ชาวเล

151 (3) พ่เี ลยี้ งNGOs มาใหก้ าลงั ใจในการสญู เสียกบั สึนามิ สอบถามความตอ้ งการชาวบา้ น/แนะนาช่องทางการ ต่อสู้ มเี พ่ือนผู้ประสบภยั สึนามทิ ้ังคนไทยและชาวเล วางแผน มีคนทกุ ด้าน เชน่ อาหารนา้ สขุ ภาพรา่ งกาย จติ ใจ การออกแบบบ้านทช่ี มุ ชนต้องการ (4) ยดึ พ้นื ทส่ี ร้างบา้ น เฝา้ พ้ืนที่ ส่งขา่ วทมี แกนนา ประสานทมี ประสานนักขา่ ว ประสานหน่วยงาน มขี ้อมลู / สง่ แกนนาทุกกลุ่มไปดงู าน เรียนรู้ท่ังตา่ งประเทศและในประเทศ (5) สรา้ งกลุม่ อาชพี เช่นกลุ่มประมง กลมุ่ สตรีออมทรัพย์ เครอื่ งแกง สหกรณ์ นา้ มนั รา้ นคา้ เยาวชน (6) ชาวเลถกู ดาเนินคดีข้อหาบกุ รกุ /เรยี นรดู้ า้ นกฎหมาย ทดลองทา ทาซา้ ๆๆๆ/เกบ็ ข้อมูลชุมชน/เกบ็ ข้อมลู มอ แกลนในจงั หวัดพังงา/สรา้ งศูนยว์ ฒั นธรรมมอแกลนทบั ตะวัน (7) เครื่องมือในการตอ่ สดู้ ้านศาล รอ้ งรารองแง็ง ทาอาหารตามวถิ หี น้าศาล /ร้องราในเขตอาเภอ/ ประชาสมั พันธ์ความเป็นมาของชุมชน/มเี พ่ือนเครอื ขา่ ย/มีขอ้ มลู ของกรรมการสิทธ์ิ นักวชิ าการ/มนี กั ข่าว/มพี ี่ เล้ยี งคอ่ ยช้แี นะ/ตอ้ งสรปุ บทเรียนทุกครั้งท่ีข้ึนศาล ทาสือ่ ประชาสมั พันธ์ดว้ ยตวั ชาวเลเองโดยใชช้ ่องทางนักขา่ ว พลเมอื ง (8) นายทนุ ขอไกลเกล่ีย/ชาวบ้านถูกบงั คบั ให้ไกลเกล่ยี อยา่ งจายอม/ข้อตกลงให้เงินเยยี วยาตามข้อเรยี กร้องก็ ถูกหลอกเพราะชาวบ้านเชื่อในสงิ่ ที่ผูพ้ ิพากษาพูด/นายทนุ ไดท้ ่ีดนิ ไป9 ไร่ (9) ชมุ ชนถูกล้อมโดยเอกชนทัง้ โรงแรม เตรยี มสนามกอล์ฟ /เยาวชนติดยา/ชาวบา้ นขายท่ีดนิ (10) แกนนาชุมชนสรา้ งพน้ื ทใ่ี หม้ รี ายได้/คงวิถีชวี ติ มอแกลนโดยการทา “มอแกลนพาเทย่ี ว”ไดร้ ับผลการการ ตอบสนองดีข้ึนมาเรือ่ ยต้งั แต่ป5ี 6 ถึงปัจจบุ ัน (11) สิ่งท่ีสาเร็จได้หลายอย่างในชุมชนคงเป็นพลังเด็กและเยาวชน สตรี ท่ีทากิจกรรมอย่างตอ่ เนื่อง (12) คตปิ ระจาใจแกนนาชุมชนต้องมจี ิตใจม่งุ มนั่ เสียสละ มองข้ามอปุ สรรค อย่าคดิ เล็กคดิ น้อย พูดแลว้ ต้อง ทา ทาผดิ ต้องขอโทษ ต้องลองให้คนอื่นทา 3.1.4 ขอ้ มลู ชมุ ชนชาวเลชนเผ่ามอแกลนบ้านหินลาด

152 ภาพท่ี 148 ภาพรวมพาเทยี่ ว 10 เผา่ หนิ ลาด 1) ขอ้ มลู พ้นื ฐานด้านประชากร ดา้ นพน้ื ที่ “ หมู่บ้านหินลาด” ต้ังอยู่หมู่ท่ี 6 ตาบลทา้ ยเหมือง อาเภอท้ายเหมือง จังหวัดพังงา มีประชากร 196 คน ผู้หญิง 94 คน ผู้ชาย 102 คน จานวน 52 ครัวเรือน มีสถานะทางทะเบียนราษฎร์ ชาวมอแกลนทุกคนมี บัตรประชาชนคนไทย ระดับการศึกษา จบ ป.4 - ป.6 สว่ นใหญ่ เดก็ ร่นุ หลงั ๆ มีจบ ม.6 บา้ ง ขอ้ มูลท่ีอยู่อาศยั และที่ทากิน ภาพท่ี 149 ประชมุ แกไ้ ขปญั หาทด่ี ินตอน พ.ศ 2558 - เอกสารสิทธ์ิท่ีดิน มี ภ.บ.ท 5 จานวน 41.2 ไร่ 680 ตารางเมตร 10 งาน ได้มาจาการสืบทอด/ ซื้อ-ขาย และแบ่งให้จากตระกูลท่ีมาบุกเบิกรุ่นแรกครอบครัวละประมาณครึ่งไร่ แต่ปัจจุบันบางครอบครัวก็ อาศยั ญาติอยู่ เพราะไดข้ ายใหค้ นไทยไป

153 ภาพท่ี 150 บ้านท่ยี ากจนทส่ี ุดในชุมชนมอแกลนหนิ ลาด - พน้ื ทอ่ี ยู่อาศยั การสรา้ งบ้านเรือนอยู่อาศัยรวมทั้งชมุ ชนประมาณ 7 ไร่ ลกั ษณะบา้ นส่วนใหญ่ เป็นบ้านปนู และสงั กะสชี ัน้ เดียว 1 หอ้ งนอน 1ห้องน้า ภาพที่ 151 ตวั แทนกระทรวงทรัพฯลงพื้นท่สี วนยางมอแกลนหินลาด - พ้นื ทเ่ี กษตรกรรม อยบู่ นเขาหลัก 24.5 ไร1่ 4 งาน 224 ตารางเมตร 74 เมตร ในพ้ืนท่ีชุมชนมี พชื ผลท่ีปลกู เป็นพชื ผสม แปลงผกั สวนครวั เล็กๆ สวนปาล์มและยางพารา

154 ภาพท่ี 152 “หาหอยหวาน” พืน้ ที่แหลง่ หากนิ ในคลองท่งุ มะพรา้ ว - แหลง่ ทามาหากิน ในทะเล บริเวณ ปากคลองหินลาด ปา่ ชายเลนหนิ ลาด คลองบกี า คลอง ท่งุ มะพรา้ ว คลองลาปี เปน็ ทะเลในจงึ หาได้ทกุ เดอื น แต่ใหด้ นู ้าขน้ึ นา้ ลงก่อนจะลงไปหากนิ และแหลมปะการงั เขาหน้ายกั ษ์ เป็นทะเลแนวนอกเวลาไปหากินต้องดสู ภาพอากาศก่อน ภาพท่ี 153 ปา้ ยหลมุ ศพ เฒา่ โฉด้ หรือนาย โสด นาวารักษ์ เสยี ชีวติ พ.ศ. 2549

155 2) ประวตั ิศาสตร์การโยกยา้ ยถนิ่ ฐานชุมชนชาวเลชนเผ่ามอแกลนหนิ ลาด ก่อนมาต้ังถิ่นฐานท่ีหนิ ลาด ชาวเลกลุ่มนเี้ คยอยู่รวมเป็นกลุม่ ใหญ่กับชาวเลชนเผา่ มอแกลนสายตระกูล อื่นๆ มีการปกครองแบบเครือญาติ มีผู้นาสืบทอดตามสายตระกูล โดยผู้นาสายตระกูล “ตาหลวงจักร” “ตา หลวงหนิ้ม” เป็นผู้นาสายตระกูลที่ปกครองและพาชาวเลมอแกลนอพยพจาก “บ้านในหยง” มาอยู่ในบริเวณ แถบน้ี ยุคท่ีสภาพพ้ืนที่ยังเป็นป่าด้ังเดิม มีสัตว์ป่าและอาถรรพ์มากมาย รกร้างผู้คน มีการสืบทอดสายตระกูล ผู้นาในพ้ืนที่แถบน้ีอย่างน้อย 7 ชั่วอายุคน มากกว่า 250 ปี เกิดสงครามโลกครั้งที่ 2 ความเป็นระบบเมืองจึง คอ่ ยๆ ขยายมาถงึ ภาพท่ี 153 แผนท่ตี ัง้ ชุมชนหมา่ นาวในอดีต ภาพที่ 154 บรเิ วณท่ีเคยทาข้าวไรห่ มุนเวียน เขาหนา้ ยกั ษ์

156 ในช่วง พ.ศ. 2250 บรรพชนชาวเลมอแกลนท่ีย้ายจากบ้านในหยง เร่ิมมีการเพาะปลูกมากข้ึน พื้นท่ี “หม่านาว” อยู่ใกลก้ บั สสุ านชาวเลมอแกลนบา้ นหินลาดในปจั จุบัน จงึ มีการเรียกสสุ านวา่ “เร๋วหม่านาว” (เรว๋ แปล่าสุสาน) ชุมชนตั้งอยู่ทางทิศเหนือของ เร๋วหม่านาว ที่เต็มไปด้วยป่าใหญ่รกทึบ ท้ังด้านทิศตะวันออกและ ตะวันตกตดิ ป่าคลองชายเลน บรรพชนชาวมอแกลนหนิ ลาดดารงวถิ ปี ลกู ข้าว ทาไร่ ทาแร่ช่วงมรสุมและประมง ชายฝ่ัง สมัยนั้นมี ทับ (เพิงพัก) ของชาวเลชนเผ่ามอแกลนเต็มไปหมด ว่างจากทานาเขาก็ไปหา หอย ปู ปลาในทะเลมาเผากนิ กันท่ี ทับ จนควันฟุ้งไปหมด เมือ่ ถงึ หนา้ มรสุมก็ไปร่อนแร่ทีช่ ายหาดเอไปแลกน้าตาลและ ของใช้จาเปน็ ภาพท่ี 155 จุดท่ีตั้งชมุ ชนทาไรข่ า้ วหมนุ เวียนทกุ ปีในอดตี

157 ภาพที่ 156 มีร่องรอยสง่ิ ของ เครื่องใชท้ ี่จาเปน็ ภาพที่ 157 น่งั ฟังเรือ่ งเล่าสมยั ทาขา้ วไร่หมุนเวยี น ช่วงพ.ศ. 2482-2488 ภายหลงั หมดภยั สงครามโลกคร้ังท่ี 2 บรรพชนมอแกลนยา้ ยจากหม่านาวมาอยู่ ในพื้นที่หินลาดในปัจจุบัน และต้ังแต่น้ันก็มีจานวนผู้คนย้ายเข้ามาเร่ือยๆ ซึ่งหน่ึงในนั้นมีครอบครัวเฒ่าโฉ๊ด นาวารักษ์ พี่ชายของเฒ่าโอท่ีย้ายมาจากลาปีรุ่นหลังๆ รุ่นน้ันที่ย้ายมาจากหินลาดนอก เข้ามาบุกเบิกก็มีเฒ่า โฉ้ด เฒ่าสุด เฒ่าใย เฒ่าม้ิง เฒ่าเมีย เฒ่าฉ้า เฒ่าลอย เฒ่าเลื่อม แต่ก่อนที่จะมาอยู่อาศัยน้ัน เหล่าผู้เฒ่ากับ

158 คนมอแกลนในยุคน้ันได้ใช้พ้ืนท่ีตรงนี้เป็นท่ีปลูกผัก ส่วนพื้นที่สาคัญทางประวัติศาสตร์ของชุมชนคือ พ้ืนท่ี ปากบาง (อยู่ตดิ กับทา่ เขือ เป็นเขตอุทยานแหง่ ชาตเิ ขาลาปีหาดท้ายเหมือง) เปน็ ท่ีทาข้าวไร่และทานาของคน มอแกลนตลอดแนวตง้ั แตห่ าดท้ายเหมืองถึงทบั เขือ ภาพท่ี 158 ชน้ิ สว่ นเครอ่ื งจักรแพขุดแร่ในทะเล ช่วง พ.ศ.2527 มีการให้สัมปทานเหมืองแร่อีกครั้ง เคร่ืองจักรพัฒนาขึ้น พ้ืนที่ถูกขุดเจาะพลิกผืนดิน เพอ่ื หาแร่ วิถชี ีวติ ชาวมอแกลนจึงเปลย่ี นจากทานาและออกทะเล มาเป็น วิดแร่ (เปน็ วิธกี ารหาเศษแรท่ ตี่ กคา้ ง จากกระบวนการแยกของบริษัท)แร่ตามชายหาดและท้ายรางแร่ของบริษทั เมื่อแร่เหลือน้อย สมั ปทานก็หมด ไมก่ ่ีปีตอ่ มา ภาพที่ 159 เรอื ปนู ขุดแร่ขนาดใหญ่

159 ชว่ ง พ.ศ. 2529 พื้นท่ีในสว่ นที่เคยวิดแร่ กรมอุทยานฯก็มาประกาศเปน็ เขตอุทยานแหง่ ชาตเิ ขาลาปี- หาดท้ายเหมือง และห้ามชาวเลมอแกลนปลูกข้าวในเวลาต่อมา ส่วนพื้นท่ีท่ีเคยทานาท่ีท่าเขือ ทหารก็มา ประกาศเปน็ เขตทหาร (เกือบทกุ ปีจะมีการฝึก-ซ้อมรบร่วมกัน ระหว่างหน่วยสงครามพเิ ศษของต่างชาตกิ ับของ ไทย) ยังคงมีเรือท่ีทาด้วยปูนซีเมนต์ท้ังลา ซึ่งสร้างเกือบสมบูรณ์แต่ไม่สามารถนาออกจากขุมเหมืองไปใช้ได้ (เปน็ ลาแรกและลาเดียวในประเทศไทยในสมยั นั้น) ปจั จบุ นั อยกู่ ลางขมุ เหมอื งอุทยานฯเขาลาปี-หาดทา้ ยเหมือง พรอ้ มช้ินส่วนเรอื ขดุ แร่อน่ื ๆ อีกหลายชิ้น ภาพท่ี 160 แม่ครู ห่งิ ห้อย แสดงในวนั ชนเผ่าฯโลก ทเี่ ชยี งใหม่ จากการสัมภาษณ์ นางห่ิงห้อย นาวารักษ์ แม่ครูรองแง็งชาวเลมอแกลน อายุ 47 ปี เสียชีวิตเม่ือ พ.ศ.2557 เกิดท่ีหมู่บ้านหินลาด มีพี่นอ้ งทง้ั หมด4 คน ได้เคยฟงั เรื่องเล่าจาก “เฒ่าโฉ้ด”ผ้เู ป็นพอ่ ว่าก่อนท่พี ่อ จะอพยพมาอยู่ทน่ี ่ีเมอ่ื กอ่ นอยลู่ าปี (ชว่ งกอ่ นจะมีการตั้งชุมชนมอแกลนทับปลา) พอ่ เฒ่าโฉ้ดซ่ึงเป็นคนลาปแี ละ ชาวเลมอแกลนหม่านาว ได้เข้ามาหากินและใช้พ้ืนท่ีน้ีทาไร่แตงและผักพื้นถ่ิน อีกท้ังพื้นท่ีนี้ยังเต็มไปด้วย สมุนไพรท่ีมีสรรพคุณทางยาสามารถใช้รักษาโรค ภัยไข้เจ็บ เพราะเม่ือก่อนชาวมอแกลนจะกลัว ไม่กล้าไปหา หมอ และมีความเช่ือด้านการรักษาด้วยสมุนไพรที่ชาวมอแกลนทาเอง หรือบางกลุ่มก็ใช้เป็นท่ีพักผ่อนเวลา ออกมาหากินแต่ไม่ได้อาศัยอยู่ถาวร พอช่วงท่ีสงครามกาลังยุติลง พ่อและญาติๆได้ตัดสินใจอพยพมาอยู่ หินลาดดีกวา่ เพราะท่ลี าปีการทามาหากินเริ่มลาบาก ขา้ วกไ็ ม่มที ีป่ ลูกแลว้ เพราะเม่อื กอ่ นชาวมอแกลนทีบ่ ้าน ลาปีปลูกข้าวกินเอง อยู่มาเร่ือยๆก็มีบา้ นเรือนของคนมุสลมิ และคนไทยมากข้ึนพ้ืนที่ทานาลดลง เงินทองก็ไม่ มใี ช้ ไป(เซ็น)ค้างค่าข้าวของท่ีร้านคนไทยไมม่ ีเงินใหค้ ืนต้องขายท่ีดิน อย่างเช่นท่ีดินรอบศาลพ่อตาหลวงจักร ที่ทาประเพณีมาต้ังแต่บรรพบุรุษ เจา้ ของที่ดินเป็นชาวมอแกลนในขณะนน้ั ยากจนมากก็ได้ขายให้คนไทยไม่ก่ี ร้อยบาท ปัจจุบันศาลก็ยังต้ังอยู่ท่ีเดิม(ในที่ของคนไทย)แต่เส้นทางเข้าถูกกีดกัน ชาวมอแกลนท้ัง 4 หมู่บ้าน ( หินลาด , ลาปี ทับปลา , ขนิม ) ยังไม่มีใครรู้ว่าวันไหนท่ีเขาจะฮุบเอาที่ดินท่ีศาลและไม่ให้ใช้ ประกอบ พธิ ีกรรมตอนเดือน 5 (ตามปฏทิ นิ จันทรคต)ิ ชาวบ้านท้ัง4 หมบู่ า้ นจะมารวมกันประกอบพิธีเชน่ ไหว้พอ่ ตาหลวง

