ป่าปุ่ง ป่าทาม ภาคอีสาน

ป่าบงุ่ ปา่ ทาม ภาคอีสาน 401 บักลุมพุก ชื่อทอ้ งถิน่ อื่น : มะขา้ ว หมอกนำ�้ ข้าว (ภาคเหนือ), มะคัง (อุตรดิตถ์), กระลำ� พุก ตะลมุ พกุ ลุมพกุ มะคังขาว (ภาค กลาง, ภาคตะวนั ตก), ลุมพุก บักลมุ พกุ หมากลมุ พกุ (อีสาน), บกั ดกู (อ.กนั ทรารมย์ ศรสี ะเกษ), เงีย่ งดุก (อ.เมือง มหาสารคาม), หนามลมุ พกุ (อ.ทุ่งเขาหลวง รอ้ ยเอ็ด) Tamilnadia uliginosa (Retz.) Tirveng. & Sastre (วงศ์ Rubiaceae) ชอ่ื พอ้ ง : - ไมพ้ มุ่ สูง 4-10 ม. ตน้ อายนุ อ้ ยเปลอื กเรียบ เม่อื แก่จะแตกเป็นสะเกด็ ปลายกิ่งโน้มลงมเี นื้อไม้อ่อนและยืดหยนุ่ มหี นามแหลมคมท่ีซอกใบ ออกเป็นคู่ ยาว 1-2 ซม. กง่ิ แกห่ นามจะโตขนึ้ เปน็ กิ่งยอ่ ย ยาว 2-10 ซม. ตาม กิ่งออ่ น ใบ และดอกเกล้ียง ก่ิงอ่อนเปน็ ส่ีเหลี่ยม ใบเดีย่ ว เรียงตรงขา้ มและเปน็ กระจกุ ทปี่ ลายกง่ิ ยอ่ ย รูป ไข่กลบั -ใบหอกกลบั ยาว 8-17 ซม. ปลายใบแหลม-มน โคนใบสอบ ผิวใบด้านบนมนั เงา มเี ส้นแขนงใบขา้ งละ 5-7 เสน้ ก้านใบยาว 0.5-1 ซม. ดอกเด่ยี ว ออกทีป่ ลายกง่ิ ดอกควำ�่ ลง กลบี เลยี้ งและฐานรองดอกรูประฆงั ยาว 1 ซม. สเี ขยี ว กลบี ดอกสขี าว โคนกลีบสเี ขียว มี 5-6 กลีบ รปู กลม ปลายกลม โคนซ้อนและเชือ่ มติดกนั กลบี ดอกบานแผอ่ อกเกือบจะแนวระนาบ กว้าง 3-5 ซม. มีกล่นิ หอม อับเรณูรปู แถบ ยาว 1 ซม. ตดิ ทโี่ คนกลบี และบดิ เล็กน้อย ก้านดอกยาว 1.5-3 ซม. ผลทรงร-ี ไข่ กวา้ ง 3-5 ซม. ยาว 4-6 ซม. ผวิ เกลยี้ ง เมื่อสุกสีเหลอื ง มี เมลด็ จ�ำนวนมาก ถ่ินอาศัย ขึ้นในที่โล่งแจ้งของพื้นที่ราบนำ�้ ท่วมถึง หรอื ในเขตพืน้ ทีด่ อนบรเิ วณที่ลุ่มต�่ำมีน้ำ� ท่วมขังชืน้ แฉะในฤดฝู น พบทง้ั ในป่าผลัดใบ ปา่ บุ่งป่าทาม และตามทุ่งนา ทคี่ วามสูงจากระดบั นำ�้ ทะเลไมเ่ กิน 800 ม. ผลัดใบชว่ งเดือน มกราคม ออกดอกและติดผลเกอื บตลอดท้งั ปี กระจายพันธุ์ พบไดง้ ่าย ท่ัวประเทศ ตา่ งประเทศพบในเขตรอ้ นของภูมภิ าคเอเชยี ใต้ เมียนมาร์ ลาว กมั พชู า และ เวียดนาม การใชป้ ระโยชน์ อาหาร ยอดอ่อน รสขมอมฝาด เป็นผักสด จิ้มนำ�้ พริก ปลาแดกบอง ปิง้ ปลา (12, 15, 19, 20, 21, 26, 27).--- ผลสกุ รสหวานปนฝาด กนิ เป็นผลไม้ แต่กนิ มากอาจเบ่ือเมา (8, 18).--- ผลออ่ น รสมนั ฝาด สับเป็นช้ินเล็กๆ กิน แกล้มปลาแดกบอง ปิ้งปลา หรอื ตำ� ส้มใสม่ ะเข่ือขน่ื (2, 12, 27).--- สมนุ ไพร ยอดออ่ น กนิ แก้อาการทอ้ งร่วง ท้องเสีย (12).--- เปลอื กและราก ต้มนำ�้ ด่ืมแก้ปวดเมอ่ื ย (8).--- เปลอื กและแกน่ ตม้ นำ้� ด่ืมเป็นยาบ�ำรงุ แมล่ กู อ่อน (2, 17).--- ราก ต้มน�้ำดม่ื รกั ษาโรคกระเพาะ (26).---ราก ฝนทารักษาอาการปวดคางทมู แตต่ ้องทาแกม้ ฝง่ั ตรง ขา้ มท่เี ป็นคางทูม หรือทาแก้อาการปวดนมของแมล่ กู ออ่ น ใหท้ าดา้ นทีไ่ มป่ วดนม (19).--- กาฝากตน้ บักลมุ พกุ + กาฝากต้นกระโดน + มะระขนี้ ก ตม้ น้ำ� ดมื่ รกั ษาโรคตบั (26).--- เชื้อเพลิง เน้อื ไมใ้ ช้ท�ำฟนื (23).--- กอ่ สรา้ ง หรือเครอ่ื งมอื แกน่ ไม้ มีเนอ้ื แขง็ และหนัก ใชท้ �ำสากตำ� ขา้ ว (27).--- ด้านอนื่ กง่ิ น�ำมาปลุกเสกท�ำเครอ่ื งราง แล้วผูกคอวัว-ควาย แกต้ าอักเสบในววั -ควาย (18).--- ดอกมีกล่นิ หอม ใชบ้ ูชาพระ (23)



ป่าบงุ่ ป่าทาม ภาคอสี าน 403 ต�ำบักลุมพุก บักลุมพุก/ตะลุมพกุ (Tamilnadia uliginosa (Retz.) Tirveng. & Sastre) สม้ ตำ� อีกชนดิ ท่หี ากนิ ไดย้ ากมากในปจั จบุ นั เพราะขาดการถา่ ยทอดภูมิปัญญา นอกจากน้แี ลว้ บกั ลุมพุก ยงั เปน็ ผลไม้ที่ฝาดมากจนแทบจะไมม่ ีผใู้ ดรวู้ า่ กินได้ ผลบกั ลุมพุกระยะอ่อน-หา่ ม มรี สมันแตฝ่ าดมากคล้าย กลว้ ยดิบ การแกค้ วามฝาดของสารแทนนนิ จะใช้รสเปรี้ยวจากมะนาวและน�ำ้ มะขามเปียก ซ่งึ มีสตู รการปรงุ คลา้ ยกบั สม้ ต�ำกลว้ ยดบิ รสชาติของต�ำบกั ลมุ พกุ จึงจดั จ้านดว้ ยส่วนประกอบและเคร่ืองปรุงต่างๆ ท่ใี สล่ งไป เพอื่ แกร้ สฝาดอย่างลงตวั สว่ นประกอบ 1) ผลบักลมุ พุกระยะออ่ น-ห่าม 2 ลูก (ปอกเปลือกแล้วสบั เอาแตเ่ นื้อสีขาวแชน่ ำ�้ เกลือไว้ 10 นาที แลว้ บบี คน่ั นำ�้ ออก 3 รอบ) 2) มะเขือข่ืนดิบหรอื สุก (สับเปน็ ชิน้ เล็กๆ ทง้ั ผล) 6-7 ลกู 3) มะนาว (ฝานเป็นช้ินบางทงั้ เปลือกและเนื้อ) 2 ลกู 4) ถ่ัวฝกั ยาว 2 ฝัก 5) พรกิ ชฟ้ี ้าแหง้ หรอื สด 5-7 เมด็ 6) กระเทียม 3-5 กลีบ 7) น�้ำมะขามเปียก 1-2 ชอ้ นโตะ๊ 8) นำ�้ ปลาร้าตม้ 3 ชอ้ นโตะ๊ 9) น�ำ้ ปลา 1-2 ช้อนโต๊ะ 10) น�้ำตาลทราย 2 ชอ้ นโตะ๊ วธิ ีปรงุ 1. ตำ� พรกิ แห้ง และกระเทยี ม ผสมกนั พอหยาบๆ 2. ใสเ่ สน้ บกั ลมุ พุกที่ปีบน�้ำให้สะเด็ด มะเขอื ขน่ื ถ่วั ฝกั ยาว และมะนาวลงไปต�ำผสมกนั ให้พอแหลก 3. ปรงุ รสดว้ ยน�้ำปลารา้ น�้ำปลา และน�้ำมะขามเปียก ใหม้ ีรสชาตเิ ปรย้ี ว เคม็ และเผด็ น�ำ แลว้ ปรุงด้วยน�ำ้ ตาล ทรายใหร้ สกลมกลอ่ ม หมายเหตุ หากความฝาดของบกั ลุมพุกยังมากอยู่ให้แกด้ ้วยการบีบมะนาวหรอื เตมิ น้�ำมะขามเปียกเพิม่ แล้วปรุงรส อื่นตามอีกครง้ั สูตรอาหารโดย นางกนกอร เทศนา (8)



ปา่ บงุ่ ป่าทาม ภาคอสี าน 405 เกียงปืน ชอื่ ท้องถน่ิ อ่นื : ครอบจกั รวาล (กรงุ เทพฯ), เจียงมนื (รอ้ ยเอด็ ), เกียงปืน (สกลนคร, อดุ รธาน)ี , ไก่นา เคียงปนื (อ.กันทรารมย์ ศรีสะเกษ) Xantonnea parvifolia (Kuntze) Craib (วงศ์ Rubiaceae) ชือ่ พอ้ ง : - ไมพ้ ุ่ม สงู 0.5-4 ม. ตามกงิ่ ออ่ น กา้ นใบ และช่อดอกมีขนสนั้ ต่อมาเกล้ยี ง มหี ูใบรูปสามเหลี่ยมปลายยาวคล้าย แท่งเข็ม ยาว 4-9 มม. ตดิ คงทน ใบเดย่ี ว รูปรี หรอื รปู ใบหอกกลับ ยาว 4-8 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบสอบ- แหลม ผิวใบเกล้ียง มีเสน้ แขนงใบขา้ งละ 6-9 เสน้ กา้ นใบยาว 2-5 มม. ชอ่ ดอกกระจกุ สั้น ออกตามซอกใบ มี ดอกจำ� นวนมากอยคู่ อ่ นขา้ งชิดกนั ดอกขนาดเลก็ มาก เมอื่ บานกว้าง 3 มม. กลีบเลย้ี งและกลบี ดอกมอี ย่างละ 4 กลบี แฉกกลบี เลย้ี ง ยาว 0.5-1 มม. มขี นด้านนอก กลีบดอกสขี าว-เหลืองอ่อน หลอดกลบี ดอกยาว 2 มม. แฉกกลีบดอก ยาว 2-3 มม. ไม่มกี ้านดอก ผลรูปทรงกลม กวา้ ง 4-6 มม. ผวิ มขี นประปราย-เกล้ยี ง ปลายผลมี กลีบเล้ยี งติดคงทน เม่อื สุกสแี ดง คล้ายผลกาแฟ มี 6-8 เมล็ด รปู กลมและแบน กวา้ ง 3-4 มม. ถิ่นอาศยั ขน้ึ ในท่โี ล่งแจง้ ชายป่า หรือรมิ นำ้� ในพนื้ ท่ีบ่งุ ทาม หรือปา่ บุ่งปา่ ทาม ทคี่ วามสูงจากระดับน�้ำทะเลไม่เกิน 200 ม. ออกดอกช่วงเดอื นธนั วาคม-เมษายน ผลแกเ่ ดอื นมนี าคม-กรกฎาคม กระจายพนั ธุ์ พบไดค้ ่อนข้างยากในเขตลุ่มนำ้� ป่าสกั และล่มุ น้ำ� บางประกง แต่พบค่อนข้างงา่ ยในภาคตะวนั ออก- เฉียงเหนือ ไมพ่ บในลุ่มน้�ำโมง ต่างประเทศพบในลาว กมั พชู า และเวยี ดนามตอนใต้ การใชป้ ระโยชน์ สมุนไพร ราก ตม้ น�้ำด่มื บ�ำรุงกำ� ลงั (23).--- ราก เขา้ ยาอื่นๆ ตม้ น�้ำด่มื รกั ษามดลกู และบำ� รงุ น�้ำนมใน แมล่ กู ออ่ น (24).--- ดา้ นอนื่ ดอก ผึ้งชอบตอมเกสรและดดู น�ำ้ หวาน, ผลสกุ เป็นอาหารของนก (23)



