สวดมนต์ทำวัตร_เจริญพระพุทธมนต์

1 กตมา จานนฺท ดกู ่อนอานนท์ อนิจจสญั ญาเป็น อนิจฺจส ญฺ า อย่างไร อิธานนฺท ภิกฺขุ ดกู ่อนอานนท์ ภิกษุในธรรมวินัยนีÊ อร ญฺ คโต วา ไปในป่ ากด็ ี รกุ ฺขมลู คโต วา ไปทÉีโคนไม้กด็ ี สุ ญฺ าคารคโต วา ไปทÉีเรือนว่างเปล่ากด็ ี อิติ ปฏิส จฺ ิกฺขติ เธอย่อมพิจารณาอย่างนีÊว่า รปู ํ อนิจจฺ ํ รปู ไม่เทÉียง เวทนา อนิจจฺ า เวทนาไม่เทÉียง ส ญฺ า อนิจจฺ า สญั ญาไม่เทีÉยง สงฺขารา อนิจจฺ า สงั ขารไม่เทÉียง วิ ญฺ าณํ อนิจฺจนฺติ วิญญาณไม่เทÉียง อิติ อิเมสุ ป ฺจสุ อปุ าทานกฺ- เธอย่อมเป็นผพู้ ิจารณาเนือง ๆ โดย ขนฺเธสุ อนิจจฺ านุปสสฺ ี วิหรติ ความเป็นของไม่เทÉียงในอปุ าทาน ขนั ธท์ งัÊ 5 นีÊอย่างนีÊ อยํ วจุ จฺ ตานนฺท อนิจจฺ ส ญฺ า ดกู ่อนอานนท์ อนั นีÊเรา (ผตู้ ถาคต) กล่าวว่าอนิจจสญั ญา - 201 -

2 กตมา จานนฺท ดกู ่อนอานนท์ อนัตตสญั ญาเป็น อนตตฺ ส ญฺ า อย่างไร อิธานนฺท ภิกฺขุ ดกู ่อนอานนท์ ภิกขใุ นธรรมวินัยนีÊ อร ญฺ คโต วา ไปในป่ ากด็ ี รกุ ฺขมลู คโต วา ไปทÉีโคนไม้กด็ ี สุ ญฺ าคารคโต วา ไปทีÉเรอื นว่างเปล่ากด็ ี อิติ ปฏิส จฺ ิกฺขติ เธอย่อมพิจารณาอย่างนีÊว่า จกขฺ ุ อนตตฺ า นัยน์ตาไม่ใช่ตวั ตน รปู า อนตตฺ า รปู ไม่ใช่ตวั ตน โสตํ อนตฺตา หไู มใ่ ช่ตวั ตน สททฺ า อนตฺตา เสียงไม่ใช่ตวั ตน ฆานํ อนตฺตา จมูกไม่ใช่ตวั ตน คนฺธา อนตตฺ า กลิÉนไม่ใช่ตวั ตน ชิวหฺ า อนตตฺ า ลิÊนไม่ใช่ตวั ตน รสา อนตฺตา รสไม่ใช่ตวั ตน กาโย อนตฺตา กายไม่ใช่ตวั ตน โผฏฺฐพพฺ า อนตตฺ า สิÉงทีÉจะพึงถกู ต้องด้วยกาย ไม่ใช่ ตวั ตน - 202 -

มโน อนตฺตา มนะ (ใจ) ไม่ใช่ตวั ตน ธมมฺ า อนตตฺ าติ อิติ อิเมสุ ฉสุ อชฌฺ ตตฺ ิก- ธรรมารมณ์ไมใ่ ช่ตวั ตน พาหิเรสุ อายตเนสุ อตฺตา- นุปสสฺ ี วิหรติ เธอย่อมพิจารณาเนือง ๆ โดยความ อยํ วจุ ฺจตานนฺท อนตตฺ ส ญฺ า เป็นของไม่ใช่ตวั ตน ในอายตนะทงัÊ ภายในทงัÊ ภายนอก 6 นีÊอย่างนีÊ 3 กตมา จานนฺท อสภุ ส ญฺ า ดกู ่อนอานนท์ อนั นีÊเรา (ผตู้ ถาคต) อิธานนฺท ภิกฺขุ กล่าวว่าอนัตตสญั ญา อิมเมว กายํ อทุ ธฺ ํ ปาทตลา อโธ เกสมตฺถกา ตจปริยนฺตํ ดกู ่อนอานนท์ อสภุ สญั ญาเป็น ปรู นฺนานปปฺ การสสฺ อสุจิโน อย่างไร ปจจฺ เวกฺขติ ดกู ่อนอานนท์ ภิกษุในธรรมวินัยนีÊ อตฺถิ อิมสมฺ ึ กาเย เกสา โลมา นขา เธอย่อมพิจารณากายนีÊนÉีแหละ ทนฺตา ตโจ เบือÊ งบนแต่พืÊนเท้าขึÊนไป เบือÊ งล่าง มสํ ํ นหารู แต่ปลายผมลงมา มีหนังห้มุ อยู่ โดยรอบ เตม็ ไปด้วยของ ไม่สะอาดมีประการต่าง ๆ มีอย่ใู นกายนีÊ ผม ขน เลบ็ ฟัน หนัง เนืÊอ เอน็ - 203 -

อฏฺฐี อฏฺฐิมิ ชฺ ํ กระดกู เยÉือในกระดกู วกฺกํ หทยํ ยกนํ มา้ ม หวั ใจ ตบั กิโลมกํ ปิ หกํ ปปผฺ าสํ พงั ผดื ไต ปอด อนฺตํ อนฺตคณุ ํ ไส้ใหญ่ ไส้น้อย อทุ ริยํ กรสี ํ อาหารใหม่ อาหารเก่า ปิ ตตฺ ํ เสมหฺ ํ ปพุ โฺ พ นํÊาดี เสลด นํÊาเหลือง โลหิตํ เสโท เมโท เลือด เหงืÉอ มนั ข้น อสสฺ ุ วสา เขโฬ นÊําตา มนั เหลว นํÊาลาย สิงฺฆาณิกา ลสิกา มตุ ฺตนฺติ นÊํามกู ไขข้อ มตู ร อิติ อิมสมฺ ึ กาเย อสภุ านุปสสฺ ี เธอย่อมเป็นผพู้ ิจารณาเนือง ๆ โดย วิหรติ ความไม่งามแห่งกายนีÊ อย่างนีÊ อยํ วจุ จฺ ตานนฺท อสภุ ส ญฺ า ดกู ่อนอานนท์ อนั นีÊเรา (ผตู้ ถาคต) กล่าวว่าอสภุ สญั ญา 4 กตมา จานนฺท ดกู ่อนอานนท์ อาทีนวสญั ญาเป็น อาทีนวส ญฺ า อย่างไร อิธานนฺท ภิกขฺ ุ ดกู ่อนอานนท์ ภิกษุในธรรมวินัยนีÊ อร ญฺ คโต วา ไปในป่ ากด็ ี รกุ ฺขมลู คโต วา ไปทีÉโคนไมก้ ด็ ี - 204 -

สุ ญฺ าคารคโต วา ไปทีÉเรอื นว่างเปล่ากด็ ี อิติ ปฏิส จฺ ิกขฺ ติ เธอย่อมพิจารณาอย่างนีÊว่า พหทุ กุ โฺ ข โข อยํ กาโย กายอนั นีÊแหละ มที ุกขม์ าก มโี ทษ พหอุ าทีนโวติ มาก อิติ อิมสมฺ ึ กาเย วิวิธา เหล่าอาพาธ (ความเจบ็ ไข้) ต่าง ๆ อาพาธา อปุ ปฺ ชชฺ นฺติ ย่อมเกิดขึนÊ ในกายนีÊอย่างนีÊ เสยฺยถที ํ อาพาธเหล่านันÊ คืออะไรบา้ ง จกฺขโุ รโค โสตโรโค คือโรคในตา โรคในหู ฆานโรโค โรคในจมกู ชิวฺหาโรโค กายโรโค โรคในลิÊน โรคในกาย สีสโรโค โรคในศีรษะ กณฺณโรโค มขุ โรโค โรคในหู โรคในปาก ทนฺตโรโค โรคทÉีฟัน กาโส สาโส ปิ นาโส ไอ หืด หวดั ฑโห ชโร กจุ ฉฺ ิโรโค ไข้พิษ ไข้เชÉือมมวั โรคในท้อง มจุ ฉฺ า ปกขฺ นฺทิกา สลุ า ลมจบั (สลบ อ่อนหวิว สวิงสวาย) โรคบิด (ลงท้อง) จกุ เสียด (ปวด ท้อง) - 205 -

วิสจู ิกา กฏุ ฺฐํ คณฺโฑ โรคลงราก โรคเรือÊ น ฝี กิลาโส โสโส อปมาโร โรคกลาก มองคร่อ ลมบ้าหมู ทนฺทุ กณฺฑุ กจฉฺ ุ หิดเปืÉ อย หิดด้าน คดุ ทะราด หดู รขสา วิตจฉฺ ิ กา โลหิตํ ละลอก คดุ ทะราดบอน อาเจียน โลหิต ปิ ตฺตํ มธเุ มโห อสํ า โรคดีพิการ โรคเบาหวาน ริดสีดวง ปิ ฬกา ภคณฺฑลา พพุ อง ริดสีดวงลาํ ไส้ ปิ ตตฺ สมฏุ ฺฐานา อาพาธา ความเจบ็ เกิดแต่ดีให้โทษ เสมหฺ สมฏุ ฺฐานา อาพาธา ความเจบ็ เกิดแต่เสมหะให้โทษ วาตสมฏุ ฺฐานา อาพาธา ความเจบ็ เกิดแต่ลมให้โทษ สนฺนิปาตกา อาพาธา ไข้สนั นิบาต (คือความเจบ็ เกิดแต่ ดี เสมหะ และลม ทงัÊ 3 เจือกนั ) อตุ ปุ ริณามชา อาพาธา ให้โทษ วิสมปริหารชา อาพาธา ความเจบ็ เกิดแต่ฤดแู ปรปรวน ความเจบ็ เกิดแต่การผลดั เปลÉียน โอปกฺกมิกา อาพาธา อิริยาบถไม่เสมอ กมมฺ วิปากชา อาพาธา ความเจบ็ เกิดแต่ความเพียร ความเจบ็ เกิดแต่วิบากของกรรม - 206 -

