ลำธารชีวิต

สละไป ใหไ้ ป นนั่ คอื “ด”ี เราฝกึ จติ ใจของเราเปน็ ผไู้ มเ่ อาอะไรเลยไดอ้ ยา่ ง แทจ้ รงิ เมอื่ ใด เรากไ็ มใ่ ช่ “คน” แตเ่ ราคอื “พระอารยิ บคุ คล” ทนั ที ไมต่ อ้ งไป โกนหวั หม่ จวี รหรอก คนปกตธิ รรมดานแี่ หละ ทำ� ใหไ้ ดด้ งั กลา่ วนี้ กจ็ ะเปน็ “พระอารยิ บคุ คล” แทๆ้ จรงิ ๆทนั ที แมผ้ ไู้ ปบวช โกนหวั หม่ จวี รแลว้ ทำ� ดงั วา่ นน้ั ไมไ่ ด้ กค็ อื “คนธรรมดา” แตแ่ ตง่ เหลอื ง โกนหวั ยดึ ขอ้ ปฏบิ ตั เิ หมอื นถกู บงั คบั ดว้ ยกฎหมายนนั่ เอง ไมม่ จี ติ ใจสงู กวา่ กนั ตรงไหน เรอื่ งทงั้ หลายจงึ สำ� คญั ทส่ี ภาพ “จติ ” มใิ ชส่ ำ� คญั ทสี่ ภาพ “กาย” หรอื “ภายนอก” แมก้ ารแสดงออกภายนอกจะผดิ จากกฎจากวนิ ยั กต็ าม ถา้ ผนู้ น้ั “จติ แท”้ เขา “ร”ู้ วา่ ขณะนนั้ เขากำ� ลงั ทำ� อะไรเหมาะควรแคไ่ หนสำ� หรบั ขณะนน้ั เขารจู้ รงิ รแู้ ทๆ้ ไมใ่ ชบ่ ดิ เบอื นกลบเกลอื่ นเพยี งเพอื่ ตามอารมณ์ กเิ ลส เขาผนู้ น้ั กม็ ไิ ดช้ อ่ื วา่ “ชว่ั ” วา่ ตำ่� แตอ่ ยา่ งใด เรอื่ งของคนตาย คอื เร่อื งของ “จติ ” โดยเฉพาะ เป็นแดนอีกแดนหนึง่ ท่ี “จติ ” เขาอยู่ ไม่ใช่ แดนเดยี วกนั กบั มนษุ ยเ์ ปน็ ๆ อยู่ จงึ เปน็ เรอ่ื งทเี่ ขา้ ใจยาก เหมอื นทบี่ างคน จะไมเ่ ขา้ ใจเลยวา่ “คนดที ท่ี ำ� ชว่ั แตไ่ มเ่ ปน็ บาป” นน้ั คอื เปน็ การกระทำ� ที่ แทเ้ ทยี่ งในลกั ษณะอยา่ งไร! ภายนอกทกุ คนเหน็ “คนด”ี หรอื “อารยิ บคุ คล” ทา่ นนที้ ำ� ผดิ แผกไปจากศลี จากวนิ ยั แนๆ่ แตภ่ ายในจติ นน่ั สิ ทกุ คนเหน็ ไมไ่ ด้ จะเขา้ ใจไมไ่ ดเ้ ลย และจะเปน็ “บาป” หรอื ไม่ อารยิ บคุ คลรเู้ องอยา่ งดดี ว้ ย ดงั นน้ั สรปุ ไดว้ า่ การทำ� บญุ อทุ ศิ สว่ นกศุ ลใหแ้ กผ่ ลู้ ว่ งลบั ไปแลว้ นนั้ “ทำ� ไดอ้ ยา่ งไรพ้ ธิ ”ี และทำ� ใหไ้ ดม้ ากๆ นน่ั แหละยง่ิ ดี ทำ� ใหเ้ ขา้ ใจ ใหถ้ อ่ งแท้ ไดเ้ ทา่ ใดยง่ิ ไดบ้ ญุ มากเทา่ นนั้ สว่ นผลู้ ว่ งลบั ไปแลว้ จะมปี ญั ญา “รบั รบู้ ญุ ” นนั้ ไดถ้ อ่ งแทแ้ คใ่ ด กต็ ามปญั ญาบารมขี องเขา บญุ แท้ กศุ ลแท้ เกดิ แกผ่ ทู้ ำ� นนั่ แหละมากกวา่ ผรู้ บั (หมายถงึ ผตู้ าย) จะใหด้ กี จ็ งทำ� ทกุ โอกาสทจี่ ะสามารถ เถิด อยา่ ไปยดึ เอาแตฤ่ กษน์ ัน่ ฤกษ์นี่ เพ่อื น่นั เพอื่ นีอ่ ยเู่ ลย “ฤกษ”์ (คือที่ เหมาะควร) ทเี่ ราจะทำ� บญุ นนั้ มอี ยเู่ กอื บทกุ วนิ าทใี นโลก ลำ� ธารชวี ติ | ๑๕๑

…ประโยชนอ์ ะไ…รใ…น…การละ…ควา…ม…อรอ่ ยของชวี ติ ส�ำหรับข้อ ๒ ที่ คุณสกุล งามเลิศชัย ถามว่า “จากอุปาทาน ความยดึ ถอื ในรปู -รส-กลนิ่ -เสยี ง-สมั ผสั ทมี่ อี ยใู่ นมนษุ ยน์ น้ั จะทำ� อยา่ งไรได้ ถงึ จะหยงั่ จติ ลงไปใหล้ กึ และเขา้ ใจอยา่ งถกู ตอ้ งไดว้ า่ สงิ่ เหลา่ นน้ั เปน็ สง่ิ ที่ ไมจ่ ำ� เปน็ ในชวี ติ เราสามารถละมนั ได้ แตด่ ว้ ยเหตทุ ม่ี นษุ ยน์ นั้ ถกู ปลกู ฝงั สงิ่ เหลา่ นลี้ กึ ซงึ้ มากตง้ั แตเ่ ดก็ ผมจงึ เหน็ วา่ เปน็ การยากมากทจี่ ะละได้ และรสู้ กึ วา่ มนั ไมจ่ ำ� เปน็ หรอื ไมเ่ ปน็ ประโยชนน์ กั (ทจี่ ะละ) เชน่ เราจะทานอาหาร ใหอ้ รอ่ ย แตง่ ตวั หรอื ปลอ่ ยอารมณใ์ หส้ นกุ สนาน ตราบใดทเี่ ราไมไ่ ปคดโกง หรอื ทำ� ใหผ้ อู้ น่ื เดอื ดรอ้ นกเ็ ปน็ การเพยี งพอ (นเ่ี ปน็ ความคดิ เหน็ สว่ นตวั ของ ผม) คณุ รกั ชว่ ยกรณุ าอธบิ ายใหผ้ มไดเ้ ขา้ ใจถกู ตอ้ งไดไ้ หมครบั ” ขา้ พเจา้ จะอธบิ ายใหค้ ณุ ไดท้ นั ที แตค่ ณุ จะเขา้ ใจถกู ตอ้ งไดไ้ หม กข็ น้ึ อยู่ กบั ตวั คณุ เองในการอธบิ ายของขา้ พเจา้ สว่ นตวั ขา้ พเจา้ กจ็ ะพยายามอยา่ งยง่ิ ทีจ่ ะให้คุณเข้าใจให้ได้ ดว้ ยการอธิบายท่อี าจจะยดื ยาด แตค่ ุณเองก็ตอ้ ง “พยายาม” ชว่ ยตวั คณุ เองดว้ ย คอื พยายามอา่ นใหด้ ี พจิ ารณาชา้ ๆ และ จะใหด้ จี รงิ กต็ อ้ งนำ� ไปปฏบิ ตั หิ รอื ทดลองดดู ว้ ย นน่ั จงึ จะเรยี กไดว้ า่ เราเรยี น ธรรมะจรงิ และจะได้ “ร”ู้ ธรรมะจรงิ ๆ แทๆ้ ถงึ ใจ อนั เรยี กวา่ รแู้ จง้ เหน็ จรงิ กอ่ นจะตอบละเอยี ดเกย่ี วกบั เรอ่ื งน้ี กข็ อตอบเสนอความคดิ เหน็ ขอ้ ยอ่ ยของคณุ เสยี กอ่ น ทค่ี ณุ คดิ เหน็ วา่ “มนั ไมจ่ ำ� เปน็ หรอื ไมเ่ ปน็ ประโยชนน์ กั ” ทเ่ี ราจะมามวั “ลด” หรอื “ละ” สง่ิ ทเ่ี รยี กวา่ รปู -รส-กลน่ิ -เสยี ง-สมั ผสั อนั คอื กามคณุ ๕ นี้ เพราะ “ถา้ เราไมไ่ ปคดโกงเขา หรอื ทำ� ใหผ้ อู้ นื่ เดอื ดรอ้ น กเ็ ปน็ การเพยี งพอ” นน่ั เปน็ ความคดิ เหน็ สว่ นตวั ของคณุ นน่ั ถกู แลว้ คณุ คดิ ไดข้ นาดนน้ั กเ็ ปน็ ความดขี องคณุ ในระดบั หนงึ่ ซง่ึ กด็ กี วา่ คนอกี มากมาย ทย่ี งั “คดโกง” สว่ นทวี่ า่ “ทำ� ใหผ้ อู้ น่ื เดอื ดรอ้ น” นนั้ เปน็ ประโยคสำ� คญั ท่ี ๑๕๒ | ลำ� ธารชวี ติ

คณุ เองเหน็ ความเดอื ดรอ้ นของผอู้ นื่ ไดเ้ พยี งหยาบๆ แคน่ นั้ การ “ถกู คดโกง” จงึ จะเรยี กวา่ “เดอื ดรอ้ น” โดยความจรงิ แลว้ การทำ� ใหผ้ อู้ นื่ เดอื ดรอ้ นนนั้ แม้ “ไม่คดโกง” ก็ยังเป็นการท�ำให้ผู้อ่ืนเดือดร้อนได้ แต่เป็นความ เดอื ดรอ้ นทลี่ ะเอยี ดลงไปอกี คณุ ลองพจิ ารณาดดู ๆี ตราบใดทค่ี นยงั “ตอ้ งการ” ยงั “อยากไดม้ า” อยลู่ ะก็ ตราบนนั้ กค็ อื การทำ� ใหผ้ อู้ นื่ เดอื ดรอ้ นนน่ั เอง แต่ “ความเดอื ดรอ้ นทลี่ ะเอยี ด มนั กย็ งิ่ เหน็ ไดย้ าก ยง่ิ ละเอยี ดมาก กย็ งิ่ เหน็ ไดย้ ากมาก ดงั นนั้ จงึ จำ� เปน็ ตอ้ ง ฝกึ จติ ปฏบิ ตั ใิ จ ใหผ้ อ่ งใสบรสิ ทุ ธยิ์ งิ่ จงึ จะเหน็ กเิ ลสตณั หา อนั ละเอยี ดยง่ิ เหลา่ นนั้ ลงไปได้ อนั กเิ ลสขนั้ กามคณุ ๕ นี้ เปน็ ขนั้ หยาบขน้ั ตน้ แลว้ คณุ ยงั รสู้ กึ วา่ ยงั ไมจ่ ำ� เปน็ จะตอ้ ง “ละ” กย็ งั เรยี กไดว้ า่ คณุ คงตอ้ งเอาใจใส่ ฝกึ จติ ปฏบิ ตั ใิ จ ของคณุ ใหม้ ากๆ กวา่ นเ้ี ขา้ เถดิ มฉิ ะนนั้ คณุ กจ็ ะยงั “หลง” อยอู่ ยา่ งทคี่ ณุ ได้ แสดงความคดิ เหน็ ออกมาน้ี นน่ั เอง เพราะ “การคดโกง” นนั้ มนั คอื บาป ซงึ่ ใครๆ กร็ ู้ สว่ นคนทย่ี งั เหน็ สงิ่ ทล่ี ะเอยี ดกวา่ การคดโกง วา่ เปน็ การ บงั เบยี ดผอู้ นื่ ยงั ไมไ่ ด้ เหน็ เปน็ การกอ่ ความเดอื ดรอ้ นใหผ้ อู้ นื่ อยยู่ งั ไมไ่ ด้ กค็ อื “ปถุ ชุ น” ธรรมดาๆ ทยี่ งั “หลง” อยกู่ บั “กามภมู ”ิ อนั คอื โลกแหง่ กามคณุ ๕ นนั่ เอง จงึ จะตอ้ ง เกดิ -ตายๆๆ อยใู่ นภมู ใิ นภพแหง่ กามคณุ นไ้ี ป ตลอดโลกแตก เพราะไมพ่ ยายามเรยี นรฝู้ กึ จติ ปฏบิ ตั ใิ จตนใหล้ ะเอยี ดผอ่ งใส เขา้ ไปรู้ “ความเดอื ดรอ้ น” ทเี่ ลก็ ละเอยี ดยงิ่ ขนึ้ ทย่ี งั มอี ยู่ ทยี่ งั จะตอ้ งรู้ แต่ เอาเถอะ ยงั ไงเรากม็ าอธบิ ายกนั ถงึ เรอ่ื ง “กามคณุ ๕” นกี้ นั ใหจ้ ะแจง้ เสยี กอ่ น พอพดู ถึง กามคุณ ๕ ผู้เคยอา่ นหนังสอื เคยฟังคำ� อธิบายมาแล้ว มกั จะถอื ดี ขานมาทนั ทวี า่ “ออ๋ ...เรอื่ งขผี้ ง แคน่ เี้ คยไดอ้ า่ นไดร้ ไู้ ดย้ นิ มารอ้ ยหน พนั หนแลว้ ” นน่ั แหละคอื คนผนู้ น้ั ยงั ไมร่ จู้ กั กามคณุ ๕ เลย แลว้ เขากจ็ ะ ยงั วน ยงั หลง ยงั มวั เมาอยกู่ บั กามคณุ ๕ อยอู่ ยา่ งไมร่ ตู้ วั วา่ เขากำ� ลงั กระทำ� ในสง่ิ ท่ี ในสายตาของผปู้ ระเสรฐิ กวา่ เขายอ่ มเหน็ วา่ ยงั มวั เมาคลกุ คลกี บั สงิ่ ลามกชว่ั ตำ่� อยู่ เหมอื นเราเหน็ หมามนั กนิ ข้ี เรานกึ รงั เกยี จหมา และจดั ลำ� ธารชวี ติ | ๑๕๓

หมาเปน็ สตั วต์ ำ่� อยใู่ นภมู ติ ำ�่ ภพตำ่� จนเรยี กมนั วา่ เดรจั ฉาน เพราะมนั ยงั ไมร่ เู้ สยี เลยวา่ ขเ้ี ปน็ ของตำ�่ จนไมน่ า่ จะไปหลงเสพ หลงกนิ อยเู่ ลย คนเหน็ หมาเปน็ สตั วช์ นั้ ตำ�่ ฉนั ใด อารยิ บคุ คลยอ่ มเหน็ คนผยู้ งั หลงเสพกามคณุ ๕ อยเู่ หมอื นกนั ฉนั นนั้ เพราะโดยความจรงิ อารยิ บคุ คลคอื สตั วโ์ ลกทสี่ งู ขนึ้ ไปอกี กวา่ ความเปน็ “คน” จงึ ยอ่ มเหน็ กามคณุ ๕ นน้ั คอื ขี้ เราดๆี นเ่ี อง และกเ็ ปน็ ข้ี จรงิ ๆ ตราบใดคนผใู้ ดยงั ไมเ่ หน็ กามคณุ ๕ คอื ขี้ ตราบนน้ั ผนู้ น้ั กไ็ มผ่ ดิ กบั หมามนั ยงั กนิ ขอ้ี ยา่ งหนา้ ตาเฉย คนจงึ เสพกามคณุ ๕ อยา่ ง หนา้ ตาเฉย เชน่ เดยี วกนั เพราะฉะนนั้ ถา้ ใครยงั มวั เมากบั กามคณุ ๕ กค็ อื หมาทยี่ งั มวั เมากบั ขี้ เราดๆี นั่นแล จึงจะต้องมาเรยี นรใู้ ห้ถ่องแท้ใหไ้ ดว้ ่า “กามคณุ ๕” น้นั มนั คอื “ข”้ี อยา่ งไร? แคใ่ ดกนั ? อยา่ ถอื ดวี า่ ตนรแู้ ลว้ ไดย้ นิ มาแลว้ รอ้ ยหน พนั หนเปน็ อนั ขาด ความยดึ ถอื ใน รปู -รส-กลนิ่ -เสยี ง-สมั ผสั นน่ั แหละคอื “คน” “คน” คอื อะไร? “คน” คอื ผมู้ ชี วี ติ อยเู่ พอื่ เสพรปู -รส-กลน่ิ -เสยี ง-สมั ผสั เทา่ นนั้ และเทา่ นน้ั จรงิ ๆ ทด่ี น้ิ รนโลดแลน่ วง่ิ เตน้ หรอื รำ�่ เรยี นศกึ ษาหายศ หาเกยี รตติ า่ งๆ ใหต้ วั ทงั้ หมดนนั้ นนั่ แหละคอื คนยอมทกุ ขท์ นยอมเปน็ ขขี้ า้ เปน็ ทาสของรปู -รส-กลนิ่ -เสยี ง-สมั ผสั เทา่ นนั้ ๕ อยา่ งนแี้ หละคอื กามคณุ ๕ คอื ขใี้ นอรยิ ะเจา้ คนทกุ คนจงึ “ยอมทนทำ� ทกุ อยา่ ง” คอื “งาน” ทเี่ ราเรยี กกนั นน่ั เอง เพอื่ แลกกบั ขี้ หรอื แลกกบั กามคณุ ๕ นเ่ี อง ซงึ่ ถา้ บคุ คลใดยงั เหน็ กามคณุ ๕ หรอื รปู -รส-กลนิ่ -เสยี ง-สมั ผสั นเ้ี ปน็ ข้ี ไมไ่ ด้ กจ็ ะยงั หลงใหล ยดึ ถอื สำ� คญั เอาสงิ่ เหลา่ นเี้ ปน็ ของจำ� เปน็ สำ� หรบั ชวี ติ จติ ใจอยทู่ งั้ สน้ิ คณุ เคย เหน็ หมารงั เกยี จขไ้ี หม? นน่ั แหละคณุ ทราบไวเ้ ถอะวา่ หมาตวั นนั้ สงู กวา่ เดรจั ฉานธรรมดาแลว้ เปน็ หมาชน้ั สงู แลว้ เรยี กวา่ “อรยิ หมา” ไดท้ เี ดยี ว เพราะเปน็ หมาทมี่ จี ติ สงู รวู้ า่ ขเ้ี ปน็ ของตำ่� ไมค่ วรไปหลงมวั เมาอยู่ ไมค่ วรไป หลงเสพ แมไ้ มม่ อี ะไรจะเสพ กย็ งั ยอมอดตาย จะไมย่ อมเสพขเ้ี ปน็ อนั ขาด ๑๕๔ | ลำ� ธารชวี ติ

น่ันคือ ถ้าคุณเห็นหมาตัวใดเป็นอย่างนั้น ก็จงรู้ไว้เถิดว่า หมาตัวนั้น ชาตหิ นา้ จะเกดิ มาเปน็ คน เกดิ มาเปน็ คนจรงิ ๆ ขา้ พเจา้ ขอรบั รอง เพราะหมา ตวั นน้ั จติ สงู จรงิ ๆ สงู โดยสภาพแท้ เพราะมนั ทำ� ตวั ใหเ้ ปน็ “อรยิ ะ” ขนึ้ แลว้ คือเปน็ ผมู้ ี “จติ สูง” กวา่ สภาพเก่าของตนแล้ว มนั เท่ากบั คน มันร้วู า่ ขี้ เปน็ ของตำ่� ไดเ้ ทา่ กบั คน ดงั นนั้ … ถ้าคนผู้ใดอยากสูงข้ึนเช่นนี้ อยากเกิดเป็นคนช้ันอาริยบุคคล โดยแทอ้ ยา่ งน้ี กจ็ งเรง่ พจิ ารณาใหเ้ หน็ ใหแ้ จง้ ใหไ้ ดว้ า่ กามคณุ ๕ นน้ั มนั นา่ รงั เกยี จ มนั เปน็ ของตำ่� เหมอื น “ข”ี้ ยงั ไงยงั งน้ั มนั เปน็ ของ ไมเ่ หมาะไมค่ วรทเ่ี ราจะไปเอาใจใสแ่ ตะตอ้ งมนั เลยเปน็ อนั ขาด มนั ไมใ่ ช่ ของจ�ำเป็นแท้ๆ อันใดเลยของมนุษย์ ไม่ใช่เร่ืองควรหลงใหลจริงๆ นกึ ใหเ้ หน็ จรงิ พจิ ารณาใหแ้ จง้ จรงิ ใหไ้ ด้ ถา้ เหน็ แจง้ ไดแ้ มใ้ นชาตนิ ี้ กไ็ ดบ้ รรลุ (เกดิ ) เปน็ อารยิ บคุ คลในชาตนิ ี้ “คน” พอคลอดออกมาจากทอ้ งแม่ ส่งิ แรกท่เี รยี นร้คู ือ สมั ผัสกาย คอื เสยี ดสอี อกมา มาสมั ผสั กบั มอื คนทำ� คลอด จนรบั รวู้ า่ ถกู กระทบกบั สงิ่ นน้ั ๆ มนั มคี วามรสู้ กึ ออ่ น แขง็ รอ้ น หนาว อบอนุ่ นมุ่ นมิ่ พอดอี ยา่ งไร เดก็ เกดิ ใหมเ่ รม่ิ เรยี นรู้ ถา้ กระทบอยา่ งแรง อยา่ งเบา อวยั วะในกายกบ็ อกให้ ตนทราบ ถา้ กระแทกแรงๆ เซลลเ์ มอ่ื ถกู กระแทก มนั กท็ ำ� ใหก้ ารเดนิ ตดิ ตอ่ ของระบบกายขดั ขอ้ ง กม็ อี าการไมบ่ รบิ ูรณ์ ขาดตอน เรยี กอาการนัน้ วา่ เจบ็ บา้ ง แสบบา้ ง ปวดบา้ ง รอ้ นบา้ งอะไรตา่ งๆ ยงิ่ มเี ชอื้ หรอื มตี วั การเจาะไช หรอื ทม่ิ แทง กดั เกาะเซลลใ์ นรา่ งกายเราอยตู่ ลอดเวลา มนั กย็ งิ่ ชดั วา่ เราจะ ตอ้ งไมส่ มบรู ณ์ กจ็ ะเจบ็ จะปวด จะไมป่ กตอิ ยนู่ น่ั เอง เชน่ มอี ะไรกระทบ เสยี ดสจี ากผวิ หนงั (นอกเซลล)์ ถา้ กระทบแรง มนั กระเทอื นหรอื บบี หรอื อดั เขา้ ไป ไปบบี อดั เซลลส์ ว่ นในกายแรงเกนิ ควร กท็ ำ� ใหเ้ จบ็ ใหป้ วด ในลกั ษณะ ดงั เลา่ มาแลว้ แตถ่ า้ สมั ผสั พอดๆี กเ็ กดิ ความชอบ ซาบซา่ ดี บางคนกช็ อบ นมุ่ นมิ่ ขนาดนน้ั ๆ แรงไปกเ็ กดิ เจบ็ เบาไปกไ็ มเ่ กดิ การรสู้ กึ กแ็ ลว้ แตค่ นทมี่ ี ลำ� ธารชวี ติ | ๑๕๕

เซลล์ มปี ระสาทแตกตา่ งกนั ในการไหวตวั รบั รสู้ กึ และสมมตุ ใิ หก้ บั ตวั เอง โดยยดึ ถอื ขนาดนนั้ ๆ เอาตามทตี่ นไดก้ ำ� หนดไวแ้ ลว้ (อปุ าทาน) การกระทบสมั ผสั เหลา่ นแี้ หละ จงึ ยดึ ถอื จงึ คดิ เอาวา่ ถา้ เมอ่ื ใดตนไดร้ บั กระทบสมั ผสั อยา่ งนๆ้ี ขนาดนๆ้ี เรากช็ อบใจ ชนื่ ใจ ถา้ กระทบสมั ผสั แรงไป หนาวไปหรอื รอ้ นไป เรากไ็ มช่ อบใจไมช่ น่ื ใจ กย็ ดึ ครองถอื ในใจเอาเปน็ มน่ั เป็นเหมาะว่า “ขนาดน้ีละ” ที่เราชอบ เราต้องหาขนาดนี้มาให้ตนให้ได้ ถา้ ไมไ่ ดข้ นาดนก้ี พ็ ยายามใหไ้ ดใ้ กลเ้ คยี งขนาดน้ี โดยการยดึ เอาอาการขนาด พอดๆี ที่ตนชอบ (คือท่ีได้หลงยดึ ก�ำหนดให้ตนไว้แลว้ ) นัน้ ๆ เป็นหลัก กพ็ ยายามหาโอกาสหาทางเลอื กเอาอาการทต่ี นชอบใหแ้ กต่ นเสมอ ไมล่ ะ โอกาสงา่ ยๆ มนั กเ็ ปน็ “อปุ าทาน” เปน็ การเหน็ แกต่ วั เปน็ อาการท่ี “ใคร”่ มาใหต้ นโดยเรม่ิ เรยี นรมู้ าแตอ่ อ้ นแตอ่ อกดงั น้ี เพราะฉะนนั้ ถา้ แมน้ งั่ กใ็ ครจ่ ะนง่ั ในทๆี่ มเี บาะมฟี กู ทน่ี มุ่ นมิ่ ไมแ่ ขง็ กดระบบประสาท มคี วามอบอุ่นพอดีๆ ไม่หนาวไป ไม่รอ้ นไป คนกจ็ ะ พยายามเสมอ ไม่ว่างเว้นท่ีจะเลือกหาความพอดีสมใจเหล่านั้นมาให้ตน ดงั นน้ั การไดก้ ระทบเสยี ดสนี เี่ อง จงึ คอื จดุ แรกทเ่ี ปน็ อปุ าทานอนั หนาแนน่ ละเอยี ดออ่ นสงู สง่ เอาการ แมก้ ารกระทบเสยี ดสกี บั เพศตรงกนั ขา้ ม กค็ อื อปุ าทานอนั เดยี วกนั นเ้ี อง มกี รรมวธิ พี สิ ดารออกไปตามรปู การณเ์ ทา่ นนั้ …ธรรมชาตใิ หก้ …า…รต…อ่ พนั ธ…์ุ แต…ค่ …นดนั เสพตดิ รส ถงึ อยา่ งนนั้ คนกย็ งั รว่ มเพศบา้ ง ไมร่ ว่ มเพศบา้ ง ถา้ ผใู้ ดรว่ มเพศคอื ใหก้ ระทบเสยี ดสสี มั ผสั ถกู ที่ ถกู ตำ� แหนง่ ใหเ้ ปน็ ทเ่ี ปน็ ทาง เรากจ็ ะไดผ้ ลติ ผล ออกมาเปน็ “การกอ่ กำ� เนดิ ” นน่ั เรยี กวา่ สบื พนั ธ์ุ หรอื ผสมพนั ธ์ุ ถา้ ผใู้ ด ๑๕๖ | ลำ� ธารชวี ติ