160 จักรท่ีนี่ เป็นพิธีท่ีมอแกลนทั้ง 4 หมู่บ้านให้ความสาคัญมาก พอหลังจากสงครามยุติได้ไม่นานก็เกิดวาตภัย แหลมตะลุมพกุ ต้นไม้ใหญๆ่ ก็ล้มตายหมด พ่อก็ยังปลูกข้าว และปลูกต้นมะพร้าว แต่ปจั จุบันไม่มีที่ปลูกข้าว แล้ว ท่ีดินก็เหลือน้อยเต็มที ลูกหลานบ้างคนต้องอาศัยท่ีดินญาติอยู่ เพราะที่ดินตนเองได้ขายให้คนไทย คน ไทยก็ได้เปล่ียนที่ดินโดยการขุดดินทรายขาย ทาให้หมู่บ้านหินลาดมีบริษัทขุดทรายหลายบริษัทท่ีเข้ามา ประกอบกิจการในหมูบ่ ้าน ภาพที่ 161 “เฒ่ายอ้ ย”ชุมชนมอแกลนลาแก่นสบั อาหารหมู (เสยี ชีวิต 2563) ด้วยมีการฝังและอาศัยอยู่ที่น่ีมาก่อนเฒ่าโฉ๊ดมานานนับได้ 5-6 ช่วงคน จากคาบอกเล่าของเฒ่าโอ และเฒ่าย้อย นาวารักษ์ หลายตน้ ตระกูลฝังที่นี่ท่ีพอจะจาจากท่ีเล่ากันมามี เฒ่า เสน้ (ไม่ทราบตระกลู ใด) คน ร่นุ พ่อของทวดแจ็ก เป็นพ่อของทวดธรรม ฝังที่ หม่านาว ทวดธรรมกับทวดหวายซ่ึงเป็นต้นตระกูลของท่านก็ ฝังท่ีน่ัน ผู้เฒ่าผู้แก่ที่เล่ากันมายืนยันว่า..ตอนเร่ิมฝังหลังอพยพจากบ้าน ในหยงมาต้ังถ่ินฐานท่ีนี่แน่นอน รุ่น ต่อมาที่ฝังที่เร๋วหม่านาวก็มี เฒ่าสุด เฒ่าใย เฒ่าม้ิง เฒ่าเมีย เฒ่าฉ้า เฒ่าลอย เฒ่าเล่ือมและ..เฒ่าโฉ๊ด นาวา รกั ษ์ซ่งึ เสยี ชีวิตกอ่ นสึนามิ

161 ภาพท่ี 162 รปู “เฒา่ โฉ้ด”บนหงิ้ สกั การะที่บ้าน “แมค่ รูหิง่ หอ้ ย” ตอนเฒ่าโฉ๊ดมีชีวิตเคยเล่าให้ป้านาฟังว่า..ท่านต้องต่อสู้กับกลุ่มคนท่ีหมายจะยึดครองที่ดินและผืนป่า ของสสุ านแหง่ นีไ้ ปใช้ประโยชน์เพ่ือทาธุรกิจบ่อทรายบ้าง และคนท่ยี ึดเพ่ือทาสวนบ้าง ในสมยั น้นั ถือว่าเฒ่าโฉ๊ด และเพอ่ื นอกี คนกาลังทาเรื่องแข็งข้อกับผู้นาและนายทุน ชาวบ้านเลา่ ขานกนั วา่ สาเหตกุ ารตาย มาจากสาเหตุ พยายามขอออกนสล.ป่าช้าในพ้ืนที่เร๋วหม่านาว เร่ืองการตายของ เฒ่าโฉ๊ด ในวันน้ีกลายเป็นแค่ปริศนาให้ ลกู หลานเอาไว้เตือนตวั เองเพอื่ ใหม้ สี านกึ ยาเกรง อิทธิพล (สมั ภาษณป์ า้ นา นาวารักษ์ พ.ศ.2553 เสียชวี ติ เม่อื เดอื น วันท่ี 10 เม.ย. พ.ศ.2557 และฝงั ทหี่ ินลาด) 3) การประกอบอาชพี และเศรษฐกจิ ชุมชน อาชพี รายรับรายจ่ายและหนีส้ ิน ชาวเลบ้านหินลาดส่วนใหญป่ ระกอบอาชพี รับจา้ งทัว่ ไป มีรายรบั ต่อ เดือนๆละ 3,000- 9,000 บาท รายจ่ายตอ่ เดอื นประมาณ 4,000-12,000บาท และประกอบอาชีพเสริมได้แก่ ประมงพื้นบ้าน เลี้ยงหมู เล้ียงไก่ ทาเครื่องแกง ค้าขาย ปลูกผักกางมุ้ง ทาสวน รับจ้างท่ัวไป เมื่อนามา เปรียบเทียบแลว้ ซ่ึงมีหน้ีสินจานวนมากกว่า แสดงให้เห็นว่าชาวบา้ นส่วนใหญ่มรี ายได้ไม่เพยี งพอต่อค่าใช้จ่าย ทาให้ต้องมีหนี้สินทั้งชุมชน ประมาณ 926,000 บาท / ปี แหล่งที่มาของหนี้สิน คือ กู้จากธนาคารธ.ก.ส ออมสิน กองทุนมูลนิธิรักษ์ไทย กองทุนหมู่บ้าน ผ่อนรถ เคร่ืองใช้ในครัวเรือน หน้ีนอกระบบ การส่งเงินกู้ สูงสุด 5,000 บาท/เดอื น/ครวั ต่าสดุ 100 บาท/เดอื น/ครัว

162 ข้อมูลดา้ นแหล่งหากินประมง/แร่ ชายฝงั่ และในทะเลอันดามัน (จงั หวัดพังงา) ชุมชน พนื้ ทห่ี า ประเภท วิธี/ ปรมิ าณ ใชเ้ วลาหา ทุนและ ผู้ใช้ ชาวเล กิน/ฤดูกาล และชนิด เคร่ืองมอื / เฉลย่ี กนิ และ รายได้ ประโยชน์ ประโยชน์ เดนิ ทาง ตอ่ วัน และสถานะ ชมุ ชน แหลมหมา- ของ ตอ่ วัน ชาวเลมอ ทา่ เฒ่าเปี๊ย ทรพั ยากร ใชเ้ รือหาง ๓-๑๕ ครอบครอง แกลน หาไดท้ ุก ปลา..ปลา ยาวไปกนั ครั้ง กิโลกรมั การวาง ในพ้ืนที่ บา้ นหิน ฤดกู าล ดอกหมาก ละ ๒-๓ คน อวนเริ่มต้ัง ทุน ป่าสงวนป่า ลาด หมู่ ,ปลาหมก ออกหาฝูง นา้ ลงสุด ๓๐๐- คลองทุ่ง ท่ี ๖ ,ปลาข้ีตงั , ปลา เมอ่ื เจอ จนถงึ น้า ๕๐๐ตอ่ มะพร้าว ตาบล ปลาบอก ก็ช่วยกนั วาง ข้นึ สุด มี คร้งั ท้าย อวนลอ้ มฝูง เวลาหา รายได้ เหมือง ปลา มที งั้ ประมาณ ๓๐๐- อาเภอ อวนปลาบอก ๔-๖ ๑,๕๐๐ ทา้ ย ,อวนปลา ช่ัวโมงตอ่ บาท เหมอื ง ทราย วัน จงั หวดั แล้วแต่ใคร ชว่ งเวลา พังงา จะไดร้ ับการ ๓-๑๒ ค่า ถ่ายทอดภมู ิ จะสะดวก ปญั ญา และมี ต่อการวาง องค์ความรู้ อวน ดา้ นการใช้ อวนแบบไหน เพือ่ ใช้หากิน และสรา้ ง รายได้

163 แหลมหมา- ปลา..ปลา ใช้เรอื หาง ๖-๖๐ ใชเ้ วลาใน ทุน ป่าสงวนป่า เรือขุด ฉลาม ยาวไปกันละ กโิ ลกรมั การเกบ็ กู้ ๓๐๐- คลองทุ่ง หาได้ทุก ๒-๓ คน เพื่อ ทกุ วัน วนั ๕๐๐ตอ่ มะพร้าว ฤดูกาล ชว่ ยกนั ปล่อย ละ๔-๖ ครงั้ (หน้าฝนมี เบด็ และขบั ชว่ั โมงต่อ รายได้ มาก) เรอื เทย่ี ว ๒๔๐- ชว่ งเวลาท่ี ๑,๔๐๐ เหมาะสม บาท ตง้ั แต๑่ ๓- ๗ ค่า ทา่ เฒา่ เปย๊ี หอย..หอย ใชก้ ะลาขูด ๒-๑๐ ใช้เวลาช่วง ทนุ – หาได้ทุก หวาน ฤดกู าล ผวิ ดิน กโิ ลกรัม นา้ ลงใกล้ บรเิ วณท่มี ี สุดเป็น รายได้ หอยเกบ็ ใส่ถงุ เวลา ๔-๖ ๔๐- อวน นาไป ช่วั โมง ๔๐๐ เปน็ อาหาร กระท่ังนา้ บาท หรอื ขายเป็น ข้ึนจนไม่ รายไดเ้ พื่อ สามารถ ดารงวถิ ี เก็บหา ประมง หอยได้ มัก ชายฝงั่ หากัน

164 ขุมรางแปด, หอย..หอย หอยกัน ต้อง ๑๐๐- ในชว่ ง๕- ทุน – ป่าสงวนป่า รางเกา้ ,ทา่ กนั สงั เกตปาก ๓๐๐ตวั ๑๕ ค่า คลองทุ่ง เฒา่ จิ,๊ หอยจะโผล่ ต่อครง้ั รายได้ มะพรา้ ว / แหลมหมา- และอ้า ๑๐๐- อทุ ยานเขา ท่าซอ(ทิศ เลก็ นอ้ ย ๓๐๐ ลาปี-หาด ตะวนั ออก แต่บางครั้ง บาท ทา้ ยเหมอื ง ของอุทยาน หรือบาง ฯเขาลาปี- บรเิ วณเชน่ ท่ี หาดทา้ ย โลง่ แจ้งกต็ ้อง เหมือง) ใช้มีดตัดยาง หาไดท้ ุก หกั กดลากใน ฤดกู าล ดินแตล่ ะครง้ั ห่างกนั ไมเ่ กนิ ๕ เซนตเิ มตร หากบริเวณ น้นั มหี อยกัน กจ็ ะสะดดุ เปลอื กหอย ดงั กุกๆ(ส่วน ใหญ่เปน็ หอย กันทีย่ า้ ยท่ียงั เขา้ ไม่ถงึ ปา่ มักพบวา่ มัน หลบใต้ผิวดิน เปน็ หย่อมๆ บางครัง้ กระจุกกนั อยู่ นบั สบิ ) เปน็ หอยชนิดท่มี ี เนอ้ื มาก นามาเปน็ อาหารหรือ

165 จาหน่ายเพอื่ หารายได้ กุง้ ..กุ้ง ใช้คนั อวนรนุ ๑/๒ – ใชเ้ วลาช่วง ทุน – แชบ๊วย,กุง้ ลาย กุ้ง เดินรุน ๓ น้าลงใกล้ ตามริมตลง่ิ กโิ ลกรัม สดุ เป็น รายได้ หากบรเิ วณ เวลา๔-๖ ๖๐- นั้นมกี งุ้ อาศยั ชวั่ โมง ๓๖๐ อยเู่ มื่อยกจะ กระท่ังนา้ บาท มีสัตว์นา้ ขึน้ ทว่ ม เล็กๆหลาย ตลง่ิ ชนดิ ชาวเล จะเลือกเอา แตก่ งุ้ และ สตั ว์น้าที่ นามาเป็น อาหารหรือ จาหนา่ ยได้ ท่ี เหลือกป็ ลอ่ ย

166 เพราะการคดั แยกเอาสตั ว์ น้าจากอวน รนุ มอื ไม่ห่าง จากริมตลง่ิ และใชเ้ วลา ไมน่ าน ปู..ปูดา ใช้เรือตดิ ๒ - ๕ ใช้เวลาช่วง ทนุ เครือ่ งหรือไม่ กโิ ลกรัม นา้ ลงใกล้ ๑๐๐- ตดิ เครือ่ ง สุดเปน็ ๓๐๐ พายเพื่อนา เวลา๔-๖ บาทต่อ หยอง(แรว้ ดัก ช่วั โมง วัน ปู)ทใ่ี ส่เหยือ่ กระทั่งน้า ปลาหมกั ไป ข้นึ ท่วม รายได้ ปกั ใกลๆ้ รปู ู แรว้ ทีว่ าง ๓๖๐ - หรอื บริเวณท่ี ไว้๑๒-๔ ๙๐๐ คาดวา่ นา่ จะ ค่าจะเปน็ บาท มปี ูดาอาศัย ชว่ งนา้ ขึน้ อยู่ เมอื่ น้าขนึ้ สุดลงสดุ และลงจึง เพ่มิ พนื้ ท่ี กลบั มาเกบ็ กู้ ทางอาหาร เพอ่ื ใสเ่ หย่ือ ของปูดา และย้ายที่ และคน ทาแบบน้ีทุก ดักหยอง วนั หากเปน็ เช่นกัน ชว่ งเวลา๑๒- ๔ ค่าปูดาจะ เนือ้ แนน่ มี

167 รสชาติอร่อย และจาหนา่ ย ได้ราคาดีกว่า ชว่ ง๕-๑๑ค่า 4) วฒั นธรรมของชนเผา่ และภูมิปญั ญาด้านความเชอื่ สมนุ ไพร และลางบอกเหตุ ภาษา หมูบ่ ้านหนิ ลาดชาวมอแกลนพดู ภาษาตัวเองได้ 39 คน ผนู้ าทางความเช่ือ * นาง ห่งิ ห้อย นาวารักษ์ เป็นหมอท่ีความสามารถรกั ษาคนด้วยความเช่อื ทางจิตวิญญาณ (เสียชวี ิต) * เฒ่า เหร็น นาวารักษ์ เป็นหมอบนบานบอกบรรพบรุ ษุ พิธีกรรมต่างๆ * เฒา่ กล่ิน นาวารักษ์ เป็นหมอท่ีมีความสามารถปดั เปา่ พิษงูได้ (เสียชีวติ ) ประเพณี เดือน3 ทาตายาย (เซน่ ไหวบ้ รรพบุรุษ) ทีห่ ลมุ ศพ เดอื น4 บ่อกเฒ่าทวดบุหล่านปาด ( เชน่ ไหวบ้ รรพบุรษุ เดือน) ทาท่ใี นปา่ ในบ้าน เดอื น5 ทาพิธหี าบคอน เพือ่ สะเดาะเคราะห์และแก้บนท่ีศาลพ่อตาหลวงจักร เดอื น6 เช่นไหว้หวั เรือแมค่ งคา แม่ยา่ นาง พ่อขุนทะเลและศาลเจา้ ท่ีตามบ้าน เดอื น10 หยา๊ บุญบุหลา่ นเปลา๊ ะ (ประเพณกี นิ บุญ) ทาเพอ่ื สะเดาะเคราะห์และเซ่นไหวบ้ รรพบรุ ุษ

