งานวิจัย

187 การวดั และการประเมินผล 1. ตรวจแบบกิจกรรมท่ี 1 เร่อื ง สภาพแวดลอมทางธรรมชาติ 2. ตรวจแบบประเมินทกั ษะการคดิ แกป ญหา และแบบทดสอบวดั ผลการเรียนรู เร่อื ง สภาพแวดลอมทางธรรมชาติ

188 แนวการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู โดยใชช ดุ ฝกทกั ษะการคดิ แกปญ หา ชุดท่ี 3 เรอ่ื ง มลพิษทมี่ ีผลตอ ทรพั ยากรธรรมชาตใิ นทอ งถนิ่ ชั้นประถมศึกษาปท ี่ 4 เวลา 2 ชว่ั โมง (120 นาท)ี สาระสําคัญ สภาพแวดลอมหรือทรัพยากรธรรมชาติที่ถูกทําลายไปนั้นเปนฝมือของมนุษยท่ีนํา ทรพั ยากรธรรมชาตมิ าใชประโยชนม ากเกินไปจนทาํ ใหเ กดิ มลพษิ จุดประสงคการเรียนรู (ปลายทาง) นักเรียนเขาใจถึงสาเหตุและผลกระทบท่ีเกิดขึ้นจากการกระทําของมนุษยและ การเปล่ียนแปลงส่งิ แวดลอ มและทรัพยากรทางธรรมชาตใิ นทองถ่ิน จุดประสงคก ารเรยี นรู (นาํ ทาง) 1. นักเรยี นบอกถงึ สาเหตุทท่ี าํ ใหเกดิ การเปลี่ยนแปลงของสง่ิ แวดลอมในทอ งถนิ่ ได 2. นักเรยี นบอกผลกระทบทเ่ี กิดขึ้นจากการกระทําของมนุษยแ ละธรรมชาติได สาระการเรยี นรู 1. สาเหตุของการเกดิ ปญ หามลพษิ 1.1 มนุษย 1.2 สงิ่ แวดลอ ม 2. ผลที่เกิดข้นึ จากการกระทาํ ของมนษุ ย เชน การสรา งทอี่ ยอู าศัย 3. ผลท่เี กิดขึ้นจากการกระทําของธรรมชาติ เชน แผน ดนิ ไหว กิจกรรมการเรียนการสอน ขั้นนาํ เขา สูบ ทเรยี น 1. ครูซักถามนักเรียนเก่ียวกับความหมายของหมวกในแตละใบ พรอมทบทวน ความหมายใหนกั เรียนเขาใจ 2. ครูซักถามนักเรียนเกี่ยวกับปญหามลพิษที่นักเรียนพบเห็นในทองถิ่นของนักเรียน วามปี ญ หาอะไรบาง

189 3. ครูสรปุ ประเด็นคาํ ตอบของนักเรยี นเกย่ี วกบั ปญหามลพิษท่ีเกดิ ขนึ้ ข้นั ดาํ เนนิ การเรยี นการสอน 1. ครอู ธิบายวิธีการเรียนรูจากชดุ ฝกทักษะการคดิ แกป ญ หา 2. ครูแจกชุดฝกทักษะการคิดแกปญหาชุดที่ 3 เร่ือง มลพิษที่มีผลตอทรัพยากร ธรรมชาตใิ นทอ งถิน่ ใหนักเรยี นศึกษาคนละ 1 ชดุ 3. นกั เรยี นศกึ ษาคําชีแ้ จง วตั ถปุ ระสงค และเนอื้ หาใหเ ขาใจ 4. นกั เรยี นปฏิบตั ิกจิ กรรมตามทก่ี าํ หนดไว ภายในเวลา 50 นาที 5. นักเรียนทําแบบประเมนิ ทกั ษะการคิดแกป ญหา และแบบทดสอบวดั ผลการเรยี นรู เร่อื ง มลพิษท่มี ีผลตอทรพั ยากรธรรมชาตใิ นทองถิ่น ภายในเวลา 20 นาที ขน้ั สรปุ บทเรียน 1. นักเรียนประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผลการเรียนรูเรื่อง มลพิษทม่ี ีผลตอทรัพยากรธรรมชาติในทองถนิ่ ทายแบบทดสอบไดด วยตนเอง 2. ครูและนักเรียนอภิปรายผลการเรียนรูรวมกันเกี่ยวกับสาเหตุ และผลที่เกิดขึ้นจาก การกระทาํ ของมนุษยและสิ่งแวดลอ ม พรอมท้ังใหน กั เรียนซกั ถามขอ สงสัย สื่อการเรยี นการสอน 1. ชดุ ฝกทกั ษะการคดิ แกปญ หา เร่อื ง มลพิษท่มี ีผลตอ ทรัพยากรธรรมชาติในทองถน่ิ 2. ใบความรู เร่อื ง มลพษิ ท่มี ีผลตอทรัพยากรธรรมชาติในทองถิน่ 3. กิจกรรมที่ 1 เรือ่ ง มลพษิ ทีม่ ผี ลตอ ทรัพยากรธรรมชาตใิ นทอ งถน่ิ 4. แบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา เร่ือง มลพิษท่ีมีผลตอทรัพยากรธรรมชาติใน ทอ งถิ่น 5. แบบทดสอบวดั ผลการเรยี นรู เร่ือง มลพิษท่มี ีผลตอทรัพยากรธรรมชาติในทอ งถิน่ การวดั และการประเมนิ ผล 1. ตรวจแบบกิจกรรม เร่ือง มลพษิ ที่มผี ลตอ ทรัพยากรธรรมชาติในทอ งถน่ิ 2. ตรวจแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เรือ่ ง มลพิษท่มี ผี ลตอทรัพยากรธรรมชาติในทองถ่ิน

190 แนวการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู โดยใชชดุ ฝกทักษะการคิดแกปญหา ชุดท่ี 4 เรอ่ื ง การอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติในทอ งถ่ิน ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี 4 เวลา 2 ช่ัวโมง (120 นาที) สาระสาํ คญั ทรัพยากรธรรมชาติถาใชอยางไมมีระบบหรือใชอยางฟุมเฟอยยอมจะมีโอกาสหมดไป เราจงึ ตองมีการรกั ษาไวเพือ่ ใหทรพั ยากรธรรมชาติยงั คงเหลอื อยูไ มใหห มดไป จดุ ประสงคการเรียนรู (ปลายทาง) นักเรียนมีความรูความเขาใจเกี่ยวกับวิธีการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติในทองถ่ิน และ สามารถนําไปใชใ นการดาํ เนนิ ชวี ิตได จดุ ประสงคการเรียนรู (นาํ ทาง) 1. นกั เรยี นบอกวธิ กี ารอนุรกั ษท รพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ มในทอ งถนิ่ ได 2. นักเรียนบอกวิธีการแกปญหาและสงเสริมคุณภาพทรัพยากรธรรมชาติและ สง่ิ แวดลอมในทองถิ่นได สาระการเรียนรู 1. ความหมายการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ การอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ หมายถึง การใชทรัพยากรอยางชาญฉลาดใหเกิด ประโยชนมากท่ีสดุ และประหยดั เพอ่ื ใหมีใชตลอดไป 2. วตั ถปุ ระสงคของการอนรุ กั ษท รัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ ม 2.1 เพื่อพฒั นาคุณภาพชีวิตทด่ี ขี องมนษุ ย 2.2 เพอื่ รกั ษาทรพั ยากรสง่ิ แวดลอ มใหอ ยูในสภาพสมดุล 3. แนวทางการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม เชน ใชทรัพยากร ธรรมชาตอิ ยางประหยดั

191 กจิ กรรมการเรียนการสอน ขนั้ นาํ เขา สูบทเรียน 1. ครูซักถามนักเรียนเกี่ยวกับความหมายของหมวกในแตละใบ พรอมทบทวน ความหมายใหนักเรยี นเขา ใจ ข้นั ดาํ เนนิ การเรยี นการสอน 1. ครูอธบิ ายวธิ กี ารเรียนรูจ ากชดุ ฝก ทกั ษะการคดิ แกป ญ หา 2. ครูแจกชุดฝกทักษะการคิดแกปญหาชุดที่ 4 เรื่อง การอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ ในทอ งถิน่ ใหนกั เรยี นศกึ ษาคนละ 1 ชดุ 3. นักเรยี นศึกษาคาํ ช้ีแจง วัตถุประสงค และเน้อื หาใหเขา ใจ 4. นกั เรียนปฏบิ ัตกิ ิจกรรมตามทีก่ ําหนดไว ภายในเวลา 50 นาที 5. นกั เรียนทาํ แบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวดั ผลการเรยี นรู เรอ่ื ง การอนุรักษทรพั ยากรธรรมชาตใิ นทอ งถิ่น ภายในเวลา 20 นาที ขนั้ สรุปบทเรียน 1. นักเรียนประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เร่ือง การอนุรกั ษท รพั ยากรธรรมชาตใิ นทองถน่ิ ทา ยแบบทดสอบไดด วยตนเอง 2. ครูและนักเรียนอภิปรายผลการเรียนรูรวมกันเก่ียวกับความหมาย วัตถุประสงค และแนวทางการอนุรกั ษ พรอมทง้ั ใหน ักเรยี นซกั ถามขอ สงสยั สือ่ การเรยี นการสอน 1. ชดุ ฝกทักษะการคิดแกป ญ หา เร่ือง การอนรุ ักษท รพั ยากรธรรมชาติในทอ งถ่ิน 2. ใบความรู เรื่อง การอนรุ ักษท รพั ยากรธรรมชาติในทองถน่ิ 3. กจิ กรรมที่ 1 เร่ือง การอนุรกั ษท รพั ยากรธรรมชาตใิ นทองถิน่ 4. แบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา เรื่อง การอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติใน ทอ งถ่นิ 5. แบบทดสอบวัดผลการเรยี นรู เรือ่ ง การอนุรกั ษท รพั ยากรธรรมชาตใิ นทอ งถน่ิ การวดั และการประเมินผล 1. ตรวจแบบกิจกรรม เรอ่ื ง การอนรุ กั ษท รัพยากรธรรมชาติในทอ งถนิ่ 2. จากการตรวจแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผล การเรียนรู เรอ่ื ง การอนรุ กั ษทรัพยากรธรรมชาติในทอ งถ่นิ

