ภาษาถิ่นเจ๊ะเห(ตากใบ)

ห น้ า | ๑๙๘ ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย แมลงหวี่ แมงมี้ โม่ บ็อด น. ชอ่ื แมลงตัวเล็กมาก โม้ โม,่ กือว้าว น. เคร่ืองบดชนดิ หนึง่ ทาด้วยหนิ รปู รา่ งคล้ายสีสี โม้ะๆ โจ๊ๆ ข้าว มี ๒ ส่วน ส่วนบนซง่ึ เรียกว่าลูกโมน่ นั้ มมี ือถือ โมก โหมก สาหรบั หมุน และมรี ูสาหรับกรอกเมล็ดพชื เมื่อ หมุนลูกโม่จะบดเมล็ดพืชให้ละเอยี ดและไหลลงสู่ โมง่ โหม่ง(แอโหม่ง) ส่วนลา่ งซง่ึ มีลักษณะเปน็ รางสาหรบั รองรับอยู่ เกือบรอบลูกโม่ ด้านหนง่ึ ของสว่ นลา่ งมชี ่องเปิดให้ โมทนา โมถอื่ นา สงิ่ ที่โม่แลว้ ไหลลงสูภ่ าชนะทรี่ องรบั ได้. ก. บดให้ ละเอยี ดดว้ ยโม่ โมห โอฮะ ก. พดู อวดตวั เกนิ ความจรงิ โมโห ยา้ บ ไม่ ม^าย,หมี เสียงเรียกสนุ ขั ไม่ขาด ม^ายค้าด น. ไม้ต้นเล็กหรอื ไม้พุ่ม สงู ตัง้ แต่ ๑-๓ เมตร มียาง ไม่ไดเ้ ร่อื ง ม^ายด^ายเหร่ือง ใบเล็กๆ มักจะเกดิ ตามกิ่งไปในแนวเดียวกันเป็น แผงๆ ดอกเล็กๆ ออกตามซอกใบเปน็ ช่อ ๓ หรอื ๔ ไมม่ ี ม^ายฮัน,หาม^าย,ฮาม^าย ดอกสขี าว มที ้งั ชนดิ ลาและซ้อน ส่งกล่นิ หอมเวลา ไมร่ ู้ ม^ายโร่ เยน็ ๆ เป็นพวกไม้ประดบั ว. เรยี กผู้ที่เอาผ้าคลุมหัวในการเล่นของเด็กว่า อ้าย โมง่ , และหมายถงึ คนทค่ี ลุมหัวปิดหนา้ เพอ่ื ไม่ให้คน จาหนา้ ได้ ก. ยินดดี ว้ ย,สนบั สนุน, เห็นด้วย, บันเทงิ ใจ, เราใช้ อุปสรรคอนุ ประกอบขา้ งหน้าเปน็ อนโุ มทนา แปลว่า พลอยยนิ ดี น. ความฉงน, การหมดความรูส้ ึก, ความมืดมน, ความหลง, ความเขลา, ความโง่, ใชว้ ่า โม่ห์ หรอื เมาห์ กไ็ ด้ ก. โกรธ ว. ม,ิ คาปฏิเสธความหมายของคาทอี่ ยู่ถดั ไป เชน่ ไมก่ ิน ไมด่ ี, ถา้ อยู่ท้ายคา ตอ้ งมีคา หา อยู่ หนา้ เชน่ หากนิ ไม่ ก. ตดั เย่อื ใยไม่ขาด (มักใชแ้ ก่พอ่ แม่ทร่ี ักลกู มากถึง จะโกรธจะเกลยี ดอยา่ งไรกต็ ัดไมข่ าด). ว. ถอื เป็นเร่ืองเปน็ ราวไมไ่ ด้, ถือเป็นสาระไม่ได้ (ในภาษาตากใบ สาหรับคนที่ไม่ไดเ้ รอ่ื ง ไมเ่ อาไหน เขาเรียกวา่ “คนกรอ็ กแกรก็ ” ถา้ หนกั กว่าน้ี เรยี กวา่ “คนปรา่ หมนั โด๊ะ” เปน็ คาด่าทีร่ ุนแรง) ก. ไม่ปรากฏอยู่ ก. ไม่เหน็ หรอื ไมร่ ้เู ร่ืองราวทเี กดิ ข้ึน

ห น้ า | ๑๙๙ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ไมเ่ อา ม^ายเอา๋ ก. ไมร่ ับเอาไว้ ไม่ไหว ม^ายหรอด,ม^ายกบั , ก. ไม่สามารถรับสภาพนั้นต่อไปได้อีก ม^ายจือกับ ไม้ ม่าย น. พชื ชนิดใหญ่ท่วั ไป, ส่วนต้นของพชื บางอย่าง ซงึ่ ใช้ทาส่ิงของตา่ งๆ, เรยี กของเช่นปลายา่ งที่เสยี บ ไม้ ไมยราบ หร่อื ง่บั เรียงเป็นตับวา่ ๑ ไม้ ๒ ไม้ น. ตน้ ไม้ชนิดหนง่ึ ใบหุบได้เมื่อ เวลาถูกต้องเข้า ตน้ แดงและคลา้ ยต้นผกั กระเฉด แตต่ ามก้านมหี นาม

ห น้ า | ๒๐๐ ย ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ภำษำกลำง ยอ่ ก(เสียงสั้น) น. มาตราวัดไม้ คือ หน้ากวา้ ง ๑ ศอก ยาว ๑๖ วา ยก ยอ่ งเหลกิ เป็น ๑ ยก ตามอัตราไมน้ ว้ิ ; เรียกผ้าไหม ชนดิ หนง่ึ ย่อกแว่น(เสยี งสน้ั ) มหี นา้ ยกเปน็ ลายว่า ผา้ ยก; เรยี กการ กระทาเปน็ ยกเลกิ โกงโคง้ คราวๆ วา่ ยกหนึ่ง เชน่ มวยยกหน่งึ ; วธิ แี บ่งหน้า ยกเวน้ ตา๋ มบนุ๋ ต๋ามกา หนงั สือทีพ่ ิมพ์คราวละ ๔ หน้าบา้ ง๘ หน้าบ้าง ๑๖ ยงโย่ ยอ็ น หนา้ บา้ ง ๓๒ หน้าบ้าง เป็นยก หนึ่ง; เรยี กเทศน์ ยถากรรม คราวละ ๒ วนั หรอื ๓ วนั บา้ ง วา่ เทศน์ยกหนงึ่ . ก. ยน่ ยมมะ่ ถดู จับชูขน้ึ , เชิดชู; ถอน; พาเคล่ือน ไป เชน่ ยกพล ยมพ่ะบ๋าน ยมทตู ยมม่ะหราด ก. เอาออก, ถอนออก, ไมใ่ ช้ ยมบาล ยมมะ่ โหลก ยมราช ม่ายหยอื่ ม่อก ก. ไมเ่ กี่ยวดว้ ย, กันเอาออก, ยอมใหเ้ ปน็ พเิ ศษ. ยมโลก บ. นอกจาก, เว้นแต่, เวน้ เสียแต่ ยมก หยวบ ย่วย ก. กิริยาทน่ี ง่ั ยอง ๆ หรอื ยืนขยับตวั ข้นึ ๆ ลง ๆ ยวบ ย่อด(เสยี งส้ัน) ก้ม ๆ เงย ๆ ไมเ่ ปน็ ระเบยี บ ย้วย ยศ ว. ตามบุญตามกรรม, ตามแต่จะเปน็ ไป ก. ร่นให้สัน้ หรือให้เรว็ เข้า เชน่ ยน่ หนทาง ยน่ เวลา , หดร่นเขา้ ไป เช่น คอยน่ , ร่นเป็นรว้ิ รอย เชน่ หนา้ ย่น, ไมเ่ รียบ เชน่ เสื้อผา้ ยน่ น. ผู้นาคนตายไปยังบลั ลงั กพ์ ญายมเพอื่ รอคาตดั สิน น. เจา้ พนกั งานเมืองนรก มีหน้าทล่ี งโทษทรมาน คนท่ตี กนรกตามคาสัง่ ของพญายม น. เทพผ้เู ป็นใหญป่ ระจายมโลก น. โลกของพระยม; โลกของคนตาย น. คู่, แฝด, ๒ ชั้น เรยี ก เคร่อื งหมายรูปดงั นี้ \"ๆ \" เพ่ือให้อา่ นซา้ ความ หรือซา้ คาขา้ งท้าย ๒ หน. ก. อาการท่ีไหวจะยบุ ลง เชน่ นอกชานยวบ ก. เบ่ียงหรอื เลี่ยงจากแนวปรกติ ทาใหย้ าวย่นื เกนิ ไป เช่น กระโปรงยว้ ย ผา้ ย้วย น. ความงาม, ความด,ี เกยี รติยศ, ชื่อเสียง, ความยง่ิ ใหญ่ ของคนเรา เรียกวา่ ยศ มี ๓ ลักษณะ คือ ยิง่ ในทางเป็น ใหญ่ เรียก อิสรยิ ยศ, ย่งิ ในทางมพี วกมาก เรยี ก ปรวิ าร- ยศ, ยงิ่ ในทางมีชอ่ื เสยี ง เรยี ก เกยี รติยศ; เคร่ือง หมายความดีความชอบท่เี รยี งกันเป็นลาดบั ชนั้ กอ่ น เปลี่ยนแปลงการปกครอง เช่น มหาอามาตย์ รองอามาตย์ หรอื ยศทหาร เชน่ พันตรี พนั โท เปน็ ตน้

