31_การป้องกันและปราบปรามอาชญากรรม

วิชา ปป. (CP) ๒๒๔๐๒ การป้องกนั และปราบปรามอาชญากรรม

ตาํ ÃÒàÃÂÕ ¹ หลักสตู ร นกั เรยี นนายสบิ ตํารวจ ÇªÔ Ò »». (CP) òòôðò ¡Òû͇ §¡Ñ¹áÅлÃÒº»ÃÒÁÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ เอกสารน้ี “໚¹¤ÇÒÁÅѺ¢Í§·Ò§ÃÒª¡ÒÔ หามมิใหผูหนึ่งผูใดเผยแพร คัดลอก ถอดความ หรอื แปลสว นหนง่ึ สว นใด หรอื ทง้ั หมดของเอกสารนเ้ี พอ่ื การอยา งอน่ื นอกจาก “à¾Í×è ¡ÒÃÈ¡Ö ÉÒͺÃÁ” ของขาราชการตํารวจเทาน้ัน การเปดเผยขอความแกบุคคลอ่ืนที่ไมมีอํานาจหนาที่จะมีความผิดตาม ประมวลกฎหมายอาญา กองบญั ชาการศึกษา สํานกั งานตาํ รวจแหงชาติ พ.ศ.๒๕๖๓

1

คาํ นาํ หลักสูตรนักเรียนนายสิบตํารวจ (นสต.) เปนหลักสูตรการศึกษาอบรมท่ีมีเปาหมาย เพื่อเสริมสรางใหบุคคลภายนอกผูมีวุฒิประกาศนียบัตรมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.๖) หรือ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) หรือเทียบเทา ท่ีเขารับการฝกอบรมมีความรู ความสามารถ และ ทักษะวิชาชีพตํารวจ รวมถึงพัฒนาบุคลิกภาพรางกายใหเหมาะสมสําหรับการปฏิบัติงานตํารวจ ในกลุมสายงานปองกันปราบปราม ตลอดจนเตรียมความพรอมทางดานจิตใจและวุฒิภาวะใหมี จติ สํานึกในการใหบ ริการเพื่อบําบัดทกุ ขบ าํ รุงสขุ ของประชาชนเปน สาํ คัญ กองบัญชาการศึกษา ไดรวมกับ ครู อาจารย และครูฝก ในสังกัดกองบังคับการ ฝก อบรมตาํ รวจกลาง และกลมุ งานอาจารย กองบญั ชาการศกึ ษา ศนู ยฝ ก อบรมตาํ รวจภธู รภาค ๑ - ๙ และกองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน ตลอดจนผูทรงคุณวุฒิจากภายนอก จัดทําตําราเรียน หลกั สตู รนกั เรยี นนายสบิ ตาํ รวจชดุ นี้ ซงึ่ ประกอบดว ยองคค วามรตู า งๆ ทจี่ าํ เปน ตอ การพฒั นาศกั ยภาพ ของนกั เรยี นนายสบิ ตาํ รวจใหเ ปน ขา ราชการตาํ รวจทพ่ี งึ ประสงคข องประชาชน เพอ่ื ใชส าํ หรบั ประกอบ การเรียนการสอนนักเรียนนายสิบตํารวจใหมีความพรอมทั้งดานความรู ความสามารถ กําลังกาย และจติ ใจ จนสามารถเปน ขา ราชการตาํ รวจทป่ี ฏบิ ตั งิ านใหบ รกิ ารสงั คมและประชาชนไดอ ยา งตรงตาม ความตอ งการอยา งแทจรงิ และมคี วามพรอมในการเขา สปู ระชาคมอาเซยี น ขอขอบคุณครู อาจารย ครูฝก และผูทรงคุณวุฒิทุกทาน ที่ไดรวมกันระดมความคิด ใหคําปรึกษา คําแนะนํา ประสบการณท่ีเปนประโยชน รวมถึงการถายทอดองคความรู ท่ีเปนประโยชน จนทําใหการจัดทําตําราเรียนหลักสูตรนักเรียนนายสิบตํารวจสําเร็จลุลวงไดดวยดี ซึ่งกองบัญชาการศึกษาหวังเปนอยางย่ิงวาตําราเรียนชุดนี้คงเปนประโยชนตอการจัดการเรียน การสอนและการจดั การฝกอบรมของครู อาจารย และครฝู ก รวมตลอดถึงใชเปนคูมือการปฏบิ ัตงิ าน ของขาราชการตํารวจ อันจะสงผลทําใหสํานักงานตํารวจแหงชาติสามารถสรางความเชื่อม่ัน ศรัทธา และความผาสุกใหแกประชาชนไดอ ยา งแทจ รงิ พลตํารวจโท ( อภิรตั นยิ มการ ) ผูบ ัญชาการศกึ ษา

1

สารบญั หนา วชิ า การปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 1 2 สว นท่ี 1 การบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม 3 14 บทท่ี 1 แนวคิดในการปอ งกนั ปราบปรามอาชญากรรม และการปองกันอาชญากรรมเชิงรุก 23 การวิเคราะหสภาพแวดลอ ม (SWOT Analysis) 26 ทฤษฎอี าชญาวิทยา 29 การปอ งกนั อาชญากรรมเชงิ รุก 50 61 บทท่ี 2 อํานาจหนา ทขี่ องหัวหนางานปอ งกนั ปราบปราม 65 บทที่ 3 การบริหารงานสายตรวจ 82 82 การเตรียมการกอนออกตรวจ (INPUT) 83 การปฏบิ ัตขิ ณะออกตรวจ (PROCESS) 84 การปฏบิ ตั ภิ ายหลงั ออกตรวจ 84 บทที่ 4 การปองกันปราบปรามอาชญากรรมโดยประชาชนมสี วนรวม (ประชารัฐ) 85 บทท่ี 5 การปองกันอาชญากรรมดวยเทคโนโลยสี มยั ใหม 89 เทคโนโลยสี ําหรับควบคมุ กํากบั ดแู ล 90 เทคโนโลยีสาํ หรบั การสบื คน ขอมูล 93 เทคโนโลยีสําหรับการส่อื สารขอ มลู 102 เทคโนโลยสี ําหรับการถา ยภาพและเก็บประวัติบุคคล 105 ระบบรับแจงเหตุฉกุ เฉิน 191 Police I lert U Application 116 บทท่ี 6 ตยู าม จดุ รบั แจง เหตุ จุดสกดั จับ 122 บทที่ 7 การประเมินผลลพั ธข องการปองกันปราบปรามอาชญากรรม บทที่ 8 ปจ จัยแหง ความสาํ เรจ็ ของการบริหารงานสายตรวจ 129 บทที่ 9 พ้นื ทปี่ ลอดภัย (Safety Zone) ภาคผนวก ระเบียบการตาํ รวจไมเ กี่ยวกับคดี ลักษณะที่ 25 เวรยาม สายตรวจ กองรกั ษาการณ แนวทางการตรวจสอบการปฏบิ ัตงิ านปอ งกนั ปราบปราม บรรณานุกรม

สว นท่ี 2 การควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ หนา บทที่ 1 อํานาจหนา ท่ขี องตาํ รวจสายตรวจ 1 บทท่ี 2 การควบคุมและการปฏิบตั ิงานสายตรวจ 9 บทท่ี 3 การเผชญิ เหตุ 16 บทท่ี 4 กฎหมายทีเ่ ก่ยี วของ 30 ภาคผนวก 52 ระเบยี บการตํารวจไมเ ก่ยี วกับคดี ลักษณะที่ 25 เวรยาม สายตรวจ กองรกั ษาการณ 58 สทิ ธมิ นุษยชน (Human Rights) 62 แบบสรปุ รายงานผลการปฏิบตั ิของสายตรวจ 64 แบบรายงานผลการปฏิบัติของสายตรวจ 66 แบบบนั ทกึ ขอ มูลการตรวจเย่ียมชมุ ชน 68 แผนการตรวจประจําวนั ของสายตรวจ 69 แผนการตรวจของสายตรวจ 70 ตวั อยางแผนการตรวจของสายตรวจ 71 ตวั อยา งแผนการต้งั จดุ ตรวจ 72 ตัวอยางสมุดพกประจาํ ตวั สายตรวจ 73 ตวั อยางสมดุ บนั ทึกประจํารถสายตรวจ 75 ตัวอยางปกสมุดตรวจตแู ดง 77 ตัวอยางบันทึกการตรวจตแู ดง 78 ตวั อยา งสมุดบนั ทกึ การปฏบิ ัติของสายตรวจตําบล 80 ตัวอยางบนั ทึกการปฏิบัติของสายตรวจตาํ บล 81 บรรณานกุ รม

สว นที่ 3 คูม อื ยุทธวธิ ตี าํ รวจ หนา ยุทธวิธีตาํ รวจ 1 ยุทธวธิ ีการตง้ั จุดตรวจ 3 ความสาํ คญั ของการตงั้ จดุ ตรวจและจุดสกัด 3 หลกั พืน้ ฐานของการตั้งจดุ ตรวจ จุดสกดั 3 หลักการพิจารณาในการตง้ั จดุ ตรวจ จดุ สกัด 4 ขอ มูลที่จะใชในการตั้งจดุ ตรวจ จดุ สกัด 5 อปุ กรณ และเครื่องมือตาง ๆ ในการตง้ั จุดตรวจ จดุ สกัด 5 ข้นั ตอนการปฏิบัติ การควบคุม การตรวจสอบการปฏิบตั ิ 6 การตรวจคนรถ 6 การแบง พืน้ ที่บริเวณจดุ ตรวจ 7 ยุทธวิธีตาํ รวจในการต้ังจุดตรวจ และจดุ สกัด 9 ยุทธวธิ ใี นการตรวจคน – จบั กมุ 15 ระดบั การใชก าํ ลงั ของเจา หนา ทต่ี ํารวจเพอ่ื แกไ ขสถานการณ (Use of Force) 20 บรรณานกุ รม 33 ภาคผนวก 35 บรรณานุกรม 92

1

สวนท่ี 1 การบริหารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม

1





คํานาํ ปจจัยแหงความสําเร็จในการขับเคล่ือนงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรมขึ้นอยูกับศักยภาพ ของผูบังคับบัญชาทุกระดับชั้นในการวิเคราะหสถานภาพอาชญากรรมเพื่อวางแผนปองกันและปราบปราม อาชญากรรมใหมีประสิทธิภาพ และขับเคลื่อนนโยบายของผูบังคับบัญชาไปสูความสําเร็จ เปนท่ียอมรับ ศรัทธา เชื่อถือจากประชาชน ตามวิสัยทัศนผูบัญชาการตํารวจแหงชาติ “เปนหลักประกันความยุติธรรม และความปลอดภยั ในชวี ิตและทรพั ยสินของประชาชน ทมี่ มี าตรฐานสากล” คูมือการบริหารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม ถือเปนคูมือสําหรับผูบริหารหนวยงาน เพอ่ื ใชเ ปน กรอบยทุ ธศาสตรแ ละแนวทางในการบรหิ ารจดั การกบั ความทา ทายในการบรหิ ารงานในสภาวการณ ทเ่ี ปลย่ี นแปลงอยา งรวดเรว็ ในปจ จบุ นั คณะผจู ดั ทาํ หวงั เปน อยา งยง่ิ วา คมู อื เลม นจี้ ะเปน ประโยชนส าํ หรบั นาํ ไปใช ในการบริหารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรมของผูบริหารงานในสายงานปองกันปราบปรามของ สาํ นกั งานตาํ รวจแหงชาติไดอยา งมีประสทิ ธภิ าพ คณะผูจ ัดทาํ

1

สารบญั หนา วชิ า การปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 1 2 สว นท่ี 1 การบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม 3 14 บทท่ี 1 แนวคิดในการปอ งกนั ปราบปรามอาชญากรรม และการปองกันอาชญากรรมเชิงรุก 23 การวิเคราะหสภาพแวดลอ ม (SWOT Analysis) 26 ทฤษฎอี าชญาวิทยา 29 การปอ งกนั อาชญากรรมเชงิ รุก 50 61 บทท่ี 2 อํานาจหนา ทขี่ องหัวหนางานปอ งกนั ปราบปราม 65 บทที่ 3 การบริหารงานสายตรวจ 82 82 การเตรียมการกอนออกตรวจ (INPUT) 83 การปฏบิ ัตขิ ณะออกตรวจ (PROCESS) 84 การปฏบิ ตั ภิ ายหลงั ออกตรวจ 84 บทที่ 4 การปองกันปราบปรามอาชญากรรมโดยประชาชนมสี วนรวม (ประชารัฐ) 85 บทท่ี 5 การปองกันอาชญากรรมดวยเทคโนโลยสี มยั ใหม 89 เทคโนโลยสี ําหรับควบคมุ กํากบั ดแู ล 90 เทคโนโลยีสาํ หรบั การสบื คน ขอมูล 93 เทคโนโลยีสําหรับการส่อื สารขอ มลู 102 เทคโนโลยสี ําหรับการถา ยภาพและเก็บประวัติบุคคล 105 ระบบรับแจงเหตุฉกุ เฉิน 191 Police I lert U Application 116 บทท่ี 6 ตยู าม จดุ รบั แจง เหตุ จุดสกดั จับ 122 บทที่ 7 การประเมินผลลพั ธข องการปองกันปราบปรามอาชญากรรม บทที่ 8 ปจ จัยแหง ความสาํ เรจ็ ของการบริหารงานสายตรวจ 129 บทที่ 9 พ้นื ทปี่ ลอดภัย (Safety Zone) ภาคผนวก ระเบียบการตาํ รวจไมเ กี่ยวกับคดี ลักษณะที่ 25 เวรยาม สายตรวจ กองรกั ษาการณ แนวทางการตรวจสอบการปฏบิ ัตงิ านปอ งกนั ปราบปราม บรรณานุกรม

1

บทท่ี 1 แนวคิดในการปองกันปราบปรามอาชญากรรม และการปอ งกันอาชญากรรมเชงิ รกุ วสิ ัยทัศนผ บู ัญชาการตํารวจแหง ชาติ “เปนหลักประกันความยุติธรรม และความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสินของประชาชน ท่ีมมี าตรฐานสากล” นโยบายการบริหารราชการ ภายใตก ารดาํ เนนิ การตามนโยบายของรฐั บาล และกรอบแนวทางการปฏบิ ตั งิ านตามยทุ ธศาสตร สาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาติ พ.ศ. 2555 - 2564 ซง่ึ คณะกรรมการนโยบายตาํ รวจแหง ชาติ (ก.ต.ช.) มมี ตเิ หน็ ชอบ ในการประชุม เม่ือวันที่ 24 พฤศจิกายน 2554 สํานักงานตํารวจแหงชาติจึงไดกําหนดนโยบายการบริหาร ราชการ ประจาํ ปง บประมาณ พ.ศ. 2561 โดยใหถ อื เปน นโยบายสาํ คญั และเรง ดว นทจี่ ะตอ งรว มกนั ขบั เคลอ่ื น ใหป รากฏผลชดั เจน เปน รปู ธรรม ในดา นการปองกนั ปราบปรามและลดระดับอาชญากรรม ดังนี้ พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ซ่ึงทรงพระราชทานใหกับ ขา ราชการตํารวจ ในเร่ืองของการรกั ษาความสงบเรียบรอ ยใหก บั ประชาชน ความวา ... “...การจับผูรายน้ันไมถือเปนความชอบเปนแตนับวาผูนั้น ไดกระทําการครบถวนแกหนาที่ เทานั้น แตจะถือเปนความชอบตอเมื่อไดปกครองปองกันเหตุรายใหชีวิตและทรัพยสินของขาแผนดิน ในทอ งท่ีนั้นอยเู ยน็ เปนสขุ พอควร...” 1. มงุ เนน การปอ งกันอาชญากรรมเปนเปาประสงคห ลักดวยการควบคมุ อาชญากรรม ทง้ั ในมติ ิ ของอัตราการเกิดเหตแุ ละระดับความรุนแรงของการเกดิ เหตุ เพอื่ ใหประชาชนรูสกึ หวาดกลัวภยั อาชญากรรม นอ ยลง และหากเกิดคดขี ึ้น ตอ งเรง จับกุมใหไดโดยเร็ว 2. การปฏิบัติงานของตํารวจ ตองทําใหเปนหลักประกันดานความปลอดภัยและความยุติธรรม ทม่ี ีมาตรฐาน โดยยึดประชาชนเปน ศนู ยก ลาง สง เสริมใหอ งคกรปกครองสว นทองถน่ิ องคก รภาคเอกชน และ ประชาชน มสี ว นรวมในกิจการตํารวจ คูม ือการบริหารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม 1

