สุดาพร (แผนการจัดการเรียนรู้)

แผนการจดั การเรยี นรู วชิ าพระพุทธศาสนา รหัสวิชา ส32101 กลุมสาระการเรียนรู สังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม โรงเรยี นราชประชานุเคราะห 21 ภาคเรียนที่ 1 ปการศกึ ษา 2564 นางสาวสุดาพร อุดมสขุ ตาํ แหนง ครู

แผนการจัดการเรยี นรูท ่ี 1 ชน้ั มธั ยมศึกษาปท่ี 5 กลมุ สาระสังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม เวลา 1 ชว่ั โมง หนว ยการเรียนรูท ่ี 1 ประวตั ิและความสําคัญของพระพทุ ธศาสนา เรอ่ื ง ลกั ษณะประชาธิปไตยในพระพุทธศาสนา 1. สาระสาํ คัญ/ความคดิ รวบยอด พระพุทธศาสนามีลักษณะประชาธิปไตย สามารถวิเคราะหไดจ ากกิจกรรมและพิธกี รรมตางๆ ในหมูสงฆ 2. ตัวชีว้ ดั /จดุ ประสงคก ารเรยี นรู 2.1 ตัวชว้ี ดั ส 1.1 ม.4-6/6 วิเคราะหล กั ษณะประชาธปิ ไตยในพระพทุ ธศาสนา หรอื แนวคดิ ของศาสนาท่ตี นนับถอื ตามทีก่ ําหนด 2.2 จดุ ประสงคการเรียนรู - วิเคราะหล กั ษณะประชาธปิ ไตยในพระพทุ ธศาสนาได 3. สาระการเรยี นรู 3.1 สาระการเรียนรแู กนกลาง - ลักษณะประชาธปิ ไตยในพระพุทธศาสนา 3.2 สาระการเรยี นรูทองถน่ิ (พจิ ารณาตามหลกั สูตรสถานศึกษา) 4. สมรรถนะสาํ คญั ของผูเรียน 4.1 ความสามารถในการสื่อสาร 4.2 ความสามารถในการคดิ 1) ทักษะการทําใหกระจาง 2) ทกั ษะการสรปุ ลงความเหน็ 4.3 ความสามารถในการใชท ักษะชวี ิต 5. คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค 1. มวี นิ ยั 2. ใฝเรียนรู 6. กิจกรรมการเรียนรู วธิ สี อนแบบ ธรรมสากัจฉา - นกั เรียนสวดมนตบ ูชาพระรัตนตรัยและทาํ สมาธกิ อนเรียน ขนั้ นําเขา สบู ทเรยี น 1. ครูใหนักเรยี นเลา ถึงประสบการณเ ดิมเกีย่ วกับหลกั การสําคัญของประชาธปิ ไตยท่นี ักเรยี นเคยเรยี น เชน - ความเสมอภาคเทาเทียมกนั ในสังคม - สิทธเิ สรภี าพของบุคคลทจ่ี ะทําอะไรอยูภายในขอบเขตของกฎ ระเบียบ กฎหมาย - หลักนิติธรรม การถือกฎหมายเปนกฎกติกาทีท่ ุกคนตองปฏิบัตติ าม - หลักการใชเหตุผล เปดโอกาสใหทุกคนมีการแลกเปลยี่ นความคิดเห็นและมีการโตแ ยง อยางมเี หตผุ ล - หลกั อํานาจอธิปไตยมาจากประชาชน - หลักการมีสวนรวมในการปกครอง ประชาชนจะเปนผเู ลอื กผูแ ทนในการใชอ าํ นาจปกครองแทนประชาชน

2. ครอู ธบิ ายเชอ่ื มโยงใหน กั เรยี นเขาใจวา พระพุทธศาสนานัน้ มลี ักษณะสอดคลอ งกับหลักการประชาธิปไตย ดงั ตัวอยาง คาํ กลา วของอาจารยสุชพี ปญ ญานภุ าพ นกั ปราชญทางพระพุทธศาสนาวา “พระพทุ ธศาสนาเปน ตวั อยาง แหงลัทธิประชาธปิ ไตยท่ีเกาแกท ส่ี ุดของโลก มีหลักการและวธิ ีการ อนั ทนั สมัย มาจนทุกวนั น้”ี 3. นักเรียนตอบคาํ ถามกระตุนความคดิ  นักเรยี นคิดวา สังคมของชาวพุทธมีลักษณะเปนสงั คมประชาธปิ ไตยอยา งไรบาง จงยกตัวอยา ง ข้นั สอน 1. แสวงหาความรู 1. นกั เรียนแบง กลุม กลมุ ละ 6 คน ตามความสมัครใจ แลว ครใู หแ ตล ะกลุมศึกษาความรูเรือ่ ง ลักษณะ ประชาธปิ ไตยในพระพทุ ธศาสนา จากหนงั สือเรยี น หนงั สอื คนควา เพิ่มเตมิ หองสมุด หอ งจริยธรรมหรือหอ งพทุ ธ ศาสน และแหลงขอมูลสารสนเทศ 2. สมาชิกแตล ะคนนาํ ความรูทไ่ี ดจากการศึกษามาบนั ทึกลงในแบบบันทกึ การอาน 2. คนพบความร/ู สนทนาแลกเปลย่ี นความรู 1. นักเรียนแตล ะกลุมนาํ ความรูทไ่ี ดจ ากการศึกษามาสนทนาแลกเปลีย่ นความรูกนั และชวยกันทําใบงาน ที่ 1.1 เรอ่ื ง ลักษณะประชาธปิ ไตยในพระพทุ ธศาสนา ซงึ่ นักเรียนแตล ะกลมุ จะสังเคราะหค วามรทู ี่อานออกมาเปน ประเดน็ สําคญั แลว เขียนเปน แผนผังความคิด 2. ครูสมุ เรียกนกั เรียน 2-3 กลุม นําเสนอผลงานหนา ชั้นเรยี น และใหกลุมอ่นื ที่มีผลงานแตกตางออกไปได นําเสนอเพิ่มเติม 3. วิเคราะหและประเมนิ คาความรู 1. ครใู หนกั เรยี นชวยกันวิเคราะหวา ในปจ จบุ นั น้ีมีกจิ กรรมหรือพธิ กี รรมใดในหมูสงฆท ่ีแสดงถึงความเปน ประชาธิปไตยบา ง ซง่ึ นักเรียนสามารถตอบคําถามและแสดงความคิดเหน็ ไดอยา งหลากหลาย - การทําพิธีกรรมอปุ สมบท ผอู ปุ สมบทจะตองไดร ับการยอมรับของหมูส งฆเ ปนเอกฉนั ท - การประชุมของคณะสงฆของวัด เพื่อทาํ กิจกรรมหรือทํางานตา งๆ เพ่ือเผยแผพระพทุ ธศาสนา หรอื พัฒนาวัด กม็ ีการรับฟง ความคดิ เห็นจากพระภิกษแุ ตละรปู ซงึ่ ตา งก็มเี หตุผล แลว มาประมวลเปน แนวคดิ ของคณะใน การดําเนินงาน เปนตน 2. นักเรยี นตอบคาํ ถามกระตุนความคิด  ในการทําพธิ ีอปุ สมบทน้นั สอดคลองกับหลกั ประชาธปิ ไตย อยา งไร (การทําพธิ กี รรมอุปสมบท ผูอ ปุ สมบท จะตองไดรบั การยอมรับของหมสู งฆเ ปนเอกฉันท) 4. พิสจู นค วามรหู รือปฏบิ ตั ิ 1. นักเรียนแตละกลุมชว ยกนั วางแผนการนําหลักการสําคญั ท่ีแสดงถงึ ลักษณะประชาธิปไตยใน พระพทุ ธศาสนาไปเปน แนวทางการปฏบิ ตั ขิ องกลมุ 2. สมาชกิ แตล ะคนในกลุมปฏบิ ตั ติ นตามขอตกลงของกลุม แสดงถงึ การกระทําทีน่ าํ หลักการท่ีสอดคลอง กับลักษณะประชาธปิ ไตยในพระพทุ ธศาสนาไปประยกุ ตปฏิบตั ิในการดาํ เนนิ ชีวติ แสดงถึงการเปน พุทธศาสนิกชนทด่ี ี (ใชเ วลาประมาณ 1-2 สัปดาห) แลว ใหสมาชกิ แตล ะคน ในกลมุ เลา ผลการปฏิบัตแิ ละขอคดิ ท่ไี ดจ ากการปฏบิ ัติแลว หัวหนา กลุมรวบรวมสรปุ ประเดน็ สําคัญนาํ เสนอหนาชัน้ เรียนในชั่วโมงอืน่ ตามความเหมาะสม ขน้ั สรปุ ครแู ละนกั เรียนรว มกนั สรุปสาระสําคัญของลักษณะประชาธปิ ไตยในพระพทุ ธศาสนา

7. การวัดและประเมนิ ผล วธิ กี าร เคร่ืองมือ เกณฑ ตรวจแบบทดสอบกอ นเรยี น หนว ยการเรียนรู แบบทดสอบกอนเรียน หนว ยการเรยี นรู (ประเมินตามสภาพจริง) ที่ 1 ที่ 1 ตรวจใบงานที่ 1.1 ใบงานท่ี 1.1 รอยละ 60 ผา นเกณฑ ตรวจแบบบันทกึ การอาน แบบบนั ทึกการอาน ระดับคุณภาพ 2 ผา น เกณฑ ประเมนิ การนาํ เสนอผลงาน แบบประเมินการนาํ เสนอผลงาน ระดับคุณภาพ 2 ผา น เกณฑ สังเกตพฤติกรรมการทํางานรายบคุ คล แบบสงั เกตพฤติกรรมการทํางาน ระดับคุณภาพ 2 ผา น รายบคุ คล เกณฑ สงั เกตพฤติกรรมการทํางานกลุม แบบสงั เกตพฤติกรรมการทํางานกลมุ ระดบั คุณภาพ 2 ผา น เกณฑ สังเกตความมีวินัย และใฝเรยี นรู แบบประเมินคุณลักษณะอนั พึงประสงค ระดบั คุณภาพ 2 ผา น เกณฑ 8. สอื่ /แหลงการเรียนรู 8.1 สอื่ การเรียนรู 1) หนังสอื เรยี น พระพุทธศาสนา ม.5 2) หนงั สอื คนควาเพ่ิมเติม (1) พรหมคณุ าภรณ, พระ (ประยุทธ ปยุตโฺ ต). 2531. หลักการศกึ ษาในพระพุทธศาสนา. กรงุ เทพมหานคร : คณะครุศาสตร จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลยั . (2) สุชีพ ปญญานภุ าพ. 2540. คณุ ลกั ษณะพเิ ศษแหง พระพุทธศาสนา. กรุงเทพมหานคร : เกษมบรรณากิจ. 3) ใบงานที่ 1.1 เรื่อง ลกั ษณะประชาธิปไตยในพระพุทธศาสนา 8.2 แหลง การเรียนรู 1) หองสมุด 2) แหลงขอมูลสารสนเทศ - http://www.oknation.net/blog/print.php?id=262742 - http://www.tddf.or.th/tddf/dharma/readart.php?id=00081

ใบงานที่ 1.1 ลักษณะประชาธิปไตยในพระพุทธศาสนา คาํ ชี้แจง ใหน ักเรียนเขยี นแผนผงั ความคดิ แสดงลกั ษณะประชาธิปไตยในพระพุทธศาสนา ลกั ษณะประชาธิปไตย ในพระพทุ ธศาสนา

เฉลยใบงานที่ 1.1 ลกั ษณะประชาธปิ ไตยในพระพุทธศาสนา คําชีแ้ จง ใหนกั เรียนเขยี นแผนผังความคดิ แสดงลักษณะประชาธิปไตยในพระพทุ ธศาสนา (ตวั อย่าง) การทาํ สงั ฆกรรม พระสงฆ์ การมมี ตเิ ป็นเอกฉนั ทใ์ นการ ตอ้ งยดึ ถอื ประโยชน์สว่ นรวม ตรวจสอบคุณสมบตั ผิ มู้ าขอ เป็นทตี่ งั้ บวชในพธิ อี ปุ สมบท การยอมรบั ผลของการประชมุ พระพทุ ธองคเ์ คารพมตสิ งฆ์ เมอื่ ตนมธี ุระตอ้ งออกจาก ทปี่ ระชมุ ลกั ษณะประชาธิปไตย ในพระพทุ ธศาสนา ภกิ ษุทุกรปู จะตอ้ งเขา้ ประชุม พระสงฆม์ คี วามสาํ คญั กว่า ตามหน้าที่ พระศาสดาในฐานะปจั เจกชน การตดั สนิ ปญั หาในทปี่ ระชุมสงฆ์ กจิ กรรมของพระสงฆท์ กุ รปู ใหถ้ อื เอาเสยี งขา้ งมาก ตอ้ งถอื ว่าเป็นเรอื่ งสาํ คญั เช่น การประชุมทาํ อโุ บสถสงั ฆกรรม (พจิ ารณาตามคาํ ตอบของนกั เรยี น โดยใหอ้ ยใู่ นดลุ ยพนิ ิจของครผู สู้ อน)



แผนการจดั การเรียนรทู ี่ 2 ชั้นมัธยมศึกษาปท ่ี 5 กลุมสาระสังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม เวลา 2 ชั่วโมง หนว ยการเรยี นรทู ี่ 1 ประวัติและความสาํ คัญของพระพุทธศาสนา เรอ่ื ง หลกั การของพระพุทธศาสนา กับหลกั วิทยาศาสตร 1. สาระสาํ คญั /ความคิดรวบยอด พระพุทธศาสนามหี ลักการสําคญั ท่ีมีทัง้ ความสอดคลองและความแตกตางกันกบั หลกั วทิ ยาศาสตร สว นวธิ ี การ คิดของพระพุทธศาสนานั้นมีความสอดคลองกับวิธคี ดิ แบบวิทยาศาสตร 2. ตัวชีว้ ัด/จดุ ประสงคการเรยี นรู 2.1 ตวั ช้ีวัด ส 1.1 ม.4-6/7 วิเคราะหห ลกั การของพระพุทธศาสนากบั หลกั วทิ ยาศาสตร หรอื แนวคดิ ของศาสนาท่ตี น นบั ถือตามทกี่ ําหนด 2.2 จดุ ประสงคการเรยี นรู 1) วิเคราะหค วามสอดคลองและความแตกตางของหลักการของพระพุทธศาสนากบั หลักวทิ ยาศาสตรได 2) เปรียบเทยี บวธิ คี ดิ แบบวทิ ยาศาสตรกับวธิ ีคิดของพระพทุ ธศาสนาได 3. สาระการเรียนรู 3.1 สาระการเรยี นรแู กนกลาง 1) หลกั การของพระพทุ ธศาสนากับหลกั วิทยาศาสตร 2) การคดิ ตามนัยแหงพระพทุ ธศาสนาและการคิดแบบวทิ ยาศาสตร 3.2 สาระการเรยี นรทู องถนิ่ (พจิ ารณาตามหลกั สูตรสถานศึกษา) 4. สมรรถนะสาํ คญั ของผูเ รียน 4.1 ความสามารถในการส่ือสาร 4.2 ความสามารถในการคดิ 1) ทกั ษะการวิเคราะห 2) ทักษะการเปรยี บเทียบ 4.3 ความสามารถในการใชทักษะชวี ิต 5. คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค 1. มวี ินยั 2. ใฝเ รียนรู

6. กจิ กรรมการเรยี นรู วิธสี อนแบบ สบื เสาะหาความรู (Inquiry Method : 5E) (นักเรียนสวดมนตบ ชู าพระรัตนตรัยและทาํ สมาธิกอนเรียนทกุ ช่ัวโมง) ช่ัวโมงท่ี 1 ขั้นนําเขาสบู ทเรียน ขน้ั ท่ี 1 กระตนุ ความสนใจ 1. ครนู าํ ขา วหรอื เหตุการณตางๆ ทีแ่ สดงถึงความเชอ่ื ของบุคคล หรือกลมุ บคุ คลมาใหน ักเรียนอาน แลวใหน กั เรียน ชวยกันแสดงความคดิ เหน็ วา ขาวหรือเหตุการณใ ดท่สี อดคลอ งกับหลกั การทางวทิ ยาศาสตร 2. ครูอธบิ ายเช่ือมโยงใหน กั เรยี นเขาใจวา หลกั การสําคัญของวิทยาศาสตร คือ เชอื่ ในเหตผุ ล กอนจะเช่ืออะไรน้นั จะตองมีการพสิ ูจนใ หเ หน็ จริง มหี ลักฐานมายนื ยนั ถา มีขอสงสยั อะไรตอ งพิสูจนจ นไดค ําตอบท่ีแทจ รงิ ซึ่ง หลักการของพระพุทธศาสนามีสว นที่สอดคลองกบั หลักวิทยาศาสตร และมสี ว นทแ่ี ตกตา งกบั หลักวิทยาศาสตร พรอ มยกตวั อยางประกอบ เพ่ือใหนักเรียนเขา ใจชัดเจนมากยง่ิ ข้ึน 3. นักเรยี นตอบคําถามกระตุนความคดิ  นกั เรยี นคดิ วา การท่นี ําผา สเี หลอื งไปพันรอบตน ไมแ ลวบอกวา เปน การบวชตนไมน้นั เปน หลักการของ พระพุทธศาสนาหรอื ไม อธิบายเหตุผล ขั้นสอน ขน้ั ที่ 2 สํารวจคนหา ครูใหน ักเรียนกลุมเดิม (จากแผนการจดั การเรยี นรทู ่ี 1) รวมกันศึกษาความรูเ รอื่ ง หลักการของพระพุทธศาสนากบั หลักวิทยาศาสตร จากหนงั สือเรยี น หนังสือคนควา เพ่ิมเติม หองสมดุ หองจริยธรรมหรือหองพุทธศาสน และ แหลงขอ มลู สารสนเทศในหวั ขอตอไปน้ี 1) ความสอดคลองกนั 2) ความแตกตาง ขัน้ ท่ี 3 อธิบายความรู 1. ครใู หน ักเรียนแตละกลุมจบั คูกนั เปน 3 คู ใหแตละคชู วยกันทําใบงานท่ี 1.2 เรือ่ ง หลกั การของพระพุทธศาสนา กับหลักวทิ ยาศาสตร 2. นกั เรยี นแตล ะคนู ําผลงานของคตู นเองมาอธิบายแลกเปลย่ี นกับเพ่ือนอีกคหู นง่ึ ภายในกลมุ แลว ชว ยกันตรวจสอบ ความถกู ตองของคําตอบ แลว หลอมรวมเปน ผลงานของกลุม 3. ครสู ุม ตัวแทนกลุมนาํ เสนอผลงานในใบงานที่ 1.2 กลมุ ละ 1 หวั ขอ แลว ใหก ลมุ อื่นทีม่ ีผลงานแตกตางกัน ออกไปนาํ เสนอเพ่ิมเตมิ 4. นกั เรยี นตอบคาํ ถามกระตุนความคิด  หลกั การของพระพุทธศาสนามีความคลายคลึงกับหลักวิทยาศาสตรอยาไร (การเชื่อในสิ่งใดจะตอ งมีเหตุผลและพิสูจนได)

