ชุดกิจกรรมการเรียนรู้จังหวัดนนทบุรี

215 ผงั กราฟก (graphic organizers) ผังกราฟก เปนแผนผังทางความคิดที่ประกอบดวยความคิด หรือขอมูลสำคัญเชื่อมโยงกันอยูในรูปแบบตาง ๆ ทำใหเห็น โครงสรางของความรหู รือเน้ือหาสาระน้ัน ๆ การใชผังกราฟกเปนเทคนิคที่ผูเรียนสามารถนำไปใชใน การเรยี นรเู นือ้ หาสาระตาง ๆ จำนวนมาก เพือ่ ชวยใหเ กิดความเขาใจ ในเนื้อหาสาระนั้นงายขึ้น เร็วขึ้นและจดจำไดนานขึ้น ผังกราฟก ชวยใหผูเรียนจัดขอมูลใหเปนระบบระเบียบอยูในรูปแบบท่ี อธิบายใหเ ขา ใจและจดจำไดง า ยขึ้น ผังกราฟก นอกจากใชในการประมวลความรูหรือจัดความรู แลว ผังกราฟกยังเปนเครื่องมือทางการคิดไดดี กรณีที่ผูเรียนมี ความคิดริเรมิ่ หรือสรางความคิดข้นึ ผงั กราฟกจะเปนรูปแบบของ การแสดงออกของความคิดที่สามารถมองเห็นและอธิบายได อยางเปนระบบชดั เจนและประหยัดเวลา

216 ตวั อยา งผงั กราฟกในรูปแบบตาง ๆ ๑. ผังความคิด (A Mind Map) ผังความคิด เปนผังที่แสดงความสัมพันธของสาระหรือ ความคิดตาง ๆ ใหเห็นเปนโครงสรางในภาพรวม โดยใชเสน คำ ระยะหา งจากจดุ ศูนยกลาง สี เคร่อื งหมาย รูปทรงเรขาคณิต และ ภาพ แสดงความหมายและความเชือ่ มโยงของความคิดหรือสาระ น้นั ๆ ขัน้ ตอนหลักการทำผังความคดิ ๑. เขียนความคิดรวบยอดหลักไวตรงกลาง แลวแตกสาขา ออกไปเปน ความคิดรวบยอดยอ ย ๆ ดังตัวอยา งตอไปน้ี การอาน สาระการเรียนรู การเขียน ภาษาไทย หลักการใชภ าษา การฟง การดู และการพูด วรรณคดแี ละวรรณกรรม แผนภาพที่ ๑ ตวั อยา งผงั ความคดิ เร่ือง สาระการเรยี นรภู าษาไทย

217 ๒. เขียนคำที่เปนตัวแทนความหมายของความคิดนั้น ๆ ลงไป และใชรูปทรงเรขาคณิตแสดงระดับของคำ คำใดอยูใน ขอบเขตหรือระดับเดียวกันใหใชรูปทรงเรขาคณิตเดียวกัน ลอ มกรอบคำนัน้ รูปทรงเรขาคณิตทนี่ ยิ มใชกันโดยทวั่ ไปมีดังนี้ สี่เหลย่ี ม สามเหลยี่ ม สี่เหล่ยี มผืนผา วงรี หกเหล่ยี ม วงกลม แผนภาพที่ ๒ ตัวอยา งรปู ทรงเรขาคณิตทใี่ ชในผังความคดิ ๓. ลากเสนเชื่อมโยงความคิด เพื่อแสดงความสัมพันธของ ความคิดตาง ๆ เสนที่ใชอาจเปนเสนตรง เสนโคง หรืออาจใช ลูกศรเชื่อมโยงความคิดตา ง ๆ ตัวอยา งการใชเ สน มดี ังน้ี เสนตรง เสน ประ ลูกศรตรง ลูกศรโคง แผนภาพท่ี ๓ ตวั อยา งลกั ษณะของเสนทใ่ี ชในผังความคดิ

218 ๔. ใชส ัญลักษณตา ง ๆ เปน ตวั แทนความหมายของความคิด และความรสู ึกตา ง ๆ ดงั ตัวอยางตอไปน้ี สงสยั กระจา ง รกั , พอใจ เวลา เงิน อันตราย เดินทาง อาหาร โรงพยาบาล แผนภาพที่ ๔ ตวั อยา งภาพสัญลกั ษณทใี่ ชแ ทนความหมาย ๕. สรางผงั ความคิดใหส มบูรณตามความเขาใจของตน แผนภาพท่ี ๕ ตัวอยา งแผนภาพความคดิ เร่อื ง ประโยชนจากมายแมพ (Mind Map)

219 ๑.๒ ผงั มโนทศั น (A Concept Map) ผังมโนทัศน เปนผังที่แสดงความคิดรวบยอดหลักไว ตรงกลาง และแสดงความสัมพันธระหวางมโนทัศนหลักและ มโนทศั นยอยเปน ลำดับขัน้ ดว ยเสน เชอ่ื มโยง ดังตวั อยางตอ ไปน้ี โรงพยาบาลในเขตสายไหม โรงพยาบาลรฐั โรงพยาบาลเอกชน โรงพยาบาล ศนู ยบริการ โรงพยาบาล โรงพยาบาล ภมู ิพลอดลุ ยเดช สาธารณสขุ ๖๑ สายไหม บ.ี แคร เมดคิ อลเซ็นเตอร แผนภาพท่ี ๖ ตัวอยา งผังมโนทัศนเรือ่ ง โรงพยาบาลในเขตสายไหม

220 ๑.๓ ผังแมงมมุ (A Spider Map) ผังแมงมุม เปนผังแสดงมโนทัศนอีกแบบหนึ่ง มีลักษณะ คลา ยใยแมงมุม ดงั ตวั อยา งตอ ไปน้ี คลอง คลองเจก็ คลอง แสนแสบ คลอง บา นลาว ในเขตสะพานสงู คลอง คลอง คลอง หลอแหล บา นมา บัวคล่ี แผนภาพที่ ๗ ตวั อยา งผังแมงมมุ เรอื่ ง คลองในเขตสะพานสงู ๑.๔ ผงั ลำดบั ข้ันตอน (A Sequential Map) ผังลำดับขั้นตอน เปนผังที่แสดงลำดับขั้นตอนของสิ่งตาง ๆ หรอื กระบวนการตาง ๆ ดงั ตัวอยางตอไปนี้ ตง้ั กระทะใหร อน ใสวตั ถดุ ิบตา ง ๆ กวนใหเ ขากนั พกั ใหเ ย็นแลว ลงกระทะ นำมาปน แผนภาพที่ ๘ ตวั อยา งผงั ลำดับข้นั ตอนการกวนขาวทพิ ย

221 ๑.๕ ผงั กา งปลา (A Fishbone Map) ผังกางปลา เปนผังที่แสดงสาเหตุของปญหาที่ซับซอน ผังกางปลาจะชวยทำใหเห็นสาเหตุหลักและสาเหตุยอยที่ชัดเจน ดังตวั อยา งตอ ไปน้ี ประชาชน ผนู ำชมุ ชน ขาดความรักและสามัคคีกัน ขาดความรับผดิ ชอบ จำนวนเยอะเกิน ดแู ลไมท่วั ถงึ ชุมชนไมน าอยู ไมสะอาด ลา สมัย ขาดความเปนธรรมชาติ ไมจริงจัง หรอื จรงิ จังเกนิ ไป สภาพแวดลอ ม กฎระเบยี บ แผนภาพท่ี ๙ ตัวอยา งผังกา งปลาหาสาเหตุท่ีทำใหชมุ ชนไมน าอยู

222 ประโยชนข องผังกราฟก ๑. ใชจ ดั ระบบความคดิ และชวยใหจำงายขึ้น ๒. ใชสรปุ เนื้อหาหรือสรางองคความรูใหมได ๓. ชวยบูรณาการความรเู ดิมกบั ความรใู หม ๔. ชวยพฒั นาการอาน การเขียนและการคิดวเิ คราะห ผังกราฟกขางตนเปน ตัวอยางที่นิยมใช ผูเรียนพึงตระหนกั วา ผังดังกลาวเหมาะกับจุดประสงคเฉพาะบางประการและควรใชให ตรงกับจุดประสงค อยางไรก็ตามผูเรียนไมควรยึดรูปแบบ เพราะ วัตถุประสงคของการใชผังกราฟกนั้นมิใชอยูที่รูปแบบของผัง แตอยูที่การใชผังใหส ามารถถายทอดความรู ความคิด ความเขาใจ ดังนั้นผังกราฟกที่ดีที่สุดจึงควรมาจากความสามารถในการคิด ของตวั ผูเ รยี นเอง

