Edukasyon sa Pagpapakatao Grade 10

EDUKASYON SAPAGPAPAKATAOPatnubay ng Guro Grade 10

VISIT DEPED TAMBAYANhttp://richardrrr.blogspot.com/1. Center of top breaking headlines and current events related to Department of Education.2. Offers free K-12 Materials you can use and share 10DEPED COPYEdukasyon sa Pagpapakatao Gabay sa Pagtuturo Yunit 1 Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan at pamantasan. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa [email protected]. Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi. Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas i All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Edukasyon sa Pagpapakatao – Ikasampung BaitangGabay sa PagtuturoUnang Edisyon 2015ISBN: Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng BatasPambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang sipi sa ano mangakda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulotng pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sapagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabingahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon. Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan,ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula,atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon.Pinagtibay sa isang kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas CopyrightLicensing Society (FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kumakatawan sa paghiling ngpahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Hindi inaangkinni kinakatawan ng tagapaglathala (publisher) at mga may-akda ang karapatang-aringiyon.Inilathala ng Kagawaran ng EdukasyonKalihim: Br. Armin A. Luistro FSCPangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, PhDDEPED COPY Mga Bumuo ng Gabay sa PagtuturoMga Konsultant: Manuel B. Dy Jr., PhD at Fe A. Hidalgo, PhDEditor: Luisita B. PeraltaMga Manunulat: Mary Jean B. Brizuela, Patricia Jane S. Arnedo, Goeffrey A. Guevara, Earl P. Valdez, Suzanne M. Rivera, Elsie G. Celeste, Rolando V. Balona Jr., Benedick Daniel O. Yumul, Glenda N. Rito, at Sheryll T. GayolaTagaguhit: Gilbert B. ZamoraNaglayout: Jerby S. MarianoMga Tagapamahala: Dir. Jocelyn DR. Andaya, Jose D. Tuguinayo, Jr., Elizabeth G. Catao, at Luisita B. PeraltaInilimbag sa Pilipinas ng FEP Printing CorporationDepartment of Education-Instructional Materials Council Secretariat(DepEd-IMCS)Office Address: 5th Floor Mabini Bldg., DepEd Complex Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600Telefax: (02) 634-1054 or 634-1072E-mail Address: [email protected] ii All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Talaan ng Nilalaman Unang Markahan Modyul 1: Ang Mga Katangian ng Pagpapakatao................................................1 Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo?..................................................3 Paunang Pagtataya ....................................................................................3 Pagtuklas ng Dating Kaalaman ..................................................................4 Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa .........................5 Pagpapalalim ..............................................................................................5 Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto ..............................................................8 Modyul 2:Ang Mataas na Gamit at Tunguhin ng Isip at Kilos-loob ......................11 Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo? ...............................................13 Paunang Pagtataya ..................................................................................13 Pagtuklas ng Dating Kaalaman ................................................................14 Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa .......................15 Pagpapalalim ............................................................................................16 Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto ............................................................19 Modyul 3: Paghubog ng Konsensiya Batay sa Likas na Batas Moral ..................27 Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo? ...............................................29 Paunang Pagtataya ..................................................................................29 Pagtuklas ng Dating Kaalaman ................................................................30 Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa .......................30 Pagpapalalim ............................................................................................31 Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto ............................................................33 Modyul 4: Ang Mapanagutang Paggamit ng Kalayaan .................................38 Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo? ...............................................40 Paunang Pagtataya ..................................................................................41 Pagtuklas ng Dating Kaalaman ................................................................42 Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa .......................43 Pagpapalalim ........................................................................................44 Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto ............................................................47 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

RepublikaK to1P2EDAGEDGaPUbPEaKAyDAPPSngAaCPilipinasYnKOgOAkPNuTYrSiAAkOulum Kagawaran ng Edukasyon DepEd Complex, Meralco Avenue Lungsod ng Pasig Baitang 10 Disyembre 2013 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

viii K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - ANG BATAYANG KONSEPTWAL NG EDUKASYON SA PAGPAPAKATAOelectronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. Ang tunguhin o ”outcome” ng pag-aaral sa batayang edukasyon ay ang panlahatang pag–unlad taglay ang mga kasanayan sa ika–dalawampu’t isang siglo. Taglay ito ng isang mag-aaral kung mayroon siyang mga kakayahang pangkaalaman, pandamdamin at pangkaasalan na magbibigay sa kanya ng kakayahan upang: D1. mamuhay at magtrabaho 2. malinang ang kanyang mga potensiyal 3. magpasiya nang mapanuri at batay sa impormasyon 4. makakilos nang epektibo sa lipunan at pamayanan sa konteksto ng sandaigdigan upang mapabuti ang uri ng kanyang pamumuhay at ng kanyang Elipunan (Literacy Coordinating Council, Setyembre 1997). Ibinatay ang kahulugan at ang limang palatandaan nito sa Apat na Batayan (Pillar) ng Edukasyon at sa konsepto ng UNESCO tungkol sa mga Ppanghabambuhay na kakayahan (life skills) na binuo ng International Commission on Education para sa ika-21 siglo. Ang sumusunod ang limang palatandaan nito: (a) may kakayahang makipagtalastasan, (b) nag-iisip nang mapanuri at may kakayahang lumutas ng suliranin, (c) ginagamit ang mga likas na yaman nang mapanagutan para sa susunod na salinlahi at (d) produktibo, napauunlad ang sarili at ang pakikipagkapwa, at (e) may malawak na pananaw sa daigdig. ESa Edukasyon sa Pagpapakatao (EsP), ang palatandaan o batayang kakayahan ng functional literacy ay nagpapasya at kumikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat. Ibig sabihin, nilalayon ng EsP na linangin at paunlarin ang pagkataong etikal ng mag-aaral. Ang EsP ay naglalayong gabayan ang mag- Daaral na mahanap / matagpuan ang kabuluhan ng kanyang buhay, ang papel niya sa lipunang Pilipino upang makibahagi siya sa pagtatayo ng pamayanang pinaiiral ang katotohanan, kalayaan, katarungan at pagmamahal. Upang maipamalas ito, kailangang taglay niya ang limang pangunahing kakayahan (macro skills)*: pag-unawa, pagninilay, pagsangguni, pagpapasiya at pagkilos. 1. Pag-unawa. Mahalagang maipamalas niya ang kakayahang mahinuha ang mga konsepto at prinsipyong nagbibigay-paLiwanag sa sariling karanasan, Cmga sitwasyong namasid, sinuri at pinagnilayan gamit ang obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay. 2. Pagninilay. Sa gitna ng mabilis na daloy ng impormasyon at ingay ng kapaligiran, kailangang mag-ukol ng panahon ang mag-aaral sa maingat at Omalalim na pag-iisip sa mga sitwasyong naobserbahan at mga konseptong natutuhan tungkol sa moral na pamumuhay. 3. Pagsangguni. Kailangang humingi siya ng payo o gabay sa mga taong may higit na kaalaman o kasanayan sa moral na pamumuhay at marunong magsala (weigh) ng mga impormasyong mula sa iba’t ibang uri ng media batay sa obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay. P4. Pagpapasiya. Kailangang matuto siyang bumuo ng sariling posisyon, paniniwala, paninindigan o kilos na isasagawa batay sa obhektibong pamantayan Yng moral na pamumuhay.

ix K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - 5. Pagkilos. Mahalagang mailapat niya ang konsepto o prinsipyong nahinuha mula sa mga konkretong sitwasyon ng buhay at maipakita ang kahandaangelectronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. isabuhay ang mga mabuting ugali (virtues) na natutuhan batay sa obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay. DAng mga pangunahing kakayahang ito ay nililinang sa apat na tema sa bawat taon sa paraang “expanding spiral” mula Kindergarten hanggang Grade 12. Ang sumusunod ang apat na tema: (a) Pananagutang Pansariliat Pagiging Kasapi ng Pamilya , (b) Pakikipagkapwa at Katatagan ng Pamilya, (c) Paggawa Tungo sa EPambansang Pag-unlad at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa, at (d) Pagkamaka-Diyos at Preperensya sa Kabutihan. Pitong pangunahing pagpapahalaga (core values) ang nililinang sa mga temang ito: Kalusugan at Pakikiisa sa Kalikasan, Katotohanan at Paggalang, Pagmamahal at Kabutihan, Ispiritwalidad, Kapayapaan at Katarungan, Likas-kayang Pag-unlad, Pagkamaka-Pilipino at Pakikibahagi sa Pambansang Pagkakaisa (Values Education for the PFilipino: 1997 Revised Version of the DECS Values Education Program, ph. 10-11). EAng Pilosopiya at mga Batayang Teorya ng Pagtuturo-Pagkatuto Ang Batayang Konseptwal ng Edukasyon sa Pagpapakatao ay batay sa pilosopiyang Personalismo tungkol sa pagkatao ng tao at sa Etika ng Kabutihang Asal D(Virtue Ethics). Ayon sa pilosopiya ng Personalismo, nakaugat lagi sa pagpapakatao ang ating mga ugnayan. Nililikha natin ang ating pagpapakatao sa ating pakikipagkapwa. Sa Virtue Ethics naman, sinasabing ang isang mabuting tao ay nagsasabuhay ng mga virtue o mabuting gawi (habits) at umiiwas sa mga bisyo o masamang gawi. Samakatwid, ang nagpapabuti sa tao ay ang pagtataglay at ang pagsasabuhay ng mga mabuting gawi. Sa murang edad na 6 hanggang 12 taon, maaaring hindi pa lubos na maunawaan ng isang bata ang kanyang pagkatao bilang tao ayon sa paLiwanag ng Cpilosopiyang Personalismo. Ngunit maaari siyang sanayin sa mga virtue at pagpapahalaga upang lumaki siyang isang mabuting tao. Sa mga edad na ito, mauunawaan niya na dapat siyang magpakabuti hindi lamang sapagkat ito ang inaasahan sa kanya ng lipunan kundi dahil tao siya - may dignidad at likas ang pagiging mabuti. May dignidad ang tao dahil siya ay bukod-tangi at may ugnayan sa kanyang kapwa, sa Diyos, at kalikasan. OAng Interaktibong Teorya ng Pagkatuto (Social Learning Theory) ni Albert Bandura, Pagkatutong Pangkaranasan (Experiential Learning) ni David Kolb, Konstruktibismo (Constructivism) at Teorya ng Pamimili ng Kurso (Theory of Career Development) ni Ginzberg, et. al. at Super ang iba pang teorya na nagpapaLiwanag kung paano natututo ang mag-aaral sa EsP. PAyon sa paLiwanag ng Interaktibong Teorya ng Pagkatuto (Social Learning Theory) ni Albert Bandura, maaaring makuha sa pagmamasid sa ibang tao ang Ymga pagkatuto tulad ng pagkakaroon ng mabuting ugali at bagong impormasyon. Ayon pa rin sa teoryang ito, mahalaga ang mga iniisip ng tao sa kanyang pagkatuto ngunit hindi nangangahulugang magbubunga ito ng pagbabago sa kilos. Ang mga karanasan din ang pinagkukunan ng mga pagkatuto ayon kay David Kolb at sa Teorya ng Pagkatuto ng Konstruktibismo. Ayon saTeorya ng Pagkatutong Pangkaranasan ni Kolb, ang mga nasa edad (adults) ay natututo sa pamamagitan ng kanilang pagninilay sa kanilang mga karanasan, pagbuo ng mga konklusyon o insight mula sa mga ito, at paglalapat ng mga ito sa angkop na mga sitwasyon ng buhay. Sinusuportahan ang pananaw ni Kolb ng Teorya ng Konstruktibismo. Sinasabi ng teoryang ito nanagkakaroon ng pagkatuto ang tao at gumagawa ng kabuluhan (meaning) batay sa kanyang mga karanasan.