สีตํ อณุ ฺหํ เยน็ รอ้ น ชิฆจฉฺ า ปิ ปาสา อจุ จฺ าโร ปสสฺ าโวติ หิวข้าว กระหายนÊํา อิติ อิมสมฺ ึ กาเย อาทีนวานุปสสฺ ี วิหรติ อจุ จาระ ปัสสาวะ อยํ วจุ ฺจตานนฺท อาทีนวส ญฺ า เธอย่อมเป็นผพู้ ิจารณาเนือง ๆ โดย 5 กตมา จานนฺท ค วาม เป็ น โทษใน กายนีÊ อ ย่างนีÊ ปหานส ญฺ า อิธานนฺท ภิกขฺ ุ ดกู ่อนอานนท์ อนั นีÊเรา (ผตู้ ถาคต) อปุ ปฺ นฺนํ กามวิตกฺกํ กล่าวว่าอาทีนวสญั ญา นาธิวาเสติ ปชหติ วิโนเทติ พยฺ นฺตีกโรติ อนภาวํ คเมติ ดกู ่อนอานนท์ ปหานสญั ญาเป็น อย่างไร อปุ ปฺ นฺนํ พยฺ าปาทวิตกฺกํ นาธิวาเสติ ปชหติ วิโนเทติ ดกู ่อนอานนท์ ภิกษุในธรรมวินัยนีÊ พยฺ นฺตีกโรติ อนภาวํ คเมติ เธอย่อมไม่รบั ย่อมละเสีย ย่อม บรรเทา ย่อมทาํ ให้พินาศ ย่อมทาํ ไมใ่ ห้เกิดอีกต่อไป ซÉึงกามวิตก (ความตรึกในกามารมณ์) ทีÉเกิดขึÊน แล้ว เธอย่อมไม่รบั ย่อมละเสีย ย่อม บรรเทา ย่อมทาํ ให้พินาศ ย่อมทาํ ไม่ให้เกิดอีกต่อไป ซึÉงพยาบาทวิตก (ความตรึกในการแช่งสตั วใ์ ห้ถึง ความพินาศ) ทีÉเกิดขึÊนแล้ว - 207 -

อปุ ปฺ นฺนํ วิหึสาวิตกฺกํ เธอย่อมไม่รบั ย่อมละเสีย ย่อม นาธิวาเสติ ปชหติ วิโนเทติ บรรเทา ย่อมทาํ ให้พินาศ ย่อมทาํ พยฺ นฺตีกโรติ อนภาวํ คเมติ ไม่ให้เกิดอีกต่อไป ซÉึงวิหิงสาวิตก (ความตรึกในการเบยี ดเบียนสตั ว)์ อปุ ปฺ นฺนุปปฺ นฺเน ปาปเก ทีÉเกิดขึนÊ แล้ว อกสุ เล ธมเฺ ม นาธิวาเสติ ปชหติ วิโนเทติ พยฺ นฺตีกโรติ เธอย่อมไม่รบั ย่อมละเสีย ย่อม อนภาวํ คเมติ บรรเทา ย่อมทาํ ให้พินาศ ย่อมทาํ ไม่ให้เกิดอีกต่อไป ซÉึงเหล่าธรรมอนั อยํ วจุ จฺ ตานนฺท ปหานส ญฺ า เป็นบาป เป็นอกศุ ล ทÉีเกิดขึนÊ แล้ว และเกิดขึÊนแล้ว 6 กตมา จานนฺท วิราคส ญฺ า ดกู ่อนอานนท์ อนั นีÊเรา (ผตู้ ถาคต) อิธานนฺท ภิกฺขุ กล่าวว่าปหานสญั ญา อร ญฺ คโต วา รกุ ขฺ มลู คโต วา ดกู ่อนอานนท์ วิราคสญั ญาเป็น สุ ญฺ าคารคโต วา อย่างไร อิติ ปฏิส จฺ ิกขฺ ติ ดกู ่อนอานนท์ ภิกษุในธรรมวินัยนีÊ ไปในป่ ากด็ ี ไปทีÉโคนไมก้ ด็ ี ไปทีÉเรือนว่างเปล่ากด็ ี เธอย่อมพิจารณาอย่างนีÊว่า - 208 -

เอตํ สนฺตํ ธรรมชาตินันÉ ละเอียด เอตํ ปณีตํ ธรรมชาตินันÉ ประณีต ยทิทํ คือว่า สพพฺ สงฺขารสมโถ ธรรมเป็นเครอÉื งระงบั สงั ขารทงัÊ ปวง สพพฺ ปู ธิปฏินิสสฺ คโฺ ค เป็นเครือÉ งละกิเลสทงัÊ ปวง ตณฺหกขฺ โย เป็นทÉีสิÊนไปแห่งตณั หา วิราโค เป็นเครÉอื งสาํ รอกกิเลส นิพพฺ านนฺติ ออกจากตณั หาเป็นเครÉืองร้อยรดั อยํ วจุ ฺจตานนฺท วิราคส ญฺ า ดกู ่อนอานนท์ อนั นีÊเรา (ผตู้ ถาคต) กล่าวว่าวิราคสญั ญา 7 กตมา จานนฺท ดกู ่อนอานนท์ นิโรธสญั ญาเป็น นิโรธส ญฺ า อย่างไร อิธานนฺท ภิกฺขุ ดกู ่อนอานนท์ ภิกษุในธรรมวินัยนีÊ อร ญฺ คโต วา ไปในป่ ากด็ ี รกุ ฺขมลู คโต วา ไปทีÉโคนไมก้ ด็ ี สุ ญฺ าคารคโต วา ไปทÉีเรือนว่างเปล่ากด็ ี อิติ ปฏิส จฺ ิกขฺ ติ เธอย่อมพิจารณาอย่างนีÊว่า เอตํ สนฺตํ ธรรมชาตินันÉ ละเอียด - 209 -

เอตํ ปณีตํ ธรรมชาตินันÉ ประณีต ยทิทํ สพพฺ สงฺขารสมโถ คือว่า สพพฺ ปู ธิปฏินิสสฺ คโฺ ค ตณฺหกขฺ โย นิโรโธ ธรรมเป็นเครืÉองระงบั สงั ขารทงัÊ ปวง นิพพฺ านนฺติ เป็นเครอÉื งละกิเลสทงัÊ ปวง อยํ วจุ ฺจตานนฺท นิโรธส ญฺ า เป็นทีÉสิÊนไปแห่งตณั หา เป็นทÉีดบั 8 กตมา จานนฺท ส นิ ท สพพฺ โลเก อนภิรตส ญฺ า อิธานนฺท ภิกฺขุ ออกจากตณั หาเป็นเครืÉองร้อยรดั เย โลเก อปุ ายุปาทานา เจตโส อธิ ฏฺ ฐานาภิ นิ เวสานุสยา ดกู ่อนอานนท์ อนั นีÊเรา (ผตู้ ถาคต) กล่าวว่านิโรธสญั ญา เต ปชหนฺโต วิรมติ น อปุ าทิยนฺโต ดกู ่อนอานนท์ อยํ วจุ ฺจตานนฺท สพพฺ โลเก สพั พโลเกอนภิรตสญั ญาเป็นอย่างไร อนภิรตส ญฺ า ดกู ่อนอานนท์ ภิกษุในธรรมวินัยนีÊ อบุ ายเป็นเหตถุ ือมนัÉ เหล่าใดในโลก มคี วามถอื มนัÉ ด้วยความตงัÊ จิตไว้ เป็นอนุสยั นอนอยู่ในสนั ดาน เธอละอบุ ายเป็นเหตถุ ือมนัÉ เหล่านันÊ เสีย ไม่ถอื มนัÉ ย่อมงดเว้นเสีย ดกู ่อนอานนท์ อนั นีÊเรา (ผตู้ ถาคต) กล่าวว่า สพั พโลเกอนภิรตสญั ญา - 210 -

9 กตมา จานนฺท ดกู ่อนอานนท์ สพั พสงั ขาเรสุ สพพฺ สงฺขาเรสุ อนิจจฺ ส ญฺ า อนิจจสญั ญาเป็นอย่างไร อิธานนฺท ภิกฺขุ ดกู ่อนอานนท์ ภิกษุในธรรมวินัยนีÊ สพพฺ สงฺขาเรหิ อฏฺฏิยติ เธอย่อมเบÉือหน่าย ย่อมระอา ย่อม หรายติ ชิคจุ ฉฺ ติ เกลียดชงั แต่สงั ขารทงัÊ ปวง ดกู ่อนอานนท์ อนั นีÊเรา (ผตู้ ถาคต) อยํ วจุ ฺจตานนฺท กล่าวว่า สพั พสงั ขาเรสอุ นิจจสญั ญา สพพฺ สงฺขาเรสุ อนิจฺจส ฺญา ดกู ่อนอานนท์ อานาปานัสสติเป็น อย่างไร 10 กตมา จานนฺท ดกู ่อนอานนท์ ภิกษุในธรรมวินัยนีÊ อานาปานสสฺ ติ ไปในป่ ากด็ ี อิธานนฺท ภิกฺขุ ไปทีÉโคนไมก้ ด็ ี ไปทีÉเรอื นว่างเปล่ากด็ ี อร ญฺ คโต วา นังÉ ค้บู ลั ลงั ก์ (นังÉ ขดั สมาธÍิ) ตงัÊ กายให้ตรงแล้ว รกุ ฺขมลู คโต วา ตงัÊ สติไว้มนัÉ เฉพาะหน้า เธอย่อมเป็นผมู้ สี ติหายใจเข้า สุ ญฺ าคารคโต วา ย่อมเป็นผมู้ สี ติหายใจออก นิสีทติ ปลลฺ งฺกํ อาภชุ ิตฺวา อชุ ุํ กายํ ปณิธาย ปริมขุ ํ สตึ อปุ ฏฺฐเปตวฺ า โส สโตว อสสฺ สติ สโต ปสสฺ สติ - 211 -

ทีฆํ วา อสสฺ สนฺโต เมÉอื เธอหายใจเข้ายาว ทีฆํ อสสฺ สามีติ ปชานาติ กร็ ้ชู ดั ว่า บดั นีÊเราหายใจเข้ายาว ทีฆํ วา ปสสฺ สนฺโต หรือเมÉอื หายใจออกยาว ทีฆํ ปสสฺ สามีติ ปชานาติ กร็ ชู้ ดั ว่า บดั นีÊเราหายใจออกยาว รสสฺ ํ วา อสสฺ สนฺโต หรือเมืÉอหายใจเข้าสนัÊ รสสฺ ํ อสสฺ สามีติ ปชานาติ กร็ ชู้ ดั ว่า บดั นีÊเราหายใจเข้าสนัÊ รสสฺ ํ วา ปสสฺ สนฺโต หรอื เมืÉอหายใจออกสนัÊ รสสฺ ํ ปสสฺ สามีติ ปชานาติ กร็ ้ชู ดั ว่า บดั นีÊเราหายใจออกสนัÊ สพพฺ กายปฏิสเํ วที เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ อสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกฺขติ ร้แู จ้งกองลมทงัÊ ปวงหายใจเข้า สพพฺ กายปฏิสเํ วที เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกขฺ ติ ร้แู จ้งกองลมทงัÊ ปวงหายใจออก ปสสฺ มภฺ ยํ กายสงฺขารํ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผรู้ ะงบั อสสฺ สิสสฺ ามตี ิ สิกฺขติ กายสงั ขาร (คือลมอสั สาสะ ปัสสาสะ) หายใจเข้า ปสสฺ มภฺ ยํ กายสงฺขารํ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผรู้ ะงบั ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกฺขติ กายสงั ขาร หายใจออก - 212 -