รว่ มเพศโดยไมถ่ กู ทถ่ี กู ตำ� แหนง่ (พวกกามวติ ถาร) กไ็ ดร้ บั ความสขุ สมใจเชน่ กนั แต่เขาก็จะไม่มีผลิตผลทางก่อก�ำเนิด หรือไม่ใช่การสืบพันธุ์หรือผสมพันธุ์ และบางคนไมร่ ว่ มเพศ กท็ ำ� ความสขุ สมใจใหต้ นได้ โดยการเสยี ดสใี หต้ นเอง ดว้ ยวธิ ตี า่ งๆ กไ็ มม่ เี พศหรอื บคุ คลตา่ งเพศเขา้ มาเกย่ี วขอ้ ง แตก่ ระทำ� กรรมวธิ ี กระทบเสียดสีสัมผัสจนสุขสมใจ ก็เรียกว่า ส�ำเร็จความใคร่ได้โดยตนเอง ไมไ่ ดร้ ว่ มเพศ ไมไ่ ดส้ บื พนั ธแ์ุ ตอ่ ยา่ งใด แตร่ สชาตทิ เ่ี กดิ กเ็ หมอื นกนั บางคน จะรสู้ กึ วา่ มรี สชาตมิ ากกวา่ รว่ มเพศจรงิ ๆ เสยี ดว้ ย เพราะเสยี ดสสี มั ผสั ได้ ถนดั ถนเ่ี หมาะเหมง็ พอดบิ พอดตี ามทตี่ นสรา้ งกรรมวธิ ี และหาอปุ กรณม์ า ประกอบไดอ้ ยา่ งถกู อกถกู ใจกวา่ แตโ่ ดยทวั่ ไปคนสว่ นมากไปยดึ ถอื รบั รสู้ กึ โดยเขา้ ใจเอาวา่ รว่ มเพศนน้ั สขุ กวา่ เพราะมนั ไดส้ มั ผสั กระทบกบั คนแทๆ้ ของทม่ี ชี วี ติ จรงิ ๆ เปน็ การกระทำ� ทถ่ี กู ตอ้ งจรงิ ๆ (ซง่ึ อนั ความจรงิ กะเทยเขา รว่ มรส เขากร็ ว่ มรสจรงิ เชน่ กนั มรี สจรงิ เชน่ กนั หรอื แมส้ ำ� เรจ็ ความใครโ่ ดย ตนเองเขากเ็ กดิ รสจรงิ ดว้ ย) คนหลงยดึ คดิ เอาวา่ ตอ้ งเสยี ดสสี มั ผสั กบั เพศ ตรงขา้ มกนั จรงิ ๆ ถงึ จะเปน็ ของจรงิ ของแท้ เปน็ เรอื่ งถกู ตอ้ ง จงึ ไปอปุ าทาน ไปยดึ ถอื วา่ อยา่ งนน้ั จงึ จะเปน็ การสมั ผสั เสยี ดสที ถ่ี กู ตอ้ งถกู แบบและแทจ้ รงิ การสมั ผสั นน้ั จงึ จะตอ้ งใหร้ สสงู กวา่ เขาไปนกึ คดิ ยดึ ถอื เอาอยา่ งนน้ั เขาจงึ ไดร้ บั รสจากการรว่ มเพศมากกวา่ แทท้ จ่ี รงิ กค็ อื การสมั ผสั เสยี ดสใี หไ้ ดร้ บั ความพอใจจากสภาวะนมุ่ นมิ่ อบอนุ่ หรอื มคี วามพอดบิ พอดใี นอาการออ่ น-แขง็ ทพ่ี อเหมาะในอณุ หภมู ิ ร้อน-หนาวท่พี อเหมาะสำ� หรับตนน่นั เอง เมื่อเสยี ดสีจนพอใจสมใจแลว้ ก็ หยดุ กนั ธรรมชาตจิ งึ ฝากเชอื้ สบื พนั ธไ์ุ วท้ ต่ี รงน้ี ทจ่ี รงิ ไมใ่ ชธ่ รรมชาตฝิ าก ไวห้ รอก ธรรมชาตนิ นั้ มไี วท้ ต่ี รงนแี้ ตไ่ หนแตไ่ รมา และการจะสบื พนั ธก์ุ ค็ อื พอถึงเวลาก็ให้คนสอดท่อนั้นเข้าไปแล้วก็พ่นน้�ำเช้ือใส่ลงไปให้ผสมไข่ ฝา่ ยหญงิ แตค่ นนนั่ แหละคดิ ไปเอง สรา้ งวธิ กี ารไปเองวา่ ถา้ สอดทอ่ นน้ั เขา้ ไป แลว้ กแ็ ชน่ งิ่ ไวเ้ ฉยๆ รอจงั หวะเบง่ พน่ นำ�้ เชอื้ ออกไป กด็ มู นั จดื ชดื หรอื วา่ มนั ลำ� ธารชวี ติ | ๑๕๗

ไมอ่ อกไดง้ า่ ยๆ กต็ อ้ งถๆู รดี ๆ ใหม้ นั รบี ๆ พน่ นำ�้ เชอ้ื นนั้ ออกมาเสยี การถๆู รดี ๆ นเ่ี องทำ� ใหค้ นคดิ วา่ เปน็ “รส” อนั คอื การเสยี ดสสี มั ผสั โดยตรงโดยแท้ แลว้ เมอ่ื คนไปยดึ ไปนกึ ไปคดิ เอาวา่ การถๆู รดี ๆ เสยี ดสไี ปมาเปน็ “รส” จงึ เกดิ การเขา้ ใจผดิ ใหญโ่ ต กเ็ ลยไปหลงอยกู่ บั “รส” นน้ั วา่ นนั่ แหละ คอื ของแท้ นน่ั แหละคอื ของจรงิ ทสี่ ำ� คญั ทค่ี นเกดิ มาอยา่ ละเลยเชยี วนะ ตอ้ งทำ� อยา่ งนใ้ี หไ้ ด้ ตอ้ งใชอ้ วยั วะสว่ นนถ้ี ๆู รดี ๆ ใหเ้ กดิ “รส” ใหไ้ ด้ เรยี กวา่ “อร่อย” แท้ท่ีจริงไม่ใช่เลย การสัมผัสเสียดสถี ูรีดนั้น ก็เพ่อื ให้น้�ำเช้ือมัน ออกไปผสมกบั เชอื้ ของอกี เพศหนงึ่ เทา่ นน้ั นน่ั คอื ความแท้ จงึ จะเกดิ การ ผสมพันธุ์ ไม่ใช่ให้ไปถูรีดเพื่อความอร่อยหรือเพ่ือความเข้าใจผิดเป็นอื่น อนั นอกเหนอื ไปกวา่ การเปน็ หนา้ ทที่ ำ� การแตกตวั หรอื ตอ่ พชื พนั ธไ์ุ วไ้ ม่ ดงั นน้ั เมอ่ื ไปหลงผดิ จากความจรงิ แท้ จงึ พากนั เขา้ รกเขา้ พงกนั ใหญ่ เลยพลอยยดึ ถือกันวา่ การกระท�ำการเอาทอ่ ของฝ่ายชายเข้าไปเสยี ดสนี ี้ เปน็ การกระทำ� ทค่ี นทกุ คนพงึ เสพ พงึ ทำ� เพอื่ ความอม่ิ เอบิ เพอื่ เปน็ อาหาร ของชวี ติ ถา้ ไมไ่ ดท้ ำ� จะตอ้ งตาย เลยหลงเลยเถดิ กนั ใหญ่ เขา้ ใจผดิ กนั มา เปน็ แสนเปน็ ลา้ นปี จึงยากทีจ่ ะท�ำให้คนเหน็ คนแจ้ง คนเข้าใจถงึ ความ จรงิ แทไ้ ดง้ า่ ยๆ เมอ่ื ไดห้ ลงผดิ จากความแทจ้ รงิ ดังนนั้ จงึ ไดเ้ กดิ การ “วิตถาร” เกดิ การวิวัฒนาการในทางทผี่ ิดกัน แตกแยกตา่ งๆ นานาออกไป จนกระทง่ั ไมร่ เู้ อาเสยี เลยวา่ การกระทำ� อยา่ ง ธรรมชาตเิ ชน่ นน้ั โดยแทจ้ รงิ คอื วธิ กี ารของการแตกตวั ของสตั วโ์ ลก ชนดิ หนง่ึ มนั ไมใ่ ชก่ ารกระทำ� เพอ่ื เสพรส เสพชาตอิ ะไรหรอก ถา้ ใคร ผใู้ ดไมต่ อ้ งการจะแตกตวั หรอื แพรพ่ ชื พนั ธอ์ุ อกไปอกี กไ็ มต่ อ้ งไปทำ� อยา่ งนน้ั เรอ่ื งมนั กจ็ ะไมม่ อี ะไร คนผนู้ น้ั กจ็ ะไมเ่ รา่ รอ้ น หรอื ไมก่ ระวน กระวายหรือมีทกุ ขอ์ ะไรเอาจรงิ ๆ ดว้ ย คนผ้นู น้ั ก็จะไม่ดนิ้ รนเพ่ือจะตอ้ ง กระทำ� การเสยี ดสนี ้ี คนผนู้ นั้ กจ็ ะสบาย สงบจรงิ ๆ เพราะเมอื่ ไมต่ อ้ งการ แพรพ่ นั ธ์ุ เรากไ็ มต่ อ้ งไปเสยี เวลา ไปเสยี เรย่ี วแรงรดี นำ�้ เชอ้ื นน้ั มนั กเ็ ทา่ นน้ั ๑๕๘ | ลำ� ธารชวี ติ

แตเ่ พราะคนทกุ วนั น้ี ไมเ่ ขา้ ใจอยา่ งนน้ั ไปหลงเขา้ ใจเอาวา่ การกระทำ� อยา่ งนน้ั คอื การเสพรสชาตขิ องชวี ติ การกระทำ� อยา่ งนนั้ เปน็ อาหาร ชวี ติ อนั สำ� คญั อยา่ งหนง่ึ ทค่ี นจะขาดเสยี มไิ ด้ เลยทำ� ใหห้ ลงยดึ อยนู่ น่ั เอง ไมท่ ำ� ไมไ่ ด้ จะเปน็ จะตาย ความจรงิ มนั ไมต่ ายหรอก แมจ้ ะไมไ่ ดส้ มั ผสั เสยี ดสี แมไ้ มไ่ ดก้ ระทำ� อยา่ งนนั้ ดว้ ยหลงผดิ เอามากมายอยา่ งนเี้ องจงึ ไดเ้ กดิ การ ววิ ัฒนาการออกมาเปน็ กามวิตถารต่างๆ อนั ไมไ่ ด้หมายความวา่ สบื พนั ธุ์ หรอื ตอ่ เชอื้ แพรพ่ นั ธเ์ุ ลย แตโ่ ดยแทแ้ ลว้ เปน็ เกมเพอื่ บำ� บดั การเสยี ดสเี ทา่ นน้ั อนั เกดิ มขี น้ึ ดงั ทร่ี ๆู้ กนั อยใู่ นยคุ นี้ เปน็ การกระทำ� เสยี ดสสี มั ผสั โดยผชู้ าย ตอ่ ผชู้ ายเองบา้ ง และผหู้ ญงิ ตอ่ ผหู้ ญงิ เองบา้ ง หรอื ไมก่ ไ็ ปทำ� การเสยี ดสี ไมถ่ กู ทถ่ี กู ตำ� แหนง่ แตเ่ ขากร็ บั รสรบั ชาตเิ หมอื นเขาไดส้ บื พนั ธ์ุ เลยยงิ่ เปน็ เรอื่ งผดิ ความจรงิ ความแทข้ องการใชอ้ วยั วะสบื พนั ธไ์ุ ปในทางนอกเหนอื กวา่ การสบื พนั ธ์ุ ยงั ไม่จบแค่นั้น ยงั มีคนคิดทา่ คดิ ทาง คิดวิธกี ารตา่ งๆ ออกไปอกี มากมาย จนนอกประเดน็ การสบื พนั ธอ์ุ อกไป อยา่ งจะเอาคำ� วา่ สบื พนั ธไ์ุ ปใช้ ไปเรยี กการใชอ้ วยั วะนน้ั วา่ “อวยั วะสบื พนั ธ”์ุ ไมไ่ ดเ้ ปน็ อนั ขาด เพราะจะ ไมก่ อ่ เกดิ การแตกตวั หรอื ตอ่ พชื พนั ธเ์ุ ลย และทส่ี ำ� คญั คอื คนผกู้ ระทำ� กร็ ดู้ ี เสยี ดว้ ยวา่ ทำ� อยา่ งนน้ั ไมใ่ ชก่ ารสบื พนั ธ์ุ แตไ่ มย่ กั รตู้ วั วา่ ตวั เองกำ� ลงั เสพ “รส” แทๆ้ หลง “รสแหง่ การสมั ผสั เสยี ดส”ี โดยจรงิ นน่ั เอง มนั เปน็ วธิ กี าร นอกประเดน็ ของการสบื พนั ธ์ุ ทยี่ งั คงไปหลงเอาอวยั วะสบื พนั ธไ์ุ ปกระทำ� เลน่ อยตู่ า่ งหาก เพราะมนั จะไมก่ อ่ เกดิ การกำ� เนดิ หรอื ตอ่ พนั ธไ์ุ ด้ มนั เปน็ เพยี งการใชอ้ วยั วะสว่ นนนั้ ทำ� กรรมวธิ เี สยี ดสสี มั ผสั ดว้ ยแบบแผนแปลกๆ เปลย่ี นไป วติ ถารไป แลว้ ยงั ไปหลงวา่ การกระทำ� นน้ั เปน็ หนา้ ทจี่ รงิ หนา้ ทแี่ ท้ แหง่ ชวี ติ นน้ั มนั จะถกู จะตอ้ งกนั ไดย้ งั ไง ลองคดิ ดใู หด้ ี เหมอื นการกนิ นน่ั เอง กนิ อาหารแรกๆ กค็ อื เอาอาหาร แทๆ้ ใสป่ ากเคย้ี วกลนื พอมาตอนหลงั อาหารจะกนิ กม็ กี รรรมวธิ ที ำ� ใหม้ นั ลำ� ธารชวี ติ | ๑๕๙

เปน็ รปู รา่ งพสิ ดาร มรี สแปลกๆ มกี ลนิ่ แปลกๆ ไป แลว้ กม็ านงั่ หลง รปู -รส- กลน่ิ -สมั ผสั อาหารนนั้ ๆ แลว้ ยดึ เอาวา่ นแี่ หละคอื การกนิ ตอ้ งบรบิ รู ณม์ ี พรอ้ มทงั้ รปู ทงั้ รส ทง้ั กลนิ่ เดยี๋ วนแ้ี ถมเสยี งเขา้ ไปดว้ ย (พวกทห่ี ลงเขา้ ไปกนิ ขา้ วเคลา้ เสยี งเพลงในบารน์ น่ั แหละ) ซงึ่ เปน็ เรอ่ื งบานปลายออกไป เปน็ เรอื่ ง ไมแ่ ท้ ไมจ่ รงิ ทไ่ี ดห้ ลอก ไดห้ ลง ไดก้ อ่ ไดส้ รา้ งววิ ฒั นาการกนั มา โดยจรงิ แลว้ “กนิ ” มนั กไ็ มใ่ ชเ่ สพ “รส” และ “สบื พนั ธ”์ุ กไ็ มใ่ ช่ “รส” กนิ กเ็ อาอาหาร เข้าไปให้ถึงกระเพาะ สืบพันธุ์ก็คือเอาน�้ำเช้ือเข้าไปผสมไข่ให้เกิดต่อพันธุ์ ถา้ คนผใู้ ดไมน่ ำ� นำ้� เชอ้ื เขา้ ไปใหม้ นั ถกู ทถ่ี กู ทางทธี่ รรมชาตฝิ ากเชอื้ สบื พนั ธไ์ุ ว้ กแ็ นน่ อน คนผนู้ น้ั จะไมม่ กี ารใหพ้ นั ธเ์ุ ผา่ กอ่ กำ� เนดิ ออกมา เหมอื นตน้ ไม้ ธรรมชาตฝิ ากเชอื้ สบื พนั ธไ์ุ วท้ เ่ี กสรดอก อาศยั แมลงมานำ� พาเชอ้ื ไปถงึ กนั ถา้ ไม่มแี มลง กม็ ลี มพัดพาไปก็ได้ ถา้ ไมม่ อี ะไรพาไปมันกไ็ มไ่ ดผ้ สมพนั ธ์ุ สบื ตอ่ พนั ธไ์ุ ว้ กเ็ ทา่ นนั้ เอง ต้นไม้ไม่มีการรับรสเสียดสี มันจะได้สืบพันธุ์ผสมพันธุ์หรือไม่ มนั กไ็ มม่ อี ารมณส์ ขุ เพราะมนั ไมไ่ ดย้ ดึ ถอื การสมั ผสั เสยี ดสี มนั เฉยๆ ไมม่ ี การหลงผิดวา่ สัมผสั ออ่ นนิ่มเท่าน้เี ราชอบ สัมผสั อณุ หภมู ิเท่านีเ้ ราชอบ เราปรารถนา มนั ไมห่ ลงไมย่ ดึ ถอื มนั จงึ ไมร่ ไู้ มเ่ หน็ วา่ สขุ จากการรว่ มรส รว่ มเพศเปน็ อยา่ งไร หรอื วา่ การสบื พนั ธจ์ุ ะตอ้ งครนื้ เครงไปดว้ ยรสชาตอิ ยา่ งไร เพราะโดยแท้จรงิ มนั รว่ มเพศ (คือ เกสรไดผ้ สมกันโดยลมพัดพามา หรอื แมลงนำ� มา) มนั กร็ ว่ มเสมอ สบื พนั ธม์ุ นั กส็ บื เสมอ แตม่ นั ไมเ่ คยมรี ส มนั ไม่ เคยเหน็ วา่ มรี สชาตกิ นั ตรงไหนในการรว่ มเพศ สบื พนั ธ์ุ นนั่ คอื “ความแท”้ นน่ั คอื “ความจรงิ ” การผสมพนั ธ์ุ การสบื พนั ธน์ุ นั้ ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งมรี สชาติ คนกเ็ ชน่ กนั ถา้ เอา หลอดฉดี นำ้� เชอ้ื เขา้ ไปผสมไข่ โดยไมต่ อ้ งมกี รรมวธิ เี สยี ดสสี มั ผสั อะไร กจ็ ะ เปน็ การผสมพนั ธไ์ุ ด้ เปน็ การสบื พนั ธไ์ุ ดอ้ ยา่ งบรบิ รู ณเ์ ชน่ กนั เหมอื นคนทำ� กบั สตั วเ์ ลย้ี งอยใู่ นปจั จบุ นั นน้ี น่ั เอง (หมายถงึ การผสมพนั ธท์ุ เี่ ขาเรยี กกนั วา่ ๑๖๐ | ลำ� ธารชวี ติ

“ผสมพันธุ์เทียม” โดยใช้หลอดฉีดเช้ือเข้าไป) และเป็นการผสมพันธุ์หรือ สบื พนั ธไ์ุ ดอ้ ยา่ งดี มปี ระสทิ ธภิ าพมากกวา่ การใหค้ นผหู้ ลงใหลในรสไปทำ� แก่ กนั ดว้ ย เพราะเครอื่ งมอื เครอื่ งอปุ กรณข์ องคนบางคนอาจจะหยอ่ นคณุ ภาพ กม็ ี และทจี่ รงิ การผสมพนั ธแ์ุ บบใชห้ ลอดฉดี เชอ้ื เขา้ ไปใสร่ งั ไขโ่ ดยตรงนแี้ หละ เรียกว่า การผสมพันธุ์แท้ แต่แปลก! ที่คนกลับเรียกการท�ำอย่างนี้ว่า ผสมพนั ธเ์ุ ทยี ม เพราะฉะนนั้ การรว่ มเพศจงึ คอื การผสมพนั ธก์ุ ไ็ ด้ ไมใ่ ชก่ ไ็ ด้ ถา้ เรยี กวา่ การรว่ มรสกเ็ หมอื นกนั คอื ไมไ่ ดห้ มายถงึ สบื พนั ธ์ุ หรอื ผสมพนั ธ์ุ เพยี งกระทำ� การสมั ผัสเสียดสีใหเ้ กดิ “รส” สมใจตนทตี่ ดิ ยึดเอาว่าอย่างน้สี ุข อย่างน้ี ปรารถนา อยา่ งนใี้ ครไ่ ดก้ ระทำ� เทา่ นน้ั เอง (ถา้ ผใู้ ดไมค่ อ่ ยปรารถนา ไมค่ อ่ ย ใคร่ กจ็ ะไมค่ อ่ ยเกดิ รส) แตถ่ า้ เรยี กวา่ การสบื พนั ธ์ุ กจ็ ะตอ้ งหมายถงึ ใหน้ ำ� เชอื้ เขา้ ไปผสมไข่ จะทำ� การเสยี ดสสี มั ผสั หรอื ไม่ กไ็ ดท้ งั้ สนิ้ และยงิ่ ถา้ เรยี กวา่ การสำ� เรจ็ ความใคร่ กย็ ง่ิ ไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งมเี พศดว้ ยเลย คนเดยี วกส็ ำ� เรจ็ ความ ใครไ่ ด้ กย็ ง่ิ ชดั เจนวา่ คอื ความปรารถนาในการสมั ผสั เสยี ดสใี หซ้ าบซา่ ถกู ใจ ถงึ ใจแน่ๆ นัน่ เอง อันเป็นอารมณ์ใคร่แทๆ้ เป็นการกระท�ำเพือ่ ใหส้ มใจ ส�ำเร็จอารมณ์ใคร่นั่นโดยตรง ใคร่ในอะไรล่ะ ก็ใคร่ในการกระทบสัมผัส เสยี ดสใี หถ้ กู ใจถงึ ใจนน่ั เอง นี่แหละคือ ความจริง ดังนั้น ใครยังหลงอยู่ว่า ต้องแต่งงาน ตอ้ งรว่ มเพศ กค็ อื คนยงั หลงอยู่ ๒ อยา่ ง อยา่ งหนง่ึ คอื หลงวา่ การได้ รว่ มเสยี ดสสี มั ผสั โดยใชอ้ วยั วะเพศของ ๒ เพศ ถอื วา่ เปน็ “สขุ ” กจ็ งึ นยิ ม จงึ ใฝห่ า จงึ ดนิ้ รนใหไ้ ดค้ วามสขุ (เกๆ๊ ) นนั้ กนั และอกี อยา่ งหนง่ึ คอื หลงวา่ ตอ้ งสบื พนั ธ์ุ ตอ้ งมลี กู ตอ้ งสรา้ งลกู ออกไวเ้ ปน็ ตวั แทน หรอื เปน็ เชอื้ เปน็ แถว เปน็ เผา่ พนั ธ์ุ ซง่ึ การเขา้ ใจอยา่ งนนั้ กไ็ มใ่ ชอ่ ะไร กค็ อื อำ� นาจ แหง่ การตามอยา่ ง เพราะไมเ่ ขา้ ใจนน้ั หนงึ่ และอำ� นาจของความตอ้ งการ ทจ่ี ะสรา้ งความเปน็ ใหญใ่ หต้ วั นนั้ อกี หนง่ึ เพราะธรรมดาคนนน้ั คอื ผโู้ ลภ ลำ� ธารชวี ติ | ๑๖๑

ผู้ก่อสร้าง ผู้หาทางสะสมเอาอะไรเข้ามาเสริมมาใส่ให้ตัว เพ่ือตัวจะได้ดี ไดเ้ ดน่ ไดเ้ ปน็ ใหญ่ ไดม้ พี ลงั และอำ� นาจเพม่ิ ขนึ้ ยง่ิ กวา่ ใครๆ ในโลก ดังน้ัน การเพิ่มลูกข้ึนมาให้ตนเอง จึงคือการก่อสร้างเพิ่มก�ำลัง เพมิ่ จำ� นวน เพมิ่ อำ� นาจใหต้ นเอง ดว้ ยวธิ กี ารอยา่ งหนงึ่ นน่ั เอง แลว้ คนกบั สตั วท์ งั้ หลายกย็ ดึ ถอื ปฏบิ ตั อิ ยา่ งนนั้ ตลอดมา ยงิ่ สตั วย์ งิ่ โงใ่ หญ่ คอื จะหลง มดื มวั อยอู่ ยา่ งนน้ั โดยไมม่ โี อกาสรแู้ จง้ แทงตลอดไดเ้ ลย คนเทา่ นน้ั จงึ จะ มีโอกาสรแู้ จ้งแทงตลอด เพราะคือผ้มู มี ันสมอง มีจิตสูง จนมีปัญญาพอ แต่คนผู้ไม่ยอมคิด ไม่ยอมเรียนรู้ ไม่ยอมฝึกฝนรู้ จึงคงหลงอยู่เช่นสัตว์ สว่ นตน้ ไม้ มนั ไมม่ คี วามยดึ ถอื ในเรอื่ งการสบื พนั ธ์ุ การผสมพนั ธ์ุ หรอื การ สมั ผสั เสยี ดสนี น่ั เอง ดงั นนั้ มนั จะสบื พนั ธก์ุ ไ็ ด้ ไมส่ บื พนั ธก์ุ ไ็ ด้ มนั ไมห่ ลง ในเรอ่ื งของรสการสมั ผสั มนั จงึ ไมม่ สี ขุ ไมม่ ที กุ ขใ์ นเรอ่ื งการสบื พนั ธ์ุ เพราะ มนั ไมม่ กี ารรว่ มรส หรอื มนั ไมม่ คี วามใคร่ มนั จงึ ... ถา้ แมน้ เกดิ การสบื พนั ธ์ุ กส็ บื โดยแทจ้ รงิ จะสบื กไ็ ด้ ไมส่ บื กไ็ ด้ มนั ไมอ่ นาทร แตก่ ไ็ มเ่ หน็ มนั สญู พนั ธ์ุ งา่ ยๆ คนกเ็ หมอื นกนั ถา้ ลองคนทง้ั โลกไมส่ บื พนั ธก์ุ นั ดว้ ยวธิ นี ้ี การตอ่ เผา่ สบื พนั ธก์ุ จ็ ะแปรรปู ไปเปน็ วธิ อี นื่ เองโดยจรงิ โดยแท้ โดยจะเกดิ คนตระกลู อน่ื ขน้ึ มาแทน รปู รา่ งจะเปลย่ี นไปจากคนขณะนบี้ า้ ง เพอ่ื ความเหมาะสม ในการจะต่อเผา่ สบื พนั ธ์ุด้วยกรรมวิธอี ืน่ อันจะง่าย และจะไม่เหมอื นดงั ท่ี เปน็ อยใู่ นแบบของคนพลโลกปจั จบุ นั น้ี นเ่ี ปน็ ความจรงิ แท้ ถา้ ใครสามารถ ทำ� ใหค้ นปจั จบุ นั น้ี ไมส่ บื พนั ธก์ุ นั ดว้ ยการกระทำ� หรอื กรรมวธิ อี ยา่ งปจั จบุ นั นไี้ ด้ คนตระกลู ปจั จบุ นั นกี้ จ็ ะรอ่ ยหรอลง แลว้ จะเกดิ คนตระกลู ใหม่ รปู รา่ ง ลักษณะร่างกายจะแปลกเปล่ียนไป เพ่ือความเหมาะสมของความคงอยู่ และคนตระกลู เกา่ ทเี่ หลอื ถา้ อยากอยตู่ อ่ กจ็ ะตอ้ งแปรสภาพตวั เองใหเ้ ขา้ กบั คนตระกลู ใหมใ่ หไ้ ด้ อยา่ งนอ้ ยกต็ อ้ งผสมพนั ธก์ุ บั คนตระกลู ใหม่ แลว้ ตอ่ มา กจ็ ะกลายเปน็ คนตระกลู ใหมไ่ ปโดยแท้ ๑๖๒ | ลำ� ธารชวี ติ