168 ปฏิทนิ วฒั นธรรมชนเผ่ามอแกลน ชุมชนหนิ ลาด จ.พังงา ลาดบั กจิ กรรม เดอื น คา่ หมายเหตุ 1 เซน่ ไหว้บรรพบรุ ษุ เดือน4 มนี าคม แรม 2 คา่ (หลงั จากทาพธิ เี ซ่นไหว้พ่อตาสาม พันเสร็จ วันทัดไปใหเ้ ลือกวันท่ดี ี ทุกบ้านที่มีถว้ ยบรรพบรุ ุษตอ้ งทา ทกุ หลงั คาเรือน 2 รอ้ งเพลงบอก เดอื นห้า เมษายน ขึ้น 1คา่ ถึง แรม 15 ค่า 3 พธิ ีแตง่ เปลวหลุมศพบรรพ เมษายน ขน้ึ 2 - 14 ค่า แตล่ ะชุมชนแต่ตระกูลทาไม่พร้อม บุรษุ กนั แลว้ แต่จะสะดวก 4 พิธหี าบคอน พฤษภาคม ขึ้น 12-14 คา่ (เลอื กทา 1วนั ทเี่ ปน็ วนั ทดี่ )ี 5 เซ่นไหว้บรรพบุรษุ เดือน4 พฤษภาคม ขึ้น 2 ค่าเป็น บ้างปีพธิ เี ซน่ ไหวบ้ รรพบรุ ษุ เดือน4 ต้นไป ทาไม่เสรจ็ ในเดอื น4 ตอ้ งเว้นชว่ งมา ทาต่อในเดือน6 6 พิธีเซน่ ไหว้หัวเรือ พฤษภาคม ขึ้น 1-15 คา่ ทาไม่พร้อมกนั ก็ได้ แตต่ อ้ งเลอื ก วันที่ดี (พธิ นี ี้เฉพาะคนทม่ี เี รือ) 7 พิธีเซน่ ไหว้เจ้าที่ พฤษภาคม ขึน้ 1-15 ค่า ทาไม่พรอ้ มกนั กไ็ ด้ แต่ต้องเลอื ก วนั ทีด่ ี (พิธนี ีเ้ ฉพาะคนท่ีมีเรือ) 8 พิธีกนิ บญุ เดือน 10 กนั ยายน แรม15 ค่า นาอาหารจากการไปกินบญุ มาเซน่ ข้นึ 15 ค่า ไหวบ้ รรพบุรษุ เสร็จเป็นการส้ินสดุ ประเพณขี องแต่ละปี

169 ภูมปิ ัญญาด้านอาชีพ เย็บจาก , ซอ่ มเรือ, เย็บอวน ,เลยี้ งหมูข่ ้พี รา้ ,เล้ยี งไก่บ้าน,ปนี ต้นมะพรา้ ว , ทาเครอื่ งแกง ,ปลกู ผกั ,จกั รสาน เชน่ สาด , กระสอบ กระปกุ เป็นตน้ และถนดั ด้านประมงพื้นบ้านทุก ประเภท ภมู ิปญั ญาดา้ นสมนุ ไพร ยาแก้ปว่ ยทอ้ งเสีย ท้องอดึ นา้ อาบเดก็ อ่อน แก้ไข้ ยาโปะกระหม่อมเด็ก อ่อน ภมู ปิ ัญญาด้านความเช่ือ นาย กลิน่ นาวารกั ษ์ มคี าถาสามารถปัดเปา่ พิษงูให้ คนถูกงกู ัดได้ ภูมิปัญญาดา้ นการละเล่น รอ้ งรารองเงง็ นาง ม้อย นาวารกั ษ์ นางชนากร นาวารักษ์ นาง ตีด นาวารกั ษ์ การรว่ มกลุ่ม มอแกลนพาเที่ยว , กลุม่ ออมทรัพย์ , กองทุนขา้ วสาร , กองทนุ ฌาปนกจิ ฯลฯ 5) แผนท่ชี ุมชน ผงั ตระกูลของบุคคลสาคญั หรือผบู้ ุกเบกิ ภาพท่ี 163 แผนทีช่ มุ ชนหนิ ลาด

170 ผงั ตระกลู ภาพท่ี 164 ผงั ตะกูล นางกี่ นาวารักษ์ ภาพที่ 165 ผังตระกูลนาง ผวิ นาวารกั ษ์

171 6) ปัญหาประเด็นตา่ งๆ ในพน้ื ทีแ่ ละผลกระทบจากนโยบายของรฐั ปญั หาของชุมชน สงิ่ แวดล้อมและอทิ ธิพล ถนนในชมุ ชนมีรถบรรทุกทรายว่งิ ผา่ นทงั้ วันและไมม่ ีการราดยางมะตอย เพราะรถที่วง่ิ ผา่ นเป็นรถลากพว่ ง 18 ล้อนา้ หนักมากทาให้เกดิ ฝุ่นและเป็นโรคทางเดินหายใจเป็น ส่วนมาก ชาวบา้ นเคยรวมตวั กันคัดค้านการวิ่ง แต่แกนนาถกู ยิงตาย ทาใหช้ าวบา้ นหวาดกลัวไมก่ ลา้ ทจ่ี ะไปพดู กับนายทุนอกี การแยง่ ชงิ ทรัพยากร มีการใหเ้ ชา้ พื้นทที่ าสนามบนิ บางกอกแอร์เวยส์ ง่ ผลกระทบตอ่ ทรัพยากร วิถี ชีวติ และคนในชุมชน จนมกี ารคัดคา่ นและชะลอไป ทด่ี ินไม่มีเอกสารสทิ ธิ์ ดา้ นวัฒนธรรม ภาษาและประเพณแี ละการละเลน่ ท่ีกาลงั สญู หายและไม่มีผูส้ บื ทอด พื้นท่ปี ระกอบ พิธกี รรมตง้ั แต่บรรพบุรุษ (ศาลพอ่ ตาหลวงจักร) ได้ถูกเจา้ ของทดี่ นิ ขายบริเวณรอบๆใหค้ นไทยตง้ั แต่ ยุคหลังเพิ่งจบสงครามโลกคร้ังที่ 2 ซง่ึ เป็นยคุ ข้าวยากหมากแพง ตอนนน้ั เจ้าของท่ดี นิ ขายไปไม่กร่ี ้อย บาท ตอนนร้ี อบพนื้ ท่ีศาลเป็นสวนปาล์มและสวนยาง ทาให้ราคาสงู เกินไป หากชาวมอแกลน 4 หมบู่ ้านจะใช้ ต้องขออนุญาตเขา้ ใช้ การศกึ ษา เยาวชนหลายครอบครวั ขาดโอกาสการศึกษา เพราะยากจน พืน้ ทท่ี ากจิ กรรม ขาดงบต่อเติมศาลาเอนกประสงคเ์ พอื่ เป็นทรี่ วมคนในการทากจิ กรรมของชาวบ้าน และเปน็ ที่ทากิจกรรมชมุ ชน การปรบั ปรุงพน้ื ท่ีทาพธิ ีกรรม ศาลาพักศพของชมุ ชนทีก่ ่อสรา้ งค้างไว้ ในบริเวณ เปลว เพ่ือเอาไว้ พกั ศพทาพิธีกรรมก่อนฝงั เป็นการร่วมมอื กันก่อสร้างโดย 4 ชมุ ชน (หนิ ลาด ลาปี ทบั ปลา ขนมิ )และ อบต.หมู่ท่ี 6 สาธารณูปโภค หลายหลงั ไมม่ ีห้องน้า พ่วงไฟ ถนนลกู รัง พน้ื ทศี่ าลาประชุมทรุดโทรม 7) สถานการณป์ ัญหาที่ดิน สาเหตแุ ละผลกระทบท่ีเกดิ ข้ึน ไทมไ์ ลน์สถานการณป์ ญั หาการบุกรกุ สสุ านและพื้นทดี่ ารงวิถชี ีวติ ชาวเลมอแกลนหินลาด พ.ศ.2557 จากที่แกนนาได้ตรวจสอบแนวเขตและดูแผนที่ทางอากาศ พบวา่ ขอบเขตของป่าชมุ ชนถูก รุกเข้ามามากข้ึน บางด้านใกล้ถึงพื้นที่ฝังศพ จึงเข้าเสนอเร่งและประชุมร่วมกับคณะกรรมการฯชาวเลระดับ ต่างๆ หลังทราบวา่ คณะกรรมการฯชาวเลชดุ ตา่ งๆ มีมตใิ ห้ดาเนินการตรวจสอบและกนั แนวพ้ืนท่ีสุสานชาวเล พังงา รวมทั้ง ป่าเร๋วฝังศพของชาวเลมอแกลนหินลาด,ทับปลา,ลาปีฯลฯ ได้ร่วมกันเข้าไปทาปรับปรุงตบแต่ง หลมุ ศพ จากนน้ั มีข่าวแจง้ จากผูน้ าทอ้ งทว่ี า่ พน้ื ทสี่ ุสานชาวเลหรือปา่ เรว๋ หินลาดมีเนอื้ ท่เี พียง ๒๘ไร่(จาก๗๐ไร่) ทาให้ชาวเลมอแกลนได้รู้ว่า พื้นท่ีป่าชุมชนกับสุสานไม่ใช่ขอบเขตเดียวกันอีกต่อไป แต่ปัจจุบันพ้ืนที่ท่ีเห็น เหลอื อยูส่ ่วนใหญ่ก็เป็นทฝ่ี ังศพ แกนนาหลายชุมชนจงึ เร่งประชมุ หารือกันได้ข้อสรุปว่า..ตอ้ งจับพิกัด GPS เพ่ือ

172 คานวณให้รวู้ ่า พ้ืนท่ีสสุ านแท้จริงแล้วมีจานวนเทา่ ไหร่ จากการได้พิกัดมาคานวณน้นั ไดจ้ านวนพื้นที่38 ไร่กว่า บวกกับเหตุการณ์ที่ชาวบ้านสืบทราบว่าปีน้ีป่าชุมชนท่ีขอขึ้นไว้หมดอายุ และจะไม่มีการต่ออีกจึงวิเคราะห์ว่า การรุกพ้ืนท่ีสุสานกาลังมีอีกคร้ัง หลังจากนั้นคณะกรรมการฯชาวเล โดยมีพลเอก สุรินทร์ พิกุลทองลงพ้ืนท่ี พรอ้ มกับตัวแทนสานักนายกฯ จึงมกี ารลงรังวัดพืน้ สสุ าน และขัน้ ตอนการดาเนนิ การก็หยดุ เพียงแคน่ ้ี พ.ศ. 2560 ตัวแทนชาวเลมอแกลนเขา้ ยืน่ หนงั สือตดิ ตามกับนายอาเภอท้ายเหมอื ง มกี ารนัดแนะทีด่ ิน อาเภอเพื่อขอทราบความคืบหน้าหลังมีการรังวัด ปรากฏท่ีดินแจ้งว่า มีนายทุนผู้ครอบครองพ้ืนที่ทาบ่อทราย และสวนปาล์มทต่ี ิดกับสุสานไมย่ อมเซ็นรบั รองขา้ งเคียงให้ ทาให้ขน้ั ตอนการออก นสล.ตอ้ งหยุดชะงัก พ.ศ. 2561-ปัจจุบัน ตัวแทนชาวเลมอแกลนหินลาดไปเรียกร้องกับรัฐบาล มีคาส่ังให้จังหวัดพังงา แก้ปัญหาและกันพ้ืนท่ีสุสานชาวเลให้เสร็จส้ิน แต่อาเภอท้ายเหมืองยังไม่มีการดาเนินการใดๆ ชุมชนมอแกลนบ้านหินลาด อยู่หมู่ท่ี 6 ตาบลท้ายเหมือง อาเภอท้ายเหมือง จังหวัดพังงา เข้าไปประมาณ 3 ก.ม.จะเจอกบั ชุมชนท่ีมีชาวมอแกลนมาอาศยั อย่เู กือบร้อยปีแลว้

173 ภาพท่ี 166 แผนท่ีแสดงพืน้ ทค่ี ุม้ ครองทางวฒั นธรรมชาวเลหนิ ลาด 8) พน้ื ทคี่ มุ้ ครองทางวัฒนธรรมชาวเลบ้านหนิ ลาด พนื้ ทีค่ ุ้มครองทางวัฒนธรรมชาวเลบ้านหินลาด ครอบคลมุ พน้ื ท่ีท่ีอยู่อาศยั ท่ีทากนิ แหล่งหากนิ และ พื้นที่ทางจติ วิญญาณ

174 ภาพที่ 167 ผู้นาทางจติ วิญญาณชาวเลทบั ปลาปนี เสาหน่ามะ 3.1.5 ขอ้ มูลชุมชนชาวเลชนเผ่ามอแกลนทบั ปลา ม.8 ต.ทา้ ยเหมือง อ. ทา้ ยเหมือง จ. พังงา ข้อมูลพ้ืนฐาน ชุมชนทับปลามปี ระชากร 139 ครอบครวั ผู้หญิง 267 คน ผชู้ าย 292 คน รวม 559 คน การศึกษา จบ ป.4-ป.6 เปน็ ส่วนใหญ่ อาชีพและรายได้ ประกอบอาชพี และประกอบประมงพนื้ บ้าน รบั จ้างทว่ั ไป มี รายรับเฉล่ยี ตอ่ เดือนละ 0- 15,000 บาท/เดือน/ครวั มอี าชีพเสรมิ เลี้ยงหมู เล้ยี งไก่ ประมงชายฝัง่ เก็บผัก รายจ่ายและหน้ีสนิ รวมรายจา่ ยประมาณ 5,000-6,000บาท/เดอื น/ครัว มหี นส้ี นิ รวมจานวน 1,515,500 บาท แหลง่ ท่มี าของหน้สี นิ กู้จากธนาคาร กองทุนหมบู่ า้ น ออมทรพั ย์ ผ่อนรถ เครอื่ งใช้ในครัวเรือนจาก บรษิ ทั ตา่ งๆและหนน้ี อกระบบ - ท่ดี นิ เป็นสปก.147ไร่ 4 งาน 20 ตรว. เปน็ โฉนด 2 งาน ติดเขตป่าสงวนนอกเขต สปก. 85 ไร่ มีคนท่ี อาศัยญาติอยู่จานวนหน่ึง มีที่ดินทากนิ อยู่ในเขตอุทยานฯของทัง้ หมบู่ า้ น 780 ไร่อยูร่ ะหวา่ งการแกป้ ัญหา รว่ มกบั รฐั ระดับนโยบาย - ลักษณะท่ีอยู่อาศัย บา้ นปนู และบ้านสังกะสีหนึ่งหอ้ งนอน ไม่ม่นั คงมากนัก หอ้ งน้ามีทั้งแบบนอกบ้านและใน บา้ น และมบี ้านทม่ี ลู นธิ ิโรตารมี าสรา้ งให้มลี กั ษณะเป็นบา้ นปูนยกสงู มใี ต้ถุน

175 ภาพลที่ 168 เฒ่าเฉง้ กาลังทาพิธี ภาพที่ 169 เฒ่าวาด นาวารักษ์ ผบู้ ุกเบิกทบั ปลา

