กรกนก ตั้งจิตมั่น

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง ภาพประกอบที่ 10.8 ตวั อยาJ งพชื ในทอ- งถิ่นท่พี บในจงั หวัดราชบุรี ก.-ข. กล-วยน้ำว-าสายพันธุ7ตะนาวศรี (Musa sp.); ค.-ง. มะกกั (Spondias bipinnata Airy Shaw & Forman); จ.-ฉ. สา- นชา- ง (Dillenia pentagyna Roxb.) บทสรุป พืชเปQนทรัพยากรที่สำคัญที่มนุษย7มีการใช-ประโยชน7ต้ังแตJอดีตจนถึงปhจจุบัน ท้ังน้ีพืชในท-องถ่ินมี ความสำคัญตอJ ความม่นั คงของมนุษย7ในหลาย ๆ ดา- น ดงั นี้ ความม่ันคงด(านอาหาร พืชมีบทบาทสำคัญในการเปQนแหลJงอาหารของมนุษย7 พืชบางชนิด รับประทานเปQนอาหารหลัก เชJน ข-าว บางชนิดรับประทานเปQนผัก ซึ่งมนุษย7นิยมนำมาปลูกเพ่ือความ สะดวกในการใช- จึงเรยี กผักเหลาJ นีว้ Jา ผกั พนื้ บ-าน ความม่ันคงด(านสุขอนามัย พืชหลายชนิดถูกนำมาใช-เปQนสมุนไพรเพ่ือรักษาโรคหรือใช-บำรุง รJางกาย โดยในปhจจุบันได-มีการสำรวจและเก็บรวบรวมข-อมูลพืชสมุนไพรในท-องถ่ินตJาง ๆ เพื่อรักษาภูมิ 270

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงปhญญาท่ีถูกถJายทอดมาจากบรรพบุรุษให-คงอยูJตJอไป นอกจากนี้รัฐบาลยังมีการสนับสนุนการทำสมุนไพร แบบแปลงใหญJ เพ่ือรวมกลJุมเกษตรในผลิตสมุนไพร การพัฒนาผลิตภัณฑ7จากสมุนไพร สามารถสJงเสริม สุขอนามยั พรอ- มทั้งสรา- งรายได-ใหก- บั เกษตรกรอยJางย่งั ยืน ความมั่นคงทางเศรษฐกิจ พืชในท-องถิ่นหลายชนิดถูกพัฒนาให-เปQนพืชเศรษฐกิจ และมีการข้ึน ทะเบียนเปQนส่ิงบJงชี้ทางภูมิศาสตร7 ซึ่งเปQนการเพิ่มมูลคJาและศักยภาพในการแขJงขันสินค-าในระดับโลกได- ดังเชJน มะพร-าวน้ำหอมราชบุรี และสับปะรดบ-านคา ที่ได-รับการพัฒนาและสามารถสร-างรายได-ให-กับ ประชาชนชาวราชบรุ ี ความมั่นคงด(านส่ิงแวดล(อม พืชสามารถรักษาสมดุลของสิ่งแวดล-อม ชJวยบรรเทาปhญหาการ เปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศของโลกได- โดยพืชในท-องถ่ินหลายชนิดมีศักยภาพในการกักเก็บคาร7บอนไว-ใน มวลชีวภาพ นอกจากนี้พืชหลายชนิดมีความสัมพันธ7เกี่ยวเน่ืองกับสิ่งมีชีวิตอื่นในระบบนิเวศ เชJน ต-นเลียงผ้ึง กับผงึ้ หลวง การลดลงของต-นเลีย้ งผึ้งนัน้ ทำใหจ- ำนวนรังผ้ึงหลวงในธรรมชาตลิ ดลงดว- ย จากความสำคัญของพืชที่มีตJอมนุษย7 ดังนั้นจึงควรอนุรักษ7พืชในท-องถ่ินให-คงอยJู โดยการออก กฎหมายควบคุม การปÄองกันไฟไหม-ปvา การปลูกปvา การเก็บรักษาพันธ7ุพืช การจัดทำฐานข-อมูลสารสนเทศ และสงJ เสรมิ ให-มีการเผยแพรคJ วามร-แู ละความเข-าใจแกJประชาชน คำถามทบทวน 1. ยทุ ธศาสตรช7 าติ 20 ป; ข-อใดท่สี มั พนั ธ7กับการสำรวจและการเก็บรวบรวมพนั ธ7ุพืชในท-องถิ่น 2. ผกั พ้นื บ-านมคี วามสำคัญตอJ ความมน่ั คงทางอาหารของมนุษย7อยJางไร 3. พืชท่เี ปนQ สงิ่ บงJ ชี้ทางภมู ิศาสตร7ของจังหวดั ราชบรุ มี กี ช่ี นดิ อะไรบา- ง 4. ต-นเลยี งผ้ึงมีความสำคัญตJอระบบนิเวศในอำเภอสวนผึง้ จงั หวดั ราชบรุ อี ยJางไร 5. จงบอกแนวทางการอนรุ กั ษพ7 ชื ในท-องถน่ิ มา 5 ขอ- 6. จงบอกชอ่ื แอปพลเิ คชนั ทส่ี ามารถสืบค-นชือ่ พรรณไมใ- นประเทศไทยได- เอกสารอ*างองิ กรมทรพั ย7สนิ ทางปhญญา กระทรวงพาณิชย.7 (2563). การขนึ้ ทะเบยี นส่งิ บงW ช้ที างภูมิศาสตรJไทย. ค-นเมอื่ มกราคม 23, 2564, จาก https://www.ipthailand.go.th/th/gi-002.html. กลุมJ สง่ิ บJงชที้ างภมู ศิ าสตร7. (2547). ความรเ(ู บอ้ื งตน( เรอ่ื งส่งิ บWงชท้ี างภูมิศาสตร.J คน- เมอ่ื มกราคม 23, 2564, จาก http://www.ipthailand.go.th/th/faq/item/ความร-เู บอ้ื งตน- -เรอ่ื งส่งิ บงJ ชท้ี าง ภมู ศิ าสตร7.html. จิระพงษ7 เตม็ เปô;ยม. (2563). สมนุ ไพรแปลงใหญWของไทย. คน- เม่ือ มกราคม 24, 2564, จาก https://www.naewna.com/politic/columnist/44670. 271