ชว่ั โมงท่ี 2 ข้นั ที่ 4 ขยายความเขาใจ 1. ครใู หน ักเรียนแตละกลุมรว มกันศึกษาความรูเพม่ิ เติมเร่ือง การคิดตามนยั แหงพระพุทธศาสนาและการคิดแบบ วิทยาศาสตร จากหนงั สอื เรียน และศกึ ษาใบความรู เร่อื ง วธิ ีคิดตามหลักพุทธธรรม (โยนโิ สมนสิการ) แลว ชวยกันทาํ ใบงานที่ 1.3 เรื่อง การคดิ ตามนยั แหง พระพทุ ธศาสนาและการคดิ แบบวิทยาศาสตร 2. นกั เรียนแตล ะกลมุ นําเสนอผลงานในใบงานท่ี 1.3 หนาช้นั เรียน ครูและเพื่อนนักเรยี นตรวจสอบความถูกตอง และ แสดงความคดิ เหน็ เพิ่มเตมิ 3. นักเรียนตอบคาํ ถามกระตุนความคดิ  วทิ ยาศาสตรเ นนควบคมุ ธรรมชาติ แตพ ระพทุ ธศาสนาจะเนนการควบคุมในเรือ่ งใด (การควบคุมจติ ใจ และการอยูรวมกันอยา งสงบสุข) ขัน้ สรปุ ขั้นท่ี 5 ตรวจสอบผล ครตู รวจสอบความรูความเขาใจของนักเรยี นจากการทาํ ใบงานท่ี 1.2-1.3 และจากการนาํ เสนอ ผลงานของนักเรยี นแตล ะกลุม 7. การวัดและประเมนิ ผล ใบงานที่ 1.2 เครอ่ื งมอื เกณฑ วิธกี าร รอ ยละ 60 ผานเกณฑ ใบงานท่ี 1.3 รอยละ 60 ผานเกณฑ ตรวจใบงานท่ี 1.2 แบบประเมินการนาํ เสนอผลงาน ระดบั คุณภาพ 2 ผา น ตรวจใบงานที่ 1.3 เกณฑ ประเมนิ การนาํ เสนอผลงาน แบบสังเกตพฤติกรรมการทาํ งานกลุม ระดบั คุณภาพ 2 ผาน เกณฑ สงั เกตพฤตกิ รรมการทํางานกลมุ แบบประเมินคุณลักษณะอนั พึงประสงค ระดบั คุณภาพ 2 ผา น เกณฑ สังเกตความมีวินัย และใฝเ รียนรู 8. ส่ือ/แหลงการเรยี นรู 8.1 ส่อื การเรียนรู 1) หนังสอื เรียน พระพทุ ธศาสนา ม.5 2) หนงั สือคน ควา เพ่มิ เติม (1) พรหมคุณาภรณ, พระ (ประยุทธ ปยตุ โฺ ต). 2531. หลักการศึกษาในพระพทุ ธศาสนา. กรุงเทพมหานคร : คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลยั . (2) สชุ พี ปญญานภุ าพ. 2540. คุณลกั ษณะพเิ ศษแหง พระพุทธศาสนา. กรุงเทพมหานคร : เกษมบรรณากิจ. 3) ใบความรู 4) ตวั อยางขาว 5) ใบงานที่ 1.2 เร่อื ง หลกั การของพระพทุ ธศาสนากับหลักวทิ ยาศาสตร 6) ใบงานท่ี 1.3 เรื่อง การคดิ ตามนัยแหงพระพุทธศาสนาและการคิดแบบวิทยาศาสตร 8.2 แหลง การเรยี นรู 1) หองสมดุ 3) แหลงขอมูลสารสนเทศ - http://www.oknation.net/blog/print.php?id=262742

ใบความรู วิธคี ิดตามหลกั พุทธธรรม (โยนิโสมนสกิ าร) ♦ ความหมายของวธิ คี ดิ แบบโยนิโสมนสกิ าร พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตฺโต) ไดอธบิ ายความหมายของโยนิโสมนสกิ ารไววา โยนิโสมนสกิ าร คอื การ คดิ อยา งถกู วิธี คิดอยางมีระเบียบ คิดวเิ คราะหอยางลึกซ้งึ เปนขั้นตอนสาํ คญั ในการสรางปญญาท่ีบริสุทธ์ิ เปน อสิ ระ ทาํ ใหทุกคนชวยตนเองได และนําไปสจู ดุ มงุ หมายของพุทธธรรมอยา งแทจ ริง (พระพรหมคุณาภรณ. 2546 : 669-676) ♦ ความสาํ คญั วิธีคิดแบบโยนิโสมนสกิ าร เปนวธิ ีคดิ ทีม่ จี ดุ มงุ หมายทีจ่ ะสกัดหรอื กําจัดอวชิ า (ความไมร ู) และบรรเทา ตณั หา (ความอยาก) โดยตรง กลา วคอื ผูทีร่ จู ักคดิ แบบโยนโิ สมนสิการยอ มจะมีความรคู วามเขา ใจในส่งิ ตา งๆ ตามความเปนจรงิ เปนผทู ่ีคดิ เปน คดิ อยา งมีเหตผุ ล ซ่งึ จะเปนทางท่ีเขาถึงความจรงิ ทั้งหลาย ทาํ ใหรจู กั ใชส่ิง ท้ังหลายใหเปน ประโยชน ถาบุคคลทกุ คนคิดเปน กย็ อมคิดในสง่ิ ทถ่ี กู ตอง ไมปลอ ยใจใหห ลงใหลเพลิดเพลนิ ใน วฒั นธรรมจากภายนอกที่หล่งั ไหลเขามา ซ่ึงในสภาพการณปจ จุบันมกี ารพฒั นาเทคโนโลยีในทุกดา น ตลอดทั้ง เปน ยคุ ขอมูลขาวสาร ความเจรญิ ทางดา นวัตถเุ ปนสิ่งเรา ย่วั ยุใหคนหลงใหลไปกับความยั่วยวนตางๆ ทีผ่ า นเขา มา ถาบคุ คลคิดเปนก็ยอ มเกิดปญ ญา ไมปลอยใจใหเพลดิ เพลนิ หลงใหลในความสําเรจ็ ตา งๆ ในโลกสมมตุ ิ กลับ เหน็ คุณและโทษของมนั มีปญ ญาในการสลดั สงิ่ ไมด ีออกไป อกี ท้ังรจู กั คิดทจี่ ะดํารงชีวติ ใหต ้ังอยูในทิศทางที่ เหมาะสม สง ผลตอความสขุ สงบของชีวิตและถาทุกคนในสงั คมยดึ ถือแนวคดิ แบบโยนิโสมนสิการ กย็ อมสง ผล ตอความสงบสุข ความเปนระเบยี บเรยี บรอยของสงั คมตลอดไป ♦ องคประกอบ พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตฺโต) ไดประมวลวิธีคดิ แบบโยนโิ สมนสกิ ารออกเปน 10 วิธี ดังน้ี (พระพรหม คณุ าภรณ. 2546 : 676-727) 1. วธิ คี ดิ แบบสบื สาวเหตุปจจัย 2. วิธีคิดแบบแยกแยะสว นประกอบ 3. วธิ คี ดิ แบบสามญั ลกั ษณ หรือวธิ คี ดิ แบบรูเ ทาทนั ธรรมดา 4. วิธคี ิดแบบอริยสจั จ หรอื วธิ ีคิดแบบแกป ญหา 5. วิธคี ดิ ตามหลักการและความมุง หมาย หรือวิธคี ดิ แบบอรรถธรรมสมั พันธ 6. วธิ ีคดิ แบบคณุ โทษและทางออก 7. วธิ คี ดิ แบบคุณคาแท-คณุ คา เทียม 8. วิธีคดิ แบบอุบายปลกุ เราคณุ ธรรม หรอื วิธีคดิ แบบปลกุ เราคุณธรรม (แบบกุศลภาวนา) 9. วธิ ีคิดแบบเปน อยูกับปจ จบุ นั 10. วธิ ีคิดแบบวภิ ชั ชวาท หรอื วธิ คี ิดแลวแสดงออกเปน วภิ ชั ชวาท (พูดจาํ แนก)

♦ แนวทางการฝกคิดแบบโยนโิ สมนสิการ ในการฝก แบบโยนิโสมนสกิ ารท้ัง 10 วิธนี ้ัน ครูผสู อนสามารถฝก ใหนักเรยี นรจู ักคิดไดหลายลักษณะ เชน จากการยกตวั อยางประกอบ การวิเคราะหจ ากภาพ จากนิทาน จากเหตุการณในปจ จบุ ัน ฯลฯ ดังตัวอยาง ตอ ไปน้ี 1. วิธีคิดแบบสบื สาวเหตปุ จจัย คอื พิจารณาเหตุการณหรือปรากฏการณท ่ีเปน ผล กลา วคอื การ พจิ ารณาเหตุการณทีเ่ กดิ ข้นึ จากการกระทําตางๆ แลว สืบคน สบื สาวไปถงึ สาเหตุที่ทาํ ใหเกิดผลนน้ั อาจทาํ โดย การหาความสมั พันธหรอื การต้ังคําถามแลวหาคาํ ตอบ เม่ือหาคาํ ตอบทแี่ ทจรงิ แลวยอ มสามารถสบื สาวไปถึง วธิ ีการแกไ ขปญ หาทเ่ี กดิ ขนึ้ ได ใหรจู ักสภาวะท่ีแทจรงิ หรือพจิ ารณาปญหา หาหนทางแกไข ดว ยการคน หา สาเหตแุ ละปจจัยตา งๆ ทส่ี ัมพันธสงผลสืบทอดกันมา ตวั อยางคําถามทฝ่ี กใหคดิ แบบสืบสาวเหตปุ จจัย ทําไมนักเรยี นจึงขีดฝาผนงั หองเรียน  เพราะสนุกทไ่ี ดขีดเขยี น ทําไมจงึ มีความสนุกตอ การขีดเขียน  เพราะไดท ําตามใจตนเอง ทําไมนักเรียนจงึ ทําอะไรตามใจตนเอง  เพราะไมมีระเบียบวนิ ยั ทําไมนักเรยี นจงึ ไมมีระเบยี บวินยั  เพราะไมเห็นความสาํ คัญของระเบียบวนิ ัย ทาํ ไมนักเรยี นจงึ ไมเ ห็นความสาํ คญั ของระเบียบวินยั  เพราะไมมผี ชู ้ีนาํ เมอ่ื สืบสาวไปพบสาเหตุท่ีแทจริงแลวกต็ อ งแกไ ขปญหาที่สาเหตุ คือ ตองมีผูชน้ี ําสรางความตระหนักแก นกั เรียนเพื่อใหเ หน็ ความสาํ คัญของการมรี ะเบียบวนิ ยั • เพราะครูชี้นาํ ดวยการจดั กจิ กรรมสรา งความตระหนกั แกนกั เรียนเพอ่ื ใหเห็นความสาํ คัญของการมี ระเบยี บวินยั  นกั เรยี นก็จะเห็นความสําคัญของการมรี ะเบยี บวินัย • เพราะนักเรยี นเหน็ ความสําคัญของการมีระเบียบวนิ ยั  นกั เรียนจงึ ไมทําอะไรตามใจตนเอง • เพราะนักเรยี นไมท ําอะไรตามใจตนเอง  นกั เรยี นจึงไมขดี เขยี นฝาผนังหองเรยี น • เพราะนักเรียนไมขีดเขียนฝาผนงั หองเรียน  จงึ ไมมีรอยขดี เขียนสกปรกบนฝาผนงั หองเรยี น การแกป ญหาเม่ือมีรอยขดี เขียนฝาผนงั หอ งเรยี นนนั้ จะตองสบื สาวไปหาสาเหตทุ ่แี ทจ ริง แลว แกปญ หาที่ สาเหตุ เมือ่ แกป ญหาไดแลว คือ ผลการคดิ แบบสบื สาวเหตุปจ จัย 2. วิธคี ดิ แบบแยกแยะสวนประกอบ หรอื กระจายเน้ือหา เปนการคดิ ท่ีมงุ ใหมองและใหรจู ักสงิ่ ทั้งหลาย ตามสภาวะของมนั เองอกี แบบหน่งึ ในทางธรรมมักใชพจิ ารณาเพ่ือใหเหน็ ความไมมแี กนสาร หรือความไมเปน ตวั ไมเปนตนท่ีแทจริงของสง่ิ ทั้งหลาย วธิ ีคิดแบบนีจ้ ะฝกใหคิดแบบแยกแยะองคร วมของส่งิ ตา งๆ และยงั มีการคิดวเิ คราะหจัดประเภท หมวดหมูขององคป ระกอบนน้ั กลา วคือ เม่ือแยกแยะสวนประกอบออกก็เหน็ ภาวะที่องคประกอบเหลา น้ันอาศยั กนั และข้นึ ตอ เหตุปจจยั ตางๆ ท่เี กี่ยวของ ไมเ ปน ตัวของมันเองโดยแทจริง ยิ่งกวาน้ัน องคประกอบและเหตุ ปจจัยตา งๆ เหลา นั้นลวนเปนไปตามกฎธรรมดา มกี ารเกดิ ดบั อยตู ลอดเวลา ไมเ ที่ยงแท ไมคงที่ ไมยั่งยืน ซึ่งการ คิดแบบนจี้ ะทําใหเหน็ ความไมมแี กนสารหรือความไมเปนตัวตนทแี่ ทจรงิ ของสงิ่ ท้ังหลายใหห ายยดึ ติดถือมัน่ ใน สมมตุ ิบัญญตั ิ

3. วิธคี ดิ แบบสามญั ลกั ษณ หรือวธิ ีคิดแบบรเู ทาทันธรรมดา คอื มองอยางรูเทา ทันความเปนไปของส่งิ ทงั้ หลาย ซ่งึ จะตองเปนอยา งนนั้ ๆ ตามธรรมดาของมันเอง ในฐานะทีม่ นั เปน ส่งิ ซึ่งเกดิ จากเหตปุ จ จัยตางๆ ปรุง แตง ขึ้น เม่ือเกิดข้ึนแลว กจ็ ะตองดบั ไป ไมเทยี่ งแท ไมคงที่ ไมย ั่งยนื ไมคงอยูตลอดไป เปน อนจิ จัง ผูท ่ีสามารถคิดแบบสามัญลักษณไ ด มักเปนผูท ี่มสี ติ ไมว ูวาม มองทุกส่งิ วาเม่ือเกิดข้นึ ไดก็เปล่ยี นแปลง ได ดบั สูญได ไมมใี ครจะครอบครองทกุ สง่ิ ทุกอยางไดตลอดไป บุคคลที่คดิ เชนน้จี ะเปนผูไ มป ระมาท มีสติ ภาพท่ี 1 ภาพท่ี 2 หญงิ สาวในภาพท่ี 1 เปนสาวสวย แตต อ ไปอีก 30 ปขางหนา ความสาวสวยกจ็ ะหมดไป มคี วามแกช รา มาแทนท่ี หญิงสาวในภาพท่ี 2 ในอดตี 30 ปท ี่แลว ก็เปน หญิงสาว และมีความสวยในอดีต จากท้ัง 2 ภาพนี้ จะเห็นวาหญิงทง้ั 2 คน ไมสามารถทําใหร า งกายคงอยูในสภาพที่ตองการได สงั ขารจึง ไมเ ท่ยี งแท ผทู ีค่ ิดเปน ตามแบบสามัญลักษณจะมีสติ ไมหลงตนเอง ไมหลงในคําสรรเสริญเยนิ ยอในสิ่งท่ตี นมีอยูใน ปจจุบนั เชน เดียวกบั ผูท ม่ี ยี ศถาบรรดาศักดส์ิ ูงในปจ จุบนั ก็ยอ มไมจรี งั สกั วันหน่งึ ในภายภาคหนา กอ็ าจเส่ือมลง ไป ดงั น้ี สงิ่ ทคี่ วรเพยี รกระทาํ กค็ อื คุณความดที ี่จะมีอยูต ดิ ตัวตลอดไป ตัวอยางคําถาม (1) หญิงสาวในภาพที่ 1 จะคงสภาพความสาวอยูไดตลอดไปหรือไม เพราะอะไร (2) หญงิ ชราในภาพท่ี 2 ในอดตี เม่อื 30 ปที่แลว จะมีสภาพรางกายอยางไร (3) เมอ่ื ดภู าพที่ 1 และภาพท่ี 2 แลว ทาํ ใหไดแงคดิ ในเร่ืองความเปล่ียนแปลงของชีวิตและรางกาย อยางไร (4) นักเรยี นไดขอคดิ หรือสติจากการเปรยี บเทยี บภาพท่ี 1 และภาพที่ 2 อยางไร 4. วธิ คี ดิ แบบอริยสจั จ หรือวิธคี ิดแบบแกปญหา มลี ักษณะ 2 ประการ คือ 1) คดิ ตามเหตุและผล หรือเปน ไปตามเหตุและผล สืบสาวจากผลไปหาเหตุแลวแกไ ขที่ตน เหตุ 2) ตอ งกําหนดรู และทําความเขาใจปญ หาใหช ดั เจน แลวคิดแกไขสาเหตุของปญ หาใหตรงจุด ตรงเรื่อง ตรงความมุงหมาย ไมฟงุ ซานออกไปเร่ืองอนื่ และตองเปนการแกไขท่ีปฏิบัติไดจรงิ