x K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - Naipamamalas ito sa pagtuturo sa pamamagitan ng pagbibigay ng tuon sa mag-aaral. Nagkakaroon siya ng mga bagong pagkatuto gamit ang mga tanong ngelectronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. guro at ng kanyang malikhaing paraan. Nailalapat ang mga pagkatutong ito sa paggawa ng mga pasiya tulad ng kukuning kurso o propesyon. Ayon sa Teorya ng Career Development nina Ginzberg, et. al. at Super, dumadaan sa iba’t ibang yugto ang pagpapasya ng bata ukol sa kurso o propesyon batay sa kanyang pagtingin sa sarili (self-concept), Dsaloobin (attitude) at mga pagpapahalaga. Tinatanggap o tinatanggihan niya ang isang kurso o trabaho batay sa obserbasyon niya (halimbawa, mga kilos ng kanyang magulang ayon sa propesyon nito) at sa tinuturing niyang mahalaga (halimbawa, malaking sweldo o paglilingkod sa lipunan). EMga Disiplina ng Edukasyon sa Pagpapakatao PAng nilalaman at istraktura ng Edukasyon sa Pagpapakatao ay nakaankla sa dalawang disiplina: Ethics at Career Guidance. Ang Etika ay ang siyensya ng moralidad ng kilos ng tao. Samantalang Career Guidance naman ang paggabay sa mag-aaral na magpasiya ng kursong akademiko, sining at isports o teknikal-bokasyonal na tugma sa kanyang mga talento, kakayahan at aptitude at mga trabahong kailangan ng industriya. EMga Dulog sa Pagtuturo DAng mga pangunahing dulog na gagamitin sa pagtuturo ng mga konsepto ay ang pagpapasyang etikal (ethical decision making) sa pamamagitan ng pagsusuri ng suliranin o isyu), ang Panlipunan–Pandamdaming Pagkatuto (Social-Emotional Learning), at pagpaplano ng kursong akademiko o teknikal-bokasyonal. CAng paggawa ng pagpapasyang etikal o moral ay ang pagbuo ng pasiya na may preperensya sa kabutihan at magpapatingkad o maglilinang ng pagkatao ng tao. Proseso ito na kinapapalooban ng (a) pag-alam sa mga detalye ng sitwasyon at (b) maingat na pagsasaalang-alang ng mga moral na pagpapahalaga na mahalaga sa isang sitwasyon. Mahalaga rin dito ang pagiging sensitibo sa mga aspetong moral ng mga sitwasyon sa pang-araw-araw na buhay at ang kamalayan sa mga tao o pangkat na maaapektuhan ng pasiya. OAng Panlipunan–Pandamdaming Pagkatuto (Social-Emotional Learning) ay ang pagkakaroon ng mga kakayahang kailangan sa pagkilala at pamamahala ng sarili, paglinang ng pagmamalasakit sa kapwa, paggawa ng mapanagutang pasiya, pakikipag-ugnayan, at pagharap nang epektibo sa mga mapanghamong Psitwasyon. Paraan ito ng paglinang ng mga kakayahan ng mag-aaral upang magtagumpay sa mga gawain sa buhay. Nahahati sa limang uri ang mga Ykakayahang ito: Kamalayang Pansarili, Pamamahala ng Sarili, Kamalayang Panlipunan, Pamamahala ng Pakikipag-ugnayan at Mapanagutang Pagpapasiya.

KDEP toE12 BASICDEDUCATIONCCURRICULUMOPY Pilosopiya ng Personalismo Figure 1. Ang Batayang Konseptwal ng Edukasyon sa Pagpapakatao xi All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

xii K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - Deskripsyon ng Asignaturaelectronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. Ang Edukasyon sa Pagpapakatao (EsP) ay isa sa mga asignatura ng Pinaunlad na Programa ng Batayang Edukasyon na K to 12 na gagabay at huhubog sa mga kabataan. Tunguhin nito ang paghubog ng kabataang nagpapasya at kumikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat. Nangangahulugan ito na lilinangin at pauunlarin ang pagkataong etikal ng bawat mag-aaral. Upang maipamalas ito, kailangang magtaglay siya ng limang Dpangunahing kakayahan (macro skills): pag-unawa, pagninilay, pagsangguni, pagpapasya at pagkilos. Nililinang sa apat na tema sa bawat antas mula Kindergarten hanggang Baitang 10 ang mga pangunahing kakayahang ito: (a) Pananagutang Pansarili Eat Mabuting Kasapi ng Pamilya, (b) Pakikipagkapwa-tao, (c) Paggawa Tungo sa Pambansang Pag-unlad at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa, at (d) Pananalig at Pagmamahal sa Diyos at Paninindigan sa Kabutihan. PMGA PAMANTAYAN SA PROGRAMA (LEARNING AREASTANDARDS) Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto sa pananagutang pansarili, pamilya, kapwa, bansa/daigdig at Diyos; nakapagpapasiya at EDnakakikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat upang mamuhay nang maayos at maligaya. CNaipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa Okonsepto at gawaing nagpapakita ng pananagutang pansarili, pampamilya, pagmamahal sa kapwa/ pamayanan, sa bansa at sa Diyos tungo sa maayos PYat masayang pamumuhay. PANGUNAHING PAMANTAYAN NG BAWAT YUGTO (KEYSTAGE STANDARDS) K – Baitang 3 Baitang 4 – 6 Baitang 7 – 10 Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa konsepto at gawaing nagpapakita ng mga konsepto sa pananagutang pansarili, pananagutang pansarili, pampamilya, pagkatao ng tao, pamilya at pakikipagkapwa, pagmamahal sa kapwa, sa bansa/ daigdig at sa lipunan, paggawa at mga pagpapahalagang moral Diyos tungo sa kabutihang panlahat. at nagpapasiya at kumikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat upang mamuhay nang may kaayusan at kaligayahan.

xiii DEPEDK to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM ANG BATAYANG KONSEPTWAL NG EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - Grade Level Standards (Pamantayan sa Bawat Baitang/Antas)electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. BAITANG PAMANTAYAN Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa pagkakaroon ng kamalayan sa paggalang at pagmamahal sa sarili, kapwa at Diyos bilang K gabay tungo sa maayos at masayang tahanan. 1 Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga paraan ng paggalang sa sarili, kapwa, bansa at Diyos bilang gabay tungo sa maayos at masayang tahanan at paaralan. Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa pagpapakikita ng mga kilos na nagpapahalaga sa sarili, kapwa, bansa, Diyos at sa 2 Kanyang mga nilikha bilang patnubay sa maayos at masayang paaralan at pamayanan. CNaipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga gawain na nagpapakita ng pagpapahalaga tungo sa maayos at masayang O3 pamumuhay na may mapanagutang pagkilos at pagpapasiya para sa sarili, kapwa, pamayanan, bansa at Diyos . PNaipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga makabuluhang gawain na may kaakibat na pagpapahalaga tungo sa wasto, Y4 maayos, masaya at mapayapang pamumuhay para sa sarili, kapwa, bansa at Diyos. Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa masusing pagsusuri sa pagpapahayag, pagganap ng tungkulin na may 5 pananagutan at pagsasabuhay ng mga ito tungo sa masaya, mapayapa at maunlad na pamumuhay para sa sarili/ mag-anak, kapwa/ pamayanan, bansa/ daigdig at Diyos.

xiv BAITANG K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM 6 PAMANTAYAN All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - 7electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. 8 Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga gawain na tumutulong sa pag-angat ng sariling dignidad, pagmamahal sa kapwa 9 10 Dna may mapanagutang pagkilos at pagpapasiya tungo sa maayos, mapayapa at maunlad na pamumuhay para sa kabutihang panlahat. Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga angkop na inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / Epagbibinata, kakayahan at talento, hilig at pagkatao ng tao tungo sa pagtupad ng mga tungkulin sa sarili, sa kapwa, sa bansa/ daigdig at sa Diyos at pagtatakda ng mithiin upang mapanagutan ang kahihinatnan ng mga pasya at kilos. PNaipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa layunin at kahalagahan ng pamilya at pakikipagkapwa upang maging mapanagutan sa pakikipag-ugnayan sa iba tungo sa makabuluhang buhay sa lipunan. ENaipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa lipunan at paggawa bilang paglilingkod tungo sa Dtamang pagpili ng kurso o hanapbuhay na magiging makabuluhan at kapaki-pakinabang sa kanya at sa lipunan. Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagkatao ng tao, makataong kilos, pagpapahalagang moral Cat mga isyung moral at nagpapasya at kumikilos nang may preperensya sa kabutihan upang maging matatag sa gitna ng mga isyung moral OPYat impluwensya ng kapaligiran.

xv DPangkalahatangGABAY Pangkurikulum sa Edukasyon sa Pagpapakatao (ESP) EPamantayan All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - BAITANG 10electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagpapakatao, makataong kilos, pagpapahalagang moral at mga isyung moral at nagpapasiya at kumikilos nang may preperensya sa kabutihan upang maging matatag sa gitna ng mga isyung moral at impluwensya ng kapaligiran. PNILALAMAN (Content Standard) EUNANG MARKAHAN: Ang Moral na PagkataoPAMANTAYAN MGA KASANAYANG PAMANTAYANG SA PAGGANAP PAMPAGKATUTO CODE PANGNILALAMAN (Content Standard) (Performance ( Learning Competencies) Standard) DBatayang Konsepto 1. Ang mga Katangian COPYng Pagpapakatao Pamantayang Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagpapakatao at pagkatao Pangnilalaman ng tao upang makapagpasiya at kumilos nang may preperensya sa kabutihan. Ang pag-unawa sa kahalagahan ng pagkilos ayon sa pagkatao ng tao ay daan tungo sa pagiging moral na nilalang. Naipamamalas ng Nailalapat ng mag- 1.1 Natutukoy ang mga katangian ng EsP10MP mag-aaral ang pag- aaral ang mga pagpapakatao -Ia-1.1 unawa sa mga tiyak na hakbang katangian ng upang 1.2 Nasusuri ang sarili kung anong EsP10MP pagpapakatao. paunlarin ang mga katangian ng pagpapakatao ang -Ia-1.2 katangian ng makatutulong sa pagtupad ng iba’t pagpapakatao. ibang papel sa buhay (upang magampanan ang kaniyang misyon sa buhay) 1.3 Napatutunayan na ang pag-unlad sa mga katangian ng pagpapakatao EsP10MP ay instrumento sa pagganap ng tao -Ib-1.3 sa kaniyang misyon sa buhay tungo sa kaniyang kaligayahan. 1.4 Nailalapat ang mga tiyak na EsP10MP hakbang upang paunlarin ang mga -Ib-1.4 katangian ng pagpapakatao

xvi NILALAMAN PAMANTAYANG PAMANTAYAN MGA KASANAYANG CODE (Content Standard) PANGNILALAMAN SA PAGGANAP PAMPAGKATUTO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - 2. Ang Mataas na (Content Standard) EsP10MPelectronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. Gamit at Tunguhin (Performance ( Learning Competencies) -Ic-2.1 ng Isip at Kilos-Loob Naipamamalas ng Standard) (Will) mag-aaral ang pag- 2.1 Natutukoy ang gamit at tunguhin EsP10MP Nakagagawa ang ng isip at kilos-loob sa angkop na -Ic-2.2 3. Paghubog ng Dunawa sa mga mag-aaral ng mga sitwasyon Konsensiya batay sa angkop na kilos EsP10MP Likas na Batas Moral konsepto tungkol sa upang maipakita 2.2 Nasusuri kung ginamit nang tama -Ic-2.3 ang kakayahang ang isip at kilos-loob ayon sa Epaggamit ng isip sa hanapin ang tunguhin ng mga ito EsP10MP katotohanan at -Ic-2.4 paghahanap ng maglingkod at 2.3 Naipaliliwanag na ang isip at kilos- katotohanan at magmahal. loob ay ginagamit para lamang sa EsP10MP paghahanap ng katotohanan at sa -Id-3.1 Ppaggamit ng kilos- paglilingkod/pagmamahal EsP10MP loob sa paglilingkod/ 2.4 Nakagagawa ng mga angkop na -Id-3.2 kilos upang maipakita ang EDpagmamahal. EsP10MP COPYNakagagawa ang kakayahang hanapin ang -Ie-3.3 Naipamamalas ng katotohanan at maglingkod at mag-aaral ang pag- mag-aaral ng magmahal unawa sa konsepto angkop na kilos 3.1 Nakikilala ang mga yugto ng ng paghubog ng upang itama ang konsensiya sa konsiyensiya batay mga maling pagsusuri o pagninilay sa isang sa Likas na Batas pasiyang ginawa. pagpapasiyang ginawa Moral. 3.2 Nakapagsusuri ng mga pasiyang ginawa batay sa mga Prinsipyo ng Likas na Batas Moral 3.3 Napatutunayan na ang konsensiyang nahubog batay sa Likas na Batas Moral ay nagsisilbing gabay sa tamang pagpapasiya at pagkilos