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงไทยรัฐออนไลน7. (2562). ไทยเจ^ง ลดกา_ ซเรือนกระจกได(เกนิ เปา= เดนิ หนา( เพ่ิมพ้นื ท่สี ีเขียว. ค-นเม่อื มกราคม 25, 2564, จาก https://www.thairath.co.th/news/society/1481926. ธวชั ชัย เปนQ พนัสสกั และ องั คณา อินตา. (2561). การใช-ประโยชนผ7 ักพ้ืนบ-านในจงั หวัดพะเยา. วารสาร พฤกษศาสตรJไทย, 10(1), 93-108. นงคราญ รมJ คำ และ ปรัชญา ศรสี งาJ . (2553). ความหลากหลายของพชื ผกั พื้นบ(านในท(องท่อี ำเภอแมWทา จงั หวดั ลำพูน. เชียงใหมJ : องค7การสวนพฤกษศาสตร7 กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละ สิ่งแวดลอ- ม. นันทพร เกตุเลขา. (2564). การศกึ ษาแคริโอไทปแØ ละอิดโิ อแกรมมาตรฐานของตน- ผง้ึ (Ficus albipila (Miq.) King). การประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจยั ระดับชาติและนานาชาติ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสุนนั ทา ครั้งท่ี 14, 10-16. นนั ทวัน เออ้ื วงศ7กลู , ชนาพร รัตนมาลี, และ ศักดา ดาดวง. (2560). การวิเคราะห7หาปรมิ าณวิตามินซใี นผกั และผลไม-พ้นื บ-าน จงั หวดั นครพนม. วารสารวจิ ัยมหาวิทยาลยั สวนดุสติ สาขาวทิ ยาศาสตรแJ ละ เทคโนโลย,ี 10(1), 153-170. ประภา เหลาJ สมบรู ณ,7 สพุ ตั รา จันทร7ศิริโพธา, เรอื งอไุ ร ตัณฑ7เจรญิ , และ กลุ ยา อนุโลก. (2556). ความ หลากหลายและการใชป- ระโยชนจ7 ากพชื ผกั พ้ืนบา- นของชมุ ชน อำเภอจอมบงึ จังหวดั ราชบรุ .ี การประชุมวิชาการแหงW ชาติ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตรJ วทิ ยาเขตกำแพงแสน ครั้งที่ 10, 1165-1172. พรพัฒน7 จทุ รากลุ . (2561). เผยคนไทยใชส( มุนไพรและบริการแพทยJแผนไทยมากข้นึ . คน- เม่อื มกราคม 24, 2564, จาก https://www.thaihealth.or.th/Content/43396-เผยคนไทยใช-สมุนไพรและ บรกิ ารแพทยแ7 ผนไทยมากข้ึน%20.html. มนัสวี อรชุนะกะ. (2563). ความมนั่ คงของมนุษย.J ค-นเม่อื มกราคม 24, 2564, จาก https://www.stou.ac.th/Schoolnew/polsci/UploadedFile/82427-3.pdf. ยุพา คำจำปา. (2558). ความหลากหลายของพชื สมุนไพรในหมูบJ -านปลÅ ็อกคี่ อำเภอทองผาภูมิ จังหวัด กาญจนบุรี. การประชุมวิชาการระดบั ชาติ มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร ครงั้ ท่ี 2, 684- 695. ยพุ เยาว7 โตคีร,ี ชวนพิศ จารัตน7, ดวงตา โนวาเชค, และ น-องนชุ สารภี. (2563). การกักเกบ็ คารบ7 อนในมวล ชีวภาพของไมต- น- ในปาv ชมุ ชนบ-านแสงตะวัน จังหวดั สรุ นิ ทร.7 PSRU journal of science and technology, 5(3), 23-36. ศนู ยข7 อ- มลู ยาสมุนไพร กรมการแพทยแ7 ผนไทยและการแพทย7ทางเลอื ก. (2563). พชื ผักสมุนไพรท่มี ี ศักยภาพใช(เป}นอาหารปอ= งกนั โรคโควดิ -19. ค-นเม่ือ มกราคม 27, 2564, จาก http://164.115.41.179/tm/sites/default/files/พชื ผกั สมนุ ไพร%20ปอÄ งกนั % 20covid%2019.pdf. 272