ป่าบ่งุ ปา่ ทาม ภาคอสี าน 407 สัง ชอ่ื ทอ้ งถน่ิ อืน่ : มะสงั (ภาคกลาง), กะสัง (ภาคใต้), สงั หมักสัง (อสี าน) (วงศ์ Rutaceae) Citrus lucida (Scheff.) Mabb. ชอื่ พอ้ ง : Feroniella lucida (Scheff.) Swingle ไม้ตน้ สูง 5-15 ม. เปลือกขรุขระ มีหนามแตกแขนงได้ ยาวถึง 15 ซม. ตามกง่ิ ออ่ น แกน-ก้านใบ และช่อดอกมี ขนส้นั หนาน่มุ กิง่ มีหนามตรงและแหลมคม ยาว 1-5 ซม. ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงสลับ แกนใบ ยาว 4-10 ซม. มใี บย่อยเรยี งตรงข้าม 5-11 ใบ รูปรีกว้าง หรือรูปไขก่ ลับ ยาว 1.5-3 ซม. ปลายใบมน กลม หรือ เว้าบ๋มุ โคนใบมน-กลม ผวิ ใบด้านบนเกล้ยี งและมนั เงา ด้านล่างมขี นส้นั เนื้อใบหนา เม่อื ขยีม้ กี ลิ่นหอม ก้านใบ ยอ่ ยยาว 1-2 มม. มีเส้นแขนงใบข้างละ 4-6 เสน้ มีต่อมนำ้� มันใสๆ เห็นชัดเจนที่ผวิ ใบด้านล่าง ชอ่ ดอกแบบแยก แขนง ยาว 4-10 ซม. ออกตามซอกใบ กลีบเลี้ยงและกลบี ดอกมอี ยา่ งละ 5-6 กลีบ กลีบดอกสขี าวอมเขยี ว รูปไข่- ใบหอก ยาว 1.5-2 ซม. ปลายกลบี เรยี วแหลม ขอบกลบี บิดเป็นคลนื่ เกสรเพศผู้ 14-24 เกสร ยาวมากกว่ากลีบ ดอก มีกลิ่นหอม ผลรปู ทรงกลมแปน้ กวา้ ง 5-10 ซม. สงู 3-6 ซม. ผิว/เปลอื กสีเขยี วเข้ม เรียบเกล้ียง แข็งและ หนามาก หนา 1-1.5 ซม. เมอ่ื สุกสนี ำ�้ ตาล มีเมลด็ จำ� นวนมาก ถน่ิ อาศัย ขึน้ ตามท่โี ลง่ แจ้งหรือชายปา่ ของปา่ ผลัดใบหรือปา่ ดงดบิ แล้งทีอ่ ย่ใู นเขตท่รี าบน้�ำทว่ มถงึ ในปา่ บุ่งปา่ ทาม มกั ขึ้นตามเนนิ ดิน ท่ีความสงู จากระดับน�้ำทะเลไม่เกนิ 400 ม. ออกดอกและติดผลตลอดปี กระจายพันธ์ุ พบไดค้ ่อนขา้ งยาก พบในภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก และภาคตะวนั ตก ต่างประเทศพบในลาว กมั พูชา เวยี ดนามตอนใต้ และเกาะชวา การใชป้ ระโยชน์ อาหาร ยอดอ่อน มีกลน่ิ หอม เปน็ ผกั สด จมิ้ น้ำ� พรกิ กินแกลม้ ลาบ ก้อย หรอื แกง (9, 15, 17, 26, 27).--- ผลดิบ-สกุ ผ่าคร่งึ ควกั เอาเฉพาะเนอ้ื ใน รสเปร้ยี วจดั ใช้แทนมะนาว ใสต่ ้มปลา ตำ� น้�ำพริก หรอื ต�ำสม้ (9, 15, 17, 27).--- ผลดบิ -สกุ รสเปร้ียว กนิ เปน็ ผลไม้ จมิ้ เกลอื เค้ียวไดท้ ัง้ เมล็ดๆ มีรสมัน (9, 17).--- สมนุ ไพร ผลดิบ ผ่า กนิ เนือ้ ในและเมลด็ จิม้ เกลอื เปน็ ยาระบาย แกอ้ าการทอ้ งอืด (9, 26).--- แกน่ ตม้ น้ำ� ดมื่ แกผ้ ิดกะบนู (กินผดิ ส�ำแดง) สำ� หรับแม่ลูกอ่อน (17).--- แก่นสงั /มะสงั + เม็ก (Syzygium antisepticum) + ตน้ เหา่ + ต้นแก/ สะแกนา (Combretum quadrangulare) ต้มน�้ำดม่ื ขับสารพษิ ใชฆ้ ่าเช้อื รกั ษาโรคงสู วัด (27)



ปา่ บุง่ ปา่ ทาม ภาคอสี าน 409 ขี้กะลุ่ย ชือ่ ทอ้ งถนิ่ อนื่ : เหน่ง แหนง (ภาคใต้), พรมคต (ตราด), ขก้ี ะลยุ่ (อ.กนั ทรารมย์ ศรสี ะเกษ), ขี้โคย (อ.เมือง ยโสธร), ดกู ทาม (อ.บา้ นดุง อดุ รธาน)ี , ผีหมอบ (อ.เจริญศิลป์ สกลนคร) Homalium caryophyllaceum Benth. (วงศ์ Salicaceae) ช่อื พ้อง : - ไมต้ ้น สงู 5-15 ม. เปลอื กเรียบหรือแตกเป็นสะก็ด ตามกงิ่ ออ่ น ก้านใบ และใบมขี นส้นั ประปราย-เกลยี้ ง ใบเด่ยี ว เรยี งสลบั ระนาบเดียว รปู รี หรือรูปขอบขนาน ยาว 8-17 ซม. ปลายใบแหลม-เรยี วแหลม ขอบใบจกั ฟนั เล่ือย และมจี ุดตอ่ ม 1 จดุ ที่ปลายฟันเลอื่ ยแต่ละซี่ โคนใบมน-แหลม ผวิ ใบด้านบนมนั เงา มีเสน้ แขนงใบขา้ งละ 7-10 เส้น กา้ นใบยาว 0.5-1 ซม. ช่อดอกแบบกระจะ ออกตามซอกใบ ยาว 5-15 ซม. มีขนสั้น มดี อกยอ่ ย 3 ดอก/ กระจกุ ก้านดอกยอ่ ยยาว 1-2 มม. ฐานรองดอกและโคนกลบี เล้ียงเปน็ รูปกรวย ยาวถึง 6 มม. (ดคู ลา้ ยกา้ นดอก ยอ่ ย) กลบี เล้ียงและกลบี ดอกมอี ยา่ งละ 5-7 กลีบ มขี นาดและรูปร่างเหมือนกัน สขี าวอมเขยี ว รูปใบหอก ยาว 2-2.5 มม. มเี กสรเพศผ้ตู ดิ เปน็ กระจุกๆ ละ 3-4 เกสร และติดตรงข้ามกลีบดอก ทีโ่ คนเกสรมีตอ่ มสเี หลือง 5-7 ตอ่ ม ผล ไม่มีข้อมูล ถ่ินอาศยั ขึน้ ในท่โี ลง่ แจง้ ชายป่า หรอื รมิ นำ�้ ในเขตทรี่ าบน้ำ� ทว่ มถงึ และในป่าบุ่งป่าทาม ที่ระดับความสูงจาก ระดบั นำ�้ ทะเลไม่เกนิ 200 ม. ออกดอกชว่ งเดอื นกรกฎาคม-กันยายน กระจายพนั ธุ์ พบกระจายพนั ธก์ุ วา้ ง แตค่ อ่ นข้างหายาก พบในภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ ภาคใต้ และจงั หวดั ตราด ต่างประเทศพบในลาว กมั พชู า เวียดนามตอนใต้ คาบสมทุ รมาเลเซยี เกาะบอร์เนียว และเกาะชวา การใช้ประโยชน์ สมนุ ไพร แกน่ แชน่ ำ้� ด่มื ขบั เสลด แกไ้ อ (19).--- เช้ือเพลงิ ไมท้ �ำฟืนหรอื เผาถ่าน (17, 24, 25).--- กอ่ สร้าง หรือเครื่องมอื เนอ้ื ไม้แขง็ แรง ใชใ้ นงานก่อสร้าง ทำ� เสาเถยี งนา มอดไม่กิน (17, 19)

ผลอ่อน เปลือกของเถาอายุมาก หนามท่ซี อกใบ

ป่าบงุ่ ปา่ ทาม ภาคอีสาน 411 หนามพุงดอ ชือ่ ทอ้ งถ่นิ อน่ื : พุงดอ หนามพงุ ดอ (ภาคกลาง), ขแ้ี ฮด ป๊ีดเตา๊ ะ (เชยี งใหม)่ , พุงดอ หนามพุงดอ หนามจาง (ไทโคราช-อ.ชุมพวง นครราชสีมา), หนามจาน (ไทลาว-อ.เมอื งยาง นครราชสีมา), หนามข้ีแฮด (อ.มญั จาครี ี ขอนแกน่ ) Azima sarmentosa (Blume) Benth. (วงศ์ Salvadoraceae) ชื่อพ้อง : - ไมเ้ ลอื้ ย ยาวได้ถึง 7 ม. เปลือกเถาแกส่ ีน�ำ้ ตาลออ่ น แตกเปน็ ร่องลึกตามยาวมเี นื้อนมุ่ หนา ทกุ สว่ นบนตน้ เกล้ียง ไม่มขี น ก่ิงออ่ นเป็นสี่เหลีย่ ม มหี นามแหลมคม 1-2 ค่/ู ซอกใบ ยาว 1-1.5 ซม. ปลายหนามสดี ำ� ใบเดย่ี ว เรียง ตรงข้าม รปู ไข่ หรอื รูปรกี ว้าง ยาว 2-6 ซม. ปลายใบแหลม-เรียวแหลม และมหี นามสีดำ� ยาว 1-2 มม. โคนใบ มน-เวา้ เลก็ นอ้ ย ผิวใบมนั เงา เน้อื ใบหนา เม่ือขย้ีจะมกี ล่ินฉุน มเี สน้ แขนงใบขา้ งละ 6-8 เสน้ กา้ นใบยาว 6-8 มม. ชอ่ ดอกแบบกระจะหรอื ชอ่ แยกแขนง ออกตามซอกใบหรอื ปลายก่ิง ยาว 5-25 ซม. ดอกแยกเพศ สีเหลือง อมเขียว ดอกบานกวา้ ง 5 มม. กลีบเล้ียงและกลีบดอกมีอย่างละ 4 กลีบ กลีบเลย้ี งรูประฆงั แฉกกลีบเลย้ี ง ยาว 2 มม. กลบี ดอกยาวกวา่ กลบี เลยี้ งเล็กน้อย ผลทรงกลม กวา้ ง 5-6 มม. มเี นอื้ ฉำ�่ นำ�้ ผลอ่อนสีขาวขนุ่ เม่อื สกุ มสี ี ขาวใส มี 1-3 เมลด็ ถน่ิ อาศัย ขนึ้ ตามที่โลง่ แจ้ง ท่ีรกรา้ ง ป่าละเมาะ หรอื ชายปา่ ทอี่ ยู่ในเขตพืน้ ท่ีทีม่ อี ากาศแหง้ แล้ง ดนิ ปนทราย หรอื ดินเคม็ พบมากตามพน้ื ทใ่ี กล้ชายฝั่งทะเล ในป่าบ่งุ ปา่ ทามมักพบตามเนนิ ดนิ หรอื จอมปลวก ทคี่ วามสูงจากระดับ น�้ำทะเลไม่เกิน 800 ม. ออกดอกกุมภาพันธ-์ มีนาคม ผลแกพ่ ฤษภาคม-มถิ ุนายน กระจายพันธ์ุ พบได้ง่ายตามจงั หวดั ท่ีติดทะเลรอบอา่ วไทย ตั้งแต่จงั หวดั ระยอง ไปจนถึงนครศรีธรรมราช ใน แผ่นดนิ เข้ามาจะพบทจี่ ังหวัดราชบรุ ี ปราจนี บรุ ี ลำ� พนู เชียงใหม่ ส�ำหรบั ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือพบไม่บ่อย นัก ในจังหวัดนครราชสมี าและขอนแกน่ ตา่ งประเทศพบทวั่ เอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ จนถึงเกาะไฮหนาน และ เกาะนิวกนิ ี การใชป้ ระโยชน์ อาหาร ผลสุก กินเป็นผลไม,้ ยอดอ่อน มกี ลิน่ ฉนุ ใชเ้ ป็นเคร่อื งเทศดับคาว เชน่ คว่ั ใส่หนู (1).--- สมนุ ไพร ราก ต้มนำ�้ ดม่ื แกป้ วดเม่อื ย, ราก ฝนเขา้ ยาอื่นๆ ดื่มแก้ท้องอดื ทอ้ งเฟ้อ (1).--- ราก ต้มน้ำ� ดืม่ รักษาโรคริดสดี วง- ทวาร (2).--- ใบ แชน่ ำ้� ให้เดก็ อาบ ทำ� ใหแ้ ผลอสี กุ อีใสหายเร็ว (4).--- ด้านอ่นื หนามมีพิษ เมอื่ โดนแทงปลาย หนามสดี ำ� จะหกั คา ปวดมากและทำ� ใหแ้ ผลอกั เสบ (1, 2)

