ภาษาถิ่นเจ๊ะเห(ตากใบ)

ห น้ า | ๑๔๘ ป ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ป๋อ ภำษำกลำง ป็อก น. แผ่นกระดาษทอ่ี ยู่หน้าและหลังสมดุ ; แผน่ ผา้ ป ปิดปากกระเป๋าเสื้อ, ก. ปดิ , คลุม, ครอบ ปก ธรรมด๋า ว. คงท่ี, เป็นไปตามเคย, ไมแ่ ปลกไปจากเดิม ห็อก,คี^หอ็ ก ว. โกหก, พดู เท็จ (เหมือน ปดโป)้ ปกติ,ปรกติ - ทือแหลงคี^หอ็ ก ปด ป๋น ก. ประสมกนั - พดู ปด ป๊น,เนยี น,ลื่ออิด ก. ทาใหแ้ หลกละเอียดด้วยการตาเปน็ ตน้ เชน่ ป่น ปน เกลอื ป่นปลา ปน่ พริก. ว. ทีแ่ หลกละเอียด เชน่ ป่น เฉาะ,เผลาะ พริกปน่ ปลาป่น เกลือป่น ปร็อก น. ป่มุ ผา้ หรือ เชือกที่ขอดไว้ ปม ปรง๋ ก. ปก, ปิด, คลุม, เชน่ พระนาคปรก ปรก น. ตน้ ไมจ้ าพวกหน่ึง ชนดิ ต้นเปน็ กอ ข้ึนตามริมน้า ปรง ปรน๋ ใบยาวๆ เปน็ ทาง ใบออ่ นสแี ดง ใชเ้ ปน็ ผัก, อกี ชนิด หนงึ่ โคนสดี าคล้ายต้นเปง้ ก้านเปน็ ทางใบเล็กยาว ปรน บอ่ื หรวด ก. บารุงเลีย้ งดูใหส้ มบูรณ์(ภาษาตากใบ ยงั หมายถึง ปร๋วนแปร๋ เผาไร่ เรยี กวา่ “ปรน๋ หรา่ ย”) ปรวด น. หนองทเ่ี ปน็ ก้อนแข็งอยใู่ นเนอื้ ปรวนแปร ปร๊อ,พร้อ(ฮ้นั พร้อ) ก. เปลีย่ นแปลงไป, กลบั กลายไป, ผดิ ไป จาก ปร๋องด๋อง ปรกติ ปร๋อ ว. จ,ี ปรือ, เร็ว. ปรองดอง ปร๊อด ก. ออมชอม, ประนปี ระนอม, ยอมกัน, ไม่แก่งแย่ง กัน, ตกลงกนั ด้วยความไกล่เกลย่ี , ตกลงกันด้วย ปรอด ป่ะรอ้ ด,ปือร้อด ไมตรีจิต น. นกกรอด ลกั ษณะสีเหลอื งหมน่ กินผลไมแ้ ละ ปรอท ปร๋อย แมลงเปน็ อาหาร ปือก็อบ น. ธาตชุ นดิ หน่งึ มลี ักษณะเหลวขน้ สคี ลา้ ยตะก่วั ปรอย ถูกความร้อนระเหยไปไดเ้ ร็ว มปี ระโยชนใ์ นการ ประกบ ปราก๊วด,ปือกว๊ ด นาไปประดิษฐ์ เป็นเทอรโ์ มมิเตอร์ บารอมเิ ตอร์ ว. โรย (สาหรับตา), พราๆ, หยิมๆ, (สาหรับฝนตก) ประกวด ก. ประกบั กันเขา้ , แนบกันเข้า, ทาบกัน, ดาม ให้ ติดกัน ก. แขง่ ขนั เพือ่ เลือกเฟน้ เอาดี โดยมีการตัดสิน เชน่ ประกวดนางงาม ประกวดบทความ

ห น้ า | ๑๔๙ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ประกอบ ปรากอ๊ บ,ปือก๊อบ ก. เอาชน้ิ ส่วนตา่ ง ๆ มารวมหรือคุมกันเข้าเป็น รูปรา่ งตามท่ีต้องการ เชน่ ประกอบรถยนต์ ประกนั ปรากนั ,ปือกนั ,หยา่ มิน ก. รบั รอง, ยืนยัน ประการ (เพย้ี นมาจากภาษามาลาย)ู - บางประการ ปราก๋าน,ยา้ ง น. อยา่ ง เช่น จะทาประการไร, ชนดิ เชน่ หลาย - ประการหนง่ึ - บา๋ งปราก๋าน ประการ; ทานอง, แบบ, เชน่ ด้วยประการฉะน้ี. ประกาศ - ยา้ งนง้ึ ปราก๊าด(โบราณใช้ ก. ปา่ วรอ้ ง, แจ้งใหท้ ราบ ประคด “อูก๊าด”) ประคบ รั่ดค็อด น. เคร่อื งคาดเอวหรืออกของพระภกิ ษุสามเณร ปอื่ ค็อบ ว. เรยี กผ้าทีห่ ่อเครื่องยาผกู เป็นลูกกลม ๆ อังไฟ ประคอง แลว้ นาบหรือคลงึ บริเวณทปี่ วดวา่ ลกู ประคบ. ก. ปือ่ คอง นาบหรือกดคลึงดว้ ยลูกประคบ ประคา ก. พยงุ ใหท้ รงตัวอยู่ เช่น ประคองตวั เอง, ช่วยพยุง ประเคน โหลกคา,ซ^อยคา ไม่ให้เซไมใ่ ห้ล้มเป็นตน้ เช่นประคองคนเจบ็ ให้ เคน ลกุ ประคองคนแกเ่ ดนิ , ระมดั ระวังไม่ให้หกหรอื ประโคม พลั้งพลาด เช่นประคองชามแกงให้ดี, โอบรัดเบา ๆ จาเหนินเขร่ือง เช่น หนุม่ สาวเดนิ ประคองกนั ไป; โดยปรยิ าย ประจบ หมายถึงอาการทีค่ ล้ายคลงึ เช่นนน้ั เชน่ ประคอง ปราจ็อบ,ปอื จ็อบ สถานการณ์บ้านเมืองไวใ้ ห้ดี ประจวบ น. ลกู ประคา ประจนั ผื่อโย ก. ถวายของพระโดยวธิ ียกส่งให้ตามพธิ ีการที่ - ฝาประจันห้อง กาหนดไว้ เชน่ ประเคนอาหาร ประจาน กั^น,ก^าน ก. บรรเลงดนตรเี พ่อื เป็นสญั ญาณในพิธบี างอย่าง ประจา - ฝากั^นฮ^อง เพื่อสักการบูชาหรอื ยกย่อง ประจุ ปราจา๋ น,ปือจ๋าน ก. บรรจบ, เพมิ่ ให้ครบจานวน, ทาให้เข้ากนั สนทิ ประเจียด ปราจา,ปอื จา เช่น ติดกรอบหนา้ ตา่ งใหม้ มุ ประจบกนั : ก. พดู ปราจุ๊(ซา้ ย) หรอื ทาใหเ้ ขารกั เขาชอบ พ^าป่ะเจยี๊ ด ก. จาเพาะพอด,ี สบเหมาะ, บังเอญิ พบ, เชน่ นา้ เหนอื หลากมาประจวบกบั น้าทะเลหนนุ นา้ เลยทว่ ม ก. กัน้ เป็นส่วนสัด เช่น ฝาประจันหอ้ ง ก. ประกาศความชั่ว. ว. เป็นปรกติ, เสมอ ก. บรรจุ, ใส่ น. ผ้าลงเลขยันตถ์ อื กนั ว่าเป็นเคร่ืองป้องกนั อนั ตรายได้ ใชเ้ ป็นผา้ ผกู คอหรอื ผูกต้นแขน

ห น้ า | ๑๕๐ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ประชด ปือช็อด,ทาแด๊ก ก. แกล้งทาให้เกินควรหรอื พูดแดกดนั เพราะความ ไมพ่ อใจ ประชัน ปือชัน,แขงกนั ว. อาการท่ีแข่งขันเพอ่ื ให้รูว้ า่ ใครจะแสดงไดด้ ีกวา่ หรือเก่งกว่ากนั ประชุม ปอื ชุม ก. มารวมกันหรอื เรยี กให้มารวมกนั เพื่อประโยชน์ อย่างใดอย่างหน่งึ , มาร่วมพบกนั เพื่อปรกึ ษาหารอื ประฌม,ประนม ปร๊ะหนม ก. ยกกระพ่มุ มือ, ยกมือขึน้ กระพุ่ม ประดง บอ่ื ดง๋ ,บือ่ ดง น. ชอ่ื โรคผิวหนงั จาพวกหนึง่ ทาให้คนั ประดู่ กือโด๊ ประเดมิ ปราเดมิ ,ปรือเดมิ น. ช่อื ไมต้ ้นขนาดใหญ่ ดอกสเี หลอื ง กล่นิ หอม ก่ิงมกั ทอด ประเดยี ว กือเดยี ว ยอ้ ย เปลอื กสเี ทา มนี า้ ยางน้อย ปลูกเป็นไมใ้ หร้ ่มตามถนน - ประเดียวเดยี ว - กอื เดยี วนึง้ ประตู กอื ตู๋,ปา๊ กก่ือตู๋ ก. เรม่ิ ต้นหรือเรมิ่ แรกในการซ้ือหรอื ขาย น. ช่ัวระยะเวลาหนง่ึ , ชั่วขณะหนึ่ง, ชั่วคร่หู น่งึ , ประถม ปอื ถม เช่น รอประเดียวนะ ประทงั ซงโย้,พอถัน น. ช่องทางเขา้ ออกของบ้านเรือน, ชอ่ ง, ทาง, เช่น ไมม่ ี ประทัด โหลกทั่ด,โหลกถา่ ว ประตสู ;ู้ ลักษณนามเรยี กจานวนคร้งั ทเ่ี ตะลกู บอลเข้าไปใน ประทับ ปร๊ะทบ่ั ,ปือทั่บ ประต,ู เรยี กชอ่ งหรือโอกาสท่จี ะไดห้ รอื เสยี ในการพนัน บางชนิด, กัก กน้ั หรือระบายนา้ ณ ที่อืน่ อันมใิ ช่ท่ีมาแหง่ ประทา่ เสกนู^,เสกคอื น้ึง นา้ ซงึ่ จะสง่ เข้าสเู่ ขตชลประทาน โดยมีช่องปิดเปดิ ได้ ประทปี ปร๊ะถีบ - ตะเกียง - ตือเกียง ว. ปฐม, ลาดับแรก, ลาดับเบือ้ งต้น ประทนุ กอื่ ทนุ ก. ทาให้ทรงอย่ไู ด้, ทาใหด้ ารงอยู่ได้, เชน่ กนิ พอ ประทังชีวิต เรอื นโยเ้ อาเสาไปคา้ พอประทงั ไว้ก่อน ประเทศ ประ๊ เถด น. ดอกไม้ไฟ ประเทียบ ประ๊ เถียบ ก. (ราชา) อย่ทู ี่, อยู่กับท่ี, เชน่ ประทับท่ีพระ ตาหนกั จติ รลดารโหฐาน, (ราชา) นัง่ เชน่ ประทับ บนพระราชอาสน์; แนบอยู่, แนบชิด, แนบลง, เช่น กอดประทับอก เอาปืนประทับบ่า น. ฟากโน้น, ฝ่ังโนน้ น. ตะเกยี ง, โคม, ไฟท่ี มีเปลวสว่าง น. หลังคาเรอื รถ หรือเกวยี นทมี่ ีรูปโคง้ คุ่มตามรปู เรือ รถ หรอื เกวยี น, เรยี กม้งุ ครอบท่หี ุบและกางได้ คล้ายร่มว่า ม้งุ ประทุน น. บา้ นเมือง, แวน่ แคว้น ก. เทยี บ. น. สถานทหี่ รอื ปรางค์ปราสาทอันเป็นที่ หา้ มไม่ใหใ้ ครเขา้ ไปเกีย่ วข้อง; พระสนม; รถพระ ประเทยี บ คือ รถฝ่ายใน (รถเจา้ ชัน้ สูง), เรอื พระ ประเทียบ คอื เรอื ฝา่ ยใน, ปจั จบุ ันเรียก รถประจา ตาแหนง่ สมเด็จพระสงั ฆราชว่า รถ พระประเทยี บ

ห น้ า | ๑๕๑ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ประธาน ประ๊ ธาน น. ตาแหนง่ ผูท้ เ่ี ปน็ หวั หน้าหรือเป็นใหญใ่ นท่ี ประปราย อี๊ดๆ,ยังอด๊ี ๆ ประชุม . ว. ท่เี ป็นหลักสาคญั ในทนี่ นั้ ๆ เช่น พระ ประธาน. น. ผูก้ ระทา เช่น เดก็ วิ่ง เด็ก เปน็ ประปา ปร๊ะปา๋ ประธานของกรยิ า ว่ิง ประเปรยี ว ปร๊ะเปรยี ว(ขลอ่ ง,หวอ่ ง) ประพฤติ ปร๊ะพรึด่ ว. มกี ระจายอยหู่ า่ ง ๆ เช่น ผมหงอกประปราย, มี หา่ ง ๆ เปน็ ระยะ ๆ, เร่ียราย, เล็กนอ้ ย, เช่น ยิงกนั ประพิมพ์ประพาย หรื่อมา่ ย ประปราย ประเภท ปร๊ะเผด น. น้าทีก่ รองใหส้ ะอาดปราศจากเช้ือโรคแลว้ จ่าย ประมาณ ปราหมาน ไปใหป้ ระชาชนบรโิ ภคใช้สอย เรยี กว่า นา้ ประปา ประมาท ปรามา้ ด ว. มรี ปู รา่ งหรอื ทา่ ทางปราดเปรยี ว, มีลักษณะ แคลว่ คล่องวอ่ งไว ประโยค ปราโย้ก,ปรอื โย้ก ประโยชน์ ปราโย้ด,ปรอื โยด้ น. ความเปน็ ไปอันเกีย่ วด้วยการกระทาหรือปฏิบัติ ประวัติ ปราหวัด ตน, ก. ทาตาม, ปฏบิ ตั ิ, เช่น ประพฤตธิ รรม; ประวิง ทว้ ง,นว้ ง กระทา, ดาเนินตน, ปฏิบตั ิตน, เชน่ ประพฤติดี ประสงค์ ต^องก๋าน ประพฤติชว่ั . ประสบ ปราสอ็ บ,พ็อบ น. รปู พรรณสณั ฐาน โดยเฉพาะหมายถึงลักษณะ ประสา ภาษา หรือสว่ นทค่ี ล้ายคลงึ กนั เช่น เด็กคนนี้มี - ตามประสาเด็ก - ตา๋ มภาษาแดก็ ประพิมพ์ประพายคลา้ ยพ่อ น. ชนิด, อย่าง, แผนก, ส่วน, ความตา่ งกัน ก. กะหรอื คะเนให้ใกล้เคยี งจานวนจรงิ หรอื ให้ พอเหมาะพอควร, ว. ราว ๆ เช่น ประมาณ ๓-๔ เดอื น. ก. ขาดความรอบคอบ, ขาดความระมดั ระวงั เพราะ ทะนงตวั , น. ความเลินเล่อ, การขาดความ ระมัดระวัง, เชน่ ขบั รถโดยประมาท น. คาพดู หรือขอ้ ความที่ได้ความบริบรู ณ์ตอนหน่งึ ๆ น. สิ่งทีต่ อ้ งการ, สิ่งท่ใี ชไ้ ด้, ผล. น. เร่อื งราวว่าดว้ ยความเปน็ ไปของคน สถานที่ หรือส่งิ ใดสง่ิ หนึ่ง ก. หน่วงไวใ้ หเ้ นน่ิ ช้า, ถว่ งเวลา, เชน่ ประวงิ เวลา ก. ตอ้ งการ; มงุ่ หมาย; อยากได้ ก. พบ. ประสบการณ์, น. การท่ีได้ผา่ นพบ พฤติการณห์ รือสงิ่ ต่างๆ มาแลว้ , ภาษาพดู ท่วั ๆ ไป มกั ใชว้ า่ ความจัดเจน น. คาพูด; อยา่ ง; ธรรมเนยี ม; เพศ; คราว, เวลา, เช่น ตามประสาเดก็

ห น้ า | ๑๕๒ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ประสาท แซ็น น. สว่ นของร่างกาย มีลกั ษณะคลา้ ยเส้นใย มีหน้าที่ นาคาสงั่ และความร้สู กึ ไปสู่หรือออกจากสมองหรือ ประสาน เฉ่ือม อวัยวะสว่ นอนื่ ของร่างกาย ประสูติ ปราซ้ดู ก. ทาใหต้ ิดกนั , ทาให้สนิทกัน, เชอื่ ม, รดั , ผูกไว้ - คลอด - ขลอด น. การเกิด; การคลอด. ก. เกิด; คลอด. ประเสริฐ ปราเซดิ้ ประหม่า ปราม้า(กื่อทน่ั ) ว. วเิ ศษ, ดีเลศิ , ดที ส่ี ุด. ประหยัด ปรือหยัด,จอื หมัด(เพยี้ น ก. สะทกสะท้าน, พรนั่ ใจ จากมลาย)ู ก. ยบั ยง้ั , ระมดั ระวัง, เช่น ประหยัดปาก ประหยดั ประหลาด ปราล้าด คา; ใชจ้ า่ ยแตพ่ อควรแก่ฐานะ - แปลก - แปลก๊ ว. แปลกผดิ ปรกติหรือมิไดค้ ิดคาดหมายว่าจะ ประหลา่ ปราหลา,กอื ไหม เป็นไปได้, น่าพศิ วง น. เครอ่ื งประดับสาหรบั ผูกข้อมือ ทาเปน็ รูปกลม ประหวน่ั ว้ันใจ ๆ สลักเปน็ ลวดลาย ปรักปรา ปรกั ปรา ก. พร่นั ใจ, สะทกสะเทิ้น - ใส่ความ - ซา้ ยความ ก. กล่าวโทษหรือให้การใสร่ ้ายเกนิ ความเป็นจริง ปรัง ปรัง(นาปรงั ) ปรบั ไหม(ต^องไหม,ปรบั ท่กุ ) น. เรียกนาที่ต้องทาในฤดแู ลง้ วา่ นาปรงั . ปรับ ปรา๊ บ ก. บอก, เล่า. ปรับทุกข์ - ปรบั พ้นื ท่ใี หเ้ รียบ - ปร๊าบเถ่ ก. ทาให้อยใู่ นสภาพท่ีเหมาะหรอื ดีข้นึ , ทาให้เรยี บ, ปรบั ปรงุ แต๊ง ทาให้เสมอ ปร่า ปรา๊ ก. แกไ้ ขให้เรยี บรอ้ ยย่ิงขึน้ ปรากฏ ปร๋าก็อด ปราชญ์ ปรา๊ ด ว. ลกั ษณะของรสทไ่ี มก่ ลมกลอ่ มไมแ่ น่ชดั วา่ เป็นรสอะไร ปราณ ปร๋าน - ลมปราณ - ลมปร๋าน ก. เห็นชดั , แจม่ แจง้ ปราด ปรา๊ ด น. ผูร้ ,ู้ ผู้มปี ัญญา น. ลมหายใจ ปราน ปร๋าน ปราณี ปรา๋ หนี,เหน็ ดู๋ ก. แล่นอยา่ งฉบั ไว เชน่ ปราดเขา้ ใส.่ ว. อาการที่ ปราบ ปรา๊ บ เปน็ ไปอยา่ ง ฉับไว เชน่ วิ่งปราด ปรามาส ปราม๊าด น. โคตร,วงศ์ ปรารถนา ปรา๊ ดทือหนา น. ผู้มีชวี ิต, สัตว์, คน ปราสาท ปราซา้ ด ก. ทาให้ราบ, ทาใหอ้ ยู่ในอานาจ น. การจบั ต้อง, การลูบคลา ก. ต้องการ, อยากได้, มงุ่ หมาย, ประสงค์ น. เรือนมยี อดเปน็ ช้นั ๆ สาหรับเปน็ ทีป่ ระทับของ พระเจ้าแผน่ ดินหรอื เป็นที่ประดษิ ฐานส่งิ ศักดส์ิ ทิ ธิ์.

ห น้ า | ๑๕๓ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ปริ ปริ๊ ปรนิ ิพพาน ปรน่ิ ิ่พพาน,นิ่พพาน ก. แยม้ , ผล,ิ แตกแต่น้อย. ปริบ กอื พรบิ่ ,กอื หลบิ น. การดบั รอบ, การดับสนิท, การดบั โดยไมเ่ หลือ; ปรม่ิ ปร๊ีม เรยี กอาการตายของพระพทุ ธเจ้าและพระอรหันต์. ปรี่ ปร๊ี ว. อาการกะพรบิ บ่อย ๆ ปรชี า ปรีชา ว. เสมอขอบ, เสมอพืน้ , (ในลกั ษณะอย่างนา้ ที่ข้นึ เสมอขอบตลิง่ ) ปรอื ปรือ ว. ล้น, ริน ๆ, เต็มเกือบจะล้น, เต็มเกนิ ไป, มาก ปรุ ปร,ุ๊ เป๋นรๆู เกินไป. ก. ร่เี ข้าไป. ปรงุ ปรงุ๋ ,ปอื สมเขรื่อง น. ความรอบร,ู้ ความรอบคอบ, ความหย่ังรู้, ความ ปรดู ปรู๊ด กาหนดรู้ - พงุ่ ไปโดยเรว็ - ผงุ่ ปรดู๊ ปลก หง็อกๆ น. ชื่อไม้ล้มลกุ ชนดิ หนง่ึ ขึ้นในนา้ ใบยาว ๆ ใช้มุง - ไหวป้ ลกๆ - ว^ายหง็อกๆ หลังคาและสานเส่ือ ปลกเปลย้ี ฮาม^ายแรง ปลง ปลง๋ ก. ทาให้เปน็ รู ๆ, สลักให้เป็นรู ๆ มลี วดลายตา่ ง ๆ. ว. เปน็ รเู ล็ก ๆ เชน่ หนา้ ปร;ุ ทะล,ุ ตลอด, เช่น เท่ียวเสียปรุ ปลงตก ปลง๋ ต็อก ปลงผม ปล๋งผม ก. ประสม, แตง่ ปลงศพ ปล๋งสอ็ บ ปลงอาบัติ ปล๋งอา๋ บั^ด ว. อาการทนี่ า้ หรอื ของเหลว พ่งุ ออกจากช่องแคบ ปลด ปล็อด โดยเรว็ แรง, และมีหมายความว่า ฉบั ไว ปล้น ปล็อน,อุก ว. อาการท่ยี กมือไหวถ้ ี่ผงก ๆ (ใชแ้ ก่กรยิ าไหว้ ว่า ไหวป้ ลก ๆ) ปลวก ปลว๊ ก ก. กะปลกกะเปลย้ี ก. เอาลง เชน่ ปลงหมอ้ ข้าว, ปล่อยหรอื เปล้ืองให้ พ้นไป (ในลักษณะทร่ี ู้สกึ ว่าหนกั อยู)่ ก. พิจารณาจนเห็นจริงแล้วปลอ่ ยไปตามสภาพ ก. โกนผม (ใชแ้ กบ่ รรพชิต) ก. เผาผี, จัดการเผาหรอื ฝงั ศพให้เสร็จสิ้นไป ก. บอก ความผดิ ของตนแก่ภิกษรุ ปู อืน่ เพื่อสังวรตอ่ ไป ก. เอาออก (ใชแ้ ก่สง่ิ ที่เกีย่ วอยู่ แขวนอยู่ คล้องอยู่ หรอื ขัดอยู่); และมีหมายความวา่ ทาใหพ้ น้ จากข้อ ผกู พันหรือพ้นจากตาแหนง่ หน้าท่ี เช่น ปลด หนี้ ปลดออกจากราชการ ก. คมุ พวกมีอาวุธครบมอื ตัง้ แต่ ๓ คนขึน้ ไปแย่ง ชงิ เอาสิ่งของของคนอืน่ ดว้ ยความบังอาจ. น. ช่ือแมลง รูปรา่ งคล้ายมด แต่สว่ นท้องกบั อกมีขนาด ไล่เล่ยี กนั หนวดมีลักษณะเปน็ ปลอ้ งกลมคล้ายลกู ปัด ไม่ หักงอเป็นขอ้ ศอกเหมอื นมด ส่วนใหญต่ ัวสีขาวหรือครมี ไม่ ชอบแสง อาศยั ทารังรวมกันอยเู่ ปน็ กลุ่มใหญบ่ นพืน้ หรือใต้ ดิน มักจะเอาดนิ มาสร้างคลมุ ทางเดิน บางชนดิ ทาลายไม้ ตน้ ไม้ ฯลฯ.