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงสำนกั งานปลัดกระทรวงแรงงาน. (2563). สถิตแิ รงงานประจำปÄ 2562. คน- เมอ่ื มกราคม 23, 2564, จาก https://www.mol.go.th/wp-content/uploads/sites/2/2020/06/สถิตแิ รงงาน ประจำป-; 2562.pdf. สำนกั งานสภาพฒั นาการเศรษฐกจิ และสังคมแหJงชาต.ิ (2561). ยุทธศาสตรJชาติ พ.ศ.2561-2580 (ฉบบั ประกาศราชกจิ จานุเบกษา). ค-นเม่ือ มกราคม 23, 2564, จาก https://www.nesdc.go.th/download/document/SAC/NS_PlanOct2018.pdf. สนุ นั ทา ชมพูนิช, ยุวดี สิทธบิ ศุ ย,7 จุลศกั ดิ์ บุญรัตน,7 และ จรรี ัตน7 กศุ ลวิรยิ ะวงศ7. (2549). คณุ คWาทาง โภชนาการและสรรพคุณของผักพน้ื บา( นและพชื สมุนไพร. กรุงเทพฯ : ควกิ ปร้ินท7 ออฟเซท็ . สุวรรณา บญุ ตา, กณั ฐกิ า จวี พงษ,7 สรุ างคร7 ัตน7 พันแสง, และ พวงผกา แก-วกรม. (2563). คณุ คJาทาง โภชนาการของผกั พ้นื บ-าน 5 ชนดิ จากอำเภอหลมJ เกาJ จังหวัดเพชรบูรณ.7 วารสารแกนW เกษตร, 48(1), 31-36. อมั พร เบญจพลพทิ ักษ7, ขวญั ชัย วิศษิ ฐานนท,7 ธติ ิ แสวงธรรม, เทวญั ธานีรัตน,7 และ กลุ ธนิต วนรตั น7. (2564). รายงานสังเขปผลการใช-ยาฟÄาทะลายโจรในการรักษาผป-ู vวย COVID-19. วารสาร การแพทยแJ ผนไทยและการแพทยทJ างเลอื ก, 19(1), 229-233. อุดมศกั ดิ์ มหาวรี วฒั น,7 ธิดารตั น7 สมด,ี กลั ยา คำผา, ธีรดา ภนู างดาว, รจเรจ นามสวัสดิ์, และ สณุ ีรัตน7 ยั่งยนื . (2560). การประยุกต7ใช-เมนูผักพน้ื บ-านตามภูมปิ ญh ญาทอ- งถน่ิ สำหรบั ผป-ู วv ยเบาหวาน. วารสารวทิ ยาศาสตรJและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 36(4), 527-533. IPCC. (2014). Summary for policymakers, In: Edenhofer, O., Pichs-Madruga, R., Sokona, Y., Farahani, E., Kadner, S., Seyboth, K., Adler, A., Baum, I., Brunner, S., Eickemeier, P., Kriemann, B., Savolainen, J., Schlomer, S., von Stechow, C., Zwickel, T. and Minx, J.C. (eds): Climate change 2014, Mitigation of climate change. Contribution of working group III to the fifth assessment report of the intergovernmental panel on climate change. United Kingdom: Cambridge University Press. MGR Online. (2556). \"ผงึ้ หลวง\" ในสวนผ้งึ ลดลงเกือบคร่ึง หวัน่ กระทบปาA ตะนาวศร.ี คน- เมือ่ กมุ ภาพันธ7 21, 2564, จาก https://mgronline.com/science/detail/9560000089375. Kanjanasirirat, P., Suksatu, A., Manopwisedjaroen, S., Munyoo, B., Tuchinda, P., Jearawuttanakul, K., Seemakhan, S., Charoensutthivarakul, S., Wongtrakoongate, P., Rangkasenee, N., Pitiporn, S., Waranuch, N., Chabang, N., Khemawoot, P., Sa- ngiamsuntorn, K., Pewkliang, Y., Thongsri, P., Chutipongtanate, S., Hongeng, S., Borwornpinyo, S., and Thitithanyanont, A. (2020). High-content screening of Thai medicinal plants reveals Boesenbergia rotunda extract and its component Panduratin A as anti-SARS-CoV-2 agents. Scientific reports, 10(19963), 1-12. 273