223 ใบความรู เรื่อง รอ ยเรียงอกั ษร การเขยี นเรยี งความ เรียงความ คือ งานเขียนที่ผูเขียนตองการถายทอดสาร ไดแก ความรู ความคดิ เหน็ และความรสู กึ สผู ูอาน โดยใชภ าษาทดี่ ี ถกู ตอ ง ชัดเจน และกระชับ การเขียนเรียงความเปนการเขียนพื้นฐาน นักเรียนจึงควรฝกประมวล เรื่องราวตาง ๆ ใหสัมพันธกับเรื่องที่จะเขียน ฝกการเรียบเรียงเรื่องราวเพ่ือ สื่อความไดตรงตามที่ตองการ ฝกแสดงความคิดเห็น ฝกใชภาษาเพื่อไมใหการ เขียนสับสนวกวน หากสามารถเขียนเรียงความไดด ีก็จะสามารถนำไปประยุกตใช กับงานเขียนประเภทตาง ๆ ได ซึ่งการเขียนเรียงความมีองคประกอบ ๓ สวน ดงั นี้ องคประกอบของเรียงความ ๑. คำนำ เปนสวนแรก มีหนาที่เปดประเด็นเขาสูเนื้อเรื่อง เปนสวนที่บอก ใหผูอานทราบวา ผูเขียนจะเขียนเรื่องอะไรเพื่อนำใหคนอานสนใจเรื่องตอไป การเขียนคำนำอาจเลือกวิธีการเขียนคำนำใหเหมาะสมแกประเภทของงานเขียน เน้อื หาท่เี ขยี น รวมทั้งผูร บั สาร ดังนี้ ๑. เรมิ่ เรอื่ งอยางตรงไปตรงมา ๒. เรม่ิ ดว ยขอ ความทเ่ี ก่ยี วของกบั เร่ืองท่ีจะเขยี น ๓. เริม่ ดวยการกระตุนใหผ ูอานเกิดความสนใจอยากที่จะรู ๔. เรมิ่ ดว ยการใหแ งค ิดคติเตือนใจ ๕. เร่มิ ดวยการโนมนาวและชักจูงใหผูอา นเกดิ อารมณค ลอยตาม

224 ๖. เริม่ ดวยการใหคำจำกัดความ ๗. เรมิ่ ดวยขา วหรือปญ หาสงั คม ๘. เร่มิ ดว ยคำถามหรอื ขอความที่นา ประทบั ใจ ๙. เรม่ิ ดวยการยกคำคม สุภาษติ หรอื คำพูดของบคุ คลสำคัญ ๑๐. เริ่มดว ยบทประพันธรอ ยกรอง หรอื บทเพลง ในยคุ สมัยที่มีการพัฒนาดานตาง ๆ อยา งรวดเรว็ และไมห ยุดนง่ิ ไมวาดาน ใด ๆ การพัฒนานั้นเปนสิ่งที่ดีซึ่งชวยใหการดำรงชีวิตของมนุษย เกดิ ความสะดวกและสบายมากยิ่งข้ึน แตก็ไดพรากความเปนอยูของมนุษย ที่เคยมีในอดีต เชน การละเลน ภูมิปญญา ประเพณี และอาชีพบางอาชีพ เปนตน คอย ๆ เลือนหายไป บางอยางไดสูญหายไปหมดสิ้น และหลายอยาง ก็ไมมีใครคดิ วาเคยมีอยูจริง (นายราศ)ี

225 ตวั อยา ง คำนำที่เร่มิ ดวยบทประพนั ธรอยกรอง หรือบทเพลง พูกนั แตม แตง เติมเพมิ่ สสี นั ปลายพกู ันวาดฝน อนั สดสวย เคลื่อนยายดา มพกู นั อันสำรวย สรางภาพสวยเปนสีสนั อนั งดงาม ในวงการศิลปะนั้นไดยกยองใหพูกัน คือ ปรมาจารยผูใหกำเนิดสีสัน บนผืนผาใบ เปรียบเสมือนครผู สู รางสรรคความสวยงามของงานศลิ ปะ ไมตางจาก วงการการศึกษาที่เปรียบลูกศิษยเปนดั่งผืนผาใบอันขาวสะอาด และเปรียบครู อาจารยเปนเสมือนดามพูกัน เปนดามพูกันที่คอยแตงแตมเติมสีสันใหผืนผาใบ งดงามคอยสรางสรรค และสรรสรางศาสตรและศิลป เพื่อใหผืนผาใบเปยมลน ดวยมูลคา คณุ ภาพ และพรอมสรางความจรรโลงใจใหแกส งั คม (ธญั ธร) ๒. เนื้อเรื่อง เปนสวนที่สำคัญที่สุดของเรียงความ เพราะเปนสวนที่ นำเสนอความรูข อเท็จจริง ขอคิด ทรรศนะ เหตุผล อารมณ และความรูส ึกของ ผูเขียนใหแจมแจง ในสวนนี้อาจยกตัวอยาง หลักฐาน สถิติตัวเลข สุภาษิต สำนวนไทย และประสบการณมาสนับสนุนเรื่องที่เขียน เรียงความที่ดีตองมี เนื้อหาที่ดี มีสาระ และคุณคาทางปญญา มีขอมูลที่ถูกตองและมีแงคิดหรือ มุมมองที่สรางสรรค เรียงความแตละเรื่องจะมียอหนากี่ยอหนาก็ได แลวแต ความคดิ หลักของผเู ขยี น การเขียนเรียงความ ผูเขียนตองพิจารณาโวหารการเขียนใหเหมาะสมกับ เรื่องทจี่ ะเขียน เชน การเขียนเรียงความเร่ืองการใชภาษาไทย ควรใชโวหารแบบ อธิบายเปนหลัก หรือการเขียนเรียงความเรื่องวิถีชีวิตของชาวนา ควรใชโวหาร แบบพรรณนาเปนหลัก เพื่อใหผูอานไดเกิดจินตนาการ เกิดอารมณและ ความรูสึกคลอยตาม เปนตน นอกจากนี้ยังสามารถใชโวหารอ่ืนดวยเพื่อใหเ รื่อง ท่เี ขยี น มชี วี ิตชวี า และผอู านมองเหน็ ภาพที่ชัดเจนย่งิ ข้ึน

226 นอกจากนี้ภาษาก็เปนสิ่งที่สำคัญมาก การเขยี นเรียงความสามารถใชภาษา ไดต ง้ั แตร ะดบั ภาษาทเี่ ปน ทางการและกง่ึ ทางการ เรยี บเรียงเร่ืองราวดวยภาษาที่ กะทัดรัด สละสลวย ชัดเจน อานเขาใจงาย และมีลีลาการเขียนที่นาสนใจ รวมทั้งใชคำหรือขอความที่เปรียบเทียบเพื่อชวยใหขอคิดชัดขึ้นทำใหเรียงความ นา อาน ๓. สรุป เปนสวนสุดทายของเรียงความ ซึ่งผูเขียนจะเนนความรู ความคิด หรือประเด็นสำคัญของเรื่องที่ไดเขียนไวอกี ครั้งหนึ่ง การสรุปนับวามีความสำคัญ เทากบั คำนำ เพราะเปน สวนชว ยเสริมใหเรียงความ มคี ุณคาขน้ึ การสรุปมีเน้ือหา สอดคลองกับคำนำและประเด็นของเร่ือง ยอหนาสรุปควรใหมีใจความกระชับ ประทับใจผูอาน วิธีการสรุปมีหลายวิธี ผูเขียนอาจนำวิธีการเขียนคำนำบางวิธีมา ใชในการสรปุ ได ตวั อยา ง สรุปดว ยการใหขอคิด สุดทายไมวาจะเกิดอะไรขึ้น หรืออาจจะมีการเปลี่ยนแปลงครั้งยิ่งใหญ เพียงใด ก็ไมอาจพรากความสุขที่เกิดจากความสามัคคีของทุกคนที่อาศัยอยู ณ ชุมชนแหงนี้ และสิ่งนี้แสดงใหเห็นวาทุกคนพรอมที่จะใหความรวมมือ เพื่อชุมชนของตนเอง เมื่อยามที่เราทุกคนเผชิญกับความทุกขยากลำบาก ความทุกขก็ไมสามารถทำใหเราทุกคนลืมสิ่งที่เรามีนั่นคือ “ความรักและความ หว งใย” ทีม่ ใี หแ กกัน ( )ี

