Қазақ қолжазабаларының ғылыми сипаттамасы 4

120 Ш. 427 (OFK) П. 1—8; Ж. 28 27X20,5; 22ХП А т а л у ы. Кекбай акын. А в т о р ы. Ж ацатайулы Кекбай. Ж к п а у ш ы с ы . Жексембаев Ермухамбет, Семей облы- сы, Абай ауданынан. Ауыз одебиетш жинаушылардыц 6ipi. Осы жинаушынын коллекциясындагы К екбай елецдсрппн 1. Семейдш ояздары туралы. Ж ака ш тат шыкканнан кей!н, елд! ояз баскаратын уакытта, Семейдт уезд1к мекемеснпц уез бастыктары жш ауысып турса керек. О ларды ц {стегеи ici, Mi- нез-кулкы казактарта колайсыз тиедк Эр к!мдер ояздардыц ic-opeKerrepine, тур-тусше карай зр турл! атайтын болады: «Ак ояз», «Карг ояз», «Мылжыд ояз* деген сиякты ат кояды, осы туралы шырарылган ©лен. 2. Агыбайга. Бул Тобыкты 1ш1ндег1 6ip ру басы. Кекбай- д ы эк1мд1кке сайлауга уйгаркан адамдар «КекбаГка даусым- ды беремш» деп узде 6epin, артынан дауысын баска 6ipeyre 6epinxi. Кекбайдыц coFau айткан елеш. 3. Кекбайдыц хатка кайтарган жауабы. Совет eKiMexi ор- иаганнан кейш Кекбай бурый бала окыткан мед1ресесш мек- тепке бередк Муны елдег! байлар, совет еш метш е жат адам­ дар Кекбайды жамандап елей шыгартып таратады. CoFaH айткан c©3i; жинаушы машинкага бастырып, e3i жендеп, кол- ж азба корына тапсырган жазбасы толык. К а г а з ы, с н я с ы , o p n i . Кенсе кагазы на казак эрги'- мен машинкага басылган. Ж а з ы л f а н ж ы л ы, ж е р i. 1941 жы л, Абай аудаиы. Б е т т с л у i. Европа цифрымен бсрктгон. Т е к с т i ц о р к а л а с т ы р ы л у ы. в л е к жолдары эр бетке 6ip катардан орналаскан. К а л п ы и а к е л т i р i л у i. Жеидеуден еткен. П а н к а с ы 427. Кекбай акын, 3-дэп., 1941 ж. Жинаган Жексембаев Ермухамбет. Ш . 427 (OFK) 121 А т а л у ы. П. 1—5; Ж. 16 А вторы . 21,5X15,5; 17,5X10,5 Ауызша жинактар. Кекбай Жацатаев.

Ж и н а у ш ы с ы . & ь ч в Ь ' с Берлин Есентай. Ол туралы Лбай колжазбаларына жазылган сипаттаманы караныз. Осы жинаушынын коллекцнясындагы Кекбай елсндерннн Ti3iMi: 1. Квкбайдын «Тогыз кек» деген елего. 2. Квкбайдын Семейге барып жургенде айткап елещ. BipiHiiii елен туралы алкашкы «Семейдщ ояздары» деген елецшк сипаттамасын карацыз. Екшшк! кыска, ек! ауыз елен. Жинаушынын жазып бсрген колжазбасы толык сакталган. К о л т а н б а с ы. Жинаушыныю. К а т а з ы, с и я с ы , a p n i . Bip сызыкты дэптер кагазы- на араб оршмен, кек сиямен жазылган, Ж а з ы л г а н ж ы л ы , ж е p i. 1947 жыл, Семей облысы, Абай ауданы. Б е т т е л у й Европа цифрымеи берьпген. Т е к с т i н о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лен жолдары эр бетке 6ip катардан орналаскан К а л п ы и а к е л т i р i л у i. Жендеудеи еткен. П а п к а с ы 427 (ОГК). Кекбай акын, 2-дэп., Жинаган Берлин Есентай, 1947 жыл. 122 Ш. 367 (Э©И) П. 1; Б. 2; Ж . 28 28X20,5; 27X16 А т а л у ы. Ел арасына таралып айтылып журген елендер. А в т о р ы . Жанатайулы Кекбай. Ж и н а у ш ы сы. Садык Касиманов (1902-1977). Семей уез1, Шынныстау болысында (каз1рп Семей облы­ сы, Абай ауданы) туган. 1923— 1960 жылдарда мугал1м болып ктеген. 1970 жылдарда Ил 61л1м1 институтында гылыми кыз- меткер. Акын жэне ауыз эдебиетш жинаушылардын. 6ipi. Осы жинауш ы тапсырган Кекбай акыннын елецдерк 1. К арагым , жалгызым-ай казактагы. (Абайга арнап шы- Fappan еленО . — 1—2-6. Дуйсенбай Сэбеке деген 80 жастагы шсщен 1945 жылы жазып алган. 2. Б1рэл1 акын мен Квкбайдын кагысуы — 6—7-6. Жарма ауданы, Таврия селосында туратын Бакралы Ыс- как кариядан 1954 жылы жазып алган. К о л т а н б а с ы . Жинаушыныкк К а г а з ы, с и я с ы , a p n i . KaFa3Fa жасыл сиямен, казак эртмен жазылиан. 151

Ж а з ы л г а н ж ы л ыj, ж е р j . 1954 жылы, Таврия сы. Шыгыс Казакстан. Б е т т е л у к Европа цифрымен бер1лген. Т е к с т 1 к о р н а л а с т ы р ы л у ы. © лен жолдары б!р катардан жазылган. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у 1 . Жондеуден еткен. П а п к а с ы 367. Кекбайдын елекдер!, 6-дэп., 1961 жылы тапсырган Касиманов Садык. Ш. 416 (OFK) П. 3; Б. 5; Ж. 160 30X20; 28X12 ЖАПЛР АКЫН А т а л у ы. Ж апар акыипын елендерь А в т о р ы . Ж апар акын (eMipi жеш нде мэл1мет жок). XIX гасырдын II жартысында sMip сурген. Ваянауылдан. Непзшен, ол айтыс акыны. Ж и и а у ш ы с ы. Торайгыров Шэймерден 1900 жылы, Павлодар облысы, Баянауыл ауданында тукан. 1941—1950 жылдары «Казакстан зерттеу когамына», кемin Каз ССР FA Т1л жоне эдебиет ннстнтутына агасы Султанмахмуттын кол- жазбаларын жэне ел аузынан жазып алган кептеген матери- алдарын тапсырган. Жапар акын шыгармаларынын т1з!м1: 1. Жапардын карауыл Кокбай хажыга айткан елеш'. (Жапар, Торебай айтысы) — 1—5-6. 2. Жапардыц Кожабекпеи айтысы — 6—9-6. 3. Жапар мен Ажардыи айтысы— 10— 15-6. 4. Ысмайыл мен Загипаньщ айтысы — 16—20-6. 5. Кулше мен Назымбек поэмасы — 21—28-6. К о л т а н б а с ы . Торайгыров Шаймерденшн ез колы. М о р i. Колжазбанын сол жак бурышына торт бурышты сопакша мор басылган, онда: «Институт языка и литературы АН Каз ССР. Отдел фондов рукописей. 1947 г.», — дел жазыл- К а г а з ы , с и я с ы, a p n i . Жолсыз саргыш кагазга хи- миялык карындашпен араб эрпшде жазылган. Ж а з ы л г а н ж ы л ы, ж е р i. 1946 жыл. Павлодар об­ лысы, Баянауыл ауданы. Т е к с т 1 н о р н а л а с т ы р ы д у ы . ©лен жолдары эр бетке 6ip катардан ориаласкаи. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Колжазба сырты жука ак 162

кагазбен тысталып, кызрылт naiiKaFa салынран. Жендеуден вткен. Л к а у ы. Колжазба кагазмнын. uierrepi жыртылып, тозы- гы жеткен, ец сонры жолдары кнын окылады. П а п к а с ы 416 (OFK). Ж апар акын. 124 Ш. 388 (O FK ) П. 5; Б. 10; Ж . 17 20X16; 16X8 ЖОЛАМАНОВ К.АЙЫРЛЫ А т а л у ы , J j .iUji__ j Кнсса и Кайырлы. А в т о р ы . Jj-i'S Ж оламанов Кайырлы. Kaeipri Орал облысынан, Байулынын Bepiui руынан. Ж инауш ы сы. ijy tty j'/ Кунтуганов Тем1ррали. (1879—1954). Астрахань облысынан. Мурал1м болып 1стеген. 1946 —1950 жылдары Казак С С Р Былым академиясынын Ил жэне эдебиет институтынын тапсырмасы бойынша Казакстан- ныц алые туктрлерш аралап, ауыз эдебиетш жинаран, кол­ жазба корына улкен улес коскан жинаушылардын 6ipi. Кунтуганов жинаран автордын елендерй 1. Е лдщ жаксыларына арнаран в л е т — 1—З-б. 2. ©зш мактаганы — 3—5-6. 3. Толгау (Ж1г1ттерге арнаганы) — 5-7-6. 4. Кайырлынын Айткалига жазганы — 7—8-6. 5. Кайырлынын доныз жылы малынык жуттан калганда шыгарраны — 9—15-6. А н н о т а ц и я с ы. Бул елевдер «Кнсса и Кайырлы» деген атпен к|'тап болып Казанда басылран. Дши ацыз. Пайгамбар- лар, Хау— ата , Хау—ана, жалпы адамзат туралы айтылады. Б а с к ы с е з ! (9-6.): С о н р ы с е з i (13-6.): ... К о л т а н б а с ы. Жинаушыныкь M e p i . Колжазбанын соцгы бетше децгелек мер койыл- FaH, онда «АН КазССР Центральная научная библиотека»— деп жазылган. К а р а з ы, с и я с ы , a p n i . Колжазба 6ip жолды дэптерге кара сиямен, а р аб эрш'меп жазылран. Ж а з ы л г а н ж ы л ы , ж е р i. 1946 жылы Гурьев кала- сында жазылран. IS3

Б е т т е л у к Европа цифрымен беттелген. Т е к с т i« о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лен жолдары эр бетке 6ip катардан орналасдан. К а л п ы п а к е л т i р i л у i. Ж ука каразбен тысталып, жендеуден еткен. П а п к а с ы 388 (OFK). Кайырлы Жоламанулынын шы- гармалары. 125 Ш. 388 (OFK) П. 7; Б. 13; Ж. 19 20X18; 14X13 А т а л у ы. К айырлы Жоламану­ лынык елендерк А в т о р ы . tlsiB vjiuij* Кайырлы Ж оламанов. Ж н н а у ш ы с ы . n i s e i j j i i j Биданов Носимолла Орал облысынын Орда ауданынан. Мрталш болып 1стеген. Белг1л1 ауыз эдебпеп'н жннаушы. Бпканов Н. жинаран автордыц елендерн 1. Кайырлынын сл аузындагы 6ip елець 2. Эз1рбаев Жарастык замена халше айтканы. 3. Кайырлынын немере inici Бадтырулдын хажыга барарда Муканэл1 правительден куэлж сураран елещ. К о л ж а з б а с ы. Жииаушыныкк К а г а з ы , с и я с ы , э р п i. Bip жолды дэптерге дара сиямен, араб жане латы н эрлтер1меи аралас жазылран. Ж а з ыл f а и ж ы л ы , ж е р i. 1940 жылы. Орда ауданы. О рал облысы. Б е т т е л у ! . Европа цифрымен беттелген. Т е к с т ! ц о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лен жолдары эр бетке 6ip катардан орналасдан. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у 1 . Колжазба сырты жука ак кагазбсн тысталып, Ty6i Tiruiin, дызрылт папката салынып, жендеуден еткен. А к а у ы. Колжазба каразы эбден тозган, жазулары euriH- Kipefi бастаран. П а п к а с ы 388 (OFK). Жоламанов Кайырлынын елен- Дер1. 154 .1 S\\

126 Ш. 1304 (O FK ) П. 12; Б. 24; Ж . 23 30X21; 26X17 ИМАНЖУСШ К,¥ТПАН¥ЛЫ А т а Л у Ы. Imanjysip Quipaoiilb «Ici}derJ, ИманжуСШ Кутпанулы елендер1. А в т о р ы . Qiilpaniilb Imanyyslp. Кутпанулы Иманжусш ет- кен гасырдын eKinmi жартысында Акмола уез1нде дуниеге келген. 1933 жылы кайтыс болады. Патша заманыида кеп купли карген, турмеге камалган. Б ул жардай акынды кабрай туспесе, сa fын сындыра алмабды, Иманжусш ел арасына акындырымен катар энш1-сер1л1г1мен де аты шыгады. Акыннын. елекдершен оныц eMip жолынык кнын да тос- кауылды кезендербйн кап болгандыры байкалады. Ракым- жан болыстан кутын карее де («Акмола, кош аман бол, туран жер1м», «Иманжусштщ Ыбраеп Ракымжанра жазраны», т. б. елендер1) а з жолынан таймай ел сезш cafweyi — акынныц ка- шанда хал ы к жагында болрандырыньщ Kyoci. Ж и и а у ш ы с ы. Бекхожин Калнжан. 1913 жылы Павло­ дар каласында туран. Казак халкыны н кернект1 акындарыныц 6ipi. Осы жинауш ы тапсырган колжазбадары автор шырарма- ларынын Т1з!м1: ИПдердщ уш бутагын отка салдым — 1—2-6. Иманжусш тщ Ыбраев Ракымжанра жазраны — 5-6. Акмола, кош аман бол, тугаи жер1м — 7—10-6. Дарпра вз1мд1-вз1м шамаладым — 20—21-6. Дагдырдын iciii кермед1м — 22—24-6. К о л т а к б а с ы. Жинаушыныкк К a f а з ы, с и я с ы, а р п i. Кек сиямен шакпак сызыкты кез дэптерге латы н аршмеп жазылган. Ж а з ы л г а п ж ы л ы, ж е p i . Кашан жэне кай жерде жазылганы белп'ш з. Б е т т е л у К Европалык цифрмен беттелген. Т е к с т 1 к о р н а л а с т ы р ы л у ы . 0лец жолдары эр бетке 6ip к ата р д а н орналаскан. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Колжазба ак каразбен тыс- П а п к а с ы . К —1304 (OFK). «Эдебиет улплершен». 1- дэптер. Н у с к а с ы К— 128 (OFK). «Иманжус1пт1к елеш», жин. Сулейменов Айтбай, 3-дэп. 1950 ж. 155

