การเลี้ยงสัตว น้ํากร อยในกระชัง

44 บทปฏบิ ตั กิ ารที่ 14 การเล้ยี งกงุ ขาวในบอดิน บทนาํ กุงขาว (Litopenaeus vannamei) หรอื Pacific white shrimp หรอื ท่เี รียกกันทวั่ ไปวา White leg shrimp เปนกงุ พน้ื เมอื งในทวปี อเมริกาใต ลักษณะเฉพาะของกงุ ขาวทส่ี ามารถสงั เกตเห็นเดนชัดคอื บริเวณฟน กรี (หนาม) ดา นบนจะหยักและถ่ี ปลายกรีจะตรง โดยทีฟ่ น กรีดานลา ง 2 อันและดา นบน 8 อนั ความยาวของ กรจี ะยาวกวาลกู ตาไมมาก และที่สงั เกตเหน็ ไดชัดคือ จะเห็นลําไสก งุ ชนดิ นชี้ ดั กวากุงขาวอนื่ ๆ เมือ่ โตเต็มวัยจะ มีความยาวท้งั หมด (total length) 230 มลิ ลเิ มตร (9 น้ิว) ในการปลอ ยลกู กุง ลงในบอ เลยี้ งเกษตรกรมกั จะนาํ ถงุ ท่บี รรจลุ ูกกงุ ลอยไวใ นบอ เพอ่ื ปรบั อณุ หภมู ิ ใหใ กลเ คียงกบั อณุ หภมู ิของนาํ้ ในบอ เนอ่ื งจากลกู กุง ทข่ี นสงลําเลยี งมาจากโรงเพาะฟกจะมกี ารปรบั อุณหภูมิ ระหวางการเดนิ ทางไมใ หสงู มาก เพอื่ ลดความเครยี ดของลกู กงุ อณุ หภมู ขิ องนาํ้ ในถุงที่บรรจลุ ูก กุงประมาณ 23- 25 องศาเซลเซียส การลอยถงุ ใสล กู กงุ ในบอ อยา ใหแ นน เกนิ ไป เพราะเมื่ออณุ หภมู ขิ องนํา้ ในถงุ อุนขึ้น เทา กบั ในบอ ลกู กงุ จะเริ่มปราดเปรยี ววอ งไว ลกู กุงตวั ทโี่ ตกวา อาจจะกินตวั ทีเ่ ลก็ กวา หรอื ทาํ อนั ตรายตวั ทเี่ ลก็ กวา การเลย้ี งกงุ ขาวใหประสบความสาํ เรจ็ ตามเปา หมายที่วางไวนน้ั ประกอบดว ยปจ จยั ตา งๆหลายอยาง ท่สี าํ คัญ ไดแ ก 1. คณุ ภาพลูกกุง ถาเกษตรกรไดล กู กุงขาวทป่ี ลอดเชอ้ื มาจากสายพันธทุ ด่ี ี โอกาสที่จะประสบ ความสาํ เรจ็ สงู มาก 2. ความเหมาะสมของพนื้ ที่ กงุ ขาวสามารถเลยี้ งในนา้ํ ความเค็มตาํ่ ที่จดั วา เปนนาํ้ จดื ถงึ น้าํ ทม่ี คี วาม เค็มสูง เชน เดยี วกบั กงุ กลุ าดาํ แตเ ลย้ี งไดในอัตราความหนาแนนทสี่ งู มากกวา กุง กลุ าดาํ ทาํ ใหไ ดผ ลผลิตท่สี งู 3. การจดั การทีด่ ี ในดานการเลยี้ ง และควบคมุ คุณภาพนา้ํ มีความสาํ คญั มากเชน เดยี วกัน เนอ่ื งจากกงุ ขาวมพี ฤติกรรมตา งๆ ในระหวา งการเล้ียงไมเ หมอื นกบั กงุ กุลาดํา ดังนั้นเกษตรกรทีเ่ ลยี้ งกงุ ขาวตองทําความ เขา ใจในดา นชวี วทิ ยาของกุง ชนดิ นเี้ ปน อยางดี ซึ่งจะทาํ ใหก ารเล้ยี งประสบความสําเร็จ วตั ถปุ ระสงค 1. เพื่อใหน กั ศกึ ษามีทกั ษะเกี่ยวกบั การเล้ียงกงุ ขาววานาไม 2. เพ่อื ใหนกั ศกึ ษามีทกั ษะเกี่ยวกับการจดั การดแู ลบอ เลย้ี งกุงขาววานาไม

45 อปุ กรณแ ละสารเคมี 1.บอ ดนิ เลี้ยงกงุ ขาววานาไม 2. ปูนขาว 3.กุงขาวแวนนาไมระยะโพสลาวา 12 4. อาหารกุงสาํ เรจ็ รปู 5. ยอ 6. เครอื่ งตีนาํ้ วธิ กี ารศกึ ษา 1. ทําความสะอาดบอดนิ ขนาดพนื้ ที่ 1 ไร จาํ นวน 1 บอ หวา นปูนขาวในอัตราสว น 100 กิโลกรัมตอ ไร เพือ่ ปรบั pH และฆา เช้อื พน้ื กน บอ หลงั จากนนั้ ตากบอ เปน ระยะเวลา 1 สัปดาห และเติมน้ําที่มคี วามเคม็ 25 ppt. ท่ีผานการฆาเชอ้ื ดวยคลอรนี แลว ลงไปในบอใหสูงประมาณ 1 เมตร ตอมาเตมิ ปุยหรือธาตุอาหารลงในนํ้า ประมาณ 1 สัปดาหก ็จะเกดิ แพลงกตอนในน้าํ และเพ่มิ นํา้ ใหสูงขนึ้ อกี เปน 1.50 เมตร 2.นาํ ลกู กุง ขาวแวนนาไมระยะโพสลาวา 12 ปรับความเค็มของนํ้าใหไ ดตามความเค็มของนาํ้ ในบอดนิ และปรบั อณุ หภมู ิใหใกลเ คยี งกนั ประมาณ 15 นาที จงึ ปลอ ยลงเลย้ี งในบอ ดนิ ในอตั ราความหนาแนน เทากับ 100,000 ตวั ตอ ไร 3.ใหอ าหารวนั ละ 4 ม้ือ คือเชา เทย่ี ง เยน็ และชวงกลางคืน โดยใหต ามเปอรเ ซ็นตของนา้ํ หนกั ตวั ตอ วัน ในชวง 1 เดือนแรก หลงั จากน้ันจงึ ใหตามความตอ งการของกุงโดยการตรวจเชค็ ยอ จนกระท่ังส้ินสุดการเลย้ี ง อาหารกงุ ท่ีใหเ ริม่ จากอาหารเม็ดเลก็ และคอยๆเปลย่ี นไปใหม ขี นาดเมด็ อาหารโตขน้ึ ตามขนาดและนา้ํ หนักตว ของกงุ 4.การเปลีย่ นถา ยนาํ้ ในเดอื นที่ 1 และ 2 เปลี่ยน ถา ยนํ้าสัปดาหล ะ 1 ครัง้ ครั้งละ 50 เปอรเซน็ ต เดอื นท่ี 3 และ 4 ทาํ การเปลีย่ น ถายนา้ํ สปั ดาหละ 2 คร้ังครง้ั ละ 50 เปอรเซน็ ต 5.การใหอากาศในชวง 1 เดอื นแรกยังไมเปดเครอื่ งตีน้ํา เดือนที่ 2 เปดเครอ่ื งตนี ้าํ เฉพาะกลางคนื เดือนที่ 3 และ 4 เปด เครอื่ งตนี า้ํ ตลอดทง้ั วันจนส้ินสุดการเลยี้ ง

46 บทปฏบิ ตั กิ ารท่ี 15 การเพาะฟก และอนบุ าลปทู ะเล บทนาํ การเพาะพนั ธปุ ทู ะเลแบงเปน 2 ระบบ คอื ระบบเปด และระบบปด ท่ใี ชนํา้ หมุนเวยี น ระบบแรกเปน ระบบทสี่ ามารถ นาํ นํ้ามาใชใ นโรงเพาะฟก ไดโ ดยตรง และระบายทงิ้ ไปโดยไมนําน้ํา กลับมาใชใหม ระบบทส่ี องเปน ระบบทน่ี าํ นาํ้ ทะเลทใี่ ชแ ลวไปปรบั ปรงุ คณุ ภาพนํา้ แลวกลบั มาใช อีก บอ ทีใ่ ชเ พาะฟก ปทู ะเลควรมีขนาด 1-5 ตนั บอ เล้ียงลกู ปูวยั ออ นควรมขี นาด 0.5-1.0 ตนั เลอื กแมปูทไ่ี ขเรมิ่ เปลี่ยนจากสสี ม -แดง เปน สนี ้ําตาล-ดํา เมื่อไขเรมิ่ มจี ุดสีมว งแดงเลก็ ๆ 2 จดุ ทําการยา ยแมปจู ากบอพกั แมพนั ธุ มาไวใ นบอเพาะฟก บอ 1 ตนั ใสแ มปไู ดป ระมาณ 3-5 ตวั ให อากาศเบาๆ ภายในเวลา 3 วนั ไขก จ็ ะฟก ออกเปน ตัว แมปขู นาดใหญจะใหล ูกปมู ากกวา แมป ูขนาด เลก็ เพม่ิ อากาศใหแ รงขนึ้ เพือ่ ใหล ูกปกู ระจายไปทว่ั บอ หลงั จากไขฟก ออกเปน ตวั แลว ควรแยกแม ปูออกจากถงั และทาํ การยายลูกปูวยั ออนจากถงั เพาะไปยงั บออนบุ าล อาหารที่ใชใ นการอนุบาลลกู ปู อาหารทีใ่ ชในการอนบุ าลลูกปู ไดแก โรติเฟอร อารท ีเมีย เน้อื ปลาสับ กงุ สบั หอยสับ ความหนาแนน ของลูกปูทีเ่ ล้ยี งในบอ อนบุ าล ความหนาแนน ของลกู ปูระยะ Zoea ถึงระยะลูกปูขนาดเลก็ ระยะที่ 1 ทนี่ ิยมใชอัตราความ หนาแนน 25-100 ตัวตอลิตร แตความหนาแนน ทเ่ี หมาะสมทนี่ ยิ มอยูร ะหวาง 25 - 30 ตวั ตอ ลิตร การขนสง ลูกปูวยั ออ น ลูกปวู ัยออนเมอื่ พัฒนาถงึ ระยะท่ี 2 (Megalopa) กส็ ามารถไปปลอ ยเลย้ี งในบอ หรอื ในแหลง นาํ้ ธรรมชาตไิ ด การขนสง กส็ ามารถบรรจใุ นถงุ พลาสตกิ บรรจอุ อกซิเจนไดใ นอัตราประมาณ50-100 ตวั ตอนา้ํ 1 ลิตร

