ลำธารชีวิต

เมตตา เนอ่ื งจากกรณุ า เนอ่ื งจากมทุ ติ า และเปน็ ผมู้ อี เุ บกขา ไมน่ กึ หวงั ผลตอบแทนอะไร นเ่ี รยี กวา่ “อรปู พรหม” คนขนั้ นก้ี ค็ อื พระอารยิ บคุ คล ขน้ั พระอนาคามี และพระโพธสิ ตั ว์ ไปจนกระทง่ั ถงึ พระปจั เจกโพธพิ ทุ ธเจา้ และทงั้ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ เอง เรอื่ งนเี้ ราจะยงั ไมพ่ ดู ถงึ จะพดู กนั แคข่ น้ั “รปู ภพ” และ “รปู พรหม” กนั เทา่ นน้ั ดว้ ยดงั น้ี ผเู้ ปน็ ถงึ “รปู พรหม” กค็ อื ผทู้ ป่ี น้ั “รปู ” ตา่ งๆ ขน้ึ เอาเอง ภายในจติ ของเขา ถา้ เขาเปน็ “รปู พรหม” ปลอม เขากป็ ลอม “รปู ” ตา่ งๆ ขนึ้ มาเหน็ เองทง้ั สนิ้ เขาเหน็ จรงิ ๆ เขาไมไ่ ดห้ ลอกตวั เอง แต่ “รปู ” เหลา่ นนั้ จติ ของเขาสรา้ งมนั ขนึ้ มาใหเ้ ขาดู เพราะบอกแลว้ วา่ “วญิ ญาณ” กต็ อ้ งเรยี ก วา่ “กายทพิ ย”์ ดงั นนั้ “รปู กาย” เหลา่ น้ี ถา้ จะเกดิ ขนึ้ เปน็ “รปู ” ขน้ึ มาแท้ กค็ อื เจา้ ของ “ชวี ติ ” หรอื เจา้ ของ “วญิ ญาณ” นน้ั สรา้ ง หรอื “นมิ ติ ” หรอื คดิ สรา้ ง “รปู กาย” ของตวั เองไว้ เรยี กเปน็ ศพั ทก์ ว็ า่ “รปู ทส่ี ำ� เรจ็ ดว้ ยจติ ” คณุ เคยไดย้ นิ บา้ งไหมละ่ ? ทนี ้ี ถา้ ผเู้ ปน็ “รปู พรหม” แท้ กส็ ามารถเหน็ “รปู เนรมติ ” นน้ั ได้ แตถ่ า้ เปน็ “รปู พรหม” ทแ่ี ทบ้ า้ ง ไมแ่ ทบ้ า้ ง กไ็ ด้ “รปู เนรมติ ” นนั้ มาบา้ ง ไมเ่ ตม็ รปู เตม็ รา่ ง เหมอื นเครอื่ งรบั วทิ ยทุ ม่ี คี ณุ ภาพเลวนนั่ เอง ไดย้ นิ เสยี งแทข้ องคลนื่ นนั้ บา้ ง แถมเสยี งทร่ี บกวนจากคลน่ื อนื่ บา้ ง กค็ ลมุ ๆ เครอื ๆ ถา้ ไมแ่ ทเ้ ลย กเ็ หน็ แต่ “รปู ” ทต่ี วั เองเนรมติ เอาเอง นี่แหละคือ การเล่นกับ “จิต” เล่นกับ “วิญญาณ” หรือเล่นกับ “ความนกึ คดิ ” กอ็ นั เดยี วกนั เพราะฉะนนั้ ในขณะทคี่ ณุ (ผอู้ ยากทราบเรอ่ื ง คนหนง่ึ คะ่ ) ไปหาอาจารยท์ ใี่ หเ้ ขาตาม “วญิ ญาณ” ของคณุ แมข่ องคณุ มานน้ั อาจารยผ์ นู้ น้ั กำ� ลงั ปน้ั “จติ ” นแี่ หละเปน็ ตวั ดงั นนั้ ในขณะนนั้ “จติ ” ตา่ งๆ กต็ า่ งทำ� งานรว่ มกนั ตลอดเวลา มที งั้ จติ ของอาจารย์ จติ ของคณุ กป็ น้ั รปู และ เหตกุ ารณต์ า่ งๆ ทคี่ ณุ รำ� ลกึ ขนึ้ มาในขณะนนั้ อนั เปน็ เรอื่ งเกย่ี วกบั คณุ แม่ ของคณุ แนๆ่ ทงั้ ญาตขิ องคณุ กเ็ ชน่ กนั อาจารยก์ ไ็ ดอ้ าศยั จติ ตา่ งๆ นแ่ี หละ ลำ� ธารชวี ติ | ๕๑

เขา้ รว่ ม เลยมที ง้ั เรอ่ื งทอ่ี าจารยไ์ ดม้ าเอง และมที ง้ั เรอื่ งทค่ี ณุ กบั ญาตขิ อง คณุ ชว่ ยกนั ปน้ั สง่ ใหอ้ าจารย์ แลว้ กม็ ที งั้ เรอ่ื งของ “วญิ ญาณ” เอง (ถา้ เขา เกง่ จรงิ ขนาดตดิ ตอ่ กบั วญิ ญาณไดจ้ รงิ ๆ) กเ็ ลยมสี ว่ นทำ� ใหค้ ณุ ทงั้ ทง่ึ และ ไมเ่ ชอื่ สว่ นทอ่ี าจารยผ์ หู้ ญงิ อกี คนเขา้ มานงั่ ทดสอบประเดย๋ี วกไ็ ดเ้ รอ่ื งตรงกนั ออกมานนั้ มนั เรอื่ งหมๆู เพราะอาจารยเ์ หลา่ นน้ั เคยปน้ั จติ สกู่ นั ดู หดั เรยี นรู้ คลน่ื แสง คลน่ื เสยี งซงึ่ กนั และกนั มานานแลว้ พอใครปน้ั “รปู ” อะไรไวใ้ นใจ แลว้ กส็ ง่ ใหใ้ ครดู เมอื่ รคู้ ลนื่ รขู้ นาดอะไรกนั อยทู่ กุ วที่ กุ วนั มนั กไ็ มย่ ากทจ่ี ะรบั จะรกู้ นั ได้ เพราะอาจารยผ์ ปู้ น้ั รปู นน้ั ไดป้ น้ั ไวจ้ รงิ ผทู้ จ่ี ะอา่ นกเ็ ปดิ เครอ่ื งรบั ดู แกรก็ เดยี วก็ “รู”้ ได้ทนั ทตี ามนัน้ คณุ เองสิ ไมเ่ คยเลน่ การรับส่งคลืน่ จติ พอไปเหน็ เขา้ กเ็ ลยงง กเ็ ลยสงสยั กเ็ หน็ เปน็ ของแปลก เหน็ เปน็ ของพสิ ดาร เหน็ เปน็ ปาฏหิ ารยิ ์ โดยความจรงิ นนั้ “ปาฏหิ ารยิ ”์ ไมม่ ใี นโลก นอกจาก เหตกุ บั ผลเทา่ นน้ั แมก้ ารเดนิ ทางไปโลกพระจนั ทร์ กไ็ มใ่ ช่ “ปาฏหิ ารยิ ”์ และแมจ้ ะเคยไดย้ นิ ไดฟ้ งั มาวา่ พระพทุ ธองคส์ ามารถลบู คลำ� พระอาทติ ย์ พระจนั ทรเ์ ลน่ ได้ กไ็ มใ่ ช่ “ปาฏหิ ารยิ ”์ ลกึ ลบั อะไร มนั เรอ่ื งของเหตกุ บั ผล ทง้ั สนิ้ …มติ ทิ ี่ ๗ ญ……าณ…สงั หรณ…เ์ ก…ดิ …ไดอ้ ยา่ งไร สภาพทเ่ี รยี กวา่ ธรรมดาในโลกน้ี กเ็ รยี กกนั วา่ เปน็ เพยี ง ๖ มติ ิ ทกุ คนรู้ ทกุ คนเหน็ ไดด้ ว้ ยทวารทงั้ ๖ เสมอกนั สำ� หรบั มนษุ ย์ เรยี กวา่ สภาพปกติ หรอื สภาพธรรมดา ดงั นนั้ สภาพทเี่ หนอื ไปกวา่ ปกติ เราจงึ เรยี กวา่ เปน็ สง่ิ ที่ เกนิ กวา่ มติ ทิ ่ี ๖ ขน้ึ ไป เรากจ็ ะตอ้ งเรยี กสง่ิ นว้ี า่ “มติ ทิ ่ี ๗” ๕๒ | ลำ� ธารชวี ติ

ทจ่ี รงิ สภาพของ มติ ทิ ่ี ๗ น้ี กไ็ มใ่ ชส่ งิ่ ลกึ ลบั ซบั ซอ้ นอะไร มนั เปน็ สภาวะ อกี สภาวะหนงึ่ ทล่ี กึ หรอื ละเอยี ด อนั ถา้ จะนบั ดว้ ยอตั ราเคลอื่ นไหว หรอื อตั ราเรว็ กว็ า่ มคี วามเรว็ เกนิ กวา่ ปกตทิ ค่ี นจะจบั ไดไ้ ลท่ นั แตแ่ ทจ้ รงิ กเ็ ปน็ ไปตามสภาพของเหตแุ ละผลเชน่ กนั เหมอื นกบั นกั เลน่ กล ทอ่ี าศยั ความเรว็ ในการเปลยี่ นแปลงเคลอื่ นยา้ ยขา้ วของไมใ่ หค้ นเหน็ ไดง้ า่ ยๆ เปน็ ตน้ ของ เหลา่ นน้ั กอ็ ยใู่ นสายตาของคน แตม่ นั พลกิ ไปตามเหลย่ี มตา่ งๆ ตามจงั หวะ และใชค้ วามไวบางคราวเกนิ กวา่ ธรรมดาเทา่ นน้ั แตว่ า่ สภาวะของ “มติ ทิ ี่ ๗” น้ี มนั ดำ� เนนิ ตวั มนั เองโดยมคี วามเรว็ จรงิ ๆ เรว็ มากเกนิ กวา่ “จติ ” ของคน ธรรมดาจะรบั มา หรอื ยดึ มา “ร”ู้ ไดท้ นั และบางสง่ิ กอ็ ยใู่ นสภาวะบงั เหลยี่ ม ของอะไรอยจู่ รงิ ๆ เชน่ กนั และถา้ จะนบั ดว้ ยอตั ราความละเอยี ดหรอื ความ เลก็ โดยตวั ของมนั เอง เจา้ พวกนก้ี ม็ คี วามเลก็ ความละเอยี ดเกนิ กวา่ ตาของ คนจะมพี ลงั งานแสงธรรมดาจบั มมุ จบั เงาสะทอ้ นเขา้ มา “รบั ” ภาพ ใหต้ า ธรรมดา “ร”ู้ ในดา้ นนใี้ หเ้ ขา้ ใจไดง้ า่ ย เพราะเลก็ เกนิ ไป คนไมเ่ หน็ จรงิ ๆ แลว้ เรากม็ เี ครอ่ื งมอื ขยายใหม้ นั ใหญ่ ซงึ่ หลายตอ่ หลายอยา่ งเราอาจจะเหน็ มนั จบั มนั มา “ร”ู้ ได้ แตแ่ มก้ ระนนั้ กจ็ บั มนั มายงั ไมไ่ ดห้ มดทกุ ขนาด ดงั นน้ั เจา้ พวกทมี่ สี ภาวะเลก็ หรอื ละเอยี ดเฉยๆ นจี้ งึ อาจจะรจู้ กั มนั ได้ งา่ ยกวา่ เจา้ พวกท.ี่ .. มสี ภาวะอยดู่ ว้ ยอตั ราเคลอื่ นไหวเรว็ เกนิ ลำ้� เลยไปกวา่ อตั ราพอดที ค่ี นจะสามารถจบั มา “ร”ู้ ได้ และบางอนั บางสง่ิ กไ็ มเ่ รว็ เกนิ ไป แตอ่ ยา่ งเดยี ว แตม่ นั มกี ารบงั เหลย่ี ม หรอื มนั เคลอ่ื นตวั อยนู่ อกเหลยี่ มทเ่ี รา จบั มา “ร”ู้ ไมไ่ ดเ้ ทา่ นนั้ บางคราวมนั เองกแ็ วบ้ ออกมานอกเหลยี่ มทมี่ นั อยู่ ซงึ่ ลกึ เกนิ กวา่ ทค่ี นจะรบั รไู้ ดน้ น้ั กโ็ ผลม่ าปรากฏใหร้ ไู้ ดช้ วั่ แวบชว่ั คราว คนธรรมดาก็อาจจะรับรู้ได้โดยบังเอิญช่ัวแวบชั่วคราว ท่ีมันโผล่พ้น หรอื หลงออกมานอกเหลย่ี มทบ่ี งั ไวน้ นั้ เชน่ บางครงั้ เราเคยบงั เอญิ สงั หรณ์ คิดเห็นอะไรข้ึนมาในใจ และปรากฏว่า ส่ิงที่สังหรณ์นั้นเป็นจริงตามนั้น ดงั นี้ ลำ� ธารชวี ติ | ๕๓

แท้จริงอาการสังหรณ์น้ันไม่ได้บังเอิญ แต่เกิดจริง เป็นจริง โดยที่ ในขณะทเ่ี ราเรยี กวา่ ‘มสี ภาวะสงั หรณร์ บั รนู้ นั้ ’ เจา้ สง่ิ นนั้ หรอื สภาวะนน้ั มนั มาอบุ ตั ทิ เี่ รา “จติ ” เราขณะนน้ั ทำ� งาน มคี วามถ่ี หรอื ความเรว็ พอเหมาะ กบั เหลย่ี มหรอื กบั สภาวะของเจา้ พลงั งานทเ่ี ลก็ หรอื เรว็ ขนาดนนั้ มาสมั พนั ธ์ ใหเ้ รารบั รไู้ ด้ เรากเ็ ลยไดร้ ู้ เราไมไ่ ดต้ ง้ั ใจ แตม่ นั ตอ้ งเกดิ เพราะความจรงิ มนั สมั พนั ธก์ นั อยา่ งพอดี พอเหมาะพอดขี น้ึ แลว้ แตเ่ ราไมไ่ ดม้ คี วาม ตงั้ ใจใหเ้ ปน็ หรอื ใหม้ นั เกดิ เราจงึ เรยี กวา่ “บงั เอญิ ” และเรยี กอาการนี้ วา่ “สงั หรณ”์ แทท้ จ่ี รงิ คอื คนผนู้ ้ี รบั รสู้ ภาวะของมติ ทิ ี่ ๗ หรอื สภาวะที่ เรยี กวา่ “ทพิ ย”์ ถา้ เปน็ สภาพ “เหน็ ” ได้ กเ็ รยี กวา่ “ตาทพิ ย”์ ถา้ เปน็ สภาพ ไดย้ นิ ได้ กเ็ รยี กวา่ “หทู พิ ย”์ ถา้ เปน็ สภาพได้ “กลน่ิ ” กเ็ รยี กวา่ “จมกู ทพิ ย”์ ถา้ เรยี กวา่ มนั “ร”ู้ รวมๆ เปน็ เรอ่ื งเลย สมั ผสั หลายๆ อยา่ งออกมาเปน็ ที่ รเู้ รอ่ื ง กเ็ รยี กวา่ “จติ ทพิ ย”์ หรอื อา่ นนมิ ติ ทเี่ ปน็ ทพิ ยอ์ อกมา ทนี ถี้ า้ อาการ “ร”ู้ โดยวธิ หี รอื ลกั ษณะนี้ เมอ่ื ไมใ่ ชเ่ ปน็ ไปโดย “บงั เอญิ ” คือเกิดเองโดยเจ้าตัว หรือ “คนผู้น้ัน” ท�ำให้รู้เองได้ ก็เรียกผู้น้ีว่าเก่งเป็น “รูปพรหม” หรือเป็น “อาจารย์” เป็นผู้มีความสามารถรับรู้มิติท่ี ๗ ได้ หรอื สามารถรเู้ รอ่ื ง “ทพิ ย”์ ได้ ถา้ รทู้ างเหน็ กเ็ รยี กวา่ “ตาทพิ ย”์ รทู้ างไดย้ นิ กเ็ รยี กวา่ “หทู พิ ย”์ โดยนยั เดยี วกนั นนั่ เอง และเรอื่ งนเี้ ปน็ เรอื่ งทเ่ี ปน็ ไดจ้ รงิ แนน่ อน เพราะในคนมอี ปุ กรณม์ วี งจรตา่ งๆ ทจี่ ะใหพ้ ลงั งานพวกนท้ี ำ� งาน อยแู่ ลว้ ทงั้ สนิ้ เปน็ แตว่ า่ เจา้ ตวั นนั้ เรยี นรอู้ ปุ กรณแ์ ละวงจรของตวั เอง เพอ่ื จะบงั คบั เปดิ -ปดิ สวติ ซต์ า่ งๆ ใหม้ นั ทำ� งานไดถ้ กู ท่ี ถกู เปา้ และแคลว่ คลอ่ ง วอ่ งไวหรอื เปลา่ เทา่ นน้ั ๕๔ | ลำ� ธารชวี ติ

ปาฏหิ ารยิ ์ ของทพิ ย์ …แท/้ ป…ล…อม…ลว้ นเ…กดิ …จา…กเหตุ นค่ี อื ความแท้ ความจรงิ ไมใ่ ชค่ วามลกึ ลบั ไมใ่ ชป่ าฏหิ ารยิ อ์ ภนิ หิ าร อะไร เปน็ ความจรงิ เปน็ ความแท้ เมอ่ื มี “เหต”ุ ครบ “ผล” กต็ อ้ งเกดิ แตส่ งิ่ ที่ เกดิ มาใหเ้ ราเหน็ ในมติ ทิ ่ี ๗ นน้ั มนั ไมใ่ ชธ่ รรมดา มนั ยากเกนิ กวา่ คนธรรมดา จะทำ� ได้ จงึ เรยี กวา่ ความลกึ ลบั เรยี กวา่ ปาฏหิ ารยิ ์ เพราะนอ้ ยคนทำ� ได้ และ นานๆ จะมไี ดเ้ กดิ ได้ ดว้ ยเหตนุ นั้ คนกย็ อ่ มเหน็ แปลกยอ่ มเหน็ วา่ พสิ ดาร ย่อมเห็นเป็นของลึกลับซับซ้อน และโดยความจริงมันก็ซับซ้อนและมัน กล็ กึ ลบั แตไ่ มใ่ ชส่ งิ่ ทบ่ี นั ดาลโดยไมม่ ี “เหต”ุ อยๆู่ จะเกดิ สง่ิ นน้ั สงิ่ นี้ อยๆู่ จะทำ� นนั่ ทำ� นใี่ หเ้ กดิ ขนึ้ มาโดยไมม่ เี หตเุ ลยนน้ั ไมไ่ ดใ้ นโลก พระพทุ ธองค์ ยนื ยนั จรงิ ๆ วา่ “ทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งเกดิ มาแตเ่ หตุ ไมม่ ใี ครสรา้ ง ดบั เหตุ เสยี แลว้ ทกุ อยา่ งกด็ บั หมด” ดงั นน้ั สง่ิ ทเี่ ปน็ “ทพิ ย”์ เปน็ “ปาฏหิ ารยิ ”์ ใดๆ กต็ าม ทกุ คนทำ� ได้ และ ตอ้ งเรยี นรถู้ งึ วธิ ที ำ� ทเ่ี ปน็ ตน้ ทางประกอบ “เหต”ุ แทข้ นึ้ มาใหไ้ ดแ้ ลว้ “ผล” เหลา่ นน้ั จะจริงทุกอย่างทุกกรณี ไม่มปี ลอม หรือแมข้ อง “ปลอม” ทเ่ี กดิ มาใดๆ กต็ าม กเ็ กดิ มาไดด้ ว้ ย “เหต”ุ เชน่ กนั เขาอาศยั เหตแุ วดลอ้ ม ตา่ งๆ โดยสรา้ งขน้ึ ประกอบ แลว้ มนั ก็ “เกดิ ผล” ทเ่ี ขาประสงคอ์ อกมาได้ เชน่ กนั เมอ่ื ตน้ “เหต”ุ มนั ปลอม “ผล” ทอ่ี อกมามนั ก็ “ปลอม” กเ็ ปน็ เรอื่ ง จรงิ อกี แหละ คอื ปลอมจรงิ ๆ ถา้ รจู้ รงิ ถงึ ความจรงิ แทว้ า่ ทกุ อยา่ งมี “เหต”ุ จงึ ประกอบออกมาเปน็ “ผล” และรเู้ ขา้ ใจไดถ้ งึ “เหต”ุ ทม่ี าทกุ อยา่ ง ผนู้ นั้ กจ็ ะไมง่ ง ไมส่ งสยั ไมพ่ สิ ดารไมแ่ ปลกใจ และแลว้ กไ็ มอ่ ยากเหน็ หรอื อยากดู ด้วยซ้�ำไป เหมือนเรารู้วิธีแสดงกลเรื่องน้ันเรื่องนี้หมดแล้ว ว่ามันเกิดข้ึน ไดอ้ ยา่ งไร เปน็ อยา่ งไร เรากจ็ ะไมแ่ ปลกเลยในการแสดงกลนน้ั แมเ้ ราจะ ลำ� ธารชวี ติ | ๕๕

แสดงกลทเี่ รารแู้ ลว้ นน้ั ไมเ่ ปน็ เลยกต็ าม เพราะเราไมเ่ คยฝกึ ฝนการแสดงนน้ั แตเ่ รารวู้ ธิ ี รเู้ หตุ รคู้ วามเปน็ ไปเทา่ นนั้ กเ็ พยี งพอแลว้ เรากจ็ ะไมเ่ หน็ มนั พสิ ดาร เรากจ็ ะไมแ่ ปลกใจหรอื ฉงนสนเทห่ แ์ ตอ่ ยา่ งใด เรากไ็ มอ่ ยากเหน็ หรอื อยากดดู ว้ ยซำ้� ไป นกี่ เ็ ปน็ ความจรงิ “ความอยาก” จะหมดสนิ้ ไดเ้ อง เมอื่ ตน “ร”ู้ (หมดอวชิ ชา) กเ็ ปน็ เหตแุ ละเปน็ ผลอนั แทจ้ รงิ อกี ขอสรุปความช่วงสั้นๆ น้ีให้แก่พุทธศาสนาด้วยเถิดว่า น่ีแหละคือ ศาสนาพุทธ นี่แหละคือแนวท่ีศาสนาพุทธสอนคน คนจะเป็น “ผู้รู้” (พทุ ธะ) ได้ กเ็ นอื่ งจากเขา้ ใจ “เหต”ุ แลว้ กจ็ ะเปน็ ผไู้ มม่ ี “ความอยาก” เปน็ ผไู้ มด่ ใี จ ตกใจ หรอื ตน่ื เตน้ ใดๆ เปน็ ผสู้ งบและคอื เปน็ ผรู้ แู้ จง้ แทง ตลอดนน่ั เอง ศาสนาพทุ ธจงึ เปน็ ศาสนาแหง่ เหตแุ ละผลโดยแท้ จงึ ได้ ชอื่ วา่ “รโู้ ลก” รแู้ จง้ แทงตลอดโลก กค็ อื รู้ “เหต”ุ ของทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งนเ่ี อง จงึ หมดความอยากรู้ กเ็ พราะหมดอวชิ ชา คอื หมดความไมร่ ู้ และทา่ นรกู้ พ็ อ แลว้ ทา่ นผหู้ มดอวชิ ชากไ็ มจ่ ำ� เปน็ จะตอ้ งไปฝกึ ฝนเปน็ นกั เลน่ กล นกั แสดง ปาฏหิ ารยิ ์ หรอื นกั อะไรทใ่ี ครๆ เขาทำ� ไดก้ นั ทา่ นรใู้ นใจของทา่ น ทา่ นกห็ มด “ความอยาก” ใดๆ มนั กจ็ บ ดงั นนั้ จะไปกะเกณฑใ์ หพ้ ระอรหนั ตม์ อี ภนิ หิ าร ทุกองค์ก็ย่อมไม่ได้ แต่ท่านรู้ว่า อภินิหาร มันไม่มีก็แล้วกัน มันแค่เป็น เรอื่ งของเหตกุ บั ผลทงั้ สนิ้ ใครจะเกง่ ขนาดบนั ดาลนนั่ นไี่ ดน้ น้ั เปน็ ไมม่ ี ไมว่ า่ โลกไหนๆ เพราะฉะนนั้ “พระเจา้ ” ผบู้ นั ดาลจงึ ไมม่ ใี นศาสนาพทุ ธ นแี่ หละคอื ความละเอยี ดทพี่ ออธบิ ายได้ เพราะดงั นนั้ อาจารยท์ คี่ ณุ ไปพบมานนั้ เขาเลน่ สง่ จติ กนั ตลอดเวลา ปน้ั จติ ใหก้ นั ดกู นั อา่ นอยตู่ ลอด เวลา มนั ไมใ่ ชข่ องยากเลย ถา้ เขา้ ใจเรอ่ื งของ “จติ ” หรอื “วญิ ญาณ” ตามท่ี ข้าพเจ้าอธิบายมาแล้วท้ังหมดนั้น แต่เร่ืองที่เก่ียวกับ “วิญญาณ” ของ คณุ แมข่ องคณุ นซ่ี ิ ขา้ พเจา้ คดิ วา่ จะเปน็ รปู ทอี่ าจารยป์ น้ั เองแหละมากกวา่ แตถ่ า้ เปน็ จรงิ คณุ กค็ งจะไดร้ เู้ รอ่ื งราวละเอยี ดและตอ้ งตรงมากกวา่ นเ้ี ปน็ แน่ เหตแุ ละผลเรอ่ื งนกี้ เ็ กดิ มาไดด้ ว้ ยดงั นี้ ๕๖ | ลำ� ธารชวี ติ