…พระอารยิ ะ…จ…งึ ต…ดั ขาดก…าร…เส…พตดิ รสชาติ เพราะฉะนนั้ จะใหพ้ ระอารยิ บคุ คลทา่ นตอ่ พนั ธก์ุ ย็ อ่ มทำ� ได้ แตไ่ มใ่ ช่ การรว่ มรส หรอื การใคร่ในการเสพรสรว่ มเพศอะไร รสชาตจิ ากการตอ่ พนั ธ์ุ ของพระอารยิ บคุ คลจงึ ไมส่ งู สง่ ไมร่ นุ แรง เพราะทา่ นเขา้ ใจมนั ในจติ ในใจแท้ มากแลว้ แมจ้ ะยงั กระทำ� อยู่ (คอื ตอ่ พนั ธอ์ุ ย)ู่ กท็ ำ� ไปเพราะความไมร่ ู้ อวชิ ชา ยงั ไมส่ นิ้ ถา้ รแู้ จง้ หมดสนิ้ อวชิ ชาแลว้ พระอารยิ บคุ คลทา่ นนน้ั กจ็ ะไมร่ ว่ มเพศ จะไมต่ อ่ พนั ธเ์ุ ปน็ อนั ขาด เพราะการรว่ มรสมนั ไมใ่ ชเ่ รอื่ งจรงิ “รส” มนั ไมม่ ี ในโลก และการสบื เผา่ ตอ่ พนั ธ์ุก็ไมใ่ ชเ่ ร่อื งจำ� เป็น (ส�ำหรับในยุคทกุ วนั นี้ แตย่ คุ ทจี่ ำ� เปน็ ตอ้ งสบื เผา่ พนั ธก์ุ ม็ ี นนั่ เปน็ เรอ่ื งละเอยี ดเกนิ กวา่ จะเลา่ ในทน่ี )้ี มนั ไมใ่ ชส่ งิ่ ทต่ี อ้ งสบื ตอ้ งตอ่ ตอ้ งกอ่ ตอ้ งเสรมิ ใหต้ นแตอ่ ยา่ งใด เพราะสบื ตอ่ อยเู่ มอ่ื ใด กค็ อื ทกุ ขอ์ ยเู่ มอื่ นน้ั ความจบกไ็ มม่ ี ความสนิ้ ภาระกไ็ มม่ ี สขุ แท้ หรอื การพน้ ทกุ ขน์ น้ั คอื การไมส่ บื ตอ่ นน่ั เอง พระทา่ นเรยี กวา่ หมดสนั ตติ คอื ขาดวฏั สงสาร ไม่วนเวยี น ไมม่ อี ะไรเกดิ อีก ไมม่ ปี ัจจยาการ คือ ไมม่ เี หตแุ หง่ การหมนุ เวยี นตอ่ ไป ถา้ ยงั หมนุ เวยี นอยู่ กจ็ ะคอื พบกบั ทกุ ขอ์ ยู่ ไม่พ้นทุกข์ไปได้ ดังนั้น พระอาริยบุคคลข้ันสูง ท่านจะไม่ต้องการมีลูก ทา่ นจะไมก่ อ่ เหตตุ อ่ ไวเ้ ปน็ อนั ขาด ตอ้ งตดั เหตุ ตอ้ งดบั เชอื้ ดบั เผา่ พนั ธ์ุ ไมใ่ ช่ สบื พนั ธ์ุ ตอ้ งตดั ขาดปจั จยาการใหไ้ ด้ การมลี กู คอื การสรา้ ง “รปู -นาม” ไว้ จงึ ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งทผ่ี รู้ แู้ จง้ มคี วามประสงค์ ดว้ ยเหตผุ ลดงั นเี้ อง พระอารยิ บคุ คลขน้ั โสดาบนั กบั พระสกทิ าคามี จงึ ยงั คงรว่ มเพศและสบื พนั ธอ์ุ ยู่ เพราะยงั ไมแ่ จง้ ละเอยี ด แตร่ สและความใครน่ นั้ มนี อ้ ยตามระดบั ความสงู ของจติ ถา้ ถงึ ขน้ั พระอนาคามขี นึ้ ไปแลว้ จะไมร่ ว่ มรส รว่ มเพศหรอื สบื พนั ธต์ุ อ่ พนั ธเ์ุ ปน็ อนั ขาด พระเวสสันดรน้ัน เมอ่ื จิตยังเป็นพระโสดาบนั จงึ มลี ูกออกมาเป็น กณั หา ชาลี พอจติ ทา่ นพน้ ภาวะเปน็ พระโสดาบนั เปน็ พระสกทิ าคามี ทา่ น ลำ� ธารชวี ติ | ๑๖๓

กล็ ดการเสพ รปู -รส-กลนิ่ -เสยี ง-สมั ผสั นอ้ ยลงแลว้ จนสดุ ทา้ ยกห็ ยดุ ขาด ไมเ่ สพ นน่ั คอื เขา้ ถงึ ภาวะเปน็ พระอนาคามี จงึ ตอ้ งออกอยปู่ า่ หลกี เรน้ และทา่ นกแ็ สนสขุ สบาย แมน้ างมทั รจี ะตดิ ตามไปดว้ ย กต็ ามไปปรนนบิ ตั ิ แตข่ อรบั รองวา่ พระเวสสนั ดรจะไมร่ ว่ มรสหรอื สบื พนั ธก์ุ บั นางมทั รเี ลยเปน็ อนั ขาด เพราะทา่ นพน้ อวชิ ชาในเรอื่ งนแ้ี ลว้ ทา่ นรแู้ จง้ แลว้ วา่ การสมั ผสั การ เสยี ดสนี นั้ ทแ่ี ทจ้ รงิ เปน็ อารมณห์ ลอก เปน็ ของไมจ่ รงิ เปน็ ความหลงยดึ ถอื (อปุ าทาน) ทค่ี นไปสมมตุ ใิ สใ่ จตนเอง ไปกำ� หนดมนั่ หมายเอาเอง สรา้ งวาด ขนึ้ ไวใ้ นใจตนเองเอาเองวา่ ถา้ ไดส้ มั ผสั ใหไ้ ดข้ นาดนมุ่ นมิ่ ประมาณนน้ั ละก็ เปน็ การไดร้ บั ทเี่ ลศิ ทดี่ ี ทต่ี นตอ้ งการ ถา้ ไดส้ มั ผสั ใหไ้ ดค้ วามอบอนุ่ ขนาดนนั้ ละก็ เป็นการได้รับสัมผัสที่ดีท่ีเลิศที่ต้องการ จึงเกิดยึดในใจอยู่เสมอว่า เราจะตอ้ งใฝห่ า “ขนาดทเ่ี ราตอ้ งการ” นใ้ี นการสมั ผสั ใหไ้ ด้ ยง่ิ ไปผกู พนั เขา้ ใจ เอาวา่ ถา้ ไดส้ มั ผสั กบั สง่ิ นน้ั ตรงนน้ั (สมมตุ วิ า่ อวยั วะสว่ นสำ� คญั ของเพศ ตรงกนั ขา้ ม ทหี่ ลงยดึ หลงเขา้ ใจกนั อยมู่ มี ากสว่ น มากตำ� แหนง่ เหมอื นกนั โดยเฉพาะกย็ ดึ ตรงเครอื่ งเพศสว่ นทเี่ ปน็ ประตนู ำ้� เชอ้ื เปน็ สำ� คญั สดุ ) ตามท่ี หลงสมมุติกันอยู่โดยท่ัวไปละก็ ยิ่งจะสุขท่ีสุด ต้องพยายามใฝ่หาให้ได้ ถา้ ไมไ่ ดส้ มั ผสั สงิ่ นน้ั ตรงนน้ั เมอ่ื ใด กจ็ ะเปน็ ความบกพรอ่ ง เปน็ คนไมไ่ ดร้ บั ความสขุ คนผนู้ นั้ จะดนิ้ รนใฝห่ า หลงใหล มวั เมา เปน็ ทาสของความใครน่ นั้ อยา่ งไมร่ วู้ าย คนผนู้ ที้ างธรรมจงึ เรยี กวา่ คนผตู้ าบอด เตม็ ไปดว้ ยอวชิ ชา คอื ไมร่ คู้ วามแทจ้ รงิ วา่ แทๆ้ นน้ั แมก้ ารสบื พนั ธก์ุ ไ็ มใ่ ชเ่ รอื่ งสขุ เรอื่ งเลศิ อะไร มนั เป็นการหลงรสสมั ผสั แทๆ้ และจุดใหญ่ใจความของคนกห็ ลงรสสมั ผัส นนั่ แหละเปน็ เหตใุ หญ่ แมเ้ หตใุ นเรอ่ื งหลงอยวู่ า่ คนจะตอ้ งมลี กู ไวส้ บื เผา่ พนั ธ์ุ กย็ งั เปน็ เหตอุ อ่ น เหตยุ อ่ ย เพราะอะไร? เพราะคนนั้น (ในยุคน้ี) เสพการร่วมรสร่วมเพศ เพื่อมุ่งหมาย ปลดปล่อยอารมณ์ใครเ่ ป็นส่วนใหญ่ เปน็ จุดแท้ มไิ ดห้ มายใจจะเสพการ ๑๖๔ | ลำ� ธารชวี ติ

รว่ มเพศเพอ่ื จะมลี กู หรอื เพอื่ จะสบื ตอ่ เผา่ พนั ธเ์ุ ปน็ จดุ ใหญใ่ จความไมห่ รอก แมแ้ ต่งงานกันแล้วกด็ ี ก็เพยี งเพอ่ื ไปร่วมเพศ ปลดปล่อยอารมณใ์ ครก่ นั เทา่ นน้ั ปอ้ งกนั การจะเกดิ ลกู กนั ยงั กะอะไรดี ยง่ิ ปจั จบุ นั นี้ ยง่ิ เกอื บทงั้ นน้ั แหละ พอแตง่ งานแลว้ กต็ อ้ งคมุ กำ� เนดิ กนั กอ่ น เพราะอะไร? เพราะอดรน ทนการรว่ มเพศไมไ่ ด้ ตอ้ งมคี รู่ ว่ มเพศ แตก่ ารมลี กู ยงั ไมอ่ ยากมี หรอื บางคน กไ็ มอ่ ยากมเี ลย แตแ่ ตง่ งานเพอื่ ปลดปลอ่ ยอารมณใ์ คร่ ปลดปลอ่ ยเพราะ ต้องมีเพศตรงกันข้ามมาร่วมรสสัมผัสเสียดสี ให้เป็นจริงเป็นจังตามที่ตน เขา้ ใจทงั้ นน้ั เพราะฉะนน้ั การขม่ ขนื กด็ ี การมสี ามนี อ้ ย (หรอื มชี )ู้ กด็ ี หรอื การมี เมยี นอ้ ย หรอื การรว่ มรสกนั กอ่ นจะแตง่ งานกนั กด็ ี กล็ ว้ นแลว้ แตใ่ ครร่ สสมั ผสั โดยแทโ้ ดยจรงิ ทง้ั สน้ิ เพราะคนทรี่ ว่ มรสในกรณเี หลา่ นค้ี อื ผไู้ มไ่ ดป้ ระสงค์ จะมลี กู แน่ แมม้ ลี กู ออกมายงั ตอ้ งจดั การฆา่ ออก หรอื ทำ� ลายดว้ ย ถอื วา่ นา่ อบั อาย ผดิ เรอื่ งผดิ ทางผดิ ประเพณดี ว้ ยซำ�้ ไป และทพ่ี สิ จู นว์ า่ คนแตง่ งาน โดยแทจ้ รงิ เพยี งเพอื่ สมั ผสั เสยี ดสี หาใชเ่ พอ่ื ตอ้ งการมลี กู ไม่ กต็ รงทค่ี นคนู่ น้ั แมจ้ ะมลี กู แลว้ กห็ าหยดุ รว่ มรสกนั ไม่ และแมจ้ ะรดู้ ว้ ยวา่ ทางฝา่ ยหญงิ กห็ มด สมรรถภาพจะมลี กู ไดอ้ กี แลว้ (คอื ในอวยั วะไมส่ รา้ งไขอ่ กี แลว้ ) แตค่ นคนู่ นั้ กย็ งั รว่ มรสรว่ มเพศกนั อยู่ จงึ อยา่ หลงเปน็ อนั ขาดวา่ ตนสบื พนั ธ์ุ ทแี่ ทต้ น หลงรส หลงเสพรสเทา่ นนั้ ตา่ งหาก ใชห่ รอื ไม่ คดิ ใหด้ ี จนกำ� ลงั วงั ชาของคน คู่น้ันไม่ดี อวัยวะของร่างกายเสื่อมสมรรถภาพจะร่วมรสได้ยากน่ันแหละ จงึ จะเพลา กระนน้ั กย็ งั อตุ สา่ หห์ ายาหาวธิ ปี ลกุ หาทางใหอ้ วยั วะทเ่ี หมอื นเถาไม้ ครำ�่ ครา่ แกแ่ ลว้ นน้ั กลบั มสี มรรถภาพมาทำ� งานเพอ่ื การเสยี ดสสี มั ผสั ใหไ้ ดอ้ กี ในบางคนทำ� อยา่ งนจี้ รงิ ๆ เรยี กวา่ หลงตดิ งอมแงมเอามากๆ อยา่ งจะไม่ ยอมแพเ้ อาเลยจนกวา่ จะตาย คดิ ใหด้ เี ถดิ วา่ คนตดิ อะไร? ตดิ การรว่ มรส อนั คอื ตดิ การเสยี ดสสี มั ผสั หรอื วา่ ตดิ อะไรกนั แน?่ ลำ� ธารชวี ติ | ๑๖๕

นคี่ อื การยดึ ถอื สมั ผสั เสยี ดสที างกายภายนอก เปน็ การหลงผดิ เปน็ อวชิ ชาแทๆ้ ถา้ ใครแจง้ ไดว้ า่ การสมั ผสั เสยี ดสมี นั ไมม่ เี รอ่ื งอะไรหรอก จะให้ ถใู หส้ มั ผสั ไปจนตายยงั ไง มนั กไ็ มม่ ี “รส” อะไร นอกจากไปหลงยดึ หลงตดิ หลงปลกู สรา้ งไวใ้ นใจเอาเองวา่ สมั ผสั อยา่ งนี้ สมั ผสั กบั ตรงนสี้ ว่ นนี้ สมั ผสั กบั ของนมุ่ นมิ่ ขนาดนี้ สมั ผสั กบั อณุ หภมู ริ อ้ นหนาวอบอนุ่ เทา่ น้ี จะเปน็ “สขุ ” จะเปน็ “รส” ทเ่ี ราตอ้ งใฝห่ า ทเ่ี ราตอ้ งนำ� มาใหต้ นใหไ้ ด้ ทเี่ ราจะตอ้ งเสพ ดงั นน้ั คนจงึ หลงยดึ ตง้ั แตก่ ารสมั ผสั อยา่ งออ่ น คอื อณุ หภมู อิ ากาศ ก็จะต้องอบอุ่นขนาดน้ี ก็ยึดใส่ใจไว้ แล้วก็ใฝ่หาความอบอุ่นขนาดนี้ มันหนาวไปก็เอาเส้ือผ้ามาปิดบังกันอากาศหนาวไว้ ให้กายได้สัมผัสกับ อากาศอบอุ่นพอดีต้องใจเราขนาดน้ันให้ได้ หาผ้าห่มมาห่ม ถ้าไม่มีเส้ือ ไมม่ ผี า้ กห็ าอณุ หภมู จิ ากเครอื่ งทำ� ความเยน็ อะไรมาใหต้ น เชน่ กอ่ ไฟผงิ บา้ ง เอาฟางมาหมุ้ มาบงั อะไรไปจนเครอ่ื งปรบั อากาศสมยั ใหมอ่ ะไรกท็ ง้ั นนั้ แหละ แมท้ ส่ี ดุ สง่ิ ทคี่ ดิ วา่ จะใหค้ วามอบอนุ่ กค็ อื ได้ “กอด” ถา่ ยเทเอาอณุ หภมู ิ จากคนดว้ ยกนั และจะใหด้ กี ค็ ดิ เอาวา่ ได้ “กอด” คนทเ่ี ปน็ เพศตรงขา้ ม นน่ั แหละ จะยงิ่ ไดอ้ ณุ หภมู มิ าชว่ ยตน นนั่ กห็ ลง กว็ าดเอาทงั้ สน้ิ ตอ่ จากนน้ั กส็ มั ผสั ความนมุ่ นม่ิ ความแขง็ ตา่ งๆ โดยเฉพาะกต็ อ้ งการความนมุ่ นม่ิ ทง้ั นนั้ จะตอ้ งการความแขง็ ในเวลาสำ� คญั ๆ บางกรณเี ทา่ นนั้ นน่ั คอื คนจงึ ตอ้ ง นอนฟกู ตอ้ งนงั่ เบาะอะไรพวกนเี้ ปน็ ตน้ ถา้ ผรู้ แู้ ลว้ คอื พน้ อวชิ ชาแลว้ กจ็ ะ ไมห่ ลงในความอบอนุ่ เหลา่ นน้ั จนเกนิ ขอบเขต จะไมใ่ ฝห่ าฟกู ใฝห่ าเบาะ เปน็ อนั ขาด เพราะไมใ่ ชค่ วามแทจ้ รงิ ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งจำ� เปน็ อะไร นนั่ ลว้ นแลว้ แตเ่ ปน็ เรอื่ งการหลงในรสสมั ผสั อนั เปน็ รสทหี่ ลงกนั อยา่ งแขง็ แรงหนาแนน่ อยมู่ ากใน “คน” ตอ้ งเขา้ ใจใหไ้ ด้ เหน็ ใหไ้ ดว้ า่ มนั ไมม่ ี ความจ�ำเป็นอะไรหนักหนาเลยกับรสสัมผัสเหล่านั้น ถ้าเราหลงมันอยู่ก็ แนน่ อน เรากจ็ ะตอ้ งเปน็ ทาสมนั ตอ้ งใฝห่ า ดนิ้ รนหา พยายามเหนด็ เหนอ่ื ย เพอื่ มนั สทู้ นเอาชวี ติ เขา้ แลกเพอื่ มนั อยตู่ ราบนริ นั ดรก์ าล ๑๖๖ | ลำ� ธารชวี ติ

…ความอรอ่ ยลน้ิ …ค…อื …เครอื่ งผ…กู ส…ตั …วไ์ วแ้ นน่ กบั โลก เรอื่ งความยดึ ถอื ในเรอ่ื งอกี เรอื่ งทห่ี นาแนน่ รนุ แรง ผกู คนใหย้ ดึ ตดิ ไว้ ไดอ้ ยา่ งถอนออกไดย้ ากกค็ อื “รสอรอ่ ย” ทางปากทางลน้ิ เพราะเรอื่ งกนิ แลว้ เกิด “รส” น้ี กไ็ ด้รบั การเรมิ่ “ร”ู้ เร่ิมเรียนเร่ิมหดั รมู้ าแตอ่ ้อนแต่ออก เชน่ กนั และจะหนกั กวา่ เพอื่ นเอาดว้ ย การตดิ ใน “รส” ของอาหารนเี้ ปน็ ความยดึ ถอื (อปุ าทาน) เปน็ โมหะ คอื ความหลงใหลทค่ี ลายออกไดย้ ากยงิ่ กวา่ “สมั ผสั เสยี ดส”ี ใดๆ ทงั้ สน้ิ ทง้ั หลาย แม้ “เมถนุ ธรรม” (การรว่ มเพศ) ดงั ทไ่ี ดอ้ ธบิ ายมาแลว้ กย็ งั เปน็ “รส” ทค่ี นไถถ่ อนตวั หรอื “ร”ู้ หรอื “เหน็ ” และจะ “ถอนการยดึ ถอื ” ออกไดง้ า่ ยกวา่ “รส” ของอาหารการ “กนิ ” เสยี อกี ในชวี ติ ของคนนนั้ สงั เกตดเู ถดิ ความหลงใน “รส” ของเมถนุ กจ็ ะเบาบาง และออ่ นแรงลงไดใ้ นบนั้ ปลายชวี ติ ดว้ ยเหตุ อวยั วะมนั ไมเ่ ทยี่ ง จงึ ตอ้ งยอม ออ่ นขอ้ ใหแ้ กอ่ วยั วะอนั ไมเ่ ทยี่ ง แตเ่ จ้า “รส” ในทางปากทางลิน้ น่ี ยงิ่ แกต่ ัวย่ิงหนกั ขึ้น ยิง่ เขม้ งวด กวดขนั ยง่ิ ยดึ ถอื เอาเปน็ เอาตาย เอาจรงิ เอาจงั กบั มนั มากขน้ึ จนแมท้ สี่ ดุ บางคนถงึ กบั ยดึ ชวี ติ ไวก้ บั “รส” แหง่ การ “กนิ ” อยา่ งเดยี วเทา่ นนั้ กม็ ี คอื ชวี ติ แกๆ่ หรอื ชวี ติ บน้ั ปลายจะมสี ง่ิ ทผี่ กู พนั อยไู่ ดเ้ พยี งสง่ิ เดยี วเทา่ นนั้ คอื จะตอ้ ง บรบิ รู ณด์ ว้ ย “รสอรอ่ ย” พรอ้ มมลู บรบิ รู ณเ์ พยี งเรอื่ งของการ “กนิ ” นน่ั เอง ถา้ แมน้ “คน” ผใู้ ดยงั ไมเ่ ขา้ ใจวา่ “การกนิ ” คอื อะไร? ถา้ ยงั ไมเ่ ขา้ ใจวา่ รปู -รส-กล่ิน-เสยี ง-สัมผสั มันประกอบหรอื อย่กู ับ “การกิน” ในลักษณะ อย่างไร? “คน” ผู้น้นั กจ็ ะแยก “การกนิ ” อย่างแท้ และกนิ อยา่ งมี “รสอรอ่ ย” ออกจากกนั ไมไ่ ด้ แลว้ เขาผนู้ นั้ กจ็ ะคง “หลงรส” กจ็ ะยงั คอื ผมู้ ืดบอด ถอนตวั ออกจากรสสัมผสั เสยี ดสี รสท่มี ีรูป มีกลิ่น มีเสยี งผสม อยดู่ ว้ ยไมไ่ ดต้ ราบโลกแตก ลำ� ธารชวี ติ | ๑๖๗

เพราะคนตอ้ งกนิ นเี่ อง เมอ่ื ตอ้ งกนิ เปน็ สำ� คญั จงึ มงุ่ มนั่ ยดึ ถอื เรอื่ ง การกนิ เปน็ เรอื่ งสำ� คญั ไปดว้ ย ดงั นนั้ จะเปน็ รสอรอ่ ย เปน็ รปู ชวนกนิ เปน็ กลน่ิ หอม นา่ กนิ เปน็ ไดย้ นิ ไดฟ้ งั วา่ อรอ่ ยอยา่ งนนั้ อยา่ งน้ี เปน็ ใหอ้ ยากได้ (ใคร)่ สมั ผสั อยากเสพ อยากเอามนั เขา้ ปาก แลว้ กส็ มั ผสั กบั ลนิ้ กบั กลนิ่ กบั รปู ทไี่ ดย้ นิ มานน้ั ทง้ั นน้ั และคนกป็ ฏบิ ตั ิ “การกนิ ” เปน็ “เกม” ทย่ี ดึ วา่ จำ� เปน็ เปน็ “ภาระ” สำ� คญั ขาดไมไ่ ดใ้ นการเปน็ อยู่ “รสทางลนิ้ ” จงึ เปน็ ความยดึ ถอื ทคี่ น “หลง” อยอู่ ยา่ งถอนตวั ออกไดย้ ากยง่ิ โดยความจรงิ นน้ั รา่ งกายไมไ่ ดต้ อ้ งการ “รส” อะไรเลย รา่ งกาย ตอ้ งการเพยี ง “ธาต”ุ ตา่ งๆ จากอาหารทเ่ี รา “กนิ ” หรอื นำ� มนั ใหเ้ ขา้ ไป ในรา่ งกายเทา่ นน้ั จะกนิ ผดั กนิ แกง กนิ ตม้ กนิ ยำ� ดว้ ย “รส” ดี สสี วย กลน่ิ หอม ยงั ไงกต็ าม แทๆ้ แลว้ กค็ อื เอาธาตทุ มี่ ใี นอาหารนน้ั เขา้ ไปในรา่ งกาย เขา้ ไป สงั เคราะหท์ ดแทนธาตทุ ใี่ ชแ้ ลว้ เสอื่ มลงแลว้ แปรเปลย่ี นไปเปน็ พลงั งานแลว้ และแปรเปลย่ี นเปน็ ธาตอุ น่ื แลว้ นน่ั ตา่ งหาก ในรา่ งกายคนกต็ อ้ งการธาตแุ ปง้ โปรตนี คารโ์ บไฮเดรต นำ้� ตาล เกลอื แร่ ไขมนั และอน่ื ๆ อกี บา้ ง ถา้ เรา นำ� ธาตพุ วกนใ้ี สล่ งไปในกายได้ แมจ้ ะไมใ่ ชก่ นิ จะฉดี เขา้ ไป หรอื สอดแทรก หรอื สวนเขา้ ไปอยา่ งไร เจาะทอ่ เขา้ สขี า้ งกไ็ ดท้ ง้ั สน้ิ ไมม่ ปี ญั หา แตค่ น ผู้ “โง”่ กไ็ ปหลงใน “รส” วา่ ถา้ กนิ สง่ิ นน้ั มรี สอยา่ งนน้ั ถกู ปากถกู ลนิ้ ถา้ กนิ สงิ่ นปี้ รงุ อยา่ งนจ้ี ะมรี สดถี กู ปากถกู ลนิ้ ตา่ งกไ็ ดส้ มมตุ ิ ไดห้ ลอกกนั มา ได้เส้ียมสอนท้ังทางตรงและทางอ้อมมา ตั้งแต่โบราณมาจนถึงปัจจุบันน้ี “รส” ตา่ งๆ มนั กถ็ กู ผสมผเสปรงุ กนั ออกมา เรยี กวา่ เปรยี้ ว หวาน มนั เคม็ อะไรต่างๆ คนก็ไปจับไปยึดเอาที่ตนเคยชินเคยรู้ ไปผูกใจเอากับ “รส” นนั้ ๆ วา่ ตนชอบรสนี้ รสอยา่ งนี้ ถา้ ไดร้ สอยา่ งนี้ อยา่ งทตี่ วั ผกู ใจยดึ ใสใ่ จไวน้ ี้ มาเสพ มากนิ กช็ อบ กส็ มใจ กส็ ขุ กม็ อี ารมณช์ มุ่ ชน่ื รนื่ เรงิ สขุ สมใจ เรยี กวา่ สนกุ เพลดิ เพลนิ เจรญิ ใจ หรอื อะไรกไ็ ด้ ทสี่ มใจทใี่ ฝท่ มี่ งุ่ ทย่ี ดึ ถอื เอาไว้ แต่โดยแท้แล้ว “รส” มันก็เป็นอยู่ของมันตามสภาพ มันต้องเป็น อยา่ งนนั้ ทเ่ี ราเรยี กวา่ เคม็ ตอ้ งเปน็ อยา่ งนน้ั ทเ่ี ราเรยี กวา่ เปรย้ี ว ตอ้ งเปน็ ๑๖๘ | ลำ� ธารชวี ติ