ตวั อยาง ในภาพนม้ี ปี ญหาคือ อากาศบรเิ วณรอบๆ โรงงานเปน พษิ สาเหตจุ ากโรงงานปลอ ยควนั พิษออกจาก โรงงาน ผคู นบริเวณนต้ี อ งการอากาศบรสิ ุทธ์ิ จึงตอ งใหโรงงานจดั หาเครือ่ งกรองอากาศ เพ่อื ไมใ หมลพิษเกดิ ขน้ึ ปญ หา ทีเ่ กดิ ขน้ึ ในภาพ คือ ควนั พษิ ทีล่ อยอยูท ว่ั ไป สาเหตุ คือ โรงงานปลอ ยควนั จากการผลิตสินคา ออกไปโดยไมมีการกรองอากาศ ความตองการหมดปญหา คือ ตองการใหอากาศบรเิ วณนั้นบรสิ ทุ ธิ์ วธิ ีการดาํ เนนิ การ คือ ใหโรงงานสรา งเครอื่ งกรองอากาศหรอื ฟอกอากาศไมใ หเ ปนพิษ วิธีคดิ น้ีถาเทยี บกบั ข้นั ตอนของอรยิ สจั จ คอื ทุกข - ปญหา คือ อากาศเปน พิษ สมุทัย - สาเหตุจากโรงงานปลอยควันพิษ นิโรธ - ตอ งการดับปญ หา คือ ตอ งการใหอากาศบริสทุ ธ์ิ มรรค - วิธกี ารแกป ญหา คือ ใหโรงงานจัดหาเครอื่ งฟอกอากาศ ตัวอยางคาํ ถาม (1) ปญหาในภาพน้ีคืออะไร (3) การดับปญ หาในภาพ คืออะไร (2) สาเหตขุ องปญหา คอื อะไร (4) มวี ิธีการแกปญ หาอยา งไร 5. วธิ ีคดิ ตามหลกั การและความมุงหมาย หรือวิธีคิดแบบอรรถธรรมสัมพันธ คือ พจิ ารณาใหเ ขา ใจ ความสัมพนั ธ ระหวางธรรมกับอรรถ หรอื หลกั การกับความมงุ หมาย เม่ือจะลงมือปฏบิ ตั ิธรรมหรือทําการตาม หลักการอยางใดอยางหน่ึง เพื่อใหไ ดผลตรงตามความมงุ หมาย ไมเปน การกระทําทีเ่ คลอื่ นคลาดเลอื่ นลอย หรือ งมงาย ตวั อยา ง

หมูบา นชนบทในอดีตที่การคมนาคมไมสะดวก ระหวางหมบู านมคี ลองค่นั ทําใหการเดินทางไปมาหาสกู นั ไมส ะดวก ดงั นั้นชาวบานจงึ ตองชว ยกันสรางสะพานใหค นเดนิ ขา ม จดุ มงุ หมายของการสรา งสะพาน คอื ตองการสรางใหคนเดิน ดังนน้ั หลกั การ คือ การสรา งสะพานไมก ็เพยี งพอแลว แตตอมาเม่ือหมูบา นเจริญข้นึ มี การปลูกสรางเปน หมูบ านใหญ มีการติดตอกันอยเู สมอ และมีรถยนตแลน ผา นไปขายของ แตไม สามารถเดนิ ทางระหวางหมบู านได ดงั นนั้ ชาวบานจึงตองการใหท างราชการมาชวยสรางสะพานคอนกรีตเพื่อให รถยนตแ ลน ผา น กลา วคือ จุดมงุ หมายเปล่ียนไป คือ ตองการสรางสะพานเพ่ือใหร ถยนตแลน หลักการก็ตอง สรา งสะพานคอนกรตี เพ่ือจะไดใ หรถยนตแ ลน ผานไปได กลาวไดว า หลักการกับความมุง หมายจะมคี วามสัมพันธเ ช่ือมโยงกัน การเปน นักเรียน หลักการของนักเรียนคือต้งั ใจศกึ ษาเลา เรียน จดุ มงุ หมายก็คือไดรับประกาศนยี บัตร หรอื ปรญิ ญาบัตร หรือไดร บั ความรแู ละประสบการณจากการศึกษาเลา เรยี น ผทู ม่ี วี ิธคี ดิ แบบหลกั การและความมงุ หมาย ยอมปฏิบตั งิ านไดสาํ เรจ็ ลุลวงไปดว ยดี ตัวอยา งคําถาม (1) จดุ มงุ หมายของการสรางสะพาน คืออะไร (2) หลกั การสาํ คัญที่มงุ ไปสูจ ดุ มุงหมาย คอื อะไร 6. วธิ คี ดิ แบบคุณ โทษ และทางออก เปน การมองส่งิ ท้ังหลายตามความเปน จรงิ เนน การยอมรับความ จรงิ ตามท่สี ิง่ นนั้ ๆ เปน อยทู ุกแงทุกดาน ท้ังดานดี (เปน คณุ ) ดานเสยี (เปนโทษ) เมื่อมองเหน็ ท้ังดานดดี านเสีย แลว ทางออกคืออะไร หรอื เปนอยา งไร ตวั อยา ง จากภาพนํา้ ตก ถา คิดในแงดีวา น้าํ ตกมีประโยชนต อมนษุ ย มนษุ ยใ ชเ ปนแหลง ทองเทีย่ วเลนนํ้าอยา งมี ความสขุ และถา กระแสน้ําแรงมากกส็ ามารถนํามาใชเปน พลงั งานไฟฟาได แตถา คดิ ในแงเสยี คือ มีนกั ทองเท่ยี ว ท่ีไปเลนนํ้าบรเิ วณนน้ั ไดร ับอุบัตเิ หตุ ถกู กระแสนํา้ เช่ยี วกรากพาไหลกระแทกตกหนาผา ทาํ ใหเ สยี ชวี ิตอยเู สมอ ดังนัน้ เมือ่ คิดทั้งสองดานท้ังดา นเปน คณุ และเปนโทษแลว ดานเปนคุณมีมากกวา และถานักทอ งเท่ียว ตอ งการไปเลน นํ้า ทางออกก็คือ ตองเลือกบรเิ วณท่ีกระแสน้าํ ไมเชย่ี วกราก เพ่ือปอ งกนั ภัยจากอุบัตเิ หตุ การ พจิ ารณาความคดิ ดวยวธิ ีนยี้ อ มเปน การใชส ตปิ ญ ญาทรี่ เู ทาทนั ปรบั ตัวเองใหเขากับสถานการณท่ีมปี ญ หาได อยางเหมาะสม ตวั อยา งคาํ ถาม (1) นํา้ ตกมีคุณอยางไร (2) นา้ํ ตกมีโทษอยางไรอยางไร และถา ตองการเลนนํ้าตกควรปฏบิ ตั อิ ยา งไร

7. วิธคี ดิ แบบคณุ คา แท-คณุ คาเทยี ม วิธีคิดแบบสกดั หรอื บรรเทาตัณหา เปน ข้ันฝก หัดขัดเกลากิเลสหรอื ตัดทางไมใ หกิเลสเขา มาครอบงําจิตใจแลวชกั จงู พฤตกิ รรมตอๆ ไป คนทมี่ วี ิธีคดิ แบบคุณคาแท มักเปนคนใชป ญญาพจิ ารณาอยางรอบคอบ สามารถตดั สนิ ใจไดถูกตอง ตวั อยางท่ี 1 หญงิ สาวทตี่ องการเปนพนักงานตอนรบั บนเคร่ืองบนิ ถาเธอคดิ แบบคุณคาแท เธอจะสามารถคดิ ไดวา การทเ่ี ธอเปนพนักงานตอนรบั นั้น เพราะเธอตอ งการแสดงความสามารถทางดา นภาษา และมารยาทงามของ หญิงไทย ใหเปน ท่ปี ระจักษวา หญงิ ไทยมีความสามารถ ถึงแมวาจะตองทํางานหนกั บรกิ ารลูกคา ทุกระดับ ตลอดเวลา ตอ งเดนิ เสิรฟอาหาร เคร่ืองดื่ม วันละหลายๆ ครง้ั ความคิดนจี้ ัดวา เปน คุณคา แท แตถา เธอคดิ วา การเปนพนักงานตอนรบั บนเคร่อื งบินน้ันโกห รู มเี ครือ่ งแบบสวยงาม แตพ อไปทาํ งานเขาจรงิ ๆ เธอรบั งานหนกั ไมได การคดิ แบบนเี้ ปน การคิดแบบคุณคา เทยี ม ตวั อยา งคาํ ถาม (1) คณุ คาแทของการเปนพนักงานตอ นรับบนเคร่ืองบนิ คืออะไร (2) คุณคาเทยี มของการเปน พนักงานตอ นรับบนเครื่องบิน คอื อะไร (3) ผทู ่ีเปนพนักงานตอ นรับบนเครื่องบนิ ควรจะคิดแบบคุณคาแทอ ยา งไร สง ผลตอ การปฏิบัตงิ าน อยา งไร ตวั อยางท่ี 2 นาฬกิ าเรือนนีม้ ตี วั เลขบอกเวลา และมีตวั เรอื นท่สี วยงาม ซึ่งนาฬกิ าแตละเรือนจะไดรับการออกแบบที่ แตกตา งกนั เพื่อใหเปนท่ตี องการของตลาด ตัวอยางคําถาม (1) คณุ คา แทของนาฬกิ าเรือนนี้ คืออะไร (2) คุณคา เทยี มของนาฬกิ าเรอื นน้ี คืออะไร (3) ถา นักเรียนจะซอื้ นาฬิกาขอมือจะเลือกซ้ือนาฬิกาที่มลี กั ษณะอยา งไร สอดคลองกบั คุณคาแท อยางไร

8. วธิ คี ิดแบบอุบายปลุกเรา คณุ ธรรม หรือวธิ คี ิดแบบปลกุ เราคณุ ธรรม (แบบกศุ ลภาวนา) เปนวิธีคดิ ที่ รูจกั นาํ เอาประสบการณท ี่ผานมาคิดปรงุ แตงไปในทางทดี่ ี เปนประโยชน เปนกุศล เปนวธิ คี ิดในแนวสกดั ก้ันหรือ บรรเทาและ ขดั เกลาตัณหา เปน ขอ ปฏบิ ัติระดับตน ๆ สาํ หรับสงเสริมความเจรญิ งอกงามแหง กศุ ลธรรม การคดิ ในทางท่ีเปน กุศล จะชว ยใหบ ุคคลเกิดกําลงั ในทีจ่ ะทํางานตามหนา ท่ี ทาํ ความดที ีเ่ กิดประโยชนอ ยเู สมอ สงผล ตอการแสดงออกมาเปน พฤติกรรม ในการสรา งสรรค ตัวอยางที่ 1 จากภาพเปนการแสดงความชืน่ ชมและใหก ําลังใจแกผ ูป ฏบิ ัติหนาทดี่ ว ยความเพยี ร พยายาม อดทน สมควรเปนแบบอยางท่ดี ี การใหก าํ ลังใจสามารถทําไดห ลายรูปแบบ เชน การประกาศยกยองใหปรากฏ การ มอบสง่ิ ของเพือ่ เปนประโยชนตอ การทํางานหรือการดาํ รงชพี เปนตน ผูท่ีไดพบเห็นเหตุการณห รือแสดงออก ดังกลา ว ยอ มเกิดความรสู ึกตระหนักรูและเหน็ ความสาํ คัญของการกระทาํ ทด่ี ี และคิดอยากจะปฏบิ ัตติ าม บุคคล ท่คี ิดเชนนน้ั จดั เปนผูท ่มี ีความคดิ แบบอบุ ายปลกุ เรา คณุ ธรรม ตวั อยางคําถาม (1) การกระทําของบุคคลในภาพแสดงออกเกย่ี วกบั อะไร (2) บคุ คลในภาพมีการกระทาํ สอดคลองกบั คุณธรรมในเรื่องใด (3) นกั เรยี นมองภาพแลวจะมีความรสู ึกอยา งไร ตวั อยางที่ 2 คนชราในภาพไดรับการดูแลชวยเหลอื จากผูท่ีมีความเมตตาเออ้ื เฟอ และจากสมาคมตางๆ อยเู สมอ บางคร้ังก็ไดร บั ส่งิ ของประเภทอาหาร เคร่ืองนงุ หม ยารกั ษาโรค แตสง่ิ ท่คี นชราในบานพักคนชราตองการกค็ ือ กาํ ลังใจ ความอบอุน และการดแู ลเอาใจใส ดังนั้นผูทมี่ ีวธิ คี ิดแบบอุบายปลุกเรา คุณธรรม เมื่อเหน็ ขาวภาพขาว การชว ยเหลอื ดังกลาว ก็คิดที่จะชวยเหลือบาง แลว มาพิจารณาวา จะสามารถชว ยไดโดยวธิ ีใดบาง ตวั อยา งคําถาม (1) การกระทําของบุคคลในภาพนีแ้ สดงออกเกย่ี วกบั อะไร (2) การกระทําของบุคคลในภาพนส้ี ง ผลดีอยา งไร

(3) ถาบคุ คลในสงั คมสว นใหญม ีการแสดงออกในทาํ นองเดียวกับบคุ คลในภาพนจี้ ะสงผลดีอยางไร (4) นกั เรียนรูส ึกอยางไรตอภาพนี้ 9. วิธีคิดแบบเปนอยกู ับปจ จบุ ัน ความคิดชนิดท่ีอยูกันปจ จบุ ัน เปนการคิดในแนวทางความรูหรือคิดดว ย อาํ นาจปญ ญา ซึ่งไมว าจะเปน เรอ่ื งทเ่ี ปนอยูในขณะนี้ หรอื เปนเรือ่ งทผี่ านไปแลว หรอื เปนเรอื่ งของกาลภายภาค หนา กจ็ ัดเขา ในการอยูกับปจ จบุ ันทงั้ นน้ั ผทู มี่ ีวธิ คี ิดแบบนี้จะมีสตริ ทู นั กระบวนการ มองสภาวะตา งๆ อยูตลอดเวลา รจู ักใชประโยชนข อง บทเรียนในอดีต ทําภารกจิ ปจจบุ ันและสามารถวางแผนในอนาคตได ตัวอยางท่ี 1 กลุมเกษตรกรกลุมนปี้ รบั ปรุงวธิ ีการทางการเกษตรเปน เกษตรแบบผสม มีท้งั ทํานา ทาํ สวนผักสวนครัว หลายประเภท พวกเขาพยายามพัฒนาอาชพี ของเขาใหด ีท่ีสดุ เพราะเคยไดร บั บทเรยี นในอดตี เคยทํานาจาํ นวน หลายรอ ยไร แตเ มอื่ ประสบปญหาภัยแลว ฝนไมตกตามฤดูกาล ราคาขาวตกตํา่ พวกเขาจึงหนั มาทาํ การเกษตร แบบผสม ทาํ ใหไดร ับผลผลติ พอยงั ชีพ พอมีพอกนิ และพวกเขากค็ ดิ วางแผนในอนาคตวา จะยดึ แนวเกษตรแบบ ผสมตอ ไป แตจ ะปรบั ปรุงวิธกี ารขายผลผลิตโดยรวมตัวกนั เปน กลมุ เกษตรกร เพอ่ื ใหไดร าคาสินคา ดขี ้นึ กลาวได วากลุม เกษตรกรกลมุ นี้ไดรบั บทเรยี นจากอดตี มาเปน แนวคิดในการประกอบอาชีพในปจ จบุ ัน และสามารถ วางแผนในอนาคต เพื่อใหไ ดราคาผลผลิตทางการเกษตรดีข้ึน ตวั อยางคาํ ถาม (1) เกษตรกรในภาพน้ี มีการดําเนินกิจกรรมเก่ยี วกบั อาชีพอยางไร (2) ลกั ษณะของการปลกู พชื ในภาพน้ี มคี วามเดน ชดั ในเรอื่ งใด (3) ในอดีตการเพาะปลกู พชื ในบริเวณนนี้ าจะมลี ักษณะอยางไร (4) นักเรียนคาดวา ในอนาคตเกษตรกรในภาพนคี้ วรจะมีการพฒั นาดา นการเกษตรอยางไร