ห น้ า | ๑๕๔ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ปลอก ปลอ๊ ก ปลอ่ ง ปลอ๊ ง น. ส่งิ ท่ที าเป็นวงสาหรบั สวมหรือรัดของตา่ ง ๆ, ปล้อง ปล^อง,ปลอ่ ง เครื่องที่ทาสาหรับสวมสงิ่ ของตา่ ง ๆ เช่น ปลอกมดี ปลอกหมอน. ปลอด ปลอ๊ ด ปลอ้ น ปล็อน น. ชอ่ งหรือรทู ี่ทะลุข้ึนจากพื้นดนิ , สง่ิ ทเี่ ป็นชอ่ ง ปลอบ ปล๊อบ กลวงคลา้ ยท่อตงั้ ตรงขนึ้ ไปสาหรับควันข้ึนหรือรับ ปลอม ปล๋อม ลม, ชอ่ งทท่ี ะลขุ ึ้นจากถ้า ปลอ่ ย ปลอ๊ ย น. ชว่ งระยะระหวา่ งข้อของไม้ไผห่ รืออ้อย ฯลฯ, ปลงั ปลัง โดยปรยิ ายใชเ้ รยี กส่ิงทีม่ ลี ักษณะคลา้ ยคลึงเชน่ น้ัน ปลัง่ แวว,แวววบ่ั เชน่ คอปล้อง คอื คอที่มีร้วิ รอยเหน็ เปน็ ปลอ้ ง ๆ. ปลัด ปอื หลัด ชื่อหญา้ ชนิดหนงึ่ ชอบขึ้นในที่ช้นื แฉะ ตน้ เปน็ ข้อ ๆ ปลา ปลา๋ มีไสใ้ นระหวา่ งข้อเป็นปุยขาว. ปลากรมิ ค^าวเป๊ยี ก ก. พ้นจาก, ปราศจาก, เชน่ ปลอดคน ปลอดภยั . ก. ปล้ินเปลือกหรือเมล็ดในผลไม้ออกจากปาก, ลอกเปลือกผลไม้ออก เช่น ปล้อนมะพรา้ ว ก. พดู เอาอกเอาใจใหค้ ลายอารมณข์ ่นุ หมอง ก. ทาใหเ้ หมือนคนอื่นหรือสิง่ อน่ื เพ่อื ใหห้ ลงผิดวา่ เปน็ คนนัน้ หรือส่งิ นน้ั เชน่ ปลอมตวั . ว. ไม่แทห้ รอื ไมจ่ รงิ ตามสภาพของสงิ่ นน้ั เช่น ฟนั ปลอม ผมปลอม ก. ทาใหอ้ อกจากสิง่ ทต่ี ดิ อยู่ ผูกอยู่ หรือขอ้ งอยู่ เช่นปล่อยนักโทษ ปลอ่ ยนก; ยอมให้ เช่น ปลอ่ ยให้ เข้ามา; ละเลย เชน่ ปลอ่ ยให้บา้ นรกรงุ รงั ปลอ่ ย ใหน้ ้าล้น น. ช่อื ไม้เถาชนิดหน่ึง ใบอวบนา้ เถาและใบสีเขยี ว อ่อนหรือแดง มยี างเป็นเมือก ผลสกุ สมี ว่ งดา ยอด และดอกอ่อนกนิ ได้และใช้ทายาได้, ผกั ปลัง ก็เรียก ว. ผ่องใส, มีนา้ นวล, มกั ใช้เข้าคู่กบั คา เปลง่ เปน็ เปลง่ ปลัง่ น. ผู้มตี าแหนง่ หน้าทรี่ องจากผทู้ ม่ี ีตาแหนง่ หนา้ ท่ี เหนือตนโดยตรง เช่นปลัดกระทรวง ปลัดจังหวัด น. ช่ือสตั ว์น้าเลือดเย็นมีกระดูกสนั หลัง รา่ งกาย แบง่ เป็นสว่ นหวั ลาตวั และหาง สว่ นใหญห่ ายใจ ทางเหงือกยกเว้นปลาปอด มีครีบใชช้ ่วยในการ เคลอื่ นไหว บางชนดิ มเี กล็ด บางชนดิ ไม่มี รูปรา่ ง ลกั ษณะ ขนาดและพฤติกรรมแตกตา่ งกันมากมาย พบในแหลง่ น้าท่ัวไป. น. ชื่อขนมชนดิ หนึง่ ทาดว้ ยแปง้ เปน็ เส้นๆ ใสก่ ะทิ และน้าตาล

ห น้ า | ๑๕๕ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ปลากัด ปลา๋ ค^ี หริม,โหลกคี^หรมิ น. ช่ือปลานา้ จืดขนาดเลก็ ชนิดหนงึ่ ทารังเปน็ หวอดทผ่ี ิว ปลาร้า ป๊าร่า น้า ตัวผใู้ หญ่กว่าตวั เมยี มสี สี วยงาม สามารถพองครบี แผ่ ปลาหมึก หมึก ฝาเหงือกและเปล่งสใี หเ้ ข้มขน้ึ อีกในขณะตอ่ สู้ ชอบกัดกัน ปลาบ ปลา๊ บ น. ปลาหมักเกลอื ปลาย ปลา๋ ย ปลา้ ปลา น. ชอื่ สตั ว์ไม่มกี ระดูกสันหลังท่ีมีขาซึ่งเรียกว่า หนวดอยบู่ ริเวณหัว อาศัยอย่ใู นทะเล มถี ุงบรรจนุ ้า ปลิง ปลิง สดี าอยา่ งหมึกสาหรับพ่นเพื่อพรางตัว มีหลายสกลุ ปลิ้น ปลิ^น ว. อาการของความรสู้ กึ เจ็บหรือเสียวแปลบๆ ปลิ้นปลอก,ปลน้ิ ล้อกลวง น. ยอด, ท่สี ุด ปล้อน ปลิว ก. ใชแ้ ขนกอดรัดจับกุมเพ่ือจะให้อีกฝ่ายหนึง่ ลม้ หรอื ให้อยู่ในอานาจที่จะทาได้ตามใจตน, โดย ปลี ปริยายหมายความว่าพยายามทากจิ การอย่างเต็ม - ปลีกล้วย กาลงั , ปลกุ ปล้า, โคน่ ต้นไม(้ ถต.) - ปลนี อ่ ง ปลีก น. ชอื่ สตั ว์ไมม่ กี ระดูกสันหลัง ตัวยืดหดไดค้ ล้าย ทาก เกาะคนหรือสตั ว์เลือดอุ่นเพื่อดูดกนิ เลอื ด ปลม้ื อาศัยอยใู่ นนา้ จดื มหี ลายชนิด. ปลกุ เสก ปลกู ก. กลับขา้ งในบางสว่ นให้โผลอ่ อกมา เชน่ ปลิ้นตา, โผล่ยน่ื หรอื ทาใหโ้ ผลย่ ่นื ออกมาจากสิ่งที่มีอะไร หอ่ หุ้มอยู่ เช่น พุงปล้ิน ตาปล้นิ ก. ใช้อุบายลอ่ ลวงเพ่ือให้สาเร็จประโยชนต์ น ปลิ๊ว ก. ลอยตามลม, ถูกลมพดั , (ใช้แกส่ ่ิงที่มลี กั ษณะ เบา), ใชเ้ ป็นคาเปรยี บเทียบ มคี วามหมาย ปลี คลา้ ยคลึงเช่นนนั้ เช่น เดินตวั ปลิว - ปลีกล^วย น. ช่อดอกของกลว้ ยท่ยี ังมีกาบหุ้มอยู่; กล้ามเนื้อท่ี - ปลแี ข่ง มีรปู ลักษณะอยา่ งหัวปลี เชน่ ปลีนอ่ ง ปลก๊ี ก. แยกหรอื หลกี ออกจากหมูจ่ ากพวกไป, ยอ่ ย ปลื^ม ออกไปจากส่วนใหญ่ เช่น ขายปลีก เงนิ ปลกี ปลกุ เซก้ ก. ช่นื ใจ, อ่มิ ใจ, ยินดี โปล๊ก ก. เสกใหข้ ลัง ก. เอาต้นไม้หรอื เมล็ด หนอ่ หวั ใส่ลงในดินหรือสงิ่ อืน่ เพื่อใหง้ อกหรือใหเ้ จริญเติบโต, ทาให้ เจรญิ เติบโต, ทาใหง้ อกงาม เช่น ปลูกไมตรี เช่น ปลูกไมตรี; เอาสิง่ ตา่ ง ๆ มาปรุงกนั เข้าเพื่อทา เปน็ ทอี่ ย่หู รือที่พักอาศยั โดยวิธฝี งั เสาลงในดิน เช่น ปลูกบา้ นปลูกเรือน, ปลกู สร้าง

ห น้ า | ๑๕๖ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ปวง ป๊วง ว. ท้ังหมด, ท้ังสน้ิ , เชน่ ปวงชน, มักใช้เขา้ คู่กบั คา - ทงั้ ปวง - ทั่งป๊วง ท้ัง เป็น ทั้งปวง เชน่ ชนท้งั ปวง ป่วง ป๊วง น. โรคระบาดมอี าการให้ท้องร่วงและอาเจียน ปวด ป๊วด,แจบ็ ,เซ้ียบ ก. รสู้ กึ เจบ็ ต่อเนื่องอยู่ในร่างกาย เช่น ปวด - ปวดเม่ือย - ปว๊ ดเหม่ือย,ม-เหล่อื ย หวั ปวดทอ้ งเยย่ี ว ปวดฟัน ตวั - ปวดท้อง - แจ็บพงุ ,เซ้ียบพงุ ก. มวน, อลวน, อาการทปี่ วดมวนอยูใ่ นท้องเพราะ - ปวดท้องข้ี - แจ็บพุงข่ี อาหารเป็นเหตุ - ปวดท้องเยีย่ ว - แจ็บพุงเหย่ียว ว. วนเวยี นกลับไปกลับมา ปว่ น ปว๊ น,สาป๊วน ก. รสู้ กึ ไม่สบายเพราะโรคหรือความไข้หรือเหตอุ ่ืน ปว้ น ป^วน ทที่ าให้รสู้ กึ เช่นนนั้ - ปว้ นเป้ียน - ป^วนเปี^ยน ปว่ ย ปว๊ ย,ค^าย ก. เสยี งานเสียการ, ไรป้ ระโยชน์, เช่น ป่วยการพดู . ว. - ปว่ ยไข้ - ป๊วยค^าย เรยี กคา่ ชดเชยการงานหรือเวลาทเี่ สียไปว่า คา่ ป่วยการ ป่วยการ ปว๊ ยกา๋ น ก. ยอมใหใ้ ช้, ยอมใหข้ อ; ยอมใหว้ ่ากล่าว, ยอมให้ ปวารณา ปา๊ วารณา ตักเตอื น, บอกเปิดโอกาสไวใ้ ห้ น. เปลอื กไม้ท่เี ขาลอกเอามาทาเชอื ก เช่น ปอ ปอ ป๋อ กระเจา ก็ลอกเอามาจากตน้ กระเจา - เชือกปอ - เฉยี กป๋อ น. ชอื่ แมลงหลายชนิดหน่ึง หวั และอกส้ันป้อม ปอ แมงบี่ ส่วนท้องแคบและยาว หนวดสน้ั เล็กมองคลา้ ยขน ตาโตใหญ่ ๒ ขา้ งดูเตม็ หัว ปีก ๒ คู่ ขนาดเทา่ ๆ ป้อ ม^ายแรง,ม^ายหรอด กันหรือโตกวา่ กนั เลก็ น้อย ลักษณะยาว บางใส มี ปอ้ ยอ ยอ เส้นปีกมากมาย อาจมสี ตี ่าง ๆ เช่น ส้ม เหลือง หรือนา้ เงิน, แมลงปอ ก็เรียก ปอก ปอ๊ ก ว. ออ่ นแอ, ทอ้ แท.้ - ปอกลอก - ปอ๊ กหลอก ก. ตามใจหรอื เอาใจจนเกนิ ไป, ยกย่องเยนิ ยอจน ปอก ล่ิด เกินพอดี, บารุงบาเรอจนเกินไป. - ปอกมะพรา้ ว - ล่ดิ พร้าว ก. ทาใหเ้ ขาหลงเช่อื แล้วก็ลอกชงิ ทรัพย์ไป - ปอกสบั ปะรด - ล่ิดโหลกหนัด ปอง ป๋อง ก. เอาเปลอื กหรือสงิ่ ทห่ี ่อหุ้มออก. - ปองรา้ ย - ป๋องร่าย ก. ม่งุ , หวงั , มงุ่ หมาย.

ห น้ า | ๑๕๗ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ปอ่ ง ปอ๊ ง น. ชอ่ื แมงหลายชนดิ หนึ่ง หัวติดกับอกเป็นสว่ น - แมลงป่อง - แมงป๊อง เดียวกัน รปู รา่ งค่อนไปทางสเ่ี หลี่ยมยาว ส่วนทอ้ ง เป็นปล้อง ๆ ขนาดไล่เล่ยี กับอก ๗-๘ ปล้อง ส่วนท่ี ป้อง ป^อง เหลอื เล็กลงตอ่ กันยาวคล้ายหาง ที่ปลายมเี หล็กใน - ป้องกัน - ป^องกัน สามารถต่อยใหเ้ จ็บปวดได้ มีขา ๔ คู่ ด้านหน้ามี ปอด ปอ๊ ด สว่ นของปากขยายใหญโ่ ตกวา่ ขา ลกั ษณะเหมือน กา้ มปใู ช้สาหรับจับเหยื่อ. ปอดลอย กลวั ,ใจ๋เฮย้ี ว ก. กนั , กน้ั , บงั ไว้, คมุ้ ครอง ปอดแหก คี^คล้าด,ตั^บพอง ปอน แตง๊ ตวั มอซอ น. อวยั วะทาหนา้ ท่เี ก่ยี วกับการหายใจอยูภ่ ายใน ป้อน ป^อน ร่างกายของคนหรือสัตว์ท่ีมีกระดกู สนั หลงั เปน็ - ปอ้ นข้าว - ป^อนค^าว ส่วนมาก ปอบ ปอ๊ บ ก. ใจไม่สู้ดีชักจะหวาด ๆ, ใชว้ ่า ปอด กม็ ี - ผปี อบ - ผีป๊อบ ก. กลัว, หวาดกลัว ปอม ปอ็ กกอ๋ ว. ขะมกุ ขะมอม, ไมใ่ ชข่ องดี ปอ้ ม ป^อม,ป่อม ก. เอาอาหารส่งใหถ้ งึ ปากหรือใส่ปากใหก้ ิน - ปอ้ มยาม - ป^อมยาม - ตารวจท่ปี อ้ ม - ตาร้วดเถ่ป^อม น. ผชี นดิ หน่งึ เช่อื กนั วา่ สิงอยใู่ นตัวคน กินตบั ไตไส้ - ตารวจในป้อม - ตาร้วดในป่อม พุงจนหมดแลว้ ออกไป คนนน้ั กต็ าย ปะ ป๊ะ น. กงิ้ ก่า, บางทีว่า กะปอม - ปะผา้ - ป๊ะพ^า น. หอรบ; ทอ่ี ยูห่ รือท่ีพักซ่ึงทาขนึ้ ใช้กนั แดดกันฝน - หนา้ ปะ - น^าปะ๊ เชน่ ป้อมตารวจ. ปะขาว ผ่อต๋า ปะทะ ตอ๊ โซ^ ก. มาเจอกัน, มาประเชิญหน้ากนั ; เอาวัตถุ เช่น ผา้ ปะทะปะหัง พอถนั ,พอถนั ด^าย หรอื ไม้ ปดิ ทบั ส่วนทีช่ ารดุ เป็นช่องเปน็ รู เช่น ปะ ปะทุ กือโถะ ผา้ ปะวา่ ว, ปดิ ทบั เช่น ปะหนา้ น. ชายผู้จาศีลนงุ่ ห่มผา้ ขาว ปะปน ปน๋ ,ปน๋ กนั ก. โดนกนั , กระทบกัน, เชน่ เรือปะทะกนั ก. พยุงไว้, ทานไว้, ประคองไว้. ปะรา ป๊ารา ก. แตกหรอื ผุดออกมาดว้ ยแรงเบง่ ดนั เช่น ภเู ขาไฟ ปะทุ ก. ปนกัน (มกั ใชใ้ นลกั ษณะท่ีสิง่ ต่างชนดิ ต่าง ประเภทระคนปนกัน), บางทีกใ็ ช้หมายความอยา่ ง เดียวกับ ปน น. สง่ิ ปลกู สรา้ งข้นึ ชั่วคราว มเี สา หลังคาแบนดาด ดว้ ยผ้าหรือใบไม้

ห น้ า | ๑๕๘ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ปะหงับ,ปะหงบั ๆ พอื หงาบๆ ว. อาการที่ทาปากหงบั ๆ อย่างอาการของผปู้ ว่ ย ใกลจ้ ะตาย เชน่ นอนเจ็บปะหงับ ๆ ปะเหลาะ ปอื จอ็ บ,ทาดี ก. พดู จาหว่านลอ้ มเอาอกเอาใจ เชน่ ผใู้ หญ่ ปะเหลาะเด็ก, พดู หรือทาสนิทชิดชอบใหเ้ ขาพึงใจ ปัก หล่างวั เพ่อื หวงั ประโยชนต์ น ปักเป้า ปา๋ ป^าว ก. ตงั้ ฝังลง เชน่ ปักเสาววั ให้กินหญา้ กลางทงุ่ น. ชื่อปลาทะเลชนิดหนงึ่ ลาตวั ป้อมหรือกลมมาก ปัง ปงั่ (คือหนมปัง๋ ) นอ้ ยแล้วแต่ชนิด ขนาดยาวต้งั แต่ ๖-๖๐ เซนตเิ มตร สามารถพองตวั ได้ ผิวหนงั มหี นาม ฟนั มี ปัง ปา้ ง ลักษณะเป็นกระดูกแขง็ ไม่มีครีบท้อง บางชนดิ พบ ในน้าจืด ไม่ควรนามารับประทาน. ปจั จัย ปัดใจ๋ น. อาหารชนิดหน่ึงทาด้วยแป้งผสมเชื้อ เรียกว่า ขนมปัง ปัจจบุ ัน และนี,เถโ่ ยน้ ี^,ปัจจ๊บุ นั ว. อาการทีถ่ ูกปาหรอื ทบุ ตอี ย่างจังๆ; ถกู ตรงที่ บัญจ ป๋นั จ๊ะ หมาย; เสียงดังเชน่ เสียงของตกหรือปืนดัง น. เหตอุ นั เปน็ ทางใหเ้ กิดผล, หนทาง, และ ปัญญา ปั๊นยา หมายถงึ เงินตราก็ได้ (มักใชแ้ กภ่ ิกษุสามเณร) น. เวลาเดียวน,้ี ทนั ที ปัญหา ปัน๊ หา ว. ห้า.(บัญจศีลา คือศลี หา้ ),การงดั ขอ้ มอื กันก็เรียก ปัด ป^ั ด “ปน๋ั จะ๊ ” - ปัดกวาด - ปั^ดกว๊าด น. ความรอบรู้, ความรทู้ ว่ั , ความฉลาดเกดิ แต่การ - ปดั ทีน่ อน - ป^ั ดเถ่นอน เรยี นรู้ - ปัดเป่า - ป^ั ดปา๊ ว น. ขอ้ สงสัย, ขอ้ ขดั ขอ้ ง - ปัดแขง้ ปัดขา - ปดั แขง่ ปัดขา ก. ทาให้หมดไปพ้นไปด้วยการพัดหรอื โบก เชน่ ปัด - ลูกปดั - โหลกป^ั ด ฝนุ่ ปัดแมลงวนั ; เบนไป, เฉไป, เดินขาปัด; กระทบ ปัดๆ ปั^ดๆ เสยี ดไป, น. เมด็ แก้วเปน็ ต้นมีรตู รงกลางสาหรับ รอ้ ยเปน็ เคร่ืองประดบั ต่าง ๆ เรียกวา่ ลกู ปดั ปัน ป๋ัน(แบง๊ ป๋นั ) ปั่น ปั๊น,ฮนั้ ,มนุ้ ว. อาการทโี่ กรธกระฟัดกระเฟยี ด, อาการท่ดี ้นิ พราดๆ ปน่ั ป่วน ยงุ ใจ๋ ก. แบง่ เชน่ ปันเป็นส่วน ๆ ก. ทาใหห้ มุน, ทาใหเ้ วยี น, เชน่ ปนั่ แปะ ปัน่ โป; หมนุ เชน่ หวั ปัน่ ก. เคลอ่ื นไหวไปมาอย่างรนุ แรงผดิ ปรกติ เช่น ทะเลปั่นปว่ น; สบั สนวุน่ วายผดิ ปรกติ เช่น ใจคอ ปัน่ ปว่ น ท้องปนั่ ปว่ น

ห น้ า | ๑๕๙ ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ปั้น ปั^น,ทา ก. เอาส่งิ อ่อน ๆ เชน่ ข้ผี งึ้ ดนิ เหนียว มาทาใหเ้ ปน็ - เคร่ืองปน้ั - เขร่ืองปั^น รปู ตามท่ีต้องการ เช่น ปั้นนตุ๊กตา; สร้างขน้ึ , - ปน้ั สหี น้า - ทาหนา่ เสกสรรขึน้ , เช่น ป้ันพยาน ปั้นเรือ่ ง; ชุบเลย้ี งและ - ปั้นลม - ปั^นลม อบรมสั่งสอนให้เปน็ คนดี เช่น ฉันป้ันเขามาจนไดด้ ี. ปั้น ป^าน น. ภาชนะดินสาหรบั ชงน้าชา มีพวยเหมือนกา ปัสสาวะ เหยย่ี ว น. เยย่ี ว ปา ซด่ั ก. ซัดไปดว้ ยอาการยกแขนขึ้นสูงแล้วเอยี้ วตัว ป่า ป๊า น. ท่ที ม่ี ีตน้ ไม้ตา่ ง ๆ ข้ึนมา - ปา่ ชา้ - ป๊าเปร๊ว,เปรว๊ - ปา่ ไม้ - ปา๊ ม่าย น. ปา่ ไม้ออ่ น, ป่าซึง่ ไดถ้ างทาไรม่ าแล้ว และมไี มร้ นุ่ ใหม่ - ปา่ ดง - ป๊าดง๋ เกิดขึ้น ซงึ่ โดยมากมักเป็นไมช้ นิดข้ึนเรว็ เนอ้ื ไม่ใครแ่ ขง็ ป่าใส ปา๊ ใส ป่าโปร่ง ป๊าไส น. ป่าทมี่ ีต้นไม้ใหญ่ขนึ้ ไม่หนาแน่นนัก ป้า ป^า น. พ่สี าวของพ่อหรือแม่ หรือหญงิ ทมี่ ีวยั ไลเ่ ลีย่ แต่ - พีส่ าวของแม่ - แหม่ป^า แก่กวา่ พอ่ หรือแม่, คาเรยี กหญิงที่ไม่ร้จู กั แต่มกั มี อายแุ ก่กว่าพ่อหรือแม่ ปาก ปา๊ ก น. ส่วนหนงึ่ ของร่างกายคนและสตั ว์ อย่ทู ี่บริเวณ ใบหน้า มลี ักษณะเป็นช่องสาหรบั กนิ อาหารและใช้ ปากกา ปา๊ กก๋า สาหรับเปล่งเสียงได้ดว้ ย; และหมายถงึ ส่วนต่าง ๆ ปากคบี ปา๊ กขีบ ที่อยใู่ นบริเวณปากเชน่ ปากเป่อื ย; ขอบชอ่ งแห่งสง่ิ ตา่ ง ๆ เช่น ปากหมอ้ ปากไห; ต้นทางสาหรบั เข้า ปากนา้ ปา๊ กนา่ ม ออก เชน่ ปากช่อง ปากตรอก; กลีบดอกกล้วยไม้ คล้ายรปู กรวยหรือหลอดทอ่ี ยู่ตรงกลางเป็นที่อยู่ ปากบอน ปา๊ กคัน ของเกสร, กระเป๋า ก็เรยี ก; ใช้เป็นลักษณนามของ ส่ิงบางอยา่ งเชน่ แหอวนหรือพยานบุคคล เชน่ แห ปากหนงึ่ อวน ๒ ปาก พยาน ๓ ปาก. ก. พดู เชน่ ดีแตป่ าก น. เคร่ืองสาหรับขดี เขยี นชนิดหนึ่ง น. เครือ่ งคบี เป็นเหล็ก ๒ ขา สว่ นมากมปี ลาย แหลม สาหรับคีบสิง่ ของ น. บรเิ วณที่แควไหลลงมาบรรจบลานา้ ใหญ่ เช่น ปากนา้ โพ หรอื บริเวณท่ีลานา้ ใหญ่ไหลลงสู่ ทะเลหรอื ทะเลสาบ เช่น ปากน้า เจ้าพระยา ปากน้าบางปะกง ว. อาการท่ปี ากอยู่ไม่สขุ ชอบพดู ชอบฟ้อง, ปากคัน หรอื ปากตาแย ก็ว่า