47 วตั ถปุ ระสงค 1. เพ่ือใหนักศกึ ษามที กั ษะการเพาะฟกปูทะเล 2. เพื่อใหนกั ศึกษามที กั ษะเกีย่ วกบั การอนุบาลปทู ะเล อุปกรณแ ละสารเคมี 1.บอซิเมนตข นาดความจุ 1 ตัน 2.แมพนั ธปุ ทู ะเลทมี่ ีไขแ ก 3.แอรป ม 4.อุปกรณใื หอ ากาศ 5.อาหารอนุบาลลูกปทู ะเล ไดแ ก โรติเฟอร อารท ีเมยี ปลาสดสบั ละเอยี ด 6.ถุงพลาสติก และยางรัด วธิ กี ารศกึ ษา 1.เตรยี มบอซิเมนตข นาดความจุ 1 ตนั ทําความสะอาดบอ และฆาเชือ้ ดว ยฟอรมาลนี หลังจากนนั้ ลางออก ดว ยนา้ํ ใหหมด และตากบอ ใหแ หง 2.นาํ น้ําเคม็ ความเคม็ 25 ppt.ผา นการฆาเช้ือดว ยคลอรนี แลว เตมิ ลงในบอ ใหไ ดปรมิ าตร 1 ตันใสห ัวทราย ใหอ ากาศตลอดและเพียงพอ 3.เลอื กแมป ูทไี่ ขเร่มิ เปลี่ยนจากสสี ม -แดง เปนสีนํ้าตาล-ดํา เม่อื ไขเริม่ มจี ดุ สมี วงแดงเลก็ ๆ 2 จุด ทําการ ยา ยแมป ูจากบอ พกั แมพนั ธุ มาไวใ นบอ เพาะฟก บอ 1 ตันใสแ มป ไู ดป ระมาณ 3-5 ตวั ใหอากาศเบาๆ ภายใน เวลา 3 วัน ไขก จ็ ะฟก ออกเปน ตวั เพม่ิ อากาศใหแรงขึน้ เพือ่ ใหลูกปกู ระจายไปทั่วบอ หลงั จากไขฟก ออกเปน ตวั แลว แยกแมป อู อกจากถังและทาํ การยายลกู ปวู ยั ออนจากถังเพาะไปยงั บออนบุ าล 4.ยา ยลกู ปูวยั ออนไปอนบุ าลในบออนุบาลขนาความจุ 1 ตันทไี่ ดเ ตรยี มบอ เตรยี มนํ้า และใหอ ากาศอยา ง เพียงพอแลว โดยปลอ ยลูกปทู ะเลในอัตราความหนาแนน 25-30 ตวั ตอ ลิตร 5.อาหารท่ใี ชในการอนบุ าลลกู ปูในระยะ Zoaeไดแก โรตเิ ฟอร และอารทีเมีย เมอื่ ลูกปเู ขา สู ระยะ Megalopa ใหอ ารท เี มยี และ เน้อื ปลาสับ กงุ สบั หอยสับ 6. เมอื ลูกปวู ัยออนพฒั นาถงึ ระยะท่ี 2 (Megalopa) นําไปปลอยในแหลงน้ําธรรมชาติ การ ขนสง สามารถบรรจใุ นถงุ พลาสตกิ บรรจอุ อกซเิ จน ไดในอัตราประมาณ 50-100 ตวั ตอน้าํ 1 ลิตร

48 บทปฏบิ ตั ิการท่ี 16 การเลีย้ งปทู ะเล บทนํา การเลีย้ งปูทะเลสว นใหญเ ปน การเลย้ี งเพอ่ื การยงั ชพี ทง้ั ทต่ี ลาดมีความตอ งการมาก แตก ารผลิตยังไม พอเพยี ง การเลี้ยงปูทะเลแบง ออกเปน 4 ประเภท คอื 1. การเลยี้ งปเู ล็กใหเ ปนปใู หญ การเลยี้ งแบบนีม้ ีหลายแบบเชน อาจเลีย้ งในบอดนิ ตามแหลง น้าํ กรอย เลีย้ งในคอก แหลง นํ้าต้ืนแถบชายฝง ทะเลหรือเล้ียงในกระชังตามปา ชายเลน โดยรวบรวมพนั ธุปูจากแหลง ธรรมชาตขิ นาด ความยาวกระดอง 5 ถงึ 8 เซนติเมตร ปลอ ยเลยี้ งในอัตรา 1 ตวั ตอตารางเมตร ใชเวลาเลีย้ งนาน 45 วัน ก็จะ เตบิ โตไดข นาดความตอ งการของตลาด 2. การเลย้ี งปูไข โดยเลือกปเู พศเมียท่ีเริ่มมีไข แยกมาเลย้ี งตา งหากประมาณ 2 สัปดาห เม่ือไขแกจ งึ สง ไปขาย เพราะไดร าคาดีกวาปูธรรมดา 3. การเลย้ี งปูโพรกใหเปน ปเู นอ้ื แนน โดยการคัดปใู หญท่เี พง่ิ ลอกคราบมาเลยี้ งไวในบอ หรอื ในคอกใหอ าหาร 5 ถงึ 10% ของนา้ํ หนกั ตัว อาหารทีใ่ หไ ดแ ก เนอื้ ปลาสบั เปน ช้ิน ๆ เมื่อเลยี้ งไปได 40 ถงึ 45 วนั กจ็ ะสงไปขายยังตลาดได การจะเลย้ี งปทู ะเลใหไดผ ลดีน้นั ขนึ้ อยูกับวิธปี ฏบิ ัติ วิธกี ารเลยี้ งในกระชงั โดยจบั มาขังไวใ นกระชังแลว ให อาหารจะใชร ะยะเวลาเลย้ี งประมาณ 2 ถึง 4 สัปดาห กจ็ ะไดปซู งึ่ มลี กั ษณะเปน ปเู นอ้ื แนน แลว จึงจับจาํ หนา ยได 4 การเล้ยี งปนู ่มิ ปกู อนลอกคราบ เปน ระยะทป่ี มู ีความสมบูรณเ ต็มท่ี กอนทีป่ ูจะลอกคราบ ประมาณ 2-3 วนั ปจู ะไม กนิ อาหาร หลงั ลอกคราบกระดองและรยางคตางๆ จะนม่ิ สามารถบรโิ ภคไดท้ังตวั มีคณุ คาทางโภชนาการสูง ปู นิม่ สามารถเลย้ี งได ในกระชงั ตามแหลง นาํ้ ธรรมชาติ ในบอดนิ หรอื ในถงั ซเิ มนต ชนดิ ของปูทน่ี ํามาทําปูนิ่ม ควรเปน ปูดาํ เพราะราคาไมสงู มากนกั ขนาดที่เหมาะสมควรมนี ้าํ หนกั 15-18 ตวั ตอ กโิ ลกรัม วตั ถุประสงค 1. เพอื่ ใหนักศึกษามที กั ษะเกีย่ วกบั การเล้ยี งปูทะเลขุน 2. เพื่อใหน กั ศึกษามที กั ษะการจัดการและดูแลรักษาการเลย้ี งปทู ะลขนุ

49 อุปกรณแ ละสารเคมี 1.ปโู พลกขนาด 1-4 ตัว/ก.ก 2.ตะกราเลย้ี งปูทะเล 3.กระชงั เลย้ี งสตั วน้ํากรอย 4.ทุนลอย 5.ปลาสด วธิ กี ารศกึ ษา การเล้ียงปูทะเลขนุ ในตะกราในกระชังเลีย้ งสัตวน ้ํากรอย 1.เตรียมภาชนะที่ใชสําหรับขังปูทะเลเปนตะกราที่ทําดวยโพลีเอทธีลีนขนาด 30 x 45 x 20 เซนติเมตร ภายในตะกรามีไมกระดานก้ันแบงเปน 4 ชอง แตละชองใชสําหรับเลี้ยงปูชองละ 1 ตัว ตะกรามีฝาปดซ่ึงทําจาก ไมกระดานเพ่ือปองกันการหลบหนีของปูทะเล บนฝาปดตะกรามีชองขนาดเล็กเพ่ือใชเปนชองทางสําหรับให อาหารปูทะเล โดยไมต อ งเปด ปด ฝาตะกรา 2.นําตะกรามาวางในกระชังเล้ียงปลานํา้ กรอยหรือชองของโครงกระชังที่ไมไดแขวนกระชังอวน ตะกราที่ วางในกระชงั ควรจมอยูใ นนํ้าประมาณ 15 เซนติเมตร โดยใชทุนโฟมหรือวัสดุอ่ืนๆเปนตัวรองรับตะกรา เพื่อให ตะกราสามารถลอยนาํ้ ได 3.นําปูทะเลที่เปนปูโพรกมีขนาดตั้งแต 1 – 4 ตัว / ก.ก. ใสลงในตะกรา ชองละ 1 ตัว ตะกราละ 4 ตัว ระยะเวลาในการเลี้ยง หากเปนปูดําจะใชเวลาเล้ียงประมาณ 10 – 20 วัน หากเปนปูขาวจะใชเวลาเลี้ยงประมาณ 30 – 35 วัน 4. การใหอาหารปูทะเล อาหารท่ีใหปูทะเลกินเปนอาหารสด คือ ปลาสด ห่ันเปนชิ้นเล็ก ๆช้ินละ 1 – 2 นิ้ว อัตราการใหอาหารโดยเฉล่ียใหปลาสด 1 ช้ินตอปู 1 ตัว ใหวันละคร้ังในเวลาตอนเย็น โดยนําอาหารเกาท่ีเหลือ ออกกอนแลวจึงใสอาหารใหมล งไป