ตัวอยา งท่ี 2 ชายผมู ีอาชพี รับจา งแจวเรือ สง ผูโดยสารขามฟากจะตองคิดหาวธิ ีการแจวเรือตดั คงุ นํ้าขามฟากใหไ ด อยา งปลอดภัย เพอ่ื สง ผโู ดยสารข้ึนฝง ท่ตี ลาด ชายผนู จี้ ะตองมีสตริ เู ทาทนั ถงึ วิธีการแจวเรือผา นเสนทางที่ กระแสนํ้าไม เช่ยี วกราก ในอดตี ชายผูนอี้ าจจะเคยแจวเรอื ผา นเสน ทางนํา้ วนทําใหเรือลม สง ผลใหผโู ดยสารเดอื ดรอน เขานํา อดตี มาเปน บทเรยี น ทาํ ใหการทํางานในปจ จบุ นั ประสบผลดี และเขากส็ ามารถวางแผนในอนาคตไดวา เขาจะ ปรับปรุงวิธีการใชเรือพาผโู ดยสารขามฟากใหดีขน้ึ ไดอยา งไร ตวั อยา งคําถาม (1) ชายผูนีจ้ ะสามารถแจวเรือถึงฝง ไดอยางปลอดภยั นัน้ เขาจะตองฝก สติอยางไร (2) ชายผูน้ีจะสามารถวางแผนนาํ เรอื เขา สูฝง ไดตามจดุ มุงหมายไดรวดเรว็ ย่ิงข้ึน และมีความปลอดภยั อยา งไร 10. วิธคี ิดแบบวิภัชชวาท หรือวิธคี ดิ แลวแสดงออกเปน วภิ ัชชวาท (พูดจําแนก) วิภัชชวาทไมใชวธิ คี ิดโดยตรง แตเ ปนวิธพี ดู หรอื แสดงหลกั การแหงคําสอนแบบหนึง่ อยางไรกต็ ามการ คดิ กบั การพดู เปน กรรมท่ใี กลชนดิ กันที่สุด กอ นทจ่ี ะพดู ก็ตองคิดกอน สงิ่ ท่ีพดู ลวนสําเร็จมาจากความคิดท้ังสิน้ วิธคี ดิ แบบวภิ ชั ชวาทเปน วิธีคดิ วิเคราะหในลกั ษณะตา งๆ ตอไปนี้ 1) จาํ แนกสภาวะตา งๆ ออกเปนดา นๆ ตามทีเ่ ปนอยจู ริง แบงออกเปน 2 วิธี คือ (1) จําแนกไปทีละดา น ทีละประเด็น (2) จําแนกทลี ะดา นจนครบทกุ ประเดน็ แลวจึงจําแนกดานอน่ื ตอไป ตัวอยา งเชน เราจะเลอื ก ส.ส.สังกดั พรรคการเมืองใดมาเปน ผแู ทน กต็ องคิดจาํ แนกรายละเอยี ด ของขอ มูลเก่ยี วกับพรรคทเี่ ขาสังกดั นัน้ ในแตละดา น เชน ระเบยี บวสิ ยั ความซอื่ สัตย ผลงานที่ปรากฏ เปน ตน แลว จึงตดั สินใจเลอื ก ตัวอยา งคําถาม ผสู มคั รหมายเลข 1 มีคณุ ลักษณะสําคญั อยา งไร มผี ลงานเดน ชัดในเร่อื งใดบาง มีขอบกพรอ งใน เรอ่ื งใด เปนคนดีมีคุณธรรม เปน แบบอยางในเรอ่ื งใด มีการกระทาํ ท่ีแสดงวา มีความรบั ผิดชอบตอสงั คมอยางไร บา ง เมอ่ื จาํ แนกทงั้ สว นดีทุกดา น สวนเสยี ทกุ ดานแลว นาํ มาชั่งใจดวยเหตุและผลดวู า ควรจะเลอื ก ผสู มัครหมายเลข 1 หรือไม เปนตน 2) จาํ แนกโดยสวนประกอบ เปนวิธีคดิ เชนเดียวกับแบบแยกแยะสวนประกอบ 3) จําแนกโดยลาํ ดับขณะ เปนการแยกแยะวเิ คราะหปรากฏการณต ามลาํ ดบั ความสบื ทอดแหง เหตุ ปจ จัย ซอยออกไปเปนแตละขณะๆ ใหมองเห็นตัวเหตปุ จจยั ท่แี ทจริง ไมถูกลวงใหส บั สน ตัวอยา งเชน การ ประเมินสถานการณเหตุการณบานเมืองไทย ดา นการเมอื งการปกครอง ดานเศรษฐกิจในปจจบุ นั เปนตน

ตวั อยางคาํ ถาม (1) การเลอื กต้ัง ส.ส.ในครัง้ นี้กบั ครั้งกอ น มปี ระชาชนใหความสนใจไปใชสิทธเิ ลอื กตง้ั ใกลเ คยี งกนั หรอื ไม อธบิ ายเหตผุ ลประกอบ (2) ตลาดสง ออกสนิ คาลาํ ไยปน้ดี ีกวา ปก อ นหรือไม (3) โจรปลน รา นทองแลว ฆาเจาของรา นตายน้ัน เนื่องมาจากสาเหตใุ ด 4) จําแนกโดยความสัมพันธแ หงเหตุปจจยั มวี ิธีการคิดเชน เดียวกับวธิ ีคดิ แบบสืบสาวเหตปุ จจยั 5) แบบจาํ แนกโดยเงื่อนไข ตวั อยา ง นกั เรียนมาขออนุญาตคุณครูของดการเรียนในชว่ั โมงน้ีเพื่อซอมเชียรกีฬาสี คุณครูจะ อนญุ าตโดยมเี งื่อนไขวา • การไปซอมเชียรน ัน้ ตองไมส งเสยี งดงั รบกวนผูอื่น • การไปซอมเชยี รนนั้ จะตอ งมหี ัวหนารบั ผิดชอบ • นกั เรยี นตอ งทาํ แบบฝกหดั สง ครภู ายในเวลาท่กี าํ หนด ตวั อยางคาํ ถาม (1) ถา ครูอนุญาตใหน ักเรยี นไปซอมเชียรก ีฬาสใี นชัว่ โมงเรียนของครู นักเรียนจะตองปฏบิ ัติตน อยางไร (2) ถาครอู นุญาตใหไปซอมเชียรก ีฬาสี นกั เรียนจะตองทาํ งานชดเชยดานการเรยี นอยางไร 6) วิภชั ชวาทโดยการตอบปญหา เปน การคิดจําแนกแยกแยะแลวชีแ้ จงผูถามตามประเด็นตางๆ จนผู ถามเขาใจแจมแจง ตวั อยาง คลน่ื สึนามิทําลายชีวิตและทรัพยส ินของคนไทยในบริเวณจังหวัดภาคใตของไทย เชน พงั งา ภเู กต็ กระบี่ ฯลฯ การตอบปญหาของผูถามซง่ึ อาจถามมาเปนประเด็นใหญ ผตู อบสามารถจาํ แนกแยกแยะเปน ประเดน็ ยอย แลว ตอบคําถามตามประเด็นเพื่อใหผ ูถามเขาใจ ตัวอยางคาํ ถาม การเกิดสึนามิทาํ ใหเ กิดความเสยี หายแกประเทศไทยอยา งไร การชแี้ จงคําถาม เชน คลืน่ สนึ ามทิ ําความเสียหายแกบรเิ วณทเ่ี กิด คือ แถบจงั หวัดพงั งา ตรัง กระบี่ ภเู ก็ต ระนอง ความเสียหายทีเ่ กิดขึน้ มหี ลายดา น เชน ดา นชีวิตและทรพั ยสิน ดา นการประกอบอาชีพ ดาน สขุ ภาพจิต ดานปญ หาสังคมท่ีเกิดจากเด็กกําพราบดิ ามารดา หรอื คนชราขาดผูอปุ การะเลี้ยงดเู นอื่ งจากบุตร เสยี ชวี ิต สรปุ ไดวา วิธคี ดิ ตามหลกั พุทธธรรมหรือวธิ คี ดิ แบบโยนิโสมนสกิ าร จดั ไดวาเปนการคดิ ทใี่ ชป ญ ญา และทําใหป ญญาเจรญิ งอกงามยิ่งขึ้น นําไปสูการแกป ญ หา เปน ทางแหงความดบั ทุกขแ ละทําใหเกดิ การศกึ ษาตอไป นับไดว าเปนการใชความคิดอยางถูกวธิ ี เปน สวนสาํ คัญของการศึกษาหรอื พฒั นาตนในดา น การพฒั นาปญ ญา ทาํ ใหส ามารถดําเนินชวี ติ ไปในทางที่ดงี ามและพ่ึงพาตนเองได ดงั นั้นครูผูส อนควรจัดการเรยี นการสอนทีจ่ ะสงเสรมิ กระตนุ เรา ใหนกั เรียนไดฝ กฝนวิธคี ดิ แบบ โยนโิ สมนสกิ ารอยูเสมอ ซ่งึ สามารถฝก ใหนักเรยี นไดบ รู ณาการ วธิ คี ดิ หลายๆ แบบของโยนโิ สมนสกิ าร เชอ่ื มโยงเขาไปดว ยกนั ได ทําใหน กั เรยี นรูจักคดิ อยา งมรี ะเบียบ มสี ตสิ ัมปชัญญะ มองทกุ สิง่ ทกุ อยา งตาม ความเปนจรงิ รจู ักคนหาความจริงกอ นที่จะตดั สินใจบนพนื้ ฐานของความท่ีถูกตอ ง ดว ยวิธคี ดิ แบบโยนโิ ส มนสกิ าร และเม่ือคิดถกู กย็ อมตดั สนิ ใจกระทําการทถี่ ูกตองไดป ระโยชนอ ยา งแทจรงิ ท่มี า : สคุ นธ สนิ ธพานนท และคณะ. 2550. พฒั นาทกั ษะการคดิ พชิ ติ การสอน. กรงุ เทพมหานคร : โรงพิมพ เลีย่ งเชียง.

ตวั อย่างข่าว พญานาคเลนนํ้าท่จี ังหวัดมุกดาหาร ขาวพญานาคเลนนาํ้ ทีจ่ ังหวดั มกุ ดาหารสง ผลใหน กั ทองเท่ยี วในจงั หวัดใกล เคียงตางเดินทาง มาพสิ จู น บริเวณสะพานมิตรภาพไทย-ลาวแหงท่ี 2 มปี ระชาชนตางหอบเส่อื มาน่ังรอชมเปน จาํ นวนมากทาํ ใหรถติดเปน แถวยาว ภายหลงั เกิดปรากฎการณเกลียวคลนื่ บริเวณเสาสะพาน มติ รภาพแหง ที่ 2 มกุ ดาหาร-สะหวันนะเขต ตาํ บลบางทรายใหญ อาํ เภอเมืองมุกดาหาร ตั้งแตค นื วันท่ี 31 มกราคม 2553 ซงึ่ ตรงกับวนั ขนึ้ 15 คาํ่ เดือน 3 ทผ่ี านมา ทาํ ใหช าวบานแตกตนื่ เชอื่ วาเปนปรากฏการณข องพญานาคในแมน าํ้ โขง และไดม ีประชาชนทท่ี ราบขาวเดนิ ทางไปชม เปนจํานวนมากอยา งตอเนื่อง แมลว งเลยมาถึง 1 สปั ดาหก ย็ ังมีประชาชนเดินทางมาชมปรากฏการณพ ญานาคเลนน้ําที่ จังหวดั มุกดาหาร เปน จํานวนมาก โดยเฉพาะในชวงวนั หยดุ มากกวาปกติ ถงึ 2 เทา พญานาค เลน น้าํ ทใ่ี ตสะพาน มีประชาชนบางคนเหน็ ตาพญานาคเปน สีแดง 2 ดวง บางคนกจ็ ะเหน็ เปนดวง เดียว โดยเฉพาะจดุ ตอมอ ใตส ะพาน ตลอดทง้ั วนั จะมีประชาชนเดนิ ทางมาดพู ญานาคเลน น้ํากัน นบั หมน่ื คน ยิง่ ดึกคนยงิ่ แนน เพราะตางกเ็ ชือ่ กันวาพญานาคจะข้นึ ปรากฏใหเห็นในกลางดึก จึงมี ประชาชนตางเฝารอดจู นรุงสาย จนกระทัง่ ในวันที่ 7 กมุ ภาพันธ 2553 ประชาชนนบั หม่นื รว มพธิ ีบวงสรวงพญานาคท่ี สะพานมิตรภาพไทยลาวแหงท่ี 2 จังหวัดมกุ ดาหาร ซึง่ ไดมผี ูเชญิ รางทรงเจา แมส องนางพน่ี อง ซ่งึ เปนท่ีเคารพสักการะของประชาชนจงั หวัดมุกดาหาร เปน ผูทําพิธี ในขณะที่ฝนตกลงมาโปรยปราย หลงั จากทําพิธีเสรจ็ ฝนหายไปและมีเกลยี วคลืน่ ขนาดใหญคลายกับมีสิง่ มชี วี ิต เคลื่อนไหวอยูใตนา้ํ หางจากตอมอ สะพานตนท่ี 1 ออกไปประมาณ 5 เมตร ทามกลางเสียงโหร องดวยความดใี จของ ชาวบา นที่ไดเห็นปรากฏการณด งั กลาวและเช่อื วาเปนพญานาค ท่ีมา :http://www.sprinklerthailand.com/News_Serpent.php

น้ําปุยชวี ภาพสามารถรกั ษาโรคไดท กุ โรค กลายเปนขา วใหญเมือ่ ตํารวจบกุ จับ ปาเช็ง หรือนางศริ วิ รรณ ศริ สิ ุนทรนิ ทร อายุ 72 ป เจา แมเคเบลิ ทีวี เมืองปทุมธานี เจาของชอ ง ซูเปอรเ ชง็ และนา้ํ หมักชีวภาพ หรือนํ้าหมัก มหา บําบัด ที่ ปาเชง็ อางสรรพคุณวา มีประโยชนครอบจกั รวาล ทงั้ ใชรกั ษานิ่ว ไซนสั ความดันโลหติ ไทรอยด ใชหยอดตา ปรุงอาหาร ถนอมผกั ฯลฯ โดย อย.ชีอ้ นั ตราย เพราะไมถูกสุขอนามยั เส่ยี ง ปนเปอนเช้ือแบคทเี รีย ทั้งน้ี จากการตรวจสอบบานพักของ ปาเชง็ เม่อื วนั ท่ี 21 มกราคม 2553 ที่ ต.คลองสอง อ. คลองหลวง จ.ปทมุ ธานี พบวา บานหลงั ดงั กลาวตงั้ อยบู นเน้อื ที่ 1 ไรเ ศษ ตวั บานบางสวนเปน โรงงาน ปาเช็ง น้าํ หมกั ชีวภาพ มีลูกจางชาวกะเหรย่ี งชายหญงิ จาํ นวน 9 คน เปน หญงิ 7 คน ชาย 2 คน โดยขณะท่ีเจาหนาที่บกุ คน บาน ปาเช็ง พบวา มีลกู คา จํานวนมากท่เี ดินทางมาจากหลาย จงั หวดั เพอื่ มาซ้ือน้าํ หมักชวี ภาพ ปาเชง็ ซึง่ ลูกคา บางราย ระบวุ า เคยซอื้ ไปใชห ยอดตาแลว ไดผ ลดี อาการดขี ึน้ เกย่ี วกบั เรื่องนี้ พล.ต.ต.จตรุ งค ภมุ รนิ ทร ผบก.ปคบ. กลาววา การนาํ ขยะมาสกัดทํายา หยอดตา เพื่อรกั ษาดวงตา เปนเรอ่ื งท่ีเปนไปไมได เพราะขยะมเี ช้ือแบคทีเรีย การกระทําดงั กลาว ถือเปน การหลอกลวง จะเหน็ วา มปี ระชาชนที่มาหลงเชอ่ื ซื้อยาไปรกั ษา ทาํ ให ปาเชง็ มเี งนิ หมนุ เวียนในสวนนี้วนั ละหลายแสนบาท ซ่ึงอาจทําใหผูป วยสูญเสียโอกาสในการรักษา โดย เบอ้ื งตนทางตํารวจจะบันทึกการจบั กมุ และลูกจางสงพนกั งานสอบสวน สภ.อ.คลองหลวง ดาํ เนินการตอ ไป ทางดา น นพ.พิพฒั น ยง่ิ เสรี เลขาธกิ ารคณะกรรมการอาหารและยา กลา ววา ขอเตอื น ประชาชนท่ีไดร ับชมและฟง ทางเคเบิลทวี ีชอง ซุปเปอรเ ชง็ หรอื ทางสื่อตา ง ๆ ควรไตรต รองและ พจิ ารณาอยา งรอบคอบ อยา หลงเชือ่ ในการโฆษณา ไมว า จะเปน ยาสมุนไพร หรือยาประเภทตา งๆ ที่อวดอางสรรพคุณรักษาโรคได เพราะนอกจากจะเสียเงนิ เปน จํานวนมากแลว อาจไดรับ ผลขางเคยี งจากการใชยา ทม่ี า :http://hilight.kapook.com/view/45644