xvii PAMANTAYANGNILALAMAN PAMANTAYAN MGA KASANAYANG CODE PANGNILALAMAN(Content Standard)SA PAGGANAP PAMPAGKATUTO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - (Content Standard) EsP10MPelectronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. D3. Paghubog ng (Performance ( Learning Competencies) -Ie-3.4 Naipamamalas ng Standard) mag-aaral ang pag-Konsensiya batay sa 3.4 Nakagagawa ng angkop na kilos EsP10MP unawa sa konsepto Nakagagawa ang batay sa konsensiyang nahubog ng -If-4.1 ng paghubog ngELikas na Batas Moralmag-aaral ng Likas na Batas Moral konsiyensiya batayPE4. Ang Mapanagutangangkop na kilos EsP10MP sa Likas na BatasD COPYPaggamit ng Kalayaanupang itama ang4.1 Natutukoy ang mga pasiya at kilos-If-4.2 Moral. mga maling na tumutugon sa tunay na gamit pasiyang ginawa. ng kalayaan EsP10MP Naipamamalas ng -Ig-4.3 mag-aaral ang pag- Nakagagawa ang 4.2 Nasusuri ang tunay na kahulugan mag-aaral ng mga ng kalayaan EsP10MP unawa sa tunay na angkop na kilos -Ig-4.4 upang maisabuhay 4.3 Naipaliliwanag na ang tunay na kahulugan ng ang paggamit ng kalayaan ay ang kakayahang kalayaan. tunay na kalayaan: tumugon sa tawag ng pagmamahal tumugon sa tawag at paglilingkod ng pagmamahal at paglilingkod. 4.4 Nakagagawa ng mga angkop na kilos upang maisabuhay ang paggamit ng tunay na kalayaan: tumugon sa tawag ng pagmamahal at paglilingkod

xviii NILALAMAN PAMANTAYANG PAMANTAYAN MGA KASANAYANG (Content Standard) PANGNILALAMAN SA PAGGANAP PAMPAGKATUTO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - (Content Standard)electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. DPamantayang (Performance ( Learning Competencies) CODE Standard) Pangnilalaman EBatayang Konsepto IKALAWANG MARKAHAN: Ang Makataong Kilos Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa makataong kilos upang makapagpasiya nang may preperensya sa kabutihan sa gitna ng mga isyung moral at impluwenysa ng kapaligiran. P5. Ang Pagkukusa ng Makataong Kilos at EMga Salik na Nakaaapekto sa DPananagutan ng Tao sa Kahihinatnan ng COPYKilos at Pasiya Ang pag-unawa sa mga konsepto ng moralidad ng kilos ay gabay sa pagpili ng moral na pasiya at kilos sa gitna ng mga isyung moral at impluwensya ng kapaligiran. Naipamamalas ng Nakapagsusuri ang 5.1 Nakikilala: EsP10MK mag-aaral ang pag- mag-aaral ng: -IIa-5.1 unawa sa konsepto a. na may pagkukusa sa ng pagkukusa ng a. sariling kilos na makataong kilos kung EsP10MK makataong kilos at dapat nagmumula ito sa malayang -IIa-5.2 mga salik sa panagutan at pagsasagawa ng kilos-loob sa nakaaapekto sa nakagagawa ng pamamatnubay ng isip. pananagutan ng tao paraan upang sa kahihinatnan ng maging b. ang bawat salik na nakaaapekto kilos at pasiya. mapanagutan sa pananagutan ng tao sa sa pagkilos kahihinatnan ng kaniyang kilos at pasiya b. sarili batay sa mga salik na 5.2 Nakapagsusuri ng: nakaaapekto sa pananagutan a. mga kilos na may panagutan ng tao sa kahihinatnan ng b. mga sitwasyong nakaaapekto sa pagkukusa sa kilos dahil sa kamangmangan, masidhing kilos at pasiya damdamin, takot, karahasan at at nakagagawa gawi

xix NILALAMAN PAMANTAYANPAMANTAYANG MGA KASANAYANG CODE (Content Standard) SA PAGGANAPPANGNILALAMAN PAMPAGKATUTO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - EsP10MKelectronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. 5. Ang Pagkukusa ng (PerformanceD(Content Standard)( Learning Competencies) -IIb-5.3 Makataong Kilos at Standard) Mga Salik na Naipamamalas ng 5.3 Napatutunayan na: EsP10MK Nakaaapekto sa ng mgamag-aaral ang pag- -IIb-5.4 Pananagutan ng Tao hakbang upang a. Ang makataong kilos ay sinadya sa Kahihinatnan ng mahubog angEunawa sa konsepto(deliberate) at niloob ng tao, Kilos at Pasiya kaniyang gamit ang isip, kaya kakayahan sang pagkukusa ng pananagutan niya ang pagpapasiya kahihinatnan nito (kabutihan o Pmakataong kilos at kasamaan). mga salik sa b. Nakaaapekto ang nakaaapekto sa kamangmangan, masidhing damdamin, takot, karahasan at Epananagutan ng tao gawi sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng kaniyang kilos sa kahihinatnan ng dahil maaaring mawala ang pagkukusa ng kilos. D COPYkilos at pasiya. 5.4 Nakapagsusuri ng: a. sariling kilos na dapat panagutan at nakagagawa ng paraan upang maging mapanagutan sa pagkilos b. Sarili batay sa mga salik na nakaaapekto sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng kilos at pasiya at nakagagawa ng mga hakbang upang mahubog ang kaniyang kakayahan sa pagpapasiya nang tama at mabuti

xx NILALAMAN PAMANTAYANG PAMANTAYAN MGA KASANAYANG CODE (Content Standard) PANGNILALAMAN SA PAGGANAP PAMPAGKATUTO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - (Content Standard) EsP10MKelectronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. 6. Layunin, Paraan, Naipamamalas ng (Performance ( Learning Competencies) -IIc-6.1 mag-aaral ang pag- Standard) DSirkumstansiya, at unawa sa layunin, 6.1 Naipaliliwanag ang layunin, paraan EsP10MK paraan at mga Nakapagsusuri ang at sirkumstansiya, at kahihinatnan -IIc-6.2 Kahihinatnan ng sirkumstansiya ng mag-aaral ng ng makataong kilos Makataong Kilos makataong kilos. kabutihan o EsP10MK kasamaan ng 6.2 Nakapagsusuri ng kabutihan o -IId-6.3 EPED CO7. Ang Kabutihan oNaipamamalas ng sariling pasiya o kasamaan ng sariling pasiya o kilos Kasamaan ng Kilos mag-aaral ang pag- kilos sa isang sa isang sitwasyon batay sa EsP10MK Ayon sa Paninindigan, unawa sa kabutihan sitwasyon batay sa layunin, paraan, sirkumstansiya, at -IId-6.4 PGintong Aral at o kasamaan ng kilos layunin, paraan at kahihinatnan nito YPagpapahalaga ayon sa sirkumstansiya EsP10MK pagpapahalaga. nito. 6.3 Napatutunayan na ang layunin, -IIe-7.1 paraan, sirkumstansiya, at Naitatama ng kahihinatnan ng kilos ay EsP10MK mag-aaral ang nagtatakda ng pagkamabuti o -IIe-7.2 isang maling kilos pagkamasama nito sa pamamagitan ng pagpapasiya 6.4 Nakapagtataya ng kabutihan o gamit ang mas kasamaan ng pasiya o kilos sa isang sitwasyong may suliranin (dilemma) batay sa layunin, paraan sirkumstansiya, at kahihinatnan nito 7.1 Natutukoy ang batayan sa paghusga sa kabutihan o kasamaan ng kilos ayon sa panininindigan, Gintong Aral at mataas na Pagpapahalaga 7.2 Nakapagsusuri kung paano paiiralin mataas na ang mas mataas na pagpapahalaga pagpapahalaga. sa isang sitwasyong may conflict

xxi NILALAMAN PAMANTAYANG PAMANTAYAN MGA KASANAYANG CODE (Content Standard) PANGNILALAMAN SA PAGGANAP PAMPAGKATUTO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - (Content Standard) EsP10MKelectronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. D7. Ang Kabutihan o (Performance ( Learning Competencies) -IIf-7.3 Naipamamalas ng Standard) Kasamaan ng Kilos mag-aaral ang pag- 7.3 Naipaliliwanag na kasama sa EsP10MK unawa sa kabutihan Naitatama ng nararapat na gamiting batayan sa -IIf-7.4 EAyon sa Paninindigan, o kasamaan ng kilos mag-aaral ang paghusga ng kabutihan o kasamaan ayon sa isang maling kilos ng kilos ang Kautusang Walang EsP10MK Gintong Aral at pagpapahalaga. sa pamamagitan Pasubali, Gintong Aral at mga -IIg-8.1 ng pagpapasiya pagpapahalaga EsP10MK PEDPagpapahalaga gamit ang mas -IIg-8.2 mataas na 7.4 Naitatama ang isang maling kilos sa pagpapahalaga. pamamagitan ng paggawa ng mga EsP10MK tiyak na hakbang batay sa -IIh-8.3 paninidigan, Gintong Aral, at mas COPYNakapagsusuri ang EsP10MK 8. Mga Yugto ng Naipamamalas ng mataas na pagpapahalaga -IIh-8.4 Makataong Kilos at mag-aaral ang pag- mag-aaral ng Mga Hakbang sa unawa sa mga sariling kilos at 8.1 Naipaliliwanag ang bawat yugto ng Moral na yugto ng makataong pasiya batay sa makataong kilos at mga hakbang Pagpapasiya kilos at mga mga yugto ng sa moral na pagpapasiya hakbang sa moral makataong kilos at na pagpapasiya. nakagagawa ng 8.2 Natutukoy ang mga kilos at plano upang pasiyang nagawa na maitama ang kilos umaayon sa bawat yugto ng o pasiya. makataong kilos 8.3 Naipaliliwanag na ang bawat yugto ng makataong kilos ay kakikitaan ng kahalagahan ng deliberasyon ng isip at katatagan ng kilos-loob sa paggawa ng moral na pasiya at kilos 8.4 Nakapagsusuri ng sariling mga kilos at pasiya batay sa mga yugto ng makataong kilos at nakagagawa ng plano upang maitama ang mga kilos o pasiya

xxii NILALAMAN PAMANTAYANG PAMANTAYAN MGA KASANAYANG (Content Standard) PANGNILALAMAN SA PAGGANAP PAMPAGKATUTO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - (Content Standard)electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. DPamantayang (Performance ( Learning Competencies) CODE Standard) Pangnilalaman IKATLONG MARKAHAN: Mga Pangunahing Birtud at Pagpapahalagang Moral EBatayang Konsepto Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa mga pagpapahalagang moral upang makapagpasiya at makakilos tungo sa makabuluhan at mabuting pakikipag-ugnayan sa Diyos, sa kapwa at sa kapaligiran. 9. Maingat na PPaghuhusga ED(Prudence) Ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa mga pagpapahalagang moral ay kailangan upang makapagpasiya at makakilos nang may preperensya sa kabutihan. Naipamamalas ng Nakagagawa ang 9.1 Natutukoy ang mga kilos na EsP10PB mag-aaral ang pag- mag-aaral ng mga nagpapakita ng maingat na -IIIa-9.1 unawa sa maingat angkop na kilos na paghuhusga na paghuhusga nagpapakita ng EsP10PB (prudence). maingat na 9.2 Nasusuri ang mga kilos na -IIIa-9.2 paghuhusga. nagpapakita ng maingat na paghuhusga COPY9.3 Napatutunayan na ang maingat napaghuhusga ay mahalagangEsP10PB -IIIb-9.3 kasanayan sa tamang pagpapasiya EsP10PB upang mapaunlad ang paninindigan -IIIb-9.4 sa pagpapakatao EsP10PB -IIIc-10.1 9.4 Nakagagawa ng mga angkop na EsP10PB kilos na nagpapakita ng maingat na -IIIc-10.2 paghuhusga 10. Pagmamahal sa Naipamamalas ng Nakagagawa ang 10.1 Nakikilala sa sarili ang mga Bayan mag-aaral ang pag- unawa sa mag-aaral ng indikasyon ng pagmamahal sa pagmamahal sa bayan. angkop na kilos bayan upang maipamalas 10.2 Nahuhusgahan ang angkop na ang pagmamahal kilos o tugon sa mga sitwasiyong sa Bayan kailangan ang mapanuring pag- EsP10PB (Patriyotismo). iisip bilang pagpapakita ng -IIIc-10.2