อยา่ งนน้ั ทเี่ ราเรยี กวา่ หวาน อยตู่ ามสภาพธาตนุ นั้ ๆ เมอื่ ไปตกอยใู่ นสภาวะ นน้ั ผสมผเสกบั สภาวะนน้ั “ความจรงิ แท”้ หรอื “ตอ้ งเกดิ อยา่ งนนั้ ” มนั กจ็ ะ “เกดิ ” อยา่ งนน้ั ให้ “ฤทธ”ิ์ ให้ “รส” อยา่ งนนั้ ตามสภาพของเหตขุ องผล ทมี่ นั ปรนมนั ปรงุ กนั ออกมา จะใหเ้ ปน็ อน่ื ไปจาก “เหต”ุ ทผ่ี สม ทปี่ รนปรงุ กอ่ ให้ “เกดิ ” สภาวะอยา่ งนนั้ ออกมาหาไดไ้ ม่ เชน่ มะนาวกต็ อ้ งรสอยา่ งนนั้ เรยี กวา่ เปรยี้ ว เกลอื กต็ อ้ งมรี สอยา่ งนนั้ เรยี กวา่ เคม็ ถา้ ในของนนั้ ๆ มนั มี ธาตทุ เ่ี ราตอ้ งการ แลว้ กน็ ำ� มาใชจ้ รงิ ๆ ในรา่ งในกาย คอื มแี ปง้ มโี ปรตนี มีคาร์โบไฮเดรต มีน้�ำตาล มีเกลือแร่อะไร ที่ร่างกายคนต้องใช้ เราก็กิน กน็ ำ� มนั ยดั ใสป่ ากเคยี้ ว กลนื เขา้ ไปกแ็ ลว้ กนั ทำ� ไม? จะตอ้ งพจิ ารณามนั วา่ นอี่ รอ่ ยถกู ปากถกู ลน้ิ ถา้ ไมถ่ กู ปาก ไมถ่ กู ลน้ิ กไ็ มก่ นิ ทำ� ไม? ตอ้ งอยา่ งนนั้ แทนทจี่ ะพจิ ารณามนั อยา่ งนนั้ กใ็ หพ้ จิ ารณามนั ใหแ้ จง้ ลงไปวา่ ออ้ ! นมี่ นั คอื มะนาว ปกตจิ ะมรี สอยา่ งนี้ (ซง่ึ เรยี กวา่ เปรยี้ ว) ถา้ เรากนิ มนั เมอ่ื ใด มนั กจ็ ะมรี สน้ี เพราะมนั มสี ภาวะ เปน็ อยา่ งนี้ ตวั มนั เองคอื รปู นนี้ ามน้ี ประกอบกนั อยเู่ ปน็ สงิ่ นี้ อนั เราเรยี กวา่ “มะนาว” และแมส้ งิ่ อน่ื กเ็ ชน่ กนั เรากค็ วรจะพจิ ารณามนั ใหแ้ จง้ โดยนยั น้ี ใหไ้ ด้ จงึ จะรสู้ ภาวะแทจ้ รงิ รปู้ รมตั ถสจั จะ รคู้ วามแนน่ อน ความจรงิ ของ สงิ่ นน้ั ๆ ได้ ถา้ เราตอ้ งการอะไร เรากจ็ ะหาเอาของแทๆ้ ไดจ้ ากสง่ิ นนั้ ๆ สงิ่ ที่ ไมค่ วรตอ้ งการ เรากจ็ ะไดไ้ มไ่ ป “หลง” ตอ้ งการอยอู่ ยา่ งเปน็ คนมดื คนบอด คนงมงาย เปน็ คนทย่ี งั เปน็ ทาสสงิ่ นนั้ ๆ อยา่ งไมม่ เี หตมุ ผี ลเพยี งพอ กเ็ พราะหลงในรส ทตี่ นไปยดึ ไปฝงั ใจเอาไว้ เชน่ เดก็ ทารก กนิ นมแม่ กินไดเ้ อร็ดอรอ่ ย ถา้ ไม่ไดก้ นิ นมทมี่ รี สอย่างนี้ กล่ินอย่างนี้ละก็ไม่ไดแ้ ล้ว เปน็ รอ้ งไหเ้ ปน็ ตายกนั แนๆ่ เพราะเดก็ ทารกยงั ไมย่ ดึ สงิ่ อนื่ ยงั ไมไ่ ดไ้ ปหลง สงิ่ อนื่ พอเตบิ โตกา้ วออกจากอกแมไ่ ปกนิ สงิ่ โนน้ สงิ่ นี้ เพลดิ เพลนิ ถกู หลอก จนหลงไปกบั โลก ถกู กำ� หนด ถกู สอนใหย้ ดึ กลนิ่ ยดึ เสยี ง ยดึ รสอน่ื ๆ มากขนึ้ งา่ ยขน้ึ สะดวกขน้ึ กไ็ ปยดึ สงิ่ อน่ื พอโตแลว้ ใหเ้ ขากลบั มากนิ นมแมอ่ กี เขาก็ ลำ� ธารชวี ติ | ๑๖๙

จะกนิ ไมไ่ ด้ ดมื่ ไมล่ ง เพราะเขาไปหลงสง่ิ ใหมแ่ ลว้ แตก่ อ่ นเขาหลงนมแม่ แตบ่ ดั นถ้ี า้ ใหก้ นิ นมแม่ เขาจะรสู้ กึ วา่ จดื เหมน็ คาว เขาจะกนิ ไมล่ ง และ จะรสู้ กึ นา่ อาย เปน็ ตน้ …แยกแยะธ…มั …มว…จิ ยั ในร…ปู -…รส…-ธาตุ ใหด้ ี นแ่ี หละคอื ความไมแ่ ท้ คอื ความหลง ความหลอก ความเปลยี่ นแปร ปลน้ิ ปลอ้ นตา่ งๆ ไปหลงยดึ สง่ิ ใด สง่ิ นนั้ กเ็ หน็ เปน็ สำ� คญั เปน็ ชวี ติ แตถ่ า้ ไมห่ ลง (โมหะ) ทำ� ความเขา้ ใจใหถ้ อ่ งแทใ้ หไ้ ดว้ า่ “รส” มนั ไมใ่ ชข่ องแทข้ องจรงิ ทคี่ นจะ นำ� มาใชป้ ระโยชนใ์ นรา่ งกาย “รส” มนั เปน็ สง่ิ ทเ่ี กดิ อยตู่ ามสภาพของสง่ิ นนั้ ๆ เทา่ นน้ั แมเ้ ราจะปรงุ “ขา้ วสวย” ใหม้ นั เคม็ ใหม้ นั เผด็ อยา่ งไร ในเวลากนิ เมอ่ื มนั ลงไปในกระเพาะยอ่ ยออกมามนั กค็ งให้ ธาตแุ ปง้ ธาตนุ ำ�้ ตาลเปน็ สว่ นใหญต่ ามสภาพแทข้ อง “ขา้ ว” อยนู่ น่ั เอง หาไดแ้ ปรธาตเุ ปน็ อน่ื ไปตาม “รส” ไม่ หรอื จะเอาไปยอ้ มสี ไปอบกลนิ่ ใหพ้ สิ ดารอยา่ งไร “ขา้ ว” นนั้ เมอ่ื กนิ เขา้ ไปในกระเพาะมนั กค็ งใหธ้ าตแุ ปง้ ธาตนุ ำ�้ ตาล ออกมาเปน็ สว่ นใหญอ่ ยู่ นน่ั เอง เทา่ ๆ กบั กนิ ขา้ วสวยเฉยๆ ทไ่ี มม่ สี ี ไมม่ กี ลนิ่ ไมม่ รี สอะไรนน่ั แหละ ดงั นนั้ จงรเู้ ถดิ วา่ คนผใู้ ดกนิ ขา้ ว เพราะขา้ วนน้ั ถกู ผดั มาหอม สสี วย รสดี อะไรนน่ั กค็ อื หลงรปู หลงรส หลงกลน่ิ หลงสมั ผสั แทๆ้ หรอื ยงิ่ เอา ขา้ วไปแปรรปู เปน็ ขนม รปู -รส-กลนิ่ แปลกๆ พสิ ดาร จนแมบ้ างทมี องไมอ่ อก เลยวา่ ทำ� มาจากขา้ ว แมจ้ ะหลอกกนั ออกอยา่ งนนั้ แทท้ จี่ รงิ กนิ เขา้ ไปถงึ กระเพาะแลว้ มนั กจ็ ะใหป้ ระโยชนค์ อื ใหธ้ าตแุ ปง้ ธาตนุ ำ้� ตาล อนั เปน็ ธาตุ ทมี่ อี ยใู่ นขา้ วเปน็ สว่ นใหญค่ งทอ่ี ยนู่ นั่ เอง หาไดแ้ ปรเปลย่ี นเปน็ อน่ื ไปตาม ความหลอก ความลอ่ ความลวง ทอ่ี ตุ สา่ หแ์ ปรรปู แปรกลน่ิ แปรรสไปไม่ ๑๗๐ | ลำ� ธารชวี ติ

ความโงจ่ งึ อยทู่ กี่ ารเสยี เวลาไปแปรรปู แปรกลนิ่ แปรรสสง่ิ เหลา่ นนั้ นนั่ เอง จงอยา่ โงเ่ ลย รไู้ วเ้ ถดิ วา่ แมจ้ ะอตุ สา่ หท์ กุ ขท์ รมานเสยี ทง้ั แรง ทง้ั เวลา ไปแปรรูปแปรร่างของข้าวให้เป็นขนม เป็นอาหารพิสดารอย่างไรมากิน เมอ่ื มนั เขา้ ไปในกระเพาะแลว้ มนั กค็ งใหผ้ ลแทอ้ อกมาเปน็ ธาตแุ ปง้ นำ�้ ตาล เปน็ สว่ นใหญต่ ามความแทท้ ม่ี นั มอี ยนู่ นั่ เอง (นอกจากจะนำ� ไปแปรไปในทาง ปฏกิ ริ ยิ าเคม)ี การไปหลงปรงุ รปู ปรงุ รส ปรงุ กลนิ่ อนั ใดกน็ ยั เดยี วกนั นที้ งั้ นน้ั ทกุ ขจ์ งึ อยทู่ ง้ั ทผี่ เู้ สยี เวลาไปแปรรปู ของสง่ิ เหลา่ นน้ั และทงั้ ทผ่ี โู้ งห่ ลง ไปยดึ ไปตดิ ไปควานหาสง่ิ เหลา่ นน้ั นนั่ แหละคอื “ทกุ ข”์ ผทู้ โี่ งย่ งิ่ กวา่ กค็ อื ผทู้ ไี่ ปหลงรปู หลงกลน่ิ ทเี่ ขาคดิ สรา้ งดดั แปลง หลอกลวงเอาไวแ้ ลว้ นน่ั เอง เชน่ คนผไู้ ปหลงกว๋ ยเตย๋ี วเนอื้ รสจดั เปน็ ตน้ กม็ นั จะแตกตา่ งจากกนิ ขา้ วสวย กนิ เนอื้ ตม้ เฉยๆ กนั ตรงไหน? คณุ คา่ ของอาหารหรอื ธาตทุ เ่ี ขา้ ไป ในรา่ งกาย มนั กไ็ ดจ้ ากขา้ วทเ่ี ขาอตุ สา่ หไ์ ปแปรรปู เปน็ เสน้ กว๋ ยเตย๋ี ว กบั เนอื้ นนั่ เองแหละเปน็ สว่ นใหญ่ เครอ่ื งนอกนน้ั กเ็ ปน็ สว่ นหลอกอนั สำ� คญั ทเี่ ขา ปรงุ ใหม้ รี สแปลกเปลยี่ นไป กลน่ิ แปลกเปลย่ี นไป รปู แปลกเปลย่ี นไป มนั ก็ เทา่ นน้ั ถา้ เราอยากไดค้ ณุ คา่ ของอาหารจากเจา้ พวกถวั่ งอก นำ�้ ตาล เกลอื พรกิ นำ�้ สม้ อะไร เรากไ็ ปหามากนิ เขา้ ปากเขา้ ทอ้ งไปตรงๆ มนั กไ็ ดเ้ ทา่ กนั ไมม่ ตี กหลน่ หรอื บกพรอ่ งเลย …หลงตดิ รสข…อ…งเค…ยี้ วเลน่ …ส…บู เ…ลน่ ไปทำ� ไม? ดงั นนั้ ถา้ สงิ่ อนั ใดมธี าตทุ เ่ี ราตอ้ งการกนิ กก็ นิ เสยี กส็ นิ้ เรอื่ ง ไมเ่ หน็ จะตอ้ งไปคำ� นงึ วา่ หวานไหม? มนั ไหม? หอมไหม? อรอ่ ยไหม? หรอื ตอ้ งใจ ในรสขนาดนไี้ หม? บางทสี ง่ิ ทเ่ี สพทก่ี นิ เขา้ ไปนน้ั ไมม่ ที า่ เลย ไมใ่ หป้ ระโยชน์ ลำ� ธารชวี ติ | ๑๗๑

อะไรในกระเพาะในรา่ งกายเลยดว้ ย แตก่ อ็ ตุ สา่ หห์ ลงตดิ กนั เปน็ บา้ เปน็ หลงั เปน็ วรรคเปน็ เวร เชน่ เคย้ี วหมากกเ็ อาแตร่ ส เคย้ี วอยนู่ นั่ เอง เคย้ี วแลว้ กบ็ ว้ นนำ้� แดงๆ เปรอะๆ ออกทง้ิ กม็ แี ตร่ สนน่ั เอง หลงอยใู่ นรสนน่ั เอง ผู้ชายก็สูบบุหร่ี เป็นต้น ติดในรสแท้ๆ ไม่มีอะไรเหลือตกเข้าไปในกาย ในกระเพาะเลยดว้ ยซำ�้ เปน็ รสอรอ่ ยลมๆ แลง้ ๆ แทๆ้ อาจจะซา่ ๆ ฉนุ ๆ รอ้ นๆ ขนื่ ๆ ขมๆ อะไรกต็ าม ก็เปน็ “รส” ทง้ั ส้ิน เผาทง้ิ ๆๆๆ เพื่อ เสพ “รส” นนั้ ไมม่ ธี าตอุ ะไรตกเขา้ ไปในรา่ งกายใหไ้ ดใ้ ชเ้ ปน็ ประโยชนแ์ ท้ ประโยชนจ์ รงิ ใหแ้ กร่ า่ งกายคนเลยจรงิ ๆ เทา่ ทร่ี จู้ ะมบี า้ งกเ็ ปน็ ธาตใุ หโ้ ทษ เอาดว้ ยซ้�ำไป แต่กห็ ลงบ้ากันไป เพราะถูกหลอก ถกู ลอ่ กนั ถูกสอนกัน อย่างคนโง่ จึงเรยี กว่าผ้ใู ดมีความหลง ติดในสิ่งไม่ใช่ประโยชน์แท้เหล่านี้ จงึ คอื คนโงท่ เี่ รยี กวา่ มอี วชิ ชาหนาแนน่ และหลงอยู่ คอื ไมร่ คู้ วามคดิ ของ ตนเอง ไปหลงเชอ่ื หลงยดึ ตามโลก ตามคนอนื่ ชกั จงู นำ� พา กเ็ รยี กวา่ “หลง” (โมหะ) ถา้ คดิ คน้ ใหไ้ ดค้ วามจรงิ และไมไ่ ปหลงยดึ ตามใครๆ เขา กเ็ รยี กวา่ หมดสน้ิ โมหะ หมดสน้ิ ความหลง เขา้ ใจถอ่ งแท้ ไมต่ อ้ งไปเหนด็ เหนอื่ ยกบั “อปุ าทาน” สง่ิ ทไี่ ปหลงยดึ สำ� คญั เอาวา่ เปน็ ของอรอ่ ย เปน็ ของจะตอ้ งหา มาใหต้ น เปน็ ของทจี่ ะตอ้ งเสพ เปน็ ของสำ� คญั แลว้ หลงวา่ “รส” เปน็ ของ มปี ระโยชน์ ทจี่ รงิ รปู -รส-กลน่ิ ฯลฯ เหลา่ นน้ั ไมจ่ ำ� เปน็ เลย เราไมแ่ ตะตอ้ งได้ โดยแทโ้ ดยจรงิ ชวี ติ นไ้ี มต่ อ้ งการมนั เลยจรงิ ๆ มนั เปน็ ของสว่ นเกนิ ทค่ี น โงไ่ ปยดึ ถอื เอาเองวา่ “จำ� เปน็ ” บางคนยกความผดิ ไปใหส้ งั คมเอาเสยี ดว้ ยซำ�้ หาว่าจ�ำเป็นต้องสูบ ต้องดื่มเพราะเข้าสังคม เพราะยังต้องอยู่กับสังคม กค็ นทเ่ี ขาไมส่ บู ไมด่ มื่ ในสงั คมไมม่ หี รอื คนดสี ว่ นมากในสงั คม หรอื คนสงู ๆ สว่ นมากในสงั คมตา่ งหากทไี่ มส่ บู ไมด่ ม่ื สว่ นคนทส่ี บู และดม่ื จดั จนเกนิ การ แลว้ ปดั ความผดิ ไปใหส้ งั คมนน่ั แหละคอื ทง้ั โงท่ ง้ั ขโี้ กง เรยี กวา่ หนา้ ดา้ น ตนเองท�ำเองยังปัดความผิดไปให้ผู้อื่น ก็ถ้าตัวเราเองไม่แตะต้องส่ิงชั่ว ๑๗๒ | ลำ� ธารชวี ติ

ใครเขาจะกลา้ มาวา่ สบู บหุ รม่ี นั สงั คมตรงไหน สบู เองคนเดยี วนนั่ แหละเปน็ สว่ นใหญ่ สบู เมอ่ื เขา้ สงั คมจรงิ ๆ นบั ครง้ั ไดด้ ว้ ยซำ�้ ไป ดงั นน้ั เรอื่ งกนิ จงึ ไมเ่ หน็ จะตอ้ งมี “รส” อะไรมาอยเู่ หนอื ใจเรา จะจดื จะชดื จะเปรยี้ วจะหวาน จะมนั จะเคม็ อยา่ งไรกไ็ มเ่ หน็ จะแปลกอะไร รสอะไรกก็ นิ ได้ กนิ เขา้ ไป เรากร็ วู้ า่ เราเอา “ธาต”ุ อะไรเขา้ ไปในกายของเรา กพ็ อแลว้ ผคู้ ดิ ใหเ้ หน็ ได้ และทำ� ไดด้ งั นี้ จงึ คอื ผทู้ ไี่ มห่ ลงใน “รส” ไมง่ มงาย อยกู่ บั โลกยี ะ ไมย่ ดึ ตดิ อยกู่ บั การหลอกของโลก รแู้ จง้ ความแท้ กนิ ทใี่ ดกก็ นิ อยา่ งสบาย ไมด่ น้ิ รน กนิ ธาตทุ ค่ี นตอ้ งการใช้ เปน็ ใชไ้ ด้ คนผรู้ แู้ จง้ นกี้ เ็ ปน็ คนไมเ่ ดอื ดรอ้ นในการกนิ ไมย่ ดึ ถอื “รส” ใดๆ มาใสใ่ จนน่ั เอง “การกนิ ” ของผรู้ นู้ จ้ี งึ กนิ อยา่ ง “ร”ู้ อยา่ ง “ถกู ” อยา่ ง “แท”้ อยา่ ง “ฉลาด” เหมอื นเจา้ ของรถยนตเ์ ตมิ นำ้� มนั ใหร้ ถของตวั เมอ่ื รถคนั นจี้ ะตอ้ งใช้ นำ้� มนั โซลา่ กห็ าโซลา่ เตมิ ใหม้ นั คนั นตี้ อ้ งใชน้ ำ้� มนั เบนซนิ กห็ าเบนซนิ เตมิ ใหม้ นั คนั นต้ี อ้ งใชน้ ำ�้ มนั กา๊ ด กห็ านำ้� มนั กา๊ ดเตมิ ใหม้ นั ถา้ ใชม้ นั วง่ิ ไปไกล นำ�้ มนั มนั กพ็ รอ่ งกห็ มด กเ็ ตมิ ใหม้ นั อกี ถา้ เตมิ มากไปลน้ ถงั กเ็ ทา่ กบั เททงิ้ เปลา่ ๆ ตอ้ งเตมิ ใหพ้ อดี และแมเ้ ตมิ ใหพ้ อดจี รงิ ๆ เราจะไดป้ ระโยชนก์ บั การ เตมิ นนั้ อยา่ งยงิ่ เชน่ เราจะวง่ิ ไปแค่ ๒๐ กโิ ลเมตร เรากเ็ ตมิ นำ้� มนั ใหม้ นั เพยี งพอดจี ะใชว้ งิ่ ไป ๒๐ กโิ ลเมตร นำ�้ มนั กจ็ ะไมล่ น้ ทง้ิ ไมเ่ หลอื กองอยใู่ นถงั ให้มีน้�ำหนัก เพิ่มน�้ำหนักของตัวรถให้ต้องสูญเสียเชื้อเพลิงในการขับดัน นำ้� หนกั ของตวั นำ�้ มนั อนั เปน็ สว่ นเกนิ นน้ั เองไปอกี ชนั้ หนงึ่ ดงั นเ้ี ปน็ ตน้ พระพทุ ธดำ� รสั จาก “อตติ ตสตู ร” องั คตุ ตรนกิ าย ตกิ นบิ าต มวี า่ :- “ดกู รภกิ ษทุ งั้ หลาย ความอม่ิ ในการเสพสง่ิ ๓ อยา่ งไมม่ ี (ตณิ ณฺ ํ ภกิ ขฺ เว ปฏเิ สวนาย นตถฺ ิ ตติ ตฺ )ิ ๓ อยา่ งทว่ี า่ นน้ั เปน็ ไฉน คอื ในการเสพ ความหลบั นน้ั หนงึ่ ในการเสพสรุ าเมรยั นนั้ หนงึ่ ในการเสพเมถนุ ธรรม นน้ั หนง่ึ ดกู อ่ นภกิ ษทุ งั้ หลาย ความอมิ่ ในการเสพสง่ิ ๓ อยา่ งนแ้ี ล ไมม่ ”ี (เลม่ ๒๐ ขอ้ ๕๔๘) ป.ล. ๑ (ดเู ชงิ อรรถหนา้ สดุ ทา้ ย) ลำ� ธารชวี ติ | ๑๗๓

ถ้าใครท�ำความเข้าใจในพระสูตรน้ีได้ ก็จะแจ่มแจ้งได้เพ่ิมขึ้นเป็น อยา่ งมากในขอ้ ความทขี่ า้ พเจา้ ไดอ้ ธบิ ายมา ตง้ั แตเ่ รอ่ื งของ “สมั ผสั เสยี ดส”ี อนั เนอ่ื งไปถงึ เมถนุ ธรรม หรอื การรว่ มเพศนนั้ มาจนถงึ การสมั ผสั รสทางปาก ทางลนิ้ ถา้ ผใู้ ดยงั หลงอยู่ ยงั ใฝเ่ สพอยลู่ ะก็ ความอมิ่ ยอ่ มเกดิ ไมไ่ ด้ (อตติ ตะ) มไี มไ่ ดเ้ ปน็ แนๆ่ เรอ่ื งเมถนุ ธรรมนนั้ ยงั เปน็ เรอ่ื งงา่ ยกวา่ การเสพสรุ าเมรยั เพราะจะทำ� ความเขา้ ใจ จะเหน็ จะรซู้ ง้ึ และจะ “แจง้ ” ไดง้ า่ ยกวา่ และเมอื่ “แจง้ ” กจ็ ะ “ละ” ไดง้ า่ ยกวา่ บางคนฟงั ขา้ พเจา้ พดู ดงั นี้ จะตอ้ งเถยี งในใจอยู่ ครามครนั ทนั ทวี า่ การเลกิ เสพ “สรุ าเมรยั ” จะตอ้ งเลกิ ไดง้ า่ ยกวา่ “เมถนุ ธรรม” ขอรบั รองวา่ เปน็ ความจรงิ ตามทขี่ า้ พเจา้ ไดพ้ ดู นนั้ การเสพสง่ิ ๓ อยา่ งนน้ั ถา้ จะทำ� ความ “รแู้ จง้ ” ใหไ้ ด้ จนกระทงั่ เลกิ และละขาดจากกนั เปน็ สมจุ เฉท คอื ละขาดกนั ไปไดอ้ ยา่ งแนน่ อนอยา่ งผรู้ ู้ ผไู้ มท่ นทกุ ขล์ ะก็ เมถนุ ธรรมขอ้ หลงั สดุ ทำ� ให้ “แจง้ ” และ “ละ” ขาดไดง้ า่ ยเปน็ อนั ดบั หนง่ึ ตอ่ ไปเรอ่ื งเสพสรุ าเมรยั นนั้ ทำ� ให้ “แจง้ ” แลว้ “ละ” ขาดไดเ้ ปน็ อนั ดบั สอง สว่ นเรอื่ งเสพ “ความหลบั ” นน้ั ยากยง่ิ กวา่ เพอ่ื น ทจ่ี ะทำ� ให้ “แจง้ ” จนจะเรยี กวา่ คนผนู้ น้ั “ไมเ่ สพ” ความหลบั กนั ได้ ไหนๆ กพ็ ดู กนั มาจนถงึ ขนั้ สงู กนั ขนาดน้ี อนั เรยี กไดว้ า่ ขน้ั โลกตุ ระ หรอื ขน้ั เหนอื จากโลกยี ะกนั มาแลว้ กจ็ ะขออธบิ ายแบบ “โลกตุ ระ” กนั เสยี เลยทเี ดยี ว เรอื่ ง “เมถนุ ธรรม” นน้ั ขา้ พเจา้ ไดอ้ ธบิ ายมาแลว้ แตต่ น้ และคดิ วา่ ทกุ คนคงจะพอเขา้ ใจไดแ้ ลว้ วา่ “เมถนุ ธรรม” นนั้ คอื การสบื พนั ธ์ุ ไมใ่ ชก่ าร รว่ มรส หรอื การกระทำ� โดยหลง “เสพรส” จากการกระทำ� อยา่ งนน้ั แตอ่ ยา่ งใด ดงั นนั้ ถา้ จะสบื พนั ธก์ุ ส็ บื ไป เพราะการสบื พนั ธแ์ุ ทๆ้ มนั ไมม่ รี สมชี าตอิ ะไร ผใู้ ดเกดิ มรี ส ตดิ รสในการสบื พนั ธ์ุ ผนู้ นั้ กค็ อื คนโง่ คนหลง คนไมแ่ จง้ ไมร่ ู้ ความแทจ้ รงิ จงึ หลงยดึ ถอื และตอ้ งหวั ปกั หวั ปำ� ใฝห่ าอยนู่ น่ั เอง แมแ้ กแ่ ลว้ จะเขา้ โลงอยแู่ ลว้ ถา้ กำ� ลงั วงั ชามี อวยั วะไมเ่ สอ่ื มโทรมจนใชก้ ารไมไ่ ด้ และ ๑๗๔ | ลำ� ธารชวี ติ

ไมเ่ กดิ การเบอ่ื หนา่ ยจำ� เจในคผู่ รู้ ว่ มเสพ กจ็ ะหลงเสพเมถนุ ธรรมอยนู่ นั่ เอง เพราะการกระทำ� การรว่ มเพศเมอื่ แกน่ นั้ ไมใ่ ชจ่ ดุ หมายในการสบื พนั ธแ์ุ นๆ่ แตเ่ ปน็ การ “หลงรส” เสพรสอยา่ งแท้ …ผไู้ มอ่ มิ่ จงึ ห……ลง…ความจ…ำ� เป…น็ …ในการเสพ ดงั นนั้ คนแกบ่ างคน ถา้ ใหเ้ สพรสกบั คแู่ กๆ่ ของตวั เอง กเ็ บอื่ หนา่ ย แลว้ ไมอ่ ยากทำ� แตถ่ า้ มี “คนอนื่ ” อนั ไมใ่ ช่ “คแู่ กๆ่ ” ทแี่ สนจะเบอ่ื และยงิ่ เปน็ “คอู่ อ่ นๆ” เจรญิ รปู เจรญิ กลน่ิ เจรญิ เสยี ง กจ็ ะขมขี มนั ทนั ที อาการ ของคนหลง (โมหะ) คนไมร่ คู้ วามแทจ้ รงิ กจ็ ะเปน็ อยดู่ งั นี้ พระพทุ ธองคจ์ งึ ได้ ทรงยนื ยนั วา่ การเสพเมถนุ ธรรมนนั้ ไมม่ คี วามอม่ิ ความพอ ถา้ ไมเ่ ปน็ “ผรู้ ”ู้ ผแู้ จง้ ผเู้ ขา้ ใจถอ่ งแทใ้ หไ้ ดว้ า่ เมถนุ ธรรม มนั ไมต่ อ้ งมี ไมต่ อ้ งไปยงุ่ กบั มนั คนเราสามารถตดั ขาดจากมนั ไดอ้ ยา่ งแทจ้ รงิ คนผไู้ มเ่ สพเมถนุ ธรรม กค็ อื “คนแทๆ้ ” (อารยิ บคุ คล) ผไู้ มห่ ลง แตถ่ า้ ใครยงั เสพเมถนุ ธรรมอยู่ กค็ อื “คนไมแ่ ท”้ (ปถุ ชุ น) คนทย่ี งั หลง ยงั มดื มวั ยงั ยดึ วา่ เมถนุ ธรรมนน้ั จะตอ้ งเสพ ตอ้ งมใี นคน หรอื คนทกุ คนตอ้ งปฏบิ ตั ิ กจิ อนั เปน็ เมถนุ ธรรม ไมเ่ ชน่ นนั้ จะผดิ ธรรมชาติ แทจ้ รงิ แลว้ “เมถนุ ธรรม” นั้นเปน็ เพยี งการสืบต่อสนั ตติแหง่ ชวี ิต คือเป็นการรักษาพืชพนั ธ์ขุ องชีวิต จากตวั เราใหค้ งสบื ตอ่ ไวเ้ ทา่ นน้ั หาไดห้ มายไปถงึ วา่ “ชวี ติ ” ของเราถา้ ขาด “เมถนุ ธรรม” แลว้ เราจะตอ้ ง “ชวี ติ ขาดสน้ิ ” ลงดว้ ยไม่ ชวี ติ ทจี่ ะเกดิ ตอ่ จากเรา (อนั เนอื่ งมาจากเรา) ไปโนน่ ตา่ งหากขาดสนิ้ ถา้ เราเลกิ เสพ “เมถนุ ธรรม” แตส่ ว่ นชวี ติ ของตวั เราจะไมข่ าด จะไมต่ าย และยงิ่ กวา่ นน้ั ทกุ ขร์ อ้ นอนั ใด กจ็ ะหมดสน้ิ ไปเสยี ดว้ ยซำ�้ ถา้ เราเลกิ เสพเมถนุ ธรรมไดโ้ ดยแทจ้ รงิ ลำ� ธารชวี ติ | ๑๗๕