สมั ภาษณ ดร.อาจอง ชุมสาย ณ อยุธยา – วนั โลกแตก วินาศภัยทห่ี ลบไมไ ด หนีไมพ น ดร.อาจอง ชุมสาย ณ อยุธยา คอื นกั คิด นักวทิ ยาศาสตร ผูคดิ คน ระบบการลงจอดยานอวกาศบนดาว อังคาร รวมกบั องคก ารนาซา เพื่อทาํ การสาํ รวจโลกใหมของมนุษยชาติ และอีกดานหนงึ่ ที่คนไทยสว นใหญย ัง ไมร จู กั ดร.อาจองเทาทีค่ วร ก็คอื การเปนผปู ฏบิ ตั ธิ รรมสมาธิภาวนามาเปนเวลาตอ เนอ่ื งยาวนานประมาณ 30 ป จนอาจกลาวประเมนิ ไดวา ทา นเขา ถึงธรรมข้ันสงู ระดบั หนงึ่ ไปแลว ทา นปฏเิ สธองคการนาซาทีเ่ พ่ิมเงนิ เดือน ใหอ ีก 20 เทา แลวกลบั เมอื งไทย เพื่อมาสอนหนังสือเด็กๆ ในชนบท สรา งคนรุนใหมขนึ้ มาจากอายุ 6 ขวบ เพือ่ ใหเปนอนาคตของประเทศไทยตอไป ปจ จบุ นั ทา นเปนผบู รหิ ารโรงเรยี นสัตยาไส ท่ี อ.ชัยบาดาล จ.ลพบรุ ี พรอมกบั ไดรบั เชญิ ไปบรรยายสอน เรือ่ งการอบรมพัฒนาจติ ของเยาวชนไปทั่วโลกขณะน้ี ชวี ติ ของทา นเต็มไปดวยความเสยี สละ สมถะ และ บาํ เพญ็ ตนเพอื่ ประโยชนสุขของมหาชน ประเทศชาตทิ ี่นาสรรเสรญิ มาก ซึ่งเราขอปรบมือและรวมอนโุ มทนา กบั ทา นดว ยความจริงใจ บทสมั ภาษณ ดร.อาจอง เมื่อ 16 ตลุ าคม 2548 เกีย่ วกับอนาคตของเมืองไทยและโลกในอีก 12 ป ขา งหนา จะพบกับเหตกุ ารณภัยพบิ ัตนิ าํ้ ทวมใหญ มีการสูญเสยี ไปบางพอสมควร แตก ็ไดความสันตสิ ขุ และ ความเจริญรงุ เรืองในทางธรรมกลับคืนมา ดงั นี้ เมอื่ ประมาณ 15 ป กอ นหนามนุษยเ ริ่มวางแผนทจี่ ะไปสํารวจดาวอังคาร แลว ก็เรม่ิ สง ยานอวกาศ ออกไปสํารวจจนไดขอ มลู เพียงพอ เพราะทน่ี ั่นมนั มีบรรยากาศใกลเคยี งกนั กบั โลก คอื มีอากาศเปน คารบอนไดออกไซด และคารบอนไดออกไซด ก็ไมไดมปี ฏกิ ิรยิ าในทางรา ยกับรางกายของมนุษย แลวถามี คารบอนไดออกไซด มนี า้ํ มีแสงแดด ตน ไมก็จะโต เพราะตนไมจ ะเปนตัวดดู เอาคารบ อนไดออกไซดเขา ไป เพอื่ คายออกซิเจนออกมา ทาํ ใหมีบรรยากาศใกลเ คยี งกับโลก ดจู ากหลกั ฐานทีเ่ ราไดมา จากกอนหนิ หรอื จากการสํารวจ ทําใหเ ราพบวา ครัง้ หน่งึ ในอดีต ดาวอังคาร เคยถูกนํา้ ทว ม ถูกนาํ้ ซัดผานบริเวณผวิ ขอบของดาว กแ็ สดงวา ท่ีนัน่ ตอ งมีนํา้ เยอะ แมวา แสงแดดจะนอยกวา โลก จนทาํ ใหอณุ หภูมลิ ดลงถึง -35 องศาเซลเซียส แตก ็ถือวา มนั มบี รรยากาศใกลเคียงกับโลกมากทส่ี ุด แต การทม่ี นุษย จะข้นึ ไปอยบู นดาวอังคารไดจ ริงๆ กอ นอนื่ คอื เราจะตองสรางเรือนกระจกครอบขนึ้ มา เพือ่ เขา ไปอยูในนั้น แลวกต็ อ งปลูกตนไมใหไดมากท่สี ดุ เพื่อใหเกดิ ออกซิเจนหนาแนนขึน้ มนษุ ยถงึ จะอยูได เดินไป เดินมาได โดยไมต องแบกถังออกซิเจน หรอื สวมชุดมนษุ ยอวกาศ ซงึ่ ตางจากดาวดวงอน่ื อยางดวงจันทร ดาว เสาร หรอื ดาวพฤหสั เพราะบนนัน้ ถึงจะมีนา้ํ อยบู าง แตก็มีอณุ หภูมิตํ่า จนอากาศหนาวมาก จนกลายเปน เร่อื งยากทม่ี นษุ ยจะอพยพไปอยูบนน้นั ได แลว ความจริง แผนการสํารวจดาวอังคารของนาซาก็เร่ิมตน โครงการนมี้ าเปน 10 ปแลว เพราะเขาคดิ วา ตอ ไปประชากรบนโลกเรากค็ งเพ่ิมขึน้ ซง่ึ ก็นาจะเปน การสรางปญหาใหก ับโลกของเรา เพราะเม่ือจํานวน มนุษยมากเกนิ ไป อาหารการกินก็อาจจะไมพอ นา้ํ ก็ไมพอ พลังงานก็ไมพอ อะไรตออะไรอีกหลายอยา ง ก็จะ ไมพอตอความตองการของมนุษย เพราะฉะนัน้ การอพยพเอาพลเมืองโลกออกไปบา ง มันก็นา จะเปน เรื่องที่ ควรทาํ และสามารถทําได ซ่งึ การอพยพออกไปในครัง้ นี้ เขากไ็ มไดร ะบวุ าเปน ใคร? หรือคนกลมุ ไหน โดยเฉพาะ? แตแ นนอนวา นอกจากการแสดงตวั ในฐานะท่เี ปน ผนู ําแลว การข้นึ ไปบนดาวองั คาร ยงั หมายถึง การ ขยบั ขยายในเร่ืองอตุ สาหกรรมบนดาวองั คาร ซึง่ ในหลายประเทศ ตางกม็ ีความคิดวางแผนเก่ียวกบั ตรงนเ้ี อาไว แลว และกอ็ าจจะมีการตกลงแบง อาณาเขตกนั เอาไว สาํ หรับประเทศที่มีความเจริญกาวหนา และมีศักยภาพ เพยี งพอ อยาง อเมริกา หรอื ญ่ีปุน เพราะวา ตางฝา ยก็คิดกันไววา ถา ตัวเองไปถงึ ตรงน้ันไดกอ น กจ็ ะมสี ิทธใิ น การครอบครองไดกอ น

แตการท่เี ขาไปสาํ รวจดาวองั คาร หรอื การท่เี ตรยี มจะอพยพคนออกไปจากโลก นนั่ กไ็ มใชหมายความวา โลกกําลังจะแตกจรงิ อยา งทเ่ี ขาทํานายกนั เพียงแตว า ขณะนีโ้ ลกของเรา อาจกาํ ลงั จะมีความเปลีย่ นแปลง บางอยางเกิดขึ้น ซงึ่ สว นใหญ กเ็ ปนผลมาจากมนุษยดวยกัน เพราะวา เราทําลายปา ไม เผาผลาญพลงั งานมาก เกนิ ไป มนั ทําใหเกิดกาซคารบ อนไดออกไซดเยอะ แลวกเ็ กิดภาวะเรอื นกระจก ทําใหอ ุณหภูมสิ ูงขึ้น ระดบั น้ําทะเลสงู ขน้ึ จนนา้ํ แข็งขัว้ โลกเรมิ่ ละลาย ทําใหเกิดพายุใตฝ นุ พายเุ ฮอรเิ คน ซึ่งเกดิ จากการทําลาย สิ่งแวดลอ ม ผมดูจากสถานการณ จากเหตุการณท ่ีมนั เกดิ ขึ้น จากภาวะเรอื นกระจก ทาํ ใหร ะดบั นํา้ ทะเลสงู ข้นึ วิกฤตอันนี้ มนั เกิดจากภาวะความเปล่ียนแปลงของโลก เพราะเปลือกโลกมันลอยอยกู ับของเหลวขางใน ซึ่ง ของเหลวขา งใน มนั มีความรอนสงู เปลือกของโลก มนั ก็เรมิ่ เคลอ่ื นไหวเพราะขาดสมดลุ แลวตัวนํา้ ทะเลท่ีมัน สงู ขึ้น ก็จะทาํ ใหโ ลกขางทอ่ี ยูทางมหาสมุทรแปซิฟก มีน้ําหนักมากข้ึน จนโลกเรม่ิ จะแกวง และแนน อนวา ถา ระดบั นํา้ ทะเลมันสงู ข้นึ มนั ก็จะเกดิ นาํ้ ทว มในหลายๆ จดุ แลว ถา ลองคดิ วา น้าํ ทะเลมนั ขนึ้ แค 2 เมตร กรุงเทพฯ ของเราก็คงไมม แี ลว เพราะกรุงเทพฯเราอยูเหนือน้าํ ทะเลไมถงึ 1 เมตร แลว ถา นํ้ามันสูงระดบั นน้ั จริงๆ มนั ตองทว มเขามาในภาคกลางของประเทศไทย และบางประเทศ กอ็ าจตองสญู หายไป อยา งนอยก็ ประมาณเศษหน่ึงสวนสามของหมเู กาะแถบอันดามัน กอ็ าจจะหายไปเลย ผมคาดวา อกี 12 ป โลกของเราจะเปลีย่ นแปลงไป กลายเปนโลกท่เี ต็มไปดวยความสงบสุข ไมมีการ ทะเลาะเบาะแวง กนั ไมม ีการทาํ สงครามกนั เพราะสวนหนง่ึ คอื ธรรมชาติ เรม่ิ รูในความไมรูจกั พอของมนุษย ซึง่ แตล ะศาสนา ก็เคยมกี ารทํานายเอาไวแ ลว วา โลกของเรา จะตองเกดิ วิกฤต แตก ารที่จะไปถึงจุดน้ันได มนษุ ยเ รา คงตองโดนกระตุน จากธรรมชาตเิ สียกอ น อยา งกรณีของการเกดิ คล่ืนสึนามิขึ้น คนท่ัวโลกกเ็ รมิ่ ทจ่ี ะ เขา ใจกัน ชว ยเหลือกนั เหมือนเปนการอาศยั วิกฤต เพ่ือเปลย่ี นแปลง แตผ มคดิ วา มันก็เปน เรอ่ื งนา เสยี ดาย ท่ี มนุษย จะตอ งขอใหเกดิ วิกฤตเสียกอน ถงึ จะเลิกทะเลาะกัน เลิกทาํ สงครามกัน เพราะตอนนี้ ผมคิดวา เรามี เวลาอยูบนโลกแคเพียง 12 ปเทา นั้น กอนท่ีจะเกดิ ความเปลีย่ นแปลง ทมี่ า : http://blog.eduzones.com/sippa/327

ใบงานที่ 1.2 หลกั การของพระพุทธศาสนากบั หลักวิทยาศาสตร คําช้แี จง ใหน ักเรยี นเปรียบเทยี บหลักการของพระพทุ ธศาสนากับหลักวิทยาศาสตร ในสว นทม่ี ีความสอดคลอง และในสวนทม่ี ีความแตกตาง 1. ดา นความสอดคลอง หลักการของพระพทุ ธศาสนา หลกั วิทยาศาสตร 1) ดา นความเชื่อ 2) ดานความรู

2. ดา นความแตกตาง หลักการของพระพุทธศาสนา หลักวิทยาศาสตร 1) มงุ เขาใจ ปรากฏการณ ธรรมชาติ 2) ตอ งการรูกฎ ธรรมชาติ 3) การยอมรบั โลกแหง สสาร 4) มุง เอาความจริง มาตแี ผ

เฉลย ใบงานท่ี 1.2 หลกั การของพระพุทธศาสนากบั หลักวิทยาศาสตร คาํ ชแี้ จง ใหน กั เรยี นเปรียบเทียบหลักการของพระพทุ ธศาสนากบั หลักวิทยาศาสตร ในสว นท่ีมีความสอดคลอง และในสวนทีม่ ีความแตกตาง 1. ดานความสอดคลอ ง หลกั การของพระพทุ ธศาสนา หลกั วิทยาศาสตร 1) ดานความเชื่อ - มคี ําสอนวา จะเช่ืออะไร แคไ หน จะเชอ่ื อะไรตอ งมีการพสิ ูจน เชือ่ ใน จะตอ งพิสูจนด ว ยตนเองโดยอาศยั สติ เหตุผล ปญญา และเหตุผล - สอนเร่ืองศรทั ธา เพ่ือเปนเครอ่ื งจงู ใจ ใหคนเขาไปทดสอบความจรงิ หลกั ธรรม ศรทั ธาจะตอ งมีปญ ญากํากับ 2) ดา นความรู ความรทู ่ีไดจ ากประสบการณ คือ ตา หู ยอมรับความรูท่เี ริ่มตน จากประสบการณ จมูก ลนิ้ กาย ไดป ระสบความรูสกึ นกึ คิด ท่ไี ดพ บเห็นส่งิ ตา งๆ แลว อยากรูแ ละ บางอยา งดว ย เชน รูส กึ ดใี จ รสู ึกเสียใจ แสวงหาคาํ อธบิ าย มกี ารทดสอบ ประสบการณจ ากความทกุ ข ประสบการณและการทดลอง

2. ดานความแตกตาง หลกั การของพระพทุ ธศาสนา หลักวิทยาศาสตร 1) มุงเขา ใจ ปรากฏการณ มงุ สอนใหเปนคนดี หรอื เปนคนโดย ตอ งการรูว า อะไรเปนสาเหตุ อะไรเปน ธรรมชาติ สมบูรณ เปนวิถชี วี ติ ของมนุษยม ากกวา ผลทตี่ ามมา กฎเกย่ี วกับสงิ่ ไรชวี ติ 2) ตองการรกู ฎ เนนใหคนควบคุมภายในจติ ใจตวั เอง เนนการควบคมุ ธรรมชาตภิ ายนอก ธรรมชาติ ใหม จี ิตใจดีงาม สนั ตสิ ุขที่แทจ รงิ จงึ จะ มุง ปรบั ธรรมชาติ เกิดข้นึ 3) การยอมรับโลกแหง สัจธรรมสงู สดุ (นิพพาน) เปนสภาวะ ยอมรบั โลกแหงสสารท่ีรบั รดู วย สสาร ท่ีประสาทสัมผสั ของมนุษยปุถชุ นทเี่ ต็มไป ประสาทสมั ผัสที่ 5 วา มีจริง โลกท่พี น ดวยกเิ ลสตณั หา ไมส ามารถจะรบั รไู ด จากน้ันวิทยาศาสตรไมยอมรับ 4) มุงเอาความจรงิ เนน เรอ่ื งศลี ธรรม ความดี ความชัว่ สนใจเพยี งคนความจรงิ มาตแี ผใ ห มาตแี ผ มงุ ใหมนุษยม คี วามสขุ เปนลาํ ดบั ขนั้ เรอื่ ยๆ ประจักษ ไมส นใจเรือ่ งศลี ธรรม ความดี จนถึงความสงบสุขอนั สูงสดุ คือ นิพพาน ความชั่ว

ใบงานท่ี 1.3 การคิดตามนัยแห่งพระพทุ ธศาสนาและการคิดแบบวิทยาศาสตร์ คาํ ช้ีแจง ใหนักเรียนรวมกันวิเคราะหในหวั ขอท่กี ําหนด 1. การคิดของพระพุทธเจาวธิ ีใดที่มคี วามสอดคลองกบั กระบวนการคดิ แบบวิทยาศาสตร จงอธบิ ายพรอม ยกตวั อยาง 2. นักเรยี นคิดวา วิธีคิดทางพระพุทธศาสนาวธิ ีใดทีส่ ามารถนาํ ไปใชในการคดิ ในขั้นตอนตางๆ ของวิธกี ารทาง วทิ ยาศาสตรบา ง จงอธบิ าย พรอมยกตวั อยาง