ห น้ า | ๑๖๐ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ปากเปียก ป๊ากเปย๊ี ก น. เรียกการว่ากล่าวตักเตือนซา้ แลว้ ซา้ เลา่ ก็ยังไม่ ปาง ได้ผลตามที่มงุ่ หมาย - ปางเม่ือ ป๊าง,ป๋าง น. คร้ัง, คราว, เมอื่ , เชน่ ปางก่อน: ว. แทบ, เกือบ, - ปางตาย - ปา๊ งเหมื่อ จวน, เช่น ปางตาย วา่ จวนตาย ป้าง - ป๋างต๋าย,แข่ด๋อย,แฉ็ด ปาฏิหารยิ ์ จดี อ๋ ย น. ช่อื โรคชนิดหนึง่ มีตับและมา้ มโต มีไขค้ ลุมเครือ ป^าง(ค^ายป^าง) เร้อื รงั คือ ไข้จบั ส่นั เรื้อรัง ปาด น. ส่ิงท่ีนา่ อศั จรรย์, ความอัศจรรย์, ก. กระทาสงิ่ ท่ี - ปาดหน้า ปา๊ ต๊หิ าน ตามปรกติทาไม่ได้ เชน่ ปาฏิหาริย์ขึน้ ไปอยูบ่ น - ปาดตาล หลังคา ปาทาน ป๊าด น. สัตว์ชนิดหนง่ึ รปู คล้ายเขียด ชอบอยตู่ ามต้นไม.้ ปาน - ป๊าดน^า ก. ฝาน, เชอื ด, เถอื . ปาดหนา้ ก. เอาส่วนทีไ่ ม่ ป่าน - เฉยี ดโน้ด ต้องการออก เช่น ขบั รถปาดหนา้ - เชอื กป่าน ปาโบ,แค้กปาทาน น. ชอ่ื แขกพวกหนึ่ง - ปา่ นนี่ ปา๊ น,จาป๊ยุ น. รอยสแี ดงหรือสดี าเปน็ ต้นทเ่ี กดิ เป็นเองตาม ปา้ น ร่างกายบางแหง่ แต่กาเนิด ปา่ ย ป๊าน,ป๊า น. ชือ่ พรรณไม้หลายชนดิ หลายสกุลในหลายวงศ์ ปา้ ย - เฉียกปา๊ น เปลอื กเปน็ ใยเหนียว ใช้ทอผา้ และทาเชอื ก - ปา๊ นี^ ปาราชกิ ป^าน,เถอ่ (ม^ายคม) ว. ท,ู่ ไมค่ ม ป๊าย ว. ปีนข้ึนไปด้วยความยากลาบาก, มักใชเ้ ขา้ คูก่ ับ ปาลม์ คา ปนี เปน็ ป่ายปีน หรอื ปนี ป่าย ป^าย น. แผน่ หนังสอื หรือแผ่นเคร่ืองหมายทบี่ อกใหร้ ู้ เช่น ปา้ ยชื่อหา้ งร้าน ปา้ ยจราจร; ก. ทาใหต้ ดิ ป๊าราชก่ิ เฉพาะทีใ่ ดทีห่ น่งึ , ทาอย่างหยาบ ๆ ไม่ต้องการ ประณตี บรรจง, ทาใหเ้ ปรอะเปอื้ นดว้ ยอาการคลา้ ย ปา๋ ม เช่นน้นั , และมีหมายถึงลักษณะอาการที่คลา้ ยคลึง เชน่ นน้ั เชน่ ปา้ ยความผดิ ใหผ้ ้อู ื่น น. ช่ืออาบตั ทิ ่ีภกิ ษุตอ้ งเขา้ แล้วขาดจาก เพศสมณะ. ว. ผู้ พ่ายแพ้, ผูต้ อ้ งอาบตั ปิ าราชิก คาว่า ปาราชกิ หมายถึง อาบตั หิ นัก ๔ ข้อไดแ้ ก่ ๑. เสพเมถุน ๒. ฆา่ คน ๓. ลกั ทรพั ยร์ าคา ๑ บาทข้นึ ไป ๔. อวดอุตริมนสุ ธรรม, อาบตั ิ ๔ ขอ้ นี้ เรียกวา่ ปาราชกิ ภกิ ษุใดต้องเขา้ แล้วยอ่ มพน้ จาก ความเป็นภกิ ษกุ ลบั มาบวชอกี ไมไ่ ด้ น. ชื่อเรียกไมต้ ้นชนดิ หนง่ึ ท่ีนาเขา้ มาจาก ตา่ งประเทศ เช่นปาลม์ ขวด ปลกู เป็นไมป้ ระดับ , ปาลม์ น้ามนั ปลูกใช้ผลและเมล็ดทาน้ามัน

ห น้ า | ๑๖๑ ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ปาวๆ ป๋าวๆ ว. เสียงรอ้ งเอ็ดอึงและซ้าซาก ปา่ ว ป๊าว ก. บอกใหร้ ทู้ ั่วกัน ปิ้ง ปิง ก. ทาให้สุกดว้ ยการวางไวเ้ หนือไฟ ปิ่น ปิ๊น น. เครือ่ งประดับสาหรับปักผมท่ีม่นุ เป็นจุก; จอม, ยอด, เชน่ ปน่ิ พภิ พ ปน่ิ โต ช่นั ,ปน่ิ โต๋ น. ภาชนะสาหรับใสข่ องกนิ ซ้อนกันเป็นชนั้ ๆ มีหู รอ้ ยหวิ้ ได้, ลักษณนามว่า เถา เช่นปิ่นโต ๒ เถา ปี ปี๋ น. เวลาชว่ั โลกโคจรรอบดวงอาทิตยค์ รั้งหนง่ึ ราว ๓๖๕ วนั ; เวลา ๑๒ เดือนตามสุริยคติ ปี่ ป(๊ี ปา๊ วป)๊ี น. เครือ่ งดนตรปี ระเภทเป่าลมอย่างหน่ึงทใ่ี ชล้ น้ิ ตัวปหี่ รอื เลาปม่ี กั ทาด้วยไม้แก่น ปี้ ปี^,กันตือเหมยี ก. ร่วมเพศเพื่อสืบพนั ธ์ุ (ใชแ้ ก่ นก เป็ด ไก่ เป็น ตน้ ) ปีก ปกี๊ น. อวัยวะสาหรบั บนิ ของนกหรอื แมลง, ส่วนของส่ิง - ปีกนก - ปก๊ี น็อก ตา่ ง ๆ ท่มี ลี ักษณะเช่นน้ัน เชน่ ปีกไม้ ปีกเคร่ืองบิน - ปีกไม้ - ปก๊ี มา่ ย ปนี ตา๊ ย ก. ไตโ่ ดยใชม้ อื และเท้าเกาะยึดขนึ้ ไป ปีบ ปี๊บ น. ไมต้ น้ สูงใหญพ่ อใช้ แต่กม็ ีดอกตั้งแต่ต้นเลก็ ๆ - ต้นปีบ - ต็อนปบ๊ี ดอกสีขาวสะอาด ลักษณะกลีบเป็นหลอดยาวบาน เวลาเย็นตลอดไป จนถึงอกี เย็นหน่งึ แลว้ รว่ ง เวลา ปี๊บ เป๊บ บานมีกลิน่ หอมนกั บางทีดอกแห้งใช้ปนกับยาสบู ปีบ๊ ท^ุ ง,ถ่งุ คล้ายกบั เคร่ืองปรุงอย่างหน่งึ - ปบี๊ ใส่น้า - ทุ^งซา้ ยนา่ ม ว. เสียงเชน่ เสียงเสือร้อง. - น้าในปีบ๊ - น่ามในถุ่ง น. ภาชนะใสน่ ้า ปึ่ง ปึ๊ง ว. ทาท่าไว้ยศไม่อยากพดู จาด้วย; ทาทีเฉยแสดง ปืน ปื๊น อาการคล้ายกบั โกรธ, ปึง่ ชา น. อาวุธสาหรับยงิ ใหล้ ูกออกจากลากลอ้ งด้วยกาลงั ปอื๋ ปดื (ดาปืด) ดินระเบดิ หรอื แรงอัด ปงุ้ ก่ี ซาก,ี ซากี่ ว. ดาสนทิ , ดามาก, มดื น. เคร่อื งสานคล้ายรูปคลา้ ยเปลอื กหอยแครง ใช้ ปุ่ม ปุ๊ม สาหรับโกยดนิ - ป่มุ ฆ้อง - ปุ๊มค่อง น. ปม, ของทนี่ นู ขนึ้ จากพื้นเดิม เชน่ ปมุ่ ฆ้อง ปุย ปุ๋ย - ปุยฝ้าย - ปุ๋ยฟ^าย น. ของทเ่ี ปน็ ใยฟูอยา่ งสาลีหรือขนสัตว์บางชนดิ เช่น ปยุ ฝ้าย ปยุ สาลี สนุ ัขขนเป็นปยุ .

ห น้ า | ๑๖๒ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ปุ๋ย บ่อื ยา น. สงิ่ ทใี่ สล่ งไปในดินหรือให้ธาตุอาหารพชื หนง่ึ ปู ปู๋ หรือหลายธาต.ุ (คาว่า “บือ่ ยา” เพย้ี นมาจากคาวา่ “บายอ” ใน ปู่ ผอ่ แก๊ ภาษามาลายู คือ ปุ๋ยคอก มาจากมลู สัตว์ เช่น มูล- ปูน ปู๋น วัว, มูลไก่ เรยี กว่า บอ่ื ยาข่ีงัว, บ่ือยาขก่ี ๊าย ปจั จุบนั - ปนู ซีเมนต์ - ปู๋นซาแมน ใชป้ ุ๋ยเคมกี ันมาก จึงเรยี กวา่ ปุย๋ ) - ปูนกนิ หมาก - ปู๋นกนิ มา้ ก - ปูนแดง,ปนู ขาว - ปนู๋ แดง๋ ,ปนู๋ ขาว น. ชือ่ สัตวไ์ ม่มีกระดกู สันหลังมขี า ๕ คู่ คแู่ รกเปน็ เป๋ เพล้ ก้าม รยางค์ทีป่ ลอ้ งทอ้ งไม่ใชใ้ นการวา่ ยนา้ มีหลาย - ขาเป๋ - ขาเพ้ล วงศ์ เชน่ ปูดาหรือปูทะเล ปูม้า ปแู สม เป๊ก แขงโค้ก เป็ด แปด็ น. พอ่ ของพ่อ, ผัวของยา่ , ญาติผูช้ ายหรือชายที่นบั เป็น เป๋น ถือชั้นปู่ เปรต เปร๊ด น. หนิ ปนู หรอื เปลือกหอยเม่ือถูกเผาจนสลายตัว , ปูนกนิ กับหมากหรือปนู แดง ในคาเชน่ ป้าย เปรม เปรม๋ ปูน ปูนกดั ปาก, ปนู ขาว; ปนู ซีเมนต์ ในคาเช่น เท เปรย ทอื แหลงเปร๋ยๆ ปูน โบกปูน. เปรอะ เปรอ๊ ะ ว. บิดไป, เฉไป, ไถลไป, เช่น ขาเป๋ ผมเป๋, มกั ใช้ - เปยี กชุ่ม - เปยี๊ กเปร๊อะ เข้าคกู่ ับคา ไป๋ ว่า เปไ๋ ป๋ หรือ ไปเ๋ ป๋ ว. ใช้ประกอบคา แขง็ วา่ แข็งเป๊ก หมายความว่า แข็งมาก. น. สัตวพ์ วกนก รปู คลา้ ยห่านแต่ตัวเล็กกวา่ ก. คากริยาสาหรับแสดงความสมั พนั ธ์ระหว่างคากบั คา เพ่อื ให้เห็นวา่ คาหน้าและคาหลงั มีภาวะ คอื ความมี ความเป็น เกี่ยวข้องกันอยา่ งไร เช่น ท่านเป็นเจา้ เขา เป็นนาย. เปน็ ๒ : ก. สามารถ, ได้, เชน่ เตน้ เปน็ รา เป็น. ว. ยงั มีชวี ติ อย,ู่ ยงั ไม่ตาย, เช่น ปลาเปน็ น. สัตวพ์ วกหนึง่ เกิดในอบายภมู ิ คือ แดนทุกข์, ผี เลวจาพวกหน่ึง มหี ลายชนิด ชนดิ หนงึ่ ตามทีว่ า่ กัน ว่ามรี ปู รา่ งสงู โย่งเยง่ เทา่ ต้นตาล ผมยาวหยอกห ยอย คอยาว ผอมโซ มีปากเท่ารเู ขม็ มือเท่าใบตาล กนิ แตเ่ ลอื ดและหนองเป็นอาหาร มกั รอ้ งเสยี งดงั วด้ี ๆ ในตอนกลางคนื ก. สบาย, รนื่ เริง. น. ความรกั , ความ ชอบใจ. ก. กลา่ วข้นึ มาลอย ๆ เพือ่ ให้ผอู้ ืน่ ไดย้ ิน. ว. อาการ ท่ีกล่าวขึ้นมาลอย ๆ เพื่อใหผ้ ู้อน่ื ไดย้ นิ เช่น เคยพูด เปรยไว้ พดู เปรย ๆ ว. เลอะ, เปยี กชุ่ม

ห น้ า | ๑๖๓ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย เปราะ โหลกเขือเปร๊ะ น. มะเขือเปราะ เปราะ กอื เปร๊าะ น. ว่านชนิดหน่งึ หัวและใบมีกลิน่ หอม เปราะ เปร๊าะ ว. หักง่าย, แตกง่าย เปรยี ง เปรียง น. เถาวัลย์เปรยี ง เปรี้ยง เปรี^ยง ว. เสยี งดงั ลั่นอย่างเสียงฟา้ ผ่า; จดั , กลา้ , (ใชแ้ ก่ - แดดเปรย้ี ง - แดด๊ เปรี^ยง แดด) ในคาวา่ แดดเปรย้ี ง เปรียบ เปรย๊ี บ(เปรีย๊ บเถยี บ) ก. เอาสงิ่ หนง่ึ เขา้ มาเทยี บกับอีกสิง่ หนงึ่ เพอื่ ให้เหน็ วา่ ใกลก้ ัน เสมอกัน หรือผดิ กัน เปรียว แห,เปลย๊ี ว ว. ไม่เชอ่ื ง, วอ่ งไว, (ใชแ้ กส่ ัตว์บางชนดิ เชน่ นกหรอื ไกเ่ ปน็ ต้นที่ไม่คนุ้ คน) เปรี้ยว เปรี^ยว,ซ็อม ว. มรี สอย่างหน่ึงอยา่ งรสมะนาว มกี ลนิ่ หรอื รส - เปร้ยี วมาก - ซอ็ มเปรี^ยว,ซอ็ มแรง อย่างอาหารบูดหรอื อาหารเสีย เปรียะ เปรย๊ี ะ ว. เสยี งที่เกดิ จากส่ิงของที่แตกหรอื ขาดเปน็ ตน้ ซง่ึ มี - ถูกต้องเปรียะ - ต^องเปร๊ยี ะ เสียงดงั เช่นน้ันอย่างแกว้ แตก; อาการท่ีแกว้ หลู น่ั - แน่นเปรียะ - แนน็ เปร๊ยี ะ เพราะข้ึนไปบนท่สี งู ๆ เปน็ ต้น; โดยปรยิ าย - ตงึ เปรียะ - เสง็ เปร๊ยี ว หมายความว่า คล่องไม่ตดิ ขดั เชน่ พดู เปรย๊ี ะ, มาก - พดู มาลายูได้ - ทอื แหลงแค้กด^าย เกนิ ไป เช่น ตึงเปรีย๊ ะ เปรียะ เปรยี๊ ะ เปล เปล(๋ เวเปล) น. เครื่องสาหรับนอน ใชไ้ กวหรือโยก, เคร่ือง สาหรับนอนเล่นแกว่งไกวไปมาได้ เปลง่ เปล๊ง ก. ฉายออก, แผ่ออก, เชน่ เปล่งรัศมี, ออกเสยี ง - เปลง่ เสยี ง - เปลง๊ เสยี ง เชน่ เปล่งเสียง. ว. แจ่มใส, สกุ ใส - เปลง่ ปลัง่ - แวว เปลว เปลว๋ น. เรียกไฟทีล่ ุกแลบออกมาหรือพวยพุ่งขน้ึ - เปลวไฟ - เปล๋วไฟ วา่ เปลวไฟ เปล่า ม^าย,กอื่ ด็อก,ปล๊าว ว. ว่าง, ไม่มอี ะไรอนื่ , เช่น มือเปล่า ปากเปล่า; เป็น - เปล่าประโยชน์ - ม^ายด^ายอีไหร คาปฏิเสธ แปลวา่ ไม่มี ไมเ่ ป็นอย่างนัน้ . ก. อา้ งวา้ ง - ปากเปลา่ - ป๊ากกื่อด๊อก เชน่ เปลา่ ใจ. - จานเปลา่ - ชามกอื่ ดอ๊ ก - ได้เปล่าเสยี เปลา่ - ด^ายปล๊าวเสียปล๊าว, น. ชอื่ ต้นไมพ้ วกหนึ่งมี ๒ ชนิด เปลา้ ใหญต่ ้น ด^ายเสยี กือ่ ด๊อก โต เปลา้ เล็กต้นเป็นพุ่ม มีอยูต่ ามปา่ ใช้ทายา เปลา้ ปล^าว น. ช่อื นกในวงศเ์ ดยี วกบั นกเขาและนกพิราบ ลาตวั สเี ขยี วเห็นไดช้ ดั แตล่ ะชนดิ แตกตา่ งกนั ตรงสีท่ี เปล้า ปลา่ ว(นอ็ กปล่าว) หน้าอกและไหลซ่ ่ึงอาจมสี ีมว่ งหรือนา้ ตาล กินผลไม้ หากินเป็นฝูง

ห น้ า | ๑๖๔ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย เปลาะ เปล๊าะ น. ระยะทีม่ ัดหรือขอดไวเ้ ป็นตอน ๆ, ลักษณะท่ีมัด หรอื ขอดไวเ้ ปน็ ตอน ๆ, เช่น ผกู เปน็ เปลี้ย เปลยี ,ฮายม^ายแรง เปลาะ แกป้ ญั หาเปน็ เปลาะ ๆ ว. ขาดกาลงั ทจี่ ะเคลื่อนไหวได้ตามปรกติ เชน่ แขน เปลี่ยน เปลอี๊ น,ผลดั ,แหลก ขาเปลี้ยไปหมด - เปลีย่ นคน - เปล๊ีอนคน ก. แปรหรอื กลายไปจากลักษณะหรอื ภาวะเดิม, - เปล่ียนเสอื้ ผา้ - ผลดั พ^า เอาสิง่ หนึ่งเข้าแทนอกี สงิ่ หนึง่ โดยกรรมวิธตี ่าง ๆ - เปลี่ยนส่งิ ของกัน - แหลกกนั เชน่ แลกเปลยี่ น ผลดั เปลีย่ น สบั เปล่ยี น เปล่ียนแปลง, ย้าย เชน่ เปล่ียนที่ เปลย่ี ว เปลี๊ยว อยู่ เปลย่ี นพรรค เปล่ยี นคล่ืนวทิ ยุ ว. ว้าเหว่ เชน่ เปลยี่ วใจ, วา่ งคน เช่น หนทาง เปลยี่ ว น้อก เปลีย่ ว น. เรยี กเนือ้ ทน่ี ูนขึ้นที่คอววั ควายและสัตว์มีกบี เมื่อ เปลอื ก เปลอ๊ื ก เวลาหนุ่ม, ความหนมุ่ ของววั ควาย น. ส่วนท่ีหมุ้ นอกของสิ่งต่าง ๆ เชน่ ต้นไม้ ผลไม้ เปลอื ง เปลือง หรือสตั ว์บางอยา่ งมหี อยหรือฟองสัตว์ - สิน้ เปลือง - ซ^ิ นเปลอื ง ก. หมดไป, ส้นิ ไป, เสียเปลา่ (ภาษาตากใบ ประโยค ทางานเสรจ็ ก็ว่า เปลอ้ื ง เปลื^อง “เปล้ือง”) เปลอื ย เปลอ๊ื ย,แก^เปลื๊อย ก. ปลด, เอาออก เป๋อ ใจ๋ลอย ว. ไมม่ อี ะไรปกปิดรา่ งกาย เช่น เปลอื ยกาย เป่า ปา๊ ว ว. เหม่อ, เผลอ, เซอ่ ๆ - เป่าลม - ป๊าวลม ก. พ่นลมออกมาทางปาก เป้า ป^าว,ปา่ ว - มองไม่เหน็ เป้า - แลม^ายเหน็ ป^าว น. สิ่งท่ีกาหนดไว้เปน็ จุดหมาย เชน่ นักยิงปนื ยงิ ถูก - เปา้ น่งิ - ป^าวแหน่ง ตรงเป้าทุกนัด เอาตน้ ไม้เป็นเป้า; โดยปรยิ าย - ยงิ เป้า - ยงิ ป่าว หมายความว่า เปน็ ท่ีเพง่ เลง็ เช่น เปน็ เป้าสายตา. เปิด เป๊ิด,เบ๊ิก - เปดิ ไฟ - เปิ๊ดไฟ ก. ทาใหส้ ่งิ ทปี่ ิดอยเู่ ผยออก เชน่ เปดิ ประตู, ทาให้ - เปิดป้าย - เปิ๊ดป^าย เครือ่ งยนต์กลไกทางาน เช่น เปดิ วทิ ยุ เปดิ พดั ลม, - เปิดประตู - เบิ๊กก่ือตู๋ ตรงข้ามกบั ปดิ ; ทาพิธเี ปน็ ประเดิมเพือ่ ดาเนนิ เปิบ เปิ๊บ กิจการงานหรือใหใ้ ช้ได้เป็นต้น เชน่ เปิดร้านใหม่ เปิ๊บ เป๊บ ก. ใชป้ ลายน้วิ ขย้มุ ขา้ วใสป่ ากตนเอง เปีย จกุ ว. เสียงดังเชน่ อีเกง้ ร้อง. เปีย คือหนมเป๋ยี น. ผมท่ีถักห้อยยาว(ผมเปยี ) น. ชื่อขนมอย่างหนึ่ง ทาดว้ ยแป้งเปน็ ช้นั ๆ มีไส้ใน, ขนมเปียะ หรือ ขนมเปี๊ยะ

ห น้ า | ๑๖๕ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย เปยี ก เปี๊ยก ก. มนี ้าชุ่มปนผสมอยูห่ รือติดอยู่ เชน่ เปยี กเหง่อื เปยี กฝน เปียกน้า. ว. ท่ีชุม่ นา้ เชน่ ผมเปยี ก ผ้า เปอ้ื น ส็อกโขรก,จ๋ม เปยี ก เหงื่อเปียก, อ่อนเกือบเละอยา่ งขา้ วเปียก, - พน้ื เป้ือน - เพ่นิ ส็อกโขรก กวนสง่ิ เชน่ ข้าวหรือแป้งเป็นต้นบนไฟให้สุก เชน่ - ผา้ เปื้อนนา้ แกง - พ^าจ๋มนา่ มแก๋ง เปียก ขา้ วเหนยี ว เปยี กสาคู. ว. เรยี กข้าวทต่ี ้มและ เป่ือย เป๊อื ย กวนให้เละ หรือข้าวท่ตี ม้ กับน้ากะทเิ จือเกลือ แป แป๋ เลก็ น้อย กวนให้สุกจนขน้ หรือเละ มรี สเคม็ ๆ มนั ๆ ว่า ขา้ วเปียก, เรยี กสง่ิ ทมี่ ีลักษณะคล้ายคลงึ แป้ง แป^ง เชน่ นัน้ เช่น แปง้ เปียก สาคเู ปยี ก, เรียกขนมชนิด แปง้ มนั สาปะหลงั แป^งมันม่าย หนง่ึ ทาจากแป้งขา้ วเจา้ ตัง้ ไฟกวนกับน้าตาลหม้อ แปง้ ขา้ วหมาก โหลก-ฆฮี และกะทิ หยอดใหม้ ีขนาดพอคาแล้วโรยถัว่ ทองค่ัว แปง้ หม่ี แป^งมี่ ว่า ขนมเปยี ก. แปด แปด๊ ก. เลอะ, เปรอะ แป้น แป^น ว. ท่ีขาดงา่ ย เช่น ดา้ ยเปื่อย, ที่หลดุ จากกนั ง่าย แปบ ทั้วปลา๋ ดี๊ เช่น ผ้าเปอ่ื ย, ย่ยุ งา่ ย เช่น เนอื้ เปอื่ ย, ทม่ี ีนา้ เหลอื ง เย้ิม เชน่ แผลเป่อื ย น. ส่วนหนึ่งของโครงสร้างหลังคา วางอยู่บน โครงสร้างอนื่ ๆ ได้แก่ จนั ทัน ปลายเต้า เสาตุ๊กตา ปลายขอ่ื และปลายข่ือประธาน ทาหน้าท่ีรับกลอน หรอื รบั เคร่ืองมงุ โดยตรง น. ส่งิ ทีเ่ ป็นผงละเอียดไดจ้ ากเมล็ดพืช ผลไม้ และ รากไม้ ใช้เปน็ อาหาร, ผงขาว ๆ ที่ทาดว้ ยหิน สาหรับผัดหน้า น. หวั มนั สาปะหลงั ท่บี ดละเอียด น. แปง้ ที่เปน็ เช้อื สาหรบั ทาขา้ วหมาก น. แป้งข้าวสาลี, แปง้ สาลี หรอื แปง้ ม่ี น. จานวนเจด็ บวกหน่ึง; ชื่อเดือนจันทรคติ เรียกว่า เดอื น ๘ ตกในราวเดือนกรกฎาคม-สงิ หาคม, ถ้าปี ใดมอี ธิกมาส คือ มเี ดือน ๘ สองหน เรยี กว่า เดือน ๘ แรก และ ๘ หลงั . แปด ๒ : ก. เปือ้ น, มกั พูดเข้า คูก่ ันเป็น แปดเป้อื น; ปน, ระคน, มกั พดู เขา้ คู่กัน เป็นแปดปน น. กระดานกลม, ไม้ฐานสาหรบั ปั้นหม้อ, ไม้ กระดานที่ตดิ ไวบ้ นหัวเสา น. ชือ่ ถ่วั ชนิดหน่งึ ฝักแบนๆ