สว่ น “รูปพรหม” ผู้ท่ีเกง่ กลา้ จริงๆ นนั้ ก็คอื ผู้ทีไ่ ม่สรา้ งรปู โดยใช้ จิตตวั เองเป็นผสู้ รา้ ง จึงจะไดช้ อ่ื ว่าเปน็ “รปู พรหมแท”้ ผู้นี้ต้องได้ฝกึ จิต การฝกึ จติ นนั้ คอื การเรยี นรคู้ วามจรงิ แท้ แลว้ ลดกเิ ลส-ตณั หาอปุ าทาน ออกจากจติ นน่ั คอื การฝกึ จติ นอกกวา่ นน้ั ไมใ่ ชก่ ารฝกึ จติ ทจ่ี ะเปน็ “รปู พรหม” เลย ดงั นนั้ การฝกึ จติ ถา้ ไมใ่ ชว้ ธิ ี “วปิ สั สนา” หรอื เรยี กวา่ “เจรญิ สต”ิ กใ็ ชว้ ธิ ี “สมถะ” หรอื เรยี กวา่ “เจรญิ ฌานจติ ” จนจติ นนั้ ใสบรสิ ทุ ธ์ิ ไมม่ คี วามคดิ ของสตั วโ์ ลกเลยวา่ งเปลา่ จากอารมณก์ เิ ลส เชน่ ... ว่างเปล่าจากอารมณ์รักใคร่พอใจ ว่างเปล่าจากอารมณ์ยึดเก่ียวที่ ตอ้ งการเอาชนะ วา่ งเปลา่ จากอารมณซ์ มึ เซาเหงางว่ ง วา่ งเปลา่ จากความ กระทบสมั ผสั กระเพอ่ื มของจติ ตวั เอง ทฟ่ี งุ้ แสไ่ ปรบั รสู้ กึ กบั สง่ิ อน่ื ใด และ วา่ งเปลา่ จากความลงั เลไมแ่ นใ่ จใดๆ ผนู้ นั้ แหละจงึ จะไดช้ อ่ื วา่ “รปู พรหม” แทๆ้ จะมองเหน็ กเ็ หน็ ความจรงิ ไดโ้ ดยปราศจากความคดิ ของตวั เอง จงึ เรยี กวา่ “ตาทิพย”์ คือเหน็ โดยไม่ไดส้ ร้างป้ัน จติ ตัวเองใส ว่างเหมือนกระจกเงา หากภาพใดมกี จ็ ะปรากฏออกมาเองใหเ้ หน็ ทา่ นผนู้ กี้ เ็ หมอื นถอื กระจกเงาใส ไวร้ บั ภาพเทา่ นน้ั นค่ี อื “รปู พรหม” ตวั จรงิ (หรอื เปน็ อาจารยผ์ มู้ ตี าทพิ ยท์ ี่ เกง่ เยยี่ ม) สิ่งท่ีรู้เห็นได้นั้นจึงเรียกว่า “ตาทิพย์” แท้ ในภาษาบาลีก็เรียกว่า “จตุ ปู ปาตญาณ” เปน็ อภญิ ญา หรอื ความรอู้ ยา่ งเกง่ ชนดิ หนงึ่ ทเ่ี รยี นกนั ฝึกกันมานานก่อนพระพุทธองค์จะเกิดซะอีก จึงไม่ใช่ “วิชา” ความรู้ของ พระพทุ ธองคผ์ เู้ ดยี วแตอ่ ยา่ งใด สำ� หรบั วชิ าตาทพิ ยน์ ี้ ใครหลงอยใู่ นวชิ านี้ ถอื วา่ ไมล่ ะ “ภวตณั หา” คอื มี “ความอยาก” ได้ “ความร”ู้ อนั ไมใ่ ชเ่ นอ้ื แทข้ อง การสละออก แมไ้ ดแ้ ลว้ กย็ งั นำ� ไปอวดไปแสดงอยู่ ยงั เปน็ การยดึ ไวอ้ ยู่ จงึ เปน็ ผพู้ น้ ทกุ ขไ์ ปไมไ่ ด้ ถอื วา่ ยงั มหี ว่ ง ยงั มภี าระ ยงั ยดึ เกยี่ วสง่ิ นนั้ ไวอ้ ยู่ กค็ อื ผนู้ น้ั ยงั คงเปน็ “รปู พรหม” อยนู่ นั่ เอง ยอ่ มจะเปน็ อนื่ ไปสงู กวา่ นน้ั ไมไ่ ด้ เพราะยงั มคี วามอยากไดต้ ำ� แหนง่ นอ้ี ยู่ นแ้ี หละคอื ความอยากไดภ้ าวะ = ภวตณั หา (อยากไดส้ ภาวะนนั้ /นี้ ใหเ้ กดิ ใหม้ ี ใหเ้ ปน็ เชน่ มชี อื่ เสยี ง ประสบความสำ� เรจ็ ) ลำ� ธารชวี ติ | ๕๗

ทีนี้เสียงของ “วิญญาณ” ที่อาจารย์ผู้น้ันได้ยินพูดโต้ตอบกับแม่ ของคณุ นนั้ กเ็ ชน่ กนั โดยนยั เดยี วกนั ทกุ ประการ เรยี กวา่ “โสตทพิ ย”์ หรอื “หทู พิ ย”์ ถา้ จะลองเปรยี บเทยี บกเ็ หมอื นคนสรา้ งเครอ่ื งรบั วทิ ยุ หรอื ทำ� ตน ใหเ้ ปน็ เครอื่ งรบั วทิ ยุ เมอื่ เรายงั ไมเ่ กง่ กท็ ำ� เครอื่ งวทิ ยรุ บั เสยี งหรอื พลงั งาน ในอากาศไมไ่ ดเ้ อาเลย พอมคี วามสามารถหนอ่ ย กร็ บั ใกลๆ้ ไดบ้ า้ ง ไมไ่ ดบ้ า้ ง แตเ่ สยี งกพ็ รา่ ๆ มเี สยี งอน่ื กวนเสยี มาก ไมค่ อ่ ยชดั รเู้ รอื่ งบา้ ง ไมร่ เู้ รอ่ื งบา้ ง มเี สยี งอนื่ ๆ ใดๆ ทไี่ มต่ อ้ งการปนเปอยู่ ไมก่ ระจะ ไมแ่ ทไ้ ด้ จนเกง่ สามารถ สร้างเครื่องรบั ไดเ้ ย่ยี ม รบั เสยี งได้แทๆ้ ใสกระจะชัด จะเปดิ รบั คลน่ื ไหน เสยี งไหนกไ็ ดต้ ามตอ้ งการ “โสตทพิ ย”์ หรอื “หทู พิ ย”์ น้ี กเ็ ปน็ อภญิ ญาหนงึ่ ซง่ึ กไ็ มใ่ ชข่ องพระพทุ ธเจา้ คน้ หามาไดเ้ พยี งผเู้ ดยี วเชน่ กนั ถา้ ใครหลงอยใู่ นวชิ า “หทู พิ ย”์ นี้ กย็ งั เปน็ “รปู พรหม” อยนู่ นั่ เอง คอื ยงั มี “ภวตณั หา” ยงั ไมพ่ น้ “สลี พั พตปรามาส” หมายความวา่ ยงั ประพฤติ หลงอยใู่ นทางในสงิ่ ทผี่ ดิ อยู่ ยงั ยนิ ดใี นสงิ่ เหลา่ นอี้ ยู่ ถา้ ไมย่ อมละพรากจาก กย็ อ่ มไมม่ โี อกาสรแู้ จง้ เปน็ “อรหนั ต”์ ได้ อยา่ วา่ แตเ่ ปน็ “อรหนั ต”์ เลย แค่เร่ืองแค่น้ีก็ยังหลงอยู่ จะเป็นแม้แค่พระโสดาบันก็จะไม่มีโอกาสเลย ทางพทุ ธศาสนาจงึ ตอ้ งให้ “ละวาง” วชิ าเหลา่ นเี้ สยี เพราะไมใ่ ชว่ ชิ าทน่ี า่ ยนิ ดี ปรดี าอะไร ถา้ ใครฝกึ ฝนสะสม “เหต”ุ เพยี งพอ “ผล” จะเกดิ เองโดยไมม่ ี ปญั หา และไมใ่ ชข่ องแปลกพิสดาร หรือลึกลบั ทนี่ ่าท่ึงน่าดใี จหลงใหลมัน แตอ่ ยา่ งใด การฝกึ หดั ใหต้ นได้ “อภญิ ญาโลกยี ”์ ดงั กลา่ วนน้ั กเ็ ชน่ กนั ไมม่ ผี ดิ เลย “อภญิ ญา” ทจ่ี ะได้ ตาทพิ ย-์ หทู พิ ย์ กเ็ รยี นสรา้ งจติ ของตนใหเ้ ปน็ เครอ่ื งรบั นน่ั เอง จนสามารถเปดิ -ปดิ สวติ ซ์ “จติ ” ของตน ปรบั คลนื่ รบั ไดต้ ามตอ้ งการ และรบั ไดด้ ี นนั่ คอื สำ� เรจ็ “จตุ ปู ปาตญาณ” กบั “โสตทพิ ย”์ รบั เสยี ง รบั ภาพ พเิ ศษไดด้ งั ใจทนั ที เพราะ “วญิ ญาณ” เปน็ “พลงั งาน” เชน่ เดยี วกนั มที ง้ั พลงั งานแสง พลงั งานเสยี ง พลังงานความร้อน พลงั งานอะไรทุกอย่าง ๕๘ | ลำ� ธารชวี ติ

หรอื จะแปรพลงั งานไปเปน็ พลงั งานตา่ งๆ กไ็ ดด้ ว้ ย วทิ ยาศาสตรส์ ามารถ ประดิษฐ์โทรทัศน์ออกมารับภาพรับเสียง ส่งภาพส่งเสียงไปได้ พอเปิด เคร่อื งรับกร็ บั ได้ อภิญญาทางจิตก็สามารถท�ำไดเ้ ชน่ กนั และทำ� ได้อยา่ ง พสิ ดารกวา่ ดว้ ย เพราะในคนนนั้ มเี ครอื่ งอปุ กรณม์ วี งจรตา่ งๆ ทพี่ รกั พรอ้ ม ทลี่ ะเอยี ดลออวจิ ติ รกวา่ เครอื่ งมอื วทิ ยาศาสตรใ์ ดๆ ในโลกอกี ไมร่ กู้ ร่ี อ้ ยเทา่ กพ่ี นั เทา่ เปน็ เครอื่ งมอื ทมี่ รี ะบบอตั โนมตั อิ นั ซบั ซอ้ นสงู สง่ เกนิ กวา่ จะประดษิ ฐ์ ใหเ้ หมอื นได้ และเปน็ ระบบทร่ี บั พลงั งานไดท้ กุ แขนงทกุ หนว่ ยในโลก เกนิ กวา่ ทพี่ ลงั งานอนื่ ๆ ทค่ี นคน้ เจอและนำ� มาใชก้ นั อยเู่ สยี อกี เพราะพลังงานบางอย่างคนก็ยังค้นคว้ามาใช้งานไม่ได้ หรือยังค้น ไมอ่ อก ทแ่ี ท้ “คน” ผทู้ เ่ี ปน็ นกั วทิ ยาศาสตรใ์ ดๆ ในโลก กค็ อื ผลู้ อกเลยี น ระบบวงจรตา่ งๆ ออกมาจากรา่ งกายของคนเรานเ่ี อง พยายามจะทำ� ใหไ้ ด้ ทกุ อย่าง เพอ่ื น�ำมาใช้พลงั งานให้ได้ทุกอย่างทุกแขนง ใหม้ ีประสทิ ธิภาพ พรกั พรอ้ มทกุ อยา่ ง แตก่ ระนนั้ กย็ งั ลอกออกมาไดไ้ มถ่ งึ ครง่ึ หนง่ึ จากทม่ี อี ยู่ จรงิ ในทกุ ระบบของคน แตก่ จ็ ะไดเ้ พมิ่ ขนึ้ มาเรอื่ ยๆ ดงั นน้ั ถา้ ผใู้ ดรจู้ รงิ รู้ ทกุ ระบบในกายของตน และสามารถใชง้ านในทกุ ๆ ระบบวงจรของตนเองได้ จึงได้ชื่อว่า เป็นผู้มีอภิญญาหรือสามารถเปิดวงจรใช้พลังงานได้ทุกแขนง แมจ้ ะมพี ลงั เหาะเหนิ เดนิ อากาศ หายตวั แสดงฤทธไ์ิ ปจนกระทง่ั ออกนอก โลกไปลบู คลำ� พระอาทติ ยพ์ ระจนั ทรไ์ ด้ นค่ี ือหลักการทไี่ ม่ใชเ่ ร่ืองเพ้อพก แตเ่ ปน็ เรอื่ งของเหตุและผล แหง่ ปัญญาที่แท้จริง ผู้ที่ท�ำได้ครบทุกระบบ จึงมีผู้เดียวเพียงเท่านั้น คือ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ แตถ่ า้ ใครใฝใ่ จจะเรยี นใหจ้ บทกุ ระบบกไ็ ด้ ผนู้ นั้ กค็ อื “รูปพรหม” อยู่ตลอดไป เป็นผู้เวียนว่ายมาเกิดเพ่ือพากเพียรเรียนรู้ ความจรงิ อนั ลำ�้ ลกึ อยอู่ กี หลายชาติ และเรยี กผนู้ นั้ วา่ “พระโพธสิ ตั ว”์ ซงึ่ ใครจะทำ� ใหไ้ ดด้ งั พระพทุ ธองค์ กต็ อ้ งเรยี นรตู้ ามลำ� ดบั ขน้ั เชน่ ท่ี พระอริยะเจ้าท้ังหลายเรียน และเพ่งเพียรบ�ำเพ็ญมา จึงจะไปอย่างถูก ลำ� ธารชวี ติ | ๕๙

ไปอยา่ งแท้ ไปอยา่ งจรงิ ไมม่ กี ารหลอกลวง ไมม่ กี ารโกหก ใหเ้ ปน็ การสรา้ ง บาปใสต่ วั ใหเ้ ปน็ เครอ่ื งขดั แยง้ การเจรญิ อภญิ ญา หรอื บญุ บารมขี องตวั เอง แตอ่ ยา่ งใด ดงั นน้ั คณุ “ผอู้ ยากทราบเรอ่ื งคนหนง่ึ คะ่ ” เมอ่ื ไปพบอภญิ ญาอนั ยงั ไมแ่ นใ่ จวา่ เก๊ หรอื จรงิ กอ็ ยา่ เพง่ิ เสยี อกเสยี ใจ หรอื ไปหลงเชอ่ื วา่ ทไี่ ดร้ มู้ า นน้ั เปน็ จรงิ แลว้ เลย ทำ� ใหเ้ ราเปน็ ทกุ ขไ์ ปเปลา่ ๆ คณุ ควรเรยี นรเู้ รอ่ื งความ ละเอยี ดความเลก็ เหลา่ นใี้ หแ้ ท้ ใหจ้ รงิ แลว้ คณุ จะรไู้ ดด้ ว้ ยตนวา่ ทเ่ี ขาทำ� กนั อยู่ท้ังหลายทั้งปวง ทบ่ี า้ งก็เป็นอิทธิฤทธิ์ อทิ ธิเดชอะไรนัน้ ใครจริงบ้าง ใครไมจ่ รงิ บา้ ง เหตแุ ละผลมนั ฟอ้ งออกมาเอง และขา้ พเจา้ กค็ ดิ วา่ เทา่ ทคี่ ณุ ไดพ้ จิ ารณามาตามทขี่ า้ พเจา้ ไดเ้ ลา่ ใหฟ้ งั มานี้ กค็ งพอจะเหน็ ไดบ้ า้ งแลว้ วา่ ควรจะเสยี ใจ หรอื ควรจะเชอื่ ไดแ้ คไ่ หน เรอื่ งนย้ี งั ไมจ่ บ ยงั มอี กี คราวหนา้ โปรดตดิ ตาม จะเปน็ เดอื นทตี่ รงกบั วนั “วสิ าขบชู า” ดว้ ย ดงั นนั้ ขา้ พเจา้ จะยกพระสตู ร หรอื พระพทุ ธดำ� รสั ของพระพทุ ธองคท์ ไี่ ดต้ รสั เรอ่ื ง นรก-สวรรค-์ ผสี าง หรอื แมผ้ อู้ วดอา้ งวา่ ตน พดู กบั ผไี ด้ มาใหฟ้ งั เลยทเี ดยี ว จะไดร้ ขู้ อ้ เทจ็ จรงิ ประดบั สตปิ ญั ญาเพมิ่ ขนึ้ โปรดตดิ ตาม หรอื ทา่ นผใู้ ดยงั มขี อ้ ขอ้ งใจสงสยั แมไ้ มก่ ระจะในคำ� ในความใด ก็เขียนจดหมายถามไปได้เลยครับ ความขัดข้องสงสัยเป็นส่ิงท่ีท�ำให้คน กระทำ� ผิดอย่เู สมอ นนั่ คือ ธรรมะต้องไมข่ ัดขอ้ ง ไม่สงสยั จงึ จะเรยี กว่า พน้ วจิ กิ จิ ฉา หมดกเิ ลสลงั เลสงสยั ในขอ้ ใดๆ ลงได้ ๒๐ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๑๓ ๖๐ | ลำ� ธารชวี ติ

ลำ� ธารชวี ติ | ๖๑

๔ เมอ่ื คนสามารถหยดุ ความเปน็ คนได้ เรอื่ งราวของ “วญิ ญาณ” ของ “จติ ” และเรอ่ื งราวของ “นรก-สวรรค”์ รวมทงั้ เรื่อง “อาจารยต์ าทิพย-์ หทู พิ ย์” อะไรกันนั้น กย็ งั จะมีตอ่ ไปอกี ใน เดอื นนี้ จากคำ� ถามของคณุ “ผอู้ ยากทราบเรอื่ งคนหนง่ึ คะ่ ” คณุ “นลนิ ”ี และ คณุ “จากคนอยากฟงั ” ทงั้ สามคณุ นี้ นา่ จะไดบ้ อกทอ่ี ยมู่ าใหข้ า้ พเจา้ ไวบ้ า้ ง แมจ้ ะใชน้ ามแฝงอะไรกไ็ มเ่ ปน็ ไร แตท่ อี่ ยากไดท้ อ่ี ยกู่ เ็ พราะเมอ่ื ขา้ พเจา้ พมิ พ์ หนงั สอื ทน่ี า่ รนู้ า่ อา่ น กจ็ ะไดส้ ง่ ไปใหไ้ ด้ สองฉบับท่ีผ่านมา ก็ได้อธิบายไปมากแล้ว พอควรเก่ียวกับเรื่อง ดงั กลา่ วแลว้ ทจี่ รงิ จะอธบิ ายละเอยี ดยงิ่ กวา่ ทไี่ ดอ้ ธบิ ายมาแลว้ กไ็ ด้ แตถ่ า้ ละเอยี ดกวา่ นนั้ กค็ งจะตอ้ งอา่ นตดิ ตอ่ กนั นานเปน็ ปี แลว้ คนอน่ื กเ็ ลยไมไ่ ด้ ถามมา หรอื ทถี่ ามมาแลว้ กเ็ ลยไมไ่ ดต้ อบคำ� ถามกนั พอดี จงึ จะพยายามตอบ คำ� ถามของคณุ ทง้ั ๓ ใหจ้ บในฉบบั น้ี แลว้ ฉบบั หนา้ กจ็ ะไดต้ อบของคนอน่ื ๖๒ | ลำ� ธารชวี ติ

ทถ่ี ามมาบา้ ง และขอบอกกลา่ วไวเ้ สยี อกี ที สำ� หรบั ผเู้ พงิ่ เปดิ มาอา่ นคอลมั น์ “ลำ� ธารชวี ติ ” ในเลม่ นว้ี า่ คอลมั นน์ เ้ี ราจะตอบคำ� ถามของผทู้ ย่ี งั สงสยั หรอื อยากรู้ในเร่ืองของ “ชวี ิตแทๆ้ ” ทเี่ ป็นอยู่ และเป็นไปอยู่ทกุ เมอื่ เชือ่ วันนี้ ใครมที กุ ข์ มสี ขุ ใด หรอื ยงั ขอ้ งใจเกยี่ วกบั ปญั หาใดๆ อนั เนอื่ งเกยี่ วกบั ความ เปน็ ไปของชวี ิตแทๆ้ ดงั ตวั อยา่ งในฉบบั นี้ หรือจะมอี ะไรนอกเหนือกวา่ ฉบบั นกี้ ไ็ ด้ กล็ องเขยี นถามมาดู แลว้ เรามาคยุ กนั มาวนิ จิ ฉยั กนั เทา่ ทไ่ี ด้ อธบิ ายมาแลว้ กเ็ ปน็ การอธบิ ายตามหลกั การทางศาสนาอยา่ งแทจ้ รงิ และ เกยี่ วเนอ่ื งไปทางผเู้ รยี นรเู้ รอื่ งของ “จติ ” เรอื่ งของการเจรญิ ฌานเสยี สว่ นมาก ทนี เี้ ราลองมาอธบิ ายถงึ “รปู พรหม” ในแบบของ “คน” ธรรมดาๆ บา้ งเพราะถา้ เขา้ ใจไดต้ ามทขี่ า้ พเจา้ อธบิ ายมาแลว้ กย็ อ่ มจะรไู้ ดท้ นั ทวี า่ ผทู้ ี่ เปน็ “รปู พรหม” แทๆ้ นน้ั กค็ อื “พระอารยิ ะเจา้ ” ขนั้ พระโสดาบนั ขนึ้ ไป จนถงึ พระสกทิ าคามี ซงึ่ เปน็ ผมู้ จี ติ สงู ละวางกเิ ลสเปน็ แลว้ ทา่ นจะใช้ “จติ ” ของทา่ นทำ� งานตาทพิ ย-์ หทู พิ ยเ์ มอ่ื ใด ทา่ นกท็ ำ� ได้ ดงั นน้ั “รปู พรหม” แทๆ้ จงึ หมายถงึ ผรู้ จู้ บเรอ่ื ง “กามภพ” แลว้ จะหยดุ เปน็ คนเมอ่ื ใด กพ็ อรวู้ ธิ บี งั คบั วงจรจติ ตวั เองใหห้ ยดุ กระหายในกามคณุ ๕ เมอ่ื นนั้ แตย่ งั ไมห่ ายเองเปน็ ขนั้ เดด็ ขาด ถา้ ไมบ่ งั คบั วงจรจติ กย็ งั มอี าการกระหายอยู่ นน่ั คอื พระอารยิ ะเจา้ ชน้ั พระโสดาบนั ขนึ้ ไปถงึ พระสกทิ าคามี ทนี่ ใี้ น “คน” ธรรมดานแี่ หละ ทย่ี งั ไมไ่ ดเ้ ปน็ พระอารยิ ะเจา้ นี่ กม็ โี อกาสเปน็ พระอารยิ ะเจา้ ไดท้ กุ คน เปน็ ไดจ้ รงิ ๆ เปน็ ไดเ้ ปน็ บางเวลา คณุ ผกู้ ำ� ลงั อา่ นอยนู่ แ่ี หละกเ็ คยเปน็ และทกุ คนเคยเปน็ มาแลว้ ดว้ ย แตเ่ จา้ ตวั เองไมร่ วู้ า่ เรากเ็ คยผา่ นความเปน็ พระอารยิ ะเจา้ มาแลว้ ไมร่ เู้ พราะอะไร? เพราะวา่ “ความเปน็ พระอารยิ ะเจา้ ” คอื ความเปน็ อยา่ งไร กไ็ มท่ ราบนน้ั เปน็ เหตหุ นง่ึ และความเปน็ “คน” มอี ารมณแ์ หง่ “คน” ครบ คอื ความเปน็ อยา่ งไร? กไ็ มท่ ราบ นน้ั อกี เหตหุ นง่ึ ถา้ ทราบความแทจ้ รงิ ๒ อยา่ งน้ี เรากจ็ ะทราบไดท้ นั ทวี า่ เวลาใดเราเปน็ “พระอารยิ ะเจา้ ” เวลาใด เราเปน็ “คน” ลำ� ธารชวี ติ | ๖๓

