เอกสารคำสอน วิชาการพัฒนาหลักสูตร Curriculum Development

ค ณ ะ ค รุ ศ า ส ต ร์ ม ห า วิ ท ย า ลั ย ร า ช ภั ฎ ชั ย ภู มิ ปการศึกษา 2564 (ภาคเรียนที 1 เลือกเสรี) เ อ ก ส า ร คาํ ส อ น วิ ช า ก า ร พั ฒ น า ห ลั ก สู ต ร CURRICULUM DEVELOPMENT ร หั ส 5 0 0 2 5 0 4 ผู้ ช่ ว ย ศ า ส ต ร จ า ร ย์ ด ร . เ ดื อ น เ พ็ ญ พ ร ชั ย ภั ก ดี

คำนำ เอกสารคำสอนรายวิชาการพัฒนาหลักสูตร 3(2-2-5) กลุ่มวิชาชีพครู หนังสืออีแลคทรอนิกส์ ได้จัดทำขึ้นเพ่ือให้นักศึกษามีความสะดวกในการเรียนรู้ในเวลา นอกเวลา เนื้อหา เหมาะสมและ สอดคล้องกับจุดมุ่งหมายรายวิชาและคำอธิบายรายวิชา โดยได้แบ่งเนื้อหาออกเป็น 11 หน่วย ดังนี้ 1) หลักการ แนวคิด ทฤษฎีการพัฒนาหลักสูตร พื้นฐานหลักสูตร 2) หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้น พ้ืนฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) มาตรฐานและตัวชี้วัด กลุ่มสาระการเรียนรู้ของ หลักสูตร 3) การออกแบบหลักสูตร 4) การพัฒนาหลักสูตรรายวิชาตามธรรมชาติของสาขาวิชาเอก 5) การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา 6) การประเมินหลักสูตรเพ่ือการพัฒนาและการนำหลักสูตรไปใช้ 7) รูปแบบการประเมินหลักสูตร 8) หลักสูตรท้องถ่ินและหลักสตู รอิงมาตรฐาน 9) การวิเคราะห์การจดั ทำ หลักสูตร 10) รปู แบบการพัฒนาหลักสูตร 11) ปัญหาและแนวโน้มในการพฒั นาหลักสูตรในอนาคต เพื่อให้นักศึกษา เกิดคุณธรรมในการการพัฒนาตนเอง ในการเป็นครูท่ีดี มีความรอบรู้ ทันสมัยนำเทคโนโลยีมาใช้ได้ตลอดเวลา ตลอดชีวิต และทันต่อการเปลี่ยนแปลงตามสมรรถนะ โดยใน รายวชิ านี้ภาคบรรยาย 30 ช่ัวโมงการศึกษาด้วยตนเอง 75 ช่วั โมง มุ่งเน้นให้ผูเ้ รียนมีความรู้ ด้านความรู้ ทั่วไป วิชาชีพครู และวิชาท่ีจะสอนอย่างกว้างขวาง ลึกซ้ึง และเป็นระบบ มีความตระหนักรู้หลักการ และทฤษฎีในองค์ความรู้ท่ีเกี่ยวขอ้ งอย่างบูรณาการ ทัง้ การบรู ณาการข้ามศาสตร์ และการบูรณาการกับ โลกแหล่งความเปน็ จริง ดา้ นทักษะทางปัญญาท่ีต้องพัฒนา พฒั นาความสามารถในการคดิ อยา่ งมกี ารคิด อยา่ งเป็นระบบ มกี ารวิเคราะห์ สถานการณ์และประยุกตค์ วามรู้ ความเข้าใจในแนวคิด หลักการ ทฤษฎี และกระบวนการต่าง ๆ มาใช้ในการคิดวิเคราะห์และแก้ปัญหาได้อย่างสร้างสรรค์เม่ือต้องเผชิญกับ สถานการณ์ใหม่ ๆ ท่ีไม่คาดคิดมาก่อนสามารถสืบค้น ค้นหา ข้อเท็จจริง สรปุ ทำความเข้าใจได้ รวมถึง การวิเคราะห์ สังเคราะห์ปัญหา สรุปประเด็นปัญหา ในการจัดทำเอกสารคำสอนวิชาการพัฒนาหลักสูตรฉบับนี้ ผู้จัดทำขอขอบคุณคณบดีคณะ ครุศาสตร์ หัวหน้าสำนักงานคณบดีคณะครุศาสตร์ ซ่ึงผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าเอกสารคำสอนฉบับนี้ จะเป็นประโยชน์ตอ่ การเรียนการสอนในรายวชิ าการพัฒนาหลกั สูตรต่อไป ผ้ชู ่วยศาสตราจารย์ ดร.เดือนเพญ็ พร ชัยภักดี 20 พฤศจกิ ายน 2563 เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพฒั นาหลักสูตร ผศ.ดร.เดือนเพญ็ พร ชัยภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฎั ชัยภูมิ ก

สารบัญ คำนำ หนา้ สารบัญ สารบัญตาราง ก สารบัญภาพ ข แผนบริหารการสอนประจำวชิ า ช ซ แผนบริหารการสอนประจำบทที่ 1 ฌ บทที่ 1 หลักการ แนวคดิ ทฤษฎกี ารพัฒนาหลักสตู ร พนื้ ฐานหลักสตู ร 1 1.1 ความหมายและความสำคัญของหลักสตู ร 3 1.2 องคป์ ระกอบของหลักสตู ร 4 1.3 รปู แบบของหลักสตู ร 6 1.4 ลักษณะของหลักสตู ร 7 1.5 ระดับของหลกั สูตร 8 1.6 ลักษณะของหลกั สูตรที่ดี 11 1.7 ทฤษฎีหลักสูตร 12 บทสรปุ 13 แบบฝกึ หดั ท้ายบท 14 เอกสารอ้างองิ แผนบรหิ ารการสอนประจำบทที่ 2 14 บทที่ 2 หลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขนั้ พ้ืนฐานพุทธศักราช 2551 15 16 (ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ. 2560) มาตรฐานและตวั ช้วี ัด กลมุ่ สาระการเรียนร้ขู องหลกั สตู ร 2.1 สาระสำคัญหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาข้ันพื้นฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 17 (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. 2560) มาตรฐานและตวั ชวี้ ัด กลุ่มสาระการเรียนรู้ของหลกั สตู ร 31 2.2 การจัดการเรียนรู้ 32 2.3 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู้ 33 2.4 เกณฑ์การวัดและประเมินผลการเรียน 34 2.5 การบริหารจดั การหลกั สตู ร เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลกั สตู ร ผศ.ดร.เดอื นเพญ็ พร ชัยภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฎั ชัยภูมิ ข

สารบญั (ตอ่ ) หน้า บทสรุป 35 แบบฝึกหดั ทา้ ยบท 36 เอกสารอ้างองิ 36 แผนบริหารการสอนประจำบทท่ี 3 36 บทที่ 3 การออกแบบหลักสตู ร 37 40 3.1 ความหมายของการออกแบบหลักสูตร 44 3.2 ความสัมพนั ธ์การออกแบบหลักสูตร 45 3.3 ประโยชน์การออกแบบหลักสูตร 46 3.4 หลักการของการออกแบบหลักสตู รทดี่ ี 47 3.5 ประเภทของการออกแบบหลกั สตู ร 48 3.6 องคป์ ระกอบของการออกแบบหลกั สตู ร 49 บทสรุป 50 แบบฝกึ หดั ท้ายบท 51 เอกสารอ้างองิ 52 แผนบริหารการสอนประจำบทที่ 4 63 บทท่ี 4 การพัฒนาหลักสตู รรายวิชาตามธรรมชาตขิ องสาขาวิชาเอก 63 69 4.1 ปรัชญาการศึกษาทมี่ อี ทิ ธิพลต่อหลกั สูตร 70 4.2 ทฤษฎหี ลักสูตร 71 4.3 ประเภทของหลกั สูตร 72 4.4 หลักสูตรรายวชิ าตามธรรมชาตทิ ่สี อดคลอ้ งกบั บริบทสถานศึกษาและชมุ ชน 73 บทสรปุ 74 แบบฝกึ หัดทา้ ยบท เอกสารอา้ งองิ เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพัฒนาหลกั สตู ร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชยั ภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฎชยั ภูมิ ค

สารบญั (ตอ่ ) แผนบริหารการสอนประจำบทที่ 5 หนา้ บทท่ี 5 การพฒั นาหลกั สูตรสถานศึกษา 75 5.1 ความหมายของการพัฒนาหลกั สตู รสถานศกึ ษา 76 5.2 จุดมุ่งหมายของหลกั สูตรสถานศกึ ษา 78 5.3 ความสำคัญของบริบททางสงั คมในชมุ ชนทอ้ งถน่ิ กบั การพัฒนาหลกั สูตรสถานศกึ ษา 83 5.4 ลักษณะและองคป์ ระกอบสำคญั ของการจดั ทำหลักสูตรสถานศกึ ษา 88 5.5 กระบวนการออกแบบและฝกึ ปฏบิ ตั ิการจัดทำหลกั สูตรสถานศกึ ษา 91 บทสรปุ 95 แบบฝึกหดั ท้ายบท 108 เอกสารอา้ งอิง 109 แผนบริหารการสอนประจำบทที่ 6 111 บทท่ี 6 การประเมนิ หลกั สตู รเพื่อการพฒั นาและการนำหลักสูตรไปใช้ 112 6.1 ความหมายของการประเมนิ หลกั สูตร 115 6.2 จดุ มงุ่ หมายของการประเมนิ หลกั สูตร 119 6.3 ประเด็นการประเมินหลกั สูตร 120 6.4 การนำหลักสตู รไปใช้ 121 บทสรปุ 123 แบบฝึกหดั ท้ายบท 128 เอกสารอา้ งองิ 129 134 เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลักสูตร ผศ.ดร.เดือนเพญ็ พร ชยั ภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฎั ชัยภมู ิ ง

สารบัญ (ต่อ) หน้า แผนบริหารการสอนประจำบทท่ี 7 134 บทที่ 7 รปู แบบการประเมนิ หลักสตู ร 136 137 7.1 ความหมายของการประเมินหลกั สูตร 138 7.2 จุดมงุ่ หมายของการประเมินหลกั สูตร 139 7.3 ลักษณะสำคัญของการประเมนิ หลกั สูตร 140 7.4 ระยะเวลาในการประเมินหลักสูตร 141 7.5 รปู แบบการประเมนิ หลักสูตร 148 7.6 เกณฑ์การประเมินคุณภาพหลกั สูตร 159 บทสรปุ 158 แบบฝกึ หดั ท้ายบท 159 เอกสารอ้างองิ 160 แผนบรหิ ารการสอนประจำบทที่ 8 161 บทที่ 8 หลักสูตรทอ้ งถิ่นและหลกั สูตรองิ มาตรฐาน 162 164 8.1 การพัฒนาหลกั สูตรท้องถ่นิ 167 8.2 การพัฒนาหลกั สตู รอิงมาตรฐาน 170 บทสรปุ 171 แบบฝกึ หัดท้ายบท เอกสารอา้ งองิ 172 200 แผนบรหิ ารการสอนประจำบทท่ี 9 200 บทท่ี 9 การวเิ คราะหก์ ารจัดทำหลักสูตร 201 201 9.1 ความหมายของการวเิ คราะหห์ ลักสูตร 204 9.2 ลกั ษณะของตารางวิเคราะหห์ ลกั สตู ร 206 9.3 การวิเคราะห์หลักสตู รแบบองิ กลุ่ม 210 9.4 การวิเคราะหห์ ลกั สูตรแบบองิ เกณฑ์ 9.5 ประโยชน์การวิเคราะหห์ ลกั สูตร 9.6 การวเิ คราะหห์ ลักสูตร เพอ่ื การเขียนแผนการจัดการเรียนรู้ เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลกั สูตร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชยั ภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฎชัยภมู ิ จ

สารบัญ (ตอ่ ) หนา้ บทสรุป 222 แบบฝกึ หดั ท้ายบท 222 เอกสารอา้ งอิง 223 แผนบริหารการสอนประจำบทท่ี 10 224 บทท่ี 10 รปู แบบการพัฒนาหลกั สตู ร 227 227 10.1 ความหมายของการพฒั นาหลกั สูตร 228 10.2 หลักการพฒั นาหลกั สูตร 229 10.3 รปู แบบของการพัฒนาหลักสตู รของนกั การศึกษาตา่ งประเทศ 238 10.4 รปู แบบการพัฒนาหลกั สูตรของนักการศกึ ษาไทย 247 10.5 การสงั เคราะหร์ ูปแบบการพฒั นาหลกั สูตรร่วมสมัย 249 บทสรุป 250 แบบฝกึ หดั ทา้ ยบท 251 เอกสารอา้ งองิ 252 แผนบรหิ ารการสอนประจำบทท่ี 11 254 บทที่ 11 ปัญหาและแนวโนม้ ในการพฒั นาหลักสูตร 254 255 11.1 ปัญหาการพฒั นาหลกั สูตรไทย 257 11.2 การจดั หลกั สูตรสำหรับผดู้ ้อยโอกาส 261 11.3 แนวโน้มสำคัญของการศึกษาไทยใน 5 ปขี ้างหน้า 262 11.4 แนวโนม้ ในการพฒั นาหลักสูตรในศตวรรษที่ 21 265 11.5 การพฒั นาหลกั สูตรตามแนวเศรษฐกจิ พอเพยี งรายกรณี 266 บทสรปุ 268 แบบฝกึ หัดทา้ ยบท เอกสารอา้ งองิ 270 บรรณานกุ รม เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลกั สตู ร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชยั ภักดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฎั ชยั ภูมิ ฉ

สารบญั ตาราง ตารางที่ หนา้ 102 5.1 โครงสรา้ งเวลาเรียนของโรงเรยี นบ้านหนองระแวง สงั กดั สำนักงาน เขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษาประจวบคีรขี นั ธ์ เขต 1 103 5.2 ตัวอย่าง โครงสรา้ งหลกั สตู ร กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย 105 โรงเรียนบ้านหนองระแวง สงั กัดสำนักงานเขตพน้ื ที่การศึกษาประถมศึกษา 162 ประจวบคีรขี ันธ์ เขต 1 205 5.3 การจัดทำหนว่ ยการเรียนร้กู ลมุ่ สาระการเรยี นรูภ้ าษาไทยระดับชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ี่ 2 7.1 การประเมนิ โครงรา่ งหลกั สตู รโดยใชแ้ บบตรวจสอบรายการ 9.1 ตัวอย่าง ตารางวเิ คราะหห์ ลักสตู รแบบองิ เกณฑ์ เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลกั สูตร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชัยภักดี คณะครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฎั ชัยภมู ิ ช

สารบัญภาพ หนา้ ภาพที่ 39 46 2.1 ความเชื่อมโยง ตง้ั แต่ระดบั ชาติ ระดบั ทอ้ งถ่นิ 92 3.1 ความสัมพนั ธ์การออกแบบหลกั สตู รกบั การพัฒนาหลักสูตร 94 5.1 ความสมั พันธ์ของการพฒั นาคณุ ภาพผเู้ รยี นตามหลักสตู รแกนกลาง 96 5.2 การนำบริบททางสังคมในชมุ ชนท้องถนิ่ สัมพันธก์ บั หลกั สตู รสถานศึกษา 5.3 ความเช่ือมโยงระหว่างคุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์กบั มาตรฐาน 101 สาระการเรยี นรู้สาระการเรียนรู้ชว่ งชั้น สาระการเรียนรู้รายปี 105 คำอธิบายรายวชิ าและหนว่ ยการเรียนรู้ 163 5.4 องคค์ วามรู้ ทักษะสำคัญและคณุ ลกั ษณะในหลักสูตรแกนกลาง 171 การศึกษาข้ันพ้ืนฐาน 173 5.5 กระบวนการจดั ทำหลกั สูตรสถานศกึ ษา 174 7.1 การวเิ คราะห์ความเปน็ ไปได้ของการจัดทำแผนด้านการศกึ ษา 201 7.2 ความสัมพันธข์ ององค์ประกอบกระบวนการจัดการศึกษา 230 7.3 ข้ันตอนการเรยี นการสอนและการประเมินหลกั สูตรของไทเลอร์ 233 7.4 ปฏสิ ัมพันธร์ ะหว่างตวั แปรในมิตติ า่ ง ๆ 235 9.1 ตัวอย่างลกั ษณะตารางวเิ คราะหห์ ลักสูตร 237 10.1 รูปแบบการพฒั นาหลักสูตรของไทเลอร์ 239 10.2 รูปแบบหลักสตู รของทาบา 241 10.3 รปู แบบการพัฒนาหลักสูตรของโอลิวา 243 10.4 รูปแบบการพฒั นาหลักสูตรของเซย์เลอร์อเลก็ ซานเดอรแ์ ละเลวิส 244 10.5 วฏั จกั รของกระบวนการพัฒนาหลกั สตู รของสงดั อุทรานันท์ 246 10.6 รูปแบบกระบวนการพัฒนาหลกั สตู รของวิชัย วงษ์ใหญ่ 248 10.7 กระบวนการพฒั นาหลักสตู รของ ธำรง บัวศรี 10.8 กกระบวนการพฒั นาหลกั สตู รของ ไพฑรู ย์ สินลารตั น์ 10.9 ระบบการพัฒนาหลักสตู ร 10.10 จุดเนน้ และข้ันตอนการพฒั นาหลกั สูตร เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลกั สูตร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชัยภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฎั ชยั ภมู ิ ซ

แผนบรหิ ารการสอนประจำวิชา ชื่อสถาบนั อุดมศึกษา มหาวิทยาลยั ราชภฎั ชัยภมู ิ วทิ ยาเขต/คณะ/ภาควิชา คณะครุศาสตร์ หมวดที่ 1 ลักษณะและข้อมูลโดยทั่วไปของรายวชิ า 1. รหสั และชื่อรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลกั สูตร 2. จำนวนหน่วยกิต 3(2-2-5) 3. หลักสตู รและประเภทของรายวชิ า หลกั สตู รครุศาสตรบณั ฑติ หมวดวชิ าชพี ครู 4. อาจารย์ผรู้ ับผิดชอบรายวิชา ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เดอื นเพญ็ พร ชยั ภักดี 5. ภาคการศึกษา / ช้ันปที ่ีเรยี น ภาคการศึกษาที่ 2 / ชัน้ ปที ่ี 1 6. รายวิชาที่ต้องเรยี นมาก่อน (Pre-requisite) ไมม่ ี 7. รายวิชาทต่ี อ้ งเรยี นพรอ้ มกัน (Co-requisite) ไม่มี 8. สถานทีเ่ รียน คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฎชัยภูมิ 9. วันทจี่ ัดทำรายละเอียดของรายวชิ า หรอื วันทม่ี ีการปรับปรุงครัง้ ลา่ สุด 4 กรกฎาคม 2563 เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลักสูตร ผศ.ดร.เดือนเพญ็ พร ชัยภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฎั ชัยภมู ิ ฌ

หมวดที่ 2 จดุ มุ่งหมายและวัตถุประสงค์ 1. จดุ ม่งุ หมายของรายวชิ า 1.1 เพ่อื ให้ผูเ้ รียนมีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับการออกแบบและพฒั นาหลักสตู รสถานศึกษา หลักสูตรรายวชิ าตามธรรมชาติของสาขาวชิ าเอก ท่สี อดคล้องกบั บริบทสถานศึกษาและชุมชน 1.2 เพื่อให้ผู้เรียนสามารถวิเคราะห์หลักการ แนวคิด ทฤษฎีการพัฒนาหลักสูตร พื้นฐานทาง ปรชั ญาการศกึ ษา จิตวทิ ยา สังคม วัฒนธรรม และเทคโนโลยี 1.3 เพื่อให้ผู้เรียนมีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน การนำหลักสูตร ไปใช้ การประเมินหลักสูตร ปญั หาและแนวโน้มในการพฒั นาหลักสตู ร 1.4 เพ่ือใหผ้ ้เู รียนสามารถประเมนิ หลกั สูตร ปัญหาและแนวโน้มในการพัฒนาหลักสตู ร เพ่ือใหม้ ี ทักษะในการสร้าง การใช้ และการประเมินหลกั สูตร 1.5 เพื่อใหผ้ เู้ รยี นวเิ คราะห์ สะท้อนคิดเพือ่ นำไปประยุกต์ใช้ในการพฒั นาตนเองในการเป็นครูที่ ดี มคี วามรอบรู้ ทันสมัย และทันต่อการเปลยี่ นแปลง 2. วัตถุประสงคใ์ นการพฒั นารายวชิ า เพื่อใหส้ ามารถจัดสาระเน้ือหารายวิชาให้มีความทันสมัย ตรงความต้องการ และมีคุณภาพมากข้นึ หมวดท่ี 3 ส่วนประกอบของรายวชิ า 1. คำอธบิ ายรายวชิ า ออกแบบและพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา หลักสูตรรายวิชาตามธรรมชาติของสาขาวิชาเอก ท่ี สอดคล้องกับบริบทสถานศึกษาและชุมชน นำหลักสูตรไปใช้ และประเมินหลักสูตร โดยประยุกต์ใช้ หลักการ แนวคิด ทฤษฎีการพัฒนาหลักสูตร พื้นฐานทางปรัชญาการศึกษา จิตวิทยา สังคม วัฒนธรรม และเทคโนโลยี หลักสูตรการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน การนำหลักสูตรไปใช้ การประเมินหลักสูตร ปัญหาและ แนวโน้มในการพัฒนาหลักสูตร เพื่อให้มีทักษะในการสร้าง การใช้ และการประเมินหลักสูตร ใช้การ สะท้อนคิดเพื่อนำไปประยุกต์ใช้ในการพัฒนาตนเองในการเป็นครูท่ีดี มีความรอบรู้ ทันสมัย และทันต่อ การเปล่ียนแปลง 2. จำนวนชั่วโมงท่ีใชต้ ่อภาคการศึกษา บรรยาย สอนเสรมิ การฝึกปฏิบัต/ิ งาน การศึกษาด้วยตนเอง ภาคสนาม/การฝึกงาน 30 ช่วั โมง ไม่มี 30 75 ช่วั โมง เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพฒั นาหลักสตู ร ผศ.ดร.เดอื นเพญ็ พร ชยั ภกั ดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฎั ชยั ภูมิ ญ