ห น้ า | ๒๐๑ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ยอ่ ย^อ ย่อท้อ หยอ่ ทอ่ ,ย^อท่อ ก. ยอบลง เชน่ ย่อตวั ยอ่ เขา่ , ลดใหส้ ้นั หรอื เล็กลง ยอก หยอก เชน่ ยอ่ ความ ยอ่ สว่ น; ทาให้ยุบเขา้ ไป ยอง ยอ้ ง ก. ไมค่ ดิ สเู้ พราะขาดกาลงั ใจ ย่อง หยอ่ ง ยอด หยอด ก. ตาฝงั อยใู่ นเนื้อ เช่น หนามยอกเอาหนามบ่ง, รูส้ ึกเจ็บแปลบคล้ายมีอะไรมาเสียดแทง เชน่ รู้สึก ย้อน ย่อน ยอกอก, และหมายถึงอาการทีค่ ล้ายคลึงเชน่ น้นั ย่อม ม^ายแพง เชน่ หนามยอกอก ยอ้ ม ย่อม ย่อย หย่อย ว. อาการท่ีนงั่ ชันเข่าท้งั ๒ โดยก้นไม่ถึงพ้นื เช่น น่งั ยองอยู่ในท้องแม่ ยอ้ ย ย่อย ก. เดนิ อย่างใชป้ ลายเท้าจดลงเบา ๆ. น. สว่ นสูงสดุ , สว่ นเหนอื สุด, เช่น ยอด ปราสาท ยอดเจดีย์ ยอดเขา, สว่ นปลายสุดของ พรรณไม้หรือทแี่ ตกใหม่ เช่น ยอดผกั ยอด ตาลงึ ยอดกระถิน; เรยี กคนหรอื สตั วท์ ่ีมีคุณสมบตั ิ ยิ่งยวดเหนือผ้อู ่นื เช่น ยอดคน ยอดหญงิ ยอด สนุ ขั ; จานวนรวม เชน่ ยอดเงิน; ว. ที่สุด เชน่ ยอดเยยี่ ม ยอดรัก ก. หวนกลบั เช่น ย้อนไป ยอ้ นมา ย้อนกลบั บา้ น, ทวนกลบั เช่น ยอ้ นเกลด็ ยอ้ นหลัง, พูดสวนตอบ (มักใชใ้ นทางไม่ดี) เช่น เดก็ ย้อนผู้ใหญ่ ลกู ย้อนแม่ ว. เบา (ใช้แก่ราคา); ลดลง, หย่อน ก. ชุบด้วยส,ี อาบด้วยสี, ทาให้ด้าย ไหม หรอื ผา้ เปน็ ตน้ เป็นสตี า่ ง ๆ ดว้ ยการชุบลงไปในน้าสี ก. ทาเปน็ ส่วนเลก็ ส่วนนอ้ ยโดยแยกจากสว่ นใหญ่ เช่น ยอ่ ยหิน; ทาให้ละลายจนซมึ ซาบได้ เช่น ย่อย อาหาร. ว. เรยี กส่วนน้อยทแ่ี ยกจากสว่ นใหญ่ เช่น สว่ นยอ่ ย กลมุ่ ย่อย, เบด็ เตลด็ , ไม่สาคัญ, เชน่ ขา่ ว ย่อย, เรียกละครเรื่องส้นั ๆ ว่า ละครยอ่ ย; เรียก ธนบตั รท่ีราคาน้อยกว่าฉบับที่มรี าคามากวา่ ธนบัตรยอ่ ย หรือ แบงก์ยอ่ ย ก. ห้อยเป็นทางลงมา เชน่ รากไทรย้อยลงมา พวง มะไฟห้อยยอ้ ย, ห้อยลงมา เชน่ รวงผ้งึ ยอ้ ยลงมา ผมยอ้ ยลงปรกหน้า, ไหลเปน็ ทางยดื ลงมา เชน่ น้ามกู ย้อย น้าตาลย้อย, หยาดห้อยลงมาจวนจะ หยด เช่น น้าหมากย้อย น้าตายอ้ ย; คราบหนิ ปนู ที่ ยอ้ ยลงมาจากเพดานถ้าหินปูน มลี ักษณะเปน็ ท่อน เป็นกรวย หรือเปน็ แผ่นม่าน เรยี กวา่ หนิ ยอ้ ย

ห น้ า | ๒๐๒ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ยกั ย่กั (ย่ักคิ่ว) ยกั ยอก ยั่กหยอก ก. อาการท่ีคว้ิ ยกข้ึนยกลง ยักษ์ ยั่ก ก. เอาทรัพย์ของผอู้ ่นื ท่อี ยู่ในความดูแลรกั ษาของ ตนไปโดยทุจริต, (กฎ) น. ชอ่ื ความผิดอาญาฐาน ยัง ยงั ,หมี เบียดบังเอาทรัพย์ของผู้อืน่ หรือซง่ึ ผูอ้ น่ื เป็น - กินขา้ วแลว้ หรือ - กนิ ค^าวแล่วหมี เจ้าของรวมอยดู่ ้วย ทอี่ ยู่ในความครอบครองมา ยงั เปน็ ของตนหรือของบุคคลทีส่ ามโดยทจุ รติ เรยี กวา่ - พ่ออยู่บา้ นหรือ ความผดิ ฐานยักยอก เปล่า ยงั ชวั่ น. พวกดุรา้ ยพวกหน่งึ ไม่ใช่มนษุ ย์ ,โดยทัว่ ไป ยักษ์ หมายถึง มนุษย์รปู ร่างใหญ่โต เขย้ี ว ยั้ง ยาวออกมานอกปาก กินคนและสัตว์ มฤี ทธจิ์ าแลงตัว ได้ ในวรรณคดีไทย ยกั ษ์มกั เป็นศตั รกู ับมนษุ ย์ ยัด ก. คงอยู่, มี. ยบั ยบั ๆ - ผอ่ ยงั หมี ยั่ว ยว้ั เย้ีย ยงั ฉั่ว ก. ดขี ้ึนบา้ ง เช่น อาการคอ่ ยยงั ชัว่ ขน้ึ แลว้ , เบาขนึ้ , ยา ยังไม่หายสนิท ยาเสน้ ยั่ง ก. หยดุ เชน่ ตีไมย่ ้ัง กินไม่ยัง้ , ชะงักช่ัวคราว ย่า ยด่ั เชน่ ยงั้ คิด ยง้ั มอื , ร้งั เช่น ย้งั ไมห่ ยุด, ขยกั เช่น อย่าใชเ้ งนิ จนหมด ยง้ั ไว้บ้าง ยั่บ ยบ่ั ๆ (แด๊ดยบั่ ๆ) ก. บรรจุหรือใสส่ ิง่ ใดสิง่ หนึง่ โดยอดั ดันหรอื ผลักดนั หย่ัว เข้าไป, และหมายถงึ บรรจุ ใส่ หรอื ให้ โดยอาการ ยว่ั เยีย่ คล้ายคลึงเชน่ น้ัน เช่น เอาเงนิ ยัดใหเ้ ปน็ สนิ บน หยา บอ่ื เกา๋ ก. ย่น, ยูย่ ่ี, เชน่ ผ้ายับ เสื้อยับ แหม่แก๊ ว. งามเปน็ แสงวาบวับ ก. ยุให้กาเรบิ , ก่อให้เกิดความ, พดู หยอก, ลอ้ ว. อาการท่ีคนหรือสตั ว์จานวนมากเคล่ือนไหวขวกั ไขวไ่ ป มา เช่น ลูกเต้ายว้ั เย้ียไปหมด หนอนไตก่ นั ย้วั เยย้ี น. สิ่งทีใ่ ชแ้ ก้หรือป้องกันโรค หรือบารุงรา่ งกาย น. ยาสบู ชนิดหน่ึงทหี่ ่นั ใบยาเปน็ เส้น ๆ หรอื เป็น ช้ินเลก็ ๆ สาหรับมวนสบู หรือใสก่ ลอ้ งสูบ น. แมข่ องพอ่ , เมียของปู่, ญาตผิ ู้หญิงทีเ่ ป็นชน้ั เดียวกนั กับแม่ของพ่อ (ในภาษาตากใบ พชี่ ายหรือน้องชายของย่า เรยี ก “โตะ๊ ชาย” พส่ี าวหรือน้องสาวของย่า หรือหญิงอ่ืน ที่มีอายุระดบั เดยี วกบั ย่า เรยี ก “โต๊ะ”)

ห น้ า | ๒๐๓ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ยา่ ทวด แหม่ถวด ยาก อยาก น. แมข่ องปหู่ รือของย่า ยาง ยาง(นอ่ กยาง) น. ความลาบาก. ว. ลาบาก เช่น พดู ยาก, ไม่ สะดวก เช่น ไปยาก มายาก, ไมง่ า่ ย เชน่ ตอบ ยาง ยาง ยาก ทายาก; จน เชน่ คนยาก, นยิ มใชเ้ ข้าคกู่ ัน ยาง หยาง(หยางมา่ ย) เป็น ยากจน ยาง หยาง ยาง หยาง(หยางรอ่ ด) น. ช่ือนกพวกหน่งึ ปากแหลม ขายาว ตัวสขี าวก็มี ย่าง ย^าง บางชนิดตัวสดี า สนี ้าตาล เขียว ชอบกนิ ปลา เรยี ก กันว่า นกยาง มีหลายชนดิ เชน่ ยางกรอก ยาง- ยา่ ง หยา่ ง โทน ยางเปีย ฯลฯ ยาจก ย้าจ็อก ย่าน หย่ันยาว น. ตน้ ไม้ทเ่ี อายางใชป้ ระสมชันยาเรือ ย่านลเิ ภา หยนั่ หร่ือบู น. ยางไม้ ย่าม หย่า ยา่ มใจ ด^ายใจ๋ น. ยางพารา ยาย แหมแ่ ก๊ น. ยางรถ ยายทวด แหม่ถวด ยา้ ย ย่าย ก. ทาใหส้ ุกด้วยการวางไว้เหนือไฟ เพื่อใหส้ ุกระอุ ทวั่ กัน หรือใหแ้ หง้ มกั ใชแ้ กข่ องสด โดยปรกตใิ ช้ เวลานานกวา่ ป้งิ เชน่ ย่างไก่ ย่างหมู. ว. ท่ีทาใหส้ กุ ด้วยวิธเี ช่นนัน้ เช่น ไกย่ า่ ง หมูยา่ ง. ก. ยกเท้าก้าวไป, เดิน, ย่างเท้า ; เคลื่อนเขา้ สู่ เช่น ย่างเขา้ หน้าหนาว อายุย่าง ๒๐ ปี น. ผูข้ อ, คนขอทาน น. แถว, ถิ่น, เช่น เขาเป็นคนยา่ นน้ี, บรเิ วณ เช่น ยา่ นบางลาพู ย่านสาเพ็ง, ระยะทางตามกว้าง หรอื ยาวจากตาบลหนงึ่ ไปยังอีกตาบลหน่ึง; ของท่ี ตรงและยาว. น. ชือ่ เฟินเถาหลายชนดิ หนึง่ เปลอื กเถาใช้สานเปน็ กระเปา๋ และเคร่ืองใช้อ่ืน ๆ น. เครื่องใชส้ าหรบั ใส่สง่ิ ของเลก็ ๆ น้อย ๆ ทาดว้ ย ผ้า มหี ูหรอื สายในตวั สาหรับสะพาย ก. เหิม, ทะยาน, ไดใ้ จ น. แมข่ องแม่, เมียของตา, หญิงทีเ่ ปน็ ญาติช้นั เดียวกับแมข่ องแม่หรือที่อายุรนุ่ ราวคราวเดียวกับ ยาย น. แม่ของตาหรือของยาย ก. เปลี่ยนท่ี เชน่ ยา้ ยเก้าอีไ้ ปไวม้ มุ หอ้ ง. ว. อาการ ทรี่ ่างกายบางส่วนเชน่ พงุ เอว เคลอื่ นไหวไปมา ข้างโน้นทีข้างนี้ทตี ามจังหวะขณะเดิน (มักใชแ้ กค่ น อว้ น) เช่น เดนิ ย้ายพงุ เดินยา้ ยเอว