นน่ั คอื เรอ่ื งของ “คน” ผยู้ งั หลงใน รปู -รส-กลน่ิ -เสยี ง-สมั ผสั กจ็ ะยงั เหน็ วา่ “เมถนุ ธรรม” เปน็ ธรรมชาตทิ จี่ ำ� เปน็ ของคนอยทู่ งั้ นนั้ ผพู้ น้ แลว้ เปน็ อารยิ บคุ คลขน้ั สงู พอสมควรนน่ั แหละ จงึ จะเหน็ แท้ เหน็ แจง้ วา่ มนั ไมจ่ ำ� เปน็ มนั ไมน่ า่ แตะตอ้ ง ไมน่ า่ วนุ่ วาย ไมต่ อ้ งยงุ่ เกย่ี วเลย และกจ็ ะไมย่ งุ่ ดว้ ยได้ อยา่ งดี ดว้ ยดี พน้ ทกุ ขอ์ ยา่ งแท้ เรอ่ื ง “เมถนุ ธรรม” น้ี คนทง้ั หลายกพ็ อจะเขา้ ใจเนอ้ื หา เขา้ ใจลกึ ๆ ไปถงึ ศพั ท์ หรอื ภาษาทนี่ ำ� มาเรยี กไดเ้ พยี งพอ จงึ พอจะเขา้ ใจซงึ้ ถงึ แกน่ แท้ เนอ้ื ใน ไดง้ า่ ยเปน็ ลำ� ดบั ทห่ี นงึ่ สว่ นขอ้ “การเสพสรุ าเมรยั ” นส่ี ิ มนั ละเอยี ด ลออขน้ึ มนั ยากขน้ึ กวา่ ขอ้ “การเสพเมถนุ ธรรม” ถา้ ใครเขา้ ใจคำ� วา่ “การเสพ สรุ าเมรยั ” เพยี งมคี วามหมาย “เสพนำ�้ เมา” ละก็ ผนู้ นั้ กย็ งั เขา้ ใจไมพ่ อใน ค�ำตรัสข้อนี้ของพระพุทธองค์ ค�ำตรัสข้อนี้ของพระพุทธองค์น้ันหมายถึง การเสพของตดิ ทกี่ นิ รสเขา้ ทางปากทางลน้ิ หรอื การตดิ ของทเ่ี สพรสเขา้ ทาง ปากทางลน้ิ กไ็ ดเ้ หมอื นกนั เรยี กใหต้ รงกว็ า่ การหลงรสทเ่ี สพทางปากทางลน้ิ ดงั นน้ั ความหมายขน้ั ตน้ื ขน้ั ตำ่� กห็ มายเอาแคส่ รุ าและนำ้� เมาตา่ งๆ ขน้ั สงู ขน้ึ ไปหนอ่ ยกห็ มายถงึ กญั ชา ยาฝน่ิ ซง่ึ กย็ งั พอมผี รู้ ผู้ เู้ ขา้ ใจไดง้ า่ ยๆ อยู่ วา่ ศลี ขอ้ หา้ มขอ้ นก้ี นิ ความไปถงึ ไหน? อยา่ งไร? การเขา้ ใจความในขอ้ หา้ ม นน้ี นั้ ทา่ นไมไ่ ดย้ ดึ ผกู วา่ จะตอ้ งเปน็ นำ้� สรุ าหรอื นำ�้ เมาเทา่ นน้ั เหมอื นศลี ขอ้ หา้ ม กาเมสมุ จิ ฉาจารนนั่ เอง กไ็ มไ่ ดห้ มายแคห่ า้ มผดิ ลกู ผดิ เมยี เขาเทา่ นนั้ ขั้นสูงขึ้นก็จะต้องไม่แตะต้องการร่วมรสร่วมเพศเลยน่ันเอง หรือแม้ศีล ขอ้ หา้ มมสุ าวาทา กม็ ใิ ชห่ า้ มพดู ปด หรอื โกหกเพยี งเทา่ นน้ั โดยชนั้ สงู ขนึ้ ไป กก็ นิ ความถงึ หา้ มพดู หยาบ หา้ มพดู สอ่ เสยี ด หา้ มพดู เพอ้ เจอ้ ไมไ่ ดเ้ รอ่ื ง ไมไ่ ด้ ประโยชน์ หรอื ใหส้ ำ� รวมในวาจาทงั้ สน้ิ อยา่ ใหเ้ ปน็ ความเสยี หายอนั จะเกดิ ทกุ ขแ์ กผ่ อู้ นื่ และตนเองนนั่ เอง หรอื แมข้ อ้ ปาณาตบิ าต กม็ ใิ ชห่ มายเอาความ แค่ฆ่าสัตว์เท่านั้น ถ้าเราจะปฏิบัติธรรมกันถึงขั้นไต่เดียะขึ้นไปถึงโลกุตระ กนั ละก็ ปาณาตบิ าตนน้ั ตอ้ งหมายเอาความถงึ ขนั้ จะตอ้ งไมก่ ระทำ� ให้ ๑๗๖ | ลำ� ธารชวี ติ

กระทบกระเทอื นผอู้ นื่ แมก้ ระทงั่ ไมใ่ หก้ ระทบกระเทอื นแกต่ นเองใหไ้ ด้ ทกุ ขใ์ ดๆ อนั เรยี กขานกนั วา่ ไมบ่ งั เบยี ดผอู้ น่ื และแมต้ วั เอง นน่ั เอง ศลี ขอ้ นก้ี เ็ ชน่ กนั มไิ ดห้ มายความอยแู่ คน่ ำ้� เมา แตก่ นิ ความสงู ขนึ้ ไป ตามลำ� ดบั จากนำ้� เมากเ็ ปน็ กญั ชา ยาฝน่ิ กต็ อ้ งละขาด จากนน้ั แมเ้ ปน็ บหุ รี่ เปน็ หมากพลู กต็ อ้ งไมห่ ลง ไมต่ ดิ ในรส ตอ้ งละขาด ไปจนกระทงั่ แมน้ ำ�้ ชา กาแฟ กจ็ ะตอ้ งไมต่ ดิ ในรสมนั และจะสงู ขนึ้ ไปจนแมก้ ระทงั่ รสผดั รสแกง ดงั นน้ั ถา้ พระองคใ์ ดหรอื พระรปู ใดยงั ตดิ รสแกงเขยี วหวาน ผดั หมกี่ รอบ อะไรตา่ งๆ อยลู่ ะก็ พระรปู นน้ั กค็ อื คนธรรมดาทยี่ งั มดื ยงั มวั อยธู่ รรมดาๆ นนั่ เอง หาไดส้ งู อะไรไม่ พระรปู นน้ั ถา้ ไดโ้ อกาสเหมาะๆ กจ็ ะสกึ ออกมาเปน็ คนธรรมดาไดอ้ ยา่ งไมเ่ จบ็ ปวดหวั ใจแตอ่ ยา่ งใด จะดใี จทไ่ี ดส้ กึ ออกมาแลว้ อาจจะออกมาเปน็ “คนธรรมดา” ไดเ้ กง่ กวา่ “คนธรรมดา” เขาเสยี อีก หมายความวา่ จะออกมาเสพกามคณุ ๕ ไดเ้ กง่ กวา่ และหลงใหลยงิ่ กวา่ “คนธรรมดา” ทเ่ี ขาไมเ่ คยผา่ นการเขา้ ไปนงุ่ หม่ จวี ร โกนหวั จงึ เรยี ก “พระ” อยา่ งทวี่ า่ นี้ กค็ อื คนธรรมดาๆ นน่ั เอง และขนั้ สงู ขนึ้ ไปอกี กค็ อื จะตอ้ ง ไมห่ ลงแมก้ ระทงั่ รสอะไรทง้ั หมด จะตอ้ งทำ� ความถอ่ งแทใ้ หไ้ ดว้ า่ สงิ่ อนั ใด เปน็ ของจรงิ สงิ่ อนั ใดเปน็ ของหลอก ถา้ ใครหลง ยงั แตะตอ้ งของหลอกอยู่ เช่นสุรา เช่นเมรัย คนผู้นั้นก็ต่�ำขนาด จะไม่รู้จักอิ่มจักพอเลยในชีวิต เขาจะไมม่ ปี ญั ญาตตี นออกพน้ จากสรุ า จากเมรยั หรอื จาก “ของตดิ ” หรอื “ของหลอก” ใดๆ ไดเ้ ปน็ อนั ขาด ดังนั้น ถ้าใครไมแ่ จ้งว่า สรุ าเมรยั ก็คอื ของปรนปรงุ ด้วยธาตุอะไร อยา่ งหนง่ึ มนั จะตอ้ งมี “รส” อยา่ งนน้ั เขาไมค่ วรไปโงง่ มหลงมนั อยู่ เขากจ็ ะ ตดิ มนั อยู่ จะยดึ จะถอื มนั อยู่ จะอม่ิ จะพอไมไ่ ดเ้ ชน่ เดยี วกนั การไมต่ ดิ ในรส เชน่ สรุ าเมรยั กจ็ ะตอ้ งไมต่ ดิ ใน “รส” ของสงิ่ อนื่ ๆ ตามทก่ี ลา่ วถงึ มาแลว้ เชน่ กนั ไมว่ า่ จะเปน็ ยาฝน่ิ บหุ ร่ี หมากพลู นำ้� ชา กาแฟ ไปจนรสของอาหาร เชน่ ผดั เชน่ แกง เชน่ ขนมหวาน อะไรตา่ งๆ จะตอ้ งไมห่ ลงทง้ั นน้ั ถา้ หลงตดิ ลำ� ธารชวี ติ | ๑๗๗

รสแมร้ สของอาหาร ของขนมหวานขนมเปรยี้ วอยู่ กค็ อื ผไู้ มร่ จู้ กั อม่ิ จกั พอ ในอาหารนน้ั ๆ ในขนมนนั้ ๆ อยนู่ นั่ เอง นน่ั คอื ผไู้ มร่ จู้ กั อม่ิ จกั พอหรอื ผจู้ ะ อมิ่ ในการเสพ “รส” เหลา่ นย้ี อ่ มไมม่ ี จะตอ้ งตดิ ตอ้ งยดึ ตอ้ งโงไ่ ปกบั “รส” ทตี่ นเองหยดุ ไมไ่ ด้ เขา้ ใจไมไ่ ดน้ ไี้ ปจนตลอดกปั กลั ป์ นนั่ คอื จะตอ้ งรใู้ หไ้ ด้ แจง้ ใหไ้ ด้ แมอ้ าหารหวานคาว กจ็ ะยงั หลงอรอ่ ยอยกู่ บั “รส” ใดๆ ไมไ่ ด้ ถา้ ยงั หลงอรอ่ ยอยตู่ ราบใด กค็ อื ยงั มดื บอดอยตู่ ราบนนั้ ซง่ึ กค็ อื ผยู้ งั ตดิ อยใู่ น รปู -รส-กลนิ่ -เสยี ง-สมั ผสั ดงั ทไ่ี ดอ้ ธบิ ายมาแลว้ ในตอนตอ่ มานน่ั เอง ดงั นน้ั จงึ ตอ้ งทำ� ความเขา้ ใจกบั ความตนื้ ความลกึ ของ พระสตู รของพระพทุ ธองคใ์ หด้ ี ใหก้ ระจะ ใหแ้ ท้ ใหเ้ ทย่ี ง ใหถ้ งึ ไมเ่ ชน่ นน้ั ก็ จะงง จะหลงอยนู่ นั่ แหละ ทจี่ รงิ “ธรรมะ” เพยี งหวั ขอ้ เดยี ว กส็ ามารถนำ� มา ใชพ้ จิ ารณาใหถ้ อ่ งแท้ และนำ� มาปฏบิ ตั ใิ หถ้ งึ ใหแ้ ท้ ใหเ้ ทยี่ ง ใหท้ ะลไุ ด้ และจะบรรลุได้ถึงที่สุดขั้นนิพพานทุกหัวข้อทีเดียว ซ่ึงระดับของกิเลส หรอื ระดบั ความเขา้ ใจแจม่ แจง้ ถงึ ของจรงิ จงึ เปน็ ขนั้ เปน็ ชนั้ อยทู่ กุ เรอ่ื งทกุ ราว ดว้ ยเหตดุ งั นี้ แมใ้ ครยงั ละยงั หยดุ ไมไ่ ดแ้ คส่ รุ าเมรยั อนั เปน็ สง่ิ กอ่ ให้ เกดิ การดำ� รงสตไิ มอ่ ยู่ ทเี่ หน็ ไดจ้ ะแจง้ ขน้ั ชดั เจนออกอยา่ งน้ี กอ็ ยา่ ไดห้ วงั เลย วา่ ผนู้ นั้ จะสามารถละหรอื หยดุ หรอื เขา้ ใจแจง้ ในการจะเลกิ ขาดจากกเิ ลส ตณั หาขน้ั ละเอยี ดกวา่ และเขา้ ใจไดย้ ากกวา่ ในระดบั อนื่ ตอ่ ไปได้ ซงึ่ บหุ รกี่ ย็ งั ละเอยี ดกวา่ สรุ า ยง่ิ เปน็ อาหารหวานคาว เชน่ ใหล้ ะอาหารทเ่ี ปน็ เนอ้ื สตั ว์ อยา่ งนเี้ ปน็ ตน้ กย็ ง่ิ จะยากเยน็ ขนึ้ ไปใหญ่ หรอื ใหก้ นิ อาหารไมป่ รงุ รส คอื คาวหรอื หวาน ผดั หรอื แกงอะไรกต็ าม เอาลงคนๆ ผสมกนั ไปหมด กย็ งิ่ จะ กนิ ไมไ่ ดใ้ หญ่ ยง่ิ จะทรมานจติ ทรมานใจแกผ่ ไู้ มเ่ ขา้ ใจแจง้ หรอื ผยู้ งั หลงในรส อยยู่ ง่ิ ขนึ้ ความลกึ ความละเอียด ความสงู ขนึ้ ของพระธรรม มีอยใู่ นทกุ สงิ่ เพราะธรรมะคอื ความแทจ้ รงิ ดงั นนั้ ความแทจ้ รงิ ในทกุ สงิ่ ยอ่ มมอี ยู่ ใครที่ สามารถเพง่ พจิ ารณาใหร้ ใู้ หแ้ จง้ ไดล้ ะเอยี ดลกึ ซงึ้ ถกู ตอ้ งลงไปในสง่ิ ใด กย็ อ่ ม ๑๗๘ | ลำ� ธารชวี ติ

ได้รู้ ได้แจ้งในธรรมเช่นเดียวกันทั้งนั้น ถ้าแม้นยังไม่อาจจะรู้แม้ค�ำว่า “เพง่ พจิ ารณาหาความลกึ ความแทจ้ รงิ จากธรรม” หรอื จากอะไรกไ็ ด้ ผนู้ นั้ กย็ อ่ มจะคอื ผยู้ งั ผกู ยงั ยดึ คำ� ยดึ ความ พาซอื่ อยแู่ ตก่ บั ศพั ทก์ บั ภาษา ยงั คลค่ี ลายอะไรยงั ไมอ่ อกเลย จติ ยงั อยกู่ บั รปู รา่ งและสง่ิ ทต่ี นื้ ๆ งา่ ยๆ ยงั ไมส่ งู ไมก่ า้ วขน้ึ ไปไหนได้ ยงิ่ การเสพความหลบั กย็ ง่ิ ละเอยี ดลออ ยงิ่ สงู ขน้ึ ไปมากยงิ่ ขนึ้ บางคน กจ็ ะงงทนั ทวี า่ ความหลบั ถา้ ไมใ่ หเ้ สพแลว้ จะทำ� อยา่ งไรกนั คนจะไมห่ ลบั ไม่นอนได้ยังไง ถ้าใครได้เคยรู้ประวัติของพระมหากัสสปเถระเจ้ามาแล้ว ก็จะเข้าใจพอได้ว่า คนเรานั้นไม่นอนก็ได้ เพราะพระมหากัสสปเถระนั้น ทา่ นมชี วี ติ อยไู่ ดโ้ ดยไมห่ ลบั ไมน่ อน ตราบจนกระทงั่ ปรนิ พิ พาน คอื ทา่ นไม่ เคยหลงั แตะพน้ื หรอื เรยี กวา่ เอนกายหลบั นอนเลย ตงั้ หลายสบิ ปี …ความหลบั …ด…บั ด…ง่ิ ยงิ่ นโิ …รธม…คี …วามตา่ งกนั เพราะฉะนนั้ กจ็ ะตอ้ งเขา้ ใจคำ� วา่ “ความหลบั ” กนั ใหด้ เี สยี กอ่ น การ เสพความหลับน้ัน เป็นการเสพข้ันสงู เป็นความหลงในภพขัน้ “โลกตุ ระ” กันตรงๆ เลยทีเดียว ผู้หลงในรสเมถุนธรรมก็แค่ขั้นโลกียะ ขั้นยังต�่ำอยู่ พอขยบั ขนึ้ มาขน้ั รสทางปากทางลนิ้ คอื รสการกนิ การดมื่ กย็ ง่ิ สงู ขน้ึ มาอกี ละเอียดกวา่ เมถุนธรรมแล้ว เพราะมันแนบเนอื่ งกับการยงั ชีวติ ใหท้ รงอยู่ กนั แลว้ ถา้ ไมก่ นิ ไมด่ ม่ื กจ็ ะตอ้ งตาย ดงั นนั้ รสเรอ่ื งการกนิ การดมื่ จงึ สงู กวา่ รสเมถนุ ธรรม เมถนุ ธรรมนน้ั เราไมเ่ สพจรงิ ๆ เรากไ็ มต่ าย แตก่ ารกนิ การดมื่ ถา้ ไมเ่ สพจรงิ ๆ ไมก่ นิ ไมด่ มื่ อะไรเลยจะตอ้ งตาย และเชน่ เดยี วกนั การหลบั การนอน ยง่ิ สำ� คญั ใหญ่ คนถา้ อดหลบั อดนอน นนั่ แหละจะตายกอ่ นอดกนิ ลำ� ธารชวี ติ | ๑๗๙

อดดม่ื เสยี อกี ดงั นนั้ เรอื่ งของการเสพความหลบั จงึ เปน็ เรอ่ื งสงู สดุ ละเอยี ดสดุ ของชวี ติ นบั วา่ เปน็ “ธรรมะ” ชนั้ สงู เยยี่ ม (แตย่ งั ไมส่ ดุ จรงิ หรอกนะ) “ความหลบั สนทิ อยา่ งแทจ้ รงิ ” กค็ อื “นโิ รธ” นน่ั เอง ลกั ษณะเดยี วกนั คอื ผพู้ น้ แลว้ จากโลก หลบั ไปแลว้ จากโลก หลบั จากความวนุ่ วายทงั้ มวล ผู้ใดหลับสนิทอย่างแท้จริง ก็คือผู้พ้นทุกข์ท้ังปวง ไม่มีอะไรเฟื่องฟูหรือ เดอื ดรอ้ น หรอื กระเพอื่ มกระเทอื นใดๆ ในจติ ในใจในความรสู้ กึ เลย น่ันคือผู้นิโรธ ผู้หลับสนิทอย่างแท้จริง ดังน้ัน คนทุกคนจะปฏิเสธว่า ตนไม่ควรปรารถนานิโรธหรือแม้นิพพานน้ัน ไม่ได้ หากคนทุกคนหลง ตอ้ งการความหลบั เพยี งใด หลงเสพการหลบั นอนเพยี งใด กค็ อื ผนู้ นั้ ปรารถนา นโิ รธหรอื นพิ พานเพยี งนนั้ แต่ “คน” ไมร่ จู้ กั “นโิ รธและนพิ พาน” “คน” ไมร่ จู้ กั “ความหลบั สนทิ อยา่ งแทจ้ รงิ ” และไมร่ จู้ กั “ความหลบั สนทิ ในความตนื่ ” ถา้ ผใู้ ดทำ� ตนให้ “หลบั สนทิ ” ไดอ้ ยา่ งแทจ้ รงิ ผนู้ น้ั กค็ อื คนขนั้ พระอนาคามขี น้ึ ไปเลยทเี ดยี ว เปน็ ผถู้ งึ “นโิ รธ” และถา้ ผใู้ ดทำ� ตนให้ “หลบั สนทิ ” ได้ ในภาวะท่ี “ตนื่ อย”ู่ นี้ ผนู้ นั้ กค็ อื “พระอรหนั ต”์ ผนู้ น้ั กค็ อื ผพู้ น้ ทกุ ข์ ผนู้ นั้ กค็ อื ผไู้ มเ่ ดอื ดรอ้ น ไมก่ ระเพอ่ื ม ไมก่ ระเทอื นใดๆ ในจติ ใจ ในความรสู้ กึ เลย คอื ผถู้ งึ “นพิ พาน” หรอื ผพู้ น้ ทกุ ขอ์ ยา่ งแทจ้ รงิ ตามแบบของพระพทุ ธองคเ์ ลยทเี ดยี ว ถา้ ผใู้ ดสามารถนง่ั ตวั ตรง ทำ� สมาธิ เจรญิ ฌานเขา้ ไปจนถงึ “นโิ รธ” ได้ นง่ิ สนทิ อยเู่ ชน่ นนั้ นน่ั คอื ผนู้ น้ั กำ� ลงั “นพิ พาน” เหมอื นกนั แตอ่ ยใู่ นภาวะ ของคนหลบั ไมใ่ ชค่ นตนื่ คอื พน้ ทกุ ข์ แตพ่ น้ ไปสดุ โตง่ เลย หลบั สนทิ อยา่ ง แทจ้ รงิ เลย เพราะนงิ่ แขง็ ทอ่ื อยอู่ ยา่ งนน้ั เอง โลกภายนอกเขาเปน็ อยา่ งไร ไมร่ ู้ จงึ เรยี กวา่ “นพิ พาน” กไ็ ด้ แตเ่ ปน็ นพิ พานในภาวะของคนหลบั ยงั ไมใ่ ช่ นพิ พานในภาวะของคนตนื่ จงึ ยงั ไมใ่ ช่ “นพิ พาน” ของพระพทุ ธเจา้ ของเรา แตถ่ า้ “คน” ผใู้ ด “นง่ั หลบั ” จรงิ ๆ คอื ทำ� ความหลบั ในขณะนง่ั นนั้ “คน” ผนู้ น้ั จะรกั ษาสภาวะแขง็ ทอ่ื อยอู่ ยา่ งนนั้ ไมไ่ ด้ ถงึ ไดก้ ไ็ มน่ าน จะตอ้ งโอนเอน ๑๘๐ | ลำ� ธารชวี ติ

เปลยี่ นสภาพไป นนั่ ไมใ่ ชล่ กั ษณะของการทำ� จติ ใหห้ ลบั โดยตนเอง จงึ ไมใ่ ช่ “นโิ รธ” เพราะ “นโิ รธ” คอื การทำ� กายทำ� ใจของตนเองใหห้ ลบั โดยตวั เอง ควบคมุ การหลบั นนั้ ลงไป แตน่ พี่ อ “หลบั ” จรงิ ๆ ตวั เองกห็ มดสติ ไมร่ อู้ ะไร เลยในขณะ “นโิ รธ” นน้ั นนั่ จงึ ยงั ไมเ่ ปน็ “นพิ พาน” แท้ ตามนยั ของพระ พทุ ธเจา้ ของเรา “นิพพาน” ที่ถูกตามนัยของพระพุทธเจ้าของเรานั้น คือ การ หลบั ทร่ี ตู้ วั ไมห่ มดสติ หลบั ในจติ สว่ นหนงึ่ จติ นนั้ อยอู่ ยา่ งไมก่ ระเพอ่ื ม กระเทอื นใดๆ คอื ในจติ ไมร่ บั กระทบความรสู้ กึ ใดๆ ทจี่ ะกอ่ ทกุ ขใ์ หต้ น เปน็ อนั ขาด แตจ่ ติ อกี สว่ นหนง่ึ กย็ งั รสู้ ภาพทกุ อยา่ งทเี่ กดิ อยรู่ อบตวั เปน็ คนตน่ื นนั่ คอื สภาพของ “นพิ พาน” ของพทุ ธทดี่ บั อยา่ งรู้ ดบั อยา่ งตน่ื ดังนนั้ ถา้ ใครสามารถทำ� สภาวะนั้นใหเ้ กิดกับจติ ตนได้ ผูน้ น้ั ก็เปน็ “พระอรหนั ต”์ ความหลบั ในลกั ษณะดงั นี้ พระพทุ ธองคท์ รงเรยี กวา่ … “สญั ญาเวทยติ นโิ รธ” อนั เปน็ การ “นโิ รธ” อยา่ ง “นพิ พาน” คอื เปน็ การ “ดบั ทกุ ข”์ ไมใ่ ช่ “ดบั สน้ิ ” หรอื ดบั จนไมร่ อู้ ะไรเลย จงึ เรยี กนพิ พาน นวี้ า่ “สอปุ าทเิ สสนพิ พาน” เปน็ นพิ พานทแี่ ทจ้ รงิ เพราะเปน็ การ “ดบั ” ทเ่ี ปน็ ประโยชนก์ บั มนษุ ยแ์ ทๆ้ เปน็ ประโยชนอ์ ยา่ งยงิ่ มใิ ชว่ า่ “ดบั ตะพดึ ” ตามอยา่ งศาสดา อาจารย์ หรอื โยคะ โยคตี า่ งๆ ทเ่ี ขา “ดบั ” กนั แลว้ ตา่ งก็ เขา้ ใจเอาวา่ ดบั อยา่ งนน้ั แหละคอื นพิ พาน ซงึ่ พทุ ธศาสนกิ ชนของเราเอง ขณะนกี้ ก็ ำ� ลงั จะเขา้ ใจอยา่ งนอ้ี ยทู่ เี ดยี วในทกุ วนั นี้ จงึ ควรจะพยายามใหม้ าก เพราะจะรตู้ วั แทข้ อง “นพิ พาน” และ “นโิ รธ” นนั้ มนั ตอ้ งฝกึ ฝนปฏบิ ตั ิ แตแ่ ม้ จะยงั ปฏบิ ตั ไิ มถ่ งึ กพ็ งึ ทำ� ความเขา้ ใจใหแ้ ทเ้ อาไวก้ อ่ น อยา่ ใหม้ นั ปนกนั ในสมยั พระพทุ ธองค์ กย็ งั มคี ำ� วา่ “นพิ พาน” เรยี กขนั้ สดุ ทา้ ยของพระ อรหนั ตอ์ ยเู่ หมอื นเดยี๋ วนี้ ทวา่ มนษุ ยใ์ นตอนนนั้ ฟน่ั เฝอื ดอ้ ยปญั ญามากแลว้ (แตย่ งั ไมด่ อ้ ยเทา่ มนษุ ยป์ จั จบุ นั ยคุ นน้ั จงึ ยงั เขา้ ใจ “นพิ พาน” ไดง้ า่ ยกวา่ มนษุ ยป์ จั จบุ นั น)ี้ เพราะฟน่ั เฝอื จงึ เขา้ ใจคำ� วา่ นพิ พานทถ่ี กู สมั มาไมไ่ ด้ และ ลำ� ธารชวี ติ | ๑๘๑