3. จำนวนช่ัวโมงต่อสัปดาห์ที่อาจารย์จะให้คำปรึกษาและแนะนำทางวิชาการแก่นักศึกษาเป็น รายบคุ คล 1 ชัว่ โมงตอ่ สปั ดาห์ หมวดที่ 4 ผลการเรยี นรู้ของนกั ศึกษา ทกั ษะการ ทกั ษะ วเิ คราะห์ รายวชิ า คณุ ธรรม ความรู้ ทักษะทาง ความสัมพันธ์ เชงิ ตวั เลข วิธวี ทิ ยาการจัดการ จริยธรรม หมวดวชิ าชีพครู ปัญญา ระหว่างบุคคลและ การสอ่ื สาร เรียนรู้ ๕๐๐๒๕๐๔ การพฒั นาหลกั สตู ร ความรับผดิ ชอบ และการใช้ เทคโนโลยี 1234123451231 2 3 4 12312345            1. คุณธรรม จริยธรรม 1.1 ผลการเรียนรูด้ ้านคณุ ธรรม จรยิ ธรรม  1) รัก ศรัทธาและภูมิใจในวิชาชีพครู มีจิตวิญญาณและอุดมการณ์ความเป็นครูและ ปฏิบัติตนตามจรรยาบรรณวิชาชีพครู  2) มีจิตอาสา จิตสาธารณะ อดทนอดกล้ัน มคี วามเสยี สละ รบั ผดิ ชอบและซอ่ื สัตย์ต่องาน ท่ีได้รับมอบหมายท้ังด้านวิชาการและวิชาชีพ และสามารถพัฒนาตนเองอย่างต่อเน่ือง ประพฤติตนเป็น แบบอย่างทีด่ แี ก่ศิษย์ ครอบครัว สังคมและประเทศชาติ และเสรมิ สรา้ งการพัฒนาที่ย่งั ยืน  3) มีค่านิยมและคุณลักษณะเป็นประชาธิปไตย คือ การเคารพสิทธิ และให้เกียรติคนอื่น มีความสามคั คแี ละทำงานร่วมกบั ผอู้ ่นื ได้ ใช้เหตผุ ลและปญั ญาในการดำเนนิ ชวี ิตและการตัดสินใจ  4) มคี วามกล้าหาญและแสดงออกทางคุณธรรมจริยธรรม สามารถวนิ ิจฉัย จัดการและคิด แก้ปัญหาทางคุณธรรมจริยธรรมด้วยความถูกต้องเหมาะสมกับสังคม การทำงานและสภาพแวดล้อม โดยอาศัยหลักการ เหตุผลและใช้ดุลยพินิจทางค่านิยม บรรทัดฐานทางสังคม ความรู้สึกของผู้อ่ืนและ ประโยชน์ของสังคมส่วนรวม มีจิตสำนึกในการธำรงความโปรง่ ใสของสังคมและประเทศชาติตอ่ ต้านการ ทุจรติ คอรปั ชนั่ และความไมถ่ ูกตอ้ ง ไม่ใชข้ ้อมูลบดิ เบอื น หรอื การลอกเลียนผลงาน 1.2 กลยุทธก์ ารสอนทใี่ ชพ้ ัฒนาการเรียนรู้ด้านคณุ ธรรม จรยิ ธรรม 1) จัดกิจกรรมให้นักศึกษาอภิปรายกลุ่ม (Group Discussion) เกี่ยวกับสถานการณ์ต่าง ๆ และประสบการณ์ที่นักศึกษาได้เผชิญในการดำรงชีวิตและการประกอบวิชาชีพครู โดยเน้นให้นักศึกษา วิเคราะห์และสะท้อนพฤติกรรมของตนเองของผู้อื่นในสถานการณ์เหล่าน้ัน หรืออภิปรายเก่ียวกับความ ขดั แยง้ ทางความคดิ เพ่อื ให้เห็นค่านยิ มของตนเองไดช้ ัดเจนขึ้น เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลกั สตู ร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชัยภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฎชยั ภมู ิ ฎ

2) สอดแทรกคุณธรรม จริยธรรม และความพอเพียง ในการจัดการเรียนการสอนในแต่ละ รายวิชาตามหลักสูตร และจัดเป็นกิจกรรมเสริมหลักสตู รโดยปลูกฝงั ให้นกั ศึกษาตระหนักถึงความสำคัญ ของการดำรงชีวิตและประกอบอาชีพครูตามหลักคุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณวิชาชีพครูซึ่ง ดำเนินการโดยจัดให้มีการประเมินทุกภาคการศึกษา โดยใช้การสังเกตพฤติกรรมระหว่างทำกิจกรรมที่ กำหนด มีสมุดบันทึกความดีและมีการกำหนดคะแนนในเร่ืองคุณธรรม จริยธรรม ให้เป็นส่วนหน่ึงของ คะแนนความประพฤติของนกั ศกึ ษา 3) เสริมสร้างวัฒนธรรมองค์กรเพื่อปลูกฝังให้นักศึกษามีระเบียบวินัย โดยเน้นการเข้าช้ัน เรียนให้ตรงเวลา ตลอดจนการแต่งกายท่ีเป็นไปตามระเบียบของมหาวิทยาลัย นักศึกษาต้องมีความ รบั ผิดชอบโดยในการทำงานกล่มุ ให้รูบ้ ทบาทและหน้าท่ีของการเปน็ ผนู้ ำกลุ่มและการเป็นสมาชิกกลุ่มมี ความซ่ือสตั ย์โดยตอ้ งไมก่ ระทำการทจุ ริตในการสอบหรือลอกการบา้ นของผูอ้ ืน่ เป็นต้น 4) ส่งเสริมให้นักศึกษาเข้าร่วมกิจกรรมพัฒนาจิตสาธารณะ มีความเอื้อเฟ้ือเผ่ือแผ่ผ่าน กิจกรรมเสริมหลักสูตร เช่น กิจกรรมค่ายอาสา กิจกรรมพ่ีสอนน้อง กิจกรรมชมรม เพ่ือบูรณาการ ความร้พู นื้ ฐานกบั คณุ ธรรม จริยธรรม และภูมปิ ญั ญาท้องถ่นิ 5) อาจารย์ผู้สอนต้องเป็นแบบอย่างที่ดีในการมีคุณธรรม จริยธรรม และดำเนินชีวิตตาม หลกั ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียง 1.3 กลยุทธก์ ารประเมินผลการเรียนรู้ดา้ นคุณธรรม จริยธรรม 1) ประเมินจากความคิดเห็นในการอภิปรายกลุ่ม (Group Discussion) เก่ียวกับการ ดำรงชีวิตและการประกอบอาชีพและสถานการณ์ต่าง ๆ และประสบการณ์ที่นักศึกษาได้ผลสะท้อน พฤตกิ รรมของนักศกึ ษาขณะทีม่ ีการอภิปรายกลุ่ม 2) ประเมินความตรงต่อเวลาของนักศึกษาจากการเข้าช้ันเรียน การส่งงานตามกำหนด ระยะเวลาทม่ี อบหมาย และเข้าร่วมกจิ กรรม 3) ประเมินจากสภาพจริงในด้านของความมีจิตวิญญาณของความเป็นครูในขณะที่ฝึก ประสบการณว์ ชิ าชพี ครู 4) ประเมินจากการมีวินัยและพร้อมเพรียงของนักศึกษาในการเข้าร่วมกิจกรรมเสริม หลักสูตร 5) ประเมนิ พฤตกิ รรมความซื่อสัตยส์ จุ ริตในการทำงานและการสอบ 6) ประเมนิ จากความรบั ผดิ ชอบในหน้าทที่ ีไ่ ด้รบั มอบหมาย 7) วัดและประเมินจากผลการเข้าร่วมกิจกรรมศึกษาเสริมความเป็นครูเป็นรายปีตลอด หลกั สูตร เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลกั สูตร ผศ.ดร.เดือนเพญ็ พร ชัยภักดี คณะครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฎั ชัยภมู ิ ฏ

2. ความรู้ 2.1 ผลการเรียนร้ดู ้านความรู้  1) มีความรอบรู้ในหลักการ แนวคิด ทฤษฎี เนื้อหาสาระด้านวิชาชีพของครู อาทิ ค่านิยม ของครู คุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณ จิตวิญญาณครู ปรัชญาความเป็นครู จิตวิทยาสำหรับครู จิตวิทยาพัฒนาการ จิตวิทยาการเรยี นรู้เพื่อจัดการเรียนรู้และช่วยเหลือ แก้ไขปัญหา ส่งเสริมและพัฒนา ผู้เรียน หลักสูตรและวิทยาการ การจัดการเรียนรู้ นวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร การศึกษาและการเรยี นรู้ การวัดประเมิน การศึกษาและการเรียนรู้ การวิจัยและการพัฒนานวัตกรรมเพ่ือ พัฒนาผู้เรียน และภาษาเพ่ือการส่ือสารสำหรับครู ทักษะการนิเทศและการสอนงาน ทักษะเทคโนโลยี และดิจิทัล ทักษะการทำงานวิจัยและวัดประเมิน ทักษะการร่วมมือสร้างสรรค์ และทักษะศตวรรษที่ 21 มีความรู้ ความเข้าใจในการบูรณาการความรู้กับการปฏิบัติจริงและการบูรณาการข้ามศาสตร์ อาทิ การบูรณาการการสอน (Technological Pedagogical Content Knowledge: TPCK) การสอนแบบ บูรณาการความรู้ทางวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี กระบวนการทางวิศวกรรม และคณิตศาสตร์ (Science Technology Engineering and Mathematics Education: STEM Education) ชุมชนแห่งการเรียนรู้ (Professional Learning Community: PLC) และมคี วามร้ใู นการประยุกต์ใช้  2) มีความรู้และเน้ือหาในวิชาชีพ ด้านหลักการ แนวคิด ทฤษฎีและทักษะการปฏิบัติ อย่างลึกซ้ึง ถ่องแท้ รวมทั้งบริบทของอุตสาหกรรม มาตรฐานอุตสาหกรรมและ/หรือมาตรฐานอ่ืนๆ ท่ี เกยี่ วขอ้ งในสาขาวชิ าเฉพาะต่างๆ มคี วามสามารถในการใช้เครือ่ งมือ การซอ่ มแซม การบำรงุ รกั ษา การ สร้าง การพัฒนากระบวนการ ขั้นตอนในการทำงาน โดยคำนึงถึงผลดีและผลเสีย ความปลอดภัยของ อุปกรณ์ ผลิตภัณฑ์และชีวิตและทรัพย์สินของผู้ปฏิบัติงานและผู้บริโภค สามารถติดตามความก้าวหน้า ด้านวิทยาการท่ีเกี่ยวข้องและนำไปประยุกตใ์ ช้ ในการพัฒนาผู้เรียนได้อยา่ งเหมาะสม โดยมีผลลพั ธ์การ เรียนรแู้ ละเนือ้ หาสาระด้านมาตรฐานผลการเรยี นรู้ ดา้ นความรู้ของแต่ละสาขาวชิ าตามเอกสารแนบทา้ ย  3) เข้าใจชุมชน เข้าใจชีวิต มีความรู้ บริบทอุตสาหกรรม สถานประกอบการ เข้าใจโลก และการอยู่ร่วมกันบนพื้นฐานความแตกต่างทางวัฒนธรรม สามารถเผชิญและเท่าทันกับการ เปล่ียนแปลงของสังคม และสามารถนำแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต์ใช้ในการ ดำเนนิ ชวี ิตและพัฒนาตน พฒั นางาน และพฒั นาผู้เรียน  4) มีความรู้และความสามารถในการใช้ภาษาไทยและภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร ตาม มาตรฐาน  5) ตระหนกั รู้ เห็นคุณคา่ และความสำคญั ของศาสตรพ์ ระราชาเพอ่ื การพัฒนาที่ยง่ั ยนื และ นำมาประยกุ ต์ใชใ้ นการพัฒนาตน พัฒนาผเู้ รยี น พฒั นางานและพัฒนาชุมชน 2.2 กลยุทธก์ ารสอนท่ใี ชพ้ ัฒนาการเรยี นร้ดู า้ นความรู้ 1) จัดการเรียนการสอนโดยการเชือ่ มโยงเน้ือหาหรือข้อมูลใหม่กับความรู้และประสบการณ์ เดมิ ของนักศึกษาโดยใชว้ ิธีการสอนในหลากหลายรูปแบบ เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพัฒนาหลกั สูตร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชยั ภักดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฎั ชัยภมู ิ ฐ

2) จัดกิจกรรมการเรียนรู้ผ่านแหล่งเรียนรู้ทั้งในและนอกห้องเรียน ด้วยการเชิญวิทยากร หรือผู้เชี่ยวชาญสาขาต่าง ๆ มาถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์ในห้องเรียน หรือจัดกิจกรรมศึกษา นอกสถานที่เพื่อให้นักศึกษาได้เรียนรู้จากแหล่งเรียนรู้ในชุมชน ตลอดจนฝึกปฏิบัติการวิชาชีพครูใน สภาพแวดลอ้ มจริง 3) จัดกิจกรรมการเรยี นรู้ผ่านกระบวนการวิจยั โดยให้นกั ศกึ ษาได้ศึกษาคน้ คว้าข้อมูลโดยใช้ กระบวนการวิจยั เพื่อพฒั นาทักษะในการแสวงหาความร้ดู ว้ ยตนเอง 4) การเรียนรู้แบบร่วมมือ (Collaborative learning) เพ่ือประยุกต์และประเมินค่าองค์ ความรู้ในสถานการณ์โลกแห่งความเป็นจริง 5) การเข้าร่วมกิจกรรมเสรมิ ความเปน็ ครู เปน็ รายปตี ลอดหลกั สูตร 2.3 กลยุทธก์ ารประเมนิ ผลการเรยี นรูด้ ้านความรู้ 1) ประเมินจากการทดสอบย่อย สอบกลางภาคและ/หรอื สอบปลายภาคเรียน 2) ประเมินจากการนำเสนอรายงานในชัน้ เรยี น 3) ประเมนิ จากรายงานที่นักศกึ ษาจัดทำ/โครงการวิจัย 4) ประเมินจากการฝกึ ประสบการณว์ ิชาชีพครู 5) ประเมนิ จากแบบสงั เกตพฤติกรรมนักศึกษา 6) ประเมนิ จากการทำแฟ้มสะสมงาน/บันทึกการเรียนรู้ 7) ประเมนิ จากผลการเข้าร่วมกิจกรรมเสริมความเป็นครเู ป็นรายปีตลอดหลักสูตร 8) ประเมนิ ตามสภาพจริง 3. ทักษะทางปญั ญา 3.1 ผลการเรียนรูด้ ้านทักษะทางปัญญา  1) คิด ค้นหา วิเคราะห์ข้อเท็จจริง และประเมินข้อมูล สื่อ สารสนเทศจากแหล่งข้อมูลท่ี หลากหลายอย่างรู้เท่าทันเป็นพลเมืองตื่นรู้ มีสำนึกสากล สามารถเผชิญและก้าวทันกบั การเปลี่ยนแปลง ในโลกยุคดิจิทัล เทคโนโลยีข้ามแพลทฟอร์ม (Platform) และโลกอนาคต นำไปประยุกต์ใช้ในการ ปฏิบัติงานและวินิจฉัยแก้ปัญหาและพัฒนางานได้อย่างสร้างสรรค์ โดยคำนึงถึงความรู้ หลักการทาง ทฤษฎี ประสบการณ์ภาคปฏิบัติ ค่านิยม แนวคิด นโยบายและยุทธศาสตร์ชาติ บรรทัดฐานทางสังคม และผลกระทบทอ่ี าจเกิดขน้ึ  2) สามารถคิดรเิ ร่ิมและพฒั นางานอย่างสรา้ งสรรค์  3) สร้างและประยุกต์ใช้ความรู้จากการทำวิจัยและสร้างหรือร่วมสร้างนวัตกรรมเพื่อ พฒั นาการเรียนรู้และพฒั นาผู้เรียนใหเ้ ปน็ ผู้สร้างหรือร่วมสร้างนวัตกรรม รวมท้ังการถา่ ยทอดความรู้แก่ ชมุ ชนและสังคม เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลักสตู ร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชยั ภกั ดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฎชยั ภมู ิ ฑ

3.2 กลยุทธก์ ารสอนทใ่ี ชใ้ นการพฒั นาการเรียนรดู้ ้านทกั ษะทางปญั ญา 1) จัดกิจกรรมให้นักศึกษาได้ฝึกทักษะการคิดวิเคราะห์ การคิดสังเคราะห์ การคิดอย่างมี วิจารณญาณ การคิดสร้างสรรค์ และการแก้ปัญหา โดยใช้การอภิปรายกลุ่ม กรณีตัวอย่าง สถานการณ์ จำลอง และการสะทอ้ นกระบวนการคดิ ของตนเอง 2) จัดให้นักศึกษาได้เรียนรู้ผ่านประสบการณ์ตรงโดยให้นักศึกษาฝึกปฏิบัติการสอนจริงใน สถานศึกษาเพือ่ เปน็ การเรยี นรู้วธิ กี ารแก้ปัญหาในสถานการณ์จริง 3) การเรยี นรู้จากต้นแบบ 4) การเรียนรโู้ ดยใชป้ ญั หาเปน็ ฐาน 5) การวิจยั ในช้นั เรยี น และวจิ ยั เชงิ ปฏบิ ตั ิการ 3.3 กลยุทธก์ ารประเมินผลการเรียนร้ดู า้ นทกั ษะทางปัญญา 1) ประเมินตามสภาพจริงจากผลงาน และการปฏิบัติของนักศึกษา เช่น ประเมินจากการ นำเสนอรายงานในชั้นเรียน การประเมนิ จากช้ินงาน 2) ประเมินจากบนั ทกึ สะทอ้ นความคิด 3) ประเมินจากผลการวจิ ยั และพฒั นานวตั กรรม 4) ประเมินจากแบบทดสอบหรือการสมั ภาษณ์ 5) ประเมินจากการฝึกประสบการณ์วิชาชพี ครู 4. ความสัมพนั ธ์ระหว่างบุคคลและความรบั ผิดชอบ 4.1 ผลการเรยี นรู้ดา้ นทักษะความสัมพันธ์ระหวา่ งตัวบุคคลและความรบั ผดิ ชอบ  1) เข้าใจและใส่ใจอารมณ์ความรู้สึกของผู้อื่น มีความคิดเชิงบวก มีวุฒิภาวะทางอารมณ์ และทางสังคม  2) ทำงานร่วมกับผู้อ่ืน ทำงานเป็นทีม เป็นผนู้ ำและผู้ตามท่ีดี มีสัมพันธภาพที่ดีกับผู้เรียน ผู้ร่วมงาน ผู้ปกครองและคนในชุมชน มีความรับผิดชอบต่อส่วนรวมท้ังด้านเศรษฐกิจ สังคมและ สง่ิ แวดลอ้ ม  3) มีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ ต่อตนเอง ต่อผู้เรียน ต่อผู้ร่วมงาน และต่อส่วนรวม สามารถช่วยเหลอื และแกป้ ัญหาตนเอง กลมุ่ และระหวา่ งกลุ่มได้อยา่ งสร้างสรรค์  4) มีภาวะผู้นำทางวิชาการและวิชาชีพ มีความเข้มแข็งและกล้าหาญทางจริยธรรม สามารถช้นี ำและถา่ ยทอดความรู้แกผ่ เู้ รยี น สถานศกึ ษา ชุมชนและสงั คมอยา่ งสรา้ งสรรค์ 4.2 กลยุทธ์การสอนท่ีใช้ในการพัฒนาการเรียนรู้ด้านทักษะความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล และ ความรับผิดชอบใช้การสอนท่ีมีการกำหนดกิจกรรมให้มีการทำงานเป็นกลมุ่ การทำงานที่ต้องประสานงาน กับผู้อ่ืนข้ามหลักสูตร หรือต้องค้นคว้าหาข้อมูลจากการสัมภาษณ์บุคคลอื่น หรือการสังเกตจากครูหรือ บคุ ลากรทางการศึกษา ฝึกทกั ษะการมีปฏิสัมพันธก์ ับผู้เรียนในระหว่างการฝึกประสบการณ์วชิ าชีพและ ฝึกทักษะการมีปฏิสัมพันธ์กับผู้ร่วมงานในบทบาทของผู้นำและผู้ร่วมทีมโดยมีความคาดหวังในผลการ เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลักสูตร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชัยภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฎชยั ภมู ิ ฒ

