หนังสือคำแปลมหาปรินิพพานสูตร

๏ฝ๔ ในคามเฃฅของชาวเราแล แฅ่ชาวเราไมไ่ คเ้ พอการเผา เย่ียมซึ่งพระฅถา คตเจา'ในกาลกร*งํ้สุดทำย” “พระเจาขา” พระอานนทะ ผูม้ อี ายุ รบพระ- พทุ ธคำรํสส่งอยา่ งนนแลว ไคน้ งุ่ (ตามสมณวฅร) ถอื บาตรและจวี รเขไไปในกรุงกสุ ินาราเพียงผเู้ คียว กใ็ น เวลาน1น เจไมล้ ละทงหลาย ผ้'ู ชาวกรุงกสุ นิ ารา กำลง่ ประชมุ กินอยใู่ นหอประชมุ ควยกรณียกิจอะไรอย่างหน่ึง ในตอนทค่ี ณะเจไมล้ ล่ ะกำลไประชมุ กนอยู่น1นแล พระ อานนทะ ผมู้ ีอายุ ไค้เฃไไปไปย่งภมู ิภาคกินเบนทีต่ งอยู่ แห่งหอประชมุ ของคณะเจไม้ลละชาวกุสินารา ครนเขไ ไปถึงแลว่ ไคแ้ จงข่าวแกค่ ณะเจไมล้ ่ละชาวกสุ ินาราว่า “ ค กู ่อนท่าน'วาสิฏ1ฐะท้งํ หลาย ในยามทไยแห่งราตรใี น ว'นนเ่ึ ทียว พระตถาคตเจไจไาปรนิ พิ พาน ท่านท่งี ้หํ ลาย จงรีบออกไป พุ ท่านทเงหลายอยา่ ’ใตเ้ บนผูค้ คิ เคือตรีกนิ ใจในภายหลงวา่ ‘ก พ็ ระตถาคตเจไไคป้ รินิพพานแล่ว ในคามเขตของชาวเรา แตช่ าวเรากม็ ไิ คเ้ พื่อการเผาเยี่ยม ซ่งึ พระตถาคตเจไ ในกาลกรงสุดทไย”

®ฟร. เพราะไค้สคํบคำแจงขา่ วของท่านผม้ อื ายุอานนทะ น้ํ เจ,าม*ล;ล่ะทงี่ หลาย โอรส สณุ สิ าและชายาแหง่ เจไ ม*ลละทงี่ หลาย ตา่ งเบนผมู้ ที ุกข์ เบนผ้เู สียใจ เบ่็นผู้ เบเยมควยทุกขใ์ จ เจไม*ลละบางพวกสยายเกศากนแสง ยอ่ มประกองฅ้ํงพาหาทงํ้ สองขน์ กนแสง ยอ่ มลมกายลง เหมอื นบาทถูกฅคขาคแลว กลงมากลงไป ก*นแสงรำพน้ อยู่วา่ “พระผูม้ ืพระภาคเจไจ*กปรนิ พิ พานเสียเรว็ เกนิ ไป พระสุคคเจไจ*กปิ รนิ ิพพานเสียเร็วเกนิ ไป พระผมู้ 'ี จ*กษ จกิสญู สลายไปในโลกเสยี เรว็ เกินไป” เจามลละไปลวายอภวิ ไฑพระพุหธเจ่า ในคร้งํ นนํ้ เจไมล่ ละที่งหลาย โอรส สุ่ณิสา และชายาของเจไม*ลละท1งหลาย ต่างเบน็่ ผู้มืทุกข์ เบน ผู้เสียใจ เบน่็ ผเู้ ฅ็m iเยมควย-ทกุ ข์1ใจ ไคเ้ ฃไไปยงภูมิภาค อ*นเบนท่ีฅ1งอยแู่ หง่ บาไม้สาละของเจไม*ลละ ที-่ โอบลอม มุมคไนทิศหรดขี องกรงุ กุสนิ าราอยู่ ไค้เขไไปย*งพนํ้ ท่ี ท่ี พระอานนทะผม้ อื ายน*งอย่

ในครงํ้ นน ท่านผู้มีอายอุ านนทะ ไดม้ ีขอวินจิ ฉ่ย กรณนี ิวา่ “ถไเราจไให้คณะเจไม่ลละชาวก.สนิ าราถวาย อภิวาทพระผมู้ พี ระภาคเจไทีละองค์ ทู คณะเจไมล่ ละชาว กสุ นิ ารา (ท1งหมด) จิกไมไ่ ด้ถวายอภิวาทพระผมู้ พี ระภาค เจไ เพราะในฅอนที่การถวายอภวิ าทนน ทู กำลงเบนไป อยนู่ ้นํ ราฅรนี กิ '็ จิกสว่างขน อย่ากระนนเลย เราพงึ จดให้ คณะเจิาม่ลิละชาวกุสินารายืนดามลายสกุล ทู แลวพึง ให้ถวายอภิวาท ควยการกราบทลู ชแจงว่า ‘ขไแฅ่ พระองคผ์ เู้ บนที่เการพ คณะเจไม่ลละมชี ่อื (ตระกลู ) อย่างนิ พรอมท่ีง'โอรส พรอมทงี่ ชายา พร*อมท่ีงบรษิ ท พริอมท่ีงอมาฅย์ ย่อมถวายอภวิ าทพระบาทแหง่ พระผู้มี พระภาคเจไดไยเศียรเกลา” ในภายหลิงจากการตกลงใจนน้ํ แล ทา่ นผู้มีอายุ อานไทะได้พัใหเ้ จไม่ลิละท่ีงหลาย ผูช้ าวกุสินารา ยืน ฅามสายสกลุ ทู ถวายอภิวาทพระผมู้ พี ระภาคเจไ พรอม กบคำกราบทูลชแ่ื จงวา่ “ขไแต่พระองค์ผู้ทรงเจริญ คณะเจไมล่ ิละ มีช่อื (ตระกลู ) อยา่ งนิ พรอมทงโอรส พรอมที่งชํ๋ ายา พร*อมท่ีงบรษท พรอิ มทีง่ อมาฅย์ กำลิง

ถวายอภวิ าทพระบาทแห่งพระผูม้ พี ระภาคเจา ควยเศียร เกลา” ในคร้ ้■ํงนน ท่านผ้มู อี ายอุ านนทะ ไค้ใหเ้ จไมลละ ทงหลาย ผูช้ าวกสุ นิ ารา ถวายอภวิ าทพระผมู้ ีพระภาคเจา ควยวธิ ีm uเลวเสร็จในป1ฐมยามน1น,เอง โปรดปรพิ าชกชอื สภ์ ท่ ทะ ก็ในคอนนน ปริพาชกซ่ือว่าสุภิททะ กำล*ง อาศยอยู่'ในกรงุ กสุ ินารา เขาไคส้ คบวา่ “ในยามสุดทไย แหง่ ราฅรี ในวน,นนํ้ นํ ,เทยี ว พระสมณะโคดม จกปร-ิ นิพพาน” ในครงนน เขาไคเ้ กิดรำพงึ miในใจว่า “ ก ็ เมือ่ ปรพิ าชกที่งหลายผู้ท่ีเจรญิ แลว ผู้ทเ่ี บ็่นผเู้ ฒา่ ผูท้ ่ี เบ่น็ อาจารยแ์ ละเบ่็นอาจารยแ์ ห่งอาจารยพ์ ดู กน,อยู่ เรา ไคส้ คบแลไซ่งึ คำนว่าะ พระฅถาคฅเจไท8งหลาย ผู้พระ อรหนคสมมาสมพทุ ธเจไ ยอ่ มบไเกดิ ขนในโลก ในบางยุค ในบางสมย ในยามสุดทไยแหง่ ราครี ในวนนนนิ เทียว พระสมณะโคดมจกปรินพิ พาน ก็เราไค้เกิดมีธรรมกอ ความสงสยน่ ขนแลไ เราเลือ่ มใสแลวในพระสมณะโคคม อย่างนวา่ ะ พระสมณะโคคมยอ่ มสามารถพอ เพ่ือการ แสดงธรรมแก่เรา คามประการท่พี งึ เบ่น็ เครอ่ื งขจดธรรม กอกวามสงสยฃองเราออกไค”้

ในคอนท่ีความคิดนนสุคสนลงแลว ปริพาชก สุภ,ท'ทะ ไค้เฃไไปยงิ ภูมภิ าคซงึ่ เบนท่คี งอยู่แห่งบาไม้ สาละของม''ลก่ ษฅ้ ริย์ ที่โอบดไู )มมมุ คา้ นทศิ หรดแี ห่งกรุง กสุ ินาราอยู่ ไค้เขไไปยงิ สถาน ทพ่ี ระอานนทะ ผมู้ ีอายุ น่งอ้ ยู่ ไค้กลา'วคำขอเขาเผา'แกะพระอานนทะผู้มอี าย'ุ ว่า “ คูกอ่ นท่านอาน\"นิฑะผเู้ จริญ เมอื่ ปริพาชกทงหลาย ท่ี แก่แลว ทีเ่ บนผเู้ ฒา่ แลว ทีเ่ บนอาจารยแ์ ละเบนอาจารย์ แห่งอาจารย์พูก่ นอยู่ ผม’ไค้สดโบแลว์ซึง่ ก ำน วิ ่า ะ พระ- ฅถาคคเจไท8งหลาย ผู้,พระอรหนคสมมาสมพุทธเจ,ท ย่อมบงเกิคขนในโลก ในบางยุค ในบางสม*ย ในยาม สคุ ทายแห่งราฅรี ในวน'แนน่ เทยี ว พระสมณะโคคม จกปรินพิ พาน ก็ผมไค้เกดิ มธี รรมคอกวามสงสยนขนมา แลว ผมเล่ือมใสในพระสมณะโคคมอยา่ งนวิ ่า: พระ- สมณะโคคมย่อมสามารถพอเพือ่ การแสคงธรรมแก่ผม คาม ประการทจี่ ะพึงเบนเครอ่ื งขจคํ ้ธรรมคอื ความสงสยของผม ออกไค้ ดกู อ่ นท่านอานนทะ ผูเ้ จริญ โปรดเบคโอกาส ผมควรไคเ้ พอ่ื การเผาพระสมณะโคดม (สไาคร้งํ )” เมอคำขอโอกาสอยา่ งน1น ถกสภํทท่ ะกลา่ ว-รบแลํว

พระอานนทะ ผู้มีอายุ ไคก้ ลา่ วคำปฏเิ สธนกะปรพิ าชก สภุ ท่ ทะวา่ “ท่านสภุ *ททะ ผู้เจริญอายุ อยา่ เลย โปรค อยา่ ไค้เบยี ดเบยี นพระฅถากฅเจำ เพราะพระผมู้ พี ระภาค- เจำฑรงเหนด็ เหนอื่ ยอยู่แลํว เมือ่ ปริพาชกสุภททะกลา่ ว ขอโอกาสเพ่ือเผา ค่วยประการเซน่ นน แม้กรงท่ี ๒ แม้ กรงที่ ๓ พระอานนทะ ผ้มอี าย ก็ปฏเิ สธเชน่ นน แม้ กระงทJ ๒ แมV กรPงททุ่ ๓ ข*P 1 พระผมู้ ีพระภาณจำทรงไคย้ ินคำพูดและคำชแจง กบปรพิ าชกสภุ 'ททะนข่ื องพระอานนทะผู้มอี ายุเช่า ใน กรงนน พระผู้มพี ระภาคเจำ'ไค้ดร*สบอกพระอาน*นทะ ผู้มีอายวุ ่า “อานนทะ อยา่ ห่ามสภุ ่ททะ สุภ'ททะจงไค้ เพือการเหน็ พระฅถาคด อะไร ‘สุ ท่ีสภุ ํททะจํกถามพระ- ฅถากด อนนนทงหมด สภุ ทํ ทะใคร่เพ่ือการไคร้ ้ทู ่วถงึ เทา่ นน จึงถามพระฅถาคด มใิ ชใ่ คร่เพือ่ การเบียดเบยี น พระฅถาคด พระฅถาคฅผถู ูกสุภททะน้ํน,ถามแลิว จ'ก- พยากรณชอ่ ธรรมอนใคออกไป ชอ่ ธรรมอนน่ืน สภ่ททะ จ'กรู้,ท'วถึง’ได้โดยเร็วทีเดียว” ในดอนทไ่ี ค้สดบํ พระพูทธคำรสอนญุ าดน1นแลวํ ่

(ร) พระอานนทะ ผูม้ อี ายุ ไค้กลา่ วคำใหโ้ อกาสน่ึ กะปร-ิ พาชกสภุ ททะว่า “สภุ ิททะ ผู้เจริญอายุ พระผู้มืพระภาค- เจากำลง่ กระทำโอกาสแกท่ า่ น” ในท*นทนี น ปรพิ าชกสุภ'ททะ ไค้เขำ'ไปยิง ภมู ภิ าคทอ่ี ยใู่ นระหวา่ งคน่ สาละ ๒ ดนิ กรนเขาไปถึงแลว่ ไค้แสดงอาการชน่ื ชมกบพระผมู้ พี ระภาคเจา ยิงคำสำหริบ ปฏิสน่ ถารและคำเครอื่ งแสด^ทามร*ก'ให้แลน่ 'ใปแลว่ ไค้ น'ง.ลง ณ สว่ นสุดคานหนึ่ง แลว่ ไคก้ ราบทูลเรือ่ งท่ีเบน บญหานึ่ กะ'พระผู้มีพระภาคเจา'ว่า “ขำแคพ่ ระโคคม ผเู้ จริญ สมณะและพราหมณท์ ง้ํ หลาย ท่ปี รากฏว่า เบนเชไของหมู่ เบน็่ เจไของคณะ ทมี่ ียศ ทก่ี ระทำล*ทธิ เหมือนท่านา ทช่ี นส่วนมากสมมดวา่ เบน็่ สาธุ (พระผู้ ยงประโยชน์ใหส้ ำเรจ็ ) เหล่าน คอื (๑) ปรู ณะ ก*สปะ (๒) มกฃลิโคสาละ (๓) อซิดะ เกสก*มพละ (๔) ปกธุ ะ กไ)จายนะ (๕) ส*ญชยะ เวลฏํ ^ปดุ ดะ (๖) นิค*โน3 ะ นาฏปดุ ดะ ท8งหมด ไค้ฅรสิ ร่ ู้ธรรม ดามปฏญิ ญาชองฅน หรอื ? หรอื ว่าแคท่ งี่ หมดมิไค้ดร*สรธู้ รรมดามปฏิญญาของ ฅน ? หรือว่า ■ บางพวกไค้ดร*สรู้ธรรม ดามปฏิญญาของ ทน แคบ่ างพวกมิ'ไคด้ ร*สร'ธรรม ดามปฏิญญาของดน?”