xxiii NILALAMAN PAMANTAYANPAMANTAYANGMGA KASANAYANG CODE (Content Standard) SA PAGGANAPPANGNILALAMANPAMPAGKATUTO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - 10. Pagmamahal sa EsP10PBelectronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. (PerformanceD(Content Standard)( Learning Competencies) -IIId-10.3 Bayan Standard) Naipamamalas ng EsP10PB 11. Pangangalaga sa mag-aaral ang pag-Nakagagawa angpagmamahal sa bayan -IIId-10.4 Kalikasan EsP10PB Eunawa samag-aaral ng10.3 Nahihinuha na ang pagmamahal sa -IIIe-11.1 . EsP10PB pagmamahal saangkop na kilosbayan ay masasalamin sa -IIIe-11.2 bayan. upang maipamalas pagsisikap na maisabuhay ang mga EsP10PB PEDNaipamamalas ng -IIIf-11.3 ang pagmamahal pagpapahalaga at nakaaambag sa mag-aaral ang pag- sa Bayanunawa sa pag-angat ng kulturang Pilipino at (Patriyotismo). kaunlaran ng bansa Cpangangalaga sa OPYkalikasan. 10.4 Nakagagawa ng mga angkop na kilos sa pamayanan o barangay upang maipamalas ang pagmamahal sa bayan Nakagagawa ang 11.1 Nakapagpapaliwanag ng mag-aaral ng kahalagahan ng pangangalaga sa angkop na kilos kalikasan upang maipamalas ang 11.2 Natutukoy ang mga paglabag sa pangangalaga sa pangangalaga sa kalikasan na kalikasan. umiiral sa lipunan 11.3 Napangangatwiranan na: a. Lahat tayo ay mamamayan ng iisang mundo, dahil nabubuhay tayo sa iisang kalikasan (Mother Nature) b. Inutusan tayo ng Diyos na alagaan ang kalikasan (stewards) at hindi maging tagapagdomina para sa susunod na henerasyon. c. Binubuhay tayo ng kalikasan

xxiv NILALAMAN PAMANTAYANG PAMANTAYAN MGA KASANAYANG CODE (Content Standard) PANGNILALAMAN SA PAGGANAP PAMPAGKATUTO EsP10PB All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - 11. Pangangalaga sa (Content Standard) -IIIf-11.4electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. (Performance ( Learning Competencies) Kalikasan Naipamamalas ng Standard) EsP10PB 11.4 Nakagagawa ng mga angkop na -IIIg-12.1 12. Espiritwalidad at Dmag-aaral ang pag- Nakagagawa ang kilos upang maipamalas ang EsP10PB Pananampalataya unawa sa mag-aaral ng pangangalaga sa kalikasan -IIIg-12.2 pangangalaga sa angkop na kilos Ekalikasan. upang EsP10PB maipamalas ang -IIIh-12.3 pangangalaga sa kalikasan. PNaipamamalas ng Nakagagawa ang 12.1 Natutukoy ang mga katangian ng mag-aaral ang pag- mag-aaral ng tao bilang espiritwal na nilalang angkop na kilos Eunawa sa upang mapaunlad 12.2 Nasusuri ang sariling ugnayan sa ang sariling Diyos pananampalataya at pananampalataya at espiritwalidad. 12.3 Nahihinuha na: D COPYespiritwalidad. a. Nasa pagsisikap na hanapin ang kahulugan ng buhay, hindi ang mga bagay na materyal, ang pagiging espiritwal ng tao. b. Ang pagsisikap na mapanatili ang ugnayan sa Diyos, bilang indikasyon ng pagiging ispiritwal, ang nagpapatibay sa ating pananampalataya. c. Naipakikita ang tunay na pananampalataya sa pag-ibig sa kapwa at preperensya sa kabutihan.

xxv NILALAMAN PAMANTAYANG PAMANTAYAN MGA KASANAYANG CODE (Content Standard) PANGNILALAMAN SA PAGGANAP PAMPAGKATUTO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - (Content Standard) EsP10PBelectronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. D12. Espiritwalidad at (Performance ( Learning Competencies) -IIIh-12.4 EPEPananampalataya Naipamamalas ng Standard) mag-aaral ang pag- 12.4 Nakagagawa ng mga angkop na unawa sa Nakagagawa ang kilos upang mapaunlad ang sariling pananampalataya at pananampalataya at espiritwalidad. mag-aaral ng espiritwalidad angkop na kilos upang mapaunlad ang sariling pananampalataya at espiritwalidad. DIKAAPAT NA MARKAHAN: Ang Aking Posisyon sa mga Isyung Moral Pamantayang COPYNaipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga isyung moral upang magkaroon ng matatag na Pangnilalaman paninindigan sa kabutihan sa gitna ng iba’t ibang pananaw sa mga isyung ito at mga impluwensya Batayang Konsepto ng kapaligiran. 13. Mga Isyu Tungkol sa Ang pag-unawa sa mga isyung moral ay nakatutulong sa pagbuo ng mapaninindigang pananaw Buhay (Paggamit ng droga, Aborsyon, batay sa apat na pangunahing birtud o ugali (cardinal virtues) at anim na pangunahing Pagpapatiwakal, Euthanasia) pagpapahalagang moral (core moral values). Naipamamalas ng Nakagagawa ang 13.1 Natutukoy ang mga gawaing EsP10PI mag-aaral ang pag- -IVa-13.1 unawa sa mga mag-aaral ng taliwas sa batas ng Diyos at sa gawaing taliwas sa EsP10PI batas ng Diyos at sa sariling pahayag kasagraduhan ng buhay -IVa-13.2 kasagraduhan ng buhay. tungkol sa mga 13.2 Nasusuri ang mga gawaing taliwas gawaing taliwas sa sa batas ng Diyos at sa batas ng Diyos at kasagraduhan ng buhay sa kasagraduhan 13.3 Napatutunayan na: ng buhay. Ang pagbuo ng posisyon tungkol sa mga isyung may kinalaman sa EsP10PI paninindigan ng tao sa pagmamahal -IVb-13.3 niya sa buhay bilang kaloob ng Diyos ay kailangan upang mapatibay ang ating pagkilala sa

xxvi PAMANTAYAN MGA KASANAYANG SA PAGGANAP PAMPAGKATUTO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. (Performance ( Learning Competencies) Standard) NILALAMAN PAMANTAYANG CODE (Content Standard) PANGNILALAMANNakagagawa angKaniyang kadakilaan at (Content Standard) EsP10PI 13. Mga Isyu Tungkol sa mag-aaral ng kapangyarihan at kahalagahan ng -IVb-13.4 Buhay (Paggamit ng Naipamamalas ng droga, Aborsyon, mag-aaral ang pag-sariling pahayagtao bilang nilalang ng Diyos. EsP10PI Pagpapatiwakal, -IVc-14.1 Euthanasia) Dunawa sa mgatungkol sa mga 13.4 Nakagagawa ng sariling pahayag EsP10PI -IVc-14.2 14. Mga Isyu Tungkol gawaing taliwas sagawaing taliwas satungkol sa mga gawaing taliwas sa sa Sekswalidad EsP10PI (Pre-marital sex, Ebatas ng Diyos at sabatas ng Diyos atbatas ng Diyos at sa kasagraduhan-IVd-14.3 pornograpiya Pang-aabusong kasagraduhan ngsa kasagraduhanng buhay EsP10PI Seksuwal, buhay. -IVd-14.4 prostitusyon) ng buhay. PNaipamamalas ng Emag-aaral ang pag-Nakagagawa ang14.1 Natutukoy ang mga isyung kaugnay mag-aaral ng sa kawalan ng paggalang sa unawa sa mga isyumalinaw na dignidad at seksuwalidad tungkol saposisyon tungkol sa isang isyu sa 14.2 Nasusuri ang mga isyung kaugnay Dsekswalidad (pre-kawalan ngsa kawalan ng paggalang sa paggalang sa dignidad at seksuwalidad marital sex,dignidad at pornograpiya pang-sekswalidad.14.3 Ang malawak na kaalaman sa mga aabusong sekswal, isyung may kinalaman sa kawalan ng paggalang sa seksuwalidad ay COPYprostitusyon). daan upang magkaroon ng malinaw na posisyon sa kahalagahan ng paggalang sa kabuuan ng pagkatao ng tao sa tunay na layunin nito 14.4 Nakagagawa ng malinaw na posisyon tungkol sa isang isyu sa kawalan ng paggalang sa dignidad at seksuwalidad

xxvii NILALAMANPAMANTAYANG PAMANTAYAN MGA KASANAYANG CODE (Content Standard)PANGNILALAMAN SA PAGGANAP PAMPAGKATUTO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - (Content Standard) EsP10PIelectronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. D15. Mga Isyung Moral (Performance ( Learning Competencies) -IVe-15.1 Naipamamalas ng Standard) EsP10PI Tungkol sa Kawalanmag-aaral ang pag- 15.1 Natutukoy ang mga isyung kaugnay -IVe-15.2 unawa sa mga isyu Nakabubuo ang sa kawalan ng paggalang sa Eng Galang sa tungkol sa paglabag mag-aaral ng mga katotohanan EsP10PI sa katotohanan hakbang upang -IVf-15.3 Katotohanan(pagsasabi ng totoo maisabuhay ang 15.2 Nasusuri ang mga isyung may Pagsasabi ng totoopara sa kabutihan-paggalang sa kinalaman sa kawalan ng paggalang EsP10PI whistle blowing, katotohanan. sa katotohanan -IVf-15.4 Ppara sa kabutihan-plagiarism, intellectual piracy). 15.3 Napatutunayan na: Ang pagiging EsP10PI whistle blwoing, mulat sa mga isyu tungkol sa -IVg-16.1 kawalan ng paggalang sa Eplagiarism, katotohanan ay daan upang isulong EsP10PI Dintellectual piracy) at isabuhay ang pagiging -IVg-16.2 mapanagutan at tapat na nilalang 15.4 Nakabubuo ng mga hakbang upang EsP10PI -IVh-16.3 C maisabuhay ang paggalang sa katotohanan 16. Mga Isyu tungkol Naipamamalas ng Osa Paggawa mag-aaral ang pag- unawa sa mga isyu (Paggamit ngtungkol sa paggawa kagamitan at oras(Paggamit ng kagamitan at oras Psa trabaho,Sugal,sa trabaho,Sugal, Game of chance, YPaggamit ng oras at Nakagagawa ang 16.1 Natutukoy ang mga isyu tungkol sa mag-aaral ng paggawa at paggamit ng posisyon tungkol kapangyarihan sa isang isyu sa paggawa at 16.2 Nasusuri ang mga isyu tungkol sa paggamit ng paggawa at paggamit ng kapangyarihan. kapangyarihan kagamitan sa Game of chance, 16.3 Napatutunayan na: trabaho, Paggamit ng oras at Ang pagkakaroon ng matibay na Magkasalungat na kagamitan sa paninindigan sa paggawa at tamang interes (Conflict of trabaho, paggamit ng kapangyarihan ay interest) at daan para sa mapanagutang paglilingkod.

xxviii NILALAMAN PAMANTAYANG PAMANTAYAN MGA KASANAYANG (Content Standard) PANGNILALAMAN SA PAGGANAP PAMPAGKATUTO All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - (Content Standard)electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. (Performance ( Learning Competencies) Standard) 16.4 Nakabubuo ng matatag na posisyon tungkol sa mga isyu sa paggawa at paggamit ng kapangyarihan Paggamit ng Magkasalungat na CODE interes (Conflict of DKapangyarihan interest) at EsP10PI Paggamit ng -IVh-16.4 (Pakikipagsabwatan, Kapangyarihan Panunuhol, Bribery, (Pakikipagsabwatan , Panunuhol EKickback, (Bribery), Kickback, PED COPYNepotismo) Nepotismo).

xxix K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM CODE BOOK LEGEND All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015. D Sample: EsP10PB-IIIg-12.1 EPFirst Entry LEGEND SAMPLE DOMAIN/ COMPONENT CODE Edukasyon sa PKP Learning Area Pagpapakatao Tungkulin Ko Sa Aking Sarili at Pamilya P and Strand/ PPP Subject or Baitang 10 Mahal Ko, Kapwa Ko PD Specialization PS EDUppercase Letter/s EsP Para Sa Kabutihan ng Lahat, Sumunod Tayo PT 10 PB Paggawa ng Mabuti, Kinalulugdan ng Diyos P Grade Level Pagkilala at Pamamahala sa mga Pagbabago sa IP Sarili PL Domain/Content/ Ang Pagpapahalaga PB Ang Pagkatao ng Tao TT Component/ at Birtud - KP Topic Ang Pagpapahalaga at Birtud Roman Numeral III PK *Zero if no specific Ang Pakikipagkapwa g MP Cquarter - Mga Isyu sa Pakikipagkapwa MK 12.1 PI Lowercase Letter/s Ang Papel ng Lipunan sa Tao *Put a hyphen (-) in Ang Tungkulin ng Tao sa Lipunan between letters to Mga Kaugnay na Pagpapahalaga sa Paggawa Oindicate more than a Mapanagutang Pagpaplano ng Kursong specific week Akademiko o Teknikal-Bokasyonal, Sining at Quarter Ikatlong Markahan Isports, Negosyo o Hanapbuhay Week Ikapitong linggo PYArabic Number Competency NakapagpapaLiwanag ng kahalagahan ng pangangalaga sa kalikasan Ang Moral na Pagkatao Ang Makataong Kilos Ang Aking Posisyon sa mga Isyung Moral

