ພາສາລາວ ປ.4 (Lao_4)

ແບບຮຽນ ພາສາລາວ ຊ້ນັ ປະຖມົ ສຶກສາ ປທີ ີ 4 ຮຽບຮຽງໂດຍ: ພວງມະໄລ ສີສຸທໍາ ຄູນວິໄລ ເຄນກິຕິສັກ ໄກ່ທອງ ມະວງົ ສາ ຖາວອນ ດວງວິຈດິ ຄາໍ ສງິ ທະວສີ ຸກ ວນັ ວສິ າ ຄາໍ ມະວົງ ໂອທອງ ຄໍາອິນຊູ ກວດແກ້ໂດຍ: ອ່ອນແກວ້ ນວນນະວົງ ແສງເງນິ ໄວຍາກອນ ພວງມະໄລ ສສີ ຸທໍາ ແຕ້ມຮບູ ໂດຍ: ນິວງົ ແສງສະກຸນ ພິມເຂົ້າໜ້າໂດຍ: ສຸກສາຄອນ ພົງອຸດມົ ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ສະຖາບັນຄນ້ົ ຄວ້າວທິ ະຍາສາດການສກຶ ສາ 2022 LL-G4.indb 1 13/06/2022 15:05:54

ຄໍານໍາສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ປ້ມຶ ແບບຮຽນພາສາລາວຂນ້ັ ປ.4 ເຫ້ຼັມນຮ້ີ ຽບຮຽງຂ້ນຶ ຕາມຫຼັກສູດຊນັ້ ປະ ຖມົ ສກຶ ສາສະບັບປບັ ປຸງປີ 2016 ເພອື່ ເປັນສກື່ ານຮຽນການສອນພາສາລາວ ແລະ ເພື່ອໃຫ້ຄູນໍາໃຊ້ຄວບຄູ່ກັບປ້ຶມຄູ່ມືຄູໃນການແນະນໍານັກຮຽນປະຕິບັດກິດຈະກໍາ ໃນແຕ່ລະບດົ ຂອງຊນັ້ ປະຖມົ ສກຶ ສາປທີ ີ 4. ເພ່ອື ຄວາມສະດວກໃນການນໍາໃຊ,້ ປມ້ຶ ແບບຮຽນພາສາລາວຂນ້ັ ປ.4 ໄດສ້ ະ ໜອງກດິ ຈະກາໍ ທຫ່ີ າຼ ກຫາຼ ຍ ເພອ່ື ຝກຶ ຄວາມຮດູ້ າ້ ນການຟງັ ແລະ ເວາ້ົ ແລະ ການອາ່ ນ ເຊ່ັນ: ຟັງແລວ້ ຈບັ ໃຈຄວາມ ແລະ ສະແດງຄວາມຄິດ, ການເວ້ົາໃນໂອກາດຕ່າງໆ, ການລາຍງານ, ພນັ ລະນາ, ອະທບິ າຍ, ຕັງ້ ຄາໍ ຖາມແລ້ວຕອບ, ການແຕ່ງປະໂຫຍກ ປາກເປົ່າ, ການອ່ານບົດຮ້ອຍແກ້ວ ຮ້ອຍກອງ, ການຄາດຄະເນຈາກເລ່ອື ງ, ການ ຕອບຄໍາຖາມ ແລະ ຈັບໃຈຄວາມຂອງເລື່ອງ, ການອະທິບາຍຄວາມໝາຍຂອງ ຄາໍ ສບັ , ການສະຫຼບຸ ຄວາມຮູ້ ແລະ ຂໍ້ຄິດຈາກເລອື່ ງ. ນອກຈາກນນ້ັ , ນກັ ຮຽນຍັງ ຈະໄດຝ້ ຶກທັກສະການຂຽນ ແລະ ໄວຍາກອນ ເຊ່ນັ : ການຂຽນຕົວໜັງສເື ປນັ ຕວົ ບັນຈົງ, ຂຽນທວາຍ, ແຕງ່ ປະໂຫຍກ, ຂຽນຄໍາປະກາດ, ຄໍາອວຍພອນ, ໃບສະໝກັ , ຈົດໝາຍ ແລະ ຊີວະປະຫວດັ , ຂຽນເລ່ືອງໃນປະເພດບດົ ຕາ່ ງໆຕາມໂຄງຮ່າງ ແລະ ເຂາ້ົ ໃຈໜ້າວຽກໃນການຂຽນຕາມຂນ້ັ ຕອນ. ສາໍ ລັບໄວຍາກອນນັກຮຽນຈະໄດ້ຝຶກ ການຈໍາແນກປະເພດຂອງຄໍາ, ການນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ອື ງໝາຍວັກຕອນ, ເຂົ້າໃຈສວ່ ນປະ ກອບຂອງປະໂຫຍກສາມນັ ແລະ ປະໂຫຍກປະສົມ, ປະໂຫຍກຫັຼກ ແລະ ອະນປຸ ະ ໂຫຍກເປນັ ຕ້ົນ ເຖງິ ຢາ່ ງໃດກຕໍ າມ ການຮຽບຮຽງປຶມ້ ແບບຮຽນເຫັຼ້ມນ້ີ ກໍຄົງບປ່ໍ າສະຈາກຂໍ້ ຂາດຕົກບົກພອ່ ງບາງປະການໄດ.້ ສະນ້ັນ, ຖ້າທ່ານພບົ ເຫັນຈຸດບົກພອ່ ງ ຫືຼ ຈຸດ ຜດິ ພາດ ຂຄໍ ວາມຮວ່ ມມມື າຍັງທາ່ ນສ່ງົ ຄໍາຄິດເຫນັ ມາຍງັ ສະຖາບັນຄົ້ນຄວ້າວທິ ະ ຍາສາດການສກຶ ສາ ເພອ່ື ຈະໄດນ້ າໍ ໄປເປນັ ຂມ້ໍ ນູ ໃນການປບັ ປງຸ ແກໄ້ ຂເຮດັ ໃຫກ້ ານ ຈດັ ພິມຄັງ້ ຕໄ່ໍ ປມຄີ ນຸ ນະພາບດຂີ ້ຶນ. ສະຖາບນັ ຄນົ້ ຄວ້າວທິ ະຍາສາດການສຶກສາ LL-G4.indb 2 13/06/2022 15:05:54

ສາລະບານ ໜ້າ ບົດເປີດຫົວເລືອ່ ງ .........................................................................1 ບົດທີ 1 ຄວາມສໍາຄັນຂອງສງ່ິ ທຢ່ີ ູ່ອອ້ ມຕວົ ເຮາົ .................................13 ບດົ ທີ 2 ຄວາມສາໍ ຄັນຂອງສງ່ິ ທຢ່ີ ອູ່ ອ້ ມຕົວເຮົາ (ຕ)ໍ່ ............................23 ບດົ ທີ 3 ຄວາມສໍາຄັນຂອງທໍາມະຊາດ............................................30 ບົດທີ 4 ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງທໍາມະຊາດ (ຕ)ໍ່ ......................................39 ບົດທີ 5 ທວນຄືນ.......................................................................49 ບດົ ທີ 6 ອັດສະຈັນດົນຕີຂອງລາວ..................................................56 ບົດທີ 7 ອດັ ສະຈນັ ດນົ ຕີຂອງລາວ (ຕ່ໍ)............................................67 ບດົ ທີ 8 ຄວາມເຂັ້ມແຂງສາມາດເປັນໄດດ້ ວ້ ຍຫຼາຍຮບູ ແບບ................79 ບດົ ທີ 9 ຄວາມເຂັມ້ ແຂງສາມາດເປັນໄດດ້ ວ້ ຍຫາຼ ຍຮບູ ແບບ (ຕ)່ໍ ..........89 ບດົ ທີ 10 ທວນຄືນ.......................................................................98 ບົດທີ 11 ວຖິ ຊີ ວີ ດິ ແບບດງັ້ ເດມີ ......................................................106 ບົດທີ 12 ວິຖີຊີວດິ ແບບດງ້ັ ເດີມ (ຕໍ)່ .................................................117 ບດົ ທີ 13 ມດິ ຕະພາບທາງຈົດໝາຍ.................................................125 ບົດທີ 14 ມດິ ຕະພາບທາງຈດົ ໝາຍ (ຕ)ໍ່ ...........................................135 ບດົ ທີ 15 ບຸນປະເພນີ...................................................................145 ບດົ ທີ 16 ບຸນປະເພນີ (ຕ)່ໍ ..............................................................155 ບົດທີ 17 ທວນຄນື ...... ................................................................165 ບົດທີ 18 ບຸກຄນົ ສາໍ ຄັນຂອງຂ້ອຍ...................................................173 ບົດທີ 19 ບກຸ ຄົນສໍາຄັນຂອງຂ້ອຍ (ຕ່)ໍ ..............................................182 ບດົ ທີ 20 ການໝນູ ວຽນຂອງນ້າໍ ແລະ ມນົ ລະພິດທາງນໍ້າ......................190 LL-G4.indb 3 13/06/2022 15:05:54

ບົດທີ 21 ການໝູນວຽນຂອງນາໍ້ ແລະ ມນົ ລະພດິ ທາງນໍາ້ (ຕ)ໍ່ ...............199 ບົດທີ 22 ທວນຄືນ......................................................................207 ບດົ ທີ 23 ນິທານອດັ ສະຈນັ ...........................................................215 ບົດທີ 24 ນທິ ານອັດສະຈັນ (ຕ່)ໍ .....................................................224 ບດົ ທີ 25 ອາຊບີ ທສ່ີ າໍ ຄນັ ໃນຊຸມຊນົ ...............................................232 ບດົ ທີ 26 ອາຊບີ ທີສ່ າໍ ຄັນໃນຊຸມຊົນ (ຕ່)ໍ ..........................................241 ບົດທີ 27 ທວນຄນື ......................................................................250 ບົດທີ 28 ການຮຽນພາສາຕ່າງປະເທດ.............................................257 ບົດທີ 29 ການຮຽນພາສາຕ່າງປະເທດ (ຕໍ່).......................................269 ພາກຜະໜວກ.............................................................................280 ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ LL-G4.indb 4 13/06/2022 15:05:54

ບົດເປີດຫົວເລ່ືອງ ຍນິ ດີຕອ້ ນຮບັ ສູ່ຂ້ັນ ປ.4 ສົມທຽບປ້ຶມພາສາລາວ ປ.3 ແລະ ປ.4 ເປນັ ຄແື ນວໃດ? ພວກເຮົາເລ່ີມຕນົ້ ເທາະ 1 ຮຽນກ່ຽ່ ວກັບັ ວິທິ ີີການອ່່ານ ກ່ອ່ ນການອ່່ານ ຈ່ງົ ອາ່ ນຂ້ມໍ ູນລຸ່ມນ້ີ ເວລາອ່ານພວກເຮາົ ຕ້ອງ: - ຮບັ ຮູ້ສຽງ ແລະ ຊ່ືຂອງຕວົ ອັກສອນ. - ເຂົ້າໃຈວທິ ຟີ ້ອງສຽງຕົວອກັ ສອນເປນັ ຄໍາສັບ. - ເຂົ້າໃຈວທິ ີການແຕ່ງປະໂຫຍກດ້ວຍຄໍາສບັ . - ເຂ້ົາໃຈວທິ ນີ ໍາໃຊ້ວັກຕອນ ແລະ ຮບູ ພາບ ເພືອ່ ຈັດລຽງແນວຄດິ . - ນາໍ ເອາົ ຄວາມຮເູ້ ຫຼາ່ົ ນີ້ ແລະ ສງ່ິ ທພີ່ ວກເຮົາຮມູ້ າກອ່ ນ ເພ່ອື ເຂາ້ົ ໃຈບດົ . ວິທກີ ານອ່ານ ແມນ່ ເຕັກນິກທຊ່ີ ວ່ ຍໃຫ້ເຮົາເຂ້າົ ໃຈຄວາມໝາຍສ່ິງທກີ່ ໍາລັງອາ່ ນ. ພວກເຮາົ 1 ສາມາດນໍາໃຊວ້ ິທກີ ານດັ່ງກ່າວໃນເວລາກອ່ ນການອາ່ ນ, ໃນຂະນະອາ່ ນ ແລະ ຫງັຼ ການອາ່ ນບົດ. ນັກຮຽນຈະໄດຮ້ ຽນກຽ່ ວກັບວິທກີ ານອ່ານຕາ່ ງໆຢໃູ່ ນຂນ້ັ ປ.4 ດ້ວຍການສັງເກດເບ່ິງສັນຍະລັກ. ວິທກີ ານຄາດເດົາ ນໍາໃຊຂ້ ມໍ້ ນູ ຈາກບົດ ເຊັ່ນ: ຮບູ ພາບ, ຄໍາສັບ ຫຼື ແນວຄດິ , ພອ້ ມກັບສງ່ິ ທ່ີ ພວກເຮາົ ຮູ້ ເພອ່ື ຄາດເດາົ ສງ່ິ ໃດໜງ່ຶ ກຽ່ ວກບັ ບດົ . ວທິ ກີ ານຄາດເດາົ ຊວ່ ຍໃຫຄ້ ດິ ຢາ່ ງລະອຽດກ່ຽວ ກັບສ່ງິ ທີ່ເຮາົ ກາໍ ລງັ ອາ່ ນວ່າ ມຄີ ວາມໝາຍ ຫືຼ ບ່.ໍ ໑ LL-G4.indb 1 13/06/2022 15:05:55

ການສໍານຶກຮູບພາບ ກ່ອນການອາ່ ນ, ພວກເຮົາເບງ່ິ ຮູບພາບຈາກບດົ ເລອ່ື ງ ແລະ ນາໍ ໃຊ້ສງ່ິ ເຫາ່ົຼ ນ້ີ ເພອ່ື ຄາດເດາົ ວາ່ ບດົ ຈະເວາ້ົ ກຽ່ ວກບັ ຫຍງັ . ການຄາດເດາົ ຊວ່ ຍໃຫຄ້ ນ້ົ ຄດິ ກຽ່ ວກບັ ພາສາ ແລະ ແນວຄດິ ທີພ່ ວກເຮາົ ຈະອ່ານ. ທດົ ລອງນໍາໃຊວ້ ິທກີ ານອ່ານນ້ີ: 1. ເບງ່ິ ຮູບພາບຕໄ່ໍ ປນ້ີ. ຮູບພາບເຫຼົາ່ ນ້ີ ມາຈາກບົດທີ່ເຈາ້ົ ຈະອ່ານ. 2. ຄາດເດາົ ວາ່ ບດົ ຈະເວາ້ົ ກຽ່ ວກບັ ຫຍັງ ໂດຍອີງໃສຮ່ ບູ ພາບເຫົຼ່ານ.້ີ 3. ສນົ ທະນາແລກປຽ່ ນແນວຄດິ ຢໃູ່ ນກມຸ່ . 4. ຂຽນການສນົ ທະນາແນວຄດິ ຂອງກມຸ່ ໃສ່ເຈ້ຍ ແລວ້ ສງ່ົ ໃຫນ້ າຍຄູ. ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ 2 ສ້າ້ ງຄວາມຄຸ້�ນ້ ເຄີຍີ ກັັບຄໍໍາສັບັ ສໍາໍ ຄັນັ ຈາກບົົດທີ່່�ຈະອ່າ່ ນ ຄໍາໍ ສັັບສໍາໍ ຄັັນ ຈ່ົງຈັບຄຄູ່ ໍາສັບໃສ່ກັບຄວາມໝາຍ ຄາໍ ສັບ ຄວາມໝາຍ 1. ພາບລວມ ກ. ລາຍລະອຽດຂອງເລອ່ື ງ 2. ຈດຸ ທເ່ີ ນ້ນັ ຂ. ສະຫຼບຸ ຫຍໍ້ 3. ຫົວບດົ ຄ. ຊືຂ່ ອງເລອ່ື ງ 4. ບົດ ງ. ເນອື້ ໃນຕ້ນົ ຕໍ 2 ໒ LL-G4.indb 2 13/06/2022 15:05:55

3 ອ່າ່ ນບົົດ ການອ່າ່ ນ ຈ່ົງອ່ານບດົ ໃນກ່ມຸ ຂອງເຈົາ້ ປ້ມຶ ແບບຮຽນວຊິ າພາສາລາວຂນ້ັ ປ.4 ຍນິ ດຕີ ອ້ ນຮບັ ສູຂ່ ັ້ນ ປ.4 ພວກເຮາົ ພ້ອມແລວ້ ບ່ທໍ ່ີຈະຮຽນ? ສກົ ຮຽນນ້ີຈະມີສ່ງິ ທ່ີ ໃໝ່ໃນບດົ ຮຽນພາສາລາວ. ພວກເຮົາຈະໄດ້ຮຽນກຽ່ ວກບັ ສງິ່ ໃໝນ່ ັນ້ ແມ່ນຫຍງັ ແລະ ເປນັ ຫຍງັ ພວກເຮາົ ຈງ່ຶ ຮຽນ? ຄວາມໝາຍຂອງການປຽ່ ນແປງໃໝໄ່ ດອ້ ະທບິ າຍມດີ ງ່ັ ນ:້ີ ຂຕ້ໍ ່າງໆໃນບົດຮຽນ ບົດຮຽນຕນ້ົ ຕໍໃນຂນ້ັ ປ.4 ມີ 20 ຂ້ໍ ສວ່ ນບົດທວນຄນື ມີ 15 ຂໍ້ ແລະ ແຕລ່ ະຂ້ໍ ຈະຊວ່ ຍໃນການພດັ ທະນາທກັ ສະພາສາລາວຂອງນັກຮຽນ. ກິດຈະກາໍ ແຕ່ລະຂໍ້ ໃນບດົ ຈະແຕກຕ່າງກນັ ແຕ່ຈດຸ ທີເ່ ນັ້ນຂອງການຮຽນສ່ວນຫາຼ ຍຈະຄກື ັນ. ຫວົ ບົດ ຫົວບົດ ແມນ່ ຫົວຂໍ້ຕົ້ນຕໍ ຫືຼ ແນວຄດິ ທີ່ນກັ ຮຽນຄິດກ່ຽວກັບບດົ ຮຽນ. ສາໍ ລັບ ຂນ້ັ ປ.4 ແຕລ່ ະປະເພດບດົ ຈະໄດຮ້ ຽນ 2 ບດົ , ຮຽນຄກູ່ ນັ ໃນຫວົ ບດົ ດຽວກນັ . ດງ່ັ ນນ້ັ , ມນັ ຈງ່ຶ ຊວ່ ຍພດັ ທະນາພາສາ ແລະ ແນວຄດິ ຂອງນກັ ຮຽນພາຍໃນ 2 ບດົ . ຄາໍ ຖາມແນະນໍາແນວທາງ ແຕລ່ ະບດົ ມຄີ າໍ ຖາມທກ່ີ ຽ່ ວຂອ້ ງກບັ ຫວົ ບດົ . ຄາໍ ຖາມແນະນາໍ ແນວທາງຊວ່ ຍ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຄດິ ກຽ່ ວກບັ ຫວົ ບດົ ແລະ ຈດຸ ປະສງົ ສາໍ ລບັ ການຮຽນຢາ່ ງເລກິ ເຊງ່ິ . ຄາໍ ຖາມດງ່ັ ກາ່ ວມຄີ າໍ ຕອບໃນຕອນທ້າຍຂອງບດົ . ປະເພດບົດ ບົດອ່ານໃນພາສາລາວມີຫາຼ ຍປະເພດບດົ ທີ່ແຕກຕາ່ ງກນັ . ບາງບົດໃຫຂ້ ໍມ້ ູນ ຄວາມເປັນຈງິ , ສ້າງຄວາມມວ່ ນຊືນ່ ໃຫພ້ ວກເຮາົ , ພອ້ ມທັງເຮັດໃຫຄ້ ິດໃນທິດ ທາງໃດໜງ່ຶ ແລະ ອ່ືນໆ. ໃນຂນັ້ ປ.4 ບດົ ອາ່ ນຈະໄດ້ຈດັ ຕາມປະເພດບົດຕ່າງໆ ຊຶ່ງຊວ່ ຍໃຫ້ເຮາົ ຮຽນ ແລະ ຝກຶ ພາສາທກີ່ ່ຽວຂອ້ ງກບັ ປະເພດດງັ່ ກ່າວ. ໓ 3 LL-G4.indb 3 13/06/2022 15:05:55