“ ไป 6)d(3) ภ. “ดกู อ่ นสุภททะ อย่าเลย ขอสงสยของเธอ วา่ 'สมณะและพราหมณ์ ๖ คนนน ทํง้ หมดได้ครสื ร้ธู รรม ฅามปฏญิ ญาของฅนหรอื ใ หรือ'ว่าแค'่ ฑ*ง้หํ มดมิได้ครสรู้ ธรรม คามปฏิญญาของคน? หรอื วา่ บางพวก'ใคฅ้ รสรู้ ธรรม คามปฏิญญาของคน แค่บางพวกมิไค้ฅรสรู้ธรรม คามปฏิญญาของคน?’ น จงหยุดยงอยเู่ ถิด สุภทิ ทะ พระฅถาคฅจํกแสดงธรรมแก่เธอ ธรรมท่พี ระฅถาคฅ กำล่งจะแสดงน์น เธอจงพง จงกระทำไวใ้ นใจใหส้ ำเร็จ ประโยชนเ์ ถิด พระคถากคจกํ กล่าวล่ะ” \"พระเจไขไ ขไพระบาทจกปฏบิ ํฅิคามพระคำรส ล่งอยา่ งน1น” น์ คอื คำร*บพระคำรสลง่ ของปริพาชก สภุ ทิ ทะ พระผ้มู พี ระภาคไดค้ รสธรรมีกถานว์ ่า “สภุ ทิ ทะ มรรคชงประกอบค้วยองค์ ๘ ทห่ี า่ งไกล่จากขไศึก อ*น ใค ร ‘ยุ ค้นหาไม่ไดใ้ นธรรมวินยใดแล่ ในธรรมวินยนน ใคร ‘ยุ กค็ ้นหาไมไ่ ค้แม้ซึง่ สมณะที่ © แมซ้ ง่ึ สมณะที่ ๒ แม้ซึง่ สมณะที่ ๓ แมซ้ ่ึงสมณะที่ ๔ .(แมซ้ ง่ึ พระโสดาบ่!น แมซ้ งึ่ พระสกทาคามี แมซ้ ง่ึ พระอนาคามี แมซ้ ่งึ พระ- อรหนค)์ สภุ 'ททะ , แคม่ รรคท่ปี ระกอบค้วยองค์ ๘ ท่ี หา่ งไกลจ่ ากขไศกึ ถูกคน้ หาได้ในธรรมวินยใดแล่ ใน

ธรรมวน*ยน่ 1น บกุ คลย่อมค1นหาพบแมซ้ ึ่งสมณะท่ี ๑ แม้ ซง่ึ สมณะที่ ๒ แมซ้ ึง่ สมณะท่ี ๓ แม้ซง่ึ สมณะที่ ๔” “ สุภิททะ ในธรรมวิน*ย่นแล บคุ คลยอ่ มเฃไไป หาไค้ซง่ึ มรรคอ*นประกอบควิ ยองค์ ๘ ที่หา่ งไกลจาก ขำศึก สภุ *ททะ สมณะท่ี ๑ สมณะที่ ๒ สมณะที่ ๓ และสมณะที่ ๔ ยอ่ มมอี ยู่เฉพาะในธรรมวนิ *ย่นเทา่ นน ล'ทธธิ รรมเบน็่ เคร่ืองกลา่ วมีประการฅ่าง ‘สุ ของเดยี รถีย์ เหลา่ อนื ว่างจากสมณะทงหลายอีกพวกหนึง (คอื จาก สมณะผ้เู จริญวิบสนาเพือ่ บรรลุถงึ มรรค ๔ จากสมณะ ผฅู้ งอย่ใู นมรรค ๔ และจากสมณะผู้ฅงอยใู่ นผล ๔) สภุ ททะ ก็ภิกษุท\"งหลายเหลา่ นิพึงสำเรจ็ อริ ยิ าบถอยโู่ คย ชอบได้ โลกกไ็ ม่พึงว่างจากพระอรห*นคท์ ีง่ หลาย (แน่)” “คูกอ่ นสุภทิ ทะ ในว’น่ที่พระฅถาคฅเสาะแสวงหา วา่ อะไรคอื กุศล ออกบวชแลว (น1น) โคยว*ย พระฅถาคฅ มอี ายุ ๒๙ บ ‘จ่ากๆ’นทพี่ ระกถาคฅออกบวชแลวํ (นน มาจนวนน) เวลาเบน ๕๐ บเค็มกว่า (๑๐ เคือน) สมณะในภายนอกจากธรรมวิน*ยน่ แม้เพยี งท่มี กี ารคำเนิน ชวี ิฅเขาไปในประเทศแห่งธรรม (ญาณ) เครอ่ื งเห็นความ เกิคคํบ (แมเ้ บ่น็ เพยี งพระโสดาบน) ไม่มีอยเู่ ลย”

นมสมณะท ๒ นมสมณะท ๓ และแมสมณะ ที่ ๔ กไ็ ม่มีในภา!ยนอกจากธรรมวินยน่ึ ลํทธธิ รรมเบน่็ เคร่อื งกลา่ วมปี ระการต่าง พุ ของเดยี รถยี เ์ หล่าอ่ืน ว่าง จากสมณะที่งหลายอีกพวกหนึง่ สุภทิ ทะ ก็ภิกษุทง่ี หลาย เหลา่ นพ่ึ งึ สำเรจ็ อริ ิยาบถอยโู่ คยชอบไค้ โลกกไ็ ม่วา่ ง เปลา่ จากพระอรหํนฅ์ท1งหลาย (แน่)'’ เม่อื ธรรมกี ถาอยา่ งนนึ่อํน่ผม้ ีพระภาค เจาฅรสํ จบ แลว ปรพิ าชกสภุ ทิ ทะ ไค้กล่าวคำประกาศฅนเขไรบ นบถอพระพทุ ธศาสนานึ่ ต่อพระผมู้ ีพระภาคเจำ'ว่า '‘ขำ แต่พระองศผูเ้ บนท่ีเคารพ ขำพระบาท'ชน่ื ชมธรรมกถา ทีฅ่ รสแล่วนเึ่ บ็น่ อยา่ งย่็ง ขำพระบาทอนโุ มทนาธรรม.กถา ทฅี รสแลว่ นโดย'ไม่โฅ้แยิง บคุ คลพึงหยบิ หงายขนซง่ึ ภาชนะทถ่ี ูกวางกวา่ํ หนไไวก้ ด็ ี พงึ เบ1ิ คออก1ซง่ึ สี่งของ ทีถกู สงอนื บคบง่ อยูก่ ดี พึงบอกทางแก่คนที่หลงทางแล่ว กด็ ี พงึ ชูข้นํ ซง่ึ ควงประทีปท,ี ลุกโพลงขนควยนาม*น ใน ท ่ีมดื คไยประสงค์วา ‘ ผ มู้ จี ก่ ษุท่งี หลายจะมองเห็น รปู ■ ท,งหลาย’ คง่ นึ่ ก็ดี แมฉ้ ํน่ใค พระผู้มีพระภาคเจไ

Sid๔ ทรงประกาศแลไ่ ซง่ึ พระธรรม'โคยปิ ่ริยายเบ็!นอนมาก ก ฉนิ น11แเหมือนกน่ ขา่ แค่พระองคผูเ้ บนทเคารพ ขา พระบาทนยิ อ่ มรบไว้ ซึ่งพระผมู้ พี ระภาคเขา่ ©พระธรรม ๑ พระภิกษุสงฆ์ ๑ ให้เบนผนู้ ำทางการคำเนินชวี ฅิ ข่าแต่ พระองค์ผ้เู บนทีเ่ คารพ ขา่ พระบาทนพงึ ไคบ้ รรพชา พึงไค้อุปสมบท ในสำน*กพระผมู้ ีพระภาคเขา่ ” ภ. “ ค กู ่อนสุภททะ บคุ คลใคแลเคยเบน่็ เดยี ร- ถียอ์ ืน่ หว*งบรรพชา หว่งอปุ สมบทในธรรมวินยนิ บุคคลนินยอ่ มอยูป่ รวิ าส ๔ เทือน ใน ๔ เทือนล่วงแลว ภกิ ษุทํ้งทลายมจี ิฅยินดแี ล่ว ย่อมยงํ บคุ คลผ้ไู คอ้ ยู่ปริวาส คลอด ๔ เดือนแล่วใหบ้ รรพชา ใหอ้ ปุ สมบท เพ่อื ความเบนภิกษุ แคว่ า่ ในฅฅิ ถิยปริวาสนิ พระฅถากฅ รู้ความมปี ระมาณคา่ งแห่งบุคคล” ฝ.็ “ขไแคพ่ ระองค์ผ้เู บนท่เี คารพ ถาชนท่ีง หลายผูเ้ กยเบนเดยี รถยี ์อ่นื หวงอยซู่ ่งึ บรรพชาซงึ่ อปุ ­ สมบทในธรรมวนิ ยนิ ยอ่ มอยปู่ รวิ าสคลอค ๔ เดือน

ใน ๔ เดอื นล่วงแลว ภิกษุทํง้ หลายมจี ฅิ ยินดืแลวํ ยอ่ ม ยงิ บคุ คลผไู้ คอ้ ยปู่ รวิ าสฅลอค ๔ เดือนแล*วใหบ้ รรพชา ให้อปุ สมบท เพ่ือความเบ็1นภกิ ษไุ ซร้ ขไพระบาทจิกอยู่ ปริวาสดลอด ๔ บ ใื่ น ๔ บีเลว่ งแล่ว ภิกษทุ 1งหลายมี จฅิ ยนิ ดแี ล4ว จงยงิ ขไพระบาทผ'ู้ ได้อย่ปู ริวาสดลอด ๔ บ แล4ว ใหบ้ รรพชา ใหอ้ ปสมบท เพอื่ ความเบนภกิ ษุ เถ ดิ ” ในทนที นนแล พระผมู้ ี พระภาคเจไ ฅร*ฝล็ ง่ พระอานนทะ ผมู้ ีอายุวา่ “ อานนทะ ถากระนํ้น เธอ ท1ง หลาย จง ยิง ปริพาชก สภุ ทท่ ะให้ บรรพซา เถดิ ” พระอานนทะ ผมู้ ีอายุ รบพระพทุ ธาณฅ่ ว่า “ พระเจไขไ” ในยินคบนน ปริพาชกสุภทท’ะ ไค้กล่าวคำสรรเสริญน กะพระอานนทะ ผู้มอี ายวุ า่ “ ค ูก่อนอานนทะ ผเู้ จรญิ อายุ ภกิ ษุ ทงหลาย ในท'ี ประชุมน้ํ ผู้ที่ พระศาสดา ทรง อภิเษกแลวควยการอภเิ ษกใหเ้ บนm แควาสิก (คอื ทรงส,ง ให้ทำหนไท่ีแทนพระองค์) ณ เบองพระพ,กฅร์ มีทา่ น (ผ เู้ ด ยี ว) ที่มลี าภมากหลาย ทไี่ ค้ดืแลว (เพราะทา่ น เบ่น็ ผ้รบพระดำรสิ สงํ ) ”