ดงั นนั้ จงึ เปน็ เรอ่ื งทคี่ วรรอู้ ยา่ งยงิ่ เราจะไดน้ ำ� มาสงั เกตตวั เราเองวา่ คนอยา่ งเรานก้ี ม็ โี อกาสตกอยใู่ นภาวะครองความเปน็ พระอารยิ ะเจา้ อยใู่ น บางเวลา จรงิ หรอื ? เปน็ ไปไดเ้ ชยี วหรอื ? กใ็ หส้ งั เกตอยา่ งน้ี ไดท้ ำ� ความเขา้ ใจ ในคำ� อธบิ ายของขา้ พเจา้ มาจนขนั้ นแี้ ลว้ กจ็ ะตอ้ งเขา้ ใจแลว้ วา่ “คน” คอื ผเู้ สพ กามคณุ ๕ ดงั นนั้ ผใู้ ดยงั มจี ติ หรอื มอี ารมณส์ ขุ หรอื เพลดิ เพลนิ หรอื ครนุ่ คดิ อยกู่ บั รสของความอรอ่ ยทง้ั หมดในทวาร ๕ คอื เหน็ สง่ิ นนั้ วา่ สวยวา่ งาม กย็ งั ยนิ ดี ไดก้ ลนิ่ ความหอมทถ่ี กู ใจถงึ ใจกย็ งั ยนิ ดี ไดร้ บั รสทางลนิ้ อรอ่ ยปาก อรอ่ ยคอกย็ งั ยนิ ดี ไดร้ บั ฟงั เสยี งไพเราะถกู ใจถงึ ใจกย็ งั ยนิ ดี ไดร้ บั การกระทบ เสยี ดสที างอวยั วะกายบางสว่ น กย็ งั รสู้ กึ มรี สซาบซา่ ถกู ใจถงึ ใจและยงั ยนิ ดอี ยู่ ผทู้ ย่ี งั มอี ารมณด์ งั นอ้ี ยใู่ นจติ คอื กรนุ่ อยไู่ มส่ รา่ งซาไปไดเ้ ลย กค็ อื ผนู้ นั้ ยงั ได้ ชอ่ื วา่ “คน” หรอื “ปถุ ชุ น” เปน็ “ผยู้ งั กระหายกามคณุ ๕” อยอู่ ยา่ งเตม็ ประตู แตม่ สี กั เวลาหนง่ึ ไหม? ลองคดิ ดดู ๆี วา่ เราไมม่ อี ารมณย์ นิ ดกี บั “รส” ต่างๆ ทงั้ ๕ นเี้ ลย ไม่นกึ ยินดีจริงๆ ท้ังๆ ทร่ี ูปอยา่ งนนั้ รสอย่างน้ัน กลนิ่ อยา่ งนนั้ เสียงอยา่ งน้ัน สัมผสั เสียดสีอยา่ งน้นั เรากไ็ มน่ ึกอยากนึก ยนิ ดเี ลย ในวาระนนั้ ในโอกาสนนั้ จะเปน็ ดว้ ยอยใู่ นอากปั กริ ยิ าอยา่ งใดกต็ าม รสู้ กึ วา่ ตวั เองอยวู่ า่ งๆ เฉยๆ ไมต่ อ้ งการอะไรเลย (ถา้ นกึ ไมเ่ หน็ เลยจรงิ ๆ คณุ กจ็ ะมอี ารมณอ์ ยา่ งนนั้ จรงิ ๆ อยเู่ วลาหนงึ่ คอื เวลาหลบั สนทิ ) วาระนนั้ โอกาสนนั้ นนั่ แหละ คอื คณุ กำ� ลงั มี “ความเปน็ พระอารยิ ะเจา้ ” ละ คณุ กำ� ลงั พ้นภาวะความเปน็ “คน” หรอื คอื ผูก้ �ำลงั ตกอยู่ในภาวะผู้ “ไม่กระหายใน กามคณุ ๕” ทกุ คนมเี วลาทจ่ี ะเปน็ ดงั นี้ มจี รงิ ๆ แตท่ กุ คนไมร่ ู้ ถา้ รเู้ สยี อยา่ งน้ี กใ็ หล้ องสงั เกตตวั เองใหด้ ี แลว้ จะรู้ แลว้ จะเขา้ ใจ เมอื่ เวลาใดเปน็ อยา่ งทขี่ า้ พเจา้ วา่ นี้ คอื ไมน่ กึ ยนิ ดใี น “รสอรอ่ ย” ใดๆ เลย ทงั้ ๕ อยา่ งทว่ี า่ นนั้ กใ็ หห้ ดั พจิ ารณา “ใจ” ตนเองใหด้ วี า่ ขณะนน้ั เรา “สขุ ” ขนาดไหน? เราหมดความเรา่ รอ้ นไปอยา่ งไร? โลกนม้ี นั สวา่ งปลอดโปรง่ อยา่ งไร? ใหห้ ดั สงั เกตเอา ถา้ คณุ ซาบซง้ึ พอใจในอารมณว์ า่ งอยา่ งนน้ั ทหี นา้ ๖๔ | ลำ� ธารชวี ติ

ทหี ลงั กห็ ดั มอี ารมณอ์ ยา่ งนน้ั ใหบ้ อ่ ยๆ เขา้ ถา้ คณุ เจตนาจงใจทำ� อารมณต์ น ให้อยู่ในความว่าง มีความสบายอย่างนั้นได้บ่อยเท่าใด ก็เท่ากับคุณเอง ไดฝ้ กึ ตวั คณุ เปน็ “รปู พรหม” หรอื เปน็ “พระอารยิ ะเจา้ ” ไดม้ ากครง้ั เทา่ นน้ั เหมือนคุณท�ำแบบฝึกหัดอะไรอันเป็นเหตุ คุณย่อมเก่งในสิ่งท่ีฝึกหัดน้ัน ในขนั้ ตอ่ ไปคอื ผล เปน็ ของจรงิ เปน็ ของแท้ ผใู้ ดจะปฏบิ ตั ธิ รรม จงรไู้ วเ้ ถดิ วา่ การปฏบิ ตั ธิ รรมนน้ั คอื การกระทำ� อยา่ งทข่ี า้ พเจา้ เลา่ มานน้ี เ่ี อง ไมใ่ ชไ่ ปวดั หรอื ไปทอดกฐนิ ไปทำ� บญุ อะไรกนั โครมๆ ครามๆ เฉยๆ แตไ่ มเ่ คยสงั เกต “ใจ” ตนเองเลย การปฏบิ ตั ธิ รรม คอื การหดั นกึ คดิ “ตดั ความกระหายในกามคณุ ๕” ออกจากใจใหไ้ ด้ ถา้ ตดั ไดม้ ากเทา่ ใด นานเทา่ ใด กย็ ง่ิ เปน็ บญุ เปน็ กศุ ล สำ� หรบั ผปู้ ฏบิ ตั นิ นั้ ๆ มากเทา่ นน้ั ถ้าคุณไปทอดกฐิน คณุ ก็เอาเหล้าเอายา เอาขนมนมเนยไปกินใน ขณะไป คณุ กย็ งั เสพรสทางลนิ้ หลงอยใู่ นรสทางลนิ้ คณุ ไมไ่ ดท้ ำ� บญุ ทำ� กศุ ล ใหต้ วั เองเลย คณุ ไปทอดกฐนิ คณุ เอาเถดิ เทงิ ไป เอาเพลงแผน่ เสยี งเพราะๆ ไปเปดิ คุณก็เสพรสสนุกทางหู คุณก็ยังหลงอยู่กับความเปน็ “คน” อยู่ อย่างหนัก เสพกามคุณทางนัน้ ๆ อยู่ โดยคุณไมไ่ ด้ทำ� บญุ ท�ำกศุ ลอะไร ให้ตนเองเลย ยง่ิ คณุ เอาแฟนไปด้วย นัง่ เบยี ดเสยี ดแนบชดิ สุขกาย สขุ ใจ ทง้ั ทางสมั ผสั กาย สมั ผสั เสยี งฉอเลาะ มนั กย็ งิ่ เทา่ กบั ไปสรา้ งบาปใหต้ วั เอง ในงานทอดกฐนิ หนกั ขนึ้ โดยคณุ ไมไ่ ดส้ รา้ งบญุ กศุ ลใดใสต่ วั เลย แลว้ เมอื่ ใด คณุ จะบรสิ ทุ ธิ์ เมอื่ ใดคณุ จะมบี ญุ เมอ่ื ใดคณุ จะมกี ศุ ล ทงั้ ๆ ทอี่ า้ งวา่ ไปทำ� บญุ ไปทอดกฐนิ แตไ่ มไ่ ดท้ ำ� อาการ “บญุ ” ใหเ้ กดิ ใสต่ นเลย นอกจาก “บาป” คอื “กอ่ กามคณุ ” ใสใ่ จตนเองไปตลอดทาง นน่ั แหละคอื งานทอดกฐนิ ใด กร็ อ้ ยทง้ั รอ้ ย คอื งานเสพกามคณุ โดยเพยี งนดั กนั มาเสพใหห้ นกั แถมกำ� หนด สถานทก่ี นั ใหเ้ ปน็ ลำ่� เปน็ สนั เสยี ดว้ ย ทง้ั รอ้ ง ทงั้ รำ� ทงั้ เมา ทง้ั จจู๋ ๋ี และนำ� ไป อวดพระเปน็ ประการสดุ ทา้ ย ลำ� ธารชวี ติ | ๖๕

แลว้ มนั ถกู ตอ้ งแลว้ หรอื วา่ ประเพณที อดกฐนิ ทกุ วนั น้ี คอื การไป ทำ� บญุ ไปสรา้ งบญุ สรา้ งกศุ ลใหต้ น เราเอาของไปใหพ้ ระกจ็ รงิ อนั สงิ่ ทจี่ ะได้ เปน็ ผลตอบแทนสำ� หรบั เราคอื บญุ กศุ ล แลว้ บญุ กศุ ลมาจากไหน ถา้ ไมใ่ ช่ ทเ่ี รา “เปดิ ใจ” หรอื “ปดิ ใจ” ของเราเพอ่ื รบั บญุ กศุ ล ในชว่ งเวลาทเี่ ราไปเพอื่ การนนั้ เราตอ้ ง “เปดิ ใจ” รบั “ธรรม” คอื “ความรทู้ จี่ ะทำ� ใหเ้ รานำ� มาชำ� ระใจ เรา” และตอ้ ง “ปดิ ใจ” ไมร่ บั “กเิ ลส” (อนั คอื ความกระหายเสพกามคณุ ๕) เขา้ ไปใหไ้ ดม้ ากทสี่ ดุ นนั่ คอื คณุ กำ� ลงั สรา้ งบญุ สรา้ งกศุ ลใสใ่ จตนเองอยา่ ง ถกู อยา่ งตอ้ งอยา่ งแทท้ ส่ี ดุ ละ ถา้ ทำ� ไดม้ าก “บญุ ” กเ็ กดิ ในใจคณุ มาก ถา้ ทำ� ไมไ่ ดเ้ ลยคณุ กไ็ มไ่ ดเ้ ลย ยง่ิ ถา้ ผใู้ ด พอบอกวา่ จะไปทอดกฐนิ ละก็ เตรยี มตวั เตรยี มใจจะไปเสพความสนกุ สนานใหไ้ ดเ้ ตม็ คราบทกุ ดา้ น (ซง่ึ กม็ ี ๕ ดา้ น ดงั กลา่ วแลว้ เทา่ นน้ั นนั่ เอง) ตง้ั แตย่ งั ไมท่ นั ออกจากบา้ น นน่ั กจ็ งทราบไวเ้ ถดิ วา่ เรากำ� ลงั เตรยี มใจไปตกั ตวงเอา “บาป” ใสใ่ จเรา โดยเปดิ ประตใู จไวใ้ สบ่ าป ตงั้ แตก่ อ่ นออกจากบา้ นไปทเี ดยี ว นนั่ คอื การกระทำ� ตนทางกาย คอื ทางสภาพทเ่ี ราเปน็ อยจู่ รงิ ๆ ใน โลกนี้ คอื ใน “กามภพ” น้ี ถา้ อยโู่ ดยพยายามหา่ งจาก “กามคณุ ๕” ใหม้ าก เทา่ ใด ไมส่ มั ผสั “กามคณุ ๕” คอื ไมเ่ พลดิ เพลนิ กบั “รสอรอ่ ย” ของ รปู -รส- กลนิ่ -เสยี ง-สมั ผสั ใหไ้ ดม้ ากเทา่ ใด เรากจ็ ะเขยบิ ตนขนึ้ เปน็ “รปู พรหม” หรอื “พระอารยิ ะเจา้ ” มากขนึ้ เทา่ นน้ั ถา้ ใครละขาดไดม้ ากจรงิ ๆ อยา่ งชดั เจน เชน่ มเี วลานกึ ไดม้ ากกวา่ หลงเพลดิ เพลนิ หรอื มี “สต”ิ รตู้ วั ไดว้ า่ เราตง้ั ใจ “ละ” หรอื ตงั้ ใจจะไมแ่ ตะตอ้ งความเพลดิ เพลนิ ยนิ ดี หรอื จะไมห่ ลง “รสอรอ่ ย” ใดๆ ในโลก ถา้ มเี วลานกึ ไดด้ งั นม้ี ากกวา่ ครงึ่ เชน่ วนั หนงึ่ มี ๒๔ ชวั่ โมง ถา้ เรานกึ ได้ ๑๒ ชว่ั โมงขนึ้ ไป และไดพ้ ยายามไมแ่ ตะตอ้ ง “รสอรอ่ ย” เหลา่ นน้ั ไดถ้ งึ ๑๒ ชว่ั โมงขนึ้ ไปจรงิ ๆ ทกุ วนั กจ็ งทราบไวเ้ ถดิ วา่ ผนู้ น้ั ไดเ้ ปน็ “รปู พรหม” หรอื เปน็ “พระอารยิ บคุ คล” แลว้ กา้ วขน้ึ สตู่ ำ� แหนง่ “พระสกทิ าคาม”ี แลว้ เปน็ จรงิ ๆ เปน็ ตามหลกั พระพทุ ธศาสนา หรอื แมจ้ ะไมม่ พี ทุ ธศาสนามาตรา เปน็ หลกั ไว้ กเ็ ปน็ แลว้ ตาม “ความแทจ้ รงิ ตามธรรมชาต”ิ ทกุ ประการ คอื ๖๖ | ลำ� ธารชวี ติ

ผไู้ ดพ้ ยายามละ “กามตณั หา” และละไดแ้ ลว้ กวา่ ครงึ่ ของเวลา ในโลก กไ็ ดช้ อ่ื วา่ เปน็ “พระสกทิ าคาม”ี จรงิ ๆ แลว้ ขน้ั “พระโสดาบนั ” หายไปไหนละ่ ? คณุ สงสยั หรอื เปลา่ ? อยๆู่ ขา้ พเจา้ กโ็ ผลต่ ง้ั ตำ� แหนง่ “พระ สกทิ าคาม”ี เลย นน่ั แหละคอื ผใู้ ดจะทำ� ตนเปน็ “รปู พรหม” กค็ อื ผนู้ นั้ ทำ� ตน เปน็ “พระสกทิ าคาม”ี ขนึ้ ไปจนเปน็ “พระอนาคาม”ี เลยเชยี วละ ดงั นน้ั ถา้ ผใู้ ดยงั ไม่ได้ร�่ำเรียนศึกษาฝกึ ฝนตนใหไ้ ด้เป็น “พระโสดาบนั ” กอ่ นแล้ว จะกระโดดขน้ึ ไปเปน็ “รปู พรหม” หรอื กระโดดขนึ้ ไปเปน็ “พระสกทิ าคาม”ี เลย มนั จะไดล้ ะหรอื ? กล็ องคดิ ดู ผทู้ จี่ ะไดเ้ ปน็ “รปู พรหม” หรอื จะขน้ึ ไปสแู่ ดน “รปู ภพ” ได้ กค็ อื ผตู้ อ้ ง เรยี นและปฏบิ ตั ใิ หไ้ ด้ ผา่ นขน้ั “กามภพ” คอื พน้ ความเปน็ “คน” หรอื รวู้ ธิ ี การจะทำ� ตนใหพ้ น้ การเปน็ “คน” ขน้ึ ไปเปน็ “พระโสดาบนั ” ตอ้ งเปน็ ผรู้ ทู้ าง หรอื รเู้ รอื่ งของ “กามภพ” หรอื รจู้ กั “คน” ใหพ้ อเสยี กอ่ น จงึ จะอยเู่ หนอื “คน” ได้ ดงั นน้ั ... ถา้ ผใู้ ดเขา้ ใจคำ� วา่ “คน” เพยี งพอ เขา้ ใจคำ� วา่ “กาม” เพยี งพอ ซาบซงึ้ ใจวา่ “กาม” คอื “กเิ ลส” เปน็ ของไมน่ า่ ยนิ ดี และเปน็ ผเู้ หน็ วา่ กาม เปน็ ของที่ “คน” ควรตตี นออกหา่ งใหไ้ ด้ ผเู้ ขา้ ใจและซาบซง้ึ ได้ ถงึ ใจจรงิ ๆ ไดเ้ ทา่ นเ้ี อง คอื “พระโสดาบนั ” ไมไ่ ดเ้ ปน็ พระผวู้ เิ ศษอะไร หนกั หนาเกนิ กวา่ คนทม่ี คี วามรคู้ วามเขา้ ใจมากกวา่ นเ้ี ลย ผรู้ แู้ จง้ แทจ้ รงิ ไดใ้ น ขน้ั นเ้ี ทา่ นน้ั ไดช้ อ่ื วา่ พระโสดาบนั คณุ ละ่ อยากจะเปน็ ไหม? ถา้ อยากจะ เปน็ พระโสดาบนั กพ็ ยายามเรยี นรใู้ หเ้ ขา้ ใจ ใหถ้ งึ “ใจ” ขา้ งใน คอื ใจตวั ลกึ ที่ เรยี กกนั วา่ อาสวะ หรอื อนสุ ยั ใหเ้ ขา้ ใจได้ แลว้ คณุ จะไดเ้ ปน็ “พระโสดาบนั ” ทอ่ี ธบิ ายมานน้ั คอื “รปู พรหม” ในรา่ งคนธรรมดาๆ นเี่ อง เปน็ วธิ ฝี กึ ตนเปน็ “รปู พรหม” ดว้ ยวธิ ปี กตมิ นษุ ย์ ไมต่ อ้ งไปเขา้ ฌาน หรอื เจรญิ ฌานแตอ่ ยา่ งใด หดั ทำ� ดงั ขา้ พเจา้ วา่ ใหไ้ ดด้ งั นนั้ จรงิ ๆ เถอะ ถา้ ทำ� ได้ จรงิ แลว้ คณุ จะไปลอง “เจรญิ ฌาน” นง่ั ทำ� สมาธหิ ลบั ตานง่ิ ลองดู กจ็ ะรไู้ ดว้ า่ ลำ� ธารชวี ติ | ๖๗

เราหยง่ั จติ ตวั เองเขา้ ไปลกึ สขู่ นั้ น้ี คอื ขนั้ “รปู ภพ” เขา้ ไปเปน็ “รปู พรหม” ในฌานไดจ้ รงิ ๆ ถา้ ไมเ่ ชอื่ กล็ องดู หรอื ถา้ ผใู้ ดทำ� ไดแ้ ลว้ กค็ อ่ ยๆ พจิ ารณา หาเหตผุ ล จะไดด้ งั นจ้ี รงิ ๆ ถา้ ไมไ่ ดต้ ามน้ี กค็ อื ยงั ไมเ่ ขา้ รปู เขา้ รอยตามที่ พระพทุ ธองคส์ อนหรอื ไดช้ แี้ บบชที้ างเอาไว้ ถา้ ผใู้ ดหดั ทางเจรญิ ฌาน และทำ� จติ ตนใหอ้ ยใู่ นขน้ั รปู ฌานได้ กถ็ อื วา่ เปน็ “รปู พรหม” นน่ั คอื เปน็ พระสกทิ าคามี หรือเปน็ พระอนาคามีขั้นตน้ ในขณะอยใู่ นฌาน ถา้ ออกมาจากฌานแลว้ กย็ งั ทำ� จติ อยา่ งขณะอยใู่ น ฌานได้ คอื มจี ติ พน้ กเิ ลสเบาบางไดเ้ หมอื นขณะอยใู่ นฌาน ผนู้ น้ั จงึ คอื พระสกทิ าคามี หรอื พระอนาคามแี ทๆ้ ทนี ลี้ ะ เมอ่ื เปน็ “รปู พรหม” แลว้ เปน็ ในแบบของคนดๆี มสี ตสิ ตงั ธรรมดาเดนิ เหนิ ทำ� งานการปกตนิ แ่ี หละ คณุ กจ็ ะไดช้ อื่ วา่ หา่ งพน้ “กามตณั หา” มาแลว้ กวา่ ครงึ่ แตค่ ณุ กย็ งั เสพ “ภวตณั หา” อยู่ ขา้ พเจา้ เคยกลา่ วถงึ คำ� วา่ “ภวตัณหา” มาแล้วในตอนอธบิ ายแบบของการท�ำตนใหไ้ ดอ้ ภญิ ญา คอื แบบปฏบิ ตั ฌิ านจติ ในแบบของคนธรรมดานก้ี ท็ ำ� ได้ แตต่ อ้ งเขา้ ใจ “ภวตณั หา” ใหด้ ี “ภวตณั หา” คอื ความอยากได้ อยากมภี าวะ อนั ความตอ้ งการท่ี คนชนั้ “รปู พรหม” หรอื ชนั้ “พระอารยิ ะเจา้ ” ชนั้ “พระสกทิ าคาม”ี ยงั มอี ยู่ ยังอยากได้ อยากเสพอยู่ แล้วเสพอะไรล่ะ? ก็เสพ “กาม” น่ันแหละ พระสกทิ าคามกี ค็ อื “คน” แตเ่ ปน็ คนสงู ขนึ้ ไปหนอ่ ยเทา่ นน้ั แลว้ คนคอื อะไร? ขา้ พเจา้ กอ็ ธบิ ายมาจนสนิ้ แลว้ วา่ “คน” คอื ผเู้ สพ กามคณุ ๕ ดงั นน้ั พระสกทิ าคามี หรอื “รปู พรหม” กด็ ี กค็ อื ผยู้ งั เสพกามคณุ ๕ อยนู่ นั่ เอง แตถ่ า้ ไดช้ อ่ื วา่ เปน็ รปู พรหม หรอื เปน็ ถงึ ขน้ั พระสกทิ าคามแี ลว้ ก็คือผู้มีความสามารถ ปั้นลม ปั้นอากาศ หรือปั้น “จิต” เป็นตัวได้แล้ว ใชไ่ หมละ่ ? ๖๘ | ลำ� ธารชวี ติ

น่ันแหละ “รูปพรหม” ก็คือ ผู้ปั้นเองเห็นเองและเสพเอง ดังน้ัน พระสกทิ าคามี กค็ อื ผยู้ งั ไมพ่ น้ “ภวตณั หา” คอื ผยู้ งั ปน้ั อากาศ ปน้ั “จติ ” ตนเสพเอง เสพอยา่ งไร? กเ็ สพดว้ ย “ทวารที่ ๖” ไงละ่ ! ทวารที่ ๖ กค็ อื “ใจ” หรอื “จติ ” หรอื “วญิ ญาณ” นเ่ี อง “รปู พรหม” หรอื พระสกทิ าคามนี น้ั ไมเ่ สพกามคุณ ๕ อย่างโจ่งแจ้งแล้ว มคี วามละอายต่อบาปมากแล้ว (บาปในทนี่ ถ้ี า้ ผเู้ ขา้ ใจแทๆ้ กจ็ ะรไู้ ดว้ า่ บาปคอื การเสพกามคณุ ๕ นน่ั เอง) …ความส…ำ� น…กึ …ละอาย…ใจ…ขอ…งพรหม ถ้ายังไปกินรสอร่อยให้ใครเห็น ก็จะมีความละอายเป็นอย่างมาก ถา้ ยงั ไปเพลดิ เพลนิ กบั รปู สวย รสอรอ่ ย เสยี งเพราะ กลน่ิ หอม และสมั ผสั ถูกใจอยู่ ก็มีความละอายกระดากกระเด่ืองแล้ว ไม่กล้าไปท�ำให้ใครเห็น โจง่ แจง้ นกั แตก่ ย็ งั ละขาดจากกามคณุ ๕ ไมไ่ ด้ จงึ ยงั นำ� มา “นกึ คดิ ” น�ำมา “วาดฝนั ” นำ� มา “ปน้ั ขน้ึ ในจิต” แลว้ ก็เสพ มีความสุขอยู่กับ “ความนกึ คดิ ” มคี วามสุขอยูก่ ับ “รส” ที่เกิดจากการปน้ั “จิต” ปนั้ “วญิ ญาณ” ของตวั เองขน้ึ มาเสพ ยงั ซาบซง้ึ อยกู่ บั การปน้ั ลมนน้ั วา่ นค่ี อื “รส” ทเี่ ราเคยเสพหนอ อรอ่ ยยงั ง!้ี นคี่ อื “รส” ทเี่ ราอยากเสพหนอ จะอรอ่ ย ยงั ง!ี้ นแ่ี หละคอื “ภวตณั หา” นแ่ี หละคอื “กามตณั หา” ขน้ั ละเอยี ด หรอื เรยี กวา่ “กามตณั หา” ของ “รปู พรหม” หรอื ของ “พระสกทิ าคาม”ี ทา่ นพระ อารยิ บคุ คลขน้ั น้ี จะ “เสพสขุ ” ดว้ ย “จติ ” ดงั นี้ เพราะฉะนน้ั คำ� ว่า “ภวตณั หา” นั้น จงึ ควรจะเข้าใจใหด้ วี ่า คือ “กามตณั หา” ขน้ั สงู ขน้ั ละเอยี ดถงึ ขนาดปน้ั อากาศ ปน้ั “จติ ” ปน้ั “วญิ ญาณ” ขน้ึ มาเสพทเี ดยี ว คอื สรา้ งแดนสวรรคเ์ อาเอง สรา้ งภพทมี่ ตี วั มตี นในใจของ ลำ� ธารชวี ติ | ๖๙