50 บทปฏบิ ตั กิ ารท่ี 17 การเลยี้ งหอยนางรม บทนํา รปู แบบการเลย้ี งหอยนางรมในประเทศไทย 1 การเลยี้ งบนกอ นหิน เปน วธิ ที ่ีงา ยและทํากนั มาแตโ บราณ โดยวางกอนหินเปนกองๆ กองหนึง่ มกี อนหนิ 5-10 กอน หนิ แตล ะกองอยหู า งกนั ประมาณ 50 ซม. เรยี งเปนแถว วิธกี ารนม้ี กั ทาํ การเลย้ี งหอยในขอบเขตระหวา งแนวระดับนํ้า ขึน้ สงู สดุ ถงึ ระดับตํ่าสุดตามชายฝงทะเลทม่ี ีสภาพเปนอาวเปด พน้ื ดนิ เปน โคลนแข็ง ทรายปนโคลนแขง็ หรอื บริเวณท่ีเปน หนิ มักพบเหน็ ตามบริเวณอาวเปด และปากแมน ้ําลําคลองทวั่ ๆ ไป รูปแบบการเลย้ี งหอยนางรมวธิ ี นี้ นิยมใชใ นการเลี้ยงหอยนางรมพันธเุ ลก็ ทจ่ี งั หวดั ชลบรุ ี และที่จงั หวัดชุมพร 2 การเลย้ี งในกระบะไม การเลยี้ งแบบนีเ้ หมาะสมกับทอ งทีท่ ่เี ปน อา วเปด กระบะไมทใี่ ชเ ปน รูปส่ีเหลย่ี มผืนผามีความกวาง 80 ซม. ยาว 200 ซม. สูง 25 ซม. พืน้ เปนไมชนิดเดยี วกนั ทง้ั นี้เพ่ือใหน าํ้ ถา ยเทไดสะดวก กระบะวางอยูบ นคาน สงู จากพนื้ ดนิ ทน่ี าํ้ ทวมถึงประมาณ 30 ซม. และยดึ ติดกบั คานอยา งมัน่ คง พันธหุ อยนางรมทนี่ ํามาเลีย้ งในกระบะ หากเปนหอยพนั ธุเ ลก็ ควรมอี ายุประมาณ 6-7 เดอื น หรอื มีขนาด 3.5-4.5 ซม เลย้ี งไวจ นมีอายปุ ระมาณปค รงึ่ หอยจะไดถ ึงขนาดสง ตลาดได สําหรับหอยตะโกรมรวบรวมมาปลอ ยเลี้ยงในกระบะเมอื่ อายุประมาณ 3-4 เดือน หรือขนาด 3-4 ซม. เลีย้ งเปน ระยะเวลา 7-8 เดอื น จะไดข นาดท่สี งตลาดได 3 การเลยี้ งแบบใชแทงซีเมนต การเลย้ี งวธิ ีนี้อาจเลย้ี งไดดใี นทมี่ ีสภาพเชน เดยี วกบั การใชก อ นหนิ เหมาะสาํ หรับทอ งทที่ ่ีมีสภาพ พืน้ ดินโคลน แทงซเี มนตท ีใ่ ชน นั้ ทําข้นึ เปนพเิ ศษเพ่อื การเล้ยี งหอยนางรมและเพื่อใหก ารตา นทานตอ การ เคลื่อนไหวของคล่นื ลมกระแสน้าํ ไดด ี จงึ ตอ งหลอแทง ซเี มนต และใชไมเปนแกนกลาง ขนาดของแทงซเี มนต โดยท่วั ไปทท่ี าํ การเลย้ี งไดร บั ผลดี มีขนาดความสงู 50-70 ซม. ดานหนา ตัดของเสาเปนรปู สี่เหลย่ี มจตั ุรัส 12×12 เซนติเมตร ไมท ใี่ ชเปน แกนกลางยาว 1 เมตร ฝง อยใู นแทงซเี มนต 50 ซม. สวนท่ียนื่ ออกไปเพือ่ ปก ลงในดนิ 50 ซม. 4 การเลย้ี งโดยใชหลักไม การเลย้ี งวธิ นี เี้ หมาะสมอยางย่ิงกับสภาพชายฝง ทะเลทีม่ ีสภาพเปน อา วเปด พนื้ ดนิ เปน โคลนออน หรือโคลนปนทราย วธิ นี ยี้ งั สามารถเลย้ี งตามชายฝง ของปากแมน้ําลําคลองท่ีมีกระแสน้าํ ไหลคอ นขา งแรงไดโดย ไมทําใหเกดิ ความเสยี หายนกั ไมทใี่ ชค วรเปน ไมเนอ้ื แข็ง เพื่อใหล กู หอยเกาะเลย้ี งตวั จนไดขนาดตลาด หรอื จะใช

51 เปลือกหอยตะโกรมหรือหอยนางรมรอยเปน พวงๆ ไปลอลกู หอยตามแหลงหอยเกิดตามธรรมชาติ ลูกหอยจะ เกาะอยูต ามเปลือกหอย จงึ นําเปลือกหอยที่มลี กู หอยเกาะติดอยแู ลว มายดึ กบั หลกั โดยใชล วดผกู ใหเปลือกหอย อยหู า งกันพอสมควร หลังจากท่ปี ระกอบเปลือกหอยตดิ เขากับหลกั ไมแ ลวจากนนั้ กน็ าํ ไปปก ไวใ นแหลง เลีย้ ง เปนแถวๆ 5 การใชหลอดหรือทอ ซีเมนต เหมาะสมสาํ หรบั แหลง เล้ยี งทมี่ นี ้าํ ทวมอยตู ลอดเวลา ไดแ ก ทีต่ นื้ ชายฝงทะเล ปากแมน ้าํ ลาํ คลอง และทะเลสาบ พน้ื ดนิ เปน โคลนหรอื โคลนออ นปนทราย ขนั้ แรกตอ งปก หลักไม ไดแ ก ไมเปง โกงกาง หลักไม ไผ โดยปก เรยี งเปน แถวใหม ชี องวางระหวา งแถว หา งกันประมาณ 1 เมตร จากนัน้ นาํ หลอดซเี มนตก ลวงท่ีเตรยี ม ไว หรือเปนทอ ซเี มนตท ป่ี ากเปดขางเดยี ว ใชส วมลงบนหลักไมโ ดยตรง การเลย้ี งวธิ นี ้ีเปนทน่ี ยิ มในการเลยี้ ง หอยนางรมในจังหวัดสรุ าษฎรธ านีและจนั ทบุรี 6 การเลย้ี งแบบพวงอุบะแขวน การเลย้ี งวธิ ีน้สี ามารถทาํ ได 2 ลักษณะ คือ การแขวนใตแ พ และแขวนจากราวเชือก (Long line) แพ ทีจ่ ะใชเ ลย้ี งหอยจะมีขนาดกวางยาวตามความตอ งการของผเู ลยี้ ง ใชถ ังพลาสตกิ หรือทุน โฟมพยุง มสี มอยึดท้ังส่ี มมุ เพอื่ ตรงึ ใหแ พหรือเชอื กอยกู บั ท่ี ระดับความลกึ ของนาํ้ ควรอยปู ระมาณ 5-10 เมตร การลอ ลูกหอยใชว ธิ ี เดยี วกบั การเลย้ี งแบบที่ 4 เม่อื ลกู หอยติดกับเปลอื กหอยไดแ ลว จงึ นาํ เอาเปลอื กหอยมารอ ยเปนพวงโดยใชล วด สงั กะสีเบอร1 0 ใหเ ปลอื กหอยอยหู า งกันประมาณ 15-20 ซม. โดยใชไ มไ ผร วกขนาดเลก็ กนั้ ระหวางเปลือก จากนน้ั นําพวงหอยไปแขวนเล้ียงไวท แ่ี พจนหอยไดข นาดท่ีตลาดตอ งการ 7 การเลยี้ งหอยนางรมแบบอน่ื ๆ นอกจากวธิ ีการเลีย้ งหอยนางรมท่ีไดกลา วถงึ ขางตน แลว ยงั มีการเล้ยี งรปู แบบอนื่ ๆ เชน ยางรถยนตท่ี ไมใ ชแลว กระเบอื้ งลอนเดยี่ ว ลอนคู อิฐ อา ง ไห ตมุ ทีช่ ํารุดแลว นอกจากนใี้ นบางประเทศนิยมเลีย้ งหอยนางรม แบบหวา นลงเล้ียงกับพ้นื ดิน ในสภาพพืน้ ดนิ แขง็ วตั ถปุ ระสงค 1. เพ่ือใหนักศึกษามที กั ษะการเตรียมหอยนางรมกอ นลงเลย้ี ง 2. เพือ่ ใหน ักศกึ ษามีทกั ษะการเลย้ี งหอยนางรมแบบพวงอบุ ะแขวน

52 อุปกรณแ ละสารเคมี 1.ลกู หอยนางรมขนาดเลก็ 2.บอ พกั ลกู หอยนางรม 4.เชอื กใยยักษขนาด 0.5 เซนติเมตร 5.ปนู ซิเมนต 6.กระชังเลีย้ งสตั วน ้าํ 7.แปรงพลาศติกสาํ หรบั ทําความสะอาดตัวหอย วธิ กี ารศกึ ษา การเลยี้ งหอยนางรมแบบพวงอุบะแขวน 1.นําลูกหอยนางรมมาพักไวในบอซีเมนตหรือในกระชัง โดยไมใหลูกหอยนางรมทับกัน เกล่ียใหลูกหอย นางรมกระจายไปทว่ั 2.นําลูกหอยนางขึ้นจากบอพักใสไวในตะกรา ใชเชือกเสนผานศูนยกลางประมาณ 0.5 เซนติเมตรเปน แกนกลาง ใชปูนซีเมนตเปนตัวประสาน ดานที่นํามาประกบติดกันเปนดานท่ีหอยนางรมใชติดกับวัสดุใน ธรรมชาติ ลูกหอยนางรม 1 พวง ใชล ูกหอยประมาณ 5 คู 3.วางทิ้งไวบนพ้ืนซีเมนต ภายใตหลังคาเพื่อปองกันถูกแดดถูกฝนเปน ระยะเวลาประมาณ 8 -12 ช่ัวโมง เพื่อใหปนู ซีเมนตแ หงยดึ ติดตัวหอยใหแนนขึ้น หลังจากนั้นนําไปแขวนภายใตโครงกระชังบริเวณใตทางเดินให อาหาร หรือบริเวณอื่นๆภายใตโครงกระชงั เลยี้ งสตั วน้ํา 4.เลี้ยงภายใตกระชงั เปน ระยะเวลา 7-8 เดอื นกส็ ามารถจาํ หนายได 5.การดูแลระหวางการเลี้ยง ทําความสะอาดตัวหอยนางรมโดยใชแปรงพลาสติกขัดถูตัวหอยเพื่อไมให ตะกอนดินตดิ ตัวหอยนางรม ทุกๆ 1 เดอื น