3. การควบคมุ สถานทเี่ สยี่ ง แหลง มว่ั สมุ รวมทง้ั แหลง อบายมขุ ตา ง ๆ ใหด าํ เนนิ การตามนโยบาย การจดั ระเบยี บสงั คม การปราบปรามการซอื้ ขายอาวธุ ปน ผดิ กฎหมายอยา งจรงิ จงั และใหม กี ารระดมกวาดลา ง อาชญากรรมอยางตอเนอื่ ง 4. พฒั นาศักยภาพบคุ ลากร และระบบงาน ของงานสบื สวน งานสอบสวน งานนติ วิ ทิ ยาศาสตร และงานปอ งกนั ปราบปรามอาชญากรรม และสง เสรมิ สนบั สนนุ ใหน าํ เทคโนโลยมี าใชใ นการปฏบิ ตั งิ านทง้ั ระบบ 5. จดั ทาํ ฐานขอ มลู ดานการสบื สวน เชน แผนประทษุ กรรม ประวัตผิ ูต อ งหา หมายจับ เปน ตน เชื่อมโยงกันท้ังประเทศ และใหทุกหนวยสรางเคร่ืองมือสืบสวนลวงหนาไวใหครบถวน เชน จุดติดต้ัง กลอ งโทรทัศนวงจรปด การเชือ่ มสญั ญาณกลอ ง และขอมลู ทอ งถน่ิ อน่ื ๆ เปน ตน 6. จัดตั้งศูนยประสานงานและแกไขปญหาคนหาย/เด็กหายพลัดหลง และศพนิรนาม เพื่อใหมี การตรวจสอบ ติดตามคนหาย เด็กหายพลัดหลง หรือศพนิรนาม และมีการประสานงานกับหนวยงาน ท่ีเก่ียวขอ งอยางเปนระบบ 7. ขบั เคลอ่ื นนโยบายสาํ คญั ตา ง ๆ ของรฐั บาลใหป รากฏผลชดั เจนเปน รปู ธรรม เชน การปราบปราม การละเมิดทรัพยสินทางปญญา การคามนุษย การทําลายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม รวมถึง การลักลอบคา สตั วป าและพนั ธพุ ชื โดยผิดกฎหมาย เปนตน การวิเคราะหสภาพแวดลอม (SWOT Analysis) ยุทธศาสตรสํานักงานตํารวจแหงชาติ ใชหลักการวิเคราะหสภาพแวดลอม (SWOT Analysis) เปนเคร่ืองมือในการประเมินสถานการณทั้งภายในและภายนอกขององคกร เพื่อชวยในการกําหนดจุดแข็ง (Strength) จดุ ออน (Weakness) โอกาส (Opportunity) และภยั คกุ คาม (Threat) ที่มีผลตอการดาํ เนินงาน ของสํานักงานตาํ รวจแหง ชาติ ซึ่งการวเิ คราะห SWOT ดังกลา ว เปนการรวบรวมความคิดเห็นจากผูเชี่ยวชาญ ผูชํานาญการ นักวิชาการ ผูบังคับบัญชาระดับสูง และระดับผูปฏิบัติของสํานักงานตํารวจแหงชาติ รวมท้ัง ผมู ีสว นไดส วนเสยี อนื่ ๆ แลว นํามากาํ หนดเปน ประเด็นปจ จัยท่ีมีผลกระทบตอ การดําเนินงานของ สํานกั งาน ตาํ รวจแหงชาติ ดังน้ี 1. จดุ แข็ง (Strength) 1.1 เปนหนวยงานท่ีมีกําลังพลมาก และมีหนวยงานโดยเฉพาะสถานีตํารวจซึ่งมีท่ีตั้งอยู ครอบคลุมทกุ พนื้ ท่ที วั่ ประเทศ 1.2 บคุ ลากรมีคุณภาพและความสามารถเฉพาะตวั สงู 1.3 มีระบบงานที่สามารถนําปญหาของชุมชน/ทองถ่ิน มาแกไขใหเกิดความพึงพอใจของ ประชาชนไดโดยตรง 1.4 มีการทํางานที่ใกลชิดกับประชาชน ชุมชน และทองถ่ิน ทําใหองคการตํารวจไดรับ ความไววางใจและความคาดหวงั จากประชาชน 2 คมู ือการบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม

2. จดุ ออ น (Weakness) 2.1 ผบู งั คบั บญั ชาหรอื หวั หนา หนว ยบางหนว ย ยงั ไมส ามารถบรหิ ารงานไดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ ทาํ งานเพ่ือแกไ ขปญ หาเฉพาะหนา ไมม ีการวางแผนระยะยาวอยางเปน ระบบ 2.2 มีการจัดทําแผนแตขาดการขับเคล่ือนที่มีประสิทธิภาพ การควบคุมกํากับดูแล และประเมนิ ผลยังขาดความสมบูรณแ ละประสทิ ธิภาพทีด่ ี 2.3 ระบบบริหารงานบุคคลยังไมเอื้ออํานวยตอการทํางานใหบรรลุผล ขาดแผนพัฒนา บุคลากรของหนวยงานอยา งตอ เน่ืองและเปนระบบ 2.4 การหมุนเวียนบุคลากรภายในสํานักงานตํารวจแหงชาติยังไมคํานึงถึงผลสัมฤทธิ์ ของภารกจิ หลกั และความสามารถของบุคลากร 3. โอกาส (Opportunity) 3.1 บทบัญญัติของกฎหมายเปดชองใหสํานักงานตํารวจแหงชาติมีโอกาสไดรับมอบหมาย ภารกิจท่ีสําคัญหลากหลาย 3.2 สังคมใหความสนใจการทํางานของขาราชการตํารวจ เพราะการทําหรือไมทําหนาท่ี ของขา ราชการตํารวจมีผลกระทบตอ การดําเนนิ ชวี ิตของประชาชน 3.3 การพัฒนาการบริหารไปสูหลักการบริหารจัดการบานเมืองที่ดีทําใหสํานักงานตํารวจ แหงชาติตองปรับปรุงและพัฒนาการปฏิบัติงานภายในเพ่ือมุงสูการมีประสิทธิภาพ เกิดความคุมคาและเกิด ผลสัมฤทธ์ิในภารกิจของสํานกั งานตํารวจแหง ชาติ 3.4 มีอาํ นาจตามกฎหมายท่ีคนในสงั คมยําเกรง ผรู า ยกลวั 4. ภัยคกุ คาม (Threat) 4.1 ภาระหนา ท่ลี อแหลมตอการแสวงหาผลประโยชน 4.2 การเขา สปู ระชาคมเศรษฐกจิ อาเซยี น (AEC) พ.ศ. 2558 อาจนาํ มาซงึ่ ปญ หาอาชญากรรม ปญ หาสงั คม เชน อาชญากรรมขา มชาต,ิ การคา มนษุ ย, ยาเสพตดิ , อาชญากรรมทางเศรษฐกจิ และอาชญากรรม ท่อี าจเกิดกับนกั ทอ งเทีย่ ว เปน ตน 4.3 ผูบริหารระดับสูงของสํานักงานตํารวจแหงชาติไมสามารถบริหารจัดการไดอยาง มีเอกภาพ เน่ืองจากการแทรกแซงของฝา ยการเมอื ง ทฤษฎอี าชญาวทิ ยา ทฤษฎีการบงั คบั ใชกฎหมาย (Law Enforcement Approach) การปองกนั อาชญากรรมไดกลายเปนเปา ประสงคของงานตํารวจ เมอ่ื Sir Robert Peel ผูก อ ตั้ง กรมตํารวจนครบาลแหงกรุงลอนดอน ข้ึนเม่ือป ค.ศ. 1859 (Germann et., 1970) ซึ่งไดรับการยกยอง ในเวลาตอมาเปน “บิดาของการตํารวจยุคใหม” ไดเนนใหบุคลากรตํารวจภายใตบังคับบัญชาไดตระหนักวา การปองกันอาชญากรรมคืองานหลักของตํารวจและมีความสําคัญย่ิงกวาการสืบสวนสอบสวน การจับกุม คมู อื การบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 3

และการลงโทษผูกระทําผิด ทัศนะของ Peel ไดกลายเปนพื้นฐานของการกอกําเนิดแนวทฤษฎีบังคับใช กฎหมาย (Law Enforcement Approach) เพอ่ื ปอ งกนั อาชญากรรมขน้ึ ยทุ ธวธิ หี ลกั ของตาํ รวจในการปอ งกนั อาชญากรรมตามทฤษฎีบังคับใชกฎหมายก็คือ การตรวจทองที่ ซ่ึงไดรับการขนานนามวาเปนกระดูกสันหลัง ของงานตํารวจ (Wilson & Mclaren, 1793) สาํ หรบั หลักใจความของทฤษฎนี ้พี อสรปุ ไดวา การปรากฏตัว ของตํารวจยอมมีผลในการยับย้ังผูที่มีแนวโนมจะประกอบอาชญากรรม ท้ังนี้เพราะความเกรงกลัวการจับกุม ฉะนั้น ตํารวจสายตรวจจึงตองแตงเคร่ืองแบบและรถวิทยุสายตรวจจึงควรมีลักษณะเดนชัด เห็นไดงาย เพ่ือเปนการขมขวัญ ยับยั้งอาชญากร นอกจากน้ันการตรวจทองที่โดยสม่ําเสมอตอเนื่องจะทําใหสมาชิก ในชมุ ชนเกดิ ความรสู กึ วา ตาํ รวจอยทู วั่ ไปทกุ แหง หน ดว ยเหตนุ ต้ี ามแนวทฤษฎบี งั คบั ใชก ฎหมาย การปรากฏตวั ของตาํ รวจและการกระจายกาํ ลงั ตาํ รวจใหค รอบคลมุ ทวั่ ทงั้ ชมุ ชนจะชว ยปอ งกนั อาชญากรรมโดยลดชอ งโอกาส สําหรับผูท ่ีต้ังใจจะละเมดิ กฎหมาย อนง่ึ งานตรวจทอ งทข่ี องตาํ รวจมีลกั ษณะเปน ไดท ั้งงานประจาํ และงานเฉพาะกิจ ในลกั ษณะงาน ประจําตํารวจสายตรวจมักไดรับการกําหนดพื้นท่ีรับผิดชอบในการปองกันอาชญากรรมและระงับเหตุราย ภายในระยะเวลาแตละผลัดที่ปฏิบัติหนาที่ สวนในลักษณะงานเฉพาะกิจน้ัน ตํารวจสายตรวจในทุกเขตพ้ืนที่ คอื กาํ ลงั หลักทีพ่ รอ มจะรวมตัวในทนั ทที ไ่ี ดรับคําสัง่ จากศนู ยบญั ชาการ เพอ่ื การปฏบิ ัติงานเฉพาะกิจเรงดว น ทฤษฎีชุมชนสมั พันธ (Community Relations Approach) “ชุมชนสัมพันธ Community Relations” ซึ่งมีรากฐานมาจากแนวความคิดและผลการวิจัย ของ นักอาชญาวิทยากลุมชิคาโก หรือบางคร้ังเปนท่ีรูจักในนามของ “สํานักนิเวศวิทยาอาชญากรรม” (The Ecological School of Criminology) หลกั ใหญใ จความของทฤษฎชี มุ ชนสมั พนั ธเ พอื่ ปอ งกนั อาชญากรรม กค็ อื การจดั สภาพทว่ั ไป ไมว า ในระดบั เมอื ง ชมุ ชน หรอื ละแวกบา น ในลกั ษณะเสรมิ สรา งความสมั พนั ธร ะหวา ง บุคคล งายตอการควบคมุ สังเกต ตรวจตรา โดยไมล ว งลํา้ สิทธิเสรภี าพสว นบุคคล รวมทงั้ มุงสนับสนนุ สงเสรมิ ใหส มาชกิ ในชมุ ชนมสี ว นรว มในการปอ งกนั อาชญากรรมชวี ติ รา งกายและทรพั ยส นิ ทง้ั ของตนเองและบคุ คลอนื่ ใหปลอดภัยจากภัยอาชญากรรม โดยตํารวจจะเปนผูมีบทบาทในการวางแผน สนับสนุน และใหคําปรึกษา แกชมุ ชนในการปอ งกันอาชญากรรม 4 คมู ือการบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม

การมสี วนรว มในการปองกันอาชญากรรมของชมุ ชน นาํ ไปสูชุมชนเขมแขง็ ทฤษฎคี วบคมุ อาชญากรรมจากสภาพแวดลอ ม (Crime Control Through Environmental Design : Theory and Practice) แนวทฤษฎนี ้ีมลี ักษณะเปน แนวความคดิ รวม (Synthesis) ระหวา งทฤษฎีบงั คับใชก ฎหมาย และ ทฤษฎชี มุ ชนสัมพันธ ซงึ่ สามารถแยกพจิ ารณาไดเ ปน 2 มติ ิ คอื มติ ทิ ี่ 1 สภาพแวดลอ มรปู ธรรม มติ ทิ ่ี 1 น้ี คอื สภาพแวดลอ มรอบตวั บคุ คลทมี่ รี ปู รา ง ตวั ตน สมั ผสั ไดแ ละสามารถนาํ มาใชป ระโยชน ในการลดชอ งโอกาสของการประกอบอาชญากรรม หรอื กลา วอกี นยั หนงึ่ กค็ อื มงุ ขดั ขวางพฤตกิ รรมอาชญากร โดยการควบคุมสภาพแวดลอ มรูปธรรม โดยมีมาตรการดําเนนิ การ เชน 1) มาตรการระดับชมุ ชน : การวางผงั เมอื งและชุมชน การติดตั้งไฟฟา สอ งสวาง การออกแบบ อาคารและการสลักหมายเลขบนทรัพยส ิน 2) มาตรการระดบั บานเรอื น : ความมนั่ คงของประตหู นาตาง การใชส ญั ญาณเตือนภัย การใช อปุ กรณปด เปด เครือ่ งใชไ ฟฟา และอน่ื ๆ สภาพแวดลอ มรูปธรรม มีเปาประสงคในการจัดสภาพแวดลอมระดบั ชุมชนและบานเรือน ใหมีลักษณะอบอุน ปลอดภัย และเพิ่มอํานาจการสังเกตตรวจตรา โดยเริ่มตั้งแต การวางผงั เมอื งและชมุ ชนใหเ ปน ระเบยี บและมรี ะบบ โดยจดั การใชพ น้ื ทใ่ี หเ ปน สดั สว นเพอ่ื ใหง า ยตอ การควบคมุ อาชญากรรม มิตทิ ่ี 2 สภาพแวดลอมนามธรรม มิติท่ี 2 นี้ เปนส่ิงที่ไมสามารถจับตองได แตเปนการแสดงความสัมพันธระหวางกันของสมาชิก ในชุมชนเพื่อเสริมสรางชุมชนใหปลอดภัยจากอาชญากรรม ภายใตคําขวัญท่ีวา “ประชาชนควรผูกสัมพันธ เพอื่ ปองกนั อาชญากรรม” โดยมีมาตรการในการดําเนนิ การ เชน 1) มาตรการเพ่ือนบานเตือนภัย มาตรการนี้ประชาชนตองเปนเจาของผูดําเนินการ โดยมี เจาหนาท่ีตํารวจเขามารวมดวย และที่สําคัญก็คือควรสรางกิจกรรมเพื่อใหสมาชิกในชุมชนไดรูจักกัน คูม อื การบริหารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม 5

และเสริมสรางความกลมเกลยี ว พบปะสงั สรรคกนั อันจะนาํ ไปสูค วามรว มมอื ในการปองกนั อาชญากรรม เชน ชว ยเปน หูเปน ตาเฝาดแู ลบา นเรอื นซงึ่ กันและกนั รณรงคใ หเพ่อื นบา นคอยชว ยระวงั ภยั ในหว งเวลาเทศกาลทีป่ ระชาชนกลับภมู ิลาํ เนา 2) มาตรการสายตรวจประชาชน จากปรชั ญาทว่ี า “ประชาชนคอื ตาํ รวจ และตาํ รวจคอื ประชาชน” ดังน้ันจึงถือไดวาการรักษาความสงบเรียบรอยและความปลอดภัยในชุมชนเปนหนาท่ีของสมาชิกแตละคน ซงึ่ ผลดั เปลย่ี นหมนุ เวยี นกนั ออกตรวจตราหมบู า นของตน (Eldefon et al 1 1968; Folley 1 1973; Weiner 1 1976) มาตรการตรวจตราบา นเรอื น การปอ งกนั อาชญากรรมในเคหสถาน บา นเรอื น ยอ มอยใู นความรบั ผดิ ชอบ ของสมาชกิ ในครอบครวั เสมอและตลอดไป แตบ า นเรอื นสว นมากไมไ ดต งั้ ทอี่ ยอู าศยั อยา งโดดเดยี่ วแตอ ยรู วมกนั เปนกลุมหรือละแวก ดังน้ัน มาตรการน้ีจะไดผลก็ตอเม่ือทุกคนรวมมือกันและเพื่อนบานเปนหลักสําคัญ ตอ งชว ยกนั ดแู ลเปน หเู ปน ตาแทนกันในการสอดสอ งตรวจตราใหเกดิ ความปลอดภัยในชมุ ชน สมาชกิ ในชุมชนชว ยกนั สอดสอ งระวงั ภยั ในชมุ ชนของตนเอง 6 คูมอื การบริหารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม

ทฤษฎีปองกนั อาชญากรรมตามสถานการณ (Situation Crime Prevention) การปอ งกนั อาชญากรรมตามสถานการณ เปน แนวความคดิ ทม่ี วี ธิ กี ารปอ งกนั โดยมงุ เนน ทจ่ี ะชว ย ลดโอกาสในการเกดิ อาชญากรรม ซง่ึ แตกตา งจากนกั อาชญาวทิ ยาสว นใหญท เ่ี รม่ิ ศกึ ษาจากพฤตกิ ารณท นี่ าํ ไปสู รปู แบบของการกอ อาชญากรรม โดยการทําความเขาใจกบั พฤตกิ ารณเ หลา นัน้ แลวใชเ ปน กลไกในการนาํ ไปสู การเปลี่ยนแปลงความสมั พันธกบั สภาพแวดลอม โดยมจี ดุ มุงหมายทจ่ี ะลดโอกาสในการกอ อาชญากรรม การปองกันอาชญากรรมตามสถานการณจึงเปนการปองกันมากกวาการลงโทษหรือการจับผิด อาชญากร และเปน การลดแรงจงู ใจในการกอ อาชญากรรมจากผูกระทําผดิ การลดโอกาสในการกระทาํ ผดิ คือ - มุง ไปทร่ี ปู แบบโดยเฉพาะของอาชญากรรม - นาํ มาซง่ึ การสรา ง การจดั การ หรอื การจดั สภาพแวดลอ มใหเ ปน ระเบยี บตามลกั ษณะทคี่ วรจะเปน อยางถาวร - ทําใหก ารกออาชญากรรมเปนเร่ืองยากมากข้นึ และมคี วามเสย่ี ง หรอื อาจไดไมค ุมเสยี ทฤษฎีท่ีใช มุงเนนที่การสรางกลไกความปลอดภัย ที่จะชวยในการปกปองผูคนดวยการทําให อาชญากรรสู กึ วา พวกเขาอาจจะไมส ามารถทจี่ ะกอ อาชญากรรม หรอื จะอยใู นสถานการณท คี่ นรา ยอาจจะถกู จบั หรอื ตรวจพบ ซงึ่ จะสง ผลใหค นรา ยไมเ ตม็ ใจทจ่ี ะกระทาํ ผดิ และเปน เหตใุ หอ าชญากรทกุ คนจะประเมนิ โอกาส ทจี่ ะกอ อาชญากรรมได สงิ่ ทจี่ ะไดร บั วดั ความสญู เสยี และความนา จะเปน ทจี่ ะเกดิ ความลม เหลว แลว คอ ยลงมอื ตวั อยา งหนง่ึ ของการปอ งกนั อาชญากรรมตามสถานการณ คอื การบงั คบั ใชร ะบบจราจรอตั โนมตั ิ โดยใชกลองอัตโนมัติบนถนนท่ีจะจับคนขับรถท่ีกําลังขับรถเร็วและฝาฝนสัญญาณไฟ ระบบนี้ไดรับการติดตั้ง และมีการประชาสัมพันธวาเปนความพยายามที่จะทําใหพฤติการณการขับข่ีที่ผิดกฎหมายลดลง ทําใหคนท่ีมี โอกาสจะกระทาํ ความผดิ เกิดความรสู กึ เส่ยี งท่ีจะไดรับโทษ ทฤษฎีหนาตา งแตก (Broken Window Theory) ทฤษฎนี เี้ กดิ ขนึ้ ใน ค.ศ.1982 (พ.ศ.2525) โดยวลิ สนั และเคลลง่ิ (James G.Willson และ George L.Kelling) นกั อาชญาวทิ ยาชาวอเมรกิ นั เคลลงิ่ (Kelling) กลา วถงึ ทฤษฎหี นา ตา งแตกวา “เปน ความคดิ ทเ่ี จาะลกึ ไปถึงสิ่งท่ีตํารวจสามารถปฏิบัติไดเพื่อลดความหวาดระแวงของประชาชน ลดอาชญากรรมธรรมดา และ รวมทงั้ ลดอาชญากรรมที่รนุ แรงดว ย” ตัวอยางทฤษฎีนี้ กลาวคือ เมื่อตํารวจพบเห็นอาคารท่ีกระจกหนาตาง ประตู ฝาบาน ร้ัว ฯลฯ แตกหรือเสียหายจากการขวาง/ปา ทุบตี พนสีสเปรยใส ฯลฯ อยางใดอยางหนึ่ง หากอาคารนั้น มผี อู ยอู าศยั ตาํ รวจควรสอบถามถงึ สาเหตคุ วามเปน มา ถา รตู วั ผกู ระทาํ ผดิ กต็ อ งจดั การตามขนั้ ตอนของกฎหมาย หากไมร ตู วั ผกู ระทาํ ผดิ กค็ วรแนะนาํ ใหท าํ การซอ มแซมใหอ ยใู นสภาพปกติ แตถ า กรณอี าคารทเ่ี สยี หายเปน อาคาร ไรผูที่อยูอาศัย ก็ควรติดตอเจาของหรือผูเก่ียวของใหมาจัดการแกไข ท้ังน้ีดวยเจตนาที่ไมตองการปลอยให สิ่งเสียหายเบื้องตนน้ันเปนเหตุเชิญชวนใหมีการกระทําผิดซ้ํา (เชน บุกรุกเขาไปกออาชญากรรมในอาคาร) คมู ือการบริหารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม 7

การปฏิบัติลักษณะน้ีอยูบนพ้ืนฐานความเปนจริงท่ีวา ถาปลอยใหมีการละเมิดกฎหมายโดยไมจัดการ ก็ตอง ละเมิดเพ่ิมคร้ังข้ึนเร่ือย ๆ (เพราะเห็นวาไมเปนไร) แมคนท่ีไมเคยคิดวาจะละเมิดมากอนก็เกิดความรูสึก คลอยตาม พลอยทําการละเมิดบาง โดยมักคิดใหเหตุผลผิด ๆ แกตนเองวาการกระทําผิดอยางนั้นเปน ความทา ทาย ยง่ิ ไปกวา นน้ั เมอื่ ทาํ การละเมดิ เรอื่ งเลก็ ๆ แลว ไมเ ปน ไร ตอ ไปกจ็ ะหนั ไปทาํ การละเมดิ เรอื่ งใหญ ๆ ทใี่ หผลเปนความเสยี หายมากกวา นอกจากน้ี ความเสยี หายและความเสือ่ มโทรมที่เกดิ จากฝมอื ของนักทําลายทไี่ รเ หตผุ ล ยงั มสี วน ทาํ ใหความศกั ดสิ์ ทิ ธข์ิ องกฎระเบยี บ และกฎหมายในสงั คมเส่อื มถอยลงอีกดวย เหตผุ ลสําคญั อีกประการหนงึ่ คือ เม่ือปลอยใหความเสียหายเพ่ิมมากข้ึนกระท่ังมีสภาพเปนแหลงเสื่อมโทรม สุจริตชนคนดีก็มักหลีกเลี่ยง ทจี่ ะเขา ใกลห รอื เกย่ี วขอ งกบั พน้ื ทนี่ นั้ ๆ ในทสี่ ดุ พนื้ ทดี่ งั กลา วกถ็ กู ยดึ ครองโดยมจิ ฉาชพี หรอื กลมุ คนผชู อบทาํ ตวั ถวงสังคม เหตุนี้ หลักปฏิบัติอีกประการหนึ่งของทฤษฎีจึงกําหนดการดําเนินการของตํารวจโดยการพยายาม เปดโอกาสใหประชาชนคนดีเขาครอบครองพื้นท่ีใหไดมากท่ีสุด ทั้งน้ี เพ่ือปองกันการยึดครองของคนทุจริต ไปในตัวดวย (แนวทางของทฤษฎีน้คี ลา ยกบั คาํ พังเพยทว่ี า “ตดั ไฟเสยี แตต นลม”) ทฤษฎีเก่ียวกับเหย่ือวิทยา (Victimology) การศึกษาเกี่ยวกับเหยื่ออาชญากรรม โดย Lombroso, Garofaro, Ferri โดย Lombroso ไดตั้งขอสังเกตวา “การกระทําความผิดของอาชญากรนั้น เปนการแสดงออกของอาชญากรอยางหนึ่ง ซึ่งแสดงออกมาเพราะตกอยูภายใตการกดดันของเหย่ืออาชญากรที่ยั่วยุอารมณ” และ Garofaro ไดศึกษา เกี่ยวกับเหย่ืออาชญากรรมแลวกลาวไววา “ความประพฤติของผูเสียหายในบางกรณีเปนตนเหตุย่ัวยุใหมี การประกอบอาชญากรรมขึ้น” แตอ ยางไรก็ตาม ยงั ไมไดร บั การววิ ัฒนาการเพราะตางมุงที่จะศึกษาหาสาเหตุ การกระทําความผิดของผูกระทําผิดจากดานของผูกระทําความผิดดานเดียว จนกระทั่งในราวป ค.ศ.1940 - 1950 นักอาชญาวิทยาไดเร่ิมมองเห็นวาผูเสียหายมีบทบาทสําคัญในการกอใหเกิดอาชญากรรม และไดมี นักอาชญาวทิ ยาทม่ี ชี อื่ เสียงในระยะตอ มา เชน Hengi, Mendelssohn, Ellenberger, Scafer, Wolfgang ทไ่ี ดพ ยายามศกึ ษาผเู สยี หายเพอ่ื หาสาเหตขุ องอาชญากรรม เพอ่ื นาํ ไปใชใ นการปอ งกนั ผเู สยี หายและปรบั ปรงุ การปองกันอาชญากรรมใหมปี ระสทิ ธิภาพ ทฤษฎตี าํ รวจผูร บั ใชช มุ ชน (Community Policing Theory) ตํารวจผูรับใชชุมชน หมายถึง “หลักการทํางานของตํารวจ ซ่ึงสงเสริม สนับสนุน แกตนเหตุ เพื่อลดปญหาอาชญากรรม ปญหาความไมเปนระเบียบของชุมชน โดยเทคนิคการแกตนเหตุปญหา ดว ยการรวมมือระหวางตํารวจและชุมชน” 8 คูมอื การบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม

เปน แนวคดิ เรม่ิ ตน จาก เซอร โรเบริ ต พลี ผกู อ ตง้ั ตาํ รวจมหานครลอนดอน หรอื สกอ็ ตแลนดย ารด เจาของคําพูดที่วา “ตํารวจคือประชาชน ประชาชนคือตํารวจ” (The Police are the public and the public are the police) แนวคิดหลักและหลักการทํางานของตํารวจผูรับใชชุมชน คือ แนวคิดหลัก การทาํ งานใหมข องตาํ รวจเพมิ่ เตมิ จากการทาํ งานเดมิ ทม่ี งุ เพยี งมสี ายตรวจปอ งกนั แกไ ขเหตรุ า ยและสบื สวนจบั กมุ ผกู ระทําผิดเทาน้ัน ประสานความรว มมือระหวา งหนวยงานทั้งภาครัฐ เอกชน และภาคประชาชน เขา แกไขปญ หา เขา รบั ฟง ปญ หาความไมเ ปนระเบยี บทีเ่ กิดขึน้ ในชุมชน อนั เปนตน เหตขุ องการเกิดอาชญากรรม ตาํ รวจผรู บั ใชช มุ ชนเปน การแกป ญ หาเชงิ กลยทุ ธ เพอื่ ปอ งกนั และควบคมุ อาชญากรรมและลดภยั หวาดกลัวอาชญากรรม ซ่ึงมีสาระสาํ คญั 4 ประการ ไดแก 1. การขยายขอบเขตหนาที่รับผดิ ชอบงานตาํ รวจใหกวางข้นึ 2. การใหความสําคัญอยางเนนหนัก ในการติดตอสัมพันธกันระหวางตํารวจและประชาชน อยา งใกลช ดิ ลึกซง้ึ สมํา่ เสมอ และตอเนอ่ื งตลอดไป 3. การใหค วามสนใจมากขนึ้ เกย่ี วกบั ยทุ ธศาสตรใ นการแกไ ขปญ หา และการปอ งกนั อาชญากรรม คูม ือการบรหิ ารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 9

4. ความพยายามทจี่ ะปรบั ปรงุ โครงสรา งการบรหิ ารของตาํ รวจ เพอ่ื กระจายการใหบ รกิ าร และ การวางแผนระดับชมุ ชนใหด ีมากยง่ิ ขึน้ หลักการสาํ คัญของตํารวจผรู บั ใชชุมชน ประกอบดวยหวั ขอใหญ ๆ 2 ขอ คือ 1) ตํารวจเปนหุนสวนกับประชาชน เกาะตดิ พ้นื ทีอ่ ยางทั่วถงึ 2) ตาํ รวจนาํ ชมุ ชนและหนว ยงานอนื่ แกต น เหตอุ าชญากรรม หรอื ความไมเ ปน ระเบยี บของชมุ ชน หนวยงานอื่นก็เร่ิมนําหลักการยุติธรรมสมานฉันท (Restorative Justice Community Justice) เปนตน มาใชใ นชมุ ชน ซงึ่ ลว นแลว แตส อดรบั หรอื เปน แนวทางเดยี วกนั กบั ตาํ รวจผรู บั ใชช มุ ชนทง้ั สนิ้ หรอื หลกั การตาํ รวจ ผูร บั ใชชมุ ชนนีย้ ังสอดรับกบั แนวคดิ ชุมชนเขมแข็ง หรอื พลงั แผน ดินตอ ตา นยาเสพติด หรอื แมกระทงั่ แนวทาง เศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งทุกแนวคิดมีวัตถุประสงคใหครอบครัว ชุมชน มีความสามารถในการพึ่งพาตนเองได ดงั นน้ั ตาํ รวจก็สามารถทจ่ี ะใชเครอื ขายเหลานี้เปนฐานในการทํางานตาํ รวจผูร บั ใชชมุ ชนไดดว ย ทฤษฎสี ามเหลี่ยมอาชญากรรม (Crime Tringle Theory) เปนการอธิบายถึงเหตุหรือองคประกอบของการเกิดอาชญากรรม ประกอบดวยดานตาง ๆ ของสามเหลีย่ ม 3 ดาน คอื 1. ผูกระทาํ ผดิ /คนรา ย (Offender) หมายถงึ ผทู ่ีมคี วามตอ งการ (Desire) จะกอเหตหุ รอื ลงมือ กระทําความผดิ 2. เหย่อื (Victim) /เปา หมาย (Target) หมายถงึ บุคคล สถานท่ี หรอื วตั ถุสง่ิ ของ ทีผ่ ูกระทาํ ผิด หรือคนรายมงุ หมายกระทําตอ หรอื เปนเปา หมายท่ีตอ งการ 3. โอกาส (Opportunity) หมายถึง ชวงเวลา (Time) และสถานท่ี (Place) ท่ีเหมาะสม ทผี่ กู ระทาํ ผดิ หรอื คนรา ย มคี วามสามารถจะลงมอื กระทาํ ความผดิ หรอื กอ อาชญากรรม เมอ่ื เหตหุ รอื สถานการณ ครบ 3 ดา น ดังกลา วขา งตน จะทาํ ใหเกิดอาชญากรรมขนึ้ ทฤษฎดี งั กลาวไดเ สนอแนวคดิ ในการแกไ ขปญ หา อาชญากรรม หรือการปองกันไมใหเกิดอาชญากรรม โดยตองพยายามทําอยางไรก็ตามที่จะใหองคประกอบ ของสามเหล่ียมอาชญากรรมดานใดดานหน่ึงหายไปก็จะทําใหอาชญากรรมไมเกิดขึ้น ดังนั้นในการปฏิบัติงาน ของตาํ รวจแตล ะพนื้ ทค่ี วรนาํ แนวคดิ ของทฤษฎดี งั กลา วมาใชใ นการปอ งกนั อาชญากรรมเชงิ รกุ ตามยทุ ธศาสตร ของสาํ นักงานตํารวจแหง ชาติ กลา วคือ ตองพยายามทําใหอ งคป ระกอบการเกิดอาชญากรรมดานใดดานหนึ่ง ของสามเหลย่ี มหายไป โดยมีวิธกี ารในการดาํ เนินการดังตอ ไปน้ี 1. ดา นผูกระทาํ ผิดหรอื คนรา ย (Offender) ตองพยายามลดหรือควบคุมจํานวนผูกระทําผิดหรือคนรายในพื้นท่ีที่รับผิดชอบ โดยมงุ เนน ใชท ฤษฎบี งั คบั ใชก ฎหมาย เชน การเฝา ระวงั บคุ คลพน โทษทเี่ ขา มาอยใู นพน้ื ที่ การกาํ หนดมาตรการ ควบคุมแหลงอบายมุขหรือสถานบริการท่ีจะเปนแหลงเพาะอาชญากรรม การระดมกวาดลางอาชญากรรม อยางสมํ่าเสมอ การจับกุมผูกระทําผิดความผิดตามหมายจับ การสืบสวนหาขาวเกี่ยวกับแหลงซองสุม 10 คมู ือการบริหารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม

ของผูกระทําความผิดหรือคนราย มาตรการตีวงสุรา การปดลอมตรวจคน การไประงับเหตุอยางรวดเร็ว ของสายตรวจ เพื่อใหสามารถจับกุมผูกระทําผิดหรือคนรายไดอยางทันทวงที รวมทั้งการประสานงานกับ หนว ยงานที่เกยี่ วขอ ง เพ่ือรว มกันแกไขปญ หาอาชญากรรม ยาเสพตดิ ใหโทษ และปญหาการวา งงาน เปน ตน 2. ดานเหยอ่ื (Victim) / เปา หมาย (Target) ผูเสยี หาย หรือเหยื่อ หรอื ประชาชนทั่วไป ตองรจู ักปองกนั ตัวเอง ครอบครัว และชมุ ชน หรือสังคม ตํารวจจะตองยื่นมือเขาไปชวยเหลือประชาชนในการปองกันอาชญากรรม หรือไมใหตกเปนเหยื่อ อาชญากรรม เชน การแตง ตัว การใสเ คร่ืองประดบั หรือของท่ีมคี า การหลอกลวงของคนรายในลักษณะตา ง ๆ โดยอาจจะจัดเปนโครงการตํารวจเตือนภัย โครงการตรวจเยี่ยมประชาชน (Knock Door) หรือ โครงการ ครู D.A.R.E เปนตน 3. ดานโอกาส (Opportunity) โอกาสทผี่ กู ระทาํ ผดิ หรอื คนรา ยจะลงมอื กอ อาชญากรรมนนั้ จะตอ งอาศยั เวลาและสถานท่ี ท่ีเหมาะสมในการกอเหตุ ตํารวจตองพยายามหาวิธีการเพ่ือที่จะตัดชองโอกาสของคนรายดังกลาว โดยแยกออกเปน - เวลา ตองพยายามตัดชองโอกาสในเร่ืองเวลาท่ีจะเกิดเหตุ โดยมุงเนนการปรากฏตัว ของเจา หนา ท่ตี าํ รวจสายตรวจ (Show off Force) เชน การตั้งจดุ ตรวจคน เปนตน - สถานท่ี สําหรับการตัดชองโอกาสของสถานที่น้ัน สามารถทําไดหลายวิธี และมี ทฤษฎีท่เี กย่ี วของมากมาย เชน ทฤษฎคี วบคมุ อาชญากรรมจากสภาพแวดลอ ม (Crime Control Through Environmental Design) เปนวิธีการปรับสภาพแวดลอมและใชประโยชนจากสภาพแวดลอมในการ กออาชญากรรม เชน การสรางร้ัวหรือสิ่งกีดขวางมิใหผูกระทําผิดเขาถึงบริเวณสิ่งของ หรือบุคคล โดยเพ่ิม ความเสยี่ งทคี่ นรา ยจะถกู ตรวจพบหรอื จบั กมุ มากยงิ่ ขน้ึ หรอื การจดั ระเบยี บในพน้ื ทที่ ม่ี แี นวโนม จะเกดิ อาชญากรรม (พนื้ ทเ่ี สยี่ ง) ตามหลกั ทฤษฎหี นา ตา งแตก โดยจะตอ งรบี เขา ดาํ เนนิ การแกไ ขปญ หากอ นทจี่ ะเกดิ อาชญากรรมในพนื้ ท่ี ดงั กลา ว การจัดพนื้ ทีป่ ลอดภัย (Safety Zone) หรอื โครงการเพื่อนบา นเตือนภยั (Neighborhood Watch) ตลอดถงึ การใชเ ทคโนโลยสี มัยใหม เชน กลองโทรทัศนว งจรปด (CCTV) การประสานความรวมมอื จากภาครฐั ภาคเอกชน และชมุ ชน เพอ่ื แกไ ขปญ หาอาชญากรรมตามโครงการตาํ รวจผรู บั ใชช มุ ชน (Community Policing) โดยมุง เนนสรางชุมชนเขมแข็งอยางย่งั ยนื คูมือการบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 11