ตัวเอง แล้วก็เสพสุขจากภพหรือจากดินแดนอิสระท่ีตัวเองสร้างข้ึนมาน้ัน นคี่ อื “ภวตณั หา” นค่ี อื แดนสขุ าวดขี อง “รปู พรหม” ทง้ั “รปู พรหม” ทอ่ี ยใู่ น ฌาน หรอื “รปู พรหม” ทเี่ ดนิ ดนิ กนิ ขา้ วอยา่ งคณุ ๆ อยา่ งขา้ พเจา้ จงพยายาม ทำ� ความเขา้ ใจใหด้ ี โดยเฉพาะนกั สอนธรรมะ นกั อธบิ ายธรรมะ อยา่ อธบิ าย กนั อยแู่ ตเ่ พยี ง “ภพ” คอื “แดนเกดิ ” และ “ภวตณั หา” คอื “ความอยาก ในภพในชาต”ิ ถา้ อธบิ ายเทา่ นนั้ คนเขาไมร่ เู้ รอื่ ง ไมเ่ ขา้ ใจ เพราะมนั ไมล่ ะเอยี ด เขาจงึ ไมร่ จู้ ะละอะไร จะลดอะไรกนั ถ้ารู้จัก “รูปพรหม” หรือรู้จัก “อาจารย์ตาทิพย์” ให้ได้ว่า คือคน ขนาดไหน? คนอย่างไร? ก็จะท�ำให้เราเป็นคนไม่หลง (ไม่มีโมหะ) ไม่โง่ ไมถ่ กู หลอก ถา้ ยงั ไมเ่ ขา้ ใจกจ็ ะยงั โง่ ยงั หลงอยู่ และกค็ งจะให้ “รปู พรหม” ตวั ปลอมหลอกอยเู่ รอื่ ยไป นนั่ คอื คำ� อธบิ ายทข่ี า้ พเจา้ พอรเู้ กยี่ วกบั การรเู้ หน็ วญิ ญาณ และ นรก-สวรรค์ ได้อย่างไร แต่ถ้าเก่งถึงขนาดไปขอร้องให้ยมบาลปล่อย วญิ ญาณนนั้ วญิ ญาณนไ้ี ดน้ ี่ ขา้ พเจา้ กย็ งั ไมเ่ คยไดร้ ู้ และคดิ วา่ จะไมเ่ รยี น มากกว่า เพราะไม่อยากเป็นคนเก่งถึงขนาดนั้น ถ้าเก่งถึงขนาดดังกล่าว แลว้ ข้าพเจ้าวาดภาพไวว้ า่ คงจะมงี านทำ� จนตัวเองก็คงจะตอ้ งขอชวี ติ ตวั เองจากยมบาลไวเ้ ชน่ กนั ดงั นน้ั เรอ่ื งนขี้ า้ พเจา้ จงึ ขอรบั ตรงๆ วา่ ยงั เรยี นไมถ่ งึ ขนั้ นนั้ เพราะ ฉะนน้ั ทจี่ ะใหอ้ ธบิ ายรปู รา่ งของนรก-สวรรค์ อนั เปน็ นาม ทต่ี ง้ั ชอ่ื เรยี ก ดนิ แดนทพี่ วก “วญิ ญาณ” ตา่ งๆ นอ้ี าศยั อยู่ ขา้ พเจา้ จงึ ยงั อธบิ ายไมไ่ ด้ อยา่ ง พวกนกั “ตาทพิ ย”์ นกั ปน้ั ทง้ั หลายเขาเหน็ แตถ่ า้ จะอธบิ าย กต็ อ้ งอธบิ าย อยา่ งเหตแุ ละผล อนั กอ็ ธบิ ายไดส้ นั้ ๆ ทนั ทวี า่ “นรก” หรอื “สวรรค”์ นน้ั คอื สถานทอ่ี นั ไมม่ ี “รปู รา่ ง” ไมม่ อี ะไร ก็ “ความรสู้ กึ ” หรอื “ความรบั ร”ู้ นนั่ เอง คอื “นรก-สวรรค”์ ๗๐ | ลำ� ธารชวี ติ

ถา้ ใครรสู้ กึ วา่ ตวั ทกุ ขเ์ มอ่ื ใด กค็ อื อยใู่ นนรกละ ถา้ ใครรสู้ กึ วา่ สขุ เมอ่ื ใด กค็ อื อยใู่ นสวรรคล์ ะ แตค่ รน้ั เพยี งพดู วา่ สวรรคใ์ นอก นรกในใจ มันกไ็ มม่ นี ำ้� หนัก มนั ยงั ไมถ่ ูกแท้ มนั เหมอื นไมจ่ ริง ความจรงิ มนั เป็นจรงิ “นรก” กค็ อื ผใู้ ดตกอยใู่ นแดนเดอื ดรอ้ นนนั้ กค็ อื “ตกนรก” แตไ่ มใ่ ช่ “กาย” ตก “ใจ” นน่ั เองตก จะวา่ “นรกในใจ” กไ็ มถ่ กู เพราะ “นรก” ไมใ่ ชส่ งิ่ ทคี่ ดิ เอา มนั เปน็ “ดนิ แดน” ทใ่ี จเราไปตกอยใู่ นมนั ไมใ่ ชใ่ จเราคดิ สรา้ งมนั ขนึ้ มาเอง ตามชอบ แลว้ เราจงึ ตก ไมใ่ ชอ่ ยา่ งนนั้ ดงั นน้ั ตอ้ งเขา้ ใจมนั ใหด้ ี เพราะ “นรก” มนั เกดิ พลงั จาก “ความชวั่ ” ของเราเกดิ มนั จะเกดิ เอง เกดิ ทนั ทที เี่ รา ทำ� ชวั่ เสรจ็ “นรก” มนั เกดิ มารองรบั “จติ ทท่ี ำ� บาป” ของเรา ถา้ เราไม่ ทำ� ชวั่ ไมท่ ำ� บาป “นรก” สำ� หรบั เรามนั กไ็ มม่ ี “นรก” มนั จะมกี ส็ ำ� หรบั ผทู้ ำ� ชวั่ ทำ� บาปนน้ั ๆ เทา่ นนั้ ใครทำ� คนนนั้ กจ็ ะมี “นรก” ใครไมท่ ำ� “นรก” ของผนู้ นั้ กจ็ ะไมม่ ี มนั จงึ เปน็ “นรก” ของแตล่ ะคน ดงั นน้ั สภาพของ “เมอื งนรก” จงึ ไมเ่ หมอื นกนั อกี แลว้ แตใ่ ครจะมี “ความรสู้ กึ ” หรอื พดู งา่ ยๆ กว็ า่ แลว้ แต่ ใครจะปน้ั อกี นน่ั แหละ แตอ่ ยา่ ลมื วา่ เราไมไ่ ดป้ น้ั เอาเอง แต่ “เหต”ุ เปน็ ผปู้ น้ั เพราะฉะนั้น ทุกข์ของผู้นนั้ จึงเปน็ “รปู ร่าง” นน้ั ๆ เอง ตามที่เขา “รู้” เขา “สำ� นกึ ” เขายอมรบั นนั่ คอื “นรก” และ “สวรรค”์ กโ็ ดยนยั เดยี วกนั ลว้ นเปน็ เรอื่ งของ “จติ ” เปน็ เรอื่ งของ “ความรสู้ กึ ” หรอื “ความรบั ร”ู้ ทง้ั สน้ิ สง่ิ แวดลอ้ มสงิ่ ประกอบ จะสรา้ ง “รปู ” อยา่ งใดออกมา กต็ อ้ งอยทู่ ส่ี ว่ นประกอบทงั้ นน้ั เพราะฉะนนั้ “รปู สวรรค”์ กบั “รปู นรก” ของพทุ ธศาสนกิ ชน กบั ครสิ ตศ์ าสนกิ ชน กจ็ ะมไี มเ่ หมอื นกนั อยา่ งแนน่ อน แตก่ เ็ ปน็ จรงิ ทงั้ ๒ พวก ไมป่ ลอม ไมผ่ ดิ นนั่ คอื “นรก” นน่ั คอื “สวรรค์” เป็นเมืองแห่งลม เมืองแห่งความเล็กละเอียด แต่ให้ความรู้สึก “รุ่มร้อน” ถึงทรมานจนสุดจะทนได้อย่างจริงจัง ให้ความรู้สึก “สุขแสน เปรมปรดี ”ิ์ ไดล้ น้ จนเหลอื คณาไดอ้ ยา่ งจรงิ จงั เชน่ กนั เพราะ “ความรสู้ กึ ” ที่ เรา “รบั ” อยทู่ กุ วท่ี กุ วนั นี้ ไมม่ ตี วั ตน ไมม่ รี ปู รา่ ง ลำ� ธารชวี ติ | ๗๑

ลองสงั เกตดซู วิ า่ ใครจะ “สขุ ” อยอู่ ยา่ งไร? หรอื “ทกุ ขท์ รมาน” อยู่ อยา่ งไร? ในขณะอยใู่ นเมอื งมนษุ ยข์ ณะนน้ี แ่ี หละ ใครวา่ “สขุ ” ทตี่ รงไหน? ถา้ เรามบี า้ นหลงั งามๆ อยู่ “สขุ ” ของเราไปอยทู่ ี่ “ตวั บา้ น” หลงั งามๆ ทเี่ รา อยนู่ น้ั หรอื ? หรอื วา่ “สขุ ” ที่ “ใจ” เราปตี ยิ นิ ดที เี่ รามบี า้ นหลงั งามๆ หรอื วา่ เราทกุ ขก์ ด็ ี “ทกุ ข”์ เพราะไมม่ ี “ตวั เงนิ ” ในกระเปา๋ จรงิ ๆ หรอื วา่ “ทกุ ข”์ เพราะ “ใจเราอยาก” นำ� เงนิ ไปจา่ ยนน่ั จา่ ยนเ่ี พอื่ ทำ� สงิ่ ทปี่ รารถนามาใหส้ มใจ แตแ่ ลว้ กไ็ มม่ เี งนิ นนั้ ไปจา่ ยดงั ปรารถนา มนั “ทกุ ข”์ มนั “สขุ ” ทตี่ วั “สง่ิ ของ” หรอื มนั “ทกุ ข”์ มนั “สขุ ” ทต่ี วั “ใจเรารสู้ กึ ” คดิ กนั ใหแ้ จง้ ๆ แลว้ เราจะไมก่ งั ขา ไมส่ งสยั ไมม่ ดื มวั เราจะเหน็ “นรก” เหน็ “สวรรค”์ ไดท้ นั ที และนน่ั แหละคอื คำ� วา่ นรก กค็ อื ชอื่ ของ “แดนทกุ ข”์ สวรรคก์ ค็ อื ชอ่ื ของ “แดนสขุ ” จะวา่ ไมม่ นี นั้ ไมไ่ ด้ จะวา่ “มรี ปู ” กไ็ มไ่ ด้ จะวา่ “ไมม่ รี ปู ” กไ็ มไ่ ดอ้ กี ขอ้ สำ� คญั อยทู่ ี่ เราตอ้ งเขา้ ใจถงึ ความแทจ้ รงิ ใหไ้ ด้ กจ็ ะหมดขอ้ สงสยั ดงั นน้ั แมจ้ ะใหอ้ ธบิ ายถงึ อารมณ์ และจติ ใจ ของผอู้ ยใู่ นภพในภมู นิ น้ั โดยแบง่ ชนั้ แบง่ ระดบั พวกสตั วน์ รก เดรจั ฉาน เปรต อสรุ กาย และแมก้ ระทง่ั ถงึ ขนั้ รปู พรหม ไปจนอรปู พรหม ละก็ กจ็ ะพออธบิ ายไดต้ ามหลกั ธรรมพระพทุ ธศาสนา ทข่ี า้ พเจา้ พงึ รพู้ งึ แจง้ ดงั ไดอ้ ธบิ ายถงึ “รปู พรหม” ใหฟ้ งั มาแลว้ แตจ่ ะใหอ้ ธบิ ายรปู รา่ งหนา้ ตาของ ทา่ นเหลา่ นน้ั กอ็ ธบิ ายไมไ่ ดเ้ พราะตายงั ไมท่ พิ ยข์ น้ั ปน้ั อากาศเปน็ ตวั ไดเ้ อง ถงึ แมข้ า้ พเจา้ ปน้ั เองจรงิ ผอู้ น่ื กจ็ ะเชอื่ ขา้ พเจา้ ไดอ้ ยา่ งไรกนั เพราะมนั เกดิ ทใ่ี จของขา้ พเจา้ และเรื่องทค่ี ุณสงสยั วา่ อาจารยท์ ่ีเขาท�ำกันอยู่นี้ เขากท็ ำ� โดยไม่ได้ รบั เงนิ รบั ทอง หรอื คดิ เงนิ คดิ ทองอะไร แลว้ เขาเหนด็ เหนอ่ื ย “ทำ� ” ทำ� ไม? มนั กน็ า่ จะมคี วามบรสิ ทุ ธอ์ิ ะไรแฝงอยู่ ชวนเชอ่ื ใหเ้ ปน็ จรงิ เปน็ จงั นน่ั แหละ คณุ รไู้ วเ้ ถดิ วา่ เปน็ “เหต”ุ อนั หนงึ่ ทเ่ี สรมิ การกระทำ� ของเขาขนึ้ มาใหส้ มั ฤทธ์ิ ผลละ่ จะเรยี กวา่ อนั นคี้ อื “อบุ าย” อนั หนงึ่ กไ็ ด้ เรยี กวา่ ปลกู ศรทั ธานน่ั เอง ๗๒ | ลำ� ธารชวี ติ

เหมอื น “คนเลน่ กล” เขาจะมี “อบุ าย” ตา่ งๆ นานา “ป”ู มาเรอ่ื ย จน “กล” ของเขาสมั ฤทธผิ์ ล เหมอื นกนั ยงั ไงกย็ งั งน้ั ถา้ จะแยกแยะเหตผุ ลรายละเอยี ด เกยี่ วกบั เรอื่ งแคน่ ี้ กย็ าวหลายหนา้ กระดาษ ขา้ พเจา้ จะไมอ่ ธบิ ายละ เพราะ มันเป็นเหตุเป็นผลมาจาก “ตัวผู้ที่ท�ำอยู่เองก็ไม่รู้” น่ันหน่ึง ผู้ท�ำน้ันเอา แบบอยา่ งมาจากทอี่ นื่ กอ็ กี หนงึ่ ผทู้ ำ� จงใจใหเ้ ปน็ อบุ ายแทๆ้ กอ็ กี หนงึ่ และ อน่ื ๆ อกี มนั มเี หตมุ ากมาย แตข่ ้าพเจา้ จะสรปุ ผลให้รวมๆ เลยวา่ การที่ผเู้ ปน็ “อาจารย์” ไป เหนด็ เหนอื่ ยทำ� อยนู่ น้ั “เขามสี ว่ นได”้ ทไ่ี ดน้ นั้ เปน็ ไปโดยออ้ ม อยา่ ลมื วา่ “คน” คอื ผเู้ สพ “ลาภ-ยศ-สรรเสรญิ ” ถา้ ยอ่ ใหส้ น้ั กค็ อื “ลาภ” อยา่ งเดยี ว สว่ น ยศ-สรรเสรญิ นน้ั เปน็ “ลาภ” ทจ่ี ะตอ้ งรอคอยเวลาสง่ ผลในระยะยาว นานกวา่ “ลาภ” โดยตรง พดู งา่ ยๆ กค็ อื เปน็ ลาภทางออ้ มนน่ั เอง และ ทงั้ ลาภ ทงั้ ยศ-สรรเสรญิ กป็ ระมวลลงเปน็ “อาหาร” ให้ “คน” เสพ ผลคอื “สขุ ” ดว้ ยกนั ทง้ั หมด ดงั นน้ั คณุ คดิ ดเู ถดิ วา่ เขาไดอ้ ะไร? ผลสดุ ยอดที่ “คน” ตอ้ งการในโลกนคี้ อื “สขุ ” แลว้ อาจารยเ์ ขาจะไดร้ บั “สขุ ” ไหมละ่ ? คณุ กล็ อง คดิ ดกู แ็ ลว้ กนั ถา้ อาจารยค์ นไหนมใี จใสบรสิ ทุ ธขิ์ นั้ เสพสขุ แคเ่ พยี ง ยศ กบั สรรเสรญิ อาจารยผ์ นู้ น้ั กเ็ สพสขุ ดว้ ยสงิ่ แคน่ นั้ ถา้ อาจารยค์ นไหนกเิ ลสหนา กวา่ น้ี กต็ อ้ งหาทางเสพสขุ ทม่ี ากกวา่ ยศและสรรเสรญิ กย็ งั หวงั เอาลาภดว้ ย ถา้ มที างจะหลอกลอ่ เอาลาภได้ กท็ ำ� เพราะอาจารยผ์ นู้ อ้ี ยากเสพ “ลาภ” อยู่ ถ้ากิเลสบางแต่ฉลาดมาก ก็ใช้วิธีหลอกได้ดี ไม่โจ่งแจ้ง ถ้าอาจารย์กิเลส หนาขนึ้ มากกวา่ นหี้ นอ่ ย กก็ ลา้ หลอกโจง่ แจง้ เรากพ็ อรไู้ ด้ ถา้ กเิ ลสหนาจรงิ ๆ กห็ ลอกอยา่ งแจง้ อยา่ งชดั ใครๆ กร็ ทู้ นั กเ็ ทา่ นนั้ เอง ไหนๆ กอ็ ธบิ ายกนั วา่ ดว้ ยเรอื่ งของ นรก-สวรรค์ เรอื่ งผสี างเทวดามา กนั ดว้ ยสำ� นวนของขา้ พเจา้ เองมากตอ่ มากแลว้ ทนี ก้ี จ็ ะขอยกพระพทุ ธดำ� รสั ของพระอนตุ ตรสมั มาสมั พทุ ธเจา้ มาใหอ้ า่ นประกอบกนั บา้ ง ซง่ึ เปน็ คำ� ตรสั เทศนาไวก้ บั พระอานนทเถรเจา้ ใน “คริ มิ านนทสตู ร” ลำ� ธารชวี ติ | ๗๓

“ดูกรอานนท์ ความทุกข์ในนรก และความสุขในสวรรค์และพระ นพิ พานนนั้ ใครจะชว่ ยใครไมไ่ ด้ เมอ่ื ใครชอบอยา่ งใดกท็ ำ� อยา่ งนน้ั แมเ้ รา ตถาคตกช็ ว่ ยใครใหพ้ น้ ทกุ ข์ และชว่ ยใครใหไ้ ดส้ วรรคแ์ ละพระนพิ พานไมไ่ ด้ ไดแ้ ตเ่ พยี งสง่ั สอนชแี้ จงใหร้ สู้ ขุ รทู้ กุ ข์ ใหร้ สู้ วรรค์ ใหร้ นู้ พิ พาน ดว้ ยวาจา เทา่ นนั้ อนั กองทกุ ข์ โทษ บาป กรรม ทง้ั ปวงนน้ั กค็ อื ตวั กเิ ลสตณั หา ครนั้ ดบั กเิ ลสตณั หาไดแ้ ลว้ กไ็ มต่ อ้ งตกนรก ถา้ ดบั กเิ ลสตณั หาไดม้ าก กข็ นึ้ ไปเสวยสุขอยู่ในสวรรค์ ถ้าดับกิเลสตัณหาได้สิ้นเชิงหาเศษมิได้แล้ว ก็ได้ เสวยสขุ ในพระนพิ พานทเี ดยี ว เราตถาคตบอกใหแ้ ตท่ างไปเทา่ นนั้ ถา้ ผรู้ ทู้ าง แหง่ ความสขุ แลว้ ประพฤตปิ ฏบิ ตั ติ ามได้ กป็ ระสบสขุ สมประสงค์ อยา่ วา่ แตเ่ ราตถาคตเลย แมพ้ ระพทุ ธเจา้ ทง้ั หลายทลี่ ว่ งไปแลว้ นบั ไมถ่ ว้ นกด็ ี และ จกั มาตรสั รใู้ นกาลเปน็ ภายหลงั กด็ ี จกั มาชว่ ยพาเอาสตั วท์ งั้ หลายไปใหพ้ น้ จากทกุ ขแ์ ลว้ ใหไ้ ดเ้ สวยสขุ เชน่ นนั้ ไมม่ ี มแี ตม่ าแนะนำ� สงั่ สอนใหร้ สู้ ขุ รทู้ กุ ข์ รสู้ วรรคพ์ ระนพิ พาน อยา่ งเดยี วกบั เราตถาคตน”้ี ... และ “ดกู รอานนท์ การตกนรกแลขนึ้ สวรรค์ จะเอาตวั ไปไมไ่ ด้ เอาแตจ่ ติ ไป จติ นน้ั ใครจบั ตอ้ งลบู คลำ� ไมไ่ ด้ เปน็ แตล่ มเทา่ นน้ั เพราะจติ เปน็ ของละเอยี ด ใครจะจบั ถอื ไมไ่ ด้ เมอ่ื จติ ไปตกนรกใครจะไปชว่ ยยกขนึ้ ได้ ถา้ จติ นนั้ เปน็ ตวั เปน็ ตนกพ็ อชว่ ยกนั ได้ บคุ คลจำ� พวกใดคอยทา่ ใหผ้ อู้ น่ื มาชว่ ยยกตวั ใหพ้ น้ จากทกุ ขน์ ำ� ตวั ไปใหไ้ ดเ้ สวยสขุ บคุ คลจำ� พวกนน้ั เปน็ คนโงเ่ ขลาหาปญั ญา มไิ ด้ แตเ่ ราตถาคตรนู้ รกสวรรคท์ กุ ขส์ ขุ อยแู่ ลว้ แลหาอบุ ายทจี่ ะพน้ จากทกุ ข์ ใหไ้ ดส้ ขุ กเ็ ปน็ การแสนยากแสนลำ� บาก จะไปพาจติ ใจของทา่ นผอู้ นื่ ใหพ้ น้ จาก ทกุ ขไ์ ดอ้ ยา่ งไร ถงึ แมพ้ ระพทุ ธเจา้ องคท์ จ่ี ะมาตรสั รเู้ บอื้ งหนา้ กเ็ หมอื นกนั มแี ตแ่ นะนำ� สงั่ สอน ใหร้ สู้ ขุ ทกุ ข์ สวรรคแ์ ละนพิ พานเทา่ นนั้ ผทู้ ต่ี อ้ งการ สุขทุกข์อย่างใดน้ันแล้วแต่อัธยาศัย แต่ว่าต้องศึกษาให้รู้แท้แน่นอนแก่ใจ เสยี กอ่ นวา่ ทกุ ขใ์ นนรกเปน็ อยา่ งนนั้ สขุ ในสวรรคเ์ ปน็ อยา่ งนนั้ สขุ ในพระ นพิ พานเปน็ อยา่ งนน้ั เมอ่ื รแู้ ลว้ ยงั จกั มที างไดถ้ งึ บา้ ง คงจกั ไมท่ อ่ งเทยี่ วอยู่ ๗๔ | ลำ� ธารชวี ติ