เรยี นรู้ด้านทักษะความสัมพนั ธ์ระหวา่ งบคุ คลและความสามารถในการรับผดิ ชอบ ดงั นี้ 1) การทำงานกับผู้อ่นื ได้เป็นอยา่ งดี 2) มคี วามรับผิดชอบต่องานทีไ่ ด้รบั มอบหมาย 3) สามารถปรับตวั เข้ากบั สถานการณแ์ ละวัฒนธรรมองค์กรท่ีไปปฏบิ ัตงิ านไดเ้ ปน็ อย่างดี 4) มนษุ ยสัมพันธ์ทีด่ ีกบั ผรู้ ว่ มงานในองค์กรและกบั บุคคลทัว่ ไป 4.3 กลยุทธ์การประเมินผลการเรียนรู้ดา้ นทกั ษะความสมั พนั ธร์ ะหว่างบุคคลและความรับผิดชอบ 1) ประเมินจากการสังเกตพฤติกรรมและการแสดงออกของนักศึกษาในการนำเสนอรายงาน กลุ่มในชนั้ เรยี น 2) ประเมินจากการสังเกตพฤติกรรมที่แสดงออกในการร่วมกิจกรรมต่าง ๆ และความ ครบถว้ นชัดเจนตรงประเด็นของข้อมูล 5. ทักษะการวิเคราะห์เชิงตัวเลข การสอื่ สาร และการใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศ 5.1 ผลการเรียนรู้ด้านทักษะการวิเคราะห์เชิงตัวเลข การส่ือสาร และการใช้เทคโนโลยี สารสนเทศ  1) มีทักษะการวิเคราะห์ข้อมูลสถติ ิ การสังเคราะห์ข้อมลู เชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ เพ่ือ เขา้ ใจองค์ความรู้ หรือประเดน็ ปญั หาทางการศกึ ษาได้อย่างรวดเรว็ และถูกต้อง  2) สื่อสารกับผู้เรียน พ่อแม่ผู้ปกครอง บุคคลในชุมชนและสังคม และผู้ท่ีเก่ียวข้องกลุ่ม ต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพด้วยวิธีการหลากหลายท้ังการพูด การเขียน และการนำเสนอด้วยรูปแบบ ต่าง ๆ โดยใชเ้ ทคโนโลยกี ารส่อื สารหรือนวัตกรรมต่าง ๆ ทเี่ หมาะสม  3) ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศในการสืบค้นข้อมูลหรือความรู้จากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ ได้ อย่างมีประสิทธิภาพ สามารถใช้โปรแกรมสำเร็จรูปท่ีจำเป็นสำหรับการเรียนรู้ การจัดการเรียนรู้ การ ทำงาน การประชุม การจัดการและสืบค้นข้อมูลและสารสนเทศรับและส่งข้อมูลและสารสนเทศโดยใช้ ดุลยพินิจท่ีดีในการตรวจสอบความน่าเช่ือถือของข้อมูลและสารสนเทศอีกท้ังตระหนักถึงการละเมิด ลิขสิทธิ์และการลอกเลียนผลงาน 5.2 กลยุทธ์การสอนที่ใช้ในการพัฒนาการเรียนรู้ด้านทักษะการวิเคราะห์เชิงตัวเลข การสื่อสาร และการใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศ 1) จัดให้นักศึกษาได้ฝึกปฏิบัติการใช้สถิติพื้นฐานและสถิติเพื่อการวิจัย การใช้ภาษาพูด เขียน และการใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศ โดยมีการใหข้ อ้ มูลป้อนกลบั และการให้ความชว่ ยเหลือ 2) เรียนรู้จากประสบการณ์ตรงในชั้นเรียนและห้องปฏิบัติการ โดยใช้เทคโนโลยีต่าง ๆ โปรแกรมคอมพวิ เตอร์ต่าง ๆ การสอื่ สาร On-Line และการใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศในการสบื คน้ ขอ้ มูล 3) เรียนรู้ผ่านการแก้ปัญหา (Problem-based Learning) จากการวิเคราะห์กรณีศึกษา สถานการณ์จำลอง และการวิจยั ในชน้ั เรยี น 4) สร้างชิน้ งานโดยใช้เทคโนโลยใี นรปู แบบต่าง ๆ เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลกั สูตร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชัยภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฎชยั ภูมิ ณ

5.3 กลยุทธ์การประเมินผลการเรียนรู้ด้านทักษะการวิเคราะห์เชิงตัวเลข การส่ือสาร และการใช้ เทคโนโลยีสารสนเทศ 1) ประเมินจากเทคนิคการนำเสนอรายงาน หรือทำงานวิจัย โดยใช้ทฤษฎีหรืองานวิจัยที่ เก่ยี วขอ้ งรองรับ 2) ประเมินจากความสามารถในการอธิบาย และเลอื กช้าสถติ ิวิเคราะห์ในการทำงานวจิ ยั 3) ประเมนิ จากชิน้ งาน การอภปิ ราย กรณีศกึ ษาต่าง ๆ ทมี่ กี ารนำเสนอต่อชน้ั เรียน 6. ทกั ษะด้านวิธวี ิทยาการจดั การเรียนรู้ 6.1 ผลการเรียนรู้ด้านวิธีวทิ ยาการจดั การเรียนรู้  1) สามารถเลือกใช้ปรัชญาตามความเช่ือในการสร้างหลักสูตรรายวิชา การออกแบบ เนื้อหาสาระ กิจกรรมการเรียนการสอน สื่อและเทคโนโลยีการส่ือสาร การวัดและประเมินผู้เรียน การ บริหาร จัดการชั้นเรียน การจัดการเรียนโดยใช้แหล่งการเรยี นรู้ในโรงเรียนและนอกโรงเรียน แหล่งการ เรียนรู้แบบเปดิ ไดอ้ ยา่ งเหมาะสมกับสภาพบริบททีต่ า่ งกนั ของผู้เรียนและพนื้ ท่ี  2) สามารถในการนำความรู้ทางจิตวิทยาไปใช้ในการวิเคราะห์ผู้เรียนเป็นรายบุคคล ออกแบบกิจกรรม การจัดเน้ือหาสาระ การบริหารจัดการ และกลไกการช่วยเหลือ แก้ไขและส่งเสริม พัฒนา ผู้เรียนที่ตอบสนองความต้องการ ความสนใจ ความถนัด และศักยภาพของผู้เรียนที่มีความ แตกตา่ งระหวา่ ง บุคคล ท้ังผู้เรียนปกตแิ ละผู้เรียนที่มคี วามตอ้ งการจำเปน็ พเิ ศษ หรือผูเ้ รียนท่มี ีขอ้ จำกัด ทางกาย  3) จัดกิจกรรมและออกแบบการจัดการเรียนรู้ให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากประสบการณ์ เรียนรู้ ผ่านการลงมือปฏิบัติและการทำงานในสถานการณ์จริง ส่งเสริมการพัฒนาการคิด การทำงาน การจัดการ การเผชิญสถานการณ์ ฝึกการปฏิบัติให้ทำได้ คิดเป็น ทำเป็น โดยบูรณาการการทำงานกับ การเรียนรู้และคุณธรรมจริยธรรม สามารถประยุกต์ความรู้มาใช้เพื่อป้องกัน แก้ไขปัญหา และพัฒนา ดว้ ยความความซ่อี สตั ย์ สจุ รติ มวี นิ ยั และรับผดิ ชอบต่อผ้เู รยี นโดยยึดผู้เรยี นสำคญั ที่สุด  4) สร้างบรรยากาศ และจัดสภาพแวดล้อม สื่อการเรียน แหล่งวิทยาการ เทคโนโลยี วัฒนธรรมและภูมิปัญญาทั้งในและนอกสถานศึกษาเพ่ือการเรียนรู้ มีความสามารถในการประสานงาน และสร้างความร่วมมือกับบิดามารดา ผู้ปกครอง และบุคคลในชุมชนทุกฝ่าย เพ่ืออำนวยความสะดวก และร่วมมือ กันพัฒนาผู้เรียนให้มีความรอบรู้ มีปัญญารู้คิดและเกิดการใฝ่รู้อย่างต่อเน่ืองให้เต็มตาม ศกั ยภาพ  5) สามารถจัดการเรียนการสอนให้นักเรียนมีทักษะศตวรรษที่ 21 เช่น ทักษะการเรียนรู้ ทักษะการรู้เร่ือง ทักษะการคิด ทักษะชีวิต ทักษะการทำงานแบบร่วมมือ ทักษะการใช้ภาษาเพ่ือการ สื่อสาร ทักษะเทคโนโลยี และการดำเนินชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และสามารถนำ ทกั ษะเหล่านี้ มาใชใ้ นการจัดการเรียนรู้เพือ่ พัฒนาผเู้ รยี น และการพัฒนาตนเอง 6.2 กลยทุ ธ์การสอนท่ีใชพ้ ัฒนาการเรียนรดู้ ้านทกั ษะการจัดการเรยี นรู้ เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลักสตู ร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชยั ภกั ดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฎั ชัยภมู ิ ด

1) จัดให้นักศึกษาได้ฝึกการเขียนแผนการจัดการเรียนรู้และนำแผนการจัดการเรียนรู้นั้นไป ฝึกปฏิบัติการสอนกบั เพื่อนร่วมชน้ั เรียน (Peer-teaching) 2) จัดให้นักศึกษาได้สังเกตการณ์สอนของครูประจำการในโรงเรียน เพ่ือให้นักศึกษาได้นำ ประสบการณม์ าปรับใช้ในการวางแผนการสอน 3) จัดให้นักศึกษาได้เรียนรู้โดยใช้การวิจัยเป็นฐาน (Research-based Learning) เพ่ือ พฒั นาการเรยี นรู้ของนักเรียนและปรบั ปรุงการสอนของตนเอง 6.3 กลยุทธก์ ารประเมนิ ผลการเรยี นรู้ ด้านทักษะการจดั การเรยี นรู้ 1) ประเมินจากการสังเกตพฤติกรรมการทดลองสอน จากการทำวิจัยปฏิบัตกิ ารใน ชั้นเรียน รวมถึงการสอบประมวลความรู้เก่ียวกับแนวคิด ทฤษฎีด้านหลักสูตรการจัดการเรียนการสอน จิตวิทยา การศกึ ษา การวดั และประเมนิ ผล และการวิจยั ทางการศกึ ษา 2) สังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้และการพัฒนาตนเอง จากการสะท้อนความคิดในห้องเรียน ผา่ นเครือขา่ ยสงั คม เว็บไซตแ์ ละจากการสงั เกตการณ์จัดการเรียนรรู้ ะหวา่ งทดลองจดั การเรยี นเรยี นรู้ 3) ตรวจประเมนิ แผนการจัดการเรยี นรู้ 4) นิเทศการจัดการเรียนรู้และประเมินทักษะและสมรรถนะในการจัดการเรียนรู้และ คุณลักษณะความเป็นครู 5) ตรวจประเมินแฟม้ สะสมงานและช้ินงาน หมวดที่ 5 แผนการสอนและการประเมินผล 1.1 แผนการสอน สัปดาห์ หวั ข้อ/รายละเอียด จำนวน กจิ กรรมการเรยี น สื่อทใ่ี ช้ ผสู้ อน ที่ ชัว่ โมง การสอน และแหลง่ การเรียนรู้ ผศ.ดร. 1 - ปฐมนิเทศและทำขอ้ ตกลงกับผู้เรยี น 4 1. ผู้สอนชี้แจงการจัดการเรยี น 1. เอกสารคำสอน เดอื นเพญ็ พร ชัยภักดี 21 เก่ียวกบั การเรียนการสอน การสอนในรายวิชาการพฒั นา 2. Power Point มยิ . บทท่ี 1 หลักการ แนวคดิ ทฤษฎกี าร หลักสตู ร เก่ียวกับจุดประสงค์ 3. กรณีศึกษา 64 พัฒนาหลกั สูตร รายวชิ า กจิ กรรมการเรยี น การ 4. หนงั สอื ตำรา 1.1 ความหมายและความสำคญั ของ สอน การวัดและ ประเมินผล 5. ใบงาน หลกั สูตร ตลอดจนการปฏบิ ตั ิตนของ 6. เวบ็ ไซต์ 1.2 องค์ประกอบของหลกั สูตร นักศกึ ษา 7. บทเรียนออนไลน์ 1.3 รปู แบบของหลกั สตู ร 2. บรรยาย และแบบอภปิ ราย 1.4 ลกั ษณะของหลกั สูตร 3. แบบฝกึ หดั ทา้ ยบท 1.5 ระดับของหลกั สูตร 1.6 ลักษณะของหลักสูตรทด่ี ี 1.7 ทฤษฎหี ลกั สตู ร เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพฒั นาหลักสตู ร ผศ.ดร.เดอื นเพญ็ พร ชัยภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฎั ชัยภมู ิ ต

สปั ดาห์ หวั ข้อ/รายละเอยี ด จำนวน กิจกรรมการเรยี น สอ่ื ท่ีใช้ ผ้สู อน ที่ ชัว่ โมง การสอน และแหล่งการเรยี นรู้ ผศ.ดร. 1. เอกสารคำสอน เดอื นเพญ็ พร 2-3 บทที่ 2 หลักสตู รแกนกลางการศกึ ษา 8 1. บรรยาย และแบบอภปิ ราย 2. Power Point ชัยภกั ดี 3. กรณศี กึ ษา 28 ข้ันพน้ื ฐานพทุ ธศกั ราช 2551 (ฉบับ 2. กิจกรรมกลุ่ม 4. หนงั สือ ตำรา ผศ.ดร. 5. ใบงาน เดอื นเพญ็ พร มยิ . ปรับปรงุ พ.ศ. 2560) มาตรฐานและ 3. การเรียนรผู้ ่านวิดีทศั น์/ของ 6. สอื่ วดี ทิ ัศน์ ชยั ภักดี 7. เวบ็ ไซต์ 5 กค. ตัวชว้ี ดั กลมุ่ สาระการเรียนรู้ของ จรงิ 8. บทเรียนออนไลน์ 64 หลักสตู ร 4. แบบฝึกหัดทา้ ยบท 1. เอกสารคำสอน 2. Power Point 2.1 สาระสำคัญหลกั สูตรแกนกลาง 3. กรณีศกึ ษา 4. หนงั สือ ตำรา การศกึ ษาข้ันพนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 5. ใบงาน 6. เว็บไซต์ (ฉบับปรับปรงุ พ.ศ. 2560) มาตรฐาน 7. บทเรียนออนไลน์ และตวั ชวี้ ดั กลุ่มสาระการเรยี นรูข้ อง หลักสูตร 2.2 การจดั การเรยี นรู้ 2.3 การวัดและประเมนิ ผลการ เรียนรู้ 2.4 เกณฑ์การวัดและประเมนิ ผล การเรียน 2.5 การบริหารจดั การหลกั สตู ร 4 บทที่ 3 การออกแบบหลักสูตร 4 1. บรรยาย และแบบอภิปราย 12 3.1 ความหมายของการออกแบบ 2. กิจกรรมกลุม่ กค.64 หลักสูตร 3. แบบฝกึ หัดทา้ ยบท 3.2 ความสัมพันธก์ ารออกแบบ หลกั สตู ร 3.3 ประโยชน์การออกแบบหลกั สูตร 3.4 หลกั การของการออกแบบ หลกั สูตรที่ดี 3.5 ประเภทของการออกแบบ หลักสตู ร 3.6 องค์ประกอบของการออกแบบ หลกั สตู ร เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลักสตู ร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชัยภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฎั ชัยภูมิ ถ

สัปดาห์ หวั ขอ้ /รายละเอยี ด จำนวน กิจกรรมการเรยี น สือ่ ทีใ่ ช้ ผสู้ อน ท่ี ชัว่ โมง การสอน และแหล่งการเรยี นรู้ ผศ.ดร. 5 บทที่ 4 การพฒั นาหลักสตู รรายวิชา 1. เอกสารคำสอน เดอื นเพญ็ พร ตามธรรมชาตขิ องสาขาวิชาเอก 4 1. บรรยาย และแบบอภปิ ราย 2. Power Point ชยั ภกั ดี 19 2. กจิ กรรมกลมุ่ 3. กรณศี ึกษา กค. 4.1 ปรัชญาการศกึ ษาทีม่ ีอทิ ธพิ ลตอ่ 8 3. แบบฝกึ หัดทา้ ยบท 4. หนงั สอื ตำรา ผศ.ดร. 64 หลกั สตู ร 5. ใบงาน เดอื นเพ็ญพร 8 1. บรรยาย และแบบอภิปราย 6. เวบ็ ไซต์ ชัยภักดี 6 -7 4.2 ทฤษฎหี ลกั สตู ร 2. กจิ กรรมกลมุ่ 7. บทเรยี นออนไลน์ จันทร์ 4.3 ประเภทของหลกั สูตร 3. การลงมอื ปฏบิ ัติ ผศ.ดร. 26 4.4 หลักสูตรรายวิชาตามธรรมชาตทิ ่ี 4. แบบฝกึ หดั ท้ายบท 1. เอกสารคำสอน เดอื นเพญ็ พร กค.64 สอดคลอ้ งกบั บริบทสถานศกึ ษาและ 2. Power Point ชยั ภกั ดี และ ชุมชน 1. บรรยาย และแบบอภปิ ราย 3. กรณศี กึ ษา 2. กจิ กรรมกลุ่ม 4. หนงั สือ ตำรา 2 บทท่ี 5 การพฒั นาหลักสตู ร 3. การจดั นิทรรศการ 5. ใบงาน สค. สถานศกึ ษา 4. แบบฝกึ หัดทา้ ยบท 6. เวบ็ ไซต์ 64 7. บทเรยี นออนไลน์ 5.1 ความหมายของการพฒั นา 8 หลักสตู รสถานศึกษา 1. เอกสารคำสอน 9-10 2. Power Point จนั ทร์ 5.2 จดุ มงุ่ หมายของหลกั สตู ร 3. กรณีศกึ ษา 9 - 16 สถานศึกษา 4. หนังสือ ตำรา สค.64 5. ใบงาน 5.3 ความสำคญั ของบริบททาง 5. เวบ็ ไซต์ สังคมในชุมชนทอ้ งถน่ิ กับการพฒั นา 6. บทเรยี นออนไลน์ หลักสตู รสถานศึกษา 5.4 ลกั ษณะและองค์ประกอบ สำคัญของการจัดทำหลกั สตู ร สถานศกึ ษา 5.5 กระบวนการออกแบบและฝกึ ปฏบิ ัตกิ ารจดั ทำหลักสตู รสถานศกึ ษา สอบกลางภาค บทท่ี 6 การประเมนิ หลกั สตู รเพอ่ื การ พัฒนาและการนำหลกั สตู รไปใช้ 6.1 ความหมายของการประเมนิ หลักสตู ร 6.2 จดุ มุ่งหมายของการประเมิน หลักสูตร 6.3 ประเด็นการประเมนิ หลกั สตู ร 6.4 การนำหลกั สตู รไปใช้ เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพัฒนาหลกั สูตร ผศ.ดร.เดอื นเพญ็ พร ชยั ภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฎชัยภมู ิ ท

สัปดาห์ หัวข้อ/รายละเอยี ด จำนวน กจิ กรรมการเรยี น สอื่ ที่ใช้ ผ้สู อน ท่ี ชว่ั โมง การสอน และแหล่งการเรียนรู้ ผศ.ดร. 1. เอกสารคำสอน เดือนเพญ็ พร 11-12 บทท่ี 7 รูปแบบการประเมินหลกั สตู ร 8 1. บรรยาย และแบบอภปิ ราย 2. Power Point ชัยภักดี 2. กจิ กรรมกลมุ่ 3. กรณศี กึ ษา จันทร์ 7.1 ความหมายของการประเมนิ 3. แบบฝกึ หดั ทา้ ยบท 4. หนงั สอื ตำรา ผศ.ดร. 5. ใบงาน เดอื นเพญ็ พร 23-30 หลกั สูตร 4 1. บรรยาย และแบบอภปิ ราย 6. เวบ็ ไซต์ ชัยภักดี 2. กจิ กรรมกลุ่ม 7. บทเรียนออนไลน์ สค.64 7.2 จดุ มงุ่ หมายของการประเมนิ 3. การเรยี นรู้ผ่านวิดที ัศน์ ผศ.ดร. 4. แบบฝึกหัดทา้ ยบท 1. เอกสารคำสอน เดอื นเพญ็ พร หลักสตู ร 2. Power Point ชัยภกั ดี 3. กรณีศึกษา 7.3 ลกั ษณะสำคญั ของการประเมนิ 4. หนังสือ ตำรา 5. ใบงาน หลกั สตู ร 6. สอ่ื วดี ิทศั น์ 7. เวบ็ ไซต์ 7.4 ระยะเวลาในการประเมนิ 8. บทเรยี นออนไลน์ 1. เอกสารคำสอน หลักสตู ร 2. Power Point 3. กรณีศกึ ษา 7.5 รปู แบบการประเมินหลกั สตู ร 4. หนงั สือ ตำรา 5. ใบงาน 7.6 เกณฑ์การประเมนิ คุณภาพ 6. สอื่ วดี ทิ ศั น์ 7. เว็บไซต์ หลักสตู ร 8. บทเรยี นออนไลน์ 13 บทท่ี 8 หลกั สตู รทอ้ งถน่ิ และหลกั สตู ร 6 กย. องิ มาตรฐาน 64 8.1 การพัฒนาหลกั สูตรทอ้ งถน่ิ 8.2 การพัฒนาหลกั สตู รอิงมาตรฐาน 14 บทที่ 9 การวเิ คราะหก์ ารจดั ทำ 4 1. บรรยาย และแบบอภปิ ราย 13 หลักสูตร 2. กจิ กรรมกล่มุ กย.64 9.1 ความหมายของการวเิ คราะห์ 3. การเรียนร้ผู ่านวิดีทศั น์ หลกั สูตร 4. แบบฝึกหดั ทา้ ยบท 9.2 ลกั ษณะของตารางวิเคราะห์ หลักสตู ร 9.3 การวิเคราะหห์ ลกั สตู รแบบองิ กลุ่ม 9.4 การวิเคราะห์หลกั สตู รแบบองิ เกณฑ์ 9.5 ประโยชน์การวิเคราะหห์ ลกั สูตร 9.6 การวเิ คราะหห์ ลกั สูตรเพื่อการ เขยี นแผนการจัดการเรยี นรู้ เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลกั สูตร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชยั ภักดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฎั ชยั ภมู ิ ธ