227 ใบความรู เรือ่ ง จุดประกายความคดิ ความคิด คำวา “ความคิด” ในความหมายกวาง ๆ อาจแบงไดหลายประเภท ในท่ีนี้ จะแบงอยางกวางที่สุดเปน ๓ ประเภท คือ 1. ขอเท็จจริง 2. อารมณและความรสู กึ 3. มโนทศั น ความคิดแตละประเภทอาจแบงยอย ๆ ไดอีก แลวแตความประสงค ไมเปนเรื่องถูกผิด แตเปนวิธีอธิบายความคิดซึ่งมีอยูมากใหเปนหมวดหมู มีระเบียบ และเขา ใจไดง า ยเทานั้น ทงั้ นใี้ นการเขียน ความคดิ ตา ง ๆ เหลาน้ัน มักใชร วมกันมากกวาที่จะใชค วามคดิ แบบใดเพยี งแบบเดยี ว ประเภทของความคิด ๑. เรอื่ งทีเ่ ก่ยี วกบั ขอเท็จจริง ขอเท็จจริง หมายถึง สิ่งที่เปนไปตามธรรมชาติ สิ่งที่ปรากฏตอ ประสาทสัมผสั ตา หู จมกู ลิ้น กายของเรา ซ่ึงอาจเรียกวา “ปรากฏการณ” ก็ได ขอเท็จจริงอาจเปนสิ่งธรรมชาติ เชน ตนไม ภูเขา ทิวทัศน อาจเปนสิ่งที่มนุษยสราง เชน บานเรือน รูปปน อาจเปนกิจกรรมที่เกิดขึ้น เชน การไปวัดของชาวบาน อาจเปนเรื่องราวเหตุการณ เชน เหตุการณทาง ประวตั ศิ าสตรที่มกี ารบนั ทกึ ไว การเกิดสุรยิ ปุ ราคาเตม็ ดวง เปน ตน

228 นอกจากขอเท็จจริงที่เปนความจริงดังกลาวแลว ขอเท็จจริงซึ่งเปน ความคิดที่เรานำมาเขียน อาจเปนขอเท็จจริงตามจินตนาการก็ได เชน เรื่องสมมติและ ประวตั ขิ องบคุ คลสมมติ เปนตน ๑. อารมณและความรสู ึก อารมณแ ละความรสู ึก หมายถงึ อารมณและความรูสึกซึ่งผูเขียนถายทอด ออกมาสูผูอาน หรือทำใหเกิดขึ้นในใจของผูอาน ในการเขียนบันเทิงคดี ผูเขียนอาจ เขียนใหสัตวหรือสิ่งไมมีชีวิตมีอารมณและความรูสึกอยางคนก็ได สวนการเขียนท่ี เปนขอเท็จจริง เชน การเขียนประวัติศาสตร ผูเขียนอาจบรรยายขอเท็จจริง คือ เหตุการณประวตั ิศาสตรในแบบที่ปลุกใจใหผ ูอานเกิดอารมณโกรธ และเกิดความรูสึก รักชาติได ทั้งนี้ผูเ ขียนอาจถายทอดอารมณของผูเขียนเอง หรือของบุคคลในเรื่องก็ได การถายทอดอารมณเปนการเขียนที่มีวิธีการเฉพาะตางกับการเขียนที่ตองการแสดง ขอ เทจ็ จริง ๒. มโนทศั น มโนทัศน หมายถึง ความคิดรวบยอด หรือ ภาพที่เกิดขึ้นในใจ เก่ียวกับสิ่งตาง ๆ ตามความเขาใจของแตละคน มโนทัศนของคนเกิดจากความรู ประสบการณ ความเชื่อ คานิยมที่สั่งสมกันมา คนแตละคนแตละกลุมอาจมี มโนทัศนท่ีแตกตางกัน การนำเสนอความคิดใด ๆ นอกจากจะแสดงมโนทัศนของผูเขียนแลว ยังควรคำนึงถึงมโนทัศนข องผูอานดวย ถาขอเขียนนั้นขัดแยงกับมโนทัศนของผูอ าน สวนมาก ผูเขียนก็ตองอธิบายขยายความเพื่อเสริมใหผูอานเขาใจ มิฉะนั้นการเขียน นั้นกจ็ ะไมป ระสบผลสำเร็จ เพราะผูอา นจะเขาเนอ้ื ความผดิ ไป

229 ใบความรู เร่ือง ลกั ษณะสำคญั ของเรียงความ ลักษณะสำคญั ของเรยี งความ การเขียนเรียงความที่ดี ไมไดหมายความวาเขียนใหครบองคประกอบ ๓ สวน เทาน้นั แตต อ งมลี กั ษณะสำคญั ๓ ประการ ดงั นี้ ๑. มีเอกภาพ หมายความวา เนื้อเรื่องตองมีเนื้อหาเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน หรือไมกลา วนอกเรอ่ื ง ๒. มสี มั พนั ธภาพ หมายความวา เนื้อหาตอ งมีความสมั พันธต อเน่ืองกันตลอด ท้ังเร่ือง เชน การลำดับประโยคใหตอ เนอ่ื ง การเชอื่ มความและคำทีถ่ กู ตอ งเหมาะสม เปนตน ๓. มสี ารัตถภาพ หมายความวา เร่อื งแตละเรื่องจะตองมีสาระที่สมบูรณตลอด ทั้งเรื่อง นั่นคือมีประโยคใจความสำคัญเดนชัด มีประโยคขยายที่เนนเนื้อหาสำคัญ ของเรอื่ งชัดเจนทกุ ยอหนา

230 สำหรบั ขั้นตอนในการเขียนเรยี งความ นกั เรียนสามารถปฏบิ ัตติ ามได ดังนี้ ๑. เลือกและกำหนดเรื่องในการเขยี นเรียงความ เรื่องที่เลือกนำมาเขียนเรียงความมีทั้งเรื่องที่คิดขึ้นเอง และเรื่องที่ผูอื่น กำหนดให เรื่องที่มีผูกำหนดใหมักเปนเรือ่ งทั่ว ๆ ไป หรือเปนความรูทั่วไปที่ทุกคน รูอยูแ ลว หรอื เรอ่ื งท่แี ปลกใหมท่ยี ังไมม ีผูเขยี นเพราะจะทำใหเ รือ่ งนาสนใจ เรื่องที่นักเรียนควรเขียน ควรจะเปนเรื่องที่เปนความรูรอบตัวที่นักเรียนควร ทราบ และควรหาความรไู ว เพราะการเขียนเรยี งความเปนการเขียนระดับตน ๆ ท่ี นักเรียนไดรวบรวมความรูความคิดที่มีอยู มาเรียบเรียงเปนเรื่องที่มีความสมบูรณ จบในตวั เอง 2. กำหนดขอบเขตและจุดมงุ หมายของเร่ืองทจ่ี ะเขยี น ผูเขียนควรจำกัดขอบเขตเนื้อหาที่จะเขียนใหเหมาะสมกับเวลา จำนวนหนา วัย เพศ และความรูของผูอาน หากมีเวลาหรือจำนวนหนาที่จำกัด ก็ควร กำหนดขอบเขตของเรื่องใหแคบ ถาหากไมไดกำหนดหนาหรือเวลาก็กำหนด ขอบเขตใหก วา งได เมื่อกำหนดขอบเขตแลวก็ตองกำหนดจุดมุงหมายของเรื่องที่จะเขียน เชน เขียนเพื่อเลาเรื่องหรือประสบการณ เขียนเพื่ออธิบาย เขียนเพื่อแสดงความคิดเห็น เขยี นเพ่ือชักจูง โนมนา ว หรอื เขียนเพื่อสรา งจินตนาการ เปนตน 3. ต้ังช่อื เร่อื ง การตั้งชื่อเรื่องนับเปนหัวใจสำคัญ เนื่องจากเปนสวนแรกที่ชวยดึงดูดความ สนใจของผูอาน เพอื่ ใหผอู า นสนใจเรอ่ื งทเ่ี ขียน และชื่อเรอ่ื งเปนสว นที่บอกผูอานวา ผเู ขยี นจะเขยี นเรอ่ื งอะไร วิธีการตง้ั ชอื่ เร่ืองใหน า สนใจทำไดด ังนี้  ต้งั ช่ือใหตรงกับเร่อื งทเี่ ขยี น  ตั้งชอื่ ใหเ รา ใจผอู า น  ตัง้ ชอื่ โดยใชประโยคคำถาม  ตง้ั ช่ือโดยใชค ำพรรณนาใหเ กิดภาพ เกิดอารมณ  ตง้ั ชอ่ื โดยใชค ำคลองจองหรือเลนเสียง  ตั้งชอ่ื โดยใชค ำคม สำนวน คำพงั เพย คำกลอนและสุภาษติ