ວິທກີ ານອ່ານ ໃນຂນ້ັ ປ.4 ຈະເລມ່ີ ຮຽນວທິ ກີ ານອາ່ ນຕາ່ ງໆ. ວທິ ກີ ານເຫາ່ົຼ ນແ້ີ ມນ່ ເຕກັ ນກິ ທ່ີ ຊວ່ ຍໃຫພ້ ວກເຮາົ ຄດິ ແລະ ເຂາ້ົ ໃຈກຽ່ ວກບັ ບດົ ທອ່ີ າ່ ນ. ພວກເຮາົ ຈະໄດຮ້ ຽນ ແລະ ຝຶກການນໍາໃຊວ້ ິທກີ ານດັ່ງກາ່ ວໃນເວລາກ່ອນການອ່ານ, ໃນຂະນະອາ່ ນ ແລະ ຫຼງັ ການອາ່ ນບົດ. ພາສາເວ້າົ ທເ່ີ ນ້ນັ ໃນຂັ້ນ ປ.4, ຂໍ້ທີ 6-9 ໃນບົດຮຽນຕົ້ນຕໍຈະເນັ້ນພາສາເວົ້າ ໝາຍຄວາມວ່າ ພວກເຮາົ ຈະຮຽນສ່ງິ ໃໝ່ໆ ໂດຍຜາ່ ນກິດຈະກໍາການເວ້າົ ແລະ ການຟັງເທາົ່ ນ້ັນ. ເມ່ອື ເຮາົ ສາມາດໃຊພ້ າສາເວາ້ົ ກຽ່ ວກບັ ສິ່ງໃດໜຶງ່ ໄດ້, ມັນຈະຊ່ວຍເຮດັ ໃຫກ້ ານ ຂຽນ ແລະ ອາ່ ນງ່າຍຂນ້ຶ . ໜ້າວຽກກຽ່ ວກັບການຂຽນ ແລະ ການເວົ້າ ໃນແຕລ່ ະບດົ ຮຽນຂອງຂນ້ັ ປ.4, ພວກເຮາົ ຈະເຮດັ ກດິ ຈະກາໍ ການຂຽນ ຫືຼ ການ ເວົ້າ ທກ່ີ ່ຽວຂ້ອງກບັ ຄໍາຖາມແນະນໍາແນວທາງ ແລະ ປະເພດບົດ. ກິດຈະກາໍ ນີ້ ເປນັ ໜ້າວຽກທເ່ີ ຮາົ ຈະຕອ້ ງໄດ້ເຮັດເປນັ ບຸກຄນົ ໃຫ້ສາໍ ເລດັ , ເປັນໂອກາດທຈີ່ ະ ໄດ້ຝກຶ ທກັ ສະໃໝ່ ແລະ ແລກປ່ຽນແນວຄດິ ຂອງຕົນເອງກບັ ໝູ.່ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ 4 ອະທິິບາຍກ່ຽ່ ວກັັບສິ່່�ງທີ່່�ປ່່ຽນແປງໃນວິຊິ າພາສາລາວຂັ້້�ນ ປ.4 ການຄິດິ ກ່ຽ່ ວກັບັ ບົດົ ຈົ່ງອະທບິ າຍກຽ່ ວກັບສ່ິງທີປ່ ຽ່ ນແປງໃນວິຊາພາສາລາວຂ້ັນ ປ.4 ແຕລ່ ະຂຂ້ໍ າ້ ງ ລຸ່ມນີ້ແບບຫຍໆໍ້ ໂດຍອີງໃສຂ່ ມ້ໍ ູນໃນບດົ ທໄ່ີ ດ້ອາ່ ນໃນກ່ມຸ ຂອງເຈົາ້ 1. ຂຕ້ໍ າ່ ງໆຢູ່ໃນບດົ 2. ຫົວບດົ 3. ຄໍາຖາມແນະນໍາແນວທາງ 4. ປະເພດບດົ 5. ວທິ ກີ ານອາ່ ນ 6. ພາສາເວົາ້ ທເີ່ ນັ້ນ 4 ໔ LL-G4.indb 4 13/06/2022 15:05:55

5 ຟັງັ ໃນຂະນະທີ່່�ນາຍຄູູອ່່ານບົົດ ຈ ການອ່່ານ ການເລົ່່�າບົດົ ຄືນື ພວກເຮົາເບິງ່ ໃກ້ໆເທາະ ສຊ 6 ຈັັດລຽງຮູູບພາບ ແລະ ປະໂຫຍກ ເພື່່�ອເລົ່່�າບົດົ ຄືືນ ຈົ່ງຈດັ ລຽງຮູບພາບໃຫຖ້ ືກຕ້ອງຕາມລາໍ ດັບ ກຂຄ ງ ຈົ່ງຈັບຄຄູ່ າໍ ອະທິບາຍໃສ່ກບັ ຮູບພາບ 1 ຄໍາຖາມແນະນາໍ ແນວທາງແມ່ນມີໃນແຕ່ລະບດົ . 2 ບົດຮຽນຕາ່ ງໆມີຢູ່ 20 ຂ້ໍ ແລະ ບດົ ທວນຄນື ມີ 15 ຂໍ້. 3 ຫົວຂກໍ້ ່ຽວກັບພາສາເວົ້າທເ່ີ ນັ້ນມຢີ ່ໃູ ນຂທ້ໍ ີ 6-9. 4 ປະເພດບດົ ໜ່ຶງໄດນ້ າໍ ໃຊ້ຢໃູ່ ນບົດຮຽນສອງບົດ. 5 ຫວົ ບົດໜຶ່ງມບີ ດົ ຮຽນ 2 ບດົ . 6 ວິທກີ ານອ່ານໄດ້ນໍາເອົາມາສອນ. 7 ໜ້າວຽກສໍາລັບການຂຽນ ແລະ ການເວາ້ົ ມຢີ ູໃ່ ນຕອນທ້າຍຂອງບົດຮຽນແຕ່ລະບດົ . ຈງົ່ ຈບັ ຄເູ່ ຫດຜົນໃສ່ກບັ ຮູບພາບ ແລະ ບົດ i ສງິ່ ນີຈ້ ະໃຫເ້ ວລາໃນການຝຶກແອບກຽ່ ວກັບປະເພດບົດ. ii ຄາໍ ຖາມແນະນໍາແນວທາງຈະຊວ່ ຍໃຫເ້ ຮົາມກີ ານຄ້ົນຄດິ ຢ່າງເລກິ ເຊງ່ິ . iii ແຕລ່ ະຂໍຊ້ ວ່ ຍເສີມສ້າງທກັ ສະຂອງພາສາລາວ. iv ວທິ ີການອ່ານຊວ່ ຍໃຫເ້ ຮາົ ເຂົາ້ ໃຈກຽ່ ວກບັ ສງິ່ ທ່ີເຮົາອາ່ ນ. v ພາສາເວາົ້ ຊວ່ ຍການຂຽນຂອງເຮົາ. vi ໜ້າວຽກຕາ່ ງໆຊວ່ ຍໃຫເ້ ຮາົ ຝຶກການນໍາໃຊ້ທກັ ສະໃໝ.່ vii ຫົວບດົ ອັນດຽວກນັ ຊ່ວຍເສມີ ສ້າງພາສາ ແລະ ແນວຄດິ ຕ່າງໆໃນບົດຮຽນ 2 ບດົ . ໕5 LL-G4.indb 5 13/06/2022 15:05:55

ຕົວຢ່າງ: 1. ງ (ຂຕ້ໍ ່າງໆໃນບົດຮຽນ) 2 ບດົ ຮຽນຕາ່ ງໆມຢີ ູ່ 20 ຂ້ໍ ແລະ ບດົ ທວນຄນື ມີ 15 ຂໍ.້ iii. ແຕລ່ ະຂ້ຊໍ ່ວຍເສີມສ້າງທກັ ສະຂອງພາສາລາວ. 7 ຊອກຫາຄໍໍານາມທີ່່�ເປັັນຄໍໍາສັັບສໍໍາຄັນັ ຢູ່່�ໃນບົົດ ຄໍາໍ ສັັບ ແລະ ວະລີີໃໝ່່ ພວກເຮົາມາຊອກຮູ້ນາໍ ກັນເທາະ! ຈ່ົງຊອກຫາຄໍາສັບລຸມ່ ນີ້ ໃນບດົ ຢ່ຂູ ທໍ້ ີ 3 ເປັນຄູ່ • ຫວົ ບົດ • ປະເພດບົດ • ວິທີການອ່ານ ຈງ່ົ ເຮດັ ວຽກຮວ່ ມກບັ ໝຂູ່ ອງເຈາ້ົ ເພອ່ື ຊອກຫາຄວາມໝາຍຂອງຄາໍ ສບັ ເຫາ່ົຼ ນຈ້ີ າກບດົ ແລ້ວໃຫ້ຄນົ້ ຄິດເບ່ງິ ວ່າ ຄາໍ ສບັ ເຫຼົ່ານ້ັນແມນ່ ຄາໍ ປະເພດໃດ: ຄໍາສັບເຫ່ົຼານ້ນັ ແມ່ນກ່ຽວກັບຫຍງັ ? ນໍາໃຊ້ໃນເວລາໃດ? ມນັ ແມນ່ ຄໍາສັບປະເພດໃດ? (ຄໍານາມ, ຄໍາກໍາມະ, ຄາໍ ຄຸນນາມ ແລະ ອ່ນື ໆ) ມນັ ແມນ່ ຄາໍ ສັບທີ່ເຮົາຕອ້ ງໄດ້ໃຊ້ໃນຊວີ ິດປະຈໍາວນັ ບໍ?່ ຫືຼ ເປັນຄໍາສບັ ສະເພາະ? ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ເມອ່ື ຮຽນຄາໍ ສບັ ຫືຼ ວະລໃີ ໝໃ່ ນຂນ້ັ ປ.4, ພວກເຮາົ ຈະເຫນັ ເຄອ່ື ງໝາຍເປາ້ົ ຍງິ ທະນູ ຍອ້ ນວາ່ ການເລອື ກຄາໍ ສບັ ທຖ່ີ ກື ຕອ້ ງມນັ ກຄໍ າ້ ຍຄກື ນັ ກບັ ການຍງິ ທະນເູ ຂາ້ົ ເປາ້ົ ໝາຍ! 8 ທວນຄືືນໄວຍາກອນຂັ້້�ນ ປ.3 ໄວຍາກອນ ເມອ່ື ຮຽນໄວຍາກອນໃໝໃ່ ນຂນ້ັ ປ.4, ເຮາົ ຈະເຫນັ ເຄອ່ື ງໝາຍນ້ີ ຊງ່ຶ ແມນ່ ຮບູ ແຂວ້ ເຟອື ງຍອ້ ນວາ່ ໄວຍາກອນຈະຊວ່ ຍເຮດັ ໃຫຄ້ າໍ ສບັ ປະສານເຂາ້ົ ກນັ ຄກື ບັ ພາກສວ່ ນຕາ່ ງໆຂອງເຄອ່ື ງຈກັ . 6 ໖ LL-G4.indb 6 13/06/2022 15:05:55

ອ່ານນິຍາມກຽ່ ວກັບຄາໍ ສບັ ທ່ີສໍາຄັນໃນໄວຍາກອນ ຄາໍ ນາມ: ແມ່ນຄາໍ ສບັ ທີເ່ ປນັ ຊືຂ່ ອງວດັ ຖ,ຸ ຄົນ, ສະຖານທີ່ ຫືຼ ແນວຄດິ ຕ່າງໆ. ຕວົ ຢາ່ ງ: ບດົ ມີຫຼາຍປະເພດທແ່ີ ຕກຕາ່ ງກັນ. ຄໍາກາໍ ມະ: ແມນ່ ຄາໍ ສັບທີ່ສະແດງອາການ ຫືຼ ການເຄອື່ ນໄຫວຂອງຄນົ , ສັດ ຫືຼ ວັດຖຸ. ຕົວຢາ່ ງ: ພວກເຮາົ ຮຽນວິທກີ ານອາ່ ນຢຂູ່ ັນ້ ປ. 4. ຄາໍ ຄນຸ ນາມ: ແມນ່ ຄາໍ ສບັ ທສ່ີ ະແດງລກັ ສະນະຂອງຄາໍ ນາມ, ຄາໍ ແທນນາມ, ຄາໍ ກາໍ ມະ ແລະ ຄໍາຄນຸ ນາມ. ຕວົ ຢ່າງ: ຢໃູ່ ນບົດຮຽນຫກຼັ ໆ ແມນ່ ມຢີ ູ່ 20 ຂ,້ໍ ບົດແມນ່ ມຫີ າຼ ຍປະເພດທ່ແີ ຕກຕ່າງກນັ . 9 ສົມົ ທຽບບົົດຮຽນໃນຂັ້້�ນ ປ.3 ແລະ ປ.4 ແນວຄິິດຂອງບົດົ ຈງົ່ ສນົ ທະນາເປນັ ກມຸ່ ກ່ຽວກບັ ຄວາມຄາ້ ຍຄືກັນ ຫືຼ ແຕກຕາ່ ງກນັ ໃນບົດຮຽນຂອງ ຂນັ້ ປ.3 ແລະ ປ.4 ພາກສວ່ ນຕ່າງໆຂອງບົດຮຽນ ຄາ້ ຍຄືກັນ ຫືຼ ແຕກ ອະທິບາຍກ່ຽວກບັ ຄໍາຕອບ ຕ່າງກັນ? 1. ຈໍານວນຂ້ໍບດົ ຮຽນ 2. ຫົວບດົ 3. ຄໍາຖາມແນະນາໍ ແນວທາງ 4. ປະເພດບົດ 5. ວິທກີ ານອ່ານ 6. ພາສາເວ້າົ ທເີ່ ນ້ັນ 7. ໜາ້ ວຽກສໍາລັບການເວາ້ົ ຫືຼ ການຂຽນ ໃນຕອນທາ້ ຍຂອງແຕລ່ ະບົດ 8. ໄວຍາກອນ 9. ຄາໍ ສບັ ໃໝ່ ໗ 7 LL-G4.indb 7 13/06/2022 15:05:55

ພວກເຮາົ ຂຽນເທາະ ໂຄງຮ່່າງຂອງປະເພດບົດົ 10 ຮຽນກ່່ຽວກັບັ ປະເພດບົົດໃນຂັ້້�ນ ປ.4 ປະເພດບົດທຈີ່ ະໄດຮ້ ຽນໃນຂນ້ັ ປ.4 ມີດ່ັງລຸມ່ ນ້:ີ ບົດພັນລະນາ ແລະ ບດົ ລາຍງານຂມ້ໍ ນູ ບົດເລົ່າຄືນ ບົດກາບກອນ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ຂໍ້ຄວາມ ແລະ ຈດົ ໝາຍ ບົດສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ ບດົ ອະທບິ າຍ ບົດນທິ ານ ເຈົ້າສາມາດຄດິ ຫາຕົວຢ່າງຂອງບົດປະເພດໃດໄດອ້ ກີ ບ່?ໍ 11 ຂຽນທວາຍທີ່່�ເນັ້້�ນໃສ່ເ່ ຄື່່�ອງໝາຍວັັກຕອນ ຂຽນທວາຍ ໝາຍຈໍ້າ (.) ແມ່ນເຄ່ືອງໝາຍວັກຕອນທໃີ່ ຊ້ໝາຍຢທູ່ າ້ ຍຂອງປະໂຫຍກ ເພ່ອື ສະແດງວາ່ ໝົດປະໂຫຍກ ຫືຼ ໝດົ ວກັ . ຕວົ ຢາ່ ງ: ພາກທີ່ຂອ້ ຍມັກທ່ີສຸດໃນພາສາລາວຂ້ນັ ປ.3 ແມ່ນການອາ່ ນບົດເລ່ອື ງໃໝ່. ຈ້ໍາເມດັ (.) ຈະບໍໄ່ ດ້ນາໍ ໃຊ້ສາໍ ລັບຄໍາຖາມ. ເມອ່ື ມກີ ານທວນຄນື ກຽ່ ວກັບເຄ່ອື ງໝາຍວກັ ຕອນ, ການປະສມົ ອັກສອນ ຫຼື ການຫັດຂຽນ ໃນຂນັ້ ປ.4, ພວກເຮົາຈະເຫນັ ສນັ ຍະລັກ ສໍ ເພາະວາ່ ສ່ິງທັງໝດົ ເຫາົ່ຼ ນ້ກີ ່ຽວຂອ້ ງກບັ ການຂຽນ. ຈ່ງົ ກວດແກຄ້ ວາມຜິດຂອງການນໍາໃຊໝ້ າຍຈໍ້າ (.) ໃນວັກຕອນລມຸ່ ນ:ີ້ ໃນຂນ້ັ ປ.3 ພວກເຮາົ ໄດອ້ າ່ ນປະເພດບດົ ທແ່ີ ຕກຕາ່ ງຫາຼ ກຫາຼ ຍ. ພວກເຮາົ ໄດ້ ອາ່ ນນິທານ, ຈດົ ໝາຍ, ບດົ ອະທບິ າຍ ແລະ ບົດກາບກອນ. ປະເພດບົດທຂ່ີ ້ອຍມັກ ທສ່ີ ຸດແມນ່ ບົດກາບກອນ. ເຈ້ົາມກັ ຫຍງັ ທ່ສີ ຸດ? 8 ໑໕ ໘ LL-G4.indb 8 13/06/2022 15:05:55