ปี ติปฏิสเํ วที เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ อสสฺ สิสสฺ ามตี ิ สิกฺขติ ร้แู จ้งปี ติ (คือความอÉิมกายอิÉมใจ) หายใจเข้า ปี ติปฏิสเํ วที เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกขฺ ติ ร้แู จ้งปี ติ หายใจออก สขุ ปฏิสเํ วที เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ อสสฺ สิสสฺ ามตี ิ สิกฺขติ ร้แู จ้งสขุ (คือความสขุ กายสขุ จิต) หายใจเข้า สขุ ปฏิสเํ วที เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกขฺ ติ ร้แู จ้งสขุ หายใจออก จิตฺตสงฺขารปฏิสเํ วที เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ อสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกฺขติ รแู้ จ้งจิตตสงั ขาร (คือเวทนาและ สญั ญา) หายใจเข้า จิตตฺ สงฺขารปฏิสเํ วที เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกขฺ ติ รแู้ จ้งจิตตสงั ขาร หายใจออก ปสสฺ มภฺ ยํ จิตตฺ สงฺขารํ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั ระงบั อสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกฺขติ จิตตสงั ขาร หายใจเข้า ปสสฺ มภฺ ยํ จิตตฺ สงฺขารํ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั ระงบั ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกฺขติ จิตตสงั ขาร หายใจออก - 213 -

จิตตฺ ปฏิสเํ วที เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ อสสฺ สิสสฺ ามตี ิ สิกฺขติ รแู้ จ้งจิต หายใจเข้า เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ จิตฺตปฏิสเํ วที รแู้ จ้งจิต หายใจออก ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกขฺ ติ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั ทาํ จิตให้ บนั เทิง หายใจเข้า อภิปปฺ โมทยํ จิตฺตํ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั ทาํ จิตให้ อสสฺ สิสสฺ ามตี ิ สิกขฺ ติ บนั เทิง หายใจออก เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั ตงัÊ จิตไว้ อภิปปฺ โมทยํ จิตตฺ ํ หายใจเข้า ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกขฺ ติ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั ตงัÊ จิตไว้ หายใจออก สมาทหํ จิตฺตํ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เปลือÊ งจิต อสสฺ สิสสฺ ามตี ิ สิกขฺ ติ หายใจเข้า เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เปลือÊ งจิต สมาทหํ จิตฺตํ หายใจออก ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกฺขติ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ พิจารณาเนือง ๆ โดยความเป็นของ วิโมจยํ จิตฺตํ ไม่เทÉียง หายใจเข้า อสสฺ สิสสฺ ามตี ิ สิกขฺ ติ - 214 - วิโมจยํ จิตฺตํ ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกขฺ ติ อนิจจฺ านุปสสฺ ี อสสฺ สิสสฺ ามตี ิ สิกขฺ ติ

อนิจฺจานุปสสฺ ี เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกขฺ ติ พิจารณาเนือง ๆ โดยความเป็นของ ไม่เทีÉยง หายใจออก วิราคานุปสสฺ ี อสสฺ สิสสฺ ามตี ิ สิกขฺ ติ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ พิจารณาเนือง ๆ ซึÉงธรรมอนั วิราคานุปสสฺ ี ปราศจากราคะ หายใจเข้า ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกฺขติ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ นิโรธานุปสสฺ ี พิจารณาเนือง ๆ ซÉึงธรรมอนั อสสฺ สิสสฺ ามตี ิ สิกฺขติ ปราศจากราคะ หายใจออก นิโรธานุปสสฺ ี เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกฺขติ พิจารณาเนือง ๆ ซÉึงธรรมเป็นทÉีดบั สนิท หายใจเข้า ปฏินิสสฺ คคฺ านุปสสฺ ี อสสฺ สิสสฺ ามตี ิ สิกขฺ ติ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ พิจารณาเนือง ๆ ซÉึงธรรมเป็นทÉีดบั ปฏินิสสฺ คคฺ านุปสสฺ ี สนิท หายใจออก ปสสฺ สิสสฺ ามีติ สิกฺขติ เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ พิจารณาเนือง ๆ ซึÉงความสละคืน หายใจเข้า เธอย่อมศึกษาว่า เราจกั เป็นผู้ พิจารณาเนือง ๆ ซึÉงความสละคืน หายใจออก - 215 -

อยํ วจุ ฺจตานนฺท ดกู ่อนอานนท์ อนั นีÊเรา (ผตู้ ถาคต) อานาปานสสฺ ติ กล่าวว่าอานาปานัสสติ ดกู ่อนอานนท์ ถ้าว่าท่านแล สเจ โข ตฺวํ อานนฺท พึงเข้าไปแสดงสญั ญา 10 ประการ คิริมานนฺทสสฺ ภิกฺขโุ น เหล่านีÊ แก่ภิกษุคิริมานนทไ์ ซร้ อปุ สงฺกมิตฺวา อิมา ทส ส ญฺ า ภาเสยฺยาสิ ข้อนีÊ เป็นเหตใุ ห้อาพาธของภิกษุคิริ มานนท์ระงบั ไปโดยฐานะ ฐานํ โข ปเนตํ วิชชฺ ติ เพราะได้ฟังสญั ญา 10 ประการ ยํ คิริมานนฺทสสฺ ภิกฺขโุ น เหล่านีÊ อิมา ทส ส ฺญา สตุ ฺวา โส อาพาโธ ฐานโส ลาํ ดบั นันÊ พระอานนทผ์ ้มู อี ายุ ปฏิปปฺ สสฺ มเฺ ภยฺยาติ เรยี นสญั ญา 10 ประการนีÊ ในสาํ นัก พระผมู้ ีพระภาคเจ้าแล้ว อถ โข อายสมฺ า อานนฺโท เข้าไปหาโดยทÉี ๆ พระคิริมานนท์ ผมู้ ี อายอุ ยู่ ภควโต สนฺติเก อิมา ทส ครนัÊ เข้าไปหาแล้ว ส ญฺ า อคุ คฺ เหตฺวา ได้แสดงสญั ญา 10 ประการเหล่านีÊ แก่พระคิริมานนทผ์ ้มู อี ายุ เยนายสฺมา คิริมานนฺโท เตนุปสงฺกมิ อปุ สงฺกมิตวฺ า อายสมฺ โต คิริมานนฺทสสฺ อิมา ทส ส ญฺ า อภาสิ - 216 -

อถ โข อายสมฺ โต คิริมานนฺทสสฺ ลาํ ดบั นันÊ แล อาพาธของพระ อิมา ทส ส ฺญา คิริมานนทผ์ ้มู อี ายุ ระงบั ไปแล้วโดย สตุ ฺวา โส อาพาโธ ฐานโส ฐานะ เพราะได้ฟังสญั ญา 10 ปฏิปปฺ สสฺ มภฺ ิ ประการเหล่านีÊ วฏุ ฺฐหิ จายสฺมา คิริมานนฺโท พระคิริมานนทผ์ มู้ อี ายุ กห็ ายจาก ตมหฺ า อาพาธา อ าพาธ น ันÊ ตถา ปหีโน จ ปนายสฺมโต กอ็ าพาธนันÊ เป็นอนั พระคิริมานนทผ์ ู้ คิริมานนฺทสสฺ โส อาพาโธ มีอายไุ ด้ละเสียแล้ว ด้วยการทÉีได้ฟัง อโหสีติ. สญั ญา 10 ประการ ทีÉพระอานนทไ์ ด้ แสดงแล้ว ฉะนันÊ ด้วยประการฉะนีÊแล. - 217 -

ทลุ ลฺ ภํ ทสสฺ นํ ยสสฺ เรมิÉ มหาสมยั สูตร สมพฺ ทุ ฺธสสฺ อภิณฺหโส การได้เหน็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจ้า โลกมหฺ ิ อนฺธภตู สมฺ ึ เนือง ๆ หาได้ยาก ทุลลฺ ภปุ ปฺ าทสตฺถโุ น กาล เป็ น ทÉีเกิด ขึÊน แห่งพระศ าสด าใน โลกอนั มืด หาได้ยาก สกเฺ กสุ กปิ ลวตฺถสุ มฺ ึ (เพราะฉะนันÊ ) เหล่าเทพดาใน 10 วิหรนฺตํ มหาวเน โลกธาตุ เป็นอเนกประมาณ จึงชืÉน ตนฺทสสฺ นาย สมพฺ ทุ ธฺ ํ ชมมาประชมุ กนั เพืÉอทสั สนา ภิกฺขสุ งฺฆ จฺ นิมมฺ ลํ พระสมั พทุ ธเจ้า และพระภิกษุสงฆผ์ ู้ ทสธา สงฺคเณยฺยาสุ บริสทุ ธ์ ซÉึงประทบั อยู่ ณ ป่ ามหาวนั โลกธาตสู ุ เทวตา ในกรงุ กบิลพสั ด์ุ ในสกั กชนบท อเนกา อปปฺ เมยฺยาว โมทมานา สมาคตา พระสมั พทุ ธเจ้า ได้ทรงแสดงพระ สตู รเป็นทÉีรกั และเป็นทีÉพึงใจ นํามา ตาสํ ปิ ยํ มนาป จฺ ซึÉงปี ติปราโมทย์ แห่งจิตของเทพดา จิตตฺ สโฺ สทคคฺ ิยาวหํ เหล่านันÊ ให้เทพดาเหล่านันÊ ร่าเริง ยํ โส เทเสสิ สมพฺ ทุ โฺ ธ อยู่ ข้าพเจ้าได้สดบั มาอย่างนีÊ หาสยนฺโตติ เม สตุ ํ เราทงัÊ หลาย จงสวดพระสูตรนันÊ เพืÉอ เป็นทÉีร่าเริง แห่งหม่เู ทพดา เทอญ. เทวกายปปฺ หาสตฺถํ ตํ สตุ ฺตนฺตํ ภณาม เส. - 218 -

มหาสมยั สูตร เอวมเฺ ม สตุ ํ อนั ข้าพเจ้า (คือพระอานนทเถระ) ได้สดบั มาแล้วอย่างนีÊ เอกํ สมยํ ภควา สมยั หนึÉง พระผมู้ พี ระภาคเจ้า สกฺเกสุ วิหรติ เสดจ็ ประทบั อย่ใู นสกั กชนบท กปิ ลวตถฺ สุ ฺมึ มหาวเน ณ ป่ ามหาวนั ใกล้กรงุ กบิลพสั ดุ์ มหตา ภิกฺขสุ งฺเฆน สทธฺ ึ กบั ด้วยภิกษุสงฆห์ มู่ใหญ่ ป จฺ มตฺเตหิ ภิกฺขสุ เตหิ คือภิกษุประมาณ 500 สพเฺ พเหว อรหนฺเตหิ ล้วนเป็นพระอรหนั ตท์ งัÊ หมด ทสหิ จ โลกธาตหู ิ อนÉึง เทพดาทงัÊ หลาย กม็ าแล้วจาก เทวตา เยภยุ ฺเยน โลกธาตุ 10 โดยมาก สนฺนิปติตา โหนฺติ เป็นผปู้ ระชุมกนั แล้ว ภควนฺตํ ทสสฺ นาย เพืÉอทสั สนาพระผมู้ ีพระภาคเจ้า ภิกฺขสุ งฺฆ จฺ และภิกษุสงฆ์ อถ โข จตนุ ฺนํ สทุ ธฺ าวาส- ครงัÊ นันÊ แล ความปริวิตกนีÊ ได้มแี ก่ กายิกานํ เทวานํ เอตทโหสิ เทพดาชนัÊ สทุ ธาวาส 4 องคว์ ่า อยํ โข ภควา สกฺเกสุ วิหรติ พระผมู้ ีพระภาคเจ้านีÊแล ประทบั อยู่ กปิ ลวตถฺ สุ มึ มหาวเน ณ ป่ ามหาวนั ใกล้กรงุ กบิลพสั ดุ์ ใน สกั กชนบท - 219 -