ในวฏั สงสารเนน่ิ นานเทา่ ไรนกั ถา้ ไมร่ แู้ จง้ แตเ่ มอ่ื มชี วี ติ อยู่ กไ็ มอ่ าจจกั พน้ ไดเ้ ลย และไดช้ อ่ื วา่ เปน็ ผเู้ กดิ มาเสยี ชาตเิ ปน็ มนษุ ย์ เสยี ความปรารถนาเดมิ ซง่ึ หมายวา่ จะเปน็ ผเู้ กดิ มาเพอื่ ความสขุ ครนั้ เกดิ มาแลว้ กพ็ ลอยไมใ่ หต้ นได้ รบั ความสขุ ซำ้� ยงั ตนใหจ้ มอยใู่ นนรก ทำ� ใหเ้ สยี สตั ยค์ วามปรารถนาแหง่ ตน นา่ สงั เวชสลดใจยงิ่ นกั ...” และ “ดกู รอานนท์ จติ ใจนน้ั ใครไมแ่ ลเหน็ ของกนั แลกนั ได้ ผทู้ รี่ จู้ ติ ใจของ ผอู้ น่ื ไดน้ น้ั มแี ตพ่ ระพทุ ธเจา้ แลพระอรหนั ตเ์ ทา่ นน้ั พระพทุ ธเจา้ ทจี่ ะรเู้ หน็ จิตใจของผู้อ่ืนได้ ก็ด้วยญาณแห่งพระอรหันต์ ถ้าละกิเลสตัวร้ายมิได้ คณุ ความเปน็ แหง่ พระอรหนั ตก์ ไ็ มม่ าตง้ั อยใู่ นสนั ดาน จงึ ไมอ่ าจหยงั่ รวู้ าระ จิตของสัตว์ทั้งปวงได้ แม้พระตถาคตจะหย่ังรู้วาระจิตของสัตว์ทั้งปวงได้ กเ็ พราะปราศจากกเิ ลส คอื ความเปน็ ไปแหง่ พระอรหนั ต์ บคุ คลผทู้ ไ่ี มพ่ น้ กเิ ลส คือไม่ได้ส�ำเร็จพระอรหันต์ และจะมาปฏิญญาว่ารู้เห็นจิตแห่งบุคคลอื่น จะควรเชอื่ ฟงั ไดด้ ว้ ยเหตใุ ด ถงึ แมจ้ ะรดู้ ว้ ยวชิ าคณุ อยา่ งอนื่ รดู้ ว้ ยสมาธคิ ณุ เปน็ ตน้ กร็ ไู้ ปไมถ่ งึ ไหน แมจ้ ะรกู้ ร็ ผู้ ดิ ๆ ถกู ๆ ไปอยา่ งนน้ั จะรจู้ รงิ แจง้ ชดั ดงั ทร่ี ดู้ ว้ ยอรหนั ตคณุ นนั้ ไมไ่ ด้ ถา้ บุคคลท่ยี งั ไม่พน้ กเิ ลส มคี วามร้ดู ยี งิ่ กวา่ เราตถาคตผูเ้ ปน็ อรหันต์ แล้วการท่ีเราตถาคตสละบุตรภรรยาทรัพย์สมบัติอันเป็นเครื่องเจริญแห่ง ความสขุ ออกบวชน้ี กช็ อ่ื วา่ เปน็ คนโงเ่ ขลากวา่ บคุ คลจำ� พวกนนั้ เพราะเขา ยังจมอยใู่ นกิเลส แต่กลับมคี วามรูด้ ีย่ิงกวา่ พระพทุ ธเจ้าผู้เปน็ พระอรหนั ต์ ผไู้ กลจากกเิ ลส ขอ้ ทล่ี ะกเิ ลสไมไ่ ด้ คอื ไมไ่ ดส้ ำ� เรจ็ พระอรหนั ต์ แลว้ จะ มปี ญั ญารจู้ ติ ใจแหง่ สตั วท์ ง้ั หลายยง่ิ กวา่ พระพทุ ธเจา้ หรอื พระอรหนั ต์ หรอื จะมปี ญั ญารเู้ สมอกนั นน้ั ไมม่ เี ลย ผทู้ ย่ี งั ละกเิ ลสไมไ่ ด้ คอื ยงั ไมไ่ ด้ สำ� เรจ็ พระอรหนั ตม์ ากลา่ ววา่ ตนรเู้ หน็ จติ ใจของสตั วท์ ง้ั หลายนน้ั กลา่ วอวด เปลา่ ๆ ความรเู้ พียงนน้ั ยังพน้ นรกไมไ่ ด้ ไมค่ วรจะเชื่อถือ ถา้ ใครเช่ือถอื ก็ชอ่ื ว่าเป็นคนนอกพระศาสนา ไมใ่ ช่ลูกศษิ ย์ของเราตถาคต แทท้ ่จี ริงเขา ลำ� ธารชวี ติ | ๗๕

เอาศาสนาธรรมอนั วเิ ศษของเรานบี้ งั หนา้ ไว้ สำ� หรบั หลอกลวงโลกเทา่ นนั้ บคุ คลจำ� พวกนี้ แมจ้ ะทำ� บญุ กศุ ลเทา่ ไรกไ็ มพ่ น้ นรก แมผ้ ทู้ มี่ าเชอื่ ถอื บคุ คล จำ� พวกนี้ กม็ ที คุ ตเิ ปน็ ทไี่ ป ในเบอ้ื งหนา้ เหมอื นกนั ...” และ “ดกู รอานนท์ คฤหสั ถก์ ด็ ี นกั บวชกด็ ี มากลา่ ววา่ ตวั รตู้ วั เหน็ แลได้ พดู จาดว้ ยกบั ผี ดงั นี้ กพ็ งึ ใหร้ วู้ า่ คนจำ� พวกนน้ั ไมใ่ ชล่ กู ศษิ ยข์ องเราตถาคต เป็นพวกมิจฉาทิฐิภายนอกพระศาสนา ไม่ควรเชื่อถือเอาเป็นครู เป็น อาจารย์ เพราะเขาเปน็ คนเจา้ อบุ าย เจา้ เลห่ เ์ จา้ กลเทา่ นนั้ ผทู้ มี่ คี วามรจู้ รงิ เห็นจริงพูดจาสนทนากับผีได้ มีแต่พระพุทธเจ้ากับพระอรหันต์เท่านั้น นอกนนั้ ไมม่ ใี ครรจู้ รงิ เหน็ จรงิ เปน็ คนอตุ รทิ งั้ นนั้ ” “ดกู รอานนท์ เราจะทำ� นายไวใ้ หเ้ หน็ อนาคตกาลเบอ้ื งหนา้ จกั เกดิ มี พวกมจิ ฉาทฐิ ภิ ายนอกศาสนาอวดอา้ งวา่ ตวั รตู้ วั เหน็ ผี ไดพ้ ดู จากบั ผดี ว้ ย ครนั้ บคุ คลจำ� พวกนน้ั เกดิ ขนึ้ แลว้ กจ็ กั เบยี ดเบยี นพระศาสนาของเรา ใหเ้ สอ่ื มถอยลงไป ดว้ ยวาทะถอ้ ยคำ� เสยี ดสตี า่ งๆ พระสงฆส์ ามเณรกจ็ กั เกดิ ระสำ�่ ระสายหาความสบายมไิ ด.้ ... ศาสนาของเราก็จกั เส่อื มถอยลงไป เพราะพวกมจิ ฉาทฐิ ิ เหน็ แกล่ าภแลยศหาความสขุ มไิ ด้ มรรคผลธรรมวเิ ศษ กจ็ กั ไมเ่ กดิ ขนึ้ แกเ่ ขา เขาจกั เรยี นเอาแตว่ ชิ าศลี ธรรม อนั พวกมจิ ฉาทฐิ สิ อนให้ รู้อะไรกันขึ้นเล็กน้อยก็อวดดีกันไป แท้ที่จริงความรู้เหล่านั้นล้วนแต่รู้ดี สำ� หรบั ไปสนู่ รก เขาจกั ไมพ่ น้ จตรุ าบายไดเ้ ลย” “ดกู รอานนท์ ในอนาคตกาลภายหนา้ จกั มอี ยา่ งนไ้ี มต่ อ้ งสงสยั ถา้ ผใู้ ด รลู้ ทั ธทิ ฐิ อิ ยา่ งนไ้ี วแ้ ลว้ เมอ่ื ไดเ้ หน็ กจ็ งเพยี รพยายามละเวน้ กจ็ กั ไดป้ ระสบ ความสขุ การทรี่ ะงบั ดบั กเิ ลสกใ็ หล้ ดละระงบั บรโิ ภค ๒ ประการใหเ้ บาบางลง บรโิ ภค ๒ นนั้ คอื จวี รปจั จยั (เครอื่ งนงุ่ หม่ เสอ้ื ผา้ แตง่ ตวั ) และเสนาสนะปจั จยั (ทอี่ ยอู่ าศยั ) สองอยา่ งนช้ี อื่ วา่ บรโิ ภคภายนอกนบั เปน็ อยา่ งหนง่ึ บณิ ฑบาต ปจั จยั (อาหารทกี่ นิ ) แลคลิ านะปจั จยั (ยารกั ษาโรค) สองอยา่ งหลงั นช้ี อ่ื วา่ ๗๖ | ลำ� ธารชวี ติ

บรโิ ภคภายในนบั เปน็ อยา่ งหนงึ่ บรโิ ภคทงั้ ๒ อยา่ งนเี้ ปน็ ตวั กเิ ลส ตวั ทกุ ข์ ตัวสุขท้ังสิ้นนั้น (ผู้อ่านลองคิดดูให้ดีว่า แม้แต่ปัจจัยส่ีที่เป็นของจ�ำเป็น สำ� หรบั ชวี ติ แทๆ้ พระพทุ ธองคย์ งั ตรสั วา่ เปน็ กเิ ลส และเปน็ ไดท้ งั้ สขุ ทงั้ ทกุ ข์ เลย แลว้ สงิ่ นอกเหนอื กวา่ จากปจั จยั ๔ นี้ จะตอ้ งเรยี กวา่ อะไรดี นอกจาก จะเรยี กว่าส่งิ เหลา่ นั้นคอื พวกไม่จ�ำเปน็ ไม่ควรแตะตอ้ งให้เป็นบาปเลย ยงั แตะตอ้ งเมอื่ ใด กย็ งั เรยี กวา่ ยงั ทำ� บาปอยเู่ มอื่ นนั้ ควรเรยี กของนอกเหนอื จากปจั จยั สว่ี า่ พวก “มหากเิ ลส” ละกจ็ ะถกู ) ถา้ บริโภคสองน้ี มมี ากขนึ้ เทา่ ใด ทกุ ข์กม็ ากข้นึ ไปตามเท่าน้นั ถา้ บรโิ ภค ๒ นีน้ อ้ ยลง ทุกข์กน็ อ้ ยลง ความสุขกม็ ากข้ึน คอื ว่าบาป นอ้ ยลงเทา่ ใด บญุ กศุ ลกม็ ากขนึ้ เทา่ นน้ั อนั บญุ กศุ ลกม็ อี ยทู่ ตี่ วั บคุ คล ทง้ั สนิ้ ผทู้ ลี่ ะบรโิ ภค ๒ นนั้ ไดแ้ ลว้ นรกกพ็ น้ สวรรคแ์ ลนพิ พาน สง่ิ ใดๆ กไ็ ดใ้ นทนี่ น้ั ” (หมายความวา่ รวู้ า่ การบรโิ ภคเพยี งเพอื่ อะไร ถา้ จะกนิ กก็ นิ เพยี งเพอื่ ใหร้ า่ งกายทรงอยู่ไดแ้ ตเ่ พยี งพอ ไม่ใช่บ�ำรุงให้อว้ นหมีพีมนั เพราะยังกิน อยตู่ ราบใด กค็ อื ยงั บงั เบยี ดสง่ิ ทกี่ นิ นน้ั อยู่ เพราะฉะนน้ั ถา้ ยงั กนิ เพอ่ื จะให้ รา่ งกายอยู่ กต็ อ้ งอยใู่ หม้ ปี ระโยชนต์ อ่ โลก เปน็ การชดเชยการเบยี ดเบยี น นน้ั ใหค้ มุ้ คา่ ถา้ อยอู่ ยา่ งยงั กนิ อยา่ งอม่ิ หมพี มี นั แลว้ กเ็ อาแตน่ อนหรอื สนกุ เพลดิ เพลนิ ไมก่ อ่ ประโยชนอ์ ะไรเลย ผนู้ นั้ กค็ อื ผยู้ งั อยเู่ พอื่ สรา้ งนรกใหต้ น ทง้ั สนิ้ หรอื เหตปุ จั จยั อน่ื กโ็ ดยนยั เดยี วกนั ) “ดกู รอานนท์ บคุ คลทบี่ วชเขา้ แลว้ ไมร่ จู้ กั ระงบั ดบั กเิ ลส คอื บรโิ ภค ๒ ใหเ้ บาบาง เขา้ ใจวา่ บวชรกั ษาศลี ถอื ครองวตั รเอาบญุ (คอื ผบู้ วชเพยี งเพอ่ื ถอื ศลี กนิ เพล และสวดมนตเ์ ทา่ นนั้ ) ไมห่ าอบุ ายระงบั ดบั กเิ ลส แลบรโิ ภค ๒ จะไดบ้ ญุ ไดค้ วามสขุ มาแตไ่ หน ถา้ คดิ อยา่ งนนั้ แมจ้ ะรกั ษาศลี ตลอดพระ ปาตโิ มกขแ์ ลธดุ งควตั ร กห็ ากเปน็ อนั รกั ษาเปลา่ รกั ษาใหเ้ หนอื่ ยยากลำ� บาก กายเปลา่ ไมอ่ าจเปน็ บญุ กศุ ลได้ พระปาตโิ มกขธ์ ดุ งควตั รทงั้ หลายทบี่ ญั ญตั ิ ลำ� ธารชวี ติ | ๗๗

แตง่ ตง้ั ไวน้ นั้ กเ็ พอื่ ใหเ้ ปน็ เครอ่ื งระงบั กเิ ลสตณั หา คอื บรโิ ภคทง้ั ๒ ถา้ ระงบั ไมไ่ ด้ กไ็ มเ่ ปน็ บญุ เปน็ กศุ ล ผทู้ ที่ ำ� ความเขา้ ใจวา่ พระปาตโิ มกขแ์ ลธดุ งควตั ร จะชว่ ยยกตวั ใหข้ น้ึ ไปสวรรคแ์ ละพระนพิ พานเชน่ น้ี ยอ่ มเปน็ ความเหน็ ของ คนทโี่ งเ่ ขลาเบาปญั ญา จกั ไมพ่ น้ ทกุ ขเ์ ลย บรโิ ภคทง้ั ๒ นนั้ ไดช้ อ่ื วา่ ปลโิ พธ ๒ (ทแี่ ปลวา่ ความกงั วล) การรกั ษา พระปาตโิ มกขแ์ ลธดุ งควตั ร เพอื่ จะตดั ปลโิ พธความกงั วลใหเ้ บาบางลงไดเ้ ทา่ ใด กเ็ ปน็ บญุ กศุ ลเปน็ สวรรคแ์ ลพระนพิ พานขนึ้ ไปเทา่ นน้ั ” (พระพทุ ธเจา้ ยน่ โอวาท คำ� สงั่ สอนลงสปู่ ลโิ พธ ๒ วา่ เปน็ ทส่ี ดุ โดยสน้ิ เชงิ คอื วา่ นรก สวรรคแ์ ละพระ นพิ พานอยทู่ ส่ี นิ้ ปลโิ พธ ๒ ครบบรบิ รู ณ์ ผศู้ กึ ษาเลา่ เรยี นจะรมู้ ากรนู้ อ้ ยเทา่ ไร หรอื ไมน่ ยิ มรมู้ ากหรอื รนู้ อ้ ย ถา้ ระงบั ปลโิ พธนน้ั ไดก้ เ็ ปน็ ดี จะอยวู่ ดั บา้ นหรอื วดั ปา่ ประการใดกต็ าม ถา้ ระงบั ปลโิ พธ ๒ นน้ั ได้ ยอ่ มเปน็ ความดคี วามชอบ ทง้ั สนิ้ ถา้ ระงบั ปลโิ พธ ๒ นนั้ ไมไ่ ด้ แมจ้ ะรมู้ ากมาย แลอยวู่ ดั บา้ นวดั ปา่ ประการใด ยอ่ มไมด่ ที ง้ั สน้ิ พระพทุ ธเจา้ ตรสั เทศนาเปน็ ใจความอยา่ งน)้ี และตอ่ จากนน้ั พระพทุ ธองคย์ งั ไดต้ รสั ตอ่ ไปอกี วา่ เรอื่ งการบวชนนั้ แมโ้ ลกนจี้ ะสนิ้ “พระ” แลว้ กต็ าม กอ็ าจจะบวชเอาเองได้ ขอ้ สำ� คญั อยทู่ ี่ “ใจ” เทา่ นน้ั เปน็ สำ� คญั ผทู้ อี่ ยใู่ นเพศฆราวาส ถา้ แมน้ จะทำ� ตนใหพ้ น้ บาป พน้ ทกุ ข์ กไ็ มจ่ ำ� เปน็ จะตอ้ งไปประกาศตนแปลงเพศทไ่ี หนกไ็ ด้ ประพฤตติ น ใหเ้ ปน็ ไปตามพระพทุ ธดำ� รสั ใหเ้ ขา้ ใจใหถ้ กู วา่ “คน” คอื อะไร? มี “ชวี ติ ” อยเู่ พอ่ื อะไร? เทา่ นน้ั เพยี งพอแลว้ ถา้ เราเพยี รตนใหถ้ กู ทาง สงั่ สม “เหต”ุ ใหเ้ ตม็ ไมต่ อ้ งไปหวงั ผล “ผล” นน้ั กจ็ ะเกดิ เองแมจ้ ะไมอ่ ยากได้ อยอู่ ยา่ งไร กไ็ มม่ ที างหลบลหี้ นี “ผล” ไปได้ แมก้ ารทำ� บาป ทำ� ชว่ั กเ็ ชน่ กนั ถา้ ทำ� ชวั่ ให้ เปน็ “เหต”ุ ไว้ กไ็ มต่ อ้ งหลกี ลห้ี นผี ลไปไหน “ผลชว่ั ” หรอื “นรก” กจ็ ะตอ้ ง เปน็ ของผนู้ น้ั วนั ยงั คำ่� เพราะฉะนนั้ พระกด็ ี คนกด็ ี กใ็ หเ้ ขา้ ใจใหถ้ กู วา่ เราอยู่ อยา่ งไร ยง่ิ เปน็ พระ ยง่ิ ทำ� ตวั เหมอื นคนเสพกามคณุ ๕ อยอู่ ยา่ งตงั้ อกตงั้ ใจ ละก็ นน่ั แหละจงทราบไวเ้ ถดิ วา่ ยงิ่ สรา้ งนรกใหต้ นยง่ิ กวา่ คนธรรมดา ๗๘ | ลำ� ธารชวี ติ

เปน็ อนั วา่ “วญิ ญาณ” คอื อะไร? วญิ ญาณเกดิ วญิ ญาณตายอยา่ งไร? และดำ� รงอยอู่ ยา่ งไร? กอ็ ธบิ ายไดค้ รา่ วๆ ดงั น้ี จะแจง้ ใจในตวั “วญิ ญาณ” จริงๆ ได้ก็ต่อเม่ือ “จิต” ใส เห็น “วิญญาณ” ได้เอง ถ้าเรียกอย่างถูก อยา่ งตอ้ งกว็ า่ ตอ้ งบรรลเุ ปน็ “รปู พรหม” หรอื เปน็ “พระอารยิ บคุ คล” ใหไ้ ด้ ก็จะไม่สงสยั ก็จะแจ่มแจง้ การจะบรรลุได้ก็ต้องปฏิบัติ เอาแตฟ่ ังอธบิ าย ฟงั กนั ไปอกี รอ้ ย พนั หมนื่ แสนชาตกิ ไ็ มแ่ จง้ ไมเ่ หน็ ไมบ่ รรลไุ ด้ หรอื จะ อา่ นพระคมั ภรี ท์ อ่ งใหจ้ บหมดพระไตรปฎิ กจนขน้ึ ใจ กไ็ มอ่ าจจะ “เหน็ ” หรอื “รจู้ กั ตวั วญิ ญาณ” จรงิ ๆ ได้ นอกจากปฏบิ ตั เิ ทา่ นน้ั เพราะ “นามธรรม” อนั คอื “วญิ ญาณ” ถา้ เราจะรจู้ ะเหน็ มนั ใหไ้ ด้ กต็ อ้ งใช้ “นามธรรม” ของเรา เข้าไปสัมผัส ไปรู้ ไปเหน็ มนั จงึ จะได้ จะเอาแต่ “รปู ธรรม” ไปสมั ผสั นนั้ เปน็ ไปไมไ่ ดเ้ ลย สว่ น “วญิ ญาณ” จะมาหลอกมาหลอน มาเขา้ ฝนั อะไรนน้ั กเ็ กดิ จาก “จติ ” ของผยู้ งั ใฝห่ าใฝถ่ งึ อยเู่ ทา่ นนั้ เหมอื นเครอื่ งรบั วทิ ยนุ นั่ เอง ถา้ เราเปดิ สวติ ซไ์ ว้ หมนุ คลนื่ มนั กร็ บั “พลงั งาน” ทเี่ ขาสง่ มาได้ ถา้ ไมเ่ ปดิ เสยี “พลงั งาน” ทเ่ี ขาสง่ มา ถา้ ไมแ่ รงจรงิ ๆ กไ็ มอ่ าจจะเขา้ เครอื่ งรบั วทิ ยขุ องเราได้ และยง่ิ ถา้ เราตดั สายชนวนไฟฟา้ ไมใ่ หไ้ ฟฟา้ เขา้ เครอ่ื งเลย คอื หมายถงึ ดบั “วญิ ญาณ” หรอื ดบั “พลงั งาน” ในตวั แลว้ กแ็ นน่ อน “วญิ ญาณ” ใด หรอื “พลงั งาน” ใด กจ็ ะมาหลอกมาหลอน มาปรากฏใหเ้ ราเหน็ ไมไ่ ดเ้ ลย คณุ “จากคนอยากฟงั ” ถามขอ้ ทา้ ยอกี ขอ้ วา่ จะไมเ่ กดิ ไดไ้ หม? นน้ั กต็ อ้ งตอบวา่ “ไมไ่ ดห้ รอก” ตราบทที่ กุ อยา่ งยงั ไมด่ บั รอบถงึ ขน้ั ทเ่ี รยี กวา่ “ปรนิ พิ พาน” แลว้ กจ็ ะตอ้ งหมนุ ตอ้ งเวยี น ตอ้ งเกดิ แลว้ เกดิ เลา่ อยู่ นน่ั เอง ตามเหตแุ ละปจั จยั สง่ ผลเปน็ ลกู โซอ่ ยตู่ ลอดกปั กลั ป์ แมพ้ ระ อรหันตบ์ างองคท์ ีถ่ งึ แค่ “นพิ พาน” เฉยๆ ยังไมย่ อมดบั รอบหรือดับสิ้น หมดทกุ ขข์ นั ธก์ อ่ นตายใหถ้ งึ ขน้ั “ปรนิ พิ พาน” กย็ งั ตอ้ งมาเกดิ อกี เลย ดงั นนั้ ถา้ อยาก “ไมเ่ กดิ ” อกี กต็ อ้ งเรยี นและประพฤตธิ รรมตามแนวทางทถี่ กู ตอ้ ง ลำ� ธารชวี ติ | ๗๙