127 Ш. 334 (Э0И) П. 4; Б. 4; Ж. 22 30X21; 29X19 А т а л у ы. Болтам жастан жел сезге аузым enri. А в т о р ы . Иманжусш Кутпанулы. Ж н н а у ш ы с ы . Рахымжанов Хамит. Караганды облы- сы, Жанарка ауданынан. Т а п с ы р у ш ы с ы . Тунгышбаев К алжан. Караганды пед- институтынын доцентi. А н н о т а ц и я сы. Елшш намысын жактаган, халкынын арын жоктаган, Иманжусшке патша эшмдер1 кысым керсете- д1, турмеге камайды. Турмеде жатып туып-ескен жер1н, агайын-тугандарын, Нура езенш, Ереймен, Актау, Баян таула- рын жырына косып, Еабдолла деген баласын сагынып айткан елец!. Акын халкынын болашагын болжап, ертецше ум1т ар- тады. (Бул узак еленнщ эш бар). Б аскы св Ь б . ) ^ ^ ^ ^ С о н гы с о з i (4-6.): En;ii мендей бола алмас Иманжусш. К о л т а нб а с ы . Тапсырушынык!. К о л ж а з б а д а г ы к о с ы м ш а ж а з у л а р . Колжаз- баныц 5-бет(нде акын жвш'нде тапсырушынык Сергеи мэл1мет1 К a f а з ы, с и я с ы, о р п i. Сары к ага зга кек сиямен к,а- з!рп' казак эрпшде жазылган. Ж а з и л га и ж и л ы , ж е pi. 1959 жылы, Караганды Б е т т е л у i. Европа лык цнфрмен беттелген. Т е к с т i n о р н а л а с т ы р ы л у ы. ©лен жолдары эр бетке 6ip катардаи орналастырылган. К а л п ы н а к е л T i р i л у i. Сары кагазбен тысталыи жендеуден вткен. П а п к а с ы 334 (0© И ). Ауыз эдебиет улплерк 5-доптер,

Ш. 493 ( O F K ) П. 2; Б. 2; Ж . 29 30X21,5; 13X9 КЕМШРБАИ А т а л у ы . Э л устшдеп К ем трбайды и (Эсетке) берген жауабы. А в т о р ы . Кемшрбай (1844— 1898). Караганды облысы, Каркаралы ауданынан, руы К аракесек, езш Каз дауысты Казыбектщ эулет!м1н дейд1. Кеп акындармен айтыскан, neri- зшен ол айты с акыны. Ж н н а у ш ы с ы . Нурлыбек Баймуратов,олтуралы uirepi- де б ер^дк Ж эне баска жинаушылар. Осы папкад агы Кемп1рбайдын элендерк 1. Эл устш деп Кемгпрбайдын кекипн сурай келгенде Эсетке берген жауабы (жннаган Н. Баймуратов). 2. Кемп1рбайдьщ Атагозы болыска езшщ кеш’л-куйш 61л- Aipretii (ж инаган Жекссмбаев Ермухамбст). 3. К вкбайга. «Абайдан П1б рат алмадын», —дейдг (жина- ран Ж ексембаев Ермухамбет). 4. Кемп1рбайдын Серол1ге айтканм. Ссрэл1 кесе Kici екен, coFaH айтканы. Жннаган Ж ексембаев Ермухамбет. Л аты н эр- шнде, 1938 ж . 2-дэп., 11-12-6. К a f а з ы, с и я с ы, э р п i. Эр турл1 кагазга, эр турл1 сиямен жазылран. Ж а з ы л р а н ж ы л ы , ж е р i. Белг1с1з. Колжазба коры- на 1949 ж ы лы тускен. Б е т т е л у 1 . Европалык цифрмен беттелген. Т е к с т i n о р н а л а е т ы р ы л у ы . 0лен жолдары эр бетке 6ip к атар д ан орналаскан. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у ] . Жвндеуден еткен. П а п к а с ы 493 (OFK). К ем тр б ай шыгармалары, 1— 4-длп. К ем тр б ай елепдер1 Э0И-ныц 282, 618-папкаларында (жк- нагандар: Н . Баймуратов, М. Ержанов) кездесед!. 157

Ш. 422 (OFK) П. 3; Б. 5 20X15; 14ХЮ К.ЛБАНУЛЫ КЕНШ1МБАИ А талуы . Ж аппас Кешшмбай акыннын елеидер!. А в т о р ы. j} Кенцпмбай Кабанулы (1865— 1925) бурьшгы Акменйт ye3i, Айнакол болысыныц алтыншы ауылынан. Руы Ж аппас. Ор езевшщ бойындары Жагалбайлы елшде Айсулу кызбен, табыннын 6ip акынымен айтысады. Ж и н а у ш ы с ы . Омар Шнпнн (1879— 1963), бурынгы К останай облысы, © баран ауданынан. Bipncmc елсн жннакта- ры шыккан атакты халык акыны. Сонымен к ат а р кептеген акын, жыршы, жыраулардын шыгар.маларып колж азба Кори­ на тапсырган жинаушы. А и й о т а цн я с ы. Жаппас Кемш'мбай акынра Шекпбай деген бай: «¥л мен кызымды мактасан 6ip кой беремш»,— дсйд1. Сонда акын байдыц кызыиыц салактырын, улыныц Mi- нез-кулкынын жамандырын айтып сынайды. С о н р ы с е з 1 (5-6.): К a f а з ы, с и я с ы, э р п i. CapFum тарткан кецсе кага- зына кара сиямен араб эрпшде жазылган. Ж а з ыл f а н ж ы л ы, ж е р i. 1945 жылы, бурынры Кос­ танай облысы, Обаран ауданы. Б е т т е л у к Европа цифрымен беттелген. Т е к с т ! к о р н а л а с т ы р ы л у ы . © лен жолдары эр бетке 6ip катардан жазылраи. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у 1 . Жвндеудсн еткен. П а п к а с ы 422 (O FK ). Жаппас Кенш1мбай акын. 130 Ш. 142 (Э0И) п. 1; Б. 2 29X19; 8X15 А т а л у ы . Ж албыр батырдыц ата тегш сипаттауы. А в т о р ы . Кенш1мбай Кабанулы. Ж и н а у ш ы с ы . Курманбаев Бекмухаммед Ерназар не- Mepeci, Кызылорда облысы, Сырдария ауданында 1892 жылы

туран. 1918— 1923 жылдар Т аш кенттеп мурал!м даярлайтыи курсты 6 iT ip in , 1927 жылра дейш балалар уйшде мурал1м, директор болы п icreroH. 1928— 1950 жылдар аралыгында эр Typai мекемелерде кызмет аткарган, сол кездерде халык. ауыз эдебнетшш ул пл ер ш жинаган. Курманбаев жинаган Кенипмбай акын блендерВ 1. Ж ал- быр баты рды ц ата-тепн сипаттауы — 1-6. 2. Ж албырдыц ер- Jtiri — 2-6. А и н о т а ц и я с ы. Ол елеидерде Жалбырдыц apFbi атасы Байсалбайдын батыр болтаны, «Байсалбай атка MiHce, малы- мыз аман кал ы п , epiciMi3 кенейедЬ> — деп елдщ куанатынды- ры, Б айсалбайдан тараган Сары, Бер1бай, Кыстаубайлардыд да батыр болгандыры, олардын, Ж албы р батырдыц аргы ата- лары ек ен д ш айтылады. Эркайсысыныв ерл1г1н жырлап, Ж албырдыц батырлык касиетш олардан да асыра сипаттайды. Б а с к ы с в з i (28-6.): Туп атак сенщ Байсалбай,... С о н г ы с е з i (28-6.): ...Батыр туран Байсалбай. К о л ж а з б а с ы . Жинаушыныкь К. a f а з ы, с и я с ы , э р п i. B ip сызыкты саргыш кенсе кагазына к у л гш туст1 сиямен, к а з1 р п казак эрп1мен жазыл- Ж а е р i. 1959 жылы, Кызылорда ка- Б е т - е л у i. Европа цифрымен беттелген. Т е к . T i n о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лен жолдары эр бетке 6ip к а та р д а н орналаскан. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у ь Bipneme жвндеуден еткен. П а п к а с ы 142 (9 0 И ). Бекмухаммед Курманбаев жинап тапсырран ау ы з эдебиет улг1лер1, 1-дэп. 131 Ш. 413 (O F K ) П. 5; Б. 10; Ж . 27 26X17; 23X7 К0РЖЕМБАЕВ БАЙЖАН A T а л у Ы. uUUfrP,! ApFbiH Б а й ж а н акынныц жетп1с бее жаста кэр1л1кке — шы- гарран елен!. А в т о р ы . Л i s ^ j / o u l Б ай ж ан Кержембаев (1823— 1911). K a3ipri Костанай облысы Сарыжепмказ деген жерде туып ескен. Б ай ж ан — окыран адам .

Ж и н а у ш ы с ы . Сэт Есенбаев (1895— 1963). Костанай облысы, Аманкелд1 ауданынан. 17 жасынан елец шыраруга эуестенедь Сэт Орта Азия халыктарынын шыраомаларын, ауыз эдебнет улплерш коп окыган, акын-жыраулзрдыц айт- кандарын жадында сактап, кейшнен кагазра Tycipin, колжаз- ба корына тапсырран. Сэт 1916 ж. квтерйпске катыскан Аман- келд! сарбаздарыныц 6ipi. Сэт Есенбаев жинаган Байжан Кержсмбасвтыц влендерк 1. Кэршк туралы — 1—З-б. 2. Дурыс конакасы бермеген кел1нге — 4—5-6. 3. Байжан мен Кедеп бн —7—8-6. 4. Байжан мен Нуржан — 14-17-6. Б е т т е л у й Европа цифрымен беттелген. К, a f а з ы, с и я с ы , э,р п i. Кексе кагазына кулп'н туст1 сиямен араб эрп1нде жазылран. Ж а з ы л р а н ж ы л ы , ж е pi. 1944 жьглы, каз1рг! Тор- гай облысы, Аманкелд! ауданы. Т е к с т 1 н о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лен жолдары эр бетке 6ip катардан жазылран. К а л п ы н а к е л т ! р 1 л у 1 . Жендеуден еткен. П а п к а с ы 413. Кержембаев Байжан акынныц елецдер1. 132 Ш. 629 (Э0И) П. 6; Ж. 16 29X21; 17X20 КвТЕШ РАЙЫМБЕКОВ А т а л у ы. f a , i , Райымбеков Кетеш акынныц елец!. А вторы . Кэтеш Райымбеков каз1рп Пав­ лодар облысы, Баянауыл ауданында XVI11 гасырдык бас ке- зшдс туып, XIX гасырдык 10 жылдары, 93 жасында кайтыс болран. Кетеш аридн руынын атакты акыны саналтан. Онын елендерниц Kenuiuiiri шсшенд1к, накыл, жумбак болып ке- лед1. Ж и н а у ш ы с ы . Бозтай Жакыпбаев. Ол турасында iлre- piдс бер1лд1. Б. Жакыпбаев жинаган Кетеш акыннын шырармаларынын тЫмЕ- 1. Кетештщелер алдында айтканы — 44-6. 2. «Ку мешш» жут туралы айтканы — 46-6. 3. Шок бите айтканы — 46-6. 1&0

4. Ж елкыщек бидщ баласы Садырмен кездесш айтканы — 47-6. 5. Ж ол бойында терт урыга кездесш айткан елеHi — 47-6. 6. О лж аш ка айтканы — 48-6. 7. Абылайга айтканы — 49-6. 8. Абылайды т!лдеу| — 49-6. К о л т а н б а с ы . Жинаушыныкк К а г а з ы , с и я с ы, o p n i. К ексенщ ак кагазына сия ка- рындашпен а р а б эршнде жазьглган. Ж а з ы л и а н ж ы л ы, ж е р i. 1966 ж., Павлодар облысы. Б е т т е л у i. Европа цифрымен беттелгек. Т е к с т 1 н о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лен жолд ары эр бетке 6ip к а та р д а н орналаскан. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Ж ендеуден еткен. П а п к а с ы 629 (Э0И ). Кетеш акыиныц елецдер1, 2-дэп. 133 Ш. 717 (Э© И ) П. 1 ;Ж . 15 19X10; 17X8 А т а л у ы. Кетеш акыннын мурасынан. А в т о р ы . К етеш Райыыбеков. Ж и н а у ш ы с ы . Ралымжан М укатов. Ол жанлы мэлЬ меттер Ы1гер1д е бер1лдк F. Мукатов тапсыртан Кетеш акыннын елецдерш|'н т1з!м1: 1. Кетештщ ш олак атын 6ip кы зды ц кекеткенде айткан елен1 — 24-6. 2. Кекпар тартканда Кетешт1ц шыгарган апещ — 24-6. 3. Кетештщ байдын уйшде тустенерде айтканы — 24-6. К о л т а н б а с ы. Жинаушыныкк К а г а з ы , с и я с ы , o p n i. Dip сызыдты ак к агазга кул- rin сиямен к а з а к эршмен жазылган. Ж а з ы л т а н ж 'ы лы , ж е p i. 1968 жылы, Целиноград каласы. Б е т т е л у i. Европа цифрымен беттелген. Т е к с т 1 д о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лен жолдары эр бетке 6ip к а та р д а н орналаскан. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Колжазбанын сырты а к ка- газбен ты сталган. П а п к ас ы 717. Ауыз эдебиет улплер!, 4—6-дэп. 11-117 1G1

134 Ш. 1178 (O F K ) П. 5; Ж. 16 30X19; 20X35 Лт а л у ы. Квтеш акыниыц елендерк Авторы. h J- «7/ *. Квтеш Ранымбеков. Ж и и а у ш ы с ы. МашНур Жусш Квпеев. Мэл|’мегтер;и шгерГдеп снпаттамадан караныз. Mouihyp Ж усш Квпеев жннаган Квтеш елендершн miMi: 1. Накыл влек — 131-6. 2. Кайнына баруы — 132-6. 3. Квтештщ Куш’кей кызбеи каеысуы — 132-6. 4. Жайлауда — 132-6. 5. Квтсштж келщ, баласыиа наразы болуы— 133-6. 6. Шал мен кыздын катысуы — 134-6. 7. Кетещтщ кэрыпкке айтканы— 135-6. К ол т а к б а с ы. Mauihyp Жусш Капеевтж ез колы. К а т а з ы , е и я с ы , o p n i. К атаздын ею бепне араб эр- niMeu, кара сиямен жазылга». Ж а з ы л F а н ж ы л ы. ж е р i. 1905— 1906 жылдар, Баян- ауыл. Б е т т с л у Г Европа цифрымен беттелген. Т е к е т i н о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лен жолдары эр бетке ек! катардан орналаскан. К а л п ы о а к е л т i р i л у i. Ж ендеуден еткен. П а н к а е ы 1178 (ОГК). МэшИур Ж усш Квпеев жинатан казактыц ауыз одебиет1, тарихи аныздар, шеж|'релер жинаты. 135 Ш. 459 (ОГК) П. 2; Б. 3; Ж- 24 32X13; 31X9 К е Ш Е К У Л Ы КУДЕР1К.О ЖА А Та ЛУЫ. КесеШь KydiTjqoya elciylerj, Кешекулы КуДС- ржожа елевдер!. А в т о р ы . KecekQlb Kydcrjqoja, Кешекулы Кудер1кожа. Павлодар облысы, Баянауыл аудаиынан. Ол 1870 жылы ¥л- бике кызбеи айтысады, баска акындармен де айтыстары бар. Кудерййн айтыстары 1942, 1964 жылты айтыс жинактарында жариялаиды. 162