192 แนวการจดั กจิ กรรมการเรียนรู โดยใชช ดุ ฝก ทักษะการคดิ แกปญ หา ชดุ ที่ 5 เรื่อง สงิ่ แวดลอ มทางสังคมและวฒั นธรรม ช้ันประถมศึกษาปท ี่ 4 เวลา 2 ช่ัวโมง (120 นาที) สาระสาํ คญั สิ่งแวดลอมทางสังคม มีความสําคัญตอการดํารงชีวิตของคนในทองถ่ิน และเปนสิ่งท่ีมี ความสาํ คัญและควรรวมกนั อนรุ กั ษไวใ หค งอยคู ูท องถ่ินตลอดไป จดุ ประสงคการเรียนรู (ปลายทาง) นักเรียนมีความรูความเขาใจเก่ียวกับความแตกตางและความสัมพันธของสิ่งแวดลอม ทางสังคมและวัฒนธรรมในภาคตางๆ จุดประสงคก ารเรยี นรู (นําทาง) 1. นกั เรียนบอกความแตกตา งของสิง่ แวดลอ มทางสังคมและวัฒนธรรมได 2. นักเรียนบอกถึงความสัมพันธและวิธีการรักษาส่ิงแวดลอมทางสังคมและ วฒั นธรรมได สาระการเรยี นรู 1. ความแตกตา งของสง่ิ แวดลอ มทางสังคมในภาคตางๆ 2. ความสัมพันธร ะหวางสิง่ แวดลอมทางธรรมชาติกบั ส่งิ แวดลอ มทางสังคม 3. การอนุรกั ษแ ละรกั ษาสิ่งแวดลอมทางสงั คมและวัฒนธรรม กิจกรรมการเรียนการสอน ขน้ั นําเขา สูบทเรยี น 1. ครูซักถามนักเรียนเก่ียวกับความหมายของหมวกในแตละใบ พรอมทบทวน ความหมายใหนกั เรียนเขาใจ

193 ข้ันดาํ เนนิ การเรียนการสอน 1. ครูอธิบายวธิ กี ารเรยี นรจู ากชดุ ฝก ทกั ษะการคิดแกปญ หา 2. ครูแจกชุดฝกทักษะการคิดแกปญหาชุดท่ี 5 เร่ือง สิ่งแวดลอมทางสังคมและ วัฒนธรรม ใหนักเรียนศกึ ษาคนละ 1 ชดุ 3. นกั เรยี นศึกษาคําชแี้ จง วัตถปุ ระสงค และเนือ้ หาใหเขาใจ 4. นกั เรียนปฏบิ ตั ิกจิ กรรมตามท่ีกาํ หนดไว ภายในเวลา 50 นาที 5. นักเรียนทําแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เร่อื ง ส่ิงแวดลอมทางสงั คมและวัฒนธรรม ภายในเวลา 20 นาที ข้นั สรปุ บทเรยี น 1. นักเรียนประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เรื่อง สง่ิ แวดลอมทางสงั คมและวฒั นธรรม ทา ยแบบทดสอบไดด วยตนเอง 2. ครูและนักเรียนอภิปรายผลการเรียนรูรวมกันเก่ียวกับความแตกตาง และ ความสัมพันธระหวางส่ิงแวดลอมทางธรรมชาติและส่ิงแวดลอมทางสังคม พรอมทั้งแนวทางการ อนุรักษ พรอมท้ังใหน กั เรียนซักถามขอสงสัย สอื่ การเรียนการสอน 1. ชดุ ฝกทักษะการคดิ แกป ญ หา เร่อื ง สิ่งแวดลอมทางสังคมและวฒั นธรรม 2. ใบความรู เรือ่ ง สิ่งแวดลอมทางสังคมและวัฒนธรรม 3. กิจกรรมที่ 1 เรื่อง ส่งิ แวดลอ มทางสงั คมและวฒั นธรรม 4. แบบประเมนิ ทักษะการคดิ แกปญ หาเร่ือง สงิ่ แวดลอ มทางสังคมและวฒั นธรรม 5. แบบทดสอบวดั ผลการเรยี นรเู รื่อง ส่ิงแวดลอ มทางสังคมและวัฒนธรรม การวดั และการประเมนิ ผล 1. ตรวจแบบกิจกรรม 2. ตรวจแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหาและแบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เรื่อง สงิ่ แวดลอ มทางสงั คมและวัฒนธรรม

194 แนวการจดั กิจกรรมการเรยี นรู โดยใชชดุ ฝกทกั ษะการคดิ แกป ญ หา ชุดที่ 6 เร่อื ง ประชากรกบั สงิ่ แวดลอ ม ชั้นประถมศกึ ษาปท่ี 4 เวลา 2 ช่วั โมง (120 นาที) สาระสาํ คญั ประชากรเปนทรัพยากรท่ีสําคัญซ่ึงมีผลกระทบตอสภาพแวดลอม การศึกษาเกี่ยวกับ ประชากรทาํ ใหเ ขาใจสาเหตขุ องการเปล่ียนแปลงประชากรและผลกระทบตาง ๆ จดุ ประสงคก ารเรยี นรู (ปลายทาง) นักเรียนมีความรูความเขาใจเก่ียวกับการเปลี่ยนแปลงของประชากร ปจจัยที่ทําใหเกิด การยา ยถนิ่ และผลกระทบท่เี กดิ ขน้ึ จากการยายถิ่นของประชากร จดุ ประสงคก ารเรยี นรู (นําทาง) 1. นกั เรยี นบอกลกั ษณะการตั้งถ่ินฐานและการเปลย่ี นแปลงของประชากรได 2. นกั เรียนบอกลกั ษณะการอพยพยายถิน่ ของคนในทองถิ่นได 3. นักเรยี นบอกผลกระทบของการยายถ่ินของประชากรได สาระการเรยี นรู 1. องคป ระกอบของประชากรในดา นเพศ อายุ เปน ตน 2. การเปล่ียนแปลงประชากร หมายถึง การเปลี่ยนแปลงขนาดหรือจํานวนประชากร ในบริเวณใดบริเวณหน่งึ ในระยะเวลาที่กําหนด 3. ปจจยั สําคญั ท่ีทาํ ใหเ กดิ การยา ยถ่ิน เชน ปญหาดานรายไดและอาชีพ 4. ผลกระทบจากการยา ยถน่ิ ของประชากร เชน เกิดปญหาดา นสงั คม เชน ปญหาความ ยากจน เปนตน กิจกรรมการเรียนการสอน ข้ันนาํ เขา สบู ทเรยี น 1. ครูซักถามนักเรียนเก่ียวกับความหมายของหมวกในแตละใบ พรอมทบทวน ความหมายใหน กั เรยี นเขาใจ

195 ขนั้ ดาํ เนนิ การเรยี นการสอน 1. ครูอธิบายวธิ กี ารเรียนรูจากชดุ ฝกทักษะการคดิ แกป ญ หา 2. ครูแจกชุดฝกทักษะการคิดแกปญหาชุดท่ี 6 เรื่อง ประชากรกับส่ิงแวดลอม ใหนักเรียนศกึ ษาคนละ 1 ชุด 3. นักเรยี นศกึ ษาคาํ ชีแ้ จง วัตถุประสงค และเนอ้ื หาใหเ ขา ใจ 4. นักเรียนปฏิบัตกิ จิ กรรมตามที่กาํ หนดไว ภายในเวลา 40 นาที 5. นักเรียนทําแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เร่อื ง ประชากรกบั ส่งิ แวดลอ ม ภายในเวลา 20 นาที ข้นั สรปุ บทเรยี น 1. นักเรียนประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เรื่อง ประชากรกบั สิ่งแวดลอ ม ทายแบบทดสอบไดดว ยตนเอง 2. นักเรียนทําแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหาหลังเรียน จํานวน 20 ขอ ภายใน เวลา 15 นาที 3. นักเรียนทําแบบทดสอบวัดผลการเรียนรูหลังเรียน เรื่อง สรรพส่ิงในธรรมชาติ จํานวน 25 ขอ ภายในเวลา 30 นาที 4. ครูและนักเรียนอภิปรายผลการเรียนรูรวมกันเกี่ยวกับองคประกอบของประชากร การเปลี่ยนแปลงประชากร ปจจัยสําคัญที่ทําใหเกิดการยายถ่ิน และผลกระทบจากการยายถิ่นของ ประชากร พรอมทง้ั ใหนกั เรียนซกั ถามขอสงสัย ส่อื การเรยี นการสอน 1. ชุดฝกทักษะการคิดแกปญ หา เร่อื ง ประชากรกับส่ิงแวดลอ ม 2. ใบความรู เร่ือง ประชากรกบั ส่งิ แวดลอ ม 3. กจิ กรรมที่ 1 เรื่อง ประชากรกับสิ่งแวดลอ ม 4. แบบประเมินทักษะการคดิ แกปญ หา เรอ่ื ง ประชากรกบั ส่งิ แวดลอม 5. แบบทดสอบวดั ผลการเรียนรู เรอื่ ง ประชากรกบั สง่ิ แวดลอ ม 6. แบบประเมนิ ทักษะการคิดแกปญหาหลงั เรยี น 7. แบบทดสอบวดั ผลการเรยี นรูหลงั เรยี น เรอ่ื ง สรรพส่ิงในธรรมชาติ

196 การวัดและการประเมนิ ผล 1. ตรวจแบบกิจกรรม เรื่อง ประชากรกบั สิ่งแวดลอ ม 2. ตรวจแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เร่ือง ประชากรกบั ส่งิ แวดลอ ม 3. จากการตรวจแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผล การเรียนรหู ลงั เรยี น เรือ่ ง สรรพส่งิ ในธรรมชาติ

