vticudunda yaradan eser gormeyince ~a~­ kmhga dti~tiiler. Bunun tizerine Don Ki~ot, \"Son derece mtithi~ on kadar devle \\arp1~1rken, ahmla beraber yere yuvarlamp sadece orselendim.\" dedi. Papaz, \"Ya oyle mi?\" dedi. \"Demek i~in i\\inde devler de var ha! Kitaplar hemen yarm yak1lacak.\" Don Ki~ot'u daha ba~ka ~eyler de sordular ise de, ~ovalye cevap olarak karmm doyurmak ve uyumak istedigini soyledi. istegi yerine getirildi. $i:)valye dinlendigi s1rada \\ift\\i, Don Ki~ot'u nas1l buldugunu ve soyledigi delilikleri anlath. Koylti- ntin verdigi bilgi papazm karanm gti\\lendirdi. Er- tesi gtinii, erkenden kalkarak gidip dostu usta Ni- colas'• buldu ve birlikte Don Ki~ot'un evine gittiler. PAPAZ iLE BERBERiN ~OVALYEMiZiN KUrtiPHANESiNDE YAPTIKLARI TETKiKLER Papaz ile berber Don Ki~ot'un evine geldikleri za- man, yorgunluktan bitkin dii~mii~ olan kahrama- mmlz derin bir uykuya dalm1~h. Papaz, gen\\ bir k1z olan Don Ki~ot'un yegeninden kitaplarm bu- Iundugu odap hemen a\\mas1m rica etti. Gen\\ k1z ile kahya kadm memnuniyetle yerine getirdiler bu ricay1. Hep birlikte kiitiiphaneye girdikleri zaman giizel ciltli ytiz kadar biiyiik ve bin;ok da kii\\iik kitap buldular. D1~an \\Ikan kahya kadm biraz sonra, kutsanm1~ su ile dolu bir fincan ve bu suyu serpmeye yarayan tiiylii bir degnek ile geri geldi. \"Papaz efendi...\" dedi, \"Beni dinleyin de once odap, bu suyu serperek kutsaym. Yapacag1m1z i~- 45

ten dolay1, bizden 6~ almak i~in, korkanm bu ki- taplann i~inde bulunan bi.iyi.ici.ilerden biri bizi bi.i- yi.ilemesin.\" Papaz, kahya ka\"dmm bu safhgma gi.ildi.i ve ki- taplann i~inde korunmaya deg~r bir eser bulunup bulunmad1gmi anlamak i.izere bunlan kendisine teker teker vermesini Usta Nicolas'dan rica etti. Fakat ~ovalyenin yegeni, \"Hayu olmaz!\" diye haykud1, \"Hi~birini saklamaym. Hepsinin amca- ma koti.ili.igu dokundu, hepsini pencereden atma- h, bah~eye y1gmah ve altlanndan tutu~turarak yakmah.\" Kahya kadm da aym fikirde idi, ama papaz ra- ZI olmad1 ve hi~ olmazsa kitaplann isimlerini oku- mak istedi. Usta Nicolas ona ilk olarak Galya'lz Amadis'in dart kitabm1 uzath. Papaz, \"Ah! bu kitapta sanki esrarengiz bir ~ey var, zaten ispanya'da ilk defa bas1lan ~ovalyelik kitab1 oldugunu ve bi.iti.in di- gerlerine de ornek te~kil ettigini duymu~tum. Ben- ce hemen yakilmaya mahkum edilmelidir.\" dedi. Berber, \"Hay1r, hapr!\" diye cevap verdi, \"Sizi temin ederim ki bu kitap, ayru konuda olanlann i~inde en iyisidir, onun i~in affedilmesi gerekir. \" 46