Ж и н а у ш ы с ыi. Алмаиов Байталн. Ол жабында inrepiae айтылды. А лм анов ж инаган Кудерщ ожа ш ыкармалары ны д Ti3iMi: 1. Абылай хапныц калмакты аударганын Кудер1кожанын сейлеген! — 1—4-6. 2. Кудерщожаныц К аркаралы тауымен коштасканы — 5-7-6. 3. Кудерщожанын елше каратып шыгарган ел ещ — 8— 10-6 . 4. Н айм ан да журттын агасы — 11—17-6. А н н о т а ц и я с ы . Бул елецдершде Найман Коцы рат ру- ларынын ертеде Сарыарканы мекендегеш, кейш патш а эшм- дершщ оларды шурайлм жерлерш ен ыгыстырып, Сырдын Куац деген жерше Kemipreiii, Куанда б1рнеше жы л журш, бурынгы малдарынан айрылып, кайта Сарыаркага келген1 айтылады. К и л т а н б а с ы . Жинаушынык1. К а р а з ы, с и я с ы , э р п i. Саргыш т у т кенсе каразына кулг1н сиямен латын эрпшде жазылран. Ж а з ы л г а н ж ы л ы , ж е р i. Белг1с1з. Б е т т е л у 1 . Европа цифрымен беттелген. Т е к с т i н о р н а л а с т ы р ы л у ы . 0лец ж олдары эр бетке 6ip катардаи орналаскаи. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Кол жазба 6ipinmi жвндеуден П а п к а с ы 459 (OFK). Квшскулы Кудержожа, 1—21-6. 136 Ш. 449 (O FK ) П. 2; Б. 2; Ж . 27 28,5X19; 24X17 КАЗАКБДИ А т а л у ы. Уш домбырашы. А в т о р ы . Казакбай, Толкыш, Молдаш. Булар туралы мэл1мет ж о к. Ж и н а у ш ы с ы . Габитова Фатима. Ол туралы мэл1мет- тер wrepifle бер1лдК А н н о т а ц и я с ы . Осы расырдын бас кезшде Гурьев уезжщ К анбакты даласындагы шеркеш Нуржанныц Толкыш деген кызы болады. Кыз енерше сырттай кызыккан Казакбай, Молдашбай Толкышты эдей! 1здеп барады К,ыз жолаушыларга 6ip куй тарты п, сол куй! аркылы вз1н1н елден озган енер1н, ажарын м актан етед1 (Куйдщ мазмуны колжазбада влецмен 163

берКпген). влекге ж уйрж болганмен, енерге жок, Казакбай куйип кыздан езшш жещлгенш тусшедк Б а с к ы c e a i (З-б.): С о к f ы с в з i (5-6.) : ...¥сынып аяк квлбедш. К а р а зы , с и я с ы , o p n i . Сур п аракка казак эршнде машиикага басылган. Ж а з ы л f а н ж ы л ы, ж е р i. Б е л п а з. О Р К корына 1941 жылы тапсырылран. Б е т т е л у ь Европалык цифрмен беттелгсн. Т е к с т i « о р н а л а с т ы р ы л у ы . © леи жолдары ор бетке 6ip катардан орналаскан. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у 1 . Колжазба кызыл кагазбен тысталран. П а п к а с ы 449 (О Р К ). Толкыш Нуржан кызы. Казакбай акын. Молдаш акын. 137 Ш. 324 (OFK) П. 9; Б. 9; Ж. 28 20X29.5; 8X24 КАЗТУРАН СУШШШУЛЫ А т а л у ы . Qazlnofannbiy ^er-sumenqoclasub , Казтуганнык жер-сумей коштасуы. А в т о р ы . Qazluoiaii Syijnjciib Сушшшулы Казтутан. Ол — к азак халкыиыц куралу дэу1ршдеп туран эдебиет1м1здш басты тулгаларыныц 6ipi. Казтуганпын туып-ескен конысы — Ж айыктын кунбатыс бетшдеп Нарын, Кабыршакты, Карасу жсрлерк Колжазбалардагы деректерге Караганда жырау ел баста Fan батыр, колбасы адам болтан. Бойыныц юшшгше ка­ рай карга бойлы аталган. Туган, елген жы лдары белгш1з. Ж и и а у ш ы с ы . Белпс1з. А н н о т а ц н я с ы. Бул—«Мен не еткенмш, не еткенмш» толгауыныд толык нускасы; акьшнмц ел1мен, атамекен коны- сымен, яки Жайыктын кунбатыс бетшдеп Нарын, Кабыршак­ ты, Карасу жерлер1мен коштасарда шыгарганы. Толгау жет1- ceri3 буынды жыр уйкасы улпсше курылган. Б а с к ы сез1 (1-6.): Araiiia. bilcr. aralna... С о д г ы c e s i (9-6.): ... Мазрп syicil bolsbn, qiidaibtn. 164

К а f а з ы, с и я с ы, э р п i. Ак, кагазга латын эршмен, кек- ш!л копировка аркылы м ашинкага басылган. Ж а з ы л Р а н ж ы л ы . ж е р ь Белпа'з. Б е т т е л у ь Европалык цифрмен беттелген. Т е к с т i к о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©леи жолдары эр бетке 6ip катардан орналаскан. К, а л п ы н а к е л т i р i л у i. Колжазба алгашкы жендеу- ден еткен. П а п к а с ы 324 (OFK). Казтуганныц жер-сумен коштасуы, 1-9-6. 138 Ш. 364 (Э 0 И ) П. 1; Б. 2; Ж. 23 16X20,5; 10X20 А т а л у ьг. Цл!» KapFa бойлы Казтуган. А в т о р ы . bbsiSJjb&iji* Суйшшулы К азтуган. Ж и н а у ш ы с ы . CuJ* ■■ - Кусннев М урат. Ол тура- лы 1лгер1дег1 сипаттамалардам карацыз. А н н о т а ц и я с ы . Казтуган жыраудын тугаи жершен коштасарда шырартаны, ж огары да айтылган толгаудын б!р нускасы. Б а с к ы r . e s i (100-6.): С О ц г ы с е з i (102-6.): К о л т а н б а с ы. Жинаушыныкь К а г а з ы, с и я с ы, э р и i. Колжазба шакнак жолды дэп- терге жасы л-квк снямен, араб оршмек жазылган. Ж а з ы л г а н ж и л ы , ж е р i. 1950—1956 жылдары, Ал­ маты облысы , Каргалы селосы. Э 0 И сирек корына 1960 жыл­ дары тускен. Б е т т е л у 1. Европалык цифрмен беттелген. Т е к с т ! к о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лед жолдары эр бетке 6ip катардан орналаскан. К а л п ы и а к е л т i р i л у !. Жендеуден еткен. П а п к а с ы 364 (Э 0И ). А уыз эдебиеп у л плерк 2-дэп., 100— 102-6 . 165

Ш. 504 (Э0И) 139 П . 3; Б. 6: Ж. 28 16,5X20; 9X19 А т а л у ы . Мен не еткенмш, не еткенмш (узак елец). А в т о р ы . СуйЫшулы Казтуган. А й т у ш ы с ы . Куанралнев UlyKip. Саратов облысы, Со­ вет ауланы, «Отрога» поселкесшен, руы Кулшык Байбакты. Ж и н а у ш ы с ы . Жумагазиев Иманбай. Ол жайлы tarepi- де айтылды. Э к с п е д иц и я сы. 1963 жылгы К а зак ССР FA-нын М. О. Эуезов атындагы Эдебнет жэне енер институты уйым- дастырган Батые К азакстан экспедиииясы. А н н о т а ц и я с ы. Казтуган: «Сырткы жаудыц кысымына 1Л1ккен ел!м мен журагатым кундердщ куш болганда таршы- лыкта калады-ау», — деп ез1 бастап куншыгыска аутаы екеи. Соган шыгарганы, жетЬсепз буынды жыр уйкасына курыл- ГаНБ а с ц ы с е з 1 (7 9 -6 .): С о ц р ы с е з ! (84-6.): ...Су'йеу бол магаи. кудайым! К о л т а ц б а с ы . Жинаушыиым. К a f а з ы, с п я с ы, о р п i. Колжазба шакпак жолды доптерге как снямен, Ka3ipri казак эргимен жазылган. Ж а з ыл f а н ж ы л ы, ж е р i. 1960— 1962 жылдар, Орал облысы, Казталовка селосм. О0И корыиа 1963 жылы тускеи. Б е т т е л у к Европалы к цифрмен беттелген. Т е к с т i и о р и а л а с т ы р ы л у ы . © лек жолдары ар Сетке 6ip катардан орналаскаи. К а л п ы и а к е л т i р i л у i. Колжазба жендеуден еткен, доптерлер сырты тысталып, папкага салынган. П а п к а с ы 504 (О 0 И ). Дуыз эдебиет1 улг1лер1, 1-дэп. Казтуган акынныц e.ieiuepi OFK-ныц 333, 426, 849, 874, 1132-папкаларыпда (жинагандар: 3. Бекарыстанов, А. Кожа- баев. К. Жубаншалиев, М. Кусниев), Э 0И -н ы к 364-папка- сында (жин. М. Кусниев) кездеседк Ш. 421 (OFK) 140 П. 6; Б. 7; Ж. 49 29X19; 28X12 КАЛДЫБАИ¥ЛЫ ДОСЖАН (ТАМА) А т а л у ы . Тама Досж ан елецдер1. А в т о р ы . Калдыбайулы Досжан (1834— 1908). Каз1рп Новобогат ауданыныц «Кетешагыл» деген ауыл советшде ту- 166

гаи. Руы Ж е т 1ру, онын шшде Т ам а. Содан Тама Д осж ан деп агаиган. Д о с ж ан акынныц тугаи иагашысы Койыс opi aHiui, сауыккой, окы ган адам болыпты. Д осж ан осы Койысты уста- зым деп б|лген. Ka3ip де елде «Койыстыц Коныр анй» деген он бар. Д осж ан ауыл молдасынан окып сауатын ашкан. Акын оленд! жнырма жасынан бастап айтады. Досжанныц бойына бпкен 6ip к.асиет1 — шыгарган елендн жер сызып отырып ай­ тады екен. Д осж ан 6ipa3 акындармен хат аркылы айтыскан. Солардып 6 ip i Б ал а Ораз акын. Акынныц аралаган жерлер! бурынгы П римор OKpyri, Астрахань губерниясы, Нарын кум- дарын коп ар ал аган. Досжан Калдыбайулы туралы мэл1мегп берген к азак ты ц кернекп акыны Х амит Ергалиев. Досж ан адын улкейгенде exi кезшен айрылган. Ж н н а у ш ы с ы . Кусниев М урат. Ол туралы мэл1меттерд1 аддыцрь! сипаттамалардан караныз. А н н о т а ц и я с ы. «влеты айта алмаймын капел1мде...» деп басталатын елеишде акын езн ин шыккан ата-Teri женш де жырлайды. «Серейген жугымы ж о к Даугал екен...» деген елсншде Ж а п п ас Даугалдын сарандыгын, жугымсыз адам eKeiuiriH сынайды. Он 6ip буынды кара елец улпЫмен жа- К о л т а н б а с ы. Жииаушыныкк К a f а з ы, с II я с ы, a p n i . С аргыш кагазга кек сиямен каз|'рп‘ к а за к эрпшде жазылган. Ж а з ы л f а и ж и л ы , ж е р i. 1947 жыл, Орал облысы, Жэтбек ауданы. Б е т г е л у i. Европа цифрымен беттелгец. Т е к с т i н о р и а л а с т ы р ы л у ы. Колжазба текст! ор ветке 6ip к атардан орналаскаи. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Жвндеуден еткен. П а п к а с ы 421 (OFK). Тама Досжан Калдыбайулыпыц влецдерь 141 Ш 393 (O FK ) п. I; Б. 2; Ж . 22 30X15; 28X14 КАЛ НИЯЗ А т а л у ы. J •**' b j b if iCzJUV** Калнияз акынныц КетЬ барга айтканы. Калнияз XIX гасырда eMip сурген А вторы. Мацгыстау, Х орезм аймагына аты ш ыккан акын, жырау. «К,ы- рык батыр» дастандарын жырлаган. 167

Ж н н а у ш ы с ы Тапа.юв Сагыигалм. 0Mipi турал А н н о т а ц и я с ы. Жалгыз жолаушылан келе жаткам Калнияз акымды Кет1бардын адамдары устап алып: «Адай- ларда барымтамыз бар ед1», — деп, Калнияздыц атын олжа- ламак болады. Сонда Калнияз акын Кет1бардыц алдына кел!П ез1шн Kin екешн айтып таныстыртан. Б а с к ы с в з i (1-6 ): «----- Г ь а . и * С о к Fы с в з i (2-6.): r W / ь ь » К о л т а н б а с ы . Жинаушыныю. К a f а з ы, с и я с ы, о р п i. Сур каразга сия карындашы- мен араб эршнде жазылган. Ж а з ы л к а н ж ы л ы , ж е p i. Белпс1з. 1946 жылы Ка- закстан зерттеу когамыма тапсырылран. Б е т т е л у i. Европа цмфрымеи беттелген. Т е к с т i н о р н а л а с т ы р ы л у ы . 0 л ед жолдары эр бетке 6ip катардан орналаскан. К а л п ы и а к е л т i р i л у i. Ж ендеуден еткен. П а п к а с ы 393 (OFK). Калнияздыц «Ер Камы» дастаны Э0И-ныц 683-папкасында сактаулы (Ж ив. К. Бекннязов). Ш. 471 (OFK) 142 П. 20; Б. 40 КАРАЕВ 0M IP 25X12; 29X36 А т а л у ы. emir QarncvUiy efci|dcrj.0.\\lip Карасвтыд еленлерк А в т о р ы . Qararv Bnij1 , Караев Q u ip (1858—1913), Ka3ip- ri Мангышлак облысы. Карой деген жердей, руы — Кара- кемшр. Жас кезшде шешек ауруынан ек! кезшен айрылган. 0 м ip Караевтыц елеклерi Казак ССР Гылым академиясынык Орталык гылымн м'тап.хаиасынын колжазба корьшда 433, 471, 700-папкаларда еа ктаулы. Ж н н а у ш ы с ы . Маржам Мышанов. Ол туралы i.irepiae берыш. МуFa.им Магжан Мышанов жинаран Караев вьирдт елендернпц т!з1м1: 1. 1910 жылдыц жутыка— 1—6-6. 2. Атасы барда арман жок— 7—9-6. 3. Итжутыпа (1910 ж.) - 10-11-6. 4. Bip пуска ж азлым кагаз, киып калам — 12-14-6. 168