231 4. เขยี นโครงเรื่อง เปนการวางและการจัดลำดับเคาโครงอันเปนความคิดสำคัญของเรื่อง ที่จะเขียน การเขียนโครงเรื่องไวเปนอยางดีจะเปนแนวทางในการเขียน ทำใหงาน เขยี นสมบูรณแ ละ มคี ณุ ภาพ การเขยี นโครงเรื่องมีขน้ั ตอน ดังน้ี  รวบรวมความคิดวาเรื่องที่เขียนควรมีเนื้อหาอะไรบาง แลวเขียนเปน ประเด็น ๆ  คัดเลือกประเด็นความคิด เมื่อไดประเด็นจากการรวบรวมความคิดแลว ก็เลือกประเด็นที่เกี่ยวของกับเรื่องที่จะเขียน สวนประเด็นที่ไมเกี่ยวของ กต็ ดั ท้งิ ไป  จัดลำดับเน้ือหา โดยนำประเด็นตาง ๆ ทเี่ ลอื กมาจดั ลำดับอกี คร้ัง ตามเหตุ และผล ตามเวลา ตามเหตกุ ารณก อนหลัง ตามลำดบั ความสำคญั เปนตน  ทบทวนและปรับปรุงโครงเรื่องใหสมบูรณ โดยพิจารณาวาประเด็น ความคิดครบถวนหรอื ไม แลวพิจารณาตัดหรือเพม่ิ ประเดน็ ใหเหมาะสม 5. คน หาและรวบรวมขอมลู หรือความรู เมื่อคิดโครงเรื่องจนสมบูรณแลว ควรคนหาและรวบรวมขอมูลหรือความรู เพือ่ จะไดเขยี นเรียงความไดถูกตอง สมบูรณ และทนั สมยั โดยคนหาจากแหลง ขอมูล ตาง ๆ เชน สิ่งตีพิมพ สัมภาษณ การบันทึกเสียง ภาพ หรือเรื่องราวตาง ๆ ดวย ตนเอง วิทยกุ ระจายเสยี ง วดิ ที ัศน ภาพยนตร หรอื สื่อเทคโนโลยีสารสนเทศตา ง ๆ ท่ี ทนั สมยั เปนตน 6. เรยี บเรียง เมือ่ ผูเขยี นกำหนดส่ิงตาง ๆ ตามขัน้ ตอนขางตน จนครบถวนแลว จึงจะสามารถ เขียนเรียงความได โดยคำนึงถึงองคประกอบ ๓ สวน อันไดแก คำนำ เนอ้ื เร่ือง และ สรุปและลักษณะสำคัญ ๓ ประการของการเขียนเรียงความ ไดแก มีเอกภาพ มสี ัมพันธภาพ และมีสารัตถภาพเปนหลกั สำคญั

232 ๗. ตรวจทานและแกไข การตรวจทานเปนขั้นตอนสุดทายที่ไมควรละเลย แมวาผูเขียนจะไดวาง โครงเรื่องไวเปนอยางดี และเขียนตามข้ันตอนเปนอยางดกี ็ตาม ผูเขียนควรทบทวน อีกครั้งวาเร่ืองที่เขยี นท้ังเรื่องสมบูรณ กลมกลืน ตอเนื่องกันดีหรอื ไม ตั้งแตชื่อเร่อื ง คำนำ เนื้อเรื่อง และสรปุ หากพบขอ บกพรองควรแกไข เพอ่ื ใหก ารเขยี นเรียงความ สมบูรณท สี่ ุด

233 ใบงานที่ 1 ตำนานขานกลา ว คำชี้แจง ใหนักเรียนอานเรื่อง “ตำนานการแหปลา ปลอยปลา” แลวตอบคำถาม ตำนานการแหป ลา ปลอ ยปลา ยายบัวหญิงชราอาศัยอยูในชมุ ชนแหงหนึ่ง ที่อำเภอบางบวั ทอง ยายบัวมีหลานสาวคนหนึ่ง ชื่อวา “ณิชา” เธอเปนเด็กชางสงสัย ชอบใหยายบัวเลาเรื่องตำนานและเรื่องเลาตาง ๆ ใหฟงอยูบอยคร้ัง เธอต้งั ใจฟงอยา งจดจอและมักจะไปเลาใหเ พ่ือนที่โรงเรยี นอยเู สมอ วันหนึ่งณิชาก็นึกอยากรูตำนานในชุมชนของตนเอง จึงบอกกับ ยายบัววา “คุณยายคะ หนูอยากรูตำนานในชมุ ชนของเราคะ คุณยาย ชวยเลาใหฟง หนอยไดไ หมคะ” เมื่อยายบัวไดฟ งจึงยิ้มแลวตอบหลาน วา “ไดสจิ ะ เด๋ยี วยายเลา ตำนานการแหปลา ปลอ ยปลาใหฟง นะ” “เมื่อนานมาแลว มีพระภิกษุรูปหนึ่งอาศัยอยู ณ วัดแหงหน่ึง และมีสามเณรผูเปนศิษยที่มีจิตใจดี ชอบชวยเหลือผูอื่น มีความเมตตา ตอสัตวนอยสัตวใหญทั้งปวง วันหนึ่งพระภกิ ษไุ ดตรวจดูดวงชะตาของ สามเณรพบวาชะตาขาด ดว ยความเมตตาจงึ หวังใหสามเณรไดเดินทาง กลบั ไปหาโยมพอโยมแมทบ่ี าน เพอ่ื ไปลากอนหมดอายุขัย ระหวางทาง ที่สามเณรเดินทางกลับบาน ไดพบปลาติดโคลนตัวแหงใกลตาย จึงได ชวยนำปลาตวั น้ันมาปลอยท่หี นองน้ำใกลบา น

234 เมอ่ื ถึงบา นดว ยความเหน่อื ยลา สามเณรไดไ ปอาบนำ้ แตจากนัน้ เกิดงวงนอนจึงนั่งพักใตตนไม โดยเอาขันครอบศีรษะไวแลวหลับไป ทันใดนั้นก็มีงูตัวหนึ่งอยูบนตนไม หอยหัวลงมาฉกสามเณร แตโชคดี ที่งูฉกโดนขันจึงไมไดรับอันตราย เมื่อกลับไปถึงวัด พระอาจารยเห็น สามเณรกลับมาก็แปลกใจจงึ ถามความ สามเณรกเ็ ลา เรื่องทเ่ี กิดขึ้นให พระอาจารยฟง โดยตลอด พระอาจารยเหน็ วาคงจะเปน เพราะผลจาก การปลอยปลาจงึ ชวยตออายุใหส ามเณร นบั แตนนั้ มาชาวมอญจึงนิยม แหปลา และปลอยปลาในเทศกาลสงกรานต” “การปลอ ยปลาจะชว ยตอ อายุขัยไดจริง ๆ เหรอคะ” “เราตอ งใชวิจารณญาณในการฟงนะหลานรัก ตำนานเปนสิ่งที่คน เลาขานกนั มา สิ่งเหลานข้ี ้นึ อยกู บั ความเช่อื ของแตล ะคนนะ ถา ไมเ ช่ือ เราก็ไมควรลบหลู เมื่อถึงเทศกาลสงกรานต เดี๋ยวยายจะพาหลานไป ปลอยปลานะจะ ” ยายบัวตอบ “เย หนูขอชวนเพือ่ น ๆ ที่โรงเรียนไปดวยไดไหมคะ” ณิชาตอบ ดว ยทาทาง ทต่ี ่นื เตน แววตาเปน ประกาย “ไดเลย ไวยายจะพาไปนะจะ” ยายบัวตอบพรอมกบั ย้มิ ใหณชิ า (มลทิพย : ดดั แปลงจากตำนานการแหป ลา ปลอ ยปลา จ.นนทบุร)ี

235 คำชีแ้ จง ใหน กั เรยี นตอบคำถามตอไปนี้ 1. จากเรื่อง “ตำนานการแหปลา ปลอยปลา” พฤติกรรมและนสิ ยั ของตวั ละครแตละคนเปนอยางไรบา ง 2. นักเรียนเห็นดว ยหรือไมกับขอความที่วา “การปลอยปลาจะชวย ตอ อายุ” พรอ มอธบิ ายเหตุผลประกอบ

236 3. นักเรียนเช่ือเรอ่ื งตำนานการแหปลา ปลอ ยปลาหรือไม เพราะเหตุใด 4. จากเรือ่ ง “ตำนานการแหปลา ปลอยปลา” นักเรยี นสามารถนำไป ปรับใชในชีวติ ประจำวันไดอ ยางไร