53 บทปฏบิ ตั ิการที่ 18 การเลีย้ งหอยแมลงภู บทนาํ การเลี้ยงหอยแมลงภูมีหลายแบบ แตละแบบเหมาะที่จะใชตามลักษณะภูมิประเทศ และสภาวะ แวดลอม การเล้ียงใชระยะเวลา 7-8 เดือน การท่ีจะเลือกวิธีการเล้ียงแบบใดนั้นเปนเร่ืองท่ีจะตองพิจารณาตาม ความเหมาะสมซึ่งมรี ปู แบบทน่ี ิยมดังน้คี ือ 1 การเลยี้ งแบบปกหลกั ลอลกู หอย การเลี้ยงหอยแมลงภูแบบน้ี เหมาะสมท่ีจะดําเนินการในพ้ืนท่ีนํ้าต้ืนซึ่งมีความลึก 4-6 เมตร ตามบริเวณชายฝงทะเลท่ีมีสภาพเปนอาวท่ัวไป พ้ืนทะเลต้ังแตเสนขอบฝงออกไปไมลาดชันเกินไป สภาพดินเปนโคลน และโคลนปนทราย ระดับนํ้าสูงสุดและตํ่าสุดไมแตกตางกันมากนัก เปนแหลงน้ํา ท่มี แี พลงกตอน อาหารตามธรรมชาตขิ องหอยเกิดขึ้นอยา งอุดมสมบูรณ ในพ้ืนทเ่ี ล้ียงหอย 1 ไร (1,600 ตารางเมตร) จะปกหลกั ไมจ ํานวนประมาณ 1,200 ตน โดยแบง ออกเปน 4 แถว จาํ นวนแถวละ 300 ตน ประมาณวา เมอื่ ลกู หอยมีอายุ 7 เดือน จะมขี นาดความยาวเฉล่ยี 5.86 เซนตเิ มตร ซงึ่ จัดวา เปน ขนาดท่สี ามารถสงจําหนายแกผ บู รโิ ภคตอไปได 2 การเลยี้ งแบบแพ ขนาดของแพมหี ลายขนาดต้งั แต 25 ม2 (5x5 ม2), 75 ม2 (15x5 ม2) และ 150 ม2 (15x10 ม2) เปน ตน วสั ดุทใี่ ชป ระกอบดวยไมเนอื้ แขง็ หรอื ไมไผ หรอื วสั ดุชนดิ อนื่ ๆ ประกอบกันเปน แพ จาํ นวน 7 แถว ยาวหางกนั แถวละ ½ เมตร ทนุ ลอยใชโ ฟม ถงั นา้ํ มนั หรอื ถังพลาสตกิ ขนาด 200 ลิตร ประกอบหัวทาย สามารถรบั เชอื ก เลีย้ งหอยขนาดเสนผา ศนู ยก ลาง 24 มม. ยาว 3 เมตร ไดไ มล ะ 35 เสน ระยะเวลาการเล้ยี ง 8 เดอื น จะไดน า้ํ หนกั หอยประมาณ 1,200 กก. ขนาดของแพอาจประกอบกนั ไดหลายชุดและตรึงไวด ว ยสมอขนาด 15 กก. โดยใช เชอื กสมอมคี วามยาว 5 เทาของความลึกของน้าํ บรเิ วณใดกระแสน้าํ แรงจดั กเ็ พ่มิ ไดต ามความเหมาะสม กรณี ตอ งการสรางแพดว ยทอ เหลก็ ควรทาสีกันสนมิ ดว ย 3. การเลย้ี งแบบแขวนบนราวเชอื ก วธิ กี ารเลยี้ งหอยแมลงภูแ บบแขวน มคี วามเหมาะสมสาํ หรับแหลงเล้ยี งที่มรี ะดับน้ําลกึ และปลอดภยั จากระแสคลนื่ ลมแรง และอยหู างฝง สวนประกอบที่สาํ คญั คือเชือกเสน ใหญเสนผาศนู ยกลางไมน อ ยกวา ½ น้วิ ยาวประมาณ 100 เมตร มที นุ ผกู เปน ระยะ 2-4 เมตร เพอื่ พยุงไมใ หจ ม มีเชือกเสนเลก็ ขนาดเสนผา นศูนยก ลาง ประมาณ 1 เซนติเมตร ผกู เปน ระยะๆเพื่อใหห อยเกาะมรี ะยะหางกนั 50 เซนตเิ มตร ปลายเชือกยาวไมเ กนิ ระดับ

54 นํา้ ลงตา่ํ สดุ ทป่ี ลายเชอื กเสน ใหญท้ังสองขา งผกู ไวกับสมอยดึ ไมใ หเคล่อื นท่ี วธิ ีนีม้ คี วามตานทานตอคลนื่ ลมได ดี 4. การเลยี้ งหอยแบบตาขายเชอื ก การเลยี้ งแบบตาขายเชอื กสามารถเลย้ี งไดใ นระดบั น้าํ ลงต่าํ สดุ 2 เมตร และในบริเวณดนิ แข็งทีไ่ ม สามารถปก ไมเ ล้ยี งหอยได การเลยี้ งแบบน้ีมีขอดี คือวสั ดทุ ่ใี ชเปนวสั ดสุ งั เคราะหซ ่ึงหาไดง า ยตามตลาดทว่ั ไป และวัสดทุ ใ่ี ชเลี้ยงมีความคงทนใชง านหลายป สาํ หรับการเตรยี มงานตดิ ต้งั ตาขา ยเชอื กมีข้นั ตอนตาง ๆ ดงั น้ี 1. การเตรยี มฐานเสา 2. การเตรยี มเสาเหลก็ สวมใสทอ พีวีซี 3. การเตรยี มราวเชือก 4. การเคลื่อนยา ยฐานเสา 5. การวางฐานเสา 6. การสวมเสาหลกั 7. การขึงเชือกขนาด 14-16 มลิ ลิเมตร 8. การเก็บเกย่ี วลกู หอย 9. การเสรมิ ฐานเสา วตั ถุประสงค 1. เพือ่ ใหน ักศกึ ษามที กั ษะเกี่ยวกบั การเตรียมหอยแมลงภูก อ นลงเลยี้ ง 2. เพ่ือใหน ักศึกษามีทกั ษะการเลย้ี งหอยแมลงภู อปุ กรณแ ละสารเคมี 1.ลูกพนั ธุหอยแมลงภทู ไ่ี ดจากการลอ ดวยวธิ กี ารปก หลกั ลอ 2.เชือกใยยักษข นาดเสนผา นศนู ยก ลาง 0.5 เซฯตเิ มตร 3.อวนขนาดตา 1 น้ิว 4.เลื่อย 5 กระชังเลย้ี งสตั วน ํา้

55 วธิ กี ารศกึ ษา การเลยี้ งหอยแมลงภภู ายใตโ ครงกระชงั เล้ยี งสัตวน้าํ กรอย 1.เตรียมพ้ืนที่สําหรับแขวนหอยแมลงภู โดยนําไมไผหรือไมกลมขนาดเสนผานศูนยกลาง 2 – 3 น้ิว พาด ขวางชองวางบนโครงกระชัง 2 ลูกหอยแมลงภูท่ีนํามาเล้ียงหาซ้ือมาจากเกษตรกรผูเล้ียงหอยแมลงภูแบบปกหลัก ลูกหอยแมลงภูเม่ือ มาถึงฟารม เล้ยี งควรดําเนนิ การเตรยี มหอยเพื่อลงเล้ยี งในกระชงั ใหเสร็จสิน้ ภายในวนั นน้ั 3. เตรียมถุงอวนสําหรับใสลูกหอยแมลงภู ทําจากอวนขนาดตา 1 นิ้ว ถุงอวนมีขนาดกวางประมาณ 5 – 8 น้ิว ยาวประมาณ 12 – 15 น้ิว หลังจากนั้นนําหลักหอยแมลงภูมาตัด(ใชเล่ือย)เปน ทอน ๆ ความยาวทอนละ ประมาณ 5 -10 นวิ้ ใสใ นถงุ อวนท่ีเตรยี มไวใชเ ชอื กเสนผานศูนยกลางประมาณ 0.5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 1 - 1.5 เมตร ผกู ปากถงุ อวนใหแ นน นําพวงหอยแมลงภูไปแขวนผกู ตดิ กบั โครงกระชังภายใตทางเดินใหอาหารปลา หรือผูกตดิ กบั ไมพาดขวางชองวา งโครงกระชังทไี่ มไ ดผูกกระชัง โดยผูกใหพวงหอยแมลงภูมีความลึกจากระดับ ผิวนํ้าประมาณ 20 – 30 เซนติเมตร 4. การดูแลระหวางเลี้ยง ควรมีการชําระลางตะกอนหรือโคลนที่ติดกับพวงหอยแมลงภู ซึ่งตะกอนจะไป ขัดขวางการกินอาหารของหอยแมลงภูจะทําใหหอยโตชา วิธีการทําความสะอาด โดยใชมือดึงเชือกเขยา พวง หอยบอย ๆ อยางนอย 2 สัปดาหตอครั้ง และกําจัดศัตรูตาง ๆ เชน ปู หอย เพรียง ที่เกาะบนพวงหอย ฯลฯ เลี้ยง เปนระยะเวลาประมาณ 6 - 8 เดอื นสามารถจาํ หนา ยได