ของพระสัมมาสมั พุทธเจา้ แลว้ คณุ กจ็ ะไมเ่ กดิ อีกเปน็ อันขาด โดยจะต้อง ประพฤตใิ หถ้ กู ทางของพระพทุ ธองคส์ อนจรงิ ๆ ดว้ ยนะ ไมใ่ ชป่ ระพฤตอิ ยา่ ง ไมเ่ ขา้ เรอื่ งออกนอกลนู่ อกทาง เหมอื นพทุ ธศาสนกิ ชนและพระสว่ นมากทสี่ ดุ ในเดย๋ี วนท้ี เ่ี ปน็ อยู่ หวังวา่ คณุ ทั้งสามคนคงจะพอคลายสงสยั ลงไปได้บา้ ง ขา้ พเจา้ กไ็ ด้ พยายามอธบิ ายแลว้ ตามแตก่ ำ� ลงั ปญั ญาของขา้ พเจา้ มี แตถ่ า้ มนั ยงั ไมห่ าย สงสยั ยงั ขอ้ งใจ หรอื ยงั ไมก่ ระจา่ งตรงใด กถ็ ามขา้ พเจา้ ไปใหม่ ถามไปเถดิ ยงั ไงกไ็ ดโ้ ดยไมต่ อ้ งเกรงใจ อยา่ นกึ วา่ จะเปน็ การรบกวน หรอื แมใ้ ครอยาก จะลองภมู ิ กล็ องได้ ขา้ พเจา้ จะไมโ่ กรธเปน็ อนั ขาด เพราะขา้ พเจา้ ยอ่ มจะ ตอบไดเ้ ทา่ ที่ “ภมู ”ิ ของขา้ พเจา้ มี ถา้ “ภมู ”ิ ไมม่ ี ขา้ พเจา้ กย็ อ่ มตอบไมไ่ ด้ แมน้ ขนื ถลู ถู่ กู งั ไป ทำ� ตนวา่ มี มนั กไ็ มใ่ ชเ่ รอ่ื งทข่ี า้ พเจา้ จะกระทำ� เพราะพระ พทุ ธองคท์ รงสง่ั สอนไวว้ า่ อยา่ อวด “อตุ รมิ นสุ ธรรมอนั ไมม่ ใี นตน” ดงั นน้ั “ภมู ”ิ อนั ใดเราไมม่ ี เรายอ่ มไมพ่ งึ อวดเปน็ อนั ขาด จกั เปน็ อวดอตุ รมิ นสุ ธรรม ทไี่ มม่ ใี นตนโดยแนแ่ ท้ หรอื ถา้ ใครใครจ่ ะทราบเรอื่ งใดกเ็ ขยี นมาถามเถดิ ไมม่ อี ะไรจรงิ อะไรแท้ เทา่ พระธรรมของพระพทุ ธองคอ์ กี แลว้ เรยี นเถดิ ศกึ ษาเถดิ และปฏบิ ตั เิ ถดิ ใครปฏบิ ตั คิ นนน้ั กไ็ ด้ แบง่ ปนั ใหก้ นั ไมไ่ ดเ้ ลยเปน็ อนั ขาด จะปนั กนั ไดก้ แ็ ต่ ชบ้ี อกแนะทางกนั เทา่ นน้ั สว่ นสง่ิ ทจี่ ะไดก้ บั “ตน” จรงิ ๆ นน้ั ยอ่ มเฉอื นหรอื ตดั ไปมอบใหก้ นั ไมไ่ ด้ เพราะมนั เปน็ “จติ ” เปน็ “วญิ ญาณ” มนั ไมม่ ชี น้ิ มอี นั ไมม่ ตี วั มตี นใหเ้ ฉอื นเชอื ดออกไปใหแ้ กก่ นั ได้ ตอ้ งสรา้ ง ตอ้ งกอ่ ตอ้ งปน้ั ให้ เปน็ “จติ ” เปน็ “วญิ ญาณ” ของตนเองเอาเอง ๒๐ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๑๓ ๘๐ | ลำ� ธารชวี ติ

ลำ� ธารชวี ติ | ๘๑

๕ หยดุ ปลอ่ ยชวี ติ ไปตามลำ� ธารแหง่ ยถากรรม ไดต้ อบขอ้ ถาม ไดอ้ ธบิ ายแกข้ อ้ สงสยั มาถงึ ๓ ฉบบั แลว้ คดิ วา่ คงจะ หมดขอ้ ควรอธบิ าย กย็ งั ไมห่ มด พอไปอา่ นทวนจดหมายทงั้ ๓ ฉบบั ดู กย็ งั มี สง่ิ ทย่ี งั ไมไ่ ดต้ อบอกี หลายเรอื่ ง กเ็ ลยจะขอตอบใหจ้ บใหห้ มดสน้ิ เสยี ในฉบบั นเ้ี ปน็ การแถมเสยี อกี ที และตอ่ จากนนั้ กจ็ ะตอบขอ้ ถามจดหมายของผอู้ น่ื ตอ่ ไป ท่ี คณุ “ผอู้ ยากทราบเรอื่ งคนหนง่ึ คะ่ ” เขยี นไปในจดหมายตอนหนง่ึ วา่ “...นรก-สวรรค์ อาจมหี รอื ไมม่ กี ไ็ ด้ ตายเมอื่ ไหรน่ น่ั กระมงั คะ จงึ จะทราบ ไดแ้ นช่ ดั แตด่ ฉิ นั ยงั ไมต่ าย และตอ้ งการทราบในตอนน.ี้ ..” กเ็ ป็นการดที ี่สุดและถกู ที่สดุ แลว้ ท่คี ุณคิดไดอ้ ย่างน้นั และขา้ พเจ้าก็ ใครจ่ ะขอรอ้ งทกุ คนดว้ ยวา่ อยา่ ไดป้ ระมาทเลย การจะรจู้ กั นรก - สวรรค์ - วญิ ญาณ อะไรนนั้ ตอ้ งรจู้ กั ในขณะทเ่ี ปน็ มนษุ ยน์ แ่ี หละใหไ้ ด้ อยา่ ไปคดิ ๘๒ | ลำ� ธารชวี ติ

จะรจู้ กั นรก-สวรรค-์ วญิ ญาณ ในเมอ่ื อนื่ เมอื่ ใดเลย หรอื จะรอรเู้ มอ่ื ตาย แลว้ นนั้ เปน็ ไปไมไ่ ดเ้ ลยเปน็ อนั ขาด ผจู้ ะรไู้ ดก้ ต็ อ้ งพยายามศกึ ษาเรยี นรู้ ปฏบิ ตั ใิ หเ้ หน็ ใหแ้ จง้ นรก-สวรรค-์ วญิ ญาณ เสยี ตงั้ แตย่ งั เปน็ ๆ อยใู่ นภาวะ เป็นคนนี่แหละจะรู้ได้ ถ้าตายไปแล้วจะรู้ไม่ได้เป็นอันขาด ดังค�ำตรัสของ พระพทุ ธองคท์ ขี่ า้ พเจา้ ยกมาใหอ้ า่ นในฉบบั ทแ่ี ลว้ กเ็ ปน็ คำ� ตรสั ทบี่ อกชไี้ ว้ อยา่ งแนช่ ดั แลว้ วา่ เกดิ มาเปน็ คน ถา้ ไมพ่ ยายามศกึ ษา และปฏบิ ตั ติ นให้ เหน็ นรก-สวรรค์ ใหร้ จู้ กั ความแทจ้ รงิ ของทกุ ๆ สง่ิ ใหไ้ ดใ้ นชาตเิ ปน็ มนษุ ย์ นแ่ี ลว้ กจ็ ะเกดิ มาเสยี ชาตเิ ปลา่ ๆ ชาตหิ นง่ึ คอื เกดิ มาไมไ่ ดป้ ระโยชนอ์ ะไร ใหต้ นเองเลย นอกจากหลงใหลเพอ้ พกไปตามธรรมชาติ อนั คอื สงิ่ ผกู ยดึ คน ไวใ้ หอ้ ยกู่ บั โลก โลดแลน่ อยกู่ บั โลก แลว้ คนๆ นนั้ กเ็ สพกามคณุ ๕ ไปตาม แรงบาป แรงบญุ แหง่ ตนอยอู่ ยา่ งนนั้ “ปญั ญาแท”้ ไมเ่ กดิ เลยทจ่ี ะรจู้ กั โลก มวั แตไ่ ปหลงอยกู่ บั การใช้ “ปญั ญา” คดิ อา่ นสรา้ ง-กอ่ แตท่ าง “วตั ถโุ ลก” เพอ่ื หวงั ผลมาใหต้ นเสพ ไมเ่ คยหวน หนั มามอง “จติ ” ตวั เอง “ใจ” ตวั เองแทๆ้ วา่ เรายงั “หลง” หรอื วา่ “ทำ� ถกู ” แลว้ ในทกุ วนั นี้ เราได้ “เรยี นร”ู้ อะไรมาบา้ ง? ไดส้ รา้ ง “ปญั ญา” อนั ใดให้ ตวั เองบา้ ง? เราเกดิ มาจนปา่ นนแี้ ลว้ ไดก้ อ่ “ประโยชนแ์ ท”้ ใหต้ วั เอง แล้วเท่าใด? “สร้างแก่นสาร” ให้ชีวิตไว้แล้วเท่าใด? นอกจากได้ “สรา้ งอาหารกาม” คอื รปู -รส-กลน่ิ -เสยี ง-สมั ผสั ใหต้ นเองได้ “เสพ” อยตู่ ลอดเวลา มาชว่ั อายจุ นถงึ ปา่ นน้ี ถา้ ใครยงั้ คดิ ได้ หรอื ตงั้ หลกั ได้ นน่ั คอื ผู้นั้นหยุดยืนฝืนตนข้ึนช่ัวขณะหน่ึง ไม่ปล่อยตนให้ล่องลอยไปในล�ำธาร แหง่ ชวี ติ ตามยถากรรม เราแขง็ ขนื หยดุ ยนื โตส้ ายธารทไ่ี หลพดั นน้ั ไดเ้ มอ่ื ใด เรากจ็ ะเปน็ ผเู้ หน็ “ความไหลเรอ่ื ย” ของสายธารนน้ั ไดด้ ว้ ยตวั เราเองเมอื่ นน้ั ถา้ ผใู้ ดปลอ่ ยตนใหล้ อ่ งลอยไปกบั สายธาร คนผนู้ น้ั กจ็ ะ “ไหลเรอ่ื ย” ไปกบั สายธารนน้ั ไมห่ ยดุ หยอ่ น ชา้ บา้ ง เรว็ บา้ ง ผา่ นเกาะ ผา่ นแกง่ ตกแอง่ ตกผา ไปตามกระแสธารนน้ั จะพดั พาไป แลว้ เมอ่ื ใดเราจะพน้ “โลก” อนั ลำ� ธารชวี ติ | ๘๓

ไหลเรอ่ื ยหมนุ เวยี นกนั ไป ไมม่ วี นั จบดง่ั ลำ� ธารชวี ติ นนั้ ได้ เมอื่ ใดจะพน้ เกาะ พน้ แกง่ พน้ แอง่ พน้ ผา เหลา่ นนั้ ได้ เมอื่ พน้ ไมไ่ ด้ “นรก” เรากต็ อ้ งตก “สวรรค”์ เรากต็ อ้ งขน้ึ วนตก วนขนึ้ แลว้ ๆ เลา่ ๆ อยอู่ ยา่ งนน้ั นนั่ เอง เมอ่ื ใดทกุ ขห์ นกั กร็ ำ�่ รอ้ งกระอกั เลอื ด เมอ่ื ใดสขุ กห็ ลงระเรงิ ลมื อะไรหมด เสพสขุ (ทแ่ี สนจะ จอมปลอม) เสวยสขุ (ทแ่ี สนจะไมเ่ ทยี่ งแทค้ งทน) ตามดื ตาบอดอยกู่ บั รสสขุ รสอรอ่ ยนน้ั ซงึ่ ไมช่ า้ เลยกต็ อ้ งหวนกลบั ไปสทู่ กุ ขอ์ กี ใหม่ นน่ั คอื “คน” วน นนั่ คอื “ธรรมชาต”ิ วน นนั่ คอื “โลก” หมนุ วน มองให้เห็น ใช้จิตใช้ปัญญาอ่านให้ทะลุ ให้ได้เสียเถิด จะได้ไม่ต้องสุขๆ ทกุ ขๆ์ อยไู่ มร่ จู้ บสนิ้ ดงั นนั้ “นรก” กด็ ี “สวรรค”์ กด็ ี กต็ อ้ งเรยี นรใู้ หไ้ ดใ้ น ชวี ติ น้ี ขณะทย่ี งั ไมต่ ายนแี่ หละ เมอื่ รแู้ จง้ แลว้ จงึ จะเหน็ คณุ เหน็ โทษแทๆ้ ของนรก-สวรรค์ ไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง แลว้ กจ็ ะปฏบิ ตั ทิ กุ สง่ิ ทกุ อยา่ งใหแ้ กต่ นได้ ถกู ตอ้ งเทย่ี งแทย้ ง่ิ ตายแลว้ จะรอู้ ยา่ งนไ้ี มไ่ ดเ้ ลยแนแ่ ท้ ผจู้ ะเหน็ นรก-สวรรค์ และรแู้ จง้ นรก-สวรรคน์ นั้ ตอ้ งเปน็ คนเปน็ ๆ นเ่ี อง ตายแลว้ จะไมร่ เู้ ลย และ จะไม่มีโอกาสรเู้ ป็นอนั ขาด นอกจากจะพาตวั ไปตกอยู่ในท่ีน้นั ๆ เทา่ นั้น คดิ ใหด้ ี นค่ี อื เรอื่ งแทเ้ รอื่ งจรงิ …นรกแท้ ตน้ งวิ้…ก…ร…ะทะทอ…งแ…ดง…แท้ เปน็ ไฉน? และอกี ตอนหนง่ึ ใน จ.ม. ของคณุ “ผอู้ ยากทราบเรอ่ื งคนหนง่ึ ” ทว่ี า่ “...ถา้ นรกมจี รงิ แลว้ พวกฝรง่ั เวลาตายมติ อ้ งไปปนี ตน้ งวิ้ กนั อตุ ลดุ เลย หรือคะ เพราะพวกนี้ชอบเปลี่ยนสามี-ภรรยากันบ่อยมากๆ เด๋ียวแย่ง- เดย๋ี วหยา่ กนั อยา่ วา่ แตฝ่ รง่ั เลยคะ่ คนไทยเดยี๋ วนก้ี ถ็ มถดื ไป ทเี่ ปน็ อนใุ คร ตอ่ ใคร ยง่ิ ในสงั คมยง่ิ มาก พวกนค้ี งตอ้ งปนี ตน้ งว้ิ กนั หนามงวิ้ หกั แนๆ่ (เพราะ คนปีนแยะ) ใช่ไหมคะ? อ้อ! แล้วอย่างพวกชอบท�ำบาปน้ี เขาคงถือว่า ๘๔ | ลำ� ธารชวี ติ

เกดิ มาชาตหิ นงึ่ กห็ าความสขุ ไวม้ ากๆ ตายแลว้ กช็ า่ งมนั อยา่ งถา้ เขาตายแลว้ ถา้ วญิ ญาณไมส่ งบ คดิ ถงึ ความตอ้ งการ ความสบาย (นพ่ี ดู ถงึ ถา้ ไมม่ ตี น้ งว้ิ นะคะ) ความสวยงามทเ่ี คยหลงผดิ อยา่ งนจ้ี ะกระวนกระวายมากแคไ่ หนคะ คณุ รกั อธบิ ายใหแ้ จม่ แจง้ เลยนะ...” ทจี่ รงิ คณุ เปน็ อกี คนหนงึ่ ทไ่ี ดก้ า้ วเขา้ มาในคลองแหง่ ธรรมจกั ษแุ ลว้ พยายามเถดิ อยา่ ปลอ่ ยให้ “มา่ นธรรมชาต”ิ อนั เปน็ “มา่ นมดื ” ผา่ นเขา้ มาขวางคลอง “ธรรมจกั ษ”ุ อนั กำ� ลงั จะสวา่ งจะใสนน้ั เลย เพยี รพจิ ารณา คดิ -อา่ น ในเหตแุ ละผล อนั เปน็ ของแทข้ องจรงิ ใหอ้ อกใหไ้ ด้ แลว้ เราจะเหน็ จะแจง้ “ธรรมจกั ษ”ุ ของเราจะใสขนึ้ สวา่ งขนึ้ แลว้ ประโยชนม์ หาศาลจะเกดิ แกเ่ รา ใครมาทำ� ใหไ้ มไ่ ด้ เราเองตอ้ งทำ� ใหต้ วั เราเองเทา่ นน้ั เมอ่ื คณุ ไดอ้ า่ นคำ� บรรยายทข่ี า้ พเจา้ อธบิ ายเรอื่ ง นรก มาแลว้ คงพอจะ เขา้ ใจ “เมอื งนรก” ไดบ้ า้ งแลว้ ถา้ คณุ ยงั ไปวาดภาพเชน่ ในไตรภมู พิ ระรว่ งอยู่ มนั กย็ งั เปน็ เมอื งเลก็ ๆ แคบๆ เมอื งเดยี วตามทค่ี ณุ ไดอ้ า่ นมา ไดเ้ หน็ ภาพ มานนั้ เทา่ นน้ั “นรก” จะเปน็ เมอื งดงั ในไตรภมู พิ ระรว่ งอธบิ ายไว้ หรอื ใน เรอื่ งพระมาลยั อะไรนนั่ กเ็ ปน็ ไดท้ ง้ั นน้ั และทแี่ ทท้ จ่ี รงิ แลว้ เปน็ ไดย้ งิ่ กวา่ นน้ั ทกุ ข์ทรมานไดม้ ากกวา่ น้นั เปน็ พนั เทา่ ก็ได้ หรอื น้อยกว่านัน้ ก็ได้ ตามแต่ สภาพจรงิ มนั จะเกดิ แกผ่ ใู้ ด เพราะ “นรก” มนั ไมใ่ ช่ “ตน้ งว้ิ ” หรอื “กระทะทองแดง” เทา่ นน้ั และ แมจ้ ะเปน็ ตน้ งว้ิ หรอื กระทะทองแดง กเ็ ปน็ ตน้ งว้ิ เปน็ กระทะทองแดงของ แตล่ ะคน ไมไ่ ดไ้ ปปนี ตน้ งว้ิ สาธารณะตน้ เดยี วกนั ตน้ ของใครกข็ องคนนนั้ มนั เกดิ ไดไ้ มเ่ ทา่ กนั มากนอ้ ยผดิ กนั จงึ ไมต่ อ้ งไปหว่ งวา่ ตน้ งว้ิ จะไมพ่ อให้ คนปนี หรอื หนามงว้ิ จะหกั อะไร คนสร้างบาปกค็ อื คนก่อสรา้ งตน้ ง้ิวหรอื กระทะทองแดงใหต้ วั เองไดใ้ ช้ ทำ� บาปไดห้ นกั ไดช้ วั่ ชา้ ไดม้ ากเทา่ ใด กค็ อื สรา้ งตน้ งวิ้ ไดห้ นามหนาเทา่ นนั้ แหลมยงิ่ เทา่ ทคี่ วามชว่ั จะหนกั จะอบุ าทว์ จะชว่ั ชาตกิ ต็ ามแรงนนั้ “ผล” ตอ้ งเปน็ ไปจรงิ ตาม “เหต”ุ อยา่ งแนแ่ ท้ ไมต่ อ้ ง ลำ� ธารชวี ติ | ๘๕

เปน็ หว่ งในทกุ สงิ่ ทเ่ี กดิ ขนึ้ เมอ่ื มี “เจตนา” ลงไปเมอ่ื ใด และ “กอ่ กรรม” นน้ั เมอ่ื นน้ั “ผลแท”้ จะตอ้ งเกดิ ขน้ึ ในทนั ที แม้ “ผลเทยี ม” ทม่ี นั เกดิ (อนั มนษุ ยเ์ ขา้ ใจไปเองวา่ เปน็ ผลแท)้ ในโลก มนษุ ยน์ ี้ คนจะรบั ผลเหน็ วา่ “สขุ ” เชน่ ไปผดิ ผวั ผดิ เมยี เขา โดยผกู้ ระทำ� รู้ อยเู่ ตม็ อก แตด่ เู หมอื นมนั ยงิ่ ทำ� ใหร้ สู้ กึ มคี วาม “มนั ” เหลอื เกนิ ทไ่ี ดผ้ จญภยั อยา่ งมหามหนั ต์ และยงิ่ มรี สชาตขิ นาดหนกั เมอ่ื ตนเองได้ “เสพ” สมทไ่ี ดเ้ พยี ร ไดพ้ ยายาม นนั่ คอื “ผลเทยี ม” เปน็ “ผล” เกดิ ขนึ้ จรงิ เหมอื นกนั เปน็ ผลทาง “โลก” ที่คนผนู้ ้ันตอ้ งการและไดร้ บั แต่ “ผลแท้” อนั เปน็ ผลทาง “ธรรม” (ความแทจ้ ริง) น้ัน ถามคนผกู้ ระท�ำน้นั ซิ แมเ้ ม่ือเขาไดก้ ระท�ำแลว้ ในใจ ของเขานน้ั เขายงั มอี ะไรตดิ ขอ้ งอยู่ เขาลมื ไดแ้ ลว้ หรอื วา่ เขาไดท้ ำ� ชวั่ เขายงั หวาดระแวงอยหู่ รอื เปลา่ ยงั มคี วามกลวั อะไรกรนุ่ อยใู่ นใจหรอื เปลา่ ทงั้ ๆ ท่ี การเสพได้ผ่านไปแล้ว จบลงแล้ว ต้ังหลายวัน ตั้งหลายเดือนหลายปี แต่ “ความจรงิ ทยี่ งั กรนุ่ ” อยใู่ นใจเขานน้ั หรอื ถา้ ผา่ นมานานแลว้ กย็ งั คงมี อะไรสะกดิ กย็ งั เสยี ดยงั แทงอยู่ อนั เปน็ ความระแวงความกลวั เปน็ ความ ผดิ นน้ั มนั หายไปไดไ้ หม? มนั จบลง สนิ้ ลงไดห้ รอื ? อันไหนมันคงอยู่ อันไหนมันกัดกร่อนจีรังยั่งยืนแท้จริงมากกว่ากัน อนั ไหนเปน็ ของแท้ อนั ไหนเปน็ ของเทยี ม อนั ไหนเปน็ มายา อนั ไหนเปน็ ความจรงิ คดิ ใหอ้ อก คดิ ใหเ้ หน็ การเสพดว้ ยกายจรงิ ๆ นนั้ เปน็ ของจรงิ คงทนอย?ู่ หรอื วา่ บาปทก่ี รนุ่ อยใู่ นใจนน้ั เปน็ ของจรงิ ทค่ี งทนอยนู่ านกวา่ ? คดิ ใหด้ ี ถา้ ยงิ่ ผกู้ ระทำ� น้ี ไมม่ กี ารหยดุ ยงั้ ยงั หลง ยงั ระเรงิ อยู่ กระทำ� ชว่ั ซำ้� ซากลงไปอกี “นรก” กจ็ ะชดั ขน้ึ อกี กย็ ง่ิ จะตอ้ งพบกบั เหตกุ ารณส์ ำ� คญั เขา้ ในเมอื งมนษุ ยน์ แ่ี หละ ตกนรกในเมอื งมนษุ ยน์ เ่ี อง คอื เจอกระสนุ ปนื อันเป็นหนามงิ้วในรูปร่างของลูกตะก่ัวเข้าให้ หรือได้โทษได้ภัยอย่างอ่ืน อกี มากแบบมากอยา่ ง ดงั คณุ กจ็ ะไดร้ ไู้ ดเ้ หน็ เปน็ ตวั อยา่ งมาแลว้ ไมร่ กู้ ร่ี อ้ ย กพี่ นั แบบ อนั คอื โทษ คอื ภยั หรอื คอื “บาปทนั ตา” คอื “นรก” ในเมอื งมนษุ ย์ ๘๖ | ลำ� ธารชวี ติ

“วญิ ญาณ” คอื จติ รองรบั ความจรงิ ซมึ ซบั เอาความจรงิ ทเี่ กดิ ขนึ้ ของ เราผเู้ ปน็ เจา้ ของไวท้ งั้ สนิ้ ดงั นนั้ ใครกต็ าม ทำ� ชวั่ ทำ� ดี ในทลี่ บั ตา หรอื ในที่ ไมล่ บั ตาอยา่ งใด กโ็ กหกปดิ บงั “จติ ” ปดิ บงั “วญิ ญาณ” ตวั เองไมไ่ ด้ มนั ตอ้ ง เกดิ จรงิ มนั ตอ้ งฝงั ลงไปในจติ ในวญิ ญาณของเราจรงิ ๆ ดว้ ยเหตดุ งั น้ี “คน” นนั้ กอ่ นจะตายสว่ นมาก ถา้ ใครทำ� กรรมชวั่ ไวม้ าก กรรมชวั่ ที่ตนไดท้ ำ� ไว้แลว้ จะออกฤทธ์ทิ ุรนทุรายกระวนกระวาย เพราะกอ่ นตาย ตนยอ่ มรดู้ วี า่ ตนหมดโอกาสจะ “แกต้ วั ” แลว้ เหมอื นคนผเู้ ปน็ นกั เลง นกั กฬี า เมอ่ื รตู้ วั เองวา่ “แพ”้ กอ็ ยากแกม้ อื อยคู่ รามครนั ตลอดเวลา เมอ่ื โอกาสทจี่ ะได้ “แกม้ อื ” กำ� ลงั จะหมดลง กใ็ หเ้ สยี ดาย ใหเ้ ดอื ดรอ้ นทรุ นทรุ าย กระวนกระวาย ไมส่ งบลงได้ “การทำ� ชวั่ ” อนั คอื เขาได้ “ชนะ” ในโลกแหง่ “ผลเทียม” ดังอธบิ ายแลว้ แต่เขาได้ “แพ”้ ในโลกแหง่ สัจจะ ในโลกแห่ง “ผลแท”้ ดงั นน้ั เขาจะตอ้ ง “อยากทำ� ด”ี เปน็ การแกต้ วั อยทู่ กุ คน อยากลบลา้ ง ความชวั่ ของตนออกไป ใหไ้ ดท้ กุ คน เพราะฉะนน้ั คนเมอื่ กอ่ นจะตายสว่ นมากจงึ ยอมสารภาพผดิ ออกมา ตรงๆ เพราะพอถงึ เวลาจะตายนนั้ ทกุ คนรดู้ วี า่ ตนกำ� ลงั จะถงึ เวลา “ตาย” แนแ่ ลว้ จะหมดโอกาสจรงิ ๆ แทๆ้ ไมใ่ ชม่ ายา ไมใ่ ชค่ วามลวง เมอื่ รตู้ วั ดวี า่ ตนหมดโอกาสจะได้ “แกต้ วั ” แกม้ อื ลา้ งความชว่ั (คอื ทำ� กรรมดแี ก)้ ถา้ ผใู้ ดได้ สารภาพออกมากอ่ นตาย และถา้ ยง่ิ ผเู้ ปน็ เจา้ ของคดี หรอื ผเู้ ปน็ คกู่ รณพี พิ าท อยตู่ รงนนั้ ดว้ ย ไดอ้ โหสใิ หด้ ว้ ย กจ็ ะลดความทรุ นทรุ ายกระวนกระวายลง ไดท้ นั ที เปน็ การเพลากรรมชวั่ ทางใจของตนลงไปไดบ้ า้ ง แตก่ ม็ ใิ ชจ่ ะลดได้ ดว้ ยพดู เอา ทจี่ รงิ เขาทำ� เพยี งปากพดู นนั้ กเ็ ปน็ สว่ นเพยี งชว่ ยคลายได้ บา้ งเทา่ นนั้ ซงึ่ กย็ งั ดี เรยี กวา่ ไดบ้ รรเทาความชวั่ ลงไปขนั้ หนงึ่ ถา้ ผใู้ ด ทรุ นทรุ ายมาก ออกอาการกระวนกระวายมาก กค็ อื กรรมชว่ั มนั ยงิ่ หนนุ แนน่ ขนึ้ มาตอ่ วา่ ตอ่ ขานมาก และถา้ ผนู้ น้ั ไมย่ อมแมจ้ ะสารภาพผดิ ออกมาบา้ ง ผนู้ น้ั กย็ อ่ ม “จบชวี ติ ” ไปพรอ้ มๆ กบั อารมณ์ “ทกุ ขเวทนา” อนั ทรุ นทรุ าย ลำ� ธารชวี ติ | ๘๗