237 5. นักเรียนรูจักตำนานในทองถิ่นเรื่องใดบาง และเชื่อในตำนานนั้น หรอื ไมเพราะเหตุใด (1 ตำนาน)

238 เฉลยใบงานท่ี 1 ตำนานขานกลา ว คำชี้แจง ใหนักเรียนอานเรื่อง “ตำนานการแหปลา ปลอยปลา” แลว ตอบคำถาม ตำนานการแหปลา ปลอยปลา ยายบัวหญงิ ชราอาศัยอยูในชมุ ชนแหงหนึ่ง ที่อำเภอบางบวั ทอง ยายบัวมีหลานสาวคนหนึ่ง ชื่อวา “ณิชา” เธอเปนเด็กชางสงสัย ชอบใหยายบัวเลาเรื่องตำนานและเรื่องเลาตาง ๆ ใหฟงอยูบอยคร้ัง เธอต้ังใจฟง อยา งจดจอ และมักจะไปเลาใหเพื่อนที่โรงเรียนอยูเสมอ วันหน่ึงณิชาก็นึกอยากรูตำนานในชุมชนของตนเอง จึงบอกกับ ยายบวั วา “คุณยายคะ หนูอยากรูตำนานในชมุ ชนของเราคะ คณุ ยาย ชวยเลา ใหฟ ง หนอ ยไดไ หมคะ” เมือ่ ยายบัวไดฟง จึงยิ้มแลวตอบหลาน วา “ไดสจิ ะ เดย๋ี วยายเลาตำนานการแหป ลา ปลอ ยปลาใหฟ งนะ” “เมื่อนานมาแลว มีพระภิกษุรูปหนึ่งอาศัยอยู ณ วัดแหงหนึ่ง และมีสามเณรผูเปนศิษยที่มีจิตใจดี ชอบชวยเหลือผูอื่น มีความเมตตา ตอสัตวนอยสตั วใหญทัง้ ปวง วันหนึ่งพระภิกษไุ ดตรวจดูดวงชะตาของ สามเณรพบวาชะตาขาด ดวยความเมตตาจึงหวังใหสามเณรไดเ ดินทาง กลบั ไปหาโยมพอโยมแมท ีบ่ าน เพอ่ื ไปลากอนหมดอายขุ ัย ระหวางทาง ที่สามเณรเดินทางกลับบาน ไดพบปลาติดโคลนตัวแหงใกลตาย จึงได ชวยนำปลาตัวนน้ั มาปลอ ยทีห่ นองนำ้ ใกลบ า น

239 เมื่อถงึ บานดว ยความเหน่อื ยลา สามเณรไดไ ปอาบนำ้ แตจ ากน้นั เกิดงวงนอนจึงนั่งพักใตตนไม โดยเอาขันครอบศีรษะไวแลวหลับไป ทันใดนั้นก็มีงูตัวหนึ่งอยูบนตนไม หอยหัวลงมาฉกสามเณร แตโชคดี ที่งูฉกโดนขันจึงไมไดรับอันตราย เมื่อกลับไปถึงวัด พระอาจารยเห็น สามเณรกลับมาก็แปลกใจจึงถามความ สามเณรกเ็ ลาเร่ืองท่เี กิดข้ึนให พระอาจารยฟงโดยตลอด พระอาจารยเ หน็ วา คงจะเปน เพราะผลจาก การปลอ ยปลาจงึ ชวยตออายุใหสามเณร นับแตนนั้ มาชาวมอญจึงนิยม แหป ลา และปลอ ยปลาในเทศกาลสงกรานต” “การปลอยปลาจะชวยตอ อายุขัยไดจรงิ ๆ เหรอคะ” “เราตองใชวจิ ารณญาณในการฟงนะหลานรัก ตำนานเปนส่ิงที่คน เลา ขานกนั มา สงิ่ เหลา น้ีข้นึ อยูกับความเช่ือของแตล ะคนนะ ถาไมเชื่อ เราก็ไมควรลบหลู เมื่อถึงเทศกาลสงกรานต เดี๋ยวยายจะพาหลานไป ปลอยปลานะจะ” ยายบวั ตอบ “เย หนูขอชวนเพื่อน ๆ ที่โรงเรียนไปดวยไดไ หมคะ” ณิชาตอบ ดว ยทาทาง ทต่ี ่นื เตน แววตาเปน ประกาย “ไดเลย ไวยายจะพาไปนะจะ ” ยายบัวตอบพรอมกบั ยม้ิ ใหณชิ า (มลทพิ ย : ดดั แปลงจากตำนานการแหป ลา ปลอ ยปลา จ.นนทบุร)ี

240 คำชี้แจง ใหน ักเรียนตอบคำถามตอ ไปน้ี 1. จากเรื่อง “ตำนานการแหปลา ปลอยปลา” พฤติกรรมและนสิ ยั ของตัวละครแตละคนเปนอยา งไรบา ง อยูในดุลยพินจิ ของผสู อน 2. นักเรียนเห็นดวยหรือไมก ับขอความท่ีวา “การปลอยปลาจะชวย ตอ อาย”ุ พรอมอธบิ ายเหตผุ ลประกอบ อยูในดุลยพนิ ิจของผูสอน

241 3. นกั เรียนเช่ือเร่ืองตำนานการแหปลา ปลอ ยปลาหรือไม เพราะเหตุใด อยใู นดุลยพนิ จิ ของผูส อน 4. จากเร่ือง “ตำนานการแหปลา ปลอยปลา” นกั เรียนสามารถนำไป ปรบั ใชใ นชวี ิตประจำวนั ไดอ ยา งไร อยใู นดุลยพินจิ ของผูสอน

242 5. นักเรียนรูจักตำนานในทองถิ่นเรื่องใดบาง และเชื่อในตำนานน้ัน หรือไมเพราะเหตใุ ด (1 ตำนาน) อยูในดลุ ยพนิ จิ ของผสู อน

243 เกณฑการใหค ะแนน ตำนานขานกลาว ประเด็นการประเมิน ระดบั เกณฑการใหค ะแนน คะแนน 1. การอา น 5 การอานออกเสียง 5 อานออกเสียงไดถูกตองตามอักขรวิธี เสียงดังชัดเจน เวนจังหวะ เหมาะสม และใชน ้ำเสยี งแสดงอารมณไดอยา งไพเราะ 2. การเขียน 4 อานออกเสียงไดถูกตองตามอักขรวิธี เสียงดังชัดเจน เวนจังหวะ 1.1 การเขียนตอบคำถาม เหมาะสม แสดงอารมณในบางจงั หวะไดดี 1.2 การสะกดคำ 3 อานออกเสียงไดถูกตองตามอักขรวิธี เสียงดังชัดเจน เวนจังหวะ เหมาะสมและใชน ้ำเสียงแสดงอารมณในบางจงั หวะยงั ทำไดไ มดนี ัก 2 อานออกเสียงไดถูกตองตามอักขรวิธี เสียงดังชัดเจน แตยังตอง ปรบั ปรงุ เรอ่ื งการเวน จงั หวะ 1 อา นออกเสียงไมชัดเจน เสียงคอนขา งเบา และตอ งปรับปรุงเร่ืองการ เวน จงั หวะ 10 5 เขยี นตอบคำถามตรงประเด็น มีการใชเหตุผลประกอบและเขา ใจงาย 4 เขียนตอบคำถามตรงประเดน็ มีการใชเหตุผลประกอบ 3 เขียนตอบคำถามตรงประเด็น 2 เขยี นตอบคำถามคอนขางตรงประเดน็ 1 เขียนตอบคำถามตรงประเดน็ คอ นขางนอยมาก 5 เขียนสะกดถกู ตอ งทกุ คำ 4 เขียนสะกดคำผิด 1-3 คำ 3 เขยี นสะกดคำผิด 4-6 คำ 2 เขยี นสะกดคำผิด 7-9 คำ 1 เขียนสะกดคำผดิ 10 คำข้ึนไป