56 บทปฏบิ ตั กิ ารท่ี 19 การเพาะฟกและอนบุ าลหอยหวาน บทนํา หอยหวานทพ่ี บในประเทศไทย พบมากมีอยู 2 ชนิด ดังตอไปนี้ 1.หอยหวาน ทมี่ ชี ่อื สามัญวา Spotted Babylon มีช่ือวทิ ยาศาสตรว า Babylonia areolata Link 1807 มี แหลง แพรก ระจายตวั อยูทางฝง อาวไทย เชน ตราด ระยอง จนั ทบรุ ี ชลบุรี เพชรบรุ ี ประจวบครี ขี นั ธ สรุ าษฎร ธานี และนครศรธี รรมราช เปน ตน มีลกั ษณะเดน ท่บี งชค้ี ือรอยตอของชว งวงเปลอื ก(Whorl) จะเปน ปกติไมตดั ตรงและไมเวา เขาดา นใน 2. หอยหวานท่มี ีช่อื สามญั วา Spiral Babylon มชี ่อื วทิ ยาศาสตรวา Babylonia spirata Linnaeus 1758 มีแหลง แพรก ระจายตวั อยูทางฝงทะเลอันดามัน พบมากท่ีจังหวัดระนอง ลกั ษณะภายนอกท่บี งช้ี คอื รอยตอ ชว ง วงเปลอื ก(Whorl) จะตา งจากชนดิ แรกคือ จะตัดตรง และเวาเขาดานในเลก็ นอ ย บางคนเรยี กหอยชนดิ นว้ี า หอย หมาก การเพาะฟก หอยหวาน พอ แมพันธุห อยหวานที่ไดจากธรรมชาติ ความยาวประมาณ 5.0-6.5 เซนตเิ มตร และน้ําหนกั ตัว ประมาณ 30.9-44.5 กรมั นาํ มาทาํ ความสะอาดเปลอื กใหป ราศจากสง่ิ มีชีวิตเกาะตดิ กอ นปลอ ยลงเลีย้ งในบอ พอ แมพันธุ บอเล้ยี งพอ แมพนั ธุควรเปน บอซิเมนต พ้ืนบอ ปดู ว ยทรายหยาบประมาณ 50 เซนติเมตร ใชระบบนาํ้ ทะเลไหลผานตลอด ระดับความลกึ ของนา้ํ ประมาณ 30-50 เซนติเมตร อตั ราสว นการปลอยพอแมพ ันธุ เพศผ:ู เพศเมยี 1:1ใหอ าหารปลาขางเหลือง โดยใหกนิ จนอ่ิมวนั ละ 1 ครั้ง ปลอ ยใหหอยวางไขเ องในบอตามธรรมชาติ เมื่อหอยวางไขแลวจึงเก็บรวบรวมฝกไข โดยวิธีการปลอยน้ําท้ิงแลวลงเก็บในบอดวยมือ หรือใช สวงิ ตักฝก ไขขึ้น นาํ ฝก ไขท ง้ั หมดมาทาํ ความสะอาดดว ยน้าํ ทะเลท่ผี านการกรอง หลงั จากนนั้ จงึ ทาํ การแบงไขใส ในตะกราประมาณ 150-200 ฝกตอตะกรา นาํ ไปหอ ยแขวนทร่ี ะดับกลางน้าํ ในถังฟก ไข การอนบุ าลหอยหวาน การอนุบาลลูกหอยหวานระยะวยั ออน เม่ือลูกหอยระยะวัยออน(Veliger larvae) ฟกออกจากฝกไข จึงทําการปรับความหนาแนนลูกหอยใน ถังเลยี้ งลกู หอยระยะวัยออนใหไ ดป ระมาณ 400-500 ตวั ตอลิตร โดยเริ่มใหอาหารตั้งแตวันแรกท่ีลูกหอยฟกออก จากฝกไข อาหารของลูกหอยหวานระยะวัยออนคือ แพลงกตอนพืชชนิดเซลลเดียว ไดแก Isochrysis galbana Chaetoceros calcitrans Tetraselmis sp. และ Chlorella sp. อาหารจะตองเพียงพอกับปริมาณลูกหอย หลักการ

57 ใหอาหารลูกหอยใหนอยๆแตบอยครั้ง ควรใหอาหารลูกหอยวันละ 2 ครั้ง เชา-เย็น พรอมทําการเปลี่ยนถายนํ้า สองในสามของปรมิ าตรนาํ้ ท้งั หมด วนั ละ 1 ครง้ั การอนบุ าลลูกหอยหวานระยะลงพ้ืน เม่ือลกู หอยเขาสรู ะยะลงพนื้ แลว จงึ ทาํ การรวบรวมลกู หอย ไปเลย้ี งตอ ในถังเลีย้ งลกู หอยระยะเต็มวยั ระบบนา้ํ ทะเลแบบไหลผา น พืน้ บอปดู ว ยทรายละเอียดมคี วามหนา 0.2 เซนตเิ มตร ความหนาแนน ของลกู หอยท่ี เลยี้ งประมาณ 3,000-4,000 ตวั ตอ ถงั (ถงั 500 ลิตร) ใหอ าหารตั้งแตว นั แรกท่ีหอยลงเกาะพน้ื ใหปลาขางเหลอื ง กนิ จนอมิ่ ทกุ วนั ๆละ 1 คร้ัง ในชวงเชา ทาํ การอนุบาลลกู หอยระยะน้ีจนถึงหอยหวานระยะวยั รนุ ซงึ่ เปน ขนาด เหมาะสมในการนําไปเลย้ี งในบอเลยี้ งจนถงึ ขนาดที่ตลาดตองการ วตั ถุประสงค 1. เพอ่ื ใหนักศึกษามที กั ษะเกยี่ วกบั การเพาะฟก หอยหวาน 2. เพื่อใหนกั ศึกษามีทกั ษะเกยี่ วกบั การอนุบาลหอยหวาน อปุ กรณแ ละสารเคมี 1.บอเพาะพนั ธุหอยหวาน 2.ตะกรา ฟก ไขหอยหวาน 3.บอ ฟกไขแ ละอนุบาลหอยหวาน 4.พอ แมพ นั ธุห อยหวาน 5.อุปกรณใหอากาศ 6.ปลาสดสําหรบั พอ แมพนั ธแุ ละลูกหอยระยะลงเกาะ 7.วัสดรุ องพ้นื ทรายหยาบ 8.แพลงกตอนพชื ชนดิ เซลลเดียว Isochrysis galbana 9.ถงั เลีย้ งลูกหอยระยะเต็มวัย วธิ กี ารศกึ ษา 1.นาํ พอ แมพนั ธหุ อยหวานท่ีไดจ ากธรรมชาติ ความยาวประมาณ 5.0-6.5 เซนตเิ มตร และนาํ้ หนักตวั ประมาณ 30.9-44.5 กรัม ทาํ ความสะอาดเปลือกใหปราศจากส่ิงมชี วี ติ เกาะตดิ กอนปลอยลงเลยี้ งในบอพอแม พันธุ พื้นบอปูดวยทรายหยาบประมาณ 50 เซนติเมตร ใชระบบนํา้ ทะเลไหลผานตลอด ระดบั ความลกึ ของนา้ํ

58 ประมาณ 30-50 เซนติเมตร อัตราสว นการปลอ ยพอ แมพ นั ธุ เพศผ:ู เพศเมีย 1:1ใหอ าหารปลาขา งเหลอื ง โดยให กินจนอม่ิ วันละ 1 คร้ัง ปลอ ยใหหอยวางไขเ องในบอตามธรรมชาติ 2.หอยจะวางไขติดกับทรายพื้นบอหรือขอบบอ แลวจึงเก็บรวบรวมฝกไข โดยวิธีการปลอยนํ้าทิ้ง แลวลงเก็บในบอดวยมือ หรือใชสวิงตักฝกไขข้ึน นําฝกไขท้ังหมดมาทําความสะอาดดวยน้ําทะเลท่ีผานการ กรอง หลังจากน้ันจึงทําการแบง ไขใสในตะกราประมาณ 150-200 ฝกตอตะกรา นําไปหอยแขวนท่ีระดับกลาง นาํ้ ในบอฟกไขท่ีเตรียมไวเ รยี บรอยแลว 3.เปนระยะเวลาประมาณ 1-2 สัปดาหหอยจะฟกออกเปนตัวท้ังหมด เพื่อใหหอยหวานแตละบอมี ขนาดและอายุเทา กนั โดยทาํ การยา ยตะกรา ใสฝก ไข ไปบอ อน่ื ทกุ วนั จนกวาจะฟกออกเปน ตัวท้งั หมด 4.การอนุบาลลูกหอยหวานโดยปรับความหนาแนน ของลูกหอยเปน 400-500 ตัวตอ ลติ ร เร่ิมใหอาหาร ต้ังแตวันแรกที่ลูกหอยฟกออกจากไข โดยให.แพลงกตอนพืชชนิดเซลลเดียว Isochrysis galbana ใหอาหารลูก หอยวนั ละ 2 คร้ัง เชา-เย็น พรอ มทําการเปล่ียนถายน้าํ สองในสามของปริมาตรนาํ้ ทงั้ หมด วันละ 1 คร้งั 5. เมื่อลูกหอยเขาสูระยะลงพ้ืนแลวจึงทําการรวบรวมลูกหอย ไปเล้ียงตอในถังเล้ียงลูกหอยระยะเต็ม วัย ระบบนํ้าทะเลแบบไหลผาน พื้นบอปูดวยทรายละเอียดมีความหนา 0.2 เซนติเมตร ความหนาแนนของลูก หอยที่เล้ียงประมาณ 3,000-4,000 ตัวตอถัง(ถัง 500 ลิตร) ใหอาหารตั้งแตวันแรกท่ีหอยลงเกาะพ้ืน ใหปลาขาง เหลืองกินจนอ่ิมทุกวันๆละ 1 คร้ัง ในชวงเชา ทําการอนุบาลลูกหอยระยะนี้จนถึงหอยหวานระยะวัยรุน ซึ่งเปน ขนาดเหมาะสมในการนําไปเล้ียงในบอเลี้ยงตอ ไป