12 ຊອກຫາຄໍາໍ ນາມ, ຄໍາໍ ກໍາໍ ມະ ແລະ ຄໍໍາຄຸຸນນາມ ການຝຶກຶ ໄວຍາກອນ ຈງ່ົ ຊອກຫາຄາໍ ນາມ, ຄາໍ ກາໍ ມະ ແລະ ຄາໍ ຄນຸ ນາມໃນວກັ ຕອນລມຸ່ ນ້ີ ແລວ້ ຂຽນໃສປ່ ມ້ຶ ຂຽນ ພວກເຮາົ ໄດ້ຮຽນໄວຍາກອນ ແລະ ຄໍາສັບໃໝ່ໃນຂ້ັນ ປ.3 ແລະ ໃນຂັນ້ ປ.4 ພວກເຮົາຍັງ ຈະໄດ້ຮຽນສ່ິງເຫ່ົຼານ.້ີ ພວກເຮົາໄດຂ້ ຽນບົດເລ່ອື ງສ້ນັ ໃນຂ້ັນ ປ.3 ແລະ ໃນຂນັ້ ປ.4 ພວກເຮາົ ຈະ ໄດຂ້ ຽນບົດເລືອ່ ງທ່ີຍາວກວາ່ ແລະ ຍັງຈະໄດ້ນໍາສະເໜບີ ດົ ອີກດວ້ ຍ. ຈ່ງົ ຕມື່ ຄາໍ ກໍາມະລມຸ່ ນີ້ ໃສບ່ ່ອນວາ່ ງໃນວັກຕອນ ມ ີ ອ່ານ ອ່ານ ມັກ ຮຽນ ຂຽນ ໃນຂ້ນັ ປ.3 ພວກເຮາົ ໄດ.້ .........ປະເພດບົດທແ່ີ ຕກຕ່າງກນັ . ໃນຂນ້ັ ປ.4 ກຍໍ ງັ ຈະ........... ປະເພດບດົ ທແ່ີ ຕກຕາ່ ງກນັ ເຊນ່ັ ດຽວກນັ ,ແຕພ່ ວກເຮົາຍງັ ຈະຮຽນການ........ບດົ ຕາ່ ງໆເຫາ່ົຼ ນນ້ັ ອກີ . ຂອ້ ຍ................ຄວາມຕ່ນື ເຕນັ້ ເພາະວ່າຂ້ອຍ................ການຂຽນ ແລະ ຢາກ................... ຂຽນຫາຼ ຍສງ່ິ ຫຼາຍຢ່າງ. 13 ຂຽນນິຍິ າມຂອງຄໍໍາສັັບໃໝ່່ໃສ່່ຜະໜັງັ ຄໍາໍ ສັັບ ການຝຶກຶ ຄຳຳ�ສັັບໃໝ່່ ຜະໜງັ ຄໍາສັບ ແມນ່ ບ່ອນທີສ່ າມາດວາງສະແດງຄາໍ ສບັ ໃໝໄ່ ວໄ້ ດໃ້ ນຫ້ອງຮຽນ. ຜະໜງັ ຄໍາສບັ ຊ່ວຍໃຫຈ້ ຈື່ າໍ ແລະ ນາໍ ໃຊຄ້ າໍ ສັບໃໝ່ໄດ້ ເພາະວ່າສາມາດເຫັນຄໍາເຫ່ົຼານັນ້ ທກຸ ໆມ້ື. ພວກ ເຮາົ ສາມາດເພມ່ີ ຄໍາສບັ , ນິຍາມ ຫຼື ຮູບພາບຕ່າງໆຂອງຄາໍ ສບັ ເຫາ່ົຼ ນນັ້ ໃສໃ່ ນຜະໜັງຄາໍ ສບັ ແລະ ສາມາດນໍາໃຊຜ້ ະໜັງຄາໍ ສັບໃນຫອ້ ງຮຽນຂອງເຮາົ ໄດຄ້ ືແນວໃດ? ເຮດັ ວຽກເປນັ ຄູ່, ຂຽນຄໍາສັບໃໝຈ່ າກບົດຮຽນນ້ີ, ນິຍາມຂອງຄໍາສັບເຫົຼາ່ ນນັ້ ແລະ ຮບູ ແຕມ້ ໃສເ່ ຈຍ້ ສາໍ ລບັ ຜະໜງັ ຄາໍ ສບັ . ໃຊ້ຄໍາສັບ 1 ຄາໍ ຈາກຂ້ທໍ ີ 7. ຕວົ ຢາ່ ງ: ນິຍາມ ຄໍາຖາມແນະນໍາແນວທາງ ຄໍາສບັ ໃໝ່ ຄໍາຖາມທນີ່ ກັ ຮຽນຄິດກຽ່ ວກບັ ແລະ ຮບູ ພາບ ຕອບໃນບົດຮຽນ ໙ 9 LL-G4.indb 9 13/06/2022 15:05:56

14 ທົົບທວນຄວາມຮູ້້�ສຶກຶ ກ່ຽ່ ວກັັບພາສາລາວຂັ້້�ນ ປ.3 ແລະ ປ.4 ເຈົ້້�າຄິດິ ວ່່າແນວໃດ? ຈງ່ົ ຂຽນຄວາມຄດິ ຂອງເຈາ້ົ ກຽ່ ວກບັ ຂໍຄ້ ວາມລ່ມຸ ນີໃ້ ສ່ປ້ມຶ ຂຽນ ຂັນ້ ປ.3 ສິ່ງທີ່ຂອ້ ຍມັກທີ່ສດຸ ສ່ິງທຂ່ີ ້ອຍມກັ ໜອ້ ຍທສ່ີ ຸດ ກຽ່ ວກບັ ພາສາລາວ ຂ້ນັ ກ່ຽວກັບພາສາລາວ ຂນັ້ ປ.3 ປ.3 ຄວາມຄາ້ ຍຄກື ັນ ແລະ ຄວາມແຕກຕ່າງກນັສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ຄວາມຄາ້ ຍຄກື ນັ ລະຫວາ່ ງ ຄວາມແຕກຕ່າງກນັ ລະຫວ່າງ ພາສາລາວຂັນ້ ປ.3 ແລະ ພາສາລາວຂັ້ນ ປ.3 ແລະ ຂ້ັນ ປ.4 ຂັ້ນ ປ.4 ຂັ້ນ ປ.4 ສ່ິງທີ່ຂ້ອຍກັງວົນໃນ ບົດຮຽນພາສາລາວ ຂ້ັນ ສ່ິງທຂ່ີ ້ອຍຕືນ່ ເຕ້ັນໃນ ບດົ ຮຽນພາສາລາວ ຂ້ນັ ປ.4 ປ.4 ເປົ້າໝາຍຂອງຂອ້ ຍສາໍ ລັບຂນ້ັ ປ.4 ສງິ່ ທີ່ຂ້ອຍຢາກບັນລຸເປາົ້ ໝາຍໃນພາສາລາວຂ້ນັ ປ.4 10 ໑໐ LL-G4.indb 10 13/06/2022 15:05:56

ພວກເຮົາໂຮມທກຸ ຢາ່ ງເຂົາ້ ກນັ ເທາະ 15 ອ່າ່ ນໜ້າ້ ວຽກທີ່່�ຈະເຮັດັ ໃນບົດົ ຮຽນ ເຈົ້້�າຈະເຮັດັ ແນວໃດ? ໜ້າວຽກ: ຂຽນແນວຄິດຂອງເຈາ້ົ ກຽ່ ວກບັ ກັບການສມົ ທຽບລະຫວາ່ ງພາສາລາວຂັນ້ ປ.3 ແລະ ຂັນ້ ປ.4 ມີຫຍັງແດ່? ໃຫຂ້ ຽນເປນັ ປະໂຫຍກສົມບູນ ໂດຍອງີ ໃສຄ່ າໍ ຖາມຂາ້ ງລມຸ່ ນີ້: • ສ່ງິ ທີຂ່ ້ອຍມກັ ທ່ສີ ດຸ ກ່ຽວກບັ ພາສາລາວຂນ້ັ ປ.3 ແມ່ນຫຍງັ ? • ສງ່ິ ທີ່ຂອ້ ຍມກັ ໜ້ອຍທີ່ສດຸ ກ່ຽວກັບພາສາຂນ້ັ ປ.3 ແມນ່ ຫຍັງ? • ພາສາລາວໃນຂັ້ນ ປ.3 ແລະ ປ.4 ມຄີ ວາມຄາ້ ຍຄກື ັນແນວໃດ? • ພາສາລາວໃນຂັ້ນ ປ.3 ແລະ ປ.4 ມຄີ ວາມແຕກຕ່າງກນັ ແນວໃດ? • ແມ່ນຫຍງັ ທ່ເີ ປນັ ໜ້າສົນໃຈສາໍ ລບັ ພາສາລາວຂນັ້ ປ.4? • ເປົາ້ ໝາຍຂອງຂ້ອຍສໍາລັບການຮຽນພາສາລາວປີນແີ້ ມນ່ ຫຍງັ ? ນໍາໃຊໄ້ ວຍາກອນ, ຄາໍ ສັບ ແລະ ເຄືອ່ ງໝາຍວກັ ຕອນທີ່ໄດຮ້ ຽນໃນບດົ ຮຽນນີ້. 16 ຝຶຶກການຂຽນຕອນໃດໜຶ່່�ງຂອງບົດົ ຮ່ວ່ ມກັບັ ນາຍຄູູ ຝຶກຶ ການຂຽນ ຈົງ່ ປະຕບິ ດັ ຕາມຂນ້ັ ຕອນຂອງການຂຽນສໍາລບັ ຂໍຕ້ ່າງໆຕ່ໄໍ ປທຍ່ີ ງັ ເຫືຼອ ຂນ້ັ ຕອນການຂຽນ 1. ການວາງແຜນ 2. ການຮາ່ ງ 3. ການກວດແກ້ 4. ປັບປຸງຂ້ນັ ສດຸ ທ້າຍ ຈົ່ງນາໍ ໃຊ້ຕາຕະລາງຂ້າງລຸ່ມນີ້ ເພອື່ ວາງແຜນສິ່ງທີ່ເຈາ້ົ ຈະຂຽນ ແນວຄິດຂອງຂ້ອຍກຽ່ ວກັບການຂຶນ້ ໄປຮຽນພາສາລາວຢຂູ່ ້ັນ ປ.4 ສ່ິງທຈ່ີ ໍາເປັນສາໍ ລັບການຂຽນຂອງຂ້ອຍ ແນວຄດິ ຂອງຂ້ອຍ ສິ່ງທມ່ີ ັກທສ່ີ ຸດກ່ຽວກັບພາສາລາວຂ້ນັ ປ.3 ສ່ງິ ທມ່ີ ັກໜ້ອຍທີສ່ ດຸ ກຽ່ ວກັບພາສາລາວຂ້ັນ ປ.3 11 ຄວາມຄາ້ ຍຄືກນັ ລະຫວາ່ ງພາສາລາວຂນັ້ ປ.3 ແລະ ປ.4 ໑໑ LL-G4.indb 11 13/06/2022 15:05:56

ຄວາມແຕກຕາ່ ງກັນລະຫວາ່ ງພາສາລາວຂ້ນັ ປ.3 ແລະ ປ.4 ສງິ່ ທີ່ໜ້າສນົ ໃຈທສ່ີ ຸດສາໍ ລບັ ພາສາລາວຂ້ນັ ປ.4 ເປົາ້ ໝາຍສໍາລບັ ການຮຽນພາສາລາວຂນ້ັ ປ.4 17 ຕື່່�ມແນວຄິິດ ໂດຍໃຊ້້ຕາຕະລາງ ສ້້າງໂຄງຮ່າ່ ງການຂຽນ ນາໍ ໃຊຕ້ າຕະລາງຂາ້ ງເທິງ ເພອ່ື ຕື່ມແນວຄິດສໍາລບັ ການຂຽນ 18 ຂຽນບົດົ ໃນຂັ້້�ນຮ່າ່ ງໃສ່ປ່ ຶ້້�ມຂຽນ ຂຽນບົດົ ໃນຂັ້້�ນຮ່່າງ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດນາໍ ໃຊແ້ ນວຄດິ ຈາກຂທ້ໍ ີ 17 19 ນໍໍາໃຊ້້ຄໍໍາຖາມລຸ່່�ມນີ້້� ເພື່່�ອກວດແກ້້ບົົດຮ່່ວມກັບັ ໝູ່່� ກວດແກ້້ບົດົ ປ່ຽນກນັ ກວດແກ້ບົດໃຫຖ້ ືກຕ້ອງ ແລະ ສມົ ບນູ ຂຶ້ນ ໂດຍນາໍ ໃຊຄ້ ໍາຖາມລຸ່ມນ:້ີ ก ຂໍ້ມູນທັງໝດົ ໃນຕາຕະລາງມຢີ ູ່ໃນວກັ ຕອນບ?ໍ່ ก ເຈ້າົ ເຂົ້າໃຈທຸກສງິ່ ທ່ີຂຽນແລ້ວບ່ໍ? ก ມີການນໍາໃຊໝ້ າຍຈໍ້າບໍ່? ก ໄດນ້ າໍ ໃຊຄ້ າໍ ນາມທ່ີກຽ່ ວຂອ້ ງກບັ ບດົ ຮຽນພາສາລາວຖກື ຕອ້ ງບ?່ໍ ก ມຄີ າໍ ກໍາມະໃນທກຸ ໆປະໂຫຍກບໍ?່ ບອກໝູ່ເຈາົ້ ວ່າ ເຈ້ົາສັງເກດເຫັນຫຍງັ ແດກ່ ຽ່ ວກັບການຂຽນຂອງເຂົາເຈົ້າ. 20 ປັບັ ປຸຸງ ແລະ ຂຽນບົົດຂັ້້�ນສຸຸດທ້້າຍ ປັັບປຸຸງບົົດຂັ້້�ນສຸຸດທ້້າຍ ກວດເບິງ່ ບດົ ຂັນ້ ສຸດທ້າຍຂອງຕນົ ໂດຍອງີ ໃສຄ່ າໍ ຖາມລຸ່ມນ້:ີ ก ບດົ ຂຽນຂອງຂອ້ ຍສາມາດອາ່ ນໄດເ້ ຂາ້ົ ໃຈ ແລະ ສະອາດສວຍງາມແລວ້ ບ?່ໍ ก ຂອ້ ຍໄດລ້ ວມເອົາຂໍມ້ ູນທງັ ໝົດຢູ່ໃນຕາຕະລາງບ່?ໍ ก ຂອ້ ຍໄດນ້ ໍາໃຊຈ້ ໍ້າເມດັ , ຄໍາສບັ ກຽ່ ວກັບພາສາລາວ ແລະ ຄໍາກໍາມະໃນປະ ໂຫຍກຂອງຂອ້ ຍແລ້ວບ່?ໍ ก ຂ້ອຍໄດປ້ ະຕບິ ດັ ຕາມຄາໍ ຄິດເຫັນຈາກເພ່ືອນຮ່ວມຫອ້ ງຮຽນບ່ໍ? ก ຂອ້ ຍພ້ອມທຈີ່ ະສ່ົງບົດຂຽນນີໃ້ ຫ້ຄແູ ລວ້ ບ?່ໍ 12 ໑໒ LL-G4.indb 12 13/06/2022 15:05:56

ບດົ ທີ 1 ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງສ່ິງທ່ີຢອູ່ ອ້ ມຕວົ ເຮາົ ວັດຖຸສ່ງິ ໃດທ່ີມີຄວາມສໍາຄນັ ຕ່ໍຊີວິດຂອງເຮາົ ? ພວກເຮົາເລ່ີມຕນົ້ ເທາະ 1 ສັງັ ເກດເບິ່່�ງຫົົວບົດົ ແລະ ຮູູບພາບ ກ່່ອນການອ່່ານ ການຄາດເດົາຈາກບົດແມ່ນວິທີການ 1 ອ່ານທ່ີຈະຊ່ວຍໃຫ້ພວກເຮົາສາມາດຄາດ ເດາົ ໄດວ້ າ່ ບດົ ດງ່ັ ກາ່ ວ ເວາ້ົ ກຽ່ ວກບັ ຫຍງັ . ພວກ ເຮົານໍາໃຊຫ້ ົວບົດ ແລະ ຫວົ ຂຍໍ້ ອ່ ຍຕາ່ ງໆທ່ີ ຢູ່ໃນບົດ ເພື່ອຊວ່ ຍໃນການຄາດເດາົ . ຈງ່ົ ຂຽນແນວຄິດຂອງເຈ້າົ ໃສໃ່ ນຕາຕະລາງລມຸ່ ນ:້ີ ຮບູ ພາບ ຫວົ ຂ້ໍ ເບງ່ິ ຮບູ ພາບ ເຈາ້ົ ຄາດເດາົ ວາ່ ບດົ ຫວົ ຂແ້ໍ ມນ່ ຫຍງັ ? ເຈາ້ົ ຄາດເດາົ ວາ່ ບດົ ເຫນັ ຫຍງັ ແດ?່ ເວາ້ົ ກຽ່ ວກບັ ຫຍງັ ໂດຍ ເວາ້ົ ກຽ່ ວກບັ ຫຍງັ ໂດຍອງີ ອງີ ໃສຮ່ ບູ ພາບດງ່ັ ກາ່ ວ? ໃສຫ່ ວົ ຂດ້ໍ ງ່ັ ກາ່ ວ? ..................... ................................ ........................... .................................. ການສາໍ ນກຶ ຮບູ ພາບໃນຄວາມຄິດຊວ່ ຍໃຫ້ເຮົາມີຄວາມພ້ອມໃນການອ່ານ ແລະ ເຂາົ້ ໃຈ ບດົ ອາ່ ນໃໝ່. 2 ບອກຊື່່�ອົງົ ປະກອບຂອງໂມງ ໂດຍນໍາໍ ໃຊ້ຄ້ ໍໍາສັັບ ຄໍາໍ ສັບັ ສໍາໍ ຄັນັ ນກັ ຮຽນຈື່ຄໍາສັບເຫ່າົຼ ນີ້ໄດບ້ ?ໍ່ ໜາ້ ປດັ , ແກ້ວ, ອາລມູ ີນຽມ, ເຂມັ , ຕວົ ເລກ, ເຫຼັກ, ຖ່ານ ຫືຼ ແບດັ ເຕີຣີ. ໑໓ 13 LL-G4.indb 13 13/06/2022 15:05:57

1 36 2 15 47 ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ3 ອ່າ່ ນບົົດ ໂມງແຂວນຝາໃນຫ້້ອງຮຽນຂອງຂ້້ອຍ ການອ່າ່ ນ ການຟັງ ແລະ ແຕມ້ ຮູບຊວ່ ຍໃຫ້ເຂາ້ົ ໃຈສິ່ງທເີ່ ຮົາກໍາລັງຟງັ ຢູ່. ໂມງແຂວນຝາໃນຫອ້ ງຮຽນຂອງຂ້ອຍ 14 ໑໔ LL-G4.indb 14 13/06/2022 15:05:57

ຢຫູ່ ອ້ ງຮຽນຂອງຂອ້ ຍມໂີ ມງໜວ່ ຍໜງ່ຶ . ນາຍຄໄູ ດແ້ ຂວນໂມງໜວ່ ຍນໄ້ີ ວຢ້ ຝູ່ າດາ້ ນ 1 ຫງັຼ ຫ້ອງຮຽນ. ໂມງເຮດັ ດ້ວຍເຫຼກັ ແລະ ອາລູມີນຽມ, ຮູບຮາ່ ງຂອງມັນເປັນວົງມົນ ແລະ ແປໆ, ມັນມີຕົວເລກແຕ່ 1 ເຖງິ 12 ເພືອ່ ບອກເວລາ. ໃນໜ້າປັດຂອງໂມງມີເຂັມສອງອັນ, ເຂມັ ສັນ້ ຊບ້ີ ອກເວລາເປນັ ຊ່ວົ ໂມງ ແລະ ເຂັມຍາວຊ້ບີ ອກເວລາເປັນນາທ.ີ ໜາ້ ປັດ ໂມງປົກປິດດ້ວຍແກ້ວໃສ ມີເມັດເຫ້ຼືອມນ້ອຍໆຕດິ ຢອູ່ ້ອມຂອບໜາ້ ປັດ. ນາຍຄໄູ ດຊ້ ້ືໂມງໜວ່ ຍນ້ມີ າຈາກຕະຫາຼ ດແຫ່ງໜຶ່ງ. ຢດູ່ ້ານຫັຼງຂອງໂມງຈະມຂີ ໍ້ ຄວາມບອກບອ່ ນຜະລິດ. ໂມງແມນ່ ເຄື່ອງມທື ່ີໃຊ້ບອກເວລາ ເພື່ອໃຫນ້ ກັ ຮຽນທຸກຄົນ ປະຕິບດັ ກດິ ຈະກາໍ ປະຈໍາວນັ ຖກື ຕາມຕາຕະລາງ. ເມອື່ ໃດຖາ່ ນໂມງໝົດ ເຂມັ ໂມງ ຈະຢດຸ ເດນີ . ສະນນ້ັ ພວກເຮາົ ຕ້ອງປ່ຽນຖ່ານ ຫືຼ ແບັດເຕີຣໃີ ໝ່ໃສທ່ ນັ ທີ. ໂມງໜ່ວຍນ້ີ ມີຄວາມສໍາຄນັ ຕ່ໍການເຮດັ ວຽກຂອງຂອ້ ຍ ແລະ ໝູ່ເພອ່ື ນ ເພາະວ່າ ມັນຊ່ວຍໃນການກໍາກັບເວລາ. ໂມງເຮດັ ໃຫພ້ ວກເຮົາເຮັດວຽກຖກື ກັບເວລາ ແລະ ມີ ຄວາມເປນັ ລະບຽບຮຽບຮອ້ ຍ. ພວກເຮົາຮັກ ແລະ ຕ້ອງການໂມງນ້ີຫາຼ ຍ. ພວກເຮາົ ຈະຮກັ ສາມນັ ດ້ວຍການປັດຝນຸ່ ເພ່ືອໃຫ້ມັນສະອາດ ແລະ ຈບົ ງາມຕະຫຼອດເວລາ. 4 ຄົ້້�ນຄິດິ ວິິທີກີ ານຟັັງ ການຄິດິ ກ່ຽ່ ວກັບັ ບົົດ ທັກສະຂອງການຟັງ ການຟງັ ເຈາ້ົ ຈະເຮັດແນວໃດ ເພື່ອສະແດງອອກ ໃຫ້ຜູອ້ ່ືນຮູວ້ ່າເຈ້າົ ກໍາລັງຟງັ ຢ?ູ່ ແຜນວາດກ່ຽວກບັ ການຟັງ 15 ການຟງັ ທ່ີດແີ ມ່ນການນາໍ ໃຊກ້ ານສົ່ງສັນ ຍານ ຊຶງ່ ບ່ແໍ ມ່ນດ້ວຍການເວົາ້ ເຊນ່ັ : ການເບິ່ງ, ໑໐ ການງກຶ ຫົວ, ການຍ້ມິ , ການສະແດງທາ່ ທາງ ແລະ ການຟງັ ຢ່າງຕງັ້ ໃຈ. 13/06/2022 15:05:57 ໑໕ LL-G4.indb 15