เข้าใจนิพพานเพ้ียนไปเหมือนพุทธศาสนิกชนคนไทยเราก�ำลังจะเข้าใจ “พทุ ธ” เพยี้ นออกไปๆ อยทู่ กุ วนั ๆ ดงั เชน่ ทกุ วนั น้ี ซงึ่ อกี ไมก่ พี่ นั ปขี า้ งหนา้ กค็ งจะเพยี้ นไปจนไมถ่ กู ไมต่ อ้ งไดเ้ ลย และจะเขา้ ใจคำ� วา่ “นพิ พาน” ของ พระพทุ ธองคไ์ มถ่ กู ไมต่ รงเลย ดงั เชน่ สมยั พทุ ธกาลกอ่ นหนา้ พระพทุ ธองค์ จะตรสั รกู้ เ็ ชน่ กนั แตใ่ นปจั จบุ นั นยี้ งั อกี หลายพนั ปกี วา่ จะถงึ วาระ ยงั คงเหลอื เชอ้ื แถวแนวถกู ตอ้ งแหง่ พระสจั ธรรมของพระพทุ ธองคอ์ ยู่ จงึ ควรจะพยายาม สรา้ งปญั ญาตามรตู้ ามแจง้ ความแทจ้ รงิ นใ้ี หไ้ ด้ ทกุ คนรวู้ า่ “หลบั ” นน้ั สบาย หลบั นนั้ สงบ หลบั นนั้ สขุ นนั่ แหละคอื ธาตแุ ทข้ องทกุ คนนนั้ ปรารถนานพิ พาน ปรารถนานโิ รธ แตท่ กุ คนไมเ่ ขา้ ใจ นพิ พาน ไมร่ จู้ กั นโิ รธ และไมร่ วู้ า่ “ความหลบั ” คอื อะไร? เมอ่ื ไมร่ วู้ า่ ความ หลบั คอื อะไร? รแู้ ตว่ า่ ความหลบั คอื อาการหนง่ึ ทใ่ี หร้ สสขุ ถา้ ได้ “หลบั ” กส็ ขุ ละ ดงั นน้ั จงึ หาโอกาสเสพความหลบั วา่ งไมไ่ ดถ้ า้ วา่ งกท็ ำ� ตวั ใหห้ ลบั หรอื ปลอ่ ยตวั ใหห้ ลบั เสพสขุ จากการหลบั นนั้ ยง่ิ ไดห้ ลบั มากๆ ยง่ิ รสู้ กึ สขุ มาก ยงิ่ เสพกย็ ง่ิ โงกงว่ งยง่ิ อยากหลบั อยากสขุ อยา่ งนน้ั สขุ ในลกั ษณะนน้ั แต่ “หลบั ” ลงไปเมอ่ื ใดกไ็ มร่ วู้ า่ ตวั เองอยใู่ นลกั ษณะใด “หลบั ” นนั้ คอื กายกบั ใจ ของตนตกอยใู่ นสภาวะอยา่ งไร กไ็ มร่ ู้ ควบคมุ จติ ตวั เองไมไ่ ด้ ควบคมุ กายตวั เองไมไ่ ด้ กายมนั จะดน้ิ จติ มนั จะฟงุ้ ซา่ น มนั จะละเมอเพอ้ พกไปไหนตอ่ ไหน กต็ ามใจมนั มนั จะคดิ เลอะเทอะอยา่ งไรกค็ วบคมุ มนั ไมอ่ ยใู่ นลใู่ นทาง อะไร มากระทบจติ อะไรมาบงการจติ จติ กเ็ พอ้ กก็ ระทบ กก็ ระเพอ่ื มไปไดต้ ามแรง ตามอำ� นาจนนั้ นนั่ แหละคอื “ฝนั ” ตา่ งๆ และ “ละเมอ” ตา่ งๆ ผู้จะเข้าสู่ “นิโรธ” ก็คอื ผพู้ ยายามทำ� ตัวเองใหห้ ลบั กม็ ีจดุ มุง่ มี จดุ หมายไมฟ่ งุ้ ซา่ น ตวั เองควบคมุ จติ ควบคมุ กายตวั เองได้ จนทำ� จติ ทำ� กาย ตวั เองหลบั ลงได้ สงิ่ อนื่ ใดจงึ มาทำ� ใหจ้ ติ ของผนู้ ใี้ หก้ ระเพอื่ มไมไ่ ด้ มาทำ� ให้ กายใหเ้ คลอื่ นใหแ้ ปรไมไ่ ด้ แตว่ า่ จติ และกายนน้ั หลบั ในภาวะของคนหลบั คอื จติ นงิ่ จติ สงบจรงิ กายกน็ งิ่ กส็ งบจรงิ และตวั เองหลบั โดยหมดสตลิ ง ๑๘๒ | ลำ� ธารชวี ติ

ไปดว้ ย จงึ ไมร่ เู้ รอ่ื งอะไร แมจ้ ะจติ สงบลงแลว้ กไ็ มร่ วู้ า่ จติ ของตวั อยไู่ หน? เปน็ อย่างไร? อยอู่ ยา่ งไร? ในขณะนนั้ จึงบงั คับ “จิต” ตวั เองต่อไปไม่ได้ “จิต” ตัวเองจึงเหมือนไม่มี จิตตัวเองจะส่ังกายตัวเองก็ไม่ได้ ตัวเองจึง เหมอื นคนตาย เอา “จติ ” มาสง่ั กาย เอา “จติ ” มาสงั่ จติ มาทำ� งานอะไรอน่ื ไมไ่ ดเ้ ลย ผอู้ ยใู่ นสภาวะ “นโิ รธ” จงึ คอื ผแู้ ขง็ ทอื่ อยอู่ ยา่ งนนั้ พระพทุ ธองค์ จงึ เรยี กผอู้ ยใู่ นภาวะนว้ี า่ “อสญั ญสี ตั ว”์ หรอื “อสญั ญพี รหม” คอื ผไู้ มม่ ี ความรบั รอู้ ะไรเลย หรอื ผไู้ มร่ โู้ ลก …พระอรหนั ตม์ นี พิ…พ…า…นคอื ท…ำ� หล…บั …ดบั อยา่ งผตู้ นื่ อยู่ สว่ นผู้ “นพิ พาน” ผทู้ ำ� “นพิ พาน” ใหต้ นไดต้ ามนยั ของพระพทุ ธองค์ กค็ อื ผทู้ ำ� ตวั เองให้ “หลบั ” ได้ แตย่ งั มี “สต”ิ ดี จติ ยงั ตน่ื อยดู่ ว้ ย จติ จงึ รอู้ ะไรๆ ไดด้ ว้ ย สงั่ งานใหก้ ายกระดกุ กระดกิ เดนิ เหนิ ไปไหนๆ ทำ� งานทำ� การอะไรก็ ยงั ไดด้ ว้ ย แต่ “ความหลบั ในจติ ” กย็ งั มี หรอื ความไมร่ บั รอู้ ะไรในบางสว่ น ของจติ กย็ งั มี จติ ไมก่ ระเทอื นอะไรตอ่ สภาวะบางสภาวะทเ่ี จา้ ของจติ รู้ และ ใชส้ ตกิ ำ� กบั อยู่ นนั่ แหละคอื “นพิ พาน” นนั่ แหละคอื ความสามารถของ “คน” ผไู้ ดฝ้ กึ ไดเ้ พยี รจนเกง่ จนทำ� “ความหลบั ใหต้ นไดใ้ นภาวะตนื่ อย”ู่ เรยี กผนู้ ว้ี า่ “พระอรหนั ตเ์ จา้ ” คอื ผทู้ ำ� “สญั ญาเวทยติ นโิ รธ” ใหต้ นเองได้ เปน็ ผมู้ คี วาม ตายในความเปน็ จงึ เรยี กผนู้ วี้ า่ ผถู้ งึ “สอปุ าทเิ สสนพิ พาน” แลว้ ผรู้ ไู้ ดว้ า่ ความหลบั แทๆ้ จรงิ ๆ นนั้ เปน็ ของทไ่ี มต่ อ้ งนอนราบลงไป กบั พน้ื จะหลบั เมอ่ื ใดทา่ นกท็ ำ� เอาได้ เพยี งเพอื่ ความจำ� เปน็ เทา่ นน้ั เพราะ เหมอื นการกนิ ถา้ คนตอ้ งการจะทรงชวี ติ อยกู่ ก็ นิ อาหารแทๆ้ อนั ไมใ่ ช่ “รส” นน้ั เขา้ ไปคนกอ็ ยไู่ ด้ ดงั นนั้ ถา้ “คน” ผใู้ ดตอ้ งการจะทรงชวี ติ อยใู่ นขน้ั สดุ ทา้ ย ลำ� ธารชวี ติ | ๑๘๓

ทสี่ งู กวา่ การกนิ กค็ อื ตอ้ ง “หลบั ” ดว้ ย ถา้ ไม่ “หลบั ” รา่ งกายจะทรงความ สมดลุ อยไู่ มไ่ ด้ เพราะธรรมดาคนเราตอ้ งทำ� “ความหลบั ” จำ� นวนหนงึ่ ใหก้ บั ชวี ติ คอื ทำ� ความสงบ ทำ� ความนงิ่ นน่ั เองใหต้ น และจะตอ้ งมกี ารทำ� ความ “เคลอื่ นไหว” อกี จำ� นวนหนงึ่ ใหก้ บั ชวี ติ จงึ จะถอื วา่ สมดลุ ยงั ไมต่ าย ถา้ เอาแต่ ตน่ื ๆๆๆ คอื เอาแตเ่ คลอื่ นไหว ไมอ่ ยนู่ งิ่ ๆ หรอื หลบั เสยี บา้ งเลย กต็ อ้ งตาย หรอื เอาแตห่ ลบั หรอื อยนู่ งิ่ ๆ ไมเ่ คลอื่ นไหวเสยี เลย กจ็ ะตอ้ งตายเชน่ กนั ดงั นน้ั ถา้ ผใู้ ดรวู้ า่ “ชวี ติ ” จะทรงอยไู่ ด้ กต็ อ้ งทรงไวซ้ งึ่ ความสมดลุ ดงั นี้ ทา่ นกจ็ ะทำ� ใหต้ นใหพ้ อดี ใหเ้ พยี งเพอื่ ความจำ� เปน็ เพยี งเพอ่ื พออยไู่ ด้ เหมอื นกนิ กก็ นิ เพยี งเพอ่ื พออยไู่ ด้ ไมเ่ สพรส หลบั กจ็ ะตอ้ งหลบั อยา่ งรู้ เชน่ กนั ไมใ่ ชห่ ลบั อยา่ งคนหลง หลบั ไดห้ ลบั เอา มโี อกาสไมไ่ ด้ มโี อกาสเปน็ เสพความหลบั ความอมิ่ ความพอกไ็ มม่ ี นนั่ คอื ผไู้ มร่ ู้ ไมแ่ จง้ จงึ จะยงั เสพ ความหลบั อยู่ เสพเพราะไมร่ ู้ ไมแ่ จง้ วา่ ความหลบั คอื อะไร? รแู้ ตว่ า่ หลบั นน้ั ดี หลบั นนั้ สขุ หลบั นน้ั อรอ่ ย กเ็ ทา่ นนั้ ดว้ ยดงั นี้ ผรู้ แู้ ลว้ จงึ “หลบั ” เพยี งพอดี จะนอนราบกบั พนื้ แลว้ หลบั หรอื นง่ั ตวั ตรงหลบั กต็ าม กจ็ ะหลบั มกี ำ� หนด เพราะเขา้ ใจไมห่ ลงเสพมนั อยู่ จะหลบั กเ็ พยี งรวู้ า่ ทำ� ความสมดลุ ใหช้ วี ติ เพอ่ื ใหท้ รงอยไู่ ดเ้ ทา่ นน้ั เพราะ ผรู้ แู้ ทว้ า่ ความหลบั คอื อะไร? และทำ� ความหลบั ใหต้ นเองไดท้ กุ ขณะ จนแม้ ในความตน่ื ไดด้ งั นแ้ี ลว้ จงึ คอื ผไู้ มจ่ ำ� เปน็ จะตอ้ งเสพความหลบั เลย ทา่ นมี สขุ นริ นั ดรก์ าล เพราะทา่ น “หลบั ” ไดท้ กุ ขณะทป่ี ระสงค์ แมจ้ ะตน่ื อยู่ จรงิ ๆ ลมื ตาโพลงๆ อยกู่ ต็ าม คนเรามรี า่ งกายกบั จติ ใจรวมกนั อยเู่ ปน็ ๒ สภาวะ ดงั นนั้ ทา่ นผรู้ เู้ มอ่ื จะหลบั จงึ จะตอ้ งใหท้ งั้ “กายหลบั ” และ “จติ หลบั ” ดว้ ย ใหพ้ อดพี อเหมาะ กเ็ ปน็ การเพยี งพอสำ� หรบั ทรงชวี ติ ไว้ หรอื ผดงุ ความสมดลุ ของชวี ติ ไว้ ดงั นนั้ พระพทุ ธเจา้ ของเราจงึ ทำ� ความหลบั ใหแ้ กก่ ายเพยี ง ๔ ชว่ั โมงในวนั หนงึ่ ๆ พระองคก์ เ็ พยี งพอ (หมายความวา่ นอนราบเอนกบั พน้ื แลว้ หลบั ) นอกกวา่ นนั้ ๑๘๔ | ลำ� ธารชวี ติ

กท็ ำ� ความหลบั ใหแ้ กจ่ ติ เปน็ สว่ นทมี่ ากกวา่ ความหลบั ทางกาย เพราะพระองค์ ทำ� “จติ หลบั ” (นพิ พาน) ในขณะตน่ื อยไู่ ดเ้ สมอ สว่ นคนธรรมดาๆ นน้ั ทำ� จติ ใหห้ ลบั เองไมไ่ ดเ้ ลย นอกจากมนั จะตกภวงั คเ์ อง หรอื หลบั ลงไปเองอยา่ ง ไมร่ ู้ โดยแทแ้ ลว้ จติ จะฟงุ้ ซา่ น จติ จะตนื่ อยู่ จะดน้ิ อยตู่ ลอดกาลเอาเสยี ดว้ ยซำ้� ดงั นนั้ แมจ้ ะนอนราบกบั พน้ื พกั กายแลว้ เทา่ ใด และกายหลบั ไปตง้ั วนั ละ ๘-๑๒ ชวั่ โมง จติ กย็ งั ไมพ่ กั ยงั ไมห่ ลบั ดว้ ยสกั เทา่ ไหร่ จงึ ยงั คงอยาก นอน โงกงว่ งอยนู่ น่ั เอง เพราะความพอดรี ะหวา่ งการเคลอ่ื นไหว (การดนิ้ อย)ู่ กบั การนง่ิ อยู่ มนั ไมส่ มดลุ กนั (การนงิ่ ของกายแมจ้ ะ ๘-๑๒ ชว่ั โมง แตก่ าร นงิ่ ของจติ ปรมิ าณนอ้ ย จนแมร้ วมกบั การนง่ิ ของกายทม่ี แี ลว้ มนั กย็ งั ไมพ่ อ นนั่ คอื ฟงุ้ ซา่ นมาก ผมู้ กี เิ ลสมาก) สว่ นผทู้ ที่ ำ� “นโิ รธ” ใหต้ นได้ กไ็ มจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งนอนราบกบั พน้ื เพอื่ หลบั กายกไ็ ด้ นงั่ ทำ� “นโิ รธ” นนั่ แหละคอื การหลบั ทง้ั กายและจติ เชน่ พระมหากสั สปเถระเจา้ ประพฤตเิ ปน็ ประจำ� เปน็ ตน้ จงึ ควรจะเขา้ ใจคำ� วา่ “ความหลบั ” ใหแ้ ท้ ใหห้ มด ใหเ้ พยี งพอ ถา้ คน ธรรมดานอนหลบั นน้ั กค็ อื กายหลบั เสยี เปน็ สว่ นใหญ่ แตใ่ จหรอื จติ นนั้ หลบั ดว้ ยนอ้ ยนกั นน่ั คอื ความหลบั ของคน และคำ� วา่ “นโิ รธ” นนั้ กค็ อื การหลบั ทงั้ กายหลบั ทง้ั จติ เปน็ การหลบั ทท่ี ำ� “ความนง่ิ ” ไดป้ รมิ าณมาก ทส่ี ดุ ยง่ิ กวา่ “นพิ พาน” เพราะ “นพิ พาน” นนั้ คอื การหลบั แตเ่ พยี งจติ บางสว่ นเทา่ นน้ั สว่ นกายนน้ั ไมไ่ ดห้ ลบั ดว้ ยเลยแตป่ ระการใด อนั ผอู้ ยใู่ นภาวะ “นโิ รธ” แบบนน้ั (ผหู้ ลบั ทงั้ กายหลบั ทงั้ จติ ) จงึ คอื ผไู้ มม่ ปี ระโยชนอ์ นั ใด เปน็ ผไู้ มไ่ ดท้ ำ� งานทำ� การอะไรทง้ั สน้ิ นง่ิ สงบแขง็ ทอ่ื อยอู่ ยา่ งนน้ั สว่ นผทู้ ่ี “นพิ พาน” นนั้ (ผหู้ ลบั แตจ่ ติ บางสว่ น) คอื ผทู้ ไี่ ด้ งานมากทสี่ ดุ เพราะกายไมค่ อ่ ยจะไดห้ ลบั อะไรนกั และจติ กจ็ ะหลบั ตาม ภาวะเวลาทผี่ รู้ ตู้ งั้ ใจจะใหห้ ลบั เทา่ นนั้ ถา้ ในวาระใดมงี าน จติ กถ็ กู ใชท้ ำ� งาน วาระใดควรหลบั ผรู้ ้นู น้ั กจ็ ะทำ� จติ ตนใหห้ ลับลงไปทันที ไม่ไปวนุ่ วายกับ สภาวะนนั้ ๆ ผนู้ นั้ คอื ... ลำ� ธารชวี ติ | ๑๘๕

“พระอรหนั ต”์ คอื คนผทู้ ำ� จติ ตวั เองใหห้ ลบั เมอ่ื ใด ขณะใด กไ็ ด้ ตามตอ้ งการ เรยี กวา่ ผทู้ ำ� ทกุ ขใ์ หต้ ดั ขาดพน้ ไปไดเ้ ปน็ สมจุ เฉท คอื จะระงบั ทกุ ขใ์ หต้ นเมอื่ ใดกส็ ามารถทำ� ไดเ้ ดด็ ขาดในทนั ที ไมว่ า่ จะอยใู่ นภาวะหลบั หรอื ตนื่ อยา่ งไร หรอื จะอยใู่ นภาวะลมื ตาหรอื หลบั ตากต็ าม เรยี กวา่ เปน็ ผู้ พน้ ทกุ ขเ์ ปน็ สมจุ เฉท “สมจุ เฉท” จงึ หมายถงึ วา่ ดบั ไดเ้ สมอ ตดั เมอ่ื ใด กไ็ ด้ (ตามทผี่ บู้ รรลสุ ามารถทำ� จติ ใหเ้ ปน็ ไปในอำ� นาจ มเี จโตวสปิ ตั โต จะตง้ั / ไมต่ ง้ั จะตดั /จะตอ่ จะต/ิ จะชม กไ็ ด)้ ไมใ่ ชห่ มายความวา่ ดบั แลว้ ดบั เลย หรอื ดบั ตลอดกาล ถ้าดับแลว้ ดับเลยดบั ตลอดกาล น่นั คอื “ตาย” และตายสนทิ อย่าง “อนปุ าทเิ สสนพิ พาน” หรอื ปรนิ พิ พานดว้ ย จงึ จะตอ้ งเขา้ ใจคำ� วา่ “สมจุ เฉท” ใหถ้ กู ใหต้ รงดว้ ย นกั ธรรมหลายทา่ นตดิ ขอ้ งเรอ่ื งนอี้ ยมู่ าก จงึ ไมถ่ งึ นพิ พาน ไดส้ กั ที เพราะเขา้ ใจ “สมจุ เฉท” ไมเ่ พยี งพอ ไปเขา้ ใจวา่ เปน็ การดบั สนทิ ดบั อยา่ งไมเ่ กดิ อกี ตลอดกาล! ทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ งทป่ี รงุ แตง่ กนั อยู่ มนั ไมม่ อี ะไร “ดบั สนทิ ” อยา่ งแทจ้ รงิ ลงไปไดห้ รอก มนั เปน็ เพยี งขดี ขน้ั ของสภาวะแตล่ ะระดบั แตล่ ะขนั้ เทา่ นนั้ ตอ้ งพยายามทำ� ความเขา้ ใจกบั คำ� วา่ “ระดบั หรอื ขดี ขนั้ ” นใ้ี หด้ ี ใหไ้ ด้ จงึ จะ ทะลุ คำ� วา่ “ไตรลกั ษณ”์ [เรอื่ งนเี้ ปน็ อกี เรอื่ งหนงึ่ ทคี่ วรจะไดพ้ ดู กนั แตใ่ น ตอนน้ีเหน็ ทจี ะพูดยงั ไม่ได้ เพราะมนั จะยดื ยาวเกนิ ขอบเขต แต่ขอก�ำชบั ส�ำหรับผสู้ นใจในการปฏิบัตธิ รรม จงอยา่ ละเลยเปน็ อนั ขาด ตราบใดยัง เขา้ ใจขอบขีดของ สภาวะ แต่ละสภาวะไม่ได้ ก็ไมร่ จู้ ะจบความเป็น “สภาวะ” นนั้ ๆ ลงไดท้ ไี่ หนอยา่ งไร จงึ ไดเ้ กดิ “ความไมห่ ยดุ หยอ่ น” เกดิ ความไมร่ จู้ บ เปน็ ความกงั วล เปน็ ความรอ้ นรนใจอยเู่ รอื่ ยไป จงึ ไมแ่ จง้ ชดั ความจบสกั ที แมต้ วั จะเคยจบอยู่ เคยสน้ิ ทกุ ขแ์ ลว้ ในบางสภาวะ ในบาง เวลา แตก่ ไ็ มร่ วู้ า่ ตวั เอง “จบอย”ู่ ตวั เอง “สน้ิ ทกุ ข”์ ตวั เอง “พน้ ภาระ” เหมอื น ผไู้ มร่ วู้ า่ “ความหลบั สนทิ แทจ้ รงิ ” คอื “นโิ รธ” และ “ความหลบั เพยี ง พน้ ทกุ ข”์ คอื “นพิ พาน” นน่ั เอง ทง้ั ๆ ทตี่ วั เองกเ็ คย “หลบั อยา่ งแทจ้ รงิ ” ๑๘๖ | ลำ� ธารชวี ติ

หรือท้ังเคยมอี าการ “นพิ พาน” ในตนมาแลว้ แตด่ ้วยยงั โงอ่ ยู่ ยงั ไม่รูว้ ่า อาการนน้ั ภาวะนน้ั คอื “นพิ พาน” และสภาวะอยา่ งนน้ั คอื “นโิ รธ” กค็ ง ยงั งมงาย ยงั ทำ� อยา่ งนน้ั ใหก้ บั ตนยงั ไมไ่ ด]้ ดงั นน้ั ผทู้ ไ่ี มร่ วู้ า่ “ความหลบั ” คอื อะไรอยเู่ ทา่ นนั้ ทย่ี งั ตอ้ งหลงเสพ “ความหลับ” และจะไมร่ จู้ กั อม่ิ จักพอด้วย รแู้ ตว่ ่า มันใหส้ ุขแก่ตน มนั ท�ำ ความอรอ่ ยใหแ้ กต่ นเทา่ นน้ั เชน่ การกนิ เหมอื นกนั รแู้ ตว่ า่ การกนิ ใหส้ ขุ แกต่ น ใหค้ วามอรอ่ ยแกต่ น แตไ่ มร่ วู้ า่ การกนิ แทๆ้ คอื อะไร จงึ กลายเปน็ หลง “รส” หลง “ความอรอ่ ย” หลงเสพอยทู่ ง้ั สน้ิ นแ่ี หละคอื “ความสงู สดุ ” ความรู้ ทที่ กุ คนควรจะไดเ้ ขา้ ใจ ควรจะรจู้ ะเหน็ ได้ เรารวู้ า่ ความหลบั สนทิ นนั้ สขุ แตท่ �ำไมไมฝ่ ึกฝนหดั ท�ำจติ มี “ความหลบั ” ให้ตวั เอง จนสามารถกระทำ� “ความหลบั ” ใหต้ วั เองไดแ้ ม้ “ตน่ื ” อยเู่ สยี เลา่ จะมวั หลงเสพความหลบั อยใู่ ย ยง่ิ แกช่ รา “คน” ผไู้ มร่ ไู้ มแ่ จง้ กย็ ง่ิ เสพความหลบั มากขนึ้ เทา่ นน้ั เพราะ ยงิ่ หลงใน “รส” สขุ ของมนั แตก่ ไ็ มร่ วู้ า่ มนั คอื อะไร? หลบั จรงิ ๆ แทๆ้ คอื อยา่ งไร? ทำ� ไมมนั จงึ สขุ ทำ� ไมมนั จงึ สงบ มนั จงึ ดี จงึ ชอบมนั กเ็ พราะมนั สงบ มนั นิ่ง มนั หมดวุน่ เมือ่ ยังไมร่ ู้ ไมแ่ จ้ง กจ็ ะยงั เกดิ มาเสพความหลับ ตามเสพความสขุ อนั ไมร่ นู้ ไี้ ปอกี ตลอดกปั กลั ป์ …สรรพรสยอ่ มท…ำ�…ห…นา้ ทข่ี อ…งร…ส …แตเ่ ราไมต่ ดิ รส ทอ่ี ธบิ ายมายดื ยาวนน้ั นน่ั แหละคอื เรอ่ื ง “รส” อนั เกดิ จาก “สมั ผสั ” และ “รส” ทาง “ปากทางลนิ้ ” และ “รส” ทร่ี วมยอดสดุ หมดคอื รสสขุ ชน้ั นพิ พาน หรอื ชน้ั ความหลบั อยา่ งถกู ตอ้ งตรงแท้ สว่ นเรอื่ งกลน่ิ เรอื่ งรปู เรอ่ื งเสยี ง กโ็ ดยนยั เดยี วกนั ความสวยมนั ยง่ิ ไมม่ เี ลยในโลก รปู งามกไ็ มม่ ี ลำ� ธารชวี ติ | ๑๘๗