สัปดาห์ หัวข้อ/รายละเอียด จำนวน กจิ กรรมการเรยี น สอ่ื ท่ใี ช้ ผู้สอน ที่ ชว่ั โมง การสอน และแหล่งการเรียนรู้ ผศ.ดร. 1. เอกสารคำสอน เดือนเพญ็ พร 15 บทที่ 10 รูปแบบการพฒั นาหลกั สตู ร 4 1. บรรยาย และแบบอภิปราย 2. Power Point ชยั ภกั ดี 3. กรณีศึกษา 20 10.1 ความหมายของการพฒั นา 2. กจิ กรรมกลุ่ม 4. หนงั สอื ตำรา ผศ.ดร. 5. ใบงาน เดอื นเพญ็ พร กย. หลักสตู ร 3. แบบฝึกหดั ทา้ ยบท 6. เว็บไซต์ ชยั ภักดี 7. บทเรยี นออนไลน์ 64 10.2 หลกั การพฒั นาหลักสตู ร 1. เอกสารคำสอน 10.3 รปู แบบของการพฒั นาหลกั สตู ร 2. Power Point 3. กรณศี กึ ษา ของนกั การศกึ ษาต่างประเทศ 4. หนังสอื ตำรา 5. ใบงาน 10.4 รปู แบบการพฒั นาหลกั สูตรของ 6. เว็บไซต์ 7. บทเรยี นออนไลน์ นกั การศึกษาไทย 10.5 การสงั เคราะห์รปู แบบการ พัฒนาหลกั สูตรร่วมสมัย 16 บทที่ 11 ปัญหาและแนวโนม้ ในการ 4 1. บรรยาย และแบบอภปิ ราย 27 พัฒนาหลกั สูตรในอนาคต 2. กจิ กรรมกลุม่ กย.64 11.1 ปญั หาการพฒั นาหลกั สตู รไทย 3. แบบฝึกหัดทา้ ยบท 11.2 การจัดหลกั สตู รสำหรบั 4. สรปุ บทเรียนที่ 1-11 ผู้ดอ้ ยโอกาส 11.3 แนวโน้มสำคญั ของการศึกษา ไทยใน 5 ปีข้างหนา้ 11.4 แนวโนม้ ในการพฒั นาหลกั สูตร ในศตวรรษที่ 21 11.5 การพฒั นาหลกั สตู รตามแนว เศรษฐกิจพอเพยี งรายกรณี 17 สอบปลายภาค เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพัฒนาหลักสูตร ผศ.ดร.เดอื นเพญ็ พร ชัยภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฎชัยภมู ิ น

2. แผนการประเมินผลการเรียนรู้ ที่ ผลการเรยี นรู้* วธิ กี ารประเมิน สัปดาหท์ ี่ สดั ส่วนของ ประเมิน การประเมนิ 1 1.1.1,1.1.2,1.1.3,1.1.4 1. การสงั เกต ตลอดภาค 10% 2.1.1,2.1.2 1.1 การเข้าชน้ั เรียน การศึกษา 5% 4.1 1.2 การมีส่วนร่วมในการอภิปราย 10% 2 3.1.1, 3.1.2, 3.1.3 เสนอความเหน็ ในชน้ั เรยี น 5.1.1, 5.1.2. 1.3 ความรับผดิ ชอบภารกิจทไ่ี ด้รบั ตลอดภาค 10% 6.1, 6.2 การศึกษา 10% มอบหมาย 10% 3 2.1.1, 2.1.2 ตลอดภาค 5.1.1, 5.1.2 2. การตรวจงาน การศึกษา 5% 2.1 งานคน้ คว้าเดี่ยว 5% 2.2 งานกลมุ่ 15% 2.3 การนำเสนองานในชนั้ เรียน 20% 3. การทดสอบ 3.1 ทดสอบยอ่ ยครั้งที่ 1 3.2 ทดสอบยอ่ ยครัง้ ที่ 2 3.3 ทดสอบกลางภาค 3.4 สอบปลายภาค หมวดท่ี 6 ทรัพยากรประกอบการเรยี นการสอน 1. ตำราและเอกสารหลัก เอกสารคำสอนวชิ า การพัฒนาหลักสูตร 2. เอกสารและข้อมูลสำคัญ กระทรวงศกึ ษาธิการ. (2551). หลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน พทุ ธศักราช 2551. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย จำกดั . ______. (2560). ตัวชี้วัดและสาระการเรยี นรแู้ กนกลางกลุ่มสาระการเรียนรูค้ ณิตศาสตร์ (ฉบับ ปรับปรงุ พ.ศ. 2560) ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพน้ื ฐาน พุทธศักราช 2551. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พช์ มุ นุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกดั . ชวลติ ชกู ำแพง. (2551). การพัฒนาหลกั สูตร. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพ์ ทีคิวพี จำกดั . ชัยวัฒน์ สทุ ธริ ัตน.์ (2557). การพัฒนาหลักสูตรทฤษฎสี ู่การปฎบิ ัต.ิ กรุงเทพฯ: วพี รนิ ท์. วิชยั วงษ์ใหญ.่ (2554). การศกึ ษาหลักสตู ร. กรงุ เทพฯ: อาร์ แอนด์ ปร้นิ ท์. สุนยี ์ ภู่พนั ธ์. (2546). แนวคดิ พืน้ ฐานการสรา้ งและพัฒนาหลักสตู ร. เชยี งใหม่: โรงพมิ พ์แสงศลิ ป์. เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลักสูตร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชยั ภักดี คณะครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฎั ชัยภูมิ บ

3. เอกสารและข้อมูลแนะนำ เวบ็ ไซต์และบทเรยี นออนไลน์ดา้ นการศึกษา วิชา การพฒั นาหลกั สูตร หมวดท่ี 7 การประเมนิ รายวิชาและกระบวนการปรับปรงุ 1. กลยุทธก์ ารประเมินประสิทธิผลของรายวิชาโดยนกั ศกึ ษา ผู้เรียนทุกคนทำการประเมินประสิทธ์ิผลรายวชิ า ประกอบด้วย การจัดกิจกรรมการสอน ปัจจัย สนับสนนุนการจัดการเรียนการสอน กระบวนการประเมินผล เป็นต้น โดยทำการประเมินผ่านระบบ เครอื ขา่ ยคอมพวิ เตอรข์ องมหาวิทยาลยั 2. กลยทุ ธ์การประเมินการสอน การสังเกตการสอนของคณะกรรมการประเมินการสอนท่ีแต่งต้ังโดยภาควิชาผลการสอบของ นกั ศึกษาการส่มุ สมั ภาษณผ์ ้เู รยี น 3. การปรบั ปรุงการสอน เมื่อทราบผลการประเมินในข้อ ๒จะนำเข้าสู่การวิเคราะห์หาสาเหตุและแนวทางปรับปรุงการ สอน โดยการประชุมคณาจารย์ในภาควิชาฯ และนำประเด็นปัญหาที่พบไปใช้การทำวิจัยในช้ันเรียน เพือ่ แกไ้ ข และพฒั นากระบวนการเรียนการสอนรายวชิ าต่อไป 4. กระบวนการทวนสอบมาตรฐานผลสมั ฤทธร์ิ ายวิชาของนักศกึ ษา ในระหว่างการจัดการเรียนการสอน จะมีการทวนสอบผลสัมฤทธ์ิของผู้เรียนหรือสุ่มตรวจ ผลงานของผู้เรียนเป็นระยะ มีการสอบถามผู้เรียน และการสังเกตพฤติกรรมของผู้เรียนระหว่างเรียน อย่างต่อเนือ่ ง ในระหว่างกระบวนการสอนรายวิชามีการทวนสอบผลสัมฤทธ์ิในรายหัวข้อตามที่คาดหวังจาก การเรียนรู้ในวชิ าจากการสอบถามนกั ศึกษาหรือการสุ่มตรวจผลงานของนกั ศกึ ษารวมถึงพจิ ารณาจากผล การทดสอบยอ่ ยและหลังการออกผลการเรียนรายวชิ ามกี ารทวนสอบผลสมั ฤทธโิ์ ดยรวมในวิชา ดงั น้ี 4.1 การทวนสอบการให้คะแนนจากการสุ่มตรวจผลงานของนักศึกษาโดยอาจารย์อ่ืนหรือ ผู้ทรงคณุ วุฒทิ ีไ่ มใ่ ชอ่ าจารยป์ ระจำหลกั สูตร 4.2 มีการตั้งคณะกรรมการในสาขาวิชาตรวจสอบผลการประเมินการเรียนรู้ของนักศึกษาโดย ตรวจสอบข้อสอบรายงานวิธกี ารให้คะแนนสอบและการให้คะแนนพฤตกิ รรม 4.3 มีการแต่งตั้งคณะกรรมการจากผู้ใช้บัณฑิตและ/หรือผู้ทรงภายนอกร่วมทวนสอบผลการ เรียนรู้ 4.4 ใช้ผลการประเมินคุณลักษณะบัณฑิตตามกรอบมาตรฐาน TQF ท่ีประเมินโดยผู้ใช้บัณฑิต ประกอบการทวนสอบความรู้ 5. การดำเนนิ การทบทวนและการวางแผนปรับปรงุ ประสิทธผิ ลของรายวชิ า จากผลการประเมินการสอน การทบทวนผลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี น การปรับปรงุ การสอน รวมถึง การการพัฒนาเคร่ืองมือในการวัดและประเมินผลการศึกษาในชั้นเรียน อาจารย์ผู้รับผิดชอบทำการ ทบทวนและปรับปรุงกระบวนการเรียนการสอนท้ังในแง่สาระเน้ือหา วิธีการ สื่อประกอบการเรียนการ สอน รวมถึงวิธีการประเมินผลเสนอต่อหัวหน้าภาควิชาเพื่อนำเข้าท่ีประชุมกรรมการประจำหลักสูตร เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพฒั นาหลักสูตร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชยั ภกั ดี คณะครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฎชยั ภูมิ ผ

และอาจารย์ในภาควิชาเพื่อให้ข้อเสนอแนะและสรุปแผนการพัฒนาปรับปรุงนำไปใช้ในปีการศึกษา ถดั ไป จากผลการประเมินและทวนสอบผลสัมฤทธิ์ประสิทธิผลรายวิชาจะมีการวางแผนการปรับปรุง การสอนและรายละเอยี ดวชิ าเพื่อใหเ้ กดิ คุณภาพมากขึ้น ดังน้ี 5.1 ปรับปรุงรายวิชาทุก 3 ปีหรือตามข้อเสนอแนะและผลการทวนสอบมาตรฐานผลสัมฤทธ์ิ ตามข้อ 4 5.2 เปล่ียนหรือสลับอาจารย์ผู้สอนเพื่อให้นักศึกษามีมุมมองในเร่ืองการประยุกต์ความรู้จาก รายวชิ ากับปญั หาท่ีมาจากงานวิจยั ของอาจารย์หรือองค์กรต่าง ๆ เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลักสูตร ผศ.ดร.เดือนเพญ็ พร ชยั ภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฎชัยภูมิ ผ

แผนบรหิ ารการสอนประจำบทที่ 1 หลักการ แนวคดิ ทฤษฎกี ารพัฒนาหลกั สตู ร พนื้ ฐานหลักสตู ร หวั ข้อเนื้อหาประจำบท 1.1 ความหมายและความสำคัญของหลักสตู ร 1.2 องค์ประกอบของหลักสตู ร 1.3 รูปแบบของหลกั สูตร 1.4 ลักษณะของหลักสูตร 1.5 ระดับของหลักสูตร 1.6 ลักษณะของหลักสตู รทีด่ ี 1.7 ทฤษฎีหลักสูตร บทสรุป แบบฝึกหัดทา้ ยบท เอกสารอ้างอิง วตั ถปุ ระสงค์ เม่อื ผเู้ รยี นศึกษาบทเรียนนแี้ ลว้ สามารถ 1. อธิบายความหมายของหลกั สูตรได้ 2. อธบิ ายองค์ประกอบของหลกั สตู รได้ 3. อธิบายรปู แบบของหลักสตู รได้ 4. อธบิ ายลักษณะของหลกั สตู รได้ 5. อธิบายระดับของหลกั สูตรได้ 6. อธบิ ายลักษณะของหลกั สูตรทด่ี ีได้ 7. อธบิ ายทฤษฎหี ลกั สูตรได้ วิธสี อนและกิจกรรมการเรยี นการสอน 1. วิธีสอน 1.1 วธิ ีสอนแบบอภปิ ราย 1.2 วธิ สี อนแบบบรรยาย 2. เทคนิคการสอน 2.1 การใชค้ ำถาม 2.2 กรณตี วั อย่าง 3. กิจกรรมการเรียนการสอน ขนั้ นำ 3.1 ผู้สอนแจง้ วัตถปุ ระสงค์ อธบิ ายกรอบการเรยี นรูข้ องรายวชิ าโดยการบรรยายสรุป เนื้อหาสาระและชิ้นงานทีจ่ ะเกดิ ขึ้นในการเรียนรู้ครง้ั นีด้ ้วย Microsoft Power Point พร้อมซักถาม 3.2 ซกั ถามนกั ศกึ ษา ทบทวนความรเู้ บอื้ งต้นเกี่ยวกับหลกั สูตร เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพฒั นาหลกั สูตร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชยั ภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฎั ชยั ภมู ิ 1

ขนั้ สอน 3.3 บรรยายความหมายและความสำคัญของหลักสูตร องค์ประกอบของหลักสตู ร รปู แบบ ของหลักสตู ร ลักษณะของหลกั สูตร ระดบั ของหลกั สตู ร ลกั ษณะของหลักสูตรทดี่ ี และทฤษฎีหลกั สูตร 3.4 แบ่งกลุ่มอภิปราย เรื่อง ความหมายและความสำคัญของหลักสูตร องค์ประกอบของ หลกั สตู ร รปู แบบของหลักสูตร ลักษณะของหลักสูตร ระดับของหลักสตู ร ลักษณะของหลักสตู รท่ดี ี และ ทฤษฎหี ลกั สูตร ขน้ั สรปุ 3.5 ผ้สู อนนำเสนอสรปุ เน้อื หาของบทเรยี น ด้วย Power Point พรอ้ มตอบข้อซกั ถาม 3.6 ทำแบบฝกึ หัดทา้ ยบท สอ่ื การเรียนร/ู้ แหล่งเรยี นรู้ 1. เอกสารคำสอนวชิ า การพฒั นาหลักสูตร 2. Power Point หัวข้อที่บรรยายเรื่องความหมายและความสำคัญของหลักสูตร องค์ประกอบ ของหลักสูตร รปู แบบของหลกั สูตร ลกั ษณะของหลักสูตร ระดบั ของหลักสตู ร และลกั ษณะของหลักสูตร ทีด่ ี 3. กรณศี กึ ษาทางดา้ นหลักการ แนวคิด ทฤษฎีการพัฒนาหลักสตู ร 4. หนังสือ การพัฒนาหลักสตู ร (มารตุ พัฒผล) 5. เว็บไซต์ความร้ทู างด้านหลักการ แนวคิด ทฤษฎีการพัฒนาหลักสูตร 6. บทเรียนออนไลน์ รายวิชา การพฒั นาหลกั สตู ร การวัดผลและการประเมนิ ผล 1. สังเกตการณ์รว่ มกิจกรรมระหวา่ งเรียน การตอบคำถามและตัง้ คำถาม 2. สงั เกตจากการอภปิ ราย ซักถาม และการแสดงความคิดเหน็ 3. วดั เจตคตจิ ากการสังเกตพฤติกรรมความกระตือรือรน้ ในการทำงาน 4. กจิ กรรมและคณุ ภาพของงาน 5. ประเมนิ ผลจากการทำแบบฝึกหัดท้ายบท เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพัฒนาหลักสูตร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชยั ภกั ดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฎั ชยั ภูมิ 2

บทที่ 1 หลกั การ แนวคดิ ทฤษฎกี ารพฒั นาหลักสตู ร พนื้ ฐานหลกั สูตร บทนำ การพัฒนาหลักสูตรคุณสมบัติท่ีสำคัญคือ หลักสูตรมีความเป็นพลวัตและปรับเปล่ียนไปตาม ความต้องการและความเปลี่ยนแปลงของสังคม จากคุณสมบัติดังกล่าวการพัฒนาหลักสูตรจึงเป็น กิจกรรมที่เกิดขึ้นอยา่ งต่อเน่ืองตลอดเวลาที่สภาพสังคมเปลี่ยนแปลงไป ดังน้นั การจดั การศึกษาให้สนอง ความต้องการของสังคมทเี่ ปลี่ยนแปลงจงึ เปน็ ส่ิงจำเปน็ และการเปล่ยี นแปลงหลักสูตรในลักษณะของการ พัฒนาแนวคิดเกี่ยวกับการพัฒนาหลักสูตร จุดมุ่งหมายท่ัวไปของจัดการศึกษา คำนึงถึงองค์ประกอบ ใหญ่ ๆ ที่จำเป็นด้วยกันด้วยกัน 4 ประการ คือ 1) การเปน็ พลเมืองดี 2) การประกอบอาชีพ 3) การรู้จัก ตนเอง 4) การเปน็ ผูท้ มี่ วี จิ ารณญาณในการคิด หลกั การและแนวคดิ พฒั นาหลกั สตู ร หลักสูตรที่ตอบสนองความต้องการของผู้เรียนและการเปลี่ยนแปลงทางสังคม วัฒนธรรม ทางด้านสังคม ทางการศกึ ษา ทางจิตวิทยา ท่ีเอ้อื อำนวยต่อการเรียนรู้ การพฒั นานวัตกรรมหลักสตู รใด ๆ จะมีการนำแนวคิดและหลกั การพ้ืนฐานของการพฒั นาหลกั สูตร โดยการพัฒนานวตั กรรมหลักสูตรจะให้ ความสำคัญกับการออกแบบหลักสูตรให้สามารถตอบสนองความต้องการของผู้เรียนได้ดีท่ีสุดใน ขณะเดยี วกันกย็ ังสามารถตอบสนองความต้องการของสงั คมได้ดว้ ย แนวคิดและหลักการดังต่อไปนี้ 1. นวัตกรรมหลักสูตรท่ีพัฒนาขึ้นควรตอบสนองความต้องการของผู้เรียนได้อย่างหลากหลาย ท้งั ดา้ นความถนดั ความสนใจ ระดับความสามารถ สว่ นบคุ คล 2. นวัตกรรมหลกั สูตรท่พี ฒั นาข้นึ จะตอ้ งเป็นประโยชนต์ ่อชมุ ชน สงั คม 3. นวัตกรรมหลักสูตรท่ีพัฒนาข้ึนจะต้องมีความสอดคล้องกับสภาพบริบททางภูมิศาสตร์และ สังคมศาสตร์ หลกั ภูมิสงั คม 4. นวตั กรรมหลกั สตู รทพี่ ัฒนาขึ้นควรตอบสนองความตอ้ งการทรัพยากรบคุ คลท่ีมคี ุณภาพของ สังคมและประเทศชาติ 5. นวัตกรรมหลักสูตรท่ีพัฒนาข้ึน ผู้เรียนสามารถบรรลุจุดมุ่งหมายของหลักสูตรได้อย่างมี ประสทิ ธิภาพ โดยใช้ทรพั ยากรหลักสตู ร (curriculum resources) อย่างประหยดั ค้มุ คา่ 6. การพัฒนานวัตกรรมหลักสูตรจะต้องดำเนินการอย่างเป็นระบบ โดยใช้การวิจัยและพัฒนา (research and development) เปน็ เครอ่ื งมอื สำหรับการ พัฒนานวตั กรรมหลกั สตู ร 7. ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร (ICT) มาช่วยออกแบบกระบวนการเรียนรู้ให้มี ความทันสมัย 8. การพฒั นานวตั กรรมหลกั สูตรผู้เรียน เป็นหวั ใจสำคัญสำหรับการออกแบบหลกั สูตรในทุก ๆ หลักสูตร จึงต้องวิเคราะห์ข้อมูลที่เป็น supply side ให้ชัดเจนในขั้นตอนการออกแบบนวัตกรรม หลักสตู ร 9. นวัตกรรมหลักสูตรจะมคี ุณลักษณะของความเป็นนวัตกรรม ในชว่ งระยะเวลาหนึ่ง เม่ือเวลา ผ่านไปความเป็นนวัตกรรมจะลดลง ต้องปรับปรุงและเปล่ียนแปลงหลักสูตร (curriculum change) อยา่ งต่อเนอ่ื ง เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลักสูตร ผศ.ดร.เดอื นเพญ็ พร ชัยภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฎั ชัยภมู ิ 3