197 คาํ ชีแ้ จงสําหรับนักเรยี น ชดุ ฝกทักษะการคดิ แกป ญหา เรอ่ื งสรรพส่งิ ในธรรมชาติ ดวยเทคนิคหมวก 6 ใบ ชุดท่ี 1 ถึงชุดท่ี 6 มขี นั้ ตอนในการปฏิบัติตาม ดงั นี้ 1. ใหนักเรียนทําแบบทดสอบวัดผลการเรียนรูกอนเรียนเรื่อง สรรพสิ่งใน ธรรมชาติ จํานวน 25 ขอ เพื่อวัดผลการเรียนรูของนักเรียนกอนเรียนดวยชุดฝกทักษะการคิด แกปญหา 2. นักเรียนศกึ ษาใบความรูในชุดฝก ทักษะการคิดแกปญหาชดุ ที่ 1 เรื่อง ปฐมนิเทศ การคิดดวยเทคนิคหมวก 6 ใบ และปฏิบัติกิจกรรมตามท่ีกําหนดไวในชุดฝก หลังจากศึกษาใบ ความรแู ละปฏบิ ัติกิจกรรมตามที่กําหนดใหแลวนักเรียนทําแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา ประจาํ ชุดท่ี 1 3. นักเรียนศึกษาใบความรูในชุดฝกทักษะการคิดแกปญหาในชุดที่ 2 เรื่อง สภาพแวดลอ มทางธรรมชาติ และปฏิบตั ิกจิ กรรมตามที่กาํ หนดให ดังน้ี 3.1 หลังจากศึกษาใบความรูและปฏิบัติกิจกรรมตามท่ีกําหนดใหแลวนักเรียน ทาํ แบบประเมินทักษะการคิดแกปญหาประจําชดุ ที่ 2 จํานวน 5 ขอ และทาํ แบบทดสอบวดั ผล การเรียนรูป ระจําชดุ ท่ี 2 จาํ นวน 5 ขอ 3.2 นักเรยี นสามารถประเมินทกั ษะการคดิ แกป ญ หา และแบบทดสอบวดั ผล การเรียนรูป ระจําชดุ ท่ี 2 ทา ยแบบทดสอบไดดว ยตนเอง 4. นักเรียนศึกษาใบความรูในชุดฝกทักษะการคิดแกปญหาในชุดท่ี 3 เรื่อง มลพิษ ที่มีผลตอทรพั ยากรธรรมชาติในทองถ่นิ และปฏบิ ตั กิ จิ กรรมตามทีก่ าํ หนดให ดังนี้ 4.1 หลังจากศึกษาใบความรูและปฏิบัติกิจกรรมตามท่ีกําหนดใหแลวนักเรียน ทําแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหาประจําชุดท่ี 3 จํานวน 5 ขอและทําแบบทดสอบวัดผล การเรยี นรูป ระจาํ ท่ี 3 จาํ นวน 5 ขอ 4.2 นักเรียนสามารถประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผล การเรียนรูประจําที่ 3 ทายแบบทดสอบไดด วยตนเอง

198 5. นักเรียนศึกษาใบความรูในชุดฝกทักษะการคิดแกปญหาในชุดท่ี 4 เรื่อง การอนรุ ักษท รัพยากรธรรมชาตใิ นทองถนิ่ และปฏิบัติกจิ กรรมตามทก่ี าํ หนดให ดังนี้ 5.1 หลังจากศึกษาใบความรูและปฏิบัติกิจกรรมตามที่กําหนดใหแลวนักเรียน ทําแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหาประจําชุดที่ 4 จํานวน 5 ขอ และทําแบบทดสอบวัดผล การเรียนรูประจําชดุ ที่ 4 จาํ นวน 5 ขอ 5.2 นักเรียนสามารถประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผล การเรยี นรปู ระจาํ ชดุ ฝกท่ี 4 ทา ยแบบทดสอบไดด วยตนเอง 6. นักเรียนศึกษาใบความรูในชุดฝกทักษะการคิดแกปญหาในชุดท่ี 5 เร่ือง สง่ิ แวดลอ มทางสังคมและวัฒนธรรม และปฏบิ ตั ิกจิ กรรมตามทีก่ าํ หนดให 6.1 หลังจากศึกษาใบความรูและปฏิบัติกิจกรรมตามท่ีกําหนดใหแลวนักเรียน ทําแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหาประจําชุดที่ 5 จํานวน 5 ขอ และทําแบบทดสอบวัดผล การเรียนรูประจําชุดฝกที่ 5 จํานวน 5 ขอ 6.2 นักเรียนสามารถประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผล การเรียนรปู ระจําชุดฝกท่ี 5 ทา ยแบบทดสอบไดด วยตนเอง 7. นักเรียนศึกษาใบความรูในชุดฝกทักษะการคิดแกปญหาในชุดที่ 6 เรื่อง ประชากรกับสิง่ แวดลอ ม และปฏิบัตกิ จิ กรรมตามท่ีกาํ หนดให 7.1 หลังจากศึกษาใบความรูและปฏิบัติกิจกรรมตามที่กําหนดใหแลวนักเรียน ทําแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหาประจําชุดท่ี 6 จํานวน 5 ขอและทําแบบทดสอบวัดผล การเรยี นรูป ระจาํ ชดุ ฝกท่ี 6 จาํ นวน 5 ขอ 7.2 นักเรียนตรวจแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผล การเรยี นรปู ระจําชดุ ฝก ที่ 6 ทายแบบทดสอบไดดวยตนเอง 8. หลังจากนักเรียนศึกษาและวัดผลการเรียนรูดวยตนเองครบทั้ง 6 ชุดแลว ใหน ักเรยี นปฏบิ ัติดังน้ี 8.1 นักเรียนทาํ แบบประเมนิ ทกั ษะการคดิ แกป ญหาหลงั เรยี น จํานวน 20 ขอ 8.2 นักเรียนทําแบบทดสอบหลังเรียนเร่ือง สรรพส่ิงในธรรมชาติ จํานวน 25 ขอ

199 ชดุ ฝกทกั ษะการคดิ แกป ญ หา ดวยเทคนิคหมวก 6 ใบ สําหรับนกั เรียนช้นั ประถมศึกษาปท่ี 4 ชุดท่ี 1 ปฐมนิเทศการคิดดวยเทคนคิ หมวก 6 ใบ โดย นางสาวนฤมล มีโสภา

200 คําชีแ้ จงสาํ หรับนกั เรียน ชุดฝกทักษะการคิดแกปญหาชุดที่ 1 เร่ือง ปฐมนิเทศการคิดดวยเทคนิคหมวก 6 ใบ ชุดน้ีประกอบดวย วัตถุประสงค ใบความรู ใบกิจกรรม และแบบประเมินทักษะการคิด แกปญ หา เวลาในการใชช ดุ ฝก ทกั ษะการคดิ แกป ญหาจาํ นวน 1 ชวั่ โมง ขน้ั ตอนในการปฏิบัติ 1. นักเรยี นศึกษาวตั ถุประสงคของการใชชุดฝก 2. นักเรียนศึกษาใบความรูเร่ือง การคิดดวยเทคนิคหมวก 6 ใบ และปฏิบัติ กิจกรรมตามใบกจิ กรรมที่กําหนดให 3. นักเรยี นทาํ แบบประเมนิ ทักษะการคดิ เรอื่ ง การคดิ ดว ยเทคนคิ หมวก 6 ใบ วตั ถปุ ระสงค 1. นกั เรยี นอธิบายสญั ลักษณของหมวกแตละใบได 2. นกั เรยี นสามารถตัง้ คําถามจากการคิดดว ยเทคนคิ หมวก 6 ใบ ได ครขู อใหเ ด็ก ๆ ตั้งใจทาํ นะจะ

201 ใบความรู เรื่อง การคดิ ดวยเทคนคิ หมวก 6 ใบ หมวกสีขาว แสดงถึงความเปนกลาง หมายถึง ขอเท็จจริงตาง ๆ ท่ีเปนตัวแทน ของขอมลู ขา วสาร โดยที่ไมน าํ ความคดิ เห็นของตนเองเขา ไปปะปน ตวั อยา งคําถาม - มขี อ เท็จจรงิ หรอื ขอมูลอะไรเกี่ยวกบั เรื่องนี้ - มขี อมูลอื่นอกี หรือไม - ตอ งการขอมลู อะไรบาง - ไดข อมูลมาดวยวธิ ีใด หมวกสีเหลือง แสดงถึงความสวางไสว หมายถึง เหตุผลทางบวก ความม่ันใจ เหตุผลในการยอมรับ เราใชหมวกสีเหลืองเปน สว นหนง่ึ ของการประเมินแลวจงึ ใชหมวกสีดาํ ตัวอยางคาํ ถาม - จุดท่ดี คี อื อะไร - ผลดีคืออะไร หมวกสีเขียว แสดงถึงความเจริญเติบโต ความสมบูรณ หมายถึง ความคิด สรางสรรค แนวความคิดใหม ๆ ที่มองสกู ารเปลีย่ นแปลงทกุ ชนดิ ทุกประเภทอยา งจงใจ ตวั อยา งคําถาม - นักเรยี นจะนาํ ความคดิ นี้ไปทํา (สรา ง ปรบั ปรงุ พฒั นา)...อะไรไดบา ง - ถาจะใหส ิง่ น.ี้ ..(ดีขึ้น)...จะตอ งเปลย่ี นแปลงอยา งไร

202 หมวกสแี ดง แสดงถึงอารมณ หมายถงึ การมองดานอารมณแ ละความรสู กึ รวมถึง ความโกรธ ความอบอนุ และความพึงพอใจของผคู ิด ตวั อยางคาํ ถาม - เรารูส ึกอยางไร - นักเรยี นมีความรสู กึ อยางไรตอ สิ่งทท่ี าํ - นกั เรยี นรูสึกอยา งไรตอ ความคดิ นี้ หมวกสีดาํ แสดงถึงความมดื คร้มึ หมายถงึ เหตุผลดา นลบ การหาขอ บกพรอง หรือจดุ ออ นทอี่ าจเกดิ ขนึ้ ไดล ว งหนา ตัวอยา งคําถาม - อะไรคือจดุ ออ น - อะไรคอื ส่งิ ที่ยุง ยาก - อะไรคือสงิ่ ท่ีผดิ พลาด - เรอื่ งน้ีมีจุดออ นทต่ี รงไหน หมวกสฟี า แสดงถึงความเยือกเยน็ ซง่ึ อยเู หนือทกุ สิง่ ทุกอยา ง หมายถึง การจดั ระเบียบทางความคดิ หรอื การสรุปขอเทจ็ จริงตาง ๆ ตัวอยา งคาํ ถาม - การคิดอะไรทต่ี อ งการ - ขั้นตอนตอไปคอื อะไร - การคิดอะไรทท่ี ําไปกอนแลว เมื่ออา นเขา ใจแลว เราไปทํา กิจกรรมพรอ มๆ กนั เลยนะจะ

203 กจิ กรรมท่ี 1 เร่ือง การคดิ ดว ยเทคนิคหมวก 6 ใบ คาํ สั่ง ใหน กั เรยี นอธิบายความหมาย พรอ มยกตวั อยา งคาํ ถามอยางนอ ย 2 คําถามของหมวกในแต ละใบใหถูกตอ ง ระบบสหี มวก หมวกสขี าว หมวกสีเหลือง หมวกสีเขียว หมายถึง............................... หมายถึง............................... หมายถงึ ............................... ............................................. ............................................. ............................................ ............................................. ............................................. ............................................ ............................................. ............................................. ............................................ ............................................. ............................................. ............................................ ............................................. ............................................. ............................................ ตวั อยางคําถาม ตัวอยางคําถาม ตัวอยางคําถาม ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. จุกอยากรคู วามหมาย และการตั้งคาํ ถาม ของหมวกในแตละสจี ัง เด็กๆ ชวยกัน ตอบจกุ หนอ ยนะ

204 ระบบสีหมวก หมวกสีแดง หมวกสดี ํา หมวกสฟี า หมายถึง............................... หมายถึง............................... หมายถึง............................... ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ตัวอยางคําถาม ตัวอยางคําถาม ตัวอยางคําถาม ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ดีใจจงั จกุ จะไดรแู ลว วา หมวกแตละสมี ี ความหมายแตกตางกนั อยางไร

205 ใบกจิ กรรมท่ี 2 เร่อื ง การคดิ ดว ยเทคนิคหมวก 6 ใบ คาํ ส่งั ใหนกั เรยี นสรุปความหมายของการคดิ แบบหมวก 6 ใบ ลงในแผนผงั ใหครบถวน ............................................ ........................................................ ............................................ ........................................................ ............................................ .................................................................................................... ............................................ ............................................ การคิดดวยเทคนคิ หมวก 6 ใบ ............................................ ............................................ ............................................ ............................................ ............................................ ............................................ ........................................................ .................................... ........................................................ ........................................................