มหตา ภิกฺขสุ งฺเฆน สทธฺ ึ กบั ด้วยภิกษุสงฆห์ มู่ใหญ่ ป ฺจมตฺเตหิ ภิกขฺ สุ เตหิ คือภิกษุประมาณ 500 สพเฺ พเหว อรหนฺเตหิ ล้วนเป็นพระอรหนั ตท์ งัÊ หมด ทสหิ จ โลกธาตหู ิ อนÉึง เทพดาทงัÊ หลาย กม็ าแล้วจาก เทวตา เยภยุ เฺ ยน โลกธาตุ 10 โดยมาก สนฺนิปติตา โหนฺติ เป็นผปู้ ระชมุ กนั แล้ว ภควนฺตํ ทสสฺ นาย เพÉือทสั สนาพระผมู้ ีพระภาคเจ้า ภิกขฺ สุ งฺฆ จฺ และภิกษุสงฆ์ ยนฺนูน มยมปฺ ิ อย่ากระนันÊ เลย แม้เราทงัÊ หลาย เยน ภควา พระผมู้ พี ระภาคเจ้า ประทบั โดยทีÉใด เตนุปสงฺกเมยยฺ าม พึงเข้าไปโดยทีÉนันÊ อปุ สงฺกมิตฺวา ครนัÊ เข้าไปใกล้แล้ว ภควโต สนฺติเก ปจเฺ จกคาถา พึงกล่าวคาถาเฉพาะองคล์ ะคาถา ใน ภาเสยฺยามาติ สาํ นักของพระผมู้ ีพระภาคเจ้า อถโข ตา เทวตา ครงัÊ นันÊ แล เทพดาทงัÊ หลายนันÊ เสยยฺ ถาปิ นาม พลวา ปรุ ิโส เปรยี บเหมอื นบรุ ษุ ผมู้ ีกาํ ลงั สมมฺ ิ ชฺ ิตํ วา พาหํ ปสาเรยยฺ พึงเหยียดแขนทีÉงอออกหรือ ปสาริตํ วา พาหํ สมมฺ ิ เฺ ชยฺย หรอื พึงค้แู ขนทีÉเหยียดออกแล้วเข้ามา - 220 -

เอวเมว สทุ ธฺ าวาเสสุ อย่างเดียวกนั ฉันนันÊ ได้อนั ตรธาน เทเวสุ อนฺตรหิตา ในเทวโลกชนัÊ สทุ ธาวาส ภควโต ปรุ โต ปาตรุ หสํ ุ มาปรากฏเบือÊ งพระพกั ตรข์ องพระผมู้ ี พระภาคเจ้า อถ โข ตา เทวตา ครงัÊ นันÊ แล เทพดาทงัÊ หลายนันÊ ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ถวายอภิวาทพระผมู้ พี ระภาคเจ้าแล้ว เอกมนฺตํ อฏฺฐสํ ุ ได้ยืนอย่สู ่วนข้างหนÉึง เอกมนฺตํ ฐิตา โข เอกา เทพดาองคห์ นÉึง ซÉึงยืนอย่แู ล้วส่วน เทวตา ข้างหนึÉงแล ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ ได้ภาษิตคาถานีÊ ในสาํ นักของพระผู้ อภาสิ มพี ระภาคเจ้าว่า มหาสมโย ปวนสมฺ ึ วนั นีÊเป็นมหาสมยั ในป่ ามหาวนั เทวกายา สมาคตา หม่เู ทพดาทงัÊ หลายมาประชุมกนั แล้ว อาคตมหฺ อิมํ ธมมฺ สมยํ เราเป็นผมู้ าแล้วส่ธู รรมสมยั นีÊ ทกฺขิตาเยว อปราชิตสงฺฆนฺติ ได้เหน็ พระพทุ ธเจ้าและพระสงฆ์ อถ โข อปรา เทวตา ลาํ ดบั นันÊ แล เทพดาอีกองคห์ นÉึง ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ ได้ภาษิตคาถานีÊ ในสาํ นักของพระผู้ อภาสิ มีพระภาคเจ้าว่า - 221 -

ตตรฺ ภิกขฺ โว สมาทหสํ ุ พระภิกษุทงัÊ หลายในทีÉประชุมนันÊ มนัÉ คงแล้ว จิตตฺ ํ อตตฺ โน อชุ ุกมกสํ ุ สารถีว เนตฺตานิ คเหตฺวา ได้ทาํ จิตของตนให้ตรง อินฺทรฺ ิยานิ รกขฺ นฺติ ปณฺฑิตาติ เหมอื นสารถี ถือเชือกทงัÊ หลาย ยืนอยู่ อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ ท่านเป็นบณั ฑิต รกั ษาอินทรีย์ อภาสิ ทงัÊ หลายดงัÉ นีÊ เฉตฺวา ขีลํ เฉตวฺ า ปลีฆํ ลาํ ดบั นันÊ เทพดาอีกองคห์ นÉึง อินฺทขีลํ โอหจจฺ มเนชา ได้ภาษิตคาถานีÊ ในสาํ นักของพระ เต จรนฺติ สทุ ฺธา วิมลา ผมู้ พี ระภาคเจ้าว่า จกขฺ มุ ตา สทุ นฺตา สสุ ู นาคาติ ภิกษุทงัÊ หลายเหล่านันÊ ตดั กิเลสดจุ ตาปู กิเลสดจุ ลÉิมสลกั อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ ถอนกิเลสดจุ เสาเขืÉอนแล้ว เป็นผไู้ ม่ หวนัÉ ไหว ท่านเป็นผหู้ มดจด ไม่มีมลทิน เทีÉยวไป ท่านเป็นพระนาคะหนุ่ม มีดวงตา ทรมานดีแล้วดงั นีÊ ลาํ ดบั นันÊ แล เทพดาอีกองคห์ นÉึง ได้ภาษิตคาถานีÊ ในสาํ นักของพระ ผมู้ พี ระภาคเจ้าว่า - 222 -

เย เกจิ พทุ ฺธํ สรณํ คตา เส ชนทงัÊ หลายเหล่าใดเหล่าหนÉึง ถงึ พระพทุ ธเจ้าว่าเป็นสรณะ น เต คมิสสฺ นฺติ อปายภมู ึ ชนทงัÊ หลายเหล่านันÊ จกั ไม่ไปสู่ ปหาย มานุสํ เทหํ อบายภมู ิ เทวกายํ ปริปเู รสสฺ นฺตีติ อถโข ภควา ภิกขฺ ู อามนฺเตสิ ละกายเป็นของมนุษยแ์ ล้ว เยภยุ เฺ ยน ภิกขฺ เว ทสสุ จกั ยงั กายทิพยใ์ ห้บริบรู ณ์ดงั นีÊ โลกธาตสู ุ เทวตา สนฺนิปติตา ตถาคตํ ทสสฺ นาย ภิกขฺ สุ งฺฆ จฺ ลาํ ดบั นันÊ แล พระผมู้ พี ระภาคเจ้า เยปิ เต ภิกฺขเว อเหสุํ รบั สงัÉ กะภิกษุทงัÊ หลายว่า อตีตมทฺธานํ อรหนฺโต สมมฺ าสมพฺ ทุ ธฺ า ภิกษุทงัÊ หลาย เทพดาทงัÊ หลายใน เตสมปฺ ิ ภควนฺตานํ โลกธาตุ 10 ประชมุ กนั แล้วโดยมาก เอตปรมาเยว เทวตา สนฺนิปติตา อเหสุํ เพÉือทสั สนาตถาคตและภิกษุสงฆ์ เสยยฺ ถาปิ มยหฺ ํ เอตรหิ ภิกษุทงัÊ หลาย พระผมู้ พี ระภาค อรหนั ตสมั มาสมั พทุ ธทงัÊ หลายนันÊ แมใ้ ด ได้มีแล้วในอดีตกาล เทพดาทงัÊ หลาย มีประมาณเท่านีÊ แหละ ได้เป็นผปู้ ระชมุ กนั แล้วเพืÉอ ทสั สนาพระผมู้ พี ระภาคอรหนั ต สมั มาสมั พทุ ธเจ้าทงัÊ หลายแม้นันÊ แมเ้ หมือนเทพดาทงัÊ หลาย ประชุม กนั เพืÉอทสั สนาเราในบดั นีÊ - 223 -

เยปิ เต ภิกฺขเว ภวิสสฺ นฺติ ภิกษุทงัÊ หลาย พระผ้มู ีพระภาค อนาคตมทฺธานํ อรหนฺโต อรหนั ตสมั มาสมั พทุ ธทงัÊ หลายนันÊ แม้ สมมฺ าสมพฺ ทุ ฺธา ใด จกั มีในอนาคต เตสมปฺ ิ ภควนฺตานํ เทพดาทงัÊ หลาย มีประมาณเท่านีÊ เอตปรมาเยว เทวตา แหละ จกั เป็นผปู้ ระชมุ กนั แล้วเพืÉอ สนฺนิปติตา ภวิสสฺ นฺติ ทสั สนาพระผมู้ พี ระภาคอรหนั ต สมั มาสมั พทุ ธเจ้าทงัÊ หลายแมน้ ันÊ เสยยฺ ถาปิ มยหฺ ํ เอตรหิ แมเ้ หมือนเทพดาทงัÊ หลาย ประชมุ กนั เพืÉอทสั สนาเราในบดั นีÊ อาจิกฺขิสสฺ ามิ ภิกฺขเว ภิกษุทงัÊ หลาย เราจกั บอก เทวกายานํ นามานิ ซÉึงชืÉอของพวกเทพดาทงัÊ หลาย กิตฺตยิสสฺ ามิ ภิกฺขเว ภิกษุทงัÊ หลาย เราจกั กาํ หนด เทวกายานํ นามานิ ซึÉงชÉือของพวกเทพดาทงัÊ หลาย เทสิสสฺ ามิ ภิกขฺ เว ภิกษุทงัÊ หลายเราจกั แสดง เทวกายานํ นามานิ ซึÉงชืÉอของพวกเทพดาทงัÊ หลาย ตํ สณุ าถ ท่านทงัÊ หลาย จงฟังซึÉงการแสดงชืÉอ ของเทพดานันÊ สาธกุ ํ มนสิ กโรถ จงทาํ ในใจ ให้สาํ เรจ็ ประโยชน์เถิด ภาสิสสฺ ามตี ิ เราจกั ภาษิต ณ บดั นีÊ - 224 -