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงบรรณานุกรม กรกนก ต้ังจติ มน่ั . (2560). พฤกษศาสตร;พน้ื บา> นของชาวกะเหร่ียง หมบูI >านหว> ยนำ้ หนกั ตำบลตะนาวศรี อำเภอสวนผงึ้ จังหวัดราชบุรี. วารสารพฤกษศาสตร+ไทย, 9(2), 223-233. กรมทรพั ย;สินทางปญV ญา กระทรวงพาณิชย.; (2563). การข้ึนทะเบยี นสิ่งบ@งช้ที างภูมศิ าสตร+ไทย. คน> เมอ่ื มกราคม 23, 2564, จาก https://www.ipthailand.go.th/th/gi-002.html. กรมปาj ไม>. (2560). แผนทป่ี HาไมโI ดยภาพถา@ ยดาวเทียม ปM พ.ศ. 2551. คน> เมื่อ สงิ หาคม 8, 2561, จาก http://forestinfo.forest.go.th/Content/file/report.pdf กลมุI งานยุทธศาสตรแ; ละข>อมูลเพอ่ื การพัฒนาจังหวัดราชบรุ .ี (2560). แผนพัฒนาจังหวดั ราชบรุ ี 5 ปu (2561-2565). คน> เมื่อ กมุ ภาพนั ธ; 1, 2564, จาก http://www.ratchaburi.go.th/plan-2551/ กลมุI สิง่ บงI ชี้ทางภูมิศาสตร;. (2547). ความรูIเบอ้ื งตIน เรอ่ื งสง่ิ บ@งชท้ี างภูมศิ าสตร.+ ค>นเม่อื มกราคม 23, 2564, จาก http://www.ipthailand.go.th/th/faq/item/ความรเู> บื้องตน> -เรอื่ งสิง่ บงI ช้ที าง ภูมิศาสตร;.html. กIองกานดา ชยามฤต. (2545). คู@มอื จำแนกพรรณไมI. กรุงเทพฯ : ประชาชน. กอI งกานดา ชยามฤต และ วรดลต; แจมI จำรญู . (2559). คู@มอื จำแนกพรรณไมI. กรงุ เทพฯ : สิทธิโชค พร้นิ ตง้ิ . กาญจนา ครธุ เวโช. (2542). เอกสารประกอบคำสอนวิชา การสำรวจและเกบ็ รวบรวมพรรณพชื ใน ทIองถ่ิน. ราชบุรี : สถาบันราชภฏั หมIบู า> นจอมบงึ . กาญจนา สาลตี ด๊ิ . (2554). พฤกษศาสตรพ+ ้นื บาI น. ราชบุรี : ดี ดี บคÄุ . จารุวัตร จนั ทร;ประดิษฐ;. (2552). สัณฐานวทิ ยา และกายวภิ าคศาสตรข+ องพชื . สงขลา : มหาวทิ ยาลัย ทักษิณ. จิตราภรณ; ธวัชพนั ธ;.ุ (2548). หลกั อนกุ รมวิธานพชื . กรงุ เทพฯ : มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร.; จริ ะพงษ; เต็มเปยÉu ม. (2563). สมนุ ไพรแปลงใหญข@ องไทย. คน> เมอ่ื มกราคม 24, 2564, จาก https://www.naewna.com/politic/columnist/44670. ชูศรี ไตรสนธ.ิ (2561). วิธกี ารศึกษาพฤกษศาสตร;พ้นื บา> น. ใน ชศู รี ไตรสนธ,ิ รัชดา พงษส; ตั ยาพิพฒั น,; และ ปรชั ญา ศรสี งาI (บก.), พฤกษศาสตรพ+ ้ืนบIาน ศาสตรแ+ หง@ ภูมิปญ` ญาทIองถ่ิน (หน>า 1-18). เชยี งใหมI : องค;การสวนพฤกษศาสตร; กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล>อม. ชศู รี ไตรสนธ.ิ (ม.ป.ป.). อนกุ รมวิธานของพชื ดอก. เชยี งใหมI : มหาวิทยาลัยเชียงใหมI. ดอกรกั มารอด. (2554). เทคนคิ การส@มุ ตวั อยา@ งและการวเิ คราะห+สงั คมพืช. คน> เม่อื เมษายน 6, 2560, จาก http://bioff.forest.ku.ac.th/main/?p=603 ดอกรกั มารอด และ อทุ ศิ กุฏอนิ ทร;. (2552). นิเวศวิทยาปาH ไม.I กรงุ เทพฯ : สยามการพิมพ;. 275

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงบรรณานุกรม (ต,อ) ตรที ิพย; สุขโข. (2551). การสำรวจพชื สมนุ ไพรทีช่ าวกะเหรีย่ งใชI ณ ตำบลบIานจันทรแ+ ละตำบลแจ@ม หลวง อำเภอแมแ@ จม@ จงั หวดั เชยี งใหม@. วทิ ยานิพนธม; หาบัณฑติ . เชียงใหมI : มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม.I เต็ม สมติ นิ ันทน; และ วีระชยั ณ นคร. (2534). พฤกษศาสตรพ+ น้ื บาI น. จนั ทบุรี : สำนักงานคณะกรรมการ วัฒนธรรมแหIงชาติ. ไทยรัฐออนไลน;. (2562). ไทยเจงa ลดกbาซเรือนกระจกไดIเกนิ เปาd เดนิ หนาI เพิม่ พื้นทส่ี เี ขียว. คน> เมอื่ มกราคม 25, 2564, จาก https://www.thairath.co.th/news/society/1481926. ธงชัย งามประเสริฐวงศ.; (2555). วธิ กี ารหาคาI ความหนาแนIนของประชากรโดยวธิ ีการสIมุ ตวั อยIางแบบวาง แปลง (quadrat sampling method). ใน ประคอง ตังประพฤทธิ์กลุ , พชั นี สงิ ห;อาสา, อรวรรณ สัตยาลยั , อาจอง ประทัตสนุ ทรสาร, และ สุดาทพิ ย; ขนั ธจิตต; (บก.), คูม@ อื ประกอบสอื่ การสอน วชิ าชีววทิ ยา (หนา> 1-19). ค>นเมื่อ กรกฎาคม 8, 2560, จาก http://www.phukhieo.ac.th/ obec-media/ 2554/manual/ ธวชั ชยั เปåนพนสั สกั และ องั คณา อนิ ตา. (2561). การใช>ประโยชนผ; กั พ้นื บ>านในจังหวัดพะเยา. วารสาร พฤกษศาสตร+ไทย, 10(1), 93-108. ธวชั ชยั สนั ติสขุ . (2549). ปHาของประเทศไทย. กรงุ เทพฯ : ประชาชน. นงคราญ รมI คำ และ ปรัชญา ศรีสงIา. (2553). ความหลากหลายของพชื ผกั พนื้ บIานในทIองท่อี ำเภอแมท@ า จงั หวดั ลำพนู . เชียงใหมI : องค;การสวนพฤกษศาสตร; กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดลอ> ม. นันทพร เกตุเลขา. (2564). การศึกษาแครโิ อไทปçและอิดิโอแกรมมาตรฐานของตน> ผงึ้ (Ficus albipila (Miq.) King). การประชุมวชิ าการและนำเสนอผลงานวิจยั ระดับชาติและนานาชาติ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา คร้งั ท่ี 14, 10-16. นันทวนั เออื้ วงศก; ูล, ชนาพร รตั นมาลี, และ ศกั ดา ดาดวง. (2560). การวเิ คราะหห; าปรมิ าณวิตามินซีในผกั และผลไมพ> ้ืนบา> น จงั หวดั นครพนม. วารสารวจิ ัยมหาวทิ ยาลัยสวนดุสิต สาขาวทิ ยาศาสตร+และ เทคโนโลย,ี 10(1), 153-170. ประนอม จันทรโณทยั . (2544). อนกุ รมวิธานพชื . ขอนแกIน : คลังนานาวิทยา. ประภา เหลาI สมบูรณ;, สุพัตรา จันทร;ศริ โิ พธา, เรอื งอไุ ร ตัณฑเ; จรญิ , และ กุลยา อนโุ ลก. (2556). ความ หลากหลายและการใช>ประโยชนจ; ากพชื ผักพนื้ บา> นของชุมชน อำเภอจอมบึง จังหวัดราชบุรี. การประชุมวชิ าการแห@งชาติ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร+ วิทยาเขตกำแพงแสน ครัง้ ที่ 10, 1165-1172. 276