176 ภาพที่ 170 เฒ่าโบง้ นาวารกั ษ์ ผู้นาจิตวญิ ญาณมอแกลนทบั ปลา-ลาปี ภาพท่ี 171 เฒา่ ตุคี่ นาวารกั ษ์ ผูน้ าจิตวิญญาณ - ผ้นู าทางความเช่อื มี นาย วาด นาวารกั ษ์ (เสยี ชีวิต) , นาย โบ้ง นาวารกั ษ์, นาย เฉ้ง หาญทะเล , เฒา่ อี นาวารกั ษ์ , เฒา่ คว้ิ นาวารกั ษ์ , เฒา่ ตุค่ี นาวารักษ์ - ประเพณี เดือน4 เชน่ ไหว้บรรพบรุ ษุ และพิธีทาผตี ะกร้า หรือมอแกลนเรยี กวา่ แชะ แชะ, เดอื น5ทาบญุ เช่นไหว้ และแกบ้ นพ่อตาหลวงจกั ร, เดอื น10 กินบุญเดือน10 , เดือน 6 เช่นไหวห้ วั เรือแม่คงคา แมย่ ่านาง พ่อตาขุนทะเล

177 ภาพที่ 172 เรอื พรี๊ด เป็นเรอื ท่มี าแทนท่ี “เรือมาด” ภาพท่ี 173 ไซ ใช้จบั ปลาหน้าดินในทะเล - แหล่งทามาหากินในทะเล บริเวณปากคลองทับปลา , คลองคา้ งคาว , ทา่ แป๊ะต๊ยุ , ท่าเฒา่ งาย , ทา่ เขอื , คลองหินลาด , คลองลาปี , หากนิ ได้ทกุ ฤดูกาล ส่วนทะเลนอก ต้องดสู ภาพอากาศ

178 ภาพท่ี 174 ป้าเผิน ชาวเลมอแกลนทับปลาท่สี ามารถถัก เยบ็ ใบไม้ใบหญา้ เปน็ ของใช้ - ภูมปิ ญั ญาด้านอาชพี เย็บจาก ,ตอ่ เรอื ซ่อมแซมเรือ ,ขดุ เรอื ลาใหม่, เย็บอวน , หยอ่ ง ,เลยี้ งหมขู่ พ้ี รา้ ,เลย้ี ง ไกบ่ า้ น,ปนี ต้นมะพร้าว , ทาดง ทายง ทาไซ และประเภทจกั รสาน เช่น สาด กระสอบ กระปุก เป็นต้น - ภูมิปัญญาดา้ นสมุนไพร ยาแก้สตั ว์พษิ ทะเล แก้งูกัด ยาแกป้ ่วยท้องเสยี ท้องอดึ แกก้ ระหม่อเดก็ ออ่ น นา้ อาบเด็กอ่อนแกไ้ มส่ บาย ยาแก้ประจาเดอื น ยาแกแ้ ผลสด ยาแก้ยงุ กัน แก้เขด็ เม่ือย - ดา้ นสาธารณปู โภค ชาวบา้ นไม่มนี ้าประปาใช้พอเพยี ง หมบู่ ้านทับปลา-ลาปี เป็นหมู่บ้านชาวเลชนเผ่ามอแกลนที่อยลู่ ึกเขา้ ไปจากถนนเพชรเกษมประมาณ 1 กโิ ลเมตร ตดิ กบั ทะเลและป่าชายเลน เดมิ หมู่บ้านทบั ปลาเปน็ พ้ืนที่ที่เต็มไปดว้ ยปา่ ไม้ที่อุดมสมบูรณ์มสี ัตว์บก สตั ว์ทะเลมากมาย ตามความเป็นมาที่บอกเล่าโดย เฒ่าวาด นาวารกั ษ์ เดมิ ท่ีน่ีเรียกว่า..หานนกทงู เปน็ ชื่อเรียก ตามสภาพพ้ืนท่ชี ุ่มนา้ ติดปา่ ชายเลน ชาวเลมอแกลนจึงใช้เปน็ พื้นท่ีในการทานา มนี กทูงอาศยั อยูเ่ ป็นจานวน มาก ส่วนชอื่ หมู่บา้ นทับปลา มีเหตเุ พราะสมัยก่อน บริเวณนีย้ งั ไม่มีคนอยู่อาศยั ตั้งถนิ่ ฐาน ชาวมอแกลนจาก หมบู่ ้านลาปีมาหากินแถวทบั ปลาถ้าจะเดนิ กลับก็ไกลจากบ้าน จึงสร้างเพิงพักหรือทช่ี าวมอแกลนเรียกว่า“ทับ” ชาวมอแกลนชอบย่างปลาปลาจนไฟไหมท้ บั ก็เลยเรยี กบริเวณนนั้ ว่า “ทบั ปลา” จนถงึ ปัจจบุ ัน

179 ภาพท่ี 176 เฒา่ วาด นาวารกั ษ์ เลา่ ประวตั ิมอแกลนและทบั ปลา ชว่ ง พ.ศ. 2552 (เสียชวี ติ พ.ศ.2556) เฒ่า วาด นาวารักษ์ อายุ 95 ปี มีลกู ทงั้ หมด 6 คน เดมิ เกิดท่ีหมูบ่ ้านลาปี ได้เข้ามาบุกเบกิ หมบู่ า้ น ทับปลาเปน็ คนแรก ตอนมาอยู่ ทับปลา เฒ่าวาด อายปุ ระมาณ 40 ปี พ่อ-แมเ่ ฒา่ วาดเป็นคนบ้านในหยง ผูน้ ามอแกลนในยุคนัน้ พาคนในสายตระกูลมาอยู่บา้ นลาปี เฒ่า วาด เล่าความเป็นมาของชาวมอแกลนที่ไดส้ ืบทอดเร่ืองเลา่ จาก พ่ีของปู่ (ทวดกลอม อดตี ผู้นาชน เผา่ มอแกลน) ให้ฟังเก่ียวกับ คล้ายตานาน วา่ มาจากเมืองนครศรธี รรมราช แม่ยายเจา้ คอื น้องของตาสามพนั เปน็ ผู้หญงิ มอแกลนได้แต่งงานกับเจ้าเมืองนครฯ เจ้าเมอื งแกล้งให้ตาสามพนั ครูหอ ตาหมอให้ไปหา ต้นอา พันธ์ อยู่ในป่าหมิ พานต์กลางเกาะทะเล พร้อมกับทหาร สามพนั คน พอใกล้จะถึง เจอต้นไม้กลางทะเลมีผลไม้ เปน็ ผู้หญงิ เปลอื ยกายก็เกิดอารมณ์ทางเพศจึงกระโดดลงนา้ โดนฉลามกนิ หมด โดยไม่ฟงั คาหา้ มของท้ังสาม เลย พอได้ต้นอาพนั ธท์ ง้ั สามก็ไดเ้ ดินทางกลับเจอกับพายุใหญท่ าให้ทง้ั สามจมน้า แต่กม็ ีปลากระเบนไดม้ า ชว่ ยชีวติ บนหวั ปลากระเบนน้นั มเี ทยี นสามแทง่ และได้นาร่างท้ังสามมาส่งที่หาดบ้างสัก แต่ทง้ั สามทนเจ็บไม่ ไหวก็ส้ินใจตาย ตอ่ มาชาวมอแกลนท่รี วู้ า่ ท้ังสามเสยี ชวี ติ บรเิ วณนี้จงึ สร้างศาลตาสามพัน ณ.หาดบางสกั ไว้ เคารพบูชาจนถึงปัจจุบนั คนมอแกลนที่เป็นพ่อหมอทาพิธีตา่ งๆจะไม่กินปลากระเบน เพราะเช่ือว่าเป็นสัตว์ ศักดิ์สทิ ธิ์ ยงั มกี ารเลา่ มาวา่ ตาสามพนั มีวิชาคาถามากมาย เพ่อื ไว้รักษาและเปน็ วชิ าไม่ทาร้ายคนอืน่ จงึ เป็นท่ี เคารพของคนมอแกลนและคนไทยในเมืองนครฯด้วย พอมขี า่ ววา่ พ่อตาสามพนั ตายชาวบา้ นมอแกลนกย็ กให้ ทวดธานี เปน็ ผู้นามอแกลน กม็ ีคนคิดทาร้ายมอแกลนทวดธานเี ลยพาลกู หลานหนีมา ในหยง หลงั จากนน้ั ทวดธานีก็โดนฆา่ ตายได้บอกลูกหลานใหก้ ระจายไปอยู่อ่ืน พรอ้ มกับบอกว่าชักวนั หนึ่งพวกเราจะกบั มาเจอ

180 ภาพที่ 177 บ้านหรอื กระทอ่ มของมอแกลนในยุคอดตี ในชว่ งแรกหมู่บ้านลาปีมีแตค่ นมอแกลน อยู่มานานเข้า ก็มีทั้งคนไทยพุทธ ไทยเชื้อสายจีน มีจานวน ประชากรเพ่ิมมากท่ีอยอู่ าศัยกเ็ บียดเสียดกนั การทามาหากนิ ลาบากอยู่ไปกอ็ ดยาก เฒา่ วาด เลยพาลูกหลาน มาอยู่ทบั ปลา เมื่อก่อนก็ปลูกขา้ วไร่ ปลูกต้นมะพรา้ ว และก็เลา่ ถึงยคุ เกดิ พายุใหญ่ที่ตอนมีเหตุการณ์แหลม ตะลมุ พุก ท่ที ับปลาและชายฝ่ังแถบนี้กโ็ ดนผลกระทบ ตน้ ไมใ้ หญ่ สตั วป์ า่ ลม้ ตายมากมาย หลงั จากน้ันชาวมอ แกลนท่ีอยูล่ าปกี ็เริ่มมาอยู่ทบั ปลาเรอ่ื ยๆจนทีด่ นิ ไม่พอ จงึ ยา้ ยไปอยู่หมู่บ้านขนิมบ้าง (กลมุ่ เฒา่ พาล) และยา้ ย ไปอยหู่ ม่านาว บกี า (กลมุ่ เฒ่าโฉ้ด) ยงั มบี างคนทม่ี าอยลู่ าปีตัง้ แต่รนุ่ บกุ เบิกลาปี แตเ่ สยี ชวี ิตหมดแลว้ เหลอื ไว้ แค่ลูกหลานเทา่ นน้ั สว่ นมากทุกคนท่ีเข้าไปบกุ เบิกหมู่บ้านต่างๆจะปลูกขา้ วเป็นส่วนใหญ่ มีอยคู่ รง้ั หนง่ึ ส.ส. ช่ือ นาย เสถยี ร (จานามสกลุ ไมไ่ ด้) ชักชวนชาวมอแกลนกลุ่มเฒ่าวาดใหไ้ ปทาถนนสายเขาหลัก แตม่ อแกลน ไม่มบี ตั รประชาชน เข้าไปทางานจ่ายค่าแรงไม่ได้ นายเสถียร จึงดาเนินการทาบัตรประชาชนใหพ้ ร้อมกับต้งั นามสกุล “นาวารักษ์”ใหช้ าวมอแกลนกลมุ่ เฒ่าวาด พอได้นามสกลุ มอแกลนกไ็ ด้ทางานกรมทางหลวง เปน็ เหตุใหช้ าวมอแกลนสว่ นใหญ่มีความสมั พนั ธ์ และทางานกับกรมทางหลวงจนถึงทกุ วันน้ี

181 ภาพท่ี 178 เฒา่ ออง ทับปลา (เสียชีวิต พ.ศ.2561) ในยคุ ก่อน ชาวเลมอแกลนทับปลาใช้พื้นท่ีเขาลาปี เป็นพน้ื ท่ีปลูกขา้ วไร่หมนุ เวียนทั้งแนวเขา พน้ื ท่ี ราบ”หานนกโยง”ก็ใชท้ านา วิถชี วี ติ สงบสุข มหี นมุ่ ๆมอแกลนต่างบา้ นมาเท่ยี วทห่ี มู่บา้ น เลน่ รอ้ งเพลงตนั หยง รารองแงง็ ขับเพลงบอก บางคนก็ร้องกลอนมโนราหก์ ันอย่างสนุกสนานหลายวัน มขี ่าวคราวก็ได้รับรูจ้ ากมอ แกลนกลุม่ นแ้ี หละ เฒ่าวาด ก็รอ้ งตนั หยง ขับเพลงบอกได้ บางครง้ั เฒ่าวาดก็ไปกับเขาดว้ ย ภาพที่ 179 แผนท่ีแสดงตาแหนง่ บ้านหานนกโยงหรอื หานนกทงู ก่อนเป็นลาปี ต่อมาเกดิ สงครามโลกครงั้ ท่ี 2 มที หารญป่ี ุ่นขน้ึ พ่อ-แม่ เฒา่ อองและญาติๆกห็ นีข้ึนไปหลบซ่อนตวั อยู่ บนเขาอยนู่ านนับเดอื น มีความเปน็ อยทู่ ยี่ ากลาบากตอ้ งขุดหัวกลอยมาทากินแทนขา้ ว จะลงมาหากนิ ในทะเลก็ ไมก่ ลา้ จนกระทั่งทหารญ่ปี ุ่นออกจากพ้นื ท่ีก็กลับมาใช้ชวี ิตปลกู ข้าว ทาประมงเหมือนเดิม อยู่มาหลายปี

182 ภาพที่ 180 แผนทีภ่ มู ินิเวศทับปลา-ลาปี ในปัจจบุ ัน จนกระทง่ั มกี ารทาแรด่ ีบุกในพนื้ ทจ่ี ังหวดั พังงา ภเู ก็ต พอหมดช่วงทานา ทาข้าวไร่ คนมอแกลนทบั ปลาซง่ึ มีญาติอยูต่ ลอดแนวชายฝงั่ แถบน้ีก็ไปรอ่ นแร่ตามหมู่บ้านญาติ ครอบครัว เฒ่าออง ไปอยกู่ ับใกลๆ้ กบั บา้ น ยายเลก็ เฒ่าคลอ่ ง ทีบ่ ้านจาเปิง (บางเนียง) แตป่ จั จุบันไมม่ หี มู่บา้ นจาเปงิ แล้ว ท่ี ยายเล็ก ตาคล่อง อาศยั อยู่ เป็นชุมชนมอแกลน ท่งุ หว้า จาไดว้ ่ามกี ารสัมปทานเหมอื งแร่แล้ว ยงั มกี ารสมั ปทานปา่ ไม้ เขาหา้ มมอ แกลนขนึ้ ไปทาข้าวไร่ พอหมดสัมปทานป่าไม้ มอแกลนก็กลับข้ึนไปทาขา้ วไร่ แตโ่ ดนห้าม มบี างคนฝืนทา แต่ ด้วยมีการจบั จองของคนภายนอกมากขึน้ พน้ื ท่ีที่จะหมุนเวียนทาขา้ วไร่ก็น้อยลง และมีการแนะนาจากรฐั ให้ ปลูกยางพารา มอแกลนจึงเริ่มปลกู ยาง แต่กย็ ังมหี ลายครอบครวั ยงั ทาแค่สวนผสม ส่วนพืน้ ที่ทานาท่ี”หานนก โยง”ก็มีการจบั จองจากคนภายนอก บ้างมอแกลนก็ขายถูกๆ 30 บาท 20 ไรก่ ็มี แตถ่ ้าไม่ขายก็ถูกข่มขู่ อัตลักษณช์ มุ ชนทบั ปลา ส่วนใหญ่ 99% เป็นชาวมอแกลน จึงมีวัฒนธรรมภาษาพูดเปน็ เอกลักษณ์ของ ตวั เอง แตไ่ ม่มีภาษาเขยี น พูดภาษามอแกลนได้ 127 คนมีความเชอื่ และนับถือบรรพบรุ ุษและธรรมชาติจนถึง ปจั จุบัน