206 แบบประเมนิ ทกั ษะการคิด เร่ือง การคดิ ดว ยเทคนิคหมวก 6 ใบ คาํ ส่งั ใหน กั เรยี นดภู าพทีก่ าํ หนดใหแ ลวคิดตามสขี องหมวก นายหน่ึงกําลงั ลักลอบตดั ตน ไมข นาดใหญอ ยูใ นปาลึกแหง หน่ึง โดยไมร ูเ ลยวา สิ่งทเ่ี ขา กําลังทาํ อยูกอใหเ กิดปญหาตามมามากมาย เชน อากาศรอ น นํ้าทว ม ฝนไมตกตามฤดกู าล เปนตน โดยที่หนงึ่ หวงั แคเงนิ เพยี งเล็กนอ ยทีจ่ ะไดม าจากการขายไม คดิ ดวยหมวกสขี าว …………………………………………….. คดิ ดว ยหมวกเหลอื ง …………………………………………….. คิดดว ยหมวกเขยี ว …………………………………………….. คิดดว ยหมวกแดง …………………………………………….. คดิ ดวยหมวกดาํ …………………………………………….. คดิ ดว ยหมวกสฟี า …………………………………………….. ถานกั เรยี นไมเ ขาใจ ลอง กลบั ไปทบทวนดใู หมไดนะจะ

207 ชุดฝก ทกั ษะการคิดแกป ญหา ดวยเทคนิคหมวก 6 ใบ สาํ หรบั นักเรียนชั้นประถมศึกษาปท ี่ 4 ชดุ ที่ 2 เรอ่ื ง สภาพแวดลอมทางธรรมชาติ โดย นางสาวนฤมล มีโสภา

208 คาํ ช้แี จงสาํ หรบั นกั เรยี น ชุดฝกทักษะการคิดแกปญหา ชุดท่ี 2 เรื่อง สภาพแวดลอมทางธรรมชาติ ชุดนี้ ประกอบดวย วัตถุประสงค ใบความรู ใบกิจกรรม แบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา และ แบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เวลาในการใชชดุ ฝก ทักษะการคิดแกปญหาจาํ นวน 2 ชว่ั โมง ขัน้ ตอนในการปฏิบัติ 1. นักเรียนศกึ ษาวตั ถปุ ระสงคข องการใชช ดุ ฝก 2. นักเรยี นศกึ ษาใบความรู เรื่องสภาพแวดลอมทางธรรมชาติ และปฏิบัติกิจกรรม ตามใบกจิ กรรมทีก่ าํ หนดให 3. หลังจากศึกษาแลวใหนักเรียนทําแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา จํานวน 5 ขอ และทาํ แบบทดสอบวดั ผลการเรียนรู เรอ่ื ง สภาพแวดลอมทางธรรมชาติ จาํ นวน 5 ขอ 4. นักเรียนตรวจแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผล การเรยี นรูทา ยแบบทดสอบดวยตนเอง วัตถุประสงค 1. เพ่ือใหน กั เรยี นระบคุ วามสาํ คัญของสิง่ แวดลอมทางธรรมชาตไิ ด 2. เพอ่ื ใหน กั เรยี นบอกความแตกตางของประเภทสงิ่ แวดลอ มทางธรรมชาตไิ ด 3. เพ่ือใหน ักเรยี นบอกความหมายและประเภทของทรพั ยากรได

209 ใบความรู เรอื่ ง สภาพแวดลอมทางธรรมชาติ ทรัพยากรธรรมชาติ หมายถึง สงิ่ ทเ่ี กดิ ขนึ้ เองตามธรรมชาติ หรือ ส่ิงทมี่ นษุ ยไดส รางขน้ึ ท้งั น้ีเพอื่ ประโยชนต อ การดํารงชีวิต ประเภทของทรัพยากรธรรมชาติแบงออกเปน 3 ประเภท ดังน้ี 1. ทรพั ยากรท่ใี ชแ ลว หมดไป คือ ทรัพยากรที่ไมม กี ารสรางทดแทนได เชน แรน้ํามนั แรธาตุ และหินเมอื่ นาํ มาใชป ระโยชน ก็จะหมดส้ินไป โดยธรรมชาติไมอ าจจะสรา งขนึ้ ทดแทนได 2. ทรัพยากรท่ใี ชแลว หมดไปแตสามารถสรา งทดแทนได ทรพั ยากรธรรมชาตทิ ่สี ามารถทดแทนใหมไ ด เชน ปาไม สัตวปา ซ่งึ ทรัพยากรธรรมชาติ ประเภทนี้หากมีการจดั การใชอ ยางถูกวิธจี ะสามารถเกดิ ขึ้นหรอื ทดแทนขนึ้ ใหมไ ด 3. ทรพั ยากรท่ใี ชแลวไมห มดแตเส่อื มคณุ ภาพ ทรพั ยากรท่ใี ชแ ลวไมห มด หรอื สญู หายไป ไดแก น้าํ ดินและอากาศ ถา นาํ มาใชอ ยา งไมถูก วิธีและไมรูจกั วธิ กี รบํารงุ รักษาก็จะทําใหเกิดการเสอื่ มโทรมได ทรพั ยากรธรรมชาติท่ีนักเรียนควรศกึ ษา มดี ังน้ี 1. ดิน เกดิ จากการผกุ รอนของหิน ซงึ่ ผสมกบั ซากพืช ซากสัตวต าง ๆ ทีต่ ายทบั ถมเนา เปอยและสลายกลายเปน ธาตุตาง ๆ ในดิน ประเภทของดนิ สามารถแบง ออกเปน 3 ชนดิ คอื 1) ดนิ เหนียว เปนดนิ ท่ีมเี นอ้ื ดินละเอยี ดอุมน้ําไดดี ถาแหง จะแข็งมาก เหมาะสาํ หรบั ปลกู พืชทต่ี อ งการนํ้ามาก 2) ดนิ รวน เปน ดนิ ที่มเี นอ้ื ดนิ โปรง นํ้าซึมผานไดง ายมีฮวิ มัสซึ่งเปนธาตุอาหารของพืชอยูม าก เหมาะสาํ หรบั ปลกู พืชสวนใหญ 3) ดนิ ทราย เปน ดินท่มี ที รายปนอยูม าก เนอื้ ดินทรายไมอ มุ นํ้า เหมาะสําหรับพชื ทต่ี องการนํ้า นอย และพชื ทมี่ ีความทนทานสงู

210 2.น้ํา เปนทรัพยากรธรรมชาติที่ปกคลุมผิวโลกถึง 3 สวน ใน 4 สวน แหลงน้ํามีอยูทั่วไปบนผิวโลก แหลงน้ําที่สําคัญแบงออกเปน 3 ประเภท ดงั นี้ 1) นาํ้ ฝน นา้ํ ทเ่ี กิดจากการกล่นั ตวั และตกลงมาเปน หยดนาํ้ 2) นา้ํ บนผวิ ดิน นา้ํ ทีอ่ ยูบนผวิ ดิน ซ่ึงเปนน้ําที่ไหลหรือน้ําท่ีขังอยูตาม แหลงตา งๆ เชน แมน้ํา ลาํ คลอง หนอง บึง ทะเลสาบ 3) น้าํ ใตดิน นาํ้ ที่แทรกอยูในเนื้อดิน ท่ีมีความลึกจากผวิ ดินมากกวา ครง่ึ เมตรลงไป เรียกวา (น้ําบาดาล) 3. ปาไม มีความสัมพันธกับน้ํา และสภาพอากาศ ถาบริเวณใดมีปาไมมาก บริเวณนั้นก็จะชุมชื้น เพราะตนไมจะคายความชื้นออกมา ทําใหสภาพ อากาศเยน็ และเกิดฝนตก ซึ่งจะทําใหเกิดเปนแหลงตนนํ้าลําธาร แตถาปาไม ถูกทาํ ลายกจ็ ะทําใหส ภาพอากาศแหง แลง ฝนไมตกตามฤดู ประเภทของปาไม ปา ไมข องประเทศไทยแบงออกเปน 2 ประเภท คือ 1) ปาไมไมท้ิงใบ หรือปาไมไมผลัดใบ ปาไมชนิดน้ีจะพบในบริเวณพ้ืนที่ราบจนถึงยอดเขาสูง แบง ออกเปน 4 ชนิด คือ (1) ปาดิบชื้น มีมากในแถบท่ีฝนตกชุกเกือบตลอดป เชน ภาคตะวันออก และ ภาคใตข องไทย ไมส าํ คัญ ๆ เชน ไมย าง ไมต ะเคยี น ไมต ะแบก (2) ปาดิบเขา อยูสูงจากระดับน้ําทะเลตั้งแต 1000 เมตรขึ้นไป เชน บริเวณ เทือกเขาสูงทั้งในตอนกลาง ตอนเหนือและทางตะวันออกของประเทศ ปาไม ชนิดนต้ี ามลําตน มกั มีกลว ยไมแ ละเฟร นเกาะอยู เชน ไมกอ ไมกาํ ยาน (3) ปาสนเขาสวนใหญอ ยูส งู จากระดับนํ้าทะเลระหวา ง 600-1300เมตร ปาสนเขาในเมืองไทยพบมากในจังหวัดทางภาคเหนือ ไดแก สนสองใบ สนสามใบ (4) ปาเลนน้ําเค็ม ขึ้นอยูตามชายฝงทะเลดินเลน มีมากที่สุดบริเวณฝงทะเล ดานตะวนั ตกของประเทศ ไมส ําคญั ไดแก ไมโ กงกาง แสม ลาํ พู