จอกหหู นยู กั ษ์ ตน้ อายุมาก จอกหหู นูยกั ษ์ ต้นอายนุ ้อย ช่อของสปอร์ จอกหูหนู (Salvinia cucullata) จอกหหู นู (Salvinia cucullata)

ป่าบงุ่ ป่าทาม ภาคอสี าน 413 จอกหูหนูยักษ์ ชือ่ ทอ้ งถนิ่ อ่นื : - (วงศ์ Salviniaceae) Salvinia molesta D.S. Mitch. ช่ือพอ้ ง : - ไมน้ ้ำ� ล้มลุก อายหุ ลายปี (เป็นพชื ในกลุม่ เฟิน) ทัง้ ต้นลอยบนผิวนำ�้ คล้ายแพ แตล่ ะตน้ กว้าง 6-30 ซม. สูง 3-5 ซม. ล�ำตน้ ทอดนอน หนา 1-2 มม. มีขนหนาแน่น มรี ากสีน้�ำตาลยาวได้ถงึ 50 ซม. ใบเดย่ี ว เรียงตรงข้าม ใบรูป ไต รปู หวั ใจ หรือรูปไข่ กวา้ ง 2-6 ซม. ยาว 2-4 ซม. ปลายใบและโคนใบเว้ารปู หัวใจ ขอบใบมกั บิดเปน็ คลน่ื ผวิ ใบด้านบนมีขนแขง็ ปลายแยก 4 แฉก ขนหนาแนน่ มากและทำ� ให้ไมเ่ ปียกน้�ำ ไม่มีกา้ นใบ ใบต้นแก่พบั ครึง่ ตามแนวยาวแลว้ ผิวใบดา้ นบนท้ังสองด้านของแนวพบั จะหนั เขา้ หากันมาก-นอ้ ย คล้ายแฟ้ม (ถ้าขนึ้ เบียด เสียดกนั มากใบจะพับเข้าหากนั มากและเรยี งซ้อนกนั แน่น แต่ตน้ ทอี่ ายนุ อ้ ยและขึ้นห่างๆ กนั แผ่นใบจะเหยียด ตรงในแนวราบ) ถงุ อบั สปอร์ติดเปน็ ชอ่ กระจะ ออกตามข้อ หอ้ ยลงใตน้ ำ�้ ยาวถึง 7 ซม. ถงุ ทรงกลม กวา้ ง 1-3 มม. สีนำ�้ ตาลออ่ น มีขนปกคลมุ จอกหหู นยู ักษ์ มีความคล้ายคลึงกับ จอกหูหนู (Salvinia cucullata) ซงึ่ เป็นชนิดท่ีเป็นพืชพน้ื เมอื งเดมิ ของ ประเทศไทย มีความแตกตา่ งกนั ท่ี จอกหูหนใู บจะยาวไม่เกนิ 2 ซม. ขอบใบมว้ นเข้าหากันดคู ลา้ ยถ้วยหรือหูของ หนู และทผี่ วิ ใบดา้ นบนจะมีขนปลายคลา้ ยตะขอ (ไมแ่ ตกปลาย 4 เสน้ ) ถน่ิ อาศัย ปกตชิ อบลอยเป็นกลมุ่ ตามแหล่งนำ้� น่งิ และอยู่อย่างหนาแน่นตามขอบบงึ ในทโี่ ลง่ แจง้ แพร่กระจายไป ตามแม่นำ้� ลำ� ธารในฤดนู ้�ำหลาก ทีค่ วามสงู จากระดบั นำ�้ ทะเลไมเ่ กนิ 500 ม. ขยายพันธ์ุดว้ ยการแตกแขนง และ ตดิ สปอรไ์ ดต้ ลอดท้ังปี การกระจายพนั ธุ์ เป็นพชื ต่างถ่ิน มีก�ำเนิดมาจากประเทศบราซลิ ปจั จุบันเป็นวัชพชื น�้ำทีโ่ ตเรว็ มาก แพร่ กระจายไปในเขตร้อนและกง่ึ เขตรอ้ นทัว่ โลก ในประเทศไทยก�ำลังระบาดหนักในบางล่มุ นำ้� คือ ลุ่มนำ�้ แมก่ ลอง ลุ่มนำ�้ สงคราม และ ลุ่มน้�ำรอบทะเลสาบสงขลา มแี นวโนม้ ทจี่ ะแพร่ระบาดไปไดท้ ว่ั ประเทศ จอกหูหนูยกั ษ์ ขยายพนั ธด์ุ ้วยแขนงตน้ ท่ีขาดออกจากกนั และสปอร์ สามารถเตบิ โตเร็วเทยี บเท่ากบั ผักตบชวา สรา้ งปญั หาให้ แกส่ ่ิงแวดล้อม โดยเบียดบงั แสงและแย่งพนื้ ทผ่ี วิ น�้ำกับพชื น�ำ้ พ้นื เมืองของไทยชนิดอนื่ ๆ ไดด้ กี วา่ ท�ำใหพ้ ืชน้�ำ พ้นื เมืองตาย สตั ว์น้�ำขาดอาหาร ต้นท่ตี ายทำ� ใหน้ ำ�้ เน่าเสียและส่งผลกระทบตอ่ สัตว์น้�ำต้องขาดอากาศหายใจ อีก ทัง้ ยังทำ� ใหน้ �้ำไหลชา้ และกีดขวางการคมนาคมทางนำ�้ ดว้ ย การใช้ประโยชน์ - การควบคมุ ก�ำจัดโดยการใช้สวงิ ช้อนออกจากผวิ นำ้� ให้หมด ไมใ่ ห้สว่ นตน้ ที่ หักเหลอื เป็นเชอ้ื พนั ธตุ์ อ่ ไป น�ำขึน้ มาตากให้แหง้ บนบก แล้วใช้เปน็ เชอ้ื เพลิงได้ ไม่ควรใชห้ มกั ทำ� ปุย๋ เพราะสปอรอ์ าจจะแพรก่ ระจาย เข้าไปตามนาขา้ วหรอื แหล่งนำ�้ ต่อไปได้



ป่าบงุ่ ป่าทาม ภาคอสี าน 415 ก้ามปู ชอื่ ทอ้ งถ่นิ อ่ืน : จา๊ ตอง (ลำ� พนู ), เพ้ียฟาน (เชยี งใหม่), ต่อไส้ (ภาคกลาง), ตานขโมย (กาญจนบรุ ี), ตานอลี ้ิน (สระบรุ )ี , กระดกู องึ่ (อ.วารินช�ำราบ อุบลราชธาน)ี , กา้ มปู มันปู (มหาสารคาม, รอ้ ยเอ็ด, ขอนแก่น, อ.เจรญิ ศิลป์ สกลนคร), มะละกว๊ ต (ส่วย-อ.ท่าตมู สรุ นิ ทร)์ Allophylus cobbe (L.) Raeusch. (วงศ์ Sapindaceae) ชื่อพอ้ ง : - ไม้พ่มุ สงู 0.7-2 ม. ตามกง่ิ ออ่ น กา้ นใบ และชอ่ ดอกมีขนสัน้ ใบประกอบมี 3 ใบยอ่ ย ใบย่อยตรงกลางมีขนาด ใหญ่และยาวทีส่ ดุ รปู หอกกลบั รูปรี รูปไข่ ยาว 3-12 ซม. ปลายใบมน-เรยี วแหลม ขอบใบหยกั ห่างๆ และหยัก ชัดเจนช่วงปลายใบ โคนใบมน-สอบ กา้ นใบย่อยยาวได้ถึง 1 ซม. สองใบย่อยด้านขา้ งมกั ไม่มกี ้านใบยอ่ ย ผวิ ใบ ทัง้ สองด้านเกลี้ยง-มีขนสนั้ ผวิ ใบด้านบนมนั เงา มเี ส้นแขนงใบขา้ งละ 5-9 เส้น ก้านใบยาว 3-7 ซม. ช่อดอก แบบกระจะ ออกตามซอกใบและปลายกิง่ ยาว 4-10 ซม. ดอกแยกเพศ กลบี เลยี้ งและกลีบดอกมีอย่างละ 4 กลบี กลีบเล้ยี งสเี ขียวอ่อน ยาว 1-2.5 มม. กลีบดอกสขี าวยาวใกล้เคียงกลบี เลี้ยง ดอกบานเพียงเลก็ นอ้ ย เมื่อบาน กว้าง 2-3 มม. มีเกสรเพศผแู้ ละเกสรเพศเมยี สีขาวยาวพน้ ออกมา ผลทรงกลม กว้าง 5-10 มม. มขี นประปราย- เกลยี้ ง ผลออ่ นสเี ขยี ว ผลสกุ เปลย่ี นเปน็ สสี ้ม-แดง มีเนื้อหมุ้ เมล็ดบาง มี 1 เมล็ด ทรงกลม ถิ่นอาศยั ชอบขนึ้ ตามชายปา่ หรอื ปา่ ที่ถกู รบกวน ท้งั ในปา่ ดงดิบ ป่าผลัดใบ ป่าบุง่ ปา่ ทาม และปา่ ชายหาด ท่คี วาม สูงจากระดบั นำ�้ ทะเลไมเ่ กิน 1,900 ม. ออกดอกช่วงเดือนพฤษภาคม-ตลุ าคม ผลแกเ่ ดอื นกรกฎาคม-ธนั วาคม กระจายพนั ธุ์ พบได้ง่าย ทว่ั ประเทศ และพบในประเทศเขตรอ้ นและก่งึ เขตร้อนทว่ั โลก การใช้ประโยชน์ อาหาร ผลสุก สีแดง รสหวานอมเปรยี้ ว กินเปน็ ผลไม้ เมล็ดกรอบ เคยี้ วไดท้ ั้งเมล็ด (3, 10, 11, 12, 13, 14, 24).--- สมนุ ไพร ตน้ น�ำมาตากแห้ง ตม้ น�้ำดืม่ แกป้ วดเอว แกป้ วดตามร่างกาย (11).--- ด้านอืน่ ผลสุก เปน็ อาหารของนก (24, 25)

หใู บ

ป่าบุง่ ป่าทาม ภาคอีสาน 417 ช�ำมะเลียง ชื่อท้องถิ่นอน่ื : มะเถ้า (ภาคเหนอื ), ช�ำมะเลียง ช�ำมะเลยี งบา้ น พมุ เรยี ง พุมเรยี งสวน (ภาคกลาง), โคมเรยี ง (ตราด, ภาคใต)้ , พุมเรยี ง (ภาคใต้), พูเวยี ง (นครราชสีมา) Lepisanthes fruticosa (Roxb.) Leenh. (วงศ์ Sapindaceae) ชื่อพ้อง : - ไมพ้ ุม่ สูง 2-10 ม. เปลอื กเรยี บ ตามส่วนต่างๆ เกลี้ยง ใบประกอบแบบขนนก เรียงเวียน แกนใบยาว 30-40 ซม. ปลายแกนใบมีตงิ่ ยืน่ ยาว 5 มม. โคนก้านใบบวมโต และ มหี ใู บ 1 คู่ ติดแนบกิ่ง รูปกลม-รี กว้าง 2-3.5 ซม. ใบย่อยเรยี งสลบั หรอื เกือบตรงกันขา้ ม 5-6 คู่ ใบย่อยรปู แถบหรือรปู ขอบขนาน ยาว 9-40 ซม. ปลายใบมน- เรียวแหลม โคนใบมน-แหลม ก้านใบย่อยบวมพอง ยาวไมเ่ กิน 5 มม. ช่อดอกแบบกระจะหอ้ ยลง ยาว 20-60 ซม. ออกตามลำ� ตน้ หรอื ซอกใบตามก่ิงขนาดใหญ่ สีแดงอมม่วงเขม้ ดอกยอ่ ยออกเปน็ กระจุก 1-3 ดอก/กระจุก ก้านดอกย่อยยาว 0.6-1.2 ซม. กลบี เลย้ี งและกลบี ดอกมีอยา่ งละ 4 กลีบ มรี ูปร่างและขนาดคลา้ ยกนั รปู ไข่- ไข่กลับ ยาว 2-4 มม. ผลรปู รกี ว้าง แบนดา้ นขา้ ง อาจมีรอยหยักเห็นเปน็ 2 พูเล็กนอ้ ย กวา้ ง 2-3.5 ซม. สงู 1.5-2 ซม. และหนา 1-2 ซม. ผลอ่อนสีม่วงอมแดงเรอ่ื ๆ ผลสกุ สมี ่วงดำ� ผิวเรยี บมันเงา มเี นอื้ ฉ�ำ่ น�ำ้ หมุ้ เมลด็ มี 2 เมล็ด รูปรี ยาว 1-2 ซม. ถิ่นอาศัย ในธรรมชาตชิ อบขึ้นตามชายป่าดงดิบ ปา่ บุ่งปา่ ทาม ป่าชายหาด หรือตามริมแมน่ ้�ำ ลำ� คลองในเขตทรี่ าบ น้�ำท่วมถึง ท่รี ะดบั ความสูงจากระดบั น้�ำทะเลไม่เกนิ 600 ม. นิยมปลกู ตามสวน/บา้ นในเขตภาคกลางตอนลา่ ง ออกดอกช่วงเดือนธันวาคม-เมษายน ผลแก่เดอื นกมุ ภาพนั ธ-์ มิถนุ ายน กระจายพนั ธุ์ ในธรรมชาติพบคอ่ นขา้ งยาก พบในภาคกลาง ภาคตะวันออก และภาคใต้ ส�ำหรบั ภาคตะวนั ออก- เฉยี งเหนอื เป็นพืชหายาก พบในเขตล่มุ นำ้� ชแี ละมลู ต่างประเทศพบในเมียนมาร์ตอนลา่ ง ลาว กัมพูชา เวียดนาม- ตอนล่าง มาเลเซยี ฟิลิปปนิ ส์ อินโดนีเซีย ไปจนถึงหมู่เกาะโมลุกกะ การใชป้ ระโยชน์ อาหาร ยอดอ่อน กินเปน็ ผักสดหรือลวกจ้มิ น้�ำพริก หรือใส่แกง, ผลสกุ สีด�ำ รสหวาน หรืออาจจะอมฝาดเลก็ - นอ้ ย กินเปน็ ผลไม.้ --- สมุนไพร ผลสุก ทีม่ ีรสฝาด กนิ รกั ษาอาการทอ้ งรว่ ง ท้องเสีย