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงบรรณานกุ รม (ตอ, ) พรพัฒน; จทุ รากุล. (2561). เผยคนไทยใชIสมนุ ไพรและบรกิ ารแพทยแ+ ผนไทยมากขึน้ . ค>นเม่อื มกราคม 24, 2564, จาก https://www.thaihealth.or.th/Content/43396-เผยคนไทยใช>สมุนไพรและ บรกิ ารแพทย;แผนไทยมากข้ึน%20.html. พเยาว; อินทสุวรรณ. (2548). อนุกรมวิธานพชื (Plant taxonomy). สงขลา : มหาวิทยาลัยทกั ษณิ . พทิ กั ษ; ใจคง. (2548). การเก็บรกั ษาตวั อย@างพืชในพิพิธภณั ฑ.+ กรงุ เทพฯ : มหาวิทยาลยั รามคำแหง. มนสั วี อรชนุ ะกะ. (2563). ความมน่ั คงของมนุษย+. คน> เมื่อ มกราคม 24, 2564, จาก https://www.stou.ac.th/Schoolnew/polsci/UploadedFile/82427-3.pdf. ยพุ า คำจำปา. (2558). ความหลากหลายของพชื สมุนไพรในหมIูบา> นปลï อ็ กคี่ อำเภอทองผาภมู ิ จงั หวดั กาญจนบรุ .ี การประชุมวชิ าการระดบั ชาติ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั กำแพงเพชร ครง้ั ที่ 2, 684- 695. ยพุ เยาว; โตคีร,ี ชวนพศิ จารัตน;, ดวงตา โนวาเชค, และ น>องนุช สารภี. (2563). การกักเกบ็ คารบ; อนในมวล ชีวภาพของไมต> >น ในปjาชุมชนบ>านแสงตะวนั จังหวดั สุรนิ ทร;. PSRU journal of science and technology, 5(3), 23-36. ลกั ษมณ ทองอินทร;, จนิ ดาวลั ย; วบิ ูลย;อุทัย, และ สุรชยั อังคนาสายณั ห;. (2554). ประสิทธิภาพของธปู ñษี และกกกลมในการบำบัดนำ้ เสียชุมชน โดยพื้นทช่ี Iุมนำ้ ประดษิ ฐ; แบบไหลผาI นลำตน> . วารสารวจิ ัย มข. (ฉบับบัณฑิตศกึ ษา), 11(3), 49-57. ลลิ ล่ี กาวตี Äะ. (2559). โครงสรIางพืช. กรงุ เทพฯ : มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร;. ศภุ ณฐั ไพโรหกุล. (2562). ชีววทิ ยา. กรุงเทพฯ : แอกทีฟ พร้ินท;. ศนู ย;ขอ> มลู ยาสมุนไพร กรมการแพทยแ; ผนไทยและการแพทย;ทางเลือก. (2563). พชื ผักสมนุ ไพรทีม่ ี ศกั ยภาพใชเI ปÇนอาหารปอd งกนั โรคโควิด-19. ค>นเม่ือ มกราคม 27, 2564, จาก http://164.115.41.179/tm/sites/default/files/พืชผกั สมนุ ไพร%20ปอò งกนั % 20covid%2019.pdf. ศูนยป; าj ไม>ราชบรุ .ี (2563). สรุปรายงานประจำปงM บประมาณ พ.ศ. 2563. ราชบุรี : ศูนยป; jาไมร> าชบุรี. สถาบันวจิ ัยพชื สวน กรมวชิ าการเกษตร. (2562). การจดั การความรเIู ทคโนโลยีการผลติ มะพรIาวนำ้ หอม. นนทบุรี : การันตี. สมบรู ณ; กีรติประยูร. (2556). นเิ วศวิทยาปHาไมI : การไดมI าของขอI มลู และการวเิ คราะหข+ อI มลู เบอื้ งตนI . ค>นเมอ่ื กรกฎาคม 6, 2560, จาก www.forest.go.th/community_development/ index.php?option=com. 277