244 ประเด็นการประเมิน ระดับ เกณฑก ารใหค ะแนน คะแนน 3. การคดิ วเิ คราะห 5 แสดงความคิดเห็นและความคิด 5 แสดงความคิดเหน็ และความคิดวิเคราะหดวยการตอบคำถามอยางมี วิเคราะหดวยการตอบคำถาม โดยมี เหตุผล สามารถนำความรูมาประยุกตใชไดอยางสรางสรรคและ เหตุผลประกอบและนำความรูมา นา สนใจเปน อยางมาก ประยุกตใชไ ดอ ยางสรางสรรค 4 แสดงความคดิ เห็นและความคิดวิเคราะหดวยการตอบคำถามอยางมี เหตุผล สามารถนำความรูมาประยกุ ตใชไ ดอยางสรางสรรคเปนสวน ใหญแ ละคอ นขางนา สนใจ 3 แสดงความคิดเหน็ และความคิดวิเคราะหดวยการตอบคำถามอยางมี เหตุผล สามารถนำความรูมาประยุกตใชอยางสรางสรรคไดเปน บางสว นและนา สนใจคอ นขา งนอ ย 2 แสดงความคิดเห็นและความคิดวิเคราะหดวยการตอบคำถามไดแต ไมแสดงเหตุผล สามารถนำความรูมาประยุกตใชและนาสนใจนอย มาก 1 พยายามแสดงความคิดเห็นและความคิดวิเคราะหดวยการตอบ คำถาม แตย งั ไมสมบูรณ รวมคะแนน 20

245 ใบงานที่ 2 ชใู จติดมือถือ คำชแ้ี จง ใหนักเรียนอานเรื่อง “ชูใจติดมือถือ” แลวเขียนแผนภาพ ความคิดตามประเด็นที่กำหนดให ชใู จติดมอื ถอื ชูใจเปนเด็กผูหญิงที่ชอบเลนมือถือเปนชีวิตจิตใจ ทุกวันชูใจจะตื่น ตั้งแตเ ชา ตรเู พือ่ เลนมือถอื กอนไปโรงเรียน เม่ือถงึ เวลาเลกิ เรียนก็จะรบี กลับ บานมาเลนมือถือตอจนดึก ไมชวยทำงานบาน อีกทั้งยังไมย อมทำการบาน อยูมาวันหนึ่งคุณครู โทรศัพทมาบอกคุณแมของชูใจวาชูใจไมสงการบาน และแอบพกมือถือมาโรงเรียนทั้ง ๆ ที่โรงเรียนส่ังหาม เมื่อชูใจกลับมาบา น คุณแมจึงตกั เตือนและออกกฎไมใหชูใจเลนมือถืออีก ทนั ทที ีช่ ูใจไดฟงคำสั่ง ของคุณแม ชูใจก็กลาววาคุณแมใจราย หลังจากนั้นชูใจจึงประทวงคุณแม ดวยการทำหนาบึ้งและไมยอมพูดกับคุณแมเลย แมคุณแมจะไมพอใจกับ พฤติกรรมของชูใจ แตคุณแมก็ทำเปนนิ่งเฉย เมื่อชูใจเห็นวาการประทวง ของตัวเองไมไดผล จงึ ฝาฝนคำสงั่ ของคุณแมด ว ยการกลับมาเลน มือถืออีกครั้ง โดยไมสนใจสง่ิ ใดท้ังสิน้ ครั้นเมื่อคุณพอเห็นลูกสาวทำตัวไมนารัก จึงตักเตือนไมใหดื้อรั้นกับ คุณแมแ ละสงั่ ใหชใู จหยุดเลนมือถืออยางไมมีขอ แม เมอ่ื ชูใจไดฟงคำส่ังของ คุณพอ ชูใจจึงไมพอใจเปนอยางมากและเร่ิมรองไหงอแง แลวหาวาคุณพอ เปนอกี คนหนึง่ ที่ไมเขาใจตัวเอง หลงั จากท่ีคณุ แมไดฟ งคำพดู ของชูใจแลวก็ได แตสายหนาดว ยความระอา คุณแมครุนคิดอยูครูหนึ่ง จากนั้นคุณแมก็บอก กับคุณพอวา “เราควรทำใหลกู ตระหนกั ถึงหนาท่ีของตนเอง รวมถึงผลเสีย ของการตดิ มอื ถือ”

246 เย็นวันตอมา เมื่อชูใจกลับมาถึงบานเขาเห็นคุณพอกับคุณแมนั่งเลน มือถืออยางใจจดใจจอ ชูใจไดแตสงสัย แตเขาก็ถือโอกาสนั้นหยิบมือถือมา เลนบาง ในระหวางนั้นคุณพอ ก็ไดบ อกกับชใู จวา “การเลนมอื ถือนี่มันสนกุ จริง ๆ เลยนะพอ เขา ใจแลว วา ทำไมลูกถึงชอบเลน มอื ถือ” ชใู จไดยินคุณพอ พดู แบบนน้ั ก็ดใี จท่คี ณุ พอกับคณุ แมเ ขาใจเขา เชาวันรงุ ขึน้ ชูใจตน่ื ขึน้ มากเ็ หน็ คุณพอ กับคุณแมย ังคงเลนมือถืออยาง ไมมีทาทีวาจะหยุด เมื่อชูใจอาบน้ำแตงตัวเสร็จก็พบวาคุณแมไมไดเตรียม อาหารเชาใหเขาเลย ชูใจจึงบอกคุณแมใหทำอาหารเชาใหแตคุณแมกลับ โมโหแลวหาวาชูใจใจรายที่จะบังคับแมใหคุณแมหยุดเลนมือถือเพื่อไป ทำกบั ขา วใหช ใู จ จนชใู จตองรอติดรถคณุ พอ เพื่อไปกินอาหารเชา ที่โรงเรียน แตหลังจากที่ชูใจรอคุณพอสักพักใหญ คุณพอที่จดจออยูกับมือถือก็ไมมี ทาทีวาจะละสายตาจากหนาจอมือถือเลยแมแตนอย ชูใจจึงตัดสินใจบอก คุณพอใหรีบแตงตัวไปทำงานและแวะสงเขาที่โรงเรียน เมื่อคุณพอไดฟง คุณพอจึงพูดวา “พอจะไมไปทำงานอีกแลวละ เพราะการเลนมือถืออยูท่ี บานมนั สนุกกวาการทำงานอกี ” ชใู จจงึ กลบั มาคิดทบทวนวาตอนน้ันเขาก็ตดิ มอื ถือไมยอมทำอะไรเลย คุณแมและคุณพอตักเตือนก็ไมฟง และชูใจก็ไดเ ขาใจแลววาการเอาแตเลน มือถือจนละเลยหนาที่ของตนเองเปนสิ่งที่ไมควรกระทำเปนอยางมาก ดังนน้ั ชใู จจึงขอรองใหคุณพอและคุณแมข องเขาหยุดเลนมือถือ โดยเขาให สญั ญาวา เขาจะไมหมกมุนเลน แตม ือถอื อยางเดิมอีก แตเ ขาจะทำหนาท่ขี อง ตัวเองใหดีที่สุดเสียกอน จากนั้นจึงคอยแบงเวลาที่เหลือไปเลนมือถือตาม ความเหมาะสม

247 เมือ่ คณุ แมก บั คุณพอเห็นชูใจคดิ ไดอยางน้ีก็ดใี จ คุณแมจ ึงบอกกับชูใจ วา “ที่แมกับพอทำอยางนี้ก็เพื่อที่จะใหลูกไดตระหนักถึงหนาที่ของตัวเอง เปน สำคัญ การเลน มอื ถือเปนเวลานานติดตอกันอาจเกิดผลเสยี ตาง ๆ ตามมา ลูกควรแบง เวลาใหเหมาะสม” หลังจากวนั น้ันชูใจกต็ ้งั ใจเรยี น พอกลับจาก โรงเรยี นก็ชวยคุณแมทำงานบานและทำการบาน คุณพอกบั คุณแมดีใจมาก ทีช่ ใู จไมต ดิ มือถอื อกี แลว (มลทิพย)

248 คำช้ีแจง ใหนักเรยี นเขยี นแผนภาพความคดิ จากเรอ่ื ง “ชูใจติดมอื ถือ” ตามจินตนาการใหถกู ตอง และตกแตงใหส วยงาม ชูใจติดมือถอื