5. С этбектщ кызы мен К ошан акынныц айтысы—9—11-6. Бул елекдершде Quip 1910 жылы Мангыстау етег1н жайла- ран е л д щ жутка ушырап, мал калман куйзелгенш халыктыц ауыр хал1н баяндайды. К. о л т а ц б а с ы. Жинаушыныю. М в р i. Колжазбаныц I, 15. 17-беттер1нде К а зак ССР Бы­ лым академиясыныд Орталык гылымн К|тапханасыныц stepi бар. К a f а з ы, с н я с ы, о р п i. Саргыш кагазка к у л п н туст! сиямен, латы н жэие Kaeipri к а з а к эрштершде а р а л а с жазыл- Ж а з ы л г а н ж ы л ы . * e p i . 1950, Гурьев облысы. Б е т т е л у ь Европа цифрымен беттелген. Т е к с т и о р н а л а с т ы р ы л у ы . 0лен ж о лд ар ы ка- Fa3Fa 6 ip катардан орналастырылган. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у 1 . BipiHini жендеуден еткен. П а п к а с ы 471 (OFK). К араев 0Mip акыннын, елекдер!. 143 Ш. 411 (Э 0 И ) П. 6; Б. 11; Ж. 31 2 7X 20; 7X25 А т а л у ы. Термесь А в т о р ы . Караев 0M ip. Ж и н а у ш ы с ы . Бимагамбетов Мустахи. Ол туралы uirc- рис берйш. А н н о т а ц и я с ы. ©Mip «Термеш» 1911 ж ы лдар шырар- ган. М устахи бул елегш Шевченко ауданында туратын Твре- мурат Дктм ухаметовтен жазып алгап. Термедс ойел. ер аза- м аттардыц ор турл! мшездерш, 1911 жылдардары халык ба- сындагы кым-кнгаш аласапыран ем1рд1', табигат кубылыста- рын б аянд ай кел1п: «боршен де ел корта п, ел кузеткеп ерлер- дсн а р ты к ешк1м жок», — дейдь Б а с к ы с в з i (1-6.): Курбылар-ай, курбылар, С о u f ы c o a l (М-б.): К a f а з ы. с н я с ы, о р п i. Кецсе кагазьша Ka3ipri казак эршнде машипкага басылтан. Ж а з ы л г а и ж ы л ы , ж е р i. 1958 жылы, бурынРы Гурьев облысы, Шевченко ауданы . Эдебп корта д а сол жылы тускен. Б е т т е л y i. Колжазба европа цифрымен беттелген. Т е к с т i n о р н а л а с т ы р ы л у ы . Жыр жолдары 6ip катардан орналаскан. 169

К. а л п ы н а к е л т 1 р ! л у 1 . Жендеудеи вткен. П а п к а с ы 411 (О вИ ). Караев ©wip акымпыц тер.чеа. 1958 жыл тапсырган Мустахи Бимагамбетов, 15-дэп. 144 Ш. 328 (О0И) П. I: Б. 1; Ж. 23 28X19; 23X16 KAUIAFAH КУРЖ1МАН¥ЛЫ А т .алуы . jU i-.a iu u .U jJii Акын Кашаганныц айтканы. А в то р ы J_>jl~v/ai.Lil, Каша[>1( Куринманулы (1841- •1929). Казакстанныц батыс елкесшен шыккан oiiri.ii акпа ai.ъындардмц 6ipi. Акын.дык, жыршылык. жыраулык дое­ Typai л<а,ЛРастырушы. Ж и AxMiзди Ескалиев (1891- •1967), Орал облысы. Жашбек ауданы.пан. Ауыз оде- биет улri.iepiii кнптеп жпнага!л жэне республикамыздын халык агарту еаласында узддказ кызмег icrereii муга.'пм. Л в п о т а ц и я с ы. Акын ол аралап жур1п Gip сопынын не тусе.и. Ол домбмрасып ала журе;и екен. Н амаз окырда со- пы: «Кашага», мына ку агашынды ;жет»,— депт1. Сонда Ка­ ша га и сопмныц кылыгын эшксредеп осы e.aeimi айткан екен. Ж етьеспз буыиды жыр улгЫмен айтылган. Б а с к и с о з i (70-6.); . С о и г ы co 3 i (/О-б.); A-vCj* К о л т а и б а с ы. Жипаушыныю. К а г а з ы, с и я с ы , о р п i. Лк кагазга кеплд1р сиямен араб оршаде жазылган. Ж а з ы л г а н ж ы л ы, ж е pi. 1959 жыл ы Орал облысы, Ж ошбек аудапымда жазылган. Б е т т е л у к Н арак бойынша европалык цнфрмен бет- бетке ем' катардан орналаскан. К а т п ы и а к е л т i р i л у i. Жендеуден етпегеи. Кашаган акыниын Э в И 387-папкасында (Жинаганлар: 3. Бекарыстанов, М. Бимагамбетов, Н. Биткзеуов, Ф. Ратауов) влендер! бар. 170

145 Ш. 216 (Э 0 И ) Б. 1— 11; Ж . 20 20X16; 19X12 Л т а л у ы, Атам мен1ц Курж1маи. А в т о р ы. Курж1ма!]улы Кашакан. Э к с п е д и ц и я сы. 1957 жы лгы Ткп-здебиет институты уйымдаетырган Батые Казакстан экспедицнясы. Экспедиция жетекш1с1 А дам баев Балтабай. Ж и и а у ш ы с ы. Угпбаев С ураубай (1887—1970). Гурьев облысы, К ы зы л KOFa ауданы, К ар а б а у ауылынан. Гурьев ма- ныила emip сурген акындардан у л п алкан. Акындык енер! бар. 1943 жылдан 6epi айтыска катыскан жэне жннаушы. А н н о т а ц и я с ы . Бул колж азбада акыннын ек! елен1 бар: 1. «Атам менщ Курж1ман». Бул олешнде анасыиыц жес1р- л1к керген!и, кайырсыз байдарка ж а с басынан жалданып, жу- мыс 1степ, бейиет -гартканын жыр етедг. 2. «Не керек 6ipey-\\iipeyai каралакан». Онда адамгерш1л1к, оди.и'к, журен тазалыкы сез болады. К о л т а к б а с ы . Жинаушынык1. К a f а з ы, с и я с и, а р п i. Ш акн ак жолды доптер кага- зыныц cni жакыиа каз1рп казак эршмеп жазылкак. Ж а з ы л г а и ж и л ы , ж е р i. 1957 жыл, Мацрыстау ау- Б е т т е л у i. Европа цнфрымен беттелген. Т е к с т i n o p н а л а с т ы р ы л у ы. ©лец жолдары эр ветке 6ip к а та р д а н жазылган. К, а л п ы п а к е л т i р i л у i. Д эптер ак кагазбеи тЫстал- А к а у ы. Сия тамгаи, шимайланган беттер! бар (8— 16-6.; 21-6): П а п к а с ы 216 (Э0И). Утт1баев Сураубай шыкармалары мен жниакандары; 2-доп. 146 Ш. 366 (Э 0 И ) Б. 1—52; Ж . 20 20X16; 19Х П А т а л у ы. «Домбыра» жэне б аска елендерй А в т о р ы. К ашаган Курж1манулы. Ж и н а у ш ы е ы . Ж устов К ум ар. Ол 1905 жылы Гурьев облысы, Гурьев ауданы, Кенд1рл1 деген ауылда тукан. Ж астайы нан еск! жыр мен CpferiHi жаттап айтатын 171

болган. KaiuaFaH акынмеи 1916 жылдары кездесш «40 батыр» жырын уйренедЕ 1922 жылы TaficoiiFaiiFa Ыгылмаи Шерсков- ты 1здеп барып, «Исатай—Махамбст» поэмасын уйренген, 1943 жылдан бастап акындар айтысына катыскан. Институтке квптеген ауыз эдебиет улплерш жинап тапсырган. 03i импро­ визатор акын. Эр турл! жннактарда елендер! шыгып турады. Кумар Жусшов жинаган Кашаган елендершщ Ti3iMi: 1. «Домбыра» атты елеш. «Сольна» деген елецшн толык- тау турь 2. Кашаганнып Аралбайга айткан токтауы. 3. «Эзбас байга айткан жауабы». «Сен жапалак, мен сун- кармын» дел байдын жарымсыз кулыктарын смнатан. 4. «Кашаранныц таскыны». 5. Турл1 термелерк 6. «Желд1рме». Бэр! де жетГсепз буынды жыр улпс!мен жазылган. К a F а з ы, с и я с ы , a p n i . Шакпак, жолды дэптерге кек снямен Ka3ipri к а з а к эрпш де ж азы лган. Ж а з ы л г а н ж ы л ы , ж е p i. 1961 жылы, Алматы. Б е т т с л у 1 . Европалык цифрмен беттелген. Т е к с т in о р н а л а с т м р ы л у ы . ©леи жолдары 6ip катардан орналаскан. К а л п ы и а к е л т i р i л у i. Дэптер а к кагазбен тыстал- А к а у ы . Колжазбада еилршген, тузеген сездер (20, 24. 25-6.) кем. П а л к а е м 366 (Э0И ). Ауыз одебиет улплер|, 2-дзп. Ш. 484 (ОГК) 147 П. 6; Б. 12; Ж. 22 21X18; 16X14 КОЖАБАЙУЛЫ ДОСЖАН (ECEHTEMIP ДОСЖАН) Ат а л у ы. Daiisoiii чаяяп пс b.ildb Даусым caFaH не болды? А в т о р ы . Qoyabaiiiib Dnsfап Кожабайулы Досжан (1848—1884), руы Есентехйр, жасынан батыл ескен, ежет акыииып аты халык арасына ерте жайылран. Ж и п а у ш ы с ы. Туганов Ракым. Ол туралы малiмет жок. А н и о т а ц и я с ы. Досжан акын бул толрауын 1884 жылы Астрахань каласынын абактысында жатканда шыгарган. Ар- тынан i3,ien келген анасыпа абакты кызметкерлержщ ез1не керсеткен зорлыктарын айтканы. Толгау жет1-сепз буынды жыр улпамен айтылган.

Б а с к. ы с е з ! (1-6.)-. bauss.ni «аиао ше ЬоМь ? С о н г ы с е з i (12-6.): ... Ymjtsj? emes ав baseш. К о л т а н б а с ы . Туранов Ракымны н колы. Ж а з ы л г а н ж ы л ы , ж е р I. 1941 жыл, жер1 белпЫз. Фондыга 1949 жылы тускен. К а г а з ы , с и я с ы , a p n i . Ж у к а ак кагазга латын эр- гпмен, кок сиямен жазылган. Б е т т е л у i. Европа цифрымен беттелген. Т е к с т 1 н о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лек жолдары эр бетке 6ip к а та р д а н орналаскан. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Ж у ка ак кагазбен тысталып, жендеуден еткен. П а п к а с ы 484 (Э0И). Досж ан (Есентем1р) акыннык ©лендер1. Д о сж ан акыннык oneaucpi Э0И-нын 411-папкасын- да да бар (Ж ин. Н. Нуркасымов). 148 Ш. 364 (Э 0 И ) Б. 34—41; Ж . 20 21X14; 19ХЮ КУБАЛА К.УАНЫШК.АЛИЕВ А т а л у ы. .j*-iC Акын К убаланы к сот ук!мш бузардагы Шэнгерей Бекей- улына айтканы. А вторы. Кубала акы н. XIX г. екпшп жартысы XX f. басында каз1рп Орал облысы, Жанакала ауданында ем|'р сурген акы н. Б1рнеше айтыска д а катыскан. Ж н н а у ш ы с ы. ot,> Кусниев Мурат. Ол туралы шгерще б е р 1л д 1. Кусниев М у р ат жннаган Кубала акыннык елендерМ ц Ti- 1. Шэнгерей Бекейулына айтканы. Акын карапайым бука- раны ерекше суйген. Кубала акын устем тапка жасьшаи еш болады. Уюмет турмеге жабура у к ш шырарады. Кубала сол кездсг1 сот Ш энгерей Бекейулына барып, елецмен арыз ай- тады. Ш энгерей: «Сен тез женел, мен т1з1мге елд1 деп белп койып атынды eiuipefiiii, ei«i тыныш жур>, — деп коя бер!пт1. Сонда айткан елеш . 173

2. «Турмеде жатып сейлегеш». Тагы б1рде Орал атаманы- ныц жылкысына тиш, 6ip yiiip жылдысын сойып алалы. Кыс етш. жаз шыкканда, атаман устатып турмеге кайта жаптыра- ды. Бул елец сонда айтканы. Шыгарма он 6ip буынды дара влен, жетРсеиз буынды жыр улп'а'мен аралас жазылкан. Б а 1:к ы с е з ! (34-6.): C oii гы с е з ! (41-6.): К о.) т а ц б а с ь 1. Жннаушыныкч. К а 1•азы , с и я с ы, o p n i. Дэптер кагазына кeri.iaip снямен араб орпжде жазылган. Ж а з ы л г а н ж ы л ы , ж е р i. 1950—56 жылдары, Алма­ ты облысы, Шолак—Каркалыда жазылган. Б е т т е л у 1. Европалмк цифрмен беттелген. Т е к с т i н о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©леи жолдары дэптер 6eTine 6ip катардан орналаскан. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Жинаушмнын баска да жи- иаган колжазбаларымсн коса туптел|'п, катты кызыл катазбен тыеталып, папкага салынтан. А к а у ы. Колжазбада сез кателеpi коп кездеседк П а п к а с ы 364 (ЭвИ ) 2-доп. Ауыз одебиет yariaepi, Осы папканыц 1-доптершде иускасы бар. 149 Ш. 717 (Э6И) П. 1,5; Б. 3; Ж. 32 20X14; 18ХП КУАТ А та л у ы . Куат акын (10-6.). А вто р ы . Куат акын. Бурыпгм Адмола облмсынан. XIX F. ем ip сурген. Ж и и а у ш ы с ы. Мукатов Галымжан. Ол жайлы мол('мет- тер iarcpkc 6epi.i;u. А н н о т а ц и я с ы . Паракор болыстардын, ею жузд1 би- лердщ, дунискор молдалардыц жагымсыз пигылдарык аямай мыскылдаган. Б а с к ы с в з i (10-6.): Сен жаманнш» баласы КэрШабсыц... С о н гы с в з | (13-6.): ...Макшарда жанын отка куй|'п татар. К о л т а ц б а с ы. Жипаушыныю. К a f а з ы, с и я с ы, э р п i. Жолды доп герге кулгш сия- мен Ka3ipri казак эрпшде жазылган. 174

p i. 1968 жыл, Целиноград па­ ласы. Б е т т е л у и Европа цифрымен беттелген. Т с к с т i н о р н а л а с т ы р ы л у ы . Элен жолдары эр бетке б ip катардан орналаскан. К а л п ы и а к е л т 1 р 1 л у й Жендеуден откен. П а п к а с ы 717 (Э 0И ). А уыз одебиет улплерЕ жинатан: Галымжан Мукатов. 1968-—1969 ж. 1-дзп„ 10-6. Куат акыннын влендер1 Э вИ -ны ц 611-папкасында бар. 150 Ш. 488 (Э© И ) П. 9; Б. 17; Ж . 20 20.5X16,5; 17X14 K.YJ1 бТЕШ С УЛ Ы А т а л у ы. Мусабекулы Доу1тбайдын 1960 жылы тапсыр- Fan материалдары. А в т о р ы . Кул бтемгсулы XIX гасырдын орта кезш де ка- 3ipri Талдыкортан облысында eMip сурген. Ж и н а у ш ы с ы . Мусабекулы Дэутгбай. Ол жайлы ал- дыцты сипаттамалардан карацыз. Осы жинаушы тапсырнан колжазбадагы автор шыгарма- ларыиыц TisiMi: 1. Ассалауматалейкум, EciM торе 2-6. 2. 15 кинет бидай бар б!зд1н уйде — З-б. 3. Н айм анга торе болтан EciM торе —4-6. 4. Ассалауматалейкум, Kopi кырбас — 4-6. 5. Т уйенщ 6ip ураны кебек екен — 5-6. 6. Атка Minin текешж болып турган — 6-6. 7. Ж аканб ай кеткен екен кайыныпа — 7-6. 8. С там бек шар жечтмге арыстандай— 7-6. 9. С ен кеткен тун корана каекы р шапты — 8-6. 10. EciriHiiiu алдында молак терек — 8-6. 11. Д икакдары ц не береж — 9-6. 12. Б ул елге тура келш айткандарым — 9-6. 13. Б азарбайдыц асьшда койган сере— 10-6. 14. Ой, Кебегеннш асын— 10-6. 15. М ам ан кымыз беред1 ж ал гы з кесе— П-б. 16. С адырдыц Лкан деген батыры бар — 12-6. 17. Б эйгеге манка айтырды косып турмыз— 12-6. 18. Бойгеге 6ip пушыкты коскан болдык— 13-6. 19. К енже сняз кылады Бектурганда — 13-6. 20. Арап, Нияз, Жаканбай — 14-6. 21. Л епсш ш бойыпдаты онкей ж а та к — 15-6.