183 ภาพที่ 181 นกทีอ่ ยบู่ นเสาหนา่ มะ 1. พิธีไหวต้ ายาย หรอื เชน่ ไหว้ผีบรรพบรุ ษุ พธิ ีนเ้ี ริม่ ทาในช่วงเดือน 4 ตามปฏทิ นิ จนั ทรคติ หรือชว่ งเดอื น มนี าคม ของทุกปี ทกุ ครอบครัวจะเรม่ิ ทะยอยทากันทกุ หลังจนเสร็จในเดอื น4 (นับตามปฏทิ นิ จนั ทรคต)ิ โดยมพี ่อหมอทาพธิ ีบนบานกลา่ วเชญิ วิญญาณบรรพบรุ ุษทง้ั หลายมารับเคร่ืองเซ่นไหว้ มีอาหารคาวหวานเช่นไหว้ เชน่ ขา้ วสวย ไกบ่ ้านยา่ ง แกง เต่า แกงบอน เหล้าขาว ข้าวเหนยี ว ขนมข้ีกว้าง ธูปเทียน หมากพลู เป็นต้น พิธนี ้ีจะทาสองสว่ น ในบ้าน และ ในปา่ ชาวบ้านปะกอบพธิ ีทกุ ปี เชือ่ กนั วา่ บรรพบรุ ุษไดร้ ับของเชน่ ไหวแ้ ลว้ จะทาให้ลูกหลานอยรู่ อด ปลอดภัยจากเคราะหช์ ่ัวรา้ ยท้ังหลายและจะไดร้ ับแต่ส่งิ ดๆี ในชวี ิตภายในหนึง่ ปี ถ้าบ้านไหนไมท่ าก็เชอื่ กันว่า จะเจอแตเ่ คราะหร์ า้ ยจนถึงเสียชีวติ

184 ภาพท่ี 182 พธิ ีเซน่ ไหว้พ่อตาหลวงจักร ภาพท่ี 183 เสาหนา่ มะ

185 ภาพท่ี 184 พ่อหมอตอนเกาะบ่าบอีบ่ ูม หรอื จอมปลวกแม่ยายเจ้า 2.ทาบุญเชน่ ไหว้ และแก้บนพอ่ ตาหลวงจักร ศาลพ่อตาหลวงจักร ตั้งอยู่ทหี่ ม่บู ้านลาปี ใน ศาลพ่อตาหลวงจกั รมจี อมปลวกท่ชี าวบ้านนับถอื และ เปน็ ของศกั ด์ิสิทธิ์มาต้ังแตบ่ รรพบุรุษ พิธนี ี้ทาในชว่ งเดือน5 (นับตามปฏทิ นิ จนั ทรคติ)ทุกปี และเปน็ พธิ ีท่ีสาคญั ของทัง้ สีห่ ม่บู ้าน หินลาด ขนิม ลาปี ทับปลา มาร่วมกันหลังจากท่ชี าวบ้านมอแกลนไปกินบุญตามบ้านคนไทย พุทธ ถา้ เปน็ อดีตพอถึงเดือนห้าคนมอแกลนจะรอ้ งเพลงบอกเป็นภาษามอแกลนตามบา้ นคนไทยพทุ ธแล้วจะมี ข้าวสารอาหารแห้งร่วมถงึ เสอ้ื ผ้าจากคนไทยใหม้ า ปัจจบุ ันผู้เฒา่ ผูแ้ ก่คนที่ร้องเพลงบอกได้เหลอื นอ้ ยมากบ้าง ชุมชนไมม่ เี ลย และในวนั น้ีไม่มแี ต่มอแกลนเทา่ น้นั คนไทยพุทธก็เรมิ่ ทะยอยมาแกบ้ นบานไว้กบั ศาลพ่อตาหลวง จกั ร เมอ่ื ถงึ เวลาพ่อหมอเริ่มเชิญวิญญาณบรรพบุรุษท้งั หลายมารบั ของเช่นไหว้ เมื่อทาเสร็จพิธจี ะทาการปนี เสาน้ามนั สูงประมาณ 2 เมตรบนยอดเสาแกะสลกั เปน็ รปู นกเขา เรยี กเสาวา่ เสาหน่ามะ และหาบไม้หาบคอน ทม่ี อแกลนได้ใส่แขวนไวม้ ีทั้ง เครอ่ื งครัว เสื้อผา้ เส้นผม เล็บมอื เลบ็ เทา้ นาไปไวต้ ามเสน้ ทางทีบ่ รรพบุรุษจะ เดินทางกลับและเชื่อกนั ว่าพวกทา่ นจะนาไปด้วย เม่ือเสร็จพิธจี ะร่วมกันรบั ประทานอาหารด้วยกนั ( ข้อหา้ ม มอแกลนหลงั จากเสร็จพิธีนหี้ ้ามไปเดนิ กินบุญเป็นอันขาด )เพราะเช่อื ว่าจะไปรบั เคราะห์ร้ายจากผู้อ่นื พธิ ีน้ที า เพื่อสะเดาะเคราะห์และแกบ้ นกบั พ่อตาหลวงจักร

186 ภาพท่ี 185 เฒ่าวาด,เฒ่าควิ ,เฒ่าตา,เฒา่ กล้วย รว่ มทาพิธี แชะ แชะ 3. พิธีผีตะกร้า หรอื มอแกลนเรียกวา่ แชะ แชะ เฒ่าเฉ้ง หาญทะเล อายุ 70 เดมิ เป็นคนบางสักมาเป็นลูกเขยทับปลา กอ่ นท่พี อ่ ตาฉาเสียชีวิต 5วนั ได้ มอบให้สืบทอดพิธี แชะ แชะ รับมอบได้ 20 ปีแล้ว ทาทุกปีของเดือนส่ีของไทย ของที่ใช้ทาพิธี ตะกร้าสาน ด้วยห้วย ไม้ไผ่ยาวประมาณ 1 เมตร กะลามะพร้าว ผ้าสีแดง เปลือกหอย ไก่บ้าน ขนมโค ขนมเปียกปูน ข้าวตอก เหล้าขาว หมากพลู ธูปเทียน เป็นต้น พ่อหมอจะเร่ิมเชิญวิญญาณบรรพบุรุษเข้าสิงในตะกร้า โดย ผ่านเสียงดนตรีแชะแชะ เมื่อวิญญาณบรรพบุรุษรบั ของเช่นไหว้เรียบร้อยลูกหลานก็จะยกตะกร้าขึ้นมาฟ้อนรา ตามจังหวะดนตรี ผู้ที่ถือตะกรา้ จะเต้นราตามการส่ันไหวของตะกร้าโดยไม่รูต้ ัวผลดั เปลี่ยนหมุนเวียนกันไป พิธี แชะ แชะ ทาเพ่ือให้ลูกหลานมาบนบานศาลกล่าวให้หายจากเจ็บไข้ได้ป่วยและสามารถรับรู้สิ่งร่วงหน้าจาก บรรพบรุ ษุ ในการเขา้ มาสงิ ในพ่อหมอ ปจั จุบันเหลือเฒ่าเฉง้ คนเดียวทท่ี าพิธแี ชะ แชะ ร่างกายไมแ่ ข็งแรง คดิ วา่ จะมอบใหล้ กู ชายคนโตเปน็ ผรู้ บั ชว่ งต่อ

187 ภาพท่ี 186 หลมุ ฝงั ศพท่ีสสุ านหนิ ลาด 4.พธิ กี ารฝังศพ การฝังศพของชาวเลมอแกลนทับปลา แล้วแต่ต้นตระกูลผู้ตายฝังท่ีไหน หรือผู้ตายส่ังให้ฝังที่ไหน โดยหลักๆ ชุมชนทับปลาจะฝังที่สสุ านหนิ ลาด หรือ เกาะเตาะ หมอจะทาพิธีตามแบบของชาวมอแกลนเมอ่ื นา ศพออกจะบ้านลูกหลานจะต้องโปรยใบเงินใบทองตลอดทาง และเม่ือถึงทางแยกก็โปรยเงินเหรียญทุกคร้ังจน ไปถึงท่ีฝังศพ เพราะเชื่อว่าคนตายจะกลับบ้านตามใบเงินใบทอง ไม่ลืมทาง ปัจจุบันก่อนจะทาพิธีกรรมฝังศพ ของทางชนเผ่ามอแกลน จะให้พระสวดตามพิธีไทยพุทธ (ในอดีตไม่มี) เมื่อพระสวดเสร็จก็ทาตามพิธีมอแกลน ขอฝากฝงั ผู้ตายแกเ่ จา้ ปา่ ชา้ กอ่ น และญาติของผ้ตู ายก็นาเครอ่ื งมือ เคร่อื งใชข้ องผตู้ ายใสล่ งไปในโลง ในการทาพิธีว่าหากอย่างรู้ว่าผู้ตายถึงคราวตายหรือมีห่วงกังวลหรือไม่ พ่อหมอดอย (หมอทาพิธีศพ) จะนามะพร้าวมาผ่าเป็น 2 ซีก แล้วโยนข้ึนถ้าตกลงมามะพร้าวคว่าซีกหายซีกก็ยังไม่ถึงคราวตาย คนท่ีตายอาจ มคี วามเป็นห่วงบุคคลข้างหลังอยู่ นี้กเ็ ป็นความเชอ่ื ของชาวมอแกลน ใครทีม่ าฝงั ศพ ก่อนท่ีจะกลบั ต้องลา้ งมือ ลา้ งเทา้ ตามขน้ั ตอน 1.ลา้ งนา้ สะอาด 2.ทา่ กับน้ามันมะพร้าวหรอื นา้ มันมะกอ 3.ท่าแป้ง ถึงจะกลบั บ้านได้ ถ้า ไม่ล้างก็เชือ่ กันว่าผใี นป่าช้าหรอื คนที่ตายตามมาดว้ ย ชว่ งค่าบ้านคนที่ตายต้องเตรียมข้ีเถาใส่ในถาดไวท้ ่ีประตู 3 วันตอนเช้าของทุกวันกจ็ ะมรี อยสัตวร์ อยใด สกั อยา่ งหนง่ึ เชอ่ื กันวา่ คนทต่ี ายไปเกิดเป็นสตั วน์ ั้นๆถึงจะเสรจ็ พิธกี ารฝังศพชาวมอแกลน

188 ภาพที่ 187 โครงเรือมาดรอข้ึนไมก้ ระดานเพ่มิ 5. พธิ ขี ุดเรอื มาดลาใหม่ เรอื มาด ใชท้ าจากตน้ ไมท้ ้ังต้น ขุดให้เป็นเรือโดยใชเ้ คร่อื งมือเพียงขวานและอุปกรณ์ดั้งเดิม ใชพ้ าย หากนิ ตามในคลองป่าโกงกาง มีความคงทน หากจะต่อใหใ้ หญ่ขนึ้ กต็ ้องตดิ กระดูกงแู ละเสรมิ ไม้กระดาน เฒา่ วาด นาวารกั ษ์ เปน็ ผู้เฒา่ คนเดียวในหมูบ่ ้านทับปลาท่ีขุดเรือมาดลาใหมไ่ ด้ ต้องทา พิธีขอโคน่ ไม้จากนางไม้ จุดธปู เทยี นขอตน้ ไม้ท่จี ะทาการโค่นและวางไม้ 1 ชน้ิ พิงเอาไวก้ ับต้นไม้ 1 คนื เช้าวนั ใหม่มาดวู า่ ไม้ที่พงิ เอาไว้ ล้มลงหรอื ยงั ถ้ายังพิงอยูห่ มายความว่านางไมท้ ่สี งิ สถิตอนุญาตใหโ้ ค่นได้ แต่ถ้าไมท้ ี่พิงล้มลงตกอยู่กบั พน้ื หมายความว่านางไม้ไม่อนุญาตใหโ้ คน่ ต้นไมท้ ่ีจะทาเรือส่วนมากเป็นตน้ ไมจ้ วง ตน้ ตะเคยี น ตน้ จอมแหลม เมอื่ ทาการขุดเรือเสรจ็ กท็ าพธิ ีในวันเสาร์ เช่นไหว้ เจา้ ทา่ แมย่ า่ นางประจาเรือนั้นๆ ให้ปกป้อง คุ้มครอง และจะต้องทาพธิ เี ซ่นไหวแ้ มย่ า่ นาง แมค่ งคา และพ่อขุนทะเล ปลี ะ 1 ครง้ั จะทาในเดอื น 6 ตาม ปฏิทินจันทรคติขของทุกปี

189 ภาพท่ี 188 ชาวเลชนเผา่ มอแกลนนง่ั รอตนในวดั ทาทานอาหารและเงิน 6. พธิ ีกนิ บุญเดอื นสิบ ในชว่ งเดอื นสิบ แปดคา่ มอแกลนเรียกว่าสิบเลก็ และขนึ้ สิบห้าค่ามอแกลนเรียกวา่ สิบใหญ่ คนไทย ไปทาบุญกนั แต่มอแกลนจะไปกินบุญตามวดั ต่างๆและนาอาหารคาวหวานที่คนไทยให้มาเซ่นไหว้บรรพบรุ ุษ เพื่อ สะเดาะเคราะห์ทั้งตนและคนที่ให้ทาน 7. การละเล่น ทบั ปลา เป็นชุมชนทีม่ ีการวนเวียนกันมารวมตวั ของศลิ ปนิ มอแกลนในยุคนัน้ กเ็ พราะ เฒ่าวาด เป็น ศิลปนิ เมอื นกนั ศิลปินมอแกลนในยคุ นัน้ เดนิ มาทางชายทะเลและทางควายกว่าจะมาถึงก็ต้องพักไปตาม หมู่บา้ น มีความสามารถทั้งการเล่นรองแง็ง ร้องโตต้ อบเพลงตันหยง มโนราห์ วา่ ตาพราน ขับเพลงบอก ทบั ปลา เป็นหมบู่ า้ นทมี่ ีความสุข ผูค้ นรักใคร่กลมเกลียว หลงั เสร็จเกบ็ เก่ยี วข้าวไร่ เป็นเวลาท่ีศลิ ปนิ มอแกลนจะ มาถึงหมู่บ้านตา่ งๆตามรายทาง หนุ่มสาวท่ีชอบพอกันมีการนัดพรอ้ มหน้ากนั กันอีกครั้งในตอน “อิดนู เอาดะ” หรอื “ประเพณนี อนหาด”ในปจั จุบัน

190 ภาพท่ี 189 ต้อนรับคณะกรรมการขับเคลื่อนการปฏริ ปู ประเทศ พ.ศ.2557 ภาพที่ 190 นาเสนอผลักดนั กฎหมายชาตพิ ันธต์ุ อ่ คณะกรรมการปฏริ ูปฯ

191 ภาพท่ี 191 ผ้ใู หญ่ประทปี นาวารกั ษก์ าลงั นาเสนอเรือ่ งราวในศนู ยว์ ฒั นธรรมทบั ปลา สภาพปัญหาทก่ี ระทบกับความม่นั คงทางวถิ ี วัฒนธรรม - ชาวมอแกลนหมบู่ า้ นทบั ปลาบางสว่ นไมม่ ีที่ดินเป็นของตัวเอง เพราะขายท่ีดินไปแล้ว ทาให้ เกดิ ความไม่มน่ั คงในทอ่ี ยู่อาศัย - ไร้ความรู้ ทักษะอาชีพ สภาพความเปน็ อยู่ค่อนขา้ งลาบาก ยากจนหาเชา้ กนิ ค่า - รฐั ห้ามตดั ไมจ้ ึงไม่สามารถใช้ไม้ขดุ เรือมาดไดอ้ ีกต่อไป - ขาดการส่งเสริมตามแผนงานและข้อเสนอของชุมชน - ที่ดนิ ทากินอยใู่ นเขตอุทยานฯ ยงั ไมถ่ ูกรบั รองสิทธ์ิ - ไมม่ ีทด่ี นิ ทากิน/ไมม่ ีทด่ี นิ ท่ีอยู่อาศัย - ภูมปิ ญั ญาตา่ งๆ,ภาษาและประเพณแี ละการละเล่นที่กาลงั สูญหายและไม่มีค่อยผสู้ ืบทอด ขอ้ เสนอ - ใหเ้ ป็นพ้นื ที่ท่ไี ด้รับการคุ้มครองและสง่ เสริมทางวัฒนธรรม ตาม มตคิ ณะรัฐมนตรี เรื่องชาวเล เม่ือ 2 มิ.ย.2553