211 2) ปา ไมท ง้ิ ใบ หรอื ปาไมผลดั ใบ มอี ยทู กุ ภาคยกเวน ภาคใต ไดแ ก (1) ปาเบญจพรรณ หรือ ปาผสม เปนปาไมที่มีตนไมหลายชนิดข้ึน ป ะ ป น กั น อ ยู แ ต ต น ไ ม จ ะ ข้ึ น ห า ง ๆ กั น พ บ ใ น ภ า ค เ ห นื อ ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ และภาคตะวันตกของประเทศ ไมสําคัญ ไดแก ไมสัก ไมประดู ไมชิงชัง ไมมะคา ปาประเภทนี้มีคุณคาทางเศรษฐกิจ สูงมาก (2) ปาแดง ปาโคก หรือปาแพะ เปนปาโปรงสลับทุงหญายาว ไมสาํ คัญ ไดแ ก ไมเต็ง รัง พะยอม เปน ตน ความสาํ คญั ของทรพั ยากรธรรมชาติและสภาพแวดลอ มทางธรรมชาติ ทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ มทางธรรมชาติอยูใกลชิดตัวเรา เราเปนทั้งสวนหน่ึง ของธรรมชาติ และเปนผูใชประโยชนจากธรรมชาติในการดํารงชีวิต ทรัพยากรธรรมชาติจึงมี ความสาํ คัญดังนี้ 1. เปน แหลงทม่ี าของวัตถุดิบ และผลิตผล เชน การขดุ นํา้ มันทีอ่ ยใู ตด ินมาใชประโยชน 2. เปนท่ีรองรับกิจกรรมการประกอบอาชีพตางๆ ของมนุษยและชวยเกื้อกูลใหชีวิต ดํารงอยูได เชน การปลกู พืช ผัก ผลไมบนที่ดิน เปน ตน 3. เปนแหลงรองรับของเสีย และของเหลอื จากขบวนการผลิตและการบริโภค เชน การ ฝง ของเนา เสียลงดนิ เปน ตน 4. ใหความร่ืนรมยแกจิตใจของมนุษย เชน ทิวทัศน ภูมิประเทศความงามของ ธรรมชาติ เชน เปนสถานทพ่ี กั ผอนในวันหยุด เปนทท่ี อ งเท่ียวของประชากรในทองถ่นิ เฮ!! ดใี จจงั อานจบแลว

212 กจิ กรรมท่ี 1 เร่อื ง สภาพแวดลอ มทางธรรมชาติ คําสั่ง ใหน กั เรยี นตอบคาํ ถามตอไปนี้ใหถกู ตองและครบถว น เด็กๆ จะเมอื่ อา นจบแลว เรามาตอบ คาํ ถามกันดกี วา 1. ทรัพยากรธรรมชาติสามารถแบง ออกเปน กีป่ ระเภท อะไรบา ง (หมวกสขี าว) ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 2. ทรัพยากรธรรมชาตอิ ะไรบางทนี่ ักเรียนพบในทอ งถิน่ ของนักเรียน (หมวกสีขาว) ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 3. ทรัพยากรธรรมชาติที่พบในทอ งถิน่ ของ คดิ ไมอ อกลองทบทวนดูใหม นักเรยี นสามารถนํามาใชประโยชนอ ะไร ไดน ะ ไดบาง (หมวกสเี หลือง) ………………………………………………………......…………………………. ………………………………………………………………….………………….. ………………………………………………………….……….…………………. 4. นักเรยี นมวี ธิ อี นุรักษทรัพยากรธรรมชาติในทองถ่ินของนกั เรียนไดอ ยา งไร (หมวกสเี ขยี ว) ……………………………………………………………………...………… …………………………………………………….……………..…………… ……………………………………………………………………………..… 5. ถาปาไมถ กู ทําลาย จะเกดิ ปญ หาขนึ้ มากมาย มปี ญหาใดบา ง (หมวกสดี ํา) ……………………………………………………….……………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

213 6. นักเรยี นรสู ึกอยางไรถา แมน ํ้าในทองถนิ่ ของนักเรียนมีกล่ินเหมน็ (หมวกสีแดง) ……………………………………………………….……………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………….……………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… เกง ๆ กันทุกคนเลย

214 แบบประเมนิ ทกั ษะการคิดแกปญหา เรื่อง สภาพแวดลอ มทางธรรมชาติ คําสั่ง ใหนกั เรยี นอา นขอความตอไปนแ้ี ลว ตอบคําถามใหถ กู ตอ ง พนื้ ดินท่ีอดุ มสมบูรณ จะใหผ ลผลิตทอี่ ุดมสมบรู ณต อ ทกุ ชวี ติ สังคมไทยเปน สังคมเกษตรกรรม ผนื ดินจงึ มคี วามสําคญั ย่งิ ตอเรา แตใ นปจ จบุ นั มกี ารใชส ารเคมี ปราบศัตรพู ชื การปลอยใหห นา ดนิ เปดโลง ซึ่งเปน การทาํ ลายสงิ่ มชี วี ติ เล็ก ๆ ท่ีมี ประโยชนตามธรรมชาติใหหมดไป ในท่สี ดุ เรากต็ อ งเพ่มิ ความอุดมสมบรู ณใ หก บั พชื พนั ธุธัญญาหารดวยปยุ เคมีเพิ่มมากขน้ึ และมากขน้ึ ซง่ึ ย่ิงกลบั ทําใหด นิ มสี ภาพ เสื่อมโทรมลงอยางรวดเรว็ และกอ ใหเกดิ ปญ หาตามมาอกี มากมาย เชน ผัก ผลไมมี สารเคมีตกคาง ทําใหส ะสมอยูในรางกายของผบู ริโภค และถาสะสมมาก ๆ อาจเปน อนั ตรายถึงชวี ติ ดังน้ันเราควรเลิกใชสารเคมีปราบศตั รูพชื หนั มาใชป ยุ คอกและ ปลกู พชื หมุนเวียนแทนเพราะจะทาํ ใหด นิ มีความอุดมสมบูรณ 1. นกั เรียนคดิ วา ขอ ความนก้ี ลา วถึงขอใด 3. นักเรยี นคดิ วาสาเหตขุ องปญหาเกิดจากส่ิงใด? เปนสาํ คัญ? ก. ใชป ยุ คอกบํารุงพืช ก. มนษุ ยทาํ ใหด นิ เส่อื มโทรม ข. ปลอยที่ดินวางเปลา ข. ความอดุ มสมบูรณข องดิน ค. ใชสารเคมปี ราบศตั รพู ชื ค. สงั คมไทยเปนสงั คมเกษตรกรรม ง. การปลอ ยใหหนา ดินเปด โลง ง . ผนื ดนิ มคี วามสําคัญกับ ประชากรไทย 4. นักเรียนมวี ธิ แี กปญ หานไ้ี ดด ที ่ีสดุ คอื ? ก. ปลูกพืชคลุมดิน 2. นักเรียนคดิ วาปญ หาของขอ ความนี้ ข. ใชปุยคอกบํารุงพชื คือขอใด? ค. การปลูกพืชหมุนเวยี น ก. ทีด่ ินเส่ือมโทรม ง. เลิกใชสารเคมปี ราบศตั รพู ชื ข. การใชส ารเคมีปราบศตั รพู ืช ค. ผกั ผลไมมีสารเคมตี กคา ง 5. วิธกี ารแกปญ หาท่นี ักเรยี นเลอื กในขอ 4 ง. การปลอ ยทีด่ ินใหวา งเปลา จะสงผลใหเ กดิ สง่ิ ใดขนึ้ ? ก. ผัก ผลปลอดสารเคมี ข. ดินมีความอุดมสมบูรณ ค. เกษตรกรมรี ายไดเ พมิ่ ขนึ้ ง. ผลผลิตทางการเกษตรเพมิ่ ขน้ึ

215 เรามาดูเฉลยพรอมๆ กันเลย เฉลย 1. ก 2. ก 3. ค 4. ง 5. ค

216 แบบทดสอบวดั ผลการเรียนรู เรอ่ื ง สภาพแวดลอ มทางธรรมชาติ คาํ ส่ัง ใหนกั เรยี นทําเคร่ืองหมายกากบาท (X) ทบั ตัวอกั ษรที่ถูกตองทีส่ ุดเพียงขอ เดยี ว 1. ทรพั ยากรในขอใดทใ่ี ชแ ลวไมหมดไป 3. เพราะเหตุใดภาคตะวันออกจึงสามารถปลูกพชื แตเ ส่อื มคุณภาพ? ชนดิ เดยี วกบั ภาคใตได? ก. หิน ก. มกี ารนําพนั ธุพ ชื ไปเผยแพร ข. ดิน ข. มีความชื่นชอบพืชชนิดเดียวกนั ค. ปา ไม ค. มีลักษณะภมู ิประเทศใกลเ คียงกนั ง. แรน า้ํ มนั ง. มีประชาชนทางภาคใตอพยพไปอยทู าง ภาคตะวนั ออก 2. อทิ ธิพลใดมผี ลตอการประกอบอาชพี ของคนไทยมากท่สี ดุ ? 4. ถาปา ไมถ กู ทําลายจะเกดิ ปญ หาตามมามากมาย ก. นโยบายของรัฐบาล ยกเวน ขอใด? ข. วฒั นธรรมประเพณี ก. ตนไมล ดจาํ นวนลง ค. ลกั ษณะทางภูมิศาสตร ข. สภาพอากาศแหงแลง ง. องคการบริหารสว นทองถิ่น ค. ฝนไมต กตามฤดูกาล ง. ตนไมเ พ่มิ จาํ นวนมากขึน้ 5. ปา ไมประเภทใดทมี่ อี ยูในทุกภาค ยกเวน ภาคใต? ก. ปาสนเขา ข. ปาดบิ ช้นื ค. ปาดบิ เขา ง. ปาเบญจพรรณ หยดุ นะ ! อยา ดเู ฉลยกอ นทาํ เสร็จ

217 1. ข 2. ค เฉลย 5. ง 3. ก 4. ง เปน ไงจะ ทํากันถูกทุกขอ เลยละซิ เกงกันจังเลย

218 ชุดฝกทกั ษะการคิดแกป ญ หา ดวยเทคนคิ หมวก 6 ใบ สําหรับนักเรยี นช้ันประถมศกึ ษาปท ่ี 4 ชุดที่ 3 เร่ือง มลพิษท่ีมีผลตอ ทรัพยากรธรรมชาตใิ นทองถนิ่ โดย นางสาวนฤมล มโี สภา