แนวความคดิ อ่นื ๆ ท่ีเก่ยี วขอ ง การทุมเทในการปอ งกนั อาชญากรรมหลากหลายวิธขี องตาํ รวจ ทาํ ใหเ รามองภาพสายตรวจ คอื ตัวแทนของงานการปองกันอาชญากรรมซึ่งเปนไปตามทฤษฎีการบังคับใชกฎหมาย แตทําไมอาชญากรรม ยังมีอยูและมีแนวโนมที่สูงขึ้น ทําใหอาจสรุปวางานสายตรวจไมมีประสิทธิภาพ แตจริง ๆ ไมเปนเชนนั้น หากวิเคราะหใหด จี ะพบวาอาชญากรรมมีอยู 2 ประเภท คือ 1) อาชญากรรมทน่ี า จะปอ งกนั ได (Street Crime) อาชญากรรมทเี่ กดิ ในทส่ี าธารณะ อาชญากรรม ประเภทน้ีคอนขางเปนเหตุเปนผลวาสายตรวจนาจะมีบทบาทในการปองกัน เพราะสายตรวจสามารถเขาไป ตรวจไดใ นพนื้ ทตี่ า ง ๆ แมใ นตรอก ซอยสาธารณะ ดงั นนั้ อาชญากรรมทเ่ี กดิ ขนึ้ ในตรอก ซอย และพน้ื ทส่ี าธารณะ ยอ มถือวาเปนขีดความสามารถของสายตรวจท่ีควรปองกนั อาชญากรรมได 2) อาชญากรรมประเภทท่ีไมนาจะปองกันได ซึ่งทําใหขีดความสามารถของสายตรวจ ในการปองกันอาชญากรรมมีขดี จํากัด เชน อาชญากรรมทเ่ี กดิ ขึ้นในท่ีรโหฐาน ในที่ลบั ตา เปน สถานทท่ี ต่ี ํารวจ สายตรวจเขาไปตรวจไมได แตเม่ือภาพรวมอาชญากรรมเกิดสูง เราก็จะมองไปที่ประสิทธิภาพสายตรวจ เพยี งอยา งเดยี ว อาชญากรรมทไี่ มน า จะปอ งกนั ไดน น้ั มวี ธิ อี นื่ มากมายทถี่ กู นาํ มาใชใ นการปอ งกนั ไมใ ชส ายตรวจ เพียงอยางเดียว นักบริหารในเรื่องการปองกันอาชญากรรมตองรูวิธีวิเคราะหสภาพอาชญากรรมและรูปแบบ ปอ งกนั ทเี่ หมาะสม ถา ในทอ งทส่ี ถติ อิ าชญากรรมประเภททน่ี า ปอ งกนั ไดเ กดิ สงู ตอ งวเิ คราะหท เี่ รอื่ งประสทิ ธภิ าพ 12 คูมอื การบริหารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม

ของสายตรวจที่ใชในงานปองกันสวนหนึ่ง แตถาวิเคราะหพบวาประเภทของอาชญากรรมท่ีไมนาปองกันได เกดิ สงู ขนึ้ นกั บรหิ ารควรนาํ รปู แบบการปองกนั อาชญากรรมอน่ื มาเสรมิ ควบคูไปกบั งานสายตรวจ นอกจากน้ีอีกตัวอยางหนึ่งที่เปนการแกไขปญหาดานการปองกันอาชญากรรมในพ้ืนท่ีที่ยาก แกการควบคุมโดยรัฐบาลควรออกกฎหมายมาบังคับใชเพ่ือใหเจาหนาที่ตํารวจทํางานสะดวกขึ้น และเปน การปอ งกนั อาชญากรรมได เชน โครงการหมบู า นจดั สรรเกดิ ขนึ้ เยอะมาก ซง่ึ โครงการสว นใหญม พี นกั งานรกั ษา ความปลอดภยั (รปภ.) ประจาํ หมบู า น เดมิ เมอ่ื เจา หนา ทต่ี าํ รวจจะเขา ไปตรวจตราในหมบู า น รปภ. มกั จะไมใ หเ ขา โดยอางวาเปนนโยบายของนิติบุคคล จะเขาไปไดก็ตอเม่ือมีเหตุเกิดข้ึนเทานั้น คดีลักทรัพยในเคหสถาน จงึ เพมิ่ มากขน้ึ บรษิ ทั รปภ. ไมไ ดม าตรฐาน ไมม กี ารคดั บคุ ลากร รบั เขา มาทาํ งานตามอาํ เภอใจ บา งกใ็ ชแ รงงาน ตางดาวมาเปน รปภ. และไมมีการจัดเก็บประวัติ รปภ. อยางเปนระบบ เม่ือบุคคลเหลานี้ไปกอเหตุ ก็ยาก แกก ารตดิ ตาม ปจจุบันรัฐบาลไดออก พ.ร.บ.ธุรกิจรักษาความปลอดภัย พ.ศ. 2558 โดยมีเหตุผลที่ประกาศใช พ.ร.บ.ฉบับนี้คือ โดยที่ธุรกิจการใหบริการรักษาความปลอดภัยมีความเก่ียวของใกลชิดกับความปลอดภัย ในชีวิตและทรพั ยสินของประชาชน และสง ผลตอความสงบเรยี บรอ ยของสังคม และปจ จบุ ันมีผูป ระกอบธุรกจิ การใหบ ริการรกั ษาความปลอดภัยเปนจาํ นวนมาก แตมีมาตรฐานในการประกอบธุรกิจทแี่ ตกตางกนั สมควร กําหนดมาตรฐานของธุรกิจน้ี และมาตรฐานของพนักงานรักษาความปลอดภัย เพื่อเปนการยกระดับธุรกิจน้ี และเปนประโยชนต อสังคมดว ย ผูประกอบธุรกิจจงึ ตอ งขอใบอนญุ าตประกอบธรุ กจิ รปภ. ตอ นายทะเบียน ในกรุงเทพมหานคร ใหผ บู ญั ชาการตาํ รวจนครบาลเปน นายทะเบยี นกลาง รบั ผดิ ชอบจดั ทาํ บญั ชรี ายชอ่ื บรษิ ทั รกั ษาความปลอดภยั และพนกั งานรกั ษาความปลอดภยั รบั อนญุ าตทวั่ ราชอาณาจกั ร สว นระดบั จงั หวดั อน่ื ใหผ บู งั คบั การตาํ รวจภธู ร จงั หวัดเปนนายทะเบียนมอี าํ นาจตาม พ.ร.บ. น้ีในเขตจังหวัดของตนเอง เมอ่ื กฎหมายออกมาอยา งน้ี เปน การจดั ระเบยี บ รปภ. ทาํ ใหเ จา หนา ทต่ี าํ รวจสามารถเขา ไปควบคมุ และตรวจสอบบริษัทและ รปภ. ได นอกจากน้ีเจาหนาที่ตํารวจจะเปนพ่ีเล้ียงและใหคําแนะนําจุดตรวจและ วธิ กี ารตรวจใหพ นกั งาน รปภ. ภายในหมบู า นทบ่ี รษิ ทั รปภ. รบั ผดิ ชอบ เหมอื นเปน การสรา งเครอื ขา ยผชู ว ยเหลอื เจาพนักงานชวยสอดสองดูแลความปลอดภัยชีวิตและทรัพยสินภายในหมูบาน เทากับเปนการมอบพ้ืนท่ี ในหมูบานให รปภ. ดูแล ทําใหตํารวจสายตรวจจะไดเนนการตรวจตราความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน ของประชาชนในพน้ื ที่สาธารณะซ่ึงเปน พนื้ ท่คี วบคุมอาชญากรรมยากไดม ากขนึ้ คมู อื การบรหิ ารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม 13

การปอ งกนั อาชญากรรมเชงิ รุก หลักการของเจาหนาท่ีตํารวจในงานปองกันอาชญากรรมจะตองยึดถือคือ จะสรางความอยูเย็น เปนสุขใหกับประชาชนในพื้นท่ีรับผิดชอบไดอยางไร ดังคํากลาวท่ีวา “คนดีอยูเย็นเปนสุข คนรายอยูรอน นอนทุกข” คอื จะตองสรางความหวาดกลวั ใหก ับคนรา ย แลวกส็ รางความอบอุนใจใหกับคนดี จึงตองนํามาใช ในการสรางวิธีการและยุทธศาสตรใหเกิดผลในการปองกันอาชญากรรม หลักการจะตองลดจํานวนคดีที่เกิด ปดชองโอกาสของคนราย และปองกันยับยั้งไมใหคนรายลงมือกระทําความผิด ในเวลาเดียวกันจะตองสราง ใหชุมชนมีเกราะปองกันตัวเอง หรือวาสรางกําแพงในการปองกันการกออาชญากรรมของคนราย แนวทาง ในการปองกันอาชญากรรมในปจจุบนั ตองเนน ไปถงึ เรือ่ งการสรางเครอื ขา ยการปองกันใหเกดิ ข้นึ ลําพงั ตาํ รวจ ฝา ยเดยี วอาจไมส ามารถทาํ ใหก ารปอ งกนั อาชญากรรมนน้ั มปี ระสทิ ธภิ าพหรอื ประสบความสาํ เรจ็ ได เพราะฉะนนั้ การทาํ งานในลักษณะเครอื ขาย ความรวมมือ รว มใจ ในลักษณะของพันธมติ รในเชิงหุน สวนหรอื Partnership จึงมีความสําคัญเปนอยางยิ่ง หลักการหนึ่งท่ีสามารถนํามาใชในการปองกันอาชญากรรมในเชิงรุกได คือ การปองกันอาชญากรรมจากสภาพแวดลอม หลักการงายๆ คือจะสรางสภาพแวดลอมอยางไรไมใหเอ้ือ ตอ การเกดิ อาชญากรรม หลกั การนี้ ร.ต.อ.ดร.ปรุ ะชยั เปย มสมบรู ณ ไดน าํ มาเผยแพร ซงึ่ สาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาติ ไดถอื เปนนโยบายใหหนวยตา ง ๆ นาํ เอาไปปฏบิ ตั ิ การปอ งกนั อาชญากรรมจากสภาพแวดลอ ม ทาํ ไดโ ดยการออกแบบสภาพแวดลอ ม เพอื่ ปด ชอ ง โอกาสกอนที่คนรายจะลงมือกระทําความผิด ชองโอกาสของคนรายที่จะกระทําความผิดนั้น แบงออกไดเปน 2 ประเภท กลา วคอื การสรา งสภาพแวดลอ มทเี่ ปน รปู ธรรม หรอื การปรบั สภาพแวดลอ มทางกายภาพ อยา งเชน การตดิ ตง้ั หลอดไฟฟา สอ งสวา งในทส่ี าธารณะ บา นเรอื น พนื้ ทใ่ี นความรบั ผดิ ชอบของตนเอง ถนนหนทางตา ง ๆ รวมท้ังการเสริมสรางความเขมแข็งอ่ืน ๆ เชน การใชระบบล็อกในการเปด-ปดประตู หนาตาง และอีก ประเภทหน่งึ คอื สภาพแวดลอมในรูปแบบของนามธรรม คอื การสรางความสมั พนั ธทด่ี ใี นชุมชน เพ่อื ใหเปน กําแพงในการปอ งกนั อาชญากรรมทกุ รปู แบบ การจดั สภาพแวดลอ มของพ้นื ท่ี ควรพิจารณาแบงพืน้ ทีอ่ อกเปน 3 ประเภท 1. พ้ืนท่ีสาธารณะ สวนใหญจะเปนเรื่องของหนวยราชการ หรือภาคเอกชน หรือผูที่ใชพื้นท่ี เหลา น้ันจะตองเปน ผรู ับผดิ ชอบ 2. พนื้ ทที่ ตุ ยิ ภมู ิ หรอื พน้ื ทท่ี มี่ ผี ใู ชใ นจาํ นวนจาํ กดั หรอื อาจจะตอ งไดร บั อนญุ าตกอ นหรอื ผมู สี ทิ ธิ เทา นนั้ ทจ่ี ะเขา ไปได ดงั นน้ั ในพนื้ ทด่ี งั กลา วเจา ของพนื้ ที่ และผทู ใี่ ชพ นื้ ทนี่ นั้ ตอ งรว มกนั จดั สภาพแวดลอ มไมใ ห เออ้ื ตอการเกิดอาชญากรรม 3. พื้นท่ีปฐมภูมิหรือพ้ืนท่ีสวนบุคคล ไดแก บานเรือนประชาชน ท่ีพักอาศัยที่เปนสวนตัว การจัดสภาพแวดลอมเพ่ือปองกันอาชญากรรมนั้นก็ขึ้นอยูกับเจาของผูพักอาศัย เจาของบาน เจาของอาคาร จะตอ งมีความรคู วามเขาใจและจะตองสรา งสภาพแวดลอมไมใ หเอ้อื ตอ การเกดิ อาชญากรรม 14 คมู ือการบริหารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม

พ้ืนที่ท้ังสามประเภทนี้จะตองถูกนํามาพิจารณา โดยเฉพาะเจาหนาที่ตํารวจท่ีออกปฏิบัติหนาท่ี จะตอ งมีความรู ความเขาใจ เก่ยี วกับวิธีการปอ งกันในแตละพื้นท่ี ซ่ึงจะมีความแตกตางกันไป ขั้นตอนในการดําเนินการ เพื่อใหเกิดความสําเร็จในเรื่องการปองกันอาชญากรรมจาก สภาพแวดลอ มนน้ั เจา หนา ทท่ี ที่ าํ หนา ทฝี่ า ยปอ งกนั ปราบปราม ควรนาํ ไปพจิ ารณาและนาํ ไปใช ซงึ่ มหี ลายขนั้ ตอน โดยเรม่ิ ตง้ั แตข น้ั ตอนทหี่ นง่ึ จะตอ งสาํ รวจพน้ื ทท่ี เ่ี หน็ วา เปน พน้ื ทล่ี อ แหลม หรอื พนื้ ทเี่ สยี่ ง หรอื มสี ภาพแวดลอ ม ทเี่ ออื้ ตอ การเกดิ อาชญากรรม ในขนั้ ตอนนมี้ คี วามจาํ เปน ทจี่ ะตอ งใหเ จา หนา ทต่ี าํ รวจผปู ฏบิ ตั ทิ อี่ อกตรวจพน้ื ทจ่ี รงิ โดยเฉพาะเจาหนาที่สายตรวจตองลงมือสํารวจดวยตนเอง เพราะในขณะออกตรวจทองที่ไมวาจะเปน การตรวจลาดตระเวนโดยรถยนตห รอื รถจกั รยานยนตก ด็ ี เจา หนา ทต่ี าํ รวจเหลา นจี้ ะตอ งมกี ารสงั เกต มกี ารหา ขอ มลู มกี ารหาขา ว หรอื ไดพ บเหน็ สง่ิ ทปี่ ระชาชนหวาดกลวั หรอื พนื้ ทใี่ ดทป่ี ระชาชนมคี วามรสู กึ วา ไมป ลอดภยั การทใ่ี หเ จา หนา ทต่ี าํ รวจในระดบั ผปู ฏบิ ตั จิ รงิ เปน ผสู าํ รวจขอ มลู นน้ั จะเปน ประโยชนใ นเรอ่ื งของความตอ เนอ่ื ง ของขอมูล และยังรูท่ีมาท่ีไปวาพ้ืนท่ีบริเวณใดเปนพื้นท่ีลอแหลมหรือพ้ืนที่เส่ียง เน่ืองจากเจาหนาที่ตํารวจ เหลา นจ้ี ะปฏบิ ตั หิ นา ทอ่ี ยใู นสถานี หรอื ในพน้ื ทนี่ นั้ ๆ เปน เวลาตอ เนอ่ื งและยาวนาน ซงึ่ ตรงกนั ขา มกบั นายตาํ รวจ ท่ีมีวาระในการแตงต้ังโยกยาย หากไดรับมอบหมายใหไปสํารวจหรือเปนผูดําเนินการในทองที่ ไมนานก็ตอง โยกยายไป สงผลใหขอมูลขาดความตอเน่ือง ทําใหผูที่มาปฏิบัติหนาท่ีตอก็จะตองมาเร่ิมตนใหม ซึ่งเสียเวลา โดยเปลาประโยชน โดยข้ันตอนในการดาํ เนนิ การมดี งั น้ี ข้นั ตอนท่ี 1 การสาํ รวจพนื้ ที่ลอ แหลม มีอยู 2 แนวคิด แนวคดิ ท่หี นึง่ คือ พ้นื ท่ีท่เี คยเกดิ คดี หรือเหตุรายมาแลว แนวคิดท่ีสอง ก็คือ การสํารวจวาประชาชนที่อยูในบริเวณดังกลาว มีความหวาดระแวง หรือหวาดกลัวกับพื้นที่บริเวณใดบาง ซ่ึงขอมูลดังกลาวจะไดจากการซักถาม หรือการหาขาวจากประชาชน ผพู กั อาศยั เมอื่ เจา หนา ทต่ี าํ รวจไดข อ มลู ในเรอื่ งพน้ื ทวี่ กิ ฤติ หรอื พน้ื ทลี่ อ แหลม หรอื พน้ื ทเี่ สย่ี งมาแลว กส็ ามารถ นาํ มาทาํ เปน ขอ มลู ในรปู แบบของรายงาน (Report) ซง่ึ ในรายงานนจ้ี ะตอ งมขี อ มลู ทสี่ าํ คญั คอื ทตี่ งั้ ของสถานที่ ท่ีเปนจุดลอแหลม เหตุใดจึงลอแหลม ระบบการปองกันเดิมมีอะไรบาง จุดออนใดที่เปนจุดลอแหลม หรือ สภาพแวดลอมใดท่ีเปนสภาพแวดลอมท่ีเอ้ือตอการเกิดอาชญากรรม เมื่อทําการสํารวจเรียบรอยแลว กจ็ ะนําไปสขู น้ั ตอนตอไป ข้ันตอนที่ 2 การวิเคราะหพื้นที่ เม่ือไดขอมูลจากการสํารวจแลวจะตองนํามาวิเคราะหวา สถานทน่ี น้ั ๆ ลอ แหลมอยา งไร อยทู ไี่ หน ในหว งเวลาใดทลี่ อ แหลม มจี ดุ ออ นอยา งไร เมอื่ วเิ คราะหข อ มลู ไดแ ลว กน็ ําไปสูขัน้ ตอนทีส่ าม คมู ือการบริหารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 15