5 ຕິດິ ຕາມເວລານາຍຄູູອ່່ານບົົດ ການອ່່ານ ເບ່ິງບດົ ອາ່ ນຢູ່ຂທໍ້ ີ 3 ເຈົາ້ ຟັງໄດ້ດີສ່າໍ ໃດ?  ທກັ ສະການຟງັ  ການເບງ່ິ ງກຶ ຫວົ ຍມ້ິ 1 ສະແດງທາ່ ທາງ ພວກເຮາົ ເບ່ງິ ໃກ້ໆເທາະ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ 6 ເລົ່່�າຄືນື ສິ່່�ງທີ່່�ເຮົາົ ໄດ້ຟ້ ັງັ ການເລົ່່�າບົົດຄືືນ ເລົ່າບົດຄນື ເປັນກມຸ່ ເປີດຫວົ ເລອື່ ງ ເນ້ືອເລື່ອງ ສະຫຸຼບເລ່ອື ງ ຄໍາຖາມທ່ຊີ ່ວຍໃຫ້ເຮາົ ເລ່າົ ຄືນບົດພັນລະນາທີ່ພວກເຮົາໄດ້ອ່ານ. ຄໍາຖາມ: 1. ໂມງໜ່ວຍນໄ້ີ ດ້ມາຈາກໃສ? 2. ເຈົາ້ ເຫນັ ໂມງຢູໃ່ ສ? 3. ຮູບຮາ່ ງຂອງໂມງເປັນແນວໃດ? 4. ໂມງປະກອບມີຫຍັງແດ່? 5. ໂມງມີຄວາມສໍາຄນັ , ມີປະໂຫຍດຕພ່ໍ ວກເຮົາ ແລະ ຄົນອ່ືນໆແນວໃດ? 6. ເຮາົ ຈະຮັກສາໂມງແນວໃດມັນຈຶ່ງຈະນາໍ ໃຊໄ້ ດ້ດົນທສ່ີ ດຸ ? 7 ຈໍາໍ ແນກຄໍາໍ ຄຸຸນນາມ ແລະ ຄໍາໍ ນາມໃນຕາຕະລາງ ຄໍໍາສັບັ ແລະ ວະລີີໃໝ່່ ຄໍາຄນຸ ນາມ ແມ່ນຄາໍ ທສີ່ ະແດງລກັ ສະນະຂອງຄໍານາມ, ຄໍາແທນນາມ, ຄາໍ ກໍາມະ ແລະ ຄໍາຄຸນນາມດ້ວຍກນັ . ຕົວຢ່າງ: ຮູບຮາ່ ງຂອງໂມງເປນັ ຮບູ ວງົ ມົນ ແລະ ແປ. ໂມງມີເຂມັ ສອງອັນ, ເຂັມສັນ້ ຊີ້ບອກເວລາ ເປັນຊ່ົວໂມງ, ເຂັມຍາວຊບີ້ ອກເວລາເປັນນາທ.ີ 16 ໑໖ LL-G4.indb 16 13/06/2022 15:05:57

ຈົ່ງໝາຍ  ໃສຄ່ ໍາສບັ ໃນຕາຕະລາງ ລ/ດ ຄາໍ ສບັ ປະເພດຄາໍ ສບັ ຖາ້ ມນັ ແມນ່ ຄາໍ ຄນຸ ນາມ, ມນັ ພນັ ລະນາກຽ່ ວກບັ ຫຍງັ ? ຄາໍ ຄນຸ ນາມ ຄາໍ ນາມ ຮບູ ຮາ່ ງ ຂະໜາດ 1 ອາລມູ ນີ ຽມ 2 ມນົ 3 ແກວ້ 4 ແປ 1 5 ສນ້ັ 6 ເຂມັ 7 ຍາວ 8 ເຫກັຼ ພວກເຮາົ ມາຝກຶ ນໍາກນັ ໄວຍາກອນ ເຈ້ົາຮຄູ້ າໍ ຄນຸ ນາມ ທພ່ີ ັນລະນາກ່ຽວກັບຮບູ ຮ່າງເຫຼາົ່ ນບີ້ ່ໍ? ຄໍາສັບທຢີ່ ໃູ່ ນແຜນວາດ: ມນົ , ຊກິ ແຊກ, ສາມແຈ, ສລ່ີ ຽ່ ມ, ກົ່ງ, ກູດ, ແປ, ແຫຼມ, ຊ່ື, ຄື້ນ, ຮູບໄຂ່ (ຄາໍ ຄນຸ ນາມທພ່ີ ນັ ລະນາ ຮູບຮາ່ ງ). 8 ນໍໍາໃຊ້ຄ້ ໍໍາຕໍ່່� ຄາໍ ຕໍ່ ແມນ່ ຄາໍ ທໃີ່ ຊຕ້ ໍຄ່ ໍາໜຶ່ງໃສ່ກັບຄໍາອືນ່ , ຕ່ໍປະໂຫຍກໜຶ່ງໃສກ່ ບັ ປະໂຫຍກອ່ືນ. 17 ຕົວຢາ່ ງ: - ໂມງມີຄວາມສາໍ ຄັນຕໍ່ການເຮດັ ວຽກຂອງຂອ້ ຍ ແລະ ໝເູ່ ພອື່ ນ. - ໂມງຊວ່ ຍໃນການກໍາກບັ ເວລາໃຫແ້ ກ່ພວກເຮົາ. - ໂມງມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຕກ່ໍ ານເຮດັ ວຽກຂອງຂອ້ ຍ ແລະ ໝເູ່ ພອ່ື ນ ເພາະວາ່ ມນັ ຊວ່ ຍໃນ ການກໍາກບັ ເວລາໃຫ້ແກ່ພວກເຮາົ . ຄໍາວ່າ: ເພາະວາ່ ແມນ່ ຄາໍ ຕທໍ່ ່ີໃຫ້ເຫດຜົນສ່ິງໃດສິງ່ ໜງ່ຶ . ໑໗ LL-G4.indb 17 13/06/2022 15:05:58

9 ສົນົ ທະນາກ່ຽ່ ວກັບັ ແນວຄິດິ ຂອງບົດົ ແນວຄິດິ ຂອງບົດົ ຈ່ົງຕອບຄາໍ ຖາມລຸ່ມນີເ້ ປນັ ຄູ່ ຄໍາຖາມ 1. ໂມງມີຄວາມສາໍ ຄນັ ຕ່ໍເຮາົ ແລະ ສັງຄົມແນວໃດ? 2. ຖາ້ ເຮາົ ບມ່ໍ ໂີ ມງເຮາົ ສາມາດຫາສງ່ິ ໃດບອກເວລາ ແລະ ຈະພບົ ຄວາມຫຍງຸ້ ຍາກບ?່ໍ 1 3. ເຮົາຈະເຮດັ ແນວໃດ ເພອ່ື ໃຊໂ້ ມງທ່ເີ ຮົາມຢີ ແູ່ ລ້ວໃຫ້ໄດດ້ ນົ ທີ່ສຸດ? 4. ໃຫ້ນກັ ຮຽນຄດິ ຫາສງິ່ ຂອງໃດໜຶ່ງທເີ່ ຮົາໄດ້ເວາ້ົ ໃນກດິ ຈະກາໍ ທຜ່ີ າ່ ນມາໃຫບ້ ອກ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ກ່ຽວກັບສ່ິງນນັ້ . ຈ່ງົ ແລກປຽ່ ນແນວຄດິ ຂອງເຈາ້ົ ກບັ ຄູ່ອື່ນ ພວກເຮາົ ຂຽນເທາະ 10 ຮຽນກ່່ຽວກັັບໂຄງຮ່່າງຂອງບົົດພັນັ ລະນາ ໂຄງຮ່່າງຂອງປະເພດບົດົ ບດົ ພນັ ລະນາ ແມນ່ ບດົ ທເ່ີ ວາ້ົ ກຽ່ ວກບັ ບາງຢາ່ ງ ຫືຼ ບາງຄນົ ໂດຍນາໍ ໃຊຂ້ ມ້ໍ ນູ ຈງິ . ມນັ ຈະເລມ່ີ ຕ້ນົ ດວ້ ຍຫວົ ຂໍ,້ ເປດີ ຫົວເລື່ອງ ຫັງຼ ຈາກນັນ້ ພັນລະນາກຽ່ ວກບັ ລກັ ສະນະຕ່າງໆຂອງຫົວຂນໍ້ ັ້ນຢາ່ ງ ເປນັ ລະບບົ . ປົກກະຕແິ ລວ້ ມັນຈົບລງົ ດ້ວຍຄາໍ ສະຫຼຸບ. ໂຄງຮາ່ ງຂອງບດົ ພັນລະນາ ຈງົ່ ອາ່ ນໂຄງຮ່າງຂອງບດົ ພັນລະນາ ແລ້ວຄດິ ຫາຂ້ມໍ ນູ ຈາກບດົ ທ່ີຂນ້ຶ ກບັ ແຕລ່ ະ ພາກຂອງໂຄງຮາ່ ງ ຫວົ ຂ:້ໍ ສງ່ິ ທຈ່ີ ະພນັ ລະນາຂຽນດວ້ ຍວທິ ງີ າ່ ຍໆ. ແມນ່ ຫຍງັ ? ຢໃູ່ ສ? ເປດີ ຫວົ ເລອ່ື ງ: ມນັ ແມນ່ ຫຍງັ ? ມນັ ຢໃູ່ ສ? 18 ໑໘ LL-G4.indb 18 13/06/2022 15:05:58

ເນອ້ື ເລອ່ື ງ: ອະທບິ າຍລກັ ສະນະສະເພາະຂອງວດັ ຖ,ຸ ພຈິ າລະນາດາ້ ນຕາ່ ງໆ ເຊນ່ັ : ກ) ກ. ລກັ ສະນະຮບູ ຮາ່ ງມນັ ເປນັ ແນວໃດ? ຂ) ຂ. ມນັ ມາຈາກໃສ? ຄ) ຄ. ໃຊເ້ ພອ່ື ຈດຸ ປະສງົ ຫຍງັ ? ພະຍາຍາມຂຽນຢາ່ ງໜອ້ ຍໜງ່ຶ ປະໂຫຍກກຽ່ ວກບັ ແຕລ່ ະດາ້ ນ. ສະຫບຸຼ ເລອ່ື ງ: ພນັ ລະນາກຽ່ ວກບັ ຄວາມໝາຍຂອງວດັ ຖ,ຸ ອະທບິ າຍວາ່ ເປນັ ຫຍງັ ມນັ ຈງ່ຶ ສາໍ ຄນັ . 11 ຂຽນທວາຍທີ່່�ເນັ້້�ນໃສ່່ການປະສົມົ ອັກັ ສອນທີ່່�ມີສີ ະຫຼຼະ ໄx, ໃx ຂຽນທວາຍ 1 ສະຫະຼ ໄx, ໃx ອາ່ ນອອກສຽງຄກື ນັ , ບາງຄາໍ ອອກສຽງຄກື ນັ ແຕມ່ ຄີ ວາມໝາຍຕ່າງກັນ. ເວລາຂຽນມນັ ຈະຢູ່ໜ້າພະຍນັ ຊະນະສະເໝີ. ຕວົ ຢາ່ ງ: ໃຫ້: ເອົາສ່ງິ ໃດໜຶງ່ ໃຫຜ້ ອູ້ ່ນື . ໄຫ້: ຮ້ອງໄຫມ້ ີນ້ໍາຕາ. ຈງ່ົ ຂຽນທວາຍກບັ ນາຍຄູ ເລມ່ີ ແຕ່ ຢໃູ່ ນຫອ້ ງຮຽນຂອງຂອ້ ຍ ຈນົ ເຖງິ ຂອບໜາ້ ປດັ 12 ນໍໍາໃຊ້້ຄໍາໍ ຕໍ່່�ເຂົ້້�າໃນປະໂຫຍກ ການຝຶຶກໄວຍາກອນ ນໍາໃຊ້ 2 ປະໂຫຍກຕໍ່ໃສກ່ ນັ ໃຫເ້ ປັນປະໂຫຍກ ແລະ ເປັນເລື່ອງດຽວກັນ ໂດຍນໍາໃຊຄ້ ໍາຕໍ່ 19 “ເພາະວ່າ”. ຕົວຢ່າງ: • ສໍສີມຄີ ວາມສໍາຄນັ ຕໍຂ່ ອ້ ຍຫາຼ ຍ. • ມັນຊ່ວຍເພມ່ີ ສີສນັ ຂອງຮູບທ່ີຂອ້ ຍແຕ້ມໃຫງ້ າມຂນ້ຶ . ສສໍ ມີ ຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຕຂ່ໍ ອ້ ຍຫາຼ ຍ ເພາະວາ່ ມນັ ຊວ່ ຍເພມ່ີ ສສີ ນັ ຂອງຮບູ ທຂ່ີ ອ້ ຍແຕມ້ ໃຫງ້ າມຂນ້ຶ . ເລືອກເອົາ 2 ປະໂຫຍກຕໃ່ໍ ສກ່ ນັ ໃຫເ້ ປນັ ປະໂຫຍກ ແລະ ເປນັ ເລອ່ື ງດຽວກນັ 1. ຜ້າອັດປາກມຄີ ວາມສາໍ ຄັນຕ່ໍທຸກຄົນ. 2. ໄມບ້ ນັ ທດັ ມປີ ະໂຫຍດຕ່ຂໍ ອ້ ຍຫຼາຍທສ່ີ ຸດ. ໑໙ LL-G4.indb 19 13/06/2022 15:05:58

3. ແມວມີຄຸນປະໂຫຍດຕ່ຄໍ ອບຄົວຂອ້ ຍ. 4. ມັນຊວ່ ຍຂອ້ ຍໃນການຂີດເສັ້ນໃຫຊ້ ດ່ື ີ. 5. ມັນຊ່ວຍປາບໜບູ ໃ່ໍ ຫມ້ າກດັ ເຄື່ອງຂອງ. 6 ມັນຊວ່ ຍປອ້ ງກນັ ຂ້ີຝ່ນຸ ບ່ໍໃຫ້ເຂ້າົ ປາກ ແລະ ດັງຂອງພວກເຮົາ. 13 ນໍາໍ ໃຊ້້ຄໍໍາຄຸຸນນາມແຕ່ງ່ ເປັັນປະໂຫຍກໃຫ້ຖ້ ືືກກັບັ ຮູູບພາບ ການຝຶກຶ ຄຳຳ�ສັັບ ແລະ ວະລີໃີ ໝ່່ ຈ່ງົ ແຕງ່ ປະໂຫຍກໂດຍອງີ ໃສຄ່ ໍາຄຸນນາມ ແລະ ຮູບພາບລມຸ່ ນ້:ີ 1 ມນົ , ກວ້າງ, ຍາວ, ສູງ, ລ່ຽມ, ແປ. ຕົວຢາ່ ງ: ໝອນໜວ່ ຍນແ້ີ ປຫຼາຍ ⃣⃣ ⃣ ⃣⃣ ⃣ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ 14 ຂຽນສິ່່�ງຂອງທີ່່�ຕົນົ ເອງເລືືອກວ່າ່ ສໍໍາຄັນັ ທີ່່�ສຸຸດ ເຈົ້້�າຄິດິ ວ່່າແນວໃດ? ສງ່ິ ຂອງທສ່ີ ໍາຄັນທີ່ສຸດສາໍ ລັບເຈາ້ົ ແມນ່ ຫຍງັ ? ຍອ້ ນຫຍງັ ? ຫວົ ຂໍ້ ເປີດຫວົ ເລື່ອງ ສງ່ິ ຂອງທສີ່ ໍາຄນັ ທ່ີ ເນອ້ື ເລອ່ື ງ ແມ່ນຫຍັງ? ສຸດສໍາລບັ ເຈາ້ົ ລັກສະນະ (ຮູບຮາ່ ງ) ຢ່ໃູ ສ? ໄດ້ມາຈາກໃສ? ນາໍ ໃຊເ້ ຮດັ ຫຍງັ ? ສະຫບຸຼ ເລື່ອງ 20 ໒໐ LL-G4.indb 20 13/06/2022 15:06:00

ຈົງ່ ຂຽນສິ່ງຂອງທຕີ່ ນົ ເອງເລອື ກວ່າສາໍ ຄນັ ທ່ີສດຸ ໃສ່ປມ້ຶ ຂຽນ ພວກເຮົາໂຮມທກຸ ຢາ່ ງເຂ້ົາກນັ ເທາະ 15 ອ່າ່ ນໜ້າ້ ວຽກທີ່່�ຈະເຮັັດໃນບົດົ ຮຽນ ເຈົ້້�າຈະເຮັັດແນວໃດ? ໜາ້ ວຽກ: 1 - ທວນຄນື ກຽ່ ວກບັ ບດົ ພນັ ລະນາ. - ເລືອກເອາົ ສ່ິງຂອງທສ່ີ ໍາຄນັ ສາໍ ລບັ ຕນົ ແລະ ປະຕິບັດຕາມໂຄງຮາ່ ງທຮ່ີ ຽນມາ. - ນາໍ ໃຊ້ຄໍາສັບ, ໄວຍາກອນ ແລະ ເຄອ່ຶື ງໝາຍວກັ ຕອນທ່ໄີ ດ້ຮຽນໃນບດົ ຮຽນນີ້. - ນາໍ ສະເໜບີ ົດພນັ ລະນາຂ້ໍມນູ ກ່ຽວກບັ ສງິ່ ສາໍ ຄັນທ່ີສດຸ ສາໍ ລບັ ຕນົ ເອງ. 16 ຝຶກຶ ການຂຽນຕອນໃດໜຶ່່�ງຂອງບົົດພັັນລະນາຮ່ວ່ ມກັບັ ນາຍຄູູ ຝຶຶກການຂຽນ ຈງ່ົ ປະຕບິ ດັ ກດິ ຈະກາໍ ຮວ່ ມກບັ ນາຍຄູ ແລະ ໝູ່ໂດຍການນາໍ ໃຊ້ໂຄງຮ່າງການ ຂຽນ ແລວ້ ຂຽນຕອນໃດໜ່ງຶ ຂອງບດົ ພັນ ລະນາຂໍມ້ ູນໃໝ່ ຕວົ ຢາ່ ງ: ຫວົ ຂ:້ໍ ສງ່ິ ທຈ່ີ ະພນັ ລະນາຂຽນດວ້ ຍວທິ ງີ າ່ ຍໆ ແລະ ກງົ ໄປກງົ ມາ ກະດານຂອງຫອ້ ງຮຽນຂອ້ ຍ ເປດີ ຫວົ ເລອ່ື ງ: ແມນ່ ຫຍງັ ? ມນັ ແມນ່ ຫຍງັ ? ກະດານ. ມນັ ຢໃູ່ ສ? ຢໃູ່ ສ? ໃນຫອ້ ງຮຽນຂອງຂອ້ ຍ. 17 ຕື່່�ມຂໍ້້�ມູນູ ກ່່ຽວກັັບບົົດພັັນລະນາໃສ່ໂ່ ຄງຮ່າ່ ງ ສ້້າງໂຄງຮ່າ່ ງການຂຽນ ເບງິ່ ໂຄງຮ່າງຂອງບດົ ພັນລະນາຢູ່ຂທ້ໍ ີ 10 ໒໑ 21 LL-G4.indb 21 13/06/2022 15:06:00