192 สว่ นที่ 4 ผลการดาเนินงานตามแบบประมวลขอ้ มลู 400 ชุด แบบประมวล ขอ้ มูลทางวฒั นธรรมกลุ่มชาติพนั ธุ์ชาวเลจังหวดั พงั งา จัดทาโดย เครอื ข่ายชาวเล อันดามนั ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ตอนที่ ๑ ข้อมูลพนื้ ฐานประมวลของผูต้ อบแบบสารวจ 405 ชุด เพศ  ชาย 121 คน  หญิง 284 คน อายุ  ตา่ กวา่ ๑๘ ปี 23 คน  ๑๘ - ๓๕ ปี 109 คน  ๓๕ - ๖๐ ปี 225 คน  มากกว่า ๖๐ ปี 50 คน อาชีพ  นักเรยี น/นกั ศึกษา ไม่มี  ค้าขาย 31 คน ประมง 95 คน  เกษตรกร 14 คน  รบั จ้างท่วั ไป 164 คน  พนกั งาน/รัฐวสิ าหกจิ /เอกชน ไม่มี  ธรุ กจิ สว่ นตวั ไม่มี  อ่ืนๆ (โปรดระบ)ุ 101 คน ระดับการศึกษา.  ประถมศึกษา 281คน  มัธยมศกึ ษาตอนตน้ 18 คน มธั ยมศึกษาตอนปลาย 3 คน ประกาศนียบตั รวชิ าชีพ (ปวช.) 15 คน  ประกาศนียบัตรวชิ าชีพขั้นสูง (ปวส.) 1 คน  อนปุ รญิ ญา 0 คน  ปริญญา.....0....คน  อ่ืนๆ (โปรดระบุ).......ไมไ่ ด้เรียน....87....คน บัตรประชาชน  มี 400 คน  ไม่มี 3 คน  อยู่ระหวา่ งการดาเนินการขอ 2 คน  มี 384 คน  ไม่มี 19 คน  อยู่ระหวา่ งการดาเนนิ การขอ 2 สทิ ธริ กั ษาพยาบาล คน ตอนท่ี ๒ ข้อมลู สถานการณท์ ่วั ไปของชุมชนในปจั จุบนั ๑. ด้านอาหาร ๑.๑ อาหารหลัก....ขา้ ว/สม้ ตาพริก,ต้มปลา,ปลานึง่ ,ปลาย่าง,นา้ พริกตาแดง, หอยเจาะ ปู ไก่ ,น้าชุบหยา ตา ค่ัว,แกงพริกปลา,แกงพรกิ เพรยี งขอน หอยกัน หมู , แกงสม้ ปลา , ตม้ ตะไครเ้ พรยี งทราย , แกงเลียงผกั รวม ,ปลาทอด,ยาปูมา้ ,ผดั หมึก แกงไตปลา หมาก พลู เดิมทชี ุมชนชาวเลชนเผา่ มอแกลนในจังหวัดพังงาปลกู ข้าวไร่ หมุนเวยี น ทานา ปลูกผกั ทาสวนผสม แตป่ ัจจบุ นั ต้องซอ้ื กิน ๑.๒ วัตถดุ บิ หลักในการประกอบอาหาร..สตั ว์ทะเล หอยกนั ปลา (ปลาทู,ปลามง,ปลาเสยี ด,ปลาแดง,ปลา เก๋า,ปลาขี้ตัง,ปลาเหลก็ โคน,ปลาโทงกลม โทงแบน โทงปากเดยี ว,ปลาตาโต) ปู (ปูดา,ปมู า้ ,ปูไก่,ปูเปย้ี ว,ปหู นิ ) สัตวน์ ้า,หมู,ไก,่ ผัก,แปง้ ..เคร่อื งเทศ /กระเทยี ม,กะปิ,หัวหอม,พริกแห้ง,พริกไทยดา,เคร่ืองปรุง เครอ่ื งเทศ, ผัก พื้นบา้ น/ หยวก,ผักเหมียง,ผักหนาม,มะละกอ,ผักลาเพง็ ,สบั ปะรด,ผกั บุ้ง,ผกั ลิน้ ห่าน,มันทราย,ดอกผักบุ้งเล, ดอกถัว่ เล,ใบกาโหม,ยอดมะม่วงหมิ พานต์,มะพร้าว,รากบอน,หนอ่ ไม้, ผักทะเล สายใบและสาหร่ายต่างๆ,กะปิ

193 ๑.๓ อาหารทีใ่ ช้ในการประกอบพิธกี รรม ประเพณีและวัฒนธรรม....ขา้ วสวย..ข้าวหลาม, ตน้ บอนลวก (ขนมลา,ขนมขก้ี วาง,ขนมกนั แม,ขนมจูจนุ ,ขนมโค ขนมสามเกลอ ขนมข้ีมอด)นา้ ผึง้ ..หมาก พลู..ไกบ่ า้ น..เตา่ นา. ผักพนื้ บ้านทุกชนดิ (ผกั เหมยี ง หยวก ผกั หนาม ) ขา้ วเหนียวดา ข้าวเหนยี วเหลือง เหนยี วขาว เหล้าขาว นา้ ตาลขาว-แดง แปง้ ขา้ วเหนียว แปง้ ข้าวเจ้า ขม้นิ แกงกะทิ แกงส้ม นา้ พรกิ ๒. ด้านการประกอบอาชีพ ๒.๑ อาชีพหลักของคนในชุมชน...ทาสวนยาง,สวนปาลม์ สวนผสม , ประมงพืน้ บา้ น ประมงตามวถิ ชี ีวติ , รบั จา้ งแรงงาน,พนักงานโรงแรม,รบั ราชการ/ลกู จา้ งรัฐพนกั งานอทุ ยานฯ , ครู /รบั จ้างรา้ นอาหาร นวดแผน ไทย ๒.๒ อาชีพเสรมิ ของคนในชุมชน....รบั จ้างแล้วแต่เขาจ้าง ทาสวน.ประมงชายฝ่ัง,ทอ่ งเทยี่ วชมุ ชน,แปรรูป, ผลิตภณั ฑข์ องทีร่ ะลึก เช่น การจักสาน ,รับจ้างเสรมิ ทาความสะอาด,นวดแผนไทย,เกบ็ ขยะชายหาดขาย,หาแร่ ดบี ุกขาย,เกบ็ ผักพ้นื บ้านขาย ๓. ด้านการศกึ ษา ๓.๑ ระดับการศึกษาส่วนใหญข่ องคนในชมุ ชน.......ประถมศึกษา ป.6-ม.3/ไม่ได้เรียนถึง ม. 6 เปน็ ส่วนใหญ่ ๓.๒ สาเหตุของคนในชมุ ชนท่ีไม่ไดร้ ับการศึกษา.........การเดินทาง , เงินทุน , ต้องออกเรือ,ทางานรับจ้าง, ครอบครัวยากจน,รายได้ไม่เพียงพอซ้อื อุปกรณก์ ารและค่าใชจ้ ่ายในระดับท่สี ูงขนึ้ /ทรุ กันดาร , เดินทางไกล , ไมม่ ียานพาหนะ ๓.๓ อุปสรรคของคนในชุมชนทไี่ ม่ไดร้ ับการศกึ ษา........ ยากจน,การเดินทาง,ไมม่ ีเงนิ เก็บ,เข้าไมถ่ ึงกองทุน ช่วยเหลือ,ครอบครัวมสี มาชิกมากเกนิ ทีจ่ ะหาทุนการศกึ ษาได้ทง้ั หมด,ตอ้ งหารายได้ ๔. ด้านการพัฒนาศักยภาพคนในชมุ ชน ๔.๑ วทิ ยากรของชุมชนในด้านตา่ งๆ......อาชพี ตามวิถชี วี ิตเช่น การผลติ เครอ่ื งมือประมง ลอบ อวน ทรี่ นุ เคย แรว้ ปู ทาสวนผสมตามภูมิปญั ญา เจาะหอย หาอาหาร หาปลา หาปู ฯลฯ,การหาแร่ , การแพทย์มอแกลน เชน่ นวด จบั เสน้ ยาสมนุ ไพร หมอตาแย ,ผู้นาทางความเชื่อ ตาหรดี หาญทะเล, นายเนอื่ ง หาญทะเล, นาง ลาภ หาญทะเล , นาย ชน หาญทะเล , นาย ตุ๊ กล้าทะเล นาย ตุ๊ นาวารักษ์ ,นาง มิเซยี้ กลา้ ทะเล ,นายชารา มะ กล้าทะเล ,นาง มกุ ี้ กล้าทะเล , ภาษา,การจักสานกระสอบ เสอ่ื ,การละเลน่ รองแง็ง นาย ชอ่ น กล้าทะเล (ชมุ ชนน้าเคม็ ) ๔.๒ ผลติ ภัณฑท์ ตี่ ้องการรบั การสนบั สนุนจากหน่วยงาน....อาหารทะเลแปรรูป/ตากแห้ง กะปิ /อาหาร , งานถัก,งานแกะสลัก,งานป้ัน/งานจักสาน /น้าผง้ึ ทะเล (ป่าโกงกาง ) ๔.๓ ศักยภาพด้านที่ต้องการพฒั นา...ดา้ นท่อี ยูอ่ าศยั ดา้ นเคร่อื งมอื หากนิ ..เชน่ เรือ .. เครื่องมือประมง เครื่องมือแปรรูป.ทาผลิตภณั ฑ.์ .ทักษะและมาตรฐานแปรรูป...แนวคดิ การออกแบบผลิตภัณฑ.์ .สอื่ สาร ประชาสมั พันธ์ การผลติ เครื่องมอื ประมง น้ามนั นวด พนั ธ์ุสมุนไพรและการผลติ ยาสมุนไพร,การเลีย้ ง เปด็ ไก่ ไข,่ กองทุนชุมชน , การยกมาตรฐานภมู ิปัญญาความรู้การแพทยม์ อแกลน , ไกดภ์ ูมปิ ญั ญาชุมชนมอแกลนตาม กฎหมาย , การแปรรูปอาหารทะเล , การพัฒนาการละเล่นรองแงง็

194 ตอนท่ี ๓ การสารวจข้อมูลด้านศาสนา ศิลปะ และวัฒนธรรมกลุม่ ชาตพิ นั ธ์จุ งั หวดั พงั งา  ข้อมูลดา้ นศาสนา ๑. ศาสนาหลัก  พุทธ 373 คน คริสต์ 2 คน  อิสลาม คน  อน่ื ๆ (โปรดระบุ)...นับถือ บรรพบรุ ุษ..373.คน ๒. ผสู้ ืบทอดทางด้านศาสนา คอื ...ผู้นาทางจติ วิญญาณ เชน่ ตาเน่อื ง ยายลาบ ตาธง ตาชล หาญทะเล (ทับ ตะวนั ) และเราทุกคน,พอ่ หมอในการประกอบพธิ ีกรรม (ตาหรดี นา้ เค็ม)/บรรพบรุ ุษ/พระ ๓. ปัจจยั ท่มี ผี ลตอ่ ความเชอื่ ทางศาสนา  สืบทอดจากบรรพบรุ ษุ คา่ นิยมของคนในสงั คม การศกึ ษา ความสนใจ  อ่นื ๆ (โปรดระบ)ุ .ปญั หาของ ตวั เลอื กตอนระบุท่ีอาเภอ ไม่มีให้เลือกนับถือบรรพบุรุษ.. ๔. พธิ ีกรรม/ความเช่ือท่สี าคัญ (โปรดอธิบาย)  พิธีกรรม...พิธีหล่อโบง.ไหว้บรรพบุรุษเดือน  ความเชอ่ื ...อบ่ี ูม.แอ่บ่าบ..(เช่ือในบรรพบุรษุ 10 ตายายเดือน 4 (ซ่นไหวพ้ ่อตาสามพัน) ไหว้พอ่ ตา ,เชือ่ ในธรรมชาติ , แม่ชีขาว... เจ้าที่ ความสาคัญ........ยึดมนั่ เชื่อในคาสอนตอ่ หนา้ ความสาคัญ....ราลึกบรรพบุรุษ..เป็นหลักยึด และลับหลัง เพ่ือให้บรรพบุรุษปกป้องดูแลให้เกิด เหนีย่ วจติ ใจ.เกิดความสบายใจ ไม่เจ็บไมไ่ ข้ ความปลอดภัยให้ชีวติ /ราลกึ ถึงบรรพบุรษุ ลักษณะ.......เซ่นไหว้แต่ละกลุ่มเครือญาติ / ลกั ษณะ...ผู้นาทางจิตวิญญาณสอน,พอ่ แมส่ อน ร่วมกันท้งั หมู่บ้าน/เซ่นไหวด้ ว้ ย ไก่ ข้าวเหนยี ว เหล้า ,บรรพบุรุษมอเห็นทุกที่,มีบทลงโทษความเจ็บป่วย มะพรา้ วแก่ ธปู เทยี น. หรือ อาเพท , แก้ไขแล้วหาย , ตั้งโต๊ะไหว้ มีดอกไม้ ธุปเทียนหมากพลู/เปน็ ความเช่ือมาตง้ั แต่โบราณ ๕. พธิ ีกรรม/ความเช่ือเกยี่ วกับการเกิด (โปรดอธิบาย) พิธีกรรม...บ้ะบูมหล่าแก้ะ/พ่นไฟ/หมอ  ความเชอ่ื ...นอ๊ งเส่อหรือแมท่ าน ธาตดุ ิน น้า ตาแย/แม่ทาน ลม ไฟ ลกั ษณะ...ในการมาจุติ อาศัยความเหมาะสม ลักษณะ...เม่ือถึงเวลาคลอด จะมีการจดุ ธปู ของเวลา สถานที่ ความสมบูรณ์ของธาตุทั้งสี่ในตัว เทยี นและต้ังหมากพลูทีห่ ้ิงของบรรพบุรษุ เพอ่ื บอก มารดา การถือกาเนิดของทารกชาวมอแกลน จะถือ ให้บรรพชนรบั ร้แู ละมาปกป้องทารก จากนั้นก็ตั้ง ว่าเป็นชีวิตทบี่ ริสุทธิ์ มีพลงั อานาจศักดิ์สิทธิ์คมุ้ ครอง เคร่อื งเซ่น “แม่ทาน” อนั ประกอบด้วย “แมไ่ ฟ แม่ ตั้งแต่ยังอยู่ในครรภ์ ขั้นตอนการทาพิธีกรรมท่ี ฟืน แม่คงคา” ในจดุ ของการต้มน้าเตรียมคลอด ด้วย เก่ียวข้องกับการคลอด ความรู้เหล่านี้จะถูกถ่ายทอด เคร่อื งเซ่นทเ่ี ปน็ หมาก พลู ใบจาก เมือ่ ทารกคลอด มาท่ี “บูมหล่าแก๊ะ” หรือหมอตาแย ซึ่งเป็นผู้รู้ใน ออกมา แม่หมอจะตัดสายสะดอื พร้อมเรียกแม่เส่อ การดูแลท้ังร่างกายและจิตวิญญาณของลูกหลานที่ หมายถึงแม่ทาน มาปกป้องทารกน้อย การฝงั รก ห่อ ตั้งครรภ์ให้ถือปฏิบัติในความเช่ือ การกนิ ท่ีต้องระวัง ดว้ ยผา้ ฝังไว้ใต้ต้นไม้ใหญท่ างทิศตะวันออกของบา้ น ของต้องห้าม เช่น “ผักล่า” (ผักเลื้อย) “ปลาลื่น” ไมแ่ ยกชายหญงิ เพราะเช่อื ว่าเทพในธรรมชาตทิ ่ี (ปลาท่ีไม่มีเกล็ด) การใช้ชีวิตจะต้องปกป้องลูกใน ปกป้องรกทฝี่ ากไว้ไม่ได้แบง่ แยกการปกปอ้ งชายหญิง ครรภ์ทั้งจากส่ิงช่ัวร้ายท้ังภายนอกและภายใน เช่น โดยจะมกี ารทาพิธเี ซ่นไหว้ขอแมธ่ รณี สง่ิ ศกั ดส์ิ ิทธิ์ ขณะท้องต้องพกของแหลม มีคม และใส่กระ (ทา เจา้ ป่าเจ้าเขาเพอ่ื ฝากรก ขอใหช้ ่วยปกปอ้ งดูแลจาก จากกระดองเต่า) เพื่อป้องกันส่ิงชั่วร้ายมากล้ากราย สิง่ ช่ัวร้าย เนอื่ งจากความเชื่อของชาวมอแกลนนนั้ ยังมีการคัดท้องด้วยคาถาเพ่ือให้เด็กกลับหัวและอยู่ รกจะมีความผูกพันกับทารกตั้งแต่เกิดจนตาย เมอ่ื