เปลอื กตน้ แก่

ปา่ บ่งุ ปา่ ทาม ภาคอสี าน 419 หวดข่า ช่ือท้องถ่ินอนื่ : สีฮอกน้อย (ภาคเหนอื ), มะหวด (ภาคกลาง), ก�ำจ�ำ ก�ำซ�ำ ซ�ำ มะจำ� (ภาคใต้), มะหวดลงิ (ภาค ตะวนั ออก), หวด หวดขา่ หวดคา (อสี าน), จันลุ จนั ลู (เขมร-อ.ทา่ ตูม สรุ นิ ทร)์ , ตะโละโก๊ะ (ส่วย-อ.ทา่ ตมู สรุ ินทร)์ Lepisanthes rubiginosa (Roxb.) Leenh. (วงศ์ Sapindaceae) ชือ่ พอ้ ง : - ไม้พุ่ม หรือไมต้ ้น สูง 2-15 ม. ต้นแก่เปลอื กสนี ำ�้ ตาลแดง-นำ้� ตาลเข้ม แตกเปน็ รอ่ งลึกตามยาว ตามก่ิงออ่ น แกน ใบ ก้านใบ ใบ ชอ่ ดอกและผลมีขนส้นั สีน้ำ� ตาลหนาน่มุ ใบประกอบแบบขนนก เรยี งเวียน แกนใบยาว 20-35 ซม. ปลายแกนใบมีตงิ่ ย่นื ยาวถึง 5 มม. มีใบย่อยเรียงสลบั หรือเกือบตรงกันขา้ ม 3-5 คู่ ใบย่อยรปู ขอบขนาน- รปู ไข่ ยาว 5-20 ซม. ปลายใบมน-แหลม โคนใบมน-สอบ ก้านใบยอ่ ยยาวไม่เกิน 5 มม. เส้นแขนงและเสน้ กลาง ใบท่ีผวิ ใบดา้ นบนนนู และมขี นหนาแนน่ ชอ่ ดอกแบบแยกแขนง ตง้ั ขึ้น ยาว 15-40 ซม. ออกตามปลายกง่ิ กลีบเล้ยี งและกลบี ดอกมีอยา่ งละ 4 กลบี กลบี เล้ียงสเี ขียว รูปกลม กว้าง 1.2-2.8 มม. กลีบดอกสขี าว รูปไข่กลบั ยาว 2-4 มม. กา้ นดอกย่อยยาว 2-3 มม. ผลมี 1-3 พตู ิดกันที่โคน แตล่ ะพรู ูปขอบขนาน-รี ยาว 1.5-2 ซม. ปลายมน ผลอ่อนสเี ขียว แล้วเปลย่ี นเปน็ สเี หลอื ง สม้ แดง และม่วงดำ� ตามล�ำดบั เม่ือสุก เนือ้ หุม้ เมลด็ บางและ ฉ�่ำน�้ำ มี 1 เมลด็ /พู สนี �้ำตาลเขม้ มีผวิ มัน ถน่ิ อาศยั ข้ึนตามชายป่าดงดบิ หรือปา่ ผลัดใบท่ีถกู รบกวน ปา่ ชายหาด หรือตามริมแม่น้�ำ ลำ� คลอง ในปา่ บงุ่ ป่าทาม มักพบขน้ึ บนเนินดินหรอื จอมปลวก ที่ความสูงจากระดบั นำ้� ทะเลไมเ่ กนิ 1,000 ม. ออกดอกชว่ งเดอื นมกราคม- เมษายน ผลแกเ่ ดอื นมีนาคม-มิถุนายน กระจายพันธ์ุ พบได้งา่ ย ทั่วประเทศ ต่างประเทศพบในเขตร้อนและกง่ึ เขตร้อนในภมู ภิ าคเอเชยี ใต้ เอเชยี ตะวัน- ออกเฉียงใต้ จีนตอนใต้ จนถงึ ตะวันตกเฉียงเหนือของทวปี ออสเตรเลีย การใชป้ ระโยชน์ อาหาร ผลสกุ สีดำ� รสหวาน หรอื อาจจะอมฝาดเล็กน้อย (รสชาติคล้าย ชำ� มะเลยี ง) กินเปน็ ผลไม้ (3, 4, 8, 11).--- สมุนไพร ผลสกุ ทีม่ ีรสฝาด กินรกั ษาอาการทอ้ งรว่ ง ทอ้ งเสีย (12).--- ตน้ เขา้ ยาอนื่ ๆ ตม้ นำ�้ ดื่มแกโ้ รค อัมพฤกษ์ อัมพาต (12).--- วัสดุ ใบ ใช้รองตระกรา้ ขนมจนี (12)



ปา่ บ่งุ ปา่ ทาม ภาคอีสาน 421 หมาว้อ ชื่อทอ้ งถิน่ อื่น : ช�ำมะเลยี ง ลำ� เนียงปา่ (ภาคกลาง, ภาคตะวันออก), กะพงเวียง (อ.ชมุ พวง นครราชสีมา), หมาว้อ หมากวอ้ เครอื หมาวอ้ (อสี าน), บกั หวดขา่ เขมร (อ.เมอื ง อุบลราชธานี), มะหวดคา (ภไู ท-อ.พรรณานคิ ม สกลนคร), ปวงบายรงิ (เขมร-อ.ท่าตมู สุรนิ ทร)์ Lepisanthes senegalensis (Poir.) Leenh. (วงศ์ Sapindaceae) ชอื่ พอ้ ง : - ไมพ้ ่มุ สูง 2-6 ม. เปลอื กเรียบสีน้�ำตาล ตามกงิ่ อ่อน ใบ แกนใบ และกา้ นใบเกลยี้ ง ใบประกอบแบบขนนก เรยี ง เวยี น แกนใบยาว 1-6 ซม. มีใบย่อยเรยี งตรงกันข้าม 1-3 คู่ แต่ส่วนใหญ่จะเพียงพบ 1 คู่ หรือใบย่อยลดรูป หายไปเหลอื เพยี ง 1 ใบยอ่ ยเทา่ นน้ั ใบยอ่ ยรปู ขอบขนาน-รูปรี ยาว 7-20 ซม. ปลายใบแหลม มน หรือเวา้ บ๋มุ เล็กน้อย โคนใบมน-แหลม ก้านใบยอ่ ยยาวไมเ่ กนิ 2 มม. บวมพอง เนอื้ ใบค่อนข้างหนาเหนียว ช่อดอกแบบ แยกแขนง ยาว 15-40 ซม. ออกตามปลายกิง่ หรือซอกใบ กลบี เลย้ี งและกลบี ดอกมอี ยา่ งละ 5 กลบี กลบี เล้ียง สเี ขยี วหรอื สีม่วงแดง รปู คอ่ นขา้ งกลม ยาว 1-4 มม. กลบี ดอกสีขาว-ชมพู รูปไขก่ ลับ ยาว 2-4 มม. ก้านดอก ยอ่ ยยาว 1-4 มม. มขี ้อต่อบวม ผลมี 1-2 พูติดกนั ท่โี คน แตล่ ะพรู ูปร-ี เกอื บกลม ยาว 1-1.5 ซม. ปลายกลม ผลออ่ นสเี ขียว ผิวเกล้ยี งมนี วลขาว แล้วเปล่ียนเปน็ สีเหลืองอ่อน ชมพู และม่วงดำ� ตามลำ� ดบั เม่อื สุก เนอื้ หุ้ม เมลด็ บางและฉำ่� น้�ำ มี 1 เมลด็ /พู สนี �้ำตาลเข้ม ผิวมัน ถนิ่ อาศัย ข้ึนตามชายปา่ ดงดบิ ปา่ ผลดั ใบทีถ่ ูกรบกวน และปา่ บ่งุ ป่าทาม ในเขตทรี่ าบน�้ำท่วมถึง หรอื ตามรมิ แมน่ �้ำ ลำ� คลอง ทร่ี ะดบั ความสูงจากระดบั น้ำ� ทะเลไมเ่ กนิ 500 ม. ออกดอกชว่ งเดอื นมกราคม-มนี าคม ผลแกเ่ ดอื น มีนาคม-พฤษภาคม กระจายพันธุ์ พบค่อนข้างงา่ ย ทวั่ ประเทศ ตา่ งประเทศพบในเขตรอ้ นและก่งึ เขตร้อนในทวปี แอฟรกิ า เกาะ- มาดากัสการ์ ภูมภิ าคเอเชียใต้ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จนี ตอนใต้ จนถึงเกาะนิวกินี การใช้ประโยชน์ อาหาร ผลสุก สดี �ำ รสหวานอมฝาด กินเป็นผลไม้ (รสชาตคิ ล้าย ช�ำมะเลียง Lepisanthes rubiginosa แตม่ ี เนือ้ นอ้ ย) (1, 2, 3, 4, 6, 8, 10, 11, 12, 13, 15, 17, 20, 23).--- ผลสุก หมกั ทำ� ไวน์ (11).--- สมนุ ไพร ผลสกุ กนิ รักษาอาการท้องรว่ ง ท้องเสีย (10).--- ราก ตม้ นำ้� ด่มื แก้ท้องรว่ ง ทอ้ งเสีย, ย่างไฟ แลว้ แช่น�้ำดม่ื รักษาโรคซาง (12).--- รากหรอื ล�ำต้น ฝนทารกั ษาโรครอ่ งแกว้ (โรคงูสวัด) (23).--- ต้น แชน่ ำ�้ ดม่ื แก้ไข้ บ�ำรุงร่างกาย (11).--- เชื้อเพลงิ ไม้ท�ำฟนื (15)

โคนต้นมฟี องนำ้� สขี าว

ป่าบุ่งป่าทาม ภาคอสี าน 423 ผักกาดนา ชอื่ ทอ้ งถ่ินอื่น : ผกั กุ่มปา่ ผักป่มุ ป่า (เชยี งใหม่), ผักปอด ผกั ปอดนา (ภาคกลาง), ผักกาดนา ผักอีเอ่ยี น (อ.โพธ์-ิ ตาก, อ.ศรีเชียงใหม่ หนองคาย) Sphenoclea zeylanica Gaertn. (วงศ์ Sphenocleaceae) ชือ่ พ้อง : - ไมน้ ้�ำลม้ ลุก อายุปเี ดยี ว รากยึดติดกับผิวดินทอ้ งน�้ำ ลำ� ตน้ ตงั้ ตรง สูง 0.3-1 ม. โคนต้นมกั มีฟองนำ้� สขี าวหุ้ม ลำ� ตน้ กลวง ทั้งตน้ เกล้ยี ง ไมม่ ีขน ใบเดย่ี ว เรียงสลบั รูปใบหอกหรอื รปู ไข่ ยาว 2-10 ซม. ปลายและโคนใบมน-แหลม เนือ้ ใบออ่ นนมุ่ ผิวใบดา้ นลา่ งสเี ขียวนวล ก้านใบยาวไดถ้ ึง 1 ซม. ชอ่ ดอกแบบหางกระรอก ทรงกระบอก ตง้ั ตรง ยาว 4-7 ซม. ออกตามปลายก่ิง ดอกยอ่ ยอยชู่ ิดกัน รูปทรงคล้ายบาตร กวา้ ง 2 มม. มกี ลบี เลี้ยงและ กลบี ดอกอย่างละ 5 กลีบ รปู ไขก่ ว้าง กลบี เลีย้ งสีเขยี ว ยาว 2-2.5 มม. กลบี ดอกสีขาว ยาว 3-4 มม. ผลรปู กลมแปน้ กว้าง 2-4 มม. เมอ่ื แกแ่ ห้งแตก มเี มล็ดขนาดเล็กจ�ำนวนมาก ถ่ินอาศยั ขนึ้ ตามทโ่ี ลง่ แจ้งในพืน้ ที่ช้ืนแฉะหรอื มีระดับน�้ำลกึ ไมเ่ กนิ 30 ซม. มกั พบตามนาขา้ ว ริมหนองน�้ำ หรือ ลำ� ธารท่มี นี ้�ำไหลเอือ่ ย ที่ความสูงจากระดับนำ�้ ทะเลไมเ่ กิน 1,000 ม. ออกดอกและตดิ ผลตลอดทงั้ ปี กระจายพันธ์ุ พบคอ่ นขา้ งงา่ ย ทั่วประเทศ ต่างประเทศพบในเขตร้อนและกงึ่ เขตรอ้ นในทวปี แอฟรกิ าและเอเชีย ปจั จบุ นั แพร่กระจายเขา้ ไปในเขตร้อนของทวีปอเมรกิ า การใช้ประโยชน์ อาหาร ยอดอ่อน เป็นผกั สดหรอื ลวกจ้ิมนำ�้ พริก ปน่ , ยอดออ่ น น�ำมาคนั้ สม้ ผกั (ทำ� ผกั ดอง) (27)