18 ຂຽນບົດົ ພັນັ ລະນາຕາມໂຄງຮ່າ່ ງໃສ່່ປຶ້້�ມຂຽນ ຂຽນບົົດໃນຂັ້້�ນຮ່່າງ ນໍາໃຊ້ຂມໍ້ ູນຈາກຂທໍ້ ີ 17 1 19 ນໍໍາໃຊ້້ຄໍາໍ ຖາມລຸ່່�ມນີ້້� ເພື່່�ອກວດແກ້ບ້ ົດົ ພັັນລະນາຮ່່ວມກັັບໝູ່່� ກວດແກ້ບ້ ົດົ ປຽ່ ນກັນກວດແກບ້ ດົ ພັນລະນາໃຫຖ້ ືກຕ້ອງ ແລະ ສມົ ບູນຂ້ນຶ ໂດຍການນາໍ ໃຊ້ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ຄາໍ ຖາມລ່ມຸ ນີ້: ก ໄດປ້ ະຕິບັດຕາມໂຄງຮ່າງຂອງບົດພນັ ລະນາບ?່ໍ ก ມຂີ ໍ້ມູນໃດຂາດຫາຍໄປບ່?ໍ ก ມກີ ານນໍາໃຊ້ຄໍາຕ່ໍທ່ບີ ອກເຫດຜນົ ບ?່ໍ ก ມີຄໍາຄນຸ ນາມທ່ບີ ອກຮູບຮາ່ ງ ແລະ ຂະໜາດເໝາະສມົ ບໍ່? ก ມີການນໍາໃຊ້ສະຫຼະ ໄx, ໃx ຖກື ຕອ້ ງແລວ້ ບ່ໍ? 20 ປັັບປຸຸງ ແລະ ຂຽນບົດົ ໃນຂັ້້�ນສຸຸດທ້າ້ ຍ ປັບັ ປຸຸງບົົດຂັ້້�ນສຸຸດທ້້າຍ ກວດເບິງ່ ບົດຂ້ັນສດຸ ທ້າຍຂອງຕນົ ໂດຍອງີ ໃສ່ຄໍາຖາມລຸ່ມນີ:້ ก ຂອ້ ຍຮ້ບູ ວ່ໍ າ່ ຂ້ອຍຈະສະເໜບີ ົດຕອນໃດ? ก ການຝຶກເວົາ້ ຫາຼ ຍໆຄ້ັງກອ່ ນການນາໍ ສະເໜີ ຈະຊວ່ ຍການນໍາສະເໜີຂອງ ຂອ້ ຍໄດ້ດີບ່?ໍ ก ແຜນການນາໍ ສະເໜຂີ ອງຂອ້ ຍມີເນອ້ື ໃນຄົບຖວ້ ນຕາມຂ້ນັ ຕອນບໍ?່ ก ຂ້ອຍໄດໃ້ ຊ້ໄວຍາກອນ, ຄາໍ ສບັ ແລະ ການປະສົມອກັ ສອນທ່ີພວກເຮາົ ໄດ້ ຮຽນເຂ້າົ ໃນບດົ ນີ້ບໍ?່ ก ຂ້ອຍໄດເ້ ຮດັ ຕາມຄາໍ ເຫນັ ຂອງເພື່ອນຮ່ວມຫອ້ ງຮຽນບໍ່? ก ຂ້ອຍຈະນໍາສະເໜີບດົ ຂອງຂ້ອຍໄດ້ແລ້ວບໍ?່ 22 ໒໒ LL-G4.indb 22 13/06/2022 15:06:01

ບດົ ທີ 2 ຄວາມສໍາຄັນຂອງສງິ່ ທຢີ່ ູ່ອອ້ ມຕົວເຮົາ (ຕໍ່) ສັດປະເພດໃດທມ່ີ ຄີ ວາມສາໍ ຄັນຕ່ໍຊວີ ິດຂອງເຮົາ? ພວກເຮົາເລີມ່ ຕນົ້ ເທາະ ກ່ອ່ ນການອ່າ່ ນ 1 ສັງັ ເກດເບິ່່�ງຫົົວບົົດ ແລະ ຮູູບພາບ ວທິ ກີ ານຄາດເດົາຮູບພາບ ແລະ ຫົວຂໍກ້ ອ່ ນການອາ່ ນ 2 ແມ່ນ ເພື່ອຄາດການສງ່ິ ທີອ່ າດຈະເກດີ ຕໍ່ໄປເພື່ອຕດິ ຕາມ ການອາ່ ນ ແລະ ກວດເບງ່ິ ຄວາມປ່ຽນແປງການປະຕິເສດ ຫືຼ ຢນື ຢນັ ການຄາດຄະເນກຽ່ ວກບັ ບດົ ກອ່ ນໜາ້ ນຂ້ີ ອງນກັ ຮຽນ. ຈງ່ົ ຂຽນແນວຄິດຂອງເຈາ້ົ ໃສ່ຕາຕະລາງລຸ່ມນ:້ີ ຮບູ ພາບ ຫວົ ຂ້ໍ ເ ບ່ິ ງ ຮູ ບ ພ າ ບ ເຈ້າົ ຄາດເດົາວາ່ ບົດ ຫວົ ຂ້ໍແມນ່ ຫຍັງ? ເຈາ້ົ ຄາດເດາົ ວາ່ ບດົ ເວາ້ົ ເຫນັ ຫຍງັ ແດ?່ ນ້ເີ ວ້າົ ກຽ່ ວກັບຫຍງັ ໂດຍ ກຽ່ ວກບັ ຫຍັງ ໂດຍອງີ ໃສ່ ອີງໃສ່ຮູບພາບດງັ່ ກ່າວ? ຫົວຂໍ້ດງ່ັ ກາ່ ວ? ...................... ............................... ....................... .................................. 2 ບອກຊື່່�ພາກສ່ວ່ ນຕ່່າງໆຂອງໄກ່່ ຄໍາໍ ສັບັ ສໍາໍ ຄັນັ ຈງ່ົ ເລອື ກຄາໍ ສບັ ລຸມ່ ນ້ີ ໃສພ່ າກສວ່ ນຕາ່ ງໆຂອງໄກໃ່ ຫຖ້ ກື ຕອ້ ງ ເດືອຍ, ເລບັ ຕນີ , ຫາງ, ຫອນ, ສົບ, ປກີ , ຂາ, ຂົນ 1............. 3......... 4............. 2........... 5........... 6......... 7........... 8........... ໒໓ 23 LL-G4.indb 23 13/06/2022 15:06:01

3 ອ່່ານບົດົ ໄກ່່ຜູ້້�ໂອກ ການອ່າ່ ນ ການອ່ານປະໂຫຍກຖກື ຫືຼ ຜິດ ກອ່ ນການອາ່ ນບົດເພ່ືອໃຫ້ນກັ ຮຽນຄາດເດາົ ຂມ້ໍ ູນວາ່ ຖືກສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ຕ້ອງ ຫືຼ ບໍ່? ໃນຂະນະທອ່ີ າ່ ນບດົ ນັກຮຽນຈະໄດ້ຮູ້ວ່າປະໂຫຍກໃດຖືກ ຫຼື ຜິດພ້ອມທັງບອກເຫດ ຜນົ ສາໍ ລັບການຕັດສິນໃຈຂອງຕົນ. ຈງ່ົ ອາ່ ນປະໂຫຍກລຸ່ມນີ້ ແລະ ຄາດເດົາວ່າ ປະໂຫຍກໃດຖືກ ຫຼື ຜດິ ? 1. ໄກຜ່ ໂູ້ ອກແມ່ນສດັ ທລີ່ ຽ້ ງໄວເ້ ປນັ ພ່ພໍ ັນ. 2 2. ໄກຜ່ ໂູ້ ອກໃຊເ້ ລັບຕນີ ຂອງມນັ ເຂຍ່ ຫາເຫຍອື່ . 3. ໄກຜ່ ໂູ້ ອກອາໄສຢແູ່ ຕໃ່ ນປ່າ. 4. ໄກຜ່ ູ້ໂອກເປັນໄກ່ພລ່ໍ ກົ ມນັ ໄປຫາກນິ ແຕ່ຍາມເຊ້າົ . 5. ໄກ່ຜູໂ້ ອກຈະໄປກບັ ໄກແ່ ມ່. 6. ໄກ່ຜູ້ໂອກສົງ່ ສຽງຂັນປຸກໃຫຄ້ ນົ ຕືນ່ ເຊ້າົ . 7. ໄກຜ່ ູ້ໂອກມອີ າຍຸ 2 ປີແລວ້ . ຈງົ່ ອາ່ ນເນ້ືອໃນບົດແລວ້ ບອກວາ່ ປະໂຫຍກທຄ່ີ າດເດາົ ຂ້າງເທງິ ມປີ ະໂຫຍກໃດ ຖກື ຫືຼ ຜິດຍອ້ ນຫຍງັ ? ໄກ່ຜູໂ້ ອກ ຢູເ່ ຮອື ນຂອງຂອ້ ຍໄດ້ລ້ຽງໄກຜ່ ້ໂູ ຕໜງຶ່ , ໄກໂ່ ຕນ້ພີ ໍ່ຂອງຂອ້ ຍໄດຂ້ ໍນາໍ ພນີ່ ອ້ ງຂອງ ເພ່ນິ ມາລ້ຽງແຕ່ຄາວມັນຍັງນອ້ ຍ ທຸກຄນົ ເອນ້ີ ມນັ ວ່າ ໄກຜ່ ູ້ໂອກ. ໄກ່ຜູໂ້ ອກໂຕນມ້ີ ີຮູບຮາ່ ງໃຫຍສ່ ງູ ແລະ ແຂງແຮງດີ. ນ້ໍາໜັກຂອງມນັ ປະມານ 3 ກິໂລ ກຣາມ. ອາຍຂຸ ອງມັນໄດ້ 2 ປີແລວ້ . ມນັ ມຂີ ນົ ສແີ ດງ ແລະ ດາໍ ສັບປົນກນັ . ຫວົ ຂອງມນັ ມນົ ມຫີ ອນໃຫຍແ່ ປເປນັ ສແີ ດງ, ຕາທງັ ຄດູ່ າໍ ເຫອ້ືຼ ມ, ສບົ ຂອງມນັ ແຫມຼ ເປນັ ສເີ ຫອືຼ ງ, ຄຍໍ າວ, ປີກ 2 ຂ້າງມຂີ ົນສດີ າໍ ປົນແດງ, ຫາງຍາວ ແລະ ກົງ່ . ຂາຂອງໄກ່ຜູໂ້ ອກມີເດືອຍຍາວແຫຼມ. ນ້ວິ ຕນີ ມເີ ລັບແຫຼມ ເພ່ອື ໃຊໄ້ ວປ້ ້ອງກນັ ສດັ ຕູ ແລະ ເຂຍ່ ຫາເຫຍ່ືອ. 24 ໒໔ LL-G4.indb 24 13/06/2022 15:06:02

ໄກຜ່ ໂູ້ ອກໂຕນຍ້ີ ງັ ເປນັ ພລ່ໍ ກົ ມນັ ປກົ ປອ້ ງໄກທ່ ກຸ ໆໂຕທຢ່ີ ໃູ່ ນລກົ ດຽວກນັ . ແຕລ່ ະ ມມ້ື ນັ ຈະອອກໄປຫາກນິ ຢຕູ່ າມບລໍ ເິ ວນອອ້ ມແອມ້ ເຮອື ນກບັ ຝງູ ໄກ.່ ອາຫານທມ່ີ ນັ ກນິ ແມນ່ ເຂາ້ົ , ສາລ,ີ ຮາໍ , ຜກັ ແລະ ແມງໄມຕ້ າ່ ງໆ. ຕອນຄາ່ໍ ໄກຜ່ ໂູ້ ອກຈະເຂາ້ົ ນອນໃນລກົ . ໄກຜ່ ໂູ້ ອກໂຕນມ້ີ ຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຕຄ່ໍ ອບຄວົ ຂອງຂອ້ ຍຫາຼ ຍ ເພາະວາ່ ມນັ ເປນັ ພພ່ໍ ນັ 2 ແລະ ມນັ ສງ່ົ ສຽງຂນັ ປຸກໃຫຄ້ ົນໃນຄອບຄົວຂອງຂອ້ ຍຕື່ນແຕເ່ ຊາ້ົ . ນອກນພີ້ ວກຂອ້ ຍ ຍັງນໍາໃຊ້ຂີ້ໄກ່ເປັນຝຸ່ນທໍາມະຊາດເຂົ້າໃນການໃສ່ພືດຜັກຕ່າງໆໃຫ້ເຕີບໃຫຍ່ ແລະ ງອກງາມ. 4 ຄົ້້�ນຄິິດກ່ຽ່ ວກັັບສິ່່�ງທີ່່�ເຮົາົ ໄດ້້ອ່າ່ ນ ເພື່່�ອຕອບຄໍາໍ ຖາມ ການຄິິດກ່ຽ່ ວກັັບບົົດ ຈງົ່ ຕອບຄໍາຖາມລຸ່ມນີ:້ 1. ຈົງ່ ບອກພາກສວ່ ນຕ່າງໆຂອງໄກມ່ ຫີ ຍງັ ແດ່? 2. ໄກຜ່ ູໂ້ ອກໃຊສ້ ິ່ງໃດ ເພືອ່ ເຂ່ຍຫາເຫຍ່ອື ? 3. ໄກຜ່ ໂູ້ ອກນອນຢ່ໃູ ສ? 4. ອາຫານຂອງໄກ່ມຫີ ຍັງແດ່? 5. ໄກຜ່ ໂູ້ ອກມອີ າຍຸຈັກປີ? 6. ໄກ່ຜູ້ໂອກມີຄວາມສໍາຄນັ ຕໍຄ່ ນົ ເຮາົ ແນວໃດ? 5 ຕິດິ ຕາມເວລານາຍຄູອູ ່າ່ ນບົດົ ການອ່າ່ ນ ເບິງ່ ບດົ ອາ່ ນຢູ່ຂ້ທໍ ີ 3 ພວກເຮົາເບິງ່ ໃກໆ້ ເທາະ 6 ເລົ່່�າຄືນື ສິ່່�ງທີ່່�ເຮົົາໄດ້້ຟັັງ ການເລົ່່�າບົດົ ຄືືນ ຈງົ່ ເລ່າົ ບົດພນັ ລະນາຄືນໂດຍໃຊ້ຫົວຂຈ້ໍ າກບດົ ອ່ານ ຢູ່ເຮອື ນຂອງຂ້ອຍໄດ້ລຽ້ ງໄກ່ ໄກ່ຜູ້ໂອກເປນັ ພ່ລໍ ົກ ໄກຜ່ ູ້ໂອກມີຮູບຮາ່ ງໃຫຍ່ ອາຫານທ່ີມັນກິນ ຂາຂອງໄກຜ່ ໂູ້ ອກ ໄກຜ່ ູ້ໂອກມີຄວາມສໍາຄນັ ໒໕ 25 LL-G4.indb 25 13/06/2022 15:06:02

7 ຈໍາໍ ແນກຄໍໍາຄຸຸນນາມໃນບົົດ ຄໍາໍ ສັັບ ແລະ ວະລີີໃໝ່່ ຄາໍ ຄນຸ ນາມ ແມນ່ ຄໍາທີສ່ ະແດງລກັ ສະນະຂອງຄໍານາມ, ຄໍາແທນນາມ, ຄາໍ ກໍາມະ ແລະ ຄໍາຄນຸ ນາມດວ້ ຍກນັ . ຕວົ ຢ່າງ: - ໄກ່ຜໂູ້ ຕນ້ີມີຮູບຮາ່ ງໃຫຍ.່ - ຫາງຂອງມັນຍາວ ແລະ ກງ່ົ . ຄາໍ ວາ່ : ໃຫຍ່ ແລະ ຍາວແມ່ນຄໍາຄຸນນາມບອກຂະໜາດ. 2 8 ນໍໍາໃຊ້ຄ້ ໍໍາເຊື່່�ອມ ໂຄງຮ່າ່ ງຂອງປະເພດບົົດ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ຄາໍ ເຊອ່ື ມແມນ່ ຄາໍ ສາໍ ລບັ ໃຊເ້ ຊອ່ື ມລະຫວາ່ ງຄາໍ ນາມກບັ ຄາໍ ນາມ,ຄາໍ ນາມກບັ ຄາໍ ແທນນາມ, ຄໍານາມກັບຄໍາກາໍ ມະ ແລະ ຄາໍ ກໍາມະກັບຄາໍ ກໍາມະ. ໃຊເ້ ພືອ່ ຂະຫຍາຍຄໍານາມ, ຄາໍ ແທນນາມ ແລະ ຄໍາກາໍ ມະໃຫ້ແຈ້ງຕ່ມື ຕາມໜາ້ ທີ່ຂອງມນັ . ຕວົ ຢາ່ ງ: ເພ່ອື , ໃນ, ແກ.່ .. ຈ່ງົ ນາໍ ໃຊປ້ ະໂຫຍກທີ່ມຄີ າໍ ເຊືອ່ ມ ເພອື່ , ໃນ, ແກ່ ເຂ້ົາໃນການຫຼນ້ິ ເກມ ປະໂຫຍກ: - ຄນົ ສ່ວນຫາຼ ຍມກັ ລຽ້ ງໄກເ່ ພ່ືອເປັນອາຫານ. - ໃນຕອນຄາ່ໍ ໄກຈ່ ະເຂົາ້ ນອນໃນລົກ. - ໄກຜ່ ້ມູ ີຄວາມສໍາຄັນແກທ່ ຸກຄນົ . 9 ສົົນທະນາກ່່ຽວກັັບແນວຄິິດຂອງບົດົ ແນວຄິດິ ຂອງບົົດ ຈ່ງົ ຕອບຄໍາຖາມລຸ່ມນ້ີ: 1. ທກຸ ຄົນສາມາດລຽ້ ງໄກໄ່ ດບ້ ່ໍ? 2. ຖາ້ ເຮາົ ຈະລ້ຽງໄກຄ່ ວນເລືອກບອ່ ນລຽ້ ງແນວໃດ? 3. ສິ່ງທີຄ່ ວນເອາົ ໃຈໃສໃ່ ນການລ້ຽງໄກຄ່ ວນເຮດັ ແນວໃດ? 4. ຂີໄ້ ກສ່ າມາດນໍາໃຊເ້ ຮດັ ຫຍັງໄດ້ແດ?່ ພວກເຮົາຂຽນເທາະ 10 ຮຽນກ່ຽ່ ວກັບັ ໂຄງຮ່່າງຂອງບົົດພັັນລະນາ ໂຄງຮ່າ່ ງຂອງປະເພດບົດົ ເບ່ິງນຍິ າມຢູ່ໃນບດົ ທີ 1 ໒໖ 26 LL-G4.indb 26 13/06/2022 15:06:02