เอวมภฺ นฺเตติ โข เต ภิกขฺ ู ภิกษุทงัÊ หลายเหล่านันÊ ทูลรบั แด่พระ ภควโต ปจจฺ สโฺ สสุํ ผมู้ พี ระภาคเจ้าว่า อย่างนันÊ พระเจ้า ข้า ดงั นีÊแล ภควา เอตทโวจ สิโลกมนุกสสฺ ามิ พระผมู้ พี ระภาคเจ้า จึงได้ตรสั ภาษิตนีÊว่า ยตฺถ ภมุ มฺ า ตทสสฺ ิตา เราจะทาํ สิโลก ( คือถอ้ ยคาํ ทีÉ ประพนั ธผ์ กู เป็นคาํ ฉันท์ ) เย สิตา คิริคพภฺ รํ ภมุ มเทพดาทงัÊ หลาย อาศยั แล้วในทีÉ ปหิตตตฺ า สมาหิตา ใด ภิกษุทงัÊ หลายอาศยั แล้วในทีÉนันÊ ปถุ ู สีหาว สลลฺ ีนา ภิกษุทงัÊ หลายเหล่าใด อาศยั แล้วซÉึง โลมหสํ าภิสมภฺ โุ น ซอกแห่งภเู ขา โอทาตมนสา สทุ ธฺ า วิปปฺ สนฺนมนาวิลา มีตนอนั ส่งไปแล้ว ตงัÊ จิตมนัÉ ภิยฺโย ป จฺ สเต ญตฺวา วเน กาปิ ลวตฺถเว เป็นอนั มาก ซ่อนเร้นอยู่แล้ว ดงั ตโต อามนฺตยิ สตฺถา ราชสีห์ สาวเก สาสเน รเต ครอบงาํ เสียซÉึงขนพองสยองเกล้า มใี จผดุ ผอ่ ง หมดจด ใสสะอาดไม่ข่นุ มวั พระศาสดา ทรงทราบภิกษุทีÉอยู่ ณ ป่ ามหาวนั ใกล้กรงุ กบิลพสั ดุ์ 500 เศษ แต่นันÊ จึงตรสั เรยี กพระสาวก ทงัÊ หลาย ผยู้ ินดีแล้วในพระศาสนาว่า - 225 -

เทวกายา อภิกฺกนฺตา ภิกษุทงัÊ หลาย หมู่เทพดาม่งุ มากนั เต วิชานาถ ภิกฺขโว แล้ว ท่านทงัÊ หลายจงร้จู กั หมู่เทพดา เหล่านันÊ เต จ อาตปปฺ มกรุํ ภิกษุเหล่านันÊ สดบั พทุ ธศาสน์แล้ว สตุ วฺ า พทุ ฺธสสฺ สาสนํ ได้กระทาํ ความเพียรเจริญทิพยจกั ษุ ญาณ เตสมปฺ าตรุ หุ ญาณํ ทิพยจกั ษุญาณ เครอÉื งเหน็ พวก อมนุสสฺ าน ทสสฺ นํ อมนุษย์ ได้ปรากฏแล้วแก่ท่าน อปเฺ ปเก สตมทฺทกขฺ ุํ ภิกษุทงัÊ หลายบางพวก ได้เหน็ อมนุษย์ 1 ร้อย สหสสฺ ํ อถ สตฺตรึ บางพวก ได้เหน็ อมนุษย์ 7 พนั สตํ เอเก สหสสฺ านํ อมนุสสฺ านมทฺทสุํ บางพวก ได้เหน็ อมนุษย์ 1 แสน อปเฺ ปเกนนฺตมททฺ กฺขุํ บางพวก ได้เหน็ อมนุษยไ์ ม่มี ทิสา สพพฺ า ผฏุ า อหํุ กาํ หนด ต จฺ สพพฺ ํ อภิ ญฺ าย อมนุษยท์ งัÊ หลาย ได้แผไ่ ปแล้วทวัÉ ทิศ ววกฺขิตฺวาน จกขฺ มุ า พระศาสดาผ้มู ีดวงตา ทรงใคร่ครวญ ตโต อามนฺตยิ สตฺถา ทราบเหตนุ ันÊ สิÊนแล้ว แต่นันÊ จึง สาวเก สาสเน รเต ตรสั เรียกพระสาวก ผยู้ ินดีแล้ว ในศาสนาว่า - 226 -

เทวกายา อภิกฺกนฺตา ภิกษุทงัÊ หลาย หมู่เทพดามาประชมุ เต วิชานาถ ภิกฺขโว กนั แล้ว ท่านทงัÊ หลายจงร้จู กั หมู่ เทพดาเหล่านันÊ เย โวหํ กิตฺตยิสสฺ ามิ เราจกั บอกแก่ท่านทงัÊ หลาย คิราหิ อนุปพุ พฺ โส ด้วยวาจาโดยลาํ ดบั สตตฺ สหสสฺ าว ยกฺขา ยกั ษ์ทงัÊ หลาย 7 พนั ภมุ มฺ า กาปิ ลวตถฺ วา เป็นภมุ มเทพดา อาศยั กรงุ กบิลพสั ด์ุ อิทธฺ ิมโต ชตุ ิมนฺโต มีฤทธิ มีอานุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มีรศั มี มียศ โมทมานา อภิกฺกามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกฺขนู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทีÉประชมุ แห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย ฉสหสสฺ า เหมวตา ยกั ษ์ทงัÊ หลาย 6 พนั อย่ทู ีÉเขาเหมวตา ยกฺขา นานตตฺ วณฺณิโน มรี ศั มีต่าง ๆ กนั อิทธฺ ิมนฺโต ชตุ ิมนฺโต มฤี ทธิ มอี านุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มรี ศั มี มียศ โมทมานา อภิกฺกามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกฺขนู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทÉีประชมุ แห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย - 227 -

สาตาคิรา ติสหสสฺ า ยกั ษ์ทงัÊ หลาย 3 พนั อย่ทู Éีเขาสาตาคีรี ยกฺขา นานตฺตวณฺณิโน มีรศั มีต่าง ๆ กนั อิทฺธิมนฺโต ชตุ ิมนฺโต มฤี ทธิ มีอานุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มรี ศั มี มยี ศ โมทมานา อภิกกฺ ามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกขฺ นู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทีÉประชุมแห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย อิจเฺ จเต โสฬสสหสสฺ า ยกั ษ์ทงัÊ หลายเหล่านันÊ รวมเป็น ยกขฺ า นานตตฺ วณฺณิโน หมÉืน 6 พนั มีรศั มตี ่าง ๆ กนั อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต มฤี ทธิ มีอานุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มีรศั มี มียศ โมทมานา อภิกฺกามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกฺขนู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทÉีประชมุ แห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย เวสสฺ ามิตฺตา ป ฺจสตา ยกั ษ์ทงัÊ หลาย 500 อย่ทู ีÉเขาเวสสามิต ยกฺขา นานตฺตวณฺณิโน มรี ศั มีต่าง ๆ กนั อิทฺธิมนฺโต ชตุ ิมนฺโต มฤี ทธิ มีอานุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มีรศั มี มยี ศ - 228 -

โมทมานา อภิกฺกามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกฺขนู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทÉีประชมุ แห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย กมุ ภฺ ิโร ราชคหิโก ยกั ษ์ชืÉอกมุ ภีร์ อย่แู ล้วในกรงุ รา ชคฤห์ เวปลุ ฺลสสฺ นิเวสนํ เขาชÉือเวปลุ ละ เป็นทÉีอยู่ของยกั ษ์ชืÉอ กมุ ภีรน์ ันÊ ภิยโฺ ย นํ สตสหสสฺ ํ แสนแห่งยกั ษ์ทงัÊ หลายเศษ เข้าไป ยกฺขานํ ปยิรปุ าสติ เฝ้ายกั ษ์ชÉือกมุ ภีรน์ ันÊ กมุ ภฺ ิโร ราชคหิโก ยกั ษ์ชÉือกมุ ภีร์ ผอู้ ย่แู ล้วในกรงุ โสปาค สมิตึ วนํ ราชคฤห์แม้นันÊ ได้มาแล้วส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทÉีประชุมแห่งภิกษุทงัÊ หลาย ปรุ ิม จฺ ทิสํ ราชา ท้าวธตรฏฐ์ ผอู้ ย่ดู ้านทิศบรู พา ธตรฏฺโฐ ปสาสติ ปกครองอย่ซู ÉึงทิศนันÊ คนฺธพพฺ านํ อาธิปติ เป็ น อ ธิ บดีขอ งพวกค น ธ ร รพ์ มหาราชา ยสสสฺ ิ โส เธอเป็นมหาราช มียศ ปตุ ตฺ าปิ ตสสฺ พหโว แมบ้ ตุ รทงัÊ หลายของเธอเป็นอนั มาก อินฺทนามา มหพพฺ ลา มนี ามว่าอินทร์ มีกาํ ลงั มาก อิทธฺ ิมนฺโต ชุติมนฺโต มีฤทธิ มีอานุภาพ - 229 -

วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มรี ศั มี มียศ โมทมานา อภิกกฺ ามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกฺขนู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทีÉประชมุ แห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย ทกฺขิณ จฺ ทิสํ ราชา ท้าววิรฬุ หก ผอู้ ย่ดู ้านทิศทกั ษิณ วิรฬุ ฺโห ตปปฺ สาสติ ปกครองอย่ซู ึÉงทิศนันÊ กมุ ภฺ ณฺฑานํ อาธิปติ เป็นอธิบดีของพวกกมุ ภณั ฑ์ มหาราชา ยสสสฺ ิ โส เธอเป็นมหาราช มยี ศ ปตุ ตฺ าปิ ตสสฺ พหโว แม้บตุ รทงัÊ หลายของเธอเป็นอนั มาก อินฺทนามา มหพพฺ ลา มนี ามว่าอินทร์ มีกาํ ลงั มาก อิทธฺ ิมนฺโต ชตุ ิมนฺโต มีฤทธิ มีอานุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มรี ศั มี มียศ โมทมานา อภิกฺกามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกฺขนู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทีÉประชุมแห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย ปจฉฺ ิม จฺ ทิสํ ราชา ท้าววิรปู ักษ์ ผอู้ ย่ดู ้านทิศปัศจิม วิรปู กโฺ ข ปสาสติ ปกครองอย่ซู ึÉงทิศนันÊ นาคานํ อาธิปติ เป็ น อ ธิ บดีขอ งพวกน าค - 230 -