ห น้ า | ๒๐๔ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ย่า เยยี๊ บ ก. เหยยี บหนัก ๆ ซา้ ๆ, ถา้ เหยียบในลักษณะ ยา่ ตี เชน่ นั้นอยูก่ ับท่ีเรยี กว่า ยา่ เท้า ก. ตกี ลองหรือฆ้องถี่ ๆ หลายครัง้ เพื่อบอกเวลา ยา่ เทือก ทาเถือก สาหรับเปล่ยี นยาม เรยี กวา่ ย่ากลอง ย่าฆอ้ ง ย่ารงุ่ หัวหรุ่ง ยา้ ย่า ก. ย่าดินโคลนพื้นนาท่จี ะตกกล้าให้ออ่ นเหลว ยง่ิ หย่งิ น. เวลา ๖ นาฬกิ าก่อนเทยี่ ง; ตีกลองรวั บอกเวลารงุ่ ยนิ ดี ยินดี ก. พดู หรือทาซ้า ๆ (เพ่ือเน้นให้แน่น ใหก้ ระชบั ให้ ยิ้ม ย่ิม ม่ันคง), ว. อาการที่กดั เบา ๆ เพียงให้บุบหรือเป็น รอยช้า เชน่ หมากดั ย้าแต่ไมเ่ ข้า เคย้ี วพอย้า ๆ ยี กอื ยี,ขื่อยี ยี่ หย(ี่ เดือนหยี่) ว. ถ้าอยขู่ ้างหลัง หมายความวา่ เป็นยอด, ทีส่ ดุ , เช่น งาม ย่งิ ดียงิ่ , ถา้ อยขู่ ้างหน้า ใช้ในเชงิ เปรียบเทียบหมายความ ยี่เก หล่ีเก๋ วา่ เกนิ , ลา้ , เพม่ิ ข้ึน, เจริญข้ึน, มากขึ้น, ฯลฯ เช่น ยง่ิ งาม ย่ิงด,ี ถา้ ประกอบหนา้ คาอน่ื มกั มาเป็นคูก่ นั เสมอ ยี่โป้ พ^าปลอ๊ ย,พ^าซือไบ๋ เช่น ยิ่งมากยงิ่ ดี ยง่ิ ตยี ิ่งกดั ยงิ่ แก่ยิง่ โง่ยง่ิ โตยง่ิ เซ่อ ยี่สง ท้วั ,ทวั้ หวั ก. ชอบใจ, ดีใจ ยี่สิบ หยีส่ บิ ยี่หอ้ หย่ฮี ^อ ก. แสดงให้ปรากฏวา่ ชอบใจ เยาะเย้ย หรอื เกลียด- ชัง ดว้ ยริมฝีปากและใบหนา้ ยดึ ยดึ่ ก. ขย้ี ยดื หยดื ว. ท่ีสอง เช่น เดอื นย่ี (คือ เดือนท่ี ๒ นบั ทาง ยืดยาด หยืดหยาด,ลาหลาบ จันทรคติ) ยืน หยนี น. ลเิ ก, การเล่นคลา้ ยละครรา ดดั แปลงมาจาก ละครมลายู น. ผ้าสาหรบั พาดไหล่ หรือคาดพงุ น. ชอ่ื ถัว่ ชนิดหน่ึง มฝี ักเป็นพวง ติดอยตู่ ามราก ใต้ดิน, บางทวี ่า ลิสง ว. จานวน ๑๐ สองหนรวมกนั น. เคร่ืองหมายสาหรับร้านค้าหรือการค้า; ช่อื เสยี ง เชน่ ตอ้ งรกั ษาย่หี ้อใหด้ ี อยา่ ทาให้เสียยห่ี ้อ. ก. ถือเอาไว้ เชน่ ยึดราวบนั ไดไวใ้ ห้ดี, เหน่ยี ว, รั้ง; เขา้ ครอบครอง เช่น ยดึ พนื้ ที่, ใชอ้ านาจกฎหมาย รบั สงิ่ ใดสิ่งหนึง่ มา เช่น ยดึ ใบขบั ข่ี ยดึ ทรัพย์ ก. ขยายออก, เป็นสายยาว. ว. ยาว, นาน. ว. ชกั ช้า (ในภาษาตากใบ คาวา่ “หยนี ” ถา้ ผสมกับ เทีย่ ง เปน็ ยนื เท่ียง จะพดู วา่ “หยืนเถี่ยง” มคี วามหมาย วา่ ทาบุญ ๗ วนั , ๕๐ วนั หรอื ๑๐๐ วนั ใหแ้ ก่ ผู้ตาย)

ห น้ า | ๒๐๕ ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ยน่ื หยืน่ ก. กิริยาหรอื อาการท่ีเหยียดหรือเหลอื่ มลา้ ออกไป ยืม อีม เชน่ ยื่นมือ; เสนอ, ส่ง, มอบ, เช่น ยนื่ ฟอ้ ง; และ หมายถงึ กิริยาของผทู้ เี่ ข้าไปเก่ียวขอ้ งกบั เรื่องทีเ่ ขา ยุ โหยะ ไม่ต้องการให้พูดใหท้ าว่า ย่ืนปาก ยนื่ หนา้ . ว. เรยี ก ส่ิงทีม่ ีลักษณะคลา้ ยคลึงเชน่ นั้น เช่น คางยน่ื พงุ ยืน่ ยุง่ คว้าย ก. ขอส่ิงของ เงิน เป็นต้น มาใช้ชว่ั ระยะเวลาหนึ่ง ยุ่ง กือโจ๋ แล้วคืนให้หรือใชค้ ืน, นาของของผู้อนื่ มาใชเ้ ป็นของ ยุ่ง ยุ^ง ตน เช่น ยมื คาในภาษาบาลมี าใช้ ยุด ยดุ่ ก. กล่าวชักชวน สง่ เสริม หนนุ หรอื เป็นใจให้ทาสง่ิ ยตุ ิ เป๋นอนั จ็อบเหร่ือง ใดส่ิงหน่ึง (มกั ใช้ในทางท่ไี มส่ มควร) เช่น ยุใหเ้ ขา ยตุ ิธรรม ยดุ่ ตท๊ิ า ทะเลาะกัน ยุให้โกรธ ยใุ ห้กาเริบ ยบุ ยุ่บ ก. เขา้ มาเกีย่ วข้องพวั พันโดยไมจ่ าเป็น เชน่ อย่าไป ยบุ ยบั ยุบ่ ยับ่ ยงุ่ เรอ่ื งของเขา อยา่ ไปยุง่ กับเขา, มธี ุระพวั พันมาก เช่น กาลงั ยงุ่ อย่ามากวนใจ ยุ่ย เปี๊อย เย็น เหย็น ว.อาการทท่ี าให้สับสน เชน่ ทาเร่อื งย่งุ , เรียกผ้ทู ่ี เยน็ ชืด เหย็นแปรก็ ชอบทาให้สบั สนวนุ่ วายวา่ ตวั ยุ่ง เยบ็ แย่บ(เสยี งสน้ั ) ว. อาการของสิ่งท่เี ป็นเส้นเป็นฝอยสับสนพัวพนั กนั ถึงกับต้องสางจงึ จะเปน็ ระเบยี บเรยี บรอ้ ยได้ เชน่ ผมย่งุ ไหมพนั กันยงุ่ , ไม่เรียบร้อย ก. ฉุดไว้ เชน่ ยดุ มือ, ดงึ ไว้ เชน่ ครุฑยดุ นาค, ร้งั ไว้ เช่น ยุดไว้เปน็ ตวั ประกัน ก. ตกลง, จบ, เลกิ , แลว้ ; ชอบ, ถูกต้อง น. ความเท่ยี งธรรม, ความชอบธรรม, ความชอบ ด้วยเหตผุ ล, ว. เที่ยงธรรม, ไมเ่ อนเอยี งเข้าขา้ งใด ขา้ งหนึง่ , ชอบดว้ ยเหตผุ ล, เชน่ ราคา ยตุ ิธรรม กรรมการตัดสินอยา่ งยุตธิ รรม ก. ทรดุ , บุบเข้าไป, ลด, ลดลง; เลกิ , ยกเลกิ (ในภาษาตากใบ หมายถงึ มากมาย เหลอื ท่ีจะ คานวณนบั เชน่ มีสัตว์ตายและเนา่ แลว้ มหี นอน มากมาย จะพูดว่า “หนอนยบุ่ ยับ่ ”) ว. ผหุ รอื เป่อื ยจนสลายตวั ไดง้ า่ ย เช่น ไม้เนอื้ - ยุ่ย ดนิ ยุย่ น. เวลาใกล้ค่า: ว. มีความรสู้ กึ ตามผวิ หนังเหมือน ถกู นา้ แขง็ , หนาว, หายร้อน ว. เยน็ อย่างสิง่ ไมม่ ชี ีวิต เช่น เขานอนตายตัวเยน็ ชืด , เย็นจนหมดรสชาติ เช่น แกงเยน็ ชืด ก. ทาให้ตดิ กันโดยใช้เข็มร้อยด้ายหรอื เชือก

ห น้ า | ๒๐๖ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย เย้ย เยย่ ก. พดู หรอื กระทาใหไ้ ด้อาย ให้เจบ็ ใจ ใหโ้ กรธ เยอะ หมากแรง,โขเข,ราสา ว. มากเหลือหลาย, ถมไป, เช่น อาหารมีเยอะ ข้าว ของเยอะแยะ. เย้า ย้อก ก. หยอก เยาะ ตอแด่ะ(ท็อกแหลงตอ ก. พูดหรือแสดงกริ ิยาใหเ้ จบ็ ใจชา้ ใจ โดยยา้ ถงึ แดะ่ ) ความเสียเปรียบ ความด้อยกวา่ หรอื ความ เยม้ิ ผิดพลาด เชน่ เยาะวา่ ไหนว่าเกง่ นกั ทาไมสอบตก เยิม่ ก. ซึมออกมาแทบหยด เชน่ นา้ เหลอื งเยมิ้ , ชุ่มมาก เยยี แทบหยด เช่น ใส่นา้ มันจนเย้ิม, (โดยมากใชแ้ ก่น้า - อย่างทาอย่างน้นั เยยี หรือของเหลวท่มี ลี ักษณะเหนียวเหนอะหนะ); และ - แกล้งทาเปน็ ตาย - ยาเยยี พนั หนน่ั หมายถึงลักษณะท่ีเหน็ คลา้ ยคลงึ เชน่ นนั้ เช่น เยียใด - เยยี ดอ๋ ย นยั น์ตาเยิม้ เยี่ยง เยียใด๋ ก. กระทา เยย่ี ง เหยย่ี ง เยยี่ ม โต๊ะเหยีย่ ง ก. ทาไม, ทาอะไร มาแลกนั ,ไปแ๋ ลกนั น. อยา่ ง, แบบอย่าง เย่ยี ม ว. เช่น, ใช้ว่า เย่อื ง กม็ ี เยีย่ ว ดีหมาก ก. ไปถามขา่ วทุกขส์ ขุ , ไปหา, เชน่ ไปเย่ียมญาติ เยื่อ เหยย่ี ว,ช้ี มาเยย่ี มบ้าน เยื^อ ว. ย่ิง, เด่น, เลิศ, เช่น ดเี ย่ียม เขาเยี่ยมทางคานวณ เยอื ก น. นา้ เบา. ก. ถา่ ยปัสสาวะ เหยน็ ค^าวหัวใจ๋ น. ส่งิ ทเี่ ป็นแผน่ บางอยู่ตามผวิ หรือภายในของ แย่ ร่างกายบางสว่ นหรอื ของส่ิงต่าง ๆ เชน่ เยื่อใน เตม๊ ที,เต๊มเถ่ กระดูก เยอ่ื หัวหอม เยอื่ ไม้ไผ่ แย้ ว. อาการท่รี สู้ กึ หนาวสะท้านถึงขัว้ หวั ใจ, เย็นยะ แย่ เยอื ก แยก ว. เตม็ ที, หนัก, เช่น ปลายเดือนการเงนิ แย่ อาการ แหยก ไขแ้ ย่เพยี บลงทุกวนั น. ช่ือสัตว์เลือ้ ยคลาน ลาตัวแบนราบ ขา้ งตัวมีสี สวย ไม่มหี นามสนั หลงั อาศยั ขุดรูอยู่ในดิน หากนิ ตามพื้นดนิ ก. ทาใหส้ ่ิงทร่ี วมกนั อยหู่ รือประกอบกันอยู่ออก จากกนั เชน่ แยกกลุม่ ประชมุ , กริ ิยาของสงิ่ ที่ รวมกันอย่หู รือประกอบกันอยู่แตกออกจากกนั เช่น แผ่นดินแยก, แตกหรือทาให้แตกออกเปน็ ทาง เช่น แมน่ า้ แยก ทางแยก, ไมร่ วมกัน เช่น แยกกนั อยู่