ໂຄງຮາ່ ງຂອງບົດພັນລະນາ ຫວົ ຂໍ້: ເວາົ້ ເຖງິ ຂມ້ໍ ນູ ທ່ີຈະພນັ ລະນາ ຂຽນດວ້ ຍວທິ ງີ າ່ ຍໆ ກ. 2 ຂ. ເປດີ ຫົວເລ່ອື ງ: ຈັດປະເພດສັດທຈີ່ ະພັນລະນາ. ຄ. ເນ້ອື ເລ່ືອງ: ໃຫ້ລາຍລະອຽດກຽ່ ວກັບສດັ ດັງ່ ຕ່ໍໄປນ້:ີ ກ. ມັນມີລກັ ສະນະແນວໃດ? (ຮບູ ຮ່າງລັກສະນະ) ຂ. ບອ່ ນທ່ມີ ນັ ອາໄສຢ,ູ່ ບ່ອນຫາກນິ . ຄ. ສິງ່ ທີ່ມນັ ກນິ (ອາຫານ). ສະຫບຸຼ ເລື່ອງ: ພນັ ລະນາກ່ຽວກບັ ສດັ ໃຫ້ເວົ້າເຖງິ ການພົວພນັ ແລະ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງສັດຕມໍ່ ະນດຸ . 11 ຂຽນທວາຍທີ່່�ເນັ້້�ນໃສ່່ເຄື່່�ອງໝາຍວັັກຕອນ ຂຽນທວາຍ ໝາຍຈ້ໍາ (.) - ໃຊໝ້ າຍທາ້ ຍປະໂຫຍກ ເພ່ືອສະແດງວ່າໝດົ ປະໂຫຍກ ຫືຼ ໝດົ ວັກ. ຕົວຢ່າງ: ອາຫານທ່ີໄກ່ກນິ ແມ່ນ ເຂ້ົາ, ສາລ,ີ ຮາໍ , ຜັກ ແລະ ແມງໄມຕ້ າ່ ງໆ. - ໃຊໝ້ າຍໄວ້ຫງັຼ ຕວົ ອກັ ສອນ ຫຼື ຕົວເລກທີ່ບອກລໍາດບັ ຂ.້ໍ ຕວົ ຢາ່ ງ: 1. ຊ້ັນປະຖົມສກຶ ສາ. - ໃຊໝ້ າຍໄວ້ຫຼັງຕົວອກັ ສອນ ເພອ່ື ສະແດງໃຫ້ເຫນັ ວ່າອັກສອນຫຍໍ້. ຕົວຢ່າງ: ປ.4 ຄໍາເຕັມແມ່ນຊ້ັນປະຖົມສຶກສາປີທີ 4. - ໃຊ້ຂັ້ນຈໍານວນນັບຈາກຫກັຼ ໜ່ວຍໄປເທືອ່ ລະ 3 ຕົວເລກ. ຕວົ ຢາ່ ງ: 1.000 ອ່ານວ່າ ໜງ່ຶ ພນັ . 2.000.000 ອ່ານວາ່ ສອງລ້ານ. ຈງ່ົ ຂຽນທວາຍກບັ ນາຍຄູ ເລມ່ີ ແຕ່ ໄກຜ່ ໂູ້ ອກໂຕນຍ້ີ ງັ ເປນັ ພລ່ໍ ກົ ຈນົ ເຖງິ ເຂາ້ົ ນອນ ໃນລົກ 12 ນຳຳ�ໃຊ້ຄ້ ໍາໍ ຄຸຸນນາມແຕ່່ງເປັນັ ປະໂຫຍກ ການຝຶກຶ ໄວຍາກອນ ຈງ່ົ ເອົາຄໍາຄນຸ ນາມລຸ່ມນີ້ 1 ຄໍາແຕ່ງເປນັ ປະໂຫຍກທີ່ເວ້າົ ຖືກ ຫືຼ ເວາ້ົ ຜດິ ກົງ່ , ຍາວ, ລຽ່ ມ, ແຄບ, ແຫຼມ, ກວາ້ ງ, ນ້ອຍ ໒໗ 27 LL-G4.indb 27 13/06/2022 15:06:02

ຕວົ ຢ່າງ: ຊ້າງເປັນສັດທມ່ີ ຮີ ູບຮາ່ ງນອ້ ຍ. (ຜິດ) ນ້ິວຕນີ ຂອງໄກມ່ ີເລບັ ແຫຼມໆ. (ຖກື ) 13 ນໍາໍ ໃຊ້້ຄໍາໍ ສັັບແຕ່່ງເປັນັ ປະໂຫຍກ ການຝຶຶກຄຳຳ�ສັບັ ແລະ ວະລີີໃໝ່່ ຈງົ່ ນາໍ ໃຊ້ຄໍາສບັ ຕ່ໄໍ ປນແ້ີ ຕ່ງເປັນປະໂຫຍກ ເພ່ອື , ຂອງ, ແກ່, ໃນ ຕົວຢາ່ ງ: ຄນົ ສ່ວນຫຼາຍລຽ້ ງໄກ່ ເພອ່ື ເປນັ ອາຫານ. 2 14 ຂຽນກ່່ຽວກັັບສັັດທີ່່�ຕົົນເອງເລືອື ກວ່່າສຳຳ�ຄັັນທີ່່�ສຸຸດ ເຈົ້້�າຄິິດວ່າ່ ແນວໃດ? ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ສດັ ຊະນດິ ໃດທ່ສີ ໍາຄັນທ່ສີ ດຸ ສາໍ ລບັ ເຈ້າົ ? ຍ້ອນຫຍັງ? ຈງົ່ ພນັ ລະນາສດັ ທີ່ຕົນເອງເລອື ກແບບງາ່ ຍໆໃສ່ຮ່າງລມຸ່ ນ້:ີ ຫົວຂ້.ໍ ..................................................... ເປດີ ຫວົ ເລືອ່ ງ........................................... ເນອ້ື ເລອື່ ງ................................................ ສະຫຸຼບເລ່ືອງ............................................. ພວກເຮາົ ໂຮມທຸກຢ່າງເຂ້າົ ກນັ ເທາະ 15 ອ່າ່ ນໜ້້າວຽກທີ່່�ຈະເຮັດັ ໃນບົົດຮຽນ ເຈົ້້�າຈະເຮັດັ ແນວໃດ? ໜ້າວຽກ: ຂຽນບົດພນັ ລະນາດ້ວຍຕນົ ເອງຕາມຂ້ັນຕອນ. ເລອື ກສັດທ່ຕີ ່າງຈາກໄກ່ ແລະ ປະຕິ ບັດຕາມໂຄງຮ່າງທ່ີຮຽນມາ. ນາໍ ໃຊຄ້ າໍ ສບັ , ໄວຍາກອນ ແລະ ເຄືອ່ ງໝາຍວກັ ຕອນທີ່ໄດຮ້ ຽນມາ ໃນບດົ ນ້ີເຂາ້ົ ໃນການຂຽນບົດຂອງຕົນ. 16 ຝຶກຶ ການຂຽນຕອນໃດໜຶ່່�ງຂອງບົດົ ພັນັ ລະນາຮ່່ວມກັັບນາຍຄູູ ຝຶຶກການຂຽນ ຈງົ່ ປະຕບິ ດັ ກິດຈະກໍາຮວ່ ມກບັ ນາຍຄູ ແລະ ໝູ່ ໂດຍການນໍາໃຊໂ້ ຄງຮາ່ ງການ ຂຽນ ແລວ້ ຂຽນຕອນໃດໜ່ຶງຂອງບດົ ພນັ ລະນາໃໝ່. ຕວົ ຢາ່ ງ: ຫວົ ຂ:ໍ້ ເວົ້າເຖິງສັດທີຈ່ ະພັນລະນາຂ້ໍມນູ ໝາຂອງຂອ້ ຍ 28 ໒໘ LL-G4.indb 28 13/06/2022 15:06:02

ສະຫຼຸບເລ່ືອງ: ສັດທຈີ່ ະກາ່ ວເຖິງມກີ ານ ໝາມຄີ ວາມພວົ ພັນກັບຄົນເຮາົ ຫຼາຍທສ່ີ ດຸ , ມນັ ພວົ ພນັ ແລະ ມີຄວາມສໍາຄັນແນວໃດຕ່ໍ ສາມາດຊວ່ ຍຄນົ ໃນການລາ່ ເນືອ້ , ດົມກິ່ນໃນການ ຄນົ ເຮົາ. ຫາສິ່ງຂອງ, ເຝາ້ົ ເຮອື ນ ແລະ ອືນ່ ໆ. 17 ຕື່່�ມຂໍ້້�ມູູນກ່່ຽວກັັບບົດົ ພັນັ ລະນາໃສ່ໂ່ ຄງຮ່່າງ ສ້້າງໂຄງຮ່າ່ ງການຂຽນ ເບ່ິງໂຄງຮາ່ ງຂອງບົດພນັ ລະນາຢູ່ຂ້ທໍ ີ 10 18 ຂຽນບົດົ ພັນັ ລະນາຕາມໂຄງຮ່່າງໃສ່່ປຶ້້�ມຂຽນ ຂຽນບົົດໃນຂັ້້�ນຮ່່າງ 2 ນາໍ ໃຊ້ຂໍມ້ ູນຈາກຂທໍ້ ີ 17 ກວດແກ້ບ້ ົົດ 19 ນໍາໍ ໃຊ້້ຄໍາໍ ຖາມລຸ່່�ມນີ້້� ເພື່່�ອກວດແກ້ບ້ ົດົ ພັນັ ລະນາຮ່່ວມກັັບໝູ່່� ປ່ຽນກນັ ກວດແກບ້ ົດພນັ ລະນາໃຫຖ້ ກື ຕ້ອງ ແລະ ສົມບນູ ຂ້ຶນ ໂດຍການນາໍ ໃຊ້ ຄາໍ ຖາມລຸມ່ ນ:້ີ ก ໄດ້ປະຕບິ ັດຕາມໂຄງຮ່າງຂອງບດົ ພັນລະນາບໍ່? ก ມຂີ ໍມ້ ູນໃດຂາດຫາຍໄປບ?່ໍ ก ມີການນາໍ ໃຊຄ້ ໍາເຊື່ອມ ແລະ ຄໍາຄນຸ ນາມຢ່າງເໝາະສມົ ບ່ໍ? ก ມກີ ານນາໍ ໃຊເ້ ຄອື່ ງໝາຍວກັ ຕອນແລວ້ ບ່ໍ? 20 ປັັບປຸຸງ ແລະ ຂຽນບົົດໃນຂັ້້�ນສຸຸດທ້າ້ ຍ ປັັບປຸຸງບົົດຂັ້້�ນສຸຸດທ້້າຍ ກວດເບງິ່ ບດົ ຂັ້ນສດຸ ທາ້ ຍຂອງຕົນ ໂດຍອີງໃສ່ຄໍາຖາມລຸ່ມນີ:້ ก ການຂຽນຂອງຂອ້ ຍຖກື ຕ້ອງ ແລະ ຊັດເຈນບ່ໍ? ก ຂ້ອຍໄດລ້ ວມເອົາທຸກພາກສວ່ ນຂອງບົດພນັ ລະນາແລ້ວບໍ່? ก ຂອ້ ຍໄດໃ້ ຊໄ້ ວຍາກອນ, ຄໍາສບັ ແລະ ເຄ່ືອງໝາຍວກັ ຕອນທພ່ີ ວກເຮາົ ໄດ້ ຮຽນໃນບົດຮຽນນ້ີບ?່ໍ ก ຂ້ອຍໄດ້ອ່ານຜາ່ ນການຂຽນຄັງ້ ສຸດທາ້ ຍຂອງຂອ້ ຍ ເພ່ອື ກວດເບງິ່ ຄວາມ ຜດິ ພາດແລວ້ ບ?ໍ່ ก ຂອ້ ຍໄດ້ເຮັດຕາມຄໍາເຫັນທີໝ່ ູ່ປະກອບໃຫແ້ ລ້ວບ?ໍ່ ก ຂ້ອຍຈະສົ່ງບົດຂອງຂອ້ ຍໃຫນ້ າຍຄໄູ ດແ້ ລວ້ ບ?ໍ່ ໒໙ 29 LL-G4.indb 29 13/06/2022 15:06:02

ບົດທີ 3 ຄວາມສາໍ ຄັນຂອງທາໍ ມະຊາດ ກ່່ອນການອ່່ານ ທາໍ ມະຊາດທ່ເີ ຈົາ້ ມກັ ແມ່ນຫຍງັ ? ພວກເຮົາເລ່ີມຕນົ້ ເທາະ 1 ສັັງເກດເບິ່່�ງຫົົວບົົດ ແລະ ຮູບູ ພາບ 3 ການຄາດເດາົ ຮູບພາບ ແລະ ບອກຂ້ໍ ຄວາມ ກອ່ ນການອ່ານຊວ່ ຍໃຫ້ເຮົາມຄີ ວາມ ພອ້ ມໃນການອາ່ ນ ແລະ ເຂາ້ົ ໃຈບດົ ອາ່ ນໃໝ.່ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ຄວາມສວຍງາມຂອງສາຍຫ້ວຍນ້ອຍໃນທາໍ ມະຊາດ ຄໍາໍ ສັບັ ສໍໍາຄັັນ 1. ຮູບພາບເວາົ້ ກ່ຽວກບັ ຫຍງັ ? 2. ບົດຮຽນນຈ້ີ ະມີຊື່ວາ່ ແນວໃດ? 3. ເປນັ ຫຍັງຈຶ່ງຄິດວາ່ ບົດຮຽນຈະເວາົ້ ກຽ່ ວກບັ ສ່ງິ ນ້ີ? 2 ຄາດເດົາົ ຄໍາໍ ສັັບ ບໄຈ ບາ ໄຫ ຈູ ບານ ໄຫຼ ຈູມ ບານ ໄຫຼ ຈມູ 3 ອ່່ານບົົດ ສາຍຫ້້ວຍນ້ອ້ ຍ ການອ່່ານ ການຟັງໃນຂະນະອ່ານ ແລະ ເດາົ ວ່າ ວັກນແ້ີ ມ່ນວກັ ຖກື ຫືຼ ຜດິ ຊ່ວຍໃຫ້ເຮາົ ເຂົ້າໃຈບດົ ກາບທ່ີກໍາລງັ ອາ່ ນຢໄູ່ ດ້ຢ່າງເລກິ ເຊ່ິງ. 30 ໓໐ LL-G4.indb 30 13/06/2022 15:06:02

3 ສາຍຫ້ວຍນ້ອຍ ຂ້ອຍມກັ ຫາຼ ຍ ແມນ່ ສາຍຫວ້ ຍນອ້ ຍ ນາໍ້ ຄອ່ ຍຄອ່ ຍ ໄຫຼມາແຕ່ໄກ ສາຍນ້ໍາໄຫ ຼ ລຽບພູຜາ່ ນປາ່ ຢ່ແູ ຄມທາ່ ມໄີ ຜໃ່ ບຂຽວ ນົກງອຍຮຽວ ຈອບກິນປານ້ອຍ ມີປາສ້ອຍ ປາຂາວປາຊິວ ກາຍເປນັ ວິວ ແຕ້ມດນິ ງາມເດນັ່ ມາແຕ່ເຊນັ່ ປູ່ຍາ່ ຕາຍາຍ ນາໍ້ ມີຫາຼ ຍ ໃນທາໍ ມະຊາດ ບໍ່ເຂີນຂາດ ຫ້ວຍຮອ່ ງຄອງນາ ຊຸມພຶກສາ ຂຽວງາມແຕກໜ່ໍ ດອກຈມູ ຈໍ່ ບານເອແ້ ດນດິນ ກາຍເປນັ ສນິ ຈາກທໍາມະຊາດ ຄົນບ່ໍອາດ ສ້າງຂນຶ້ ດ້ວຍມື ນນ້ັ ກຄໍ ື ແຜ່ນດນິ ສາຍນ້າໍ ໓໑ 31 LL-G4.indb 31 13/06/2022 15:06:03

4 ຄາດເດົົາວັັກຕໍ່່�ໄປໃນບົດົ ກາບ ການຄິິດກ່່ຽວກັບັ ບົົດກາບ ຫງຼັ ຈາກອາ່ ນວກັ ໃດວກັ ໜຶງ່ ຂອງບົດກາບ ນກັ ຮຽນຈະໄດຄ້ າດເດົາວາ່ ວັກຕ່ໄໍ ປຈະເວ້ົາແນວ ໃດ ແລະ ໃຫເ້ ຫດຜນົ ວາ່ ຍອ້ ນຫຍງັ . ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຕອບເປນັ ກາບວກັ ຕໄ່ໍ ປ. ອນັ ນຈ້ີ ະຊກຸ ຍໃູ້ ຫນ້ ກັ ຮຽນ ໃຫເ້ ຫດຜນົ ໃນການຄາດຄະເນຂອງຕນົ ນກັ ຮຽນຄວນມໂີ ອກາດສະທອ້ ນໃຫເ້ ຫນັ ກຽ່ ວກບັ ການຄາດ ຄະເນຫງຼັ ຈາກການອ່ານ ຫຼື ຟງັ ສ່ວນວັກຕໄ່ໍ ປກໍເຊ່ັນກັນ. ຕົວຢ່າງ: ສງ່ິ ທຂ່ີ ອ້ ຍຄດິ ຫາວກັ ຕໄ່ໍ ປ 3 ສງ່ິ ທບ່ີ ດົ ກາບເວາ້ົ ເຖງິ ຂອ້ ຍມກັ ຫາຼ ຍ ແມນ່ ສາຍຫວ້ ຍນອ້ ຍສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ນາ້ໍ ຄອ່ ຍຄອ່ ຍ ໄຫມຼ າແຕໄ່ ກ ຈ່ົງຄາດເດາົ ວ່າ ວັກຕ່ໍໄປຈະເວາົ້ ແນວໃດ? ສງ່ິ ທບ່ີ ດົ ກາບເວາ້ົ ເຖງິ ສງ່ິ ທຂ່ີ ອ້ ຍຄດິ ຫາວກັ ຕໄ່ໍ ປ ສາຍນາ້ໍ ໄຫ ຼ ລຽບພຜູ າ່ ນປາ່ ນກົ ງອຍຮຽວ ຈອບກນິ ປານອ້ ຍ ກາຍເປນັ ວວິ ແຕມ້ ດນິ ງາມເດນ່ັ 5 ຕິດິ ຕາມເວລານາຍຄູູອ່່ານ ແລະ ທ່່ອງບົດົ ກາບ ການອ່່ານ ເບິ່ງບົດກາບຢຂູ່ ໍ້ທີ 3 ພວກເຮາົ ເບງິ່ ໃກໆ້ ເທາະ 6 ສົົນທະນາ ແລະ ເລົ່່�າບົດົ ກາບຄືນື ການເລົ່່�າບົົດກາບຄືນື - ແມ່ນຫຍັງທີ່ເຮດັ ໃຫສ້ າຍຫ້ວຍນ້ອຍສວຍງາມ. - ສົນທະນາກຽ່ ວກັບສງິ່ ທເີ່ ຮດັ ໃຫສ້ າຍຫວ້ ຍນອ້ ຍມຄີ ວາມສວຍງາມ. - ໃຫ້ຄິດຫາ 3 ສ່ງິ ທີ່ບດົ ກາບເວາ້ົ ເຖິງຢເູ່ ປີດຫວົ ເລ່ືອງ, ເນ້ອື ເລອື່ ງ ແລະ ສະຫຸຼບ ເລອ່ື ງ ແລ້ວຂຽນສິງ່ ທີ່ບດົ ກາບເວ້າົ ເຖິງໃສ່ວງົ ມົນ. ...................... ............................ ...................... ເປດີ ຫວົ ເລືອ່ ງ ເນື້ອເລື່ອງ ສະຫບຼຸ ເລອື່ ງ 32 ໓໒ LL-G4.indb 32 13/06/2022 15:06:03