ปรพิ าชกสภุ 'ททะ ' ไคไ้ ดบรรพชา-อปุ สมบท ณ สำนกพระผ้มู ีพระภาคเจาเทียว ท่านอปุ สมบทแล8’ว่ไม่ นานเลย ไคป้ ลีกฅนออกไปสงบอยผู่ ูเ้ คยี ว ไม่ประมาท เพียรแผดเผากิเลส สง่ จิฅเขำไปในพระนพิ พาน ไค้ ฅรสรู้ กระท่าให้แจง เขาถึงควยฅนเอง ซงึ่ พระอรหฅผล อนเบ่็นท่ีดองการของกลุ บฅุ ร ที่บวชอย่างไมเ่ กาะเกย่ี ว กบเรอื นจากเรือนโดยซอบน'นเทยี ว ซง่ึ เบ็น่ ธรรมทไ่ี ม่มี ธรรมอ่นื ยวคยงกว่า เบนธรรมท่เี บนที่สุคสนแหง่ พรหม- จรรย์ ในบจจุบนนเทียว สำเรจ็ อริ ยิ าบถอยู่ ท่านไคร้ ู้ อยา่ งโพลงสว่างว่า “ ชาติ (คอื อุปาทานขนธ์ ๕) หมด สนแลว เราอย่จู บพรหมจรรยแ์ ล1ว เราไคก้ ระทำกจิ ท่ี ควรทำแลว กิจอยา่ งอนื่ อกี เพือ่ ความเบ่น็ เชน่ นไ้ํ ม่มีอกี แสว่ ” ก็'พระสภุ 'ททะ ผ้มู อี ายุ ไค้เบนพระอรหินกอ็ งก็ ใดองค์หนงึ่ (ในพระอรหนก็ ๔ คอื บญญาวิมฅุ ฅะ อภุ โดภาควมิ ุฅดะ เฅวิชชะ และ ฉฬภญิ ญะ) ท่าน ไค้เบนพระสาวกทีไ่ คเ้ ห็นองค์พระพุทธเจา องค์สดุ ท่าย ของพระผมู้ ีพระภาคเจา่ แล

©d(n> ภาณวารที่ ๖ ทรงตงธรรมรินไ]ไว ้แ ท น ฬ ร ะ อ ง ค ใน ครง น1น แล พระผมู้ ี พระภาค เจไ ดรส สง่ พระอานนทะ ผูม้ ีอายุว่า “ ค ูก่อนอานนทะ ก ็ในบาง คราว ทา่ นท1งหลายพึงมคี วามคำริทล่ี ามกนวา่ พระศาสดา ในธรรมวนิ ย (น ) ลว่ งลบไปแลว เราท,งหลายไม่มี พระศาสดาแล่ว ’คิงนึก่ ไ็ ค้ แด่ท่านทีง่ หลาย'ไม่บงควรเหน็ ธรรมวินยนนเบนอยา่ งนนเลย ดกู อ่ นอาน'นทะ ท1งธรรม ทีพ่ ระฅถาคดไคแ้ สคงไวแ้ ล่ว ทง่ี วนิ ยท่ ี่พระฅถาคดไค้ บํญญฅํ ไวแ้ ล่วแก่ท่านท่งี หลาย ย่อมเบนพระศาสดาของ .ท่านทงี่ หลาย ในคอนทพี่ ระฅถาคดล่วงล'บไปแล่ว ” “ ดูก่อนอานนทะ- อน่งึ ในบดนึ่ ภกิ ษุที่งหลาย ย่อมรองเรียกซึง่ กนและก่น ควยวาทะวา่ ‘ อาวโุ ส, ฉนใคเทยี ว ในคอนท่พี ระ.ฅถาคดล่วงลบไปแล่ว ภกิ ษุ ทีง่ น่ึน ไมค่ วรเรียกซ่ึง'ก่นและก่น คิวยวาทะว่า' ‘อาวุโส, ฉนนน่ึ ดกู ่อนอานนทะ ภกิ ษุทเี่ บน่็ เถระกวา่ ควรเรียก ภิกษท่เี บน็่ นวกะกวา่ โดยซอ่ื ควิ กไ็ ค้ โดยนามสกุลก็ไค้

(ร ) โคยวาทะวา่ ‘อาวุโส, ก็ไค้ ภกิ ษทุ เี่ บ่็นนวกะกวา่ ควร เรียกภกิ ษุทเ่ี บ่็นเถระกวา่ 'ว่า ‘ภนเุ ต, ก็ไค้ วา่ ‘อายสมา, ก [ด๘ VI ^ 5? “ คกอ่ นอานนทะ ในฅอนทีพระฅถาคฅลว่ งลบ ไปแล2ว สงฆ์ เม่อื ประสงค์ กจงถฺ อนสกิ ขาบททงี หลาย ที่เบ็น่ สิกขาบทเลก็ —นอย เสยบางกไค้ สงฆควรลง พรหมทณํ ฑแ์ กภ่ กิ ษุฉนิ นะ ในคอนทพี ระคถากฅลว่ งลบ .ไปแลว” อ. “ ขา่ แค่พระองคผ์ เู้ บ่็นท่เี คารพ ขอประทาน พระวโรกาส พรหมทไนฑเ์ บน็่ อย่างไร ?” ภ. “ พรหมทณี ฑเ์ ?เนอยา่ งน คอื ภกิ ษฉุ นิ นะ พงึ กลา่ วคำทีฅ่ นปรารถนาจะกล่าว ภกิ ษทุ 1งหลายไมพ่ ึง พดู เลย ไมพ่ ึงฅณํ ตอื น ไมพ่ ึงพราํ่ สอนซึง่ ภกิ ษชุ ่ือว่า ฉนิ นะฉิน ” ทรงอนุญาต,ใหชกถามบอทีย*งมความส์งฝ็ย หลงจากที่ฅรสิสงํ ให้สงฆ์ลงพรหมทีณฑแ์ กภ่ กิ ษุ ฉินนะแล็วน1นแล พระผมู้ พี ระภาคเจาได้ฅรํสเิ ตอื นภกิ ษุ ท1งหลายวา่ “ ค ูกอ่ นภิกษทุ 1งหลาย ความสงสยบาง

ความไม่แนใ่ จบ่าง ในพระพุทธเคิาบา่ ง ในพระธรรมบา่ ง ในพระสงฆ์บ่าง ในมรรกบาง ในปฏิปทาบ่าง พงึ มีไค้ แม้แก่ภกิ ษรุ ปู ๑ เทยี ว ทา่ นท1งหลายจงถามเสีย จงอย่า ไค้เบ่น็ ผ้คู ดิ เทอื ครอนใจขนในภายหลงวา่ ‘ พระศาสดาได้ ประทบอยู่ ณ เบองหนาแหง่ เราทงหลาย เราทงหลาย ไมไ่ ค้อาจ เพ่อื จะ กราบทูลถาม ซก้ ไซพ้ ระผูม้ ี พระภาคเจา ณ เบองพระพกฅร”์ เมือ่ พระคำรส ประทานโอกาสแก่ ภิกษุ ที่งหลาย อย่างนนิ ถูกฅรส้ จบลงแลว ภิกษุ ประชมุ นน'ไค้เบ่น็ ผู้นง่ึ พระผมู้ ีพระภาคเจำได้ฅรสประทานโอกาสเช่นน1น แมก้ รงท'ี ๒ แม้ครํ้งที่ ๓ ภกิ ษุประชุมนน ก็ไค้เบ่็นผนู้ ่ึง แมก้ รงท่ี ๒ แม้กรงท่ี ๓ ในครํ้งํน้ น พระผูม้ พี ระภาคเจา ไคด้ รสอีกว่า “ ดูกอ่ นภกิ ษุทงี่ หลาย กส็ ถานการณเ์ ชน่ น่ึ พงึ มีไคเ้ ทยี ว คอื ท่านที่งหลายไม่พึงถาม แม้ควิ ยคารวะ ฅ่อพระศาสดา แมส้ หายกจ็ งบอกแก่สหายเถิด'” เมอื่ พระคำรสประทาน'โอกาสซาเช่นนนึ่ ถูกฅรสํ -จบลงแบ่ว แด่ ภิกษประชมน่นึ กไ็ ด้เบ่น็ ผน้ ่ึง

ในทรงนนแล ท่านผู้มอี ายอุ ']น,นท่ ะ ไคก้ ราบ ทูลคำแสคงความเลอ่ื มใส่น ฅ่อพระผมู้ พี ระภาคเจาวา่ “ ขำแคพ่ ระองคผ์ ู้เบ็่นที,เการพ เหฅทุ ่นี า่ อศํ จรรย์ เหฅุ ที่ไม่เกยมีแลวแคก่ ลบมามขี น ภกิ ษหุ มู่น เบนทเี่ ลอ่ื มใส แลว่ าเองขำพระบาท ควิ ยสถานการณอ์ ย่างน คอื กวาม สงสย่ ก็คี ความไม่แนใ่ จกค้ ในพระพทุ ธเจาก็ดี ใน พระธรรมกค็ ี ในพระสงฆ์ก็ดี ในมรรคก็ดี ในปฏิปทา กค็ ี มิไดม้ แี กภ่ กิ ษุแมเ้ พยี งรปู เคยี ว ในภกิ ษุหม่นู ”่ ภ. “ คูก่อนอานนทะ เธอกลาวเพราะความ เลอ่ื มใสอยา่ งเดยี ว แค่พระฅถาคฅมญี าณท่ีแท้'จรงิ 'ใน ภิกษุหมู่นว่า ความสงส'ย หรอื ความไมแ่ นใ่ จ ใน พระพทุ ธเจา ในพระธรรม ในพระสงฆ์ ในมรรคหรอื ในปฏิปทา มิไค้มีแกภ่ ิกษุแมเ้ พยี งรปู เดยี ว ในภกิ ษุหมูน่ เพราะภิกษุรูปที่อยใู่ นอ\"นค่บสดุ ท่ายแหง่ ภิกษุ ๕๐๐ รูป เหลา่ นํ้แล เบนพระโสดาบน ไม่มวี นิ ิบาฅ (นรกุ ชนเบา) โดยแนน่ อน เบ่น็ ’ผเู้ ท่ียง เบนผู้จะ่ ไค้ฅรํสร่ ้ใู นเบ้ํองหนำ ” ในอนํ คบิ ทฅ่ี ร่ ํสชแจงแก่พระอาน''นํทะ ผู้มีอายุ แลว่ น\"นแล พระผม้ ีพระภาคเจ,าไค้ฅรืสเดอื นภิกษทง

หลายวา่ “ ค ูก่อนภิกษุทงหลา่ ย สำเหนียกให้คเี ถคิ ใน โอกาสกอ่ นจะปรนิ พิ พานนี พระฅ•ถาคฅยอ่ มเถือนท่าน ท8งหลายวา่ : (วยธมมฺ ใ สงขารา, อปปฺ มาเทน สมปาเทถ .) สิงขารท1งหลาย มีการเสอ่ื มสลายไปเบน็่ อาการของฅน ท่านท้ํงหลาย จงเบน่็ ผ้มู ีความไมป่ ระมาท ท่ีเบ็น่ เคร่ืองยงิ กจิ กรรมท1งปวง ให้คำเนนิ 'ไปควยคีเถคิ ” พระคำรสน เบนพระวาจาท่ีมี ในครงสคุ ทไยของพระผมู้ -ี พระภาคเจา - ทรงกระทำบริกรรมเทือนนิ นานแลวปรนิ ินนาน ในทนทนี ้ํน พระผู้มีพระภาคเจไทรงเขไปเม- ฌาน ออกจากปเมฌานแสิวทรงเขไทุติยพาน ออกจาก ทตุ ิยฌานแลวทรงเขำฅฅิยพาน ออกจากฅติยฌานแลว ทรงเขไจคูฅถฌาน ออกจากจฅฅุ ถพานแลว ทรงเขไ อากาสานญจายฅนสมาบไท ออกจากอากาสาน’ญจายฅน- สมาบฅแสวิ ทรงเขไวิญญาณ’ญจายฅนสมาบ’ฅ ออกจาก วิญญาณ'ญจายฅน สมาบค แลวทรงเขา อากญิ จ’ญญายฅน- สมาบไท ออกจากอากญิ จ’ญญายฅนสมาบ’ฅแสิวทรงเขไ