59 บทปฏบิ ตั ิการท่ี 20 การเลีย้ งหอยหวาน บทนํา 1.การเล้ยี งบรเิ วณชายฝงทะเล โดยจดั สรา งเปน โรงเรือนมีหลงั คาคลมุ บงั แสงแดด และปอ งกันนํ้าฝน บอ เลยี้ งอาจใชเปน บอ ซเี มนต หรอื บอทท่ี าํ จากผาใบอยางหนาอาจจะเปน บอเหลี่ยม หรือรปู รา งกลมก็ได แตตองมรี ะบบการถายเทนา้ํ ได สะดวกมีทอ นาํ้ ลน และนํา้ เขา -ออกสะดวก มรี ะบบใหอ ากาศเพยี งพอ พืน้ กน บอ จะใสทรายพอทว มตัวลกู หอย ขนาดบอ ไมควรใหญจ นเกนิ ไปเพราะจะดแู ลจดั การไดย าก ขนาดทีเ่ หมาะสมควรจะมพี ้ืนทบ่ี อไมเกิน 30-40 ตารางเมตร ควรทาํ การพรางแสงไมใหพน้ื บอสัมผสั แสงแดดโดยตรงเพราะจะทาํ ใหเกิดสาหรายขน้ึ ทพ่ี ื้น และ เมือ่ สาหรายตายลง จะทําใหเ กดิ นา้ํ เสยี ข้ึน ทําใหลกู หอยมสี ุขภาพไมแ ขง็ แรง การใหอาหาร ใหเ น้ือปลาขางเหลอื ง ซึ่งบั้งดานขางใหลูกหอยกินหรือเนื้อหอยแมลงภู กินวันละ 1 ครงั้ ถาเปน เนอื้ ปลาจะให 2-10% ของน้าํ หนักตวั ตอ วัน ถาเปน เนื้อหอยแมลงภูจะให 5-30% โดยตอ งคอยดูอยา ใหอาหารเหลือ สําหรับอัตราการแลกเปล่ียนอาหารเปนเน้ือ (FCR) เน้ือปลาขางเหลืองเทากับ 2.03:1 และเนอื้ หอยแมลงภเู ทา กบั 3.47:1 อัตราการปลอ ย ลกู หอยหวานขนาด 1 เซนตเิ มตร ควรปลอยลงเล้ยี งในอตั รา 300 ตัวตอตารางเมตร การเปลี่ยนถายนํ้า ควรถายน้ําไมตํ่ากวาวันละ 30% ถาถายน้ําไดมาก หอยจะย่ิงโตเร็ว แตตนทุนจะ สูงข้ึนตาม การทําความสะอาดทราย เม่ือเล้ียงหอยหวานไปไดประมาณ 1 เดือนจะพบวาทรายมีสีดําและเร่ิมมี กล่ินเหม็น เนื่องจากหอยขับถายของเสียลงทรายสะสมมากข้ึน ควรจะใชนํ้ามีความเค็มเทากับท่ีเลี้ยงในบอ ฉีด ลางทรายใหสงิ่ สกปรก ออกนอกบอท้ิงไป ผลผลิต ลูกหอยหวานที่เลี้ยงโดยถายน้ําวันละ 30% จะใชเวลาเลี้ยงประมาณ 6-7 เดือน จะไดหอย หวานขนาด 100 ตัว/ กก. ถาเล้ียงตออีก 2 เดือน จะไดขนาด 70 ตัว/กก. ราคาขายอยูระหวาง250-320 บาท/กก. สวนถาเล้ียงโดยการใชระบบนํ้าไหลผานตลอด 24 ช.ม. จะใชเวลาเลี้ยงประมาณ 5-6 เดือน จะไดขนาดตัว 100 ตวั /กก. โดยมีอตั ราการรอดตายสงู ถงึ 90-95% ทั้ง 2 ระบบ

60 2. การเลยี้ งหอยหวานในกระชังในทะเล การเล้ียงหอยหวานในกระชงั ในทะเล จะมตี น ทุนต่าํ กวาการเล้ียงหอยหวาน บนบกบริเวณชายฝง เพราะไมต อ งเสยี คาไฟฟา หรือคานาํ้ มันในการถา ยเทนา้ํ เนอ่ื งจากนํ้าทะเลมีการเคลอ่ี นตวั ไหลผา นกระชงั อยู ตลอดเวลาและยังทําใหห อยหวานโตเรว็ กวาอีกดว ย แตม ขี อจํากดั เลอื กสถานทว่ี างกระชงั ใหเหมาะสม กลา วคือ ความเค็มของนํา้ ไมต ํ่ากวา 20 สวนในพนั สว น และไมมคี ลื่นลมรนุ แรง (มเี กาะหรอื สิ่งกอ สรา งกําบังคลืน่ ลม) วตั ถปุ ระสงค 1. เพื่อใหนกั ศกึ ษามที ักษะเก่ยี วกับการเลย้ี งหอยหวานในบอ ซเิ มนต 2. เพ่อื ใหน กั ศึกษาฝก การทํางานเปน ทมี ฝก ความอดทน อปุ กรณแ ละสารเคมี 1.บอ ซิเมนตข นาดกวา ง 2 เมตร ยาว 4 เมตร สูง 1 เมตร 2.ทรายหยาบ 3.อุปกรณใหอากาศ 4.น้ําทะเลความเค็ม 28 ppt 5.ลกู พนั ธหุ อยหวานขนาด 1 เซนตเิ มตร 6.ปลาสด 7.อุปกรณเปลย่ี นถา ยนาํ้ วิธกี ารศกึ ษา 1.ทาํ ความสะอาดบอซเิ มนตและฆาเชอื้ ดวยฟอรม าลนี ลา งใหสะอาด ตากบอใหแหง 2.นําทรายหยาบปพู ้ืนบอเพื่อเปนทหี่ ลบซอนของลกู หอยใหม คี วามสงู ประมาณ 1 เซนติเมตร ปรมิ าณทราย ควรเพิม่ ข้ึนเรอ่ื ยๆตามขนาดของหอยหวาน 3.เติมน้ําทผ่ี านการฆาเช้ือดวยคลอรนี แลว ใหมีความสงู ประมาณ 1 ฟตุ ใสอ ุปกรณใ หอ ากาศและใหอากาศ ตลอด 4.นําลกู หอยหวานขนาด 1 เซนตเิ มตรปลอ ยลงเลีย้ งในบอ ในอตั รา 300 ตัวตอ ตารางเมตร 5. การใหอาหาร ใหเน้ือปลาขางเหลือง ซึ่งบ้ังดานขางใหลกู หอยกินวันละ 1 ครั้ง ให 2-10% ของนํ้าหนัก ตัวตอวนั โดยตอ งคอยดอู ยา ใหอาหารเหลือ

61 6. การเปลีย่ นถายน้ํา ควรถา ยนํ้าไมตา่ํ กวาวันละ 30% ถาถายนํ้าไดมาก หอยจะยิง่ โตเร็ว แตตน ทุนจะสงู ขึน้ ตาม 7. การทําความสะอาดทราย เม่ือเลย้ี งหอยหวานไปไดประมาณ 1 เดอื นจะพบวาทรายมีสีดําและเริ่มมีกลิ่น เหม็น เนื่องจากหอยขับถายของเสียลงทรายสะสมมากข้ึน ควรจะใชนํ้ามีความเค็มเทากับที่เล้ียงในบอ ฉีดลาง ทรายใหส ง่ิ สกปรก ออกนอกบอท้งิ ไป 8.ใชเวลาเล้ียงประมาณ 6-7 เดือน จะไดหอยหวานขนาด 100 ตวั / กก. ถาเล้ียงตออีก 2 เดือน จะไดขนาด 70 ตัว/กก.

62 บทปฏบิ ัติการท่ี 21 การฟก ไขและอนุบาลหมึกทะเล บทนํา การเล้ียงพอ แมพ นั ธุ พอ แมพันธหุ มกึ กระดองลายเสอื จะเลยี้ งในบอ เพาะฟก เสน ผาศนู ยก ลาง 1.80 เมตร ในอัตราเพศผู ตอ เพศเมีย 1 : 1 โดยจะผสมพันธแุ ละวางไขต ิดกบั เน้ืออวนที่ใสไ ว แมพ นั ธจุ ะทยอยวางไขไ ปเร่ือยๆ หลังจาก วางไขคร้งั สดุ ทา ยจะตายภายใน 1-2 สัปดาห จาํ นวนไขท ว่ี างประมาณ1,000-3,000 ฟองตอ หนงึ่ แม ซ่ึงปริมาณ ไขจะข้นึ อยกู บั สภาพแวดลอม สุขภาพ และขนาดของพอแมพ ันธุ การรวบรวมไข รวบรวมไขจ ากแหลง นาํ้ ธรรมชาติ โดยรบั ซอื้ จากชาวประมงลอบปลาหมกึ ไขท ่ีตดิ ลอบสวนใหญ เปน ไขห มกึ หอมประมาณ 90 เปอรเ ซ็นต สว นท่ีเหลอื อกี รวบรวมไขจ ากบอ เลย้ี ง หมกึ กระดองลายเสอื ใชวิธี รวบรวมพอแมพ นั ธุม ีชวี ิตจากซึ่งจะไดไ ขใ นปรมิ าณมากและมคี ณุ ภาพดี เนอ่ื งจากไขไมบอบชํา้ รวบรวมไขจ ากบอเล้ยี ง หมึกกระดองลายเสอื ใชวธิ ีรวบรวมพอแมพ ันธมุ ีชีวิตจากลอบ หมกึ นํามา เล้ยี งใหเพาะพนั ธแุ ละวางไขใ นบอ เพาะฟก ซง่ึ จะไดไขใ นปรมิ าณมากและมคี ุณภาพดี เนอ่ื งจากไขไ มบอบช้าํ จากการกระทบกระเทอื นระหวา งการลาํ เลยี ง การเพาะฟก ไข โดยไขจะถูกแยกกระจายใสตะกราพลาสติกลอยไวในบอเพาะฟกขนาดเสนผานศูนยกลาง 1.80 เมตร ใสนํ้าลึก 60 เซนติเมตร ใหอ ากาศตลอดเวลา การควบคุมอุณหภูมิโดยปลอยใหนํ้าไหลผานฝกไขไวใน ลักษณะนี้ประมาณ 12 ช่ัวโมง แลวจึงทาํ การคัดขนาด ไขหมึกใชเวลาในการฟกประมาณ 2 – 3 สัปดาห ระหวางนี้ทั้งรูปรางและขนาดของไขจะเพิ่มขึ้นตลอดเวลาโดยสามารถแบง เพ่ือความสะดวกในการจัดการ ออกเปน 4 ระยะคอื ไขใ หม ไขอ อน ไขแ ก และไขแกจดั ไขระยะเดียวกันจะถูกคัดแยกไวในภาชนะเดียวกัน หลังจากนั้นใชกรรไกรตัดเม็ดไขหมึกแยกออก จากแพไข เกล่ียไขท่ีตัดแลวในตะกราใหกระจายไมทับกันมากเกินไป ทําใหไดรับอากาศทั่วถึง ควบคุม อณุ หภูมิไมใ หเปลย่ี นแปลงเกนิ 2 – 3 องศาเซลเซียสตอ วัน ลดปรมิ าณแสงลง 75 % เพื่อปองกันไมใหสาหราย เกิดบนเปลือกไข ดูดตะกอนทุกๆ 2 วัน เก็บไขท่ีไมไดรับการผสมออกท้ิง เมื่อลูกหมึกฟกออกมีจํานวนและ ความหนาแนนตามตองการแลว จึงยายตะกราไขที่เหลือไปไวบออื่นๆท่ียังวางอยู เพื่อเปนการคัดขนาดลูก หมึกตง้ั แตเ กดิ จะทาํ ใหไ ดขนาดลูกหมกึ ทใี่ กลเคียงกัน