249 เฉลยใบงานที่ 2 ชใู จติดมือถือ คำชแี้ จง ใหนักเรียนอานเรื่อง “ชูใจติดมือถือ” แลวเขียนแผนภาพ ความคดิ ตามประเด็นท่ีกำหนดให ชูใจติดมอื ถือ ชูใจเปนเด็กผูหญิงที่ชอบเลนมือถือเปนชีวิตจิตใจ ทุกวันชูใจจะต่ืน ต้ังแตเชาตรเู พื่อเลน มอื ถอื กอ นไปโรงเรียน เมอ่ื ถึงเวลาเลกิ เรยี นกจ็ ะรีบกลับ บานมาเลนมือถือตอจนดึก ไมชวยทำงานบา น อีกทั้งยังไมยอมทำการบาน อยูมาวันหนึ่งคุณครู โทรศัพทมาบอกคุณแมของชูใจวาชูใจไมสงการบาน และแอบพกมอื ถือมาโรงเรียนทัง้ ๆ ที่โรงเรียนสั่งหาม เมื่อชูใจกลับมาบา น คุณแมจงึ ตักเตือนและออกกฎไมใ หช ใู จเลนมือถืออีก ทันทที ีช่ ูใจไดฟงคำส่ัง ของคุณแม ชูใจก็กลาววาคุณแมใจราย หลังจากนั้นชูใจจึงประทวงคุณแม ดวยการทำหนาบึ้งและไมยอมพูดกับคุณแมเลย แมคุณแมจะไมพอใจกับ พฤติกรรมของชูใจ แตคุณแมก็ทำเปนนิ่งเฉย เมื่อชูใจเห็นวาการประทวง ของตัวเองไมไดผ ล จงึ ฝา ฝน คำสัง่ ของคุณแมดว ยการกลับมาเลน มือถืออีกครั้ง โดยไมส นใจส่ิงใดทั้งสิ้น ครั้นเมื่อคุณพอเห็นลูกสาวทำตัวไมนารัก จึงตักเตือนไมใหดื้อรั้นกับ คุณแมแ ละสั่งใหชใู จหยุดเลนมือถืออยางไมมีขอ แม เมื่อชูใจไดฟงคำส่ังของ คุณพอ ชูใจจึงไมพอใจเปนอยางมากและเริ่มรองไหงอแง แลวหาวาคุณพอ เปน อกี คนหนึ่งท่ีไมเขาใจตัวเอง หลงั จากทีค่ ุณแมไดฟ งคำพดู ของชใู จแลวก็ได แตสายหนาดวยความระอา คุณแมครุนคิดอยูครูหนึ่ง จากนั้นคุณแมก็บอก กับคุณพอวา “เราควรทำใหลกู ตระหนักถงึ หนา ท่ีของตนเอง รวมถึงผลเสีย ของการติดมือถอื ”

250 เย็นวันตอมา เมื่อชูใจกลับมาถึงบานเขาเห็นคุณพอกับคุณแมนั่งเลน มือถืออยางใจจดใจจอ ชูใจไดแตสงสัย แตเขาก็ถือโอกาสนั้นหยิบมือถือมา เลนบาง ในระหวางนั้นคุณพอ ก็ไดบ อกกับชใู จวา “การเลนมอื ถือนี่มันสนกุ จริง ๆ เลยนะพอ เขาใจแลว วาทำไมลกู ถึงชอบเลนมือถอื ” ชใู จไดยินคุณพอ พูดแบบนน้ั ก็ดใี จท่คี ณุ พอกับคุณแมเ ขา ใจเขา เชา วันรงุ ขน้ึ ชูใจตน่ื ขึน้ มากเ็ หน็ คุณพอกบั คณุ แมย ังคงเลน มือถืออยาง ไมมีทาทีวาจะหยุด เมื่อชูใจอาบน้ำแตงตัวเสร็จก็พบวาคุณแมไมไดเตรียม อาหารเชาใหเขาเลย ชูใจจึงบอกคุณแมใหทำอาหารเชาใหแตคุณแมกลับ โมโหแลวหาวาชูใจใจรายที่จะบังคับแมใหคุณแมหยุดเลนมือถือเพื่อไป ทำกบั ขา วใหชใู จ จนชใู จตอ งรอตดิ รถคณุ พอ เพื่อไปกินอาหารเชา ที่โรงเรียน แตหลังจากที่ชูใจรอคุณพอสักพักใหญ คุณพอที่จดจออยูกับมือถือก็ไมมี ทาทีวาจะละสายตาจากหนาจอมือถือเลยแมแตนอย ชูใจจึงตัดสินใจบอก คุณพอใหรีบแตงตัวไปทำงานและแวะสงเขาที่โรงเรียน เมื่อคุณพอไดฟง คุณพอจึงพูดวา “พอจะไมไปทำงานอีกแลวละ เพราะการเลนมือถืออยูท่ี บา นมนั สนุกกวาการทำงานอีก” ชใู จจงึ กลบั มาคิดทบทวนวาตอนน้ันเขากต็ ิดมอื ถือไมยอมทำอะไรเลย คุณแมและคณุ พอตักเตือนก็ไมฟง และชูใจก็ไดเ ขาใจแลววา การเอาแตเลน มือถือจนละเลยหนาที่ของตนเองเปนสิ่งที่ไมควรกระทำเปนอยางมาก ดังนน้ั ชใู จจึงขอรองใหคุณพอและคุณแมของเขาหยดุ เลนมือถือ โดยเขาให สัญญาวา เขาจะไมหมกมุนเลนแตมอื ถืออยางเดมิ อีก แตเขาจะทำหนาท่ขี อง ตัวเองใหดีที่สุดเสียกอน จากนั้นจึงคอยแบงเวลาที่เหลือไปเลนมือถือตาม ความเหมาะสม

251 เมือ่ คณุ แมก บั คุณพอเห็นชูใจคดิ ไดอยางน้ีก็ดใี จ คุณแมจ ึงบอกกับชูใจ วา “ที่แมกับพอทำอยางนี้ก็เพื่อที่จะใหลูกไดตระหนักถึงหนาที่ของตัวเอง เปน สำคัญ การเลน มอื ถือเปนเวลานานติดตอกันอาจเกิดผลเสยี ตาง ๆ ตามมา ลูกควรแบง เวลาใหเหมาะสม” หลังจากวนั น้ันชูใจกต็ ้งั ใจเรยี น พอกลับจาก โรงเรยี นก็ชวยคุณแมทำงานบานและทำการบาน คุณพอกบั คุณแมดีใจมาก ทีช่ ใู จไมต ดิ มือถอื อกี แลว (มลทิพย)

252 คำช้ีแจง ใหนกั เรียนเขยี นแผนภาพความคดิ จากเรือ่ ง “ชูใจตดิ มอื ถอื ” ตามจินตนาการใหถกู ตอง และตกแตง ใหสวยงาม อยใู นดลุ ยพินิจของผูสอน ชูใจติดมือถอื

253 เกณฑการใหคะแนน ชใู จติดมอื ถือ ประเด็นการประเมนิ ระดับ เกณฑการใหค ะแนน คะแนน 1. การเขียน 20 1.1 การเขยี นตอบคำถาม 5 เขียนตอบคำถามตรงประเด็น มีการใชเหตุผลประกอบและ เขาใจงาย 1.2 การสะกดคำ 4 เขยี นตอบคำถามตรงประเดน็ มีการใชเ หตุผลประกอบ 3 เขยี นตอบคำถามตรงประเด็น ๑.๓ การใชภาษา 2 เขยี นตอบคำถามคอนขา งตรงประเดน็ ๑) เขียนเวน วรรคตอนไดถ กู ตอง 1 เขยี นตอบคำถามตรงประเดน็ คอนขางนอ ยมาก ๒) ใชภาษาถกู ตอ งและเขาใจงาย 5 เขยี นสะกดถูกตอ งทุกคำ ๓) ใชค ำสภุ าพ 4 เขียนสะกดคำผิด 1-3 คำ ๔) ใชประโยคสอื่ ความหมายได 3 เขียนสะกดคำผดิ 4-6 คำ ๕) ใชค ำไดส ละสลวย 2 เขยี นสะกดคำผดิ 7-9 คำ 1 เขยี นสะกดคำผดิ 10 คำขน้ึ ไป ๑.๔ การเขียนแผนภาพความคิด ๕ ใชภ าษาไดตามประเด็นการประเมนิ ครบ ๕ ขอ ๑) เขียนแผนภาพตรงตามรูปแบบ ๔ ใชภ าษาไดตามประเดน็ การประเมนิ ๔ ขอ ๒) ใชร ปู ทรงเรขาคณติ ไดเ หมาะสม ๓ ใชภาษาไดตามประเดน็ การประเมนิ ๓ ขอ ๓) ใชเสน ตาง ๆ ไดเ หมาะสม ๒ ใชภ าษาไดตามประเดน็ การประเมิน ๒ ขอ ๔) ใชส ญั ลักษณไ ดเ หมาะสม ๕) ใชสีตาง ๆ ไดเ หมาะสม ๑ ใชภ าษาไดตามประเดน็ การประเมนิ ๑ ขอ ๕ ใชภาษาไดตามประเดน็ การประเมนิ ครบ ๕ ขอ ๔ ใชภ าษาไดตามประเดน็ การประเมิน ๔ ขอ ๓ ใชภาษาไดตามประเด็นการประเมิน ๓ ขอ ๒ ใชภ าษาไดตามประเดน็ การประเมิน ๒ ขอ ๑ ใชภ าษาไดตามประเดน็ การประเมนิ ๑ ขอ