เนวสญญานาสพญายฅนสมาบไท ออกจากเนวสพญานา- สญญายฅนสมาบฅแลิวทรงเขิาลพิ ญา เวทยฅิ นิโรธสมาบฅ ในทนทนน พระอานนทะ ผูม้ อี ายไุ คก้ ลาวอำ ถามนกะพระอนุรุทธะ ผู้มอี ายวุ ่า “ อนุรุทธะผูเ้ จรญิ พระผมู้ ีพระภากเจำปรพิ พานแล1วหรอื ? ” อนุ. “ อานนทะ ผมู้ ีอายุ พระผู้มีพระภากเจำ ยงมิไค้ปรนิ ิพพาน แค่ทรงเขไสพญาเวทยิคนโิ รธ- สมาบฅ ” ในเวลาน1น พระผู้มพี ระภาคเจไทรงออกจาก สพญา เวทยิฅนโิ รธ สมาบฅ แลว่ ทรง เฃไเนวสพญานา- สพญายฅนสมาบไท ออกจากเนวสไบพานาลพิ ญายฅน- สมาบฅํ แลวิ ทรงเขไอากญิ จพญายฅนสมาบไทอิ อกจาก อากิญจญํ ฌาย ฅนสมาบไท แลว่ ท รงเข า วิญญาณ'ญจา'ยฅน- สมาบไทิ ออกจากวิญญาณญจายฅนสมาบฅํ แลวิ ทรงเขา อากาสาน*ญจายฅนสมาบฅํ ออกจากอากาสาน*ญจายคน- สมาบ*คแั ลิวทรงเขำ,จฅุฅถฌาน ออกจากจฅฅุ ถฌานแลวิ ทรงเขไฅฅยิ ฌาน ออกจากฅตยิ พานแลวิ ทรงเขไทุติยฌาน i . ■ ■ ป , . . . 1,.. 1, . ' พ . . , , : - . ^ . เ^ ___. ะ - . : ป . - - . • ท v--v:

1 ร ุร 0 ๓ I ออกจากทฅุ ยิ ฌานแห่วทรงเขไป;ฐมฌาน ออกจากป^ม- ฌานแล*วทรงเข่าทฅุ ิยฌาน ออกจากทฅุ ยิ ฌานแลวทรง เข’าฅฅยิ ฌาน ออกจากฅฅยิ ฌานแลวทรงเขไจฅุฅถฌาน พระผ้มู ี พระภาคเจไ ทรงออกจาก จฅุฅถฌาน แห่วไค้ ปร-ิ นพิ พานในอนคบํ (น1น) ( คือปรนิ ิพพานในคอนท่เี บ่น็ ภว*งคปาคะ) ส์ลานการณแหง่ บรษิ ท้ ในท ปรนิ ินทาน (๑ ) เมื่อ พระผมู้ ี พระภาคเจไ ปรนิ พิ พาน แห่ว การไหวอย่างแรงมากแหง่ แผน่ คนิ ท่ยี *งความหวาคกห่ว ใหเ้ กิค ทที่ ำใหข้ นชชู น ไคเ้ กิคมีขนมา และกลองทิพย ท1งหลายก็ไคเ้ ปล่งเสียงครึม ๆ ออกมา พรไ]มก'บกาล เบน่็ ทป่ี รนิ ิพพาน (๒ ) เมื่อ พระผูม้ ี พระภาคเจไ ปรนิ ิพพาน แห่ว พร’อมกบเวลาทป่ี รนิ พิ พาน พรหมสหม่ บคไี ค้กล่าวคาถา (ทแ่ี ปลความ) วา่ “โลก (ของมนษุ ย์) ซึง่ เบน่็ สถาน ทพี่ ระฅถาคฅสมพทุ ธเจ’าผทู้ ี่ไม่มีบคุ คลเปรยี บ ผทู้ ี่ไฅ้ บรรลถุ ึงพระญาณทมี่ พี ห่ง ผู้เบนองค์พระประมุขผนู้ ำ ฝูงชน พระองค์ทช่ี าวเรากำลิงเหน็ อย่นู ํ้ ทป่ี รินิพพาน

koOCa ( น ) ท้กเบน่็ สถานเบนทีท่ อดลงไปซึง่ ร่างกายที่เบนท่ี เบนไปแหง่ อวยวะ ของส่ฅวท์ ีง่ ปวงเทียว ” (๓ ) เมอื่ พระผู้ มีพระภาค เจไปริ นพิ พาน แลว พร่อมกบเวลาทป่ี รนิ ิพพาน ทา้ วสกกะ ผู้เบ็น่ จอมแหง่ เทพ ไดก้ ล่าวคาถาน (ทีแ่ ปลกวาม) ว่า “ นา่ ส่งเวช! ส่งขารท8งหลายไม่เทีย่ ง มกี ารเกดิ ขนและการคบไปเบน อาการของฅน เพราะสง่ ขารท,งหลายเหลา่ นน เกดิ ฃน้ํ มา แท้วย่อมทอ้ งคบ ท้งฃารท้งํ ทเี่ บนกามาพจร ที่K3ทเ่ี บน รปู าพจร ท่ีงทเ่ี บ่็นอรปู าพจรทง่ี หลายเหลา่ นน่ ยอ่ มคบ สนิธควยอรหคมรรค เพราะอรพัามรรค ก็คอธรรมทข่ี ุด เอาทุกข์ ( คือทง้ ขารในสามภูมนิ ้ํน ) ออกได้เบนอย่างดี ” (๔ ) เมอื่ พระผมู้ ีพระ ภาคเทา้ ปรนิ พิ พาน แทว้ พท้อมกุบเวลาที'ปรนิ พิ าน พระอนุรุทธะ ผมู้ ีอายุ ไค้ กลา่ วคาถาน่ (ทแี่ ปลความ) ว่า “ ลมอ'สสาสะและลม บสสาสะ มิได้เบนไปแกพ่ ระมนุ ี ผูม้ จี ิดทง่ี ้มํ ํน ผคู้ งที่ ผไู้ มม่ ีอาการหทน้ ไหว ผ้ไู ค้ปรารภท้นฅปิ รินพิ พานแลว่ พระมนุ ีนน ทรงท้อนรบเวทนาควยดวง,จฅิ ท่ชี ่ืนบาน จิด

ไรร0 <^ ของทา่ นไคห้ ลดุ พนไป เหมือนควงประทปี ท่ีโพลงสวา่ ง คบลงฉะนน ” (๕ ) เมื่อพระผู้มีพระ ภาคเจไ ปรินพิ พาน แล*ว พร5อมกบเวลาท่ีปรนิ ิพพาน พระอานนทะ ผ้มู ีอายุ ไค้ กล่าวคาถาน้ํ (ทีแ่ ปลกวาม) วา่ “ เมือ่ พระสมพทุ ธเจไ ผูท้ รงประกอบควยอาการทป่ี ระเสร^ิ ท่ีงปวง ปรินพิ พาน แล่ว การ’ไหวแห่งแผ่นดินทเี่ บ็น่ เหคยุ *งความหวาคกล'ว ให้เกิด ท่เี บนเหตใุ หข้ นฅงชชู 'นขนมา ไค้เกิดมีแลว (๖ ) เมอ่ื พระผู้ มพี ระภาค เจไ ปรินพิ พาน แล่ว ในหมู่ภกิ ษทุ ่ปี ระชุมอยู่นํ้ ภิกษทุ 1งหลายท่ยี ไ!มีราคะอยู่ เหล่านน บางพวกยอ่ มประคองฅง้ํ แขนท1งสองขนรองไห้ ยอ่ มลมฅวลงเหมือนเทไถกู คดฃาคแล่ว ย่อมกลงมากลงไป พไิ รรำพนวา่ “ พระผูม้ พี ระภาคเจไปรินิพพานเสยี แลว่ เรว็ เกนิ ไป พระสกุ ฅเจไปรินพิ พานเสยี แลว่ เรว็ เกินไป พระผู้มจี ก่ ษุสูญสลายไปในโลกเสียแลว่ เร็วเกินไป ” ผาย ภิกษทุ 1งหลายท่หี มดราคะแลว่ นน ยอ่ มเบ็1นผมู้ สี ติ มีล่มป- ช'ญญะ รบ สถาน การณ์ เบน ปรกติ อยู่ ควย มนสิการ ว่า “ นา่ ส่งเวช ! ส่งขารฑง๋ํหลายไม'เที่ยง เพราะความที่ mmm m i ■\"

ฒเแ^f -^ พ - - ^- ? ~~ k ) 0 <3 สง้ ขารทง้ํ หลายไมเ่ ที่ยงนน ทุก ทุ กนจงึ จะพึงไค้ ( ฅาม ปรารถนา) ในสงิ ฃารเหล่านแ้ํ ทท่ ีไ่ หน ” ( ๗ ) ในครงนนํ๋ พระอนุรทุ ธะ ผูม้ ีอายุ ไค้ ท่กเฅอื นภิกษุท่งี ํ๋หลายวา่ “ ทา่ นผู้มีอายทุ \"งหลาย อยา่ เลย อย่าไค้เศรไโศก อยา่ ไค้รองไห้กร่าํ ครวญ พระผมู้ ีพระ- ภาคเจำไค้ฅรสไวน้ สวิ กอ่ นทีเดยี วซ่งึ คำน มิใช่หรอื วา่ ‘ ความแยกออกไป ความพรากออกไป ความเบนโคย ประการอ่ืน จากสิฅวแ์ ละสงิ ขารท1งหลาย ทเี่ บนที่รก ท่ี เบนทเ่ี จริญใจท\"งหมดเทยี ว ยอ่ มท่องมีเกคิ ฃนมา เพราะ ฉะนน ทกุ ทุ กนจะพงึ ไค้ในสิฅว์และสงิ ขารท1งหลาย เหล่านแทท่ ่ีไหนว่า ‘ ส\"ฅวแ์ ละสิงฃาร ทถ่ี กู บจจํยปรงุ แท่งขนมาแลว ทีม่ กี ารท่องประลย'ไปเบน่็ อาการของคน ที่เกดิ ขนมาแลว ทเี่ บนแลวนน เจ\"าประคณุ๊ ! ขออยา่ ท่องประล\"ยไปเสยี เลย’ การวงิ วอนขอมใิ หส้ \"ฅวแ์ ละสงิ ขาร อยา่ ท่องประล\"ยไปน1น ไม1เบ็่นสถานะจะมไี ด้ ทา่ นผ้มู อี ายุ ทงหลาย เทวดาทีง่ หลายกำสงิ กลา่ ว'โทษ ( ว่าฅนย\"งร\"อง ไห้จะปลอบผอู้ น่ื ใหเ้ บาใจไดอ้ ยา่ งไร )”

พระอานนทะ ผู้มอี ายถุ ามว่า “ ท่านอนุรุทธะ ผู้เจริญ ก็เทวคาทงหลายทา่ งเบ็1นภฅู ( คือเบนอมนษุ ย)์ ย่อม กระทำไวใ้ นใจ ซึ่งการ ปรนิ พิ พาน ของพระผ้มู ีพระ- ภาคเจไอย่างไร ใ ” อน.ุ “ คกู ่อนอานนทะ ผูเ้ จริญอายุ เทวคา ทงหลายทมี่ คี วามสำกํญว่าเบน็่ แผ่นคิน ในอากาสมอี ยู่ เทวดาเหล่านน กำลํงสยายผมรองไห้ ก0ใลงประกองด1ง แขนท!งสองขนร2องไห้ ยอ่ มลม่ ดวลงเหมอื นเท่ทถกู ฅํคขาด แล่ว กำลไกลงมากล้ํงไปพไิ รรไพนอยวู่ า่ ‘ พระผมู้ พี ระ- ภาคเจไ ปรนิ พิ พาน เสยี แลว เรว็ เกนิ ไป พระ สคุ ฅเจา ปรินิพพานเสยี แลวเรว็ เกินไป พระผู้มจี กษิ สุ ูญสลาย’ไป ในโลกเสยี แลไเร็วเกินไป” “ ค กู ่อนอานนทะ ผ ู้เจรญิ อายุ เทวดาท1ง'หลาย ท่ีมกี วามสำกํญวา่ แผน่ ดนิ ในแผน่ ดนิ มอี ยู่ เทวดาเหล่า นนกำลงสยายผมรองไห้ sกำลํงประกองติงแขนทงสองฃนึ รองไห้ ย่อมลมฅวลงเหมอื นเท่าถกู ฅคํ ขาดแล่ว กำลง กลํง้ มากลงไปพิไรรำพนวา่ ‘ พระผ้มู พี ระภาคเจไปริ- นิพพานเสียแลว่ เร็วเกินไป พระสคุ ฅเจาปรินิพพานเสีย