Papaz, \"Hakkuuz var...\" dedi, \"$imdilik affe- delim. Ondan sonra gelen kitap nedir?\" \"Galya'h Amadis'in oglu Esplandian'zn Kahra- manltklart.\" \"Ha! Oglu babas1 ayannda degildir. Kahya ka- dm pencereyi a<;1p Esplandian'1 at1ruz. Bah<;ede yakllacak kitaplann ilki olsun.\" Bir sure sonra kitaplan tek tek gozden ge<;ir- mekten yorulmaya ba~lam1~ olan papaz, daha faz- la ara~hrmadan vazge<;erek kalanlann ate~e ahl- masma karar verdigi s1rada, berber bir kitap a<;m1~ ve isminin La Lagrimas de Angelica oldugunu soy- lemi~ ti . Bunun u zerine papaz birden dogrularak, \"Eger bu eser benim emrimle ate~e ahlrru~ olsa idi, hi<;bir zaman teselli bulamayacaktim. <:;:unku ya- zan yalruz ispanya'nm n u:n]u ~airlerinden biri olarak kalmamJ~, ayru zamanda da Ovidius gibi, latinlerin miladdan kirk li<; yll once ya~aml~, pek tanmm1~ ~airl erinin baz1efsanevi eserlerini d e bu- yuk bir ba ~an ile <;evirrni~tir. \" dedi.* * Meleklerin G iizya~la n . Ba hsettig i ~a ir Luis Bara ko na d e Sato'dur. (Ed . n .) 47

DON Ki~OT'UN ~ARAP TULUMLARINA HUCUMU Tam bu sirada Don Ki~ot'un ~i:iyle bagirmakta ol- dugunu duydular: \"Ko~un, ko~un, cesur ~i:ivalyeler, bileklerinizin giiciinii burada gi:istereceksiniz, i~te sarayhlar cirit oyununu nerede ise kazanacaklar.\" Hepsi ~i:ivalyenin bulundugu yere ko~u~tular ve kitaplann incelenmesine hemen son verildigi i<;in, i<;lerinde ~iiphesiz pek degerli olan ve bu ne- denle papazm affedecegi bir<;ok eser de ate~e ahl- maktan kurtulamad1. Dostlan odasma girdikleri zaman, Don Ki~ot uyanm1~, ayaga kalkmi~, kihei elinde avaz avaz bagmyor ve saga sola kih<; darbeleri indiriyordu. Dzerine ahlarak zorla yatagma yahrdilar. Kahra- mammiz yataga girince papaza di:inerek, \"Ba~pis­ kopos Turpin Hazretleri...\" dedi, \"Burada On iki Prens oldugumuz halde, ii<; giinden beri durma- dan kahramanhgimiz sayesinde elde ettigimiz tur- nua (cirit) ba~ansmi saray mensuplanna buakma- miz biiyiik bir ayiphr.\" Papaz, \"Sakin olun aziz dostum!\" dedi, \"Talih degi~iyor, bugiin kaybedilen yann kazamlabilir. $imdi, yalmzca saghgmizla me~gul olahm. Yarah olmasamz da, herhalde fazlasiyla yorgunsunuz.\" Don Ki~ot hemen cevap verdi: \"Yarah degilsem de o kadar <;ok hirpalandim ki, ne deseniz hakhsmiz. c;:unkii en biiyiik kahra- man olmak ~erefini elinden almak istedigim i<;in, o pi<; Roland i:ifkeyle bir me~e agaCI kiitiigu ile beni uzun uzadiya di:ivdii. Fakat ayaga kalkar kalk- maz, yaphgi biiyiilere ragmen bu hareketini onun burnundan getirmezsem bana da Reinaldes del Montauban demesinler. $u anda her ~eyden once yemek yemeye ihtiyaCim var; yemegimi getirsin- ler; ondan sonra da intikam almak i<;in beni ser- best buakm1z.\" $i:ivalyemiz kendine getirilen yemegi yer yer- mez tekrar uykuya daldi ve hazir bulunanlar da 48