195 ในท่าพร้อมคลอด ตลอด 9 เดือนท่ีอยู่ในท้อง ผู้ เจ็บปว่ ยไขก้ ็กลับไปดูและเซ่นไหวเ้ ทพผดู้ แู ลรก แต่ ต้ังครรภ์ต้องคอยเซ่นไหว้บรรพชนและส่ิงศักด์ิสิทธ์ิ ตอนตาย ถือวา่ เป็นการหมดสิ้น ไม่ต้องไปเอารกไป ของชาวมอแกลนอย่างเคร่งครัด/(พ่นไฟ)ทากับข้าว ฝังในหลมุ ศพเหมอื นความเช่อื บางเผ่า แตค่ วามเชื่อ ต้ังเซ่นไหว้บรรพบุรุษและสิ่งศักด์ิสิทธ์ิ ดิน น้า ลม และการฝงั รกของชาวมอแกลนในปัจจบุ ันเปล่ียนไป ไฟ/คัดท้อง เปิดปากช่องคลอด ทาความสะอาด เพราะนยิ มการไปคลอดลกู ทโ่ี รงพยาบาล เพราะ ทารก โรงพยายาบาลไมไ่ ดใ้ หร้ กเด็กแก่พ่อแมเ่ พื่อนา กลบั มาทบ่ี ้าน/เกิดงา่ ย ไม่อนั ตรายตอ่ เด็กและแม่ ๖. พิธีกรรม/ความเชอ่ื เก่ยี วกับการแต่งงาน (โปรดอธบิ าย)  พิธีกรรม...หนา่ มะอ่ีบูมแอ่บาบ..  ความเช่ือ...กะไน๊-หมิไหน บรรพบรุ ุษ... (ไหวส้ ู่ขอบรรพบุรุษ) (พิธีแตง่ งาน) (ไหว้ตา-ยาย) ลกั ษณะ...หา้ มบ่าว-สาวออกจากห้องหอ 3 คืน ลักษณะ...ผู้หญิง.ทาหมาก 2 คา ใบจาก ยา เอาน้าใสข่ ันตงั้ ตรงกลางบนเตียงระหวา่ งบ่าวสาว นา้ เส้น , ผู้ชาย.ใบจาก,ของกานัล,ยาเส้นและใบจาก 2 ต้องอยู่เหมือนเดิม หา้ มเคล่ือนที่ ..เพอ่ื ให้บรรพบรุ ุษ ชุด..ตั้งเซ่นไหว้บรรพบุรุษของเจ้าสาว / มีพพ่อหมอ รับรู้รบั เข้าสู่ตระกูล คมุ้ ครองครอบครวั ของบา่ ว-สาว มาทาพิธที ี่บ้านเจ้าสาว เจา้ บ่าวมีหมาก พลู ธูปเทยี น ให้ราบรนื่ ดอกไม/้ ผกู ข้อมือ เหลา้ เส้นด้าย ผ้าถุง ผ้าขาวมา้ /ไก่ 1 เหล้า 1 หมากพลู เงิน 9 บาท ๗. พิธกี รรม/ความเชื่อเกยี่ วกับการตาย (โปรดอธบิ าย)  พธิ กี รรม... บ่อกกะไต , งานศพ , การฝังศพ  ความเชอื่ ...ชาวมอแกลนมีความเชื่อวา่ หลัง ลักษณะ...พิธีกรรมจะเร่ิมเม่ือลูกหลานได้เข้า ความตายชาวเลมอแกลนท้ังหมดไปอย่ใู นภพ มากันพร้อมหน้าหลังเสียชีวิตไม่นาน ร่างผู้เสียชีวิต เดยี วกัน วิญญาณมีฐานะไม่เท่ากนั เช่น มอแกลนท่ี จะถูกลูกหลานนามาอุ้มหรือวางกับแคร่เพ่ือให้ญาติ เปน็ ผนู้ าทางจติ วิญญาณเม่ือเสยี ชวี ติ แลว้ จะยงั ถกู อาบน้าแต่งตัวศพให้ดูดีท่ีสุด แล้วจึงนาโลงมาวาง เชิญดวงวิญญาณมาในพธิ ีตา่ งๆ แต่มอแกลนท่วั ไปก็ เคียง ภายในโลงมีดอกไม้สีเหลือง สีแดง สีขาวโรย อาจถูกกลา่ วถงึ แค่พธิ ีกรรมเซ่นไหว้บรรพชนใน และที่นอนหมอน ผ้าห่มปูไว้พร้อม เม่ือวางร่าง ครอบครัว/การเกดิ ใหม่ ผู้เสียชีวิต “บ่าบดอยกะไต”(พ่อหมอทาพิธีสวดส่ง ลกั ษณะ...เม่อื คนในสายเลอื ดหรือในครอบครวั วิณญาณ) หรือหมอทาพิธีศพจะเอาช่อดอกไม้แดง เสยี ชีวิต ต้องนารา่ งไปฝงั ทส่ี ุสานเดียวกัน นอกเสยี เหลือง ขาว ธูปผูกด้ายสายสิญจน์ที่มือ โยงออกมา จากแตง่ งานขา้ มสายตระกลู แลว้ ตอ้ งการฝังกบั คู่ นอกโลง แล้วทาการปิดฝาโลงโดย บ่าบดอย จะต้อง สมรสถงึ จะฝังคนละที่ ทนั ทที ี่มคี นเสียชวี ิต ชาวเลมอ เป็นคนตอกตะปูฝาโลงตัวแรก จากน้ันคนอื่นๆ จึง แกลนจะเร่ิมเตรียมโลงศพ เตรยี มในบ้านและบรเิ วณ ตอกตะปูรอบโลงได้ ระหว่างงานบาเพ็ญกุศลศพมี บา้ นเพ่ือรับผู้มาร่วมไว้อาลยั รวมถงึ เตรียมรับดวง การละเล่นรามะนา ร้องรองแง็ง หรือการละเล่นอืน่ ๆ วิญญาณของผเู้ สยี ชีวิต ท่ีจะต้องกลบั เขา้ มายงั บ้าน ยุคใหม่มีพระสวด ให้ผู้เสียชีวิตได้ดูได้ฟังเป็นคร้ัง ในคนื ที่ 3 ภายหลังจากไปรับรู้การเสียชวี ติ ของตนที่ สุดท้าย กับถือเป็นการอยู่เป็นเพ่ือนญาติผู้เสียชีวิต ภพของบรรพชนแลว้ ดงั น้ันจึงมีการโรยข้เี ถ้าเอาไว้ ระหว่างตั้งศพรอญาติท่ีมาจากหมู่บ้านท่ีห่างไกล รอบบา้ น เพราะมีความเชอื่ ว่าถ้าวิญญาณกลับมาจะ ปรากฎรอยเท้าทีเ่ หยยี บบนขเี้ ถ้า ในยุคก่อน การตั้ง

196 ดว้ ย/นารา่ งของผู้ตายไปสุสานแบบคนจีนโบราณ ขุด พิธีศพของมอแกลนจะมีเพยี งแค่คนื เดียวหรอื สองคนื หลุมฝังศพ แตป่ ัจจบุ ันมวี วิ ฒั นาการโลงแอร์ทาใหเ้ ก็บไว้ได้หลาย คนื ๘. พิธีกรรม/ความเชือ่ เกยี่ วกับการออกเรือ (โปรดอธิบาย)  พิธีกรรม...“ปูเล๊ะ” “ไหว้หัวเรือ” “ไหว้แม่  ความเช่อื ...สง่ิ ศกั ด์สิ ิทธ์ิที่ใหญท่ ส่ี ุดในทะเลคอื ย่านางเรอื ) พ่อตาขุนทะเล , เซน่ ไหว้แมย่ ่านาง เทพยดา สิง่ ลักษณะ...การทาพิธีสักการะประกอบด้วย ศักดสิ์ ิทธิ์ ทามากินคล่อง ผลไม้ กล้วยน้าว้า ส้ม , เหล้าขาว ไกต่ ้มหรือไก่ย่าง ลักษณะ...เน่ืองจากทะเลเป็นหนึ่งใน ,หมึกต้ม , ปลาเผา ,เหนียวขาว ข้าวขาว,ข้าวตอก , แหล่งหาอาหารสาคัญของชาวมอแกลน ดังนั้น การ ขนม ผ้า 3 สี 5 สี 7 สี 9 สี ผูกหัวเรือทาในเดือน 4 ทาพิธีเซ่นไหว้ขอบคุณพ่อขุนเล จะทาได้ตลอดท้ังปี เดือน 6 และเดือน 12/ขอบคุณสิ่งศักดส์ิ ิทธิ์ที่ทาให้มี (ไม่ทาพิธีในวันจันทร์ และวันพุธ) ส่วนใหญ่มักจะ อาหารทะเลดารงชี่วติ ทง้ั ปี เป็นช่วงเวลาที่แต่ละครอบครัวได้สัตว์ทะเลมาเป็น จานวนมาก เพราะเช่ือกันว่าเป็นพิธีขอขมาต่อสัตว์ ทะเลและขอบคุณส่ิงศักด์ิสิทธ์ิกับบรรพบุรุษท่ี ช่วยเหลือให้มีอาหารเพียงพอในการดารงวิถีชีวิต ช่วยปกป้องคุ้มครองจากภัยธรรมชาติ / เพื่อให้แม่ ย่านางคุม้ ครองเม่ือยามออกทะเล ไมเ่ จบ็ ป่วย ๙. พธิ กี รรม/ความเช่อื เกี่ยวกับการสร้างท่ีอยูอ่ าศัย (โปรดอธิบาย)  พิธีกรรม...ลงเสาเอก เสากลางบ้าน (มอลา), ความเชื่อ...การสร้างบา้ นเรือนตอ้ งขออนุญาต พิธีเซ่นไหวบ้ อกกลา่ วเจา้ ที่ แมธ่ รณี เจา้ ที่เจา้ ทางเพื่อปลกู สร้างท่ีอย่อู าศยั /การปกป้อง ลักษณะ...การสร้างบ้านหลังใหม่ต้องลง คุ้มครอง ไม่ถูกเบียดเบียน เสาเอกในช่วงข้างขึ้นเดือนอ้าย เดือนยี่ เดือน 4 ลักษณะ...ตามความเช่ือของชาวมอแกลน เดือน 6 เดือน 9 เดือน 11 และเดือน 12 ตาม เดือน 5 เดอื น 7 เดือน 8 และเดอื น 12 ห้ามไม่ให้ ปฏิทินจันทรคติ พ่อหมอมอแกลนจะดูดวงของ ตัดไม้มาสรา้ งบ้าน เพราะเช่ือว่าเดือน 5 เป็นเดือน

197 เจ้าของบ้านว่าเหมาะสมกับการสร้างบ้านในเดือน แหง่ ความร้อนรุ่ม เจ้าบ้านจะมปี ัญหาทะเลาะเบาะ ไหน ส่ิงของที่ต้องทาในพิธีกรรมการขึ้นเสาเอก แว้ง เดือน 7 เสาขึ้นเห็ด เจ้าของเรือนตาย เดือน 8 ประกอบด้วย ผ้า 3 สี ต้นมะพร้าวงอก ต้นกล้วย 1 พระเข้าพรรษา โชคชะตาจะกลบั หนา้ กลับหลัง/ผู้ ต้น ต้นออ้ ยมียอด 1 ตน้ ดาวเรือง 9 ดอก เหรยี ญ 9 เฒ่าผูแ้ กเ่ ป็นผ้ทู าพิธี เหรียญ เศษทอง ธูป 3 ดอกไม้ เทียน 1 เล่ม หมาก 3 คา และพลู 3 ใบ ๑๐. พธิ ีกรรม/ความเช่ือเกยี่ วกับการพยากรณด์ ินฟ้าอากาศ (โปรดอธิบาย) พิธีกรรม...เส่ียงทาย ดิน ฟ้า อากาศ,บอก ความเชื่อ...ความเชื่อในสงิ่ ศักด์สิ ทิ ธิใ์ นธรรมชาติ กล่าวธรรมชาติ พระแมธ่ รณ.ี . ลักษณะ...มีการจุดธูปเทียน แล้วดูสีเมฆ ลักษณะ...มอแกลนเรียกช่อื ความเช่ือวิญญาณ อาหารที่ต้องใช้ประกอบการเซ่นไหว้ในการทา สิง่ ศักดิส์ ทิ ธิเ์ หล่านี้ว่า ยินทะเล ยนิ ภเู ขา พรายใน พิธีกรรมเก่ียวกับแต่ละสถานท่ีสาคัญในธรรมชาติ ทะเล พรายในคลอง โหด/เปน็ ภูมปิ ญั ญา ประกอบดว้ ย ข้าวเหนยี วขาว ข้าวเหนียวเหลือง ข้าว ประสบการณ์การสังเกตทิศทางลมตามฤดูกาล ดู เหนียวดา ไก่บ้านต้ม 1 ตัว ไข่ไก่ดิบ 1 ฟอง พร้อม ทอ้ งฟา้ ใหด้ วู ่าเมฆเคล่ือนไปทางไหน มีความเรว็ ท้ังตั้งจิตถึงสิ่งศักด์ิสิทธ์ิที่เกี่ยวข้อง บอกว่าตนเป็น เทา่ ไหร่ ลักษณะของเมฆ สูง หรือ ต่า ถา้ สงู ก็จะ ใคร ลูกหลานบรรพชนคนไหน ต้องการอะไร..? เอา ปลอดภยั ถ้าตา่ สภาพอากาศก็เปลย่ี นแปลง ทาให้ ไปทาอะไร ?..ขอเส่ียงทายว่าจะมีพายุ..คล่ืนแรง.. เกดิ คลืน่ ลมใหญ่ได้งา่ ย หรืออาเพท..ขอให้ปกป้องคุ้มครอง.ถ้าทาผิดก็ให้ยก โทษให้  ข้อมูลด้านศลิ ปะ ๑. ปัจจยั ทีม่ ีผลตอ่ ศลิ ปะ  ธรรมชาติ วถิ ชี ีวิต  ศาสนาและความเช่ือ  อื่นๆ (โปรดระบุ). สังคมและนโยบาย.. ๒. ศลิ ปะดั้งเดมิ ทส่ี าคญั (โปรดอธิบาย) ไดแ้ ก่...รองแงง็ , เพลงตันหยง..เพลงบอก.มโนราห.์ หนังตะลุง..การจกั สาน , การแกะสลัก , งานช่าง (ทา เรอื ) ลกั ษณะ...การรา..การรอ้ ง...เป็นศิลปะการละเลน่ แบบมลาย.ู .รองแงง็ มีการถ่ายทอดจากแม่ครรู องแงง็ ..ชาว อูรกั ลาโว้ยป็นสว่ นใหญ่..ส่วนเพลงบอก..บทมโนราห.์ .หนงั ตะลงุ .เปน็ ศลิ ปะดั้งเดมิ .รวมถงึ การแกะ..การจกั สาน , การทาเรือเพื่อออกหากิน ใชเ้ พ่ือ  งานศพ งานแตง่ งาน พธิ ีกรรม อืน่ ๆ (โปรดระบุ)...งานร่ืนเรงิ ,การประกอบ อาชพี ๓. ศิลปะท่ียังคงเหลืออยู่ในปัจจบุ นั ทส่ี าคญั (โปรดอธิบาย) ได้แก.่ .. รองแงง็ , เพลงตันหยง..เพลงบอก...การจักสาน , การแกะสลัก ลกั ษณะ....การรา..การรอ้ ง....เป็นศิลปะการละเล่นแบบมลายู..รองแงง็ มกี ารถา่ ยทอดจากแม่ครูรองแงง็ .. ชาวอูรักลาโวย้ เปน็ สว่ นใหญ.่ .ส่วนเพลงบอก..บทมโนราห.์ .หนังตะลงุ .เปน็ ศิลปะดง้ั เดิม.รวมถึงการแกะ..การจัก สาน.... ใชเ้ พ่ือ งานศพ งานแตง่ งาน พธิ กี รรม อน่ื ๆ (โปรดระบุ)...งานรืน่ เรงิ