แล,วเรว็ เกินไป พระผมู้ จี ่กษุสญู สลายไปในโลกเสียแลว เร็วเกนิ ไป” “ คกู ่อนอานนทะ ผู้เจรญิ อายุ สว่ นเทวดาทง หลายท่ีปราศแลวจากราคะ (เบนพระอนาคามี) นํน้ ย่อมเบนผมู้ สี ฅิ มีสมปชญ้ ญะ รบสถานการณ์เบนปรกฅิ อยู่ ควยมนสิการวา่ ‘ สง่ ขารท้งํ หลายไม่เทีย่ ง เพราะ กวามทีส่ ้งขารท*งหลาย'ไมเ่ ท่ียงนน ทกุ ทุ คนจึงจะพึงได้ ( คามความปรารถนา) ในสง่ ขารเหลา่ นแํ้ ฅท่ ไี่ หน ” ในคอนน ทํ้งพระอนุรทุ ธะ ผ้มู อี ายุ ทํ้งพระ- อานนทะ ผู้มีอายุ ไดย้ ่งราฅรสี ่วนทยี่ ง่ เหลอื อยูน่ 1น ให้ล่วง ไปดว้ ยธรรมีกถา (๘ ) ในอ'นคบค่อมา พระอนรุ ทุ ธะ ผมู้ อี ายุ ไค้ส่งพระอานนทะ ผ้มู ีอายวุ า่ “ อานโนทะ ผู้เจรญิ อายุ ท่านจงไป ท่านเขไไปถึงกรงุ กุสนิ าราแสว่ จงบอกข่าว ปรนิ ิพพานแก่เจ่ามลํ ละท8งหลาย ผ้ชู าวกสุ ินาราว่า “ คู กอ่ นท่านวาสิฏ^ะทงหลาย พระผมู้ พี ระภาคเจไได้ปร­ิ นิพพานเสียแลว บ\"คน เบ1็ นกาลแห่งการอะไร ท่านท1ง หลายจงทราบเองเถิด ”

พระอาน'น'ทะ ผู้มอี ายุ รบฅ่อท่านผมู้ อี ายอุ นุรทุ ธะ วา่ “ ขอรบ” แลวไค้นงุ่ ฅามสมณว่ฅรในฅอนเซไ ถอื บาฑรและจวี รเฃไไปย*งกรงุ กสุ ินาราลำพ*งกนเกยี ว ชาวกุสนิ 'ใราไปสกการะพระพุทธสรีระ ก็ในฅอนน1น’ เจ่ามลละท,งหลาย ผู้ชาวกสุ ินารา กำลํงเบ1็ นผปู้ ระชมุ โไนอยู'่ ในหอประชมุ ควยกรณียะ ( ปริ- นพิ พาน ) นนนน่ เทียว ในฅอนทก่ี ารประชุมกำล*งเบน ไปอยู่นน พระอาน,นทะ ผมู้ อี ายุ ไค้เข*ไไปยิงภมู ภิ าคอ*น เบ็1นท่ีฅะงอยู่แห่งหอประชมุ ของเจไม่ลละ ผชู้ าวกุสินารา กรนเขาไปถงึ แลว ไคแ้ จงขา่ วปรนิ ิพพานแก่เจไมลละ ผชู้ าวกุสนิ าราว่า “ ก กุ ่อนท่านวาสิฏJ ะท8งหลาย พระผู้- มพี ระภาคเจา่ ไค้ปรนิ พิ พานแลว บดน เบน่็ กาลแหง่ การ อะไร ท่านท่งหลายจงทราบเองเถดิ ” พอไค้สคบกำบอกขา่ วนของท่านผูม้ ีอายุอานนทะ เจ่ามํลละทงหลาย โอรส สุณิสา และ ชายาของเจา่ มลละ ทงหลาย ตา่ งเบ็น่ ผู้มที กุ ข์ เบนผูเ้ สยี ใจ เบ่็นผู้เฅม็ เบื๋ยม คิวยทกุ ข์ใจ บางพวกกส็ ยายเกศาออกกนแสง ยอ่ ม ประคองฅงํ้ พาหาทงํ้ สองขนกนแสง ยอ่ มลมกายลงเหมอื น

ไพ)®o บาทถกู ฅคํ ออกแลวิ กลงมากลง้ํ ไปพิไรรำพน่ ว่า “ พระ- ผ้มู พี ระภาคเจไปรินพิ พานเสียแลว่ เร็วเกิน'ไป พระสุคฅ เจไปรินิพพานเลียแลวิ เรว็ เกนิ ไป พระผู้มจี กํ ษสูญสลาย ไปในโลกเลยี แลิวเรว็ เกนิ ไป ” ในท*นทีนน เจไม*ลละทํง้ หลาย ผ้ชู าวกสุ ินารา ไค้ลิงบรุ ษุ ว่า “ พนายทง้ํ หลาย ท่านทํ้งหลายจงยงเครือ่ ง หอม พวงคอกไม้ และเกร่อื งคนฅรที กุ ชนดิ ใหเ้ ขามารวม ก*นอยใู่ นกรุงกุสนิ ารา ในคอนทลี่ งี ฑ้ํงนน้ํ ถูกนำเขามารวม ไว้ในกรงุ กลุ ีนาราแลว่ นน เจไม*ลละทงี่ หลาย ผชู้ าว กสุ นิ ารา ไคน้ ำเครอื่ งหอม พวงคอกไม้ เครอื่ งดนฅรี ทกุ ชนดิ และผไ ๕๐๐ คู่ (ปถ!จ ทสุ สฺ ยุคสตาน)ิ เขไ ไปย*งภูมภิ าคอ*นเบนทฅี ํง้ อยู่แหง่ บาคนสาละของเจไมลละ ทโ่ี อบลอิ มมุมคไนทศิ หรดีแห่งกรุงกุสนิ าราอยู่ เขไไปยง สถาน ท่พี ระพทุ ธสรีระประดษิ ^านอยู่ ครนเขไไปถึง แลว คา่ งกส็ *กการะอยู่ เการพอยู่ นอมนบอยู่ บูชาอยู่ ซ่งึ พระพทุ ธสรรี ะ ควยอาการพอ่ น ควยเลียงขบรอง ด'วยเลียประโคม ควยพวงคอกไม้ ควยเคร่ืองหอม จ*ก คงเพิงผไกนแคคและเบญจาคา่ ง ทุ อยู่ จ'คฅงกระโจมค่า

และพลไม่พลาที่ดาดควยผไอยู่ ย*งดอนกลางว*นนนให้หมด สนไป ควยการดระเตรียมอยา่ งน ในดอนนน คณะm มลละ ชาวกุสนิ ารา ด่างปรกึ ษาเหน็ ร่วมกนอย่างนวา่ <£วนน สำหรบการถวายพระเพลงิ พระพทุ ธสรรี ะ เบน เวลากำมดื เกนิ ไปเสียแล่วเทียว ในว*นพรุ่งน เราทงี่ หลาย จ*กิถวายพระเพลงิ พระพุทธสรรี ะ ในทนที ” ในโอกาสต่อมา เจามลละ ชาวกุสนิ ารา ด่าง ฝกึ การะอยู่ เการพอยู่ นอิ มนบอยู่ บชู าอยู่ ซึง่ พระพทุ ธ- สรรี ะ ควยอาการพอน ควยเสยงขบร่อง ควยเสียง ประโคม ควยพวงดอกไม้ ควยเคร่ืองหอม จคํ ทงี่ เพงิ ผไกนแดดและเบญจาดา่ ง พุ อยู่ จดดงกระโจมผาและ พลบพลาท่ีดาดควยผไอยู่ ยงดอนกลาง'ว*นิแม้ที่ ๒ใหล้ ว่ ง หมดไป แมก้ ลางวนที่ ๓ แม้กลา,งวนท่ี ๔ แมก้ ลางวน ท่ี ๕ แมก้ ลางวนท่ี๖ กไ็ ด้ถกู ให้ล่วงหมดไป ควยกจิ กรรม อยา่ งนน ในเวลาตอ่ มา ในกลางว'นแมท้ ี ๗ ดา่ งไคด้ กลง ใจพรอ่ มกนอย่างนวา่ “ ชาวเราที่งหลาย. กำ.ล*งสก่ การะ อยู่ กำลง่ เคารพอยู่ กำลงนิอมนบอยู่ กำล่งบชู าอยซู่ ึ่ง พระพุทธสรรี ะ ■ ควยอา•ทารพิ,อน ควยเสยี งขบร่อง ควย

เสียงประโคม ควยพวงคอกไม้ คิวยเคร่ืองหอม จกิ เชิญ พระพุทธสรรี ะไปสู่ทศิ ใต้ เชิญไปสทู่ างขไงนอก ฅามทาง ขไงนอกพระนคร จิกถวายพระเพลงิ พระพุทธสรีระทาง ใตพ้ ระนคร ” กใ็ นกรงนนแล เจิาม่ลละช้นํ ทเบ็่นประมขุ ๘ คน สนานเศียรแลว นุ่งผไใหม่แลว ควยประสงค์วา่ '“ เรา ทงหลายจกิ เชญิ พระพุทธสรรี ะไป ” แค่ก็ไม่สามารถเพ่ือ การเชิญพระพุทธสรรี ะใหเ้ ขยอนฃ้ํนไค้ เมื่อเหตุการณ์ เบ็่นเชน่ นนเทยี ว เจไมล่ ิละทงหลาย ผซู้ าวกสุ ินารา จึง ไคก้ ราบเรียนถามขอท่ีฅน กุ สงสยน้ํ กะท่านผู้มีอายุ อนุรทุ ธะว่า “ ขำแค่ท่านอนรุ ทุ ธะ ผู้เบนท,ี เคารพ อะไร เล่าหนอเบ็น่ เหตุ อะไร'เลา่ เบนบรจิย ที,เบ,็ นเหตุให้เจไ มลละชนประมุขทง ๘ กนน ซึ่งไค้สนานเศียรแลว นุง่ ผไใหม่แล่ว ควยประสงค์วา่ ‘ เราจิกเชญิ พระพทุ ธสรีระ ไป ’ แค่กไ็ มส่ ามารถจะเชิญไปไค”้ อนุ. “ ค ูก่อนท่านวาสิฏเะฑงหลาย ท่านท1งหลาย มคี วามประสค์โดยประการอย่าง ๑ เทยี ว แค่เทวคา ทง่ หลายมีความประสงค์'โคยประการอีกอย่าง ร),,

1ร0®๓ มล. “ขาแคท่ ่านผเู้ บนท่ีเคารพ ก็เทวดาทงหลาย มคี วามประสงคอ์ ย่างไร ?” อนุ. “คูก่อนท่านวาสิฏJ ะทงี่ หลาย ทา่ นทง่ี หลาย ผายเดียว มีความประสงค์วา่ ใราทงํ้ หลายกำล่งส*กการะ อยู่ กำล่งเคารพอยู่ กำล่งนไ)มนบอยู่ กำล่งบูชาอยู่ ซ่งึ พระพุทธสรรี ะ ควยอาการพอน ควยเสยี งขบํ รอี ง ควยเสยี งประโคม ควยพวงคอกไม้ ควยเครื่องหอม จกิ เชญิ พระพทุ ธสรรี ะไปสูท่ ิศใต้ ไปฅามทางท?่ี ารง'ไปสู่ทิศ'1ฅ้ เชิญไปสู่ทางขไงนอก ดามทางขไงนอกพระนคร จกิ ถ'วาย พระเพลงิ พระพุทธสรีระ ทางใฅ้พระนคร’ แดเ่ ทวดา ท่ีงหลายเทยี ว มคี วามประสงค์ว่า ไราท1งหลาย กำล่ง สไ!การะอยู่ กำ'ล่งเคารพอยู่ กำล่งนไ)มนบอยู่ กำลง่ บูชา อยซู่ ่งึ พระพทุ ธสรรี ะควยอาการพอน คิวยเสยี งขบริอง คิวยเสียงประโคม คไยพวงดอกไม้ คไยเครื่องหอม ท่ี เบนทพิ ย์ จกั เชญิ พระพุทธสรรี ะไปยงทิศอุดรแห่งพระ- นคร ไปดามทางท่ีฅรงไปทิศอุดร เขไสพู่ ระนครทาง ประตทู ศิ อุดร เชญิ เขไสู่พระนคร ดามทางสายกลาง พระนคร ออกทางประตูทิศดะวนออก จกิ ถวายพระเพลิง

ใ29®๔ พระพุทธสรีระ ทเี่ จดยี ข์ องเจไมลลิ ะ ช่ือว่ามกุฎพนธน.ะ เบองทิศคะวนออกแห่งพระนคร” ม่ล. “ขไแค่พระคณุ เจาผเู้ บ็น่ ที่เคารพ การถวาย พระเพลงิ พระพุทธสรีระ ขอจงเบ็่นไปคามประการท่ี เฑวคาทง่ี หลายประสงค์เถดิ ” ก็ในเวลานน พนที่ ท่ีเบนทวิ กรงุ กสุ นิ ารา ถกถมแลวควยคอกมนทารพ ทิวไปจนถงึ ชอกบไน ราง ไขนาโสโครก และกองขยะ โดยระคบประมาณแกข่ อ เขา่ ในคอนนน ท่งี เทพท1งหลาย ทีง่ เจไมลละท่ีงหลาย ผู้ชาวกุสินารา ตา่ งกส็ *ก.การะอยู่ เคารพอยู่ นอมนบอยู่ บูชาอยคู่ วยอาการพอน - ควยเสยี งขบริอง ควยเสียง ประโคม ควยพวงดอกไม้ ควยเครือ่ งหอม ทงทเี่ บ่็น ของทพิ ย์ ทงี่ ที่เบ1็ นของมนุษย์ เชญิ พระพทุ ธสรีระไปสู่ ทิศอุดรแห่งพระนคร ไปคามทางทิฅรงไปทศิ อคุ ร เขา .ส พู่ ระนครทางประฅูทิศอคุ ร เชิญไปสทู่ ่ามกลางพระนคร ออกทางประคทู ิศคะวนออกคงพระพุทธสรรี ะลงทเี จดีย ของเจ5ไมล้ ลิ ะชื่อวา่ ■ มกฎุ -พนธนะ เบองทิศคะวนออกแหง่ พระนคร — ~ — ■- ____ d