DEPED COPY Edukasyon sa Pagpapakatao Baitang 10 Unang Markahan Gabay sa Pagtuturo sa Modyul 1: ANG MGA KATANGIAN NG PAGPAPAKATAO Bilang ng Oras: 4 I. Pag-uugnay ng mga Pamantayan sa Pagkatuto at mga Kasanayang Pampagkatuto Pamantayan sa pagkatuto Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag- unawa sa mga katangian ng pagpapakatao Pamantayan sa Pagganap: Nailalapat ng mag-aaral ang mga tiyak na hakbang upang paunlarin ang mga katangian ng pagpapakatao Batayang konsepto Ano ang pinakamahalagang mensahe na dapat maunawaan at maipamalas ng mag-aaral? Ang pag-unlad sa mga katangian ng pagpapakatao ay instrumento sa pagganap ng tao sa kaniyang misyon sa buhay tungo sa kaniyang kaligayahan. Pagsasabuhay ng mga pagkatuto Ano ang patunay ng pag-unawa? Nailalapat ang mga tiyak na hakbang upang paunlarin ang mga katangian ng pagpapakatao Kakayahan Anong kakayahan ang dapat maipamalas tungo sa pag-unawa? Nasusuri ang sarili kung anong katangian ng pagpapakatao ang makatutulong sa pagtupad ng iba’t ibang papel sa buhay (upang magampanan ang kaniyang misyon sa buhay) Kaalaman Anong kaalaman ang kailangan upang maipamalas ang pag-unawa? Natutukoy ang mga katangian ng pagpapakatao 1 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

II. Pag-uugnay ng mga Kasanayang Pampagkatuto sa Pagtatasa Mga Kasanayang DEPED COPYPagtatasa Pampagkatuto KP1: KP1: Pagsasadula ng taong nagpapakatao sa Natutukoy ang pamamagitan ng malikhaing pamamaraan mga katangian ng pagpapakatao Pagsulat ng pinaunlad na Personal na Pahayag ng Misyon sa Buhay (PPMB) KP2: Nasusuri ang sarili KP2: kung anong katangian Pagtukoy ng iba’t ibang papel sa buhay ng pagpapakatao at mga gawain na makatutulong sa ang makatutulong sa pagtupad ng Personal na Pahayag ng pagtupad ng iba’t ibang Misyon sa Buhay (PPMB) papel sa buhay (upang magampanan ang Pagtukoy ng mga katangian ng kaniyang misyon sa buhay) pagpapakatao na masasalamin sa gawain na makatutulong sa pagtupad ng PPMB KP3: Napatutunayan na KP3: ang pag-unlad sa Pagsagot sa mga tanong sa bahaging mga katangian ng Tayahin ang Iyong Pag-unawa pagpapakatao ay mga instrumento sa pagkamit Pagbuo at pagpapaliwanag ng Batayang ng tao sa kaniyang Konsepto misyon sa buhay tungo sa kaniyang kaligayahan KP4: Pagsagot sa matrix ng Plano ng KP4: Pagsasabuhay ng Aking Personal na Nailalapat ang mga Pahayag ng Misyon sa Buhay (PPMB) tiyak na hakbang upang paunlarin ang Pagtatala ng mga posibleng kilos na mga katangian ng magagawa upang mapaunlad sa sarili pagpapakatao ang mga katangian sa pagpapakatao. Pagtupad ng konkretong plano tungo sa pag-unlad ng mga katangian sa pagpapakatao sa loob ng isang linggo 2 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYIII. Plano ng Pagtuturo-Pagkatuto A. ANO ANG INAASAHANG MAIPAMAMALAS MO? 1. Talakayin ang panimula sa pahina 1 ng Modyul 1. Mahalagang maiugnay ang kasalukuyang aralin sa mga modyul sa Ikalawang Markahan ng Baitang 7 upang maipaunawa sa mga mag-aaral ang halaga ng pagkatuto mula sa mga ito at ang kaugnayan nito sa kasalukuyang modyul. 2. Mahalagang mapukaw ang isipan at damdamin ng mga mag-aaral sa panimula pa lamang upang matiyak na makukuha ang kanilang interes para sa pagsasagawa ng mga gawain. Maaaring tumawag ng ilang mga mag-aaral na magbabahagi ng kanilang karanasan kaugnay ng naunang pangungusap sa bahaging ito. 3. Ipabasa sa mga mag-aaral ang Mahalagang Tanong na nasa dulong bahagi ng panimula sa pahina 1. 4. Pagkatapos, ipabasa at isa-sahin ang mga layuning pampagkatuto (kasanayang pampagkatuto) para sa Modyul 1. 5. Sabihin: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning binasa? Tandaan: Hindi binanggit sa Modyul sa Pagkatuto ang kabuuan ng KP3 upang maiwasan na kaagad na mailahad sa mga mag-aaral ang Batayang Konsepto. Mahalagang matiyak na sa pagdaloy ng mga gawain at kabuuan ng aralin, mahihinuha nila ang Batayang Konsepto. Paunang Pagtataya Layunin: Tayahin ang kaalaman ng mag-aaral tungkol sa paksa sa antas ng KAALAMAN, KASANAYAN (process/skills), AT PAG-UNAWA (understanding of concepts) 1. Ipabasa ang panuto para sa Paunang Pagtataya sa pahina 2 - 4 ng modyul. Tanungin sila: Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto? 2. Pasagutan sa mga mag-aaral ang Paunang Pagtataya sa loob ng 10 hanggang 15 minuto. 3. Ipaskil o isulat sa pisara ang mga tamang sagot sa Paunang Pagtataya. 4. Gamiting gabay ang resulta nito upang mataya ang mga kasanayang nangangailangan ng mas malalim na pagtalakay. 5. Palagdaan sa mga mag-aaral ang ginawang pagtataya at atasan silang itabi ito upang magamit sa paghahambing sa resulta ng pagsagot muli nito pagkatapos basahin ang Pagpapalalim. 3 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYTandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral na kung ano man ang maging resulta ng Paunang Pagtataya, hindi ito magiging bahagi ng pagbibigay ng marka, kundi isang mahalagang pagbabatayan ng kaniyang pag-unlad. Pagkatapos ng Paghinuha ng Batayang Konsepto, pasagutang muli sa mga mag-aaral ang pagtataya upang malaman ang antas ng kanilang pag-unawa sa mga konsepto at kung nagkaroon ng pag-unlad ang kanilang kakayahan sa pagpapasiya at pagkilos gamit ang mga katangian ng pagpapakatao. B. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Layunin: Tayahin ang mga dating kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa na nakabatay sa karanasan upang matukoy ng guro ang mga maling kaalaman ng mga mag-aaral (misconceptions o alternative conceptions).Gawain 1 1. Ipagawa ang Gawain 1 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman sa mga mag-aaral sa pahina 4 - 5 ng Modyul 1. 2. Ipabasa ang Panuto at saka tanungin: Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto? 3. Bigyan ng 5 - 10 minuto ang mga mag-aaral upang maisagawa ang unang pangkatang gawain. 4. Pagkatapos ay pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong sa bilang 3, pahina 5. 5. Atasan ang mga mag-aaral na humanda para sa pangkatang dula-dulaan ng taong nagpapakatao sa malikhaing pamamaraan. 6. Pagkatapos ng dula-dulaan, pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong sa bilang 5, pahina 5. 7. Tiyaking magagamit ang pagkatuto sa mga nagdaang gawain upang maiugnay ito sa mga susunod na gawain.Gawain 2 1. Ipagawa ang Gawain 2 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman sa mga mag-aaral sa pahina 6. 2. Ipabasa ang Panuto at saka tanungin: Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto? 3. Bigyan ng 10 -15 minuto ang mga mag-aaral upang maisagawa ang gawain. 4. Pagkatapos, pasagutan ang mga tanong sa bilang 1 at 2, pahina 6. 5. Tiyaking magagamit ang pagkatuto sa mga nagdaang gawain upang maiugnay ito sa mga susunod na gawain. 4 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY C. PAGLINANG NG MGA KAALAMAN, KAKAYAHAN, AT PAG-UNAWA Layunin: Tulungan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) at paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang mga kaalaman ng mag-aaral na hango sa karanasan 1. Maaaring simulan ang bahaging ito sa pamamagitan ng pagbabalik-aral. Mahalagang matiyak na nanatili ang pagkatuto sa mga mag-aaral upang matiyak na maiuugnay nila ang pagkatuto rito sa susunod na gawain. Muling itanong sa mga mag-aaral ang kanilang mga pagtuklas sa naunang mga gawain. 2. Pagkatapos, ipabasa sa isang mag-aaral ang Panuto at saka sabihin: Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto? 3. Ipagawa ang Gawain 3 sa bahaging Paglinang ng Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa sa pahina 7 ng Modyul 1. 4. Bigyan ang mga mag-aaral ng 10 - 15 minuto upang isagawa ang gawain. 5. Pagkatapos, gabayan ang mga mag-aaral sa pagbuo ng dyad sa bawat pangkat at ibahagi ang output sa bawat isa sa loob ng tatlong minuto. 6. Ibahagi sa pangkat ang mga sagot na magkapareho. Halimbawa: ang mga papel sa buhay at ang mga gawaing na makatutulong sa pagtupad ng iba’t ibang papel sa buhay. 7. Ilalahad ng bawat pangkat ang kanilang output. 8. Pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong pagkatapos. 9. Magsagawa ng paglalahat sa klase. Tiyakin na naitatala sa pisara ang lahat ng mga sagot ng mga mag-aaral upang mabigyang-pansin ang mahahalagang konsepto na kanilang nabuo mula sa gawain. 10. Mahalagang maging bukas sa tanong ng mga mag-aaral. 11. Tiyakin na unti-unting nagagabayan ang mga mag-aaral sa paghinuha ng Batayang Konsepto. Mahalaga na unti-unti nang nagkakaroon ng linaw ang Batayang Konsepto sa bahaging ito. 12. Maaaring ibigay na muli ang Mahalagang Tanong sa bahaging ito at pasagutan sa ilang mga mag-aaral. D. PAGPAPALALIM Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) at paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang isang babasahin na naglalaman ng mga kaalaman at malalim na paliwanag sa paksa batay sa mga disiplina ng EsP – ang Etika at Career Guidance. (Ang gurong manunulat ang bumuo ng babasahin gamit ang mga mapagkakatiwalaang aklat, print at non-print.) 5 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYPaalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga mag-aaral bilang Takdang-Aralin. 1. Bago simulan ang Pagpapalalim, maaaring balikan ng guro ang tanong sa bahagi ng Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo? na “Sa bawat kilos ko, anong uri ng tao ang binubuo ko sa aking sarili?” 2. Hikayatin ang mga mag-aaral na ipaliwanag ang kani-kanilang mga sagot. 3. Sabihin: Ngayon, sisikapin nating unawain ang mga mahalagang konsepto tungkol sa paksa gamit ang isang babasahin. Tingnan natin kung magkakaroon ng pagbabago sa inyong mga sagot matapos na maunawaan ang nilalaman ng babasahin. 4. Ipabasa ang kabuuan ng sanaysay sa pahina 9 - 15. Bigyan sila ng 15 - 20 minuto upang basahin ito. 5. Ipabasa sa isang mag-aaral ang bawat bahagi at tanungin ang pagkaunawa niya rito. Kung mali ang kaniyang pagkaunawa sa anumang talata, magbigay ng tanong upang gabayan siya sa pagbuo ng tamang pag-unawa (o paraphrasing). Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral ang bawat bahagi ng babasahin at ang kabuuan nito dahil dito nila makukuha ang mga konseptong nakaangkla sa Pilosopiyang Moral. 6. Iminumungkahing gamitin ang pagkamalikhain upang hindi maging kabagot- bagot para sa mag-aaral ang bahaging ito. 7. Makatutulong ang pagsasagawa ng malikhaing presentasyon tulad ng pagre- record ng babasahin at paglalapat ng voice over dito upang maging kawili- wili ito sa mga mag-aaral at mapukaw ang kanilang interes o atensiyon. Ngunit mahalaga pa rin ang mabasa nila ang kabuuan ng sanaysay sa modyul upang mas maunawaan at mapagnilayan nila ang mahahalagang konsepto. 8. Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral upang maisulat ang mga mahahalagang konsepto na kanilang nakuha sa babasahin. Bigyang-diin ang sumusunod: ang pagkakaiba ng pagka-ano at pagka-sino, ang tatlong yugto ng pagka-sino ng tao, ang tatlong katangian ng pagpapakatao o ng tao bilang persona, at ang pagmamahal bilang pagpapaunlad ng halaga ng minamahal ayon sa kalikasan nito. 9. Isulat sa pisara ang mga ideya na makatutulong sa pag-unawa ng paksa at paghinuha ng Batayang Konsepto. 10. Mahalagang tiyakin na sa bahaging ito ay handa na ang mga mag-aaral sa paghinuha ng Batayang Konsepto. Maaaring magdagdag ng mga tanong kung ito ang makatutulong upang mas mahinuha ng mga mag-aaral ang konsepto. 11. Mahalagang tiyakin na ang mga mag-aaral ang makatutuklas ng mga konsepto at hindi lamang tuwirang ibibigay ng guro. 12. Ipadaloy ang malayang talakayan. 6 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Paalala sa Guro: Sa pagitan ng mga talata sa babasahin ay may mga kahon na naglalaman ng mga tanong na magagamit upang mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa bawat bahagi ng babasahin. Nagsisilbing formative assessment ang mga ito. Mahalagang hindi piliting matapos sa iisang araw ang pagtalakay dito upang hindi magkaroon ng information overload ang mga bata at lalong hindi makamit ang layuning ganap na maunawaan ng mga mag-aaral ang kabuuan ng Batayang Konsepto. Paghinuha ng Batayang Konsepto 1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang bahaging Paghinuha ng Batayang Konsepto. 2. Atasan ang mga mag-aaral na basahin ang panuto at sabihin: Mayroon bang kailangang linawin sa panuto? 3. Muling ulitin sa klase ang mahalagang tanong na: Paano makatutulong sa tao ang mga katangian ng pagpapakatao upang makamit niya ang kaniyang misyon sa buhay tungo sa kaniyang kaligayahan? 4. Bigyan ng limang minuto ang bawat pangkat upang makagawa ng pangkalahatang sagot sa mahalagang tanong. 5. Atasan ang bawat pangkat na ipaskil sa pisara ang kanilang output. 6. Muling bigyan ng limang minuto ang klase upang makabuo ng pangkalahatang sagot ng klase. 7. Ipabasa ito sa isang mag-aaral. Pagkatapos, hingin ang konklusyon ng ilang mag-aaral ukol sa naging pagkatuto nila mula sa babasahin. Patnubay: Naghanda ang mga manunulat ng mga Batayang Konsepto upang magsilbing gabay ng mga guro. Ngunit hindi hinahadlangan ang mga guro na gumawa ng Batayang Konsepto o di kaya naman ay mga karagdagang konsepto na pinaniniwalaan na mahalagang maitanim sa puso at isip ng mga mag-aaral. Mahalaga lamang na ang bubuuing Batayang Konsepto ay tumutugon sa sumusunod na pamantayan (EDUP-R): Enduring. Hindi ito dapat niluluma ng panahon o di kaya naman ay maaaring maaanod sa pagbabago ng panahon. Discipline-based. Ito ay nangangailangan ng matibay na batayan na mula sa malalim na pag-aaral o pagsasaliksik. Sa EsP ang mga batayang disiplina ay Etika at Career Guidance. Needs Uncoverage. Ito ay mapalalawak pa sa pamamagitan ng pagtalakay sa mga aralin. Ang malaking konsepto ay maaari pang mahimay sa maliliit na konsepto. Potentially Engaging. Nararapat na mapukaw nito ang interes at atensiyon ng mga mag-aaral upang matiyak na ito ay kanilang maaalala kahit pa lumipas ang matagal na panahon. Relationship between two variables. Ito ay dapat na pagsasalaysay ng ugnayan ng dalawang variable. Iwasan ang gumamit ng depinisyon sa pagbuo ng batayang konsepto. Halimbawa: Ano ang kabutihang maidudulot ng konsepto tungkol sa isip at kilos lNoaorbitosaanpgagBkaattaayoaantgbKuohnasyenpgtomsgaapmakasga-nagariasli?p at kilos-loob: Ang isip at kilos-loob ay nagpapabukod-tangi sa tao, kaya ang kaniyang mga pagpapasiya at pagkilos ay dapat patungo sa katotohanan at kabutihan. 7 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYE. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO Layunin ng mga Gawain sa bahagi ng Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto na tayahin ang mga kaalaman, kakayahan, at pag-unawa ng mga mag-aaral upang mailapat ang mga tiyak na hakbang sa paghubog at pagpapaunlad ng mga katangian ng pagpapakatao.Pagganap 1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang Gawain 4 sa bahaging Pagganap, pahina 16. 2. Ipabasa nang tahimik ang Panuto. Bigyan sila ng 3 minuto sa pagbasa. 3. Mahalagang maunawaan nang mabuti ng mga mag-aaral ang kanilang gagawin, kaya kailangang maging bukas sa kanilang mga tanong. Tanungin sila: Mayroon bang hindi malinaw sa panuto? 4. Bigyan ang klase ng 10 - 15 minuto upang isagawa ang gawain. 5. Sa klase, tumawag ng ilang mga mag-aaral na magbabahagi ng kanilang natapos na Plano ng Pagsasabuhay ng Personal na Pahayag ng Misyon sa Buhay (PPMB). 6. Matapos mapakinggan ang ilang pagbabahagi ng mag-aaral, pakinggan naman ang kanilang pagninilay sa natapos na gawain.Pagninilay 1. Ipagawa sa kanilang journal ang Gawain 5 sa bahaging Pagninilay sa pahina 18. 2. Ipabasa ang mga panuto at sabihin: Mayroon bang hindi malinaw sa panuto? 3. Bigyan ng sampung minuto ang mga mag-aaral upang isagawa ang bahaging ito. 4. Pagkatapos, pakinggan ang sagot ng ilang mga mag-aaral, ipabahagi ito sa klase.Pagsasabuhay 1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang Gawain 6 sa bahaging Pagsasabuhay sa pahina 19. 2. Ipabasa nang tahimik sa mag-aaral ang panuto. Bigyan sila ng 3 minuto sa pagbasa at sabihin: Mayroon bang hindi malinaw sa panuto? 3. Ipakita sa klase ang katulad na pormat na nasa modyul. Ipaliwanag ang bawat bahagi nito. Gabayan ang mga mag-aaral upang mapahalagahan ang pagsangguni at pakikinig sa payo ng mga magulang at nakatatanda tungo sa pagsasabuhay sa mga katangian ng pagpapakatao. 4. Bigyan ang mga mag-aaral ng 10 - 15 minuto upang maisagawa ang gawain. 5. Papiliin ang mga mag-aaral ng kapareha upang maibahagi ang kanilang ginawa. Magandang pagkakataon din ito upang makapagbigay ang isa’t isa ng kanilang mga mungkahi. 8 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