ห น้ า | ๑๖๖ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย แป๊บ ถ่อแปบ๊ น. ท่อน้า(ในภาษาตากใบยงั หมายถงึ บบุ เข้าไป เชน่ ปิบ๊ บุบ เรยี กวา่ “ทุ^งกือแปบ๊ ”) แปร แปร๋ ก. กลบั กลาย - แปรธาตุ - แปรถ๋ าด แปรง แปรง๋ น. ส่งิ ของอย่างหน่งึ ทาดว้ ยขนสัตว์ ฯลฯ สาหรับใช้ ปดั หวี และถฟู นั หรือส่ิงอ่นื ๆ; ขนทขี่ ึน้ บนคอม้า แปร่ง แปร๊ง,แปและ(ทบั ศัพท์ หรือหมูเป็นแถวๆ. ก. ปดั เชด็ หรือถูด้วยแปรง มาลาย)ู ว. มีเสียงพดู ผิดเพ้ยี นไปจากเสยี งทพี่ ูดกันเป็น แประ แปร๊ะ ปรกติในถนิ่ นั้น ๆ, ไม่สนิท ว. อาการทเ่ี พียบจวนจะจม (ใชแ้ กเ่ รือ) ในคาว่า แปล แปล๋,หมายความ เพยี บแประ, เตม็ ที่ เช่น เมาแประ - แปลเปน็ ไทย - แปล๋เป๋นไทย ก. ถา่ ยความหมายจากภาษาหนง่ึ มาเป็นอีกภาษา - แปลวา่ - หมายความหว่า หนึ่ง, ทาให้เข้าใจความหมาย แปล้ แปล^ (โจ๊ว่ัด) - อม่ิ แปล้ - อี๊มโจ๊ว่ดั ว. เพียบ, เตม็ ท่ี แปลก แปล๊ก ว. แตกตา่ งไปจากทีเ่ คยคิด เคยรู้ เคยเหน็ แปลง แปลง๋ เชน่ แปลกตาแปลกใจ; ตา่ ง, เพย้ี นไป, ผิดปรกติ เชน่ เปน็ คนแปลก แปลน แปล๋น น. ที่เป็นแอง่ มโี คลน, เรยี กพ้ืนที่ เชน่ นา หรือสวน แหง่ หนงึ่ ๆ; ทอ่ี ยู่, บ้านเมือง, ที่พกั . ก. จาแลง, แปลบ แปล๊บ(ทอดเสียงยาว) กลบั กลาย, เปลย่ี นรูป; แผลง แป้ว แป^ว ก. ปรากฏ, โผล,่ ผุด. ว. วา่ ง, เปล่า, ไม่เต็ม, น. แบบที่กาหนดไว้ แปะ แป๊ะ(ทอดเสยี งยาว) ว. ปลาบ, แวบ, วาบ; สะดงุ้ โป โป๋,ป๋อ ว. อาการท่ใี จฝ่อหรือหดหู่ลง ในคาว่า ใจแปว้ (คาว่า “แป^ว” ในภาษาตากใบ ยังมคี วามหมาย โปง่ โปง๊ (โหลกโป๊ง) อืน่ อีก เช่น ตดั ผมแหวง่ เรยี ก “ตัดผมแป^ว” กินขา้ วในจาน โปน หลุน พรอ่ งไปนดิ หน่อย เรยี ก “กินค^าวม^ายแป^ว”) - ตาโปน - ต๋าหลุน ก. เอาของแบน ๆ บาง ๆ ทาบเขา้ ไป. น. การพนนั ชนิดหนง่ึ ซ่งึ จนี นาเข้ามา เล่นใน เมืองไทย มี ๒ อย่างคือ โปกา กับโปปนั่ น. ลกั ษณะของสิ่งทพี่ องดว้ ยลมหรอื แกส๊ เช่น ลูกโป่ง ว. นนู ยื่นออกนอกแนวที่อยู่ตามปรกติ.

ห น้ า | ๑๖๗ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย โปร่ง โปรง๊ โปรด โปร๊ด ว. มลี ักษณะว่างหรือเปดิ เปน็ ช่อง, ไม่ทึบ, เชน่ ใต้ โปรย โปร๋ย ถุนโปรง่ ท่โี ปรง่ ปา่ โปร่ง; แจ่มใสไม่อึดอดั เชน่ โปะ โปะ๊ (ทอดเสยี งยาว) สมองโปร่ง ไป ไป๋ ก. ถกู ใจหรอื พอใจมาก, ใช้ประกอบหนา้ กริยา ไปรษณีย์ ไปรซ๋ านี แสดงความขอร้องอยา่ งสภุ าพ เช่น โปรดนัง่ น่ิง ๆ. ว. ที่ถกู ใจหรือพอใจมาก เช่น คนโปรดของโปรด ก. ตกลงมาเป็นเม็ด ๆ กระจายทว่ั ไป เชน่ ฝนโปรย , ทาให้ตกลงมาด้วยอาการคลา้ ยคลึงเชน่ นน้ั เชน่ โปรยขา้ วตอกดอกไม้ ก. พอกเขา้ ไป เชน่ เอาดินโปะ; เพม่ิ , ทมุ่ , เช่น โปะ เงินลงไป ก. เคลอื่ นออกจากท่ี, ใชต้ รงกันขา้ มกับ มา, เป็น คาประกอบทา้ ยกรยิ าหมายความว่า เรือ่ ยไป, ไม่ หยุด, เชน่ ทาไป กินไป, เป็นคาประกอบท้ายคา วิเศษณเ์ พอื่ เน้นความหมายใหห้ นักแน่นยง่ิ ขนึ้ เชน่ ขาวไป ช้าไป ดีเกนิ ไป น. การสง่ หนังสือและส่งิ ของโดย กรมไปรษณยี โ์ ทรเลข

ห น้ า | ๑๖๘ ผ ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ภำษำกลำง ดอ๊ กคี^กา๊ ย น. ชื่อไม้พุ่มหลายชนิด ลาตน้ ตรง ก่งิ ส่ีเหล่ยี มมี ผกากรอง พอื หง็อก หนามเล็กห่าง ๆ ดอกเป็นกระจุกสชี มพู หรือ แดง พอื งะ อมเหลอื ง ปลูกเป็นไมป้ ระดับ และแพร่พนั ธุ์จนเปน็ ผงก วชั พชื ในบางทอ้ งที่, ก้ามกงุ้ ก็เรียก ผงะ พือง้าด ฝาปู๋น ก. ยกหัวขึน้ น้อย ๆ, กม้ หวั ลงแล้วเงยข้นึ โดยเรว็ ผงาด โหลกม่าย แสดงอาการยอมรบั หรือเห็นด้วย ผนงั คอนกรีต ผล พ^าโพย,พ^าโพรย ก. แสดงอาการชะงักงนั หรอื ถอยไปข้างหลงั เม่ือ พือหวา ประสบเหตกุ ารณป์ ระจันหน้าโดยกะทันหนั ไมท่ ัน ผวย ร้ตู ัวหรือคาดหมายมาก่อน ผวา พอื สม พ้อง ว. สงา่ , เด่น, ผาดโผน ผสม - ขาวพ้อง ผ่อง พ้อน น. ฝาทีก่ อ่ อิฐถือปูน, ฝาทึบทโ่ี บกปูน - ขาวผอ่ ง พ้อนพั้น ผอด พือออ็ บ น. ลูกไม้ ผอ่ น ผักบุ^ง (ในภาษาตากใบ ผลไม้ ต้องมีคาวา่ “โหลก” ผ่อนผัน นาหน้าเสมอ แต่การเล่นของเดก็ บางอยา่ งก็ใช้ ผอบ “โหลก”นาหนา้ เหมือนกนั เช่น ซ่อนหา เรยี ก ผกั บงุ้ “โหลกแร่น”, หมากขุม เรียก “โหลกหร่าย”, หมากหีบ เรียก “โหลกฮีบ้ ”) น. ผา้ ห่มนอนอย่างหนา เรียกวา่ ผา้ ผวย. ก. แสดงอาการเชน่ เอามือไขว่คว้าหรืออ้าแขนโถม ตวั เขา้ กอดเมื่อสะด้งุ ตกใจหรือตืน่ เตน้ . ว. อาการที่ หวาดสะดงุ้ เพราะตกใจกลัว เชน่ นอนผวากลัวโจร มาปลน้ , อาการท่เี ดก็ นอนสะดุง้ ยกมือไขวค่ วา้ ใน คาว่า เด็กนอนผวา, อาการที่อา้ แขนโผเข้ากอดกนั เช่น เดก็ วิ่งผวาเข้าหาแม่ ก. รวมกนั เข้า ว. ปล่งั , ปราศจากมลทิน, ไมข่ ่นุ มวั , เช่น ผิว ผอ่ ง หน้าผ่อง ขาวผ่อง. ก. หายใจ, ดูดลมจากปอด ก. ทาให้หย่อนหรือคลายความตึง เช่น ผอ่ น หน้ี ผ่อนอารมณ์ ก. ผ่อนตาม, ยอมลงตาม, ลดหย่อนให้ น. ภาชนะสาหรบั ใสข่ อง มีเชิง ฝาครอบมียอด มัก ทาดว้ ยโลหะหรือไมก้ ลงึ น. ชอ่ื ไม้เถาชนิดหน่ึง ทอดเลอ้ื ยตามพน้ื ดนิ หรือบน ผวิ น้า ดอกสีขาวหรอื มว่ งอ่อน ลาต้นกลวง ยอดกนิ ได้

ห น้ า | ๑๖๙ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ผนั พั้น,ฮั้น ก. หัน เช่น ผนั หนา้ , ทาให้เปลย่ี นไปจากแนวหรือ ผ่า พา้ ,เชย้ี ง ลกั ษณะเดมิ เช่น ผันน้าเข้านา - ผ่าฝี - พา้ ฝีฉี่ - ผ่าฟืน - เชี้ยงฟืน ก. ทาให้แยกออกจากกันตามยาวดว้ ยมดี หรือขวาน ผา้ พ^า อยา่ งผ่าฟนื , และหมายถึงกิริยาที่ทาให้แยกออก - ผา้ ขาด - พ^าหร่อื แฮ้ก เช่น ผา่ ฝี ผ้าขาวม้า พ^าซ่กั อ๊าบ ผ้าข้รี ิว้ พ^ารา่ ย น. สง่ิ ท่ีทาด้วยเยือ่ ใยเช่น ฝ้าย ไหม ขนสตั ว์ โดยวิธี ผา้ เช็ดหนา้ พ^าแช่ดหนา่ (โบราณเรยี ก ทอหรอื อัดให้เปน็ ผืน “พ^าบนิ่ ปอ้ ”) ผา้ โสรง่ พ^าซอื หรง น. ผ้ารูปสเ่ี หล่ียมผืนผา้ ใชป้ ระจาตัวคนไทยแตก่ ่อน สาหรบั หม่ คลุม คาด โดยมากใช้นงุ่ ผลดั อาบนา้ ผ้าแถบ พ^าองิ นม ผ้าน่งุ พ^าหนงุ่ น. ผ้าเก่าๆ ขาดๆ ใชถ้ บู ้าน ผาง ผาง น. ผ้าผืนเล็กรูปสี่เหลย่ี มจัตรุ สั สาหรบั เช็ดหน้าซับ เหง่ือ ผาด พ้าด น. ผา้ นุ่งเป็นถุง มลี วดลายตา่ งๆ อยา่ งชาวชวา ผาดเพง่ แลฮ้างๆ มลายูนุ่ง ผา่ น พา้ น ผ่านพ้น พ้านโพน่ น. ผ้าผืนยาว ๆ แคบ ๆ ใช้หม่ คาดหน้าอกต่างเส้ือ ผา่ ว พ้าว ผิง ผงี น. ผ้าสาหรับนุ่งชนิดหน่ึง มีลกั ษณะเปน็ ผิว พว้ิ ส่เี หลย่ี มผนื ผ้า(ในภาษาตากใบ “พ^าหนงุ่ ” ของ ผ้หู ญิงมักจะเปน็ ผา้ พนื้ สดี า ในเวลาทางาน สว่ นจะ ใชไ้ ปวัดหริอไปงานสาคัญ เขาจะใชผ้ ้าน่งุ ลาย ปาเต๊ะของมลายูสาหรบั “พ^าหนงุ่ ” ของผ้ชู าย เวลาทางานกใ็ ชผ้ า้ พื้นเหมือนกนั แต่นุ่งส้ันกวา่ วิธี นงุ่ คือ พับขวา พบั ซ้ายเข้าหากนั แลว้ ม้วนขน้ึ เรียก “กือแหม็ด” บางโอกาสเหน็บพรา้ ด้วย ดา้ มพร้าจะ ยกผา้ นงุ่ ดา้ นหลงั ขึน้ เมื่อจะไปวัดหรืองานสาคญั มกั จะนุ่งผา้ โสรง่ ปัจจุบันหาดูไดย้ าก” ว. เสยี งดังเชน่ เอามือตบสิง่ ของ; อาการเต้นออก ท่าอย่างโกรธจดั เชน่ เต้นผางๆ ว. ผ่านหรือเคลอ่ื นไปเร็ว (มักใชแ้ กก่ ริยาเห็น), มอง แตเ่ ผิน ๆ ไม่ถ่ีถ้วน, เชน่ มองผาด เหน็ ผาด ๆ ดู ผาด ๆ ก. ดหู า่ ง ๆ, ดูเผิน ๆ ก. ล่วงจุดใดจุดหน่ึงไป ก. ลว่ งเลย, ผ่านไป, พ้นไป, เลยไป ว. อาการที่รอ้ นวาบๆ. ก. อัง,ลน,ย่าง,ทาให้อนุ่ เช่นนง่ั ผงิ ไฟ น. ส่วนที่มีลกั ษณะบาง ๆ เป็นพื้นหุ้มอยู่ภายนอก สดุ ของหนังและเปลือก เป็นต้น

ห น้ า | ๑๗๐ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ผเี้ ส้ือ ผีเซื^อ น. ชอื่ แมลงชนิดหนึ่ง มปี กี เป็นแผ่นบาง ๒ คู่ ลาตัว ผหี ลอก ผีลอ้ ก ปีก และขาปกคลุมดว้ ยเกล็ดขนาดเล็กมาก คล้าย ผง่ึ พ้งึ ฝนุ่ เมื่อมองดว้ ยตาเปล่า เกลด็ เหลา่ นท้ี าให้เกิดสี ต่าง ๆ กันปากเปน็ งวงยาวมว้ นเขา้ อย่ใู ต้หัวได้ ผึ้ง พึ^ง น. การทถ่ี กู ผีทาให้ตกใจกลวั ผน่ื พรืน,พล้นื ผุ พกุ่ ก. เอาไว้หรอื ใหอ้ ยู่อยา่ งเปดิ เผย เพอื่ ให้ได้รับแดด ผู้ พู^,โพ^,โผ่ ลม น้าคา้ ง เปน็ ต้น เชน่ ผงึ่ แดด ผงึ่ ลม. ว. ทีก่ าง - ผู้คน - พู^คน ออก, ทผ่ี ายออก, เช่น อกผายไหล่ผึง่ - ม้าตวั ผู้ - มา่ โพ^ - ววั ตัวผู้ - งวั โผ่ น. แมลงชนดิ หนงึ่ ตวั ขนาดแมลงวันหัวเขียวสี - ไก่ตวั ผู้ - กา๊ ยโพ^ เหลอื งๆ มเี หลก็ ในที่ก้น ต่อยปวด กนิ เกสร ดอกไม้ (สาหรบั คาน้ี หากมีคาอื่นมาผสม สาเนยี งจะเพยี้ น ผู้ชาย พื^อชาย ไป เช่น นา้ ผ้งึ เรยี ก “น่ามผึง่ ,นา่ มพึ^ง”, ขีผ้ ง้ึ เรียก ผู้หญิง พื^อหยงิ “คี^พ^ึ ง”, ผงึ้ หลวง เรยี ก “พึ^งหลวง”) ผใู้ หญ่บา้ น นาย ผกู โพ้ก น. ตุ่มเล็กๆ ท่ขี ึ้นตามผวิ หนังติดกันเปน็ พืดไป ผกู ขาด โพ้กค้าด ก. กรอ่ นอย่างฟันผุ, รว่ นหรอื ยุย่ เช่น กระดกู ผุ ไม้ เผด็ แผด็ ผุ เผ่น เพน้ เผยิบ พือเยิบ้ น. คาใชแ้ ทนบุคคล เช่น นายกรัฐมนตรีเป็นผู้รบั เผล่ เพล้ สนองพระบรมราชโองการ หรอื ใชแ้ ทนคาว่า คน เชน่ ผนู้ ้ัน ผู้นี้ ทกุ ผู้ทกุ นาม หรอื ใช้แทนส่ิงท่ีถอื เสมือนคน เชน่ ศาลเป็นผตู้ ัดสิน; คาใช้ประกอบ คากรยิ าหรือประกอบคาวเิ ศษณ์ใหเ้ ปน็ นามขึน้ เช่น ผู้กนิ ผู้ดี. ว. คาบอกเพศ หมายความว่า ตัว ผู้ เชน่ ม้าผู้ วัวผ.ู้ ส. ท,ี่ ซง่ึ , เช่น บุคคลผ้กู ระทา ความดยี ่อมไดร้ ับความสุข น. คนท่ีมเี พศค่กู ับหญงิ น. คนทม่ี ีหนา้ ที่ต้องมบี ุตร, คูก่ บั ผู้ชาย น. ตาแหน่งผูป้ กครองท้องท่ี ซึ่งมอี านาจหน้าท่ี ปกครองบรรดาราษฎรที่อย่ใู นเขตหมู่บ้าน ก. เอาเชือกเป็นต้นสอดคล้องกันใหเ้ กิดเปน็ เงื่อน เพอ่ื ทาให้มั่นหรือติดต่อกนั ในตวั หรอื กบั สิ่งอ่ืน เช่น ผูกเชอื ก ผูกลวด ผูกโบ, ติดต่อหรอื ติดพันกนั แน่นกบั สง่ิ ใดสิง่ หน่งึ เชน่ ผกู ใจผูกโกรธ ผูกมิตร ก. มีสทิ ธิ ทาได้แตผ่ ู้เดยี ว ว. มรี สเชน่ รสแห่งพริก ก. อาการท่ีกระโดดโจนไปโดยไม่รัง้ รอ ว. อาการเชน่ ของแบนบางๆ พดั กระพือขนึ้ ลงชา้ ๆ. ว. อาการท่ยี ้มิ อยา่ งกระหย่ิมอิ่มใจ

ห น้ า | ๑๗๑ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย เผละ แพละ ว. เสยี งอย่างเสียงสาดโคลน; และหมายความวา่ เผ่า ไม่เปน็ ท่เี ป็นทาง เช่น โยนเผละ ทงิ้ เผละ เผา่ พนั ธ์ุ บั้งก๋า(เพี้ยนจากภาษา น. เหลา่ กอ, กล่มุ ชนเชอื้ ชาติเดียวกัน (มกั ใชแ้ ก่ชน เผอื่ มลายู) กลุ่มน้อยของประเทศ) เชน่ ชาวเขาเผา่ ต่าง ๆ พ้าวพันธ์ุ น. กลมุ่ ชนทมี่ เี ช้อื ชาตเิ ดียวกัน เผอื ก เพอ้ื ว. สารอง เชน่ กกั น้าไว้เผอ่ื แล้ง; ให้มากไว้กวา่ ที่ เผือ่ น ต้องการสาหรับส่วนตวั หรือผ้อู ืน่ เชน่ กนิ เผอ่ื เอา แผ่แมเ่ บยี้ หัวบอ๋ น ขา้ วมาเผื่อ. แผ่หลา น. ตน้ ไม้ชนดิ หน่งึ อยู่ในจาพวกมัน ตน้ และใบ แผด เพ้ือน คลา้ ยบอน ใช้กนิ หัว. แผน่ น. ช่ือบวั สายชนิดหน่งึ ดอกสีขาบ คกู่ ับบัวผัน ซง่ึ มี แบน๋ จอื หวกั สแี ดง แผล ก. อาการท่ีงูเห่าหรืองูจงอางเปน็ ตน้ ชแู ละแผค่ อให้ แผลเร้อื รัง นอนตนื เสอ่ แบนเพื่อเตรยี มฉกศัตรเู ปน็ ต้น. แผ่ว แพด้ ว. อาการทีน่ อนเหยยี ดแขนขาเตม็ ท่ี แผว้ ก. เปล่งเสยี งดงั สนัน่ (ตามปรกติใชป้ ระกอบกบั คา แพ้น เสยี ง เป็น แผดเสยี ง) โผล่ น. สิ่งท่ีมลี ักษณะแบน ๆ อยา่ งกระดาษหรือ - โผล่หน้า บา๊ ด กระดาน เชน่ แผ่นกระดาษ แผ่นกระดาน, ลักษณ - โผล่หัว นามใช้เรียกสงิ่ ท่ีมลี ักษณะเชน่ น้นั เชน่ กระดาษ - โผล่ขึน้ เปือ้ ย,โด๊ะ แผน่ หน่ึง ไผ่ แพ้ว น. เน้ือหนังทแ่ี ตกแยกออกเพราะเปน็ โรคหรือถูก ของมคี ม แพ^ว น. แผลท่ีหายยาก ว. เบา ๆ เชน่ เสียงแผ่ว คอื เสียงเบาเกือบไมไ่ ด้ยิน หล่อ,โพล้,ผุด หายใจแผ่ว คอื หายใจเบาจนเกือบไมร่ ู้สกึ ว่าหายใจ - หล่อคอ ก. ทาให้เตียน สะอาด หรอื หมดส้ินไป, มักใช้ - หลอ่ หัว ประกอบกับคาอ่ืน เช่น แผว้ ถางแผว้ กวาด. ว. - โพลค้ ื^น,ผดุ คืน^ สะอาด, หมดจด, บริสทุ ธ,ิ์ มักใช้เขา้ คกู่ ับคา ผอ่ ง พา้ ย เปน็ ผ่องแผว้ . ก. ผุดขึน้ , สงู ขน้ึ , เช่น โผล่ข้ึนมาจากนา้ ; ชะโงก ออกมา, เยยี่ มออกมา, เช่นโผล่หวั ออกมาจากรงั , ยนื่ ออกให้ปรากฏ เชน่ โผลห่ นา้ น. ช่อื ไมพ้ ุ่มหลายชนิดและหลายสกุล ขึน้ เป็นกอ ลาต้นเป็นปลอ้ ง ๆ