สรุปได้ว่า หลักการ แนวคิด การพัฒนาหลักสูตรเป็นภารกิจสำคัญท่ีผู้มีหน้าที่รับผิดชอบ และผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง เพื่อให้ได้หลักสูตรท่ีมีประสิทธิภาพสามารถใช้เป็นเคร่ืองมือที่ดีในการจัด การศกึ ษาการพฒั นาหลกั สตู รเรมิ่ จากวเิ คราะห์ข้อมูลพ้ืนฐาน การศึกษาหลกั เกณฑแ์ ละขั้นตอนการเลือก รูปแบบท่ีเหมาะสม กระบวนการพัฒนาหลักสูตรเป็นกระบวนการท่ีต่อเนื่อง พัฒนาได้ทั้งกระบวนการ นับแต่การกำหนดจุดมุ่งหมาย การจัดเนื้อหาสาระของหลักสูตร การนำหลักสูตรไปใช้ การประเมินผล หลักสูตร และการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหลักสูตรหรือพัฒนาหลักสูตรเฉพาะส่วนที่ต้องการปรับปรุง แก้ไข เพื่อให้ไดม้ าซึ่งหลักสตู รที่มีประสิทธภิ าพ สามารถนำมาจดั การเรยี นการสอนไดส้ อดคลอ้ งกับความ ตอ้ งการของผู้เรียนสังคมและประเทศชาติ 1.1 ความหมายและความสำคญั ของหลกั สตู ร วิชัย วงษ์ใหญ่ (2554) ได้กล่าวถึงความหมายของหลักสูตรไว้ว่า หลักสูตร (Curriculum) มีรากศัพท์จากภาษาลาตินว่า “race-course” หมายถึง เส้นทางที่ใช้ว่ิงแข่งขันเน่ืองมาจากเป้าหมาย ของหลกั สูตรท่ีมุ่งหวังให้ผ้เู รยี นสามารถเจริญเติบโตเปน็ ผู้ใหญ่ที่มคี ุณภาพและประสบความสำเร็จในการ ดำรงชีวิตอยู่ในสังคมแห่งอนาคต และในปัจจุบันความหมายของหลักสูตรหมายถึง มวลประสบการณ์ ทางการเรียนรู้ท่ีกำหนดไว้ในรายวิชา กลุ่มวิชา เนื้อหาสาระ รวมทั้งกิจกรรมต่าง ๆ ท่ีได้ดำเนินการ จดั การเรียนรูใ้ หก้ บั ผู้เรยี นอย่างมีประสิทธิภาพ ทาบา (Taba 1962) กล่าวว่าหลักสูตร หมายถึง เอกสารท่ีจัดทำขึ้นเพ่ือระบุเป้าหมายและ วัตถุประสงค์การเรียนรู้ เนื้อหาสาระ กิจกรรมหรือประสบการณ์เรียนรู้และการประเมินผลการเรียนรู้ การพัฒนาหลักสูตรเป็นการเปลี่ยนแปลงและปรับปรุงหลักสูตรอันเดิมให้ได้ผลดียิ่งขึ้นในด้านการ วางจุดมุ่งหมาย การจัดเนือ้ หาการเรียนการสอน การวดั และประเมินผลเพอ่ื บรรลุจุดมุ่งหมายใหม่ท่วี างไว้ ชวลิต ชูกำแพง (2551) หลักสูตร หมายถึง มวลประสบการณ์ทุกอย่างที่เกี่ยวข้องกับการเรียน การสอน มีทงั้ ส่วนที่เปน็ เอกสารหลักฐาน กระบวนการท่ีใช้ในการเรียนการสอน การจดั กจิ กรรม ส่ือวสั ดุ ตา่ ง ๆ ทีจ่ ดั ข้นึ เพอ่ื ให้ผเู้ รยี นไปสเู่ ป้าหมายที่พงึ ปรารถนา ความสำคัญของหลักสูตร หลักสูตรเปรียบเสมือนตัวแม่บทหรือหัวใจของการศึกษาท่ีถือเป็น แก่นสำคัญในการวางแนวทางการจัดการศึกษา เป็นตัวกำหนดทิศทางของการศึกษาในการที่จะให้ ความรู้ การเสริมสรา้ งเจตคตติ ลอดท้งั การฝกึ ฝนในด้านตา่ ง ๆ เพอ่ื ให้ผู้เรยี นเกดิ การพฒั นารอบดา้ น มาเรียม นิลพันธ์ุ (2543) กล่าวว่า หลักสูตร หมายถึง เอกสารข้อกำหนดเก่ียวกับมวล ประสบการณ์ เพ่ือให้ผู้เรียนมีพัฒนาไปในแนวทางที่ต้องการ ท้ังนี้ นักการศึกษาและนักพัฒนาหลักสูตร ประเทศ ไดใ้ ห้ความหมายและคำจำกดั ความของหลักสตู รไว้ โดยสรุปดงั น้ี คาสเวลและแคมเบล (Caswell and Campbell, 1935) ได้ให้จำกัดความว่าหลักสูตรเป็นส่ิงที่ ประกอบด้วยประสบการณท์ ้งั มวลของเดก็ ภายใต้การแนะแนวของครู ไทเลอร์ (Tyler, 1949) ได้สรุปว่าหลักสูตรเป็นสิ่งท่เี ด็กจะตอ้ งเรียนรู้ทั้งหมด โดยมีโรงเรยี นเป็น ผู้วางแผนและกำกับเพือ่ ให้บรรลถุ งึ จดุ หมายของการศกึ ษา กูด๊ (Good, 1973) ได้ใหค้ วามหมายของหลกั สูตรไว้ 3 ประการ ดังนี้ คอื 1. หลักสูตร หมายถึง เน้ือหาวิชาที่จัดไว้เป็นระบบให้ผู้เรียนได้ศึกษา เพื่อสำเร็จหรือรับ ประกาศนียบัตรในสาขาวิชาหนึ่ง 2. หลักสูตร หมายถึง เค้าโครงสร้างทั่วไปของเนื้อหาหรือสิ่งเฉพาะที่จะต้องสอน เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลกั สตู ร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชัยภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฎั ชยั ภูมิ 4

ซ่งึ โรงเรียนจดั ใหแ้ กเ่ ดก็ เพือ่ ใหส้ ำเร็จการศึกษาและสามารถเข้าศึกษาตอ่ ในทางอาชพี ต่อไป 3. หลักสูตร หมายถึง กลุ่มวิชาและการจัดประสบการณ์ที่กำหนดไว้ให้ผู้เรียนได้เรียน ภายใตก้ ารแนะนำของโรงเรยี นและสถานศึกษา จากความสำคญั ข้างต้น สรุปความสำคัญของหลักสตู รได้ดังนี้ 1. หลักสูตรเป็นเสมือนเบ้าหลอมพลเมืองที่ดีและมีคุณภาพ เนื่องจากผู้เรียนหรือ ประชาชน คือ ผลผลิตของการศึกษา ดังน้ัน คุณภาพของประชาชนจะดีหรือไม่ข้ึนอยู่กับหลักสูตรว่า ต้องการให้ผ้ผู ่านการศกึ ษามีคณุ สมบัติอย่างไร 2. หลักสูตรเป็นโครงการและแนวทางในการให้การศึกษาเพราะหลักสูตรจะบอกให้ทราบ ว่าการจักการศึกษาน้ันมีวัตถุประสงค์อย่างไร จะจัดการเรียนการสอนอย่างไร ส่ิงเหล่านี้จะทำให้เห็น ภาพรวมของการจัดการศึกษาของชาติว่ามุ่งทิศทางใด ผู้ที่เกี่ยวข้องทุกฝ่ายกับการจัดการเรียนการสอน จะได้ดำเนนิ งานไปในทิศทางเดียวกนั 3. หลักสูตรเป็นแนวทางไปสู่การปฏิบัติงานของครู เพราะหลักสูตรจะบอกให้ครูรู้ว่าควร พัฒนาผู้เรียนด้านใด จะสอนด้วยเน้ือหาสาระอะไร และควรจัดกิจกรรมหรือประสบการณ์ใดให้บรรลุ วตั ถปุ ระสงคท์ ่วี างไว้ 4. หลักสูตรเป็นมาตรฐานของการศึกษา สอนให้ครบตามหลักสูตรท่ีวางไว้มีแบบแผนที่ เป็นมาตรฐานเดยี วกนั ในการจดั การเรยี นการสอน 5. หลักสูตรเป็นเคร่ืองบ่งชี้ความ ทันต่อเหตุการณ์ และการเปล่ียนแปลงสอดคล้องกับการ เปลีย่ นแปลงทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สรุปว่า หลักสูตร หมายถึง มวลประสบการณ์เก่ียวกับการเรียนการสอน เป็นเอกสาร หลักฐาน และกระบวนการท่ีใช้ในการเรียนการสอน การจดั กิจกรรม ส่ือวัสดุแหล่งเรียนรทู้ ี่จัดขึ้นเพื่อให้ ผู้เรียนไปสู่เป้าหมายที่พงึ ปรารถนา หลักสตู รเป็นเอกสารสำคัญในการวางแนวทางทิศทางของการศึกษา ในการท่ีจะให้ความรู้ การเสริมสร้างเจตคติ ตลอดทั้งการฝึกฝนในด้านต่าง ๆ เพ่ือให้ผู้เรียนเกิดการ พฒั นารอบด้าน 1.2 องค์ประกอบของหลกั สูตร องค์ประกอบของหลักสูตรนบั ว่าเป็นส่วนสำคัญท่จี ะทำให้ความหมายของหลักสูตรสมบูรณ์และ สามารถใช้เป็นแนวทางในการจัดการเรียนการสอน การประเมินผล และการปรับปรุงการเรียนการสอนได้ องคป์ ระกอบของหลกั สตู รมี 4 องคป์ ระกอบ ดังน้ี 1.2.1 ความมุ่งหมาย (objectives) คือ เป็นเสมือนการกำหนดทิศทางของการจัด การศึกษา การจัดการเรียนการสอน สอดคล้องสัมพันธ์กับนโยบายการจัดการศึกษาของชาติ กระทรวงศึกษาธิการกำหนดองคป์ ระกอบของหลกั สูตรส่วนน้ีเป็น 2 ลักษณะ คือ “หลักการของหลักสูตร” หมายถึง แนวทางหรือทิศทางในการจัดการศึกษาซ่ึงผู้ทเ่ี ก่ยี วข้องทุกฝา่ ยในการจดั การศกึ ษาระดับนั้น ๆ จะไดย้ ดึ ถือเปน็ แนวปฏิบตั ิ “จดุ หมายของหลักสูตร” หมายถึง พฤติกรรมต่าง ๆ หรือคุณสมบัติต่าง ๆ ที่ ตอ้ งการให้เกิดข้นึ แก่ผเู้ รียนเม่อื ผ่านกระบวนการต่าง ๆ ตามท่กี ำหนดไว้ในหลักสูตรนน้ั แล้ว เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพัฒนาหลักสตู ร ผศ.ดร.เดอื นเพญ็ พร ชัยภักดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎชัยภูมิ 5

1.2.2 เนอ้ื หาวิชา (Content) เป็นสาระสำคัญท่ีกำหนดไว้ในหลักสูตรให้ชัดเจนโดยมุ่งให้ ผู้เรียนได้มีประสบการณ์การเรียนรเู้ พ่ือพัฒนาไปสู่ความมุ่งหมายของหลักสูตร เน้ือหาสาระที่ได้กำหนด ไว้ต้องสมบรู ณ์ ตอ้ งผนวกความรู้ ประสบการณ์ ค่านิยม แนวคิด และทัศนคติเข้าด้วยกันเพอื่ ให้ผู้เรียนได้ พัฒนาท้งั ในดา้ นความรู้ ความทัศนคติ และพฤตกิ รรมตา่ ง ๆ อนั พึงประสงค์ 1.2.3 การนำหลักสูตรไปใช้ (Curriculum Implementation) เป็นองค์ประกอบท่ี สำคญั ยงิ่ เพราะเปน็ กิจกรรมทจ่ี ะแปลงหลักสตู รไปสู่การปฏิบตั ิ ประกอบดว้ ย 1) วิธีการจัดการเรียนรู้ ปัจจุบันเน้นแบบยึดผู้เรียนเป็นสำคัญ หรือเน้น “การสอน คนมากกว่าการสอนหนังสือ” โดยมีแนวทางการจัดการเรียนรู้ เช่น กระบวนการเรียนหรือวิธีการเรียน สำคัญพอ ๆ กับเนื้อหาวิชาให้ผู้เรียนเป็นผู้แสดงและครูเป็นผู้กำกับการแสดงช้ีแนะแนวทาง ผู้เรียน คน้ หาความรู้ สรปุ และตดั สนิ ใจเอง สอนปฏบิ ัติควบคไู่ ปกับทฤษฎี เป็นตน้ 2) วัสดปุ ระกอบหลักสตู ร หมายถึง วัสดุ เอกสาร รวมทั้งสื่อการเรียนการสอนต่าง ๆ เพื่อช่วยใหค้ รูใช้หลกั สตู รไดโ้ ดยงา่ ย สะดวก และมีประสิทธิภาพสูงขึ้น แบ่งออกเปน็ 2 ประเภท คอื 2.1) วัสดุประกอบหลกั สูตรสำหรบั ครู เช่น แผนการจัดการเรยี นรู้ คมู่ ือครู ค่มู ือ การใช้หลกั สตู ร คมู่ ือการประเมนิ ผล คมู่ ือการแนะแนว คู่มือการจดั กจิ กรรมเสรมิ หลกั สูตร เป็นตน้ 2.2) วัสดุประกอบหลักสูตรสำหรับนักเรียน เช่น หนังสือเรียน หนังสือ แบบฝกึ หัด บตั รงาน หนังสอื อา่ นเพ่มิ เตมิ แบบคดั ลายมอื เปน็ ต้น 1.2.4 การประเมินผล (evaluation) เป็นองค์ประกอบที่ชี้ให้เห็นว่าการนำหลักสูตร แปลงไปสู่การปฏิบัติน้ันบรรลุจุดมุ่งหมายหรือไม่ หลกั สูตรเกิดสัมฤทธิผลมากน้อยเพียงใด ข้อมูลจาการ ประเมนิ ผลนจ้ี ะเปน็ แนวทางไปสกู่ ารปรบั ปรงุ และพฒั นาหลกั สตู รตอ่ ไป 1.3 รูปแบบของหลกั สูตร รูปแบบหลักสูตรแต่ละรูปแบบได้รับอิทธิพลมาจากแนวคิดด้านปรัชญาการศึกษา จิตวิทยา การศึกษา ความต้องการของสังคมทำให้มีลักษณะที่แตกต่างกันออกไป นักการศึกษาได้พยายามจำแนก ประเภท รปู แบบ ตามแนวคดิ ของแต่ละคน สรปุ รปู แบบหลักสูตรท่ีสำคัญ ดงั นี้ 1.3.1 หลักสูตรที่ยึดสาขาวิชาและเนื้อหาสาระเป็นหลัก (Disciplines/Subjects Curriculum) กลุ่มนี้ให้ความสำคัญกับการจัดเนื้อหาสาระวิชาท่ีจะเรียน มีรูปแบบของหลักสูตร 5 รปู แบบ ดังนี้ 1) หลกั สตู รรายวิชาหรอื หลกั สูตรเนอ้ื หาวิชา (Subject Matter Curriculum) 2) หลักสตู รกว้างหรือหลักสตู รหมวดวิชา (Broad Field Curriculum) หรือหลักสตู ร หลอมรวมวิชา (Fusion Curriculum) 3) หลกั สตู รสมั พันธ์วิชาหรอื หลักสตู รแบบสหสัมพนั ธ์ (Correlated Curriculum) 4) หลักสูตรแบบแกนกลางหรือหลักสูตรแบบแกนร่วมกันหรือหลักสูตรแบบแกน (Core Curriculum) 5) หลักสตู รแบบบรู ณาการ (Integrated Curriculum) 1.3.2 หลักสูตรที่ยึดผู้เรียนเป็นหลัก (Learners Centred) หลักการของหลักสูตรนี้ ยึดผเู้ รียนเป็นสำคญั จัดหลักสูตรเพื่อสนองความต้องการ ความสามารถและความสนใจของผู้เรียนเป็นหลัก มีรูปแบบของหลกั สูตร 3 รูปแบบดงั นี้ เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพฒั นาหลักสตู ร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชยั ภกั ดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎชัยภูมิ 6

1) หลกั สูตรแบบเอกตั บคุ คล (Individualized Curriculum) 2) หลักสูตรแบบส่วนบคุ คล (Personalized Curriculum) 3) หลักสูตรท่ีเน้นผู้เรียน (Child–Centred Curriculum) หรือหลักสูตรที่ใช้ผู้เรียน เป็นศูนยก์ ลาง (Learner–Centred Curriculum) 1.3.3 หลกั สูตรทยี่ ึดกระบวนการทางทักษะหรือประสบการณ์เป็นหลัก (Process Skill or Experience Curriculum) การจัดหลักสูตรประเภทนี้เป็นการเสริมสร้างประสบการณ์การเรียนรู้ ให้กับผู้เรียน และให้ผู้เรียนได้รู้จักการแก้ปัญหา ถ้าเป็นหลักสูตรที่ยึดกระบวนการเป็นหลักจะมุ่งเน้น การพัฒนาทกั ษะกระบวนการเรยี นรูข้ องผเู้ รียนมีรปู แบบของหลักสตู ร 3 รปู แบบ ดังนี้ 1) หลักสูตรเพื่อชีวิตและสังคม หรือหลักสูตรที่ยึดกิจกรรมกระบวนการทางสังคม และการดำรงชวี ิต (Social Process and Life Function Curriculum) 2) หลักสูตรประสบการณ์ (Experience Curriculum) หรือหลักสูตรแบบกิจกรรม และประสบการณ์ (Activity and Experience Curriculum) 3) หลักสูตรกระบวนการ (The Process Approach Curriculum) 4) หลกั สูตรเกณฑค์ วามสามารถ (The Competency–Based Curriculum 1.4 ลกั ษณะของหลกั สูตร 1.4.1 หลกั สตู รรายวชิ า หรอื หลกั สูตรเน้อื หาวชิ า (Subject Matter Curriculum) 1) จุดมุ่งหมายของหลักสูตร ใช้วิชาต่าง ๆ เป็นเคร่ืองมือในการส่งเสริมพัฒนาการของ ผูเ้ รียน ซึง่ อาจจะสมั พนั ธ์กับสงั คมหรอื ไม่ก็ได้ มักจะไม่คำนงึ ถงึ ผลทเ่ี กดิ แก่สังคม 2) โครงสร้างของเนื้อหาวิชาจะแยกเป็นแต่ละวิชาไม่เก่ียวข้องกัน เช่น ประวัติศาสตร์ ภมู ศิ าสตร์ หน้าทพ่ี ลเมือง ศีลธรรม การจดั การเรยี นรู้ และการวดั ผลแยกจากกันเปน็ เอกเทศ 3) เนื้อหาวิชา ประกอบด้วย ความรู้ ความคิดรวบยอด ทักษะ กฎ หลักเกณฑ์ คุณธรรม และการปฏิบัติงานโดยมีการจัดเนื้อหาให้เรียงลำดับอย่างมีระเบียบระบบ ตามลำดับเหตุการณ์ หรือ ตามลำดับความยากงา่ ย 4) การจัดการเรยี นรู้ เน้นการถ่ายทอดเนือ้ หาสาระและความรู้โดยครูผู้สอนเปน็ ผู้ดำเนินการ ดังนั้นความสามารถของครูจึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุดไม่ให้ความสำคัญกับความต้องการและความสนใจของ ผู้เรียนมากนกั ผู้เรียนทกุ คนเรียนทุกส่ิงทุกอย่างเหมือน ๆ กัน และไมถ่ ือว่าจิตวิทยาในการเรียนรเู้ ปน็ สิ่ง สำคญั 5) การประเมินผลการเรียนรู้ มุ่งในเร่ืองความรู้และทักษะในวิชาต่าง ๆ ที่เรียนมาเน้นเร่ือง การสอน ถา้ ผูเ้ รียนสอบผ่านกถ็ อื วา่ ใช้ได้ ถา้ สอบไมผ่ ่านกต็ ้องเรียนซ้ำ ตอ้ งซ้ำจนกวา่ จะสอบผ่าน 6) การพัฒนาหลักสูตร เน้นที่ผลการเรียนรู้ หลักสูตรจะเปลี่ยนแปลงก็ต่อเมื่อเนื้อหาวิชา เปลย่ี นแปลงไปไม่ได้เนื่องมาจากความต้องการหรือความเปลย่ี นแปลงในสงั คม 1.4.2 หลกั สตู รกวา้ งหรือหลักสตู รหมวดวิชา (Broad Field Curriculum) เป็นรูปแบบหลักสูตรท่ีมีการผสมผสานความรู้ โดยรวมวิชาต่าง ๆ ที่มีเนื้อหาสาระ ใกล้เคียงกันมารวมกันเป็นหมวดวิชาเดียวกัน เช่น หมวดวิชาคณิตศาสตร์จะรวมวิชาเลขคณิต พีชคณิต ตรีโกณมิติ เรขาคณิตไว้ด้วยกัน การจัดการเรียนรู้ยึดครูเป็นศูนย์กลางเน้นการถ่ายทอดเน้ือหาสาระ เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลักสูตร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชัยภกั ดี คณะครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฎชัยภูมิ 7