ปา่ บุ่งป่าทาม ภาคอีสาน 425 ฮากสามสิบ ชื่อทอ้ งถิน่ อื่น : สามสิบกีบ (หนองคาย), ฮากสามสบิ (อ.เชียงขวญั ร้อยเอด็ , อ.ศรีสงคราม จ.นครพนม) Stemona cochinchinensis Gagnep. (วงศ์ Stemonaceae) ช่ือพอ้ ง : - ไมเ้ ล้อื ยล้มลกุ อายหุ ลายปี มีเหง้าเปน็ ก้อนสน้ั ๆ อยใู่ ต้ดนิ และ มีรากสะสมอาหารรูปเรยี วยาวคล้ายรากกระชาย 10-30 ราก ยาว 8-16 ซม. กว้าง 1 ซม. เถายาวได้ถึง 60 ซม. มหี ลายเหลย่ี ม ปล้องยาว 2-7 ซม. ทัง้ ตน้ เกลย้ี ง ไมม่ ขี น ใบเดยี่ วเรียงสลบั รูปไขห่ รือไขก่ วา้ ง ยาว 4-7 ซม. ปลายใบแหลม-เรียวแหลม โคนใบเวา้ รปู หวั ใจ-ตดั มี เสน้ แขนงใบเรยี งตามแนวยาวและออกจากโคนใบ 5-9 เส้น เสน้ ใบยอ่ ยเรียงถี่ตามแนวขวาง กา้ นใบยาว 1-5 ซม. ชอ่ ดอกแบบกระจะ มี 1-3 ดอก/ชอ่ ออกตามซอกใบ กา้ นช่อดอกยาว 1-3 ซม. ก้านดอกย่อยยาว 3-5 มม. กลบี รวมสขี าว-สีชมพูเร่ือๆ รปู ใบหอก ยาว 8-10 มม. มีเกสรเพศผู้ 4 เกสร ยาว 7 มม. ผลรูปรี กว้าง 0.7 ซม. ยาว 1.6-2 ซม. มีปลายโค้งเรยี ว มีกลีบรวมติดคงทน เมอ่ื สกุ จะแตกอ้า 2 ซกี มี 1-3 เมลด็ สนี �้ำตาลเขม้ มีเนอ้ื เยอื่ คลา้ ยรากติดอยู่ทีป่ ลายด้านหนงึ่ ถิ่นอาศยั ขน้ึ ตามทีม่ ีแสงรำ� ไรหรอื ชายปา่ ท้ังในป่าดงดบิ หรือปา่ ผลัดใบในเขตทีร่ าบน�้ำท่วมถงึ ในป่าบงุ่ ป่าทาม จะพบตามเนินดนิ หรือรอยต่อกับปา่ ดงดบิ แลง้ ท่ีความสงู จากระดบั น�้ำทะเลไม่เกิน 250 ม. ออกดอกช่วงเดอื น พฤษภาคม-กันยายน ผลแก่เดือนสงิ หาคม-ธันวาคม กระจายพันธุ์ พบคอ่ นขา้ งยาก ในภาคตะวันออกเฉียงเหนอื ต่างประเทศพบที่กัมพชู า และเวียดนามตอนใต้ การใช้ประโยชน์ สมุนไพร ราก นำ� มาดองเหลา้ เปน็ ยาบ�ำรุงกำ� ลงั (19)



ปา่ บุ่งป่าทาม ภาคอีสาน 427 เครือหุนแป ชอื่ ท้องถน่ิ อน่ื : เครอื พัดสาม (ภาคเหนือ), เถาคัน เถาคันขาว เถาคนั แดง (ภาคกลาง, ภาคใต)้ , โผเผ่ เครอื บักเห็บ (อ.กนั ทรารมย์ ศรีสะเกษ), เครอื หุนแป (รอ้ ยเอ็ด, ขอนแก่น, หนองคาย) Cayratia trifolia (L.) Domin (วงศ์ Vitaceae) ช่ือพอ้ ง : - ไมเ้ ล้ือย ยาวไดถ้ ึง 10 ม. ก่งิ กลมและมรี ่องตามแนวยาว ปลายกิง่ มมี อื พัน (tendril) ออกตรงข้ามกับซอกใบ ตาม ก่งิ อ่อน ใบ กา้ นใบ และชอ่ ดอกมีขนสั้นประปราย-หนาแน่น ใบประกอบมี 3 ใบย่อย เรยี งสลบั ใบย่อยรูป ไข่ ยาว 3-6 ซม. ใบย่อยกลางมีขนาดใหญ่กวา่ อีกสองใบดา้ นข้าง ปลายใบแหลม-มน ขอบใบหยกั คลา้ ยซฟ่ี ัน โคนใบกลมหรอื เวา้ เลก็ นอ้ ย เนอื้ ใบหนานมุ่ มีเสน้ แขนงใบขา้ งละ 5-8 เส้น กา้ นใบยอ่ ยยาว 0.5-2 ซม. กา้ น ใบยาว 2.5-6 ซม. ช่อดอกแบบแยกแขนงและแผก่ วา้ งคล้ายร่ม ยาว 6-15 ซม. ออกตามซอกใบหรอื ปลายก่ิง ดอกย่อยมขี นาดเลก็ เมอื่ บานกวา้ ง 5 มม มจี ำ� นวนมาก กลบี เลยี้ งและกลีบดอกมอี ย่างละ 4 กลบี สีเขยี วออ่ น กลบี เลีย้ งปลายตดั หรือหยักตืน้ ๆ กลีบดอกรปู ไข่ ยาว 1.3-1.8 มม. บานโค้งกลบั เกสรเพศเมียสีแดงเข้ม ผล ทรงกลม กว้าง 7-10 มม. ผวิ เกล้ยี ง ผลออ่ นสีเขยี ว ผลสกุ สีด�ำมว่ ง มเี นอ้ื ฉำ�่ น้ำ� คลา้ ยผลองุ่น มี 2-3 เมลด็ ถิ่นอาศัย ขนึ้ ตามปา่ เสื่อมโทรม ชายปา่ ดงดิบ ป่าผลดั ใบ และปา่ บุง่ ป่าทาม พบไดง้ า่ ยตามทรี่ กร้างในเขตเมอื ง ท่ีความสูงจากระดบั น�้ำทะเลไม่เกิน 1,000 ม. ออกดอกชว่ งเดอื นพฤษภาคม-พฤศจิกายน ผลแกเ่ ดือนสงิ หาคม- มกราคม กระจายพันธ์ุ พบไดง้ า่ ย ท่ัวประเทศ มักพบเปน็ วัชพืชตามทร่ี กร้างทวั่ ไป ตา่ งประเทศพบในเขตร้อนและกึง่ เขต รอ้ นในภูมภิ าคเอเชียใต้ เอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้ และจีนตอนใต้ การใชป้ ระโยชน์ สมนุ ไพร ใบ นำ� มาตำ� แล้วพอกบริเวณท่ีเปน็ ฝี เปน็ สิวอกั เสบ ท�ำให้หวั ฝีแตกแห้งเร็ว (13, 26, 27).--- ใบ ต้ม น�้ำอาบ แกผ้ นื่ คัน (10).--- ใบเครือหนุ แป + ใบหนาด (Blumea balsamifera) + ใบเปลา้ (Croton spp.) + ใบเถาเอ็นออ่ น (Cryptolepis dubia) ต้มน�้ำดื่มแกฟ้ กช้�ำ (10).--- วัสดุ ผลสกุ สดี ำ� ใชเ้ ป็นเหยื่อเสียบเบด็ ตกปลา (ปลายอน) (17).--- ดา้ นอนื่ น�้ำในผลทำ� ใหค้ นั ระคายเคือง แต่นกกินได้ (17)



ภาคผนวก

430 ป่าบงุ่ ป่าทาม ภาคอสี าน ดชั นชี ื่อทอ้ งถิ่น กก 175,177 กระโดนทาม 249 กกกลม 177 กระโดนทุง่ 249 กกกะจาง 149 กระโดนน้�ำ 249 กกกินคน 89 กระโดนสรอ้ ย 249 กกโก 195 กระโด๊ะ 249 กกคมบาง 175 กระถินเหนือ 235 กกคาย 203 กระทกรก 315 กกจนั ทบรุ ี 177 กระทอก 315 กกตะกลับ 175 กระทอกมา้ 315 กกตาแดง 175 กระท่อมขห้ี มู 381 กกปรือ 175 กระทุ่ม 381 กกสานเสื่อ 177 กระทุ่มคลอง 391 กกสามเหลีย่ ม 175 กระทุ่มดง 381 กกเสื่อ 177 กระทมุ่ นา 381 กด 161 กระทุม่ นำ้� 381, 391 กมพะนงิ 329 กระเทยี มชา้ ง 85 กระจับ 263 กระเบา 79, 191 กระจับเครอื 265 กระเบาแดง 79 กระจบั เล็ก 263 กระเบาใหญ่ 79 กระจบั ต้น 265 กระเบาขาว 79 กระจบั หนาม 263 กระเบาค่าง 79 กระฉูด 231 กระเบาตึก 79 กระเฉดเทศ 231 กระเบาน้ำ� 79 กระเฉดต้น 231 กระเบาปลกั 191 กระดอ 315 กระเบาลงิ 79 กระดอถอก 315 กระเบยี น 351 กระดอหหี กั 257 กระแบก 259 กระดาดปา่ 137 กระปรอกชา้ ง 365 กระดาษขาว 137 กระพังโหม 395 กระดุม 127 กระพี้ 221 กระดกู อ่ึง กระล�ำพุก 401 กระเดาะ 223, 415 กระออง 339 กระเดาะฮาญงิ 315 กลว้ ยทาม 97 กระโดน 315 กล้วยนอ้ ย 97 กระโดนเตย้ี 249 กล้วยน้�ำ 97 361

ปา่ บ่งุ ปา่ ทาม ภาคอสี าน 431 ดชั นีช่อื ทอ้ งถ่นิ กลอยเขา 181 กัลสดนั 153 กลนั เต้ย 235 กากอก 121 กลาดไี อย์ 119 กาง 207 กลาดกี บุ เุ ฮง 119 ก้างปลา 247, 325, 339 กล้าย 193 กา้ งปลาเครอื 339 กลุมนก 151 ก้างปลาแดง 339 กวาว 211 ก้างปลาขาว 329, 339 กะเกยี ร 189 กาตลี 187 กะเนิงกระดิง่ 259 กา้ นเหลอื ง 391 กะเลา 261 ก้านจาง 247 กะเลานอ้ ย 261 กา่ ม 143 กะแกร้ง 301, 303 ก้ามกงุ้ 383 กะแตไม้ 299 ก้ามปู 415, 201, 99 กะโหล 361 การะเซไซส์ 327 กะกี้ 189 การะเซะ 327 กะจะ 193 กา๋ ว 211 กะฉอดหนู 257 กาสามปีกน้�ำ 223 กะดัน 153 กาสิน 275, 277 กะตรยู 327 กาหลง 79 กะตังใบ 251 ก่�ำ 143 กะตัม 381 ก�ำแพงเจ็ดชนั้ 151 กะทม 381 ก�ำจร 167 กะพงเวียง 421 กำ� จ�ำ 419 กะยาง 187 ก�ำซำ� 419 กะวนั 97 ก�ำพรึง 85 กะสงั 407 ก�ำพ้ี 221 กะสนิ 275 กมุ่ 143, 145 กะหวัน 97 กมุ่ ก่าง 145 กักไมฝ้ อย 297 กุ่มนำ้� 145 กันเกรา 243 กุ่มบก 143 กันเสรียง 259 กแู จ 323 กันจาง 247 กูแซ 293 กันจาย 247 กูดโง 255, 257 กัลเปร๊ิก 205 กูดงอ 255 กัลครอง 367 กูดงอ 257