การนาํ แผนทโ่ี ตะ ทราย มาใชเ ปน เครอื่ งมอื ในการวิเคราะหว างแผนปอ งกันอาชญากรรมในเชิงรุก ขนั้ ตอนที่ 3 การนาํ มาตรการในการปอ งกนั อาชญากรรมมาปรบั ใช ซง่ึ เปน หนา ทข่ี องผบู งั คบั บญั ชา ในฝา ยการปอ งกนั ปราบปราม ทจี่ ะตอ งเอารายงานหรอื ขอ มลู เหลา นมี้ าพจิ ารณาวา จะนาํ มาตรการใดมาปรบั ใช จึงเหมาะสมกับการปองกัน หรือการขจัดสภาพแวดลอมที่เอื้อตอการเกิดอาชญากรรมในพื้นท่ีที่สํารวจมา มาตรการในการปอ งกนั อาชญากรรม ทสี่ ามารถพจิ ารณานาํ มาใชไ ด มอี ยู 5 มาตรการใหญ ๆ กลา วคอื มาตรการท่ี 1 คือ มาตรการโดยตํารวจเอง เชน ตํารวจอาจจะเพ่ิมกําลังตํารวจสายตรวจหรือ เพม่ิ ความถใ่ี นการตรวจใหม ากขนึ้ จดั เจา หนา ทต่ี าํ รวจไปสงั เกตการณ ตดิ ตงั้ จดุ ตรวจตแู ดง จดั สายตรวจเดนิ เทา หรือตงั้ จุดสกดั จุดตรวจคน ซงึ่ เปน วิธกี ารท่ตี าํ รวจใชอ ยู มาตรการที่ 2 คือ มาตรการที่ดําเนินการโดยฝายเจาของพ้ืนที่ เชน เจาของอาคาร เจาของ ศูนยการคา เจาของท่ีพัก เจาของแฟลต เจาของอพารทเมนท เจาของพื้นท่ีเหลานี้ ก็สามารถที่จะพิจารณา สภาพแวดลอมพ้ืนท่ีของตนเองวาส่ิงใดท่ีเอ้ือตอการเกิดอาชญากรรม สภาพแวดลอมตรงไหนท่ีเปนจุดเปลี่ยว จุดออน เชน ความมืดทึบ ไมมีแสงสวาง พุมไมสูง ซ่ึงจะเปนจุดอับท่ีทําใหคนรายสามารถซุกซอนตัวอยู หรอื กอ เหตไุ ด สง่ิ เหลา นเ้ี จา ของพนื้ ทจ่ี ะตอ งนาํ มาพจิ ารณาปรบั สภาพแวดลอ มของตวั เองใหด ขี น้ึ เพอ่ื ลดปญ หา การเกิดอาชญากรรม มาตรการท่ี 3 คอื มาตรการโดยผใู ชพ นื้ ท่ี ไดแ ก ผทู ผี่ า นเขา ไปในพนื้ ทเ่ี หลา นน้ั อาจจะเปน ประชาชน ลกู คา หรอื ผพู กั อาศยั ในหมบู า น บคุ คลเหลา นกี้ ต็ อ งระมดั ระวงั ตวั เอง โดยจะตอ งรวู า พนื้ ทใี่ ดทต่ี วั เองกาํ ลงั เดนิ ไป หรอื ผา นไปมักจะเกดิ อะไรขึ้น กส็ ามารถจะปอ งกันตัวเองใหพ น ภยั หรอื การกอเหตุของคนรายได มาตรการท่ี 4 คือ มาตรการโดยหนวยงานอืน่ ๆ ไมว า จะเปนภาครฐั หรอื องคก รเอกชนกต็ าม ซงึ่ มหี นา ทโ่ี ดยตรงหรอื มบี ทบาทเกย่ี วขอ งในการจดั สภาพแวดลอ มใหเ กดิ ความปลอดภยั ตวั อยา งเชน มหาวทิ ยาลยั รามคําแหง มีการจัดโครงการหอพักสีขาว โดยมหาวิทยาลัยไดขอความรวมมือใหเจาของหอพักชวยกันสราง ความปลอดภัยใหเกิดขึ้นในบริเวณหอพัก ตัวอยางเชน ในสถานท่ีท่ีเปนที่เปล่ียว แสงสวางไมเพียงพอ ก็จะตองใหการไฟฟาหรือหนวยงานที่เก่ียวของมาดําเนินการติดต้ังหลอดไฟฟาเพื่อเพ่ิมแสงสวางใหเพียงพอ 16 คูม ือการบริหารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม

หรอื บรเิ วณใดทเ่ี ปน ทร่ี กรา งวา งเปลา ตน ไมข นึ้ หนาทบึ บดบงั การมองเหน็ สามารถเปน ทซี่ อ นเรน ของคนรา ยได ก็จะตองขจัดสภาพแวดลอมดังกลาวใหหมดสิ้นไป โดยการประสานใหสํานักงานเขต หรือฝายปกครอง ใหมาเปน ผดู ําเนินการดังกลาวใหเ รียบรอ ย มาตรการท่ี 5 คือ การใชเทคโนโลยีเขามาชวยในการปองกันอาชญากรรม เทคโนโลยีนั้น มปี ระโยชนแ ละความสาํ คญั ตอ ระบบการปอ งกนั ภยั เปน อยา งมากในปจ จบุ นั ตวั อยา งเชน กลอ งวงจรปด ถอื วา เปน สงิ่ ทใ่ี ชในการเฝา ระวังปอ งกันภยั ไดต ลอด 24 ชว่ั โมง โดยสามารถจับภาพความเคลอื่ นไหวของสิง่ ทีเ่ กิดขึ้น ท้ังในที่สาธารณะและที่สวนตัว ท้ังยังเปนเคร่ืองมือที่สงผลใหคนรายน้ันเกรงกลัวหรือไมกลาที่จะลงมือทํา ความผดิ สญั ญาณเตอื นภยั ตา ง ๆ การใชเ ทคโนโลยใี นการตดิ ตามจบั กมุ คนรา ยดว ยระบบ GPS หรอื เทคโนโลยี อน่ื ๆ ในการปอ งกันอาชญากรรม ไมว าจะเปนกรณีการคุมครองทรพั ยสนิ ทีม่ คี าใด ๆ กต็ าม ซึง่ ในตา งประเทศ กใ็ หค วามสาํ คญั กบั การใชเ ทคโนโลยแี ละสามารถนาํ ไปใชป ระโยชนไ ด เชน ในประเทศองั กฤษ มกี ารตดิ ตง้ั และ ใชก ลอ งวงจรปด ทกุ หนทกุ แหง และในบางทกี่ ม็ ขี อ ความแจง เตอื นไวด ว ยวา บรเิ วณนเี้ ปน พน้ื ทค่ี วบคมุ โดยวงจรปด อันน้ีเปนอีกวิธีการหน่ึงในเรื่องการสรางความอบอุนใจใหกับคนดี ในทางกลับกันก็สรางความหวั่นไหวใหกับ คนรายเพราะวาถาคนรายเห็นปายแสดงขอความหรือสัญลักษณเหลานี้ก็จะรูสึกหวาดกลัว เกรงวาถาหาก ทาํ ผดิ ไปแลว อาจจะถกู จบั กมุ ได ซงึ่ ตา งจากคนดหี ากเหน็ ขอ ความเดยี วกนั นก้ี จ็ ะมคี วามรสู กึ อบอนุ ใจและมนั่ ใจ ในความปลอดภัยของตัวเองเพราะวา มีระบบการปอ งกันภยั ใชอ ยู ขั้นตอนที่ 4 การลงมือทํา ตองอาศัยความรวมมือรวมใจกันทุกฝาย โดยมีเจาหนาท่ีตํารวจ เปนแกนกลางในการประสาน โดยการสงขอมูลแจงใหเจาของพื้นท่ีทราบวาจะตองปรับปรุงอะไร อยางไร และประชาสมั พนั ธใหผทู ี่ใชพ้ืนท่ีทราบวา จะตองระมดั ระวังตัวเองอยา งไรในการเขาไปในบรเิ วณพน้ื ทีเ่ หลาน้ัน หรือประสานไปยังหนวยงานราชการเก่ียวของวาควรจะเขามารวมสนับสนุนในเร่ืองใดไดบาง เชน แสงสวาง ตนไมรกทึบ เปนตน เพ่ือเปนการขจัดสภาพแวดลอมท่ีเอื้อตอการเกิดอาชญากรรมใหหมดส้ินไป รวมทั้ง ใหคําแนะนําผูเกี่ยวของในการนําเทคโนโลยีตาง ๆ มาใช เพราะเจาหนาท่ีตํารวจเปนผูที่มีความรูในเรื่องของ การปองกันอาชญากรรมมากที่สุด ถาหากเจาหนาท่ีตํารวจไมเปนแกนกลางในการใหคําแนะนําหรือ ประสานงานแลว คิดวาอาจจะทําใหการปองกันนั้นไมเกิดประสิทธิภาพเทาท่ีควร เพราะฉะน้ันเมื่อเขาใจถึง แนวความคิดในการลงมือทํารวมกันแลว ก็จะสงผลใหเกิดความปลอดภัยรวมกัน (Safer Together) ดังน้ัน แฟมขอมูลจากการสํารวจ แฟมขอมูลการดําเนินการวิเคราะหเหลาน้ีจะตองถูกจัดเก็บเอาและรวบรวม เอาไว ที่สถานีตํารวจ เมื่อผูบังคับบัญชาทานใดยายเขามารับตําแหนงใหมก็สามารถท่ีจะทราบขอมูลไดทันที ถา หากมขี อสงสยั ก็สามารถสอบถามขอ มูลจากผสู าํ รวจซึง่ เปน เจา หนา ทต่ี าํ รวจสายตรวจที่ยังอยใู นพ้ืนท่ีได ทง้ั หมดนก้ี ค็ อื หลกั การและขน้ั ตอนงา ย ๆ ในการจดั ทาํ การปอ งกนั อาชญากรรมจากสภาพแวดลอ ม แตหากถามวาผลสําเร็จของการปองกันอาชญากรรมจากสภาพแวดลอม หรือปองกันอาชญากรรมทั่วไป จะประสบความสาํ เรจ็ หรอื ไมน ้นั จะสามารถรไู ดอยา งไร เราคงจะตอ งถามไปท่ีผูทไี่ ดร บั ผลกระทบจากการเกดิ อาชญากรรมหรือภัยอันตรายตาง ๆ โดยตรง ก็คือ ประชาชน นั่นเอง ถาหากประชาชนยังคงมีความรูสึก หวาดกลวั ตอ อาชญากรรมอยู กเ็ ชอื่ ไดว า มาตรการในการปอ งกนั อาชญากรรมนนั้ ยงั ไมส ามารถประสบผลสาํ เรจ็ ได คูม อื การบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 17

วิธีหน่ึงท่ีจะวัดผลความสําเร็จจากการปองกันในลักษณะของผลลัพธ (Outcome) ก็จะตองวัดกันท่ีระดับ ความหวาดกลัวตออาชญากรรมของประชาชนในพ้ืนท่ีหรือในเขตสถานีน้ัน ๆ เพราะฉะนั้น ในการทํางาน จะตอ งคาํ นงึ ถงึ ความรสู กึ หรอื ความตอ งการของประชาชนเปน หลกั และจงึ นาํ มาปรบั ใชห ามาตรการในการปอ งกนั การปอ งกนั อาชญากรรมเชิงรุกระดับสถานตี าํ รวจ หมายเหตุ ระดับ บก. / ภ.จว. ควบคุมตรวจสอบ การดําเนนิ การใหเ ปน ไปตามแนวทางท่ีกําหนด ขนั้ ตอนการปองกนั อาชญากรรมเชงิ รกุ (ตามสภาพพน้ื ที่และสภาพแวดลอ ม) 1. X - Ray พ้ืนท่ดี งั น้ี 1.1 แบง พ้ืนทรี่ บั ผดิ ชอบใหยอยลง โดยใหเ หมาะสมกับกําลังพลทีม่ ี 1.2 ออกคําสั่งจัดคนเปนผูรับผิดชอบการ X - Ray พื้นที่ในแตละเขตยอยที่แบงไวตาม ขอ 1.1 1.3 ประชุมชี้แจงผูปฏิบัติตามขอ 1.2 ใหทราบถึงเขตรับผิดชอบและภารกิจในการปฏิบัติ (แจกแบบฟอรมการ X - Ray พน้ื ท่ีดวย) 1.4 ใหผูป ฏิบัตติ ามขอ 1.2 ออกไปสาํ รวจหาพ้นื ทีล่ อ แหลมโดยพจิ ารณาจาก 1.4.1 พืน้ ทท่ี เ่ี คยมคี ดีเกิด 1.4.2 สอบถามจากประชาชนในพ้นื ท่ี วา บรเิ วณใดที่หวาดกลวั ภยั อาชญากรรม 1.5 กรอกขอ มลู พื้นทีล่ อแหลมตามแบบฟอรม นําเสนอ สวป. / รอง ผกก.ป. 2. จัดทาํ แฟมขอมลู พ้นื ทีล่ อ แหลม ที่ไดจากการ X - Ray ตามขอ 1 โดยจดั แฟมแยกตามพ้ืนที่ ทอี่ อกคาํ ส่งั เก็บไวทีส่ ถานี โดยมอบหมายหัวหนา งาน ป. รบั ผิดชอบ 3. วิเคราะหพ้ืนท่ีลอแหลม ระบบการรักษาความปลอดภัย, การตรวจตราดูแลพ้ืนท่ีชวงเวลา ทีน่ าเกดิ เหตุ 18 คมู อื การบริหารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม

4. วางมาตรการปองกัน - ผกก. เปน หวั หนา ในการวางมาตรการปอ งกนั เนอื่ งจากบางมาตรการตอ งอาศยั การบรู ณาการ ของงานหลายฝา ยในสถานีตาํ รวจ - มาตรการปอ งกนั ทนี่ ํามาใชกับพื้นทล่ี อแหลม ไดแ ก 1) มาตรการโดยตํารวจ 2) มาตรการโดยเจา ของพืน้ ที่ 3) มาตรการโดยผใู ชพ ้นื ที่ 4) มาตรการโดยหนว ยงาน, องคก ารตา ง ๆ 5) มาตรการโดยเทคโนโลยี 5. ดําเนินการตามมาตรการปองกัน โดยมอบหมายใหผูรับผิดชอบพ้ืนที่ไปดําเนินการ โดยมีหัวหนา งาน ป. เปนผคู วบคุมใหคาํ แนะนํา 6. รวมขอ มูลมาตรการท่ีทําเขาแฟม ขอมลู พน้ื ทลี่ อแหลม ตามขอ 2 7. ประเมนิ ผลโดยวดั ระดบั ความหวาดกลวั อาชญากรรมของประชาชนในพน้ื ที่ ประกอบสถติ คิ ดเี กดิ 8. สํารวจพ้นื ท่ลี อ แหลมอื่น ๆ ตอไป คมู อื การบริหารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 19

แบบสาํ รวจพนื้ ทล่ี อ แหลมในการเกดิ อาชญากรรม เขตพื้นที่ สถานตี ํารวจ................................................................. บก.น. / ภ.จว. ............................................. 1. สถานท.ี่ ........................................................................................................................................................... 2. ทต่ี ้งั เลขท.่ี ..........................ถนน...................................................แขวง / ตาํ บล ....................................... เขต / อาํ เภอ ............................................................................................................................................... สถานทใี่ กลเ คยี ง............................................................................................................................................... 3. สภาพปญ หา..................................................................................................................................................... 3.1 สภาพทวั่ ไป................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................ 3.2 สถติ กิ ารเกดิ อาชญากรรมในพน้ื ท.่ี ......................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4. แนวทางการแกไขปญหา............................................................................................................................. ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................ 5. แผนทีท่ ต่ี ง้ั ของสถานที่ 6. รปู ภาพสถานที่ (ลงนาม)............................................ผูบ ันทึก (...........................................) (ตาํ แหนง )........................................... วันท่.ี ......../........../.......... 20 คมู ือการบริหารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม

ตัวอยาง แบบสาํ รวจพน้ื ทล่ี อแหลมในการเกดิ อาชญากรรม เขตพ้นื ที่ สถานตี ํารวจนครบาลปทุมวัน กองบังคบั การตํารวจนครบาล 6 1. สถานท่ี ตรอกวดั ปทุมวนาราม 2. ทีต่ ั้ง เลขท่ี............-...............ถนน พระราม 1 แขวง ปทมุ วัน เขต ปทุมวนั สถานทใี่ กลเคียง ตรงขา มสาํ นกั งานตาํ รวจแหงชาติ / หลังวดั ปทุมวนาราม 3. สภาพปญ หา 3.1 สภาพท่วั ไป 3.1.1 ตรอกวัดปทุมวนาราม มีลักษณะเปนถนนกวางประมาณ 2 – 3 เมตร ปูพื้นดวยคอนกรีต มีสภาพทรุดโทรม เน่ืองจากขาดการบํารุงรักษา ปากตรอกเริ่มจากริมถนนพระราม 1 ฝงตรงขามสํานักงาน ตํารวจแหงชาติ ไปจนจรดทางออกดานขางหางเซ็นทรัลเวิลด ฝงตรงขามหางไทยไดมารู (เดิม) ระยะทาง ประมาณ 2 กโิ ลเมตร นอกจากน้ยี งั มที างออกไปจรดถนนคอนกรตี เลียบคลองแสนแสบ ดานทิศเหนอื ทาํ ใหมี ทางเขา- ออกหลายทาง 3.1.2 ภายในตรอกมบี า นเชา หองแบง เชา และแฟลตการเคหะ 2 หลงั ๆ ละ 5 ช้นั ๆ ละ 10 หอ ง มตี ลาดสด 1 แหง สภาพแวดลอ มทางกายภาพจงึ เปน แหลง ชมุ ชนแออดั ทมี่ ปี ระชากรและประชากรแฝง จาํ นวน ประมาณ 4,000 คน 3.1.3 สาธารณูปโภคในชุมชน มีไฟฟาแสงสวางตามทางเดินในตรอกแตไมเพียงพอ ประกอบกับ บางชว งเปนซอยแยก คดเคี้ยวไปมา และไฟฟา ไมท่ัวถึง 3.1.4 ภายในตรอกมผี นู าํ ชมุ ชนคอื นาย ก. อายุ 48 ป อยบู า นเลขท.ี่ .......... โทร.................................. ประกอบอาชพี .............. 3.1.5 ความรว มมอื ของชุมชนในพื้นที่กับเจา หนา ทตี่ าํ รวจ อยใู นระดบั พอใช 3.2 สถิตกิ ารเกดิ อาชญากรรมในพ้ืนท่ี ต้งั แตว ันท่ี 1 ต.ค. xx – 31 ธ.ค. xx พบปญ หาอาชญากรรม จําแนกตามสถานภาพอาชญากรรม ดังน้.ี - (1) คดีประทษุ รายตอชวี ติ รางกาย และเพศ เกิด 4 ราย จบั ได 3 ราย ผตู องหา 4 คน (2) คดีประทุษรายตอทรพั ย เกดิ 25 ราย จับได – ราย (3) คดีฐานความผิดพเิ ศษ – ไมเกดิ - (4) คดที ร่ี ัฐเปน ผูเสยี หาย จบั 145 ราย (การพนัน 98 ราย ยาเสพตดิ 47 ราย) 4. แนวทางการแกไขปญ หา 4.1 การแกป ญ หาโดยการปรับปรุงสภาพแวดลอ ม (1) การติดต้ังไฟฟา แสงสวางใหเพียงพอ จากการสํารวจเบื้องตน มีความตองการไฟฟาเพ่ิมเติม 45 ดวง ตามแผนทท่ี ่ีแนบ คูมอื การบริหารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม 21

(2) การติดตั้งกลองโทรทัศนวงจรปด จาํ นวน 16 จดุ ตามแผนทีท่ ีแ่ นบ (3) การติดตง้ั สญั ญาณแจงภยั (เสียงไซเรน) จาํ นวน 30 จดุ (4) การกอสรางตยู ามอาสาสมคั รตาํ รวจชุมชน จาํ นวน 2 แหง 4.2 การแกไ ขปญ หาโดยการจัดระบบรักษาความปลอดภยั ชุมชน อาทิ (1) การฝกอบรมตาํ รวจชมุ ชนและจดั เวรสายตรวจรว มกับตาํ รวจสายตรวจ (2) การจดั โครงการนกในเมือง เพอ่ื เสรมิ ความปลอดภัยผพู กั อาศัยในแฟลต 5. แผนท่ีทต่ี ้ังของสถานที่ 6. รปู ภาพสถานที่ พ.ต.ท.............................................ผบู นั ทกึ (...........................................) รอง ผกก.ป. สน.ปทุมวัน วันท่ี........./........../.......... 22 คูมอื การบริหารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม

บทท่ี 2 อาํ นาจหนาท่ขี องหวั หนางานปองกันปราบปราม 1. รกั ษาความปลอดภยั สาํ หรับองคพ ระมหากษตั ริย พระราชนิ ี พระรัชทายาท ผูสาํ เร็จราชการ แทนพระองค พระบรมวงศานุวงศ ผแู ทนพระองค และพระราชอาคันตุกะ 2. ปองกนั และปราบปรามการกระทาํ ความผิดทางอาญา 3. รกั ษาความสงบเรียบรอ ย ความปลอดภัยของประชาชนและความม่ันคงของราชอาณาจักร 4. ปฏบิ ตั ิตามทก่ี ฎหมายกาํ หนดใหเปนอาํ นาจหนาท่ีของตํารวจ ลกั ษณะงานในสถานีตาํ รวจ ลกั ษณะงานในสถานตี าํ รวจแบง ออกเปน 5 งาน ไดแ ก งานอาํ นวยการ งานปอ งกันปราบปราม งานสบื สวน งานสอบสวน และ งานจราจร (ตามคาํ สั่ง ตร. ท่ี 537/2555 ลง 27 ก.ย. 2555 เร่ือง การกาํ หนด อาํ นาจหนาท่ขี องตาํ แหนง ในสถานตี ํารวจ) การกําหนดหนา ท่ีของตาํ แหนง ในงานปองกนั ปราบปรามสถานตี าํ รวจ 1. หวั หนางานปองกันปราบปราม 1.1 สถานีตํารวจที่มีหัวหนาสถานีตํารวจเปนระดับตําแหนงผูกํากับการ ตามโครงการ สถานีตํารวจรูปแบบที่ 1 กําหนดให รองผูกํากับการปองกันปราบปราม เปนหัวหนางานอํานวยการ และงานปองกันปราบปราม 1.2 สถานีตํารวจท่ีมีหัวหนาสถานีตํารวจเปนระดับตําแหนงผูกํากับการ ตามโครงการ สถานีตํารวจรูปแบบที่ 2 กําหนดให รองผูกํากับการปองกันปราบปราม เปนหัวหนางานอํานวยการ งานปอ งกันปราบปราม และงานจราจร 1.3 สถานีตํารวจท่ีมีหัวหนาสถานีตํารวจเปนระดับตําแหนงสารวัตรใหญ ตามโครงการ สถานีตํารวจรูปแบบที่ 3 กําหนดให สารวัตรปองกันปราบปราม เปนหัวหนางานอํานวยการ และงานปองกันปราบปราม 1.4 สถานีตํารวจที่มีหัวหนาสถานีตํารวจเปนระดับตําแหนงสารวัตรใหญ ตามโครงการ สถานีตํารวจรูปแบบท่ี 4 กําหนดให สารวัตรปองกันปราบปราม เปนหัวหนางานอํานวยการ งานปอ งกันปราบปราม และงานจราจร 1.5 สถานีตํารวจท่ีมีหัวหนาสถานีตํารวจเปนระดับตําแหนงสารวัตร ตามโครงการ สถานีตํารวจรูปแบบท่ี 5 กําหนดให รองสารวัตรปองกันปราบปราม เปนหัวหนางานอํานวยการ และงานปองกนั ปราบปราม 1.6 สถานีตํารวจที่มีหัวหนาสถานีตํารวจเปนระดับตําแหนงสารวัตร ตามโครงการ สถานีตํารวจรูปแบบท่ี 6 กําหนดให รองสารวัตรปองกันปราบปราม เปนหัวหนางานอํานวยการ งานปองกนั ปราบปราม และงานจราจร คูมือการบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 23

2. อาํ นาจหนาที่ของหัวหนา งานปองกันปราบปราม เปนหัวหนาผูปฏิบัติงานปองกันปราบปราม รับผิดชอบเก่ียวกับการวางแผน อํานวยการ ส่ังการ ควบคมุ กาํ กับ ดูแล ตรวจสอบ ติดตาม และประเมินผล ตลอดจนปฏบิ ตั ิงานในดานงานปอ งกนั และ ปราบปรามอาชญากรรม ซึ่งเปนการกระทําความผิดตามพระราชบัญญัติตาง ๆ ท่ีมีโทษทางอาญาทุกฉบับ งานคณะกรรมการตรวจสอบและติดตามการบริหารงานตํารวจ งานชุมชนและมวลชนสัมพันธในรูปแบบ ตาง ๆ รวมท้ังงานท่ีมีลักษณะเกี่ยวของหรือเปนสวนประกอบของงานน้ีในเขตพื้นที่ของสถานีตํารวจ เพอ่ื มใิ หเ กิดอาชญากรรมขึ้น โดยจาํ แนกออกเปนงานตา ง ๆ ดังนี้ 2.1 งานการขา ว 2.2 งานจดั ทาํ แผนที่ ระบบขอ มลู อาชญากรรม รวมทงั้ การจดั ระบบขอ มลู เปา หมายทอ่ี าจเกดิ อาชญากรรม และระบบขอ มลู ทางสงั คมทเี่ ปนประโยชนตอการปอ งกนั ระงับ ปราบปรามอาชญากรรม 2.3 งานควบคุมผตู องหาและผูถ กู กักขัง 2.4 งานควบคุมศูนยว ทิ ยหุ รือการรับ-สงวทิ ยขุ องสถานีตํารวจ 2.5 งานจัดต้งั จุดรบั แจง เหตุ จดุ ตรวจ จดุ สกดั และกําหนดมาตรการตาง ๆ ในการปองกัน และปราบปรามมใิ หอาชญากรรมเกดิ ขึ้น 2.6 งานจดั สายตรวจทกุ ประเภท 2.7 งานควบคุมแหลง อบายมุขและการจดั ระเบียบสงั คม 2.8 งานปราบปรามการกระทําความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา และพระราชบัญญัติ ตาง ๆ ที่มีโทษทางอาญาทกุ ฉบบั 2.9 งานปราบปรามผมู ีอทิ ธพิ ลและมือปนรับจา ง 2.10 งานพิทักษเดก็ เยาวชน และสตรี 2.11 งานปราบปรามผูม ีอิทธิพลเกยี่ วกับบอ นการพนัน สถานบริการ และแหลง อบายมุข 2.12 งานปราบปรามผูมีอิทธิพลในการฮั้วประมูลและขัดขวางการเสนอแขงขันราคา ในการประมลู 2.13 งานทป่ี ฏบิ ัติตามประมวลกฎหมายวิธพี ิจารณาความอาญา 2.14 งานตามกฎหมายวา ดว ยการจาํ หนา ยสรุ า สถานบรกิ าร โรงแรม ภาพยนตร โรงรบั จาํ นาํ อาวุธปน การพนนั คา ของเกา การเรยี่ ไร รวมทง้ั งานอ่นื ๆ ทีเ่ กีย่ วขอ งตามท่กี ฎหมายบัญญัติใหอ าํ นาจไว 2.15 การฝกอบรมประชาชน อาสาสมัคร เดก็ เยาวชน นกั เรียน นสิ ิต นกั ศึกษา พนักงาน รักษาความปลอดภยั ลกู เสือชาวบาน สมาชิกไทยอาสาปอ งกนั ชาติ ฯลฯ ทเ่ี กีย่ วกับการปอ งกันอาชญากรรม และรักษาความปลอดภัยเพื่อชวยเหลือกจิ การตาํ รวจ 2.16 งานคณะกรรมการตรวจสอบและติดตามการบริหารงานตํารวจ (กต.ตร.) ระดับ สถานีตาํ รวจ 24 คูมอื การบริหารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม

2.17 งานประชาสัมพันธชุมชนสัมพันธ เพื่อแสวงหาความรวมมือจากหนวยงานภาครัฐ เอกชน ประชาชน ตลอดจนสรางเครือขายการปองกันอาชญากรรมในชุมชนและทุกภาคสวนของสังคม ในเขตพนื้ ท่ีของสถานตี าํ รวจ 2.18 งานพัฒนากําลังพล งบประมาณ วัสดุอุปกรณ เทคโนโลยี เพื่อใชในการปองกัน ปราบปรามอาชญากรรม 2.19 งานระบบงบประมาณท่ีเกีย่ วกับงานปอ งกนั ปราบปราม 2.20 ตรวจสอบและประเมินผลวิจัย และพัฒนาการปฏิบัติตามนโยบายยุทธศาสตร แผนงานและโครงการตา ง ๆ ในการปอ งกันปราบปรามอาชญากรรม 2.21 กรณีการกระทําความผิดใหพิจารณาส่ังการใหผูปฏิบัติงานปองกันปราบปราม ดําเนนิ การจบั กมุ หรอื ดาํ เนินการจับกุมดวยตนเอง 2.22 งานการจัดกําลังรวมในการถวายความปลอดภัยแดองคพระมหากษัตริย พระราชินี และพระบรมวงศานวุ งศ ที่เสด็จพระราชดาํ เนนิ เขา มาในพื้นทีข่ องสถานีตาํ รวจ 2.23 การควบคมุ ความสงบเรียบรอ ยกรณีมเี หตพุ ิเศษตาง ๆ เชน การจัดงานตามประเพณี การชุมนมุ ประชมุ และอ่นื ๆ 2.24 งานควบคมุ ตรวจสอบการปฏิบัตงิ านของขา ราชการตํารวจ ทง้ั ในดานการปฏิบัติงาน ความประพฤติ และระเบียบวินยั 2.25 การปฏิบัติหนาที่หากมีเหตุจําเปนเรงดวน ใหมีอํานาจมอบหมายใหผูใตบังคับบัญชา ปฏบิ ัตหิ นาทีอ่ น่ื ไดต ามความเหมาะสม แตท ั้งน้ีตองไมเสียหายตอ หนา ที่การงานประจํา 2.26 ปฏิบตั ิงานอื่น ๆ ท่ีเกย่ี วกบั งานปองกนั ปราบปราม 2.27 ปฏิบตั ิงานอน่ื ๆ ตามท่ีผูบังคบั บัญชามอบหมาย 3. หนาท่ีการงานของสารวัตรปองกนั ปราบปราม สารวัตรปองกันปราบปราม ตามคําสั่ง ตร. ท่ี 537/2555 ลง 27 กันยายน 2555 เรอื่ ง การกาํ หนดอาํ นาจหนาที่ของตําแหนงในสถานีตาํ รวจ มีหนาทด่ี งั นี้ 3.1 ปฏิบตั ิงานตามทีห่ ัวหนางานปองกนั ปราบปรามมอบหมาย 3.2 ปฏบิ ัติงานตามขอ 2.1 – 2.23 ท่กี าํ หนดไวในหนา ทขี่ องหวั หนางานปอ งกนั ปราบปราม 3.3 ควบคุม ตรวจสอบ ใหคําปรึกษา แนะนํา ตลอดจนปรับปรุงแกไขการปฏิบัติงานของ ผใู ตบ ังคบั บัญชาในงานปอ งกนั ปราบปราม 3.4 การปฏิบัติหนาที่หากมีเหตุจําเปนเรงดวน ใหมีอํานาจมอบหมายใหผูใตบังคับบัญชา ปฏิบัติหนา ที่อ่ืนไดต ามความเหมาะสม แตท้ังนีต้ อ งไมเสียหายตอ หนา ทีก่ ารงานประจํา และตอ งรบี รายงานให หัวหนา งานปอ งกนั ปราบปรามทราบในทันที 3.5 ปฏิบัติหนาทีอ่ ื่น ๆ ท่เี กยี่ วขอ งกับงานปองกันปราบปราม 3.6 ปฏบิ ตั งิ านอน่ื ๆ ตามท่ีผูบงั คับบญั ชามอบหมาย คมู อื การบริหารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม 25