7 ຈຳຳ�ແນກຄຳຳ�ກຳຳ�ມະໃນບົົດກາບ ຄໍໍາສັັບ ແລະ ວະລີໃີ ໝ່່ ໄຫຼ ບານ ຈອບ ຄາໍ ກາໍ ມະ ແມ່ນຄາໍ ທີ່ສະແດງເຖິງການເຄືອ່ ນໄຫວຂອງຄາໍ ກນິ ຍອ້ ຍ ແຕມ້ ນາມ ແລະ ຄໍາແທນນາມຢໃູ່ ນປະໂຫຍກ ຊຶງ່ ຄາໍ ກາໍ ມະຢ່ໃູ ນບດົ ກາບນມີ້ ຄີ າໍ ວ່າ: ໄຫຼ, ບານ,ຈ່ໍ, ແຕກ. ຕວົ ຢ່າງ: ນ້າໍ ໄຫ.ຼ ໄຫຼ ແມ່ນສະແດງການເຄອ່ື ນໄຫວຂອງນາ້ໍ ຈົ່ງອາ່ ນ ແລະ ເລອື ກເອົາຄາໍ ກາໍ ມະ ແລ້ວຕມ່ື ໃສຕ່ າຕະລາງໃຫຖ້ ືກກບັ ຄວາມ 3 ໝາຍຂອງຄໍາສບັ ຕວົ ຢ່າງ: ບານ ໝາຍເຖງິ ເຜຍີ ອອກ, ໄຂອອກ. ຄາໍ ກາໍ ມະໃນບດົ ກາບ ຄວາມໝາຍ ບານ ເຜຍີ ອອກ, ໄຂອອກ ອາການເຄອ່ື ນໄປມາຂອງນາ້ໍ ຜກົ , ມອງ ຫຍາ້ໍ ອາຫານແລວ້ ກນື ລງົ ທອ້ ງ ຫືຼ ເອາົ ອາຫານເຂາ້ົ ປາກແລວ້ ກນື ລງົ ທອ້ ງ ຢາດລງົ , ໄຫລຼ ງົ ເປນັ ໄລຍະ ຂຽນດວ້ ຍສໃີ ຫເ້ ປນັ ຮບູ 8 ຈັບັ ຄູ່່�ຄໍາໍ ສໍາໍ ຜັດັ ສະຫຼຼະ ໄວຍາກອນ ຄໍາສໍາຜັດສະຫຼະ ແມນ່ ຄາໍ ທີ່ປະກອບດ້ວຍສະຫຼະດຽວກັນ ຫືຼ ສະຫຼະທ່ີມສີ ຽງຄກື ນັ . ຄໍາເຫົຼ່າ ນີ້ແມນ່ ນາໍ ໃຊ້ໃນການແຕງ່ ກາບກອນ ເພືອ່ ເຮັດໃຫອ້ ່ານຄອ່ ງ ແລະ ມີສຽງມ່ວນອອນຊອນ. ຕົວຢາ່ ງ: ຄາໍ ສໍາຜັດສະຫະຼ ໄກ-ໄຫຼ ຈ່ງົ ຈບັ ຄູຄ່ າໍ ສໍາຜັດສະຫຼະ ປາ່ ຊວິ ຊາດ ມື ນອ້ ຍ ເດ່ັນ ຍາຍ ໜ່ໍ ດນິ ຈ່ໍ ສນິ ຄື ຄອ່ ຍ ເຊນ່ັ ຂາດ ວວິ ຫາຼ ຍ ທາ່ ໓໓ 33 LL-G4.indb 33 13/06/2022 15:06:03

9 ສົນົ ທະນາກ່ຽ່ ວກັັບການສໍໍາຜັດັ ສະຫຼະຼ ໃນບົດົ ກາບ ການສໍາໍ ຜັັດສະຫຼຼະ ຄາໍ ອະທບິ າຍການສາໍ ຜດັ ໃນບດົ ກາບ ໂຄງຮາ່ ງການວາງຄາໍ ໃນບດົ ກາບ - ສະຫະຼ ຂອງຄາໍ ສດຸ ທາ້ ຍຂອງວກັ ທີ 1 ໄປ ນາໍ້ ມຫີ າຼ ຍ ໃນທາໍ ມະຊາດ ຫວ້ ຍຮອ່ ງຄອງນາ ສາໍ ຜດັ ກບັ ສະຫະຼ ຂອງຄາໍ ທີ 3 ຂອງຕອນ ບເ່ໍ ຂນີ ຂາດ ຂຽວງາມແຕກໜ່ໍ ບານເອແ້ ດນດນິ ໜາ້ ໃນວກັ ທີ 2. - ສະຫະຼ ຂອງຄາໍ ສດຸ ທາ້ ຍຂອງວກັ ທີ 2 ໄປ ຊມຸ ພກຶ ສາ ສາໍ ຜດັ ກບັ ສະຫະຼ ຂອງຄາໍ ທີ 3 ຂອງຕອນ 3 ໜາ້ ໃນວກັ ທີ 3 ແລະ ສາໍ ຜດັ ກນັ ແບບນຕ້ີ ໆ່ໍ ດອກຈມູ ຈ ່ໍ ໄປຈນົ ໝດົ ບດົ . ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ຕວົ ຢ່າງ: ຄາໍ ສບັ ເດັ່ນ ກັບ ເຊ່ັນ ແມນ່ ຄາໍ ສໍາຜັດສະຫະຼ ຍ້ອນວ່າ ທັງສອງຄາໍ ແມ່ນ ສະຫະຼ ຄກື ນັ . ຈງ່ົ ຕອບຄາໍ ຖາມລຸ່ມນ້ີ: • ຄໍາສບັ : ຊິວ-ວິວ ແມ່ນຄາໍ ສາໍ ຜດັ ສະຫຼະບໍ່? ຍອ້ ນຫຍງັ ? • ຄໍາສັບ: ຫຼາຍ-ໜ່ໍ ແມ່ນຄໍາສາໍ ຜັດສະຫະຼ ບໍ່? ຍ້ອນຫຍັງ? • ໃຫ້ນັກຮຽນຄິດຫາຄໍາສາໍ ຜັດສະຫະຼ ທຢີ່ ູ່ໃນບົດກາບອ່ືນທີເ່ ຄີຍຮຽນຜາ່ ນ? ພວກເຮາົ ຂຽນເທາະ 10 ຮຽນກ່ຽ່ ວກັັບໂຄງຮ່່າງຂອງບົດົ ກາບ ໂຄງຮ່່າງຂອງປະເພດບົດົ ກາບແມນ່ ກອນປະເພດໜຶ່ງ ຊຶ່ງມີການສາໍ ຜດັ ຊ້ອນຕໍ່ກັນໄປເລອ້ື ຍໆແຕ່ຕນ້ົ ຈົນຈບົ ບດົ . ລັກ ສະນະການສໍາຜດັ ຂອງກາບ 7. ວັກໜ່ງຶ ຈະມີ 7 ຄໍາ, ຕອນໜ້າມີ 3 ຄາໍ ແລະ ຕອນຫງັຼ ມີ 4 ຄາໍ . ໂຄງຮາ່ ງຂອງບົດກາບ ຫວົ ຂ:້ໍ ຂຽນວາ່ ບດົ ກາບເວາ້ົ ກຽ່ ວກບັ ຫຍງັ ລາໍ ທານ (ແມນ່ າ້ໍ ) ເປດີ ຫວົ ເລອ່ື ງ: ແນະນາໍ ສງ່ິ ທມ່ີ ກັ ທສ່ີ ດຸ ໃນທາໍ ມະຊາດ ກ) ໃຊພ້ າສາພນັ ລະນາເພອ່ື ເວາ້ົ ຂ) ກ. ສງ່ິ ທມ່ີ ກັ ທສ່ີ ດຸ ແມນ່ ຫຍງັ ? ຂ. ມນັ ມາຈາກໃສ? ແຫງ່ຼ ທມ່ີ າຂອງມນັ ເຊນ່ັ : ມາແຕໄ່ ກ, ພ,ູ ຜາ, ແກນ່ , ໄຂ,່ ສາຍພນັ ແລະ ອນ່ື ໆ. 34 ໓໔ LL-G4.indb 34 13/06/2022 15:06:03

ເນອ້ື ເລອ່ື ງ: ອະທບິ າຍສງ່ິ ທມ່ີ ກັ ທສ່ີ ດຸ ໃນທາໍ ມະຊາດດວ້ ຍລາຍລະອຽດ ຄ) ເພມ່ີ ເຕມີ . ໃຊພ້ າສາພນັ ລະນາເພອ່ື ເວາ້ົ ງ) ຄ. ມນັ ມລີ ກັ ສະນະແນວໃດ? ສງ່ິ ທເ່ີ ຈາ້ົ ເຫນັ ເມອ່ື ເຈາ້ົ ເບງ່ິ ມນັ . ຈ) ງ. ມນັ ເກດີ ໃໝ່ ຫືຼ ເກາ່ົ ແກປ່ ານໃດ? ສ) ຈ. ທາໍ ມະຊາດປະກອບມຫີ ຍງັ ແດ?່ ນາ້ໍ , ອາກາດ, ພດື ແລະ ອນ່ື ໆ ສ. ມນັ ຄາ້ ຍຄສື ລິ ະປະບ?່ໍ ມນັ ງາມແນວໃດ? ສະຫບຸຼ ເລອ່ື ງ: ບອກສງ່ິ ທມ່ີ ກັ ທສ່ີ ດຸ ໃນທາໍ ມະຊາດວາ່ ມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ແນວໃດ? ໃຊພ້ າສາພນັ ລະນາເພອ່ື ເວາ້ົ 3 ຊ. ມນັ ມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ແນວໃດຕມ່ໍ ະນດຸ ? ຊ) 11 ຂຽນທວາຍທີ່່�ເນັ້້�ນໃສ່່ການປະສົມົ ອັກັ ສອນໃນບົດົ ກາບ ຂຽນທວາຍ ການປະສົມອກັ ສອນແມ່ນການເອົາພະຍັນຊະນະ, ສະຫຼະ ແລະ ວັນນະຍດຸ ຫືຼ ຕົວສະກົດ ປະກອບເຂາ້ົ ກັນໃຫ້ເປນັ ພະຍາງ ຫຼື ຄໍາ. ຕວົ ຢາ່ ງ: ຈ + xໍ + x່ = ຈໍ່ ຈງ່ົ ຂຽນທວາຍກັບນາຍຄູ ເລມ່ີ ແຕ່ ຂ້ອຍມກັ ຫຼາຍ ຈນົ ເຖງິ ແຕມ້ ດິນງາມເດນັ່ 12 ອ່າ່ ນ ແລະ ຂີດີ ກ້້ອງຄໍາໍ ສໍາໍ ຜັັດສະຫຼະຼ ໃນບົົດກາບ ການຝຶຶກໄວຍາກອນ ຕວົ ຢາ່ ງ: ແມ່ນສາຍຫວ້ ຍນອ້ ຍ ຂ້ອຍມັກຫາຼ ຍ ໄຫມຼ າແຕ່ໄກ ນາ້ໍ ຄ່ອຍຄອ່ ຍ ຈງ່ົ ອາ່ ນ ແລະ ຂດີ ກອ້ ງຄາໍ ສາໍ ຜດັ ສະຫະຼ ໃນບດົ ກາບທາໍ ມະຊາດທຂ່ີ ອ້ ຍມກັ ລມຸ່ ນ:້ີ ສາຍນາໍ້ ໄຫ ຼ ລຽບພຜູ າ່ ນປາ່ ຢແູ່ ຄມທ່າ ມໄີ ຜໃ່ ບຂຽວ ນົກງອຍຮຽວ ຈອບກິນປານ້ອຍ ມປີ າສ້ອຍ ປາຂາວປາຊວິ 13 ຕື່່�ມຄໍາໍ ກໍາໍ ມະລຸ່່�ມນີ້້�ໃສ່ບ່ ່ອ່ ນວ່່າງໃນບົົດກາບ ການຝຶກຶ ຄໍໍາສັັບ ແລະ ວະລີໃີ ໝ່່ ຄໍາສບັ : ແຕກ, ຈ,່ໍ ບານ, ໄຫຼ, ເກດີ , ຕກົ ໓໕ 35 LL-G4.indb 35 13/06/2022 15:06:03

ທາໍ ມະຊາດທ່ີຂ້ອຍມັກ ສາຍນໍາ້ ນອ້ ຍ .......ຜ່ານພູຜາ ແສນງາມຕາ .......ຕາດຊັນຄອ້ ຍ ດອກໄມນ້ ອ້ ຍ .......ແໜງ......ດອກ ເບຍີ ......ອອກ ສົ່ງກິ່ນຫອມເຮ້ົາ ແມງມາເຕົາ້ ຕອມກນິ ເກສອນ ທວິ ທດັ ສວຍງາມ 3 ......ເປນັ ບອ່ ນ ເຈົ້້�າຄິິດວ່່າແນວໃດ? 14 ຕື່່�ມຂໍ້້�ມູູນໃສ່ໃ່ ນຕາຕະລາງ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ï ແມນ່ ຫຍງັ ແດ່ໃນທໍາມະຊາດທ່ເີ ຈົ້າມກັ ? ï ຖາ້ ບາງສງ່ິ ທຢ່ີ ໃູ່ ນທາໍ ມະຊາດຫາກສາ້ ງຄວາມສນົ ໃຈໃຫແ້ ກເ່ ຈາ້ົ , ຈະເຮດັ ໃຫເ້ ຈາ້ົ ມກັ , ມີຄວາມສກຸ , ຊືນ່ ຊມົ ກບັ ຄວາມງາມ ແລະ ຮູ້ສຶກພໍໃຈໄປກບັ ມັນອກີ ດວ້ ຍ. ຄາໍ ຖາມ ຄາໍ ຕອບ ສາຍນາ້ໍ , 1. ສງ່ິ ທເ່ີ ປັນທາໍ ມະຊາດໃນບດົ ກາບສາຍຫວ້ ຍນອ້ ຍມີຫຍງັ ແດ່? ຕນ້ົ ໄມ.້ .. 2. ເມື່ອສາໍ ນຶກເຫນັ ພາບທໍາຊາດໃນບດົ ກາບເຈ້ົາຮສູ້ ຶກແນວໃດ? 3. ສງ່ິ ທສ່ີ ວຍງາມທສ່ີ ດຸ ຂອງພາບທາໍ ມະຊາດໃນບດົ ກາບປະກອບມຫີ ຍງັ ແດ?່ 4. ທາໍ ມະຊາດເກດີ ມາຈາກໃສ? ພວກເຮົາໂຮມທຸກຢາ່ ງເຂ້າົ ກັນເທາະ 15 ອ່າ່ ນໜ້້າວຽກທີ່່�ຈະເຮັດັ ໃນບົົດຮຽນ ເຈົ້້�າຈະເຮັດັ ແນວໃດ? ໜາ້ ວຽກ: ກະກຽມການຕມ່ື ຕອນ ຫືຼ ວກັ ໃສບ່ ອ່ ນວາ່ ງໃນບດົ ກາບ ຊງຶ່ ນກັ ຮຽນຕອ້ ງເຂາ້ົ ໃຈກຽ່ ວກບັ ການສາໍ ຜດັ ຂອງຄາໍ ໃນບດົ ກາບທໄ່ີ ດອ້ ະທບິ າຍໄວໃ້ ນຂທ້ໍ ີ 9. ຕວົ ຢາ່ ງ: ຂອ້ ຍມກັ ຫາຼ ຍ ແມນ່ ສາຍຫວ້ ຍນອ້ ຍ ນາ້ໍ ຄອ່ ຍຄອ່ ຍ ໄຫມຼ າແຕໄ່ ກ 36 ໓໖ LL-G4.indb 36 13/06/2022 15:06:03

ໃນຂະນະທເີ່ ຈາ້ົ ປະຕບິ ດັ ໜ້າວຽກໃຫເ້ ອົາໃຈໃສ່ ສະທ້ອນຄືນສງ່ິ ທີ່ເຈົ້າກໍາລງັ 3 ເຮັດ ຫືຼ ບາງຄາໍ ຖາມທີຈ່ ະຕອບ: • ວຽກທເີ່ ຈ້າົ ກາໍ ລັງເຮດັ ນ້ີເປັນແນວໃດ? • ແມ່ນຫຍງັ ທເີ່ ຮດັ ໄດດ້ ີ? • ເຈາ້ົ ຕອ້ ງການຄວາມຊວ່ ຍເຫອືຼ ອນັ ໃດ? ເຈາ້ົ ຈະເຮດັ ແນວໃດຕໄ່ໍ ປ ແລະ ອນ່ື ໆ. • ຈ່ງົ ຊອກຫາຄວາມຈະແຈ້ງ ຫືຼ ບາງຄາໍ ຖາມທີຈ່ ະຖາມລມຸ່ ນີ້: - ຂໍອະນຸຍາດນາຍຄ,ູ ນອ້ ງບເ່ໍ ຂາ້ົ ໃຈກ່ຽວກບັ ເລ່ືອງນີ້. ນາຍຄຊູ ່ວຍອະທບິ າຍ ຕ່ມື ອີກໄດບ້ ່ໍ? - ນອ້ ງບເ່ໍ ຂາ້ົ ໃຈວາ່ ອນັ ນມ້ີ ຄີ ວາມໝາຍວາ່ ແນວໃດແທ.້ ນາຍຄຊູ ວ່ ຍອະທບິ າຍ ໃຫ້ນອ້ ງໄດບ້ ່?ໍ - ນອ້ ງຄວນເຮດັ ແນວໃດຕໍ່ໄປ ແລະ ອືນ່ ໆ. 16 ອ່າ່ ນ ແລະ ເລືອື ກເອົາົ ຕອນຕື່່�ມໃສ່່ບ່ອ່ ນວ່າ່ ງຮ່ວ່ ມກັັບນາຍຄູູ ຝຶກຶ ການຂຽນ ຈງ່ົ ອາ່ ນ ແລະ ເລອື ກເອາົ ຕອນຈາກບດົ ກາບ ສາຍຫ້ວຍນ້ອຍ ໃສ່ບ່ອນວາ່ ງໃນບດົ ກາບລຸ່ມນີ້: ສາຍນາ້ໍ ໄຫຼ ............. ຢ່ແູ ຄມທ່າ ມໄີ ຜ່ໃບຂຽວ .............. ................ ມປີ າສ້ອຍ ປາຂາວປາຊວິ 17 ອ່າ່ ນ ແລະ ເລືືອກເອົາົ ຕອນຕື່່�ມໃສ່່ບ່່ອນວ່່າງໃນບົົດກາບຮ່່ວມກັັບໝູ່່� ການຂຽນ ຈ່ງົ ອ່ານ ແລະ ເລອື ກເອົາຕອນຈາກບົດກາບ ສາຍຫ້ວຍນ້ອຍ ໃສ່ບ່ອນວາ່ ງໃນ 37 ບົດກາບລຸ່ມນີ້: ກາຍເປັນວິວ ................ ມາແຕເ່ ຊ່ັນ ປູ່ຍາ່ ຕາຍາຍ ໓໗ LL-G4.indb 37 13/06/2022 15:06:03