432 ป่าบุ่งปา่ ทาม ภาคอีสาน ดัชนชี ่ือทอ้ งถิ่น กูดงอแง 255 ขามแป 215 กตู า๊ 89 ขา้ วเมา่ 271, 323 กมู ุย 371 ขา้ วเม่าทาม เกรยี บ 163 ขา้ วก่ี 323 เกลด็ ล่ินน้อย 223 ข้าวกว่ี อก 271 เกา๊ ะ 175 ข้าวจ่ี 271 เกียงปนื 405 ข้าวตาก 271 แก 159 ข้าวมา่ ย 271 แกขาว 159 ข้าวสาร 271 แกงตยุ้ จ์ 203 ข้าหมกั หลอด 399 แก่นเทา 271 ขเ้ี ดอื น 129 แกร้งโดย 303 ขเ้ี ถา้ 111 แก้ว 351 ขแ้ี รด 129, 277 แก้วนำ้� 131 ขแ้ี ฮด 299 โก 195 ขโ้ี คย 105, 411 ไกน่ า 405 ขก้ี ะตดื 409 ไกลสล๊อด 139 ขก้ี ะลุ่ย 223 ขมน้ิ 385 ขก้ี า 409 ขมน้ิ ทงุ่ 385 ขก้ี าแดง 173 ขมน้ิ นาง 223 ข้ีกาขาว 173 ขมิ้นลงิ 223 ขก้ี าน้อย 173 ขอนแข้ 159 ขดี้ ่ังลงิ 173 ขอบกระดง้ 151 ขี้ต่นุ 223 ขอ่ ย 297, 299 ขม้ี ด 271 ข่อยทาม 299 ขี้อา้ ยน้�ำ 327 ข่อยนำ้� 299 เข 165 ข่อยหนาม 299 เขทาม 295 ข่อยหยอง 299 เขมา่ เหลก็ 295 ขะนวลเมือน 221 เขางัว 223 ขะมอง 227 เขยี งพร้า 203 ขัวแม่นำ�้ นอง 151 เขยี งพร้านางแอ 371 ขาเขยี ด 357 เขย้ี วกระจับ 371 ขาไก่ 199 เขย้ี วงู 393 ขางขาวตน้ เกล้ียง 351 เขอื ง 317 ขางน้ำ� ขาว 147 แขม 251 349

ป่าบุ่งป่าทาม ภาคอีสาน 433 ดชั นชี ่อื ทอ้ งถ่นิ ไขแ่ ข้ 147 เคด 375 คดสงั 161 เคด็ เค้า 393 คนทดี ำ� 365 เคยี งปืน 405 คร่อเตะ 163 เครอื กระทิง 235 ครอบจกั รวาล 405 เครอื กระพี้ 221 คลา้ 279 เครอื กล้วยนอ้ ย 97, 265 คล้านำ้� 279 เครอื กะทาด 181 ควยเซยี ก 315 เครือกะฮอ 285 คอ้ เครอื 365 เครือกา้ งปลา 245 ค้อเคีย 365 เครือเก่ียวไก่ 141 คอแหง้ 371 เครือขม้นิ 383 คอ้ นกลอง 137 เครอื ขี้กะเดือน 107, 169 คอ้ นฆ้อง 137 เครอื ข้ีหมอ่ น 129 คอมน้�ำ 273 เครอื เขาแกลบ 365 คงั ครัล 367 เครือเขาขน 111 คดั เคา้ 393 เครือเขามวก 109 คดั เค้าเครอื 393 เครือเขามวกขาว 109 คัดค้าว 393 เครือเขาหนงั 225 คนั ก้อง 203 เครือเขาฮอ 285 คนั ชัง่ 205 เครือไข่แข้ 147 คันฮุง 207 เครอื คางควาย 141 คันฮุงทาม 207 เครอื ไคร้ 335 คัลแทระ 265 เครอื ไครห้ างนาค 335 คลั คิล 153 เครอื จี้จ้อ 169 คัลปล้า 203 เครอื เจ็น 107 คลั ละปลา้ 203 เครือชะมอง 227 คาง 207 เครือซาหลอด 129 คางแมว 247 เครอื ซุด 107, 115 คางร้งุ 233 เครือซุดแดง 107 คางฮงุ 207 เครือซดู 107, 109, 111 คางฮงุ่ 207, 233 เครือซูดผู้ 109 ค�ำไก่ 363 เครอื ไซสง 111, 115 คทึ ีโบ 119 เครอื ตดหมา 395, 397 คดุ น้�ำ 117 เครือตดหมาน้อย 397 คูช้บี อ้ ง 119 เครือตะเข้ 147

434 ป่าบุง่ ป่าทาม ภาคอสี าน ดัชนชี ่อื ท้องถ่นิ เครอื ตับปลา 227 เครอื หมากเห็บ 221 เครอื ตา่ งไก่ 365 เครอื หมาวอ้ 421 เครอื ตาปลา 225, 227 เครอื หวั ดว้ น 285 เครอื ตาปลาตัวผู้ 227 เครอื หางจิง๊ โกะ๊ 109 เครือตามอง 227 เครือหางหนู 285 เครือตายดบิ 337 เครืออ�ำไอ่ 339 เครือตูมกา 173 เครืออเี กิง 95 เครือทะมอง 227 เครอื อโี ม้ 107 เครอื นมนอ้ ย 151 เครอื อีทก 315 เครือนอด 291 เครอื ไอ้แบ้ 111 เครือบกั เห็บ 427 เคลด็ 375 เครือเบน็ 161 เคล็ดท่งุ 375 เครอื เบน็ ขอ 221 เคอื บงั เงา 129 เครือปลอก 365 แคเกต็ ถวา 133 เครือปลอกช้าง 365 แคขาว 133 เครอื ปลาสงแดง 107 แคตุ้ย 133 เครอื ปะสง 111 แคทราย 133 เครอื ผักกูด 255, 257 แคน 189 เครือพัดสาม 427 แคนา 133 เครือพายถงุ 111 แคแน 133 เครือไพสง 111, 115 แคปา่ 133 เครอื ไพสงแดง 115 แคฝอย 133 เครอื มะแตก 115 แคฝา 133 เครอื มนั ปลา 227 แคพฮู ่อ 133 เครือลำ� เปียง 227 แคยาว 133 เครือสลอด 129 แควบ 329 เครอื สา้ นแว้ 179 แควบทะเล 227 เครือสา้ นทาม 179 แคแหนแห้ 133 เครือสา่ เหล้า 337 แคอาว 133 เครือเสียวนำ�้ 337 โคคลาน 245 เครอื ไส้ไก่ 107, 317 โคมเรียง 417 เครอื ไส้ปลาไหล 395 โคยลิง 95 เครอื หนวดปลาเคงิ 365 ไค่นุ่น 201 เครอื หุนแป 427 ไคร้ทาม 341 เครือหมกปลาค้อ 315 ไคร้ปลากั้ง 337

ป่าบ่งุ ปา่ ทาม ภาคอีสาน 435 ดชั นชี ่อื ท้องถ่นิ 221 371 ไคร้หางนาค 335, 337, 341 ฉนวนนำ�้ 247 ไคร้หางนาคใหญ่ 337 เฉยี งพร้านางแอ 221 เงีย่ งดกุ ช้องแมว 371 จด๊ 373, 401 ชะโนดเด๊ยี ะ 187 จเรย 107 ชะมงั 233 จอก 93 ชนั นา 109 จอกเล็ก 121 ช้าขม 271 จอกหหู นูยักษ์ 121 ชา้ งงาเดยี ว 137 จอกใหญ่ 413 ชามัด 417, 421 จอ้ ง 121 ชายชู้ 417 จองแข้ 187 ช�ำมะเลียง 285 จอมทอง 159 ช�ำมะเลยี งบ้าน 137 จะเคยี น 211 ชงิ ช้าชาลี 161 จนั ลุ 189 ชิงช่ี 351 จนั ลู 419 ชดุ 171 จ๊าขาม 419 ชุมแสง 305 จ๊าตอง 233 ชูไ้ ลบ้อง 377 จาน 415 โชค้ 377 จามรดี ง 211 ไชยวาน 107 จามรปี า่ 207 ไชวาน 141 จาร 207 ไชสง 385 จิก 211 ซะซงุ 159 จกิ นา 249 ซกั 367 จกิ น้�ำ 249 ซงั แก 343 จ่โี กย่ 249 ซังครา 419 จึงจ๊าบ 315 ซางหนาม 137 จอื งา 95 ซ�ำ 137 จุกโรหนิ ี 189 ซิงซ่ี 363 จุ่งจะลงิ ตัวแม่ 111 ซซิ อ 349 จมุ จำ่� 285 เซียงคำ� 137 จุ่มจำ�่ 361 แซง 139 เจเนรา 361 ไซซู่ 317 เจิงจ๊าบ 271 ไซซู้ 343 เจียงมืน 95 ดอกเส้ยี ว แจมเกรยี ล 405 ด๊อกซวง 101

436 ป่าบงุ่ ปา่ ทาม ภาคอีสาน ดัชนชี ื่อทอ้ งถิ่น ดอยเกรยี ม 271 ตระซีล 333 ดกั ดำ� 193 ตระซีลติก๊ 335 ดบั บ่เปน็ 355 ตรีล 101 ดัมเรยี ง 249 ตลองกระบา 205 ดำ� จ้ลุ 113 ตอง 249 ดีปลาขอ่ 341 ตองขะแหน่ 297 ดีปลนี ำ�้ 359 ตอ้ งแดง้ 99 ดูกทาม 409 ตอ้ งแล่ง 99 ดูกอ่งึ 223 ต่อไส้ 415 ดู่ขาว 217 ตะกู 391 เดาตัวะ 315 ตะเกียล 189 เด๊าะกระไบย 91 ตะโก 195 เดมิ เรียง 249 ตะโกนา 195 เดมิ จาร 211 ตะครอง 367 เดอ่ื 293 ตะเคียน 189 เดอ่ื เกล้ยี ง 293 ตะเคียนทอง 189 เดอื่ เครอื 291 ตะเคียนใหญ่ 189 เดือ่ ดิน 291 ตะไคร้น้�ำ 377 เดื่อทาม 291 ตะไคร้หางนาค 339 เด่ือนำ้� 293 ตะไคร้หางสิงห์ 335 เดื่อใหญ่ 293 ตะเซว 333 เดอื ยไก่ 95, 217 ตะเซวนำ�้ 335 แดงดง 277 ตะเตรา 243 แดงน�้ำ 327 ตะแบก 259 แดงพะแย 277 ตะแบก้ 259 แดงสะแง 277 ตะแบกไข่ 259 แดงสะแหง 277 ตะแบกนา 259 แดงแสม 277 ตะมะกอ 259 แดงเหนยี ว 277 ตะมูกปลาไหล 395 ตดหมา 395, 397 ตะลงตอ๊ บ 183 ตดหมตู ดหมา 395, 397 ตะลงละล้วั ะ 183 ตนกิ บะมุ่ม 149 ตะลมเป้ 179 ตับเต่าใหญ่ 287 ตะล่มุ นก 151 ตรวง 367 ตะลุมพกุ 401 ตระเมง 371 ตะโละโก๊ะ 419

ป่าบงุ่ ปา่ ทาม ภาคอีสาน 437 ดชั นชี ่อื ทอ้ งถน่ิ 161 119 ตะโหนดไตร 335 ตุด 391 ตะไหล 399 ตุน 391 ตังตดิ 109 ตมุ้ ขกั 351 ตง่ั ตเู้ ครอื 109 ตุม้ คำ� 381 ตง้ั เตดิ 251 ตมุ แซง 391 ตงั บี้ 135 ตุม้ แซะ 381 ตาเซก 233 ตมุ้ ดง 381 ตาไก่ 151 ตุ้มนอ้ ย 391 ตาไก้ 151 ตุ้มน้�ำ 173 ตากวาง 151 ตมุ้ เหลอื ง 83 ต่างไก่ 251 ตูมกา 107 ตานขโมย 365, 415 เต่าเกียด 173 ตานคอ้ น 129 เตา่ ไห้ 223 ตานหมน่ 129 แตงโมปา่ 335 ตานหมอ่ น 129 แตดยดื 381 ตานอลี นิ้ 415 ใตใ้ บ 381 ตานา 327 ถ่ม 209 ตาลปตั รฤาษี 81 ถ่มพาย 227 ต้าลม่า 179 ถ่อน 227 ต�ำ 381 ถอบแถบ 227 ต�ำเสา 243 ถอบแถบทะเล 227 ต�ำมซู ู 243 ถอบแถบทาม 213 ต�ำยาน 111 ถอบแถบนำ้� 213 ต�ำยานตวั ผู้ 397 ถวั่ ดาบ 213 ติงตงั 101 ถั่วแปบฟ้า 213 ตดิ ตอ่ 95 ถัว่ พรา้ 223 ตีชวา 329 ถัว่ ฟ้า 223 ตีนไก่ 95 ถ่วั เฮียด 179 ตนี จำ� 361 ถั่วแฮ 107 ตนี จำ�่ 361 เถากะปดใบเลอ่ื ม 427 ตนี จำ้� 361 เถาโก 427 ตนี ซิ่นเหีย้ น 245 เถาคัน 427 ตนี ตัง่ 101 เถาคนั แดง 225 ตีนต่งั เครือ 101 เถาคนั ขาว ตีนแรด 179 เถาตาปลา