บทที่ 3 การบริหารงานสายตรวจ การบริหารงานสายตรวจเปนการดําเนินการอยางมีระบบเพื่อใหงานตาง ๆ เปนไปดวย ความเรียบรอย และเกิดผลดีตอการแกไขปญหาอาชญากรรม เน่ืองจากวาการบริหารงานสายตรวจมิไดเปน การดําเนินการอยูกับท่ีและมิไดเปนการดําเนินการโดยเอกเทศปราศจากปจจัยแวดลอมใด ๆ ท้ังปวง ในทาง ตรงกันขาม งานสายตรวจเปนงานที่ตองมีลักษณะของการเปลี่ยนแปลง เคล่ือนไหวใหเขากับสภาพแวดลอม ของสังคม สภาพปญหาอาชญากรรม สภาพการพัฒนาของอาชญากร และสภาพการเปล่ียนแปลง ของเทคโนโลยี ดว ยเหตนุ งี้ านสายตรวจจงึ ตอ งมรี ปู แบบการบรหิ ารแบบเคลอื่ นทไี่ ปพรอ มกบั สภาวะการเปลยี่ นแปลง ของสง่ิ ตาง ๆ ดงั ที่ไดก ลา วมาแลว การบริหารทเี่ หมาะสมกับงานสายตรวจ ไดแ ก ทฤษฎีระบบ ซ่ึงนอกจาก ประโยชนท ไ่ี ดร บั ในการดาํ เนนิ งานสายตรวจใหเ ปน ระบบมหี ลกั การสากลแลว ยงั สามารถกอ ใหเ กดิ การประเมนิ ตดิ ตามผล แลวนําไปปรบั ปรงุ พฒั นางานสายตรวจในขน้ั ตอนตนไดอ กี ดว ย ทฤษฎรี ะบบประกอบดวยสวนสาํ คัญ 4 สวน ไดแ ก 1. วตั ถุดบิ ซ่ึงเปนสวนที่เตรียมเบ้อื งตน (INPUT) 2. กระบวนการ (PROCESS) 3. ผลผลติ (OUTPUT) 4. การประเมนิ ผลและนํากลบั ไปปรบั ในสว นที่ 1 (FEEDBACK) ในรูปแบบ (MODEL) ของทฤษฎรี ะบบปรากฏตามแผนผังดงั น้ี IN PUT PROCESS OUT PUT FEEDBACK ในสว นของการบรหิ ารงานสายตรวจสามารถนาํ เอาทฤษฎรี ะบบมาประยกุ ตใ ชไ ดโ ดยนาํ ไปเทยี บเคยี ง กับข้ันตอนการดําเนินงานสายตรวจดังนี้ โดยทั่วไปขั้นตอนการทํางานในภาพของงานสายตรวจไดถูก แบง ออกเปน 8 ขัน้ ตอน อันไดแก 1. การแบงเขตตรวจ 2. การจดั รปู แบบของสายตรวจ 3. การหาขอมูลและการวเิ คราะหเพ่อื วางแผนการตรวจ 26 คมู อื การบรหิ ารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม

4. การวางแผนการตรวจ 5. การออกปฏบิ ตั ิงานสายตรวจ 6. การควบคุมตรวจสอบสายตรวจ 7. การปฏบิ ัติภายหลังการตรวจ 8. การประเมินผล จากข้ันตอนการดําเนินงานสายตรวจดงั กลา วมาแลว อาจแบงคราว ๆ ได 3 สวน คือ ขั้นตอน กอ นออกตรวจ ขน้ั ตอนขณะออกตรวจ และขน้ั ตอนหลงั การตรวจ ซงึ่ เมอื่ นาํ ไปเทยี บเคยี งประยกุ ตเ ขา กบั ทฤษฎี ระบบ เราจะไดร ูปแบบของการบริหารงานสายตรวจดังน้ี 1. ในสว นของ INPUT เปน การดาํ เนนิ การในขน้ั ตอนกอ นการออกตรวจ ซงึ่ ผบู รหิ ารงานสายตรวจ มีความจําเปนตองคํานึงถึงวาในระบบของงานสายตรวจมีอะไรที่ตองดําเนินการและเตรียมการกอนที่จะมี การออกตรวจ ดงั น้ี 1.1 การแบงเขตตรวจ จะแบง อยา งไร จาํ นวนเทาใด 1.2 การจัดรูปแบบของสายตรวจอยางไรจึงเหมาะสมกบั เขตตรวจตา ง ๆ 1.3 การคดั เลอื กคนทจ่ี ะมาทาํ หนา ทสี่ ายตรวจมมี าตรฐานในการดาํ เนนิ การอยา งไร จาํ นวน เทาใด 1.4 การจัดหาอุปกรณเครื่องมือเคร่ืองใชท่ีจําเปนตองานสายตรวจรวมทั้งอาวุธ เครื่องมือ สื่อสารไดมากนอย และมปี ระสิทธิภาพเพียงใด โดยเฉพาะในกรณีท่ีมีความกาวหนาของเทคโนโลยีสูง 1.5 งบประมาณ น้ํามนั เชือ้ เพลงิ เงินตอบแทนสายตรวจมหี รอื ไม เพยี งใด 1.6 หองปฏบิ ัตกิ ารสายตรวจพรอมหรอื ไม จะจดั อยา งไร ประกอบดว ยอะไร 1.7 การหาขอมูลเพ่ือมาวางแผนการตรวจจะไดมาอยางไร เม่ือไดมาแลวมีวิธีการวิเคราะห เพ่ือนํามาใชป ระโยชนไ ดอยา งไร 1.8 การทําแผนการตรวจ จะทําอยางไรใหสอดคลองกับสถานภาพของอาชญากรรม และการวิเคราะหข อมูล การกําหนดแผนในเชงิ รุก เชงิ รับ จะทาํ อยา งไร 2. ในสวนของ PROCESS เปนการดําเนินการในข้ันตอนขณะออกตรวจ ซึ่งมีความสําคัญมาก เพราะเปน การดําเนนิ การของตาํ รวจสายตรวจและผูบรหิ าร ผูควบคุมสายตรวจ ดังนี้ 2.1 การตรวจของสายตรวจตรวจอยา งไร สายตรวจมหี นา ทแ่ี ละภารกจิ อยา งไรในขณะตรวจ การเผชญิ เหตุตาง ๆ ขณะตรวจทําอยา งไร 2.2 การควบคุมตรวจสอบการปฏิบัติงานของสายตรวจใครเปนผูดําเนินการอยางไร ระดับ การควบคมุ ตรวจสอบมีอยางไร วิธกี ารตรวจสอบทําอยางไร คมู ือการบรหิ ารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม 27

3. ในสวนของ OUTPUT จะเปนการดําเนินการในข้ันตอนหลังการตรวจ ซึ่งเปนข้ันตอนที่ ผบู รหิ ารงานสายตรวจตอ งใหค วามสนใจเพราะผลทไ่ี ดจ ะเปน ตวั ชว้ี ดั วา สายตรวจมผี ลงานอยา งไร งานสายตรวจ ท่ดี ําเนนิ การไปไดบ รรลุเปา หมายท่วี างไวหรือไม อันไดแ ก 3.1 การรายงานผลการปฏิบตั ิของสายตรวจ ตอ งรายงานเรื่องใด 3.2 การประเมินผลงานของสายตรวจจะประเมินในแงใด เชน การลดลงของอาชญากรรม และความหวาดกลวั ของประชาชน การออกตรวจและปฏบิ ตั ติ ามแผนการตรวจอยา งถกู ตอ ง การตรวจไดป ฏบิ ตั ิ ภารกจิ ครบตามส่งั ความรวดเร็วของการไประงับเหตแุ ละการไปท่เี กดิ เหตุ เปนตน 4. ในสว นของ FEEDBACK จะเปน ขน้ั ตอนทตี่ อ เชอ่ื มกบั OUTPUT อยา งใกลช ดิ เพราะเมอื่ มกี าร ประเมนิ ผลแลว ผลทไ่ี ดจ ากการประเมนิ ตอ งนาํ กลบั ไปปรบั ปรงุ แกไ ขในสว นของ INPUT เชน เมอ่ื ผบู รหิ ารงาน สายตรวจพบวาจากการประเมินผลตองมีการปรับแผนการตรวจ ตองมีการเปล่ียนรูปแบบของสายตรวจ ตอ งมกี ารเปลย่ี นขนาดพน้ื ทกี่ ารตรวจ ตอ งมกี ารเปลย่ี นตวั ตาํ รวจสายตรวจ ตอ งมกี ารจดั หาเครอื่ งมอื ทเี่ หมาะสม ใหก บั สายตรวจเพมิ่ เติมอกี ผูบริหารก็สามารถนาํ เอาผลประเมินเหลา น้ีไปดาํ เนินการและปรบั ปรุงแกไขตอไป เปน ตน จะเห็นวาเม่ือทําใหการบริหารงานสายตรวจเปนไปในรูปของทฤษฎีระบบแลวสามารถทําใหเห็น ขั้นตอนการทํางาน การบริหารงานสายตรวจไดอยางครบวงจร โดยที่ไดคํานึงถึงปจจัยการเปล่ียนแปลงของ สภาวะแวดลอ มตา ง ๆ ดงั ทไี่ ดก ลา วมาแลว ขา งตน ดงั นนั้ ยอ มทาํ ใหก ารบรหิ ารงานสายตรวจสามารถดาํ เนนิ การ และเคลื่อนที่ไปพรอมกับความเปล่ียนแปลงของโลกในยุคโลกาภิวัตนน้ีไดอยางมีประสิทธิภาพ เพื่อใหเกิด ความเขาใจการบริหารงานสายตรวจ จึงขอเสนอรูปแบบของการบริหารงานสายตรวจดวยทฤษฎีระบบ ดังทไ่ี ดก ลา วแลวดว ยแผนผังน้ี INPUT (กอ นออกตรวจ) PROCESS (ขณะออกตรวจ) OUT PUT (หลังการตรวจ) - กําลงั พล - การตรวจ - การรายงานการปฏบิ ัติ - อปุ กรณเคร่ืองมือเครอื่ งใช - ภารกจิ , หนาท่ี - การประเมินผลสายตรวจ - งบประมาณ - การปฏบิ ัตติ ามแผนการตรวจ - ผลการตรวจ - ขอมูล, การวางแผน - การควบคมุ ตรวจสอบ - ปญ หาขอขัดของอุปสรรค - หองปฏบิ ตั กิ าร - การแบง เขต, การจดั รปู แบบ สัง่ การอาํ นวยการ - การเผชญิ เหตุ การตรวจ - การเตรียมการอ่นื ๆ นาํ ผลการประเมินไปสู IN PUT เพ่อื ปรับปรุง FEEDBACK 28 คูมือการบริหารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม

การเตรยี มการกอนออกตรวจ (INPUT) ในสวนของการบริหารทรัพยากรของงานสายตรวจและแผนปฏิบัติงานสายตรวจนี้ถือวาเปน สวนสําคัญอันดับแรกที่จะละเลยเสียไมได ท้ังนี้เพราะหากทั้งทรัพยากรบริหารที่นําใสกระบวนการไมดี หรือแผนปฏิบัติไมดี หรือท้ังสองสวนไมดี ก็ยอมไมสามารถทําใหกระบวนการปฏิบัติดําเนินไปไดดีและมีผล การปฏบิ ตั ทิ ีด่ ไี ด การเตรยี มการกอ นออกตรวจ มีดงั น้ี 1. การแบง เขตตรวจ การแบงเขตสายตรวจ เปน ไปตามแนวคดิ ท่วี า แบงพ้ืนทใ่ี หมขี นาดเหมาะสมเพ่ือใหส ายตรวจ รถจกั รยานยนต 1 คนั สามารถเดนิ ทางไปปฏบิ ตั หิ นา ทที่ งั้ ดา นการบรกิ าร และปอ งกนั เหตไุ ดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ โดยปจจัยสาํ คัญทนี่ ํามาพิจารณาการแบงเขตตรวจ ดังน้ี 1.1 เปา หมายในการปฏบิ ตั หิ นา ทขี่ องตาํ รวจสายตรวจ เรยี กวา ระดบั การใหบ รกิ าร ซงึ่ นบั เปน เวลาในการเดินทางของตาํ รวจสายตรวจรถจักรยานยนต (เชน โครงการสายตรวจ 3 นาที ถงึ ท่เี กดิ เหต)ุ ระดับการใหบริการ โดยวัดเปนระยะเวลาที่เจาหนาที่ตํารวจจะสามารถเดินทางไปถึง ท่ีเกิดเหตุหรือจุดใดก็ตามท่ีจะตองไปปฏิบัติหนาท่ี ณ จุดท่ีไกลสุดของเขตตรวจ เชน ตองการใหสายตรวจ เดินทางไปถึงท่ีเกิดเหตุภายในเวลา 5 นาที สําหรับยานชุมชนหนาแนน และในเวลา 10 นาที สําหรับพ้ืนท่ี หางไกล หรือนอกชุมชน ระดับการใหบริการเชนนี้ จะสงผลใหขนาดของเขตตรวจตองอยูในความเปนไปได ในการเดินทางเพ่ือสนองตอบความตองการในระดับของการบริการดวย และหากตัวเลขนั้นเปล่ียนแปลง ขนาดและจํานวนเขตตรวจจะเปลย่ี นแปลงตาม รวมท้ังกาํ ลังพล วสั ดอุ ุปกรณ เครอ่ื งมอื เคร่อื งใช ยานพาหนะ กจ็ ะเปลย่ี นแปลงตามไปดว ย ระดับการใหบริการนี้ เปนเรื่องสําคัญท่ีฝายกําหนดนโยบายจะตองตัดสินใจเพื่อเปน แนวทางในการใหบริการกับประชาชนในดานความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน อันเปนภาระหนาท่ีของ เจา หนา ทีต่ าํ รวจอยแู ลว แนวคิดในการใหบ ริการควรจะพจิ ารณาตามแนวทางดงั น้ี - ยา นธรุ กิจ ระดับการใหบ ริการ 3-5 นาที - ยา นพกั อาศัย ” 5-7 ” - ยานเกษตรกรรม ” 7-10 ” - ยา นอตุ สาหกรรม ” 10-15 ” - ยานชุมชนไมหนาแนน เชน ตางจังหวัด พ้ืนที่หางไกล อาจจะกําหนดเวลาไว ไมเกินกวา 20 นาที เชนน้ี เปนตน ในกรณีเชนน้ี อาจมีปญหาอยูบางสําหรับความรวดเร็วในการใหบริการท่ีแตกตางกัน ออกไปในแตละชุมชนก็ได อยางไรก็ตามนาจะมีคําอธิบายสําหรับกรณีเชนน้ีได กลาวคือ ระดับการบริการ ทรี่ วดเรว็ เพยี ง 3 นาที กจ็ รงิ แตเ ปน ระดบั ทม่ี ผี ใู ชบ รกิ ารจาํ นวนมาก อาจจะเปน ประชาชนมากกวา 10,000 คน สวนในเวลา 20 นาทีน้นั อาจจะสําหรับประชาชนในพน้ื ทห่ี า งไกลเพยี ง 200 คน เทา น้ัน เปน ตน คูมือการบริหารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 29

1.2 ปจ จัยอื่น ๆ เชน ขอมลู ทองถ่ิน สภาพอาชญากรรม เสน ทางคมนาคม เปน ตน จะสงผล ตอ ขนาด ลักษณะพื้นทีเ่ ขตตรวจ ตลอดจนรปู ทรงเขตตรวจ เพอื่ ใหเหมาะสม ดังน้ี 1.2.1 ขอมูลทองถ่ิน ไดแก ขอมูลท่ีเกี่ยวของในการปฏิบัติงาน จัดทําขอมูลเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ไดแ ก 1.2.1.1 ขอ มลู สถานทท่ี อ่ี ยใู นความรับผดิ ชอบ 1) สถานท่ีทั่วไป เชน วัด โรงเรียน สถานที่ราชการ โรงพยาบาล โรงแรม ทพ่ี กั โรงงาน ฯลฯ 2) สถานท่ีท่ีนาสนใจเปนพิเศษ และสถานที่ที่ลอแหลมตอการเกิด อาชญากรรม เชน สถานทูต บานพักบุคคลสําคัญ (ส.ว. ส.ส. ผูนําทองถิ่น ผูนําทางศาสนา ฯลฯ) สถานท่ี ทองเท่ียวสําคัญท่ีมีผูคนเขามารวมกันเปนจํานวนมาก สถานบันเทิง สถานบริการ สวนสาธารณะ ท่ีเปลี่ยว ทล่ี อแหลมตอ การเกิดอาชญากรรม เปน ตน 1.2.1.2 ขอมูลบคุ คล 1) บคุ คลสาํ คญั ในพนื้ ทที่ ไี่ มเ กย่ี วขอ งกบั อาชญากรรม เชน ส.ว., ส.ส., นายก อบจ., หน.สวนราชการในพนื้ ท่ี, ผนู ําทางศาสนา, ผูนําทองถ่ินชุมชนท่ีสาํ คัญ ฯลฯ 2) บคุ คลท่ีเกี่ยวขอ งกับอาชญากรรม (1) บคุ คลที่มหี มายจับของตาํ รวจ ศาล ที่ยงั หลบหนกี ารจบั กุม (2) บคุ คลพน โทษ ท่ีเขามาอยูในพน้ื ท่ี (3) บุคคลท่ีเกี่ยวของกับการกอคดีอาชญากรรมที่มีประวัติ อยใู นพ้ืนที่ (4) ผูมีอิทธิพล/ผูใหการสนับสนุนบุคคลตามขอ (1) – (3) (จดั ทําเปน เอกสารลบั มาก) 1.2.1.3 ขอ มลู กลอ งวงจรปด ในพน้ื ทร่ี บั ผดิ ชอบทงั้ หมดดว ยการสาํ รวจทง้ั ของ เอกชนและของทางราชการหรอื ของทอ งถน่ิ นาํ มาลงในแผนทพ่ี นื้ ทรี่ บั ผดิ ชอบทงั้ หมด โดยปรากฏรายละเอยี ด ดงั นี้ 1) กลองวงจรปด ยี่หอใด ติดต้ังโดยใคร ระบบใด สามารถบันทึก ความจําไดก่วี นั เรมิ่ ติดตั้ง ตง้ั แต วนั เดอื น ป ใด 2) หากจะดขู อ มลู ทบ่ี นั ทกึ ในกลอ ง ผรู บั ผดิ ชอบทสี่ ามารถเปด กลอ ง ใหตรวจดูเปน ผใู ด หมายเลขโทรศัพทติดตอ และสามารถตรวจดไู ดท่ีใดบาง 3) นาํ ขอ มลู ในขอ 1) และ 2) ลงในแผนท่ีเขตรบั ผดิ ชอบและบันทึก ขอมลู ดวยคอมพิวเตอรส ามารถคน หาไดงา ย โดยใหส าํ รวจอยางนอยเดือนละ 1 คร้งั หากมีการเปล่ยี นแปลง เชน เคร่อื งบันทึกกลอ งตวั ใดเสยี และกาํ ลังซอมอยู จะซอมเสร็จใชก ารไดเมอื่ ใด หมายเลขโทรศัพทค นดูกลอง เปลยี่ นหรอื ยา ยทท่ี าํ การหรอื ไม หากยา ยไปแลว ผใู ดเปน ผรู บั ผดิ ชอบแทน โดยใหร ายงานตอ หวั หนา งานปอ งกนั ปราบปราม และหวั หนาสถานตี าํ รวจ เปนปจ จุบัน ทุกเดือน 30 คมู อื การบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม

1.2.2 ความหนาแนนของประชากร บางพ้ืนท่ีมีอาณาบริเวณกวางไกล แตมีจํานวน ประชากรเพียงเล็กนอย ซึ่งสามารถพบไดในเขตพื้นท่ีชานเมือง บางพื้นที่มีอาณาบริเวณเพียงไมถึง 1 ตาราง กโิ ลเมตร แตก ลับมีจาํ นวนประชากรพกั อาศัย และประกอบกิจการจาํ นวนเปน แสนคน เปน ตน 1.2.3 สภาพของชมุ ชน เชน ในบางพน้ื ทอ่ี าจเปน ยา นทพ่ี กั อาศยั จาํ นวนหมบู า นจดั สรร เปนจํานวนมาก จะมีประชาชนซ่ึงเปนชุมชนกลุมผูพักอาศัยอยูในเขตพื้นที่เทานั้น แตในบางพื้นท่ีอาจเปน ยานธุรกิจการคา ยานสถานเริงรมย ก็จะมีจํานวนประชากรท้ังเปนชุมชนกลุมผูพักอาศัย ผูประกอบการงาน ผูติดตอการคา ผูเท่ียวเตร ฯลฯ เปนจํานวนมาก ซ่ึงลักษณะหลังนี้เปนชุมชนที่มีความวุนวายซับซอนกวา ชุมชนกลมุ แรกอยา งเห็นไดช ัด เปน ตน 1.2.4 สภาพพื้นท่ีรับผิดชอบ เชน ในบางพื้นที่อาจมีสภาพเปนยานธุรกิจการคา เปนสวนใหญ แตในบางพ้ืนท่ียังมีสภาพเปนสวนเกษตรกรรม หรือพ้ืนท่ีซ่ึงกําลังพัฒนาเปนสวนใหญ เปนตน รวมถงึ จะตอ งพจิ ารณาพน้ื ทท่ี างดง่ิ เชน อาคารสงู ๆ กรณตี กึ หรอื คอนโดมเิ นยี ม ซง่ึ มชี นั้ ทพี่ กั หลายชนั้ เปน ตน ก็ตองเพม่ิ อัตรากําลงั ในการตรวจตราดแู ล 1.2.5 เสนทางคมนาคม เชน ในบางพ้ืนที่อาจมีเสนทางคมนาคมสะดวก มีถนน ทางสญั จรทส่ี ามารถเดนิ ทางไปยงั สถานทต่ี า ง ๆ ไดอ ยา งรวดเรว็ แตใ นบางพน้ื ทยี่ งั ไมม ถี นนหรอื เสน ทางตดั ผา น โดยสะดวก บางคร้ังอาจตองใชเ สนทางนํา้ ลําคลอง เปนเสน ทางหลกั ในการคมนาคม เปนตน 1.2.6 สถานภาพอาชญากรรม ในแตล ะพนื้ ทยี่ อ มมลี กั ษณะของอาชญากรรมทเ่ี กดิ ขน้ึ แตกตางกันไป เชน ในพื้นท่ีท่ีเปนยานธุรกิจการคา ก็มักจะมีคดีประเภทลักทรัพยในศูนยการคา ชิงทรัพย วิ่งราวทรพั ย โดยใชร ถจกั รยานยนตเ ปนพาหนะสงู แตในพน้ื ท่ที ี่เปน ยานหมบู า นจดั สรร กม็ กั จะมีคดปี ระเภท ลกั ทรัพยในเคหสถาน จําพวกตีนแมว ยองเบา เกดิ ข้นึ เปน ประจาํ เปน ตน 1.3 ความสมั พนั ธร ะหวา งกาํ ลงั พลและการแบง เขตตรวจ ทกุ สถานตี าํ รวจจะตอ งตรวจสอบ กาํ ลงั พลเจา หนา ทตี่ าํ รวจในปกครองวา จะสามารถนาํ กาํ ลงั พลผใู ดมาเปน เจา หนา ทตี่ าํ รวจสายตรวจ และกาํ ลงั พล ที่ไดรับการแตงต้ังมาแลวน้ันจะมีจํานวนเพียงพอหรือไม ในการท่ีจะจัดระบบการตรวจใหครอบคลุมพื้นที่ และสามารถปฏบิ ตั งิ านดา นการปอ งกนั ปราบปรามอาชญากรรมในเขตรบั ผดิ ชอบของตนใหไ ดผ ล อยา งไรกต็ าม ในการพจิ ารณาประเดน็ ความสมั พนั ธก บั กาํ ลงั พลนจ้ี ะใชไ ดอ ยา งเหมาะสมในชว งเวลาสน้ั ๆ หรอื กรณที ม่ี กี าํ ลงั พล มากพอเทาน้ัน จะใชขอพิจารณาตามจํานวนกําลังพลน้ีไปเปนงานประจําไมได เพราะจะเปนขอจํากัดในการ พจิ ารณาเพมิ่ อตั รากาํ ลงั เพราะไมอ าจตอบคาํ ถามเกยี่ วกบั ความเพยี งพอของกาํ ลงั พลสายตรวจไดอ ยา งชดั เจน และยิ่งกวาน้ันยังเปนการไมพิจารณาตามความเหมาะสมในประเด็นอ่ืน ๆ ท่ีกลาวมาแลวใน 1 – 2 ซ่ึงเปน การมองขา มสาระสําคญั ของการแบง เขตตรวจ รปู แบบในการจดั แบงเขตตรวจ 1. การใชกําลงั พลเปนหลักในการแบง เขตตรวจ หมายถงึ การสาํ รวจจาํ นวนกําลังพลสายตรวจ ท่ีมีอยูในแตละ สน. แลวนํามาจัดสรรแบงเปนชุด ๆ โดยแตละชุดจะปฏิบัติหนาที่ในแตละผลัดใหครอบคลุม พืน้ ทที่ ง้ั หมด ตัวอยางการแบงเขตตรวจเฉพาะสายตรวจจกั รยานยนต ก็จะเปน ดังนี้ คมู ือการบรหิ ารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 31

สถานีตํารวจ ก. มีกําลงั สายตรวจทั้งส้ิน 24 คน ตองการจดั เปน ชดุ ตรวจ 4 ชุด จะไดช ดุ ตรวจ ละ 6 คน และสายตรวจจํานวน 6 คนในแตล ะชดุ นี้ กจ็ ะนาํ มาจัดเปน สายตรวจจกั รยานยนตได 3 คนั ฉะน้ัน จะแบง เขตตรวจใหม จี ักรยานยนตร ับผดิ ชอบเขตละ 1 คัน ได 3 เขตตรวจ การจัดแบงเขตตรวจแบบนีจ้ ะมขี อ เสยี ดงั นี้ 1) จาํ นวนเขตตรวจจะขึ้นกบั จํานวนสายตรวจทมี่ อี ยูใ นแตล ะ สน. นัน้ 2) ไมสามารถกําหนดไดอยางชัดเจนวา จํานวนสายตรวจท่ีปฏิบัติหนาท่ีอยูนั้นเพียงพอ หรือไม และไมส ามารถกําหนดจาํ นวนสายตรวจที่เหมาะสมตามสภาพความเปนจริงไดในแตล ะ สน. 3) การแบง เขตตรวจไมไ ดส มั พนั ธก บั ขอ มลู ทเ่ี กยี่ วขอ งอน่ื ๆ (ตามขอ 1 – 2 ขา งตน ) ในขอ เสยี ทงั้ 3 ทไี่ ดก ลา วนี้ ไดอ ธบิ ายถงึ เหตผุ ลและโอกาสทจ่ี ะนาํ ไปใชอ กี สว นหนง่ึ แลว ในทา ยขอ 3 เกย่ี วกบั ความสมั พนั ธ ระหวางกําลังพลและการแบงเขตตรวจ ซ่ึงในประเด็นน้ีถือเปนขอเนนยํ้าที่จะตองหลีกเลี่ยง เพราะการ ปฏิบัติเชนนี้เปนวิธีการท่ีถือปฏิบัติกันมาในอดีต และกลายเปนการปดกั้นการพัฒนาดานกําลังพลสายตรวจ มาโดยตลอด เพราะนอกจากจะไมเหมาะสมในตัวของมันเองในการปฏิบัติท่ีถูกตองปฏิบัติอยางตอเน่ือง เปน เวลานานแลว การกาํ หนดจาํ นวนชดุ ปฏบิ ตั กิ ารสายตรวจเปน 3 ชดุ กย็ งั เปน ขอ ขดั ขอ งอนั เปน การผดิ พลาด ท่ีไดปฏิบัติกันอยูในปจจุบันเปนอยางย่ิง ซ่ึงจะไดกลาวถึงตอไปในหัวขอเก่ียวกับประสิทธิภาพของสายตรวจ และระบบการจดั สายตรวจ 2. การใชปจจัยที่เกี่ยวของอ่ืน ๆ (ตามขอ 1 – 2 ขางตน) เปนหลักในการแบงเขตตรวจ หมายถงึ การใชป จ จยั ทงั้ หมดมากาํ หนดเขตตรวจขนึ้ กอ นวา ควรจะมกี เ่ี ขตตรวจ โดยไมค าํ นงึ ถงึ จาํ นวนกาํ ลงั พล สายตรวจทีม่ อี ยูใน สน. นนั้ ตวั อยางการแบง เขตตรวจเฉพาะสายตรวจจกั รยานยนต เปนดงั น้ี สถานีตํารวจ ข. เม่ือใชปจจัยตามขอ 1 – 2 ขางตนสามารถแบงเขตตรวจท่ีเหมาะสมได 10 เขต (สน. ข. มีกําลังพลสายตรวจจํานวน 24 คน เชน เดยี วกับ สน. ก.) ซึง่ ควรจะมจี กั รยานยนตตรวจทั้งส้ิน 10 คนั (เขตละ 1 คนั ) ในแตละผลัด ดังน้ันจํานวนสายตรวจท่คี วรจะปฏบิ ตั ิหนาทจ่ี ริงจะเปน 20 คนใน 1 ผลดั และหากมี 3 ผลดั จะตอ งใชก ําลงั พลสายตรวจจักรยานยนตท ้ังสิ้น 60 คน ซง่ึ แสดงใหเหน็ วา จํานวนสายตรวจ ทม่ี อี ยจู รงิ เพยี ง 24 คน ยงั ไมพ อเพยี งตอ งการเพม่ิ อกี 36 คน เพอ่ื ทจ่ี ะใหก ารจดั สายตรวจจกั รยานยนตม จี าํ นวน 1 คนั ครบทกุ เขตทุกผลัด และโดยหลกั การแลว สายตรวจจําเปน อยางย่ิงทจ่ี ะตองมีถงึ 4 ชุด ทั้งน้ีเนื่องจากใน 1 วัน ใชจํานวน 3 ชุด (3 ผลัด ๆ ละชดุ ตรวจ) ซ่งึ จะตองใหช ุดตรวจอกี ชดุ หน่ึงทีเ่ หลอื หยดุ พัก การจัดแบงเขตตรวจแบบนจี้ ะมีขอ ดีดงั น้ี 1) การแบง เขตตรวจจะถกู ตองสมบูรณตามหลกั การ 2) สามารถกาํ หนดไดแนชดั วาตอ งการกําลังพลสายตรวจเพ่ิมเตมิ อีกจํานวนเทาใด 3) สามารถตรวจครอบคลมุ พนื้ ทีไ่ ดอ ยางมีประสทิ ธภิ าพ (หากจัดกําลังไดครบทุกเขตตรวจ) 4) สามารถวางแผนการตรวจและการจัดกาํ ลงั สายตรวจไดอ ยา งมรี ะบบ 32 คมู ือการบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม

อนงึ่ จาํ นวนเขตตรวจเมอ่ื แบง แลว จะทาํ ใหเ กดิ ความสมั พนั ธโ ดยตรงกบั จาํ นวนกาํ ลงั พลของสายตรวจ ยานพาหนะทใี่ ชตรวจ ตลอดจนอุปกรณต า ง ๆ ดว ย เชน หากแบง เขตตรวจโดยรถจักรยานยนตเ ปน 10 เขต ก็จําเปนตองใชกําลังพลอยางนอย 20 นายตอหนึ่งผลัด และจํานวนรถจักรยานยนตก็จะเปน 10 คัน ตามเขตตรวจดังกลาว เปน ตน อยางไรก็ตาม การแบงเขตตรวจโดยใชปจจัยทีเ่ กย่ี วของเปน หลักนี้ ในทางปฏิบตั ไิ มส ามารถใชได อยา งสมบรู ณเตม็ ท่ีเน่ืองจากปญหาดานกาํ ลังพล ดงั นนั้ ผูบ ริหารงานสายตรวจอาจใชว ิธีการจดั กําลงั พลอื่น ๆ มาชวย หรอื การใหส ายตรวจตรวจเปนพ้ืนทกี่ วาง ๆ กอน เชน รถจกั รยานยนต 1 คัน อาจตรวจ 2 เขตตรวจ ก็ได และผูบริหารงานสายตรวจควรจัดทําบันทึกรายงานขอขัดของ ปญหาในการแบงเขตตรวจเสนอ ผบู ังคับบญั ชา เพือ่ พิจารณาแกไ ขตอไป 2. การจดั รูปแบบสายตรวจ เน่ืองจากลักษณะทางภูมิศาสตรของแตละสถานีตํารวจนั้น มีสภาพแตกตางกันไปตามธรรมชาติ บางทองที่อาจจะมีแมนํ้าลําคลองมาก บางทองที่เต็มไปดวยทุงนา บางทองท่ีมีความเจริญมีถนนหนทางมาก ดว ยเหตนุ จี้ งึ ตอ งมสี ายตรวจเขา ปฏบิ ตั งิ านใหส อดคลอ งกบั สภาพทอ งทแี่ ละสถานภาพอาชญากรรม จงึ จาํ แนก สายตรวจและขดี ความสามารถของสายตรวจไวด งั ตอไปนี้ 1) สายตรวจรถยนต (Mobile Patrol) การประกอบกําลังควรมีกาํ ลังพลอยางนอ ย 3 นาย คอื พลขบั ผบู งั คบั รถ และพลประจาํ รถ สายตรวจประเภทนส้ี ามารถตรวจตราพนื้ ทไี่ ดก วา งขวาง มคี วามคลอ งตวั ใน การเคลอ่ื นทสี่ งู สามารถกา วสกดั จบั คนรา ยไดท นั เหตกุ ารณแ ละปลอดภยั กวา ประเภทอนื่ นอกจากน้ี ยงั ออกตรวจ ไดทุกสภาพดินฟาอากาศท้ังสามารถใชเคร่ืองอุปกรณการตรวจไดดี เชน เครื่องมือส่ือสาร เครื่องดับเพลิง อาวธุ ปน ขนาดตาง ๆ ตลอดจนเคร่ืองปฐมพยาบาลไดเ ปน อยา งดี 2) สายตรวจรถจกั รยานยนต (Motorcycle Patrol) การประกอบกาํ ลงั ใช 2 นาย คอื เปน พลขบั 1 นาย และพลประจาํ รถ 1 นาย สายตรวจประเภทน้ี นบั วา เปน สายตรวจที่เหมาะสมแกก ารใชงานในสภาพ เหตุการณปจจุบันมากท่ีสุด เนื่องจากขณะนี้สภาพทองท่ีสวนมากในนครบาลและตัวเมืองใหญในตางจังหวัด มกี ารคมนาคมสะดวก สามารถเชอื่ มโยงไปถงึ กนั ไดโ ดยงา ย ในเวลาอนั รวดเรว็ นอกจากนี้ บางทอ งทย่ี งั มสี ภาพ เปน ตรอก ซอก ซอย โดยทวั่ ไป และความเจรญิ ไดขยายตัวข้ึนอยางรวดเรว็ โดยที่สายตรวจรถจักรยานยนต เปน สายตรวจที่มีความคลอ งตวั ตอการเคล่อื นที่สูง สามารถเขา ตรอก ซอก ซอย ตาง ๆ ไดดกี วา รถยนต ดงั น้นั การจบั กมุ ผกู ระทําผดิ และการกาวสกัดจบั คนรา ยจงึ ประสบผลสําเรจ็ อยา งมาก 3) สายตรวจเดินเทา (Foot Patrol) ใชกําลังพลสายละ 2 นาย มีขีดความสามารถจํากัด เฉพาะพน้ื ทป่ี ฏบิ ตั กิ ารเพยี งพน้ื ทเี่ ลก็ ๆ แตพ น้ื ทน่ี นั้ เปน ทชี่ มุ ชนหนาแนน ทงั้ นเี้ พราะจะสามารถใชค วามสงั เกต ไดละเอียดและไดผลในทางจิตวิทยา ในดานการปรามคนรายและเปนท่ีอุนใจแกพลเมืองดี เชน ยานธุรกิจ ศูนยการคา ตาง ๆ ตามปายรถประจาํ ทางทีม่ ีประชาชนจาํ นวนมาก เปน ตน คมู อื การบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม 33