มหาราชา ยสสสฺ ิ โส เธอเป็นมหาราช มียศ ปตุ ตฺ าปิ ตสสฺ พหโว แมบ้ ตุ รทงัÊ หลายของเธอเป็นอนั มาก อินฺทนามา มหพพฺ ลา มีนามว่าอินทร์ มีกาํ ลงั มาก อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต มฤี ทธิ มอี านุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มีรศั มี มยี ศ โมทมานา อภิกฺกามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกฺขนู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทีÉประชมุ แห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย อตุ ฺตร จฺ ทิสํ ราชา ท้าวกเุ วร ผอู้ ย่ดู ้านทิศอดุ ร กเุ วโร ตปปฺ สาสติ ปกครองอย่ซู ÉึงทิศนันÊ ยกขฺ านํ อาธิปติ เป็นอธิบดีของพวกยกั ษ์ มหาราชา ยสสสฺ ิ โส เธอเป็นมหาราช มยี ศ ปตุ ตฺ าปิ ตสสฺ พหโว แมบ้ ตุ รทงัÊ หลายของเธอเป็นอนั มาก อินฺทนามา มหพพฺ ลา มนี ามว่าอินทร์ มีกาํ ลงั มาก อิทธฺ ิมนฺโต ชุติมนฺโต มฤี ทธิ มีอานุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มีรศั มี มียศ โมทมานา อภิกกฺ ามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกขฺ นู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทÉีประชมุ แห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย - 231 -

ปรุ ิมทิสํ ธตรฏฺโฐ ท้าวธตรฏฐเ์ ป็นใหญ่ทิศบูรพา ทกฺขิเณน วิรฬุ ฺหโก ท้าววิรฬุ หกเป็นใหญ่ทิศทกั ษิณ ปจฉฺ ิเมน วิรปู กโฺ ข ท้าววิรปู ักษ์เป็นใหญ่ทิศปัศจิม กเุ วโร อตุ ฺตรํ ทิสํ ท้าวกเุ วรเป็นใหญ่ทิศอดุ ร จตฺตาโร เต มหาราชา มหาราชทงัÊ 4 นันÊ สมนฺตา จตโุ ร ทิสา ยศั ทิศทงัÊ 4 โดยรอบ ททฺทลฺลมานา อฏฺฐสํ ุ ให้ร่งุ เรอื งประทบั อยู่ วเน กาปิ ลวตถฺ เว ในป่ ามหาวนั ใกล้กรงุ กบิลพสั ดุ์ เตสํ มายาวิโน ทาสา บ่าวทงัÊ หลายของมหาราชทงัÊ 4 นันÊ มีมายา อาคู ว จฺ นิกา สฐา ล่อลวงโอ้อวดเจ้าเล่ห์ มาด้วยกนั คือ มายา กเุ ฏณฺฑุ เวเฏณฺฑุ กเุ ฏณฑุ 1 เวเฏณฑุ 1 วิฏู 1 วิฏุตะ 1 วิฏู จ วิฏุโต สห จนฺทโน กามเสฏฺโฐ จ จนั ทนะ 1 กามเสฏฐะ 1 กินฺนุฆณฺฑุ นิฆณฺฑุ จ กินนุฆณั ฑุ 1 นิฆณั ฑุ 1 ปนาโท โอปม โฺ ญ จ ปนาทะ 1 โอปมญั ญะ 1 เทวสโู ต จ มาตลิ เทวสตู ะ 1 มาตลิ 1 จิตฺตเสโน จ คนฺธพโฺ พ จิตตเสนะ 1 คนั ธพั พะ 1 - 232 -

นโฬราชา ชโนสโภ นโฬราชะ 1 ชโนสภะ 1 อาคู ป จฺ สิโข เจว ปัญจสิขะ 1 ติมพรู 1 ติมพฺ รู สรุ ิยวจฉฺ สา สรุ ิยวจั ฉสา 1 มาทงัÊ นันÊ เอเต จ ฺเญ จ ราชาโน คนธรรพราชาทงัÊ หลาย เหล่านันÊ คนฺธพพฺ า สห ราชุภิ และเหล่าอÉืน กบั ด้วยเทวราช ทงัÊ หลาย โมทมานา อภิกฺกามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกขฺ นู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทีÉประชุมแห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย อถาคู นาภสา นาคา อนÉึง นาคทงัÊ หลายอย่ใู นสระ ชืÉอ เวสาลา สหตจฉฺ กา นาสภะบ้าง อยู่ในเมอื งเวสาลีบ้าง กบั ด้วยบริษทั แห่งตจั ฉกนาคราช ก็ กมพฺ ลสสฺ ตรา อาคู มา ปายาคา สห ญาติภิ กมั พลนาคและอสั สตรนาคกม็ า ยามูนา ธตรฏฺฐา จ นาคผอู้ ย่ใู นป่ า ชÉือปายาคะกบั ด้วย อาคู นาคา ยสสสฺ ิโน ญาติทงัÊ หลาย กม็ า เอราวณฺโณ มหานาโค นาคผอู้ ย่ใู นแม่นÊํายมนุ า เกิดใน สกลุ ธตรฏฐ์ ผมู้ ียศบริวาร กม็ า เอราวรรณเทพบตุ ร ผเู้ ป็นช้างใหญ่ - 233 -

โสปาค สมิตึ วนํ แมเ้ ขากม็ าสู่ป่ ามหาวนั เป็นทีÉ ประชมุ แห่งภิกษุทงัÊ หลาย เย นาคราเช สหสา หรนฺติ ทิพพฺ า ทิชา ปกฺขิ วิสทุ ฺธจกฺขู สตั วท์ วิชาติเป็นทิพย์ มปี ี กมีตาอนั บริสทุ ธÍิ คือพระยาครฑุ เหล่าใด นํา เวหายสา เต วนมชฌฺ ปตตฺ า นาคราชไปได้โดยฉับพลนั จิตรฺ า สปุ ณฺณา อิติ เตส นามํ พระยาครฑุ เหล่านันÊ ได้มาโดย อากาศ ถงึ ท่ามกลางแห่งป่ ามหาวนั อภยนฺตทา นาคราชานมาสิ ชืÉอของพระยาครฑุ เหล่านันÊ ว่า สปุ ณฺณโต เขมมกาสิ พทุ โฺ ธ จิตรสบุ รรณ สณฺหาหิ วาจาหิ อปุ วฺหยนฺตา ในกาลนันÊ อภยั ได้มแี ล้วแก่นาคราช นาคา สุปณฺณา สรณมกสํ ุ พทุ ธํ ทงัÊ หลาย ชิตา วชิรหตฺเถน พระพทุ ธเจ้า ได้ทรงกระทาํ พระยา สมทุ ฺทํ อสรุ า สิตา นาค ให้เกษมจากพระยาสบุ รรณ ภาตโร วาสวสเฺ สเต อิทธฺ ิมนฺโต ยสสสฺ ิโน พระยานาคกบั พระยาสุบรรณเจรจา กนั ด้วยวาจาอนั ไพเราะ กระทาํ พระพทุ ธเจ้าให้เป็นสรณะ พวกอสรู ซÉึงอย่ใู นสมทุ ร อนั วชิรหตั ถ์ คือพระอินทร์ ได้รบชนะแล้ว นาคและสบุ รรณนันÊ เป็นผมู้ ฤี ทธิ มยี ศ เคยเป็นพÉีน้องของท้าววาสวะ คือพระอินทร์ - 234 -

กาลก ชฺ า มหาภิสมฺ า พวกกาลกญั ชาอสรู มกี ายใหญ่พิลึก กม็ า อสรุ า ทานเวฆสา เวปจิตฺติ สจุ ิตตฺ ิ จ พวกทานเวฆสาอสรู กม็ า ปหาราโท นมจุ ี สห เวปจิตติอสรู กม็ า สจุ ิตติอสรู กม็ า สต จฺ พลิปตุ ตฺ านํ และปหาราทอสรู กม็ า นมจุ ีพระยา สพเฺ พ เวโรจนามกา มารกม็ าด้วย สนฺนยฺหิตฺวา พลึ เสนํ บตุ รของพลิอสรู 1 รอ้ ย ราหภุ ททฺ มปุ าคมุํ สมโยทานิ ภทฺทนฺเต มีชืÉอว่าไพโรจน์ทงัÊ หมด ภิกขฺ นู ํ สมิตึ วนํ ผกู สอดเครือÉ งเสนาอนั มีกาํ ลงั เข้าไปใกล้อสรุ ินทราหแู ล้ว กล่าวว่า อาโป จ เทวา ปฐวี จ ดกู ่อนท่านผเู้ จริญ บดั นีÊเป็นสมยั กาลทÉีประชมุ กนั ดงั นีÊแล้ว เตโช วาโย ตทาคมุํ ได้เข้าไปส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทÉีประชมุ วรณุ า วารณุ า เทวา แห่งภิกษุทงัÊ หลาย เทพดาทงัÊ หลาย ชÉืออาโปด้วย ชืÉอ ปฐวีด้วย ชืÉอเตโชด้วย ชืÉอวาโยด้วย กม็ าใน กาลนันÊ เทพดาทงัÊ หลาย ชÉือวรณุ ะด้วย ชืÉอ วารณุ ะด้วย - 235 -

โสโม จ ยสสา สห ชÉือโสมะ และชืÉอยสะ กม็ าด้วยกนั เมตตฺ ากรณุ ากายิกา เทพดาทงัÊ หลาย ผ้บู งั เกิดแล้วด้วย อาคู เทวา ยสสสฺ ิโน เมตตาและกรณุ าฌานเป็นผมู้ ยี ศ กม็ า ทเสเต ทสธา กายา พวกแห่งเทพดาทงัÊ หลาย 10 เหล่านีÊ ตงัÊ อย่แู ล้วโดยส่วน 10 สพเฺ พ นานตฺตวณฺณิโน ล้วนมรี ศั มีต่าง ๆ กนั ทงัÊ หมด อิทธฺ ิมนฺโต ชุติมนฺโต มีฤทธิ มอี านุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มรี ศั มี มียศ โมทมานา อภิกกฺ ามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกขฺ นู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทÉีประชมุ แห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย เวณฺฑู จ เทวา สหลี จ เทพดาทงัÊ หลาย ชืÉอเวณฑดู ้วย ชÉือสหลีด้วย อสมา จ ทุเว ยมา ชÉืออสมาด้วย ชืÉอยมด้วย ทงัÊ 2 พวกกม็ า จนฺทสสฺ ปู นิสา เทวา เทพดาทงัÊ หลายผอู้ าศยั พระจนั ทร์ จนฺทมาคู ปรุ กขฺ ิตา กระทาํ พระจนั ทรไ์ ว้เบือÊ งหน้ากม็ า สรุ ิยสสฺ ปู นิสา เทวา เทพดาทงัÊ หลายผอู้ าศยั พระอาทิตย์ - 236 -