การวัดผลการเรียนรู้จึงมุ่งเน้นวัดความรู้ที่ได้เป็นหลัก ตัวอย่างของหลักสูตรแบบน้ีคือ หลักสูตร การศกึ ษาของไทย ปี พ.ศ. 2503 ลกั ษณะของหลกั สตู ร 1. จุดมุ่งหมายของหลักสูตรมีขอบเขตกว้างขึ้น อาจครอบคลุมไปถึงผลที่เกิดข้ึนกับ สงั คม 2. นำจุดประสงค์การเรยี นร้ขู องแตล่ ะวิชามารวมกันเปน็ จดุ ประสงคข์ องหมวดวิชา 3. โครงสร้างของหลักสูตรมีลักษณะเป็นการนำเอาเน้ือหาของแต่ละวิชา จึงได้ เลอื กสรรแลว้ มาเรยี งลำดับกันเข้าโดยไม่มีการผสมผสานกนั แต่อย่างใด หรอื มนี ้อยมาก 1.4.3 หลกั สตู รสมั พันธ์วิชาหรอื หลักสูตรแบบสหสัมพนั ธ์ (Correlated Curriculum) เป็นรูปแบบของหลักสูตรท่ีจัดขึ้นเพื่อแก้ปัญหาการขาดความสัมพันธ์กันของรายวิ ชาที่ เกี่ยวข้องกัน โดยนำเอาเน้ือหาของวิชาต่าง ๆ ที่สอดคล้องหรือส่งเสริมซึ่งกันและกันมาเช่ือมโยงเข้าหากัน แล้ววิชาสอนเนื้อหาเหลา่ นั้นในคราวเดียวกัน แต่ถึงกระน้ันความเปน็ เอกลักษณ์ของแต่ละวิชาก็ยังคงอยู่ เช่น นำวิชาศิลปะไปสัมพันธ์กับวิชาประวัติศาสตร์ ทำหลักเกณฑ์ทางคณิตศาสตร์มาเช่ือมโยงกับวิชา วิทยาศาสตร์ เป็นต้น การจัดการเรียนการสอนยึดครูเป็นศูนย์กลาง การวัดผลการเรียนรู้ยังเน้น พฒั นาการด้านเชาวนป์ ัญญา ลักษณะของหลักสูตร เนื้อหาวิชามีความสัมพันธ์กันในหมวดวิชาหรือระหว่างวิชา โดยพยายามกำหนด เนื้อหาวิชาใดวิชาหน่ึง หรือหมวดวิชาใดหมวดวิชาหน่ึงตามเนื้อหาสาระและโครงสร้างของวิชาน้ัน ๆ แล้วนำเนื้อหาสาระวชิ าอื่น ๆ ท่ีสมั พนั ธก์ นั มารวมเข้าไวด้ ว้ ยกนั 1.4.4 หลกั สูตรแบบแกนกลางหรือหลักสูตรแบบแกนร่วมกันหรือหลักสูตรแบบแกน (Core Curriculum) หลักสูตรรูปแบบน้ีจัดตามปรัชญาปฏิรูปนิยม (Reconstructionism) เป็นการรวบรวม เนื้อหาความรู้และประสบการณ์ที่จำเป็นสำหรับผู้เรียนเข้าด้วยกันให้มีความสัมพันธ์และผสมผสานกัน ให้สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้และคำนึงถึงความต้องการของสังคมเป็นหลัก การจัดการเรียนรู้ เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางมุ่งส่งเสริมให้ผู้เรียนรู้จักการแก้ปัญหา เข้าใจชีวิตและสังคม การวัดผลการ เรียนรู้เน้นวัดพัฒนาการทุก ๆ ด้านของผู้เรียนในวงการศึกษาไทยรู้จักหลักสูตรแกนกลางในนามของ “การเรียนการสอนแบบหน่วย” ตัวอย่างของหลักสูตรแบบน้ีคือ หลักสูตรประถมศึกษาและหลักสูตร มัธยมศึกษา พุทธศกั ราช 2521 ฉบับปรับปรงุ พ.ศ. 2533 1.4.5 หลกั สูตรแบบบรู ณาการ (Integrated Curriculum) เป็นหลักสูตรที่พัฒนามาจากหลักสูตรกว้างโดยนำเอาเนื้อหาของวิชาต่าง ๆ มาหลอมรวมกัน ทำให้ความเป็นเอกลักษณ์ของแต่ละวิชาหมดไป โดยรวมเอาประสบการณ์การเรียนรู้จากหลาย ๆ วิชา มาจัดเป็นหมวดหมู่ของประสบการณ์เป็นการบูรณาการเนื้อหาเข้าด้วยกันจะช่วยให้ผู้เรียนได้รับ ประสบการณ์ที่ต่อเน่ือง มีคุณค่าต่อการดำเนินชีวิตและพัฒนาผู้เรียนในทุก ๆ ด้านการจัดการเรียนรู้ เนน้ ผ้เู รียนเปน็ ศนู ย์กลาง การวัดผลการเรียนรู้จะวัดพฒั นาการทกุ ๆ ดา้ น เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพฒั นาหลักสตู ร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชัยภักดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฎชยั ภูมิ 8

ลักษณะของหลักสตู ร หลักสูตรประเภทน้ีรวมประสบการณ์จากทุกรายวิชามาสัมพันธ์กันจนไม่ปรากฏ เด่นชัดว่าเป็นวิชาใด จัดเป็นประสบการณ์ต่อเน่ือง หลักสูตรเช่นนี้อาจอาศัยประเด็นหรือปัญหา บางอย่างเป็นแกนแล้วหลอมทกุ สาระวิชาทเ่ี กี่ยวข้องเข้าไวด้ ว้ ยกัน 1.4.6 หลกั สูตรแบบเอกัตบคุ คล (Individualized Curriculum) เป็นหลักสูตรที่จัดขึ้นเพ่ือสนองความต้องการและความสนใจของผู้เรียนแต่ละคน การจัด หลักสูตรแบบน้ีทำให้ผู้เรียนได้เรียนตามความสามารถและอัตราเร็วของแต่ละคน มีโอกาสเลือกได้มาก ทั้งยังส่งเสริมให้ผู้เรียนแต่ละคนมีความรับผิดชอบโดยยึดหลักปรัชญาสวภาพนิยม (Existentialism) ให้ความสำคัญกับผู้เรียนรายบุคคลเพ่ือให้ผู้เรยี นได้พัฒนาตนเองอย่างเป็นอิสระจากคนอื่น ครูผู้สอนจะ จดั ประสบการณ์การเรียนรู้แก่ผ้เู รยี นแตเ่ พียงลำพงั หรอื รว่ มกันจดั กบั ผู้เรยี นก็ได้ 1.4.7 หลกั สตู รแบบส่วนบคุ คล (Personalized Curriculum) เป็นหลักสูตรท่ีครูและนักเรียนวางแผนร่วมกันตามความเหมาะสมและความสนใจของ ผู้เรียน เรียกว่า สัญญาการเรียนเพ่ือส่งเสริมและดึงเอาศักยภาพของผู้เรียนออกมาให้มากท่ีสุดเท่าท่ีจะ มากได้ ทำให้เกิดความยุติธรรมทางการศึกษามากขึ้น ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการวางแผนการเรียน มีทางเลือกกิจกรรมการเรียนหลายด้าน เป็นการศึกษาที่ประกันได้ว่าผู้เรียนเกิดการเรียนรู้จริง สอดคล้องกับความต้องการ ความสามารถ ความสนใจของตนเองและชุมชน เป็นการจัดหลักสูตรโดยยึด หลักปรชั ญาสวภาพนิยาม (existentialism) 1.4.8 หลักสูตรท่ีเน้นผู้เรียน (Child–Centered Curriculum) หรือหลักสูตรท่ีใช้ผู้เรียน เป็นศนู ยก์ ลาง (Learner Centred Curriculum) หลักสูตรประเภทน้ีคำนึงถึงความต้องการและความสนใจของผู้เรียนเป็นหลักการที่สำคัญ เน้นบทบาทของผู้เรียนในการเรียน ดังนั้นในหน่ึงวิชาอาจจะมีหลักสูตรท่ีแตกต่างกันออกไปทั้งในด้าน เนื้อหากิจกรรมการเรียน ส่ือการเรียนรู้ และการวัดประเมินผล เช่น ในวิชาภาษาไทยนักเรียนคนหนึ่ง หรือกลุ่มหน่ึงต้องการเรียนการแต่งคำประพันธ์ ในขณะที่นักเรียนอีกคนหนึ่งหรืออีกกลุ่มหน่ึงต้องการ เรียนการเขียนเรียงความ ฉะนั้นการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ก็ต้องจัดให้สอดคล้องกับความต้องการของ ผูเ้ รียนทุกคนทุกกลุ่ม ดังน้ันหลักสูตรจึงต้องมีการกำหนดให้เลือกได้และเหมาะสมกับความต้องการของ ผเู้ รียน การจัดหลักสูตรประเภทน้ีทำได้ยากมากเพราะต้องจัดเนื้อหา กิจกรรมการเรยี นรู้ ส่ือการเรียนรู้ และการวดั ผลไว้หลากหลาย รวมทงั้ ต้องใช้ครูผสู้ อนหลายรูปแบบ 1.4.9 หลักสูตรเพ่ือชีวิตและสังคม หรือหลักสูตรท่ียึดกิจกรรมกระบวนการทางสังคมและ การดำรงชวี ิต (Social Process and Life Function Curriculum) การจัดหลักสูตรแบบน้ียึดชีวิตจริงของผู้เรียนและสังคมเป็นหลักเพ่ือให้ผู้เรียนสามารถนำ ความรู้และประสบการณ์ไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ และสามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข รวมทั้งมีส่วนร่วมในวัฒนธรรมของสังคม จึงเป็นหลักสูตรท่ีถูกคาดว่ามีคุณค่ามากท่ีสุดสำหรับผู้เรียน หลักสูตรนี้ได้รับแนวความคิดมาจากนักการศึกษา จอห์น ดิวอี้ (John Dewey) โดยยึดปรัชญา พิพัฒนาการนิยม (Progressivism) และปรัชญาการศึกษาปฏิรูปนิยม (Reconstructionism) เป็นแนวทางในการจัดหลักสูตร การจัดการเรียนรู้ยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง คำนึงถึงความแตกต่าง ระหว่างบคุ คล ครูทำหนา้ ที่เปน็ ผู้ใหค้ ำปรึกษา การประเมนิ ผลการเรยี นรู้จะประเมนิ ผลในทุกดา้ น เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลกั สตู ร ผศ.ดร.เดอื นเพญ็ พร ชยั ภักดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎชยั ภมู ิ 9

ลักษณะของหลกั สตู ร 1. จัดเนื้อหาวิชาให้สัมพันธ์กับชีวิตจริงหรือประสบการณ์จริงให้มากที่สุด เช่น การประกอบอาชีพ การดำรงชีวติ ในครอบครวั การป้องกนั ชวี ติ และสขุ ภาพ เป็นตน้ 2. เตรียมผู้เรียนให้ร่วมมือกับสังคมเพื่อให้เรียนรู้เก่ียวกับหน้าที่ทางสังคม กระบวนการทางสังคม หรอื ปญั หาทางสงั คม 3. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้อาจจัดเป็นหน่วยหรือรายวิชา เรียนในสิ่งที่ใกล้ตัวก่อน หรอื จากสง่ิ ทง่ี า่ ยไปส่สู งิ่ ทย่ี าก เน้นใหผ้ ู้เรยี นไดล้ งมือปฏิบตั จิ ริง 1.4.10 หลักสูตรประสบการณ์ (Experience Curriculum) หรือหลักสูตรแบบกิจกรรม และประสบการณ์ (Activity and Experience Curriculum) เป็นรูปแบบของหลักสูตรที่เน้นประสบการณ์และกิจกรรมการเรียนรู้ของผู้เรียนเป็นหลัก เป็นหลักสูตรที่มุ่งแก้ไขการเรียนรู้ที่ยึดครูผู้สอนเป็นศูนย์กลางโดยไม่คำนึงถึงความต้องการและความ สนใจของผู้เรยี น เช่น หลักสูตรที่เน้นเน้ือหาวิชาเป็นหลกั หลักสูตรน้ีที่ยึดหลกั การท่ีว่าการเรียนรู้เกิดจาก ประสบการณ์และประสบการณ์สามารถเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมได้ ดังน้ันการจัดหลักสูตรจึงเน้น เสริมสร้างประสบการณ์การเรียนรู้ให้กับผู้เรียน ผู้เรียนต้องรู้จักวิธีการแก้ปัญหาลงมือกระทำ วางแผน ด้วยตนเอง เป็นการเรียนรู้ด้วยการกระทำ (learning by doing) การจัดการเรียนรู้ยึดผู้เรียนเป็น ศูนย์กลาง คำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล เน้นการแก้ปัญหา ครูต้องเป็นนักวางแผน นักจิตวทิ ยา นักแนะแนวและนักพัฒนาการ การประเมินผลการเรียนรู้ จะประเมินพัฒนาการของผู้เรียนในทุก ๆ ด้าน ยึดปรัชญาการศกึ ษาแบบพิพัฒนาการ (Progressivism) ลักษณะของหลกั สตู ร 1. ความสนใจของผู้เรียนเป็นตัวกำหนดเนื้อหา กิจกรรม หรือประสบการณ์ต้อง สอดคลอ้ งกบั ความต้องการ ความสนใจ และความถนดั ของผ้เู รยี น 2. วิชาท่ีผเู้ รียนทุกคนต้องเรยี นคือวชิ าที่ผู้เรียนมีความสนใจร่วมกัน ดังนั้นจงึ กำหนด เนอ้ื หาจากความสนใจของผู้เรยี นเป็นคราว ๆ ไปมไิ ดถ้ ูกกำหนดไวล้ ว่ งหน้า 3. โปรแกรมการสอนไม่ได้กำหนดไว้ล่วงหน้า นั่นคือครูผู้สอนไม่สามารถกำหนด กิจกรรมการเรียนรู้ไว้ล่วงหน้า ดังนั้นก่อนทำการสอนต้องสำรวจความสนใจของผู้เรียนแต่ละคนและ ท้งั ชน้ั และช่วยผู้เรียนตดั สินใจเลอื กเร่อื งท่มี คี ณุ คา่ ควรแกก่ ารศึกษา 4. ใชว้ ธิ แี กป้ ญั หาเป็นหลกั ในการจดั การเรยี นรู้ 1.4.11 หลกั สตู รอิงมาตรฐาน (Standards-Based Curriculum) หลักสูตรอิงมาตรฐาน คือ หลักสูตรที่มีมาตรฐานการเรียนรู้เป็นเป้าหมาย หรือเป็นกรอบ ทศิ ทางในการกำหนดเนื้อหา ทักษะกระบวนการ การจดั กจิ กรรมการเรียนการสอน และการประเมนิ ผล เพ่อื พฒั นาผูเ้ รียนให้มคี วามรคู้ วามสามารถบรรลุมาตรฐานทก่ี ำหนด รปู แบบของหลักสูตรสถานศกึ ษา ในระบบการศึกษาท่ีมีมาตรฐานกำหนดน้ันจะมีลักษณะ เป็นหลักสูตรอิงมาตรฐาน คือมีมาตรฐานเป็นเป้าหมาย และกรอบทิศทางในการพัฒนาคุณภาพผู้เรียน ให้มีความรู้ความสามารถ และทักษะตามที่มาตรฐานกำหนด ลักษณะสำคัญของการจัดทำหลักสูตร สถานศึกษาแบบองิ มาตรฐาน มดี งั นี้ 1. ทกุ องค์ประกอบของหลกั สตู รตอ้ งเช่อื มโยงกับมาตรฐานการเรยี นรู้ 2. หน่วยการเรียนร้เู ป็นหัวใจของหลกั สตู ร เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพฒั นาหลักสูตร ผศ.ดร.เดอื นเพญ็ พร ชัยภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฎั ชยั ภมู ิ 10

3. การจดั การเรียนรู้แต่ละหน่วยการเรียนรู้ ตอ้ งนำพาผู้เรียนให้บรรลมุ าตรฐานที่ระบุ ในหน่วยการเรียนนนั้ ๆ 4. การวัดและประเมินผลชิ้นงาน/ภาระงานที่กำหนดในหน่วยการเรียนรู้ ควรเป็น การประเมิน การปฏบิ ตั ิ หรอื การแสดงความสามารถของผู้เรียน (Performance Assessment) 5. ชิ้นงานหรือภาระงานท่กี ำหนดให้นกั เรยี นปฏิบตั ิ ควรเชอื่ มโยงมาตรฐาน 6. มีความยืดหยุ่นในกระบวนการ และขั้นตอนการจัดทำหน่วยการเรียนรู้ เช่น อาจเริ่มต้นจากการวิเคราะห์มาตรฐานการเรียนรู้หรืออาจเร่ิมจากความสนใจของผู้เรียน หรือสภาพ ปญั หาของชุมชนได้ โดยสรปุ การทำความเขา้ ใจในทฤษฎี แนวคิด และรปู แบบการพฒั นาหลักสูตรจึงมีความจำ เปน็ ต่อการนำไปใช้ในการพัฒนาหลกั สตู รใหม้ คี วามเหมาะสมอย่เู สมอ 1.5 ระดับของหลกั สูตร หลกั สูตรมีหลายระดับ ซ่ึงสามารถแบ่งระดบั ของหลักสูตรได้ดังน้ี 1.5.1 หลักสูตรระดับชาติ เป็นหลักสูตรแกนกลางท่ีเขียนไว้กว้าง ๆ และบรรจุสาระท่ี จำเป็นท่ีทุกคนในประเทศต้องเรียนเหมือนกัน ได้แก่ หลักสูตรการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ทเ่ี ดก็ ไทยทุกคนในระดับการศกึ ษาข้ันพื้นฐานต้องเรียนสาระความร้พู ้นื ฐานเหมือนกัน 1.5.2 หลกั สูตรระดับท้องถิ่น เป็นหลักสูตรท่ีเหมาะกับสภาพชีวติ ความเป็นอยู่กับชุมชนน้ัน สาระการเรยี นรู้จะสอดคล้องสัมพันธ์กับทอ้ งถิน่ มงุ่ การเรยี นรูท้ จ่ี ะนำไปใช้ประโยชน์จรงิ ได้แก่ หลักสูตร อบรมต่าง ๆ ของชุมชนท่ีจัดข้ึนโดยหน่วยงานของรัฐเพื่อส่งเสริมความสามารถของคนในชุมชนและ สอดคล้องกบั ลกั ษณะของท้องถ่นิ เช่น หลกั สตู รการแปรรปู ผลิตภัณฑท์ างการเกษตรของชุมชน เป็นตน้ 1) หลักสูตรระดับสถานศึกษา เป็นหลักสูตรท่ีสถานศึกษาจัดทำข้ึนเพื่อนำไปใช้จริง โดยนำหลักสูตรระดับชาติมาปรับเป็นหลักสูตรสถานศึกษา ซ่ึงต้องนำมาทุกมาตรฐานและสามารถเพิ่ม สาระทส่ี ถานศึกษามีความเหน็ วา่ สอดคล้องและจำเป็น 2) หลกั สตู รระดับห้องเรียน เป็นหลกั สูตรทส่ี ำคญั อันนำไปสู่การจัดการเรียนการสอน ในห้องเรียน จึงเป็นหลักสูตรท่สี ำคัญท่ีสุดท่ีจะส่งผลต่อคุณภาพของผู้เรียนโดยตรง ลกั ษณะของหลกั สตู ร ดังกล่าวจะปรากฏอยู่ในรูปของการเขียนโครงการสอน แผนการสอน การปฏิบัติการสอนจริง รวมท้ัง มวลประสบการณต์ า่ ง ๆ ทผ่ี ูเ้ รยี นได้รบั ในหอ้ งเรยี น 1.6 ลกั ษณะของหลกั สตู รท่ดี ี หลักสูตรเป็นแนวทางสำคัญในการจัดการเรียนรู้ ลักษณะของหลักสูตรท่ีดีจะต้องนำไปสู่การเรียน การสอนทีม่ ปี ระสทิ ธภิ าพและเกดิ สัมฤทธิ์ผลทางการศึกษา หลกั สูตรที่ดมี คี ุณสมบตั ิตอ่ ไปน้ี 1. ตรงตามความมุ่งหมายของการศกึ ษา 2. ตรงตามลักษณะของพัฒนาแต่ละช่วงวยั ของผ้เู รยี น 3. ตรงตามลักษณะวัฒนธรรม ขนบธรรมเนยี มประเพณี เอกลักษณข์ องชาติ 4. เนอ้ื หาสาระเร่อื งท่สี อนเพียงพอท่จี ะชว่ ยใหน้ ักเรยี นคิดเปน็ และมีพัฒนาการในดา้ นต่าง ๆ เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพัฒนาหลักสูตร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชยั ภกั ดี คณะครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฎชยั ภูมิ 11

5. สอดคล้องกับชีวิตประจำวันของผู้เรียน คือ ต้องจัดวิชาทักษะและวิชาเนื้อหาให้ เหมาะสม 6. หลักสูตรที่ดีต้องสำเร็จจากการร่วมมือของทุกฝ่าย เพ่ือให้ได้ผลดีควรจัดให้เป็นคณะ กรรมการ 7. หลักสูตรท่ีดีต้องให้นักเรียนได้เรียนรู้ต่อไป และจะต้องเรียงลำดับความยากง่ายไม่ให้ ขาดตอนออกจากกัน 8. หลักสูตรที่ดีต้องส่งเสริมให้เดก็ ร้จู ักแก้ไขปัญหา 9. หลักสูตรที่ดีต้องจดั ประสบการณ์ที่ดีและกิจกรรมหลากหลาย เปิดโอกาสใหเ้ ด็กได้เลอื ก อยา่ งเหมาะสมตามความสนใจ ความตอ้ งการ และความสามารถของแต่ละคน 10. หลักสูตรท่ีดีต้องวางกฎเกณฑ์ได้อย่างเหมาะสม นำไปปฏิบัติและวัดประเมินผลได้ อยา่ งสะดวก 1.7 ทฤษฎหี ลักสูตร 1.7.1 ความหมายทฤษฎี ราชบัณฑิตยสถาน (2542) ให้ความหมายคำว่า “ทฤษฎี” หมายถึง ความเห็น การเห็น ด้วยใจ ลักษณะทค่ี ิดคาดเอาตามหลักวิชา เพอ่ื เสริมเหตุผลและรากฐานให้แกป่ รากฏการณห์ รือขอ้ มูลใน ภาคปฏิบัติ ซงึ่ เกิดขนึ้ มาอย่างมีระเบยี บ แคปแลน (Kaplan, 1964) กล่าวว่า “ทฤษฎี” เป็นแนวทางท่ีช่วยให้เข้าใจสถานการณ์ที่ทำ ให้วิตกกังวลด้วยการกระทำอย่างมีประสิทธิผลในการทำความเข้าใจจากปรากฏการณ์โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การละท้งิ หรอื ปรบั เปลยี่ นสถานการณ์ต่าง ๆ เขา้ ด้วยกันและทดแทนด้วยสถานการณ์ใหม่ท่ตี ้องการ 1.7.2 ขน้ั ตอนการสร้างทฤษฎี ในการสร้างทฤษฎีมกี ฎพืน้ ฐาน 2 ประเดน็ ทคี่ วรคำนึงถงึ ไดแ้ ก่ 1) การนิยาม หรือการทำความชัดเจนเก่ียวกับ “คำเฉพาะ” ถ้อยคำท่ีนำมาสร้างทฤษฎี ตอ้ งมีความกระจ่างชัด ในการนยิ ามตอ้ งมีความเสมอตน้ เสมอปลาย 2) การจัดหมวดหมู่ โดยนักทฤษฎีจะรวบรวมเน้ือหาสาระให้เป็นระบบระเบียบ และ รวบรวมให้เป็นอันหน่ึงอันเดียวกนั 1.7.3 การสร้างทฤษฎหี ลักสตู ร โบแชมพ์ (Beauchamp, 1981) เสนอว่าทฤษฎีหลักสูตรแบ่งเป็น 2 ลักษณะ คือ ทฤษฎี การออกแบบหลักสตู ร (Design Theories) และทฤษฎวี ศิ วกรรมหลกั สูตร (Engineering Theories) 1) ทฤษฎีการออกแบบหลักสูตร (Design theories) การออกแบบหลักสูตร (Curriculum Design) หมายถึง การจัดส่วนประกอบหรอื องค์ประกอบของหลักสูตร ได้แก่ จุดมุ่งหมาย เนือ้ หา สาระ กิจกรรมการเรยี นและการประเมนิ ผล เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลกั สูตร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชัยภกั ดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฎั ชัยภมู ิ 12