219 คาํ ช้แี จงสาํ หรับนักเรียน ชุดฝกทักษะการคิดแกปญหา ชุดที่ 3 เรื่อง มลพิษที่มีผลตอทรัพยากรธรรมชาติใน ทองถ่ิน ชุดน้ีประกอบดวย วัตถุประสงค ใบความรู ใบกิจกรรม แบบประเมินทักษะการคิด แกปญหา และแบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เวลาในการใชชุดฝกทักษะการคิดแกปญหา 2 ชัว่ โมง ขนั้ ตอนในการปฏิบัติ 1. นกั เรยี นศึกษาวัตถปุ ระสงคข องการใชช ุดฝก 2. นักเรียนศึกษาใบความรูเรื่อง มลพิษที่มีผลตอทรัพยากรธรรมชาติในทองถิ่น และปฏิบตั ิกิจกรรมตามใบกจิ กรรมทก่ี าํ หนดให 3. หลังจากศึกษาแลวใหนักเรียนทําแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา จํานวน 5 ขอ และแบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เรื่อง มลพิษท่ีมีผลตอทรัพยากรธรรมชาติในทองถิ่น จาํ นวน 5 ขอ 4. นักเรียนตรวจแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผล การเรียนรทู ายแบบทดสอบดวยตนเอง วัตถปุ ระสงค 1. เพือ่ ใหน กั เรยี นบอกสาเหตทุ ่ีทาํ ใหเกิดการเปล่ียนแปลงสิ่งแวดลอ มในทองถ่นิ ได 2. เพอ่ื ใหน ักเรยี นบอกถงึ ผลกระทบทเี่ กิดขน้ึ จากการกระทาํ ของมนษุ ยแ ละ สิง่ แวดลอ มธรรมชาตใิ นอําเภอได

220 ใบความรู เรือ่ ง มลพษิ ท่ีมีผลตอทรัพยากรธรรมชาตใิ นทองถน่ิ สาเหตทุ ท่ี าํ ใหเ กิดปญ หามลพษิ ตอทรพั ยากรธรรมชาติในทอ งถนิ่ น้ันมสี าเหตุท่สี ําคญั 2 ประการ คือ 1. เกดิ จากธรรมชาติ 2. เกดิ จากคน - แผนดนิ ไหว - การสรา งท่ีอยูอาศัย - การทรดุ ตวั ของแผน ดนิ - การสรางเข่ือน - น้าํ กดั เซาะตลง่ิ - การนาํ เทคโนโลยีทนั สมยั มา - อนื่ ๆ ใชใ นการผลติ - อืน่ ๆ ผลจากการกระทาํ ของมนษุ ยท ี่มตี อสิง่ แวดลอมในทอ งถิน่ มนุษยไ ดม ีบทบาทในการทําใหส ภาพแวดลอ มเสยี ไป ท้ังโดยความจงใจและความ รูเทาไมถ งึ การณจากกิจกรรมของมนษุ ย และจากการนําเทคโนโลยที ่ที นั สมยั มาใชอยา งไมคํานงึ ถงึ ผลเสียท่ีมตี อส่งิ แวดลอ มตาง ๆ ตามมามากมายดังน้ี 1. มลพิษทางอากาศ หรืออากาศเปนพิษ ซ่ึงเกิดจากการท่ีใน อากาศมีปริมาณออกซิเจนนอย แตมีสวนผสมของฝุนละออง และสารอ่ืน ๆ ปะปนอยูมากมาย ทําใหเกิดอันตรายตอรางกาย คนเรา ซ่ึงสาเหตุหลักมาจากการใชยานพาหนะท่ีใชน้ํามันเปน เช้ือเพลิง ไดแ ก รถจกั รยานยนต รถยนตสวนบุคคล รถโดยสาร ประจําทาง ซึ่งมีการเผาไหมเชื้อเพลิงอยางไมสมบูรณ จึงทําให เกิดเปนปญหามลพิษทางอากาศข้ึนหรือท่ีเรียกวา “ภาวะเรือน กระจก” ทําใหโลกรอ นขึน้ อยางภาวะในปจจบุ นั น้ี

221 2. มลพิษทางนา้ํ หรือน้ําเสยี สวนใหญเ กดิ จากการทิง้ สารพิษลง ในแหลง นาํ้ เชน ขยะ นาํ้ เสียจากโรงงานอตุ สาหกรรม สารเคมี ทใี่ ชในการเกษตรทาํ ใหน ้าํ เนา เสยี นาํ ไปใชประโยชนไ มไ ด นอกจากนีย้ งั เปน แหลง เพาะเชอ้ื โรค สัตวน าํ้ ไมมที ่อี ยอู าศยั อยา งท่ีเราเหน็ คราบนํา้ มันในทะเลนนั้ ทําใหพ ชื น้ําถกู ทาํ ลาย 3. ปญหาเก่ยี วกับดนิ การเสอื่ มโทรมของดิน ซึ่งสาเหตสุ ว นใหญมา จากการตดั ไมท ําลายปา และนอกจากน้เี กดิ จากการกดั เซาะ พงั ทลายโดยนา้ํ ไหล ลม การลดนอ ยลงของธาตอุ าหาร ทาํ ใหดนิ ขาดความอุดมสมบูรณ ทําใหเ กดิ ปญหาดนิ เคม็ ดินมีสารปนเปอน ดินเปนกรด และปญหาดินยบุ ตัวเปนตน เนื่องจากการใชดนิ ทผ่ี ิด ประเภท ดินเนา เสยี เพราะการทง้ิ ขยะและสารเคมี ดนิ จืดเพราะขาด ปยุ เนอื่ งจากการปลูกพชื ชนิดเดียวกนั ซา้ํ ๆ ในท่ีเดมิ การแกป ญ หาและสง เสริมสภาพแวดลอมในทองถ่ิน แนวทางการแกปญ หาและสง เสริมสภาพแวดลอ มในทอ งถ่ิน สามารถปฏบิ ตั ิได ดังน้ี 1. สรางความตระหนกั ความรู และความเขาใจที่ถกู ตอ งเกยี่ วกบั การรกั ษา สภาพแวดลอมแกป ระชาชน และบคุ ลากรของหนว ยงานตา ง ๆ ในทองถิ่น 2. ใหค นในทอ งถ่นิ หรอื ชุมชนรว มกนั กําหนดมาตรการ แนวทางการดาํ เนินงาน เกีย่ วกบั สภาพแวดลอมตาง ๆ รวมทง้ั การลงโทษผูก ระทําความผดิ อยา งจริงจงั 3. ปลุกจติ สาํ นึกของคนในทอ งถิน่ ใหม คี วามรูสกึ รัก และภูมใิ จในทอ งถ่ินของตน เพ่อื จะไดช ว ยกันรักษาสภาพแวดลอ มในทอ งถน่ิ 4. รว มกันฟน ฟสู ภาพแวดลอ มในทอ งถนิ่ ท่ีเส่ือมโทรมใหด ขี นึ้ เชน โครงการปลูกปา ทดแทน โครงการปลูกปาชายเลน เปนตน อา นจบแลว อยาลมื ทาํ กจิ กรรม ตอจนเสรจ็ นะจะ คนเกง

222 กิจกรรมที่ 1 เรื่อง มลพษิ ทม่ี ีผลตอ ทรัพยากรธรรมชาตใิ นทองถน่ิ คาํ ช้แี จง : ใหน กั เรียนจับคูขอ ความตอไปนใ้ี หถ ูกตอง โดยตอบซํ้าขอ กนั ได ______1. สาเหตทุ ่ีทาํ ใหเกิดปญหามลพษิ คอื คน และธรรมชาติ ก. หมวกสีขาว ______2. การนําเครอื่ งมอื ท่ีทันสมยั เขา มาใชในการทําการเกษตร ข. หมวกสแี ดง ค. หมวกสดี าํ น้นั ทาํ ใหเ กดิ ปญหาทางสิง่ แวดลอ มอยางมาก ง. หมวกสเี หลอื ง ______3. การสรางเขอ่ื นทาํ ใหสตั วปา ไมม ีทอ่ี ยอู าศัย จ. หมวกสีเขยี ว ______4. การปลอยนํา้ เสยี จากโรงงานอุตสาหกรรมทาํ ใหน ํา้ เนาเสยี ฉ. หมวกสีฟา ______5. ควรมกี ารบําบดั นา้ํ เสียกอนปลอ ยลงสแู มน ํา้ ______6. นาํ นํ้าทเี่ หลอื จากการซักผา และลางจานไปรดนํา้ ตนไม ______7. ควรปลูกจติ สาํ นกึ ใหค นในทอ งถน่ิ รกั และหวงแหนใน ทรัพยากรธรรมชาติ ______8. สาเหตุทีท่ ําใหดินจืด เพราะการปลกู พืชชนิดเดยี วกันซ้าํ ๆ ______9. การแกป ญหาน้าํ เนา เสียไดด ีทีส่ ดุ คือ การไมท งิ้ ขยะ และน้าํ เสียลงสแู มนํา้ ลําคลอง ______10. ปญ หาภาวะโลกรอน เรียกอกี อยา งหนึ่งวา “ภาวะเรอื นกระจก” ไมม ีอะไรทเี่ ด็กเกงทาํ ไมได สๆู ๆ นะจะ

223 เฉลย 1. ก 2. ก 3. ค 4.ค 5. จ 6. จ 7. ง 8. ก 9. ฉ 10. ก ถกู หมดทกุ ขอใชไ หม ย้มิ ใหญเลย