6. Ipagawa ang prosesong ito sa loob ng sampung minuto.Talaan ng Ispesipikasyon / Susi sa PagwawastoPaksa Kasanayan Sagot c 1. Pagka-ano ng tao Pag-unawa d Ebalwasyon b 2. Pagka-sino ng tao Pag-unawa a Kaalaman b 3. Ang tao bilang indibidwal Ebalwasyon d Pagbubuod a 4. Ang tao bilang persona Pag-unawa c 5. Yugto ng pagka-sino ng tao Pag-unawa b 6. Ang tao bilang persona Kaalaman a 7. Katangian ng pagpapakatao na may kamalayan sa sarili 8. Katangian ng pagpapakatao na may kakayahang kumuha ng buod o esensiya ng mga umiiral 9. Katangian ng pagpapakatao na umiiral na nagmamahal10. Mga katangian ng pagpapakataoDEPED COPYBalangkas ng PagpapalalimModyul 1: Ang Mga Katangian ng PagpapakataoI. Panimula: “Madaling maging tao, mahirap magpakatao.” A. Pagka-ano ng tao B. Pagka-sino ng taoII. Tatlong Yugto ng Paglikha ng Pagka-sino ng Tao A. Ang tao bilang indibidwal B. Ang tao bilang persona C. Ang tao bilang personalidadIII. Tatlong Katangian ng Tao Bilang Persona: Mga Katangian ng Pagpapakatao A. May Kamalayan sa Sarili B. May Kakayahang Kumuha ng Buod o Esensiya C. Umiiral na Nagmamahal (Ens Amans)IV. Hamon ng Pagpapakatao: Tukuyin at Tuparin ang Misyon sa Buhay 9 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Rubric para sa Plano ng Pagsasabuhay ng Aking Personal na Pahayag ng Misyon sa Buhay (PPMB) Kraytirya Antas ng PagsasagawaMay PPMB 5 3-4 1-2sa taas ngPlano Natukoy ang gusto Natukoy ang gusto Hindi malinaw ang niyang maging o niyang maging o gusto niyang maging larawan ng kaniyang larawan ng kaniyang o larawan ng kaniyang minimithi bilang tao minimithi bilang tao sa minimithi bilang tao sa sa maikling parirala; isang pangungusap; maikling parirala; Naipahayag nang Naipahayag nang Hindi malinaw ang maikli at malinaw maikli at malinaw ang larawan ng kaniyang DEPED COPY ang larawan ng larawan ng kaniyang pagka-sino at hindi kaniyang pagka-sino pagka-sino, ngunit nito nasasalamin ang na nasasalamin ang hindi nito nasasalamin kaniyang iba’t ibang kaniyang iba’t ibang ang kaniyang ibang papel sa buhay papel sa buhay papel sa buhay na tinukoyNatukoy ang Kumpleto ang mga Kumpleto ang mga May kulang sa mgakaniyang papel na tinukoy papel na tinukoy ayon papel na tinukoy ayonmga papel ayon sa kaniyang sa kaniyang edad at sa kaniyang edad atsa buhay edad at estado estado bilang kabata- estado bilang kabata- bilang kabataan at an at mag-aaral; an at mag-aaral ; mag-aaral; May mga pang-uri May 1 papel na May 2-3 papel na na naglalarawan ng walang pang-uri; walang pang-uri; bawat papel; Masasalamin sa Masasalamin sa mga Masasalamin sa mga pang-uri ang mga mga pang-uri ang pang-uri ang mga pagpapahalaga niya mga pagpapahalaga pagpapahalaga niya bilang kabataan niya bilang kabataan bilang kabataanNatukoy ang Angkop ang mga May mga gawain May mga gawain nakaniyang gawain sa bawat na hindi angkop sa hindi angkop sa bawatmga papel; bawat papel; papel;gagawin sabawat papel Makatotohanan ang Makatotohanan ang Hindi makatotohanansa buhay mga gawain ayon mga gawain ayon ang ibang gawainat ang sa kaniyang edad sa kaniyang edad ayon sa kaniyangpanahong at estado bilang at estado bilang edad at estado bilanggugugulin kabataan at mag- kabataan at mag- kabataan at mag-aaralsa bawat aaral; aaral;gawain Hindi makatotohanan Makatotohanan ang Hindi makatotohanan ang panahong panahong gugugulin ang panahong gugugulin sa sa bawat gawain gugugulin sa 1-2 karamihan sa mga gawain gawain 10 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Edukasyon sa Pagpapakatao Baitang 10 Unang Markahan Gabay sa Pagtuturo sa Modyul 2: ANG MATAAS NA GAMIT AT TUNGUHIN NG ISIP AT KILOS-LOOB Bilang ng Oras: 4 I. Pag-uugnay ng mga Pamantayan sa Pagkatuto at mga Kasanayang Pampagkatuto Pamantayan sa Pagkatuto Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag- unawa sa mga konsepto tungkol sa paggamit ng isip sa paghahanap ng katotohanan at paggamit ng kilos-loob sa paglilingkod/pagmamahal. Pamantayan sa Pagganap: Nakagagawa ang mag-aaral ng mga angkop na kilos upang maipakita ang kakayahang mahanap ang katotohanan na maglingkod at magmahal Batayang Konsepto Ano ang pinakamahalagang mensahe na dapat maunawaan at maipamalas ng mag-aaral? Napatutunayan na ang isip at kilos-loob ay ginagamit para lamang sa paghahanap ng katotohanan at sa paglilingkod/pagmamahal. Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto Ano ang patunay ng pag-unawa? Nakagagawa ng mga angkop na kilos upang maipakita ang kakayahang hanapin ang katotohanan na maglingkod at magmahal Kakayahan Anong kakayahan ang dapat maipamalas tungo sa pag-unawa? Nasusuri kung ginamit nang tama ang isip at kilos-loob ayon sa tunguhin ng mga ito Kaalaman Anong kaalaman ang kailangan upang maipamalas ang pag-unawa? Natutukoy ang gamit at tunguhin ng isip at kilos-loob sa angkop na sitwasyon 11 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