ยงิ่ นนั้ เขากต็ กไปสู่ “ภพ” แหง่ “ทกุ ขเวทนา” อนั นน้ั คอื จติ ตกรว่ งไปเกดิ เปน็ ผอู้ ยใู่ น “แดนทกุ ข”์ อนั คอื “นรก” นน่ั เอง ดงั อธบิ ายมาแลว้ จะทกุ ข์ ขนาดไหน กเ็ ปน็ ไปตามแรงทเี่ ขามี เขาเหน็ เอง เขาสรา้ งไวแ้ ลว้ เองทกุ ประการ ไมม่ กี ารบดิ พลว้ิ ไมม่ ใี ครทำ� ใหเ้ ขา เขาทำ� เอง สรา้ งเองทง้ั สน้ิ ……ส…ขุ ค…มุ้ บาป…ไห…ม?… ดงั นน้ั ถา้ ผใู้ ดคดิ วา่ เกดิ มาชาตหิ นงึ่ ชว่ั -ดี ไมเ่ ขา้ ใจละ มงุ่ กอบโกย มงุ่ เสพสง่ิ ทต่ี วั เองเขา้ ใจวา่ “สขุ ” ไดเ้ สพเปน็ พอ จะยากจะงา่ ย จะผดิ จะชวั่ จะดจี ะงาม จะทรามจะตำ่� ชา้ อยา่ งไร เปน็ เอาทงั้ นนั้ กค็ ดิ ดเู ถดิ วา่ เขาจะได้ อะไรไว้ และที่เขาเสพนั้น อะไรเหลือ สุขที่เขาเสพคือส่ิงสมมุติเป็นครั้ง เปน็ คราว เชน่ ขณะนแ้ี ตง่ ตวั โก้ มนั กโ็ กอ้ ยขู่ ณะนี้ อกี หนอ่ ยกไ็ มม่ แี ลว้ เจา้ “ความโก”้ นน้ั เราไดก้ นิ อาหารอรอ่ ย ก็ “อรอ่ ย” ขณะกนิ นนั่ เทา่ นน้ั เราได้ ฟงั เสยี ง “ไพเราะ” กจ็ ะไพเราะขณะฟงั ขณะไดย้ นิ เทา่ นน้ั เราไดด้ มกลน่ิ หอม กลนิ่ ถกู ใจถงึ ใจ กม็ เี พยี งทมี่ นั เกดิ กเ็ ทา่ นน้ั หรอื ไดส้ มั ผสั เสยี ดสถี กู ใจถงึ ใจ อะไร ก็เพียงขณะที่ได้สัมผัสน้ันเท่านั้น พอพ้นภาวะน้ันแล้วก็ไม่มีอะไร เหลอื อยู่ ไมม่ คี วามจรงิ อะไรคงอยู่ แตท่ วา่ กอ่ นจะได้ “เสพ” ทงั้ ความโก้ เสพรสอรอ่ ย เสพเสยี งไพเราะ เสพกลน่ิ หอม เสพสมั ผสั เสยี ดสถี กู ใจถงึ ใจนนั้ เราลงทนุ ลงแรงเหนด็ เหนอ่ื ย เพอื่ ใหไ้ ดส้ งิ่ เหลา่ นน้ั มาเสพ ไปมากเทา่ ไหร?่ เราทำ� บาปทำ� กรรมไวเ้ ทา่ ไหร?่ กวา่ จะไดค้ วามสวย ความอรอ่ ย ความไพเราะ ความหอม ความสมั ผสั เสียดสี ซาบซ่านเหล่านั้นมาเสพ ถ้าผู้ไม่คิดให้ละเอียด ไม่คิดให้เห็น จะไมร่ ไู้ ดเ้ ลยวา่ ตนเองทกุ ขเ์ ทา่ ใด เหนด็ เหนอ่ื ยเทา่ ใด ไดก้ อ่ กรรมไว้ ๘๘ | ลำ� ธารชวี ติ

เทา่ ใด เพอ่ื แลกกบั สง่ิ นนั้ ดงั กลา่ วแลว้ ในแตล่ ะอยา่ งแตล่ ะอนั และพอ เสพมนั ปบุ๊ มนั กห็ มดสนิ้ ลงไปปบ๊ั แลว้ กต็ อ้ งตง้ั หนา้ ตง้ั ตาเหนด็ เหนอื่ ย เพอื่ แลกกบั เจา้ พวกนน้ั กนั ใหมอ่ กี ! เพราะฉะนั้น ถา้ ใครยงั รักจะ “สขุ ” รกั จะ “เสพ” อยู่ ก็คอื ผยู้ อม เหนด็ เหนอื่ ย ผยู้ อมทกุ ข์ ผยู้ อมกอ่ กรรม ยอมแบกภาระ กจ็ งทำ� เถดิ ความ จบกไ็ มม่ ี ความสนิ้ ก็ไมม่ ี กม็ แี ตค่ วามเหน็ดเหนื่อย ความทุกขย์ าก มแี ต่ กรรมๆๆๆ เทา่ นน้ั เมอ่ื ใดจะหมดสน้ิ กรรมไปไดล้ ะ่ ? ถา้ ใครคดิ เพยี งวา่ “ตายแลว้ ชา่ งมนั ” นน่ั คอื คนมกั งา่ ย นกึ เอาวา่ “ตายแลว้ คงจะจบ” แตแ่ ทจ้ รงิ ตายแล้วมันก็หาจบไม่ ถ้าไม่หมด “กรรม” ยิ่งผู้ใดไม่เชื่อ “กรรม” ว่า คนมกี รรมเปน็ ของเราเอง มกี รรมเปน็ เผา่ พนั ธ์ุ มกี รรมเปน็ ทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งท่ี จะเปน็ อยู่ จะใหเ้ ปน็ ไป และจะเปน็ ผนู้ ำ� พาไป กย็ งิ่ เปน็ ผู้ “หลง” อยมู่ าก เป็นผกู้ ่อ “กรรม” ให้ตนเองมากข้นึ เทา่ นั้น และมักจะเปน็ ไปในทางไม่ดี เอาดว้ ย เราชว่ ยเขาไมไ่ ดเ้ ลย เพราะทกุ คนตอ้ งชว่ ยตวั เอง “ตนของตน เปน็ ทพ่ี ง่ึ ของตน” ใครชว่ ยแกใ้ หใ้ ครนน้ั ไมไ่ ด้ ในการกระทำ� หรอื ในเรอื่ ง ของ “กรรม” นอกจากเพยี งบอกกลา่ วชแ้ี นะกนั เทา่ นนั้ สรปุ แลว้ คนเอย๋ จง “เสพ” ใหน้ อ้ ยๆลงเถดิ จง “เสพ” ใหน้ อ้ ยทส่ี ดุ ใหไ้ ด้ ไมว่ า่ เสพอะไรกต็ าม ถา้ “เสพ” อยา่ งไมร่ ู้ ไมเ่ ขา้ ใจ เอากามคณุ ๕ มาผสมการ “เสพ” อยตู่ ราบใด ผนู้ น้ั กย็ งั ไมส่ นิ้ ทกุ ขอ์ ยตู่ ราบนนั้ ………… ……… ทนี เี้ รอ่ื งของคณุ “นลนิ ”ี แหง่ บา้ นพกั ตรอกวดั ทองนพคณุ ทยี่ งั มคี วาม ขอ้ งใจสงสยั วา่ ... “...พส่ี าวยงั ไมส่ นิ้ ใจจรงิ ๆ ตามทแี่ พทยบ์ อก และดฉิ นั ดว่ นเอาศพของ พสี่ าวไปใสห่ อ้ งดบั จติ (อากาศเยน็ มาก) เสยี กอ่ น จงึ ทำ� ใหพ้ ส่ี าวตายไปจรงิ ๆ ลำ� ธารชวี ติ | ๘๙

ดฉิ นั ไมส่ บายใจเลย เพราะญาตๆิ ตา่ งพากนั คดิ วา่ พขี่ องดฉิ นั ไมค่ วรถงึ ทตี่ าย แตเ่ พราะใหก้ ารรกั ษาไมด่ พี อ และดว่ นเอาไปเกบ็ ในหอ้ งดบั จติ ขณะนศ้ี พ ของพสี่ าวดฉิ นั กย็ งั เกบ็ ไวย้ งั ไมไ่ ดเ้ ผา อายขุ ณะนนั้ ได้ ๔๙ ปเี ตม็ คะ่ เสยี มา แลว้ ประมาณ ๕ เดอื น ถา้ วญิ ญาณมจี รงิ คณุ รกั ชว่ ยแนะนำ� ดว้ ยนะคะ วา่ ทำ� อยา่ งไร วญิ ญาณของพส่ี าวของดฉิ นั จงึ จะมคี วามสขุ ไมต่ อ้ งมาวนเวยี น เปน็ หว่ งรา่ งเกา่ อยู่ จะไดไ้ ปเกดิ เสยี ท”ี เรอื่ งนน้ี นั้ กต็ อบไดว้ า่ ... พส่ี าวของคณุ ตายจรงิ แลว้ กต็ งั้ ๒ ชว่ั โมง ชพี จรพสี่ าวของคณุ ไมเ่ ตน้ สกั นดิ นน้ั นบั วา่ ตายจรงิ และตามเหตกุ ารณท์ คี่ ณุ เลา่ มานนั้ กย็ ง่ิ แสดงวา่ พส่ี าวของคณุ จะตอ้ งถงึ วาระแหง่ การตายแนๆ่ เพราะวา่ เพยี งเปน็ ลมไปแค่ วบู เดยี วเทา่ นนั้ หมอกไ็ ดช้ ว่ ยกนั คนละไมค้ นละมอื ออกอยา่ งนนั้ กย็ งั ไมม่ กี าร “ทำ� งาน” เกดิ ขนึ้ ในรา่ งของพส่ี าวของคณุ “จติ ” ยงั ไมย่ อม “ตน่ื ” “วญิ ญาณ” ยงั ไมย่ อมกลบั เขา้ รา่ ง หรอื “วญิ ญาณ” ยงั ไมฟ่ น้ื ขน้ึ มา “รบั ร”ู้ ออกอยา่ งนน้ั จนร่างกายได้แปรไปตามหลักแห่งสรีรวิทยา เมื่อ ๒ ช่ัวโมงผ่านไปแล้ว กย็ งั ไมม่ อี ะไรดขี น้ึ หรอื ทรงอยเู่ กย่ี วกบั สรรี ะกายของพสี่ าวของคณุ กต็ อ้ ง แสดงวา่ พสี่ าวของคณุ ตายแน่ “ซอ่ ม” ยงั ไง “รา่ ง” ของพสี่ าวของคณุ กค็ งไม่ “ตดิ เครอื่ ง” ขน้ึ มาอกี ได้ เพราะ “หมอ้ แบตเตอร”่ี ในรา่ งของพสี่ าวคณุ หมด “ประจไุ ฟฟา้ ” เกลยี้ งแลว้ รา่ งเยน็ ลงๆ แลว้ จงึ นา่ จะนบั วา่ ตายไดอ้ ยา่ งสนทิ และยงิ่ คดิ ถงึ เหตกุ ารณท์ เ่ี ปน็ ไปประกอบ ยง่ิ ทำ� ใหแ้ นใ่ จวา่ พสี่ าวของ คณุ ถงึ วาระตายแน่ เพราะดๆู ไมน่ า่ จะตาย แตก่ ลบั ตายไดง้ า่ ยดายเหลอื เกนิ เมอ่ื ยอ้ นมาคดิ ทบทวนดู เหตกุ ารณท์ งั้ หลายทผี่ า่ นไปแลว้ กด็ อู ะไรมนั กช็ า่ ง บกพรอ่ งไปหมด มนั นา่ จะดกี วา่ นนั้ กท็ ำ� ไมมนั ไมด่ กี วา่ นน้ั ? นน่ั แหละ จงรเู้ ถดิ วา่ ความไมด่ กี วา่ นนั้ อนั ควรจะเปน็ มนั ไมเ่ กดิ ขน้ึ นน่ั แหละเปน็ “เหต”ุ สง่ เสรมิ ใหพ้ สี่ าวของคณุ ตอ้ งตายดว้ ย และเปน็ ขอ้ พสิ จู นป์ ระกอบวา่ พส่ี าวของคณุ ตายแนๆ่ ๙๐ | ลำ� ธารชวี ติ

ทนี ที้ ำ� ไมความบกพรอ่ งตา่ งๆ จงึ ตอ้ งเกดิ ขนึ้ กต็ อ้ งถามพวกคณุ เอง น่ันแหละว่าไปท�ำกันอย่างไรจึงให้บกพร่อง พวกคุณก็คงไม่คิดอยากให้มี ขอ้ บกพรอ่ งเลย แตท่ ำ� ไมมนั บกพรอ่ งขนึ้ ได้ นน่ั กค็ อื ความพอดขี อง “เหต”ุ ตา่ งๆ จะตอ้ งชกั นำ� ใหพ้ วกคณุ ตอ้ งทำ� ไดเ้ ทา่ นน้ั ในวาระนน้ั อาจจะเกดิ จาก ความชะลา่ ใจ อาจจะเกดิ จากความพยายามทคี่ วรมมี นั นอ้ ยไปในวาระนนั้ หรอื อาจจะมอี ปุ สรรคอะไรกต็ ามเปน็ วบิ าก และอาจจะอะไรตอ่ อะไรอกี แยะ ถา้ นำ� มาประมวลดู กจ็ ะได้ “เหต”ุ ทค่ี รบพรอ้ มทที่ ำ� ใหพ้ ส่ี าวของคณุ ตอ้ งตาย แมท้ คี่ ณุ วา่ “ไมน่ า่ เอาศพ” เขา้ หอ้ งดบั จติ เรว็ ไป กเ็ ปน็ “เหต”ุ ประกอบคำ� วา่ “ถงึ วาระแหง่ การตาย” ของพสี่ าวของคณุ แนๆ่ ดว้ ยได้ เพราะทำ� ไมคณุ ไมค่ ดิ ซะตงั้ แตก่ อ่ นจะเอา “ศพ” พสี่ าวของคณุ ไปเขา้ หอ้ งดบั จติ โนน่ มาคดิ เอา เมอ่ื ทำ� ไปแลว้ และผา่ นไปแลว้ จนแกไ้ ขอะไรไมไ่ ด้ มนั กต็ อ้ งแสดงวา่ นนั่ แหละ คอื พส่ี าวของคณุ “ไดถ้ งึ วาระแหง่ การจะตอ้ งตาย” แนๆ่ ดงั นนั้ พระพทุ ธองคจ์ งึ ทรงสอนหนกั หนาวา่ ใหห้ ดั มี “สต”ิ แลว้ กใ็ ช้ “สต”ิ ตรองหรอื พจิ ารณาใหด้ ี ในทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ ง ทกุ วาระลมหายใจ เขา้ ออก แลว้ คอ่ ยทำ� คอ่ ยพดู และคอ่ ยคดิ ใหด้ ที ส่ี ดุ เทา่ ทจี่ ะกอ่ “กรรม” ลงไป ทง้ั กายกรรม - วจกี รรม และมโนกรรม คณุ และญาตๆิ ไดป้ ฏบิ ตั ติ อ้ งตามพระพทุ ธโอวาทแลว้ หรอื บกพรอ่ ง ไปละ่ ? นนั่ กค็ วรเอามาคดิ ดู และควรรคู้ า่ ของ “สต”ิ วา่ มคี วามสำ� คญั ยง่ิ แคใ่ ด? กน็ า่ จะจำ� ใสใ่ จ และนา่ จะหดั มี “สต”ิ ใหม้ าก เมอื่ มาคดิ ไดข้ ณะนี้ กค็ วรจะเรม่ิ หดั มี “สต”ิ ไว้ ในทกุ ขณะใหไ้ ด้ เราจะ ไดเ้ ปน็ คนไมบ่ กพรอ่ ง และไดค้ ณุ ประโยชนข์ องการมี “สต”ิ เสมอ กจ็ ะนำ� พา เราเป็นผู้ไปสู่ทสี่ ูงข้นึ ทกุ ขณะจิต ทกุ ประการดว้ ย สว่ นท่แี ล้วไปแลว้ แกไ้ ข ไมไ่ ด้ อยา่ ไปมวั งม มวั นกึ ถงึ มวั เสยี เวลาอยู่ ตอ้ งหนั มาประกอบ “กรรมใหม”่ ทเ่ี ราจะประกอบขนึ้ ในทกุ วาระตอ่ ไปน้ี ใหถ้ กู ใหด้ ี ใหค้ วรใหช้ อบ โดยมี “สต”ิ ประกอบในการจะทำ� -จะพดู -จะคดิ ทกุ ประการใหไ้ ด้ ลำ� ธารชวี ติ | ๙๑

ดงั นนั้ คณุ จงอยา่ คดิ อะไรมากไปเลย พส่ี าวของคณุ ถงึ วาระตายอยา่ ง แนน่ อน และกไ็ ดต้ ายไปแลว้ ตง้ั ๕ เดอื น คณุ ควรจะประกอบ “กรรมใหม”่ โดยเอาเวลาทจี่ ะเสยี ไปกบั การพะวงในเรอ่ื งพส่ี าวของคณุ ไดต้ าย มาใหเ้ วลา กบั ตวั เอง คอื ตง้ั ใจมี “สต”ิ คดิ -พดู -ทำ� ใหด้ ที สี่ ดุ ถกู ทสี่ ดุ ควรทส่ี ดุ ชอบทส่ี ดุ เทา่ ทจี่ ะเปน็ ไปได้ นนั่ คอื ประโยชนม์ หาศาลอนั จะสง่ เสรมิ ทง้ั คณุ เองและญาติ และผอู้ นื่ รวมทง้ั โลกใหด้ ขี นึ้ เอง ไหนๆ พส่ี าวของคณุ กไ็ มเ่ ปน็ “ชวี ติ ” แลว้ เรยี กกลบั มาอยา่ งไรกไ็ มไ่ ดแ้ ลว้ คงเหลอื แตซ่ าก “ศพ” อยเู่ ทา่ นน้ั เรอื่ งของซาก “ศพ” กเ็ ปน็ อกี เรอื่ งหนง่ึ ทคี่ นไทยขณะนี้ (ม.ี ค. ๒๕๑๓) กำ� ลงั แหวกแหกคอกแหง่ พระพทุ ธศาสนาออกไปอยา่ งดเี ดอื ดทส่ี ดุ กลายเปน็ จารตี เปน็ ประเพณที ที่ รมานคนไทย ผกู มดั คนไทยเอง หรอื ผกู มดั พทุ ธ- ศาสนกิ ชนเขา้ ไปจนกลา่ วไดว้ า่ “กอ่ บาป” ใหต้ วั เองอยา่ งผดิ พทุ ธบญั ญตั ิ และพทุ ธดำ� รสั ทเี ดยี ว …พทุ ธวธิ สี ลา…ย…ซ…ากศพแ…ละ…พธิ…ศี พปจั จบุ นั พระพทุ ธองค์ตรสั สอนไว้กับพระสารีบตุ ร ขณะทรงจดั การเกี่ยวกบั พระบรมศพของพระเจา้ สทุ โธทนะพระพทุ ธบดิ าเองนน้ั วา่ การจดั การกบั ซากศพของคนตายนน้ั จะตอ้ งรบี ลงมอื ทำ� โดยเรว็ และควรเผาทง้ิ เสยี ไม่ชักช้าให้ศพตกเป็นท่ีชวนโศกเศร้าแก่ผู้ไม่รู้แจ้งถึงกฎแห่งการ พลดั พราก จะตอ้ งใหเ้ ปน็ เครอื่ งตำ� ตาตำ� ใจอยนู่ น้ั ไมค่ วร และจะทำ� ให้ ศพอนั นบั วาระจะมแี ตเ่ นา่ เปอ่ื ยเปน็ ทอี่ จุ าดนา่ เกลยี ด กอ่ ความรสู้ กึ ไมด่ ี ใหแ้ กค่ นผพู้ บเหน็ เปน็ บาปภยั แกเ่ จา้ ของศพโดยใชเ่ หตุ ดงั นน้ั จงึ จะ ตอ้ งจดั การเผา หรอื ฝงั ทงิ้ มดิ ชดิ ไปเสยี โดยเรว็ ทส่ี ดุ ไมใ่ หร้ อแมก้ ระทงั่ ๙๒ | ลำ� ธารชวี ติ

ญาติท่ียังอยู่ห่างไกลยังไม่เดินทางมา เพราะไม่ใช่เหตุอันควรรอแต่ อย่างใด การกระทำ� อันเปน็ เยย่ี งอยา่ งท่ถี ูก ก็คอื “เผา” และเผากัน โดยเรว็ มติ อ้ งมพี ธิ กี ารอนั ใดใหเ้ ปน็ ภาระแกผ่ อู้ ยู่ แตพ่ ิธีการอันจดั เรยี กไดว้ า่ เป็น “ประเพณี” ในการท�ำศพของชาว พทุ ธศาสนกิ ไทยทกุ วนั นี้ กลายเปน็ จารตี อนั เออื มระอาของคนทจี่ ำ� ใจตอ้ งไป “ปฏบิ ตั ติ ามประเพณ”ี เสยี จนไมเ่ ขา้ เรอ่ื งเขา้ ราวอะไรเลย แทนทจี่ ะไดบ้ ญุ ได้คุณประโยชน์ กลับก่อโทษก่อภัย ไม่รู้กี่ด้านก่ีทาง เช่นว่า จะต้องมา เสยี เวลาตงั้ ศพสวด เกณฑแ์ รงชาวบา้ นไปนงั่ ฟงั “พระ” กช็ า่ งไปหาเรอ่ื งมา ประกอบนำ� มาสวดมาขบั รอ้ งใหค้ นฟงั ใสท่ ำ� นองเสยี งเจอื้ ยแจว้ ถา้ ไมเ่ รยี กวา่ พระรอ้ งเพลง กไ็ มร่ วู้ า่ จะเรยี กวา่ อะไร ผดิ ทง้ั พระ ผดิ ทง้ั คน ผไู้ มร่ เู้ รอื่ งทำ� ตามๆ กนั มากเ็ สยี ทงั้ เวลา เสยี ทง้ั งานการ เสยี ทง้ั เงนิ ทอง เพอ่ื ไปงมอยกู่ บั “ซาก” อันไม่มีประโยชน์อันใดอีกแล้วน้ัน ก็คนตายแล้วเป็น “วัตถุธาตุ” อันหาประโยชน์ใดไม่ได้แล้ว ไปน่ังงมท�ำอะไรกับการไม่เป็นการอยู่ท�ำไม แบบอยา่ งของพทุ ธศาสนาแทๆ้ มกี ันทีไ่ หน ตอ้ งไม่ลมื วา่ เผาให้เร็วทส่ี ุด ไม่ชักช้าจงึ จะถูก อยา่ กระทำ� การให้เป็นภาระ อนั บางทญี าตทิ ที่ �ำงานศพ บางคนตอ้ งทุกข์ทรมานต่อ เพราะเหตปุ ระเพณี จนท�ำให้ “คนตายขาย คนเป็น” ไปก็มี ไม่รู้ว่าเร่ืองอะไรจึงได้ “หลง” จนกลายเป็นคนโง่ไปถึง ขนาดน้ัน การเป็นพุทธศาสนิกชน คือการเรียนรู้ให้ตนเป็นคนฉลาด รใู้ นเหตแุ ละผล ไมใ่ ชใ่ หก้ ลายเปน็ คนโงล่ งๆ การทำ� บญุ นน้ั กจ็ งทำ� เถดิ พระพทุ ธองคส์ รรเสรญิ ยง่ิ นกั เผาเสรจ็ แลว้ กท็ ำ� ไปตามแรงทต่ี นชอบ จะทำ� ใหพ้ สิ ดารอยา่ งไรกไ็ ด้ แตต่ อ้ ง “สมควรแก่ กำ� ลงั แหง่ ตน” ตามพระพทุ ธดำ� รสั แจง้ ไวล้ ะเอยี ด และตอ้ งไมไ่ ปกวนชาวบา้ น ไมบ่ งั เบยี ดผอู้ น่ื ออกบตั รแจกการด์ กวนคนทง้ั เมอื งนน้ั มนั ผดิ เราจะทำ� กท็ �ำไป ไมม่ กี ไ็ ม่ท�ำ ไมใ่ ชไ่ ปกหู้ นย้ี ืมสินเขามาท�ำดว้ ย คนเด๋ยี วนเี้ ขา้ ใจผิด เลยกลายเปน็ วา่ ถา้ ไมท่ ำ� จะตอ้ งตกนรก (คนทพ่ี ดู วา่ อยา่ งนไ้ี วเ้ ปน็ คนแรก ลำ� ธารชวี ติ | ๙๓