เฉลย ใบงานท่ี 1.3 การคิดตามนัยแหง พระพทุ ธศาสนาและการคดิ แบบวิทยาศาสตร คาํ ช้แี จง ใหนักเรียนรวมกันวเิ คราะหในหัวขอท่ีกําหนด 1. การคิดของพระพทุ ธเจาวธิ ีใดทม่ี ีความสอดคลองกับกระบวนการคดิ แบบวิทยาศาสตร จงอธบิ ายพรอม ยกตวั อยา ง (ตวั อย่าง) การคิดแบบอรยิ สจั จ คือ คิดตามเหตุผล สืบสาวหาเหตแุ ลวแกปญ หาทีต่ น เหตุ สอดคลอ งกบั ข้ันตอนของวธิ ีการทาง วิทยาศาสตร เชน ขั้นท่ี 1 ต้ังปญ หา / กาํ หนดปญ หา ทรงเห็นวาทกุ ขเ ปน ปญหา จะตอ งหาคําตอบเพื่อแกป ญหา ข้นั ท่ี 2 ต้งั สมมติฐาน / ต้ังคําตอบช่ัวคราว ทรงตั้งคําตอบช่วั คราว เจาลทั ธิสํานักตางๆ อาจใหค าํ ตอบได ข้นั ที่ 3 รวบรวมขอ มลู ทรงรวบรวมขอ มลู เสดจ็ ไปตามสาํ นักตา งๆ ลองทรมานกาย อดอาหารตามลทั ธิสาํ นกั ตางๆ ข้ันที่ 4 วิเคราะหขอมูล ทรงวิเคราะหข อ มูลในการใชพระวรกายในการบําเพ็ญเพียรทางกาย โดยใชพระวรกายของพระองคเก็บขอ มูล และวเิ คราะหค วบคูกันไป แสดงถงึ คําสอนของสํานกั ตา งๆ มิใชคําตอบทถ่ี ูกตอ ง ข้นั ที่ 5 ตรวจสอบสมมตุ ิฐาน ถา คาํ ตอบชวั่ คราวนัน้ ถกู กร็ บั เปน คาํ อธิบายหรือเปนทฤษฎไี ว จนกวา จะมีขอมลู ใหมมาหักลา ง ถา คําตอบ ช่วั คราวน้นั ผดิ กป็ รับปรงุ หาคําตอบใหม เมื่อพระองคท รงเห็นวา คาํ ตอบชั่วคราวทต่ี ้ังไวน ้นั ผดิ พระองคก็เปล่ียนแปลงวธิ ีการ โดยหันมาทดลองการบําเพ็ญเพียรทางจิตแทน จนประสบความสาํ เรจ็ ไดต รสั รู ความจรงิ อนั เปนคาํ ตอบท่ถี กู ตองเกย่ี วกับปญหาเรอ่ื ง ความทกุ ข ขน้ั ท่ี 6 ขั้นสรุป นําคําอธิบายในขนั้ ท่ี 5 ไปประยุกตใชในการแกป ญหา ทรงนําคาํ ตอบท่ไี ดไปเผยแพรแกชาวโลก เพื่อแกป ญ หาเร่อื ง ความทกุ ข ใหแกมวลมนุษย 2. นักเรยี นคิดวา วิธีคดิ ทางพระพุทธศาสนาวธิ ีใดทส่ี ามารถนําไปใชใ นการคดิ ในข้นั ตอนตางๆ ของวิธีการทาง วิทยาศาสตรบา ง จงอธบิ าย พรอ มยกตัวอยา ง (ตวั อย่าง) ตอบตามความคิดของนกั เรยี น เชน - วธิ ีคิดแบบแยกแยะองคป ระกอบ นําไปใชใ นขนั้ ท่ี 1 คือ ตง้ั ปญหาหรอื กําหนดปญหา - วิธีคิดแบบแยกแยะองคป ระกอบ นาํ ไปใชในขั้นที่ 2 คอื การต้งั สมมตุ ิฐาน / ตัง้ คาํ ตอบชว่ั คราว และในขน้ั ท่ี 3 รวบรวมขอ มลู และในขั้นที่ 4 วเิ คราะหขอ มลู - วธิ ีคิดเช่อื มโยงหลักการและความมงุ หมาย นําไปใชในข้นั ท่ี 2 คือ การตง้ั สมมุติฐาน / ตง้ั คําตอบชัว่ คราว - วธิ คี ดิ แบบคณุ โทษและทางออก นําไปใชในขน้ั ที่ 4 วิเคราะหขอ มูล ข้ันท่ี 5 ตรวจสอบสมมตุ ิฐาน และในขน้ั ที่ 6 ข้นั สรุป - วิธีคิดแบบคุณคา แท คุณคา เทยี ม นําไปใชในขั้นท่ี 4 วเิ คราะหขอ มูล - วธิ ีคดิ แบบปลุกเราคณุ ธรรม นําไปใชใ นขั้นท่ี 1 คือ ต้งั ปญ หาหรือกาํ หนดปญหา - วิธีคิดแบบเปน อยูใ นปจจุบนั นาํ ไปใชใ นข้นั ที่ 3 รวบรวมขอมลู ข้นั ที่ 4 วิเคราะหขอ มลู ข้ันที่ 5 ตรวจสอบ สมมตุ ฐิ าน และในขัน้ ที่ 6 ขัน้ สรุป - วิธคี ิดแบบวิภชั ชวาทใชจําแนกประเดน็ และแงมุมตา งๆ สามารถนําไปใชกบั วธิ ีการทางวิทยาศาสตรต ั้งแตข้ันท่ี 1-6

แผนการจดั การเรยี นรูท่ี 3 ชั้นมัธยมศกึ ษาปที่ 5 กลมุ สาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เวลา 1 ช่ัวโมง หนวยการเรียนรูท ่ี 1 ประวตั ิและความสําคัญของพระพทุ ธศาสนา เรอื่ ง ความสําคญั ของ พระพุทธศาสนา 1. สาระสาํ คญั /ความคดิ รวบยอด พระพุทธศาสนามีความสําคัญตอ การฝกฝนและพฒั นาตนเอง การพง่ึ พาตนเอง และการมุงอสิ รภาพ 2. ตวั ชี้วดั /จดุ ประสงคการเรียนรู 2.1 ตัวชว้ี ัด ส 1.1 ม.4-6/8 วิเคราะหก ารฝกฝนและพัฒนาตนเอง การพง่ึ ตนเอง และการมุงอสิ รภาพใน พระพทุ ธศาสนา หรือแนวคิดของศาสนาทต่ี นนับถือตามที่กําหนด 2.2 จุดประสงคการเรยี นรู - วิเคราะหการฝกฝนและพัฒนาตนเอง การพึ่งตนเอง และการมุงอสิ รภาพในทางพระพุทธศาสนาได 3. สาระการเรียนรู 3.1 สาระการเรียนรแู กนกลาง - พระพทุ ธศาสนาเนนการฝกหดั อบรมตน การพงึ่ ตนเอง และการมงุ อสิ รภาพ 3.2 สาระการเรยี นรูท องถิน่ (พิจารณาตามหลักสูตรสถานศกึ ษา) 4. สมรรถนะสาํ คญั ของผเู รียน 4.1 ความสามารถในการส่ือสาร 4.2 ความสามารถในการคดิ 1) ทักษะการวเิ คราะห 2) ทักษะการนาํ ความรูไปใช 4.3 ความสามารถในการใชท ักษะชีวิต 5. คณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค 1. มวี นิ ยั 2. ใฝเรียนรู 6. กิจกรรมการเรยี นรู กระบวนการสรา งความตระหนกั (นกั เรียนสวดมนตบูชาพระรัตนตรยั และทาํ สมาธิกอ นเรียน) ขน้ั นําเขาสูบทเรียน ข้นั ที่ 1 สังเกต 1. ครูใหนักเรียนดภู าพตอไปน้ี - ภาพคนงานกําลงั ทาํ งานในโรงงาน - ภาพนกั เรียนกําลังทํากิจกรรมตา งๆ - ภาพชาวนากําลังทํานา - แมคา พอ คา กาํ ลังขายสนิ คา 2. ครูใหนักเรียนรวมกันแสดงความคิดเหน็ โดยการตอบคําถามตอไปน้ี - การที่บคุ คลในภาพจะดาํ เนินกิจกรรมจนประสบความสาํ เร็จนนั้ จะตอ งมหี ลกั การสาํ คัญเปนแนวทางในการ ปฏบิ ัติอยา งไรบาง จงอธบิ ายเหตุผล

3. ครูอธิบายเช่อื มโยงใหน กั เรยี นเขาใจวา พระพุทธศาสนาเนน การฝก หัด การอบรมตน และการพ่งึ พาตนเอง พระพทุ ธศาสนามุงอสิ รภาพ แลวใหน กั เรยี นศกึ ษาความรเู กีย่ วกบั ความสาํ คัญของพระพุทธศาสนา ดังนี้ 1) พระพุทธศาสนาเนนการฝกหัดอบรมตน และการพึ่งพาตนเอง 2) พระพุทธศาสนามุงอสิ รภาพ ขั้นสอน ขั้นท่ี 2 วิเคราะหวิจารณ 1. นกั เรียนกลุมเดิม (จากแผนการจดั การเรยี นรูท ี่ 1) จบั คูกนั เปน 3 คู แลว ใหแตละคูทําใบงานท่ี 1.4 เร่อื ง ความสําคัญของพระพทุ ธศาสนา โดยใหอา นกรณีศึกษาท่ี 1 และกรณศี กึ ษา ที่ 2 แลวตอบคาํ ถาม 2. นักเรยี นแตละคผู ลัดกนั เลาผลงานจากการตอบคําถามในกรณศี ึกษาและอภปิ รายรวมกันในแตละกรณีศึกษา 3. ครูใหส มาชิกแตล ะกลมุ นําเสนอผลงานในใบงานที่ 1.4 หนาชัน้ เรยี น กลมุ ละ 1 กรณีศึกษา ครูตรวจสอบความ ถกู ตองและใหข อเสนอแนะเพิ่มเตมิ 4. นกั เรยี นตอบคําถามกระตุนความคดิ ขอสรุปเปนผลงานของกลมุ  พระพทุ ธศาสนามีความสําคญั ตอ การพัฒนาคุณภาพชีวติ อยา งไร 1. มหี ลกั ในการพฒั นาตนใหกา วหนาดวยคุณความดี 2. มหี ลักในการฝกพัฒนาจิตใจ ฯลฯ  นักเรียนสามารถนําหลกั ของพระพทุ ธศาสนาทีเ่ นนการฝกหัดอบรมตนและการพึ่งพาตนเองไปปฏิบัติอยา งไร บา ง (พิจารณาตามคําตอบของนกั เรียน โดยใหอ ยใู น ดุลยพินจิ ของครูผสู อน) ขน้ั สรุป 1. ครแู ละนักเรียนชวยกนั สรุปสาระสําคญั เกยี่ วกบั ความสาํ คญั ของพระพทุ ธศาสนา ในหัวขอ ตอไปน้ี 1) พระพุทธศาสนาเนนการฝกหัดอบรมตน และการพ่งึ พาตนเอง 2) พระพทุ ธศาสนามงุ อิสรภาพ 2. นักเรียนทําแบบทดสอบหลังเรียน หนวยการเรียนรทู ่ี 1 3. ครูมอบหมายใหน ักเรียนแตล ะคนเขียนบทความเชงิ วิเคราะห เรอ่ื ง ประวัตแิ ละความสําคญั ของพระพุทธศาสนา โดยใหครอบคลุมประเดน็ ตามท่ีกาํ หนด ดงั น้ี 1) การวเิ คราะหลักษณะประชาธิปไตยในพระพทุ ธศาสนา 2) การวเิ คราะหห ลักการของพระพุทธศาสนากับหลกั วิทยาศาสตร 3) การวเิ คราะหแนวคิดของพระพทุ ธศาสนากบั วิทยาศาสตร 4) การวิเคราะหความสาํ คัญของพระพุทธศาสนา

7. การวัดและประเมนิ ผล วธิ ีการ เครื่องมือ เกณฑ ตรวจใบงานท่ี 1.4 ใบงานท่ี 1.4 รอ ยละ 60 ผานเกณฑ ประเมนิ การนาํ เสนอผลงาน แบบประเมินการนาํ เสนอผลงาน ระดับคุณภาพ 2 ผาน เกณฑ สังเกตพฤติกรรมการทํางานรายบคุ คล แบบสังเกตพฤติกรรมการทํางาน ระดบั คุณภาพ 2 ผา น รายบคุ คล เกณฑ สงั เกตพฤติกรรมการทํางานกลุม แบบสังเกตพฤติกรรมการทาํ งานกลุม ระดับคุณภาพ 2 ผา น เกณฑ สงั เกตความมวี ินัย และใฝเ รียนรู แบบประเมินคณุ ลักษณะอันพึงประสงค ระดบั คุณภาพ 2 ผาน เกณฑ ตรวจแบบทดสอบหลังเรียน หนว ยการเรียนรู แบบทดสอบหลงั เรยี น หนวยการเรยี นรู รอ ยละ 60 ผานเกณฑ ท่ี 1 ท่ี 1 ตรวจบทความเชิงวิเคราะห เรอ่ื ง ประวัตแิ ละ แบบประเมนิ บทความเชงิ วเิ คราะห เร่ือง ระดบั คุณภาพ 2 ผา น ความสาํ คัญของพระพทุ ธศาสนา ประวัตแิ ละความสําคัญของ เกณฑ พระพุทธศาสนา 8. สือ่ /แหลงการเรยี นรู 8.1 สอื่ การเรียนรู 1) หนงั สอื เรยี น พระพุทธศาสนา ม.5 2) บตั รภาพ 3) ใบงานที่ 1.4 เรื่อง ความสําคัญของพระพทุ ธศาสนา 8.2 แหลงการเรียนรู -

การประเมินช้ินงาน/ภาระงาน (รวบยอด) แบบประเมินบทความเชิงวิเคราะห เรือ่ ง ประวตั ิและความสําคญั ของพระพทุ ธศาสนา ลําดบั ที่ รายการประเมิน ระดับคะแนน 4321 การวิเคราะหลักษณะประชาธิปไตยใน 1 พระพุทธศาสนา 2 การวเิ คราะหห ลกั การของพระพุทธศาสนากับหลัก วิทยาศาสตร 3 การวเิ คราะหแนวคดิ ของพระพุทธศาสนากับ วทิ ยาศาสตร 4 การวเิ คราะหความสาํ คัญของพระพุทธศาสนา รวม ลงชือ่ ...................................................ผปู ระเมนิ (นางสาวสุดาพร อดุ มสุข) ............../.................../................ เกณฑการใหคะแนน เกณฑก์ ารตดั สินคณุ ภาพ ดมี าก = 4 คะแนน ช่วงคะแนน ระดบั คณุ ภาพ ดี = 3 คะแนน พอใช = 2 คะแนน 14 - 16 ดมี าก ปรับปรุง = 1 คะแนน 11 - 13 ดี 8 - 10 พอใช้ ต่าํ กว่า 8 ปรบั ปรงุ

บตั รภาพ ภาพคนงานกาํ ลงั ทาํ งานในโรงงาน ภาพนกั เรียนกําลงั ทาํ กิจกรรม  ภาพชาวนากําลงั ทาํ นา ภาพแมคากาํ ลังขายสนิ คา ท่ีมา : ภาพท่ี 1 http://www.oknation.net/blog/print.php?id=805635 1 2 ภาพท่ี 2 http://www.rajareon.ac.th/?mod=page&opt=gellery&gel_id=35&opt2=view_album 3 4 ภาพท่ี 3 http://www.phatlungtoday.com/forum/index.php?topic=970.0 ภาพท่ี 4 http://www.oknation.net/blog/print.php?id=278685

ใบงานท่ี 1.4 ความสําคัญของพระพุทธศาสนา คาํ ชแ้ี จง ใหน กั เรียนอานกรณีศึกษา แลว ตอบคาํ ถาม กรณีศกึ ษาที่ 1 กบ เปนลกู คนโตของพอ แม ในจํานวนลกู 3 คน พอ แมข องกบมอี าชีพรบั จางจึงมีฐานะคอนขางยากจน กบ ตองชว ยพอแมท ํางานบาน เมื่อกลับจากโรงเรียน วนั หยดุ ก็ชวยแมซ กั ผา รีดผา แมบ อกกับกบวา กบเปน พ่ีคนโต ควรจะชวย แบง เบาภาระงานบา นของแมบาง เพราะแมกลับจากทาํ งานนอกบา นก็เหน่ือยแลว เมอื่ วา งจาก งานบา น กบจะรีบทําการบา นตามทคี่ รูสง่ั และอานหนงั สอื ทบทวนความรทู ี่ไดเรียนไป โดยไมต องมีใครเตือน กบ เปน เด็กทม่ี ีความมุงม่นั ในการเรียน เมื่อสงสัยวชิ าที่เรียนในเรอื่ งใดก็จะขอคําแนะนําจากครูและเพื่อนที่เรียน เกง ถงึ แมว าพอและแมจ ะทํางานหนกั แตกห็ า เวลาพากบไปทําบุญและฟงธรรมะท่ีวัด ซ่ึงกบจะนําขอคิดท่ี ไดม าใชในการปฏบิ ตั ติ นเสมอ กบสามารถปฏิบัตติ ามหลัก เบญจศลี -เบญจธรรม สง ผลใหกบเปนผูท เี่ พื่อนให ความไววางใจในความเปนคนซอ่ื สตั ย พูดแตความจรงิ และเมื่อทางโรงเรียนมกี ารตรวจสอบหานักเรยี นทีเ่ สพยา เสพตดิ คุณครปู ระจาํ ชัน้ กใ็ หคํารบั รองในความประพฤติของกบ คาํ ถาม 1. กบมกี ารกระทําท่ีแสดงวาไดฝกหดั อบรมตน และพ่ึงพาตนอยา งไรบาง จงยกตวั อยาง 2. การกระทําของกบจดั วา เปน การฝก ฝนตนเองหรือพฒั นาตนเองในระดับใด จงอธบิ าย 3. นักเรยี นสามารถประพฤตติ นในการฝก ตนหรอื พฒั นาตนเองตามหลักธรรมของพระพุทธศาสนา ในระดบั ใด จงยกตัวอยางประกอบ