II. Pag-uugnay ng mga Kasanayang Pampagkatuto sa Pagtatasa Mga Kasanayang Pagtatasa Pampagkatuto KP1: Natutukoy ang gamit at KP1: Paghambing ng kakayahang tunguhin ng isip at kilos-loob sa taglay ng tao at hayop angkop na sitwasyon Pagtukoy sa gamit at tunguhin KP2: Nasusuri kung ginamit ng isip at kilos-loob sa angkop na nang tama ang isip at kilos-loob sitwasyon ayon sa tunguhin ng mga ito KP2: Pagsuri ng mga argumentong inilatag at pagbibigay reaksiyon kung ginamit nang tama ang isip at kilos-loob ayon sa tunguhin ng mga ito DEPED COPY KP3: Napatutunayan na ang KP3: Pagpapaliwanag ng isip at kilos-loob ay ginagamit Batayang Konsepto gamit ang para lamang sa paghahanap ng graphic organizer katotohanan at sa paglilingkod/ pagmamahal KP4: Pagsasagawa ng mga hakbang upang makahanap ng KP4: Nakagagawa ng mga pagkakataon na maipakita ang angkop na kilos upang pagmamahal sa kapuwa maipakita ang kakayahang hanapin ang katotohanan na maglingkod at magmahal. 12 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYIII. Plano ng Pagtuturo-Pagkatuto A. ANO ANG INAASAHANG MAIPAMAMALAS MO? 1. Talakayin ang panimula sa pahina 21 ng Modyul 2. Mahalagang maiugnay ang kasalukuyang aralin sa mga nagdaang aralin lalo na sa Modyul 1 at noong sila ay nasa Baitang 7 upang maipaunawa sa mga mag-aaral ang halaga ng pagkatuto mula sa mga ito at ang kaugnayan nito sa kasalukuyang mga modyul. 2. Mahalagang mapukaw ang kanilang isip at damdamin sa panimula pa lamang upang matiyak na makuha ang kanilang interes para sa pagsasagawa ng mga gawain. 3. Ipatukoy sa mga mag-aaral ang konteksto (thesis statement) na naglalarawan sa paksa at dapat bigyan-tuon. 4. Kailangang ipatukoy din sa mga mag-aaral ang Mahalagang Tanong na dapat sagutin sa modyul. 5. Ipabasa sa mga mag-aaral ang apat na Kasanayang Pampagkatuto para sa modyul na ito. 6. Ipaliwanag sa kanila ang mga kraytirya ng pagtataya ng output sa Kakayahang Pampagkatuto 2.4. 7. Ipaliwanag din na ang apat na KP ay nakaangkla sa Apat na Antas ng Pagtatasa (Four Levels of Assessment sa DepEd Order No. 73, s. 2012). 8. Sabihin: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning binasa? Tandaan: Hindi binanggit sa Modyul sa Kasanayang Pampagkatuto ang kabuuan ng KP3 upang maiwasan na kaagad na mailahad sa mga mag-aaral ang Batayang Konsepto. Mahalagang matiyak na sa pagdaloy ng mga gawain at kabuuan ng aralin, mahihinuha nila ang Batayang Konsepto. Paunang Pagtataya Layunin: Tayahin ang kaalaman ng mag-aaral tungkol sa paksa sa antas ng KAALAMAN, KASANAYAN (process/skills), at PAG-UNAWA (understanding of concepts). (Maaaring dalawang bahagi: Self-assessment sa mga kakayahan tungkol sa paksa at Multiple Choice Test gamit ang Bloom’s Taxonomy of Cognitive Objectives) 13 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY1. Pasagutan sa mga mag-aaral ang Paunang Pagtataya na nasa pahina 22 - 24 sa kanilang kuwaderno. 2. Ipaunawa sa mga mag-aaral ang layunin sa pagbibigay ng Paunang Pagtataya. 3. Ipabasa ang Panuto sa bawat bahagi at sabihin: Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto? 4. Maglaan ng 10 - 15 minuto para sa Pagtataya. Pagkatapos, iwasto ang kanilang mga sagot. 5. Gamiting gabay ang resulta ng Pagsusulit upang mataya ang mga kasanayang nangangailangan ng mas malalim na pagtalakay. 6. Palagdaan sa mag-aaral ang ginawang pagtataya at atasan silang itabi ito upang magamit sa paghahambing sa Panghuling Pagsusulit. Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral na kung anuman ang maging resulta ng paunang pagtataya, hindi ito magiging bahagi ng pagbibigay ng marka, kundi isang mahalagang pagbabatayan ng kanilang pag-unlad. Pagkatapos ng Pagpapalalim, pasagutang muli sa mga mag-aaral ang pagtataya upang malaman ang antas ng kanilang pag-unawa sa mga konsepto at kung nagkaroon ng pag-unlad ang kanilang kakayahan sa pagkamit at pagpapanatili ng kabutihang panlahat. B. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Layunin ng Pagtuklas ng Dating Kaalaman na tayahin ang mga dating kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa na nakabatay sa karanasan upang matukoy ng guro ang mga maling kaalaman ng mga mag-aaral (misconceptions o alternative conceptions). Nakatuon ito sa pagkamit ng Kakayahang Pampagkatuto o Learning Competency (KP1) - KaalamanGawain 1 Layunin ng gawaing ito na mabalikan ng mga mag-aaral ang kanilang natutuhannoong sila ay nasa Baitang 7 tungkol sa isip at kilos-loob. Gayundin ang maihambingang kakayahang taglay ng tao at hayop. Tandaan: Bago ang pagtalakay ng araling ito gawin ang sumusunod: 1. Ihanda ang dalawang larawan na nasa Gawain 1 na sapat ang laki upang maipaskil ito sa pisara. 2. Isulat din ang limang tanong na nasa tsart sa ibaba ng larawan sa limang metastrips. 3. Atasan ang mga mag-aaral na maghanda/magdala ng metastrips at pentel pen sa klase. 14 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY 1. Upang maging masigla at kawili-wili ang gawain sa bahaging ito, pangkatin ang klase sa dalawa. Ipahanda ang metastrips na gagamitin at ang pentel pen para sa dalawang pangkat. Isulat ang tsart sa pisara. 2. Ipaskil ang larawan sa pisara. Hayaan ang mag-aaral na magbigay ng kanilang komento tungkol sa larawan sa loob ng isang minuto. Sabihin: Mayroon akong limang tanong na ipapaskil sa pisara. Ang unang pangkat ang sasagot para sa kakayahan ng tao at ang ikalawang pangkat ang sasagot para sa kakayahan ng hayop. Isulat sa metastrip ang sagot ng pangkat at ipaskil ito sa hanay na nakalaan para rito. 3. Itanong: Mayroon ba kayong nais linawin sa panuto? 4. Isa-isang ipaskil ang mga tanong sa pisara sa bahaging Tanong sa tsart, bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral na sagutin ang bawat tanong. 5. Talakayin ang mga sagot sa mga gabay na tanong pagkatapos ng gawain. Gawain 2A at 2B Sa gawaing ito, nilalayong makita ng mga mag-aaral ang kakayahan ng taong gamitin ang isip at kilos-loob upang mahanap ang katotohanan at mangibabaw sa kaniya ang pagmamahal sa kapuwa gamit ang mga sitwasyon bilang halimbawa. 1. Ipaliwanag ang panuto para sa gawaing ito. Itanong: Mayroon ba kayong nais linawin sa Panuto? 2. Bigyan ng sampung minuto ang mga mag-aaral upang isagawa ang gawain. Atasang kumuha ng kapareha para sa pagbabahagi. 3. Pagkatapos ng pagbahagi sa kapareha, tumawag ng piling mga mag-aaral na magbabahagi sa klase ng kanilang sagot sa mga tanong. 4. Tiyaking magagamit ang pagkatuto sa mga nagdaang gawain upang maiug- nay ito sa mga susunod na gawain. C. PAGLINANG NG MGA KAALAMAN, KAKAYAHAN, AT PAG-UNAWA Layunin : Tulungan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) at paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang mga kaalaman ng mag-aaral na hango sa karanasan. 15 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYGawain 3 Ang gawaing ito ay naglalayong masuri ang paggamit ng isip at kung paano itonakaaapekto sa kilos-loob gayundin kung nakakamit ang tunay na tunguhin ng mgaito. 1. Maaaring ipagawa ito bilang takdang-aralin. Bago pa ang pagsasagawa nito, maaaring atasan ang ilang mag-aaral na maghanda upang bigyang buhay ang usapan ng magkaibigang Buknoy at Tikboy. 2. Ipaliwanag ang panuto para sa gawaing ito. Sabihan ang mga mag-aaral na habang binibigyang buhay ang usapan, ituon nila ang mga argumento na sinasabi ng magkaibigan tungkol sa pangongopya. 3. Tawagin ang mga mag-aaral na naatasan upang bigyang buhay ang usapan ng magkaibigang Buknoy at Tikboy. 4. Atasan ang mga mag-aaral na ipahayag ang kanilang reaksiyon kaugnay ng mga argumentong nabanggit sa usapan. Pag-usapan ito sa klase. 5. Pasagutan din ang limang tanong pagkatapos. 6. Tulungan ang mga mag-aaral na tuklasin ang tunay na tunguhin ng isip at ng kilos-loob sa tulong ng sitwasyong ito. 7. Tiyakin na unti-unting nagagabayan ang mga mag-aaral sa paghinuha ng Batayang Konsepto. D. PAGPAPALALIM Layunin ng Pagpapalalim: Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) at paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang isang babasahin na naglalaman ng mga kaalaman at malalim na paliwanag sa paksa batay sa disiplina ng EsP – ang Etika at Career Guidance. Nakatuon sa pagkamit ng KP 3. Paalala: Mahalagang mapag-aralan muna ng guro ang mga konseptong nakapaloob sa babasahing ito. Makatutulong din kung maghahanda ang guro ng balangkas (outline) ng mga konseptong binanggit sa sanaysay upang mas mabisang magabayan ang mga mag-aaral sa pagtuklas at pag-unawa sa mga ito tungo sa Batayang Konsepto. Makatutulong din kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga mag-aaral bilang takdang-aralin. Mahalaga ang pagpapakita ng malikhaing presentasyon o video upang mapukaw ang kanilang interes sa paksa, ngunit kailangan pa ring malinang ang kanilang kakayahan sa pag-unawa sa paksa gamit ang sanaysay. 16 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY 1. Ipaskil ang tanong na “Tao ka ba o hayop?” sa pisara upang pukawin ang interes ng mga mag-aaral. Gabayan ang mga mag-aaral na muling mabalikan ang konseptong natalakay tungkol sa katangian ng persona sa Modyul 1 bilang pagbabalik-aral. 2. Tanungin ang mga mag-aaral kung anong kakayahan mayroon ang tao upang taglayin at linangin niya ang kaniyang persona. Iugnay ito sa kasalukuyang paksa ng pag-aaral. 3. Tanungin ang mga mag-aaral kung ano ang kanilang nalaman at naunawaan tungkol sa isip noong sila ay nasa Baitang 7. Gayundin ang tungkol sa kilos- loob. 4. Sabihin: Ngayon, sisikapin nating unawain ang mga mahahalagang konsepto tungkol sa paksa gamit ang isang babasahin. Tingnan natin kung magkakaroon ng pagbabago sa inyong mga sagot matapos na maunawaan ang nilalaman ng babasahin. 5. Ipabasa sa isang mag-aaral ang bawat bahagi at tanungin ang pagkaunawa niya rito. Kung mali ang kaniyang pagkaunawa sa anumang talata, magbigay ng tanong upang gabayan siya sa pagbuo ng tamang pag-unawa (o paraphrasing). 6. Simulang talakayin ang nilalaman ng sanaysay. (Magiging kapaki-pakinabang sa bahaging ito ang inihandang balangkas ng guro sa mga konseptong tinalakay sa sanaysay). 