438 ป่าบ่งุ ปา่ ทาม ภาคอสี าน ดชั นชี ่อื ทอ้ งถิ่น เถาประหล�ำ่ ผี 109 นมควาย 91 เถายอดแดง 107 นมงัว 91, 101 เถาวลั ย์เปรยี ง 225 นมนอ้ ย 99, 151 เถาวัลยแ์ ดง 107, 115 นมววั เถาสะอึกใหญ่ 169 นมแมว 101 ท่ม 381 นมแมวใบหนา 97, 101, 247 ท่มทาม 381 นมแมวป่า ทม่ น้อย 381 นั่งจอ้ ย 93 ทม่ นา 381 นางกวัก 101 ท่มนำ้� 381 นางจมุ 193 ทรายขาว 201 นางชม 81 ทอง 211 นามชา้ ง 315 ทองกวาว 211 นาวน้�ำ 315 ทองตน้ 211 น�้ำเกลี้ยง 205 ทองเตม็ กรอบ 245 นำ้� แกว่ง 91 ทองธรรมชาติ 211 น�ำ้ เต้าแลง้ 89 ทองพรมชาติ 211 น�้ำจ้อย 335 ทอ่ มข้หี มู 381 นำ้� ใจใคร่ 99 ทอ่ มนา 381 นำ�้ นอง 193 ทะเมนไตร 341 น้�ำนอ้ ย 315 ทะงัน 145 น�ำ้ ผงึ้ 151 ทะลอก 191 นงิ งอย 99 ทะฮัน 145 นิรพานบ่กลับ 275 ทำ� เสา 243 นิโรบล 85 ทิ้งถ่อน 209 นลิ บล 111 ทมุ่ พาย 391 เนยี มชา้ ง 309 เทยี นนา 131, 321 บกนัง 357 เทยี นนำ้� 131 บงคด 205 แท่ง 375 บอน 371 โทมนอ้ ย 381 บอนเขยี ว 371 ธนนไชย 87 บอนจนี 119 นกกะลิง 141 บอนด�ำ 119 นกข่อ 371 บอนนำ้� 81 นนทรี 233 บอมป้ี 119 นนทรปี ่า 233 บอระเพ็ดผู้ 119 117 285

ป่าบ่งุ ปา่ ทาม ภาคอสี าน 439 ดัชนีชื่อทอ้ งถน่ิ บักเกยี 151 ปรมเปรีย๊ ะกรอย 223 บกั ข้แี ข้ว 79 ประคำ� ไก่ 363 บักแซว 197 ประดงขอประดงงอ 221 บักดูก 401 ประดู่ขาว 217 บักนอด 291 ปริง 303 บกั นอดน้�ำ 291 ปรงี 301 บกั ลุมพุก 401 ปรงี ทม 301 บกั หวดข่าเขมร 421 ปรีงบาย 303 บนั ไดสวรรค์ 171 ปรลึ ต๊กึ 207 บวั 305 ปวงบายรงิ 421 บวั ขาบ 309 ปอข้าวตาก 271 บัวคว้ ก 81 ปอขีห้ มาแหง้ 391 บัวแดง 311 ปอต่อไห้ 107 บัวบา 287 ปอทาม 269 บัวแบ 287 ปอแป๋ 271 บัวผนั 309 ปอพราน 269 บัวเผือ่ น 309 ปะละ 179 บัวลอย 81 ปนั รายดึ ตะกา 393 บัวสาย 311 ปนั ลาสะเอด้ิ 235 บัวสายแดง 311 ปา้ นสงั กอน 309 บวั สายสชี มพู 311 ปาลโี ป๊ะ 309 บวั หลวง 305 ปดิ จงวา 117 บางอ 259 ปินลาตก๊ิ ขะมุม 105 บายเกรยี ม 271 ปีกไก่ 335 บีเอ่ียน 141 ปี๊ดเต๊าะ 411 บุ้งนงั 371 ปุยสาย 249 บูแมจีจ่ ๊ะไอย์ 279 ปนู ผง 89 เบ็น 161 เปล้าทาม 199 เบน็ นำ้� 161, 245 เปล้านอ้ ย 199 แบงทะแง 277 เปือย 259, 261, 163 ใบบก 379 เปือยกระแดง้ 163, 259 ปดคาย 179 เป๋อื ยดง 259 ปดน�ำ้ มัน 179 เปอื ยทาม 163, 259, 261 ปดเลอ่ื น 179 เป๋อื ยนา 259 ปรม 105 เปอื ยนำ�้ 163, 259, 261

440 ปา่ บงุ่ ปา่ ทาม ภาคอีสาน เปอื ยนำ�้ สงคราม ดชั นชี อ่ื ทอ้ งถ่นิ 227 เปอื ยปิง้ 239 เปอื ยเลือด 261 ผกั แถบ 167 เปอื ยหนาม 163 ผักโถบแถบ 287 เปื๋อยหางค่าง 259 ผกั ทอดยอด 355 เปอื ยหนิ 163 ผกั นองม้า 253 โปรงกว่ิ 259 ผักบง่ 167 ผักกอก 163 ผักบ่อ 167 ผกั กะเสดต้น 95 ผกั บุง้ 167 ผกั กะนองม้า 121 ผกั บงุ้ ไทย 355 ผักกนั จ้อง 231 ผกั บุง้ นา 319, 321, 423 ผกั กาดนา 287 ผกั ปอ่ ง 321 ผักกาดรอ 81 ผกั ปอด 321 ผกั กาดฮอ้ 423 ผกั ปอดเขียด 423 ผกั ก้านจอง 321 ผกั ปอดต้น 319 ผกั กมุ่ ป่า 127 ผักปอดนา 423 ผกั กูด 81 ผักปอดน้�ำ 357 ผกั ขวง 423 ผกั ปุ่มปา่ 83 ผกั ข้ีขม 255 ผกั เปด็ 357 ผักขี้ขวง 289 ผักผอ่ ง 353 ผักขป้ี ลา 289 ผักเผ็ด 353 ผกั ขี้มด 289 ผกั แผวทาม 353 ผักเขียด 341 ผักแผวน้�ำ 287 ผกั คะนองม้า 327 ผกั ไผน่ ้�ำ 319 ผักคันจอ้ ง 357 ผักพอง 319 ผักคางไก่ 83 ผักพงั พวย 353 ผกั ชีโคก 81 ผักพพี วย 357 ผกั ตบ 83 ผักแพว 289 ผกั ตบชวา 253 ผักรนิ้ 289 ผักตบป่อง 355 ผักไรขม 281 ผกั ต้ังโอท๋ าม 355 ผักไรน้�ำขา้ ว 281 ผกั ตีนตุม้ 355 ผักแวน 281 ผักเตา่ 125 ผกั แว่น 135 ผักเต่าใหญ่ 245 ผกั แวน่ ใบมัน 239 ผักโตวา 287 ผักหมอ่ ง 395 287 ผกั โหบเหบ 239 ผักไหม

ปา่ บงุ่ ป่าทาม ภาคอีสาน 441 ดัชนีชื่อทอ้ งถ่ิน 201 113 ผักอีทก 315 พริกนา 113 ผักอเี อ่ียน 423 พริกป่า 201 ผกั อีฮนิ 357 พริกปา่ นก 283 ผกั เออื้ ง 353 พฤกษข์ น 85 ผกั ฮอ้ นแฮน้ 125 พลองขนี้ ก 85 ผกั ฮนิ 357 พลบั พลึง 137 ผักฮ้ิน 357 พลบั พลึงปา่ 283 ผกั ฮน้ิ น้�ำ 357 พวงมาระดอ 283 ผา้ อ้อม 201, 245 พะงาด 339, 341 ผ้าฮา้ ย 201 พะเงียะ 319 ผีพ่วน 101 พะเนยเปรย๊ี บ 87 ผีหมอบ 409 พงั พวย 87 ผอื 175 พังพวยนก 353 ผอื นอ้ ย 175 พังพวยป่า 353 โผเผ่ 427 พงั โพด 395, 397 ไผก่ ะซะ 345 พงั โพดใหญ่ 101 ไผ่ทาม 345 พงั โพม 101 ไผป่ า่ 343 พีพว่ น 319 ไผ่หนาม 343 พีพวนน้อย 411 ฝักพรา้ 213 พีพวย 353 ฝกั ฟ้า 213 พงุ ดอ 379 ฝ่ายนำ�้ 205 พงุ โพด 379 ฝา้ ยน�้ำ 201, 203, 205 พดุ น้�ำ 369 ฝา้ ยนำ�้ น้อย 205 พดุ ป่า 161 ฝ้ายน�ำ้ ใหญ่ 205 พทุ ราขอ 251 แฝก 347 พุ่มกด 417 แฝกใหญ่ 349 พมุ พี 417 พญาง้ิวด�ำ 365 พมุ เรยี ง 417 พญาเทา้ เอว 393 พุมเรยี งสวน 341 พญามตุ ติ 125 พเู วียง 415 พนมปงิ กยู 223 เพย้ี ปลา 245 พรม 105 เพยี้ ฟาน 159 พรมคต 409 เพย้ี ววั 319 พรองนก 151 แพง่ พริกกา 113 แพงพวย

442 ป่าบุง่ ป่าทาม ภาคอสี าน ดัชนชี ่อื ท้องถ่นิ แพงพวยนำ้� 319 มะเฟอื งน�้ำ 163 แพงพวยบก 203 มะเมา่ ขา้ วเบา 323 ฟกั ฟา้ 89 มะละกว๊ ต 415 ฟันฟมื 339 มะลิเถื่อน 317 แฟบนำ้� 329 มะลิยา่ น 317 แฟบหัวลงิ 329 มะลไิ สไ้ ก่ 317 มงมงั 371 มะสงั 407 มวก 109 มะหวด 419 มะกอกนำ้� 197 มะหวดคา 421 มะกา้ 339, 341 มะหวดลงิ 419 มะกาดิน 173 มะองนก 363 มะกาใบหนา 325 มะแฮะนก 223 มะเกลือ 151 มกั ค้อ 363 มะเกลือกา 151 มงั 371 มะโก 195 มงั เม่า 323 มะขามแขก 215 มันกะทาด 181 มะข้าว 401 มันจ้วก 181 มะคงั 401 มันแซง 183 มะคังขาว 401 มันเทียน 183 มะคำ� ไก่ 363 มันนก 183 มะคำ� ดีไก่ 363 มันปลา 243 มะจำ� 419 มนั ปู 415 มะดัน 153 มนั ยาง 181 มะดันนำ้� 389 มนั หมู 135 มะเดอ่ื 293 มุง้ กระตา่ ย 129 มะเดือ่ ชุมพร 293 มกู 117 มะเดือ่ อุทุมพร 293 เมง็ ซอ 137 มะตอ่ มไก่ 151 เมงมัง 371 มะตนั ขอ 369 เม่า 323 มะตนั ตง 367 เม่าไขป่ ลา 323 มะถ่านไฟผี 195 เมา่ ตาเขยี ด 323 มะเถา้ 417 เมา่ ทงุ่ 323 มะนอดนำ�้ 291 เมา่ น้อย 323 มะนิว่ 175 แมงซอ 139 มะเน่ียว 175 โมก 117

ปา่ บ่งุ ปา่ ทาม ภาคอีสาน 443 ดชั นชี ่อื ท้องถิ่น 187 87 โมกซ้อน 117 เย่ียง 275 โมกนำ�้ 117 รวงไซ 179 โมกบ้าน 117 รวงผึ้ง 179 ไมยราบตน้ 229 รสสุคนธ์ 215 ไมยราบยกั ษ์ 229 รสสคุ นธ์ขาว 215 ยอดนิ 385 ระก�ำ 343 ยอเต้ีย 383 ระก�ำป่า 343 ยอทาม 383, 385 ระไซ 375 ยอนา 383 ระไซเปรย 151 ยอน�้ำ 383 ระเวยี ง 89 ยอเบี้ย 383, 385 ระไหว 89 ยอปา่ 383, 385 รัก 193 ยอปา่ เลก็ 383 รกั ขาว 89 ยอพญาไม้ 387 รักด�ำ 311 ยั่ง 285 รกั น�้ำ 197 ยบั เยย่ี ว 369 รัตอบุ ล 233 ยบั หย่ิว 369 รันเต็ง 233 ยัวตกึ 383 ราง 87 ยัวเปรย 383 ร้าง 137 ยาง 181, 187 รางไซ 187 ยางขาว 187 ราม 333 ยางควาย 187 ราลอย 257 ยางตงั 187 รำ� ซีล 91 ยางนา 187 รีบูปาดี 187 ยางเนิน 187 ลมงวั 245 ยางปะสง 111 ลอยด์ 87 ยางแมน่ �ำ้ 187 ละงู 87 ยางหยวก 187 ลนั ไชย 161 ยา่ นตุด 161 ลงั ไซ 149 ย่านปด 179 ละเดิม 273 ยา่ นพาโหม 395, 397 ลาบ้อ 91 ย่านสนั ตีงา 245 ลายเขา 101 ยาบข้ีไก่ 271 ล�ำควาย 205 ยดึ กะตา 393 ล�ำงัว เยกเิ ดา๊ ะ 209 ล�ำชา้ ง