ณฅอนทฅงพระพทุ ธสรระเรยบรอยแลวนน เจา มลละผู้ชาวกุสนิ ารา ไคก้ ราบเรียนถามขไ]ทคี่ วรปฏิบํฅ อยา่ งไรในพระพทุ ธสรีระน กะทา่ นผู้มีอายุอานนทะว่า “พระคุณเจ่าอานนทะผเู้ จรญิ กระผมท้งํ หลาย จะปฏิบ'ํ ฅเน พระพทุ ธสรีระอยา่ งไร ใ\" อ. “ดกู อ่ นทา่ นวาสิฏJ ะท1งหลาย ท่าน,'ทงห■ ลาย พงึ ปฏิบฅํ ในพระพทุ ธสรรี ะ เหมอื นชนทงหลายปฏิบํฅ ในพระสรรี ะของราชนผู้จกรพรรคิเ้ ถคิ ” ม,ล. พระคุณเจไอานนทะผเู้ จริญ ก็ชนทง้ํ หลาย ปฏิบฅํ ในพระสรรี ะของราชนิ ผู้จกร-พรรคอยา่ งไร ใ\" อ. “คูก่อนท่านวาสิ^ะทงหลาย พระสรีระของ ราชนิ ผู้จกรพรรค้ิ เขาย่อมห่อควยผา'ใหม่ ครนหอ่ ควิ ย ผาใหมแ่ ลว ยอ่ มบคุ ิวยปุยสำลที ่ถี กู คค—สางคีแลิว กรน บุควิ ยปุยสำเทถี่ กู คด—สางดแี ลิว ยอ่ มหอ่ คิวยผาใหม่. ชนท1งหลาย กรนหอ่ พระสรีระของราชนิ ผู้จกรพรรคคิ วย ผาใหมแ่ ละปยุ ผาย ๕๐๐ กู่ (ปณจฺ หิ ยคุ สเฅห)ิ ควิ ย วิธีนแลวิ จึงบรรจุพระสรรี ะท่ีถูกหอ่ ควยผาใหม่และปุย ผายแลวิ ินนเซาไปในหีบเหลก็ บดทอง (ทีเ่ หมือนลงิ tank เก็บนามน) บ่ืคคิวยิ ฝาหบี ศพเหล็กบิ'คทองอกี ่อน ........................ ....... - ■-

:?p '• - p w พ * ? ? • • ต ุ-? •-•^ - — 1รรุ ®๖ หนงึ่ กระทำไม้ทมี่ กี ลื่นหอมทะงปวงใหเ้ บ็1นจฅิ กาธารแลํวิ จึงถวายพระเพลงิ พระสรรี ะแหง่ ราชนํ ผู้จิกรพรรค์ ย่อม สรไงสตปู แหง่ ราช'นผูจ้ กํ รพรรค์ไวท้ ีถ่ นนใหญ่ ฅรง ๔ แยก ตกู ่อนทา่ นวาสฏิ J ะทง่ หลาย พระสรรี ะแห่งราชน ผจู้ กรพรรค์ ชนท1งหลายยอ่ มปฏบิ ํฅิ ฅามวิธีดง้ ทไี่ ค้ ถูกกลา่ วมาแลวอย่างน่แึ ล ทา่ นทะงหลายพึงปฏบิ คํ ในพระ สรีระแห่งพระฅทาค'?ไเจไ คามวิธที ีช่ นท\"งหลายปฏิบคํ ในพระสรรี ะแห่งราช'นผจู้ ิกรพรรคเ์ ถิค พงึ สรไงพระสตปู แหง่ พระฅถาคฅเจำไว้ที่ถนนใหญ่ ฅ ร ง ๔ แยก ชน 1 เหลา่ 'ใคจํกยกขนซง่ึ พวงดอกไม้ หรอื ซ่งึ เกรองหอม หรือ T ซง่ึ จรุ ณ ท,ี -พระสตปู น่นึ ก็ดี จิกอภิวาททพ่ี ระสตูปนนกที จกย\"งจฅิ ใหเ้ ลื่อมใสในพระสตปู นนกด็ ี กุศลกรรมนนก็จก มเี พือ่ ประโยชน์เกอถูล เทือความสขุ คลอคกาลนาน แกช่ นเหลา่ น่นึ ” ในคอนที่ไคท้ ราบวธิ ีปฏิบคํ ในพระพทุ ธสรีระแลว นํ้นแล เราม\"ลละท1งหลาย ผู้ซาวกุสินาราไค้สงบุรุษมาก หลายว่า \"พนาย ถ,ทกั ระน่1ึ แ ปยุ ผายทถี ูกคคี —สางเบน อย่างคีแลว่ ขิ องเจำมลละฑงหลาย ท่านทงหลายจงรวบ รวมเอามา” ในเวลาท่ไี คป้ ยุ ผายมาแลวนน เจามลละ ■ . ป . ; ป ^ ^ เ ^ ป : ;V ,ว & . ม : ^ ; . . , ! : ---»

ชาวกสุ นิ าราไค้ห่อพระพทุ ธสรีระคว้ ยผไไหม่ ครนหอ่ ควยผำใหมแ่ ลวิ ไค้บุควยปุยผายทถี่ ูกดีค—สางเบน่็ อย่างคี กรนบคุ วยปุยผายท่ถี กู ค้ก—สางเบนอยา่ งคีแลว ไคห้ อ่ ควยคาใหม่ เจามลละท1งหลาย ครนไคห้ ่อพระพุทธ สรรี ะควยผาใหม่และปุยผาย ๕00 คู่ (ปณฺจหิ ยุคสเตห) ควยวธิ นี แ่ึ ลวไคเ้ ชญิ พระพทุ ธสรรี ะเขไประดษิ ^านในหบี ศพเหลก็ บ1ิ ดทอง (ท่ีเหมอื นก*บถไ tank เก็บนามน) แลไบิ1คคว้ ยฝาหบี เหล็กบดทองอกี อนหนึง่ กระทำ’ไม้ทมี กลน็ หอมทํง้ ปวงให้เบนจิฅการธาร แล1วเชิญ (หบี ) พระพทุ ธสรีระขนประดิษจ่านยงจฅิ กาธาร ทระมหากไฟเสระทราบนทุ ธปรนิ นิ นานตอนเดนิ ทาง ก็ในคอนน1น พระมหา■ ก*สปะ ผูม้ อี ายุ พรไ]มควย ภิกษุหมใู่ หญ่ คือควยภกิ ษปุ ระมาณ ๕00 รปู ไค้เดินทาง ไกลจากเมอื งปาวามาสกู่ รุงกสุ นิ ารา ในคร*งํน้ ่นึ พระมหา- กสปะ ผ้มู อี ายุ ไค้เลํ้ยวออกจากทางเขไไปนงํ ที่โคนฅนิ ไมค้ ้นใคค้นหนง่ึ ก็ในเวลาน1น อาชวี กคนใคคนหนึง ถอื ดอกมนทารพ'ในกรงกสุ นิ าราเดนิ ทาง'ไกลไปย*งเมืองปา วา พระมหากไ!ปะ ผมู้ อี ายุ ไคเ้ หนอาชีวกพ้นู นทกี ำลง _________

ggj ------------------- I----------------------------------- 1ร)®ส่ เดนิ เขามาแฅ่ที่ไกลเทียว ครนไคเ้ หน็ แล็ว ไค้กลา่ วคำ ถามนกะอาชีวกผู้นนว่า “ทา่ นผู้เจรญิ อายุ ทา่ นไคท้ ราบ (ข่าว) พระศาลคาของเราท(3หลายบาง'ไหม ?” อา. “ทราบ ทา่ นผู้เจรญิ อายุ ในวนน พระ สมณะโกคมปรนิ พิ พานมาแลวไค้ ๗ วน ดอกมนทารพ คอกน ผมไค้เก็บมาจากที่ปรินิพพานของพระสมณะโคดม นน” ภกิ ษทุ งหลายในหมนู่ 1น, ทีย่ ิงมรี าคะอยู่น8น บาง พวกประคองคงแขนท1งสองขนรองให้ ทอดควิ ลงไป เหมอื นเทา่ ถูก?หา้ ขาดแล่ว กลงมากลงไปพิไรรำพํนว่า “พระผูม้ พื ระภาคเจไปรินพิ พานเสยี แล่วเร็วเกินไป พระ- สุคฅเจาปรนิ ิพพานเสยี แล่วเร็วเกิน'ไป พระผมู้ ีจกษสุ ญู สลายไปในโลกเสียแลว่ เร็วเกนิ ไป” ผายภิกษุท่หี มดราคะ แลวนน ยอ่ มเบนผู้มสื คิ . มสี มปชญญะรบสถานการณ์ เบ,ี นปรกฅอิ ยู่ ควยมนสกิ ารวา่ “สงิ ขารทง่ี หลาย'ไม่เทีย่ ง เพราะความทสี่ งิ ขารฑงหลาย'ไมเ่ ทย่ี งนน ใครษุ จึงจะ พึงไค้ (คามปรารถนา) ในสิงขารนแค,ทีไ่ หน” กใ็ นคอนน1น ภกิ ษุชอ่ื ว่าสภุ ํท,ทะ ทเี่ บนกนแก่ แล้วจงึ ไคบ้ วช ไค้กลา่ วคำแสดงอาการลงิ โลดนกะภิกษ

' เฐป็ 6)^ ทีงนนว่า “ทา่ นผเู้ จริญอายุท\"งหลาย พอก้นที ทา่ น ทะงหลายไมก่ อ้ งเศฑ้โศก ทา่ นทง้ํ หลายไม่กอ้ งรองไห้ ครํา่ ครวญ 1 เพราะเราทีงห้ํ ลายไคพ้ นแลวจากพระมหา สมณะผู้ซ่ึง'ไค้เบียดเบียนเราทงหลายแกว้ เทยี ว ควยก้อ รบกวนฅา่ ง ‘ยุ ว่า ‘สี่งและกรรมนควรแก่ท่านทีงหลาย แก้ส่ีงและกรรมนไมค่ วรแกท่ านทงี หลาย’ แกใ้ นบคน เราจกทำแกส้ ง—กรรมทเี่ ราปรารถนาจะทำ แก้จะไม่ทำ สีง่ —กรรมทเี่ ราไมป่ รารถนาจะทำ” ในคร1ง้นํ น พระมหาก\"สปะ ผ้มู ีอายุ ไคฅ้ \"ณคอื น ภิกษทุ ีงหลายวา่ “อย่าเลย ท่านผ้มู อี ายุทีงหลาย ท่าน ทีงหลายจงอย่าไค้เคราโศก อยา่ ไค้รองไหค้ ร่าํ ครวญ พระ ผู้มพี ระภาคเจาไค้ฅร\"สไวแ้ ก้วกอ่ นทีเคียวซง่ึ กำนมิใช่หรือ วา่ ‘ความแยกออกไป ความพรากออกไป ความเบนโคย ประการอน่ื ทีงจากส\"ฅวท์ งี หลาย ท1งจากส\"งขารทีงหลาย ซ่งึ เบนท่รี ไกเบน่็ ที่เจริญ'ใจทีงํ้หมคเทียว ย่อมกอ้ งเกคิ มี ขน มา เพราะฉะนน ทุก ‘ยุ กนจงึ จะพงึ ไคท้ งในส\"ฅว ทีง'ใน ส\"งฃารหล่านแํ้ ก้ท่ไี หนวา่ ‘ ท ีงสํฅว์ ทง่ ส\"งขารทีถูกบจจยํ ่

ใรชใร00 ปรงุ แต่งขนมาแลว ทีมการฅอ็ งประลยไปเบนอาการของ ฅน ที,เกิดขนมาแลว ท่ีเบนแลวนน เร่าประตุญ๊ ,!ขอ อย่าตอ่ งประลยํ ไปเสียเลย, การวงิ วอนรองฃอมิ ใหท้ ีง่ สดว์ ทใี่ 3สง้ ขารอย่าต่องประลย'ไปเสยี นน้ํ ไมเ่ บน่็ สถานะจะ มไค<๗\\n 2^75 จดุ ไฟถวายพระเพลงิ พระพทุ ธสร์ รี ะไมตดิ กใ็ นเวลาท,ี พระมหากสปเถระพรอมท่ีงภกิ ษปุ ระ มาณ ๕00 รปู กำลํงเดนิ ทางมากรงุ กสุ ินาราอยนู่ นเทยี ว เรา่ มลละ,ซนประมขุ ๔ คน สนานเศียรแล่ว นุ่งผไใหม่ แลว ควยประสงค์ว่า “เราจหไ้ ยงิ จฅิ กาธารของพระผู้มี พระ•ภาคเร่าให้ฅิคไฟ” แตก่ ็ไมส่ ามารถจะยิงจิฅกาธารนน ใหค้ ดิ ไฟได้ เมอ่ื มีเหตุการณผ์ ดิ บ่รกคเิ ชน่ น'น เร่าม้ลละ ชาวกสุ ินารา จงึ ได้กลา่ วคำถามนกะทา่ นผมู้ อี ายุอนรุ ทุ ธะ ว่า “พระคณุ เรา่ พระอนรุ ุทธะผู้เจริญ อะไรเลา่ หนอ เบนเหตุ อะไรเลา่ เบนบจจย ท่ีเบนเหตใุ ห้เรา่ มลํ ละ ช'นประมุขที่ง ๔ คนน ซึง่ สนานเศยี รแลว นงุ่ ผาใหม่