224 แบบประเมนิ ทกั ษะการคิดแกปญ หา เร่อื ง มลพษิ ที่มีผลตอทรพั ยากรธรรมชาติในทอ งถิ่น คําสัง่ ใหนกั เรียนอานสถานการณท กี่ ําหนดใหแ ลว ตอบคําถามใหถ ูกตอง เอกสงั เกตการเปลย่ี นแปลงของตนออ นของผกั สวนครวั ที่มกั ถูกแมลงมากดั กนิ เนอ่ื งจากเอกไมต อ งการใชย าฆาแมลง เอกจงึ ใชวธิ ีการกางมุง ใหผักสวนครัวทป่ี ลกู ไว ซึง่ ผกั เหลานนั้ กเ็ จรญิ เติบโตงอกงามดี แตก แ็ ปลกใจท่แี ตงกวาและมะเขอื ติดผลนอ ยมากทงั้ ๆ ทผ่ี กั ทงั้ สองชนดิ กต็ ดิ ดอกเตม็ ตน 1. ประเดน็ สําคญั ของเรื่องคอื ? 3. สาเหตุท่ที ําใหเกิดปญหาคอื ? ก. ดนิ ไมด ี ก. ผกั ถูกแมลงกดั กนิ ข. การปลกู ผักกางมงุ ข. การไมใชยากาํ จัดแมลง ค. แมลงชอบกดั กินตน ออ น ค. ขาดแมลงชวยสะสมเกสร ง. แตงกวาและมะเขอื ตดิ ผลนอ ย ง. เอกไมไดใ สป ยุ บาํ รงุ พืชผกั 2. ปญหาท่เี กิดขนึ้ คอื ? 4. จากปญ หาท่เี กดิ ขึ้นควรใชวธิ ีแกไขอยา งไร? ก. ผกั ไมเจรญิ เติบโต ก. ใชยากาํ จดั แมลง ข. การไมใ ชย ากาํ จดั แมลง ข. ไมกางมงุ ในชว งท่ีติดดอก ค. อณุ หภมู ิไมเ หมาะสมกบั ผกั ค. เอกตองใสป ยุ บาํ รุงพชื ผัก ง. แตงกวาและมะเขือติดผลนอ ย ง. กางมงุ เปนครง้ั คราวเพื่อใหอ ากาศถา ยเท 5. จากวธิ กี ารแกปญหาดังกลาว ผลทจี่ ะไดร ับคอื ? ก. แมลงมากนิ ผกั นอ ยลง ข. ดนิ มคี วามอุดมสมบรู ณ ค. ผักสวนครวั เจริญงอกงามดี ง. แตงกวาและมะเขือเทศจะตดิ ผลมากขนึ้ เด็กดีตองไมดูเฉลยกอนทําเสรจ็ นะ

225 เฉลย 1. ง 2. ง 3. ค 4. ข 5. ง เฮ ! ถูกเกอื บหมดทกุ ขอ เลย

226 แบบทดสอบวดั ผลการเรียนรู เร่อื ง มลพิษทีม่ ผี ลตอ ทรพั ยากรธรรมชาติ คําสั่ง ใหนกั เรยี นทาํ เครอื่ งหมาย X ทับตัวอักษรทถ่ี ูกตอ งทีส่ ดุ เพยี งขอ เดียว 1. เหตกุ ารณใ นขอใดเปน ปญ หาทาง 3. สภาวะเรอื นกระจกเกดิ จากปญ หามลพษิ ใน สงิ่ แวดลอ ม? ขอ ใด? ก. การบกุ รุกปา สงวน ก. นํา้ ข. นํา้ ในคลองหลอดมกี ลิ่นเนา เหมน็ ข. อากาศ ค. ชมุ ชนแออดั ในกรงุ เทพมหานคร ค. ปาไม ง. ประชาชนปลูกบา นเรอื นอยรู มิ ฝง ง. แรธาตุ แมนาํ้ 4. สารพษิ ในดนิ เกิดจากการกระทําในขอ ใด 2. ขณะนงั่ รถโดยสารประจาํ ทางและ มากทส่ี ดุ ? มีจราจรตดิ ขดั นักเรยี นรสู ึกหายใจ ก. การทําเหมอื งแร ไมอ อกเพราะควนั จากทอ ไอเสีย ข. การทิง้ ส่งิ ปฏกิ ลู จากครวั เรอื น รถยนต วธิ กี ารแกป ญ หาดังกลาว ค. การใชสารเคมกี ําจดั แมลงและศัตรพู ชื ในขอใดเหมาะสมทสี่ ดุ ? ง. การปลอยนาํ้ เสยี จากโรงงานอุตสาหกรรม ก. จํากดั จํานวนรถท่ีผา น 5. บริเวณใดมปี รมิ าณกา ซคารบอนไดออกไซด ข. จาํ กัดผโู ดยสารที่ข้นึ บนรถ มากที่สุด? ค. ระบายรถใหวง่ิ ชาลงกวา เดมิ ก. สวนสาธารณะ ง. ชวยกันปลกู ตนไมตามรมิ ถนน ข. ถนนในเมือง ค. โรงภาพยนตร ง. หอประชมุ โรงเรียน ทาํ เสรจ็ แลวเราไปดูเฉลย พรอ มๆ กันเลย

227 เฉลย 1. ข 2. ง 3. ข 4. ค 5. ข เฮ ! ถูกทกุ ขอ เลย

228 ชดุ ฝกทกั ษะการคิดแกป ญ หา ดว ยเทคนิคหมวก 6 ใบ สาํ หรบั นักเรยี นช้ันประถมศกึ ษาปท ี่ 4 ชุดที่ 4 เรอื่ ง การอนรุ ักษทรัพยากรธรรมชาตใิ นทองถ่ิน โดย นางสาวนฤมล มีโสภา

229 คําชแี้ จงสาํ หรบั นักเรยี น ชุดฝกทักษะการคิดแกปญหา ชุดที่ 4 เร่ือง การอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติใน ทองถิ่น ชุดนี้ประกอบดวย วัตถุประสงค ใบความรู ใบกิจกรรม แบบประเมินทักษะการคิด แกปญหา และแบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เวลาในการใชชุดฝกทักษะการคิดแกปญหา 2 ชั่วโมง ขน้ั ตอนในการปฏิบตั ิ 1. นักเรียนศึกษาวตั ถุประสงคข องการใชช ุดฝก 2. นักเรียนศึกษาใบความรู เรื่อง การอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติในทองถิ่น และ ปฏิบัติกจิ กรรมตามใบกจิ กรรมท่ีกําหนดให 3. หลังจากศึกษาแลวใหนักเรียนทําแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา เร่ือง การอนุรักษทรพั ยากรธรรมชาติในทอ งถน่ิ จาํ นวน 5 ขอ และแบบทดสอบวัดผลการเรียนรู เรื่อง การอนรุ ักษทรพั ยากรธรรมชาติในทอ งถน่ิ จาํ นวน 5 ขอ 4. นักเรียนตรวจแบบประเมินทักษะการคิดแกปญหา และแบบทดสอบวัดผล การเรียนรทู ายแบบทดสอบดว ยตนเอง วตั ถุประสงค 1. เพือ่ ใหน กั เรยี นบอกวธิ ีการอนรุ ักษทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ มใน ทอ งถน่ิ ได 2. เพอื่ ใหน ักเรยี นบอกวิธกี ารสง เสริมคณุ ภาพทรพั ยากรธรรมชาติและ สง่ิ แวดลอ มในทองถิน่ ได

230 ใบความรู เร่ือง การอนรุ กั ษท รพั ยากรธรรมชาติ การอนุรักษท รพั ยากรธรรมชาติ หมายถึง การใชทรพั ยากรอยางชาญฉลาดใหเ กิดประโยชน มากทส่ี ดุ และประหยดั เพือ่ ใหม ีใชตลอดไป 1. วัตถุประสงคข องการอนรุ กั ษท รพั ยากรธรรมชาตสิ ิง่ แวดลอ ม 1.1 เพื่อพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตท่ดี ีของมนษุ ย โดยการใชประโยชนสูงสุดจาก ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละการรกั ษาสมดุลธรรมชาติในเวลาเดียวกนั โดยเลอื กใชเทคโนโลยหี รือ วธิ กี ารที่ทําใหเ กิดผลเสียตอ สิ่งแวดลอมนอ ยที่สุด 1.2 เพื่อรักษาทรัพยากรส่ิงแวดลอมใหอยูใ นสภาพสมดลุ โดยการใชท รัพยากรธรรมชาติใน ปรมิ าณและเวลาทพ่ี อเหมาะคอื ไมมากและเรว็ จนเกนิ กวา ทรพั ยากรธรรมชาตจิ ะฟนสภาพได ทัน 2. แนวทางการอนรุ ักษทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอม เม่อื ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอมลดปริมาณและคณุ ภาพลงจะสง ผลกระทบโดยตรงตอ คณุ ภาพชวี ติ ของมนุษย ดงั นน้ั จงึ ตองหาวิธกี ารทาํ ใหทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอมทสี่ ําคญั ใหม ีใชตลอดไป ดงั น้ี (1) ใชทรัพยากรธรรมชาตอิ ยา งฉลาด คอื ตองมีการปลกู ตนไมท ดแทนกอ นตัดไม (2) ตองใชทรัพยากรธรรมชาตอิ ยา งประหยัด นัน่ คอื การนาํ ทรัพยากรมาใชเทา ท่ีจําเปนเพื่อใหมี ทรพั ยากรใชน านทสี่ ดุ และเกดิ ประโยชนมากท่สี ุด เชน แรธาตุ (3) ตอ งมีการจัดทรัพยากรธรรมชาติเพ่ือใหเกดิ การสูญเสยี กระบวนการผลิตนอ ยที่สุด (4) ตองมกี ารบาํ บัดและฟน ฟู ซึ่งเปนวิธที ่ีชว ยลดความเสอื่ มโทรมของทรพั ยากรธรรมชาติ เชน โรงงานอุตสาหกรรม ตอ งมกี ารบาํ บัดน้ําเสยี กอนปลอยลงสแู หลง นํ้า การปลูกปาทดแทนปาไม ที่สญู เสียไป (5) การใชสงิ่ อน่ื ทดแทน เพื่อใชทรัพยากรธรรมชาตใิ หล ดนอยลงและไมเปน การทาํ ลาย สิง่ แวดลอ ม เชน การใชใบตองซ่ึงเปน วสั ดุธรรมชาติที่ยอยสลายไดแทนการใชโฟม การใช พลังงานแสงอาทติ ยทดแทนการใชเ ชอื้ เพลิง (6) การซอ มแซมสงิ่ ของเคร่ืองใชใหกลบั สสู ภาพการใชง านไดอีกครง้ั จะชว ยยืดอายกุ ารใชง าน เชน การนํากระดาษท่ีไมใชนาํ มาเขา กระบวนการผลิตใหม (7) การลดอนั ตรายจากสารพษิ เชน จากโรงพยาบาล เมือ่ นําไปท้ิงจะกอใหเ กิดอนั ตรายตอ มนุษย ดงั น้นั กอ นท่ีจะท้งิ ควรทําใหส ารพิษอยใู นสภาพทีก่ อ ใหเ กดิ อันตรายนอ ยท่ีสดุ (8) การดแู ลปอ งกนั มิใหม กี ารทาํ ลายทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอม (9) การแยกขยะเพอื่ สะดวกในการนาํ มาผลติ เพอ่ื นาํ มาใชใหม