444 ปา่ บ่งุ ปา่ ทาม ภาคอีสาน ดชั นชี ่อื ท้องถ่นิ ลำ� ซ่าง 205 ส้มลม 109 ล�ำเนยี งปา่ 421 สมอพิพ่าย 197 ล�ำเปรยี ง 225 สลอด 291 ลำ� ไพ่ 249 สลอดด�ำ 291 ล�ำเอ้อื ง 171 สลอดน้�ำ 291 ลิ 317 สลอดเล็ก 273 ลเิ ภายุ่ง 257 ส่วน 209 ลงิ ง้อ 267 สวะ 355 ลน้ิ แรด 179 สวายกะกิด๊ 89 ลมุ ไซย 87 สะแก 159 ลมุ พกุ 401 สะแกนา 159 ลกู ประค�ำผี 223 สะแกเหลือง 391 เลบ็ ไก่ 95 สะแง 277 เลบ็ แมว 369 สะเดาดนิ 289 เลบ็ หยว่ิ 369 สะตือ 217 เล็บเหย่ยี ว 369 สะนนั 153 ว้ะปรม้ 235 สะนาย 297 วันจรกุ 109 สะเนงโก 113 วัลกะเซา 111 สะปัลละ 179 เวอื ขะมวง 227 สะฝาง 233 เวอื จ๊ด 107 สะมงั 371 เวอื ซาร์ 111 สะเมา 347 เวือไตย 107 สะเมารนดา 347 เวือเปรง 225 สงั 407 เวอื ระพอม 395 สง่ั คัน 369 ศรีธนนไชย 87 สตั ตบงกช 305 เศวตอบุ ล 311 สัตตบรรณ 311 สงวนนำ�้ 221 สัตตบุษย์ 305 สม้ กุ้ง 273, 323, 389 สนั ตะวา 239 ส้มต้า 347 สันตะวาขนไก่ 241 สม้ ปอ้ ง 371 สันตะวาใบขา้ ว 241 ส้มพอ 297 สันตะวาใบพาย 239 สม้ พอดี 153 สันพร้านางแอ 371 สม้ พอนำ�้ 299 ส่าบอู ิ 135 ส้มเยน็ 109 สา่ เหลา้ 325

ป่าบ่งุ ปา่ ทาม ภาคอีสาน 445 ดชั นชี อ่ื ทอ้ งถ่ิน สา่ เหลา้ นอ้ ย 325 หญ้าแฝก 347 สามชัน้ 151 หญ้าพง 349 สามพนั ตา 299 หญ้าระก�ำ 349 สามสิบกบี 425 หญ้าหบู หบี 241 สามหุนเครอื 265 หญา้ ฮงั กา 175, 177 สายนำ้� ผึง้ 275 หญา้ ฮน้ิ ไก่ 241 สารภีนำ้� 197 หนวดแมว 245 สดี าทาม 379 หนวดแมวแดง 137 สีฟนั นางแอ 371 หนา้ นวล 223 สีฟันปลา 325, 337 หนามกน๊ ไก่ 373 สีม่วย 101 หนามกระจาย 235 สเี สยี ดนำ�้ 203 หนามกระทงิ 139, 149, 235 สฮี อกนอ้ ย 419 หนามกะจาง 149 สคุ นธรส 179 หนามกา้ นจาง 149 เส่บอ้ ง 209 หนามขอ 221 เสลดพงั พอนนำ้� 353 หนามขีแ้ รด 299 เสว 333 หนามข้ีแฮด 235, 411 เสยี ว 333 หนามเข 295 เสียวนอ้ ย 335 หนามคอง 367 เสียวน้ำ� 335 หนามคอม 367 เสียวใหญ่ 333 หนามคอ้ ม 367 แสง 351 หนามคัดเคา้ 393 แสงค�ำ 165, 369 หนามเคด 375 แสงค�ำทาม 165 หนามงอ 221 แสมซอ 137 หนามงวั เลีย 139 แส้มา้ ทลาย 137 หนามเง่ยี งดุก 373 โสน 237 หนามจาง 149, 411 โสนนอ้ ย 237 หนามจาน 411 ไสไ้ ก่ 317 หนามชายชู้ 139, 141 ไสไ้ ก่ทาม 199 หนามด�ำ 141 หญา้ ควยงใู หญ่ 353 หนามแดง 149 หญา้ จามหลวง 125 หนามตะคอง 367 หญ้าแซง 349 หนามแท่ง 375 หญ้าตดหมา 397 หนามแท่งน้อย 373 หญ้าผักแพรว 321 หนามปลาดุก 373

446 ปา่ บุ่งป่าทาม ภาคอีสาน ดชั นชี อื่ ทอ้ งถิ่น หนามพรม 105 หมากมก 137 หนามพุงดอ 411 หมากมา 367 หนามลดิ เคา้ 393 หมากเมา่ ทาม 323 หนามลมุ พกุ 401 หมากล้นิ หมา 221 หนามเลบ็ เหยย่ี ว 369 หมากลมุ พุก 401 หนามเลบ็ แมว 247, 369 หมากเลบ็ แมว 369 หนามหางนกกะลิง 139 หมากวอ้ 421 หมอกนำ�้ ข้าว 401 หมากสลอด 201 หมอยแมห่ มา้ ย 257 หมากหนาม 369 หมอยสาวแก่ 255, 257 หมากหว้า 301, 303 หมกั เดอื่ นำ้� 291 หมากอรอ่ ย 97 หมักเม่า 323 หมาวอ้ 421 หมักเมา่ โค้น 323 หลกั ป่า 117 หมักบวบลิง 173 หลมุ นก 151 หมักแฟบ 329 หวด 419 หมกั มัง 371 หวดข่า 419 หมกั สงั 407 หวดคา 419 หมกั แอ 283 หว้า 301 หมัน 135 หว้าข้ไี ถ 301 หมนั ดง 135 หวา้ ข้ีนก 303 หมากกลว้ ยนอ้ ย 97 หวา้ ขม้ี ด 303 หมากกลว้ ยเห็น 97 หวา้ ชมพู 301 หมากกะดัน 153 หวา้ ทาม 303 หมากกะทนั ช้าง 367 หว้านา 303 หมากขเ้ี หล้า 325, 339 หวา้ ใหญ่ 301 หมากขีอ้ ้น 267 หวาย 123 หมากควยเซียก 315 หวายน้�ำ 123 หมากจบั 263 หัวขวาน 107 หมากจับบก 245 หัวค่าง 79 หมากแซว 197 หัวชมุ 91 หมากดนั 153 หัวลงิ 329 หมากเดอ่ื 293 หวั ส่มุ 97 หมากตงั่ นาย 291 หา้ ข้แี พะ 301 หมากใตใ้ บ 335 หำ� ปู๋ 91 หมากผีผว่ น 101 ห�ำม้า 271

ห�ำอีปู่ ป่าบุ่งปา่ ทาม ภาคอสี าน 447 หนุ นำ้� หดู า้ ง ดัชนชี ่อื ท้องถ่ิน 379 หลู ิง 379 หูเหมยี น 93 อินถวาน้อย 233 เหน่ง 107 อนิ ถวาป่า 131 เหาะเถาะ 329 อินทรี 287 เหนยี วหมา 329 อนี าโอย์ 287 เหมือดกุ้ง 329 อบี า 223 เหมอื ดจ้ี 409 อแี ปะภู 97 เหมือดฟอง 145 อเี หนียว 379 เหมือดแอ 223 อูเซล็ 171, 353 เหมอื ดแอทาม 389 เอนอ้า 171 แห่ 283 เออ้ื ง 171 แหนง 283 เอื้องชา้ ง 353 แหนปากเปด็ 283 เอื้องต้น 171 แหน่ อ้ ย 283 เออ้ื งน�้ำ 171 แหย่ง 217 เออื้ งเพด็ มา้ 171 แห้วหิน 409 เอื้องใหญ่ 97 แหะ 359 เอื้องหมายนา 89 โหนเดาะ 219 โอเซ็ล 89 ไหล 279 ฮักข้หี มู 385 องคต 175 ฮักหมู 425 อบเชยเถา 219 ฮากเหลือง 179 อรคนธ์ 167 ฮากสามสบิ 125 อรวรรณ 177 ฮ้ินแฮด อะไวกรองตา้ 371 แฮ้งคอง อะปงแย 115 อะราง 179 องั โกรง 199 องั ตรวง 365 อ้นั 183 อ�ำไอ่ 233 อินถวา 367 อินถวาทาม 367 351 339 379 379

448 ปา่ บงุ่ ปา่ ทาม ภาคอสี าน Acacia thailandica ดัชนีช่อื วทิ ยาศาสตร์ 427 Actinoscirpus grossus 377 Albizia lebbeckoides (เรยี งตามชือ่ สกลุ ) 347 Albizia procera 407 Allophylus cobbe 235 Cayratia trifolia 119 Antidesma ghaesembilla 175 Cephalanthus tetrandra 269 Ardisia aprica 207 Chrysopogon nemoralis 159 Artabotrys spinosus 209 Citrus lucida 161 Azima sarmentosa 415 Colocasia esculenta 135 Bambusa bambos 323 Colona sp. 171 Bambusa cf. flexuosa 361 Combretum quadrangulare Barringtonia acutangula 91 Combretum trifoliatum 143 Bridelia curtisii 411 Cordia dichotoma 145 Buchanania siamensis 343 Costus speciosus 85 Butea monosperma 345 Crateva adansonii 199 Byttneria crenulata 249 subsp. trifoliata 201 Byttneria echinata 325 Crateva magna 217 Calamus godefroyi 87 Crinum amoenum 219 Canavalia gladiata 211 Croton decalvatus 177 Canthium berberidifolium 267 Croton krabas 221 Capparis micracantha 267 Crudia chrysantha 95 Capparis pyrifolia 123 Cynometra craibii Capparis radula 213 Cyperus corymbosus 223 Carallia brachiata 373 Dalbergia entadioides 225 Carissa spinarum 137 Dasymaschalon lomentaceum 227 Cathormion umbellatum 139 Dendrolobium triangulare 181 Catunaregam tomentosa 141 subsp. triangulare 183 371 Derris scandens 105 Derris trifoliata 215 Dioscorea birmanica 375 Dioscorea oryzetorum

Diospyros curranii ปา่ บ่งุ ปา่ ทาม ภาคอสี าน 449 Diospyros rhodocalyx Dipterocarpus alatus ดชั นชี ือ่ วทิ ยาศาสตร์ 107 Dolichandrone serrulata 167 Drypetes roxburghii (เรยี งตามช่ือสกลุ ) 317 Eichhornia crassipes 379 Elaeocarpus hygrophilus 193 Ichnocarpus frutescens 259 Fagraea fragrans 195 Ipomoea aquatica 261 Feroniella lucida 187 Jasminum elongatum 251 Ficus heterophylla 133 Kailarsenia lineata 417 Ficus racemosa 363 Lagerstroemia floribunda 419 Garcinia schomburgkiana 355 Lagerstroemia spireana 421 Gardenia lineata 197 Leea rubra 81 Glinus oppositifolius 243 Lepisanthes fruticosa 253 Glochidion lanceolarium 407 Lepisanthes rubiginosa 319 Glossocarya crenata 291 Lepisanthes senegalensis 321 Gmelina asiatica 293 Limnocharis flava 255 Grangea maderaspatana 153 Lindernia succosa 257 Grewia hirsuta 379 Ludwigia adscendens 295 Gymnopetalum integrifolium 289 Ludwigia hyssopifolia 203 Gymnopetalum scabrum 327 Lygodium japonicum 205 Hiptage triacantha 245 Lygodium microphylla 281 Homalium caryophyllaceum 247 Maclura thorelii 149 Hopea odorata 125 Mallotus plicatus 283 Hydnocarpus castanea 271 Mallotus thorelii 169 Hydrocera triflora 173 Marsilea scalaripes 273 Hymenocardia punctata 173 Maytenus mekongensis 229 265 Memecylon scutellatum 349 409 Merremia gemella 381 189 Microcos sinuata 79 Mimosa pigra 131 Miscanthus fuscus 329 Mitragyna diversifolia

450 ป่าบงุ่ ปา่ ทาม ภาคอีสาน ดชั นีชื่อวิทยาศาสตร์ (เรียงตามชอื่ สกลุ ) Monochoria vaginalis 357 Oxyceros horridus 393 Monochoria vaginalis 397 Paederia consimilis 395 var. plantaginea 357 Paederia foetida 397 Morinda nana 387 Paederia linearis 109 Morinda pandurifolia 383 Parameria laevigata 233 Morinda pandurifolia 353 Peltophorum dasyrrhachis 333 var. oblonga 383 Persicaria attenuata 337 Morinda pandurifolia Phyllanthus angkorensis 333 var. tenuifolia 383 Phyllanthus harmandii 339 Morinda persicifolia 385 Phyllanthus polyphyllus 335 Morinda persicifolia var. siamensis 121 385 Phyllanthus reticulatus 99 var. talmyi 385 Phyllanthus taxodiifolius 359 Morinda talmyi 389 Pistia stratiotes 359 Morindopsis capillaris 389 Polyalthia evecta 399 Morindopsis laotica 391 Potamogeton malaianum 363 Nauclea orientalis Nauclea orientalis 391 Potamogeton nodosus 83 305 Prismatomeris tetrandra 151 var. pubescens 231 Putranjiva roxburghii 413 Nelumbo nucifera 309 Sagittaria guayanensis 341 Neptunia plena Nymphaea cyanea subsp. lappula 275 Nymphaea lotus 277 311 Salacia chinensis 275 var. pubescens 309 Salvinia molesta Nymphaea nouchali 311 Sauropus heteroblastus Nymphaea pubescens 287 Schoutenia glomerata Nymphoides indica Olax psittacorum subsp. peregrina Ottelia alismoides 315 Schoutenia ovata 239 Schoutenia peregrina