198 ๔. ศิลปะแบบจิตรกรรม (โปรดอธบิ าย) ภาพวาด ไดแ้ ก่.ภาพวาดท่ีศูนย์วฒั นธรรม ภาพเขียน ไดแ้ ก่...ภาพเขยี นทศี่ ูนย์วฒั นธรรม ลกั ษณะ...ภาพวาดโดยช่างภายนอก ลักษณะ...ภาพเขียนโดยชา่ งภายนอก ใชเ้ พ่ือ....ส่อื สารเร่ืองราว... ใชเ้ พ่ือ...สื่อสารเรื่องราว สถานะ  ด้งั เดิม  คงอยใู่ นปัจจบุ นั สถานะ  ด้ังเดมิ คงอยู่ในปจั จบุ ัน ๕. ศลิ ปะแบบประติมากรรม (โปรดอธบิ าย)  งานแกะสลัก ได้แก่...เรือจาลอง ,เรือมาด , งานปั้น ได้แก.่ ..รปู พอ่ ตาขุนทะเล สัตว์,เสาหน่ามะ.. ลักษณะ...รปู ปัน้ สักการะ.. ลกั ษณะ...การแกะสลกั เปน็ รูปต่างๆ ใชเ้ พ่ือ...ราลกึ ให้คุ้มครอง... ใชเ้ พ่อื ...ทีร่ ะลึก,พธิ ีกรรม... สถานะ  ด้งั เดมิ คงอยู่ในปัจจบุ นั สถานะ  ดง้ั เดมิ คงอยู่ในปัจจุบนั ๖. ศลิ ปะแบบสถาปตั ยกรรม (โปรดอธบิ าย) อาคารบ้านเรือน ได้แก่..ศูนย์วัฒนธรรมบ้าน ศาสนสถาน ได้แก่...ศาลพอ่ ตาสามพัน... ดินทุ่งหว้า,ทับปลา,ทับตะวัน,น้าเค็ม/บ้านไม้ด้ังเดิม/ ลกั ษณะ...ศาลทาดว้ ยไม้... บา้ นเรือนสงู ใช้เพื่อ...ทาพิธีเซน่ ไหวส้ กั การะ... ลักษณะ...ฝาผนังปั้นดินเป็นรูป/ฝาขัดแตะ สถานะ  ดง้ั เดิม  คงอยู่ในปจั จบุ ัน ลายต่างๆ ใชเ้ พื่อ...สอ่ื สารเรอ่ื งราว/อาศยั สถานะ  ดั้งเดมิ คงอยใู่ นปัจจุบนั ๗. ศลิ ปะแบบคตี กรรม (โปรดอธิบาย) ดนตรีและเพลง ได้แก่.....เพลงมอแกน,เพลง การแสดง ไดแ้ ก.่ ..เพลงบอก.. มอแกน,รองแงง็ ลักษณะ... เพลงท่ีผู้ร้องแต่งสด/เน้ือเดิม.เป็น ลักษณะ...เพลงท่ีมีเนื้อร้องภาษามอแกลน ภาษาใตแ้ ละภาษามอแกลน... ,มอแกน หรือภาษาใต้ / เพลงพ้ืนบ้านภาษามอ ใชเ้ พอ่ื ...งานร่นื เรงิ ,พธิ กี รรม... แกลนทีแสดงถึงความเปน็ อยู่ สถานะ  ดง้ั เดิม คงอยูใ่ นปจั จุบนั ใช้เพื่อ...งานร่ืนเริง,พิธีกรรม,งานแต่ง , งาน ศพ สถานะ  ดั้งเดิม  คงอยู่ในปัจจุบัน ๘. ศลิ ปะแบบวรรณกรรม (โปรดอธิบาย)  งานเขียน ไดแ้ ก่...หนังสอื อาคมมอแกลน...  เร่ืองเลา่ ไดแ้ ก.่ ..ตานานพอ่ ตาสามพนั .. ลักษณะ...หนังสือภาษาคล้ายขอมเป็น ลักษณะ...เร่ืองเลา่ เชิงนิทานที่สืบทอดผู้นาสาย หนงั สอื ท่ีผมู้ ีวชิ าต้องเรียนรู้ ตระกูลเพื่อบอกถึงท่ีมาและชาติกาเนิดของชาวเลชน ใชเ้ พ่ือ...สอนผู้นาทางจิตวิญญาณในยคุ ก่อน เผ่ามอแกลน สถานะ  ด้งั เดิม  คงอยใู่ นปัจจบุ นั ใชเ้ พ่ือ...ราลกึ ประวตั ศิ าสตร์ชาตกิ าเนดิ สถานะ  ด้ังเดมิ คงอยูใ่ นปจั จุบนั  ข้อมูลด้านวัฒนธรรม

199 ๑. ปัจจัยทมี่ ีผลตอ่ วิถชี วี ติ ประเพณี และวฒั นธรรม  สบื ทอดจากบรรพบุรษุ ความเชือ่ และศาสนา สภาพสังคมและเศรษฐกจิ สอ่ื สิ่งพิมพ์ - สงั คมออนไลน์ อ่ืนๆ (โปรดระบุ) ...นโยบายและกฎหมายรฐั ๒. วถิ ีชีวิต ประเพณี และวัฒนธรรมดงั้ เดิมทสี่ าคัญ (โปรดอธิบาย) ได้แก่ ....พดู ภาษามอแกลน,มอแกน.กิน อยู่ ลา่ เพาะปลกู ขา้ วไร่ ทานา เคารพบรรพบุรษุ เคารพธรรมชาติ และจกั วาล/กนิ บุญเดือน10 ลักษณะ...วถิ ีชีวิตทีย่ ดึ เหนย่ี วในบรรพบุรษุ .ความเชื่อเช่ือมโยงจิตวิญญาณตนเองกับธรรมชาติและจกั รวาล/ ขออาหาร ขนม เซน่ ไหว้บรรพบรุ ษุ เดือน 10 ๓. วถิ ีชวี ติ ประเพณี และวัฒนธรรมท่คี งอยู่ในปัจจบุ นั ทีส่ าคัญ (โปรดอธิบาย) ได้แก่ พดู ภาษามอแกลน,มอแกนน้อยลง.กนิ อยู่ ลา่ ไม่คอ่ ยเคารพบรรพบุรษุ ไม่เคารพธรรมชาติและไม่ เขา้ ใจระบบจักรวาล/ไหว้บรรพบรุ ษุ เดือน 4 ลกั ษณะ...เรมิ่ มกี ารสูญเสยี ความรคู้ วามเข้าใจในตวั ตนนาสู่ความไม่ภาคภมู ิใจ...ห่างไกลธรรมชาต.ิ .สูญเสีย ภูมปิ ัญญาและความเช่อื /การเซ่นไหว้บรรพบุรุษทล่ี ่วงลับ ด้วยเคร่อื งเซน่ และ เครอื่ งบนบาน ๔. อัตลักษณแ์ ละเอกลกั ษณท์ างดา้ นวัตถุดิบและอาหาร (โปรดอธิบาย)  ช่ือวัตถุดิบ...สาหร่ายสายใบ/หอยกัน,หอ ชอ่ื อาหาร...โชบ้ ายแอ่กานคั้วแมแ๋ หลก๊ /แกง ยตบิ พริกหอยกนั ,ยาหอยติบ/ยาสายใบ ลักษณะ...สาหร่ายทะเลชนิดหนึ่งเกาะตาม ลักษณะ...แกงพริกปลา/เป็นแกงเผด็ กิน โขดหิน/หอยท่ีอาศัยอยู่บนดินป่าชายเลน โขดหิน กับข้าว,ยา (นาสายใบมายากับเคร่ืองเคียนง มะม่วง หรอื รากต้นโกงกาง มะมุด ใบมะมว่ งหิมพานต์ ใบกาโหม ข่า มะพร้าวค่วั กรรมวิธีการปรุง...ล้างน้ากินสด,ลวก,ยา/ถ้า พริกคว่ั ขม้ิน กนิ กบั ข้าว เป็นหอยท้ายวนหรือหอยตัวเล็กๆ แกงท้ังเปลือก ใชใ้ นงาน...ตอ้ นรับญาต,ิ งานศพ,เสรมิ น้านมคน ส่วนหอย 2 ฝาตัวใหญ่แกะเนื้อแล้วแกง ผัด ทอด เพิ่งคลอด/ชีวิตประจาวัน.. หรืออืน่ ๆ ๕. อตั ลกั ษณ์และเอกลักษณท์ างดา้ นผา้ พื้นเมืองและการแต่งกาย (โปรดอธบิ าย)  ชอื่ ผา้ ...จู่วัดถุ้ง/ผ้าถงุ ,กางเกงเล ชื่อชุด...บา่ ไยนอ๊ งหม่าน๊อก,บ่าไยดอกว๋ะ ลักษณะ...ผ้าถุง,ผ้าโสร่ง,ผ้าขาวม้า/กางเกง ลกั ษณะ...เสื้อแม่ไก,่ คอกระเชา้ ลาย,เสอ้ื ถัก ขาก๊วยชาวประมง ลายดอกไม้ กรรมวิธีการผลิต...ซื้อผ้าผืนมาเย็บตาขนาด ใช้ในงาน...ร่วมงานสังคม,ไปตลาด,ลาลอง ร่างกาย/ซ้ือเป็นสว่ นใหญ.่ ... ๖. อัตลักษณ์และเอกลกั ษณท์ างด้านประเพณีและเทศกาล (โปรดอธบิ าย) ประเพณี...อดิ ูนเอา่ ดะ๊ /การขอบุญเดอื น 10 เทศกาล...หยา๊ บนุ๋ บุหล่านเปร๊ะ/เคยมีการลอย ลักษณะ...ชาวเลมอแกลนรวมตัวกันทาเพิง เรือเดอื น 6 พักเรียกว่า”ทบั ”อยรู่ ว่ มกนั 3 วนั 3คนื /การนั่งขอบุญ ลกั ษณะ...ออกไปแลก,ขอ ขนมเดือน10จาก ในวัดเวลาคนมาทาบุญสารท์ เดอื นสบิ ของคนพนื้ ถิน่ บา้ นหรือตามวัด/ลกั ษณะลอยเรอื จาลองที่ทาด้วยไม้ ช่วงเวลา..เดือน 3 ตามปฎิทินจันทรคติ/ ระกา กนั ยายน,ตลุ าคม (แลว้ แต่ปฏิทนิ จันทรคต)ิ ช่วงเวลา....เดอื น 10 ใหญ่,เล็กตามปฏทิ ิน จนั ทรคติ/ลอยเรือเดือน พ.ค ๗. อตั ลักษณแ์ ละเอกลกั ษณ์ทางด้านขนบธรรมเนยี มและประเพณีในดา้ นต่างๆ

200 วถิ ีชวี ิต การเกิด/การทาคลอด..หมอตาแย เช่ือมโยงความเชอื่ ในบรรพบุรุษ,ธาต,ุ จักวาล,สง่ิ ศักด์ิสิทธใ์ิ น ธรรมชาติ  การแตง่ งาน..ฝา่ ยชายอยู่บ้านฝ่ายหญงิ เชื่อมโยงความเชือ่ ในบรรพบรุ ษุ ,จักวาล,สงิ่ ศักด์สิ ิทธใ์ิ น ธรรมชาต/ิ ไหวบ้ รรพบุรุษ  การตาย...ฝังรา่ งผตู้ ายเชอ่ื มโยงความเช่ือในบรรพบุรุษ,ธาตุ,จักวาล,ส่งิ ศกั ดิ์สทิ ธ์ใิ นธรรมชาต/ิ การ ฝังร่างในสสุ านบรรพบุรุษ... การสร้างที่อยู่อาศัย...ยกสงู ,ครัวสงู กว่าพ้นื บา้ น.เช่ือมโยงความเช่อื ในบรรพบุรุษ,ธาตุ,จกั วาล,ส่งิ ศกั ด์สิ ิทธิใ์ นธรรมชาติ การประกอบอาชพี /การทามาหากนิ  เกษตรกรรม....สวนผสม,ข้าวไรห่ มนุ เวยี น.เชอื่ มโยงความเช่อื ในบรรพบุรุษ,ธาตุ,จกั วาล,สง่ิ ศักดิส์ ทิ ธ์ิในธรรมชาติ การประมง....การออกเรือหาปลา , การทาเครอ่ื งมือประมงดง้ั เดมิ -ใหม่ , การหาหอย หรอื จบั สตั ว์ น้ามอื เปลา่ , ปกั ปดู า การพยากรณ์สภาพดิน ฟา้ อากาศ.......การดวู นั ตามปฏทิ ินจันทรคติ วา่ มเี ดือน 8 กี่ ถ้า เดอื น 8 สองครง้ั ฝนจะเยอะ  อื่นๆ (โปรดระบุ) การปกครองตามสายตระกูลผู้นาทอี่ าจส่งผลต่อการปกครองทางการ ตอนที่ ๔ การสารวจสภาพการเปลี่ยนแปลง ผลกระทบ และการพัฒนาในมุมมองของกลุม่ ชาติพนั ธุจ์ งั หวัด พงั งา  ดา้ นการเปลยี่ นแปลง ๑. ความแตกตา่ งระหวา่ งอดีตกับปัจจบุ ันในดา้ นตา่ งๆ เป็นอยา่ งไร (โปรดอธบิ าย) ด้านวิถีชวี ิต...เดมิ ใช้ภูมติ ามความเชือ่ ธรรมชาติอดุ มสมบูรณใ์ ชก้ ารแลก ยุคใชเ้ งินเส่ือมโทรมทั้งธรรมชาติ และถูกกีดกนั การใช้พื้นทเี่ พราะทักษะอาชีพไม่ตอบสนองการใชแ้ รงงาน/ไมส่ ามรถหาแร่ดบี กุ เปลีย่ นแปลงจาก การประมงมาเปน็ การท่องเที่ยวและรบั จ้างทั่วไป/การทางานและสงั คมที่เปลี่ยน  ด้านสังคม เชน่ ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสมาชกิ ในครอบครัว ในชมุ ชน และสงั คมภายนอก เปน็ ตน้ เดมิ ครอบครวั ใหญ่ ดแู ลกัน คนในชุมชนสามัคคี ทาอะไรกช็ ่วยกนั กลัวและไม่ไว้วางใจคนภายนอก ไม่สู้รบ ปรบมือ ส่งผลใหก้ ลายเป็นกลุ่มคนดอ้ ยโอกาสทุกดา้ น/ทรพั ยากรเสื่อมโทรมไม่เพยี งพอเป็นรายได้ ลกู หลน่ ต้อง ออกรับจา้ ง มบี ุคคลภายนอกถนิ่ มาอยู่ในพนื้ ทีม่ ากขนึ้ /ให้ความร่วมมอื กับทุกคน  ด้านเศรษฐกจิ เชน่ การประกอบอาชีพ รายได้ เทคโนโลยี สภาพความเปน็ อยู่ เป็นต้น เมอ่ื ก่อนใช้การแลกอาหาร,ข้าวของระหว่างชาวเลมอแกน มอแกลนกบั คนบนฝ่งั ปัจจุบันตอ้ งซื้อทุกอย่าง ตก อย่ใู นสภาพความยากจน ด้อยโอกาสในความรู้ด้านเศรษฐกิจและเทคโนโลยี/ตน้ ทนุ เคร่ืองมอื ประมงราคาสูง , สนิ ค้าอปุ โภคบรโิ ภคราคาสูง จนทาให้รายได้ไม่เพยี งพอกับคา่ ใชจ้ า่ ย ดา้ นการเมือง เชน่ โครงสรา้ งการปกครองในชมุ ชน ผ้นู าชมุ ชน ระบบการปกครอง นโยบาย กฎหมาย เป็นต้น ยุคกอ่ นปกครองแบบเครือญาตติ ามสายตระกลู ปัจจุบนั เน้นการปกครองตามระบบกลไก นโยบาย กฎหมาย ของรัฐ..การกาหนดการพฒั นาหรือการชว่ ยเหลอื ชุมชนเปน็ ไปโดยไม่มสี ว่ นรว่ มเป็นส่วนใหญ่/การประกาศ