22. Кыдыр дарысын, бак карысын — 15-6. 23. Ей, терем — 16-6. 24. Садырдын Нияз деген батыры бар — 17-6. К, о л та нб а с ы . Жииаушынык!. К а г а з ы, с и я с ы , э р п i. Тор кезд! дэптерге кек сиямен каз!рп казак эрпшде жазылган. Ж а з ы л г а н ж ы л ы , ж е р i. 1959 жыл, Талдыкоргаи облысы. Капал ауданы. Институт корына 1960 жылы тапсы- рылган. Б е т т е л у i. Европалык цифрмен беттелген. Т е к с т i н о р н а л а с т ы р ы л у ы . 0лен, жолдары эр бетке 6ip катардан орналаскан. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у 1 . Колжазба калык ак кагаз- бен тысталган. П а п к а с ы 488 (Э 0 И ). Мусабекулы Дэу1тбайдын I960 жылы тапсырган материалдары. 1-дэп., 1— 17-6. 151 Ш. 1138 (ОГК) ГГ. 1; Б. I; Ж. 30 35X22; 31X16 А т а лу ы. (©лен сездщ данасы сез бакканра). А в т о р ы. Л и—-*) j j i втемгсулы Кул. Э к с п е д и ц и я с ы . 1921 жылгы Ж етшу экспедициясы, баскаргап Э. Дпваев. А н и от а цп я с ы. Акын адам журепне уялар ерел! елен- ш'ц кандай болу ке|>екп'г1н айтады. Акын ©лен енершщ киын- дыгыи т!зе келе, елец куд|'рет1тц купине 6aFa береди К о л т а и б а с ы. Юмдж1 екен! белпаз. К а г а з ы , с и я с ы , o p n i. Ак паракка кара сиямен араб эрп!ндс жазылган. Ж а з ы л г а н ж ы л ы , ж е р Ь 1921 жы лдар.Ж етйуел- Б е т т е л у к Европалык цифрмен беттелген. Т е к с т i ц о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лен жолдары эр бетке 6ip катардан орналаскан. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у 1 . Жендеуден вткен. П а п к а с ы 1138 (OFK). Акындардыц шыгармаларынын жипагы, 1-дэп. 11—12-6. 176

152 ш . 336 < э е и ) П. 7; Б. 13; Ж . 17 20X17; 17ХЮ А т а л у ы. Ауыз эдебие-ri ул пл ер ь А в т о р ы . Кул ©темкулы... Ж и н а у ш ы с ы . Намазбек Еспембетов. Бул ж айлы мэ- л!мет кездеспедь Осы жинауш ы тзпеыррак колжазбалагы автор шыгарма- ларыпыц TlsiMi: 1. К улдыц Маманта айтканы — 7-6. 2. М адине ойнас кылды кар болтан сон — 8—10-6. 3. Кул акыннын Бармак болыска айтканы— 10—12-6. 4. Кул акыннын « irirrepre айтканы — 13-6. 5. Бн, болыс, кедей айтса кош аламын — 14—16-6. 6. К улдын Кашаган деген курдасына айтканы— 16-6-, 25-дэп. 7. Басын косып жннаган Кебек екен — 10—11-6., 2а-дэп. Он 61р буынды кара влек уйкасымен жазылган. К о л т а н б а с ы . Жинаушыныкк К а г а з ы , с и я с ы , o p n i . Тор кезд1 доптерге квк спя- мен араб эрш'нде жазылран. Ж а з ы л г а н ж ы л ы, ж е р i. Белпиз. Институт корына 1960 жылы тапсырылган. Б е т т е л у 1 . Европалык цифр мен беттелген. Т е к с т 1 н о р н а л а с т ы р ы л у ы . 9лек жолдары эр бетке 6ip катардан орналаскан. К а л п ы и а к е л т i р i л у i. Колжазба ак кагазбен тыс- талган. П а п к а с ы 336 (Э0И ). Ауыз эдебиет улплерк Жинап тапсырран Намазбек Еспембетов. 153 111. 548 (O F K ) П. 4; Б. 2; Ж . 41 29X20; 27X8 КУЛМ АМ БЕТ А т а л у ы. Qulniambcltjiy. ailqanb • Кулмамбеттщ айтканы. А в т о р ы . Qiilmambet Кулмамбет (1830—1900). K,a3ipri Алматы облысы, Keren ауданынан. Руы Албан. Кулмамбет ipi айтыс акыны. Ол Тубек, Тезек, Ж амбыл, Майквт акындармен 12—117 177

айтыскан. 1881 жылы Кулмамбет Жамбылмен айтысады. Же- ке арпау елендер1 аз сакталран. Тек айтыстары гана бар. Ж и н а у ш ы с ы . Кенен 0з1рбаев (1884—1976). Жанбыл облысы, Кордай ауданында туып ескен. Опил, акын, компози­ тор, СССР Жазушылар Одагынын мушес1. Кенен халык акын- дарыныц елендерш квп дошатан. Кенен Эз1рбаев жинаган Кулмамбет акыннын елецдершш TiaiMi: 1. Кулмамбеттщ Тезекке айтканы — 26—27-6. 2. Кулмамбеттщ Тубекке айтканы — 27—28-6. 3.' Кулмамбсттщ Шабдан Куйкеге айтканы — 36—37-6. Кенсе каразына латын эрп!- караСбасылганЭрП1 Ж а з ыд р а н ж ы л ы , ж е р i. 1940 жыл, Кордай ауданы. Б е т т с л у i. Европа цнфрымси беттслгсн. Т е к с т iii о р н а л а с т ы р ь 1л у ы. ©лен жолдары эр беткс 6ip катардан жазылган. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Bipimui жендеуден вткен. П а п к а с ы 548 (OFK). Кенен Эз1рбаевтын бметш ел оде- бнет улплершен, 1936, 1960 жылдары тапсырран Кенен O.iip- баев. Ш. 511 (OFK) 154 П. 13; Б. 23; Ж. 25 21X16; '14X12 Л т а л у ы. о * - - # Кулмамбет акыннын елердеп C63i. Авторы, Кулмамбет. Ол туралы (лгерщб бе- р1лд1. Ж и н а у ш ы с ы . i*Z* Кулсариев Ертай. Ертай жинаган Кулмамбет акыннын шыгармалары: 1. Баттал кажыны кергенде айтканы — 1—4-6. 2. Кулмамбеттщ ©лер алдыпда анткан тол payы. Кулмамбет картайгап кез1нде Жет1судан Шымкент манына барып коныс тебед1. Bip кезде тугаи жерш аисап Алматы, Каракастек, Турген жерлерш аралап жур1п Айиабек дегеннщ ушнде катты наукастанып жатып осы ©лещи анткан. 4 —10-6. Б а е к ы ce.3i (1-6.): ..., C o h f h с е з ! (21-6.): К о л г а н б а с ы . Жннаушыпыы.

М е р i . Колжазбанын 6ipiH iui бетж де Орталык рылыми ki- тапхананын Mepi койылран. К а р а з ы, с и я с ы, э р п i. Bip сызыкты дэптерге кулпн туеп сиямен араб эршнде жазылган. Ж а з ы л р а н ж ы л ы , ж е р i. 1939 жыл, 1ле ауданы. OFK корына 1940 жылы кабылданран. Б е т т е л у i. Европа цифрымен беттелген. Т е к с т ! ц о р н а л а с т ы р ы л у ы . блен жолдары эр бетке eKi к а та р д а н жазылран. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Bipiiuui жендеуден еткен. П а п п а с ы 511 (OFK). Кулмамбет акыииын элендерр 1-дэп. Кулм ам бет акыниын елепдер1 OFK-ныц 511-папкасында бар (жин. Н . Ерубаев). 155 Ш. 466 (O FK ) П. 1; Б. 1; Ж . 8 17X27; 16X9 КУЛТУМА 0ТЕМ 1СУЛЫ А т а л у ы. Култума акын cesi. А в т о р ы , бтемгсулы Култума (1840—1915). Ол каз1рп Целиноград облысы. Коргалжын ауданынан. Заманында бутш 6ip айм акка, жалпы Аркага бел г м i акын болтан, acipece ай- тыс акыны ретшде ерекше кезге тускен. Култума, Шеже, Орынбай сек1лд| казак елшщ айг!л1 тарландарымен айтыс- кан. Опын Н ам аз Ырысбай, Айна акьждарымен айтыстары OFK-нын (К —466, 1-дэп„ 1—13-6.) жэне ЭЭИ-нык (К —725, 4-дэп., 1— 13-6.) корларында сактаулы. Култума акын Аррын ш ш деп А лтайды кЭ лке деген атасынаи. А й т у ш ы с ы . Сагалиев К азн. Туран, елген жылдары белпЫз. Жипаушымен кездескен 1947 жылы ол Омбы облысы, Москаленко ауданыпдагы Амангелд1 атындагы колхозда ту- рады екен. Б а с к а дсрек жок. Ж и н а у ш ы с ы. Данияров Аймагаи 1929 жылы туган. Омбы облысы , Москаленко ауданынан. Казак совет энцикло- педиясыныц кызметкер1. А н н о т а ц и я с ы . ...Элдебек би елген сон онын ушне келген К ултум а бидш баласы М айланды керш, онын нашар, бос адам екеш н бш п, дэл кетерде peiiimiH бйш ре айтканы екен. Бурын зерттелмеген, жарияланбаран. Шыгарма он 6ip буынды к а р а елсн уйкасына курылран. Б а с к и с е з ! (1-6.); Баласы ЭлдеСектщ Майлам жаксы... 179

С о к f ы c e 3 i (*‘60-, К о л та ц б а с ы. Жинаушыньш. К a f а з ы, с и я с ы , 9р п i. Колжазба а к кагазга кара ка- рьшдашпен, каз1р' п' к азак оршмен жазылрап. Ж а з ыл f а н ж ы л ы, ж е р i. 1947 жылы, Омбы облысы, Москаленко ауданы. Б с т т е л у ь Европалык цнфрмен беттелген. Т е к с т i n о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лен жолдары 6ip катардан орналаскан. К а л п ы и а к е л т i р I л у i. К олжазба жартылай жендеу- ден еткен. П а п к а с ы 466 (OFK). Култума акын, 2-дэп. (1 б.). Ш. 466 (OFK) 156 П. 2; Б. 4; Ж. 20 18X26; 14,5X24 А т а л у ы. Ата жешнде (толсау). А в т о р ы . 0тем1сулы Култума. Э к с п с д и ц и я с ы. 1946 жылры А км ола—Квкшетау экс- педнцнясы. Оны уйымдастырган К азак С С Р Рылым акаде- днясынын Ил жэне эдебиет институты. Экспедиция мушей Себепов Гулама. Ол туралы Lirepute бер1лдГ А н н о т а ц н я с ы . Бурын зерттелмеген, жарняланбатан. Шыгарма он 6ip буынды кара елек улпсш е курылган; жиыр- ма шумактан турады. Акын толтауы шеж1ре типтес, мунда к а за к халкыныц ка- лай ep6ireni. оныц шмнде Орта жузге енетш Арпян, Кыпшак, Конырат, Найман руларынын шыгуы, калыптасуы, дамуы эн- п м е боладм. Б а с к ы с е з i (2-6.): С К К а г а з ы, с и я с ы , o p n i. Колжазба ак кагазга кара карындашпеи, каз1рп казак эршмен жазылран. Ж а з ы л г а н ж ы л ы, ж е р i, 1946 жыл, Ka3ipri Целино­ град облысы, Корталжын ауданы. OFK корына 1940 жылдар- дын аяк кезшде тускен. Б е т т е л у к Европалык цнфрмен беттелген. Т е к с т 1 и о р н а л а с т ы р ы л у ы . © лек жолдары ар бетке 6ip катардан орналаскан. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у и Жендеуден еткен. П а п к а с ы 466. Култума акын, 2-дэп., 4 б.