ห น้ า | ๑๗๒ ฝ ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ผรงั ,พอื หรงั ,คนขาว น. ชนชาตผิ วิ ขาว ภำษำกลำง หยือ่ มนู ว้ ยหมาก,หย่ือมู น. ชื่อต้นไมช้ นดิ หนึ่งผลเทา่ ผลสาล่ี ใบรสฝาด ใช้ ฝรง่ั แมด็ หมาก ผลรบั ประทาน, ชอ่ื มนั ชนดิ หนง่ึ ฝรง่ั ฟ้อ,หลีบ ก. เหี่ยวยุบ, เห่ยี วแฟบ ฟั้ง,เสก น. ทีด่ ินริมน้าเป็นขอบเขตทะเล แมน่ ้า ลาคลอง ฝอ่ ฝาหล่ือมี น. ส่ิงทปี่ ดิ ปากหม้อดินท่เี ปน็ หม้อข้าว หม้อแกง ฝ่ัง ฟา้ ,ฝา,ต๊าก น. พืน้ ของมือและเท้า, มกั พดู เขา้ ค่กู ันวา่ ฝ่ามือฝา่ ฝาละมี - ฟ้าฝืน เท้า: ก. กลา้ ผ่าน (เขา้ ไปหรอื ออกมา) หรือฝืนอย่ใู น ฝ่า - ฟา้ อน๋ ตราย ทีอ่ ันตราย, ทนรบั , ทนสู้, เช่น ฝา่ อปุ สรรค ฝ่า - ฝา่ ฝืน - ฝาตนี อันตราย - ฝ่าอันตราย - เดินตา๊ กฝน - ฝ่าเท้า ฟา น. แผ่นที่ดาดกรหุ ลงั คา เพดาน หรือปดิ ใตต้ ง. ว. ขนุ่ มวั ไม่ - ฝ่าฝน ผ่องใส (ใช้แกผ่ ิว) เช่น กระจกฝ้า , เรียกหน้าท่ีมลี ักษณะ ฝา้ ฟ้าก เปน็ จุดหรือรอยผ่ืนสีคลา้ ๆ วา่ หน้าเป็นฝา้ ฝาก ฟา้ ด ก. มอบให้ไวเ้ ป็นตน้ ว่าเพ่ือให้ช่วยดูแลคุ้มครองหรือ พิทกั ษร์ ักษา เช่น ฝากตวั ฝากบา้ น, ใหป้ รากฏเป็น ฝาด ทานอ็ บ เกยี รติ เชน่ ฝากชอื่ เสยี ง ฝากฝมี อื , ใหน้ าไปหรือให้ ฟา้ ย ทาแทนตวั เชน่ ฝากจดหมาย ฝากหน้าท่ี ฝาย ฟ^าย ว. มีรสเช่นรสหมากหรือลูกเบญกานี; เหน็ ผิดพลาด ฝ่าย ไป; แลเหน็ คลาดเคลอ่ื นไปจากของเดิม. ฝ้าย ฟนิ้ น. ท่กี น้ั น้าเพ่ือการชลประทาน น. ขา้ ง, พวก, ส่วน ฝิ่น ฝฉี ี่ น. ชอ่ื ไม้พุ่มหลายชนิด เมลด็ ใหน้ า้ มนั ปยุ ห้มุ เมลด็ ใชท้ อผา้ เปลอื กรากใช้ทายาได้ ฝี ฟด้ื น. ชอ่ื ไม้ล้มลุกชนดิ หนึง่ ยางซึ่งกรดี จากผลนามา เค่ียวใหเ้ หนียวเปน็ ยาเสพติด ใชท้ ายาได้ ฝดื น. โรคจาพวกหนึ่ง เปน็ ต่อมบวมขน้ึ กลัดหนองขา้ ง ใน เรียกชอ่ื ตา่ ง ๆ กันหลายชนดิ ว. เคลอื่ นไหวไม่สะดวกไมค่ ล่องเพราะแรงต้านทาน มกี ารเสียดสี เชน่ ประตูฝืน กินขา้ วฝืดคอ, และ หมายถึงอาการคล้ายคลงึ เชน่ นัน้ เชน่ การคา้ ฝดื ; เรียกภาวะทางเศรษฐกิจทป่ี ริมาณเงนิ หมนุ เวยี นใน ประเทศมนี อ้ ยไป การใชจ้ า่ ยลดนอ้ ยลงทาให้ราคา สนิ คา้ ตก วา่ เงนิ ฝืด

ห น้ า | ๑๗๓ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ฝืน ขนื ,ต่อื แบง็ (ทบั ศัพท์มลายู) ก. ตอ้ งจาใจทาสิ่งที่ไม่อยากจะทา เช่น ฝืนกนิ ฝนื ฝนุ่ ทา; ขดั , ไมท่ าตาม, เชน่ ฝนื ระเบยี บ; ขืน, ขนื ไว้, เฝ้า เหน่ยี วร้งั , เชน่ ฝืนใจ เฝือก ฟนุ้ น. ดนิ แหง้ หรือสิ่งอื่นท่ีละเอียดเป็นผง เช่น ฝนุ่ เฝือ่ น แฝก ละออง ฝุน่ ชอลก์ ; ผงขาว ๆ คล้ายแปง้ ใช้ผัดหนา้ แฝด หรอื ทาสงิ่ ของตา่ ง ๆ เชน่ ฝุน่ ผัดหน้า ฟ^าว ก. ระวังดูแล, รกั ษา, เช่น เฝา้ ไข้ เฝ้าขโมย เฝา้ บ้าน; มุง่ ทาแต่สงิ่ ใดส่งิ หน่ึง เชน่ เฝ้าถาม เฝา้ แต่ ร้องไห้; จ้องด,ู คอยดู, เช่น นงั่ เฝา้ โทรทศั น์ตลอด วัน เฟอื้ ก น. อปุ กรณ์ที่ใช้ดามกระดูกและข้อ มหี ลายชนิด ตามวสั ดุทีใ่ ช้ ปจั จุบนั นยิ มทาดว้ ยปนู ปลาสเตอร์ เรียกวา่ เฝอื กปนู เฟอื้ น ว. รสท่เี จอื ฝาดและขืน่ อยา่ งรสดเี กลือ แฟ้ก น. ชื่อไมล้ ้มลกุ ชนิดหนงึ่ ใบใช้มุงหลงั คา รากใช้ทา ยาได้ แฟ้ด,แฟ้บ ว. เป็นคู่ (ใชเ้ รยี กลูกที่เกดิ จากท้องแม่เดยี วกนั ใน ระยะเวลาเดยี วกนั หรือใกล้กัน) เชน่ มลี ูกแฝด, โดย อนโุ ลมเรยี กลูกที่เกิดจากท้องแมค่ นเดียวกนั แม้เกนิ กว่า ๒ คนก็ได้ เช่นแฝด ๓ แฝด ๖, ติดกันเปน็ คู่ เชน่ มะมว่ งแฝด ผลไม้แฝด.

ห น้ า | ๑๗๔ พ ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ภำษำกลำง พอ็ ก ก. เอาสง่ิ ของห่อหรือซ่อนไว้ท่ีตัว เชน่ พกมีด พก- - พอ็ กหมีด ปืน พก - พ็อกปนื๊ - พกมดี พอ็ ดจ่ะนา น. การเปล่งวาจา, การพดู - พกปืน พอ็ ดจ่ะนานุ่กร๋ม น. หนงั สือวา่ ดว้ ยถ้อยคาในภาษาใดภาษาหน่ึงเรยี ง พจนา ตามลาดบั ตัวอักษร โดยท่วั ๆ ไปจะบอก พจนานุกรม พะ่ ยา,ผอ่ื ยา ความหมายและที่มาของคาไว้ด้วย น. เจา้ แผ่นดิน เช่น พญาลไิ ทย; ผูเ้ ปน็ ใหญ่, ผเู้ ป็น พญา พะ่ ยาหนาก หัวหน้า, (มกั ใช้นาหนา้ นามอื่น) ผ่อน (เสยี งสนั้ ) เชน่ พญานาค พญาหงส์ พญานาค โพน่ น. นาคใหญ่, งใู หญ่ พน่ ก. เป่าของออกจากปาก, เอาของออกจากปาก, พูด พ้น โพ่นเขราะ มากหรอื พดู โอ้อวด ผื่อนม,ปร๊ะหนม ก. อาการท่ผี ่านหรือหลดุ ออกไปอยนู่ อกเขตหรือ พน้ เคราะห์ เลยทีก่ าหนดไว้ เชน่ พน้ อันตราย พ้นกเิ ลส พน้ พนม ผ่ือนก่ั ทุกข์ พ้นเกณฑ์ พ้นตวั พ้นบ้าน. ว. นอกเขตออกไป ทานอ็ บ เช่น ขา้ มพ้น หลุดพน้ พนกั ผื่อนัน ก. ผา่ น, หลดุ , เหลอื พนัง - แลน็ เบี^ย ก. ทาให้มีรูปอย่างดอกบวั ตูม เชน่ พนมมอื พนัน (ในภาษาตากใบ มีความหมายอีกอย่างหนึง่ คือ - เล่นการพนัน เปน็ งานอฐั ิของญาตผิ ใู้ หญ่เรียกว่า “งานผ่อื นม” โดยกอ่ สรา้ งเป็นโรงสูง ลักษณะชั่วคราว ภายใน สรา้ งมณฑปเป็นช้ันๆ จากฐานข้างล่างใหญ่ แล้วจะ เลก็ ลดหลน่ั ขึน้ ไปตามลาดบั ทีย่ อดมณฑปจะ ประดิษฐานโกศอัฐิ และจะมีการเทศน์ พระสวด มนต์ กลางคืนมีมหรสพ งานจะมีจานวนก่วี นั กี่คนื แลว้ แต่ฐานะของเจา้ ภาพ เม่ือถึงวนั สุดทา้ ยกจ็ ะ อัญเชญิ โกศอัฐิลงมา บรรจุในเจดยี )์ น. เครือ่ งสาหรับพักสาหรับพิง เช่น พนกั เกา้ อ้ี น. ทานบขนาดใหญ่ ก. เลน่ เอาเงินหรือสงิ่ อนื่ โดยอาศัยความฉลาด ความชานาญ เล่ห์เหลี่ยม ไหวพรบิ และฝีมือ รวมทัง้ โชคดว้ ย. น. การเล่นเช่นนั้น เรียกวา่ การ พนัน

ห น้ า | ๑๗๕ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย พบ พ็อบ ก. ปะ, เจอะ พยศ ผอื ยอ็ ด ก. แสดงอาการด้อื หรือถือตัวไมย่ อมทาตาม. พยกั ผื่อยั่ก ก. อาการที่กม้ หน้าลงเล็กนอ้ ยแล้วเงยหนา้ ข้ึน โดยเรว็ เป็นการแสดงความรบั รเู้ รยี กว่า พยักหน้า พยาธิ ผ่ือหยาด น. ช่ือสตั ว์ไม่มีกระดูกสันหลงั ซง่ึ อย่างน้อยในระยะ หนงึ่ ของชีวติ จะเปน็ ปรสิตอย่ใู นมนุษยแ์ ละสัตว์ พยาน ผ่อื ยาน,สักส(ี สกั ขี) น. หลักฐานเครื่องพสิ จู นข์ ้อเทจ็ จรงิ , ผทู้ ี่รู้เห็น เหตกุ ารณ์หรือข้อเท็จจรงิ ท่ีใช้เป็นหลักฐานเครอ่ื ง พยาบาท พยาบา๊ ด,ผ่ือยาบา๊ ด พิสูจนไ์ ด้; บุคคลซึ่งใหก้ ารในเรื่องหรือสิ่งทต่ี นได้ พยาบาล พยาบ๋าน,ผือ่ ยาบา๋ น เห็นไดย้ นิ หรอื ได้รับรมู้ าโดยวธิ อี ืน่ . ก. ผกู ใจเจบ็ และอยากแกแ้ คน้ , ปองร้าย พยายาม ปลา,ปลา่ ,บือ่ ลา ก. เอ้อื เฟื้อเลีย้ งดูเป็นพิเศษ; ดูแลรักษาคนไข้, - พยายามทาอะไร - ปลา(บอ่ื ลา)ทาแอไหร ปรนนิบัตคิ นไข้ - อยา่ พยายามทา - ยาปลา่ เหลย ก. มุ่งทาธรุ ะ, ขวนขวาย, พากเพยี ร เลย - พยายามเขา้ สิ - บื่อลาค^าวแซ่ะ ก. ประคองใหท้ รงตัวอย,ู่ ประคองให้อยใู่ นสภาพปรกติ พยงุ ผื่อยุง,ยดุ่ ว่าย พรม ประ๊ ก. เอาสง่ิ ที่มีลักษณะเป็นนา้ ประโปรยใหก้ ระจาย เปน็ เม็ดเลก็ ๆ เชน่ เอาน้าพรมผ้า พรมน้ามนต.์ พรรค พก่ั ,ผวก น. หมคู่ นท่เี ข้ารวมกันเปน็ พวกเป็นฝ่าย เชน่ พรรค การเมือง, พวก เช่น คนพรรค์น้นั พรรณนา พนั หร่อื นา ก. กลา่ วเปน็ เรอ่ื งเป็นราวอย่างละเอียดใหผ้ ูฟ้ ังนึก เหน็ เป็นภาพ พรวดพราด ผรวดพราด ว. อาการทเี่ ปน็ ไปอยา่ งรวดเร็วโดยไมย่ บั ยัง้ เช่น วิง่ พรวดพราด เปดิ ประตูพรวดพราดเขา้ มา พรวน ยง ก. คุ้ยดินใหเ้ ป็นกลุม่ ล้อมตน้ ไม้, ทาดินให้โปร่ง, เรยี กว่า พรวนดนิ พรหมชาติ พรมมะฉาด น. หนงั สือตาราหมอดูแบบหนง่ึ พร่อง ผร่อง,ย่บุ ว. ไม่เตม็ ตามอตั ราเพราะลดหรอื ขาดไป เช่น ตัก แกงพรอ่ ง ทางานไม่พร่องกินไมร่ ู้จกั พร่อง. ก. ยบุ พรอด ผรอด ไปหรอื ลดไปจากเดิม เช่น น้าในโอ่งพร่องไป ว. เสยี งดังอยา่ งเสยี งของเหลวปนกบั ลมไหลออก จากช่องเลก็ ๆ หรือขนึ้ มาจากเลนตม. น. เรียกดิน เลนที่ฟดู โปง่ ข้ึนมา เช่น พรอดปลาไหล คือดินท่ี โป่งขน้ึ มาซง่ึ เปน็ ทม่ี ี

ห น้ า | ๑๗๖ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย พร้อม พร่อม,หลา,ด^วย - ไปพร้อมกนั - ไป๋หลากนั ,ไปด๋ ^วยกัน ว. คาแสดงกิริยาร่วมกนั เชน่ ร้องเพลงพร้อมกนั ปรบมอื พรอ้ มกัน หรือในเวลาเดยี วกัน เชน่ ไป พร้อมใจ พรอ่ มใจ๋ พรอ้ มกัน ถงึ พรอ้ มกัน, และมีหมายความว่า ครบ พร้อมญาติ พร่อมหยาก ครัน เช่นงามพร้อม ดพี ร้อม เตรยี มพร้อม, เสรจ็ พร้อมหน้า พร่อมหน่า เชน่ พรอ้ มแลว้ พร่อย ผรอ่ ย ก. รว่ มใจ, มีน้าใจเป็นอนั หนง่ึ อนั เดยี วกนั , เช่น เขา พร้อย พร่อย พรอ้ มใจกนั ทางาน - ลายพรอ้ ย - ลายพร่อย พระ ผระ ว. มีญาติพน่ี อ้ งมากันมากมาย พระยา ผระยา ว. รวมอยเู่ ปน็ จานวนมากอยา่ งพร้อมเพรียงกนั (ใช้ พระจันทร์ ผระจัน,เดือน แกค่ นท่ีมคี วามเกย่ี วข้องกัน) เช่น มากนั พร้อม พระเจา้ ผระจ^าว หน้า มากันพร้อมหนา้ พร้อมตา พระธาตุ ผระถาด พระนอน ผระบั๊อทม ว. คร่าคร่า, แก่คร่า พระเอก ผระเอ๊ก พรกั พร้อม พรั่กพร่อม ว. ประไปทวั่ , ลายกระเป็นจดุ ประปราย, วาว, พราย, เช่น ลายพร้อย พรา่ ผร่า น. ผถู้ ือบวช; ตาแหน่งบรรดาศกั ดริ์ องพระยาลงมา. พร้า พรา่ ส. ใชแ้ ทนชือ่ ผเู้ ป็นใหญ่ เชน่ พระราชา. ว. ผู้ ประเสรฐิ , สาหรับนาหน้านามทใ่ี ช้เก่ยี วขอ้ งกบั ผู้ เปน็ ใหญ่ และผู้ท่เี คารพนบั ถือ เช่นพระพุทธ พระ ธรรม พระสงฆ์ พระเจา้ แผ่นดิน เทวดา และของท่ี ใหญ่โตบางอย่าง ฯลฯ น. บรรดาศกั ด์ขิ า้ ราชการผ้ใู หญ่สงู กวา่ พระ ต่ากว่า เจ้าพระยา เชน่ พระยาอนุมานราชธน ก. ดวงจนั ทร์,เดอื น น. เทพเจ้า, เทวดา; คานาหนา้ นามของผเู้ ปน็ ใหญ่ เช่น พระเจา้ แผน่ ดิน ก. กระดกู ของพระพุทธเจา้ พระปจั เจกพุทธเจา้ และพระอรหันต์ ก. พระพทุ ธรูปท่ีบรรทมตะแคงขวา น. ตวั เอกฝา่ ยชายในการแสดงละครหรอื ภาพยนตร์ ว. รวมอยู่พร้อมหน้ากนั ใช้ในลักษณะเช่นญาติพ่ี นอ้ งมากันพรักพร้อม, รวมอยู่พรอ้ มทกุ อย่าง เช่น เตรียมขา้ วของไวใ้ ห้พรักพร้อม ก. ทาใหเ้ สยี หาย, ทาลาย, ทาให้ย่อยยับ, ว. กระจัดกระจายจนเห็นหรือได้ยนิ ไมถ่ นดั ชดั เจน เชน่ ตาพร่า น. มีดขนาดใหญ่

ห น้ า | ๑๗๗ ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย พราก ผราก ก. จากไป, พาเอาไปเสยี จาก, แยกออกจากกนั , พรา่ ง พราด เอาออกจากกนั , (ใช้เฉพาะสงิ่ ท่ีพัวพันกนั อยู่อยา่ ง พรา่ ใกลช้ ิด) เช่น พรากลกู พรากเมยี เขา พรากลูกจาก พรกิ พริกไทย อกแม่. ว. อาการทนี่ ้าตาไหลออกมาก ๆ ในคาวา่ พริบ นา้ ตาไหลพราก พรึน พรึ่บ ผรา่ ง ว. พราย, แวว, พร่า, พรอ้ ย พรืด ผราด ว. อาการดิ้นไปมาอยา่ งรุนแรงบังคับตวั ไม่ได้; เสียง พรุ ดงั เชน่ นั้น. พรงุ่ พรงุ่ น้ี ผร่า ว. เสมอ, เนืองๆ, บอ่ ยๆ พฤหัสบดี พลบ โหลก-ฆฮ่ือจีน,โหลกบือ่ จนี น. ชอ่ื ไม้ล้มลุก ผลมรี สเผ็ด พลวก พรก่ิ น. ตน้ ไม้เถาชนิดหน่ึง ใบเหมือนพลู ผลกลมเลก็ พลอด พลอ่ ย ตดิ กนั เปน็ พวงๆ พลัง พลั่ง กอื หยบิ ,กือหลิบ ก. พริบตา. พล้ัง พรนื ว. เปน็ ผ่ืน พลดั - พลัดพราก พรบ่ึ ว. กริ ิยาทท่ี าพร้อม ๆ กันในทันทีทันใด เช่น ทหาร พลับ เดินแถวตบเทา้ พรบึ ดอกไมบ้ านพรอ้ มกนั พรบึ่ ผรดื ว. ครืด, ดาษไป, เช่น ดอกไม้เต็มพรืด โผระ น. ทลี่ มุ่ สนุ่น, บรเิ วณทล่ี มุ่ ช้นื แฉะ มีสนนุ่ คือ ซาก ผุพังของพชื พรรณทบั ถมอยู่มาก โผรก,โผรกๆ น. วนั ต่อไปจากวันน้ี (เหมือน พรุง่ น)ี้ โผรกช่าว น. วนั ถดั จากวันน้ไี ปวนั หน่ึง วนั หดั น. ช่ือวันท่ี ๕ ของสัปดาห์ พล็อบ น. เวลาย่าคา่ , เวลาโพลเ้ พล้ ผลวก ก. อาการท่ีดินยบุ ลงเพราะไม่แนน่ เชน่ ดินพลวก ลง ผลอด ก. พูดเอาใจอยา่ งอ่อนหวานน่าฟงั , ช่างพดู ผลอ่ ย ว. อาการทีพ่ ูดง่าย ๆ โดยไมต่ รติ รอง ผ่ะลงั ว. กาลัง, มกั ใชพ้ ูดเข้าค่กู นั ว่า กาลังพลงั ผลง่ั ว. อาการทห่ี ลงั่ ไหลออกมาไม่ขาดสายด้วยกาลังดัน เชน่ น้าเดือดพลั่ง ๆ น้าไหลพล่งั ๆ พลง่ั ก. พลาดโดยไมต่ ้ังใจหรือไมท่ ันคดิ พลด่ั ก. พลาด หลุด หรอื ตกจากทใ่ี ดทหี่ นึ่ง เชน่ ของ - พลดั่ ผราก พลัดจากมือ เด็กพลัดจากต้นไม้, พรากจากกันโดย ไมร่ ู้ว่าหลงไปอยูท่ ีใ่ ด เช่น พลัดพอ่ พลัดแม่, พราก จากถิ่นฐานหรือบ้านเกิดเมืองนอนเดมิ เชน่ พลัด ถิ่นฐานบา้ นเมอื ง พลดั บ้าน พลดั เมอื ง พลบั่ น. ช่อื ไมต้ ้นชนดิ หนง่ึ คล้ายตะโก ผลกนิ ได้

ห น้ า | ๑๗๘ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย พลับพลา พลบ่ั พลา พลว่ั ผลว่ั น. ทีป่ ระทบั ชวั่ คราวซ่งึ ปลกู ไว้สาหรบั พระเจา้ พลา่ ผลา่ แผน่ ดนิ หรือเจา้ นาย พลาด ผลาด - พลาดพลง้ั - ผลาดพล่ัง น. เครอ่ื งมือสาหรับแทงดิน สาดดิน สาดข้าว รปู พลา่ น ผล่าน แบน ๆ มดี า้ มสาหรับถือ พล่าม กือว้าว พลิก พลก่ิ น. เครื่องกบั ข้าวชนิดหน่งึ คล้ายยา มกั ใช้เน้อื ดิบ พลว้ิ พล่วิ ทาให้สกุ ดว้ ยของเปรย้ี ว เช่น มะนาว พลุ ผลุ,โผละ พลกุ พลา่ น พลุ่กผลา่ น ก. ไม่ตรงที่หมาย ในลักษณะเช่น เพลีย่ งไป เล่ียงไป หรอื พลงุ่ ผลุ่ง ไถลไป เช่น ยิงพลาด เหยียบบนั ไดพลาด; ผิดพลาด เพราะ ไมร่ เู้ ทา่ หรือเช่อื ตัวเองเกินไป เช่น ตอบพลาด พลุ่ง ครั่ก พลุย้ พล่ยุ ว. อาการเปน็ ไปในลักษณะป่วน วุ่น สับสน ลนลาน พวก ผวก ซา่ น หรืออยา่ งอืน่ ที่คลา้ ยกนั พว่ ง ผ่วง ว. เพอ้ เจอ้ , เหลงิ เจ้ิง, อาการทพี่ ดู มากจนเสยี ประโยชน,์ พอ ครัน อาการทพ่ี ูดซา้ ๆ ซาก ๆ ไมร่ จู้ กั จบจนนา่ ราคาญ พอ่ ผ่อ ก. กลบั ดา้ นหนงึ่ เป็นอีกด้านหนึ่ง ก. บดิ , เบี้ยว, เชน่ คมมดี พลิ้ว; สะบดั เป็นคล่ืนไป ตามลม เช่น ธงพล้วิ น. ดอกไม้เพลงิ ชนดิ หน่ึง บรรจุดินปืนในกระบอก ไม้ไผ่ เม่ือจดุ มเี สยี งระเบิดดังคล้ายเสยี งปนื ว. อาการที่เคล่ือนไหวขวกั ไขวไ่ มเ่ ป็นระเบียบ เชน่ เดินพลกุ พลา่ น ว่งิ พลกุ พลา่ น แล่นพลกุ พล่าน ก. อาการไฟไหมค้ วันพลุ่งขึน้ มา, และหมายถึง อาการท่ีคลา้ ยคลึงเช่นนนั้ เช่น โทสะพลุ่งข้นึ มา อารมณ์เดือดพล่งุ ก. อาการที่ไอนา้ หรือควันดนั ตัวพุง่ ออกมาโดยแรง เชน่ นา้ เดอื ดไอน้าพล่งุ ข้ึนมา ว. ยุ้ย, ยนื่ ออกมาอยา่ งท้องคนอ้วน, เช่น ท้อง พลุย้ พงุ พลุ้ย น. คน สัตว์ หรือส่ิงต่าง ๆ ท่ีรวมกนั เขา้ เปน็ กลมุ่ เปน็ หมู่ตามอาชีพหรือชนดิ ก. ต่อท้าย, ตามตดิ , เชน่ ขอพ่วงไปด้วย, เรยี กเรือ ทีพ่ ่วงทา้ ยให้เรือโยงลากจูงไปวา่ เรือพ่วง, เรียกรถ ท่พี ว่ งท้ายใหร้ ถคันหนา้ ลากไปวา่ รถพ่วง. ว. เทา่ ทต่ี อ้ งการ, ควรแกค่ วามต้องการ, เตม็ เทา่ ที่ จาเปน็ , เต็มตามต้องการ น. ชายผู้ให้กาเนิดแกล่ ูก (ในภาษาตากใบ ผู้ชายทีบ่ วชพระแล้ว จะเรียกว่า “บิ^ดดา๋ ”)