แต่คนไปสมมตุ เิ อาท้งั ส้นิ เรอ่ื ง กลนิ่ -รูป-เสียง นี้ สำ� คัญนอ้ ยเหลือเกิน ในโลก มนั เปน็ เพยี งกเิ ลสชน้ั “ผชู้ ว่ ย” หรอื ชน้ั ลกู นอ้ งเทา่ นน้ั กร็ สแหง่ ปาก แห่งล้ิน และสัมผัสเสียดสีนั่นแหละเป็นกิเลสช้ัน “พระเอกนางเอก” จึง อยา่ ไปมวั โงอ่ ยกู่ บั แมก้ เิ ลสชนั้ ลกู นอ้ งเลย อยา่ ไปหลงยดึ ถอื อะไรอยเู่ ลย ในชวี ติ คน ขาดรปู ขาดกลนิ่ ขาดเสยี ง ได้ อยา่ งไมต่ อ้ งไปแตะตอ้ งกนั เปน็ เดด็ ขาด ไมว่ า่ จะรปู สวย รปู งาม หรอื สอี ะไรทงั้ สน้ิ ไมเ่ กยี่ วกบั ชวี ติ เลย ชวี ติ ไมต่ อ้ ง “เปน็ อย”ู่ กบั รปู และไมต่ อ้ งมกี ลนิ่ ใดๆ มาเสพ ไมต่ อ้ งมเี สยี ง ใดๆ มาเสพทงั้ สน้ิ กลนิ่ หอมกลนิ่ เหมน็ กไ็ มเ่ อาทง้ั นน้ั เสยี งไพเราะไมไ่ พเราะ เสยี งฉอเลาะไมฉ่ อเลาะ จะออ่ นหวานหยาบกระดา้ งอะไรกไ็ มจ่ ำ� เปน็ ไมต่ อ้ ง ไปวุ่นกับมันทั้งหมด ๓ อย่างนี้คนไม่ต้องการมันเลยโดยแท้ ตัดปัญหา อยา่ ไปใสใ่ จเลย คนขาดรปู ทตี่ อ้ งใจ ขาดกลนิ่ ทตี่ อ้ งใจ ขาดเสยี งทต่ี อ้ งใจได้ อย่างเด็ดขาด ไม่ต้องพบเห็นกันได้ แต่เร่ือง “กิน” นี่สิ ยังต้องมี ถา้ ปรารถนาใหร้ า่ งกายทรงอยู่ (คอื ยงั ไมถ่ งึ กบั ปลอ่ ยใหต้ าย) ดงั นน้ั เมอ่ื ยงั ตอ้ งกนิ จงึ ยงั ตอ้ งแตะ (สมั ผสั ) กบั “รส” จงึ ควรตอ้ งพจิ ารณาใหด้ ี …ระวงั อาหารจะพ…า…ตงั้ …ลงสคู่ ว…าม…หล…งเพลนิ ในตณั หา แม้กระน้ันในอาหารที่กิน ก็ยังมีรูป - มีกล่ิน - มีเสียงอยู่เหมือนกัน จงพจิ ารณาใหเ้ หน็ และตดั ใหไ้ ด้ รคู้ วามแทใ้ หไ้ ด้ และตอ้ งปฏบิ ตั โิ ดยอยา่ ไป หลงคลอ้ ย เผลอใจอรอ่ ยหรอื เพลดิ เพลนิ กบั รปู กบั กลนิ่ กบั เสยี ง กบั รส เปน็ อนั ขาด ตอ้ งรคู้ วามแทท้ แ่ี ทใ้ หไ้ ด้ ความเพลดิ เพลนิ เจรญิ ใจคอื ความได้ เสพสมใจทยี่ ดึ ไวถ้ อื ไว้ สมมตุ เิ อาไวใ้ นตนนนั่ เอง คดิ ใหด้ ี ตรองใหแ้ จง้ ดงั นนั้ เกิดความเพลิดเพลินเจริญใจในตนเมื่อใด ก็คอื นัน่ แหละ เราก�ำลัง ๑๘๘ | ลำ� ธารชวี ติ

“หลง” อยู่ทีเดียวในขณะนั้น ความเพลิดเพลินเจริญใจไม่มีในโลก มนั เปน็ คำ� เรยี กอาการสมใจทไี่ ดเ้ สพสง่ิ ที่ “ใคร”่ ตา่ งหาก ความ “ใคร”่ นนั้ มนั ได้ “ใคร”่ ไวใ้ นใจนอนนง่ิ มานานนกั หนา จนไมร่ ตู้ วั วา่ ได้ “ใคร”่ อยู่ และมที งั้ ที่ “ใคร”่ อยา่ งแรงในปจั จบุ นั นน้ั ดว้ ย ดว้ ยเหตนุ ้ี “ความสมใจ” ใดๆ มนั จงึ เกดิ กบั ตนไดท้ กุ วนิ าที เพราะความ “ใคร”่ ทฝี่ งั แนน่ นอนนง่ิ อยตู่ ลอด กาลนาน มนั กย็ งั คง “ใคร”่ อยอู่ ยา่ งนนั้ ผจู้ ะเปน็ ผหู้ มดความ “ใคร”่ หรอื อนั เรยี กวา่ “ตณั หา” ไดจ้ รงิ ๆ จงึ ตอ้ งชำ� ระลา้ งออกใหไ้ ด้ แมค้ วาม “ใคร”่ ที่ฝังลึกนอนนิ่งแน่นอยู่ในก้นบึ้งของจิต อันเรียกว่า อาสวะหรืออนุสัย นน้ั ดว้ ย มนั จงึ เปน็ การชำ� ระลา้ งทยี่ ากยง่ิ ขนั้ อกุ ฤษฏ์ ทเี ดยี ว สรปุ รวมเรอ่ื งทอี่ ธบิ ายมาแลว้ ไดว้ า่ จะตอ้ งเพง่ พจิ ารณา (วปิ สั สนา) ใหแ้ จง้ ใหไ้ ดใ้ นเรอื่ งของ “การกนิ อยหู่ ลบั นอน” ของคนนนั่ เอง ไมม่ อี ะไร มากไปกวา่ นนั้ เลย สามารถนำ� ไปสงั วรเปน็ “กรรมฐาน” เพอ่ื ปฏบิ ตั ิ ลดละได้ เนอื้ หาของ “ชวี ติ ” ทแี่ ทท้ เี่ ปน็ แกน่ กค็ อื เรอื่ งทอี่ ยใู่ นขอ้ ถามขอ้ ๒ ของคณุ สกลุ งามเลศิ ชยั ทผี่ า่ นมาแลว้ นน่ั แหละ ดงั ไดอ้ ธบิ ายมาเสยี ยดื ยาว หลายเดอื น “คน” นน้ั ไมใ่ ชอ่ ะไรเลย “คน” ดำ� รง “ชวี ติ ” อยกู่ บั “กาม” ทงั้ สนิ้ “กาม” ทงั้ หลายกม็ เี พยี ง ๕ แขนง ดงั ทพ่ี ระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ไดท้ รง แยกไวอ้ ยา่ งพอดๆี คอื รปู -รส-กลน่ิ -เสยี ง-สมั ผสั กม็ อี ยเู่ ทา่ นน้ั ถา้ “คน” ผใู้ ด ไมห่ ลงยดึ ถอื วา่ รปู -รส-กลนิ่ -เสยี ง-สมั ผสั มนั มี มนั จำ� เปน็ มนั จะ ตอ้ งซอ้ งเสพ มนั จะตอ้ งหามาใหต้ นแลว้ ละก็ “คน” ผนู้ นั้ ก็ “พน้ กาม” กค็ อื “พน้ ทกุ ข”์ นน่ั เอง หรอื คนผนู้ น้ั “กนิ อยหู่ ลบั นอน” เปน็ ทำ� ไดถ้ กู ตอ้ งอยา่ ง เขา้ ใจ อยา่ งรู้ อยา่ งไมห่ ลง ดงั นนั้ “คน” กค็ อื “ทกุ ข”์ “คน” กค็ อื “กาม” “คน” กค็ อื ผหู้ ลงอยกู่ บั รปู -รส-กลน่ิ -เสยี ง-สมั ผสั ผใู้ ดเลกิ เสพ รปู -รส- กลน่ิ -เสยี ง-สมั ผสั เลกิ เสพกามคณุ ทงั้ ๕ แขนงน้ี ผนู้ นั้ กเ็ ลกิ เสพทกุ ข์ ผนู้ น้ั ลำ� ธารชวี ติ | ๑๘๙

กห็ ยดุ ทกุ ข์ ผนู้ น้ั กห็ มดทกุ ข์ ผนู้ นั้ กพ็ น้ ความเปน็ “คน” ผนู้ น้ั กไ็ มใ่ ช่ “คน” ผนู้ น้ั กเ็ ปน็ “อารยิ บคุ คล” ผนู้ นั้ กเ็ ปน็ “พระอรยิ ะเจา้ ” คำ� ถามขอ้ ท่ี ๓ ของคณุ สกลุ งามเลศิ ชยั มวี า่ :- “... ทำ� อยา่ งไรเราจงึ จะอยใู่ นโลกมนษุ ยไ์ ดอ้ ยา่ งดที สี่ ดุ - ถกู ตอ้ ง ท่ีสุด - ก้าวหน้าในชีวิต - ถูกศีลธรรมท่ีสุด และถ้ายังไม่สามารถท่ีจะ หลดุ พน้ จากวฏั จกั รของการเวยี นวา่ ยตายเกดิ กข็ อใหภ้ พตอ่ ไป (เกดิ ใหม)่ ไดท้ ำ� ดี หรอื วา่ ดกี วา่ ภพนเ้ี รอ่ื ยๆ” ขา้ พเจา้ เคยกลา่ วมานกั หนาแลว้ วา่ ทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ งทมี่ นั แตกตา่ งกนั อยู่ เพราะมันยังไม่ครองความเป็นสิ่งๆ เดียวกัน ดังนั้น ที่แยกว่าดี ว่าช่ัว ก็เพราะมันยังเปลี่ยนแปลงอยู่ ยังไม่นิ่งสนิท มันยังเดินทางห่างกันอยู่ เพราะฉะนนั้ ทกุ สงิ่ ทกุ สภาพในโลกน้ี เมอ่ื มนั ยงั แบง่ เปน็ ๒ สภาพได้ มนั กค็ อื มนั ยงั ไมจ่ บนง่ิ อยู่ มนั ยงั ไมถ่ งึ ท่ี ยงั ไมบ่ รบิ รู ณ์ ดว้ ยเหตนุ จี้ งึ ยงั คงมี ดกี บั ชว่ั หรอื มี ถกู กบั ผดิ หรอื กา้ วหนา้ กบั ถอยหลงั หรอื ถกู ศลี ธรรมกบั ผดิ ศลี ธรรม หรอื อาจพดู งา่ ยๆ กค็ อื ยงั มี “คน” กบั “อารยิ บคุ คล” รวมความแลว้ ถา้ เราจะอยอู่ ยา่ ง “คน” เรากอ็ ยอู่ ยา่ งหนง่ึ ถา้ เราจะอยู่ อยา่ ง “อารยิ บคุ คล” เรากจ็ ะตอ้ งอยอู่ กี อยา่ งหนง่ึ อยา่ งตรงกนั ขา้ มอยเู่ สมอ จะเปน็ เรอ่ื งเดยี วกนั นน้ั ไมไ่ ด้ ทมี่ นั ดเู หมอื นทางเดยี วกนั นน้ั เพราะคนผนู้ นั้ ยงั เขา้ ใจไมไ่ ด้ แยกไมอ่ อกวา่ มนั แตกตา่ งกนั ความแตกตา่ งกนั หรอื ความ หา่ งกนั ยงิ่ นอ้ ยลงเทา่ ใดกย็ ง่ิ แยกความแตกตา่ งกนั ออกยาก มากเทา่ นน้ั จึงจะต้องมีความเข้าใจละเอียด มีจิต มีปัญญาที่ละเอียด สามารถมา แยกแยะสภาพทม่ี ี สงิ่ ตรงกนั ขา้ ม (ความแตกตา่ งหรอื ความทย่ี งั ไมเ่ ปน็ สง่ิ เดยี วกนั แทๆ้ ) กนั นน้ั ๆ ออกใหไ้ ด้ นนั่ คอื ตอ้ งรคู้ วามหยาบ ความละเอยี ด ของการมสี ภาวะเปน็ “นาม” และการมสี ภาวะเปน็ “รปู ” ใหถ้ อ่ งแท้ ม่ังมี กับ จน ก็แตกต่างกัน แต่ถ้าม่ังมีมากน้อยกว่ากันไม่เท่าใด เรากจ็ ะแยกคน ๒ คนนน้ั ยากละ กระนนั้ กด็ ี ๒ คนนน้ั กจ็ ะตอ้ งมคี นหนง่ึ ๑๙๐ | ลำ� ธารชวี ติ

มง่ั มมี ากกวา่ และอกี คนหนงึ่ มงั่ มนี อ้ ยกวา่ คนมากกวา่ ยอ่ มไดช้ อื่ วา่ มงั่ มกี วา่ สว่ นอกี คนหนง่ึ กจ็ ะตอ้ งถอื วา่ จนกวา่ อยนู่ นั่ เอง เพราะฉะนนั้ ถา้ จะอยอู่ ยา่ ง คน กต็ อ้ งยดึ เอาทางมงั่ มี ถา้ จะอยอู่ ยา่ งอารยิ บคุ คล กต็ อ้ งยดึ เอาทางจน โก้ กบั มอซอ กแ็ ตกตา่ งกนั เพราะฉะนนั้ ถา้ จะอยอู่ ยา่ งคน กต็ อ้ ง ยดึ เอาอยา่ งโก้ ถา้ จะอยอู่ ยา่ งอารยิ บคุ คล กต็ อ้ งยดึ เอาอยา่ งมอซอ มเี กยี รติ กบั ไรเ้ กยี รติ กแ็ ตกตา่ งกนั มยี ศสงู กบั มยี ศตำ่� กวา่ กแ็ ตกตา่ งกนั มขี า้ วสวย กบั มขี า้ วสาร กแ็ ตกตา่ งกนั แมแ้ ตอ่ มิ่ กบั อด กแ็ ตกตา่ งกนั ถา้ จะอยอู่ ยา่ งคน กต็ อ้ งเลอื กเอาอม่ิ ถา้ จะอยอู่ ยา่ งอารยิ บคุ คล กต็ อ้ งเลอื กเอาอด ดงั นนั้ โง่ กบั ฉลาด จงึ คอื ความแตกตา่ งกนั ทค่ี นเขา้ ใจไมไ่ ดง้ า่ ยๆ แตแ่ นน่ อนทส่ี ดุ โงก่ บั ฉลาดจะเหมอื นกนั หรอื เปน็ เรอ่ื งเดยี วกนั นน้ั ไมไ่ ด้ แนๆ่ ตามความเขา้ ใจอยา่ งขนั้ ประถม เพราะฉะนนั้ ถา้ คนเลอื กเอา ความกา้ วหนา้ ความเจรญิ ทเ่ี ขาคดิ วา่ กา้ วหนา้ อยา่ งน้ี เจรญิ อยา่ งน้ี เปน็ เรอ่ื งถกู เปน็ เรอ่ื งดี เปน็ เรอ่ื งมศี ลี ธรรม ความไม่ก้าวหน้าในอย่างนั้น ความไม่เจริญในอย่างเดียวกันน้ัน กเ็ ปน็ สงิ่ ทอี่ ารยิ บคุ คล ตอ้ งเลอื กเอาอยา่ งแนน่ อน ดว้ ยเหตนุ ้ี ถา้ ถอื วา่ อารยิ บคุ คลฉลาด คนกโ็ งอ่ ยตู่ ลอดกปั กลั ป์ และหรอื ถา้ คนผใู้ ดไมเ่ หน็ ดว้ ย มองไมเ่ หน็ ตามเอาเลย ยงั คงยนื ยนั อยวู่ า่ การกา้ วหนา้ อยา่ งนนั้ (อยา่ งคน) การเจรญิ อยา่ งนนั้ เปน็ ความฉลาด ผนู้ น้ั กต็ อ้ งถอื วา่ อารยิ บคุ คลผเู้ หน็ เปน็ ตรงกนั ขา้ มนน้ั โงอ่ ยู่ เร่ืองก็มีอยู่เท่าน้ีเองในโลก เพราะฉะน้ัน การจะเลือกเอาทางใด ทางหนง่ึ เปน็ ทางเดยี ว จงึ คอื การไม่ “หมนุ ” การไมว่ น การไมม่ วี ฏั ฏะ กจ็ ะมี เสน้ ทางตรง มจี ดุ หมาย มที ไี่ ป มที จี่ บ มเี วลาหมดสนิ้ นนั่ คอื ถา้ ปกั ใจเชอ่ื วา่ “ด”ี คอื ไมไ่ ปเจรญิ (อยา่ งคน) ไมก่ า้ วหนา้ (อยา่ งคน) ไมร่ วย ไมเ่ อาเกยี รติ ลำ� ธารชวี ติ | ๑๙๑

ไม่เอาโก้ ไม่เอายศ ไมเ่ อาตำ� แหนง่ ไม่เอาสรรเสริญยกยอ่ ง ไมเ่ อาอิม่ ไมเ่ อาการอยากไดม้ าใดๆ ดว้ ยประการทง้ั ปวง ผูน้ ัน้ ก็มงุ่ หน้า “สละ” ต้ังหน้าปฏิบตั ิให้ “ดี” จนถึงท่สี ุดให้ได้ ก็คือ จะตอ้ งไมเ่ อาอะไรทง้ั นนั้ นนั่ เอง เมอ่ื เปน็ ผไู้ มเ่ อาอะไรทงั้ นน้ั จนไดอ้ ยา่ ง แทเ้ ทยี่ ง กค็ อื ผหู้ มดสน้ิ สนิ้ จรงิ ๆ สนิ้ ทง้ั สมบตั นิ อกกาย และสน้ิ ทง้ั สมบตั ิ ในกาย คอื “ความอยาก” ทงั้ ปวง ผนู้ นั้ กถ็ งึ จดุ จบ หมดวฏั ฏะ สนิ้ การหมนุ ทนั ที …ความตา่ ง…ก…นั ข…อง ธร…รม…ดา…สองอยา่ ง แต่ถ้าผู้ใดยังพะว้าพะวง ความเจริญ (อย่างคน) ก็ยังจะต้องเอา ความกา้ วหนา้ (อยา่ งคน) กย็ งั ทงิ้ ไมไ่ ด้ พอคดิ ไดว้ า่ การโลภมา การอยากไดม้ า ไมว่ า่ จะเปน็ ลาภ เปน็ ยศ เปน็ สรรเสรญิ นนั้ ลว้ นแตเ่ ปน็ กเิ ลส เปน็ ความชว่ั เพราะพระอรยิ ะเจา้ ขนั้ สงู สดุ คอื สมเดจ็ พระอนตุ ตรสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ทรง สอนไวก้ ็เลยหยุดพกั การโลภได้บา้ งในบางขณะ หยดุ ชะงักทจ่ี ะสร้างความ กา้ วหนา้ (อย่างคน) ความเจริญ (อย่างคน) ลงไป หนั มาปฏบิ ตั ิความดี (คือหยุดโลภเอาความเจริญ หยุดโลภเอาความก้าวหน้า หรือหยุดสร้าง หยดุ กอ่ ใดๆ ใหต้ น หรอื หยดุ เอามาใหต้ นในทกุ ดา้ น นน่ั เอง) นนั่ คอื ไมไ่ ด้ เดนิ ทางเปน็ เสน้ ตรง ยงั เดนิ ไปทางดบี า้ ง ยงั เดนิ ไปทางชว่ั บา้ งอยู่ คนผนู้ จี้ งึ ไมม่ ที างจบ จงึ ไมม่ จี ดุ หมายอนั แทจ้ รงิ จงึ “วน” อยู่ จงึ “หมนุ ” อยู่ จงึ เรยี ก วา่ ไมพ่ น้ วฏั ฏะสงสาร วนแลว้ วนเลา่ อยกู่ บั ดๆี ชว่ั ๆ อยอู่ ยา่ งนน้ั เอง หมนุ ไป หมนุ มา ไมเ่ ทยี่ งแทต้ รงเผงได้ การจะจบสน้ิ ลงจงึ จะเกดิ ขน้ึ ไมไ่ ดเ้ ปน็ อนั ขาด นนั่ คอื ความแตกตา่ ง ความตรงกนั ขา้ มของ “คน” และ “อารยิ บคุ คล” การเจรญิ อยา่ งคน การกา้ วหนา้ อยา่ งคนนนั้ จะแยกแยะคดิ ใหเ้ ขา้ ขา้ งตวั เอง ๑๙๒ | ลำ� ธารชวี ติ

อยา่ งไร มนั กไ็ มพ่ น้ การพยายามทำ� ตนใหเ้ หนอื คนอน่ื ดว้ ยประการทง้ั ปวง นน่ั เอง ไมเ่ หนอื ดว้ ยลาภ กเ็ หนอื ดว้ ยยศ ไมเ่ หนอื ดว้ ยยศ กเ็ หนอื สรรเสรญิ เพราะฉะนนั้ การจะเหนอื คนอนื่ ไดก้ ค็ อื การเอาเปรยี บ หรอื การกดคนอนื่ ใหต้ ำ�่ ลง หรอื การปนี ขน้ึ ไปยนื ไปเหยยี บอยเู่ หนอื คนอน่ื นน่ั เอง แตถ่ า้ แมน้ คนทกุ คนทำ� อะไรกท็ ำ� ใหเ้ ทา่ กนั เปน็ อยใู่ หเ้ ทา่ กนั ทกุ ประการแลว้ กจ็ ะเหนอื กนั ไมไ่ ดด้ ว้ ยประการทง้ั ปวง ดว้ ยเหตนุ นั้ คนจะเจรญิ จะกา้ วหนา้ จงึ คอื ผหู้ าทางเหนอื เขา ดว้ ยลกั ษณะดงั กลา่ วแลว้ การกา้ วหนา้ อยา่ งคน หรอื การเจริญอยา่ งคนนน้ั ซงึ่ ในสายตา ของอารยิ บคุ คลหรอื พระอรยิ ะเจา้ จงึ ถอื เปน็ การเบยี ดเบยี นผอู้ นื่ เปน็ การเอาเปรยี บ เปน็ เรอ่ื งชวั่ เปน็ เรอ่ื งโง่ เปน็ สงิ่ ไมค่ วรมขี น้ึ ในมนษุ ย์ (ผู้ประเสริฐผู้เจริญอย่างแท้จริง) “คน” ท่ีว่านี้จึงยังไม่ใช่ผู้ประเสริฐ ยงั ไมใ่ ชผ่ เู้ จรญิ ไมใ่ ชผ่ กู้ า้ วหนา้ อยา่ งแทจ้ รงิ พระพุทธองค์มีทุกอย่างเท่ากับภิกษุอ่ืนๆ แม้การเป็นอยู่ แม้การ ฉนั อาหาร แมเ้ รอื่ งยศ เรอื่ งเกยี รติ เรอ่ื งสรรเสรญิ พระพทุ ธองคก์ ม็ อี ยู่ เทา่ กับภิกษุทุกรูปทีม่ ี “จติ ” (เปน็ พระอรหันต)์ อนั เทา่ กัน พระพทุ ธองค์ ไมเ่ คยถอื เปน็ ยศ เปน็ เกยี รติ เปน็ สรรเสรญิ ใดๆ เลย การทคี่ นยกใหท้ า่ น ชูให้ท่าน หรือมอบค�ำสรรเสริญ มอบอาการสรรเสริญยกย่องบูชาใดๆ ใหท้ า่ น แตจ่ ติ พระองคท์ า่ นไมไ่ ดย้ นิ ดี ไมไ่ ดร้ สู้ กึ ปรดี เิ์ ปรม หรอื สยองพองขน กับค�ำสรรเสริญ กับอาการสรรเสริญยกย่องบูชาเหล่าใด ไม่ว่าจะเป็น จากใคร ดงั นนั้ จติ ของพระองคท์ า่ นกม็ เี ทา่ นนั้ เทา่ กบั พระภกิ ษผุ ไู้ มม่ อี าการ หลงใหลในยศ ในเกยี รติ ในสรรเสรญิ ภกิ ษอุ น่ื ๆ ทกุ รปู ทกุ องคก์ เ็ ชน่ กนั พระพทุ ธองคจ์ งึ คอื ผไู้ มม่ อี ะไร ไมไ่ ดอ้ ะไร ไมเ่ อาอะไร เพราะแมจ้ ะมคี นให้ มากมายอยจู่ รงิ กต็ าม แตเ่ มอื่ พระพทุ ธองคไ์ มไ่ ดย้ นิ ดรี บั เอาอะไรเลย (ยนิ ดนี ้ี เกดิ กบั จติ ไมใ่ ชอ่ าการทางกาย ทางกายกค็ งตอ้ งรบั ) สกั อยา่ งเดยี ว กค็ อื พระพทุ ธองคไ์ มไ่ ดอ้ ะไรเลย ลำ� ธารชวี ติ | ๑๙๓

ในมมุ ตรงกนั ขา้ ม ถา้ ผใู้ ดทำ� ทไี มร่ บั เอาอะไรจากใคร แตใ่ นจติ ในใจสิ อยากได้อยู่เร่าๆ อย่างแรงกล้า เมื่อพ้นเหตุการณ์นั้นไปแล้ว ก็ยังกรุ่น เสยี ดายอยู่ หว่ งหาของนนั้ อยใู่ นใจ ผนู้ นั้ แหละคอื ผเู้ อา ผไู้ ด้ ผรู้ บั โดยแม้ จะไมไ่ ดร้ บั ของมาจรงิ ๆ กต็ าม แตก่ ไ็ ดช้ อ่ื วา่ ผรู้ บั ผเู้ อา หรอื ยงั คอื ผยู้ งั โลภ ยงั อยากอยนู่ น่ั เอง ลองคดิ ดใู หถ้ งึ ตามพจิ ารณาดใู หเ้ หน็ จรงิ ใหไ้ ด้ ความจรงิ แทแ้ หง่ จติ กบั ความจรงิ แทแ้ หง่ สภาพภายนอก มนั กลบั กนั อยดู่ งั นี้ การเขา้ ใจผดิ อยใู่ นทกุ วนั น้ี จงึ เปน็ เรอ่ื งของ “คน” นน่ั ตา่ งหาก ทเี่ ขา้ ใจ พระพทุ ธองคไ์ มพ่ อ เขา้ ใจไมถ่ กู คดิ วา่ พระพทุ ธองคเ์ ตม็ ไปดว้ ยคำ� สรรเสรญิ เตม็ ไปดว้ ยยศ เตม็ ไปดว้ ยเกยี รติ เตม็ ไปดว้ ยความสงู (อยา่ งคนธรรมดา เขา้ ใจเอาเอง) แทจ้ รงิ พระพทุ ธองคไ์ มไ่ ดส้ งู ไมเ่ คยทำ� ตน (พระองคเ์ อง) สงู กวา่ ใคร ไมเ่ คยคดิ วา่ ดเี หนอื ใคร หรอื สงู เหนอื ใคร หรอื มยี ศมเี กยี รติ เหนอื ใคร พระพทุ ธองคน์ งั่ ระดบั เทา่ พระอนื่ ในวาระควรนงั่ (ไมใ่ ชท่ ำ� ตนใหม้ ี ความพเิ ศษเสมอ) พระพทุ ธองคน์ อนในระดบั เทา่ กบั พระอน่ื ในวาระควรนอน พระพทุ ธองคไ์ มใ่ ชผ่ นู้ งั่ อยบู่ นดอกบวั ตลอดกาล นอนบนแทน่ ทอง อยา่ งคน ไปวาดรปู ใหด้ ใู หเ้ หน็ กนั นน้ั เมอื่ ไหร่ พระพทุ ธองคห์ วั โลน้ โกนหนวดเครา (แตไ่ มไ่ ดโ้ กนคว้ิ เชน่ พระสงฆใ์ นขณะน)้ี คลมุ กายดว้ ยจวี รสยี อ้ มดว้ ยเปลอื กไม้ (ซึ่งสีเหล่านั้นไม่ใช่สีดังทุกวันนี้ บางคราวมีค่อนไปหาด�ำก็มี น้�ำตาลแก่ นำ้� ตาลมอๆ จนเหลอื งหมน่ ๆ กม็ )ี เหมอื นพระภกิ ษอุ น่ื ทกุ ประการ ไมม่ แี มม้ นุ่ ผม หรอื มยี อด หรอื พระโมฬอี ะไรนนั่ หรอก ไมม่ แี มแ้ สง (รงั สรี อบเศยี ร รอบกาย ดงั รปู วาด ถา้ จะมกี ม็ ไี ดส้ ำ� หรบั บคุ คลผสู้ ามารถ มองเหน็ ไดด้ ว้ ยจติ เทา่ นน้ั ) หรอื แมด้ อกบวั รองพระบาทกม็ ไิ ดม้ ไี ปทกุ ฝกี า้ ว อยา่ งรปู วาดทเ่ี หน็ อยดู่ าษดน่ื แตอ่ ยา่ งใด จงอยา่ เขา้ ใจผดิ เปน็ อนั ขาด “คน” นนั่ ตา่ งหาก คดิ ใหด้ ี “คน” นน่ั เองทนี่ อ้ มใจพรอ้ มใจมอบใหพ้ ระองคท์ า่ น สง่ิ ใดสงู (อยา่ งคนคดิ ) สงิ่ ใดเหน็ วา่ เปน็ การ “เหนอื ” คน คนกว็ าด กแ็ ตง่ กม็ อบใหพ้ ระองคท์ งั้ สนิ้ แตพ่ ระองคท์ า่ นกไ็ มไ่ ดร้ บั เอาสง่ิ ใดเลย “จติ ” และ ๑๙๔ | ลำ� ธารชวี ติ