คงจะตกนรกเอง ปา่ นนคี้ งจะยงั ไมไ่ ดผ้ ดุ ไดเ้ กดิ อยา่ งแนๆ่ ) กก็ ารไปกหู้ นยี้ มื สนิ เขามาทำ� เพยี งเพอ่ื จารตี ประเพณี หรอื เพยี งเพอื่ ไมใ่ หข้ ายหนา้ เขานน่ั แหละ คอื สรา้ งขมุ นรกใหต้ นเองละ รไู้ วเ้ ถดิ การ “ทำ� บญุ ทำ� ทาน” นน้ั หาใชจ่ ะตอ้ งทำ� ดว้ ยฤกษด์ ว้ ยยาม ดว้ ยเวลา ดว้ ยวาระอนั ควรเทา่ นน้ั กห็ าไม่ ควรทำ� ทกุ เมอื่ ทกุ ลมหายใจเขา้ ออกถา้ ทำ� ได้ ไมเ่ ฉพาะแตฤ่ กษย์ ามวา่ ตอนนที้ ำ� บญุ เพราะเปน็ งานศพ ถา้ ดงั นนั้ หากไมม่ ี ใครตาย เลยไมไ่ ดท้ ำ� บญุ ทำ� ทานกนั ตลอดชาติ มแี ตจ่ ะมชี วี ติ อยเู่ พอื่ ทำ� งาน กอบโกย คนผนู้ นั้ ถา้ มจี ติ เปน็ อยา่ งนน้ั กแ็ มจ้ ะทำ� บญุ ทำ� ทานกจ็ งแนใ่ จเถดิ วา่ ยอมอดไมไ่ ดท้ จ่ี ะหาลทู่ าง “กอบโกย” แมใ้ นวาระกาลทเี่ ขาอา้ งวา่ จะทำ� บญุ ทำ� ทานดว้ ยงานนนั้ ๆ อนั ท่ถี ูกทีแ่ ท้นั้น ผูใ้ จบุญจริง ผจู้ ะท�ำบญุ ทำ� ทานจริงยอ่ มไม่ใชผ่ ูจ้ ะ ตอ้ งมฤี กษม์ ยี าม ยอ่ มไมใ่ ชผ่ ทู้ จ่ี ะตอ้ งชกั ชวนปา่ วรอ้ งใครๆ เพราะใจผทู้ จี่ ะ ทำ� นบ้ี รสิ ทุ ธ์ิ ทำ� โดยไมห่ วงั ใหใ้ ครรใู้ หใ้ ครเหน็ และยอ่ มไมม่ ใี ครเดอื ดรอ้ นดว้ ย จงึ จะไดบ้ ญุ แท้ ไดบ้ ญุ มากสมกบั ทำ� บญุ จรงิ เพราะเปน็ การทำ� อยา่ งใสสะอาด บรสิ ทุ ธ์ิ จงทำ� ความเขา้ ใจใหด้ เี ถดิ ในเรอื่ งการทำ� บญุ ทำ� ทาน แมไ้ มใ่ ชใ่ น งานศพกต็ าม นนั่ เปน็ เรอื่ งอนั เกยี่ วกบั “ศพ” ทขี่ า้ พเจา้ คดิ วา่ นา่ จะไดน้ ำ� ไป คดิ กนั ดบู า้ ง สว่ นเรอื่ ง คณุ จะชว่ ย “วญิ ญาณ” ของพส่ี าวของคณุ นนั้ คณุ กต็ อ้ งเปน็ “รปู พรหม” หรอื “อรปู พรหม” แทๆ้ จรงิ จงึ จะชว่ ยได้ ถา้ เปน็ แคร่ ปู พรหม หรอื อรปู พรหมปลอม คณุ กช็ ว่ ยอะไร “วญิ ญาณ” พส่ี าวของคณุ ไมไ่ ด้ ดงั นนั้ ถา้ คณุ อยากชว่ ยไดจ้ รงิ คณุ กพ็ ยายามหดั ตดั กเิ ลสทำ� ใจใหบ้ รสิ ทุ ธผ์ิ อ่ งใส ทำ� ให้ ตวั คณุ เปน็ รปู พรหม หรอื อรปู พรหมแทจ้ รงิ เสยี กอ่ น แลว้ คณุ กจ็ ะสามารถ เข้าสู่แดนของ “วิญญาณ” ได้ แล้วก็จะพบ “วิญญาณ” พี่สาวของคุณ แล้วคุณจะช่วยอะไรกนั ก็ยอ่ มจะท�ำได้บา้ งในบางกรณี แต่ถา้ คุณยงั ท�ำตัว ใหเ้ ปน็ รปู พรหมหรอื อรปู พรหมไมไ่ ด้ กใ็ หล้ ะใจเสยี ทำ� ใจคณุ เองใหส้ บายๆ ๙๔ | ลำ� ธารชวี ติ

ดที ส่ี ดุ เพราะยง่ิ ไปหว่ ง ยงิ่ ไปสงสาร ยงิ่ ไปพะวง กค็ ณุ เองนน่ั แหละเปน็ ทกุ ข์ พีข่ องคณุ กต็ อ้ งเป็นไปตาม “กรรม” ตาม “เหต”ุ ท่ีได้สะสมไว้ ไมม่ ีแปร เปน็ อนื่ หากคณุ จะทำ� “บญุ ” ทำ� “กศุ ล” อะไรไปใหพ้ ส่ี าวของคณุ กจ็ งทำ� เถดิ เพราะ “การทำ� บญุ ใหท้ าน” หรอื “กอ่ กศุ ล” ใดๆ นน้ั ผไู้ ดก้ ค็ อื ผทู้ ำ� นน้ั ๆ คนอ่ืนคนใดจะไม่ใช่ผู้ได้โดยแท้จริง และแม้พ่ีสาวของคุณเองก็ไม่ใช่ จะเปน็ ผไู้ ดบ้ ญุ ไดก้ ศุ ลนนั้ ไปเลยทเี ดยี ว แตพ่ ส่ี าวของคณุ จะรู้ จะเหน็ แบบอยา่ งทดี่ ี จะระลกึ ดี จะไดแ้ บบอยา่ งทดี่ ใี หแ้ กต่ นเทา่ นน้ั แลว้ จะ ไดป้ ฏบิ ตั ิตามแบบอยา่ งทีด่ ีนใี้ นโอกาสตอ่ ไปถา้ มี แต่ถา้ ผ้ตู ายไม่รับรู้ ไมเ่ หน็ ไดเ้ ลยวา่ นคี่ อื แบบอยา่ งทด่ี ี ไมเ่ หน็ คา่ ยงั คงงมงายอยู่ กค็ ง ไมไ่ ดป้ ระโยชนอ์ ะไรอยเู่ ทา่ นนั้ เอง นน่ั คอื “ผล” ทผ่ี ตู้ ายไดร้ บั มเี ทา่ นนั้ ผลอนื่ นอกนน้ั ไมม่ ี ยง่ิ เขา้ ใจไปวา่ ทำ� บญุ ใหอ้ าหารดๆี นไ้ี ป “วญิ ญาณ” กจ็ ะไดก้ นิ อาหารนี้ อรอ่ ยๆ แลว้ ละก็ ยง่ิ เปน็ การเขา้ ใจผดิ อยา่ งมากมายกา่ ยกองทเี ดยี ว อาหาร นัน้ คอื ธาตทุ ่เี ขา้ ไปปรุงแตง่ รา่ งกายหยาบ “วญิ ญาณผู้ตาย” คอื ส่ิงทไ่ี ม่มี รา่ งกายหยาบ มแี ตก่ ายทพิ ย์ แลว้ จะกนิ อาหารหยาบเขา้ ไปปรงุ กายทพิ ย์ ทำ� ไมกนั ถา้ จะทำ� บญุ ถงึ “วญิ ญาณ” ควรทำ� ใหถ้ กู แมจ้ ะทำ� บญุ ใหอ้ าหาร กอ็ ยา่ เอาอาหารไปทำ� บญุ กบั ลมๆ แลง้ ๆ ใหบ้ ดู ใหเ้ นา่ เลน่ ควรเอาไปทำ� กบั ผกู้ บั คน ผคู้ นทไ่ี ดร้ บั นน้ั จะไดก้ นิ อาหารนน้ั เปน็ ประโยชน์ นนั่ แหละคอื ไดบ้ ญุ ถ้าเอาไปใหล้ มๆ แล้งๆ กนิ คอื เอาไปต้ังถวายท้ิงไว้เฉยๆ ละก็ นัน่ เปลา่ ประโยชน์ ไมไ่ ดบ้ ญุ เลยแมแ้ ตเ่ ศษธลุ ี เชน่ ถวายขา้ วใสจ่ านเลก็ ๆ ไปใหพ้ ระภมู ิ หรอื ใหพ้ ระพทุ ธรปู อะไรนนั่ เปน็ ตน้ ทำ� กนั ไปทำ� ไม แทนทจ่ี ะไดบ้ ญุ ชำ� ระบาป ผูท้ ำ� เองนัน่ แหละได้บาป ได้ตรงไหน ได้ตรงท่ตี ้องเหน็ดเหนอื่ ยไปซื้อหา มาเททงิ้ แทนทจี่ ะเปน็ ประโยชนแ์ กค่ นแกส่ ตั ว์ กลบั เหนอ่ื ยเปลา่ เสยี เงนิ เสยี ทองเปลา่ เสยี เวลาดว้ ย ลำ� ธารชวี ติ | ๙๕

เพราะฉะน้นั คุณอย่าไปมัวงม รำ� ลึกหว่ งหาอะไรอยใู่ หม้ ากนักเลย พระพุทธองค์ก็ได้ตรัสไว้ว่า โสกปริเทวนาการของผู้ใด แสดงออกปานใด กต็ าม จะไดเ้ ปน็ ประโยชนแ์ กน่ สารแก่ผูซ้ ึ่งลว่ งไปสปู่ รโลกแลว้ นั้นไมม่ ีเลย เร่งสร้างกุศล เร่งสร้างความดี หัดมี “สติ” ท�ำแต่ดีทั้งกาย วาจา ใจเถิด ถา้ คณุ ทำ� ดดี ว้ ย กาย-วาจา-ใจทใี่ ด กร็ ะลกึ ถงึ พสี่ าวของคณุ นนั่ แหละจงึ จะ เป็นประโยชน์ คือ ส่งผลแบบอย่างท่ีดีไปให้ถึงพี่สาวของคุณ เม่ือพี่สาว ของคณุ เหน็ และรแู้ บบอยา่ งทดี่ ี กจ็ ะเปน็ อปุ การะใหแ้ กพ่ สี่ าวของคณุ ดขี น้ึ พอถงึ วาระไปเกดิ ใหม่ กจ็ ะได้ “ความด”ี นไี้ ปบา้ ง… ดงั น้ี ……จ…ะไ…มเ่ กดิ ได…ไ้ ห…ม…? สำ� หรบั เรอื่ งทคี่ ณุ “จากคนอยากฟงั ” ถามวา่ … “…...นบั จากตายแล้วกเ่ี ดอื น กป่ี จี งึ จะเกิด จะไมเ่ กิดได้ไหม?” น้ัน เป็นเร่ืองละเอียดลออเหลือเกิน ข้าพเจ้าไม่มีภูมิจะตอบคุณได้แน่ ถ้าให้ ตอบขนาดกำ� หนดกฎเกณฑล์ งไปถงึ ขน้ึ กเี่ ดอื นกปี่ กี นั เชน่ นนั้ แต่ก็มีหลักเกณฑ์อยู่เป็นธรรมดา หลักเกณฑ์นั้นก็คือ “ความจริง” นั่นเอง ผู้ท่ีตายไปแล้ว จะเกิดอีกก็ต้องแล้วแต่ “กรรม” ถ้าท�ำ “กรรม” อยา่ งไรไว้ ก็ตอ้ งเปน็ ไปตามกรรมตนก่อน ดงั เชน่ พ่ีสาวของคณุ นลินนี นั้ ตายแลว้ กต็ อ้ งตกไปตามแรงกรรมทสี่ รา้ งสมไว้ เชน่ จะตอ้ งไปเสวยสขุ เปน็ เทวดา กต็ อ้ งไป หรอื จะตอ้ งไปตกนรก กต็ อ้ งไปตามแรงนน้ั ๆ แตถ่ า้ ตาย โดย “สนิ้ กรรม” กค็ อื ผู้ “ปรนิ พิ พาน” ไมไ่ ปรบั ผลกรรมอะไรอกี กส็ ญู สนิ้ ภาระ แหง่ ตนไป ๙๖ | ลำ� ธารชวี ติ

แตถ่ า้ ตายทง้ั ๆ ทไ่ี ม่ “สนิ้ อาย”ุ และยงั ไม่ “สนิ้ กรรม” พวกนต้ี ายโดย “กรรมปจั จบุ นั ” เรยี กกนั วา่ “อปุ ทั วเหต”ุ เปน็ สว่ นใหญ่ คนพวกนสี้ ว่ นมาก ตายแลว้ จะกลบั มาเกดิ เปน็ คนอกี ในเวลาอนั เรว็ กวา่ ธรรมดา และสว่ นมาก จะระลกึ ชาตไิ ดด้ ว้ ย เหตกุ เ็ พราะ “จติ ” ยงั รกั ยงั หว่ งความเปน็ “คน” อยมู่ าก เพราะยังไม่รู้ตัวเลย ต้องตายลงเสียแล้ว และตายเพราะยังไม่ถึงวาระ แหง่ กรรม จงึ ดนิ้ รนมาก ดนิ้ รนมา “เกดิ ” ซง่ึ กต็ อ้ งไดม้ า “เกดิ ” เปน็ สว่ นมาก ถา้ ไมเ่ หลอื บา่ กวา่ แรง หรอื เตม็ ไปดว้ ยอปุ สรรคจนเกนิ ไป และทรี่ ะลกึ ชาตไิ ด้ กเ็ พราะเหตกุ ารณย์ งั ไมน่ านเกนิ ไป ส่วนคนท่ีตายไปตามอายุ ส่วนมากนานเหลือเกินกว่าจะได้เกิดมา เปน็ คนอกี ตอ้ งเวยี นวา่ ยไปตามกรรมนานเหลอื คณา จงึ ไมอ่ าจจะระลกึ ชาติ ไดง้ า่ ยๆ ดงั นนั้ ใครไดเ้ กดิ มาเปน็ มนษุ ยช์ าตหิ นง่ึ นนั้ กจ็ งภมู ใิ จใหด้ ี และ เรง่ พากเพยี รสรา้ งบญุ บารมใี หม้ าก เพราะไมม่ ชี วี ติ สตั วโ์ ลกในภพไหน ที่จะดีท่ีสุดประเสริฐท่ีสุดเท่าภพมนุษย์แห่งน้ีอีก ข้าพเจ้าใคร่จะขอยก พระพทุ ธดำ� รสั จาก องั คตุ ตรนกิ าย เอกนบิ าต (เลม่ ๒๐ ขอ้ ๒๐๖) มาให้ ไดอ้ า่ นกนั เพอ่ื ลองพจิ ารณากนั บา้ ง จะไดเ้ กดิ กศุ ลปญั ญา “ภกิ ษทุ ง้ั หลาย! คนทตี่ ายไปแลว้ กลบั มาเกดิ เปน็ คนไดอ้ กี นน้ั มจี ำ� นวน นอ้ ยนกั สว่ นทตี่ ายไปแลว้ ไปเกดิ ในนรก ไปเกดิ เปน็ สตั วเ์ ดรจั ฉาน ไปเกดิ เปน็ เปรตนนั้ มจี ำ� นวนมากกวา่ มากนกั โดยแทจ้ รงิ ภกิ ษทุ ง้ั หลาย! เทวดาทต่ี ายจากสวรรคแ์ ลว้ กลบั มาเกดิ เปน็ คนไดน้ นั้ มจี ำ� นวนนอ้ ยนกั สว่ นเทวดาทตี่ ายจากสวรรคแ์ ลว้ ไปเกดิ ในนรก ไปเกดิ เปน็ สตั วเ์ ดรจั ฉาน ไปเกดิ เปน็ เปรตนน้ั มจี ำ� นวนมากกวา่ มากนกั โดยแทจ้ รงิ ” ดงั นน้ั จงระลกึ ใหม้ นั่ คดิ กนั ใหด้ เี ถดิ วา่ เกดิ มาเปน็ คนไดน้ น้ั ดเี ลศิ ทสี่ ดุ และอยา่ ทะนง อยา่ หลงตน อยา่ ประมาท ปลอ่ ยเวลาใหเ้ สยี ไปอยทู่ กุ วนิ าที หลงอยแู่ ตก่ บั สงิ่ ทเี่ ปน็ รปู -รส-กลนิ่ -เสยี ง-สมั ผสั อนั กอ่ ใหต้ นตอ้ งตกนรก ลกึ ลงไปทกุ วนิ าทๆี นน้ั ไมค่ วรเลย ถา้ ใครปรารถนาจะไมต่ กนรก กต็ อ้ งหดั ลำ� ธารชวี ติ | ๙๗

ละออกจากการเสพ “กามคณุ ๕” นน่ั แลใหไ้ ด้ ไมม่ ที างอน่ื ไมม่ จี ริงๆ ตอ้ งหดั มี “สต”ิ กอ่ คณุ สรา้ งบญุ สรา้ งสงิ่ ทด่ี ใี หม้ ากกวา่ ทช่ี วั่ ใหไ้ ดท้ กุ วนิ าที ไมเ่ ชน่ นน้ั ยากกวา่ ยากทจี่ ะไดเ้ กดิ เปน็ “คน” อกี จะตอ้ งไป “นรก” โนน่ แหละ มากกวา่ มาก และทคี่ ณุ “จากคนอยากฟงั ” ถามอกี วา่ จะไมเ่ กดิ ไดไ้ หม? นนั้ กต็ อ้ ง ตอบวา่ “ได”้ ถา้ คณุ ทำ� ตนเองให้ “สน้ิ กรรม” ได้ คอื ทำ� ตนใหพ้ น้ มลทนิ ทง้ั ปวง บรสิ ทุ ธด์ิ ว้ ยกาย วาจา ใจ นน่ั คอื คณุ จะตอ้ งไมม่ ชี วั่ ใดๆ เกดิ อกี เลย ไมว่ า่ ทง้ั ทาง กาย วาจา ใจ เมอ่ื นนั้ แหละ คณุ ก็ “ไมเ่ กดิ อกี ” ได้ หรอื อยาก เกดิ อกี กย็ งั ไดเ้ ลย จะเกดิ เปน็ อะไรกเ็ ลอื กเอาไดด้ ว้ ย ถา้ คณุ ทำ� ไดจ้ นถงึ ขน้ั “สน้ิ กรรม” จรงิ ๆ จะเปน็ ตามทค่ี ณุ ประสงคท์ กุ ประการ แมอ้ ยากเกดิ เปน็ มหากษัตริย์ แต่นั่นแหละ ถ้าคุณเป็นได้ถึงขั้นผู้บริสุทธ์ิดังนี้แล้ว แม้คุณ “อยากเกดิ อกี ” คณุ กจ็ ะไมป่ ระสงคเ์ ปน็ แคม่ หากษตั รยิ เ์ ทา่ นน้ั หรอก แตจ่ ดุ ท่ี คณุ จะประสงคแ์ ทน้ น้ั จะสงู ยงิ่ กวา่ นนั้ นน่ั คอื “พระพทุ ธเจา้ ” หรอื อยา่ งนอ้ ย ก็ “พระโพธสิ ตั ว”์ นนั่ เอง เป็นจบเกล้ียง ส�ำหรับตอบข้อสงสัย ของคุณท้ัง ๓ คน ซ่ึงที่จริง ขา้ พเจา้ ตั้งใจจะตอบขอ้ สงสยั ของผู้อื่นอกี สักคนตอ่ ไป แตห่ นา้ กระดาษได้ รกุ ลำ�้ คนอนื่ เขามามากแลว้ กข็ อเปน็ ฉบบั หนา้ เถดิ สำ� หรบั ผใู้ ครจ่ ะถามอะไร กย็ งั จดหมายมาได้ ขณะนย้ี งั ไมม่ จี ดหมายทถ่ี ามมามากมายอะไรนกั พบกนั ฉบบั หนา้ ๑ เมษายน ๒๕๑๓ ๙๘ | ลำ� ธารชวี ติ

ลำ� ธารชวี ติ | ๙๙

๖ อะไรคอื พลงั จติ พสิ ดารเหนอื สามญั เรอ่ื งของ “ชวี ติ ” มนั ลกึ ลบั ซบั ซอ้ นรไู้ ดย้ ากยงิ่ จรงิ แทท้ ส่ี ดุ แตก่ ระนนั้ กย็ งั มผี รู้ จู้ กั “ชวี ติ ” อยา่ งดอี ยา่ งเลศิ ผนู้ นั้ จะเปน็ ใครไปมไิ ดเ้ ลย นอกจาก สมเด็จพระอนุตตรสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น และพระองค์ก็ทรงพระ กรณุ าเปน็ มหาบญุ ญาเขต ทรงนำ� ความรนู้ น้ั มาสง่ั สอน บอกกลา่ วชแ้ี นะให้ มนษุ ยไ์ ดใ้ ฝร่ ใู้ ฝแ่ จง้ ตามซงึ่ “รแู้ จง้ ชวี ติ ” มนษุ ยผ์ ใู้ ดใครจ่ ะรจู้ กั “ชวี ติ ” ใหด้ ี จงึ ตอ้ งศกึ ษา จงึ ตอ้ งปฏบิ ตั ริ ู้ ปฏบิ ตั เิ หน็ ปฏบิ ตั แิ จง้ จะรจู้ ากฟงั จากอา่ น จากทอ่ งจำ� นนั้ มไิ ดเ้ ลย ตอ้ งนำ� มาคดิ -อา่ น พจิ ารณาใหเ้ ขา้ ถงึ จติ แลว้ กป็ ฏบิ ตั ิ ตามทไี่ ด้ “เขา้ ใจ” นนั้ ๆ นนั่ แหละจงึ จะ “ร”ู้ แท้ หรอื “แจง้ ” ไดอ้ ยา่ งแทจ้ รงิ ถงึ ใจ อนั เรยี กวา่ “รแู้ จง้ เหน็ จรงิ ” ตราบใดผใู้ ฝร่ จู้ ะเพยี งอา่ น เพยี งฟงั และเพยี งทอ่ งจำ� หรอื เพยี งนำ� มาขบคดิ แตผ่ วิ เผนิ ไมถ่ งึ ขนั้ นำ� ไปปฏบิ ตั ิ จนเกดิ ผลกบั ตนใหป้ ระจกั ษแ์ จง้ ใจแกต่ นนนั้ จะเรยี กวา่ ผนู้ นั้ ได้ “รแู้ จง้ เหน็ จรงิ ” ในสงิ่ นนั้ ๆ ยงั ไมไ่ ดเ้ ลย ๑๐๐ | ลำ� ธารชวี ติ