7. Maaaring simulan ito sa pagpapaliwanag ng pilosopiya ni Santo Tomas de Aquino na ang tao ay binubuo ng espiritwal at materyal na kalikasan at ang tsart ng “Kabuuang Kalikasan ng Tao,” ni Esteban. Isulat ang tsart sa manila paper bago pa ang pagtalakay ng sanaysay na ito. 8. Talakayin ang mga katangiang parehong taglay ng hayop at tao subalit linawin kung paano nagkakaiba ang paggamit nila sa mga ito. 9. Bigyang linaw ang mga kakayahang tanging tao lamang ang nagtataglay. Talakayin din ang mga bagong konsepto tungkol sa isip na hindi pa natalakay sa Baitang 7 lalo na ang mataas na tunguhin nito. 10. Ganito rin ang gawin sa pagtalakay sa kilos-loob. 11. Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral ang bawat bahagi ng babasahin at ang kabuuan nito dahil dito nila makukuha ang mga konseptong nakaangkla sa Pilosopiyang Moral. 12. Isulat sa pisara ang mga ideya na makatutulong sa pag-unawa sa paksa at paghinuha ng Batayang Konsepto. 13. Maging malikhain upang hindi maging kabagot-bagot sa mag-aaral ang bahaging ito. Ito ang mahalagang nilalaman ng aralin dahil ito ang magbibigay ng mga etikal na konsepto tungkol sa paksa. 14. Mahalagang tiyakin na ang mga mag-aaral ang makatutuklas ng mga konsepto at hindi lamang tuwirang ibibigay ng guro. 17 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYPaalala sa Guro: Sa pagitan ng mga pagtalakay ay mayroong mga kahon na naglalaman ng mga tanong na magagamit upang mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa bawat bahagi ng babasahin. Nagsisilbing formative assessment ang mga ito. Mahalagang huwag piliting tapusin sa isang araw ang pagtalakay dito upang hindi magkaroon ng information overload ang mga mag-aaral dahil lalong hindi makakamit ang layuning ganap na maunawaan ng mag-aaral ang kabuuan ng Batayang Konsepto. 15. Matapos ang pagtalakay ay pasagutan sa kanila ang mga tanong sa Tayahin ang iyong Pag-unawa. Hinihikayat din ang guro na maging malikhain sa pagsasagawa ng bahaging ito. 16. Mahalagang unti-unting magabayan ang mga mag-aaral na mahinuha ang Batayang Konsepto sa bahaging ito. 17. Ibigay sa bahaging ito ang Mahalagang Tanong. 18. Maaaring may mga konseptong hindi naging malinaw para sa kanila. Hikayatin ang mga mag-aaral na magtanong kaugnay ng paksa.Paghinuha ng Batayang Konsepto Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) sa pamamagitan ng paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang graphic organizer. 1. Pangkatin ang klase sa apat o limang grupo. 2. Atasan ang mga mag-aaral na bumuo ng graphic organizer batay sa kanilang naunawaang konsepto sa babasahin. Isulat ito sa ½ manila paper. Bigyan sila ng 15 minuto upang ito ay buuin. 3. Ipapaskil sa pisara o iba pang prominenteng lugar sa silid-aralan ang mga nabuong graphic organizer ng mga pangkat. 4. Tawagin ang mga pangkat upang magbahagi sa klase ng Batayang Konsepto na kanilang nagawa. 5. Pagkatapos na magbahagi ang mga pangkat, ilagay ng guro sa pisara ang katulad na graphic organizer na bubuuin ng mga mag-aaral mula sa graphic organizer na kanilang nagawa. Gabayan ang mga mag-aaral sa paggawa nito. 6. Mula sa graphic organizer na nabuo, isalin sa pangungusap ang nabuong mga sagot upang maipakita ang Batayang Konsepto ng modyul na ito. 7. Mahalagang tandaan na hindi maaaring lagpasan ang bahaging ito. Sa pamamagitan lamang nito, matitiyak ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa Batayang Konsepto. 8. Ang Paghinuha ng Batayang Konsepto rin ang magdidikta kung maaari nang magtungo sa susunod na bahagi ng aralin o kailangang mas pagyamanin pa ang pagtalakay sa paksa. 9. Pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong sa bahaging Pag-uugnay ng Batayang Konsepto sa Pag-unlad Ko bilang Tao. 18 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY 10. Pasagutang muli ang mga tanong sa Paunang Pagtataya. Ipahambing ang resulta ngayon sa unang resulta ng kanilang unang pagsagot nito. Batay dito malalaman ng guro kung kailangan pang pagyamanin ang pagtalakay sa paksa. E. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsasagawa ng Pagganap o Produkto, ang paggawa ng mga angkop na kilos upang maipakita ang kakayahang hanapin ang katotohanan, at maglingkod at magmahal. Pagganap Ang gawaing ito ay naglalayong masuri ng mga mag-aaral ang kanilang kilos at makita ang kanilang kakayahang pangasiwaan ang kanilang damdamin. Gayundin ang lampasan ang mga sagabal sa pagkamit ng isip ng katotohanan at piliin ng kilos- loob ang kung ano ang tama. 1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang gawain sa bahaging Pagganap bilang takdang aralin. Maaari nila itong gawin sa kanilang activity book. 2. Ipabasa nang tahimik ang panuto. Bigyan sila ng tatlong minuto sa pagbasa. 3. Mahalagang maunawaan nang mabuti ng mga mag-aaral ang kanilang gagawin, kaya kailangang maging bukas sa kanilang mga katanungan. 4. Ipaalala sa mga mag-aaral na mahalagang mailapat ang mga pagkatuto sa modyul sa pagsasagawa ng gawaing ito. 5. Pagnilayan sa klase ang naging karanasan sa pagsasagawa ng gawain at iugnay ito sa aralin. Pagninilay Sa gawaing ito bibigyan ang mga mag-aaral ng pagkakataong suriin at pagnilayan ang sariling karanasan. Gayundin, tuklasin ang reyalisasyon nila sa sarili. 1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang gawain sa bahaging Pagninilay. 2. Maaaring ibigay ang gawaing ito bilang takdang aralin. Maaari rin namang ipagawa ito sa klase. Kung ipagagawa sa klase, atasan silang dalhin ang mga kinakailangang kagamitan. 3. Ipabasa nang tahimik sa mag-aaral ang Panuto. Bigyan sila ng tatlong minuto sa pagbasa. Pagkatapos, itanong: “Mayroon bang hindi malinaw sa Panuto?” 4. Bigyan nang sapat na oras ang mga mag-aaral upang isagawa ang gawain. 5. Tandaan: Bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na makapagtanong tungkol sa paksa sa bahaging ito. 6. Ipasulat ang kanilang mga sagot sa kanilang kuwaderno/dyornal. 19 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Pagsasabuhay Ang gawaing ito ay naglalayong gawing makabuluhan ang kanilang buhayaraw-araw sa pamamagitan ng paghanap o paglikha ng pagkakataon upangtumugon sa pangangailangan ng kapuwa o ng isang sitwasyon. 1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang gawain sa bahaging Pagsasabuhay. Ipabasa nang tahimik sa mag-aaral ang panuto. Bigyan sila ng tatlong minuto sa pagbasa. 2. Bigyan nang sapat na panahon ang mga mag-aaral upang maisagawa ito. Maaaring gawin ito sa loob ng dalawang linggo. Layunin nitong sanayin ang mga mag-aaral na malinang ang pagiging mapagmasid at pagtugon sa mga pangangailangan ng kapuwa at ng kaniyang paligid. 3. Ipasulat ang kanilang ginagawa araw-araw bilang patunay ng pagsasakatuparan nito. Atasan silang isulat din ang kanilang naging reyalisasyon sa buhay kaugnay ng pagsasagawa ng gawain. 4. Ang rubric sa pagmamarka ng output na ito ay nakapaloob sa Appendix ng modyul na ito. 5. Tapusin ang aralin sa pamamagitan ng pagbabahagi ng halaga ng pagkatuto sa Batayang Konsepto.Talaan ng Ispesipikasyon / Susi sa Pagwawasto DEPED COPY Paksa Kasanayan Sagot 1. Kakayahang magkaparehong Kaalaman b taglay ng hayop at tao Pag-unawa a 2. Isip Pagbubuo a 3. Isip Pagtataya b 4. Kilos-loob Pagsusuri b 5. Pangkaalamang Pakultad Pagsusuri c Pagtataya d 6. Isip Pagbubuo b Pagtataya c 7. Kilos-loob 8. Isip Pag-unawa b 9. Kilos-loob10. Kakayahang Magkaparehong taglay ng Hayop at Tao 20 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYBalangkas ng Pagpapalalim Modyul 2: Ang Mataas na Gamit at Tunguhin ng Isip at Kilos-loob I. Panimula II. Kakayahang Taglay ng Tao 1. Pangkaalamang Pakultad A.1. Panlabas na Pandamdam A.2. Panloob na Pandamdam B. Isip 2. Pagkagustong Pakultad A. Emosyon B. Kilos-loob III. Kakayahang magkaparehong taglay ng hayop at tao subali’t magkaiba ang paraan ng paggamit sa mga ito 1. Pandamdam 2. Pagkagusto 3. Paggalaw IV. Isip 1. Gamit 2. Tunguhin - Katotohanan - Kakayahang magnilay o magmuni-muni - Kakayahang mag-abstraksiyon V. Kilos-Loob 1. Kalikasan 2. Gamit 3. Tunguhin - Umiiral na nagmamahal - Pagmamahal - Paglilingkod VI. Pagbubuod 21 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Rubric para sa Gawain sa Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawaKraytirya 3 2 1Kaalaman / - Malalim ang - Katamtaman ang - Mababaw angPag-unawa pag-unawa sa lalim ng pag-unawa pag-unawa sa sitwasyon na sa sitwasyong sitwasyon na binibigyang binibigyang binibigyang reaksiyon reaksiyon reaksiyon - Nakaangkla sa - May - Walang moral na batayan pinagbatayan pinagbatayan ang ibinigay na ang ibinigay na ang ibinigay na reaksiyon reaksiyon reaksiyonDEPED COPYGamit ng isip at Ipinakita ang Ipinakita ang gamit Hindi masiyadongkilos-loob mataas na gamit at at tunguhin ng isip nabigyang pokus tunguhin ng isip at at kilos-loob ang gamit at kilos-loob tunguhin ng isip at kilos-loobOrganisasyon Maayos at malinaw Hindi gaanong May kalabuan ang ang pagkakabuo at maayos at malinaw pagkakabuo at pagkakalahad ng ang pagkakabuo at pagkakalahad ng reaksiyon pagkakalahad ng reaksiyon reaksiyon Bilang ng Nabigyan ng Nabigyan ng Nabigyan ng reaksiyong reaksiyon ang 4 reaksiyon ang reaksiyon ang naibigay na argumentong 3 argumentong 2 argumentong inilahad inilahad inilahad 22 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Rubric para sa Pagpapaliwanag ng Batayang Konsepto Gamit ang Graphic OrganizerKraytirya 4 3 21Paghinuha ng Nahinuha ang Nahinuha ang Nahinuha Nahinuhabatayang batayang batayang ang batayang ang batayangkonsepto konsepto konsepto konsepto konsepto sa nang hindi nang may ngunit paggabay ng ginagabayan kaunting kailangan guro sa ng guro. paggabay ng ng labis na kabuuan nito. guro. paggabay ng guro.DEPED COPYPagpapaliwanag Malinaw na May isang May May tatlo ong naipaliwanag konsepto dalawang higit pangkonsepto ang lahat ng na hindi konsepto na konsepto na mahahalagang malinaw na hindi hindi konsepto. naipaliwanag. naipaliwanag. naipaliwanag.Paggamit ng Nakalikha ng Ginamit Nakalikha ng Ginamitgraphic sariling ang graphic sariling ang graphicorganizer graphic organizer na graphic organizer na organizer na nasa modyul organizer nasa modyul ginamit upang at maayos ngunit hindi ngunit hindi maibigay o na naibigay malinaw na malinaw na maibahagi ang batayang naibigay o naibigay o ang batayang konseptong naibahagi naibahagi konsepto. gamit ito. ang batayang ang konsepto na batayang gamit ito. konsepto na gamit ito. 23 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.