ห น้ า | ๒๐๗ ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย แยง่ ชงิ กนั ,ชีงกัน ก. ยือ้ เอาไป เช่น ถกู แย่งของไปจากมือ, รีบฉวย หรอื รีบทาเสียก่อน เช่น แยง่ ทาน แยง้ เถียง ก. ไมต่ รงหรือลงรอยเดียวกนั เชน่ ความเห็นแย้ง กนั ข้อความแยง้ กนั แย้ม แย่ม ก. เผยอ, คลี่, บานแตน่ ้อย ๆ แยแส กอ่ื หรา ก. เอาเปน็ ธุระ, เกี่ยวข้อง, สนใจ, เอาใจใส่, (มกั ใช้ - ไม่แยแส - ม^ายกอ่ื หรา ในประโยคปฏเิ สธ) เช่น เขาไมแ่ ยแสว่าใครจะคดิ อยา่ งไร แยะ แยะ ก. แยก, แบะออก, แตกออก. ว. มากมาย เชน่ ขา้ ว ของมแี ยะไป, มักใชเ้ ข้าคู่กบั คา เยอะ เปน็ โย้ เอ๋น เยอะแยะ ว. เอนเพราะไม่ต้งั ตรงทรงตัวตามธรรมดาทค่ี วร โยก โหยก เปน็ เช่น เรอื นโย้ เขียนหนังสือโย้ ก. คลอน เช่น ฟนั โยก , เคล่ือนไหว เช่น ก่งิ ไมโ้ ยก, โยง ยง ทาใหม้ ีอาการเชน่ นั้น เชน่ โยกฟัน; และหมายถึง อาการท่ีพูดหรือทาพิโยกพิเกน เชน่ กวา่ จะตกลง โย่ง โย^ง,โหยง่ กันได้ พูดโยกอยนู่ าน, โยกโย้ กว็ ่า - สงู โยง่ - สงู โย^ง ก. เอาไม้แซะขา้ วให้สกุ ทว่ั กัน, ทาให้โหยง่ , คุ้ย, ใน - เดินโยง่ ๆ - เดนิ โหยง่ ๆ คาว่า โยงข้าว โยชน์ โหยด ว. ลักษณะท่สี งู กว่าปรกติ เม่ือเคลอ่ื นไหวดู - เสาโทรเลข - เสาโหยด ประหนึง่ วา่ โยกเยกไปมา เชน่ สูงโยง่ - สายโทรเลข - สายโหยด น. ช่อื มาตราวัดทางยาว ๔๐๐ เส้นเปน็ ๑ โยชน์

ห น้ า | ๒๐๘ ร ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ภำษำกลำง ร็อก รก น. ทหี่ ุม้ ตัวเด็กในครรภแ์ นบอยู่ในมดลูก พร้อมดว้ ย ร็อด สายเลือดทต่ี ิดกบั สะดือ; ว. รงุ รงั , เกลอ่ื นกลน่ รด ร็อด ก. เท ราด สาด ฉดี หรอื โปรยนา้ หรอื ของเหลวไป รถ รอ็ ดท้บี ยังสงิ่ ใดสิ่งหนึง่ เพื่อใหเ้ ปียกหรือใหเ้ ปียกชุ่ม รถจักรยาน รอ็ คเขร่ือง,ร็อดมั่ดเต่อไซ เช่น รดนา้ ต้นไม้ รถจกั รยานยนต์ ร็อดยนต์ รถยนต์ น. ยานท่ีมลี อ้ สาหรบั เคล่ือนไป เชน่ รถยนต์ รถไฟ ถอย,กือหยบั ,คือหยับ รน่ ร็อบ น. รถถบี รบ กลอ็ ด,หร่อม น. รถจกั รยานท่ีมเี คร่ืองยนต์ ร่ม หรอ่ ม รม่ ล้น น. ยานพาหนะที่ขบั เคล่ือนดว้ ยเครื่องยนต์ ตาม รว่ ง ปรกตมิ ี ๔ ล้อมีหลายแบบหลายชนดิ เรยี กชือ่ ต่าง หร่วน ๆ กันตามความมุ่งหมายทใ่ี ช้ ร่วน หรวบ ก. ขยับถอยให้ชดิ เขา้ มาหรือออกไป เช่น รน่ แถว รวบ หรว่ ม ก. สกู้ ัน, ตอ่ สูใ้ นทางศึก, เช่น ไปรบกบั ขา้ ศึกท่ี ร่วม ชายแดน, สู้ เช่น รบกบั หญ้าไม่ชนะ; เร้าจะเอาให้ รอ็ ด ได้ เชน่ ลูกรบแมใ่ ห้ซื้อตุ๊กตา รส ท^า น. ส่ิงทีใ่ ชส้ าหรบั กางกันแดด กันฝนมีด้าม รอ หรอก,โหลกหรอก น.บริเวณท่ีแดดสอ่ งไม่ถึง เช่น ร่มไม้ รอก ก. หลน่ เชน่ ใบไม้ร่วง ผลไมร้ ่วง, หลดุ เช่น ถูกชก ฟันรว่ ง ผมรว่ ง. ว. ทม่ี ลี ักษณะเป็นก้อนไมเ่ หนียว แตกละเอียดได้ ง่าย เช่น ดินรว่ น ปลากุเราเค็มเน้ือร่วน ข้าวรว่ น ก. อาการทเ่ี อาส่งิ ตา่ ง ๆ เขา้ มาไวด้ ้วยกันใหเ้ ป็นฟอ่ น เป็นมัด เป็นกลมุ่ เปน็ กอง , เอามอื ทัง้ ๒ ข้างหรือวง แขนโอบรดั ส่งิ ใดสง่ิ หนงึ่ เข้าหาตวั เชน่ รวบตัว ก. สสู่ ม, รวม, อย่ดู ้วย. ว. เกอื บถึง, เกอื บหมด, เกือบแล้ว, เกือบสาเรจ็ , ด้วยกัน, อันเดยี วกนั . น. ส่ิงที่รู้ได้ดว้ ยลนิ้ เช่น เปรี้ยว หวาน เค็ม ฝาด, และหมายถึง ความไพเราะ เชน่ กลอนบทน้ีไมม่ รี ส ก. คอย เชน่ รอรถ ; ยบั ยั้ง เชน่ รอการพจิ ารณาไว้ กอ่ น; เกือบจด, จอ่ น. เครือ่ งผ่อนแรงรูปคลา้ ยลอ้ มแี กนหมนุ ได้ รอบตวั ท่ีขอบเป็นร่องสาหรบั ให้เสน้ เชอื กหรอื เส้น ลวดเดินได้สะดวก ใช้สาหรบั ยก ลากหรอื ดึงของ หนกั ใหเ้ บาแรงและสะดวกคล่องข้นึ

ห น้ า | ๒๐๙ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย รองชา้ รองช่า น. ชอ่ื โรคชนดิ หนึ่งเป็นตามฝ่ามือหรือฝา่ เทา้ มีน้า ใส ๆ อยรู่ ะหวา่ งหนังช้ันนอกกับเนอ้ื รองท้อง รองท่อง ก. กินอะไรเลก็ น้อยกันหิวก่อนจะถึงเวลาอาหาร รองเทา้ เกื๊อก น. เกือก. ร่อง หรอ่ ง น. รอยลกึ เป็นชอ่ งทางไปตามยาว, สันดนิ ระหว่าง ทอ้ งร่องสาหรับเพาะปลูก เชน่ รอ่ งผกั ร่องมนั ร้อง ร่อง ก. ขับลา, ทาเสยี งใหเ้ ปน็ เพลงต่างๆ. - รอ้ งเพลง - รอ่ งเพลง รอ้ งไห้ ว๊ีด,รอ่ ง(เสยี งยาว) ก. อาการที่น้าตาไหลเพราะประสบอารมณ์อนั แรง กลา้ เช่น เจบ็ ปวด เศร้าโศก ดใี จ รอด หรอด ก. พน้ ไป, ปลอดจาก, เช่น รอดอันตราย, บางที หมายความว่า ผ่านพน้ ภยั อนั ตรายหรือส่งิ ที่ไม่พึง รอน หระ,บั๊น ปรารถนามาได้ เช่น เครอื่ งบินตกรอดมาได้ ก. ตดั ใหเ้ ปน็ ทอ่ น ๆ เชน่ รอนฟืน; ทาให้ลดลง ร่อน หร่อน เช่น รอนกงิ่ ไม้ ก. อาการของส่งิ มลี กั ษณะแบนเลอ่ื นลอยไปหรือมา ร้อน ร่อน(เสยี งยาว) ในอากาศ ว. มีความรสู้ ึกตามผิวหนังเหมือนถกู ไฟ; กระวน ร่อแร่ อา๋ กา๋ รหนักหมาก กระวาย เช่น รอ้ นใจ; รีบเร่ง, ชา้ อยไู่ ม่ได้ รอบ หรอบ ว.หนัก, อาการหนักจวนส้นิ ใจ รอ้ ย ร่อย น. การบรรจบถึงกัน, การเวียนไปบรรจบถงึ กนั ว. จานวนนบั ๑๐ สิบหนเปน็ หน่ึงรอ้ ย (๑๐๐): ก. สอด ระ หระ,ผะ , สอดดว้ ยด้าย, เชน่ รอ้ ยดอกไม:้ น. ยศทหารบกหรือ ระกา หระ่ กา๋ ,หรื่อก๋า ตารวจชนั้ สัญญาบตั รชั้นตน้ ต่ากวา่ นายพันหรอื นาย พันตารวจ เชน่ นายรอ้ ย ร้อยตรีร้อยตารวจโท ระกา หร่ะกา,หรอ่ื กา ก. กระทบเรยี ดไป เช่น เอาไม้ระร้ัวสังกะสี น. ชอ่ื ปีท่ี ๑๐ ของรอบปนี ักษัตร มไี กเ่ ปน็ ระคน ป๋นกนั เคร่ืองหมาย น. ชอื่ ปาล์มชนดิ หน่ึง ขึ้นเปน็ กอ ก้านใบมหี นาม ระคาง หมองใจ๋กัน แขง็ เนอื้ ฟา่ ม ผลออกเปน็ กระปุก กนิ ได.้ ระคาย คาย ก. ปนหรอื ผสมให้เขา้ กนั คละกันเปน็ กล่มุ เป็นพวก เชน่ โจทย์ระคน ระฆงั หร่ะฆัง,หรื่อฆัง ก. หมาง, หมองใจ, เคืองใจ น. ละอองทีท่ าให้คายคนั . ก. ทาให้คายคันเหมือน ถกู ละออง เช่นระคายตัว น. เครือ่ งใชต้ ีให้เกดิ เสยี งเปน็ อาณตั ิสญั ญาณ หลอ่ ดว้ ย ทองเหลอื ง รูปคลา้ ยลูกฟกั ตัด มหี ตู ดิ อยูต่ อนบน