................ ................ ບໍ່ເຂນີ ຂາດ ................ ຊຸມພຶກສາ ຂຽວງາມແຕກໜໍ່ ................ ບານເອ້ແດນດນິ ................ ຈາກທາໍ ມະຊາດ ................ ................ 3 ນັ້ນກຄໍ ື ................ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ຫັັດກ່າ່ ຍ 18 ກ່່າຍບົດົ ກາບທີ່່�ຕື່່�ມໃສ່່ບ່ອ່ ນວ່າ່ ງໃສ່່ປຶ້້�ມຂຽນ ຈງ່ົ ກາ່ ຍບດົ ກາບທຕ່ີ ມື່ ໃສ່ບອ່ ນວ່າງໃນຂ້ໍ 17 ໃສ່ປຶມ້ ຂຽນ 19 ນໍໍາໃຊ້້ຄໍໍາຖາມລຸ່່�ມນີ້້� ເພື່່�ອກວດແກ້້ຄໍໍາຜິດິ ຮ່່ວມກັບັ ໝູ່່� ກວດແກ້້ການຂຽນ ປຽ່ ນກນັ ກວດແກຄ້ າໍ ຜດິ ໃຫຖ້ ກື ຕອ້ ງ ແລະ ສມົ ບນູ ໂດຍການນາໍ ໃຊຄ້ າໍ ຖາມລມຸ່ ນ:້ີ ก ຂຽນຖກື ຕາມຫກັຼ ການປະສມົ ອກັ ສອນແລວ້ ບ?່ໍ ก ຂຽນຖກື ຕາມຂະໜາດ ແລະ ຮບູ ຮາ່ ງຂອງຕວົ ອກັ ສອນແລວ້ ບ?່ໍ ก ຂຽນງາມ ແລະ ສະອາດແລວ້ ບ?່ໍ 20 ປັບັ ປຸຸງ ແລະ ກວດແກ້້ຄໍາໍ ຜິິດຂັ້້�ນສຸຸດທ້າ້ ຍ ປັັບປຸຸງການຂຽນຂັ້້�ນສຸຸດທ້າ້ ຍ ກວດຄາໍ ຜດິ ຂ້ນັ ສຸດທາ້ ຍຂອງຕົນ ໂດຍອງີ ໃສ່ຄໍາຖາມລຸ່ມນີ:້ ก ຄາໍ ສັບທໝີ່ ູກ່ ວດແກ້ໃຫ້ຖກື ຕອ້ ງແລວ້ ບ?່ໍ ก ການປະສົມອັກສອນຖກື ຕອ້ ງແລ້ວບ່ໍ? ก ການຂຽນຕວົ ອກັ ສອນມີການຂອດຫົວ ແລະ ຖືກຕາມຂະໜາດແລ້ວບ່ໍ? ก ຂ້ອຍໄດ້ປະຕບິ ດັ ຕາມຄາໍ ເຫັນທໝ່ີ ປູ່ ະກອບໃຫແ້ ລ້ວບໍ?່ ก ຂອ້ ຍຈະສ່ງົ ບົດກາບໃຫ້ນາຍຄູໄດແ້ ລ້ວບໍ?່ 38 ໓໘ LL-G4.indb 38 13/06/2022 15:06:03

ບດົ ທີ 4 ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງທໍາມະຊາດ (ຕໍ່) ກ່ອ່ ນການອ່າ່ ນ ເປນັ ຫຍງັ ທໍາມະຊາດຈຶ່ງມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ? ພວກເຮົາເລມີ່ ຕນ້ົ ເທາະ 1 ສັງັ ເກດເບິ່່�ງຫົົວບົດົ ແລະ ຮູບູ ພາບ ການຄາດເດາົ ຮູບພາບ ແລະ 4 ບອກຂໍຄ້ ວາມກ່ອນການອາ່ ນບດົ ຊ່ວຍໃຫເ້ ຮາົ ມີຄວາມພ້ອມໃນການ ອາ່ ນ ແລະ ເຂາ້ົ ໃຈບດົ ອາ່ ນໃໝ.່ 1. ບົດຈະເວາ້ົ ກຽ່ ວກບັ ຫຍງັ ? 2. ຄາດເດາົ ຊືຂ່ ອງບດົ ກາບ? 3. ເປນັ ຫຍງັ ຈ່ງຶ ຄິດວ່າຈະເວາ້ົ ກ່ຽວກັບສິ່ງນ້?ີ 2 ຈັບັ ຄູ່່�ຄໍາໍ ສັບັ ໃສ່່ຄວາມໝາຍ ຄໍໍາສັບັ ສໍາໍ ຄັນັ ຈັບຄູ່ຄໍາສັບໃສ່ຄວາມໝາຍດງັ່ ຕວົ ຢ່າງລມຸ່ ນ:ີ້ ພືດ 1. ຂອງກິນ, ເຄອ່ື ງລ້ຽງຊີວິດ. ອາຫານ 2. ແນວຕນ້ົ ໄມຕ້ ່າງໆທ່ີເກດີ ຕາມແຜ່ນດນິ . ສາຍນໍ້າ 3. ບວກນ້ໍາໃຫຍ່ຢູ່ຕາມປາ່ . 4. ສິ່ງທ່ມີ ີຈດິ ວນິ ຍານເໜັງຕງີ ໄປມາໄດ້. ຊີວິດ 5. ຄວາມເປັນຢ.ູ່ ໜອງ 6. ບ່ອນທ່ີມີຕນ້ົ ໄມ້ຕາ່ ງໆເກດີ ຢ່ຫູ ຼາຍ. 7. ກະແສນໍ້າທີໄ່ ຫຼເປັນສາຍຍາວ. ສດັ 8. ໃນບ້ານ. ປາ່ ຄາເມ ໓໙ 39 LL-G4.indb 39 13/06/2022 15:06:03

3 ອ່າ່ ນບົົດ ຄວາມສໍໍາຄັນັ ຂອງສາຍນໍ້້�າ ການອ່າ່ ນ ໃນຂະນະຜູໜ້ ່ຶງອ່ານວກັ ໜງຶ່ ຂອງບດົ ກາບ, ຜອູ້ ນື່ ຄາດເດາົ ສ່ິງທ່ຈີ ະເກດີ ຂ້ຶນຕ່ໍໄປ ໃນບດົ ກາບ ແລະ ຕອບຄໍາຖາມວາ່ ຈະເກດີ ຫຍັງຂ້ຶນຕ່ໄໍ ປ ແລະ ຍ້ອນຫຍງັ ? ການຟງັ ແລະ ຄາດເດາົ ໃນຂະນະອາ່ ນວກັ ຕໄ່ໍ ປຈະເວາ້ົ ເຖງິ ຫຍງັ ນກັ ຮຽນໄດມ້ ໂີ ອກາດຕອບ ຄາໍ ຖາມຂອ້ ຍຄດິ ວາ່ ຈະເກດີ ຫຍງັ ຂນ້ຶ ຕໄ່ໍ ປ ແລະ ຍອ້ ນຫຍງັ ຊວ່ ຍໃຫເ້ ຂາ້ົ ໃຈສງ່ິ ທເ່ີ ຮາົ ກາໍ ລງັ ຟງັ ຢ.ູ່ 4 ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງສາຍນ້ໍາ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ສາຍນາ້ໍ ນອ້ ຍ ໄຫຜຼ າ່ ນຄາເມ ທັງສາຍເຊ ຫຼື ແມນ່ າ້ໍ ໃຫຍ່ ລວ້ ນແຕໄ່ ດ້ ຫຼໍລ່ ຽ້ ງຊວີ າ ທີເ່ ກດີ ມາ ໄດ້ກນິ ໄດໃ້ ຊ້ ນ້ໍາຊວ່ ຍໃຫ້ ດິນຊມຸ່ ດິນດີ ຈ່ງຶ ເກີດມີ ຕົ້ນໄມໃ້ ບຫຍາ້ ເກີດເປນັ ປ່າ ສດັ ໄດ້ອາໄສ ໃນພງົ ໄພ ມີເສອື ສງິ ຊ້າງ 40 ໔໐ LL-G4.indb 40 13/06/2022 15:06:04

ທັງລງີ ຄ່າງ ແລນລນິ່ ກວາງຟານ 4 ຍອ້ ນລາໍ ທານ ສະໜອງນາ້ໍ ໃຫ້ ຈ່ຶງເຕບີ ໃຫຍ່ ມາເຖງິ ທຸກວນັ ຄົນຄກື ນັ ທງັ ກິນທັງໃຊ້ ສາຍນາໍ້ ໃຫຍ ່ ເປນັ ທາງໄປມາ ຂີ່ນາວາ ຂຶນ້ ເໜືອລ່ອງໃຕ້ ແລະຍງັ ໃຊ ້ ໃນການປູກຝັງ ນ້ໍາເປັນຄັງ ອາຫານຫາຼ ຍຢ່າງ ຄົນຍທູ າ່ ງ ທໍາມາຫາກິນ ຖ້າແຜ່ນດນິ ບມ່ໍ ີນ້າໍ ໃຊ້ ຂາດຕ້ົນໄມ ້ ສດັ ສງ່ິ ຫາຍໜີ ຄົນບ່ມໍ ີ ຊີວດິ ຢູໄ່ ດ້ ໔໑ 41 LL-G4.indb 41 13/06/2022 15:06:04

4 ອ່່ານ ແລະ ຂຽນສິ່່�ງທີ່່�ຄາດເດົາົ ຈາກບົດົ ກາບ ການຄິດິ ກ່່ຽວກັັບບົດົ ພວກເຮາົ ໃຊວ້ ທິ ກີ ານຄາດເດາົ ຫງັຼ ການອາ່ ນ ເພອ່ື ສະທອ້ ນຄນື ການຄາດຄະເນວາ່ ຖກື ຕອ້ ງ ຫືຼ ບໍ່ ເພອ່ື ກວດເບງິ່ ການຄາດຄະເນວ່າ ມີສວ່ ນຮ່ວມ ແລະ ເຂ້ົາໃຈບົດກາບທ່ພີ ວກເຮົາກາໍ ລງັ ອ່ານ ໄດແ້ ນວໃດ? ຈ່ງົ ຕມ່ື ຂ້ມໍ ູນທີຄ່ າດເດາົ ວາ່ ວັກຕ່ໄໍ ປຈະເວົ້າກ່ຽວກັບຫຍງັ ? ໃສ່ຕາຕະລາງລຸ່ມນ້:ີ 4 ຕວົ ຢ່າງ: ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດຄາດເດົາບດົ ກາບລຸ່ມນີ:້ ເນ້ອື ໃນທ່ີໄດຈ້ າກການຄາດເດົາ ເປດີ ຫົວເລື່ອງ: ວກັ ທີ 1 ຮອດ ວກັ ທີ 4 ສາຍນາ້ໍ ຕາ່ ງໆມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ໃນການຫລ່ໍຼ ຽ້ ງຊວີ ດິ ຂອງຄນົ . ເນືອ້ ເລ່ອື ງ: ວກັ ທີ 5 ຮອດ ວກັ ທີ 17. ສະຫບຸຼ ເລອ່ື ງ: ວກັ ທີ 18 ຮອດ ວກັ ທີ 20. 5 ຕິດິ ຕາມເວລານາຍຄູອູ ່າ່ ນ ແລະ ທ່່ອງບົົດກາບ ການທ່່ອງ ເບ່ິງບົດກາບຢ່ຂູ ທ້ໍ ີ 3 ພວກເຮົາເບງິ່ ໃກໆ້ ເທາະ 6 ສົນົ ທະນາ ແລະ ທ່່ອງບົດົ ກາບຄືືນ ການທ່່ອງບົດົ ຄືນື ຈົ່ງຈດັ ລຽງບດັ ຄາໍ ສໍາຜດັ ສະຫຼະ ແລະ ເລົາ່ ບດົ ກາບດັ່ງຕາຕະລາງລຸ່ມນີ:້ ເປດີ ຫວົ ເລອື່ ງ 1 ມາ ໄດ້້ ໃຫຍ່່ ຄາເມ ວາ ເຊ ເນ້ືອເລອື່ ງ 2 ໃຊ້້ ໃຫ້້ ປ່່າ ດີີ ໃຫ້້ ຫຍ້າ້ ມີີ 3 ໄສ ຊ້້າງ ຟານ ໄພ ຄ່າ່ ງ ທານ ໃຫ້້ ໃຫຍ່່ 4 ວັັນ ໃຊ້້ ມາ ວາ ກັັນ ໃຫຍ່່ 5 ໃຕ້້ ຢ່າ່ ຄັງັ ທ່າ່ ງ ໃຊ້້ ວ່່າ ສະຫຸບຼ ເລືອ່ ງ 6 ໃຊ້້ ໜີີ ໄມ້້ ມີີ ໄດ້້ 42 ໔໒ LL-G4.indb 42 13/06/2022 15:06:04

7 ຈັັບຄູ່່�ຄໍໍາສັັບໃສ່ຮ່ ູູບພາບ ຄໍາໍ ສັບັ ແລະ ວະລີໃີ ໝ່່ ຄໍານາມ ແມນ່ ຄໍາທ່ີເປັນຊື່ຂອງຄົນ, ສດັ ແລະ ວດັ ຖສຸ ງ່ິ ຂອງຕາ່ ງໆ. ຕົວຢາ່ ງ: ສາຍນ້ໍາ, ຄນົ , ສດັ ຈ່ົງຈບັ ຄຄູ່ າໍ ສບັ ໃສ່ຮບູ ພາບໃຫຖ້ ກື ຕອ້ ງ 1 ປາ່ ສາຍນ້ໍາ 4 ສດັ ພດື ຄົນ 2 4 3 5 ໔໓ 43 LL-G4.indb 43 13/06/2022 15:06:05

8 ຂີີດກ້້ອງຄໍໍາສໍາໍ ຜັດັ ພະຍັນັ ຊະນະໃສ່ບ່ ົດົ ກາບ ໄວຍາກອນ ພະຍນັ ຊະນະຂອງຄາໍ ຢູໃ່ ນວັກແມນ່ ພະຍນັ ຊະນະດຽວກັນ ຫືຼ ຄ້າຍຄກື ນັ ຮຽງກັນສອງຄໍາ ຂນ້ຶ ໄປ ໂດຍບໍມ່ ີຄາໍ ທ່ມີ ພີ ະຍັນຊະນະອ່ນື ມາຂັນ້ ກາງຄາໍ ເຫຼ່ົານນັ້ . ຕວົ ຢາ່ ງ: ໃນພງົ ໄພ ມີເສອື ສິງຊ້າງ ທງັ ລງີ ຄາ່ ງ ແລນລນິ່ ກວາງຟານ 4 ຈົ່ງຂດີ ກອ້ ງຄາໍ ສໍາຜດັ ພະຍັນຊະນະໃສ່ບດົ ກາບລມຸ່ ນ:້ີ ລວ້ ນແຕ່ໄດ້ ຫຼ່ໍລ້ຽງຊວີ າ ທເີ່ ກດີ ມາ ໄດກ້ ິນໄດ້ໃຊ້ ນ້ໍາຊວ່ ຍໃຫ້ ດນິ ຊຸມ່ ດນິ ດີ ຈ່ຶງເກດີ ມີ ຕນ້ົ ໄມ້ໃບຫຍ້າ ເກດີ ເປັນປາ່ ສດັ ໄດອ້ າໄສ ໃນພງົ ໄພ ມເີ ສອື ສງິ ຊາ້ ງ ທງັ ລີງຄ່າງ ແລ່ນລິນ່ ກວາງຟານ ສວສ ສະຫງວນລິຂະສິດ 9 ສົົນທະນາກ່ຽ່ ວກັບັ ການສໍາໍ ຜັັດພະຍັັນຊະນະຂອງຄໍໍາໃນບົດົ ກາບ ການສໍາໍ ຜັັດພະຍັນັ ຊະນະ ຄາໍ ສາໍ ຜດັ ພະຍນັ ຊະນະ ແມນ່ ການສາໍ ຜດັ ຄາໍ ທມ່ີ ສີ ຽງພະຍນັ ຊະນະດຽວກນັ ຫືຼ ຄາ້ ຍ ຄືກັນໃນວັກດຽວກັນ. ຄາໍ ເຫຼົ່ານແ້ີ ມ່ນນາໍ ໃຊໃ້ ນການແຕ່ງກາບກອນ ເພ່ືອເຮັດໃຫ້ອ່ານ ຄອ່ ງ ແລະ ມີສຽງມ່ວນອອນຊອນ. ຄາໍ ອະທບິ າຍການສໍາຜດັ ພະຍນັ ຊະນະໃນບດົ ກາບ ໂຄງຮາ່ ງການວາງຄໍາສາໍ ຜັດພະຍນັ ຊະນະ ການສໍາຜັດພະຍນັ ຊະນະຂອງຄໍາໃນບດົ ກາບ ສາຍນາ້ໍ ນອ້ ຍ ໄຫຜຼ າ່ ນຄາເມ ລວມມີ 2 ແບບຄ:ື ທງັ ສາຍເຊ ຫແືຼ ມນ່ າ້ໍ ໃຫຍ່ ຫລ່ໍຼ ຽ້ ງຊວີ າ ການສໍາຜັດພະຍັນຊະນະ ແມ່ນການສາໍ ຜັດຂອງ ລວ້ ນແຕໄ່ ດ ້ ໄດກ້ ນິ ໄດໃ້ ຊ້ ດນິ ຊມຸ່ ດນິ ດີ ຄໍາທມີ່ ີພະຍັນຊະນະຄກື ນັ ຫຼື ຄາ້ ຍຄືກັນຢໃູ່ ນວັກ ທເ່ີ ກດີ ມາ ດຽວ ກນັ ໃນບົດກາບ. ນາ້ໍ ຊວ່ ຍໃຫ ້ ຕວົ ຢ່າງ: ນໍ້ານ້ອຍ, ທິວທັດ 44 ໔໔ LL-G4.indb 44 13/06/2022 15:06:06

ຈງ່ົ ຕອບຄາໍ ຖາມລຸມ່ ນີ້ເປນັ ຄ່:ູ 4 • ການສາໍ ຜັດພະຍັນຊະນະແມ່ນການສໍາຜັດແນວໃດ? • ຄາໍ ສັບ: ພງົ -ໄພ ແມ່ນຄໍາສໍາຜດັ ພະຍນັ ຊະນະບໍ່ ຍ້ອນຫຍງັ ? • ຄໍາສບັ : ລງີ -ຄາ່ ງ ແມນ່ ຄາໍ ສາໍ ຜັດພະຍັນຊະນະບໍ່ ຍອ້ ນຫຍງັ ? • ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຄດິ ຫາຄໍາສໍາຜດັ ພະຍນັ ຊະນະທຢ່ີ ໃູ່ ນບດົ ກາບອື່ນທ່ເີ ຄີຍຮຽນ ຜ່ານມາ? ພວກເຮົາຂຽນເທາະ 10 ຮຽນກ່ຽ່ ວກັັບໂຄງຮ່່າງຂອງບົົດກາບ ໂຄງຮ່່າງຂອງປະເພດບົດົ ບົດກາບແມນ່ ບດົ ຂຽນປະເພດໜ່ຶງທ່ີຜູ້ຂຽນໄດນ້ ໍາສະເໜແີ ນວຄິດ, ສະແດງອາລມົ ຈດິ , ອະ ທິບາຍ ຫືຼ ເລົາ່ ກຽ່ ວກບັ ບາງສ່ງິ ບາງຢ່າງ ຊ່ຶງນັກຮຽນໄດຮ້ ຽນຮູ້ກຽ່ ວກັບບດົ ກາບບດົ ທີ 3 ຜ່ານມາ ຄນື ອກີ ຢບູ່ ົດທີ 4 ນ້.ີ ເບງ່ິ ໂຄງຮາ່ ງບົດກາບຢ່ບູ ົດທີ 3 ຂ້ໍທີ 10 11 ຂຽນທວາຍທີ່່�ເນັ້້�ນໃສ່່ການປະສົມົ ອັັກສອນໃນບົດົ ກາບ ຂຽນທວາຍ ການປະສົມອກັ ສອນ ແມນ່ ການເອາົ ພະຍັນຊະນະ, ສະຫະຼ ແລະ ວັນນະຍດຸ ຫືຼ ຕົວສະກດົ ປະກອບເຂົາ້ ກນັ ໃຫເ້ ປນັ ພະຍາງ ຫືຼ ຄາໍ . ຕວົ ຢ່າງ: ນ + xາໍ + x້ = ນໍາ້ ຈງົ່ ຂຽນທວາຍກບັ ນາຍຄູ ເລມ່ີ ແຕ່ ຍ້ອນລາໍ ທານຈນົ ເຖງິ ເປນັ ທາງໄປມາ 12 ເລືອື ກຄໍໍາສໍາໍ ຜັັດພະຍັນັ ຊະນະ ການຝຶກຶ ໄວຍາກອນ ການສາໍ ຜັດພະຍັນຊະນະ ແມນ່ ການສໍາຜັດຂອງຄາໍ ທີ່ມີພະຍນັ ຊະນະຄືກັນ ຫຼື ຄາ້ ຍຄືກັນ ຢໃູ່ ນວກັ ດຽວກັນ. ຕົວຢາ່ ງ: ຫຼໍລ່ ຽ້ ງ ໔໕ 45 LL-G4.indb 45 13/06/2022 15:06:06