63 การอนบุ าลหมึกทะเล การจัดการบอ บออนุบาลควรเปนบอกลมพ้ืนท่ีไมนอยกวา 2 ตารางเมตร ความลึกของบอไมเกิน 70 เซนติเมตร เพ่ือความสะดวกในการจัดการ หมึกกระดองมีพฤติกรรมนอนหมอบอยูกับพ้ืนบอ ยกเวนเวลาใหอาหาร การ รักษาความสะอาดพนื้ บอจงึ เปนส่ิงจาํ เปน โดยการดดู ตะกอนควรทําวันละสองคร้ังเปน อยางนอย ความหนาแนน ของลูกหมึกและปรมิ าณน้าํ ระดับนํา้ ในระยะ 10 วนั แรกควรเปน 30 เซนตเิ มตรและอตั ราความหนาแนน ของลกู หมกึ กระดอง 500 ตัวตอตารางเมตร อายุ 11-20 วัน เพิ่มระดับน้ําเปน 40 เซนติเมตร อัตราความหนาแนนของลูกหมึกลดลง 50 เปอรเ ซนตโ ดยการคัดขนาดและแยกบอออก อายุ 21-30 วัน เพ่มิ ระดับนาํ้ เปน 50-60 เซนติเมตร ความหนาแนนควรลดลง อกี 50 เปอรเซ็นต การฝกหดั ใหกินอาหารไมม ชี ีวิต จะตอ งยดื ระยะเวลาออกไปจนมอี ายุ 40-50วันในการอนบุ าลลกู หมึกกระดอง การใหอาหาร เร่ิมดวยการใหหมึกอดอาหารอยางนอย 1 วัน แลวจึงเร่ิมใหอาหารไมมีชีวิต รูปทรงขนาดของ อาหารตองใกลเ คียงกับอาหารมีชวี ิต เพราะจะชว ยใหห มึกยอมรับไดงายข้นึ ขอ ควรระวงั คอื จะตอ งไมใหอาหาร มีชีวิตอีก เพราะหมึกจะท้ิงประสบการณกินอาหารไมมีชีวิต เลือกกินอาหารมีชีวิตเชนเดิมเปนเหตุใหหิวตาย หรือหันไปกนิ กันเอง การอนุบาลลูกหมึกจะใชเคยตาดํา ( Mesopdopsis sp. ) มีชีวิตเปนอาหาร เน่ืองจากเคยตาดํา มี ลกั ษณะทสี่ อดคลองกับพฤติกรรมการกินอาหารของลูกหมึก แตการรวบรวมจากแหลงน้ําธรรมชาติไมสามารถ ควบคมุ ปรมิ าณและความสมํ่าเสมอได และประสบปญหาในการเก็บเกยี่ วผลผลิต การใชอารทีเมีย ลูกหมึกไมกินและไมมีพฤติกรรมตอบสนอง สาเหตุนาจะอยูที่รูปทรงและ ลกั ษณะการวา ยนํ้าของตัว อารทเี มยี จากนน้ั จงึ เปล่ียนมาใชลูกกุง แชบวยวัยออ น วตั ถุประสงค 1. เพือ่ ใหนกั ศกึ ษามีทกั ษะเกย่ี วกบั การฟกไขหมึกทะเล 2. เพอื่ ใหนักศึกษามที กั ษะการอนบุ าลหมกึ ทะเล

64 อุปกรณและสารเคมี 1. ถังไฟเบอรขนาดเสน ผานศนู ยก ลาง 1.80 เมตร 2. ฟอรม าลีน 3. ไขหมึก 4. ตะกรา พลาสตกิ 5. บออนุบาลขนาดประมาณ 6 ตารางเมตร 6. เคยตาดาํ ( Mesopdopsis sp. ) วธิ กี ารศึกษา 1.เตรยี มถังไฟเบอรฟ ก ไขห มึกหอม มขี นาดเสนผานศนู ยก ลาง 1.80 เมตร ลางทาํ ความสะอาดและฆาเชื้อ ดว ยฟอรมาลนี ลา งใหส ะอาด ใสนาํ้ เคม็ ความเค็ม 28 ppt. ลึก 60 เซนตเิ มตร ใหอ ากาศตลอดเวลา 2.นําไขห มกึ ที่รวบรวมไขจากแหลงนา้ํ ธรรมชาติ มาคัดแยกกระจายใสต ะกรา พลาสติกลอยไวใ นบอ เพาะ ฟก ใหอากาศตลอดเวลา การควบคมุ อณุ หภมู ิโดยปลอยใหน ํ้าไหลผานฝกไขไ วใ นลักษณะน้ีประมาณ 12 ช่ัวโมง แลวจงึ ทําการคดั ขนาด ไขห มกึ ใชเ วลาในการฟก ประมาณ 2 – 3 สัปดาห 3. เม่อื ลกู หมึกฟก ออกมีจํานวนและความหนาแนน ตามตองการแลว จงึ ยายตะกราไขท่ีเหลอื ไปไวบ อ อ่ืนๆทยี่ งั วา งอยู เพอ่ื เปน การคดั ขนาดลกู หมกึ ต้งั แตเกดิ จะทําใหไ ดขนาดลกู หมึกทใี่ กลเ คยี งกัน 4. เตรยี มบอ อนบุ าลขนาดประมาณ 6 ตารางเมตร ลึก 1 เมตร ความหนาแนนของลกู หมึกและปริมาณน้ํา ระดบั นาํ้ ในระยะ 10 วนั แรกควรเปน 30 เซนตเิ มตรและอตั ราความหนาแนนของลกู หมกึ 500 ตวั ตอ ตารางเมตร อายุ 11-20 วัน เพิม่ ระดับนาํ้ เปน 40 เซนติเมตร อัตราความหนาแนนของลกู หมกึ ลดลง 50 เปอรเ ซนตโดยการคดั ขนาดและแยกบอ ออก อายุ 21-30 วัน เพ่มิ ระดับนํา้ เปน 50-60 เซนติเมตร ความหนาแนน ควรลดลง อกี 50 เปอรเซ็นต 5. การใหอาหาร การอนุบาลลูกหมึกจะใชเ คยตาดํา ( Mesopdopsis sp. ) มชี ีวติ เปน อาหาร เน่ืองจากเคย ตาดํา มีลกั ษณะท่ีสอดคลองกับพฤตกิ รรมการกินอาหารของลกู หมกึ

65 เอกสารอา งองิ กรมประมง. มปป.a การเลย้ี งปทู ะเล. เอกสารแนะนาํ . กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรุงเทพมหานคร. 33 น. กรมประมง. 2536.a การเพาะเลย้ี งและการใชป ระโยชนจ ากอารท ีเมยี . เอกสารแนะนํา. กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงุ เทพมหานคร. 68 น. กรมประมง. 2536.b คูมือการเพาะเลยี้ งหอยนางรม. กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงุ เทพมหานคร. 48 น. กรมประมง. 2536.c การเลย้ี งปลานํา้ กรอย. เอกสารแนะนํา. กรมประมง, กระทรวงเกษตรและ สหกรณ. กรุงเทพมหานคร. 43 น. กรมประมง. 2543. การเลยี้ งหอยทะเลเศรษฐกิจ. เอกสารแนะนาํ . กรมประมง, กระทรวงเกษตร และสหกรณ. กรงุ เทพมหานคร. 58 น. กลุมบณั ฑิตเกษตรอาสา. 2539. การเลย้ี งกงุ ทะเลแบบพฒั นา (กงุ กุลาดาํ ).โรงพมิ พสถาบนั พัฒนา สาธารณสุข อาเซียน. มหาวิทยาลยั มหดิ ล. ศาลายา, นครปฐม 64 น. กองเพาะเลย้ี งสัตวน า้ํ ชายฝง กรมประมง.2536. คมู ือการเพาะเลีย้ งหอยแมลงภู.โรงพมิ พชมุ นมุ สหกรณก ารเกษตรแหงประเทศไทย จาํ กดั , กรุงเทพมหานคร.64 น. คเชนทร เฉลมิ วัฒน. 2544. การเพาะเลย้ี งหอย. ภาควิชาวาริชศาสตร. คณะวิทยาศาสตร, มหาวิทยาลยั บรู พา, ชลบรุ .ี 253 น. จารวุ ัฒน นภตี ะภฏั . 2538. วงจรชวี ติ ในการเพาะเลย้ี งปลาหมึกหอม . เอกสารวิชาการฉบับที่ 38/2538 สถานีเพาะเล้ยี งสตั วน ้าํ ชายฝง จังหวดั ระยอง. กองเพาะเลย้ี งสตั วนํา้ ชายฝง . กรมประมง ชลอ ลิม้ สวุ รรณ และพรเลิศ จนั ทรร ชั ชกลู . 2547. อุตสาหกรรมการเพาะเลีย้ งกงุ ในประเทศไทย สํานกั งานคณะกรรมการวจิ ยั แหง ชาติ. กรุงเทพมหานคร. 206 น. ชูศกั ด์ิ แสงธรรม. 2541. การเล้ยี งกงุ กลุ าดาํ . สํานกั พิมพฐ านเกษตรกรรม, กรงุ เทพมหานคร.86 น. นลิ นาจ ชัยธนาวสิ ทุ ธิ์ และศริ ุษา กฤษณะพนั ธุ. 2545. คูม อื การเพาะเลย้ี งหอยหวานหลักการและ แนวทางปฏบิ ตั ิ. สาํ นักพิมพแ หง จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลยั . กรงุ เทพมหานคร. 114 น. ภิญโญ เกียรติภญิ โญ. 2545. วิธีปฏิบัตสิ าํ หรับการเลย้ี งกุง ขาว แอล แวนาไม. เมอื งเกษตรแมกกาซนี จาํ กดั , สมทุ รปราการ. 120 น. ลัดดา วงศร ัตน. 2540. คูมือการเพาะเลยี้ งแพลงกต อน. ภาควิชาชวี วทิ ยาประมง. คณะประมง. มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร, กรงุ เทพมหานคร.117 น.

66 ลัดดา วงศร ตั น และโสภณา บุญญาภวิ ฒั น. 2546. คมู ือวธิ กี ารเกบ็ และวิเคราะหแ พลงกต อน. สาํ นกั พมิ พ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร. มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร, กรงุ เทพมหานคร.270 น. สถานีวจิ ัยประมงศรรี าชา.2545. การจดั การธุรกิจอาหารสตั วน้ําวัยออนและการเพ่ิมมลู คา ผลติ ภณั ฑ หอยแมลงภู. คณะประมง.มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร. ชลบุร.ี 77 น. สนิท อักษรแกว. 2541. ปา ชายเลนนิเวศวทิ ยาและการจดั การ.สาํ นกั พมิ พม หาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร ภาควชิ าวนวัฒนวทิ ยา.คณะวนศาสตร. มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร, กรุงเทพมหานคร 277 น. สโมสรนสิ ิตคณะประมง. 2531. การเพาะเลย้ี งปลากะพงขาว. โครงการหนงั สือเผยแพรความรู ทางการประมง. สโมสรนิสติ คณะประมง. มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร, กรงุ เทพมหานคร. 94 น. อทิ ธพิ ร เพญ็ จนั ทร. 2531. การเพาะเลย้ี งปลากะรัง. สาํ นกั พิมพชอ งนนทร,ี กรุงเทพมหานคร. 80 น. Huet, M. 1994. Textbook of Fish Culture: Breeding and Cultivation of Fish. Fishing News Books Ltd. London. 438 p.