ห น้ า | ๒๑๐ ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ระงบั หร่ะงบ่ั ,หรอื่ งบ่ั ระดม หระ่ ด๋ม,หรื่อด๋ม ก. ยับยั้งไว้, ทาใหส้ งบ: น. ช่ือไม้พุ่มชนดิ หนง่ึ ระดบั หร่ะดบั ,หรอ่ื ดบั คล้ายตน้ กา้ งปลา ใช้ทายาได้ ระดู หรื่อดู๋ ก. ทาพร้อม ๆ กนั เช่น ระดมยิง; รวบรวม, ระทด ซ^าว,ม^ายหรอด รวมเขา้ ด้วยกัน ระทม ช่าใจ๋ ระทวย ออ๊ นใจ๋ น. ลักษณะของพืน้ ผิวตามแนวนอนระหว่างจดุ ๒ ระนาด หร่ะหนาด,หรอ่ื หนาด จดุ ท่มี คี วามสูงเสมอกนั โดยปรกตใิ ชร้ ะดับนา้ ทะเล เป็นมาตรฐานในการวดั , เรียกเคร่อื งวัดความเสมอ ระนาว หรอ่ื นาว,เป๋นแถว ของพน้ื ผวิ วา่ เคร่ืองวัดระดบั . ก. ปูลาด, แตง่ ตัง้ ระแนง หระ่ แนง,หรื่อแนง น. เลอื ดประจาเดือนท่ีถูกขบั ถา่ ยจากมดลูกออกมา ระบม หรื่อบม๋ ทางชอ่ งคลอด ระบัด หร่อื บดั ก. สลดใจ, หมดเรยี่ วแรง, มีจิตใจหว่ันไหวเพราะ ระบาด หร่อื บ๊าด ความโศกสลด ระบาย หรื่อบ๋าย ก. ตรมใจ, ตรอมใจ, เจบ็ ชา้ ระกาใจ ว. ออ่ นช้อย, ออ่ นใจ: ก. ระทด, มกั ใชเ้ ขา้ คู่กบั คา ระทด เป็น ระทดระทวย น. เครอ่ื งปพ่ี าทย์ชนดิ ตี ประกอบดว้ ยลูกระนาดทาดว้ ยไม้ รอ้ ยเชอื กหัวทา้ ยเขา้ เปน็ ผืนใช้แขวนบนรางระนาด หรอื ทา ดว้ ยเหล็กหรือทองเหลืองใช้วางเรยี งบนรางระนาดมีไม้ ประกบั หัวทา้ ย ลกู ระนาดเรียงขนาดส้ันยาวใหล้ ดหลัน่ กนั ตามลาดับเสียง มีต้ังแต่ ๑๗–๒๑ ลกู มไี มต้ คี ู่หนึง่ เรยี กว่า ไมต้ รี ะนาด ว. มากมาย (ใช้แก่สงิ่ ทอี่ ยู่ในลักษณะท่ีห้อยแขวน เปน็ สาย เปน็ แถวเปน็ แนว) เช่น แขวนธงเป็น ระนาว สอบตกเปน็ ระนาว น. ไม้สเ่ี หลย่ี มขนาดยาว หน้า ๑ x ๑ ใช้ตที ับบนกลอน หรอื จันทันสาหรบั มงุ กระเบือ้ งหรอื ตที บั ครา่ วเพอ่ื ทาร้ัว ก. อาการเจบ็ รา้ วทเ่ี กิดจากความเม่อื ยขดั หรอื บอบชา้ เชน่ ฝีระบมจนเปน็ ไข้ ถกู ตีระบมไปท้ังตวั , ชอกช้า เช่น อกระบม ระบมใจ ก. ลดั , ผลิ, แตกใบอ่อน ว. แพร่ไปอยา่ งรวดเร็ว, แพร่ไปอย่างกวา้ งขวาง, แพรไ่ ปทว่ั , เชน่ ข่าวลอื ระบาด, ลักษณะของ โรคตดิ ตอ่ ที่แพร่ไปอยา่ งรวดเรว็ และกว้างขวางเป็น คราว ๆ ไป, เรียกโรคท่ีมลี ักษณะเชน่ นน้ั วา่ โรค ระบาด เช่น อหวิ าตกโรคเปน็ โรคระบาดชนิดหนงึ่ น. ผ้าท่ีห้อยจากขอบ: ก. ผ่อนออกไป เช่น ระบาย สินคา้ ระบายน้าระบายความทุกข์, ถา่ ยออก เชน่ ระบายท้อง ระบายอากาศ

ห น้ า | ๒๑๑ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ระบา หรือ่ บา น. การแสดงท่ใี ชท้ า่ ฟอ้ นรา ไมเ่ ปน็ เรื่องราว มุ่ง ระบอื ระบุ ความสวยงามหรอื ความบันเทิง จะแสดงคนเดียว ระเบิด ระเบยี ง หรอื หลายคนก็ได้ เช่น ระบานพรัตน์ ระบากอย ระเบียบ ระมดั ระวัง ระบาฉุยฉาย. ระยะ ระยบั ลือ ว. เลา่ ลือ เช่น ข่าวระบอื , เลื่องลอื , แพร่หลายรูก้ ัน ระยา ระโยง ทว่ั , เชน่ ชือ่ เสียงระบือไปไกล ระราน หร่ือบุ๊ ก. เจาะจง เช่น ระบชุ อ่ื ผู้รับ ระบุตัวบคุ คล, บ่งชอื่ , ระลอก ระลึก,ราลึก ออกช่ือเฉพาะ, เชน่ ระบชุ ่อื พยาน ระวาง ระแวง หรื่อเบดิ๊ ก. ปะทุแตกออกไป เช่น คลังกระสนุ ระเบิด, ทาใหป้ ะทุ ระหง แตกออกไปเช่น ระเบิดหนิ . น. ลูกระเบดิ เช่น ทิ้งระเบดิ ระหว่าง ระหัด หรอ่ื เบยี ง น. พื้นเรือนทตี่ ่อออกไปทางด้านขา้ ง มหี ลงั คาคลุม หรอ่ื เบี๊ยบ น. แบบแผนทวี่ างไว้เปน็ แนวปฏบิ ตั หิ รือดาเนินการ เช่น ระเบยี บวนิ ัยระเบยี บข้อบังคบั ผอ่ื ยดั่ ก. ดแู ลใหป้ ลอดภยั , ดูแลอย่างรอบคอบไม่ให้พลง้ั พลาด, เช่น ระมัดระวงั ให้ดเี วลาขา้ มถนน หรอ่ื หยะ น. ช่วง, ตอน, เช่น ระยะเวลา ระยะทาง ระยะน้ี ฝนตกชกุ หรอ่ื ยั่บ,ย่ับๆ ว. พราวแพรว, วบั วาบ, (ใช้แก่แสงหรือรัศม)ี เช่น ผ้ามันระยับ ฉ่ัว,ฉ่วั แรง ว. ชวั่ ช้า, ต่าชา้ , เลวทราม, อัปมงคล, เช่น คน ระยา เร่ืองระยา หรอ่ื โยง น. สายโยงเสากระโดงเรอื หระราน ก. ประพฤตเิ ปน็ พาลเกเร ทาให้เดือดร้อน เชน่ เขา เทย่ี วระรานชาวบา้ น,มักใช้เข้าคูก่ ับคา เกะกะ เปน็ เกะกะระราน กอจ๋ะ(ทับศัพท์มลาย)ู น. คลน่ื ขนาดเล็ก. หรือลกึ่ ,ขอ่ื นึง ก. คดิ ถงึ หรือนึกถึงเรอื่ งราวหรอื เหตกุ ารณใ์ นอดตี , ราลกึ กว็ ่า หรื่อวาง น. ทาเนยี บ เช่น เรือขึน้ ระวาง; ทว่ี ่างสาหรับ บรรทุกของในเรือ เช่น เสียค่าระวาง หร่ือแวง,ซ้งสยั ก. แคลงใจ, สงสัย; เอียงไป เพรยี ว(หร่างเพรยี ว) ว. สงู โปร่ง เชน่ ปา่ ระหง, สูงสะโอดสะอง เชน่ รูปรา่ งระหง คอระหง หร่ะวา้ ง,หรอื่ ว้าง,ว้าง น. สว่ นกลาง, ช่อง, ระยะตั้งแต่แห่งหนึ่งถึงอกี แห่ง หนง่ึ , เวลาทกี่ าลังเป็นไปอยู.่ หรื่อหัด น. เคร่ืองวิดนา้ อยา่ งหนึ่งเป็นราง ใช้ถีบดว้ ยเท้า หรอื ฉดุ ด้วยเคร่ืองจักร

ห น้ า | ๒๑๒ ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ระเห็จ หรอื่ แหด็ ก. ไปอยใู่ นที่ท่ีไม่สมควร เช่น ระเห็จขน้ึ ไปอยู่บน ระเหย หรอ่ื เหย ยอดไม้ ระอา หร่ะอ๋า,เบ๊ือ ก. เปิด, คลายกลิน่ และรส, กล่นิ รสหายไป, หมด ระอุ หรอ่ื อุ๊ ไป, ทาใหห้ มด, แห้งกระจายไปในอากาศ รัก รก่ั ก. เบื่อหน่ายหรือหมดกาลังใจเพราะถกู รบกวน, ทาใหเ้ กิดราคาญหรือมเี หตตุ ดิ ขัดบ่อย ๆ รกั แร้ รัก่ แร่ ว. ร้อนมาก ในความวา่ อากาศร้อนระอุ แผน่ ดนิ รกั ษา รก่ั ษา รอ้ นระอุ; สกุ ทวั่ เชน่ ขา้ วระอุ รังดมุ รังดุ๋ม,รงั กื่อด๋มุ น. ชอื่ ไม้ตน้ ชนิดหน่ึง ยางเปน็ พิษ ใช้ลงพ้ืนหรือทา รงั เกยี จ รังเกยี๊ จ,ฮหี นา(ทบั ศัพท์ ส่งิ ต่าง ๆ เรียกว่า น้ารัก: ก. มีใจผูกพันด้วยความ รั้ง มลาย)ู หว่ งใย เชน่ พ่อแม่รักลูก, มใี จผกู พนั ดว้ ยความ รังวดั ร่ัง เสน่หา, มีใจผูกพนั ฉันชสู้ าว, เชน่ ชายรกั หญงิ ,ชอบ รังว่ัด เช่น รักสนกุ รักสงบ รงั สี น. สว่ นร่างกายที่อยูใ่ ตโ้ คนแขนเหนือสีขา้ งข้ึนไป รังหยาว แสง ก. ระวงั , ดแู ล, ปอ้ งกัน, เลีย้ ง รัชชปู การ รังหยาว น. ช่องทีเ่ จาะสาหรับขดั ลูกดุม ร่ัชชู ก. เกลยี ดเพราะรสู้ กึ ขยะแขยงหรือไม่ชอบใจ รัฐบาล รฐั มนตรี รด่ั ถ่อื บา๋ น ก. ย้งั , รอ, คอย; เหนี่ยวไว้, ชกั มา; ระวงั , เฝา้ , รั่ดถอ่ื มนตรี รกั ษา, ครอง. รัดกุม ก. สารวจพน้ื ทก่ี วา้ งยาว, วดั ท่ีดนิ ; (กฎ) วดั ปักเขต รดั พสั ตร์ รัด่ กมุ๋ ,กือชบ่ั และทาเขต จดหรือคานวณเน้ือที่เพ่อื ให้ทราบทต่ี ้ัง รั่ดพ่ัด แนวเขตท่ีดนิ หรือทราบที่ตัง้ และเนอ้ื ที่ของท่ดี นิ น. แสง, แสงสวา่ ง ก. รบกวนให้โกรธ น. เครือ่ งอุปการแก่ราชสมบัติ หมายถงึ เงินที่ ราษฎรใหแ้ ผน่ ดนิ เป็นเงนิ เก็บจากชายฉกรรจท์ ี่ ไมไ่ ดร้ บั ราชการทหาร เลกิ เก็บเมือ่ ใช้ พ.ร.บ. ภาษี เงนิ ไดห้ ลัง พ.ศ. ๒๔๗๕ น. องคก์ รปกครองประเทศ, คณะบุคคลท่ีใช้อานาจ บริหารในการปกครองประเทศ น. ผเู้ ปน็ สมาชกิ ของคณะรฐั มนตรหี รอื คณะรัฐบาล รับผดิ ชอบรว่ มกบั คณะรัฐมนตรใี นนโยบายท่วั ไป ของรฐั บาลในการบริหารราชการแผ่นดนิ ว. ไมร่ มุ่ ร่าม, กระชับ, ไม่ยาวเยิ่นเยอ้ , เช่น แต่งตัว รดั กมุ สานวนรัดกมุ น. ผา้ คาด, เขม็ ขัด