157 Ш. 466 (O FK ) П. 1; Б. 1; Ж .8 17X27; 9X11 А т а л у ы . Култума акын. А в т о р ы . втем!сулы Култу.ма. А й т у ш ы с ы . Тырбиев М олдахмет (1881—1957). Солтус- Tin К азакстан облысы. Октябрь ауданындагы «Енбек» колхо* зынан. Акын, api ауыз одебиетш жннаушы. Ж н н а у ш ы с ы . Кудабаев Сейгг. 1946 ж. ол К азак ССР Рылым академиясынын енер секторында кызмет 1стеген. А н н о т а ц и я с ы. Бул колж азбада Култуманыц ек1 дис­ ка елец1 кездестк Олар; 1. Ассалаумагалэйкум, Муса мырза. 2. Меи in атым сурасан, Култума-ды. Осы ею елец де он 6ip буынды кара елеч уйкасына ку- рылган. Bipinuiici белг!лi Ш орманулы Мусага арнап шыга- рылран. К a f а з ьг, с и я с ы , a p n i . А к кагэзга каз!рг1 казак эрп1ндс машннкага басылган. Ж а з ы л г а н ж ы л ы , ж е р i, 1946 жыл, август айы, Сол- туст1к К азакстан облысы. ОРК корынз 1946 жылы тускен. Б е т т е л у Р Европалык цифр мен беттелген. Т е к с т 1 н о р н а л а с т ы р ы л у ы . блек жолдары эр бетке 6ip катардан орналаскан. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у р Жендеуден еткен. П а п к а с ы 466. Култума акын, 2-дэп. 158 Ш. 633 (Э© И ) П. 1; Б. 1; Ж . 15 16,5X20,5; 11X17 А т а л у ы. ^ I / Култума акын. А вторы. Култума бтемкулы. Ж и и а у ш ы с ы. i w ' j j . j j j u , » Ержанулы Молдахмет. Бурынгы Кекшетау облысы, Айыртау ауданында туган. Бел- гш жинаушылардын 6ipi. Ол Орынбай акыинын урпагы. Ка- з1рде Тюмень облысы, Масленко станциясы макындагы «Мас- леиский» совхозында турады. А н н о т а ц и я с ы. Бурым жарияланбаган, зерттелмеген. Шыгарма уш шумактан турады; жетРсепз буынды жыр улп- с!нде ж азы лган. Акын елсHi Асаубай шешенге багышталран. 181

Б аскы с в з i (44-6.): a .tfi-' j ^ S t S e C ohfm с 6 з i (44-6.): й * £ ^ ... К о л т а ц б а с ы . Жинаушыныш. К a f а з ы, с и я с ы, а р п i. Тор кезд1 дэптерге каракек сиямен араб эрпшде жазылган. Ж а з ы л р а н ж ы л ы , ж е pi. 1967 жыл, май айы, Тю­ мень облысы. Э 0 И корына сол жылы тускен. Б е т т е л у i. Европалык цифрмен беттелген. Т е к с т i н о р н а л а с т ы р ы л у ы . в л е к жолдары эр бетке 6ip катардан орналаскан. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Ж ендеуден вткен. П а II на с ы 633 (Э0И). Ауыз одебиет! улплерг, 9-дэп., 1-6. 159 Ш. 725 (Э0И) П. 6; Б. 13; Ж- 35 17X20,5; 13X18 А та л у ы . Култума ©темкулы деген... А вто р ы . ©темкулы Култума. Ж н н а у ш ы с ы , Енсебаев Нурмухамбет. Ол туралы мэ- Л1мет табылмады. Бурын жарияланбаран, он 6ip буынды кара елец уйкасына курылран. А и п от а ц и я с ы. Акын кырыд бес жастар шамасында ЛкмЯшТ (осы Kyuri Кызылорда каласы) жагындагы айтыс акывдарын ia.teii барады. Бул еленд! сол сапары жайлы шы- I орган. Осы колжазбада Намаз, Ырысбай акындармен ай- тыстары кездеет!. Б а с к ы с е з i (5-6.): Бф жылы санар кылдым Каратауга. С оц ры с е з i (12-6.): К о л т а ц б а с ы . Жннаушинык!. К а г а з ы , с и я е м , a p n i. Тор кезд1 дэптерге квк сия- мсн, K33ipri казак орптмев жазылран. Ж а з ыл г а и ж ы л ы, ж е р i. 1964 жыл, Коргалжын ay- даны. ОвИ корына 1970 жылы тускен. Б с т т е л у ь Европалык цифрмен беттелген. Т е к с т ! н о р н а л а с т ы р ы л у ы . 0 л е ц жолдары эр бетке 6ip катардан орналаскан. К а л и ын а к е л т i р i л у i. Колжазба жендеуден эткен. П а п к а с ы 725 (Э 0И ). Ауыз эдебиет1 улгшер!, 4-дэп.

160 ш 2i м ф (эви> П. 4; Б. 4; Ж . 18 17X21; 15X18 А т а л у ы. Jfoj- ^ у У- Суырдын елеш. А в т о р ы . ujaj*j j аГ, ©темкулы Култума. Ж н н а у ш ы с ы . Березин И лья Николаевич (1818— 1896). Петербург университетшщ профессоры, туры т1лдертщ 61л'и<т1 мамань:. Ш ыгыс елдер: одебиетш жинаушы жоне зерттеуш1. А н н о т а ц и я с ы. Мысал улпеш де берьтген узак влек, надылды к, гибраттык та каснетке ие. Шыгарма он 6ip буынды кара вл ец уйкасына жоне жет! буынды жыр улпеш е курыл- Б а с д ы C 0 3 i (1-6.): . С о н г ы с е з i (4-6.): • _s-.u-i.-jX- 1\\ о л ж а з б а д а г ы к о с ы м ш а ж а з у л а р . ¥шбу влен ж!бер1'лген дур Сарысунскнй уез1 басшылыгынан, казак- ша ж азы лган Теш’з елшдеп к а з а к Култума дегепн1н т1л1нен (4-6.)- К a F а з ы, с и я с ы, о р п i. А раб эршмен берьлген микро­ фильм. Ж а з ы л г а н ж ы л ы, ж е р i. Белпаз. Институт корына 1965 жылы тускен. Б е т т е л у ь Европалык улr i мои беттелгеи. Т с к с т i к о р и а л а с т ы р ы л у ы. ©леи жолдары ар •беткс е к | катардан орналаскан. К а л и ы и а к е л т 1р i л у i. Микрофильм жазуы ажыра- Н а а к а с ы 21 МФ (Э 0 И ). Култуманыц олень СССР Гылым академкяеы Шыгыстану Ш1ститутыиыц Ленинград бе- fli\\!iuecinin сирен корында сактаулы колжаабалан тус1р1лген (фонд 5. опись 1, ед. хр. 12). 1здест1р1п тапкан Fy.uapoBa Мэ- Култума акыниын шыгармалары Э0И-ныц 717, 718, 725, 730-папкаларында (жинагандар Г:. Мукатов, И. Эл1мбеков, Н. Енсеблеи), ОГК-нып 855-папкасында (айтушы Д . О.-пмба- ев) кездесед1.

161 Ш ПО (OFK) П. 1; Б. 2; Ж. 20 22,5X36; 19X20 КЛЛЫНШАК. KEMEJ1VJ1Ы А т а л у ы. J ’UJU ^ KV' лыншактын (вз1ие) елец жазбадым деп в кнелеп жазганы. А вторы . Кеыел баласы Кулыншак. Акын жайлы е\\прбаяндык мэл1меттер кездеспедн Байзак- улы Мусабек (1849— 1932) акынмен тустас болуына каратан- да Кулыншак XIX гасырдын аяты мен XX тасырдын бас ке- зшде OMip сурген болуы керек. Э к с II е д и и и я с ы. 1920 жылры Сырдария экспеди- цнясы. Ж и н а у ш ы с ы . Диваев Обубэюр. Ол сол экспедициями баскаргаи. А н н о т а ц н я с ы . Бурын зерттелмеген, жарияланбаран. Шыгарма он 6ip буынды кара елец уйкасына курылран; он шумактан турады. Кулыншак акын бул e.ieiui атакты шайыр, белп‘л1 жырау Банзакулы Мусабекке (Молда Муса) солем хат туршде ар- нап жазган. Мунда Муса акынды малактау, оиын таланты- на бас нген.ш Kepi т с бередь Б а с к ы с ©31. (23-6.): t С о н гы ce.3i (24-6.): ujulf К а г а з ы, с н я с ы, о р и i. Колжазба узын жолды ак кагаздарка кок сиямен, араб лршмсн жазылран. Ж а з ы л г а м ж ы л ы, ж е р i. Белп'С1з. OFK корына 1961 Б с т т с л у К Европалык цнфрмеи беттелген. Т е к с т ы о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лен жолдары эр беткс eKi катардан орналаскан. К а л п м н а к е л т i р i л у i. Колжазба жартылай жен- деуден откен. П а н к а с ы 410 (OFK). Молда Мусанын шырармалары пен материалдары, 2-дэп. (23—24-6.). 184

Ш. 633 (Э 0 И ) 162 П. 1; Б. 1; ж . 10 16X20; 14X14 Л т а л у ы . ^5 1 alL L ijS Кулыпшак акын. А вторы. Кемелулы Кулыпшак. А й т у ш ы с ы . jju- Соду. О л жайлы ©м1рбаяндык J} оЬу» Ержанулы Молдахмет. малЫеттер кездеспедь Ж и II а у ш ы с ы. Ол туралы ем1рбаяндык мол!меттерд| шгерщег! сипаттама- лардан кар акы з. А н и о т а ц и я с ы. Акыннын. Gip адамга арнап шыгарган накмл у л п сш д еп елец!. Шыгарма уш шумактаи турады; он 6ip буынды к а р а елей. Б а с к и с е 3 i (13-6.): .... & С о н. f ы с е з 1 (13-6.): бйЛ-.s-»*» J ' — К о л т а ц б а с ы , Жинаушынык!. К а р а з ы, с и я с ы. а р п i. Yiu жолды дэптерге к ек сия- мен араб эрш нде жазылган. Ж а з ы л р а н ж ы л ы, ж е р i. 1965 жылы, Тюмень об- лысы. Э 0 И корына 1966 жылы тускеи. Б с т т е л у Т Европалык цифрмен беттелген. Т е к с т i ц о р н а л а с т ы р ы л у ы. ©леи жолдары эр бетке 6ip катардан орналаскан. К а л п ы н а к е л T ip i л у i. Крлжазба жендеудси еткен, папкага салынган. П а п к а с ы 633 (9 0 И ). Ауыз одебнеп' улплерк 7-дэп. 163 Ш. 642 (Э 0 И ) П. 1; Б. 2; Ж . 15 16X20; 15X17 Л т а л у ы . Кулыпшак акын ©леи!. А в т о р ы. Кемслулы Кулыпшак. Э к с п е д п ц и я с ы . 1962 ж ы лы Казак ССР FA Эдебиет жопе еиер институты уйымдастырган Оцтустж Казакстан экс- педнциясы. А н и о т а ц и я с ы. Шыгарма — Кулыпшак акынмын ет- кеи гасырдык сексеж'пш1 жылдары Тама Окдыбай болыстыц суду келШшеп’не арнап шыгарган сын ©лещ десек те. шыгар- 1SJ

мада, иепзшен, болыстыц сарацдырын, акылсыздыгын эшке- релейд1. ©лен алты шумактан турады; он 6ip буынды кара елен уйкасыиа курылган. Б а с к ы с е з i (1-6.): Салем де йолысжанга Кулыншаклан. С 0 НFы с е з i (2-6.): Кор болып 6ip жамаига жургешч ше. К о л т а н б а с ы. Жинаушынык1. K a r a з ы, с и я с ы, л р п i. Доптерге кек снямен, ка- aipri каза;к эртм ен жазылган. Ж а з 11 л г а н ж ы л ы , ж е p i. 1962 :«ыл, Шымкент об- лысы. О0И кормна сол жылы тускен. Ь v т т е л у \\. Европалык цифрмен беттелген. Т е к с т i н о р н а л а е т ы р ы л у ы. ©лен жолдары ор бетке 6ip катардан орналаскан. К а л п ын а к е л T i p i л у к EipiHuii жендеуден откен. П а п к а с ы 642 (Э 0И ). Ауыз одебиет1 улплерь 5-дэп. 164 Ш. 839 (OFK) п . 1; Б. 1; Ж. 12 20X17: 15X8 Л т а л у ы. Кулыншак акын. Л п т о р ы. Кемелулы Кулыишак. Ж ми а у ш ы с ы. Белп'Ыз. А и и о т а и и я с ы. Акын шыгармасы он 6ip буынды кара «.юн ункасыпа курылран. 0 з замандасы Рыскулбек- Tiu MiiiC3iHжактыртпан сынап uiHFapFaHi.r. Б а с к ы с о з i (1-6.) : Сен Рыскулбск булгактагяп... С о н г ы с е з ! (1-6.)* К a Fa з ы, с и я с ы, о р п i. Кекипл туст1 кагазга казЕрг! к азак прп1иде маишнкара басылиан. Ж а з и л г а н ж ы л ы , ж е р i. Белг1а'з. OFK корына 1945 Б е т т е л у к Европалык цифрмен беттелген. Т е к с т in о р и а л а с т ы р ы л у ы. ©лен жолдары эр бетко 6ip катардан орналаскан. К а л и ы и а к е л т i р i л у i. Жендеуден еткен. П а п к а е м 859 (OFK). Казактыц ауыз одебнет1 y.iri.iepi мен KCiiOip акындар шыгармалары. 12а-дэи.

165 Ш. 1915 (O FK ) П. 1—202; Ж . 23 20X15; 18X13 KVHAHBAEB ЛКЫЛБАЙ АБАИУЛЫ Кпеса Дары стаи ытап Дайырбайнын дур. язылды 23-апрельде 1910 йылында деген жазу бар (187-6.). А в т о р ы. j j j i. Абайулы Лкылбай Кунам- баев (1863— 1904). Семей облысы, Абай ауданынан, Лкылбай Рабиткан деген татар молдасынан 4—5 жыл опытам. Ол энш1, домбмрашм, скрипка:иы болган. Абай тен1регшде болып, алец-дастандар шыгарган. Оныд шыгармалары окулыктарда, ор турл« елен- дастандар жинагыида жариялаиып жур. Ж и н а у ш ы с ы . Дайырбайулы (Кожапулы). Ол туралы К а ш i р у in I с i. MypcefliT Бшеулы (Абай шыгар.малары- на жазылган сипаттаманы караны з). Осы колжазбадагы Лкылбай шыгармаларынык т1з1мр 1. Keiueri журген агаекем — 155-6. (М агауия кызы Уасилага Акылбайдык шыгарып Сергеи жоктауы). 2. Дарыстаи — 187-6. А н н о т а ц и я с ы. Кавказдары Дарыстаи халкынын ер журен, кекцпл улдарыныц 6ipi — Жусштщ басынан кеипрген окнгалары энпм е болады. Жусш ж ас кезжде Эл1 деген кемшрлш ИбраИнм дсген морген баласы мен 6ip тойда кездеседр Журт ИбраИнмнып мергешппн, тапкырлыгыи айтып мактайды жэне ИбраЬим Жусшке 6ip калжыц айтады. OcuFan Жусш кектенедР 6ip куш та уда ад аулал журген Ибрзйимды Ж усш таса- да турып атын е.тпредР Эл! кемп'ф ЖусштР «YpiM-бутарыца жететш KacipeT берсш»,— деп к ар Fa иди. Ж усштщ Олк Муса, Жагыпар, Таяр, Рахим деген балала- ры жоне ЗаР нра деген суду кызы болады. Ыр талас кезшде 9,ii мен М уса еледр Несер жауы н кез!нде. тауга барып ак аулап журш, Жарыпар мен Т аяр таудак кулап еледр ЗаЬира сулуды Жэб1рэй1л деген кедей ж!г1т1 суйедр Б1р кун! Рахим мен Жлб1рэй1л aHFa шыгады. Ол Рахнмга Зайнра- га гашыктыгын айтады. Рахим оган ашу шакырып, тебелеседр ¥|>ыс кез1нде Рахим катты жараланады. Рахим елершде Жэ-