bu kadar biiyiik bir delik kar~nsmda ~a~kmhk i\\in- de kalarak d1~an \\Ikhlar. Kahya kadm, Don Ki~ot'un uyuyor olmasm- dan yararlanarak bah\\eye ahlan ve evde kalm1~ olan diger kitaplan hemen yakh. Boylece, papazm agu hiikiim vermesinden ve talihsizlikleri yiiziin- den gene! kiiti.iphanelerde korunmas1 gereken eserler de alevlerle kiil oldu. BOylece, kurunun ya- mnda ya~ da yanar, atasozii dogrulanm1~ oldu. Papaz ile berber, dostlan da hastahgm1 kokiin- den tedavi etmek istediklerinden, sanki biiti.in fe- nahklar kitaplardan geliyormu~ gibi, kahramam- mizm kiitiiphanesinin kaplSlnl duvarJa ormeye karar verdiler ve bu i~i hem:en ba~ardliar. $Qvalye kitaplanm arayacak olursa, kendisine, bunlan bir biiyiiciiniin ahp goti.irdiigiinii soylemesini yegeni- ne iyice tembih ettiler. Don Ki~ot, iki giin sonra iyile~tigi zaman ilk i~i kiiti.iphanesine gitmek olmu~tu. Fakat kap1y1 hula- mayan ~ovalye, eliyle duvarlan yoklayarak kitapla- nnm bulundugu yeri uzun uzad1ya arad1 ve biiti.in bu ara~hrmalarm bo~una oldugunu anlad1gt za- man, kahya kadmdan kiitiiphanenin yerini sordu. bnceden gerekli talimah alm1~ olan kadm, \"Hangi oda?\" diye cevap verdi. \"Ne kitap kald1 ne de kiitiiphane. Hepsini ~eytan goti.irdii.\" Yegeni olan gen\\ k1z, kahya kadmm soziinii keserek, \"$eytan goti.irmedi.\" dedi, \"Siz burada degilken, bir ejderhaya binmi~ bir biiyiicii geldi ve kiiti.iphaneye girdi. Orada ne yaphgm1 bilmiyo- rum, birka\\ dakika sonra evi duman i\\inde biraka- rak damdan havalamp gitti. Arhk odanm yerinde yeller esiyordu. Ancak ~unu hahrhyorum. Kahya kadm da hahrlar, bu Janet ihtiyar \\Iklp gidecegi zaman yiiksek sesle, evin sahibine miithi~ bir kin besledigi i\\in kendisinden intikam alacagmi soyle- di ve isminin de Bilge Munaton oldugunu ekledi sozlerine.\" Don Ki~ot, \"Munaton degil Freston demi~tir.\" dedi. 49

Gen<; k1z, \"Freston mu, Friton mu bilmiyorum ama, isminin ton ile bittiginden erninim.\" dedi. Don Ki~ot, \"Evet onun bir buyi.icu ve aym za- manda da en buyuk du~mamm oldugu dogrudur. Kendisinin korudugu bir ~ovalyenin, giinun birin- de taraf!mdan yenilecegini derin bilgisi sayesinde ogrenmi~ ve 0 giinden beri bana, elinden gelen bu- tun korullikleri yapmaktan geri kalmam1~hr. Fa- kat burun bunlara ragmen, kaderin online ge<;e- meyecektir.\" Yegeni, \"Elbette amcaCI~.\" d edi. \"Fa kat bu- tlin bu kavgalara kan~maktan, dunyay1 dola ~1p <;ogu kez koru rastlanhlarla kar~1la~maktansa evi- nizde rahat rahat otursaruz daha iyi olmaz rm? Bir atasozu vard1r: Yun aramaya gidenin bazen kendi yi.inu k1rklhr.\" Don Ki~ot, \"Ah sevgili yegenim!\" diye cevap verdi, \"Siz bunu ne kadar yanh~ anhyorsunuz, ben, yi.inlim kuk!lmadan once sa<;lanrmn bir kih- na dokunmaya cesaret edecek olamn burun saka- hm yolup koparmm.\" 50