โบแชมพ์ ได้สรปุ องค์ประกอบสำคัญซึง่ จะต้องเขียนไว้ในเอกสารหลักสูตร 4 ประการ คือ เน้ือหาสาระและวิธีการจัด จุดมุ่งหมายท่ัวไปและจุดมุ่งหมายเฉพาะแนวทางการนำหลักสูตรไปใช้สู่ การเรยี นการสอน และการประเมนิ ผลซง่ึ ถือวา่ เป็นสิง่ จำเปน็ และสำคญั ยิง่ สำหรับหลกั สูตร 2) ทฤษฎีวิศวกรรมหลักสูตร (Engineering theories) ทฤษฎีวิศวกรรมหลักสูตร (Engineering Theories) หมายถึง กระบวนการทุกอย่างที่จำเป็นในการทำให้ระบบหลักสูตรเกิดข้ึนใน โรงเรยี น ได้แก่ การสร้างหรือจัดทำหลักสูตรได้มากท่ีสุด การใช้หลักสูตร และการประเมินประสทิ ธภิ าพ ของหลักสูตรและการประเมินระบบหลักสูตร หลักสูตรท่ีมีคุณภาพและสามารถถ่ายทอดประสบการณ์ ถึงผู้เรียนไดม้ ีหลายรูปแบบ ได้แก่ รูปแบบการบริหาร รูปแบบการปฏบิ ัติการ รปู แบบการสาธิต รปู แบบ การวิจยั เชิงปฏิบตั ิ และรปู แบบการใช้คอมพวิ เตอร์เปน็ ฐานสำหรบั การกำหนดหลัก ทฤษฎีหลักสูตรจะช่วยในการบริหารงานเกี่ยวกับหลักสูตรให้มี หลักเกณฑ์ หลักการ และ ระบบมากยิ่งขึ้น เช่น การสรา้ งหลักสูตร การพัฒนาหลักสตู ร และการประเมินหลักสูตรการจัดบุคลากร เกี่ยวกับหลักสูตร การทำใหอ้ งค์ประกอบของหลักสูตรทจี่ ะนำไปใช้เกดิ ประสทิ ธิภาพมากขึ้น บทสรปุ แนวคิดพื้นฐานในการพัฒนาหลักสูตร คือการวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐานที่เก่ียวข้องกับการศึกษา การกำหนดเป้าประสงค์สำคัญและจุดมุ่งหมายของหลักสูตร การกำหนดมาตรฐานต่าง ๆ ของหลักสูตร การคัดเลือกเน้ือหาสาระและการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ การนำหลักสูตรไปใช้ การประเมินผลการ ใช้หลักสูตรและการปรับปรุงพัฒนาหลักสูตรอย่างต่อเนื่อง การพัฒนาหลักสูตรท่ีพัฒนามาจากแนวคิด ของนกั การศึกษาชาวต่างประเทศจะต่างกนั ไป แต่กระบวนการและข้นั ตอนควรประกอบดว้ ย การศึกษา วิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐานท่ีประกอบด้วย ปรัชญาการศึกษา ผู้เรียน สังคม สภาพแวดล้อมและเทคโนโลยี และอื่น ๆ เพื่อนำมากำหนดจุดมุ่งหมายเลือกเน้ือหาสาระและประสบการณ์การเรียนรจู้ ัดลงในหลักสูตร แล้วนำหลักสูตรไปทดลองใช้เพื่อหาข้อบกพร่องเพื่อนำมาแก้ไขหลักสูตรที่สมบูรณ์และนำไปใช้ สุดท้าย ทำการประเมินผลหลักสูตรและนำผลจากการประเมินไปปรับปรุงแก้ไขหลักสูตร กระบวนการพัฒนา หลกั สูตรจะเปน็ ไปอย่างตอ่ เน่ืองอย่างเป็นวัฏจักร หลักสตู รที่เป็นท่ยี อมรับในปัจจบุ ัน คอื มวลประสบการณท์ ง้ั หมดทจ่ี ดั ใหก้ บั ผ้เู รยี นซึง่ หลกั สตู รมี องค์ประกอบท่ีสำคัญ ได้แก่ จุดมุ่งหมาย ขอบข่ายเน้ือหา และความสัมพันธ์กับเวลา โดยรูปแบบ หลักสูตรมีหลายรูปแบบและหลายระดับ แต่ระดับท่ีสำคัญคือหลักสูตรระดับห้องเรียน หลักสูต ร เปรยี บเสมือนตัวแม่บทหรือหัวใจของการศึกษาท่ีถือเป็นแก่นสำคัญในการวางแนวทางการจัดการศึกษา เป็นตัวกำหนดทิศทางของการศึกษาในการที่จะให้ความรู้ การเสริมสร้างเจตคติ ตลอดท้ังการฝึกฝนใน ด้านตา่ ง ๆ เพ่ือให้ผู้เรียนเกดิ การพฒั นารอบด้าน หลักสูตรท่ีมีมาตรฐานการเรียนรู้เป็นเป้าหมายหรือเป็นกรอบทิศทางในการกำหนดเน้ือหา ทกั ษะกระบวนการ การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน และการประเมินผลเพ่ือพัฒนาผูเ้ รียนให้มีความรู้ ความสามารถบรรลุมาตรฐานท่ีกำหนด รูปแบบของหลักสูตรสถานศึกษา ในระบบการศึกษาท่ีมี มาตรฐานกำหนดน้ันจะมีลักษณะเป็นหลักสูตรอิงมาตรฐาน คือมีมาตรฐานเป็นเป้าหมายและกรอบ ทศิ ทางในการพัฒนาคุณภาพผูเ้ รยี นใหม้ คี วามรู้ ความสามารถ และทกั ษะตามที่มาตรฐานกำหนด หลักการพัฒนาหลักสูตรเป็นกระบวนการสำคัญในการพัฒนาการศึกษาของชาติ เพราะฉะนั้น การพัฒนาหลักสูตรจึงเป็นภารกิจสำคัญท่ีผู้มีหน้าท่ีรับผิดชอบและผู้ที่มีส่วนเก่ียวข้องจะต้องเล็งเห็นถึง ความสำคญั และทำหน้าที่ในจุดนี้อย่างเต็มความสามารถเพื่อให้ได้หลักสูตรที่มีประสิทธิภาพ สามารถใช้ เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพัฒนาหลักสตู ร ผศ.ดร.เดือนเพญ็ พร ชัยภักดี คณะครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฎชยั ภูมิ 13

เป็นเครื่องมือที่ดีในการจักการศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ ตามจุดมุ่งหมายในการพัฒนาหลักสูตรนั้น จะต้องมีการวางแผนเพ่ือการพัฒนานับแต่การศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐาน การศึกษาหลักเกณฑ์ และขั้นตอนการเลือกรูปแบบท่ีเหมาะสม กระบวนการพัฒนาหลักสูตรเป็นกระบวนการที่ต่อเนื่องและ เกี่ยวข้องกับหลายฝ่ายอย่างกว้างขวาง ที่สามารถพัฒนาได้ทั้งกระบวนการ นับแต่การกำหนดจุดมุ่งหมาย การจัดเน้ือหาสาระของหลักสูตรการนำหลักสูตรไปใช้ การประเมินผลหลักสูตร และการปรับปรุง เปลี่ยนแปลงหลักสูตรหรือพัฒนาหลักสูตรเฉพาะส่วนที่ต้องการปรับปรุงแก้ไข ไม่ว่าจะเป็นการพัฒนา หลักสูตรรายวิชา หรือพัฒนาในส่วนของการนำหลักสูตรไปใช้ หรือการจัดการเรียนการสอนก็ตาม จุดประสงค์สำคัญก็คือการให้ได้มาซ่ึงหลักสูตรท่ีมีประสิทธิภาพสามารถนำมาจัดการเรียนการสอนได้ สอดคล้องกับความต้องการของผู้เรียนสังคมและประเทศชาติ สามารถพัฒนาผู้เรียนให้มีความเจริญท้ัง ด้านความรู้ ความคดิ สติปญั ญา และสามารถรบั ผดิ ชอบตอ่ ตนเองและสงั คมได้ แบบฝกึ หดั ท้ายบท 1. จงอธิบายความหมายของหลักสูตร 2. หลกั สูตรมคี วามสำคัญอย่างไร จงอธบิ าย 3. องคป์ ระกอบของหลกั สตู รโดยทั่วไปมี 4 องค์ประกอบมอี ะไรบ้าง จงอธิบาย 4. จงสรุปรูปแบบหลักสูตรท่สี ำคญั 5. จงอธิบายลักษณะของหลักสูตรรายวิชาหรือหลักสูตรเนื้อหาวิชา (Subject Matter Curriculum) 6. จงบอกข้อดีของหลกั สตู รกว้างหรือหลักสตู รหมวดวิชา (Broad Field Curriculum) 7. หลักสูตรสัมพันธ์วิชาหรือหลักสูตรแบบสหสัมพันธ์ (Correlated Curriculum) มีลักษณะ อยา่ งไร จงอธบิ าย 8. จงใหค้ วามหมายของหลักสูตรอิงมาตรฐาน 9. อธบิ ายลักษณะของหลกั สตู รทด่ี ีจะต้องมีคุณสมบตั ิอยา่ งไร 10. จงอธบิ ายทฤษฎหี ลกั สูตร พร้อมยกตัวอยา่ งการสรา้ งทฤษฎหี ลักสตู ร เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพัฒนาหลกั สตู ร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชัยภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฎั ชัยภูมิ 14

เอกสารอ้างองิ ชวลติ ชูกำแพง. (2551). การพัฒนาหลักสตู ร. กรุงเทพฯ: โรงพมิ พ์ ทคี วิ พี จำกัด. มารตุ พฒั ผล. (2562). แนวคดิ หลักการพฒั นาหลักสตู ร. แหลง่ เผยแพร่ ศนู ยผ์ นู้ ำนวตั กรรมหลักสตู ร และการเรียนรู้ www.curriculumandlearning.com พิมพท์ ี่ ศูนยผ์ ู้นำนวตั กรรมหลักสูตร และการเรียนรู้, กรงุ เทพมหานคร มาเรยี ม นลิ พันธ.์ุ (2543). การสังเคราะห์งานวิจยั ทางดา้ นหลักสตู ร. นครปฐม: โรงพมิ พ์มหาวทิ ยาลัยศิลปากร. ราชบัณฑติ ยสถาน. (2542). ทฤษฎีความพงึ พอใจ. ใน พจนานุกรมฉบบั ราชบัณฑิตยสถานสถาน พ.ศ. 2542 กรงุ เทพมหานคร: สำนักพมิ พน์ านมีบคุ๊ ส.์ วิชยั วงษ์ใหญ่. (2554). การศกึ ษาหลักสตู ร. พมิ พลักษณ์, กรุงเทพฯ: อาร์ แอนด์ ปริ้นท.์ Beauchamp, George. A. (1981). Curriculum Theory. Itasca, Illinois : F.E Peacock Publisher. Caswell, Hollis L. and Campbell, Doak S. (1935). Curriculum Development. New York : American Book Company. Good, Carter V. (1973). Dictionary of Education. New York: McGraw-Hill Book. Taba, H. (1962). Curriculum development: theory and practice. New York, NY: Harcourt, Brace & World. Tyler, Ralph W. (1949). Basic principle of curriculum and instruction. Chicago: University of Chicago Press. เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลักสูตร ผศ.ดร.เดอื นเพ็ญพร ชัยภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฎชัยภมู ิ 15

16 แผนบริหารการสอนประจำบทที่ 2 หลักสตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พ้ืนฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) มาตรฐานและตัวชีว้ ดั กลมุ่ สาระการเรยี นรขู้ องหลักสตู ร หวั ข้อเนือ้ หาประจำบท 2.1 สาระสำคัญหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) มาตรฐานและตวั ช้วี ดั กลมุ่ สาระการเรียนรู้ของหลกั สูตร 2.2 การจัดการเรยี นรู้ 2.3 การวดั และประเมินผลการเรยี นรู้ 2.4 เกณฑก์ ารวดั และประเมินผลการเรยี น 2.5 การบริหารจดั การหลกั สูตร บทสรปุ แบบฝึกหดั ทา้ ยบท เอกสารอา้ งองิ วัตถปุ ระสงค์ เมอ่ื ผเู้ รียนศกึ ษาบทเรยี นนีแ้ ล้วสามารถ 1. อธิบายสาระสำคัญหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับ ปรบั ปรุง 2560) มาตรฐานและตัวช้วี ัด กลุม่ สาระการเรยี นร้ขู องหลักสูตรได้ 2. อธิบายองคป์ ระกอบของหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพน้ื ฐานได้ 3. อธบิ ายรูปแบบของหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐานได้ 4. อธบิ ายระดบั ของหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พืน้ ฐานระดับชาติ ระดับท้องถ่ินได้ วธิ ีสอนและกจิ กรรมการเรียนการสอน 1. วิธีสอน 1.1 วธิ สี อนแบบอภิปราย 1.2 วธิ สี อนแบบบรรยาย 1.3 วธิ สี อนแบบกลุม่ เรียนรู้ 2. เทคนิคการสอน 2.1 การใชค้ ำถาม 2.2 กระบวนการกลุ่ม 2.3 การเรียนร้ผู า่ นวิดที ศั น/์ ของจรงิ 3. กิจกรรมการเรียนการสอน ขนั้ นำ 3.1 ผู้สอนชวนผู้เรียนสนทนาเก่ียวกับประสบการณ์การเรียนรู้ของผู้เรียนท่ีผ่านมาตั้งแต่ อนบุ าลจนถงึ ปัจจุบันผา่ นมาแล้วก่หี ลกั สตู รอะไรบา้ ง แตล่ ะหลกั สูตรต่างกนั อยา่ งไรใหแ้ สดงความคดิ เหน็ เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพฒั นาหลักสูตร ผศ.ดร.เดือนเพญ็ พร ชยั ภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฎั ชัยภมู ิ

17 3.2 ผู้สอนเช่ือมโยงเนื้อหากับบทเรียน พร้อมแจ้งจุดประสงค์การเรียนรู้ เนื้อหาสาระ กิจกรรมการเรยี นรู้และช้ินงานที่จะเกิดขึน้ ในการเรยี นรู้ครง้ั นด้ี ้วย Power Point ขัน้ สอน 3.3 แสดงตัวอย่างสาระสำคัญหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) มาตรฐานและตัวช้ีวัด กลุ่มสาระการเรียนรู้ของหลักสูตร การจัดการเรียนรู้ การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ เกณฑ์การวัดและประเมินผลการเรียน การบริหารจัดการหลักสูตร 3.4 แบ่งกลุ่มอภิปราย เร่ือง สาระสำคัญหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560 มาตรฐานและตัวช้ีวัด กลุ่มสาระการเรียนรู้ของหลักสูตร การจัดการเรียนรู้ การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ เกณฑ์การวัดและประเมินผลการเรียน การบริหาร จดั การหลักสตู ร 3.5 นักศึกษาทุกคนศึกษาองค์ประกอบ “หลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 (ปรับปรุง พ.ศ. 2560)” และสรุปลงในสมุดบันทึก เพื่อให้เห็นภาพรวมของหลักสูตร 3.6 ผู้สอนบรรยายเก่ียวกับหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานฯ ด้วย Power Point ทีล่ ะองคป์ ระกอบ พรอ้ มซกั ถาม 3.7 นักศึกษาเข้ากลุ่มตามความสนใจ กลุ่มละ 3-4 คน เลือกศึกษาเชิงวิเคราะห์ประเด็น ต่อไปนี้พร้อมยกตัวอย่างประกอบ (กรณีมีตัวอย่าง) โดยให้เลือกวิธีการหรือรูปแบบนำเสนอตามท่ีกลุ่ม ถนัด กลุ่มที่ 1 ศึกษาความเชื่อมโยง ความสัมพันธ์ระหว่างวิสัยทัศน์ หลักการจุดหมาย สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ การจัดเวลาเรยี นและโครงสร้างเวลาเรยี น ของหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560) กลุ่มที่ 2 ศึกษาความสัมพันธ์เช่ือมโยง มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวช้ีวัด และสาระการ เรียนรู้หลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 (ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560) กลุ่มท่ี 3 ศึกษาขอบข่ายการจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน การจัดโครงสร้างเวลาเรียน กิจกรรมพฒั นาผเู้ รียนทง้ั 3 ระดับ กลุ่มท่ี 4 ศึกษาหลักการ และวิธีการการวัดและการประเมินผลการเรียนรู้ หลักการ การเทียบโอนผลการเรียน ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับ ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2560) กลุ่มที่ 5 ศึกษาการบริหารจัดการหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ. 2560) และการจัดการศกึ ษาสำหรบั กลมุ่ เป้าหมายเฉพาะ 3.8 กลมุ่ นำเสนองาน สมาชกิ ในหอ้ งร่วมกันอภปิ รายซกั ถามในเชิงวิเคราะห์ ผู้สอนเตมิ เต็ม ความรู้ 3.9 ผู้เรยี นแต่ละคนสรุปรายละเอียดเติมเต็มเกีย่ วกบั องค์ประกอบของหลักสตู รแกนกลาง การศึกษาข้ันพื้นฐานพุทธศักราช 2551(ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามท่ีเขียนไว้สมุดบันทึกพร้อม วเิ คราะหค์ วามสมั พนั ธ์เช่อื มโยง ขั้นสรปุ 3.10 ผสู้ อนสรปุ ประเดน็ สำคญั ของหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพ้นื ฐานพุทธศักราช เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพัฒนาหลกั สูตร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชยั ภกั ดี คณะครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฎั ชยั ภูมิ

18 2551 (ฉบบั ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2560) ด้วย Power Point พร้อมซกั ถาม 3.11 ผู้เรียนชมวิดีทัศน์ “ถอดรหัสหลักสูตร” (เป็นการสรุปภาพรวมของการขับเคล่ือน หลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 (ฉบับปรับปรงุ พ.ศ. 2560) 3.12 นกั ศกึ ษาตอบคำถามท้ายบท สอ่ื การเรยี นร/ู้ แหลง่ เรยี นรู้ 1. เอกสารคำสอนวชิ า การพฒั นาหลกั สตู ร 2. PowerPoint หัวข้อท่ีบรรยายเรื่อง สาระสำคัญหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) มาตรฐานและตัวช้วี ัด กล่มุ สาระการเรียนรูข้ องหลกั สูตร การจัดการเรียนรู้ การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ เกณฑ์การวัดและประเมินผลการเรียน การบริหาร จดั การหลักสูตร 3. กรณีศึกษาทางด้านความรู้ สาระสำคัญหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) มาตรฐานและตัวชี้วัด กลุ่มสาระการเรียนรู้ของหลักสูตร การจัดการ เรียนรู้ การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ เกณฑ์การวัดและประเมินผลการเรียน การบริหารจัดการ หลักสตู ร 4. หนังสือ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) 5. มาตรฐานและตัวชว้ี ัด กลุ่มสาระการเรียนรู้ของหลกั สูตร 6. บทเรียนออนไลน์ รายวิชา การพฒั นาหลักสตู ร การวัดผลและการประเมนิ ผล 1. สงั เกตการตอบคำถามและตง้ั คำถาม 2. สังเกตจากการอภิปราย ซกั ถาม และการแสดงความคิดเห็น 3. วดั เจตคติจากการสงั เกตพฤตกิ รรมความกระตือรอื รน้ ในการทำงาน 4. กจิ กรรมและคุณภาพของงาน 5. ประเมนิ ผลจากการทำแบบฝกึ หัดท้ายบท เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลกั สูตร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชัยภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฎชยั ภมู ิ