67 ภาคผนวก

68 ใบรายงานบทปฏบิ ัติการที่ 1 สาํ รวจนิเวศวทิ ยาปาชายเลน และฟารมเล้ยี งสตั วนํ้า ชอื่ ……………………………................................................รหัสประจาํ ตวั ……………………….…………… สาขา……………………………………………………….……ปที…่ ………..………………………………… วตั ถุประสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3. ……………………………………………………………………………………………. อุปกรณและสารเคมี 1………………………………………………………..... 2………………………………………………………….. 3………………………………………………………….. 4………………………………………………………….. 5………………………………………………………….. 1 การสํารวจปา ชายเลน 1.1 ชนดิ ของพนั ธไุ มท ่ีพบในปา ชายเลน …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 1.2 ชนดิ ของสตั วท พี่ บในปาชายเลนไดแก …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 1.3 ชนิดพันธไุ มท ่พี บบริเวณพนื้ ทเ่ี หนอื ปาชายเลน …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………….

69 2 สาํ รวจฟารม เลย้ี งสัตวน ้าํ ชายฝง 2.1 วาดแผนผังฟารม เล้ียงกุง ทะเล 2.2 วาดแผนผังฟารม เลี้ยงปลาทะเล 2.3 วาดแผนผงั โรงเพาะฟก สัตวนาํ้ กรอย

70 ใบรายงานบทปฏบิ ัตกิ ารที่ 2 เครอื่ งมือและการใชเครอ่ื งมอื ทางวทิ ยาศาสตรท ส่ี ําคญั ในการเพาะเลีย้ งสตั วนา้ํ ชายฝง ชื่อ…………………………………………………………………...รหสั ……………..…….………………….. สาขา……………………………………………..………………….ปท ี…่ …….……………………………..… วตั ถุประสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3 ……………………………………………………………………………………………. อปุ กรณแ ละสารเคมี 1………………………………………………………..... 2………………………………………………………….. 3………………………………………………………….. 4………………………………………………………….. 5………………………………………………………….. วธิ กี ารดาํ เนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

71 ผลการดําเนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… สรปุ ผลการดําเนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ขอคิดเห็นอื่นๆ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

72 ใบรายงานบทปฏบิ ตั กิ ารท่ี 3 การจับ และการขนสงสตั วนา้ํ ชือ่ ………………………………………………………….รหสั …………..…………..……………………… สาขา…………………………………………………..…….ปท…ี่ ……………………………………………. วตั ถปุ ระสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3. ……………………………………………………………………………………………. อปุ กรณและสารเคมี 1. ………………………………………………………... 2. ……………………………………………………….. 3. ……………………………………………………….. 4. ……………………………………………………….. 5………………………………………………………… 6………………………………………………………… วิธกี ารดําเนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

73 ผลการดําเนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… สรปุ ผลการดาํ เนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ขอคดิ เห็นอนื่ ๆ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

74 ใบรายงานบทปฏบิ ตั ิการที่ 4 การคดั แยกและการทําใหเ ชือ้ บริสทุ ธส์ิ าํ หรบั การเพาะเลีย้ งแพลงกต อนพชื นํา้ เค็ม ช่ือ………………………………………………………….รหัส…………..…………..………………………... สาขา…………………………………………………..…….ปท ี…่ ……………………………………………… วตั ถปุ ระสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3. ……………………………………………………………………………………………. อุปกรณแ ละสารเคมี 1. ………………………………………………………... 2. ……………………………………………………….. 3. ……………………………………………………….. 4. ……………………………………………………….. 5………………………………………………………… วิธกี ารดําเนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

75 ผลการดาํ เนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… สรปุ ผลการดําเนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ขอ คิดเหน็ อ่ืนๆ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

76 ใบรายงานบทปฏบิ ตั ิการท่ี 5 การเพาะเลีย้ งแพลงกตอนพชื นาํ้ เค็ม ชื่อ……………………………………………………………..รหสั ……………..……………………………… สาขา……………………………………………………..……ปท่ี…………………………………………….… วัตถปุ ระสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3. ……………………………………………………………………………………………. อุปกรณและสารเคมี 1. ………………………………………………………... 2. ……………………………………………………….. 3. ……………………………………………………….. 4. ……………………………………………………….. 5………………………………………………………… วิธกี ารดําเนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

77 ผลการดําเนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… สรปุ ผลการดาํ เนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ขอคดิ เห็นอนื่ ๆ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

78 ใบรายงานบทปฏิบตั ิการที่ 6 การเพาะเล้ียงโรติเฟอรน ้ําเค็ม ชือ่ …………………………………………………………………...รหัส……………..…….………………….. สาขา…………………………………………………………...……ปท …ี่ …….……………………………… วตั ถุประสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3. ……………………………………………………………………………………………. อปุ กรณและสารเคมี 1………………………………………………………..... 2………………………………………………………….. 3………………………………………………………….. 4………………………………………………………….. 5………………………………………………………….. วธิ กี ารดาํ เนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

79 ผลการดําเนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… สรปุ ผลการดาํ เนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ขอคิดเหน็ อ่นื ๆ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

80 ใบรายงานบทปฏิบตั กิ ารที่ 7 การเพาะฟกไขอ ารท ีเมยี ชือ่ …………………………………………………………………...รหัส………………………………………. สาขา…………………………………………………………..……ปที…่ ……………..………………………. วัตถปุ ระสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3. ……………………………………………………………………………………………. อปุ กรณและสารเคมี 1………………………………………………………..... 2………………………………………………………….. 3………………………………………………………….. 4………………………………………………………….. 5………………………………………………………….. วธิ กี ารดาํ เนินการ (วธิ ีการเพาะและการเกบ็ เก่ียวอารทีเมีย) …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

81 ผลการดาํ เนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… สรปุ ผลการดาํ เนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………….. ขอคิดเหน็ อ่นื ๆ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………….

82 ใบรายงานบทปฏบิ ตั กิ ารที่ 8 การเพาะพันธปุ ลากะพงขาว ชอื่ …………………………………………………………………...รหสั ………………………….……...……. สาขา…………………………………………………..…………..…ปที่…………………………………….….. วัตถปุ ระสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3. ……………………………………………………………………………………………. อปุ กรณและสารเคมี 1………………………………………………………..... 2………………………………………………………….. 3………………………………………………………….. 4………………………………………………………….. 5………………………………………………………….. วธิ กี ารดําเนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

83 ผลการดาํ เนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… สรปุ ผลการดําเนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ขอคิดเหน็ อนื่ ๆ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

84 ใบรายงานบทปฏบิ ตั ิการที่ 9 การอนบุ าลลูกปลากะพงขาว ชอ่ื ………………………………………………………….รหัส………………...…………..……………….…. สาขา…………………………………………………..……ปท ่ี……………………...……………………….… วตั ถุประสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3. ……………………………………………………………………………………………. อปุ กรณและสารเคมี 1………………………………………………………..... 2………………………………………………………….. 3………………………………………………………….. 4………………………………………………………….. 5………………………………………………………….. วิธกี ารดําเนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………….

85 ผลการดาํ เนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………. สรปุ ผลการดําเนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ขอคิดเห็นอน่ื ๆ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………….

86 ใบรายงานบทปฏบิ ัตกิ ารท่ี 10 การเลี้ยงปลากะพงขาวในบอ ดิน ชอื่ ………………………………………………….………...รหัส……………………..…………………….…. สาขา……………………………………………………..……ปท ี…่ ……………………………………….…… วัตถปุ ระสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3. ……………………………………………………………………………………………. อุปกรณแ ละสารเคมี 1………………………………………………………..... 2………………………………………………………….. 3………………………………………………………….. 4………………………………………………………….. 5………………………………………………………….. 6………………………………………………………….. วิธกี ารดําเนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

87 ผลการดําเนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. สรปุ ผลการดาํ เนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ขอ คิดเหน็ อ่ืนๆ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………….

88 ใบรายงานบทปฏบิ ัติการท่ี 11 การเลี้ยงปลากะรังในกระชงั ชอื่ …………………………………………………………….รหัส……………..……………………................. สาขา……………………………………………………..……ปท ี่………………………………………….…... วัตถุประสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3. ……………………………………………………………………………………………. อุปกรณและสารเคมี 1………………………………………………………..... 2………………………………………………………….. 3………………………………………………………….. 4………………………………………………………….. 5………………………………………………………….. วิธกี ารดาํ เนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………….…………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………….…………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

89 ผลการดาํ เนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………….…………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… สรปุ ผลการดําเนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ขอคิดเหน็ อนื่ ๆ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

90 ใบรายงานบทปฎบิ ัติการที่ 12 การเพาะฟกกงุ ขาววานาไม ชอ่ื …………………………………………………………………...รหสั ……………..…………………….. สาขา…………………………………………………..…………..…ปท่ี…………………………………….. วัตถุประสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3. ……………………………………………………………………………………………. อปุ กรณแ ละสารเคมี 1………………………………………………………..... 2………………………………………………………….. 3………………………………………………………….. 4………………………………………………………….. 5………………………………………………………….. วิธกี ารดําเนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………….…………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………….…………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

91 ผลการดาํ เนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………….…………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… สรปุ ผลการดําเนินการ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ขอคิดเหน็ อนื่ ๆ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

92 ใบรายงานบทปฏบิ ัติการที่ 13 การอนบุ าลกงุ ขาววานาไม ชื่อ…………………………………………………………………...รหสั ……………..……………………… สาขา………………………………………………………..…..……ปท ่…ี …………………………. .……… วัตถุประสงค 1…………………………………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………………………………….. 3. ……………………………………………………………………………………………. อุปกรณแ ละสารเคมี 1………………………………………………………..... 2………………………………………………………….. 3………………………………………………………….. 4………………………………………………………….. 5………………………………………………………….. วธิ กี ารดําเนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………….…………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………….…………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

93 ผลการดําเนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………….…………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… สรุปผลการดําเนนิ การ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ขอคดิ เห็นอ่นื ๆ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………