231 ทรพั ยากรทางธรรมชาตทิ ี่ควรแกการอนุรักษ มีดังนี้ 1. ดิน เปนทรัพยากรทมี่ ีคณุ คา ทางการเกษตรอยางมาก เพราะมนุษยใชท ดี่ นิ เปน แหลง ทาํ การเกษตรทกุ ชนดิ ความสาํ คญั ของดิน การบํารงุ รักษาดิน 1. เปน แหลงทอ่ี ยูอาศัยของคน สตั ว และพชื 1. ใสปุย คอกเพื่อเพ่มิ อาหารใหพ ืชตาม 2. เปนแหลง อาหารของคน สัตว และพชื 3. เปน สถานที่พกั ผอนหยอนใจ ชนิดของพชื 4. เปนแหลงดดู ซมึ สงิ่ สกปรกตา ง ๆ จากคน 2. ปลกู พชื หมุนเวียนเพอื่ ปอ งกันดินจดื 3. ปลกู พชื คลมุ ดนิ เพ่อื ปอ งกันไมใ ห และสตั ว 5. เปนแหลงทรัพยากรธรรมชาติอืน่ เชน หนาดนิ สึกกรอนและแหง แลง 4. ไมเผาหญาหรือดินในไรนาเพราะจะ แรธาตุ ปา ไม สตั วปา ทําใหดนิ จืด 2. น้ํา เปนทรพั ยากรธรรมชาติทปี่ กคลมุ ผวิ โลกถงึ 3 สวนใน 4 สวน แหลงนาํ้ มีอยทู ว่ั ไปบน ผิวโลก ความสําคัญของน้าํ การบํารงุ รักษาแหลง น้าํ 1. ใชบ ริโภค ดืม่ ชาํ ระลาง ประกอบอาหาร 1. ไมท ําลายปา ไมซ ึง่ เปนแหลง ตน น้าํ ลาํ ธาร 2. ไมทงิ้ ขยะและส่งิ ปฏกิ ลู ในแหลงน้าํ 2. เปนทอ่ี ยอู าศัย ธรรมชาติ 3. ใชในทางเกษตรกรรม อุตสาหกรรม 3. ทาํ นาํ้ เสยี ใหส ะอาดกอนปลอยลงสู และดบั เพลงิ แหลง นา้ํ 4. ใชเ ปน เสนทางคมนาคม เชน แมน ํ้า 4. ใชน ้าํ อยา งประหยดั ชวยกนั ขดุ ลอก มหาสมุทรทะเล เปนตน แหลงนา้ํ ท่ีตื้นเขนิ 5. เปนแหลง พลังงาน เชน เพอ่ื ผลติ กระแส ไฟฟา 6. เปน ทพ่ี ักผอนหยอ นใจ เชน นํา้ ตก ทะเลสาบ เปนตน

232 3. ปาไม ปา ไมม คี วามสมั พนั ธกับนํา้ และสภาพอากาศ ถาบริเวณใดมีปาไมมากบรเิ วณนน้ั กค็ วรจะชมุ ชื้น เพราะตน ไมจะคายความชื้นออกมา ทาํ ใหส ภาพอากาศเย็นและเกดิ ฝนตก ซึ่งจะทาํ ใหเกิดเปน แหลง ตนน้ําลาํ ธาร แตถ า ปาไมถกู ทําลายกจ็ ะทําใหสภาพอากาศแหงแลง ฝนไมต กตามฤดู ความสําคญั ของปา ไม การบาํ รงุ รกั ษาปา 1. เปน แหลง วตั ถุดบิ ที่นํามาใชท ําเคร่ืองนุงหม 1. ปอ งกันและปราบปรามการตดั ไม อาหาร ทีอ่ ยอู าศัย ยารกั ษาโรค และเครื่องใช ทาํ ลายปา ตา ง ๆ 2. หาแหลงทํามาหากินใหช าวเขาอยู 2. เปนแหลงทาํ รายไดใ หแกป ระเทศชาติ จํานวนมาก เชน การสง ไมเปน สินคาออก อยา งเปนหลักเปน แหลง เพ่อื ปองกนั 3. ปา ไมท าํ ใหภ ูมิประเทศชมุ ช้ืน ทาํ ใหมฝี นตก การทาํ ไรเ ลื่อนลอย สมาํ่ เสมอ เปน แหลงตน นาํ้ ลําธาร 3. สงเสริมการปลกู ปาทดแทน 4. เปน ท่อี ยูอาศยั ของสัตวปาทั้งหลาย 4. ปดปาไมอ นญุ าตใหมกี ารทาํ ปา 5. ปา ท่อี ุดมสมบูรณจ ะชว ยดูดซมึ น้ํา และกนั 5. ใชว ัตถุอ่นื ทดแทนผลติ ภณั ฑท่ที ํา นาํ้ ใหไ หลชา ลง ซ่งึ เปน การปอ งกนั น้าํ ทว ม จากไม ได 6. ตั้งหนวยปอ งกันไฟปา 6. เปน แหลงทท่ี าํ ใหอ ากาศบริสทุ ธิ์ เพราะเม่อื 7. สงเสริมใหม กี ารเผยแพรค วามรแู ละ ตน ไมป รงุ อาหารตนไมกจ็ ะคายออกซิเจน ความเขาใจแกป ระชาชน ออกมา 7. เปนแหลงพกั ผอนหยอนใจ และเปน แหลง ท่ี ใชในการศกึ ษา 8. ชว ยอนุรกั ษท รพั ยากรอ่ืนๆ ใหอ ุดมสมบรู ณ เชน ดนิ นํ้า แรธาตุ สัตวปา เปนตน อานจบแลว กไ็ ปทํากิจกรรมกนั ตอเลย ตง้ั ใจ ทาํ นะจะ เดก็ ๆ สู ๆๆ

233 กิจกรรมที่ 1 เร่อื ง การอนรุ กั ษทรัพยากรธรรมชาติ คําสัง่ ใหนกั เรยี นจับคูขอ ความตอ ไปน้ีน้ีใหถ กู ตอ ง โดยตอบซ้ําขอ กันได ____ 1. การอนรุ ักษทรัพยากรธรรมชาติ หมายถงึ การใช ก. หมวกสีขาว ใหเกดิ ประโยชนมากที่สดุ ข. หมวกสแี ดง ค. หมวกสดี ํา ______ 2. การทําไรเลื่อนลอยเปนอปุ สรรคในการอนรุ ักษ ง. หมวกสีเหลอื ง ปา ไม จ. หมวกสีเขียว ฉ. หมวกสีฟา ______ 3. การปลูกพชื คลมุ ดินเปนการรักษาหนา ดนิ ______ 4. ดินเปน แหลง ทอี่ ยอู าศัยของคน สัตว และพืช ______ 5. ตองมกี ารบําบัดนาํ้ เสยี กอ นปลอ ยลงสูแหลงน้าํ ______ 6. ปา ไมชว ยปองกนั การเกดิ นํ้าทว มได ______ 7. ปอ งกนั และปราบปรามการตัดไมท าํ ลายปา ______ 8. นาํ้ เปนแหลง พลงั งานทใี่ ชผลติ กระแสไฟฟา ______ 9. การใชทรัพยากรอยางชาญฉลาด ใชอ ยา งรคู ณุ คา เพือ่ ใหมใี ชต ลอดไป ______ 10. ดนิ นํา้ และปา ไมส ามารถใชเปน สถานทีท่ อ งเทยี่ ว ใชใ นการผกั ผอ นหยอ นใจ เด็กดีตอ งไมเปดดเู ฉลยกอนนะจะ

234 เฉลย 1. ก 2. ค 3. จ 4. ง 5. จ 6. ง 7. จ 8. ง 9. ฉ 10. ข เหน็ ไหมไมเ ห็นจะยาก ทําได กนั ไดท ุกขอเลย

235 แบบประเมินทกั ษะการคิดแกปญ หา เรอื่ ง การอนรุ ักษทรัพยากรธรรมชาติ คําสั่ง ใหน กั เรียนอานสถานการณท กี่ าํ หนดใหแ ลว ตอบคําถามใหถ ูกตอ ง ธนเทพมีอาชีพเล้ียงปลาและปลกู ผักขายโดยใชน ้าํ ในบอ รดผกั และลา งผกั กอ น นาํ ไปขาย ซง่ึ ปท ผี่ า นมาธนเทพมีรายไดจ ากการขายปลาและผักสงู มาก แตปน ้ีรายได ลดลงเน่อื งจากมแี มลงหลายชนดิ มาทําลายใหเกดิ ความเสยี หาย ธนเทพจึงใชยาฆาแมลง ฉีดพน เปน ประจาํ แตอ กี 5 เดอื นตอ มามปี ลาตวั เล็ก ๆ ตายลอยมาตดิ รมิ บอบอ ย ๆ 1. ประเดน็ สาํ คญั ของเรือ่ งคือ? 3. สาเหตทุ ที่ าํ ใหเ กดิ ปญ หาคือ? ก. การฉีดยาฆา แมลง ก. ไมใ ชปยุ บาํ รุงผกั ข. ผักไมเ จรญิ งอกงาม ข. มแี มลงหลายชนิดมาทาํ ลายผัก ค. การตายของปลาในบอ ค. ยาฆาแมลงไหลลงบอ เล่ียงปลา ง. ธนเทพมีอาชพี เลีย้ งปลาและ ง. ยาฆา แมลงตกคา งในบอ เลยี้ งปลา ปลูกผักขาย 4. จากปญ หาท่ีเกิดขึ้นควรแกป ญ หาอยา งไร? 2. ปญหาทสี่ ําคัญคือ? ก. งดฉดี ยาฆาแมลง ก. ผกั ไมเจริญงอกงาม ข. เปลีย่ นนํา้ ในบอ เล้ียงปลาใหม ข. การตายของปลาในบอ ค. ไมล า งผักทมี่ ยี าฆาแมลงในบอปลา ค. การกาํ จัดแมลงท่ีรบกวนผกั ง. ใชยาฆา แมลงท่ผี ลิตจากธรรมชาตแิ ทน ง. รายไดจ ากการขายปลาและ ผักลดลง 5. จากวธิ กี ารแกปญ หาดังกลา ว ผลที่ไดร บั คอื ? ก. ปลาตายนอยลง ข. ผักเจริญงอกงามดี ค. แมลงมารบกวนนอยลง ง. รายไดจ ากการขายผักเพมิ่ ขนึ้ ตาวเิ ศษเหน็ นะ ! ทําใหเ สร็จกอน แลว คอ ยเปด ดเู ฉลยนะจะ

236 เฉลย 1. ค 2. ข 3. ค 4. ค 5. ก ถกู กนั คนละกี่ขอครับ คน เกง ของจุก