19 บทที่ 2 หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) มาตรฐานและตวั ชว้ี ดั กลมุ่ สาระการเรียนรูข้ องหลักสตู ร บทนำ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 เป็นการต่อยอดจากข้อค้นพบใน การศึกษาวิจัยและติดตามผลการใช้หลักสูตรการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2544 ที่ผ่านมา ประกอบกับข้อมูลจากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่10 และ11 จนถึงฉบับท่ี 12 เกยี่ วกบั แนวทางการพฒั นาคนในสังคมไทย และจุดเน้นของกระทรวงศกึ ษาธิการในการพัฒนาเยาวชนสู่ ศตวรรษที่ 21 จึงเกิดการทบทวนหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 เพ่ือนำไปสู่การพัฒนา หลักสตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ที่มีความเหมาะสมชัดเจน ทั้งเป้าหมายของ หลักสูตรในการพัฒนาคุณภาพผู้เรียน และกระบวนการนำหลักสูตรไปสู่การปฏิบัติในระดับเขตพ้ืนท่ี การศึกษาและสถานศึกษา เป็นกรอบและทิศทางในการจัดทำหลักสูตรสถานศึกษา และจัดการเรียนการสอน ต่อมาได้มีคำส่ังท่ี สพฐ.1239/2560 เรื่อง ให้ใช้มาตรฐานการเรียนรู้และตัวช้ีวัด กลุ่มสาระการเรียนรู้ คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ และสาระภูมิศาสตร์ ในกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และ วัฒนธรรม (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 สั่ง ณ วนั ท่ี 7 สิงหาคม 2560 ลงนามโดยรัฐมนตรวี า่ การกระทรวงศึกษาธิการ เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพัฒนาหลักสูตร ผศ.ดร.เดือนเพญ็ พร ชยั ภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎชัยภูมิ

20 ทั้งนี้ เพ่ือให้หารจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานสอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม สภาพแวดล้อม แบะความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีท่ีเจริญก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว เป็นการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพคนของชาติให้สามารถเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของ ประเทศ การยกระดับคุณภาพการศึกษาและการเรียนรู้ให้มีคุณภาพและมาตรฐานระดับสากล สอดคลอ้ งกับประเทศไทย 4.0 โลกในศตวรรษท่ี 21 และทัดเทยี มกับนานาชาติ ผู้เรยี นมีศักยภาพในการ แขง่ ขันและดำรงชวี ติ อย่างสร้างสรรค์ในประชาคมโลก ตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง 2.1 สาระสำคัญหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) มาตรฐานและตัวช้วี ัด กลุม่ สาระการเรยี นรู้ของหลกั สตู ร ภายหลงั การใช้หลกั สตู รการศึกษาขนั้ พื้นฐาน พทุ ธศักราช 2544 เป็นระยะเวลา 6 ปี หนว่ ยงาน ต่าง ๆ ที่รับผิดชอบได้ติดตามและประเมินผลการใช้หลักสูตร พบว่าหลักสูตรการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พทุ ธศักราช 2544 มีจดุ ดหี ลายประการ เช่น 1) ช่วยส่งเสริมการกระจายอำนาจทางการศึกษาทำให้ท้องถิ่นและสถานศึกษามีส่วนร่วม และมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาหลกั สูตรให้สอดคล้องกบั ความตอ้ งการของตนเอง 2) มีแนวคิดและหลักการในการส่งเสริมการพัฒนาผู้เรียนแบบองค์รวมอย่างชัดเจนแต่ ผลการศกึ ษาดงั กล่าวกย็ ังสะทอ้ นสภาพปญั หาและความไมช่ ัดเจนหลายประการ เชน่ 2.1) ความชัดเจนของเอกสารหลกั สูตร 2.2) กระบวนการนำหลักสตู รไปสู่การปฏบิ ตั ิ 2.3) ความสับสนของผ้ปู ฏิบตั ิในระดับสถานศึกษาในการพัฒนาหลักสตู รสถานศึกษา 2.4) สถานศึกษาส่วนใหญ่กำหนดสาระการเรียนรู้และผลการเรียนรู้ที่คาดหวังไวม้ าก ทำให้หลักสตู รแน่น 2.5) การวัดประเมนิ ผลการเรียนรู้ไมส่ ะทอ้ นมาตรฐานการเรียนรู้ 2.6) การจัดทำเอกสารหลักฐานทางการศกึ ษา และการเทยี บโอนผลการเรยี น 2.7) คุณภาพผู้เรียนในด้านความรู้ ทักษะ ความสามารถและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ยงั ไม่เป็นทีน่ ่าพอใจ 2.1.1 ลักษณะเดน่ ของหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐานพุทธศักราช 2551 วิชัย วงษใ์ หญ่ และมารุต พฒั ผล (2552) ได้กล่าวว่า หลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พนื้ ฐาน พุทธศักราช 2551 มีลกั ษณะเด่น สรปุ ได้ดงั นี้ 1) เป็นหลักสูตรท่ีสถานศึกษาและท้องถิ่นนำไปใช้เป็นกรอบทิศทางในการจัดทำ หลักสตู รสถานศึกษาและการจัดการเรียนรู้ 2) มีมาตรฐานการเรียนรู้และตัวช้ีวัดเป็นเป้าหมายของการพัฒนาการเรียนรู้ของ ผู้เรยี นตลอดแนว 3) ใช้เป็นกรอบทิศทางสำหรับการจัดการศึกษาทุกรูปแบบและทุกกลุ่มผู้เรียนใน ระดับการศกึ ษาขนั้ พื้นฐาน 2.1.2 วสิ ัยทศั น์ มุ่งพัฒนาผู้เรียนทุกคนซึ่งเป็นกำลังของชาติให้เป็นมนุษย์ที่มีความสมดุลทั้งด้านร่างกาย ความรู้ คุณธรรม มีจิตสำนึกในความเปน็ พลเมืองไทยและเป็นพลโลก ยึดม่ันในการปกครองตามระบอบ เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพัฒนาหลักสตู ร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชัยภกั ดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฎชยั ภูมิ

21 ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข มีความรู้และทักษะพ้ืนฐาน รวมท้ัง เจตคติท่ีจำเป็น ต่อการศึกษาต่อการประกอบอาชีพและการศึกษาตลอดชีวิต โดยมุ่งเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญบนพ้ืนฐาน ความเช่ือว่าทุกคนสามารถเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้เตม็ ตามศักยภาพ 2.1.3 หลกั การ 1) เป็นหลักสูตรที่มุ่งเน้นความเป็นเอกภาพของชาติ มีจุดหมายและมาตรฐานการเรียนรู้ เป็นเป้าหมายสำหรับพัฒนาผู้เรียนทั้งด้านความรู้ ทักษะ เจตคติ และคุณธรรมบนพ้ืนฐานของความเป็น ไทยควบคูก่ บั ความเป็นสากล 2) เป็นหลักสูตรสำหรับปวงชนท่ีทุกคนมีโอกาสได้รับการศึกษาอย่างเสมอภาคและมี คณุ ภาพ 3) เป็นหลักสูตรการศึกษาที่ส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาให้สอดคล้องกับ สภาพและความตอ้ งการของทอ้ งถน่ิ 4) เป็นหลักสูตรที่มีโครงสร้างยืดหยุ่นท้งั ดา้ นสาระการเรียนรู้ เวลา และการจัดการเรยี นรู้ 5) เป็นหลกั สตู รทเ่ี น้นผู้เรียนเป็นสำคัญ 6) เป็นหลักสูตรสำหรับการจัดการศึกษาทุกระบบ ครอบคลุมทุกกลุ่มเป้าหมาย สามารถ เทยี บโอนผลการเรยี นรู้ และประสบการณ์ 2.1.4 จดุ หมาย 1) มีคุณธรรมจรยิ ธรรมและค่านิยมที่พึงประสงค์ เห็นคุณค่าของตนเอง มวี ินัยและปฏิบัติตน ตามหลกั ธรรมของพระพุทธศาสนา หรอื ศาสนาทตี่ นนบั ถือ ยดึ หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง 2) มีความรู้ความสามารถในการส่ือสาร การคิด การแก้ปัญหา การใช้เทคโนโลยี และมี ทกั ษะชีวิต 3) มสี ุขภาพกายและสขุ ภาพจิตที่ดี มสี ุขนสิ ยั และรักการออกกำลังกาย 4) มีความรักชาติ มีจิตสำนึกในความเป็นพลเมืองไทยและพลโลก ยึดมั่นในวิถีชีวิตและ การปกครองตามระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตรยิ ์ทรงเป็นประมุข 5) มีจิตสำนึกในการอนุรักษ์วัฒนธรรมและภูมิปัญญาไทย การอนุรักษ์และพัฒนา สงิ่ แวดล้อม มจี ิตสาธารณะทม่ี ุ่งทำประโยชน์และสร้างสิ่งท่ีดีงามในสังคม และอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างมี ความสขุ 2.1.5 สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน ในการพฒั นาผู้เรยี นตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน มุ่งเน้นพฒั นาผูเ้ รยี นให้มี คุณภาพตามมาตรฐานที่กำหนด หลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐานมุ่งให้ผู้เรียนเกิดสมรรถนะ สำคัญ 5 ประการ ดงั น้ี 1) ความสามารถในการสื่อสาร เป็นความสามารถในการรับและส่งสาร มีวัฒนธรรมใน การใช้ภาษาถ่ายทอดความคิด ความรู้ความเข้าใจ ความรู้สึก และทัศนะของตนเองเพ่ือแลกเปลี่ยน ข้อมูลข่าวสารและประสบการณ์อันจะเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาตนเองและสังคม รวมทั้งการเจรจา ต่อรองเพ่ือขจัดและลดปัญหาความขัดแย้งต่าง ๆ การเลือกรับหรือไม่รับข้อมูลข่าวสารด้วยหลักเหตุผล และความถูกต้อง ตลอดจนการเลือกใช้วิธีการส่ือสารท่ีมีประสิทธิภาพโดยคำนึงถึงผลกระทบที่มีต่อ ตนเองและสังคม เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพฒั นาหลักสูตร ผศ.ดร.เดือนเพ็ญพร ชยั ภกั ดี คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฎั ชยั ภูมิ

22 2) ความสามารถในการคิด เป็นความสามารถในการคดิ วเิ คราะห์ การคิดสังเคราะห์ การคิด อย่างสร้างสรรค์ การคิดอย่างมีวิจารณญาณ และการคิดเป็นระบบเพ่ือนำไปสู่การสร้างองค์ความรู้หรือ สารสนเทศเพ่ือการตัดสนิ ใจเก่ียวกบั ตนเองและสังคมได้อย่างเหมาะสม 3) ความสามารถในการแก้ปญั หา เปน็ ความสามารถในการแกป้ ัญหาและอุปสรรคต่าง ๆ ท่ีเผชิญได้อย่างถูกต้องเหมาะสมบนพ้ืนฐานของหลักเหตุผล คุณธรรมและข้อมูลสารสนเทศ เข้าใจ ความสมั พันธ์และการเปลี่ยนแปลงของเหตกุ ารณ์ต่าง ๆ ในสังคม แสวงหาความรู้ ประยุกต์ความรู้มาใช้ ในการป้องกันและแก้ไขปัญหาและมีการตัดสินใจท่ีมีประสิทธิภาพโดยคำนึงถึงผลกระทบที่เกิดข้ึนต่อ ตนเอง สงั คมและสง่ิ แวดลอ้ ม 4) ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต เป็นความสามารถในการนำกระบวนการต่าง ๆ ไปใช้ ในการดำเนินชีวิตประจำวัน การเรียนรู้ด้วยตนเอง การเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง การทำงาน และการอยู่ ร่วมกันในสังคมด้วยการสร้างเสริมความสัมพันธ์อันดีระหว่างบุคคลการจัดการปัญหาและความขัดแย้ง ตา่ ง ๆ อยา่ งเหมาะสม การปรับตัวให้ทนั กับการเปล่ยี นแปลงของสังคมและสภาพแวดล้อม และการรจู้ ัก หลกี เลยี่ งพฤติกรรมไมพ่ งึ ประสงคท์ ่ีสง่ ผลกระทบต่อตนเองและผู้อนื่ 5) ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี เป็นความสามารถในการเลือก และใช้เทคโนโลยี ด้านต่าง ๆ และมีทักษะกระบวนการทางเทคโนโลยีเพ่ือการพัฒนาตนเองและสังคมในด้านการเรียนรู้ การส่ือสาร การทำงาน การแกป้ ัญหาอยา่ งสรา้ งสรรค์ ถูกต้อง เหมาะสม และมคี ุณธรรม 2.1.6 คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐานมุ่งพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ เพ่ือใหส้ ามารถอยรู่ ว่ มกับผู้อนื่ ในสังคมได้อยา่ งมคี วามสขุ ในฐานะเป็นพลเมืองไทยและพลโลก ดังน้ี 1) รกั ชาติ ศาสน์ กษตั ริย์ 2) ซอื่ สัตยส์ ุจรติ 3) มีวนิ ยั 4) ใฝ่เรยี นรู้ 5) อยู่อยา่ งพอเพียง 6) ม่งุ มั่นในการทำงาน 7) รกั ความเป็นไทย 8) มีจติ สาธารณะ 2.1.7 สาระการเรียนรู้ หมายถงึ สาระสำคัญหรือแก่นของความรู้ (strand) จัดสาระการเรียนรู้ ตามพฒั นาการทางสมอง และพหปุ ญั ญาของผเู้ รยี น 1) ภาษาไทย 2) คณติ ศาสตร์ 3) วิทยาศาสตร์ 4) สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม 5) สุขศึกษาและพลศึกษา 6) ศลิ ปะ เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพฒั นาหลักสูตร ผศ.ดร.เดือนเพญ็ พร ชยั ภักดี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฎชยั ภมู ิ

23 7) การงานอาชีพและเทคโนโลยี 8) ภาษาต่างประเทศ 2.1.8 มาตรฐานการเรียนรู้ หมายถึง ส่ิงที่ผู้เรียนรู้และสามารถทำอะไรได้ตามท่ีกำหนดไว้ มาตรฐานการเรยี นรู้มี 2 ประเภท ไดแ้ ก่ 1) มาตรฐานวิชาการ (Academic Standard) เป็นส่ิงท่ีผู้เรียนต้องรู้และเข้าใจอย่างลึกซึ้ง และสามารถทำได้ในช่วงเวลาทก่ี ำหนด 2) มาตรฐานการปฏิบัติ (Performance Standard) เป็นผลการปฏิบัติหรือระดับความ สามารถที่ผู้เรียนจะต้องแสดงออก ซ่ึงแต่ละกลุ่มสาระจะเขียนในลักษณะรวมกับมาตรฐานวิชาการหรือ บางกลมุ่ สาระจะเขียนแยกเฉพาะ 2.1.9 ตวั ชีว้ ัด ตวั ชวี้ ัดมลี กั ษณะการเขียนเปน็ คำกรยิ าและประเด็นของสารหลัก (Main Concept) ดังนี้ 1) ระบุสง่ิ ท่ีผู้เรียนต้องรแู้ ละปฏบิ ัติได้รวมทั้งคุณลกั ษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียนใน แตร่ ะดับช้นั 2) มคี วามสอดคล้องกบั มาตรฐานการเรียนรู้ 3) มคี วามเฉพาะเจาะจงและเปน็ รูปธรรม 4) นำไปใช้กำหนดเนื้อหาสาระการจัดทำหน่วยการเรียนรู้และเป็นเกณฑ์สำหรับการ วัดประเมินผลเพือ่ ตรวจสอบคุณภาพผูเ้ รยี น ตวั ชว้ี ัดแบ่งเป็น 2 ประเภท ไดแ้ ก่ 1) ตัวช้ีวัดช้ันปี เป็นเป้าหมายในการพัฒนาผู้เรียนแต่ละชั้นปีในระดับการศึกษาภาค บงั คบั (ประถมศกึ ษาปีที่ 1 – มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 3) 2) ตัวชี้วัดช่วงชั้น เป็นเป้าหมายในการพัฒนาผู้เรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (มธั ยมศึกษาปที ่ี 4-6) 2.1.10 กิจกรรมพัฒนาผเู้ รยี น กิจกรรมพัฒนาผู้เรียน มุ่งให้ผู้เรียนได้พัฒนาตนเองตามศักยภาพ พัฒนาอย่างรอบด้าน เพ่ือความเป็นมนุษย์ท่ีสมบูรณ์ทั้งร่างกาย สติปัญญา อารมณ์ และสังคม เสริมสร้างให้เป็นผู้มีศีลธรรม จริยธรรม มีระเบียบวินัย ปลูกฝังและสร้างจิตสำนึกของการทำประโยชน์เพื่อสังคม สามารถจัดการ ตนเองได้ และอย่รู ว่ มกับผู้อนื่ อยา่ งมคี วามสขุ กจิ กรรมพัฒนาผู้เรียนมี 3 กิจกรรม ดงั นี้ 1) กิจกรรมแนะแนว เป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมและพัฒนาผู้เรียนให้รู้จักตนเอง รู้รักษ์ ส่ิงแวดล้อม สามารถคิดตัดสินใจ คิดแก้ปัญหา กำหนดเป้าหมาย วางแผนชีวิตทั้งด้านการเรียน และ อาชีพ สามารถปรับตนได้อย่างเหมาะสม นอกจากนี้ยังช่วยให้ครูรู้จักและเข้าใจผู้เรียน ท้ังยังเป็น กิจกรรมทีช่ ่วยเหลือและใหค้ ำปรึกษาแกผ่ ้ปู กครองในการมสี ว่ นรว่ มพัฒนาผเู้ รยี น 2) กิจกรรมนักเรียน เป็นกิจกรรมที่มุ่งพัฒนาความมีระเบียบวินัย ความเป็นผู้นำ ผู้ตามที่ดี ความรับผิดชอบ การทำงานร่วมกัน การรู้จักแก้ปัญหา การตัดสินใจที่เหมาะสม ความมี เหตุผล การช่วยเหลือแบ่งปันกัน เอื้ออาทร และสมานฉันท์ โดยจัดให้สอดคล้องกับความสามารถ ความ ถนัด และความสนใจของผู้เรยี นให้ได้ปฏบิ ัติด้วยตนเองในทุกข้ันตอน ได้แก่ การศกึ ษาวิเคราะห์วางแผน เอกสารคำสอนรายวชิ า 5002504 การพัฒนาหลกั สตู ร ผศ.ดร.เดือนเพญ็ พร ชัยภกั ดี คณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฎชยั ภูมิ

24 ปฏิบัติตามแผน ประเมินและปรับปรุงการทำงาน เน้นการทำงานร่วมกันเป็นกลุ่ม ตามความเหมาะสม และสอดคลอ้ งกบั วุฒภิ าวะของผ้เู รียน บรบิ ทของสถานศกึ ษาและทอ้ งถ่ิน กิจกรรมนกั เรยี นประกอบดว้ ย 2.1) กิจกรรมลกู เสอื เนตรนารี ยุวกาชาด ผู้บำเพ็ญประโยชน์ และนักศึกษาวิชา ทหาร 2.2) กจิ กรรมชมุ นมุ ชมรม 3) กิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณประโยชน์ เป็นกิจกรรมท่ีส่งเสริมให้ผู้เรียน บำเพ็ญตนให้เป็นประโยชน์ต่อสังคม ชุมชน และท้องถน่ิ ตามความสนใจในลกั ษณะอาสาสมัครเพ่ือแสดง ถึงความรบั ผิดชอบ ความดงี าม ความเสียสละต่อสงั คม มีจติ สาธารณะ เช่น กิจกรรมอาสาพฒั นาต่าง ๆ กจิ กรรมสร้างสรรค์สงั คม 2.1.11 ระดบั การศึกษาและเวลาเรยี น หลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 แบ่งระดับการศึกษาออกเป็น 3 ระดบั ดงั น้ี 1) ระดับประถมศึกษา (ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 1–6) จัดหลักสูตรเป็นรายปี มีเวลา เรียนวันละ ไมเ่ กิน 5 ชั่วโมง 2) ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น (ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 1–3) จัดหลักสูตรเป็นรายภาค มีเวลาเรียนวันละไม่เกิน 6 ช่ัวโมง คิดน้ำหนักของรายสาระการเรียนร้เู ปน็ หนว่ ยกิต ใช้เกณฑ์ 40 ชั่วโมง ตอ่ ภาคเรียน มีนำ้ หนกั เทา่ กับ 1 หน่วยกติ 3) ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4–6) จัดหลักสูตรเป็นรายภาค มเี วลาเรียนวันละไม่น้อยกว่า 6 ช่ัวโมง คิดนำ้ หนักของรายวชิ าเป็นหนว่ ยกิต ใชเ้ กณฑ์ 40 ช่ัวโมงต่อภาค เรียน มนี ำ้ หนักเท่ากับ 1 หน่วยกติ 2.1.12 หลักการจดั เรยี นรู้ 1) ยดึ หลกั ผูเ้ รยี นมีความสำคญั เชอื่ ว่าทกุ คนสามารถเรยี นรู้และพฒั นาตนเองได้ 2) กระบวนการเรียนรู้เน้นการเรียนรู้ด้วนตนเองเป็นหลัก ใช้วิธีการสอนท่ีหลากหลาย เหมาะสมกับผู้เรยี นรายบคุ คล 3) การออกแบบการจัดการเรียนรู้ใช้วิธีการ กิจกรรม สื่อ แหล่งเรียนรู้ การวัดและ ประเมินผลทีเ่ หมาะสมกับผเู้ รียน 2.1.13 บทบาทผสู้ อนและผ้เู รียน บทบาทผู้สอน 1) วิเคราะห์ผู้เรียนและนำข้อมูลมาวางแผนการจัดการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับความ ต้องการและความสนใจของผู้เรยี น 2) กำหนดผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ การคิด ทักษะกระบวนการ และคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ 3) ออกแบบและจัดการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับการพัฒนาการทางสมองและความ แตกต่างระหว่างบุคคล 4) จัดบรรยากาศทเ่ี อื้อตอ่ การเรียนรูแ้ ละระบบการดูแลชว่ ยเหลอื ผูเ้ รยี น เอกสารคำสอนรายวิชา 5002504 การพฒั นาหลกั สตู ร ผศ.ดร.เดือนเพญ็ พร ชัยภักดี คณะครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฎั ชัยภมู ิ