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงบรรณานุกรม (ตอ, ) สมาคมอุตสาหกรรมสบั ปะรดไทย. (2564). ภารกจิ ของสมาคมอตุ สาหกรรมสบั ปะรดไทย. คน> เมอ่ื กุมภาพนั ธ; 26, 2564, จาก http://www.thaipineapple.org/index.php?lay=show&ac =article&Id=538718932. สำนกั จดั การทรัพยากรปjาไมท> ่ี 10 (ราชบุร)ี . (2561). สรปุ รายงานประจำปMงบประมาณ พ.ศ.2560. ค>นเมื่อ มกราคม 31, 2564, จาก https://www.forest.go.th/ratchaburi10/th/รายงานการ ประชมุ / สำนกั งานปลดั กระทรวงแรงงาน. (2563). สถติ แิ รงงานประจำปM 2562. คน> เมื่อ มกราคม 23, 2564, จาก https://www.mol.go.th/wp-content/uploads/sites/2/2020/06/สถติ ิแรงงาน ประจำป-u 2562.pdf. สำนกั งานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหIงชาต.ิ (2561). ยทุ ธศาสตร+ชาติ พ.ศ.2561-2580 (ฉบบั ประกาศราชกจิ จานุเบกษา). ค>นเมอื่ มกราคม 23, 2564, จาก https://www.nesdc.go.th/download/document/SAC/NS_PlanOct2018.pdf. สำนักสIงเสรมิ การคา> สนิ คา> เกษตรและอุตสาหกรรม กรมสงI เสริมการคา> ระหวาI งประเทศ. (2563). กลIวยไม.I ค>นเม่ือ กมุ ภาพนั ธ; 26, 2564, จาก https://www.ditp.go.th/contents_attach/539560/ 539560.pdf. สนุ นั ทา ชมพูนชิ , ยวุ ดี สทิ ธบิ ศุ ย,; จลุ ศกั ด์ิ บญุ รัตน,; และ จรีรตั น; กศุ ลวิรยิ ะวงศ;. (2549). คณุ คา@ ทาง โภชนาการและสรรพคุณของผักพ้นื บIานและพืชสมุนไพร. กรงุ เทพฯ : ควกิ ปร้นิ ท; ออฟเซ็ท. สวุ รรณา บญุ ตา, กัณฐกิ า จวี พงษ,; สรุ างคร; ัตน; พนั แสง, และ พวงผกา แก>วกรม. (2563). คณุ คIาทาง โภชนาการของผกั พ้ืนบ>าน 5 ชนิด จากอำเภอหลIมเกIา จังหวดั เพชรบรู ณ.; วารสารแก@นเกษตร, 48(1), 31-36. อกั ษร ศรีปลัง่ , พูนพิไล สุวรรณฤทธ,์ิ พัชรี สุนทรนนั ท, และ สาวติ รี ล่ิมทอง. (2554). ชวี วทิ ยา 1. กรุงเทพฯ : ดIานสทุ ธาการพิมพ.; อัมพร เบญจพลพทิ กั ษ,; ขวัญชัย วิศษิ ฐานนท;, ธิติ แสวงธรรม, เทวัญ ธานรี ัตน,; และ กลุ ธนติ วนรตั น.; (2564). รายงานสงั เขปผลการใชย> าฟòาทะลายโจรในการรักษาผปู> jวย COVID-19. วารสาร การแพทย+แผนไทยและการแพทยท+ างเลอื ก, 19(1), 229-233. อาจอง ประทตั สนุทรสาร. (2555). ระบบนเิ วศปjาไม>. ใน ประคอง ตงั ประพฤทธิก์ ุล, พชั นี สิงหอ; าสา, อรวรรณ สตั ยาลยั , อาจอง ประทัตสนุ ทรสาร, และ สดุ าทิพย; ขันธจติ ต; (บก.), ค@ูมือประกอบสอ่ื การสอน วิชาชีววิทยา (หนา> 1-26). คน> เมื่อ กรกฎาคม 8, 2560, จาก http://www.phukhieo.ac.th/obec-media/2554/manual/ 278

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงบรรณานุกรม (ตอ, ) อุดมศักดิ์ มหาวรี วฒั น,; ธดิ ารตั น; สมด,ี กลั ยา คำผา, ธรี ดา ภูนางดาว, รจเรจ นามสวัสด,ิ์ และ สณุ ีรตั น; ยง่ั ยนื . (2560). การประยุกต;ใช>เมนูผักพื้นบา> นตามภูมิปญV ญาทอ> งถิ่นสำหรบั ผู>ปวj ยเบาหวาน. วารสารวิทยาศาสตร+และเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม, 36(4), 527-533. อุทิศ กฏุ อนิ ทร.; (2541). นเิ วศวิทยา : พน้ื ฐานเพ่อื การปHาไม.I กรงุ เทพฯ : มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร;. Bidlack J.E., and Shelley, J. (2017). Introductory plant biology. New York: McGraw-Hill. Brooker, R.J., Widmaier, E.P., Graham, L.E., and Stiling, P.D. (2020). Biology. New York: McGraw-Hill Education. Brophy, J.J., ศริ นิ นั ท; ทบั ทมิ เทศ, ทรรศนยี ; กติ ริ ัตนต; ระการ, และ ชูจิตร อันตโชค. (2545). นำ้ มนั หอม ระเหยจากใบเสมด็ . การประชมุ วิชาการปHาไมI ประจำปM 2545, 304-313. Chaisri, P., and Laoprom, N. (2016.) Antioxidant properties and total phenolic content of selected traditional Thai medicinal plants. Thai pharmaceutical and health science journal, 12(1), 10-18. Chang, J.M., Hwang, S.J., Kuo, H.T., Tsai, J.C., Guh, J.Y., and Chen, H.C. (2000). Fatal outcome after ingestion of star fruit (Averrhoa carambola) in uremic patients. The American journal of kidney diseases, 35(2), 189-193. Chantaranothai, P. (2014). Sapotaceae. In Santisuk, T. & Balslev, H. (Eds.). Flora of Thailand (Vol. 11 part 4, pp. 610-655). Thailand: Prachachon. Department of national parks, wildlife and conservation. (2017). Threatened plants in Thailand. Bangkok: Ministry of natural resources and environment. Gopalakrishnan, L., Devarai, K.D., and Kumar, S. (2016). Moringa oleifera: A review on nutritive importance and its medicinal application. Food science and human wellness, 5(2), 49-56. IPCC. (2014). Summary for policymakers, In: Edenhofer, O., Pichs-Madruga, R., Sokona, Y., Farahani, E., Kadner, S., Seyboth, K., Adler, A., Baum, I., Brunner, S., Eickemeier, P., Kriemann, B., Savolainen, J., Schlomer, S., von Stechow, C., Zwickel, T. and Minx, J.C. (eds): Climate change 2014, Mitigation of climate change. Contribution of working group III to the fifth assessment report of the intergovernmental panel on climate change. United Kingdom: Cambridge University Press. IUCN., (2004). IUCN red list of threatened species: A global species assessment. Switzerland: The world conservation union. 279