“กาย” ของพระองคเ์ ทา่ เทยี ม “จติ ” และ “กาย” ของพระภกิ ษอุ น่ื ๆ ทเี่ ทา่ กนั แลว้ ทกุ รปู ทกุ องค์ “จติ บรสิ ทุ ธผิ์ อ่ งใส” เทา่ เทยี มกนั อนั “จติ บรสิ ทุ ธผิ์ อ่ งใส” คำ� นม้ี คี วามหมายลกึ ซงึ้ ละเอยี ดลออมาก พระองคม์ จี ติ บรสิ ทุ ธผิ์ อ่ งใส เทา่ ๆ กบั จติ ของพระอรหนั ตท์ กุ องค์ เปน็ อยไู่ ดเ้ ทา่ กบั พระอรหนั ตท์ กุ องค์ เมอื่ ครองความเปน็ “อรหนั ต”์ ในวาระนน้ั ๆ (หมายความวา่ ในขณะทท่ี กุ องค์ “จิต” อยู่ในสุญญตา หรือนิพพาน) แต่ถ้าเมื่อใด จิตปรุงแต่งใช้งาน ความเปน็ “สพั พญั ญ”ู ของพระพทุ ธองคก์ ป็ รากฏออกมาเปน็ “อนตุ ตร สัมมาสัมพุทธะ” คือมี “ปัญญา” เหนือกว่าพระอรหันต์ทุกๆ รูป ทกุ ๆ องค์ เทา่ นนั้ ดังน้นั จงพยายามอยา่ ยึดคำ� ยึดความเปน็ ขวานผา่ ซาก หรือแบบ พาซอ่ื จนตอ้ งนบั วา่ “โง”่ เปน็ อนั ขาด บางคนเขา้ ใจวา่ พอผใู้ ดบรรลุ “อรหนั ต”์ แลว้ กจ็ ะเปน็ ผมู้ ี “จติ ” มี “ปญั ญา” เทา่ กนั ทกุ องคน์ น้ั กย็ งั เขา้ ใจไมถ่ กู ยงั เปน็ เชน่ นนั้ ไมไ่ ด้ ใน “พระอรหนั ต”์ ทกุ พระองค์ “ปญั ญาบารม”ี และ “วาสนาบารม”ี ของพระอรหนั ตแ์ ตล่ ะองคก์ ย็ งั ลดหลน่ั กนั อยู่ เปน็ แตว่ า่ แตล่ ะทา่ น “ร”ู้ การทำ� “นพิ พาน” ใหต้ น คอื ทำ� “จติ ” ตนใหบ้ รสิ ทุ ธผ์ิ อ่ งใส ไดท้ กุ องคเ์ ทา่ นนั้ กระนน้ั กย็ งั ไมม่ อี ะไรตายตวั หรอื เสมอกนั เทา่ เทยี มกนั ไปเสยี ทง้ั หมด ใน “จติ ” ของเราเองแทๆ้ แตล่ ะดวง เกดิ -ดบั มนั ยงั ผอ่ งใส ปรงุ แตง่ ไมเ่ ทา่ เทยี มกนั เลยในทกุ ๆ ขณะ ในทกุ ๆ ดวง ปว่ ยการคดิ ไปไยถงึ สง่ิ ทหี่ า่ งกนั แยกกนั อยคู่ นละสว่ นออกอยา่ งนนั้ นั่นคือพระอาริยะเจ้า นั่นคือความแตกต่างของคน และแม้ความ แตกต่างของพระอาริยะเจ้าด้วยกัน ตราบใดความแตกต่างยังมี ก็คือ ความถงึ ท่สี ุดทีแ่ ท้ยงั ไมส่ ิ้นอย่างจรงิ จังนัน่ เอง (เพราะความจบถงึ ท่ีสุด ยอ่ มไมม่ สี ภาวะทสี่ องใหต้ า่ งกนั ) ดังน้ัน สิ่งท่ียังไกลกัน ก็ย่ิงแตกต่างและถูกผิดมากกว่ามากยิ่งขึ้น ถา้ คณุ จะอยใู่ นโลกมนษุ ย์ กจ็ งเลอื กเอาวา่ จะอยอู่ ยา่ งไร เพราะคณุ กเ็ กดิ มา เปน็ มนษุ ย์ พระอารยิ ะเจา้ กม็ นษุ ย์ คณุ กม็ นษุ ย์ คณุ ตอ้ งเลอื กเอาอยา่ งใด ลำ� ธารชวี ติ | ๑๙๕

อยา่ งหนง่ึ จะเอามนษุ ยอ์ ยา่ ง “คน” หรอื จะเอามนษุ ยอ์ ยา่ ง “พระอารยิ ะเจา้ ” แตค่ ณุ จะเอาทงั้ ๒ อยา่ ง กค็ อื ยงั อยใู่ นวฏั ฏะ ทย่ี งั ไมแ่ นน่ อน อนั เปน็ วัฏฏะแห่งสัตว์โลก ท่ีมีความเป็นคน เป็นสัตว์เดรัจฉาน เป็นสัตว์นรก เปน็ เทวดา คณุ จะตอ้ งเปน็ สงิ่ เหลา่ นน้ั อยอู่ ยา่ งหา้ มไมไ่ ด้ พน้ ไมไ่ ด้ เพราะ เปน็ ของแนน่ อนอยวู่ า่ ผทู้ ยี่ งั มวี ฏั ฏะ กค็ อื ผยู้ งั ไมห่ มด “โมหะ” หรอื ยงั ไมห่ มด “อวชิ ชา” จงึ ยงั โงอ่ ยดู่ ว้ ยความเปน็ จรงิ อยตู่ ราบนนั้ จะยกตวั ข้ึนไปฉลาดยังไม่ได้ เหมือนพวกแสดงลิเก ก็เขาเป็นเพียงผู้แสดงลิเก เขาไมไ่ ดห้ าทางออกจากความเปน็ ดาราลเิ ก แลว้ เขาจะเปน็ พระเจา้ แผน่ ดนิ หรอื เปน็ อะไรทสี่ งู กวา่ นนั้ ตามทเ่ี ขากเ็ คยสวมบทบาท เคยนกึ คดิ วา่ เปน็ อยู่ เสมอๆ นนั้ ไมไ่ ด้ ภมู ปิ ญั ญา ภมู แิ หง่ ความเปน็ จรงิ ของเขามอี ยเู่ ปน็ อยเู่ ทา่ นนั้ มนั จงึ จะหา้ ม “คน” ไมใ่ หต้ กนรกไมไ่ ด้ ความเทย่ี งแทใ้ น “คน” จะเกดิ ขนึ้ ไมไ่ ด้ ตราบเท่าทีย่ ังไม่ไดช้ ่อื ว่ายกระดับตนขนึ้ เปน็ พระอรยิ ะเจา้ ตอ้ งอยา่ งนอ้ ย ได้เป็นพระโสดาบันน่ันแหละ คุณจึงจะได้รับค�ำที่ใช้ได้ว่าคุณจะดีขึ้น จะกา้ วหนา้ ไปทกุ ๆ ชาติ จะเทยี่ งแท้ จะมหี ลกั ประกนั แนน่ อนวา่ ไมต่ กตำ่� ดงั นน้ั ถา้ คณุ คดิ จะมงุ่ ใหด้ ขี น้ึ กต็ อ้ งปฏบิ ตั ใิ หต้ นเองเปน็ ผเู้ ดนิ ตาม เสน้ ทางทจี่ ะไปสจู่ ดุ จบใหต้ รงทส่ี ดุ อยา่ ใหอ้ ยใู่ นเสน้ ทางอนั วกเวยี นไปๆ มาๆ ดๆี ชวั่ ๆ ทเี่ รยี กวา่ วฏั ฏะสงสารของมนษุ ย์ ถา้ คณุ เขา้ ใจไดพ้ อตามท่ี ขา้ พเจา้ อธบิ ายมาน้ี คณุ กจ็ ะเหน็ แจง้ และจะเรม่ิ เดนิ หรอื จะเรม่ิ ตง้ั ทศิ ให้ ตนเองทนั ที แตถ่ า้ ยงั ไมแ่ จง้ กค็ ง วกๆ วนๆ เปน็ วฏั ฏจกั รอยนู่ น่ั เอง และ ยงั คง “หลง” สมบตั โิ ลก หลง “กาม” “หลง” ความเปน็ “คน” อยตู่ ราบนริ นั ดร์ กาล ลองอา่ นทบทวนดใู หด้ ๆี หลายๆ เทยี่ ว ตรงไหนมนั ยงั ไมเ่ ขา้ ใจ อา่ นซำ�้ ตคี วามใหแ้ ตก จะเปน็ ประโยชนก์ บั คณุ ยงิ่ ขน้ึ ทจ่ี รงิ ขอ้ ถามของคณุ นน้ั ดมี าก มปี ระโยชนม์ ากทเี ดยี ว ยังเหลือค�ำถามข้อสุดท้ายคือข้อ ๔ ก็จะขอตอบให้หมดครบเสียที คณุ ยงั จะจำ� ขอ้ ถามของตนเองไดอ้ ยหู่ รอื เปลา่ กไ็ มท่ ราบ ซง่ึ ขอ้ ถามกม็ อี ยวู่ า่ ๑๙๖ | ลำ� ธารชวี ติ

“...การทำ� ทาน สละใหป้ นั สงิ่ ของชนดิ ไหนทใี่ หอ้ านสิ งสแ์ รงทสี่ ดุ ตอ่ ชวี ติ และการเจรญิ ศลี ชนดิ ไรทจ่ี ะผลกั ดนั ใหม้ นษุ ยร์ อดพน้ วฏั จกั รนไี้ ด”้ เทา่ ทข่ี า้ พเจา้ ไดอ้ ธบิ ายมาแลว้ ทงั้ หมด ในเนอ้ื หาของธรรมะ คณุ กค็ ง พอจะจบั เคา้ ไดล้ ะกระมงั วา่ แทๆ้ จรงิ ๆ นนั้ “ความด”ี กค็ อื การใหท้ าน ออกไปนน่ั เอง ใหไ้ ปใหส้ นิ้ อยา่ ใหเ้ หลอื ใหไ้ ปใหห้ มด ไมว่ า่ จะเปน็ อะไร ก็ตามท่ีตัวเราจะสามารถมีให้ หรือหามาให้ได้ (แม้จะยังไม่เกิดมีในตน และเหน็ เหมาะควรจะหามาให้ ซง่ึ สง่ิ ทพ่ี ระอรยิ ะเจา้ จะพงึ หาอยกู่ ไ็ มม่ อี ะไร เปน็ อนื่ เลย นอกจาก “ปญั ญาญาณ” หรอื สจั ธรรม หรอื ธรรมปญั ญา นนั่ เอง) นน่ั คอื “ความด”ี ดงั นน้ั การทำ� ทาน สละ ใหป้ นั สง่ิ ของชนดิ ไหนทใี่ ห้ อานสิ งสแ์ รงทสี่ ดุ ตอ่ ชวี ติ กค็ อื การใหอ้ ยา่ งไมค่ ดิ ถงึ ชวี ติ ของเราเองเลย แมแ้ ตเ่ ศษเสยี้ วแหง่ ความคดิ ใดๆ จะเปน็ อะไรกไ็ ด้ จะเปน็ อะไรกต็ าม จะเปน็ ของทเี่ ลก็ นอ้ ยจนไมม่ รี ปู ไมม่ รี า่ ง หรอื จะเปน็ ของทใี่ หญโ่ ตมคี า่ สดุ พรรณนา ถา้ การใหน้ นั้ เราใหด้ ว้ ย ความบรสิ ทุ ธ์ิ ใหด้ ว้ ยใจทไ่ี มค่ ดิ หวงแหน ใหด้ ว้ ยใจทไ่ี มค่ ดิ ขอ้ งแวะมาถงึ ชวี ติ เราเองเลยแมแ้ ตเ่ ศษเสยี้ วแหง่ ความคดิ การใหส้ งิ่ ของชนดิ นน้ั แหละ ชอ่ื วา่ เปน็ การใหท้ มี่ อี านสิ งสแ์ รงทส่ี ดุ ตอ่ ชวี ติ ตนเอง “อานสิ งส”์ คำ� นห้ี มายความวา่ “ประโยชน”์ ดงั นนั้ จะกอ่ “ประโยชน”์ ใหแ้ กต่ น กค็ อื ตอ้ งทำ� การให้ ใหไ้ ดต้ ามลกั ษณะทไี่ ดอ้ ธบิ ายมาแลว้ ใหไ้ ดท้ กุ ครง้ั และใหไ้ ดด้ งั นน้ั จรงิ ๆ จงึ จะกอ่ ประโยชนใ์ หแ้ กต่ นแรงทส่ี ดุ หรอื มากทส่ี ดุ ส่วนจะให้ หรอื สละใหป้ ันแกผ่ ู้คนอย่างไร จงึ จะเปน็ การดที เี่ หมาะ ทคี่ วรทส่ี ดุ กค็ อื ตอ้ งพจิ ารณาโดยใชห้ ลกั ดงั นี้ ผทู้ ค่ี วรใหค้ อื ... ๑. ผทู้ มี่ นี อ้ ยทสี่ ดุ ๒. ผทู้ ต่ี อ้ งการมากทสี่ ดุ ในวาระนน้ั ๓. ผทู้ จี่ ำ� เปน็ มากทส่ี ดุ ในวาระนน้ั ลำ� ธารชวี ติ | ๑๙๗

๔. ผทู้ จี่ ะนำ� ไปกอ่ ใหเ้ กดิ ประโยชนม์ ากทสี่ ดุ ๕. ผทู้ เี่ จรญิ ปญั ญาหรอื ผทู้ รงภมู มิ ากทสี่ ดุ หลักนี้ใช้เลือกสรร หรือพิจารณาประกอบการให้ กับคนหรือสัตว์ ทกุ ประเภทดว้ ยการ “เปน็ อย”ู่ จะดว้ ยการรบั หรอื การใหก้ ด็ ี กจ็ ะตอ้ งกอ่ ใหเ้ กดิ “ประโยชน”์ กวา่ หรอื จะเปน็ ผลานสิ งสท์ ดี่ กี วา่ ทกุ ขณะทกุ เมอื่ แมใ้ น “คน” หรอื แมใ้ น “พระอารยิ บคุ คล” ดงั นน้ั ถา้ คดิ ใหด้ กี จ็ ะแจง้ จะเหน็ วา่ หลกั การ กระท�ำดีใดๆ ในโลกก็คอื เพื่อ “ประโยชน์” แกโ่ ลก แก่สว่ นกลาง แกผ่ คู้ นอน่ื ๆ ใหไ้ ดม้ ากทส่ี ดุ ไมม่ เี พอ่ื แกผ่ หู้ นง่ึ ผใู้ ดโดยเฉพาะ หรอื แก่ สว่ นตวั เลยอยนู่ นั่ เอง “คนด”ี คอื คนผใู้ ห้ คนผไู้ มห่ วงไว้ คนผสู้ ละออก ดว้ ยเหตดุ งั นเี้ อง การใหท้ านแกผ่ ใู้ ห้ ผไู้ มห่ วงไว้ ผสู้ ละออก (ซง่ึ เปน็ การคลา้ ยๆ กบั วา่ ชดเชย หรอื ทดแทนอกี ท)ี จงึ เปน็ การใหท้ จ่ี ะตอ้ งงอกเงย ทวั่ ถงึ หมนุ เวยี น เผอื่ แผ่ ยดื ยาวออกไปไมม่ ที สี่ นิ้ สดุ เพราะคนดนี น้ั แมไ้ ดร้ บั กจ็ ะ “รบั ” เพอื่ “ให”้ ตอ่ นน่ั คอื “อารยิ บคุ คล” หรอื “พระอารยิ ะเจา้ ” พระพทุ ธองคจ์ งึ ไดต้ รสั วา่ คนผนู้ แ้ี หละ เปน็ “เนอื้ นาบญุ ” โดยแท้ เพราะหวา่ นอะไรลงไปทอี่ ารยิ บคุ คล หรอื พระอารยิ ะเจา้ จะเกดิ ผลดงั ไดก้ ลา่ ว มาแล้วนั้นแน่ๆ ถ้าผู้ใดเอาแต่ยึดไว้ สะสมไว้ ผู้นั้นก็คือ คนไม่ดี คนช่ัว คนบาปโดยตรง ด้วยเหตุน้ี จึงขอปรับความเข้าใจกับ “คน” ผู้ท�ำทาน สกั นดิ หนง่ึ ดว้ ยเรอ่ื งทย่ี งั เขา้ ใจผดิ อยใู่ นกรณหี นงึ่ คอื “คน” ผยู้ งั เขา้ ใจคำ� วา่ “ทาน” หรอื “ทำ� บญุ ” ยงั ไมพ่ อ เมอื่ ไดท้ ำ� บญุ หรอื ใหท้ านไปแลว้ กไ็ ปหลงตดิ คดิ นกึ อยแู่ ตว่ า่ จะใหท้ า่ นทร่ี บั ของตนไวน้ น้ั เกบ็ ไวใ้ ช้ ไวส้ อย ไวก้ นิ ไวท้ ำ� แตผ่ เู้ ดยี ว ถา้ ผรู้ บั นนั้ จะนำ� ออกเพอื่ “ทาน” ตอ่ ไปกไ็ มย่ นิ ยอม ไมย่ นิ ดี บางทถี งึ กบั โกรธเคอื ง การคดิ กระทำ� เชน่ นลี้ ะ่ เปน็ บาป จงระลกึ ใหด้ ี การกระทำ� เชน่ นนั้ เปน็ การขดั ตอ่ คำ� วา่ “เนอ้ื นาบญุ ” คอื ไมไ่ ดแ้ ผข่ ยาย ไมไ่ ดเ้ พมิ่ พนู หรอื ทวผี ลานสิ งสใ์ นการ “ให”้ ตอ่ ๆ ออกไปเลย ๑๙๘ | ลำ� ธารชวี ติ

ความหมายของคำ� วา่ “เนอ้ื นาบญุ ” คอื แหลง่ พอกพนู แพรข่ ยายพนั ธ์ุ แหง่ บญุ หรอื ทาน ใหเ้ จรญิ งอกงามมากมายไมร่ จู้ บ ดงั นนั้ จงึ อยา่ เขา้ ใจผดิ เป็นอันขาด ถ้าท่านผู้ใดยิ่งเมื่อรับการให้ทานจากเราไปแล้ว แล้วน�ำไป บรจิ าคตอ่ จงรบี ยกมอื ทว่ มหวั ทเี ดยี ว อยา่ ไปหลงยดึ อยวู่ า่ แมก้ ารใสบ่ าตร กจ็ ะต้องบงั คับให้พระรูปนนั้ ฉนั แต่ผูเ้ ดยี ว การคิดเช่นนัน้ ผดิ ย่งิ พระผู้นนั้ ไมก่ นิ ทเี่ ราจดั สรรใหแ้ ลว้ อยา่ งดี แตพ่ ระรปู นนั้ นำ� อาหารชน้ั ดขี องเรานน้ั ไปบรจิ าคทานตอ่ ใหผ้ อู้ นื่ อกี จงึ ยงิ่ เพมิ่ เปน็ ผลานสิ งสม์ ากมวลเปน็ ทวคี ณู เสยี อกี คดิ ดใู หด้ ี เพราะพระผปู้ ฏบิ ตั เิ ยยี่ งนน้ั กไ็ ดอ้ านสิ งสใ์ นสว่ นตนดว้ ย แถมยงั พว่ งกอ่ ผลานสิ งสเ์ พมิ่ พนู ยดื ยาวใหแ้ กผ่ ทู้ ใี่ หท้ าน หรอื ทำ� บญุ ตอ่ ไป เสยี อกี จงึ เปน็ การทำ� ทานทด่ี เี ลศิ ถา้ การทำ� ทานหรอื ใหท้ านในคราครง้ั ใด เปน็ ไปในลกั ษณะอยา่ งนไ้ี ด้ ทกุ ครั้งทกุ คราวไป นัน่ แหละจงรเู้ ถดิ วา่ คนหย่อมนนั้ กล่มุ นนั้ เป็นผเู้ จริญ เปน็ ผสู้ งู โดยแท้ การเบยี ดเบยี นจะเกดิ ขนึ้ ไดอ้ ยา่ งไร นอกจากความ “เปน็ อยดู่ ”ี อนั ความ “เปน็ อยไู่ มด่ ”ี ในทกุ วนั นี้ กเ็ พราะพระไมเ่ ขา้ ใจขบวนการของ “เนอ้ื นาบญุ ” และผจู้ ะเปน็ “พระ” จรงิ ๆ ทก่ี ระทำ� ไดถ้ กู ตอ้ งตามระบบแหง่ “เนอ้ื นาบญุ ” กย็ งั ไมม่ ากพอ ผลแหง่ ความ “เปน็ อยดู่ ”ี จงึ ไมเ่ กดิ จงึ ตอ้ งพจิ ารณาใหด้ ี ใหถ้ อ่ งแท้ การใหท้ านแกค่ น กบั การใหท้ านแก่ อารยิ บคุ คลนน้ั จงึ เปน็ การใหท้ ไี่ ดอ้ านสิ งสแ์ ทๆ้ แนๆ่ มากกวา่ กนั โดยนยั น้ี เพราะอาริยบุคคลย่อมเป็นผู้มีประโยชน์แก่โลกมากกว่า และย่อมเป็นผู้มี นอ้ ยทสี่ ดุ (โดยนยั แหง่ ความเปน็ อยจู่ รงิ เพราะอารยิ บคุ คลไมไ่ ดห้ าอะไรมาให้ ตนเองอยแู่ ลว้ และไมห่ วงแหนสะสมอะไรไวด้ ว้ ย ดงั นน้ั ยอ่ มตอ้ งเปน็ ผขู้ าด หรอื เปน็ ผไู้ มบ่ รบิ รู ณอ์ ยจู่ รงิ โดยความเปน็ อยู่ ทา่ นบรบิ รู ณแ์ ตใ่ นจติ ของทา่ น เทา่ นน้ั เพราะทา่ นไมใ่ ฝโ่ ลภะ แมค้ วามเปน็ อยจู่ รงิ ทา่ นจะไมพ่ อ ไมม่ ปี านใด ทา่ นกไ็ มท่ รุ นทรุ าย ทา่ นกอ็ ยเู่ ฉยๆ นงิ่ ๆ ประหนง่ึ คนทมี่ อี ยอู่ ยา่ งบรบิ รู ณ์ แตโ่ ดยแทจ้ รงิ นนั้ ทา่ นไมม่ อี ะไร ทา่ นยงั ขาดสงิ่ ทจ่ี ำ� เปน็ จรงิ ๆ เชน่ อาหาร ลำ� ธารชวี ติ | ๑๙๙

เครอ่ื งใชบ้ างอยา่ ง ทา่ นกย็ งั ตอ้ งกนิ ตอ้ งใชเ้ ปน็ ตน้ ) ดว้ ยเหตทุ ง้ั หลายทง้ั ปวงน้ี ถ้าเราทาน หรือสละให้ปันสิ่งของแก่อาริยบุคคล จึงจะมีผล มีอานิสงส์ มากกวา่ ใหแ้ กค่ นธรรมดา แตข่ องชนดิ ทจี่ ะใหน้ นั้ กค็ วรเปน็ ของทจ่ี ำ� เปน็ แก่ ชวี ติ ของอารยิ บคุ คลเทา่ นน้ั และใหถ้ กู ตรงกบั จงั หวะทที่ า่ นขาดแคลนอกี ดว้ ย แมใ้ หอ้ ยา่ งอน่ื อนั ไมจ่ ำ� เปน็ กเ็ ทา่ กบั ทำ� บาปไดอ้ กี เชน่ กนั เปน็ ตน้ วา่ เราจะเอาน�้ำอบน�้ำหอมไปถวายพระ ก็เป็นเรื่องท่ีแทนที่จะได้อานิสงส์ กลบั จะเปน็ บาป เพราะพระไมพ่ งึ ใชน้ ำ้� อบนำ้� หอม ไมว่ า่ กรณใี ดๆ ผดิ ศลี ดว้ ย หรอื แมก้ ารเอาดอกไมส้ วยๆ ไปถวายพระนนั้ ขา้ พเจา้ กม็ องไมเ่ หน็ วา่ จะได้ อานสิ งสอ์ ะไรเกดิ ขน้ึ ถา้ เอาดอกไมส้ วยไปใหแ้ กค่ นธรรมดาทเี่ ขาตอ้ งการจะ เหมาะควรมากกวา่ หรอื แมน้ ำ�้ อบนำ้� หอมกเ็ ชน่ กนั นน่ั แหละจะไดป้ ระโยชน์ เกดิ อานสิ งสม์ ากกวา่ เพราะพระยอ่ มไมแ่ ตะตอ้ งแมด้ อกไมแ้ ลของหอมใดๆ บางคนคิดว่าการเอาดอกไม้ถวายพระเป็นของจ�ำเป็นน้ัน ข้าพเจ้า ไมเ่ หน็ ดว้ ยเลย ไมว่ า่ จะเปน็ ดอกไมท้ หี่ อมดว้ ยกลน่ิ สวยดว้ ยสี หรอื บรบิ รู ณ์ ด้วยรปู เช่น ดอกกลว้ ยไมร้ าคาสูง ไปจนกระทง่ั ดอกบัวก็ตาม หรือแม้ การทำ� ธปู ทำ� เทยี นขน้ึ มาถวายพระเพอื่ นำ� ไปจดุ ไปเผาทง้ิ กด็ ี เปน็ เรอ่ื งรเู้ ทา่ ไมถ่ งึ การณท์ ง้ั สน้ิ อามสิ บชู า (การบชู าดว้ ยขา้ วของ) ใดๆ กต็ อ้ งใหม้ คี า่ ควรแกเ่ หตแุ ละ ตอ้ งมคี วามฉลาด ในการใชอ้ ามสิ นน้ั ๆ ดว้ ย พระพทุ ธองคท์ รงใหเ้ ลกิ เผา ของบชู าเทพเจา้ บชู าพระเจา้ หรอื บชู ายญั แตค่ นทย่ี งั ยดึ แบบอยา่ ง (เพราะ เปน็ คนนอกศาสนาพทุ ธ) กพ็ ยายามดดั แปลงและหาเรอื่ งจดุ เรอ่ื งเผา จะเปน็ เผากำ� ยาน เผาธปู จดุ เทยี นอะไรกต็ าม ไมใ่ ชเ่ รอื่ งทพี่ ระพทุ ธองคส์ ง่ เสรมิ แตอ่ ยา่ งใด เปน็ เรอ่ื งทำ� ลายของโดยเปลา่ ประโยชน์ โดยเฉพาะเผาของทงิ้ เปลา่ ๆ ไมว่ า่ จะเผาอนั เปน็ การทำ� ลาย คน สตั ว์ สงิ่ ของอะไร หรอื แมใ้ น ลักษณะเผาธปู จุดเทียนนี่ก็ดี เป็นลักษณะการทำ� ลายทีย่ ัง “ออ่ นปัญญา” เปน็ การกระทำ� ของคนโง่ ยดึ พรต ยึดความเช่อื ในลมๆ แล้งๆ โดยความ ๒๐๐ | ลำ� ธารชวี ติ