6ipoili.i.ie Keri к е т к е н ж айтып e.ie.ii. Ж усш Жэб1рэГплд1 элт1- редГ Кайгыдан кы з да еледи Колжазба толык. Б а с к ы с в з i (188-6.): iU w С о н г ы с е з i (202-6.): 'Ж о и , lj^-.j o -c К о л т а ц б а с ы . MypceftirБшеулыныкк Ц а р а зы , с и я с ы , a p n i. Калын доптер е т т жасадган (20X15) сарпллт туст1 кагазга бидай сиямен, араб оршмен жазылган. Ж а з ы л г а н ж ы л ы. ж е р к 1910 жыл, Абай ауданы. Б с т т е л у к Араб цнфрымен беттелген жэне эр бетт'т ая- гына Ke.'icci бегпн, баскы свзш де жазып отыргап. Т с к с т 1 ц о р и а л а с т ы р ы л у ы. Эр бетке еш катардаи орналаскан. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Ж ендеуден етпеген. А к ау ы . Колжазбанын uierrepi жыртылган, спя тамган 6errepi бар. П а п к а с ы 1915 (OFK). Абай шыгармалары, MypceBir Biнеуды кеннрген колжазба. Н у с к а с ы . 340-папкада (OFK), 3-дэптер «Дагыстан» поэмасыныц «Абай» журналында « fy sjp * деген атпен басыл- Fan 6ip KomipMeci бар. Журналдан кеш1рген журналист Ма- таков Ибади. 166 Ш. 340 (OFK) П. 1-14; Ж. 25 28X20,5; 22X10.5 А т а л у ы. ziQs , Злус. А вт о р ы . Aqblbai Abaiiilb Qiinaiibaev. Акылбай Абайулы Кунаибасв. Э к с и е д и ц и я с ы. 1939 жылкы Казакстаи зерттеу ко- гамыиыд гылыми экспедициясы. Л й т у ш ы с ы . Смайылхаи, бул туралы колымызда мэль- А п н о т а ц и я с ы. Злус тауында болтан 6ip Окиганы елец- мен айткан. Злус тауын тек шлдер капа мекендейд! екен. Квартурман десен 6ip мерген Злус тауынан п1л атып, опын суйеп мен TiciH сатып кун коред1 екен. Bip куш Генрн деген Kiciven ганысыгг, езппц жайын айтады. Генри де оган езй! га- ныстырады. Генрн 6ip миллионердщ баласы екен. Жорж дегеи iiiiciiiiH болганын, опын жогалып кеткенш, 6ipeyain они Злус тауынан кнргепш айтып, Квартурчапнан: Сен менш iHiiUi

Злустан к ерм едщ бе? — деп суранды. Квартурман Злус тауында жургенш де елейш деп ж аткан 6ip адамга кездеске- шл, ол ел ер алдында «алмас» деген сезд1 айтып елгешн айта- ды. Онык койнында «Сулеймен казынасьшыц планы» болды. Казынаиы 1здемек болып, казынанын планын Жорж алтанын айтада. Квартурман мен Генри сол та у га бармак болады. ©лен жолдары осымен аякталады. К алган окига кара сезбен баяи- далады. Генрнге тер т жоляас ередк олар Злус тауына баратын Ысты, Суык жолдардаи втедц не киындыктарды бастарынан ксше.и, oip ey i еле.'п. Генрнге ерген адамдардыд 6ipi Злус жо- лындагы 3 e n ri патшасыныц баласы екен. Оны aKeci елгеннен кенin 6ipey куын шып>1п S3i патш а болган. Eufli сол патша- лыкты а л м а к болып патшаныц баласы буларга ередк Ол сол Зецплерге келш амалмеп патшалыкты колына алады, Генри- ге «Сулеймен казынасын» !здеуге кемектеседй Генри казына- ны тапканмен одан ешнарсе ала алмай, iHiciH де таба алмай. Злустан (w in, ез елдерше келед!, — деп анпме аякталады. Б а с к ;ы с е з ! (1-6.): Zliis degen bjr tan bar, ylken b ijk... С о н г ы с е з i (14-6.): ь ezdcrjnjty yerJerjne, yilcrjnc qailbptb . К о с ь I м ш а б е л г i с i. М ашинкага басылган текст! 6i- реу редакциялаган. К а г а з ы, с и я с ы, э р п i. Акылбайдык колжазбасы жо- галган. Кейшнен Смайыл деген аксакалдыц айтуыиан 6ipey жазып алган. Ол машинкага латы н ортмен басылгаи. Ж а з ы л г а и ж ы л ы , ж е р i. 1939 жылы, Семей облы- сы. Ш ыгарманыц мазмуны толы к болганмен еленмен айтыл- FaII TeKCTici умытылган, айтушы дастаннын 104 жолын елец- мен. кал ган окигаларын кара сезбен айтып берген. Б е т т е л у i. Европа цифрымен беттелген. Т е к с т i н о р н а л я с т ы р ы л у ы. 0лен ж о л д ар ы 6ip к ата р д ан , к а р а сезбен бетке толы к Keuiipijiren. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у к Жендеуден еткен. А к а у ы . Жок. П а п к а с ы 340 (OFK). Акылбай Абайулы Кунанбаев, Злус поэмасы, машинкага басылган, 1939. Н у с к а л а р ы . 506 (Э 0И ). Акылбайдык елендерк 600 (О0И). блендерг мен поэмалары, машинкага басылган. 189

167 Ш. 1395 (OFK) П. 1-2; Ж- 22 РФ 192 24X1 г. 14ХЮ K.YHAНБАЕВ МАРАУИЯ АБАИУЛЫ Мухтаром ИбраНнм маркум Кунанбай утылыныц цазацтыц мшэзлор! туралы айткап ce3i. А вт о р ы . J.- •sW’J* Макаупя Кунапбаев. .Магаупя Абайулы Кунанбаев (1870— 1904) Семей облы- сы, Абай\" аудамынан. Семей каласьшда орысша-татарша оцы- ган. 15 жасынан бастап Абайдын тэрбнесшде болып, сол кез- дерде-ак елец жаза бастайды. Магауияныи шыгармалары оцулыктарда, ор турл! еден, поэмалар жпнагмнда жарияла- ми'п жур. К е ш i р у ш i с i. (194-6.). Жазушы Молла MypceftiT Bine маркум утылы. О л туралы мэл1метп i.-irepiaeri снпаттамадаи караныз. 1905 жылгы колжазбадагы Магауня елендершщ Ti3i.\\ii: 100*. Бастапкы халд1 керш калдыц шошып — 75-6. 110. Жалгыз мунда отырмьш op HeHi ойлап — 80-6. 111. Ыакылдап жатыр екен жеке барсам — 81-6. 112. Дейтугын сезщ кайда, Магатайым— 82-6. 113. Bipre тугаи бауырлас — 82-6. 1905 жылгы Абай колжазбасыныц iuiinaeri Л1арауня елец- дер! толык. К о л та к б а с ы. Мурссйггтш. К а г а з ы, с и я с ы, о р п i. Дэптер е т т жасалган u,aFa3Fa бидай сиямен араб opniiue Keiuipren. Ж а зы л r a n ж и л ы , ж с р i. 1905 жыл, Абай ауылы. Б е тт ел у i. Европа цифрымсп беттелген. Т е к с т 1 н о р н а л а с т ы р ы л у ы . Элендер eni жолдан орцаласкап, жолдар арасына «—» белп койылган. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Жвндеуден етпеген фотоке- Ш]'рме. А к а у ы. Магауня e.ieimepi жацсы сакталган. П а п к а с н 1395 РФ. 192. Абай влецдерц 1905. * Колжазбадагы Henipi. 190

168 Ш. 1915 (O F K ) П. 1—202: Ж . 23 20X16: 18X13 Ата л у ы. . 4.^1 влек мтап Дайрабайпынлур, язылды 23-апрельде 1910 йы- льшда деген ж а з у бар. Аагоры . М агауня Абайулы Кукапбаее (167-6.). К в ш i р у ш i с I. Л *ч —>*—•> Мурсейгг Бжеулы. Осы колж азбадагы Магауня шыгармаларьшьщ т1з 1м£: 154*. Кэкггай да былжмрап— 147-6. 155. Ж алр ы з мше отырмын эр порее ойлап — 148-6. 156. Ы нкы лдап жатыр екен ж а ц а барсам — 148-6. 159. Д ейтугы н сез1ц кайда, Магатаным — 150-6. 170. Bipre туран бауырлас - - 154-6. Me.niFa.a— Касым** — 168-6. Колжазбаныц 167-бетшдс: Магауня; 168-бетшде: ••j v , f±,a \" «Медигад—Касым e.ieni» деген жазулар бар, Д а с т а н н ы и м а з м у н ы. М урат дегеи Cip адам Аф- рнкадагы Ш л жагасыиа барып, кулдардыи |зоцп) куиНмеи алтын казып байнди. Оный М едигад деген баласы, Касым деген кулы болады . Медигад жу.мыс ктемей сайрапды жаксы керетш адам екен. Касым Мария деген кызга изнпц кошлш б|'лд1ред|. Од кы з ашуланын Мс-дмгаткл антады. Медигад Касымка д у р е соктырады. Оган ы за болтан Касым uip тунде кашып кетедь Меднгадтыц Газнза деген карындасы Ca.ii.u деген ж1птке гашык, Сол1.мгс Мурат кыяып бермейдк Медигад опы да кор- лайды. Содiм д е 6ip т у т кашып кетед|. Н1л дариясы нын алтыиын адып облей байыран Мурат, etui e.iine к а й тп а к болады. Ксруспбасылыкка «Жолды ж ак­ сы б1лед1» д еп 6ip Kiciiii алады, ол Kici керуыш 6ip арадра адып к е л т тунете.и. С~Ытунде барып жнмрма шакты зоцгппн бастыгы С арыра хабар Gepe.'ii. О лар керуенге шабуыл жасай- цы. Муратты ел т1редь Медигад ж оне баскаларын туткындап тауга экследй Сол тауда Сол1м жэие онын жолдасы Халид тунеп жатады. • Колжазбадагы noMipi. Колжазбэда uexip койылмаган. 191

Bip кезде шац-шуц урыс шыкады, 6ip эйел Сэл1мдерге келш тытылады. Ол Разизанык анасы екен, Сэл1мге бастарынан кешксн окнганы айтып береди Сэл1м Разизаны куткармакка аттанбак болтанда Халид оны тоцтатып: «Базарга кеткен зэн- плер жиылсын, сосын баралык», — дейдр Зэнпш'н бастыгы Сары беткабын алып, вз кшмш Kiiin, бай- лаулы турган туткындарга келедй Туткындар оныц Касым екеш'н кереди Меднгадтын wine icTeren корлытын алдына келпредн Касым Разизамен сейлесш, оны ташыты Сэл1мге коспак болып уэде етеди Касым закг1лер1мсн уйыктап жатканда, Сэльм бастатан золплер буларга тшседи Касым Разизаны алып, кара арш- матына Minin кашады. Сэл1м буларды куады. CaaiM.ii танытан Касым Разизаны той жасап бермек болады. Колжазба толык. Ба скы с е з i (168-6): • Со h f u с е з '! (186-6.): Ко л т а ц б а с ы . МурсеШт Б1кеулынын1. К а т а з ы , с и я с ы , э р п i. Калын дэптер етш (20X16) •ан сартыш туст1 катазта бидай еиямен, араб эрпшде гаи. Колжазбадаты 154, 155, 156, 159. 170 неимрлер Ма- гаунянын олендер! екен1 керсетйлген. Ж а з ы л г а н ж ы л ы, ж е р i. 1910 жылы, Лбай ауданы. Бул колжазбаиы Дайрабай Кожанугылыиа арнап МурсеМт квш!ргеп (1-6.). Б е т те лум. Араб цифрымен беттелгеи. Жэне эр беттш аягыиа кслес! беттщ баскы сезш де койып жазган. Те к сr i и о р н а л а с т ы р ы л у ы . Матауиянык елекде- pi op беткс eKi к ат а р д а н орналаскан. К а л и ы и а к е л т i р i л у i. Жеидеуден етпеген. А кауы . Колжазбаныа merrepi жыртылган, сия тамган, Kip.Teiireii. Па и к а с ы 1915. Абайдыц шытармалары. Мурсешт Бше- улыиыи кешipген колжазбасы. Н у с к а л а р ы. 340-папкаиын (OFK) 4-доптершде: 1- * Mc-ilaal—Qasbro » поэмасынын, машннката басылган 6ip кеин'рмсп бар. 2. «Абай заманында, Лбайдын, оныц балаларыпын вленде- рш узатылган кыздар KeuiipTin алып, асыл каэына, аяулы ескертк|'ш eTin сак,тайтын эдет болтан. Абай ауылындаты хат б1лепн .Мурсешт, Самарбай, Махмуд сиякты адамдар Абай- лын жопе онын шэшрттерйнн шыгармаларын Keiuipin, елге та- ратып, дос-жарларына сьшлык тарту eriri 6epeTiii болтан»,— ден жазады одебнстшк Абай шыгармаларын зерттеуинлердш 6ipi Кайым Мухамбетханов. Солардын 6ipi Семен каласында-

fbi Лбайдыц мемориалдык музей шд е сакталран колжазба. Ол былай деп аталад ы : Бул М агауияны н «Медрат—Касым» дастаныныц С амарбай Ksuiipreu ж а зб а с ы . Самарбай курдасы Бскбай дсген адампык жалрыз кы зы Ханбуб^ге тарту еткен колжазба кершедь Дас- танныц ал га ш к ы беттсршщ фотокенпрмесш Tycipin, O FK -ko- рына сактаура бергсн К- Мухамбетханов. Бул 1280-папкада сактаулы. Н еп'зп' колжазба Семейдег1 Абай музейшде. 169 Ш. I (М. О . Эуезов музейО П. 1—282; Ж . 23 20X15; 18X13 А т а л у ы. bjUJiiTjjU Абайдыц колжазбасы. А в т о р ы . Осы колжазбаныц 194-бетшде: J - ih* Макаш ш ы гарган ©лек деп аталаты н Магауня Кунанбаевтык блендер! б ар. K e i u i p y u i i c i . J.» «г»■*-->> M ypcefliT Бш еулы . MypcefliT кеш 1рген А байдык колжазбасы ндары М арауия- нык е л е н д е р ш щ т|з!.м1: 105*. Дейтурын сез|'к кайда, М аратайьш — 181-6. 109. М акаш тьщ айтканы. «B ipre туран бауырлас» — 186-6. 85. Ж ас шыбык. жазрытуры гул1н шашкан— 194-6. Макаштык1. ®'Р kYh * квп отырдым уйкым келмей — 195-6. Макаштын жоктауы: Keineri ж урген ара-екем Ui — 195-6. («Медрэд— Касым»)** “f»-* \" - - 201—223-6. «Медрад— Касым» ластанынын мазмунын 1лгер1дег1 сипат- тамадан ка р а ц ы з. М акаш ты н Кок1тайра айтканы — 224-6. К о л т а н б а с ы . MypcefliT Б1кеулынык1. Дастан то л ы к емес. баскы 199—200-беттер1 жыртылгаи. К a f а з ы, с л я с ы, о р п 1. Д эп тер етш жасалран саррыш TycTi кагазр а бидай сиямен араб орпш де жазылран. * КолжазОадагы KSMipi. 200-6errepi ж ок болРапдыктан колжазбанын такырыбы жок. 13—! 17 193