ห น้ า | ๑๗๙ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย พ่อตา โตะ๊ บือ่ ต๋า พอ่ ม่าย ผ่อม^าย น. พ่อของเมยี . พอ่ เล้ยี ง ผ่อเลย่ี ง พอก ผอก น. ชายผทู้ ีเ่ มียจากไป. พะ ผะ,ผะกนั น. ผวั ของแม่ท่ีไมใ่ ช่พ่อของตน ว. โปนออกมา เช่น คอพอก. ก. โพก, เอาของเหลว พะเนียง ขือ่ เนียง,โหลกเนียง ปะเข้าไปหรือหุ้มเขา้ ไป. พะวง ฮ้วง พะอง ผอื โอ๋ง น. เพิง. ก. พบ, ปะ; ทบุ ต,ี ทาลาย. (ในภาษาตากใบ คาว่า “ผะ” มคี วามหมายอกี พัก พก่ั อยา่ งหนงึ่ วา่ มรสมุ เช่น ฤดมู รสุม เรียก “ปือหยามผะ”) พงั ผืด พังพื้ด พังพาบ นอนขว่า,พงั ผาบ น. ตน้ ไมช้ นดิ หน่ึงมีฝัก เมลด็ แบนๆ กนิ ได้ พัด พด่ั ก. กงั วล, หว่ งใย พทั ธสีมา พ่ทั ธสมี า น. ไม้ไผป่ ่าตัดแขนงให้ยาวพอท่เี ท้าจะเหยียบขึ้นลง พัน พัน,ผื่อลอน ได้ สาหรบั ผูกพาดขน้ึ ต้นไมต้ า่ งบันไดถา้ ตน้ ไม้สูง พับ พบ่ั มากก็อาจใช้ไม้ไผห่ ลายลาผกู ตอ่ ๆ กนั ขึ้นไป พบั เพยี บ พั่บเผยี บ ก. หยุดช่ัวคราว เชน่ พกั รอ้ น พกั เคร่อื ง, อยู่ พากเพียร ผากเพยี ร ช่วั คราว, อาศยั ชว่ั คราว, เชน่ บ้านพัก พากยห์ นัง ผากหนัง พาด ผาด น. เยื่อเหนยี วท่ยี ดึ กล้ามเน้ือให้ตดิ กัน พ่าน ผ่าน,ผั่น ก. อาการท่นี อนคว่า หนา้ เชดิ พายงดั พายงด่ั พา่ ย ผา่ ย น. เคร่ืองโบกหรือกระพอื ลม. ก. โบก, กระพือ; หมนุ . น. เขตท่ีสงฆ์กาหนดผูกขนึ้ เพ่ือใชท้ าสงั ฆกรรม ก. ม้วน, วดั โดยรอบ. น. เรียกลักษณะผ้าหรือกระดาษท่ีพับไว้. ก. ทบ เชน่ พับผา้ พับกระดาษ, หกั ทบ เชน่ พบั มีด, คูเ้ ขา้ เชน่ นัง่ พับขา; สิ้นกาลังทรงตัว เช่น คอพับ; ตดั บญั ชเี ป็นสญู เชน่ เปน็ พับไป. ว. ทท่ี บหรือหักทบ เขา้ ดว้ ยกนั เช่น ผ้าพับ มีดพับ ว. อาการทนี่ ั่งพับขาให้ปลายเท้าไปทางเดยี วกนั ก. บากบัน่ , พยายาม, ม่งุ ทาไมท่ อ้ ถอย ก. พดู ตามบทพากยภ์ าพยนตร์ ก. ก่าย เช่น ขาพาดหมอนข้าง, ทอด เช่น พาด บันได พาดสะพาน, พงิ เชน่ เอาบนั ไดพาดไวท้ ่ี กาแพง, วางทาบลง, วางทาบห้อยลง, เช่น ผา้ ขาวม้าพาดบา่ พาดผ้าไว้ท่ีราวพาดผา้ สังฆาฏิ ว. พลา่ น, พลกุ พลา่ น, ไมเ่ ป็นระเบยี บ การงดั ท้ายเรือให้เล้ียว ก. แพ้, หนีไป

ห น้ า | ๑๘๐ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย พายุ ผอื โหยะ พกิ าร ผิก๋าน น. ลมทพี่ ดั แรง พิกุล กนุ๋ (ด็อกกนุ๋ ) ว. อาการแปลก, เสียอวัยวะท่ีใชก้ าร มแี ขนขา เสีย ไปจากสภาพเดิม พเิ คราะห์ ผเิ ขราะ น. ไมใ้ หญโ่ ต ปลูกเปน็ ไม้ใหค้ วามร่มเยน็ ใบหนา พฆิ าต ผขิ าด ใหญ่เป็นมัน ดอกเลก็ ๆ เป็นจักๆ สขี าว งามสะอาด พิง พงี ตา บานเวลาใกลร้ ุ่งแล้วตวั กลบี มกั จะรว่ ง กลนิ่ หอม พิจารณา พ่ดิ จ๋าร่ะนา,พิด่ จ๊าระหนา แรงทนทานแมก้ ระทั่งแห้งแล้ว เม่ือดอกแหง้ สีจะ พธี ี ผท่ี ี เปล่ยี นเป็นสีนา้ ตาล เปน็ ดอกไมท้ ี่นาเอามาใช้ใน การปรุงเครื่องหอมและเขา้ เครือ่ งยาไทย พนิ ทุ พนิ ถุ ก. ใครค่ รวญ, ไตร่ตรอง, พิจารณาอยา่ งถ่ถี ้วน รอบคอบ พนิ าศ ผิหนาด ก. ฆ่า เชน่ พิฆาตข้าศึก, ทาลายลา้ ง เชน่ เรือพิฆาต พินจิ ตีเละ(ทับศัพท์มลาย)ู พบิ ูล ผบ่ี ู๋น ก. องิ , พาด, อาศัย พิพากษา ผิผากษา พพิ าท ผผิ าด ก. ตรวจตรา, ตรติ รอง, สอบสวน พเิ ภก ผิเผก น. แบบ, อยา่ ง, ธรรมเนียม; การทีท่ าเพ่ือความขลงั พริ าบ ผิหราบ ศกั ดิส์ ทิ ธ์.ิ พริ ุธ ผร่ี ดุ่ น. หยาดน้า, จดุ , จดุ ทใี่ สไ่ ว้ใต้ตวั อักษร; ลายแต้มสี พลิ าป รอ่ งขรา่ ครวน ที่หน้าผากระหว่างค้วิ ; รูปวงเล็กๆ; รูปสระดังน้ี ิ พลิ าส เดินหนาด น. ความเสยี หายส้นิ เชิง, ความเสยี หายยอ่ ยยับ. ก. เสียหายสนิ้ เชงิ , เสียหายย่อยยบั พศิ วง ซ้งสยั ,พดิ่ สะหวง ก. พจิ ารณา, ตรวจตรา, เชน่ เพง่ พินิจ พิศวาส พ่ดิ สะวา้ ด พิเศษ ผิเซด้ ว. เตม็ , เต็มที่, มาก, กวา้ งขวาง ก. ตดั สนิ คดโี ดยศาล ก. พดู เกีย่ งแยง่ กนั , โตเ้ ถยี งกัน, ทะเลาะกัน น. ลกู สมอชนดิ หน่งึ ใชท้ ายา น. ชอื่ นกในวงศเ์ ดยี วกบั นกเขา รปู ร่างคล้ายกนั แต่ ขนาดใหญ่กวา่ สว่ นใหญ่ลาตวั สีเทาอมฟา้ หากนิ บนพน้ื ดิน กินเมล็ดพชื ก. ผดิ ปรกติ, มีอาการน่าสงสยั ก. ร่าไรราพนั , ครา่ ครวญ, รอ้ งไห้, บน่ เพอ้ ว. สว่าง, กระจ่าง, งาม. ก. กรีดกราย, เยื้องกราย, คะนอง, สนุก, ฟ้อนรา ก. แปลกใจ, หลากใจ, เชน่ ทาให้พิศวง; สงสัย, สนเท่ห์, เชน่ น่าพศิ วง ว. ค้นุ เคย, สนทิ สนมกัน, ช่ืนชม, รกั ใคร่ ว. นอกเหนอื หรือแตกตา่ งไปจากปรกติธรรมดา (มกั ใช้ในทางด)ี

ห น้ า | ๑๘๑ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย พษิ พด่ิ น. สง่ิ ท่รี า้ ยเปน็ อันตรายแกร่ า่ งกายหรอื ให้ความ พิษณุ พด่ิ สะ่ หนุ เดือดร้อนแก่จติ ใจ; ส่ิงท่ีร้ายเปน็ อันตราย เมื่อเข้าสู่ พสิ ูจน์ ตรว้ ดซ้อบ,ผิซู้ด ร่างกายจะทาใหต้ าย เจ็บปวด หรือพิการได้ บางอยา่ ง เกิดจากแร่ เชน่ สารหน,ู บางอยา่ งเกดิ จากต้นไม้ เช่น พี่ ผ่ี ตน้ แสลงใจ, บางอยา่ งเกิดจากสตั ว์เช่นงู พเ่ี ลยี้ ง ผเ่ี ล่ียง น. พระนารายณ์ พ่ึง ผง่ึ ,พึ^ง - พ่ึงพิง - ผ่ึงพงิ ก. บง่ , ชีแ้ จงใหร้ เู้ หตผุ ล, เชน่ เอาพยานหลกั ฐาน - พึ่งไป - พึ^งไป๋ ไปพสิ จู น์ความจริงในศาล, ทดลองใหเ้ ห็นจรงิ , ทดลองหาความจริง พดื ผืด น. ผรู้ ว่ มบิดาหรอื มารดาเดยี วกันและเกิดก่อน, ผู้ท่ี พน้ื พืน่ ,เพนิ่ มศี กั ดิเ์ สมอพี่; คานาหนา้ ช่ือคนที่มีอายุคราวพี่หรือ - พ้ืนเรือน,พืน้ บ้าน - พื่นเริน,เพิ่นเรนิ มศี ักด์ิเสมอพี่ - พนื้ เพ - เพ่ินเพ พุ โผะ น. ผมู้ หี นา้ ท่ีเลี้ยงดเู ด็ก; ผ้ทู าหนา้ ทีด่ ูแล ให้ - นา้ พุ - น่ามโผะ คาปรึกษา หรือช่วยเหลือ - พุพอง - โผะ พุก พกุ่ ก. อาศัย, พักพงิ , ขอความชว่ ยเหลอื : ว. คาช่วย พงุ่ ผงุ่ กรยิ าหมายถึงเวลาทล่ี ว่ งไปหยก ๆ ในขณะท่ีพูดนั้น เช่น เขาพึ่งไป, เพง่ิ กว็ า่ ; ใช้ประกอบหลังคา อยา่ พดุ พดุ่ เปน็ อย่าพ่งึ หมายความว่า ห้ามไม่ให้กระทาใน ขณะน้นั เช่น อย่าพงึ่ ไป อย่าพ่งึ กนิ น. แผ่นหรอื แนวแหง่ ส่งิ ของที่ตดิ เน่อื งกันไป; เหลก็ ชนดิ หนึ่งทีเ่ ทแผ่ออกเปน็ แผ่นยาว เชน่ เหล็กทา ปลอกถัง. ว. มดั ให้นอนแผ่ เช่น ขงึ พืด. น. สว่ นราบด้านหน้า ด้านนอก หรอื ด้านบนของสงิ่ ท่ีเป็นผืนเปน็ แผ่น เช่น พนื้ เรอื นพืน้ ดนิ ; แถบ, แถว, ถ่นิ , เชน่ คนพ้นื นี้ ว. อาการทีน่ ้าหรอื แก๊สผุดขึน้ มา เช่น นา้ ร้อนพขุ ้ึนมา แก๊สธรรมชาติพุข้ึนมา, อาการทน่ี า้ เหลอื งผดุ ขน้ึ มา เช่น ฝีฝกั บัวพ.ุ น. น้าที่พขุ ้ึนมา เรียกวา่ นา้ พุ น. ชือ่ หนูชนิดหนง่ึ ตวั โตกว่าหนทู อ้ งขาว อยู่ตาม ทงุ่ นา ก. ซดั ไป เช่น พุ่งหอก , อาการทป่ี ล่อยออกไป โดยเร็ว เชน่ พงุ่ หมัด, มงุ่ ตรงไป เช่น พุง่ ความสนใจ , อาการที่น้าหรือไฟพวยพุง่ ออกไป เชน่ นา้ พงุ่ แสง ไฟฉายพงุ่ เป็นลาออกไป น. ช่ือต้นไมพ้ วกหนึ่งมีหลายชนดิ ชนิดหนงึ่ เป็นไมเ้ นื้อ แน่นละเอียดใชแ้ กะตรา อีกชนดิ เป็นไมด้ อก มีหลาย พนั ธ์ุ เชน่ พุดซ้อน พดุ ลา บางชนิดใช้ลกู ยอ้ มผา้

ห น้ า | ๑๘๒ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย พทุ ธศักราช พดุ่ ถะศักร้าด น. การนบั ศักราช เรม่ิ นับแต่วันท่ีพระพุทธเจ้า พุทธชาด พุ่ดถะฉาด ปรนิ พิ พาน น. ช่อื ตน้ ไมช้ นิดหนึง่ ดอกคล้ายดอกพุด แต่เล็ก พุทโธ่ พุ่ดโท,จ๋าพุ่ดโท เป็นไม้พมุ่ เลอ้ื ยได้ เวลาปลกู เจรญิ เป็นพมุ่ เม่ือไป พุทรา พ่ดุ ซา พกั พงิ อะไรกก็ ลายเป็นไม้เลื้อย และเลอ้ื ยไปตาม พธุ พ่ดุ สถานที่นนั้ ได้ เวลามดี อก ดอกเปน็ ชอ่ น้อยๆ เต็ม พุ่ม ผมุ่ ตน้ สีขาวบรสิ ุทธิ์ บานเวลาเย็นและส่งกลิน่ หอม เย็นๆ ไปตลอดคนื ตลอดวนั จนกระทั่งโรย พู่ ผ่,ู โผ่ อ. คาท่เี ปล่งออกมาดว้ ยความสงสารหรือราคาญใจ น. ชอ่ื ตน้ ไม้ชนดิ หน่ึงมหี นาม ผลกลมขนาด พดู ผดู ,ทอื แหลง,กอื แหลง,ซือ มะขามป้อม รสเปร้ียวๆ หวานๆ เพกา แหลง น. ช่อื วนั ท่ี ๔ แหง่ สัปดาห์ เพ่ง เพกา๋ น. ลกั ษณะกิง่ กา้ นของตน้ ไม้ท่ีรวมกนั มที รงเกอื บ เพชฌฆาต เผง่ กลมยอดนนู คลา้ ยกระพุ่มมือ หรอื สงิ่ อืน่ ที่มี เพชร แพด่ ฉะขาด ลักษณะคลา้ ยคลึง แพด่ น. กลมุ่ หรือกระจุกท่ีประกอบดว้ ยขนสัตว์ ไหม เพดาน ดา้ ย หรอื สง่ิ อ่ืน ๆ ท่ีคลา้ ยกัน โดยมากใช้หอ้ ย เพน่ พา่ น เพด๋าน เชน่ พเู่ รอื สุพรรณหงส์ พมู่ ่าน, ทีใ่ ชช้ ูกม็ บี า้ ง เช่น พู่ เพนยี ด เผน่ ผา่ น หมวกเครอ่ื งยศทหารบางเหล่า เพราะ ผะเหนียด ก. เปลง่ เสยี งออกเปน็ ถ้อยคา เพรดิ เผราะ เพรศิ เผรดิ น. ชื่อต้นไม้ชนิดหนึง่ ฝักแบน ยาว คลา้ ยถ่ัวฝักพร้า เพรื่อ เผรดิ ก. จอ้ งดู, เล็งดู, (ใชแ้ ก่ตา) เช่น เพ่งสายตา เผรื่อ น. เจ้าหนา้ ทีป่ ระหารชวี ิตนักโทษทตี่ ้องคาพิพากษา ถึงท่ีสดุ ใหป้ ระหารชวี ิต น. ช่อื แก้วท่ีแข็งทีส่ ุดและมนี า้ แวววาวมากกว่า พลอยอ่ืน ๆ ใช้ทาเครื่องประดับหรอื ใชป้ ระโยชน์ ในทางอุตสาหกรรม น. ส่วนท่สี ูงทส่ี ดุ ของห้อง ก. เกะกะ, กระจัดกระจาย น. กรงต่อนกเขา; วงลอ้ มทาเปน็ คอกสาหรบั คลอ้ ง ชา้ ง ว. นา่ ฟัง, เสนาะ, ไพเราะ, เชน่ พูดเพราะ. เหตุ, เพื่อ ก. กระเจดิ กระเจิง, เตลิดไป ว. งาม. ว. เรยี่ ราด, ท่วั ไป; ไมเ่ ป็นกจิ จะลักษณะ

ห น้ า | ๑๘๓ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย เพลาะ เผลาะ น. ทข่ี ุดเปน็ รอ่ งสาหรับทหารกาบงั ตัวยงิ ต่อสขู้ า้ ศึก เรียก สนามเพลาะ. เพลดิ เพลนิ เผลิดเพลิน,เพลนิ ก. สนุกสนานไมร่ ้จู ักเบ่ือ, สนุกสนานจนลืมกงั วล เพลยี หรือ่ แง(ทบั ศัพท์มลายู) ก. ออ่ นแรง, ถอยกาลัง, มีอาการเม่ือยล้า เพล้ยี เพล่ยี น. ตวั แมลงชนิดหน่งึ ท่ีกินต้นขา้ วและกนิ ตน้ ไม้ มสี ี ตา่ งๆ เห็นเป็นตัวบ้าง เหน็ ติดอย่เู ปน็ ไข่บา้ ง เพศ เผด เพสลาด เพสอ่ื ลา้ ด น. รปู , ตัวตน; ชนิด; ลักษณะแสดงความเป็นหญงิ หรอื ชาย เพ้อ หล่อื เมอ,เพ่อ ว. ไมอ่ อ่ นไมแ่ ก่ (มักใช้แก่ใบไมบ้ างชนิดท่ีใช้เป็น เพาะ เผาะ อาหาร เช่น ใบชะพลู ใบทองหลาง) ก. คล่ัง, พูดอยา่ งไม่มสี ติ, พดู ไม่มีหลักฐาน เพกิ เผกิ ก. ทาใหง้ อก, ทาใหเ้ กิด, เช่น เพาะถั่วงอก, และ - เพกิ ถอน - เผกิ ถอน หมายถงึ อาการทีค่ ล้ายคลงึ เช่นนัน้ เช่น เพาะนสิ ัย เพิ่ม เผ่มิ ,เตมิ ก. ถอน, ถลกออก, เบิก เพียง เทยี ม เพ้ยี น เพ่ียน ก. เตมิ , ทาให้มากขึน้ เพยี บ เผียบ ว. เทา่ เช่น เพียงนี้ ว. ผดิ แปลกไปเลก็ น้อย เพื่อ เผื่อ ก. เกือบจม, เต็มแปล้, เช่น รถบรรทกุ ของจนเพยี บ , หนกั เช่น คนไข้อาการเพียบ เพือ่ น เผื่อน บ. เหตุดว้ ย, เพราะดว้ ย, เพราะ, เพราะว่า, ด้วย, เช่น แพ้ แพ่ ทางานเพ่ือจะไดเ้ งิน, ด้วยว่า, เกี่ยวกับ, เนื่องดว้ ย, สาหรบั , แพง่ แผง่ เช่น สละชีวิตเพื่อประเทศชาติ ทางานเพื่อลูก แพทย์ หมอ,แผด แพร่ แผร่ น. ผู้ชอบพอรกั ใครก่ ัน, ผู้สนิทสนมคุ้นเคยกนั . คา แพรก แผรก ใช้แทนคาว่า เขา หรือ ท่าน ในอาการทีเ่ ปน็ กันเอง ก. สไู้ มไ่ ด้, ทนไม่ได้, ตรงกนั ข้ามกับ ชนะ แพร่ง แผรง่ แพ้ว แพว่ (กฎ)ท่เี ก่ียวกับสทิ ธสิ ว่ นเอกชน เชน่ กฎหมายแพง่ คดแี พง่ - หนุ่ ไล่กา - แพว่ นอ็ กแพว่ กา๋ แพะ แผะ น. หมอรกั ษาโรค ก. กระจายออกไป, แผอ่ อกไป, เช่น แพร่เช้ือโรค น. ชอ่ื หญา้ ชนิดหนงึ่ ตน้ เป็นฝอย เป็นหญา้ ทีเ่ จริญ งอกงามเร็ว; ทางแยกของลาน้า. ก. แยก, แตก น. ทางแยกทางบก. ก. แตกออก, แยกออก ก. แขวนหรอื ปกั สงิ่ ของเช่นรูปห่นุ หลอกไว้ เพื่อ ปอ้ งกันนกการบกวน เรียกว่า แพว้ นกแพ้วกา น. ช่อื สัตวเ์ คย้ี วเอ้อื งชนิดหนึง่ กบี คู่ขนาดกลาง มคี วาม อดทน แขง็ แรง และทนทานต่อโรคได้ดกี ว่าสตั ว์กบี คอู่ นื่ ๆ สามารถปนี ป่ายท่ีสูงโดยเฉพาะโขดหินหรือภเู ขาไดด้ ี ขน หยาบสดี า ขาว หรือนา้ ตาล มเี ขา ๑ คู่ ตัวผมู้ เี ครา หางสน้ั

ห น้ า | ๑๘๔ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย โพก โผก ก. เอาผ้าหรือส่ิงของพนั หรือคลมุ หวั . ว. เรยี กผ้าที่ โพด คง,หร่อื คง ใชพ้ ันหรือคลุมหัววา่ ผ้าโพกหัว น. ชอ่ื พันธ์ไุ มม้ ฝี ัก ซึ่งมเี มลด็ หุ้มรอบๆ มเี ปลือก ห้มุ โพรก โผรก เป็นช้นั ๆ เรียก ข้าวโพด. โพล่ง โผลง่ ว. ไมแ่ น่น, มีเนื้อไมแ่ นน่ โพลเ้ พล้ หวั ขา่ ,พอพล่อบ ไพ่ ผา่ ย ว. ใช้ประกอบกริยาพดู วา่ พูดโพลง่ ๆ คอื พูดส่งๆ ไปโดยไม่ตริตรองว่าควรหรือไมค่ วร ไพร่ ผร่าย ไพเราะ เผราะ น. เวลาพลบคา่ , เวลาจวนคา่ , เวลาเข้าไต้เข้าไฟ ไพล่ ผลา่ ย น. เครอ่ื งเล่นการพนนั อยา่ งหนึ่ง ทาดว้ ยกระดาษ ค่อนข้างแข็งหรอื พลาสตกิ เป็นตน้ เป็นแผน่ ส่ีเหลี่ยมผืนผ้าบาง ๆ มีลวดลายและเคร่ืองหมาย แสดงแต้มตา่ ง ๆ น. ชาวเมือง, พลเมืองสามัญ; คนเลว. ว. เพราะ, เสนาะ, น่าฟัง ก. ไขว้ เช่น เอามือไพล่หลัง