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงบรรณานุกรม (ตอ, ) Kanjanasirirat, P., Suksatu, A., Manopwisedjaroen, S., Munyoo, B., Tuchinda, P., Jearawuttanakul, K., Seemakhan, S., Charoensutthivarakul, S., Wongtrakoongate, P., Rangkasenee, N., Pitiporn, S., Waranuch, N., Chabang, N., Khemawoot, P., Sa- ngiamsuntorn, K., Pewkliang, Y., Thongsri, P., Chutipongtanate, S., Hongeng, S., Borwornpinyo, S., and Thitithanyanont, A. (2020). High-content screening of Thai medicinal plants reveals Boesenbergia rotunda extract and its component Panduratin A as anti-SARS-CoV-2 agents. Scientific reports, 10(19963), 1-12. Kumar, D., Kumar, S., Gupta, J., Arya, R., and Gupta, A. (2011). A review on chemical and biological properties of Cayratia trifolia Linn. (Vitaceae). Pharmacognosy review, 5(10), 184–188. Mahmood, N. D., Nasir, N. L. M., Rofiee, M. S., Tohid, S. F. M., Ching, S. M., The, L. K., Salleh, M. Z., and Zakaria, Z. A. (2014). Muntingia calabura: A review of its traditional uses, chemical properties, and pharmacological observations. Pharmaceutical biology, 52(12), 1598-1623. MGR Online. (2556). \"ผงึ้ หลวง\" ในสวนผงึ้ ลดลงเกือบครึ่ง หวั่นกระทบปาH ตะนาวศรี. ค>นเมื่อ กมุ ภาพนั ธ; 21, 2564, จาก https://mgronline.com/science/detail/9560000089375. Simpson, M.G. (2019). Plant Systematics 3rd edition. China: Elsevier. Solomon, E.P., Martin, C.E., Martin, D.W., and Berg, L.R. (2019). Biology. The United States of America: Cengage. Tangjitman, K. (2014). Vulnerability prediction of medicinal plants used by Karen people in Chiang Mai province to climatic change using species distribution. Doctoral thesis. Chiang Mai: Chiang Mai University. Tangjitman,K., Wongsawad, C., Winijchaiyanan, P., Sukkho, T., Kamwong, K., Pongamornkul, W. and Trisonthi, C., (2013). Traditional knowledge on medicinal plant of the Karen in northern Thailand: A comparative study. Journal of ethnopharmacology, 150(2), 232-243. The Morphology and Anatomy of Plants. (2560). กระเทียมนา. ค>นเมอ่ื กมุ ภาพันธ; 14, 2564, จาก https://www.facebook.com/plantsmorpho/posts/1820614398208571/ Urry, L.A., Cain, M.L., Wasserman, S.A., Minorsky, P.V., Orr, R.B., and Campbell, N.A. (2020). Campbell Biology. New York: Pearson. 280

ภาคผนวก ก เฉลยแบบฝก0 หดั คำนวณ 2.1 ความหนาแน-นของต2นมะรุมตอ- พนื้ ที่ 10,000 ตารางเมตร ในพ้ืนท่ีศึกษา 400 ตารางเมตร พบต2นมะรุม จำนวน 4 ต2น ใน 3 แปลงย-อย ถ2าหน-วยพ้ืนที่ที่ ต2องการเปMน 10,000 ตารางเมตร สามารถหาความหนาแน-นได2ดังน้ี มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง ความหนาแน-นของตน2 มะรมุ (Dมะรมุ ) = 4 ตน2 x 10,000 ตร.ม. 400 ตร.ม. = 100 ต2น/10,000 ตร.ม. 2.2 ความเด-นของต2นมะรุม ในการหาความเด-น จำเปนM ตอ2 งหาพื้นทหี่ นา2 ตดั ของตน2 ไมก2 อ- น ซง่ึ สามารถคำนวณไดจ2 ากสตู ร พื้นทหี่ น2าตัด = Pi x (DBH/2)2 โดย Pi มคี า- เท-ากับ 3.14159 ดังนี้ แปลงย-อยท่ี ชนดิ พนั ธุe เส2นผา- นศูนยกe ลาง การคำนวณ พ้ืนทีห่ นา2 ตดั (ซม.) (ตร.ซม.) 1 มะรุม 24.9 3.14159 x (24.9/2)2 486.95 2 มะรุม 3.14159 x (11.8/2)2 3 มะรุม 11.8 3.14159 x (9.3/2)2 109.35 3 มะรุม 3.14159 x (14.5/2)2 9.3 67.92 14.5 165.12 พ้ืนท่ีหนา) ตดั รวม 829.37 ความเด-นของชนดิ พนั ธุe A (DoA) = พ้นื ทีห่ นา2 ตัดของชนิดพนั ธeุ A พืน้ ท่ีท่ีศกึ ษา ความเด-นของมะรุม (Doมะรุม) = 829.37 ตร.ซม. 400 ตร.ม. = 2.0734 ตร.ซม./ตร.ม. 281