Ж а з ы л г а н ж ы л ы , ж е pi. 1907 жы лы, Абай ауылы. Б е т т е л у к Араб цифрымен бершген. Т е к с т in о р н а л а с т ы р ы л у ы . © лен жолдары эр бетке exi катардан орналаскан. К а л п ы и а к е л т i р i л у i. Жендеуден втпеген. А к а у ы. Колжазбанын алгашкы eKi бет! жэне «Медгад— Касым» дастакынын бас жаеы (199—200-6errepi) жод. Кагаз- дары ете тозып щрленген. П а п к а с ы . Абай колжазбасы — М. О. Эуезовтш мемо- риалдык музеШнен. 170 Ш. 340 (OFK) П. 1-13; Ж. 25 28X20,5; 22X10,5 А т а л у ы. Енгш к—Кебек. А в т о р ы . Матауия Абайулы Кунанбаев. Ж инауш ы сы . Белпаз. М а з м ун ы. Кебек 6ip куш Нысан абызта келш бал сал- дырады. Нысан: «Ажалын бшк кабак сурлау дыздан болады» дейдь Одан 6ipa3 уакыт вткеннен KeiiiH Кебек ан аулап жур- генде, катты боран болады, сол кезде М атай руынын 6ip ушне кеп туседг Ол Екп'лжпц yfti екен. Кызды керген жерде-ак ж1г1т rauibiK болады. Кыз да Кебекп жаксы Kepeji. Б1раз уакыт кездесш журедк Кыздын айттырып дойган журты муны ecTin, сол кездеп Тобыктыныи бт Кенпрбаймсн астыртын сейлесш Кебекп ел- прм ск болады. Кебекпн атасы Токтамыс жолаушылап Аррын imiHe кеткен кезде, Кецгтрбай Кебекп алдаумен долга Tycipin, мойнына шылбыр салдырып елиртедк М атайлар мен кыздын айттырып KOiiFaH кайын журты 6ipirin, Е к г Ш к п елнрмек бо­ лады. Ецгшк елершде Кецпрбайга каталдырын бетше айта кел1п, тауда тугаи баласын Кебектщ арасы Тодтамыска табыс ет1цдер, оз1мд1 Кебекпен 6ipre кемадер дейд1. Жыр осымен аядталады. Б а с д ы с о з i (1-6.): SiicpiM KOHijiiM;vcri болды кумар, С о к р ы c e 3 i (13-6.): ...Десед! Cip кун бойыжылап жатты. К а р а з ы , с и я с ы , э р п i. Ад даразга д а зад эрп1мен ма- шинката басылран. Ж а з ы л г а н ж ы л ы , ж е р i. Белпс!з. Б е т т е л у i. Европа цифрымен беттелген. T e n c T i K о р н а л а с т ы р ы л у ы . Эр бетде 6ip катар­ дан орналаскан. 194

К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Жендеуден еткеи. П а п к а с ы 340, 5-дэптер, Магауия Абайулы Кунанбаев. «Е цгш к— Кебек» (поэма). Н у с ц а л а р ы 600 (Э © И ). Магауия. «Е нплш —Кебек». 54—68-6. 171 Ш. 568 (O F K ) П. 3; Б. 3; Ж. 29 30X 21; 27,5X13 КЫПШАКБАЙ БАГДАТУЛЫ А т а л у ы. Кыпшакбай акы н шыгармалары. А в т о р ы - Кыпшакбай. О м бы облысы, Москаленко ауда- нынан. X IX гасырдьщ сонгы жартысы, XX гасырдьщ 6ipimui жартысы аралыгында exiip сурген. Ж и н а у ш ыс ы. Омаров Тэшен. Омбы облысы, Шарбак- кел ауданынан. Омаров Тэшен жинаган Кыпшакбай елецдершщ Ti3iMi: 1. Коп кы зды н ортасында 6 ip Калижан (1-6.). Акын К ал и , Хамит деген ж а с жшттердж бозбалалык кы- лыгын эз!л-оспак тур1нде Т1'лге тиек етедк Алты ш умак елен. 2. Сэрсенб1 кун1 каламды ко л ы м а алдым — З-б. 3. ...Ед1 эш и улкен дэулет малыменен — З-б. Бул ек! елец акыл-есиетке курылган. К о л т а н б а с ы . Жинаушынык1. К а г а з ы , с и я с ы , o p n i . А к парадка кед сиямен казак эршнде жазылран. Ж а з ы л г а н ж ы л ы , ж е р 1. 1950 жылдар, Шарбаккел ауданы, О м бы облысы. Б е т т е л у ь Европалык дифрмен беттелген. Т е к с т i К о р н а л а с т ы р ы л у ы . блек жолдары эр бетке 6ip катар д ан орналастырылган. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у 1 . Жендеуден еткен. П а п к а с ы 568. Кыпшакбай акыннын шыгармалары, 3- дэп., 1—З-б. Н у с к а с ы. Осы папкада Кыпшакбайдын 6ip шумак еле- Ki бар. (TancbipFaif Ж- Садыбайулы).

Ш. 568 (OFK) 172 П. 15; Б. 30; Ж. 36 29X21; 20X15 А талуы . КаЬира—Таймыс киссасы. А вторы . Кыпшакбай. Омбы облысы, Москален­ ко ауданынан. Т а п с ы р у ш ы с ы . Бейсенов Эм1р. А н н о т а д и я с ы. Бардат шайарынын патшасы мен уэзЬ piHiK Таймыс, КаЬира деген улдары шет елкедеп Бакбурган деген патшанын кызын, Малике сулуды 1здеп жолга шыгады. Кайыршылардын, айтуымен Мэликеге гашык, болган Таймыс ас-су irnneii жатып калады. Kahupa патша кызына жолыга алмай oip жыл сарсылады. Таймыс зорга дегенде Маликеш кередк Бул киссада шырыстык сюжетке тан адамгерш шк, адал- дык, доска бер1лгенд!к, рашыктык сиякты i3ri касиеттерге кеп орын бер1лген. КаЬиранын молла шешенщ кшмш киш Мэли- кегс жолыгуы, одан Мэликешн кшмш KHin онын орнына алые шайарга узатылуы, Малике мен Таймыстын. косылуына »aF- дай жасауы, поэманын Tiai жатык, окигалары ыкшамдырына карай, бул жырдын кеп айтылып, екшелш, сараланганын бай- кау кнын емес. Кыпшакбай бул киссаны Шорман молдадан уйренгенш ескертедй Б а с к ы с е ;11 (1 6 .): CJ'm I ifijji Li>V>. С о н г и с е :и (30-6.) : . —.«-U1___ .nS V ,.. К о л та цб а сы. Таги:ырушынык1. К о л ж а з б ;1д а г ы !•; о с ы м ш а ж а а у л а р . 1, 27-бет- тершдс кисса туралы елецмен, карасезбен бершген мэл!мст- тер бар. М е р i . 1-бетке Тгл жоне эдсбиет институты колжазба бе- л1мйпц терт бурышты штампы басылган. К a f а з ы, с и я с ы, а р п i. Кек сиямен, тор кезд1 дэп- терге араб эрпшде жазылран. Ж а з ы л г а н ж ы л ы, ж е р i. 1942 жыл, Омбы облысы, Москаленко ауданы. Институт корыпа 1942 жылы тапсырыл- Б е т т е л у i. Европалык цнфрмен беттелген. Т е к с т i ц о р н а л а с т ы р ы л у ы . ©лен жолдары ор бетке eni катардан жазылран. 196

К а л п ы н а к е л т i р i л у i. Колжазба ак, паракпен тыс- талып жендеуден еткен. А к а у ы. 1-беттеп елец ж олдары тугел1мен, 2-беттеп кей- 6ip ел ец жолдары еше бастаган. П а п к а с ы 568 (OFK). Кыпшакбай акын шыгармалары, 2-дэп., 1—27-6. Осы колжазбаны ц 1-доптершдс Кыпшакбай акынныц «Сештбаттал» атты поэмасы бар (Ж ннаушы: Ка­ ли). 173 Ш. 568 (O F K ) П. 6; Б. 12; Ж. 68 30X 21; 29X16 А т а л у ы. dlzji Кыпшакбай акын­ ныц «100 к,оян» атты шырармасы. А в т о р ы . „-UU--S Кыпшакбай. Ж и н а у ш ы с ы . Аяпулы Токмагамбет. Омбы облысы, Ш арбаккел ауданынан. Э к с п е д и ц и я с ы . 1950 жы лгы Ил жоне эдебиет инсти­ туты уйымдастырган Омбы экспедициясы. Тапсы руш ысы : W Jj s Кацтарбайулы Карта. (1901— 1977). Кекшетау облысы, Ецбексшлдер ауданыиан. Узак жылдар мурал!м болып icTereH. 1954—1960 жылдар аралыгын- да К азак С С Р Былым академнясыныц Т1л-эдебиет институ- тында ры л ы м и кызметкер, бел1м бастыры кызметтер1н аткар- Faii. Б1рталай экспеднцияларра катысып, ауыз адебиет1 улп- лерш жинаран, б1рнеше ж ин актар шыгарган. А н н о т а ц и я с ы . Бул дастан киял-гажайып окигага не- пзделген рылым-61л‘|мд1ж аксы мецгерген бай баласы океснп'ц киянат icTepiH кудай алдындагы куно санап, карсы турады. Э к есш т куидердщ кун1нде кайыршылыкка ушырайтынын болжап айтады . Урлык жасады —■дсп eripiK ж ала жауып ус- таткан 6 ip жанныц зайырынан баягы бай кедейленш калады. Патшамен достыгын пайдаланып доулет! орнына келген бай ез баласын элдешмге мыц д1лдэра сатып ж|'бередь Баланыц акыл-б1лг1рл1г1 аркасында е.ин сатып алгаи Kici eneyi мураты- на жетедк Б ал а ен соцында та к к а отырады. Ж ыр курылысы орашолак курылган. Керкемд|'г! солгын. Kemipyiui дастан- ныц кеп жолдарын тусшбей тастап кеткен. Б а с к ы с е з i (1-6.): * 0 ^_ri ^ Cj'jy • 197

К о л т а н б а с ы . К арта Кантарбайулыныш. К о л ж а з б а д a f ы к о с ы м ш а ж а з у л а р. Колжаз- банын 6-бетшде дастаиныд сонты беттер! жыртылып, сездер! eiuiphiin калрандыктан окига барысы к а р а сезбен баянда- лады. К a f а з ы, с и я с ы, a p n i . Кек сиямен, сары тусп катаз- Fa араб эрпшде жазылгак. Ж а з ы л р а н ж ы л ы, ж е p i. 1950 жы л, Омбы облысы, Ш арбаккел ауданы, Ш окат ауылы. Б е т т е л у к Европалыкцкфрмен беттелген. Т е к с т i н о р н а л а с т ы р ы л у ы . © лен жолдары эр бетке eKi катардан орналастырылран. К а л п ы н а к е л т 1 р 1 л у 1 . Колжазба ак кагазбен тыс- талран. А к а у ы. 1-беттс 3 жол, 2-бетте 4 жол, 3-бетте 1 жол, 4- бетте 5 жол, 5-бетте 2 ж ол жазылмай калган. П а п к а с ы 568 (O FK ). Кыпшакбай акын шыгармалары, 4-дэп., 1—6-6. Ш. 430 (OFK) 174 П . 4; Б. 7; Ж. 28 МАЙК6Т 28X19; 24X9 А т а л у ы . Майквт акыннын Жепсура келгеш (1-6.). А в т о р ы . Майкет акын. Майквт акын каз1рп' Жамбыл облысынан. XIX расырда eMip сурген. Нег131нен айтыс акыны. Кулмамбет, Тубек, Май- лыкожа акындармен айтыскан. Сушнбай, Жамбылмен де ксздескен. Оныц айтыстары «Айтыс» жинактарыида, 1931 жы- лы шыккан С. Сейфуллиишн kitабында жарияланган. Ж н н а у ш ы с ы . Эз1рбаев Кенен. Ол туралы iarepweri сипатгамада бер1лд1. А н и о т а ц и я сы. Бурютбай Ж епсудагы Шапырашты Сарыбандмц асына келе жатып жолда ауырып калады, кырык KiciMeii кайтып кетед! де аска Майкет акынды рана ж1бередк Сол аста Майквт акыннын айткаи елещ. ©лен толык, бурын жария.чанбаран, он 6ip буынды кара елец улп'Ымен курылган. Б а с к и c e s i (1-6.): Шымкенттен Майке 19$

С о н р ы с в з i (7-6.): ...Аулына тус!п калдым Карасайлап. М в р i. 6-бетшде сопак Mepi бар. Онда «Казак СС Р Ры- лым академиясы» «ЦНБ» деген ж азу бар. К а г а з ы , с и я с ы , a p n i . А к кагазга каз1рп к азак эр- ш'меи м ашинкара басылгаи. Ж а з ы л р а н ж ы л ы , ж е p i . 1940 ж. Кордай ауданы, 1949 жылы фондыра тускен. Б е т т е л у 1. Европа цифрымен беттелген. Т е к с т i н о р н а л а с т ы р ы л у ы . 0лен жолда.ры эр бетке 6ip к атар д ан орналаскан. К а л п ы н а к е л т i р i л у i. А к кагазбе» тысталып, жен- деуден еткен. П а л к а с ы 430 (OFK). М айкет акыннын елендерк Май- кет акынны к шырармалары O F K -ныц 548, 430-папкаларында (Жин. С. Кер1мбеков), Э0И -нын 411-папкасында бар. 175 Ш. 337 (O FK ) П. 24; Б. 48; Ж. 30 30X 21; 29X8 МАЙЛЫКОЖА ШОТАНУЛЫ А талуы , Майлыкожа акыннын елендерь А вторы . JJ Майлыкожа Шотанулы (1837— 1908). K a3ipri Шымкент облысы, Арыс ауданы, Бадам ауыл советшдеп Акбулактан, Майлынын apFbi Teri араб, оныц iuiiH- де нурайыш, соцынан езш О рта ж уз Кодырат руынапмыи деп санаран. Оцтустжте араб тукымдаспыз дейтш казактар езде- piH «кожам ыз» деп атайды. Н епзш д е кокыраттык казак. Май­ лынын экес! Шотаннын да елге шешендтмен аты шыккан. К е ш i р у ш i. Jjijbb ts»£il Элкей Маргулан. Б ул влекши б1ркатарын Элкей 1931 жылы Эбубэшр Диваевтан, б1разын 1934 ж ы лдар ¥ л т мэденнетш зерттеу институтынын, жинагаи- дарынан алы п кеннрген. Э. М аргулан жинаран автордын ©лендершж Ti3iMi: 1. Момьшбек датка елгенде Майлынын кец!л айтканы (Телебид1н тукымы Шойбек датканын баласы Момынбектщ ата-бабаларыныц ewipiH мактайды), 5-дэп., 1—7-6. 2. «Коян жылы» (Халыкка коян жылынын ауыр тигенш, Черняевтьгн Шымкенгт!, Эулиеатаны, Т аш кент барындырга- 199