Iso Iso G) แลว ควยประสงคว์ า ‘เราท^หลายจกิ ยงิ จฅิ กาธารของ ของพระผมู้ พี ระภาคเจำ,ใหฅ้ คิ ไฟ, แค่ก็ไมอ่ าจจะยงํ จิค­ ทาธารนน ใหค้ ดิ ไฟไค้? อน.ุ “ ด ูกอ่ นทา่ นวาสิฏJ ะทงหลาย เทวดาท1ง หลายมีความประสงค์โดยการอนื่ เทียว” ม*ล. พระคุณเจไผูเ้ จรญิ ขอประทานโอกาส เทวดาท1งหลายมคี วามประสงคอ์ ย่างไร ? ” อนุ. “ ค ูก่อนทา่ นวาสิฏJ ะท*งหลาย เฉพาะ เทวดาท*งหลายมีความประสงคว์ า่ ‘พระมหาก*สิปะผูม้ อี ายุ น พรอมควยภิกษหุ มู่ใหญ่ คือควยภิกษุประมาณ ๕00 รปู ไคเ้ ดินทางไกลจากเมอี งปาวามาสกู่ รุงกสุ นิ ารา จคิ ­ ทาธารของพระผู้มพี ระภาคเจาจกยงิ ไม่คิดไฟ จนกว่า พระมหาก*สปิ ะ ผู้มอี ายุจิกไค้ถวายอภวาทพระบาทพระผมู้ ี พระภาคเจาควยมือของคน” ม'ล. “พระคณเจิาผเ้ จรญิ ขอการถวายพระเพลงิ พระพุทธ7สรระ1จงเZบนค7ามป1:ระการ,ท7เทว7ดา7ทง1หล7ายประ- สงคเ์ ถิด”

la c la s l a ชิ?เกาธ 1รลุก'โหลงฃนเมือภิกษทุ งน้นํ บงคมแล11 ในเวลานนแหละ พระมหากสปะ ผู้มีอายุ ไค้ เขไไปย^ภูมภิ ากอ*นเบนท่■ี ฅง่ อยู่แหง่ เจคยี ์ของเจาิ มล-ละชือ่ ว่ามกฏพนธนะ ใกลก้ รุงกสุ นิ ารา ไคเ้ ข่าไปองิ สถานอิน เบ็่นทีฅ้งํ อยู่แห่งจิฅกาธารของพระผมู้ ีพระภาคเลา้ กร1น เขาไปถึงแลว้ ไคห้ ่มจวี รเฉวยี งบ่าขางหนง่ึ ประนมมือ กระทำปฑกํ ษณิ จฅิ กาธาร ๓ รอบ เบดทางเบองพระบาท ถวายอภิวาทพระบาทแห่งพระผ้มู พื ระภาคเจา ควยเศียร เกลไ ภิกษุ ๕00 รูปแมน้ น ก็ไค้ห่มผาเฉวยี งบ่าขางหนง่ึ ประนมมือ กระทำปท้กษณิ จฅิ กาธาร ๓ รอบ แล้โวไค้ ถวายอภวิ าทพระบาทแหง่ พระผมู้ พื ระภาคเข่า ควยเศียร เกล้า เมือ่ พระมหากสปะ ผ้มู ือายุ และเมอ่ื ภกิ ษุ ๕00 รูป นน ถวายอภิวาทพระบาทพระผมู้ ืพระภาคเล้าแลว้ จิค­ ทาธารของพระผมู้ ีพระภาคเลา้ ไค้มเื ปลวเพลิงลกุ โพลง ขนเองเทียว0 ® สา.ท.ี วา่ การถวายพระเพลงิ พระพทุ ธสรรี ะ ทีในว*นที d จากว*น ปรนิ พิ พาน สมุ เพลงิ อย่คลอคว''น-ทนี

1 ® )1 ร3 ๓ ก็เมอ่ื ไพไ่ หม้พระพุทธสรีระอยู่ อวยวะที่ ไค้มื่ แลว คือ ฉวี (หนงผิว) กค็ ี หน*งกด็ ี เนอก็คี เสน — เอ็นกค็ ี ไขขอก็คี มไิ ท้เบนเท่า มิไท้เบ่็นฅะกรนเหลอื ปรากฏอยู่เลย พระสรรี ะท่ีh3หลาย (คอื พระบรมธาต)ุ เพียงอยา่ งเคียวเทา่ นนเหลอื อย®ู่ เม่ือเนยใสกค็ ี นามน ก็คี ถกู ไพไ่ หมอ้ ยู่ เท่ากไ็ ม่เหลือปรากฏอย่เู ลย ฅะกรน ก็ไมเ่ หลอื ปรากฏอยู่ ช่ือแมฉ้ ินใค เมือ่ พระพทุ ธสรีระ อนไพไ่ หม้อยู่ อวย'วะท่ไี ทม้ แี ล่วคี อื ฉวี (หน*งผิว) กค็ ี หนงก็คี เนอก็คี เสน —เอน็ กด็ ี ไขขอก็ดี มไิ ทเ้ บน็่ เท่า มิไทเ้ บ่น็ ฅะกรน เหลือปรากฏอยูเ่ ลย ฉินนนเหมอื น กน พระสรีระทงหลาย ( คอื พระบรมธาตุ ) เทา่ นน เหลอื อยู่ กผ็ ิา ๕0๐ คู่ ( ปญจฺ นฺนํ ทสุ ฺสยุคสตานํ คอื ผา ท่ีมลกษคํ ํรยิ น์ ำไปในฅอนแรก) เหลา่ นน มเี พียง ๒ ผนื คือผไผืนทอ่ี ย่ขู างในแหง่ ผไทกุ ทุ ผนื และผาผนื ท่อี ยู่ คำนนอกเท่านนถกู ไพ่ไหมไ้ ป12’ 0 สุ. ว.ิ วา่ พระบรมธ่าฅุมี ๓ ขนาค คือ เท่าเมีคผักกาก เมคี ข่าว สารบท่ แ่ ละเมคี ถว่ เขียวแคก และมี ๓ สี คือ สีคอกมะลิฅมู สี ไข่ มุกทถ่ี กซกํ แ{ทและสผี งทอง ๒ หมายกวามว่า ผา้ ๕๐๐ คนู่ น ใชห้ ่อพระพทธสรรี ะเพยี ง ๒ ผนื เท่าน1น โปรคคบฺ ่นทึกกอนท่าย

^ พ พ ?ุ ๆm ? -).■ ' ^ ■■■■r - ' 1- 1 —— ไร0ใร3<ร! และเมึอ่ พระพุทธสรีระถูกไฟไหม้หมดแลว สาย นาที่คงขนจากอากาสดกลงมายิง (ไฟที)่ จฅิ กาธารของ พระผูม้ พี ระภาคเจ่าให้ค*บ นาไค้พุ่งออกมาจากฅนสาละ ยิง (ไฟที)่ จฅิ กาธารของพระผมู้ ีพระภาคเจา่ ใหค้ *บ เจ่ามลละ ชาวกุสินารา ไค้ยงิ (ไฟท่)ี จิฅกาธารของ พระผมู้ พี ระภาคเจา่ ให้คบ ควยน*ไหอมทงปวง ในกรงนะน เจา่ ม*ล'ละ ชาวกสุ นิ ารา ไค้จดทำ ลูกกรงลอมท่ีสำเร็จควยทหารถือหอก ในหอประชุม แลว ไค้จค่ ว้ างทหารถอื ธนูเรียงรายเบ่น็ กำแพงล*อมหอประชุม นน ไค้สกการะ ไคเ้ การพ ไคน้ ิอมนบ ไค้บูชาซ่งึ พระ สารรี ิกธาตุของพระผูม้ ีพระภาคเจ่า ควยอาการพอน ควย เสยี งข*บรอง ควยเสยี งประโกม ควยพวงดอกไม้ ควย เคร่อื งหอมอยู่คลอด ๗ ว'น ต่างประเทศ,ขอร*บตว่ นทระบรมธาตุ ราชนิ อชาฅศํฅร เวเฑหิบฅุ ร ผคู้ รองมคธรJ ไค้สคบแล*วเทยี ววา่ “ ไคย้ นิ ว่า พระผมู้ ีพระภาคเจ่า ปรินิพพานแลว ณ กรงุ กสุ ินารา” ในท*นทีนน ทำวเธอ ไคส้ ง่ ทดไปแก่เจ่ามลละ ชาวกรงุ กสฺ นิ ารา ควิ ยรอเรียก

Isjladt รองวา่ “ ผายพระผมู้ ี'พระภาคIจา่ ณ็บ็1นกษฅริย์ ผาย หม่อม่ฉนํ กเ็ บ่น็ กษครยิ ์ ผายหม่อมฉน,จึงสมควรเพอการ ไคร้ ิบ'ซึง่ ส่วนแห่งพระสารีรกิ ธาตุของพระผ้มู ีพระภาคเจ่า แมห้ มอ่ มฉนก็จกกระทำพระสารีริกธาตแุ หง่ พระผู้มพื ระ- ภาคเจา ให้มีองค์พระสตปู และจ'กกระทำการสมโภช'น” กษฅํ ริยล์ ิจฉวี ชาวเวสาลี กพาั รยิ ศ์ ากยะ ชาว ก บ ิลพ พ ผู้เบ่็นพระญาุ ฅขิ องพระพทุ ธเจา่ กษฅรยิ ถ์ ลู ี ชาวเมอื งอลกบํ ปิ ะ กษฅรยิ โ์ กฬยิ ะ ชาวเมืองรามคาม พราหมณ์ชาวเวฏ^ ทีปะ กษฅรยิ ม์ ล้ ละ ชาวเมอื งปาวา เมอื่ ไค้ทราบข่าววา่ “ ไคย้ ินว่า พระผู้มพื ระภาคเจาไค้ ปรินิพพานแลว่ ณ กรุงกุสินารา” ตา่ งก็ไค้สง่ ทูฅไปแก่ เจามลละ ชาวกุสนิ ารา ควยข่อเรยี กรอิ ง ตจุ ขอ่ เรียก รอิ งของราช'นอชาฅศฅรูนน เมอ่ื ฃอ็ เรียกรอิ งของท1ง ๗ ร3 ถูกกลา่ วจบลงแลว เจ่ามํลละ ชาวกุสนิ ารา ไค้กล่าวขอ่ ปฏิเสธนกะหมทู่ ูคกะ คณะท?ู าเหลา่ นน'ว่า “ พระผมู้ พี ระภาคเจา่ 'ไคป้ รินพิ พาน แล่ว ในเขฅบค้นของชาวเรา พุ จ่กไมใ่ หส้ ว่ นแห่ง พระสารรี ิกธาตแุ ห่งพระผ้มีพระภาคเจา่ แก่ใคร พุคนอืน่ ”

Isslsjb ทราหมณโทณะเส์นอ'บอไกลเ่ กลึย เมื่อขอ่ ปฏิเสธขอเรยี ก ริองอยา่ งนน้ํ ถูกกล่าวจบ ลงแลว พราหมณโ์ ฑณะได้กล่าวขอเสนอนกะหมทู่ ฅู กะคณะทูฅเหลา่ น1นว่า “ ท่านชนนิกรผูเ้ จรญิ ท1งหลาย โปรดสคบพงขอ่ ท่ีควรกล่าวเพยี งอยา่ งเดยี วของขำพเจไ : พระพทุ ธเจาของ เราทไหลายไดท้ รงเบนขนฅวิ าทะ ( คือทรงมีขนฅเิ บ็่น วิหารธรรมและฅรสิ สรรเสรญิ ขนฅิ ) การฆ่าพีนกนดว้ ย ศสดราวธุ ในเพราะสว่ นแหง่ พระสารรี กิ ธาตุแหง่ พระ- พทุ ธเจไผเู้ บนบคุ คลผสู้ งู สดุ น์ ไม่พึงยงประโยชนอ์ ะไร ให้สำเร็จขนมาเลย ท่านชนนิกรผู้เจรญิ ทง่ี หลาย ชาวเรา ทไหมดเทยี ว จงเบ็น่ ผู้กลมเกลียวพรอมเพรยี งกน จง เบ็่นผู้พอใจเทา่ เทียมกน แบง่ พระสารีรกิ ธาตุของพระผู้ม-ี พระภาคเจา่ ให้เบน ๘ สว่ น ขอพระสถูปแห่งพระสารรี ิก- ธาตแุ หง่ พระผูม้ พี ระภาคเจา่ จงมกี ารแพรห่ ลายออกไป ในทศิ ทงี่ หลาย เพราะชนเบ่น็ อนมาก'ได้เล่อื มใสแลว่ ิ ท่อองคพ์ ระพุทธเจ่าผู้มีจ่กษุ ”