ห น้ า | ๑๘๕ ฟ ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ภำษำกลำง ฟ่อก(เสียงสัน้ ) ว. บวม, ชา้ , อ่อนเพลียมาก ฝอก ก. ทาใหส้ ะอาดหมดจด ฟก ฟ่อง(เสียงยาว) ก. กลา่ วหาหรอื กลา่ วโทษต่อผ้ใู หญ่หรือตอ่ ศาล ฟอก เชน่ ฟ้องศาล, แสดงให้รู้ เช่น มหี ลักฐานฟ้องอยู่ใน ฟอ้ ง มั่ด ตวั รา น. หญา้ หรอื ตน้ ขา้ วจานวนมากทีเ่ อามารวมกนั เป็น ฟอ่ น ฟั่ก มัดใหญ่ ๆ ฟอ้ น โหลกคพี ร้า ก. รา, เยอ้ื งกราย ฟกั โหลกน่ามต่าว ก. กกไขใ่ หเ้ ปน็ ตัว, ทาให้ไข่อบอุน่ เพื่อใหเ้ ปน็ ตัว ฟกั เขยี ว ฟั่ด น. ผกั ตน้ เป็นเถาคล้ายเถาแตงโม แตโ่ ตกวา่ ฟกั ทอง น. ผกั ต้นเป็นเถา ผลแปน้ ๆ เป็นพูๆ เนอื้ ในสีเหลือง ฟดั ฟั^นเฉียก,ควั^นเฉยี ก (เหมอื น ฟักเหลือง) ก. กัดเหวี่ยงหรือสะบัดไปมา เชน่ ถกู หมาฟดั , ฟั่น ฟ่า เหวี่ยง เช่น ถกู รถฟัดเสยี สะบักสะบอม; ต่อสู้ เชน่ - ฟา่ หลน่ั เด็กฟัดกนั ฟ้า - ฟ่าแหลบ ก. คลงึ สิ่งเปน็ เส้นหลายเส้นใหเ้ ข้าเกลยี วกัน - ฟา้ รอ้ ง ฝาก เช่น ฟ่นั ดา้ ย, นาป่านหรอื ปอเปน็ ตน้ มาตเี กลียวให้ - ฟ้าแลบ เป็นเชือก เรยี กวา่ ฟั่นเชอื ก ฟาก ฝาด น. สว่ นเบ้ืองบนทมี่ องเห็นครอบแผน่ ดนิ อยู่ เชน่ ดาวเต็มฟา้ , อากาศ เช่น ฟ้าคร้มึ ฟ้าร้อง ฟา้ แหลบ ฟาด ฟืน่ ฟงุ่ น. ลาไม้ไผเ่ ปน็ ต้นทผ่ี า่ แลว้ สบั ใหแ้ ตกออกเปน็ อัน ฟน้ื เล็ก ๆ แตไ่ ม่ขาดจากกนั แล้วแบคว่าออกเป็นแผน่ ฟงุ้ โดยมากใชป้ ูเป็นพนื้ เรอื น เรยี กวา่ ฟากสับ, ส่วนท่ี ทาเป็นซ่ีแลว้ ใช้หวายหรือเถาวลั ยถ์ กั ใหต้ ิดกันเป็น ผนื เรียกวา่ ฟากซี่ หรือ ซ่ฟี าก. ฝั่ง, ขา้ ง, เชน่ อยู่ ฟากน้ี เรือข้ามฟาก ฟากฟ้า ก. หวด, เหว่ียง, เช่น ฟาดด้วยไมเ้ รียว จระเข้ฟาด หาง; (ปาก) กินอย่างเต็มท่ีเช่น ฟาดขา้ วเสยี ๓ ชาม ก. กลับคืนมาใหม่ เช่น ฟน้ื ความทรงจา ฟนื้ สติ, คืนความรสู้ กึ เชน่ ฟ้ืนจากสลบ ก. ตลบไป เชน่ หอมฟุ้ง กลิน่ ฟุ้ง, ปลวิ ไป, กระจาย ไป, เช่น ฝุ่นฟุ้ง. ว. มากเกนิ ควร (ใชแ้ กก่ ริยาคยุ ) เช่น คุยฟุง้

ห น้ า | ๑๘๖ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ฟบุ ฟกู ฟบุ่ ก. หมอบลง, ยอบลง, เช่น ฟบุ ตัวลงกราบ เปน็ ลม แฟบ ไฟ ฟบุ ไป, ยุบลงอยา่ งจมกู ยุบ ไฟฟา้ โผก,เบ๊าะ น. ท่ีนอนท่ียดั ดว้ ยน่นุ เป็นตน้ มักทาเปน็ ลูกฟูก แฝบ ว. อาการของสงิ่ ทตี่ ามปรกติควรจะโปง่ หรอื พอง แต่ไดย้ บุ หรือแบนลงไป เช่น ยางรถแฟบ ท้องแฟบ ไฟ น. แสงทเ่ี กิดจากความร้อนแลว้ ลามไหม้เช้อื ตา่ งๆ. (คานใ้ี นภาษาตากใบ ยังหมายถงึ ตะเกยี ง เชน่ ผูใ้ หญ่ส่งั เดก็ ว่า คา่ มืดแลว้ จุดตะเกยี งสิ ก็จะวา่ “ขา่ หมดื แลว่ จ๊อดไฟเต๊อะ”) ไฟฟ่า น. พลงั งานรปู หนึ่งซ่งึ เกีย่ วขอ้ งกับการแยกตัว ออกมา หรอื การเคลื่อนที่ของอเิ ล็กตรอนหรอื โปรตอนหรอื อนภุ าคอ่นื ทีม่ ีสมบตั ิแสดงอานาจ คล้ายคลึงกับอเิ ลก็ ตรอนหรอื โปรตอน ใชป้ ระโยชน์ ก่อใหเ้ กิดพลังงานอื่น เชน่ ความร้อน แสงสวา่ ง การเคลอ่ื นท่ี

ห น้ า | ๑๘๗ ภ ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ภำษำกลำง พอ็ บ น. โลก, แผน่ ดนิ , วฏั สงสาร, กาเนิด ของสตั ว์ ภพ ภรต ผะรอ็ ด(ท่าวผะร็อด) น. ผเู้ ช่อื กษัตรยิ ์ในเร่อื งรามเกียรต์ิ เปน็ นอ้ ง ภรรดา,ภสั ดา พระราม, ชอ่ื วรี บรุ ษุ ผเู้ ป็นจกั รพรรดิราชแห่งอนิ เดยี ภรรยา,ภริยา ภักดี เป็นโอรสท้าวทษุ ยนั ต์กบั นางศกุนตลา ภาค ภาคย์ ผวั น. ผวั ภาชนะ เมยี น. ภรยิ า, เมยี , หญงิ ท่ีเปน็ ค่คู รองของชาย ภาพ ภ่ักดี น. ความเลอื่ มใส, ความจงรัก, ความนับถือ, ความ ภาระ ซ่อื ตรง, ความนอบนบ ภาวนา ผาก น. ส่วน, ข้าง, ฝา่ ย, คราว. ภิกขุ,ภิกษุ ภู่ ผาก น. โชค, โชคดี. ว. งามด.ี ภูต โภชนา เถ่,เถ่ซา้ ย น. เคร่ืองใช้จาพวกถ้วยโถโอชามหม้อไห สาหรับใส่ สงิ่ ของ (ภาษาตากใบ ในสมยั ก่อนชาวบ้านมีภาชนะใสน่ ้า ดม่ื เรียกว่า “โขลก” ทาดว้ ยกะลามะพร้าว ตดั ส่วนบนดา้ นท่มี ีรอู อกให้คงเหลอื ไวป้ ระมาณ ๒ ใน ๓ ของกะลา ขดู และขดั ใหเ้ ป็นมนั ตั้งรมควันไฟไว้ บนแผงท่ีเหนือเตาไฟ ซึ่งเรีกว่า “ผรา” ทง้ิ ไว้แรม เดอื น แล้วเอาลงมาใส่น้าด่มื ร่วมกนั ท้ังครวั เรือน จะมีกลิ่นหอมควันไฟ ซ่ึงในปัจจบุ นั ไมม่ ีให้ดูแล้ว) ผาบ,โหรบ น. รปู ทป่ี รากฏเหน็ หรอื นกึ เห็น เช่น ภาพทิวทัศน์ ภาพในฝนั , สิง่ ท่วี าดขึน้ เป็นรูปหรือสิ่งท่ถี ่ายแบบไว้ เชน่ ภาพสนี า้ มนั ภาพถ่าย ภาหระ น. ของหนกั , นา้ หนัก; ธุระท่ีหนกั , การงานที่หนกั ; หนา้ ทีท่ ี่ต้องรบั ผิดชอบ เช่น พ่อแมม่ ีภาระในการ เลยี้ งดูลูก ครูมภี าระในการอบรมสง่ั สอนศิษย์, ความรบั ผิดชอบ เชน่ พ่อแม่ตายหมด พต่ี ้อง รบั ภาระสง่ เสียเลี้ยงดูน้อง. ภาหวะนา น. การทาใหม้ ีขนึ้ ใหเ้ ปน็ ข้ึนทางจิตใจ. ก. สารวมใจ ใหแ้ น่วแนเ่ ป็นสมาธิ เช่น สวดมนตภ์ าวนา, สารวม ใจต้งั ความปรารถนา เชน่ นั่งภาวนาขอใหพ้ ระชว่ ย ภิ่กคุ,ภกิ่ ขุ,ผระ น. ชายทบ่ี วชเปน็ พระในพระพุทธศาสนา แมงโผ่ น. แมลงภ,ู่ ชอ่ื แมลงตวั ขนาดนวิ้ กอ้ ย ปกี สีดา เจือน้าเงิน คอเหลอื ง มักเจาะปลอ้ งไมไ้ ผ่หรอื แผ่นไมเ้ ขา้ ไปทารังอยู่ ผูด,ผี น. ผ,ี มักใช้เข้าคู่กนั เป็น ภตู ผ.ี โผดฉะนา น. อาหาร, ขา้ วปลาอาหาร

ห น้ า | ๑๘๘ ม ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ภำษำกลำง ม่ะค็อด มคธ น. ช่อื แคว้นในอนิ เดยี สมัยพระพุทธองค์ อยทู่ ฝี่ งั่ ใต้ มงคลุ ของแม่นา้ คงคาตอนกลาง ต่อกบั แมน่ า้ จัมปา มงคล ดอ็ กคา้ ยกา๊ ย แม่น้าโสนะ ภูเขา วนิ ธยั อยู่ตอนใต้ ราชธานชี ือ่ รา มณฑา ชคฤห์ ม่านี มณี มอ็ ด น. เหตุท่ีนามาซึ่งความเจริญ มด ซือกุ๋น น. ไม้ตน้ ขนาดกลาง ลาต้นกลมเลก็ โคนต้นเป็นปุ่ม มดลูก มะ่ ต,๊ิ ความคดิ ความเหน็ กงิ่ ยืดสูง ไม่แตกสาขามาก ในบางชนดิ ลาตน้ อ่อน มติ มนตรี คล้ายกับจะเลื้อย ดอกโต สีเหลือง กลีบแข็ง เวลา มนตรี บานไม่คลเี่ ต็มดอก กลนิ่ แรงจนฉนุ เร่มิ สง่ กลิน่ เวลา มะ่ นุ่ด เช้าตรู่ มีดอกออกเสมอ มนุษย์ โนรา มโนรา มอระ่ ก็อด,มอหร่ีก็อด น. แกว้ หินมคี า่ สีแดง ในจาพวกนพรัตน์ มัก มรกต ดอ๋ ย หมายถึงทับทิม มรณะ มอระ่ ด็อก,มอหร่ือดอ็ ก มรดก,มฤดก น. ชอื่ แมลงหลายชนดิ ส่วนทอ้ งปล้องที่ ๑ หรอื ปลอ้ งที่ ๑ ผะ และปลอ้ งท่ี ๒ ซ่ึงติดกับอกคอดกว่ิ ดา้ นหลงั ซ่ปึ ล้องทอ้ ง มรสมุ แคก้ ดังกลา่ วมโี หนกสูงขึ้น อาจจะโคง้ มนหรอื เป็นแผน่ แบน มลายู น. อวัยวะภายในอันเปน็ ท่ตี ั้งครรภ์ น. ความเหน็ , ความคดิ เห็น น. ทีป่ รึกษา, ผ้แู นะนา, ท่ีปรึกษาราชการ, ขา้ ราชการช้นั ผใู้ หญ่, นยิ มใช้เป็นสว่ นท้ายของ สมาส เช่น องคมนตรี รัฐมนตรี เทศมนตรี น. สตั วท์ ีร่ ู้จกั ใช้เหตผุ ล, สัตวท์ ีม่ ีจิตใจสงู , คน น. ศลิ ปะการแสดงพ้นื เมืองอย่างหน่งึ ของภาคใต้ มี แม่บทท่าราอยา่ งเดยี วกับละครชาตรี น. ชื่อรัตนะอย่างหน่ึงในจาพวกนพรตั น์ มีสีเขยี ว น. ความตาย, การตาย; การหยดุ (ถา้ ใช้กับพระสงฆ์ เรยี ก “มอระ่ หนะ” หรือ “ล่บั ”) น. สงิ่ ทต่ี กทอดมาจากบรรพบุรุษหรือท่ีสืบทอดมา แตบ่ รรพกาล; (กฎ) ทรัพยส์ นิ ทกุ ชนดิ ตลอดทั้งสิทธิ หน้าท่ี และความรบั ผิดต่าง ๆ ของผูต้ าย เวน้ แต่ ตามกฎหมายหรือโดยสภาพแล้ว เปน็ การเฉพาะตวั ของผูต้ าย เรยี กรวม ๆ ว่า กองมรดก น. ลมฝน; ช่อื พายุใหญ่ทม่ี ีลมแรงและมฝี นตกหนกั น. ชอ่ื ชนชาตหิ นึง่ อยู่ทางตอนใตข้ องแหลม มลายู ต่อเขตแดนกับไทย

ห น้ า | ๑๘๙ ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย มวก หมวก น. ช่อื ไมเ้ ถา มยี างเหนยี วคลา้ ยกาว ใช้ทายาได้, มว่ ง หม่วง กระทั่งตดิ เครือเขามวก ตังติด หรือ เถามวก มวน คลงิ ว. สนี า้ เงนิ ปนแดง, ถา้ ออกครามเรียก สมี ่วงคราม - มวนยาสบู - คลิงใบจ๋ าก ก. ทายาสูบให้เปน็ ตัวบหุ ร่ี ม้วน ม่วน มว้ ย ด๋อย ก. หมุนพนั เข้าไปให้มีลักษณะกลมอยา่ งรปู มหรสพ,มโหรสพ เขรื่องแล็น ทรงกระบอก. มหาชาติ ม่ะหาฉาด ก. ตาย, สนิ้ สุด, วายวอด, มกั ใชเ้ ขา้ ค่กู ับคา มอด เป็น มว้ ยมอด หรอื มอดม้วย มหาดไทย ม่ะฮา้ ดไทย น. การรืน่ เรงิ , การบนั เทิง, การเล่นเตน้ ราท้ังปวง, การสนกุ รน่ื เรงิ . มหาดเล็ก มะ่ ฮา้ ดแลก็ น. ชาตทิ ่พี ระพุทธเจา้ เกดิ เป็นพระเวสสันดร การ เกดิ เป็นพระเวสสันดรของพระโพธสิ ตั ว์เจา้ ถือว่า มหาธาตุ ม่ะหาถาด เป็นการเกดิ คร้ังยิ่งใหญใ่ นกาเนิดมนุษย์ ก่อนทจี่ ะ ตรัสรเู้ ปน็ พระพทุ ธเจา้ จึงเรยี กว่ามหาชาติ เปน็ ชาติ มหานิกาย มะ่ หาน่ิก๋าย ทท่ี รงบาเพญ็ บารมีถงึ ขั้นสุดยอด มหาพน ม่ะหาพน น. ชื่อกรมที่ปกครองหัวเมืองฝ่ายเหนอื ในสมัย โบราณ มีสมุหนายกเปน็ ประธาน, ชือ่ กระทรวงท่ีมี มหาละลาย มนต์ซอื เน้ อานาจหนา้ ทเ่ี กย่ี วกับการปกครองท้องท่ี บาบัด มหาหิงคุ์ ม่ะหาหงิ ทุกข์บารุงสุข น. ข้าราชการในพระราชสานกั มหี น้าทีร่ บั ใช้พระ เจ้าแผ่นดิน, ผู้ท่ีรับใชป้ ระจาเจา้ นาย หรือผู้ท่ีถวาย ตวั เปน็ ผ้รู บั ใชเ้ จา้ นาย, เรียกทหารทีม่ ีหนา้ ทรี่ ักษา พระองค์ในพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู ัวและพระ บรมราชวงศว์ ่า ทหารมหาดเล็ก, เรยี กเต็มว่า ทหารมหาดเลก็ รักษาพระองค์ น. พระอัฐธิ าตขุ องพระพุทธเจ้า, พระบรมธาตุ หรือ พระบรมสารีริกธาตุ กเ็ รยี ก; เรยี กพระสถปู เจดีย์ หรือพระปรางค์ทีบ่ รรจุพระบรมธาตุ ว่า มหาธาตุ น. ชือ่ คณะสงฆ์ไทยนิกายหนงึ่ , ค่กู ับ ธรรม-ยุตกิ นกิ าย น. ชอื่ กัณฑ์ในหนงั สือเวสสนั ดรชาดก ว่าดว้ ยเร่ือง ป่าใหญ่ อันเปน็ ทางที่จะไปสู่อาศรมของพระ เวสสันดร ณ เขาวงกต น. ชอ่ื ต้นไม้ชนดิ หนงึ่ ใชท้ ายาได้ น. ยางไมช้ นิดหนึง่ ใชท้ ายาได้ กล่นิ รอ้ นฉุนและ เหมน็ รสเผ็ดรอ้ น

ห น้ า | ๑๙๐ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย มหมิ า,มหึมา ย้ายแรง มเหาฬาร,มโหฬาร กว^างย้าย ว. ใหญ,่ โต มอง แล มอบ หมอบ ว. ยง่ิ ใหญ่, กวา้ งใหญ่, เช่น ใหญโ่ ตมโหฬาร มอด หมอด ก. มงุ่ ด.ู มอม ส้อกโครก ม่อย เคล่ิม ก. เวนให้, สละให้, ยกให้, ใหไ้ ว้ มะกรดู ตอ็ นกรู๊ด,โหลกกรดู๊ น. ช่ือแมลงขนาดเลก็ หลายชนดิ ในหลายวงศ์ท่ีเจาะ กินเขา้ ไปในวสั ดตุ ่าง ๆ ทาใหเ้ กดิ เป็นรูพรนุ ทวั่ ไป มะกลา่ ต็อนกล๊า,โหลกกลา๊ กับทง้ั มวี สั ดุผสมมูลขับถ่ายออกมาเปน็ ขยุ เปน็ เม็ด เล็ก ๆ : ก. จวนจะดบั (ใชแ้ ก่ไฟ); ตาย มะกอก ตอ็ นก๊อก,โหลกก๊อก ว. เปอื้ นดว้ ยสมี ัว ๆ ดา ๆ, ก. ทาให้เป้ือนด้วยสีมัว มะขวิด ตอ็ นชีหวดิ ,โหลกชีหวิด ๆ ดา ๆ เช่น มอมหนา้ มะขาม ต็อนขาม,โหลกขาม ก. เคลิ้มหลับไปชั่วครู่ เชน่ ม่อยไปหน่อยหน่ึง. ว. มะขามปอ้ ม ต็อนขามป^อม,โหลก เรยี กอาการที่มีสีหน้าสลดแสดงวา่ เสียใจวา่ หนา้ มะเขือ ขามป^อม มอ่ ย ตอ็ นเขือ,โหลกเขือ น. ชอ่ื ไมต้ น้ ชนดิ หนงึ่ ผลขรขุ ระ รสเปร้ียว ผวิ และ ใบมีกล่นิ หอมฉุน ใชแ้ ต่งกล่นิ และรสอาหาร ใช้ทา ยาได้ น. ต้นไมพ้ วกหนง่ึ มี ๒ ชนดิ คอื มะกล่าตน้ ต้น คล้ายนนทรี ฝกั แก่มเี มล็ดแข็งสแี ดง, มะกล่า เครอื ตน้ เป็นเถา ฝักแกม่ เี มลด็ สีแดงครงึ่ หนงึ่ ดาครึง่ หน่ึง ขาวล้วนกม็ ี น. ต้นไมพ้ วกหนึ่งมี ๔ ชนิด คอื มะกอกบ้าน มะกอกปา่ มะกอกฝรงั่ มะกอกน้า , ถ้าเรียกเพยี ง มะกอก หมายความถงึ มะกอกบา้ น ใบคล้าย ใบหวา้ ใบอ่อนมีรสเปร้ียว ใช้เปน็ ผักดบิ ผลขนาดลูกหมากดบิ เมอื่ สุกมีรสเปรยี้ วเจอื ฝาดใช้ ปรุงกบั ขา้ ว เชน่ พล่า ฯลฯ รากและเมลด็ ใชท้ ายา น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ตน้ และกิง่ มี หนาม ผลกลม เปลือกแข็ง กินได้ ยางใช้ทายาได้ น. ชอ่ื ไมต้ ้นขนาดใหญช่ นิดหนงึ่ ฝักมรี สเปรย้ี ว ใช้ ปรุงอาหารและทายาได้, พันธุ์ฝักแบนใหญ่ เรยี ก มะขามกระดาน, พนั ธุ์ฝักเลก็ เรียก มะขาม ข้ีแมว, พนั ธฝ์ุ ักมรี สหวานเรยี ก มะขามหวาน น. ชอื่ ไมต้ ้นขนาดกลางชนิดหน่งึ ผลกลม รสเปรีย้ ว ฝาด เมลด็ แข็ง ผลใชท้ ายาได้ น. ชือ่ ไม้พุม่ หลายชนิด ชนิดท่ีผลกินได้ มหี ลาย พนั ธ์ุ เช่น มะเขือไขเ่ ต่า มะเขือเจา้ พระยา มะเขือ ละโว้,มะเขอื ยาว

ห น้ า | ๑๙๑ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย มะเขือขืน่ ต็อนเขือครน้ื ,โหลกเขือ- น. ชื่อไมล้ ม้ ลุกชนิดหน่งึ ผลกนิ ได้ มะเขือเทศ ครน้ื มะเขือพวง ตอ็ นเขือซ็อม,โหลกเขือ- น. ช่อื ไมล้ ้มลกุ ชนิดหนงึ่ ผลกินได้ มะค่า ซอ็ ม ต็อนแวง่ ,โหลกแวง่ น. ชอื่ ไมพ้ มุ่ ชนิดหนงึ่ ผลกินได้ มะเด่ือ มะ่ ขา่ น. ชือ่ ไม้ต้นขนาดใหญช่ นดิ หนึ่ง ใบคลา้ ยใบประดู่ มะตมู ฝักแบน หนา แข็ง เน้ือไม้สนี า้ ตาลอมแดง ใชใ้ น ตอ็ นแมงม,ี้ โหลกแมงมี้ การก่อสร้าง, มะค่าโมง มะนาว น. ต้นไมพ้ วกหน่งึ มี ๒ อยา่ ง คือ มะเดื่อปลอ้ ง ใบ- มะปราง ตอ็ นม่ะตู๊ม,โหลกม่ะตู๊ม โตคาย, มะเดอ่ื ชมุ พร ใบเล็กไม่คาย และผลโตกว่า น. ต้นไมช้ นดิ หนง่ึ ต้นมีหนาม ผลกลมทุย รสหวาน มะปรงิ ตอ็ นบ่อื นาว,โหลกนาว เจอื เผ็ด ในกา้ นหน่ึงมี ๓ ใบเป็นรปู ๓ แฉก ใบใช้ใน มะพร้าว การมงคล ตอ็ นปรา๋ ง,โหลกปรา๋ ง น. ชื่อไม้พุ่มชนิดหนึ่งผลเล็ก ๆรสเปรย้ี ว ใชป้ รุง มะพรา้ วแก้ว อาหาร มะพรา้ วหา้ ว ตอ็ นปรงิ ,โหลกปริง น. ชอ่ื ไมต้ น้ ชนดิ หน่งึ ใบคล้ายใบมะม่วงแต่เล็กกวา่ มะพลบั ปลายใบแหลมผลสุกสีเหลืองอมแดง พนั ธร์ุ สเปรี้ยว มะพูด ตอ็ นพรา่ ว,โหลกพร่าว จัด มะเฟือง น. ต้นไม้ชนดิ หนงึ่ คล้ายมะปราง แต่ใบโตกว่า มะไฟ พร่าวแก^ว ผลเลก็ รสเปรีย้ ว มะมว่ ง น. ตน้ ไม้ชนดิ หนง่ึ ตน้ คลา้ ยต้นตาล ใบเป็น มะเมีย พร่าว กา้ นยาวๆ มใี บแยกจากกัน ผลใช้ทานา้ มนั และปรุง ต็อนพลบั่ ,โหลกพล่บั อาหารตา่ งๆ ต็อนผดู ,โหลกผดู น. ช่ือขนมทาด้วยมะพร้าวขูดเปน็ เส้นเขื่อง คลุก นา้ ตาล ตอ็ นเฟือง,โหลกเฟือง น. ผลมะพร้าวที่แก่เต็มที่ ตอ็ นไฟ,โหลกไฟ น. ต้นไมพ้ วกหนง่ึ คล้ายตะโก ผลมีรสฝาดเจอื หวาน ตอ็ นหม่วง,โหลกหม่วง น. ต้นไม้ชนดิ หนง่ึ ใบใหญห่ นาเปน็ มนั ผลกลม รส เปร้ยี ว; เรียกสีเขียวแกว่ า่ สีมะพูด ป๋หี มอ่ื เมยี น. ชอ่ื ไม้ต้นชนดิ หนึ่ง ผลเป็นเฟอื ง ๆ รสเปรี้ยวบา้ ง หวานบา้ ง. น. ชอ่ื ไมต้ น้ ชนดิ หนงึ่ ผลกลมออกเป็นพวง รส เปรี้ยว ๆ หวาน ๆ น. ชื่อไมต้ น้ มหี ลายชนดิ และหลายพันธ์ุ เช่น อกร่อง พิมเสน น. ม้า, ชื่อปีท่ี ๗ ของรอบปนี ักษัตร เรยี กตามรปู หมายของปวี ่า ปีม้า