กรณศี ึกษาท่ี 2 ศรนั ยเ รียนจบการศึกษาระดับปริญญาตรตี ามทเ่ี ขาต้ังใจ และเปนไปตามความมุงหวงั ของพอแม เขาเปน พ่ีคนโตจงึ เปนแบบอยา งท่ีดี ที่ทาํ ใหน อ งทกุ คนเอาอยาง ศรันยท าํ งานมีรายไดพอเลีย้ งตนเองและชวยเหลอื ทาง บานตามสมควร เขาเปนคนท่ีมคี วามเพียรพยายามทํางาน มผี ลงานออกมาเปนท่ปี ระจักษจ งึ ไดเลื่อนตาํ แหนง สูงขึน้ จนกระท่ังไดเปน หวั หนาแผนก การท่ีศรันยเ ปนหวั หนา ทม่ี ีลูกนองจาํ นวนมาก ทําใหเขาตอ งวางตนอยา ง เหมาะสมกบั ทุกคนเพอ่ื ไมใ หเกดิ ความลําเอียง ถงึ แมวาลกู นองบางคนจะชอบพดู จายกยองเขา แตเขาไมไดห ลง ไปกับคาํ เยินยอ บางคร้งั จะมีบางคนท่ีไมชอบเขาทเี่ ดนกวา แลวแกลง พดู จาใสรายเขา เขาก็ไมถอื โกรธ ใหผล การทาํ งานเปน เคร่ืองพิสจู นความจริง มีบริษทั หลายแหงมาชวนเขาไปทํางานโดยใหเ งินเดือนสูงกวา เขาก็ ปฏิเสธ เพราะเขาคิดวา การทเ่ี ขาประสบความสาํ เรจ็ ความกาวหนา ในการงานและมฐี านะม่ันคงนนั้ กเ็ พราะ เขามคี วามพอเพียงตอการดาํ รงชีวิต เขาไมหวงั ในทรัพยสินเงนิ ทางจาํ นวนมากท่บี ริษัทอื่นมาย่นื ขอ เสนอให เพราะเขามีความสขุ กับการทํางาน ทั้งนี้เน่ืองจากเขาศึกษาหลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนาและนาํ ไปประยุกต ปฏิบตั ิในการดําเนินชีวิต คาํ ถาม 1. การปฏบิ ัตติ นของศรันยส อดคลอ งกับการมุง สูอสิ รภาพตามหลักธรรมของพระพทุ ธศาสนาอยา งไร 2. นกั เรยี นสามารถปฏิบตั ิตนตามหลักธรรมของพระพุทธศาสนา ซ่ึงเปนเสน ทางอนั จะนําไปสูอสิ รภาพ

เฉลยใบงานที่ 1.4 ความสําคัญของพระพทุ ธศาสนา คําชแี้ จง ใหน กั เรยี นอา นกรณีศกึ ษา แลวตอบคําถาม กรณีศึกษาที่ 1 กบ เปนลกู คนโตของพอแม ในจาํ นวนลกู 3 คน พอแมของกบมอี าชีพรับจา งจึงมฐี านะคอ นขางยากจน กบตอ งชว ยพอ แมทาํ งานบา น เมอ่ื กลบั จากโรงเรยี น วนั หยดุ กช็ วยแมซกั ผา รดี ผา แมบ อกกบั กบวา กบเปน พคี่ นโต ควรจะชว ย แบง เบา ภาระงานบานของแมบาง เพราะแมก ลบั จากทํางานนอกบานกเ็ หนื่อยแลว เมอื่ วางจากงานบา น กบจะรีบทําการบานตามทค่ี รสู งั่ และอานหนงั สอื ทบทวนความรทู ไี่ ดเ รียนไป โดยไมตอ งมีใครเตอื น กบเปนเด็กทม่ี ีความมงุ มนั่ ในการเรยี น เมื่อสงสัยวิชาท่ี เรยี นในเรอ่ื งใดก็จะขอคาํ แนะนําจากครแู ละเพ่อื นท่เี รียนเกง ถงึ แมว าพอและแมจ ะทาํ งานหนัก แตก็หา เวลาพากบไป ทําบุญและฟง ธรรมะท่ีวดั ซ่ึงกบจะนําขอคดิ ท่ีไดม าใชในการปฏิบตั ติ นเสมอ กบสามารถปฏบิ ตั ิตามหลัก เบญจศลี -เบญจธรรม สง ผลใหกบเปน ผทู เ่ี พอื่ นใหความไววางใจในความเปน คนซอื่ สัตย พดู แตค วามจรงิ และเม่อื ทางโรงเรยี นมีการตรวจสอบหา นกั เรียนทเี่ สพยาเสพตดิ คณุ ครูประจําชั้นกใ็ หคาํ รับรองในความประพฤตขิ องกบ คาํ ถาม 1. กบมีการกระทาํ ท่ีแสดงวา ไดฝกหัด อบรมตน และพ่งึ พาตนอยางไรบาง จงยกตัวอยาง กบชว ยพอแมทาํ งานบาน รีบทําการบา น มงุ มนั่ ในการเรยี น ถา สงสยั วิชาทีเ่ รียนกข็ อคําแนะนาํ จากครู และเพือ่ นท่ีเกง 2. การกระทาํ ของกบจัดวา เปนการฝกฝนตนเองหรอื พฒั นาตนเองในระดบั ใด จงอธบิ าย ระดบั กลั ยาณปุถุชน คือ มีศีล 5 ธรรม 5 เกือบถงึ ข้ันสมบรู ณ 3. นกั เรียนสามารถประพฤติตนในการฝก ตนหรอื พัฒนาตนเองตามหลักธรรมของพระพทุ ธศาสนา ในระดับใด จงยกตัวอยางประกอบ (พิจารณาตามคาํ ตอบของนักเรียน โดยใหอยูในดลุ ยพนิ ิจของครผู สู อน)

กรณีศกึ ษาที่ 2 ศรันยเ รียนจบการศึกษาระดบั ปรญิ ญาตรีตามทีเ่ ขาตั้งใจ และเปน ไปตามความมงุ หวงั ของพอแม เขาเปน พ่ีคนโตจึงเปน แบบอยา งทีด่ ี ท่ีทาํ ใหนองทกุ คนเอาอยาง ศรนั ยทาํ งานมีรายไดพ อเลย้ี งตนเองและชวยเหลอื ทางบา นตามสมควร เขาเปนคนที่ มคี วามเพียรพยายามทํางาน มผี ลงานออกมาเปนทีป่ ระจกั ษจ งึ ไดเลอ่ื นตาํ แหนงสงู ข้ึน จนกระท่งั ไดเ ปน หวั หนาแผนก การทศ่ี รันยเปนหวั หนา ทม่ี ลี กู นองจาํ นวนมาก ทาํ ใหเ ขาตอ งวางตนอยางเหมาะสมกบั ทุกคนเพ่อื ไมใหเ กิดความลาํ เอียง ถงึ แมวา ลกู นองบางคนจะชอบพูดจายกยอ งเขา แตเ ขาไมไ ดห ลงไปกบั คําเยนิ ยอ บางคร้ังจะมีบางคนทีไ่ มชอบเขาที่เดนกวาแลว แกลง พูดจาใสร า ยเขา เขากไ็ มถือโกรธ ใหผลการทาํ งานเปน เคร่อื งพิสูจนความจริง มีบรษิ ทั หลายแหงมาชวนเขาไปทาํ งานโดยให เงินเดอื นสงู กวา เขาก็ปฏเิ สธ เพราะเขาคิดวา การท่เี ขาประสบความสําเรจ็ ความกาวหนา ในการงานและมีฐานะมน่ั คงน้นั ก็ เพราะเขามีความพอเพยี งตอ การดาํ รงชวี ิต เขาไมหวังในทรพั ยส นิ เงนิ ทางจํานวนมากทบ่ี รษิ ทั อนื่ มายนื่ ขอ เสนอให เพราะเขามี ความสุขกบั การทาํ งาน ท้ังนีเ้ น่อื งจากเขาศกึ ษาหลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนาและนําไปประยุกตป ฏิบตั ใิ นการดําเนินชีวิต คําถาม 1. การปฏิบัติตนของศรันยสอดคลองกบั การมงุ สูอิสรภาพตามหลกั ธรรมของพระพุทธศาสนาอยางไร ศรนั ยมเี ปา หมายของชีวติ อยา งเหมาะสม คอื การเลา เรยี นจนจบปรญิ ญา ทํางานมาเพอ่ื เลีย้ งตนเองและครอบครัว มชี วี ิตอยางพอเพียง มีการฝกอบรมตนเองใหพ นจากความโลภ เชน ถึงแมจะมบี รษิ ัทอนื่ มาเสนอใหเ งนิ เดอื นสงู กวา ทเ่ี ดิมกไ็ มไ ป เพราะสาํ นกึ ในบญุ คณุ ของทที่ าํ งานแหงแรก ซึง่ เปนสถาบนั ทีท่ าํ ใหเขามกี ารงานทม่ี ่นั คง เขาสามารถ ฝกฝนตนเอง ไมใ หม ีความหลงในคาํ สรรเสรญิ เยนิ ยอจากลูกนอง เขาไมม คี วามโกรธคนท่ีชอบพดู จาใสร า ยเขา 2. นักเรยี นสามารถปฏิบัติตนตามหลักธรรมของพระพุทธศาสนา ซง่ึ เปนเสนทางอนั จะนาํ ไปสอู ิสรภาพ (พิจารณาตามคาํ ตอบของนักเรียน โดยใหอยูใ นดุลยพินจิ ของครผู สู อน)

แผนการจัดการเรียนรทู ี่ 4 ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที่ 5 กลุมสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เวลา 2 ช่ัวโมง หนว ยการเรียนรทู ี่ 2 พทุ ธประวตั ิ พระสาวก ศาสนกิ ชนตวั อยา ง และชาดก เร่ือง พทุ ธประวตั ิและชาดก 1. สาระสาํ คญั /ความคิดรวบยอด พระพุทธเจาเปนมนุษยผฝู ก ตนไดอ ยางสงู สดุ ในการตรสั รู การกอ ต้ัง วธิ กี ารสอนและการเผยแผพ ระพุทธศาสนา ซ่ึงการศึกษาพุทธประวตั ิ และชาดก ยอ มทําใหไ ดขอคิด เพื่อนาํ ไปเปนแบบอยา งในการดําเนินชีวิต 2. ตัวชีว้ ดั /จดุ ประสงคการเรยี นรู 2.1 ตวั ช้วี ดั ส 1.1 ม.4-6/2 วิเคราะหพระพุทธเจาในฐานะเปนมนุษยผูฝกตนไดอยางสูงสุดในการตรัสรู การกอตั้ง วธิ กี ารสอนและการเผยแผพระพทุ ธศาสนา หรอื วเิ คราะหป ระวตั ศิ าสดาท่ตี นนับถอื ตามทีก่ ําหนด ม.4-6/14 วเิ คราะหข อคดิ และแบบอยางการดาํ เนนิ ชวี ติ จากประวัตสิ าวก ชาดก เรื่องเลา และศาสนกิ ชนตวั อยา งตามทก่ี าํ หนด 2.2 จดุ ประสงคการเรยี นรู 1) วิเคราะหพระพุทธเจาในฐานะเปน มนษุ ยผฝู ก ตนไดอยา งสูงสดุ ในการตรสั รู และการกอ ต้ังพระพทุ ธศาสนาได 2) วเิ คราะหว ธิ ีการสอนและการเผยแผพระพุทธศาสนาได 3) วเิ คราะหข อคดิ และแบบอยา งการดําเนินชวี ิตจากมโหสถชาดกได 3. สาระการเรียนรู 3.1 สาระการเรยี นรแู กนกลาง 1) พระพุทธเจา ในฐานะเปนมนุษยผ ูฝ ก ตนไดอยางสงู สุด (การตรสั รู) 2) การกอต้ังพระพุทธศาสนา วธิ กี ารสอน และการเผยแผพระพทุ ธศาสนาตามแนวพุทธจรยิ า 3) ชาดก - มโหสถชาดก 3.2 สาระการเรยี นรูท องถนิ่ (พิจารณาตามหลกั สตู รสถานศึกษา) 4. สมรรถนะสาํ คญั ของผเู รียน 4.1 ความสามารถในการส่ือสาร 4.2 ความสามารถในการคดิ 1) ทกั ษะการวิเคราะห 2) ทักษะการสรปุ อางองิ 3) ทกั ษะการประยุกตใ ชความรู 4.3 ความสามารถในการใชท ักษะชีวิต 5. คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค 1. มวี นิ ัย 2. ใฝเ รยี นรู 3. มุงมัน่ ในการทาํ งาน

6. กิจกรรมการเรียนรู สืบเสาะหาความรู (Inquiry Method : 5E) (นักเรียนสวดมนตบ ชู าพระรัตนตรยั และทาํ สมาธกิ อ นเรียน) ชวั้ โมงท่ี 1 ขน้ั นาํ เขาสบู ทเรยี น (นกั เรียนทาํ แบบทดสอบกอนเรยี น หนว ยการเรยี นรูท่ี 2) ขน้ั ที่ 1 กระตนุ ความสนใจ 1. ครนู าํ ภาพพุทธประวตั มิ าใหน ักเรียนดู แลว ใหนกั เรียนแสดงความคิดเห็นวา นกั เรยี นไดข อคดิ อยา งไรจากภาพน้ัน 2. ครูอธบิ ายเชอื่ มโยงใหน กั เรียนเขา ใจถงึ พทุ ธประวัติในเรื่อง วธิ กี ารสอนของพระพุทธเจา และการเผยแผ พระพุทธศาสนาตามแนวพุทธจริยา 3. นักเรยี นตอบคาํ ถามกระตุนความคดิ  นักเรียนไดข อ คิดสําคญั จากการศึกษา พระพุทธประวัตอิ ยางไรบาง (พจิ ารณาตามคําตอบของนกั เรียน โดยใหอยใู น ดุลยพินิจของครูผสู อน) ข้ันสอน ข้ันท่ี 2 สาํ รวจคนหา 1. ครแู บงนกั เรียนเปนกลุม กลุมละ 5 คน คละกันตามความ สามารถ คือ เกง ปานกลางคอนขางเกง ปานกลางคอนขา ง ออน และออน แลวใหนกั เรยี นแตล ะกลมุ ศึกษาความรูเ รื่อง พุทธประวัติ เกยี่ วกบั วิธกี ารสอนของพระพทุ ธเจาและการ เผยแผพ ระพทุ ธศาสนาตามแนวพทุ ธจริยา จากหนงั สือเรยี น หนงั สอื คน ควาเพ่ิมเติม หอ งสมดุ หอ งจริยธรรมหรอื หอง พทุ ธศาสน และแหลง ขอมูลสารสนเทศ 2. นักเรียนนาํ ความรูทไ่ี ดจากการศึกษามาบนั ทึกลงในสมุด ขน้ั ที่ 3 อธบิ ายความรู 1. สมาชิกในแตล ะกลมุ รว มกันอธิบายประเดน็ สําคัญเร่ือง พุทธประวัติ เก่ียวกับวิธกี ารสอนของพระพทุ ธเจา และการ เผยแผพระพทุ ธศาสนาตามแนวพทุ ธจริยา 2. สมาชกิ ในแตละกลมุ รวมกันทําใบงานท่ี 2.1 เร่อื ง พุทธประวัตแิ ละชาดก โดยปฏิบตั ิดังน้ี - สมาชกิ คนท่ี 1 มหี นาท่ีอานคําสั่ง คาํ ถาม แยกแยะประเดน็ ใหช ัดเจน - สมาชกิ คนท่ี 2 มีหนา ทฟี่ งขน้ั ตอน รวบรวมขอมูลหาแนวทางเสนอแนะในการตอบคําถาม - สมาชกิ คนท่ี 3 มีหนาทต่ี อบคําถาม - สมาชกิ คนที่ 4 และคนที่ 5 มีหนา ทตี่ รวจสอบความถกู ตอง 3. สมาชกิ แตละคนในกลุมหมนุ เวยี นเปลยี่ นหนาที่กันในการตอบคําถาม ขอ 1-5 และทกุ คนชวยกันตอบคําถาม ขอ 6 จากนัน้ ทุกคนชว ยกันตรวจสอบความถูกตองของคาํ ตอบในใบงานที่ 2.1 4. ครูเฉลยคาํ ตอบในใบงานที่ 2.1 สมาชกิ ทุกกลุม ชว ยกันตรวจคาํ ตอบในใบงานของกลมุ ตนเอง 5. นกั เรียนตอบคําถามกระตุนความคดิ  นกั เรียนคิดวา พุทธวธิ ีสอนของพระพทุ ธเจาวิธีใดทพี่ ระสงฆใ นปจ จุบนั ปฏิบัติมากท่ีสุดจงยกตัวอยา ง (พิจารณาตามคําตอบของนักเรยี น โดยใหอ ยูในดลุ ยพนิ จิ ของครผู สู อน)

ช่ัวโมงท่ี 2 ขั้นที่ 4 ขยายความเขา ใจ 1. ครใู หนกั เรียนแตล ะกลุม รวมกันตอบคําถามตอไปน้ี - พระพทุ ธเจาทรงมีวิธีการสอนทเี่ ราสามารถนําแบบอยางมาประยุกตใชอยา งไรบาง - วธิ ีการเผยแผพระพุทธศาสนาของพระพทุ ธเจา ทําใหไดขอ คิดสาํ คัญอยางไรบา ง - นกั เรยี นไดขอ คดิ สําคญั จากการศึกษาชาดก เร่อื ง มโหสถชาดกอยา งไรบาง - นักเรียนสามารถนาํ เทคนิควิธกี ารสอนของพระพทุ ธเจา ไปเผยแผห ลกั ธรรมทางพระพุทธศาสนาใหแกบุคคลอ่นื ไดอยางไร จงยกตวั อยาง 2. ตวั แทนแตล ะกลุมนําเสนอคาํ ตอบหนาชนั้ เรียน ครูตรวจสอบความถูกตองและใหข อเสนอแนะเพิม่ เติม ขั้นสรุป ขั้นท่ี 5 ตรวจสอบผล 1. ครตู รวจสอบความรูความเขาใจของนักเรียนจากการทําใบงานท่ี 2.1 และจากการตอบคําถาม 2. ครูสงั เกตการทํางานรวมกันของนักเรียนแตละกลุม 7. การวัดและประเมินผล วธิ ีการ เครือ่ งมือ เกณฑ ตรวจแบบทดสอบกอ นเรยี น หนวยการเรียนรู แบบทดสอบกอนเรียน หนวยการเรยี นรู (ประเมินตามสภาพจริง) ท่ี 2 ท่ี 2 ตรวจใบงานที่ 2.1 ใบงานที่ 2.1 รอยละ 60 ผานเกณฑ ตรวจแบบบันทกึ การอา น แบบบนั ทกึ การอาน ระดับคุณภาพ 2 ผา น เกณฑ ประเมินการนาํ เสนอผลงาน แบบประเมนิ การนําเสนอผลงาน ระดบั คุณภาพ 2 ผา น เกณฑ สังเกตพฤตกิ รรมการทํางานรายบุคคล แบบสงั เกตพฤติกรรมการทาํ งาน ระดบั คุณภาพ 2 ผา น รายบคุ คล เกณฑ สังเกตพฤตกิ รรมการทํางานกลุม แบบสังเกตพฤติกรรมการทํางานกลุม ระดับคุณภาพ 2 ผา น เกณฑ สงั เกตความมีวนิ ัย ใฝเ รียนรู และมงุ มนั่ ในการ แบบประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค ระดบั คุณภาพ 2 ผา น ทาํ งาน เกณฑ