สรุ ิยมาคู ปรุ กฺขิตา กระทาํ พระอาทิตยไ์ ว้เบือÊ งหน้ากม็ า นกขฺ ตฺตานิ ปรุ กฺขิตวฺ า เทพดาทงัÊ หลาย กระทาํ นักษตั รฤกษ์ ทงัÊ หลายไว้เบือÊ งหน้ากม็ า อาคู มนฺทพลาหกา มนั ทพลาหกเทพดาทงัÊ หลายกม็ า วสนู ํ วาสโว เสฏฺโฐ แมท้ ้าวสกั กวาสวะปรุ ินททะ สกโฺ ก ปาค ปรุ ินฺทโท ผปู้ ระเสริฐกว่าอสรุ เทพดาทงัÊ หลาย กเ็ สดจ็ มา ทเสเต ทสธา กายา หม่แู ห่งเทพดาทงัÊ หลาย 10 เหล่านีÊ ตงัÊ อย่แู ล้วโดยส่วน 10 สพเฺ พ นานตฺตวณฺณิโน ล้วนมีรศั มีต่าง ๆ กนั ทงัÊ หมด อิทฺธิมนฺโต ชตุ ิมนฺโต มีฤทธิ มอี านุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มีรศั มี มียศ โมทมานา อภิกฺกามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกขฺ นู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทÉีประชุมแห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย อถาคู สหภู เทวา อนึÉง เทพดาทงัÊ หลาย ชÉือสหภู กม็ า ชลมคคฺ ิสิขาริว ร่งุ เรืองดจุ เปลวประทีป อริฏฺฐกา จ โรชา จ ชÉืออริฏฐกะและชืÉอโรชะกม็ า - 237 -

อมุ มฺ าปปุ ผฺ นิภาสิโน มีรศั มดี จุ สีแห่งดอกผกั ตบ วรณุ า สหธมมฺ า จ ชÉือวรณุ ะ และชÉือสหธรรม อจจฺ ตุ า จ อเนชกา ชÉืออจั จตุ ะ และชืÉออเนชกะ สเุ ลยฺยรจุ ิรา อาคู ชืÉอสเุ ลยยรจุ ิระกม็ า อาคู วาสวเนสิโน ชืÉอวาสวเนสิน กม็ า ทเสเต ทสธา กายา หม่แู ห่งเทพดาทงัÊ หลาย 10 เหล่านีÊ ตงัÊ อย่แู ล้วโดยส่วน 10 สพเฺ พ นานตฺตวณฺณิโน ล้วนมรี ศั มีต่าง ๆ กนั ทงัÊ หมด อิทธฺ ิมนฺโต ชตุ ิมนฺโต มีฤทธิ มอี านุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มรี ศั มี มยี ศ โมทมานา อภิกฺกามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกขฺ นู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทีÉประชมุ แห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย สมานา มหาสมานา เทพดาทงัÊ หลาย ชÉือสมานะ ชÉือมหา สมานะ มานุสา มานุสตุ ฺตมา ชืÉอมานุสะ ชืÉอมานุสตุ ตมะ ขิฑฑฺ าปทูสิกา อาคู ชืÉอขิฑฑาปทสู ิกะ กม็ า อาคู มโนปทูสิกา ชÉือมโนปทูสิกะ กม็ า - 238 -

อถาคู หรโย เทวา อนÉึง เทพดาทงัÊ หลาย ชÉือหรยะ กม็ า เย จ โลหิตวาสิโน เทพดาซึÉงชืÉอโลหิตวาสี กม็ า ปารคา มหาปารคา เทพดาทงัÊ หลาย ชืÉอปารคะ อาคู เทวา ยสสสฺ ิโน ชืÉอมหาปารคะ ผมู้ ยี ศ กม็ า ทเสเต ทสธา กายา หม่แู ห่งเทพดาทงัÊ หลาย 10 เหล่านีÊ ตงัÊ อย่แู ล้วโดยส่วน 10 สพเฺ พ นานตฺตวณฺณิโน ล้วนมรี ศั มีต่าง ๆ กนั ทงัÊ หมด อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต มีฤทธิ มอี านุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มีรศั มี มียศ โมทมานา อภิกฺกามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกฺขนู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทีÉประชุมแห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย สกุ ฺกา กรมุ หฺ า อรณุ า เทพดาทงัÊ หลาย ชÉือสุกกะ ชืÉอกรมุ หะ ชÉืออรณุ ะ อาคู เวฆนสา สห ชืÉอเวฆนสะ กม็ าด้วยกนั โอทาตคยหฺ า ปาโมกขฺ า เทพดาทงัÊ หลาย ชืÉอโอทาตคยั หะ อาคู เทวา วิจกขฺ ณา ผเู้ ป็นหวั หน้า ชืÉอวิจกั ขณะ กม็ า สทามตตฺ า หารคชา ชืÉอสทามตั ตะ ชืÉอหารคชะ - 239 -

มิสสฺ กา จ ยสสสฺ ิโน และชÉือมิสสกะ ผมู้ ยี ศ กม็ า ถนยํ อาคา ปชนุ ฺโน ปชนุ นเทพบตุ ร ซÉึงคาํ รามให้ฝนตก โย ทิสา อภิวสสฺ ติ ทวัÉ ทิศ กม็ า ทเสเต ทสธา กายา หม่แู ห่งเทพดาทงัÊ หลาย 10 เหล่านีÊ ตงัÊ อย่แู ล้วโดยส่วน 10 สพเฺ พ นานตฺตวณฺณิโน ล้วนมรี ศั มีต่าง ๆ กนั ทงัÊ หมด อิทธฺ ิมนฺโต ชุติมนฺโต มีฤทธิ มอี านุภาพ วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน มรี ศั มี มียศ โมทมานา อภิกกฺ ามุํ ยินดีม่งุ มา ภิกฺขนู ํ สมิตึ วนํ ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทีÉประชมุ แห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย เขมิยา ตสุ ิตา ยามา เทพดาทงัÊ หลาย ชืÉอเขมิยะ ชืÉอตสุ ิตะ ชืÉอยามะ กฏฺฐกา จ ยสสสฺ ิโน และชืÉอกฏั ฐกะ มียศ ลมพฺ ิตกา ลามเสฏฺฐา ชÉือลมั พิตกะ ชืÉอลามเสฏฐะ โชตินามา จ อาสวา ชÉือโชตินามะ และชืÉออาสวะ นิมมฺ านรติโน อาคู ชÉือนิมมานรดี กม็ า อถาคู ปรนิมมฺ ิตา อนึÉง เทพดาทงัÊ หลาย ชÉือปรนิมมิตะ กม็ า - 240 -

ทเสเต ทสธา กายา หม่แู ห่งเทพดาทงัÊ หลาย 10 เหล่านีÊ ตงัÊ อย่แู ล้วโดยส่วน 10 สพเฺ พ นานตฺตวณฺณิโน อิทฺธิมนฺโต ชตุ ิมนฺโต ล้วนมรี ศั มีต่าง ๆ กนั ทงัÊ หมด วณฺณวนฺโต ยสสสฺ ิโน โมทมานา อภิกกฺ ามุํ มีฤทธิ มอี านุภาพ ภิกขฺ นู ํ สมิตึ วนํ มรี ศั มี มยี ศ สฏฺเฐเต เทวนิกายา สพเฺ พ นานตฺตวณฺณิโน ยินดีม่งุ มา นามนฺวเยน อาค ฉฺ ํุ เย จ เฺ ญ สทิสา สห ส่ปู ่ ามหาวนั เป็นทÉีประชุมแห่งภิกษุ ทงัÊ หลาย ปวตุ ถฺ ชาติมกขฺ ีลํ โอฆติณฺณมนาสวํ หม่เู ทพดาทงัÊ หลาย 60 นีÊ ทกเฺ ขโมฆตรํ นาคํ ล้วนมีรศั มีต่าง ๆ กนั ทงัÊ หมด จนฺทวํ อสิตาติตํ มาแล้วโดยกาํ หนดชÉือ เทพดาทงัÊ หลายเหล่าอืÉนนันÊ กม็ า พรอ้ มกนั ด้วยคิดว่า เราทงัÊ หลาย จกั เหน็ พระนาคผู้ ปราศจากชาติ ผไู้ ม่มีกิเลสดจุ ตาปู ผมู้ ีโอฆะอนั ข้ามได้แล้ว ผไู้ ม่มี อาสวะ พ้นจากโอฆะ ผลู้ ่วงกรรมดาํ คืออกศุ ลได้แล้ว ดจุ พระจนั ทรพ์ ้นจากเมฆพลาหก ฉะนันÊ - 241 -

สพุ รฺ หมฺ า ปรมตฺโต จ สพุ รหมกบั ปรมตั ตพรหม ปตุ ฺตา อิทฺธิมโต สห ผเู้ ป็นบุตรของท่านผมู้ ีฤทธิ กม็ า สนฺนงฺกมุ าโร ติสโฺ ส จ ด้วย โสปาค สมิตึ วนํ สนั นังกมุ ารพรหมกบั ติสสพรหม สหสสฺ พรฺ หมฺ โลกานํ มหาพรฺ หมฺ าภิติฏฺฐติ แม้เขากม็ าสู่ป่ ามหาวนั เป็นทÉี อปุ ปนฺโน ชตุ ิมนฺโต ประชมุ แห่งภิกษุทงัÊ หลาย ภิสมฺ ากาโย ยสสสฺ ิ โส ทเสตถฺ อิสสฺ รา อาคู ท้าวมหาพรหม ย่อมปกครองพรหม โลกพนั หนึÉง ปจเฺ จกวสวตตฺ ิโน เตส จฺ มชฺฌโต อาคา บงั เกิดแล้วในพรหมโลก มีอานุภาพ หาริโต ปริวาริโต มีกายใหญ่โต มียศ กม็ า เต จ สพเฺ พ อภิกฺกนฺเต สินฺเท เทเว สพฺรหฺมเก พรหมทงัÊ หลาย 10 เป็นอิสระในพวก มารเสนา อภิกฺกามิ พรหมพนั หนึÉงนันÊ กม็ า มีอาํ นาจอนั เป็นไปต่าง ๆ กนั มหาพรหมนันÊ ชืÉอหาริตะ อนั บริวารแวดล้อมแล้ว มาใน ท่ามกลางแห่งพรหมทงัÊ หลาย เหล่านันÊ มารเสนา ได้เหน็ พวกเทวดาพร้อม ด้วยพระอินทร์ พระพรหม ทงัÊ หมด นันÊ กม็ าด้วย - 242 -

ปสสฺ กณฺหสสฺ มนฺทิยํ แล้วกล่าวว่า ท่านจงดคู วามเขลา ของพวกข้าศึก เอถ คณฺหถ พนฺธถ พญามารจึงกล่าวว่า ท่านทงัÊ หลาย ราเคน พนฺธมตฺถุ โว จงมาจบั พวกเทพดาเหล่านีÊผกู ไว้ สมนฺตา ปริวาเรถ ความผกู ด้วยราคะ จงมีแก่ท่าน ทงัÊ หลาย มา โว มุ ฺจิตฺถ โกจิ นํ อิติ ตตฺถ มหาเสโน ท่านทงัÊ หลาย จงแวดล้อมไว้ กณฺหเสนํ อเปสยิ โดยรอบ ปาณินา ตลมาหจจฺ สรํ กตวฺ าน เภรวํ ท่านทงัÊ หลาย อย่าปล่อยใครๆ ไป ยถา ปาวสุ สฺ โก เมโฆ ถนยนฺโต สวิชฺชุโก พญามาร บงั คบั เสนามารในทีÉ ตทา โส ปจจฺ ทุ าวตตฺ ิ ประชุมนันÊ ดงั นีÊ สงฺกทุ โฺ ธ อสยวํ เส แล้วตบพืÊนแผน่ ดินด้วยฝ่ ามอื ต จฺ สพพฺ ํ อภิ ญฺ าย ววกขฺ ิตฺวาน จกฺขมุ า กระทาํ เสียงน่ากลวั ตโต อามนฺตยิ สตถฺ า เหมือนมหาเมฆยงั ฝนให้ตก คาํ รามอยู่ เป็นไปกบั ด้วยฟ้าแลบ ในกาลนันÊ พญามารนันÊ ไม่ยงั ใครให้ เป็นไปในอาํ นาจได้เสียใจกลบั พระศาสดาผมู้ ีดวงตา พิจารณาแล้ว ทราบเหตุนันÊ ทงัÊ สิÊน แต่นันÊ จึงตรสั เรยี ก - 243 -