254 ประเด็นการประเมนิ ระดับ เกณฑการใหค ะแนน คะแนน ๒. การคดิ วเิ คราะห ๕ สามารถเขียนแผนภาพความคิดตาม ๕ เขียนแผนภาพความคิดตามประเด็นที่กำหนดใหไดอยาง ประเด็นที่กำหนดใหไดอยางหลากหลาย หลากหลาย สรางสรรค และนาสนใจเปนอยางมาก และสรางสรรคผานกระบวนการคิด ๔ เขียนแผนภาพความคิดตามประเด็นที่กำหนดใหไดอยาง วิเคราะห หลากหลายและสรางสรรคเปน สวนใหญและคอ นขางนาสนใจ ๓ เขียนแผนภาพความคิดตามประเด็นที่กำหนดใหไดอยาง หลากหลายและสรางสรรคเปนบางสวนและนาสนใจคอนขาง นอ ย ๒ เขียนแผนภาพความคิดตามประเด็นที่กำหนดใหไดอยาง หลากหลายและสรางสรรคสวนนอยมาก และไมน า สนใจ ๑ เขียนแผนภาพความคิดตามประเด็นที่กำหนดให แตไมมี ความหลากหลายและสรา งสรรค และไมน าสนใจ รวมคะแนน ๒๕

255 แบบฝกหัดท่ี ๑ เขา ใจคำ เขาใจความ คำช้แี จง ใหนกั เรยี นเตมิ พยัญชนะลงในชอ งวา งใหไ ดคำท่สี มบูรณ 2ซ. ่ื 5อ. ุ 3. ถั 1ค. ร 1. น ษ น ค อ น เ สิ ร ต ร ย ค 3ญ. น ร 2. 4. ป ต ร 4ป. ะ 5. บ พ ร บ ญ

256 ความหมายแนวนอน (สนี ำ้ เงิน) ตัวอยา ง การแสดงดนตรีตอหนาผชู ม โดยกำหนดรายการแสดงทีแ่ นนอน 1. ลงความเห็นเปนการคาดคะเนไวก อน 2. พน้ื ความรูความสามารถ 3. คนในวงศว านท่ยี ังนบั รกู ันไดทางเชอ้ื สายฝา ยพอหรอื ฝายแม 4. ความจดั เจนทีเ่ กดิ จากการกระทำหรอื ไดพบเหน็ มา 5. การคำ้ จุน, การสนบั สนุน, การเลี้ยงดู ความหมายแนวตง้ั (สแี ดง) 1. เสียงดงั ครึกครื้น, สนุกสนาน 2. ประพฤติตรงและจรงิ ใจ, ไมคดิ คดทรยศและไมหลอกลวง 3. มุงหมาย, อยากได, ตองการ 4. ความเปนเพ่อื น 5. สูญหายไปอยางไมท ้งิ รองรอย

257 เฉลยแบบฝก หดั ที่ ๑ เขา ใจคำ เขาใจความ คำชแี้ จง ใหน กั เรยี นเติมพยัญชนะลงในชอ งวา งใหไ ดคำท่ีสมบูรณ 2ซ. ่ื 5อ. ุ 3ป. ถั ม ภ 1ค. อ ร อ 1ส. ั น นิ ษ ฐ า น ค อ น เ สิ ร ต ร เ ย ถ ค น ร 2ภ. ู 4ม. ิ ป ญ 3ญ. า ติ งต ร ภ 4ป. ร ะ 5ส. บ ก า ร ณ าพ บ สู ญ

258 ความหมายแนวนอน (สนี ำ้ เงิน) ตัวอยา ง การแสดงดนตรีตอหนาผชู ม โดยกำหนดรายการแสดงทีแ่ นนอน 1. ลงความเห็นเปนการคาดคะเนไวก อน 2. พน้ื ความรูความสามารถ 3. คนในวงศว านท่ยี ังนบั รกู ันไดทางเชอ้ื สายฝา ยพอหรอื ฝายแม 4. ความจดั เจนทีเ่ กดิ จากการกระทำหรอื ไดพบเหน็ มา 5. การคำ้ จุน, การสนบั สนุน, การเลี้ยงดู ความหมายแนวตง้ั (สแี ดง) 1. เสียงดงั ครึกครื้น, สนุกสนาน 2. ประพฤติตรงและจรงิ ใจ, ไมคดิ คดทรยศและไมหลอกลวง 3. มุงหมาย, อยากได, ตองการ 4. ความเปนเพ่อื น 5. สูญหายไปอยางไมท ้งิ รองรอย

259 เกณฑการใหค ะแนน เขา ใจคำ เขาใจความ ประเดน็ การประเมนิ ระดับ เกณฑก ารใหค ะแนน คะแนน ๑. การเขยี น ๕ การเขียนเติมคำ ๕ เขยี นเติมคำถูกตอ ง ๙-๑๐ ขอ ๔ เขยี นเติมคำถกู ตอง ๗-๘ ขอ ๓ เขียนเติมคำถกู ตอ ง ๕-๖ ขอ ๒ เขยี นเตมิ คำถูกตอง ๓-๔ ขอ ๑ เขยี นเติมคำถูกตอง ๑-๒ ขอ ๒. การคิดวิเคราะห ๕ สามารถคิดวิเคราะหความสัมพันธ ๕ คดิ วิเคราะหค วามสัมพนั ธระหวางคำกับความหมายท่กี ำหนดให ระหวางคำกับความหมายที่กำหนดใหได ไดถกู ตอ ง ๙-๑๐ ขอ ถกู ตอง ๔ คดิ วิเคราะหความสมั พนั ธระหวางคำกบั ความหมายทก่ี ำหนดให ไดถ กู ตอ ง ๗-๘ ขอ ๓ คดิ วเิ คราะหค วามสมั พนั ธร ะหวา งคำกับความหมายท่ีกำหนดให ไดถกู ตอง ๕-๖ ขอ ๒ คดิ วิเคราะหค วามสมั พันธร ะหวา งคำกับความหมายท่ีกำหนดให ไดถูกตอง ๓-๔ ขอ ๑ คิดวเิ คราะหความสมั พนั ธร ะหวางคำกบั ความหมายท่กี ำหนดให ไดถกู ตอง ๑-๒ ขอ รวมคะแนน ๑๐

260 แบบฝก หดั ท่ี 2 วาดไดข ยายความ คำชแ้ี จง ใหนักเรียนวาดภาพประกอบขอความที่กำหนดให แลวเลือก ขอ ความ 1 ขอมาเขยี นขยายความ โดยการแตง เร่อื ง ความยาว 10 บรรทดั พรอมตั้งชอ่ื เรอื่ ง 1. ชาวนนทบุรีสวนใหญมีอาชพี ทำเกษตรกรรม เชน ทำนา ทำสวน เปน ตน 2. เครอ่ื งปนดนิ เผาบานเกาะเกรด็

261 3. การเดินทางในอดีตของชาวชุมชนบางกรวยในสมัยกอ นนั้นสวนใหญ จะใชเ รือเปน ยานพาหนะ 4. ผลไมที่มชี ่ือเสยี งของชาวจงั หวัดนนทบรุ ี

262 5. วิถชี วี ิตในสมยั กอนถงึ แมจะไมไดสะดวกสบายเหมือนปจจบุ นั แตก ม็ ีความสขุ 6. สถานท่ที อ งเทยี่ วในจงั หวดั นนทบุรี เชน เกาะเกรด็ เปนตน

263 คำชี้แจง ใหน ักเรยี นเขยี นขยายความ โดยเลอื กจากขอความขางตน มา 1 ขอความ แลวแตงเรื่องความยาว 10 บรรทัด พรอมตั้งช่ือเร่ืองใหนาสนใจ

264 เฉลยแบบฝก หดั ท่ี 2 วาดไดขยายความ คำชีแ้ จง ใหนักเรียนวาดภาพประกอบขอความทีก่ ำหนดให แลวเลือก ขอ ความ 1 ขอมาเขยี นขยายความ โดยการแตง เรื่อง ความยาว 10 บรรทดั พรอ มตั้งช่ือเรือ่ ง 1. ชาวนนทบุรีสว นใหญมีอาชพี ทำเกษตรกรรม เชน ทำนา ทำสวน เปนตน อยใู นดุลยพินิจของผสู อน 2. เคร่ืองปน ดินเผาบา นเกาะเกรด็ อยใู นดุลยพนิ จิ ของผสู อน