8. สื่อ/แหลง การเรียนรู 8.1 สื่อการเรยี นรู 1) หนังสอื เรยี น พระพทุ ธศาสนา ม.5 2) หนงั สอื คน ควาเพ่ิมเติม (1) เทพวสิ ุทธญิ าณ, พระ (อบุ ล นนฺทโก ป.ธ.ง.) 2546. พทุ ธประวตั สิ ังเขปและศาสนพิธีสังเขป. กรงุ เทพมหานคร : มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลยั . (2) พุทธทาสภกิ ขุ. 2535. พุทธประวัติประกอบภาพสาํ หรับเยาวชน. กรงุ เทพมหานคร : ภาพพิมพ. 3) บตั รภาพ 4) ใบงานท่ี 2.1 เรื่อง พทุ ธประวัติและชาดก 8.2 แหลง การเรยี นรู 1) หองสมุด 2) แหลง ขอ มูลสารสนเทศ - http://th.wikipedia.org/wiki/พทุ ธประวตั ิ - http://www.panyathai.or.th/wiki/indes.php/มโหสถชาดก

บตั รภาพ  ภาพพทุ ธประวตั ิ ตอน ประสตู ิ ภาพพทุ ธประวตั ิ ตอน ตรสั รู้ ภาพพทุ ธประวตั ิ ตอน ปฐมเทศนา ภาพพทุ ธประวตั ิ ตอน ปรินิพาน ที่มา : วทิ ย์ วศิ ทเวทย์ และเสฐยี รพงศ์ วรรณปก. [ม.ป.ป.]. หนังสือเรยี น รายวิชาพืน้ ฐาน พระพทุ ธศาสนา ม.5. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 3. กรงุ เทพมหานคร : อกั ษรเจรญิ ทศั น์.

ใบงานที่ 2.1 พุทธประวัติและชาดก คําชแี้ จง ใหนกั เรยี นตอบคาํ ถามตอไปน้ี 1. พระพุทธเจา้ ทรงใชว้ ธิ ี สอนแบบใดบา้ ง และ แต่ละวธิ สี อนนนั้ จะใช้ ในโอกาสใด 2. พระพทุ ธเจา้ ทรงใช้ เทคนคิ การสอน อยา่ งไรบา้ ง 3. ขอ้ ความทก่ี ล่าวว่า “พระพทุ ธเจา้ ทรง อนุเคราะหช์ าวโลก” นนั้ สามารถวเิ คราะหไ์ ด้ จากเหตุการณ์ใด

4. จงยกตวั อยา่ งเหตุการณ์ ทส่ี อดคลอ้ งกบั ขอ้ ความ “ญาตตั ถจรยิ า” 5. จงยกตวั อยา่ งพุทธตั ถ- จรยิ า ซง่ึ เป็นหน้าทข่ี อง พระพุทธองคใ์ นฐานะท่ี เป็นพระพทุ ธเจา้ 6. มโหสถกุมาร มลี กั ษณะเด่นอยา่ งไร

เฉลย ใบงานที่ 2.1 พทุ ธประวตั แิ ละชาดก คําช้ีแจง ใหนักเรยี นตอบคาํ ถามตอไปนี้ 1. พระพุทธเจา้ ทรงใชว้ ธิ ี 1) วธิ สี อนแบบบรรยาย ทรงใชใ้ นบรรยากาศทมี่ ผี ฟู้ งั จาํ นวนมาก สอนแบบใดบา้ ง และ แต่ละวธิ สี อนนนั้ จะใช้ 2) วธิ สี อนแบบสนทนา ทรงใชบ้ อ่ ยในการสนทนาทมี่ ผี คู้ นจาํ นวนไมม่ าก ในโอกาสใด เพอื่ ใหม้ โี อกาสซกั ถาม 3) วธิ สี อนแบบตอบปญั หา ทรงใชส้ อนเมอื่ ผมู้ ปี ญั หาถาม 2. พระพทุ ธเจา้ ทรงใช้ 1) ทาํ นามธรรมใหเ้ ป็นรปู ธรรม เทคนคิ การสอน 2) ทาํ ตนใหเ้ ป็นตวั อย่าง อยา่ งไรบา้ ง 3) ทรงเลอื กใชค้ าํ ใหเ้ หมาะสม 4) รจู้ งั หวะและโอกาส 5) ยดื หยุน่ ในการใชเ้ ทคนิควธิ ี 6) เสรมิ แรง 3. ขอ้ ความทก่ี ลา่ วว่า การแสดงออกในพทุ ธกจิ ประจาํ วนั ทรงเทศนาสงั่ สอนบคุ คลทวั่ ไปและ “พระพทุ ธเจา้ ทรง พทุ ธบรษิ ทั 4 แทบไมม่ เี วลาพกั ผอ่ น ตงั้ แต่เชา้ บา่ ย คาํ่ กลางคนื และจวนสวา่ ง อนุเคราะหช์ าวโลก” นนั้ สามารถวเิ คราะหไ์ ด้ จากเหตุการณ์ใด

4. จงยกตวั อยา่ งเหตุการณ์ 1) โปรดแสดงธรรมต่อพระพุทธบดิ าและพระประยรู ญาติ ทส่ี อดคลอ้ งกบั ขอ้ ความ 2) โปรดแสดงธรรมต่อพระพุทธมารดา “ญาตตั ถจรยิ า” 3) ทรงชกั นําขตั ตยิ กุมารจากศากยวงศแ์ ละโกลยิ วงศอ์ อกบวช 4) ทรงระงบั สงครามแยง่ น้ําในแมน่ ้ําโรหณิ รี ะหวา่ งศากยวงศแ์ ละโกลยิ วงศ์ 5) ทรงเสดจ็ ไปป้องกนั พระญาตฝิ า่ ยศากยวงศใ์ หพ้ น้ จากการถูกพระเจา้ วฑิ ฑู ภะทาํ ลายดว้ ยการนํากองทพั โจมตเี มอื งกบลิ พสั ดุ์ 3 ครงั้ 5. จงยกตวั อยา่ งพุทธตั ถ- 1) ช่วยสรรพสตั วใ์ หพ้ น้ จากความทกุ ข์ เมอื่ ตรสั รแู้ ลว้ ทรงทาํ หน้าทตี่ ลอด จรยิ า ซง่ึ เป็นหน้าทข่ี อง พระชนมช์ พี พระพุทธองคใ์ นฐานะท่ี เป็นพระพุทธเจา้ 2) ทรงสงั่ สอนบุคคล เพอื่ ใหเ้ ขามอี ปุ นิสยั ทดี่ ใี นภายหน้า 3) ทรงชว่ ยปิดกนั้ ทางอบาย คอื ปิดกนั้ คนบางประเภทไม่ใหถ้ ลาํ ลงสทู่ างแหง่ ความเสอื่ ม 4) ทรงบญั ญตั พิ ระวนิ ยั เพอื่ ความดาํ รงมนั่ แหง่ พระศาสนา 5) ทรงสถาปนาสถาบนั สบื ทอดพระพุทธศาสนา คอื ทรงตงั้ พทุ ธบรษิ ทั 4 คอื ภกิ ษุ ภกิ ษุณี อบุ าสก อบุ าสกิ า 6. มโหสถกมุ าร มลี กั ษณะเดน อยางไร (ตวั อยา่ ง) เปน ผมู คี วามฉลาดตัง้ แตเ ดก็ มคี วามกลา หาญ มีปฏภิ าณในการแกปญ หาเฉพาะหนา ไดด ี มคี วามซื่อสตั ย (พจิ ารณาตามคาํ ตอบของนกั เรยี น โดยใหอ ยูในดลุ ยพนิ ิจของครผู สู อน)

แผนการจดั การเรียนรทู ี่ 5 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 5 กลุมสาระสังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม เวลา 2 ชั่วโมง หนวยการเรียนรทู ่ี 2 พุทธประวัติ พระสาวก ศาสนิกชนตัวอยา ง และชาดก เร่อื ง ประวัตพิ ทุ ธสาวก พุทธสาวกิ า 1. สาระสําคัญ/ความคิดรวบยอด การศกึ ษาประวัติพทุ ธสาวก พุทธสาวกิ า ยอ มทําใหไดขอคิดเพ่อื นําไปเปนแบบอยางในการดําเนินชีวติ 2. ตวั ช้วี ดั /จุดประสงคก ารเรยี นรู 2.1 ตวั ช้วี ัด ส 1.1 ม.4-6/14 วเิ คราะหขอคิดและแบบอยา งการดําเนนิ ชวี ติ จากประวตั ิสาวก ชาดก เรื่องเลา และศาสนิกชนตัวอยา งตามท่ีกาํ หนด 2.2 จุดประสงคการเรยี นรู 1) วเิ คราะหขอคดิ และแบบอยางการดําเนินชวี ติ ของพระอนุรุทธเถระ พระองคุลมิ าลเถระ พระธัมมทนิ นาเถรี และจิตตคหบดีได 2) เสนอแนวทางการนําแบบอยางของพทุ ธสาวก พุทธสาวิกา ไปประยกุ ตป ฏิบัติได 3. สาระการเรียนรู 3.1 สาระการเรยี นรแู กนกลาง • พุทธสาวก พทุ ธสาวกิ า - พระอนรุ ุทธเถระ - พระธมั มทินนาเถรี - พระองคุลมิ าลเถระ - จิตตคหบดี 3.2 สาระการเรยี นรูทองถ่นิ (พจิ ารณาตามหลกั สูตรสถานศกึ ษา) 4. สมรรถนะสําคัญของผเู รียน 3) ทกั ษะการประยุกตใชค วามรู 4.1 ความสามารถในการสื่อสาร 4.2 ความสามารถในการคดิ 1) ทักษะการวิเคราะห 2) ทกั ษะการสรุปอางองิ 4.3 ความสามารถในการใชท ักษะชวี ติ 5. คุณลกั ษณะอนั พึงประสงค 1. มีวนิ ัย 2. ใฝเ รยี นรู 6. กิจกรรมการเรียนรู วิธสี อนโดยการจดั การเรยี นรูแบบรว มมือ : เทคนคิ การจดั ทีมแขงขัน (นักเรยี นสวดมนตบ ชู าพระรัตนตรัยและทาํ สมาธิกอ นเรยี นทุกชั่วโมง) ช่ัวโมงท่ี 1 ข้ันนาํ เขา สูบทเรียน 1. ครสู นทนากับนักเรยี นเพอ่ื เปนการทบทวนความรูเดิม โดยใหน กั เรียนตอบคําถาม ดังน้ี - พุทธสาวก พุทธสาวกิ า ที่นักเรียนรูจักมีใครบา ง - ทานมีคุณธรรมอนั เปน แบบอยา งในเรอ่ื งใด - นักเรยี นเคยปฏบิ ัติตนตามคณุ ธรรมอนั เปน แบบอยา ง ของทา นในเรื่องใด และผลท่ีไดร ับคืออะไร

2. ครูชี้แจงใหนกั เรียนทราบวาจะเรียนเรือ่ ง ประวัตพิ ุทธสาวก พทุ ธสาวิกา ซงึ่ ไดแก 1) พระอนุรทุ ธเถระ 3) พระธมั มทินนาเถรี 2) พระองคลุ ิมาลเถระ 4) จติ ตคหบดี 3. นกั เรียนตอบคาํ ถามกระตุนความคิด  การปฏบิ ัติตนตามหลักคณุ ธรรมอันเปนแบบอยา งของพทุ ธสาวก พทุ ธสาวิกา ในเร่ืองใดทส่ี ง ผลตอการ พัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ของนักเรยี น (พจิ ารณาตามคําตอบของนักเรยี น โดยใหอ ยใู น ดุลยพนิ จิ ของครูผสู อน) ขั้นสอน 1. นกั เรยี นแตล ะกลุม (กลุมเดมิ จากแผนการจัดการเรยี นรูท่ี 1) รวมกนั ศึกษาความรูเรอ่ื ง ประวตั พิ ุทธสาวก พทุ ธสาวิกา จากหนังสือเรยี น หนงั สือคนควาเพ่ิมเติม หองสมดุ และแหลงขอ มลู สารสนเทศ ในประเด็นตอไปน้ี 1) ประวตั ิสําคญั กอนจะเขามาอุปสมบทในพระพุทธศาสนา 2) การเขามาเปน พุทธสาวก พทุ ธสาวกิ า ในพระพทุ ธศาสนา 3) คณุ ธรรมอันเปนแบบอยาง 2. ครูใหนกั เรยี นแตละกลุมนําความรูทไี่ ดจ ากการศึกษามารว มกันอภปิ รายและตอบคาํ ถามในใบงานที่ 2.2 เรือ่ ง ประวตั ิ พุทธสาวก พทุ ธสาวกิ า โดยแบง หนาที่กันปฏิบัติ ดงั น้ี - สมาชิกคนที่ 1 อานคาํ ถาม และแยกแยะส่งิ ท่เี ปนประเดน็ สําคญั ของคาํ ถาม - สมาชกิ คนที่ 2 วเิ คราะหหาแนวทางตอบคําถาม อธบิ ายใหไดม าซ่ึงแนวคาํ ตอบหรอื อธิบายใหไ ดม าซงึ่ คําตอบ - สมาชิกคนที่ 3 รวบรวมขอมูลและเขียนคําตอบ - สมาชกิ คนที่ 4 สรุปขน้ั ตอนทั้งหมด ตรวจคาํ ตอบ สมาชิกแตละคนในกลุมรว มกันตอบคําถามตามท่ีกําหนดไวจนเสร็จเรยี บรอย โดยมีการชวยเหลอื กันและมีการ อธบิ ายใหก นั ฟง จนเขาใจ จนสมาชกิ ทกุ คนสามารถตอบคําถามไดค รบทุกขอ 3. ครูเฉลยคาํ ตอบในใบงานท่ี 2.2 โดยสมาชกิ แตละกลุม ตรวจคาํ ตอบของกลมุ ตนเอง จากนั้นครแู จง ใหนักเรยี นทราบวา การดําเนินกิจกรรมข้นั ตอ ไป คือ มีการแขงขันกันตอบปญหา 4. การเตรยี มการแขงขนั มกี ารจัดโตะ แขงขนั ที่มีตัวแทนแตละกลุมซ่ึงมีทั้งเกง ปานกลางคอ นขางเกง ปานกลางคอนขา ง ออน และออน ครูจัดโตะ แขง ขันโดยกาํ หนดใหนักเรียนแตละกลมุ ซงึ่ มีความสามารถแตกตา งกนั แยกยายกันไป แขงขันในโตะที่จดั ไวต ามความสามารถ ทีมแขงขันจะมีแผนผัง ดงั นี้ - โตะ หมายเลข 1เปน โตะ แขง ขันสําหรับนกั เรียนที่มคี วามสามารถในระดบั เกง - โตะ หมายเลข 2เปน โตะแขงขันสาํ หรบั นกั เรียนที่มคี วามสามารถในระดบั ปานกลางคอนขางเกง - โตะหมายเลข 3เปนโตะแขง ขันสําหรบั นกั เรยี นทม่ี ีความสามารถในระดบั ปานกลางคอนขา งออน - โตะหมายเลข 4เปน โตะ แขงขันสาํ หรับนักเรยี นทีม่ ีความสามารถในระดับออน ในกรณที ี่มีนกั เรียนจาํ นวนมาก โตะ หมายเลย 1, 2, 3, 4 อาจจะซ้าํ กนั หลายโตะ เพ่ือใหนกั เรียนทกุ คนมโี อกาส แขงขนั 5. นกั เรยี นตอบคาํ ถามกระตนุ ความคิด  การดําเนินชวี ติ ของพระองคลุ ิมาลเถระ ท่ีมคี าํ กลา ววาเปน ประเภท “ตน คดปลายตรง” น้ันใหข อคดิ สําคญั อยา งไร (เมื่อคนเราประพฤติตนพลาดพลงั้ ไปแลว ยอ มสามารถกลับตนเปนคนดไี ด)  นกั เรียนสามารถนาํ คณุ ธรรมอันเปนแบบอยา งของพระอนรุ ุทธเถระไปประยกุ ตป ฏบิ ตั ิในการดาํ เนนิ ชวี ติ ไดอยา งไรบาง จงยกตัวอยาง (พิจารณาตามคําตอบของนักเรียน โดยใหอ ยูในดุลยพนิ ิจของครูผูสอน)