สาวเก สาสเน รเต ซÉึงพระสาวกทงัÊ หลาย ผยู้ ินดีแล้วใน พระศาสนาว่า มารเสนา อภิกฺกนฺตา เต วิชานาถ ภิกฺขโว ภิกษุทงัÊ หลาย มารเสนามา ท่าน เต จ อาตปปฺ มกรุํ ทงัÊ หลาย จงรจู้ กั เขา สตุ วฺ า พทุ ฺธสสฺ สาสนํ ภิกษุเหล่านันÊ สดบั พทุ ธศาสน์แล้ว วีตราเคหิ ปกฺกามุํ ได้กระทาํ ความเพียรเจริญทิพยจกั ษุ ญาณเหน็ แล้ว เนสํ โลมมปฺ ิ อิ ชฺ ยุํ สพเฺ พ วิชิตสงฺคามา มารเสนา ได้หลีกไปจากภิกษุ ภยาตีตา ยสสสฺ ิโน ทงัÊ หลาย ผปู้ ราศจากราคะ โมทนฺติ สห ภเู ตหิ สาวกา เต ชเนสตุ าติ. ไม่ยงั แมโ้ ลมชาติของท่านให้ไหวได้ (พญามารกล่าวสรรเสริญว่า) พระสาวกทงัÊ หลายของพระองค์ ทงัÊ หมด มสี งครามชนะแล้ว ล่วง ความกลวั เสียได้ มยี ศปรากฏแล้ว ในประชมุ ชน บนั เทิงอยู่กบั ด้วยพระ อริยะ ผเู้ กิดแล้วในพระศาสนา. - 244 -

สพพฺ โส สทุ ฺธสนฺตาโน เรมิÉ โคตมีสูตร สพพฺ ธมมฺ าน ปารคู ธมมฺ จฺ วินยํ สตถฺ ุ พระโลกนาถ ผมู้ พี ระสนั ดานอนั สาสนํ สมปฺ ทีปยํ หมดจด โดยประการทงัÊ ปวง ถึงซึÉง ยํ โส นาโถ สเมเรสิ ฝังÉ แห่งธรรมทงัÊ มวล ทรงแสดงธรรม ธมมฺ าธมมฺ วินิจฉฺ ยํ วินัยทÉีเป็นสตั ถศุ าสนาแล้ว ทรง แสดงพระสตู รสาํ หรบั วินิจฉัยธรรม สาธนู ํ เนตฺติภาวตฺถํ และอธรรมอนั ใดไว้ ตํ สตุ ตฺ นฺตํ ภณาม เส. เพÉือเป็นแบบสาํ หรบั สาธชุ น เราทงัÊ หลาย จงสวดพระสตู รนันÊ เทอญ. เอวมเฺ ม สตุ ํ โคตมีสูตร เอกํ สมยํ ภควา อนั ข้าพเจ้า (คือพระอานนทเถระ) เวสาลิยํ วิหรติ มหาวเน สดบั มาแล้วอย่างนีÊ กฏู าคารสาลายํ อถ โข มหาปชาปตี โคตมี สมยั หนÉึง พระผมู้ ีพระภาคเจ้า เสดจ็ อย่ใู นกฏู าคารศาลา ในป่ ามหาวนั ใกล้เมอื งเวสาลี ครงัÊ นันÊ แล พระนางมหาปชาบดีโคตมี - 245 -

เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ เข้าไปเฝ้าพระผมู้ ีพระภาคเจ้า อปุ สงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตวฺ า ครนัÊ เข้าไปเฝ้าแล้ว เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ เอกมนฺตํ ฐิตา โข ถวายอภิวาทพระผมู้ พี ระภาคเจ้า มหาปชาปตี โคตมี ภควนฺตํ เอตทโวจ ได้ยืนแล้ว ณ ส่วนข้างหนึÉง สาธุ เม ภนฺเต ภควา พระนางมหาปชาบดีโคตมียืนแล้ว ณ สงฺขิตฺเตน ธมมฺ ํ เทเสตุ ส่วนข้างหนึÉงแล ยมหํ ภควโต ธมมฺ ํ สตุ ฺวา เอกา วปู กฏฺฐา อปปฺ มตฺตา ได้กราบทลู คาํ นีÊ กะพระผมู้ ีพระภาค อาตาปิ นี ปหิตตฺตา วิหเรยฺยนฺติ เจ้าว่า เย โข ตฺวํ โคตมิ ดีแล้วพระเจ้าข้า ข้าพระองคไ์ ด้สดบั ธมเฺ ม ชาเนยยฺ าสิ พระธรรมใด ของพระผ้มู ีพระภาค เจ้าแล้ว พึงเป็นผู้ ๆ เดียวหลีกออก อิเม ธมมฺ า สราคาย แล้ว เป็นผไู้ ม่ประมาท มคี วาม สวํ ตตฺ นฺติ เพียร มตี นส่งไปแล้วอยู่ ขอพระผ้มู ี พระภาคเจ้า ทรงแสดงพระธรรมนันÊ แก่ข้าพระองคโ์ ดยย่อเถิด ดงั นีÊ พระผมู้ ีพระภาคเจ้าตรสั ว่า ดกู ่อน พระนางโคตมี ท่านพึงร้ธู รรมเหล่า ใดแล ว่าธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพÉือความ กาํ หนัดย้อมใจ - 246 -

โน วิราคาย หาเป็นไปเพืÉอคลายความกาํ หนัดไม่ สโํ ยคาย สวํ ตตฺ นฺติ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพÉือความ ประกอบทุกข์ โน วิสโํ ยคาย หาเป็นไป เพืÉอปราศจากความ ประกอบทกุ ขไ์ ม่ อาจยาย สวํ ตฺตนฺติ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพÉือความสงัÉ สม กองกิเลส โน อปจยาย หาเป็นไป เพÉือความไม่สงัÉ สมกอง กิเลสไม่ มหิจฉฺ ตาย สวํ ตฺตนฺติ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพืÉอความอยาก ใหญ่ โน อปปฺ ิ จฉฺ ตาย หาเป็นไป เพืÉอความอยากอนั น้อยไม่ อสนฺตฏุ ฺฐิยา สวํ ตตฺ นฺติ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพืÉอความ โน สนฺตฏุ ฺฐิยา ไม่สนั โดษ สงฺคณิกาย สวํ ตฺตนฺติ หาเป็นไปเพÉือความสนั โดษไม่ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพืÉอความ โน ปวิเวกาย คลกุ คลีด้วยหม่คู ณะ หาเป็นไป เพÉือความสงดั จาก หม่คู ณะไม่ - 247 -

โกสชชฺ าย สวํ ตฺตนฺติ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพืÉอความ เกียจครา้ น โน วิริยารมภฺ าย หาเป็นไป เพÉือความปรารภความ ทพุ ภฺ รตาย สวํ ตฺตนฺติ เพียรไม่ โน สภุ รตายาติ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพืÉอความเป็น คนเลีÊยงยาก เอกเํ สน โคตมิ ธาเรยฺยาสิ หาเป็นไป เพืÉอความเป็นคนเลียÊ ง เนโส ธมโฺ ม เนโส วินโย ง่ายไม่ เนตํ สตถฺ สุ าสนนฺติ เย จ โข ตฺวํ โคตมิ ดกู ่อนพระนางโคตมี ท่านพึงทรงจาํ ธมเฺ ม ชาเนยยฺ าสิ ไว้โดยส่วนเดียว อิเม ธมมฺ า วิราคาย สวํ ตฺตนฺติ ว่านีÉไมใ่ ช่ธรรม นีÊไม่ใช่วินัย นีÉไม่ใช่ โน สราคาย สตั ถศุ าสนา วิสโํ ยคาย สวํ ตฺตนฺติ ดกู ่อนพระนางโคตมี กท็ ่านพึงร้ซู Éึง ธรรมเหล่าใดแล ว่าธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพืÉอความ คลายกาํ หนัด หาเป็นไป เพÉือความกาํ หนัดไม่ ธ รร มเหล่านีÊ เป็ น ไปเพÉือ ปราศ จาก ความประกอบทุกข์ - 248 -

โน สโํ ยคาย หาเป็นไป เพÉือความประกอบทุกขไ์ ม่ อปจยาย สวํ ตฺตนฺติ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพÉือความไม่ สงัÉ สมกองกิเลส โน อาจยาย หาเป็นไป เพÉือสงัÉ สมกองกิเลสไม่ อปปฺ ิ จฉฺ ตาย สวํ ตฺตนฺติ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพÉือความอยาก อนั น้อย โน มหิจฉฺ ตาย หาเป็นไป เพÉือความอยากใหญ่ไม่ สนฺตฏุ ฺฐิยา สวํ ตฺตนฺติ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพÉือความ สนั โดษ โน อสนฺตฏุ ฺฐิยา หาเป็นไป เพÉือความไม่สนั โดษไม่ ปวิเวกาย สวํ ตตฺ นฺติ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพÉือความสงดั จากหม่คู ณะ โน สงฺคณิกาย หาเป็นไป เพืÉอความคลุกคลีด้วย หม่คู ณะไม่ วิริยารมภฺ าย สวํ ตตฺ นฺติ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพืÉอความ ปรารภความเพียร โน โกสชฺชาย หาเป็นไป เพÉือความเกียจคร้านไม่ สภุ รตาย สวํ ตตฺ นฺติ ธรรมเหล่านีÊ เป็นไปเพÉือความเป็น คนเลีÊยงง่าย - 249 -

โน ทพุ ภฺ รตายาติ หาเป็นไป เพÉือความเป็นคนเลีÊยง ยากไม่ เอกเํ สน โคตมิ ธาเรยฺยาสิ ดกู ่อนพระนางโคตมี ท่านพึงทรงจาํ เอโส ธมโฺ ม เอโส วินโย ไว้โดยส่วนเดียว เอตํ สตฺถสุ าสนนฺติ อิทมโวจ ภควา ว่านÉีเป็นธรรม นีÉเป็นวินัย นีÉเป็น สตั ถศุ าสนา อตฺตมนา มหาปชาปติ โคตมี พระผมู้ พี ระภาคเจ้า ได้ตรสั พระสตู ร ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทีติ. นีÊจบลง พระนางมหาปชาบดีโคตมี กม็ ีใจ ยินดี เพลินภาษิตของพระผมู้ พี ระภาคเจ้า แล้วแล. - 250 -