ห น้ า | ๒๑๓ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย รัตนตรยั รดั่ ตะ๊ หนะตรัย รน้ั ด^ื อ น. แกว้ ๓ ดวง, รตั นตรัย เปน็ ศพั ทเ์ ฉพาะ หมายถึง รับ รับ่ สงิ่ เคารพนบั ถือสูงสุดของพทุ ธศาสนิกชน รับประกัน ร่บั ปอื่ กัน ว. ดอ้ื ดันทรุ งั เช่น เดก็ คนนรี้ ั้นจริง รบั ประทาน กิน ก. รองไว้, ถือเอา; ยอม รบั ปาก รั่บปา๊ ก รับไหว้ ร่บั หวา่ ย ก. ยนื ยัน เช่น รับประกนั ว่าเขาเปน็ คนซ่ือ, รับรอง, รว่ั หรั่ว รับใช้ค่าเสยี หาย, เช่น รับประกัน รว้ั รว่ั คณุ ภาพ รบั ประกันซ่อมฟรี; (กฎ) รับรองวา่ จะรับ ราก หราก ผิดแทนลกู หนี้ในเม่ือลูกหนี้ไม่ชาระหน้ีตามสญั ญา รากแกว้ หรากโจด๊ ก. กนิ เช่น รับประทานอาหาร ราคะ ราขะ ราคา ข่า ก. รบั คา เชน่ เขารบั ปากว่าจะมารบั แต่ก็ไม่มา, บางทกี ใ็ ชเ้ ขา้ คู่กับคา รับคา เปน็ รับปากรับคา ราง โพง รา่ ง หรัง่ ,หร่าง ก. รับรองการท่ีเขามาไหว้, จัดของไว้ใหแ้ ก่ชาย หญิง ทีแ่ ตง่ งานแล้วมาไหว้. ร่างกาย หรั่งกา๋ ย,หร่างกา๋ ย ร่างรา้ น หรา่ งรา่ น,หน่งั ร่าน ก. แพร่งพราย; ชอ่ งใหน้ า้ หรอื อากาศไหลเขา้ ออกได้. รา้ ง รั่ง,รา่ ง น. เครือ่ งล้อมกนั เป็นเขตของบ้าน, เรียกทหารซงึ่ ทาหนา้ ท่ีเป็นกาลังป้องกนั ชาตวิ า่ ร้ัวของชาติ น. ส่วนของตน้ ไม้ ตามปรกติอยใู่ นดนิ มหี น้าทีด่ ดู อาหารเลยี้ งลาตน้ : ก. อาเจยี น, อ้วก, สารอกออก ทางปาก. น. อาการท่สี ารอกออกมาทางปาก น. รากใหญ่, รากสาคัญของต้นไม้ น. ความกาหนัด น. มลู คา่ ของสิง่ ของท่ีคิดเปน็ เงนิ ตรา; จานวนเงนิ ซ่งึ ไดม้ ีการชาระหรือตกลงจะชาระในการซื้อขาย ทรัพย์สิน, และหมายความวา่ ค่า,คณุ ค่า, มกั ใช้ใน ความปฏิเสธเชน่ เขาทาตัวเป็นคนไม่มีราคา น. เครื่องสาหรับรองนา้ ฝนท่ีชายคา น. รูปทรง, โครง, ตวั , ว. ทท่ี ารูปโครงขนึ้ เพ่ือลอก คัด หรือแตง่ ในภายหลงั เช่น ฉบับร่าง ตน้ รา่ ง ภาพ ร่าง โครงรา่ ง น. ตัว, รปู รา่ ง น. โครงร่างท่ีทาดว้ ยไม้หรือโลหะ สาหรบั นัง่ หรือ ปนี ป่ายในการก่อสรา้ งสง่ิ สงู ๆ เชน่ พระเจดยี ์หรอื ตกึ , นงั่ รา้ น กว็ า่ ก. จากไปชั่วคราว เช่น แยกกันอย่แู ต่ยงั ไมห่ ยา่ ขาด จากกัน เช่น ผวั เมียร้างกนั . ว. ทถี่ กู ทอดท้ิง เช่น พ่อรา้ ง แมร่ ้าง,วา่ งเปล่า, ปราศจากผู้คน, เชน่ บ้านร้าง เมอื งร้าง

ห น้ า | ๒๑๔ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย รางจืด รางจ๊ีด น. ตน้ ไมเ้ ถาชนดิ หน่งึ ใช้เป็นยาแก้พิษ ราชการ หราดฉะก๋าน น. การงานของประเทศหรอื ของพระเจ้าแผน่ ดนิ ราชพฤกษ์ หราดฉะพร่ึก,คูน น. ช่ือไมต้ ้นชนิดหนง่ึ ดอกสเี หลอื ง ฝักสีดา เกลยี้ ง ราชทตู หราดฉะถูด ใช้ทายาได้, คนู ก็เรียก น. ผู้ทีพ่ ระราชาสง่ ไป, ผูร้ ับใชไ้ ปเจรจาแทน, ผู้ ราชินี ราฉินี ไดร้ บั มอบหมายจากรัฐบาลใหเ้ ป็นผู้แทนไปตดิ ต่อ ราด หราด,จ๋าน กบั ต่างประเทศ, ผู้นาขา่ วสารไปประเทศอน่ื , ผแู้ ทนชาตใิ นประเทศอืน่ , ผแู้ ทนรัฐบาลประจาอยู่ ราตรี กลา๋ งคนื ,ราตรี ในสานกั แหง่ รัฐบาลอื่น น. พระมเหสี ร่าน อ๊าด,ยา้ ก ก. เทของเหลว ๆ เช่นนา้ ให้กระจายแผ่ไปหรือให้ ร้าน ร่าน เรีย่ รายไปท่วั เชน่ ราดน้า, และหมายถึงอาการท่ี ราบ หราบ คลา้ ยคลึงเช่นน้ัน เช่น เยย่ี วราด ขร้ี าด น. กลางคืน, เวลาค่า, น. ไม้พ่มุ ขนาดกลาง โต รามเกียรต์ิ รามมะ่ เกียน เตม็ ท่สี งู ประมาณ ๒ เมตร ดอกเล็กๆ สีเขยี วอ่อน รายจ่าย รายจา๊ ย ออกเปน็ ช่อดกมาก มีเตม็ ตน้ บานเวลากลางคืน ส่ง รา่ ย หรา่ ย กลนิ่ ฉนุ แรงมากตลบฟุ้งไปท่วั ท้งั บรเิ วณ - ร่ายมนต์ - หรา่ ยมน ก. อยาก, ใคร่ รา้ ย รา่ ย น. ท่ีท่ีปลกู ยกพื้นข้นึ สาหรบั นั่งหรอื ขายของ, สถานท่ีขายของ ร้าว รา่ ว,ปรัด ว. เรียบเสมอพืน้ ไม่มีลมุ่ ๆ ดอน ๆ เช่น ทร่ี าบ ราบ ราษฎร หราดซือด๋อน เป็นหน้ากลอง,และหมายความว่า หมดส้ิน เช่น หญา้ ตายราบ; ลม้ ระเนระนาด เชน่ พายุพัดป่า ราบ; เรยี กทหารเดนิ เทา้ ว่า ทหารราบ น. ช่ือเร่ืองวา่ ดว้ ยพระรามทาศกึ กบั ทศกัณฐ์ เดมิ เป็นคัมภรี ์ของอินเดียช่อื รามายณะ น. รายการจา่ ย เชน่ เดอื นนร้ี ายจ่ายสูงกว่าเดอื นที่ แล้ว ก. อา่ น; เสก ว. ดุ เชน่ ใจรา้ ย, ชวั่ เชน่ ปากร้าย คนร้าย, ไม่ดี เช่น เคราะหร์ า้ ย โชครา้ ยชะตารา้ ย;ทเ่ี ป็นอนั ตราย เชน่ พิษร้าย เนือ้ รา้ ย โรคร้าย. น. ความไม่ดี เช่นใส่ ร้าย ปา้ ยร้าย ให้ร้าย ว. มรี อยแตกลกึ เปน็ ทางลงไปในเนือ้ ของส่งิ ใดสิง่ หนึ่ง เชน่ แกว้ รา้ ว น. ประชาชน, พลเมอื ง