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง2.3 ความถีข่ องตน2 มะรุม ความถข่ี องชนดิ พนั ธุe A (FA) = จำนวนแปลงยอ- ยท่พี บชนดิ พนั ธุe A x 100 จำนวนแปลงยอ- ยทศ่ี กึ ษาทั้งหมด ความถีข่ องต2นมะรุม (Fมะรมุ ) = 3 แปลงยอ- ย x 100 4 แปลงย-อย = 75.00 เปอรeเซ็นตe 2.4 ความสำคญั ของตน2 มะรมุ ในการหาคา- ความสำคัญของตน2 มะรมุ จำเปMนตอ2 งหาค-าความหนาแน-นสมั พัทธe คา- ความเดน- สัมพทั ธe และค-าความถ่ีสัมพัทธe ดังนี้ ความหนาแน-นสัมพทั ธeของชนดิ พนั ธุe A (RDA) = จำนวนชนดิ พนั ธุe A x 100 จำนวนของทุกชนิดรวมกนั ความหนาแนน- สัมพัทธขe องของตน2 มะรุม (RDมะรมุ ) = 4 ตน2 x 100 14 ต2น = 28.57 เปอรเe ซน็ ตe ความเด-นสัมพัทธeของชนดิ พนั ธeุ A (RDoA) = ความเดน- ของชนิดพันธeุ A x 100 ความเด-นของทุกชนดิ รวมกัน ความเดน- สมั พทั ธขe องต2นมะรุม (RDoมะรุม) = 2.0734 ตร.ซม./ตร.ม. x 100 14.4124 ตร.ซม./ตร.ม. = 14.38 เปอรเe ซน็ ตe ความถสี่ ัมพทั ธeของชนิดพนั ธุe A (RFA) = ความถ่ขี องชนิดพันธุe A x 100 ความถ่รี วมของทกุ ชนดิ รวมกนั ความถีส่ มั พทั ธขe องตน2 มะรุม (RFมะรมุ ) = 75.00% x 100 325.00% = 23.07 เปอรเe ซ็นตe 282

คา- ความสำคญั ของชนดิ พนั ธeุ A = RDA + RDoA + RFA คา- ความสำคัญของตน2 มะรมุ = 28.57 + 14.38 + 23.07 = 66.02 คา- ความสำคญั ของชนดิ พนั ธุe A (%) = คา- ความสำคญั ของชนดิ พนั ธeุ A 3 คา- ความสำคัญของต2นมะรุม (%) = 66.02 3 = 22.00 เปอรeเซน็ ตe 3. ดชั นคี วามหลากหลาย ดัชนคี วามหลากหลายแชนนอนไวเนอรe ค-าดชั นีนจี้ ำเปนM ตอ2 งคำนวณสดั สว- นของจำนวนของ ชนดิ พนั ธทุe ี่ i เม่อื เทยี บกบั จำนวนชนดิ พันธุทe ้ังหมด สามารถคำนวณไดด2 ังนี้ มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง ชนิดพนั ธุe จำนวนต2น สดั สว- นระหวา- งจำนวนของชนดิ พนั ธุe เมื่อเทยี บกับจำนวนชนิดพนั ธทุe ง้ั หมด (pi) สา2 น 3 ตะแบก 5 0.2143 มะรุม 4 เพกา 2 0.3571 รวม 14 0.2857 0.1429 1.0000 สตู ร \" H! = − % &' × )*&' #$% = - ((0.2143 x ln(0.2143)) + (0.3571 x ln(0.3571)) + (0.2857 x ln(0.2857)) + (0.1429 x ln(0.1429))) = 1.3337 283

ดชั นคี วามหลากหลายซมิ ปuสัน สูตร + = & *'(*' − 1) /(/ − 1) % #$% = 3(3-1) + 5(5-1) + 4(4-1) + 2(2-1) มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 14(14-1) 14(14-1) 14(14-1) 14(14-1) = 0.2197 284

A ภาคผนวก ข D Acanthaceae, 213 ดัชนีช่อื วงศ3 Dilleniaceae, 160 Alismataceae, 227 Dioscoreaceae, 205 มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงAmaranthaceae, 202 Dipterocarpaceae, 4, 196 Amaryllidaceae, 236 E Anacardiaceae, 189 Ebenaceae, 205 Annonaceae, 155 Euphorbiaceae, 168 Apiaceae, 220 F Apocynaceae, 208 Fabaceae, 12, 171 Araceae, 228 Fagaceae, 182 Arecaceae, 4, 240 L Asteraceae, 221 Lamiaceae, 217 B Lauraceae, 156 Bignoniaceae, 212 Leguminosae, 150 Brassicaceae, 197 Liliaceae, 231 Bromeliaceae, 243 Lythraceae, 185 C M Caesalpinioideae, 171, 174 Magnoliaceae, 154 Cannaceae, 249 Malvaceae, 193 Capparidaceae, 199 Meliaceae, 190 Caricaceae, 200 Menispermaceae, 159 Casuarinaceae, 183 Mimosoideae, 171, 172 Clusiaceae, 166 Moraceae, 179 Combretaceae, 12, 187 Moringaceae, 198 Commelinaceae, 232 Muntingiaceae, 194 Convolvulaceae, 211 Musaceae, 250 Cucurbitaceae, 181 Myrtaceae, 184 Cyperaceae, 245 285

Nมหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงดชั นีชอ่ื วงศ3 (ต6อ) Nymphaeaceae, 153 O R Oleaceae, 216 Rhamnaceae, 178 Orchidaceae, 238 Rhizophoraceae, 10, 164 Oxalidaceae, 163 Rosaceae, 177 P Rubiaceae, 207 Pandanaceae, 230 Rutaceae, 192 Papilionoideae, 171, 175 S Passifloraceae, 167 Sapindaceae, 188 Piperaceae, 158 Sapotaceae, 204 Plantaginaceae, 215 Solanaceae, 209 Poaceae, 246 T Polygonaceae, 203 Typhaceae, 242 Pontederiaceae, 234 V Verbenaceae, 12, 218 Z Zingiberaceae, 251 286