ห น้ า | ๑๙๒ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย มะแม ป๋หี มื่อแม น. แพะ, ชอื่ ปที ี่ ๘ ของรอบปีนกั ษัตร เรียกตามรปู มะยม หมายของปีวา่ ปีแพะ. มะระ ต็อนหม่ือยมุ น. ช่ือไมต้ น้ ชนิดหนง่ึ ผลกลมเปน็ เฟอื ง ๆ รส มะรนื ,โหลกหมอื่ ยมุ ,ยมุ เปรีย้ ว มะรมุ ต็อนหม่ือหระ,โหลกหมื่อ- น. ชอ่ื ไมเ้ ถาชนดิ หนงึ่ ผลขรุขระ รสขม กนิ ได้ มะเรื่อง หระ,ผักฮา้ ย มะโรง บื่อรนื น. วันถัดจากวนั พรงุ่ น้ไี ปวันหนึ่ง มะละกอ ตอ็ นหมื่อรุม,โหลกหมื่อรมุ น. ต้นไมช้ นดิ หนง่ึ มีฝักยาว ใชเ้ ปน็ ผักแกง ,ก่อื รมุ มะลิ บ่ือเหลือ่ ง น. วนั ท่ี ๔ ตอ่ จากวันนี้ คอื ต่อมะรืนขึ้นไป มะแวง้ ปหี๋ ม่อื โรง น. พญานาค, งใู หญ่; ช่อื ปีท่ี ๕ ของรอบปีนักษัตร เรยี กตามรปู หมายปีวา่ ปีงใู หญ่ มะเสง็ ต็อนกล^วยหลา,โหลก- น. ต้นไม้ชนิดหนึ่ง ใบใหญเ่ ป็นจักๆ กา้ นยาว ใชผ้ ล มะหวด กล^วยหลา เปน็ ผกั มหี ลายชนิด เช่น มะละกอตัวผู้ คอื ชนิดท่มี ี ลูกห้อยจากก้านยาวๆ มะละกอตัวเมีย คือมลี กู ติด มะหาด ตอ็ นบอื่ เหละ,ด็อกบอ่ื - กบั ลาตน้ เหละ น. ชื่อไมด้ อกพวกหนึ่ง ดอกขาว กล่นิ หอมเย็น มี มะอึก ตอ็ นแว่งครืน้ ,โหลกแว่ง- หลายชนดิ คร้ืน น. ชื่อต้นไม้ มี ๒ ชนดิ คือ มะแวง้ ต้น ใบคลา้ ยมะเขอื มัก , มะแวง้ เครอื ใบคลา้ ยใบตาลงึ , มีหนามทง้ั ๒ ชนดิ มัก ปหี๋ มอื่ สิง,ปสี๋ งิ ผลเล็กคล้ายมะเขือพวง ใชเ้ ป็นผา้ และทายา ม่งั น. งูเลก็ , ชือ่ ปที ่ี ๖ ของรอบปีนักษตั ร เรียกช่ือตาม ต็อนลาชา,โหลกกลาชา รปู หมายของปวี า่ ปีงเู ลก็ น. ช่อื ไมต้ ้นขนาดย่อมชนิดหน่ึง ผลออกเป็นช่อ สกุ ต็อนฮ้าด สีเหมือนลกู หวา้ กนิ ได้ รสหวานปะแล่ม ๆ, ปกั ษ์ใต้ เรยี ก กาชา หรอื กาซา ตอ็ นอึก,โหลกอึก น. ชือ่ ไม้ต้นขนาดใหญห่ ลายชนิด ผลกลม ผวิ ขรุขระคล้ายขนนุ แตเ่ ล็กกวา่ มาก รสเปร้ยี ว ๆ มกั่ หวาน ๆ แก่นใช้ทายาได้ น. ต้นไม้ชนิดหน่งึ ตน้ คล้ายมะเขือ มีหนาม ใบและ ด่าวา(ทบั ศัพท์มลายู) ผลเปน็ ขน ผลกลมเท่าผลพทุ รา ใช้ตากบั น้าพริก หมง่ั และแกงก็ได้ ก. รกั , ชอบ, พอใจ. ว. เสมอ, เนืองๆ เช่น มักโกรธ มกั งา่ ย ก. มกั ได้ ก. มี, มีมาก. มง่ั คงั่ ว. มีมากมาย, มีแน่นหนา, มี ทรัพย์มาก. มัง่ มี ว. มที รัพย์สมบตั ิมาก

ห น้ า | ๑๙๓ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย มั่ง ม^ั ง ว. บ้าง เช่น ขอม่ังซี มงั กร มงั ก๋อน น. สตั ว์ในนิยายจนี รปู ร่างคล้ายงู แต่มีตนี มีเขา; ชอื่ กลมุ่ ดาวรูปมงั กร เรยี กวา่ ราศีมงั กร เป็นราศีท่ี มังคุด ตอ็ นมังค่ดุ ,โหลกมังคดุ่ , ๙ ในจกั รราศ,ี กงุ้ มังกร. แมงคุ่ด น. ต้นไมช้ นิดหน่ึง ผลกลมสแี ดงคล้า เปลอื กมรี ส มัด ฝาด เนอื้ ในเปน็ เมลด็ หุ้มเยอ่ื ขาวรวมกนั หลาย มั่ด เมลด็ มีรสหวาน ทีเ่ จอื เปร้ียวเลก็ น้อยก็มี มธั ยม ก. ผกู รดั เข้าด้วยกนั , ผูกรดั ให้แนน่ . น. ลักษณนาม มธั ยัสถ์ มั่ดถอื่ ยม เรียกของบางอยา่ งทผ่ี ูกรดั เขา้ ดว้ ยกนั เชน่ ฟนื ๒ มัด จือหมัด(เพ้ยี นมาจาก ว. กลาง, ปานกลาง, ระหว่างกลาง มนั เทศ มลายู) ก. ประหยดั มันสาปะหลัง มนั หลา มันขี้หนู มนั มา่ ย น. ชื่อมนั ชนิดหน่ึง ยอดทาให้สกุ แล้วกนิ ได้ มนั มันหลิง น. ชอ่ื พันธไ์ุ ม้ตน้ ขนาดยอ่ ม ใช้หวั ทาแปง้ ม้ัน น. ช่ือไม้ลม้ ลุกชนดิ หนึ่ง หัวกินได้ มั่น ส. คาใชแ้ ทนผู้ที่เราพูดถงึ สาหรบั ผใู้ หญเ่ รยี กผู้น้อย - มั่นคง มั^น,กือช่ับ,กอื่ ชั่บ มีเดก็ เป็นตน้ ตามสถานะที่ควร สาหรับเรียกผูอ้ ืน่ - จบั ให้ม่นั - มั^นคง อย่างไม่ยกย่อง และสาหรับเรียกสัตว์หรอื สิ่งอนื่ ทวั่ มว่ั - กุม๋ ฮายกื่อชั่บ ๆ ไปตามทค่ี วร, เปน็ สรรพนามบรุ ษุ ที่ ๓ มั^ว ว. แน,่ แนน่ อน, เช่น ใจม่นั ; แน่น เชน่ จับใหม้ ่นั มัสยดิ ซเู หรา ก. สมุ กนั , รวมกัน, ออกนั , ประชุม; ปะปนกนั จน มา้ แยกไมอ่ อก เช่น วางของม่วั ไปหมด มาก มา่ น. สถานท่ปี ระกอบศาสนกิจของชาวมสุ ลมิ , เดิม ไทยมักเรียกวา่ สเุ หร่า มาฆบชู า หมาก,โขเข,ราสา น. สตั วส์ เี่ ท้าชนดิ หน่ึง ใช้เป็นพาหนะขบั ขแี่ ละเทยี มรถ; มาขะบู๋ชา ช่อื ปูชนิดหน่งึ ตวั ลายเปน็ จุดสีนา้ ตาล พื้นขาว เรยี ก ปมู ้า ว. หลาย เช่น คนมาก, ว. มากมายเสียเปล่า ใช้ ประโยชนไ์ ม่ได้ น. การบูชาในเดอื นมาฆะ, พธิ ีมาฆบูชา เปน็ ชอื่ การ ทาบุญในพระพุทธศาสนา เน่ืองจากจาตรุ งค สนั นบิ าตกระทาในวันเพ็ญเดือน ๓ (ถา้ ปีอธกิ มาส ตกเพ็ญเดอื น ๔) เพอื่ ราลึกถึงคร้งั เมื่อพระศาสดา ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ในที่ประชมุ สงฆ์ ๑,๒๕๐ รูป ท่วี ดั เวฬวุ นั เมืองราชคฤห์ หลังจาก พระพทุ ธเจ้าตรัสรูแ้ ลว้ ๙ เดือน

ห น้ า | ๑๙๔ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย มาตรา หมาดตร๋า น. หลกั กาหนด, ประมาณ; เครื่องวัดต่างๆ เชน่ วัด ม่าน หม่าน ขนาด จานวน เวลา และมุม ฯลฯ; เรียกแมบ่ ทแจกลกู ในการอา่ นเขียนคาไทย เชน่ มาตรากก บางทีเรียก แม่ มา้ ม มา่ ม กก ; (กม.) ตวั บทกฎหมายท่ีแบง่ ออกเปน็ ขอ้ ๆ ม่าย ม^าย ก. อาการของสตั ว์ เช่น ไก่หรือปลากัดท่ีทาท่ากรดี - พอ่ มา่ ย - ผอ่ ม^าย กราย วนไปรอบๆ อีกตัวหนง่ึ . น. ผ้าสาหรบั บงั มกั - แมม่ ่าย - แหมม่ ^าย ใชก้ ัน้ ในห้องหรือประตหู น้าต่าง มง่ิ หมง่ิ มดิ แมด็ น. อวัยวะภายในรา่ งกายริมกระเพาะอาหารขา้ ง มถิ ุนายน หมิทนุ ายน ซ้าย มีหน้าที่ทาลายเม็ดเลือดแดง สรา้ งเมด็ นา้ เหลอื งและสรา้ งภูมิคุ้มกนั ของรา่ งกาย มี ยัง ว. ไร้คูค่ รองเพราะผวั หรอื เมียตายจากไปและยังไม่ได้ มีเงนิ ยงั เบี่ย แต่งงานใหม่ และหมายรวมถึงเพราะหย่าขาดจากกนั ดว้ ย, มีทอ้ ง พุงย้าย ถ้าเปน็ ชายเรียกวา่ พอ่ ม่าย, ถ้าเปน็ หญิงเรียกวา่ แมม่ า่ ย, มีชวี ติ ยังโย้ โดยปรยิ ายเรียกหญิงทเ่ี ลกิ กบั ผัวว่า แม่ม่าย มีด หมีด มดี โกน หมดี โกน๋ น. ขวัญ, สง่ิ เป็นสิริ, สงิ่ เปน็ ท่ีรกั , ผู้เป็นทรี่ กั มีดดาบ หมดี ดา๊ บ,ด๊าบ มีดตอก หมดี ตอ๊ ก ว. อาการทล่ี ับหายไปหรือทาใหล้ ับหายไปจนหมดสนิ้ อย่างปดิ มิด จมมิด บังมิด, สนิท เช่น ปิดประตใู หม้ ดิ มีดโต้ หมีดคล็อก น. ชือ่ เดอื นท่ี ๖ ตามสุรยิ คติ ซงึ่ ขนึ้ ตน้ ดว้ ยเดือน มกราคม มี ๓๐ วนั ; (เลิก) ชอ่ื เดอื นที่ ๓ ตามสุริ ยคติ ซึ่งขน้ึ ต้นด้วยเดือนเมษายน. ว. รวย เช่น เขาเป็นคนมี ไม่ใชค่ นจน, ไมเ่ ปลา่ , ไม่ ว่าง, เชน่ ในหมอ้ มีขา้ ว ในหอ้ งน้ามคี น. ก. ถือเป็น เจา้ ของ, อยใู่ นครอบครอง, เชน่ มีเงนิ มีลูก ว. รวย ก. มีลกู อย่ใู นทอ้ ง ก. มลี มหายใจ, ยงั ชพี , ดารงชีพ, ดารงชวี ติ น. เครอื่ งมือสาหรบั ฟนั ผา่ จัก หรอื เหลา น. มดี สาหรบั โกนผมหรอื โกนหนวด น. มีดขนาดใหญ่ ใบมีดรูปยาวรีประมาณ ๑ ศอก ปลายงอนขน้ึ เล็กนอ้ ย ด้ามทาดว้ ยไมย้ าว ๑ คืบ น. มดี ขนาดกลาง ใบมีดรปู ร่างป้าน ๆ สันหนา คม บาง ด้ามยาวและมปี ลายงอนขึ้นคล้ายคนั ธนู ใชจ้ ัก ตอก เหลาไมห้ รือหวาย น. มดี ขนาดใหญ่ กลาง และเลก็ ใบมีดมรี ปู ร่าง คลา้ ยน้าเต้าผา่ เสีย้ วหัวโต สันหนา โคนมดี แคบ ดา้ มทาดว้ ยไมเ้ ปน็ บ้องต่อออกไปจากตัวมดี ขนาด สั้นพอมือกา มีดโตข้ นาดใหญ่และกลาง ใช้ฟันหรอื ผา่ ทัว่ ไปขนาดเล็กใชก้ รีดหรือผ่าทุเรียน เปน็ ต้น

ห น้ า | ๑๙๕ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย มีดปาดตาล หมีดเชียดโนด้ น. มีดขนาดกลาง ใบมีดรูปร่างคล้ายปลากราย มดี พบั หมดี ง่บั ปลายแหลม สันหนา ด้ามทาดว้ ยไมย้ าวประมาณ มีดเหน็บ หมีดแหนบ็ ๑ คบื ใช้ปาดงวงตาลหรืองวงมะพร้าว มึง มง้ึ น. มีดขนาดเลก็ ใบมีดพับกลับเขา้ ไปซ่อนอยู่ในฝกั มดื หมดื ซงึ่ ทาหน้าท่ีเป็นดา้ มมีดอยูใ่ นตวั ได้ มื้อ เม่อ น. มดี ขนาดกลาง ใบมดี รปู รา่ งปลายแหลม กลาง มุก มกุ่ ปอ่ ง โคนแคบ สันค่อนข้างหนา ดา้ มทาเป็นกน่ั สอด ติดกับด้ามไม้หรือทาเป็นบ้องติดอยใู่ นตวั ก็มี ปรกติ มุข ม่กุ สอดใบมดี ไวใ้ นฝักซึ่งทาด้วยไม้หรอื หวายสาน ไว้ มุ้ง มุ่ง ขัดเอว ในเวลาออกนอกบ้าน ใช้ประโยชนไ์ ดห้ ลาย มุด ลอด อยา่ ง - มดุ ร้ัว - ลอดรว่ั มทุ ะลุ หมถุ ะหลุ ส. คาใชแ้ ทนผทู้ ่ีเราพดู ดว้ ย, มักถือกนั วา่ ไม่สภุ าพ หรือหยาบคาย, เปน็ สรรพนามบรุ ุษท่ี ๒ มนุ่ กล^าว มุ่นใจ มุ๊น,ย^ุ ง(ม๊นุ ใจ๋,ยุ^งใจ)๋ ว. ขาดแสงสว่าง เช่น เดอื นมืด, น. เวลาใกลฟ้ ้าสาง มยุ่ บึง,บู๊ด มกู หมูก น. เวลา, คราว, (ใชเ้ ก่ยี วกบั การกนิ อาหาร) เช่น อาหารมื้อเช้า อาหารมื้อกลางวนั อาหารมื้อเยน็ กนิ อาหารให้เป็นมื้อเป็นคราว, ลักษณนามหมายถึง คราว, ครง้ั , หน, เช่น กินอาหารวันละ ๓ ม้อื น. ชอื่ หอยทะเลกาบคู่ อาศัยอยตู่ ามแนวปะการัง ใหไ้ ข่มุกและมุกซกี เปลอื กใช้ทาเปน็ เครื่องประดับ ได้ น. หน้า, ปาก; ประธาน; สว่ นของตึกหรอื เรือนที่ ยนื่ ออกมาจากสว่ นใหญ่ น. ผา้ หรอื สง่ิ อืน่ ทท่ี าข้นึ สาหรับกางกันยุงหรือ ป้องกันยุง, ลกั ษณนามว่า หลงั ก. เอาหวั ลอดเขา้ ไป เชน่ มดุ รวั้ มุดใต้ถุน, เอาหัว ดาลงในนา้ ในคาวา่ มดุ นา้ . ก. หนุ หันพลันแล่น, โกรธแลว้ ทาลงไปอยา่ งไม่ คานึงถงึ เหตผุ ล หรือไมย่ ับย้ัง. ว. มีนสิ ัยดดุ นั ชอบทาอะไรอย่าง หนุ หันพลันแล่นหรอื โดยขาดสติปราศจากความย้ัง คดิ ก. ขมวด (ใชแ้ ก่มวยผม) เชน่ ม่นุ มวยผม ม่นุ พระ ก. กลุ้มใจ, ยงุ่ ใจ, ขุ่นใจ. ว. อาการที่ยม้ิ ไม่ออกเพราะไม่พอใจ (ใชแ้ ก่หนา้ ) เช่น เขาถูกดเุ ลยทาหน้าม่ยุ น. นา้ เมอื กท่ีไหลออกจากจมูก เรียกวา่ นา้ มูก

ห น้ า | ๑๙๖ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย มตู ร หมดู มูล่ ี่ หมุ่หล่ี น. น้าปัสสาวะ, นา้ เบา, เย่ียว เมขลา เหมกขลา น. เคร่ืองบังประตหู น้าตา่ งเป็นทานองม่าน ทาด้วย เมฆ เหมก ซีไ่ ม้เล็ก ๆ ถักดว้ ยเชือกเปน็ ช่องโปร่ง มีรอกและ เม็ด แมด่ (เสียงสนั้ ) เชือกสาหรบั ชกั ให้ม้วนและคลไ่ี ด้ เมตตา เหมดตา๋ น. ชอ่ื นางเทพธิดาประจาสมุทร เมตไตรย เหมดไตร๋ เมตร แมด่ (เสียงส้ัน) น. ไอน้าท่ีรวมกันเป็นก้อนลอยอยู่ ในอากาศ. เม่น แม็น น. สว่ นภายในของผลไม้ทีเ่ พาะเป็นต้นข้นึ ได้ เมน้ แม่น เช่น เม็ดมะมว่ ง; ของทีเ่ ป็นก้อนกลม ๆ ขนาดเล็ก เม้ม แม่ม เชน่ เมด็ กรวด เมด็ ทราย เมลด็ แมลด่ ,แม่ด(เสยี งสน้ั ) น. ความรักและเอน็ ดู, ความปรารถนาจะให้ผู้อ่ืนได้ เม่า ม^าว สุข เมาะ เบ๊าะ เมี่ยง เม^ี ยง น. พระนามของพระพุทธเจา้ ทจ่ี ะมาตรัสรู้ขา้ งหน้า เมอ่ื ปา๊ (ปา๊ หรือ) น. ชอ่ื มาตราวัดความยาวตามวิธีเมตรกิ เทยี บกับ มาตราวิธปี ระเพณี ๒เมตรเทา่ กบั ๑ วา เมือก เหมอื ก,มเหลือก น. สตั ว์ชนิดหนึ่ง ขนกลมแขง็ ยาวเรียว ปลาย แหลมสีดาบ้างขาวบา้ ง มันจะสลัดขนนไี้ ปแทงศัตรู ท่ีจะมาทารา้ ยมัน; ชอ่ื หอยทะเล เรียกวา่ หอย เม่น มขี นเป็นหนามแขง็ ทัว่ ตัว ก. ปดิ รมิ , พบั รมิ ก. เมม้ ปาก น. สว่ นภายในของผลไม้ท่เี พาะเปน็ ต้นข้นึ ได้ เช่น เมล็ดมะม่วงเมล็ดมะปราง, เม็ด กว็ า่ . (แผลง มาจาก เมด็ ) น. เรยี กข้าวเปลือกข้าวเหนยี วทยี่ งั ไม่แก่จดั เอามา คั่วแลว้ ตาใหแ้ บนวา่ ขา้ วเม่า น. ทีน่ อนทาคล้ายฟูก แต่ยัดนุ่นหลวม ๆ สาหรับ เดก็ . น. ของกินเล่นที่ใช้ใบไม้บางชนดิ เชน่ ใบชาหมกั ใบชะพลู ใบทองหลาง ห่อเคร่ือง มีถว่ั ลิสง มะพรา้ ว กุ้งแห้ง หัวหอม ขิง น. ครัง้ , คราว, เชน่ เรอ่ื งนีเ้ กิดเมอ่ื เขาไป ตา่ งจังหวดั , โอกาส เชน่ พบได้ทกุ เมื่อ,ขณะท่ี เช่น เม่อื เขาออกจากบ้าน ฝนกต็ ก, คานาหน้าคา บอกเวลาทีล่ ่วงไปแล้วเชน่ เมอื่ คนื น้ีเมื่อเช้านี้ เมื่อ วานซืน. สัน. ในขณะท่ี เช่น เขามาเม่ือฉันเหน็ น. ส่ิงที่มลี กั ษณะเป็นเลือก ๆ คือ เหนยี ว ๆ ลืน่ ๆ อย่างเมือกปลา

ห น้ า | ๑๙๗ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย เม่ือย เหมอ่ื ย ก. อาการเพลยี ของกลา้ มเนอ้ื เมอื่ ทาส่งิ ใดส่ิงหน่ึงซา้ แม่ แหม่ ๆ อยเู่ ป็นเวลานาน เช่น เดินอยนู่ านจนเม่อื ย เมื่อย มอื เพราะเขียนหนงั สือ แมค่ า้ แหมค่ ่า แม่ซอ้ื แหม่เซอ่ น. หญิงผู้ใหก้ าเนดิ บตุ ร แมเ่ ตาไฟ แหมต่ ไี ฟ (ภาษาตากใบ สาหรบั ลกู ชายที่บวชพระแล้ว เรยี ก แมน่ ้า แหม่น่าม แมว่ า่ “มารด๋า”) แมม่ ่าย แหมม่ ^าย แม่ยาย โตะ๊ บ่ือยาย น. หญงิ ผทู้ ่ที าหน้าทค่ี า้ ขาย แมเ่ ลย้ี ง แหมเ่ ล่ียง แม่ส่ือ แหม่เซ้อ น. เทวดาหรือผที ่เี ช่อื กันวา่ เป็นผู้ดูแลรกั ษาทารก แม้ แม่ แมแ้ ต่ แมแ่ ต๊ น. ไมส้ เ่ี หลี่ยมทเ่ี ปน็ กรอบกรุดินสาหรบั วางก้อน แมงดา แมงด๋า เส้าเกยี ง หรอื เตาวง แมงลัก แมงลก่ั น. ลาน้าใหญ่ซ่ึงเปน็ ท่รี วมของลาธารทั้งปวง แม่น แหมน่ แมลงเม่า แมงหม่าว น. หญงิ ทีม่ ีผวั แลว้ แต่ผวั ตายหรือหยา่ ร้างกันไป แมงปอ แมงบี่ น. แม่ของเมยี แมลงภู่ แมงโผ่ น. เมยี ของพ่อท่ไี ม่ใชแ่ ม่ตวั , หญิงท่ีเลยี้ ง ลกู บุญธรรม น. หญงิ ทท่ี าหนา้ ท่ชี ักนาเพ่ือให้ชายหญิงได้แตง่ งาน กนั , บางทเี รยี กวา่ แม่สือ่ แมช่ ัก สนั . ผิวา่ , หากว่า, เชน่ แม้วา่ จะไปด้วย ก็ตามใจ สนั . เพียงแต่ เช่น แมแ้ ตจ่ ะกินเขา้ ไป ก็ยังไม่มี น. สตั ว์ทะเลชนิดหนงึ่ ตวั กลมมีกระดองเปน็ ๒ ตอน ตีนอยู่ที่อก น. ผกั ชนิดหน่งึ ใบคลา้ ยใบโหระพา ใชใ้ บ รับประทานกับขนมจนี นา้ ยา ใช้เมลด็ แช่กนิ กับ น้ากะทผิ สมนา้ ตาล ว. เทย่ี ง, แนว่ แน่, เชน่ ยิงปืนแม่น, ไมผ่ ิด, ถกู ต้อง, เชน่ จาแม่น น. ปลวกซ่ึงเป็นแมลงชนิดหนึง่ ชอบตอมไฟ เรียก แมลงเมา่ น. ช่ือแมลงหลายชนิด หัวและอกสัน้ ปอ้ ม ส่วนท้อง แคบและยาว หนวดส้ันเล็กมองคล้ายขน ตาโตใหญ่ ๒ ขา้ งดูเต็มหัว ปีก ๒ คู่ ขนาดเทา่ ๆ กนั หรอื โตก ว่ากนั เลก็ นอ้ ย ลกั ษณะยาว บางใส มีเสน้ ปีก มากมาย อาจมสี ตี ่าง ๆ เชน่ สม้ เหลอื ง หรือนา้ เงนิ น. ชอ่ื หอยชนิดหน่งึ รูปคลา้ ยหอยกะพง แตต่ วั โตกว่า สกี าบมนั คลา้ ย ปกี แมลงภ;ู่ ช่ือปลาชนดิ หนึ่งคลา้ ยปลา ช่อนแต่ตวั โตกวา่ สตี วั คลา้ ยปีกแมลงภู่; ชือ่ แมลงตวั เขยี วๆ มกั เจาะรูอยตู่ ามฝาหรอื ปลอ้ งไมไ้ ผ่