ห น้ า | ๒๑๕ ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย รา่ เรียน หรา่ เรียน รา่ ไห้ วีด๊ ,รอ่ ง(เสียงยาว) ก. ท่องบน่ , เพาะความรู้, หาความรู้ฝึกหัด รามะนาด ราม่ะหนาด รามะร่อ แขแ่ ล่ว ก. รอ้ งไหเ้ ปน็ เวลานาน, ร้องไหไ้ ม่หยดุ หย่อน ริ หริ น. ชอ่ื โรคชนดิ หน่งึ เกดิ ตามรากฟนั ทาใหเ้ หงือก รดิ สีดวง รดิ่ สอ่ื ดว๋ ง,รดั่ ด๋วง บวมเปน็ หนอง รนิ รนี ว. ในระยะทางหรือเวลาอันใกล้จวนเจยี น เชน่ จะ สาเรจ็ การศกึ ษาอยู่รามะร่อ จะถึงบา้ นอยรู่ ามะร่อ, ร้ิน ร่นี รอมรอ่ กว็ ่า รบิ ร่บิ ริ้ว ริ่ว ก. เร่ิมคดิ หรอื ทาแปลกจากปรกติ (มกั ใช้ในทางไม่ ริษยา รด่ิ ษ่ะหยา,รดิ่ สอ่ื หยา, ด)ี เชน่ ริสบู บุหรรี่ เิ ที่ยวกลางคนื , รอิ า่ น กว็ ่า รีด อิดฉา.หงึ สา หรีด น. ชอ่ื โรคพวกหน่งึ มหี ลายชนิด เชน่ เกิดในช่องตา รบี จมูก และทวารหนกั รื่น,รืน่ เรงิ กอื ดว๊ น (ในภาษาตากใบ ยงั มีความหมายอ่นื เชน่ ทาอะไร รอื้ เหริ่นเริง ที่เปน็ ท่ีถูกใจ กจ็ ะเรียกว่า “ต^องรั่ดด๋วง”) เร่อ รุ ก. เทใหไ้ หลออกเร่ือย ๆ ทีละนอ้ ย เช่น รินน้าใส่ โหระ ถ้วย. ว. เร่ือย ๆ, น้อย ๆ,เชน่ น้าไหลริน ลมพดั ริน ๆ. น. ชื่อแมลงพวกตัวบ่ึงที่มีขนาดเล็กกวา่ แมลงหวี่ ก. รวบเอายดึ เอาโดยพลการหรอื โดยอานาจ กฎหมาย น. เสน้ ลายหรือส่งิ อนื่ ทีม่ ีลกั ษณะเปน็ รอย เป็นทาง ๆ เป็นแถวหรือเป็นแนวยาวไป เชน่ ริ้วขบวน น. ความ ชงิ ชงั , ความคดิ เกียดกัน, ความไม่อยาก ใหค้ นอื่นได้ดี ก. บบี รูด หรือทาสงิ่ ใดสง่ิ หนึ่งให้แผ่ กวา้ ง ยาว หรือเรียบ ตามท่ตี ้องการ, กดแรง ๆและไถเพอ่ื ทา ให้เรยี บ เชน่ รีดผ้า รีดใบตอง รีดกลบี บัว, บีบทาให้ เป็นแผน่ หรือเป็นเส้นยาวเช่น รีดทอง รดี ยาง, บีบ รดู ดว้ ยอาการเคน้ เพื่อให้สง่ิ ท่ีอยู่ภายในออกมา เชน่ รีดนมววั รดี ไสห้ มู รดี หนอง ก. อาการท่ีทาอยา่ งใดอยา่ งหน่ึงอย่างรวดเรว็ , ว. รวดเรว็ , ไม่รอชา้ ว. ครึกคร้นื ,สนุกสนาน,ครื้นเครง ก. แยกออกหรือถอดออกเปน็ ต้นจากสิ่งท่เี ปน็ รปู แล้วให้เสยี ความเปน็ กลุม่ กอ้ นของรปู เดิม เชน่ ร้อื บ้าน; เอาขึ้นมาใหม่ เชน่ รื้อเร่อื งราวท่ีระงบั ไว้ ขึ้นมาพจิ ารณาใหม่ รอื้ เร่ืองเดิมขึน้ มาเขยี นใหม่ ก. ระบายสิ่งทีไ่ ม่ต้องการออกไป

ห น้ า | ๒๑๖ ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย รุก รกุ่ ก. ลว่ งล้าเขา้ ไปในเขตของผอู้ ่ืน เชน่ รกุ ที่ดิน, และ รุกขมลู รุกฆาต มายถึงคุกคามให้ถอยร่นหรือตอ้ นให้จนมุม เชน่ ร่งุ เขาถกู นายรุกเสยี จนต้ังตัวไม่ติด รุ่งเช้า รุ่งเรอื ง รุก่ ขื่อมูล น. โคนต้นไม้, เรียกพระท่ถี ือธุดงค์อยู่โคนไม้วา่ รงุ้ พระรุกขมูล รงุ้ รนุ่ รุ่กขาด ก. เดินหมากรุกเข้าไปจะกินขุนของอกี ฝา่ ยหนง่ึ (ใช้ รุ่นกระทง ในการเลน่ หมากรกุ ) รุ่มร่าม รู้ หรงุ่ น. ระยะเวลาตอนเร่มิ แรกแห่งวนั เชน่ รุ่งอรุณ รงุ่ รเู้ ร่อื ง รู้สึก เช้า, เวลาสว่าง เช่น ใกลร้ ่งุ . ว. สว่าง เชน่ ฟา้ รุ่ง, รสู้ ึกงว่ ง รู้สึกวา่ อรณุ รงุ่ รดู หวั หรุง่ น. เวลาพระอาทติ ย์เพิง่ ขนึ้ , เวลาระหว่างรุ่งสวา่ ง รปู ถงึ เชา้ , เชา้ วนั ร่งุ ข้นึ หร่งุ เรือง ก. อุดมสมบูรณ์,เจริญ รุง่ ,อีรุ่ง น. ช่ือเหย่ยี วขนาดใหญช่ นดิ หนึง่ ตัวสนี า้ ตาลเข้ม มี ลายจดุ ขาวท่หี ัว ปกี และท้อง หางสีน้าตาลพาด ขาว มีพูข่ นตรงตน้ คอซง่ึ จะแผ่ออกเห็นไดช้ ดั เวลา โกรธหรอื ตอ่ สูก้ นั , อรี ุง้ ก็เรยี ก รงุ่ กนิ น่าม น. แสงทีป่ รากฏบนท้องฟา้ เป็นแถบโค้งสีตา่ ง ๆ ๗ สี คอื มว่ ง ครามน้าเงิน เขยี ว เหลือง ส้ม แดง หรุ่น น. วยั ของคนท่ถี ืออายุเปน็ เครื่องกาหนด เช่น รุ่น เด็ก ร่นุ หนมุ่ รุน่ สาวรุน่ นอ้ ง, ว. เพง่ิ เป็นหนุม่ เปน็ สาว,เพิ่งแตกเน้ือหนุ่มเน้ือสาว, เชน่ วัยรุ่น ก๊ายกือทง ว. เพ่ิงสอนขนั (ใชแ้ กไ่ ก่) ในคาวา่ ไกร่ นุ่ กระทง ลู๊มตมู๊ ก. ใชเ้ ก่ยี วกบั เส้อื ผา้ เครื่องแต่งตัวทยี่ าวหรอื ใหญ่ เกนิ ตัว เชน่ แตง่ ตวั รมุ่ ร่าม โร่ ก. แจง้ , เขา้ ใจ, ทราบ โรฟ่ งั ก. เข้าใจเรอ่ื ง (มักใช้ในความปฏิเสธ) เช่น พดู เทา่ ไร ๆ ก็ไมร่ เู้ รื่อง สา ก. รู้ด้วยการสมั ผสั , เข้าใจ, เกิดสังหรณข์ นึ้ ในใจ. สาหงา,หาวนอน ก. ลักษณะอาการงว่ งนอน สาหวา่ ก. มีแนวโนม้ ให้สันนษิ ฐานหรือคาดคะเนวา่ จะมี อะไรเกิดขึ้น หรดู ก. กริ ยิ าที่เอามอื กาหรือจับสิ่งซึง่ มีลกั ษณะยาว ๆ ใหเ้ ลอ่ื นไปตามยาวเชน่ รูดชะอมรดู ใบมะยม รูด ราวบันได โหรบ น. ตัว, ตวั อยา่ ง, รา่ ง, ร่างกาย, ของท่ปี รากฏแกต่ า , แบบ, ตัวเอง.

ห น้ า | ๒๑๗ ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย เร่ง แคบ้ เร้น แรน่ ก. รีบ, บังคบั ให้เรว็ . เรว็ เรว ก. หลบให้ลบั ตาคน, แฝง เรอ ขอื่ เอย๋ ,หรอ่ื เอย๋ เรม่ิ เหรม่ิ ว. ไว เช่น กนิ เรว็ หายเร็ว ๆ, รบี เช่น เรว็ เรย่ี เฉียด เขา้ เรว็ ๆ หน่อย, ด่วน, ไมช่ ักช้า, เชน่ ขอใหม้ า เรย่ี ไร เหรี่ยไร,เรไ่ ร,ไร โดยเร็ว เรยี ก เหรยี ก เรียด เหรียด ก. อาการอย่างหน่ึงที่ลมในกระเพาะเฟ้อออกทาง เรียบ เหรยี บ ปาก เรยี บร้อย เหรยี บรอ่ ย ก. ต้ังตน้ มี เปน็ หรอื ลงมือกระทา เรย่ี ม ซอื อ๊าด,งาม เรี่ยวแรง เหรี่ยวแรง ว. เฉียดใกล้ในแนวนอน เช่น นกบินเร่ยี นา้ เรื้อ เร่อื เคร่อื งบินบนิ เรย่ี ยอดไม้นา้ ขึ้นมาเรี่ยๆ พืน้ เรื้อรงั เรือ่ รงั เรอื ก เฟอ้ื ก ก. ขอร้องให้ช่วยออกเงินทาบุญตามสมัครใจ เรื่อง เหรอื่ ง เช่น เรยี่ ไรสงเคราะห์เด็กกาพร้า เรือด เหรอื ด ก. รอ้ งบอกชือ่ , ออกชื่อ; ร้องหา, รอ้ งเอา; ให้ชอื่ เช่น เรียกวา่ = ให้ช่ือวา่ . เรือน เริน ก. ราย, เรียง, เฉียด, เปน็ แถว. ว. ราบ, เสมอ. ว. สุภาพ เชน่ พดู จาเรียบรอ้ ย; เป็นระเบียบ เชน่ จดั หอ้ งเรียบรอ้ ย; สงบราบคาบเชน่ สถานการณ์ บ้านเมอื งเรียบร้อย ว. สะอาด, หมดจด, เอี่ยมอ่อง น. แรง, กาลัง, เชน่ หมดเร่ยี วแรง (ในภาษาตากใบ หมายถงึ หมาแมวท่ีไมม่ เี จ้าของ เรียก “หมาเรื่อ,แมวเรื่อ”) ว. ชา้ นาน, นานหาย (สาหรบั โรค) น. ไม้ท่ีผา่ เปน็ ซีกๆ แลว้ ถักด้วยหวายสาหรบั ปูพน้ื , พนื้ ท่ีลาดดว้ ยไม้ถักหวาย. น. ภาวะหรอื เน้อื หาของส่งิ ซง่ึ เนื่องกบั ขอ้ เท็จจริง หรือเหตุการณ์อยา่ งใดอยา่ งหนึง่ โดยเฉพาะ เชน่ เรือ่ งการเมือง ;เนือ้ ความ เช่น อา่ นเอาเร่อื ง, คดี, เหตุ, เชน่ ไปก่อเร่ือง น. ชอ่ื แมลงชนดิ หนึ่ง ลาตัวแบนราบรูปไข่ ไม่มปี ีก ยาว ๔–๕มิลลเิ มตรกวา้ งประมาณ ๓ มลิ ลเิ มตร สีนา้ ตาลแดง อาศยั อยู่ตามทีน่ อนหมอนมุง้ ร่อง กระดาน เตยี งนอน และพน้ื บ้าน ดดู กินเลือดคน และสัตว์ น. ส่ิงปลกู สร้างทย่ี กพนื้ และก้ันฝา มหี ลงั คาคลมุ สาหรับเป็นทอ่ี ยู่,ทอี่ ยู่