1 รร1 « 9 ต่) คณะนกิ รร,บฃอเส์นอ?เองนราหมณโทณะ ชนนิกรท1งนนกล่าวว่า “ ท่านพราหมณ์ กล็ า่ กระนน ทา่ นผ้เู คยี วจงแบง่ ควยคซี ่ึงพระสารีริกธาตขุ อง พระผู้มีพระภาคเจาออกเบ่็น ๘ สว่ น ให้แค่ละสว่ น ‘ตุ เท่ากน ” พราหมณโ์ ทณะ,รบคำของคณะนกิ รซนเหลา่ นน วา่ ‘ ทา่ นผ้เู จริญทงหลาย ขไพเจไจะแบง่ อยา่ งนน ” £ทา่ นผ้เู จริญท้ํงหลาย ขไพเจไจะแบง่ อยา่ งนํ้น ” แลว่ ไคแ้ บ่ง ควยคซี ่งึ พระสารรี ิก ธาตุของ พระผมู้ ีพระภาณจำ ออณบ็น่ ๘ สว่ น ใหแ้ คล่ ะสว่ น ‘ตุ เทา่ กน® แลว่ ไค้กลา่ ว คำขอ ตุมพะท,ี ใช้ ฅวงพระ สารีริก ธาตนุ กะคณะ นกิ ร ชน เหล่านนวา่ “ ขอทา่ นผเู้ จรญิ ทงํ้ หลายโปรดประทานตุมพะ นีแกฃ่ าพเจา แมฃ้ ไพเจไกจ็ ํกกระทำตมุ พะน ใหม้ ีองค์ พระสตปู และจิกกระทำการสมโภชน์พระศฅูป” คณะ นกิ รชนทงนน ไค้ ใหต้ ุมพะแกพ่ ราหมณโ์ ทณะ ๑ สา.ที. ว่า วนแบ่งพระบรมธาตุนเบ่นว'นฃน <£ กา เคือน ๙ วน่ น สงทีประชมเรื่องทำส่งคายนาก'้ วย

ตา่ งประเทร1ษอรบ้ ส่วนพระบรมธาตอุ ก กษฅรยิ โ์ มรยิ ะทงี หลาย ผูค้ รองร'J บิ1ปผลิ'วน ได้สดํบแลวเทยี วว่า “ ไดย้ ินว่า พระผมู้ พี ระภาคเจา ปรินพิ พานแล5ว ณ กรุงกสุ นิ ารา” ในทนทนี ,น กษ่คร.ิ ย โมริยะ ชาวบ่ืปผลิวน ไดส้ ่งทูฅไปแก่เจ่ามํลละ ชาว กสุ ินารา ควยขอเรยี กรอิ งวา่ “ ผายพระผู้มพี ระภาคเจา กเบ็น่ กษฅํ รยิ ์ ผายหม่อมฉํนทง้ํ หลายก็เบ็น่ กษฅรยิ ผาย หมอ่ มฉน้ จงึ สมควรเพื่อ การได้ ซงึ่ สว่ นแหง่ พระสารีริก- ธาตุของพระผมู้ พี ระภาคเชุา แม้หม่อมฉ้นก็จิกกระทำ พระสารรี ิกธาตุแหง่ พระผ้มู ีพระภาคเจา่ ใหม้ ีองค์พระสตปู และจกิ กระทำการสมโภชน์ ” เจามลละ ชาวกุสนิ ารา ไดป้ ฏเิ สธขอเรียกร1ิอง ฅ่อทูฅนนวา่ “ ส่วนแหง่ พระสารีริกธาตุแหง่ พระผู้มี- พระภาคเจ่า ไม่มแี ลว เพราะพระสารีรกิ ธาตุของพระ- ผูม้ พี ระภาคเจา’ไดถ้ ูกแบง่ แส่ว ท่านทีงหลายโปรคเชิญ พระองิ การ จากพระสารรี กิ ธาตนุ ไปเถดิ ” บ1ิ ปผลิ'จนิ ­ าๆฅเหลา่ นน ได้เชิญพระองิ การจากพระสารรี กิ ธาตนุ นไป

สมพทุ ธสตูป @๐ องคแํ รก (๑ ) ในกรงนน้ํ ราช'นอชาฅศฅรู เวเทหิบุฅร ผู้ครองมกธรJ ไคท้ รงกระทำพระสารีรกิ ธาตแุ ห่งพระ- ผ้มู ีพระภาคเจา่ 1ให้มอี งค์พระสตปู ฃนํ้ 'ในนครราชคฤห และ ไคท้ รงกระทำการสมโภชน์องคพ์ ระสฅูปนาแ 4 (๒ ) ผายกษ่ฅรยิ ์ลจิ ฉวี ชาวกรงุ เวลาลี ไค้ กระทำพระ สารรี กิ ธาตแุ หง่ พระผู้มีพ;ระ ภาคเจา'ให้ มีองค พระสตูปขนในกรงุ เวลาลี และไคก้ ระทำการสมโภชน องค์พระสตปู นน (๓ ) ผายกษํฅรยิ ศ์ ากยะ ซาวกบิลพพุ ไค้ กระทำพระ สารีรกิ ธาตุแหง่ พระผู้-มพี ระภาคเจ่าให้ มอี งค์ พระสตปู ขนในกรงุ กบลิ พํสตุ และไค้กระทำการสมโภชน์ องค์พระสตปู นน ( ๔ ) ผายกษ้ฅริย์ถลู ี ชาวอัลกปํ ปะ ไคก้ ระทำ พระสารรี กิ ธาตุแห่งพระผมู้ ภี าคเจ่าใหม้ ีองค์พระสตูปขน ในเมืองอ'ลกปปะ และไคก้ ระทำการสมโภชน์องคพ์ ระสตูป t

— •------------— ■-------------------- ------- ■■— 1รร๓0 (๕ ) ผายกษฅรยิ โ์ กฬยิ ะ ชาวรามคาม ไค้กระ ทำพระสารรี ิกธาตุ แห่ง พระผมู้ พื ระภาคเจไให้มืองก พระ สตปู ขนในเมืองรามคาม และไคก้ ระทำการสมโภชนอ์ งค์ พระสตูปนน (๖ ) ผายพราหมณซ์ า่ วเมืองเวฏ;ฐทีปะ ไคก้ ระ ทำพระสารรี กิ ธาตแุ ห่ง พระผมู้ ี พระภาคเจไใหม้ ีองค์ พระ สตูปขน'ในเมอื งเวฏ1ฐทีปะ และไคก้ ระทำการสมโภชนอ์ งค์ พระสตูปนน (๗ ) ผายกษ่ฅริย์มืลละ ชาวเมืองปาวา ไค้กระ ทำพระสารรี ิก ธาตุแห่ง พระผมู้ ื พระภาคเจไใหม้ ี องคพ์ ระ สตปู ขนในเมอื งปาวา และไคก้ ระทำการสมโภชน์องคพ์ ระ สตปู นน (๘ ) ผายเจำมลละ ชาวกุสนิ ารา ไค้กระทำ พระสารีรกิ ธาตุแหง่ พระผ้มู พื ระภาคเจาให้มอื งค์พระสตูป ขนในกรงุ กสุ นิ ารา และไคก้ ระทำการสมโภชนอ์ งค์พระ สตูปนน (๙ ) ผายพราหมณโ์ ทณะ ไคก้ ระทำตุมพะให้มี องกพระสตูปฃึน และไค้กระทำการสมโภชน์องค์พระ สฅปน้ํน

(๑ ๐) ผายกษฅริย์โมริยะ ชาวเมอื งบืป่ ผลวิ า,t ได้กระทำพระองการใหม้ ีองคพ์ ระสตูปขน และได้กระทำ การสมโภชน์องคพ์ ระสตปู นน้ํ ประมวลความว่า พระสตูป'ซงึ่ เบ่น็ ทบี่ รรจุพระ- สารีรกิ ธาตู มี ๘ องค์ พระสตูปซง่ึ เบนทีบ่ รรจุตูมพะ (ทีใ่ ชค้ 'วงพระบรมธาตู) เบ1็ นองคท์ ๙่ี พระสตูปซง่ึ เบน ทีบ่ รรจพุ ระองการ เบน็่ องค์ท่ี ๑๐ การบรรจอุ ฏแขาไว้ ในองคพ์ ระสตูป ฅามวธิ ีอนกพาั ริย์และพราหมณท์ ี่งหลาย ได้ กระทำใน ฅอนหลิง พทุ ธ ปรนิ พิ พาน เล็กนอย อยา่ งน เบ่็นกิจกรรมทีไ่ ด้เคยมีฃนแลิว (ในอฅฅี กาล) แล คาถาทที่ ระเถระชาวลง้ กา แตง่ เทิม่ เบา'ในทายพระสูตรนี พระสารรี กิ ธาตุของพระศากยมุนีผู้มฑี าั ษุ มี ๘ โทณะ (เคร่ืองศวงที่มคี วามจุ ๔ อาฬหก) พระสารีริกธาตุ ของ พระ ศากยมุนี ผู้เบน บรุ ษุ ท่ปี ระ เสริ^ และ สงู สคู ๗ โทณะ เบน่็ องคพ์ ระสตปู เบ็่นทเ่ี การพบูชาของประชาชน ทง่ี หลายในชมพทู วปี สว่ น ๑ โทณะ เบ่็นองคพ์ ระสตูป

1ร๓1ร3 เบ่็นที่เการพบชู าของพญานากทงหลาย ในเมืองรามคาม พระทาJ ธาตุ (พระทนค์ที่เบน่็ เขยว) เพยี งองค์เคียว เบน็่ พระสตูป เบ่็นที่เคารพบชู า ของเทพ ท่งี หลาย ผูอ้ ยู่ใน ชนดาวดึงส์ และพระทา3 ธาตอุ งคห์ น่งึ เบ็่นพระสตปู เบน่็ ทเ่ี คารพบูชาของประชาชนท1งหลายในคนธารบรุ ี อีก องคห์ น่งึ เบน็่ พระสตปู เบน่็ ที่เคารพบูชาของประชาชน ที่งหลายในแกวนของราชนกาลิงคะ อกี องคห์ นึ่ง เบ่น็ พระสตปู เบน็่ ทเ่ี การพบชู าของพญานาคทง๋หํ ลาย ควยเดช แหง่ พระศากยมุนีล่มพทุ ธเจาพระองค์น1นึน่ ํน่ เทียว แผ่น ดนิ ท่ีบน่็ พสุนทราเทพธดิ า . จึงไค้ถกู ประคบประคาแลว ควยพระสตปู ทป่ี ระชาชนประจงบูชา และประเสริ ชฑง หลาย คณาจารยท์ ่งี หลายผู้ทป่ี ระชาชนสกการะแลว ‘ตุ ไคก้ ระทำสรีไการะคิวยคีซึง่ พระสารรี ิกธาตขุ องพระพฑุ ธ- เจไผมู้ ีจร!ี ษุ ทามประการคง่ ท่ไี ค้ถกู กลา่ วมาแลวอย่างนึ่น นึ่ เพราะพระพุทธเจไไคเ้ บ็น่ ผู้อินเทพผเู้ บน่็ จอมแหง่ เทพ อนนาคผู้เบ็น่ จอมแหง่ นาค และอินคนผเู้ บน็่ จอมแหง่ คน บูชาแลว นรบคีผเู้ บน็่ จอมมนุษย์ ผปู้ ระเสร<ิฐที่งหลาย

Is ๓๓ กใค้บชู าแล่วซึ่งพระส*มพทุ ธเจ่าอยา่ งนนเหมอื นกน ทา่ น 7างหลาย จงเบน็่ ผูป้ ระคองกระพุ่มมอื ขนแลวถวายอภวิ าท พระสตูปน1น พุ เถคิ เพราะพระพุทธเจไท่งี หลายแล อน ชาวโลกพึงไคโ้ ดยยากโดยรอยแห่งกล1เแล พระทันฅธาตูทีเ่ รยี บ ๔๐ องค์ พระเกศธาตู และพระโลมธาตุ ท้ํงหมด ( เบน็่ พระธาตุท่ีคงอยดู่ าม สภาพ) เทวดาทง้ํ หลาย ไค้นำพระธาตอุ งค์หนง่ึ พุไป ในจกรวาลหนึ่ง พุ แล มหาปรนิ ิพพานสูฅร ซง่ึ เบนสูฅรท่ี ๓ จบแลว่