ห น้ า | ๒๑๘ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย เรอ้ื น บื่อดนั ,คี^เรือ่ น เร่ือย เหรอ่ื ย,ฉ่ัวตวั ,ฉัว่ โย๊ะ น. โรคผวิ หนงั ซึ่งตดิ ตอ่ ได้ ทาให้ผวิ หนงั เปน็ ผน่ื เรยี กวา่ ขเี้ รือ้ น แร่ แหร่ ว. มลี ักษณะอาการอันต่อเนือ่ งกันไปไม่ขาดระยะ แรก แหรก เช่น ทางานเรื่อยไมห่ ยดุ เลย เดนิ ไปเรื่อย ๆ พูดไป แรง่ กอ่ื ดังแหรง่ เรอื่ ย ๆ; เฉือ่ ย, เฉ่ือย ๆ, เช่น ลมพัดมาเรื่อย ๆ เขา แร้ง แรง่ ,นอ็ กแร่ง เป็นคนเรื่อย ๆ แรด แหรด น. ธาตุหรือสารประกอบอนนิ ทรยี ท์ ่เี กดิ ขึน้ ตาม ธรรมชาติ มสี ตู รเคมแี ละสมบัติอืน่ ๆ ที่แน่นอน แรน้ แคน้ แรน่ แคน่ หรือเปล่ียนแปลงได้ในวงจากัดและนามาถลงุ ได้ แร้ว แรว่ เชน่ แรด่ ีบุก โร เป๋นซือเดีอน โรค โหรก ว. แรกนา คอื เรม่ิ ลงมือทานา โรคผู้หญงิ โหรกกาหรัง โรงพยาบาล โรงผ่ือยาบา๋ น,โรงหมอ น. เครอ่ื งรอ่ นของละเอยี ด. ไร่ หร่าย น. ชือ่ นกชนิดหนงึ่ มีขนาดใหญท่ ่ีสุดในจาพวก เหย่ียวแร้ง ปกี กวา้ ง หางสั้น หวั เล็ก ลาคอไมม่ ีขน ไร้ หาม^าย,ฮาม^าย กนิ ซากสัตว์ น. ช่อื สตั ว์เลย้ี งลกู ดว้ ยนมขนาดใหญ่ เป็นสตั ว์กบี คี่ มี ๓ นวิ้ ขาส้นั ตาเลก็ หูตัง้ ประสาทรับฟังเสียง และดมกลนิ่ ดีมากหนงั หนา มีท้ังชนดิ นอเดยี วและ ๒ นอ กินพชื นอนปลัก ว. ฝืดเคือง, ขดั สน, ข้นจน น. เครอ่ื งสาหรบั ดักสัตว์ ว. โต, ปอ่ ง, เช่น พุงโร น. ภาวะทร่ี า่ งกายทางานได้ไมเ่ ป็นปรกตเิ น่ืองจาก เชอ้ื โรค น. โรคซึง่ ติดตอ่ กนั ได้โดยการรว่ มประเวณี น. สถานทีใ่ ห้บริการเกยี่ วกับสุขภาพอนามยั คือทัง้ ตรวจรกั ษา และป้องกนั โรคให้แกป่ ระชาชน และมี เตยี งสาหรบั รับคนไข้เขา้ พกั รักษาตัว น. ทป่ี ลูกพืชและตน้ ไม้บนไหล่เขาหรอื ในท่ีดอน, พนื้ ทรี่ าบที่ใชป้ ลูกพชื อื่น ๆ นอกจากข้าว เชน่ ไร่ ฝา้ ย ไร่องนุ่ ไรแ่ ตงโม ว. ขดั สน, ไม่มี, ปราศจาก, เชน่ ไร้ทรพั ย์ ไร้ ความสามารถ

ห น้ า | ๒๑๙ ฤ ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ภำษำกลำง เหริก น. คราวหรือเวลาท่ีกาหนดหรือคาดวา่ จะให้ผล ฤกษ์ เชน่ ฤกษ์ด,ี เรยี กดาวที่มลี ักษณะเป็นกลุม่ แก๊สทรง ฤดู - ฤดรู ้อน กลมทสี่ ามารถแผ่รังสอี อกได้รอบตัวว่า ดาวฤกษ์ - ฤดฝู น - ฤดูมรสุม หร่อื ดู๋,ปอื หยาม น. ส่วนของปซี ่งึ แบ่งโดยถือเอาภูมอิ ากาศเป็นหลัก ฤทธิ์ - ปือหยามร่อน มกั แบ่งออกเปน็ ๓ ช่วง คอื ฤดูฝน ฤดหู นาว และ - ปือหยามฝน ฤดรู ้อน - ปือหยามผะ ริด่ น. อานาจ, ความเจริญ, ความสาเร็จ

ห น้ า | ๒๒๐ ล ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ภำษำกลำง ลอ่ ด,ยอ้ น(ลอ่ ดย้อน) ล่อน(เสียงส้ัน) ก. ลดหยอ่ น,ผอ่ นลง ลด ล่อบ ลน้ ก. ทว่ ม, หลาม, เต็มเกินไปจนคงอยู่ไม่ได้. ว. ยิง่ ลบ ลอ็ ม,หลอ่ ม ล่อม(เสียงส้นั ) ก. ทาให้หายไปดว้ ยอาการเช็ดหรือถู, ว. ทเ่ี ป็นไป ลม่ หลวก ในทางรา้ ย ทางไม่ดี หรอื ทางทาลาย เชน่ มอง ลม้ หล่วง ในทางลบ. น. เรยี กเครอื่ งหมายดงั น้ี - ว่า ลวก เครื่องหมาย ลบ ล่วง ลว่ ง ก. กิรยิ าทที่ รงตวั ไม่อยู่ เอยี งจนตะแคง คว่า หรอื ล้วง หลวด จม เช่น เรือล่ม ล่วน(ล่วนๆ) ลวด หละฮโุ ถด ก. นอนทอดลง, ต้ังอยูไ่ มไ่ ด้, คงอยู่ไม่ได้ ล้วน(ลว้ นๆ) หล่อ ลหโุ ทษ ก. ลนดว้ ยไฟ, รดหรอื แช่ด้วยน้ารอ้ น. ว. สะเพรา่ , ล่อ ลอ่ คร่าวๆ, ยังไม่เรยี บร้อย. - ลอ่ เหลอ่ื น ลอ้ ซอื หรอ,ฆฮ่ือลา(ทบั ศพั ท์ ก. พ้น, เลย, พ้นอานาจหรือเลยอานาจทคี่ วรเป็น - ล้อเลอื่ น มลาย)ู เช่น ล่วงกฎหมาย คือ เลยอานาจท่ีกฎหมายยอม ลอ้ โต๊ะเหยยี่ ง,โต๊เหยยี่ ง ให้ ล่วงประเวณี คือ เลยอานาจในทางประเวณขี อง ล้อเลยี น ผอู้ ่ืน ลว่ งเขต คอื เลยเขต ก. เอามือสอดเข้าไปในที่ซ่ึงเปน็ ชอ่ งเป็นรู เชน่ เดินเอามอื ลว้ งกระเปา๋ กางเกง, และหมายความว่า หย่ังเอาความรู้ ความคดิ ทีเ่ ขาปดิ บงั ไว้ เชน่ ลว้ งความลับ ลว้ งขอ้ สอบ น. โลหะท่ที าเปน็ เส้นยาวๆ; ลายท่ลี ากเปน็ เสน้ กลม ยาวไปตามขอบตวั ไมต้ ่างๆ. ว. แท้, เปน็ อย่างเดยี วกันหมด, ไม่มีอะไรปน, เช่น ทองลว้ น เงินล้วน ๆ น. โทษเบา, โทษไม่รา้ ยแรง. น. สัตว์พันทางทเ่ี กิดจากการผสมระหวา่ งลากับมา้ ใชเ้ ป็นสตั ว์ต่าง: ก. ใชส้ ิ่งใดสง่ิ หน่ึงเป็นอุบายชกั นา เช่น เอานา้ ตาลลอ่ มด เอาเหยื่อลอ่ ปลา น. คารวมเรียกรถต่าง ๆ; (กฎ) ยานพาหนะอนั ประกอบดว้ ยเพลาและลอ้ ซ่ึงเคลื่อนไปดว้ ย กาลงั คนหรอื สตั ว์ เช่น รถ เกวยี น ก. แสดงกริ ยิ าวาจาหยอกเยา้ เยา้ แหยใ่ ห้เขาเกดิ ราคาญให้อายหรือใหโ้ กรธ ก. เอาอย่างเพ่ือยวั่ เยา้ เลน่ เช่น พดู ทาเสียง ล้อเลยี นคนตดิ อ่างหรือคนพูดไมช่ ัด แสดงกิริยาเดนิ ขากะเผลกล้อเลียนคนขาเป๋

ห น้ า | ๒๒๑ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ลอก หลอก ล่อง หลอ่ ง(หล่องเรือ) ก. แกะออก, ปอกออก; คัดออก. ลอ่ งหน หล่องหน น. ชอ่ งตามพนื้ ท่ีทาไว้สาหรับใหส้ ่ิงของลอดลงได้, ลอด หลอด ก. ลงมาตามนา้ เช่น ล่องเรือล่องแพ ลอ่ น ลอกอ๊ (ทับศัพท์มาลาย)ู ลอบ หลอบ,ไซ,หยุด ก. หายตัวไปดว้ ยเวทมนตร์, มักใช้เขา้ คู่กับคา หาย ล้อม ล่อม ตวั เปน็ ลอ่ งหนหายตวั คอื ไม่ปรากฏใหเ้ ห็นตัว, ลอยกระทง ลอยก่อื ทง โดยปริยายหมายความว่า หายไปโดยไม่มรี ่องรอย เชน่ กระเป๋าสตางค์บนโตะ๊ ลอ่ งหนไปแล้ว ลอยฟ้า ลอยฟา่ ลอยหน้า ลอยหนา่ ก. ผ่านเขา้ ไปในช่อง หรือใต้สิ่งทม่ี พี ้นื หรือส่ิงท่ี ลอยแกว้ ลอ่ ยแกว่ ขวางอยเู่ บื้องบน เชน่ ลอดราวลอดอุโมงค์ ละ หละ ก. หลดุ ออกหมดไม่มีเหลอื ติดอยู่ (ใช้แกส่ ่ิงทเ่ี ปน็ เนือ้ เยื่อ หรือสิง่ ซึ่งห่อหุ้มอยู่) เช่น เงาะลอ่ น ละคร หลอ่ื คอน น. ช่อื เครอ่ื งสานสาหรับดักปลาดกั กุง้ มหี ลายชนดิ ละบัด หลื่อบดั ละมา้ ย หลอ่ื มา่ ย,หรอ่ื ม่าย ก. โอบเปน็ วงโดยรอบ, ตวี งเข้าไปโดยรอบ ละมดุ โหลกซอื หวา เชน่ ล้อมคา่ ย, ก้ันรอบ เชน่ ลอ้ มรั้วลอ้ มคอก น. ชื่อเทศกาลอย่างหนึ่ง เอากระทงท่ีบรรจุธปู เทียนดอกไม้ แลว้ จุดใหล้ อยในนา้ ทาในวันเพญ็ เดอื น ๑๒ ก. ลอยอยู่บนฟ้า. ว. เลศิ เช่น สวยลอยฟา้ ; สูงมาก เช่น สะพานลอยฟา้ ภัตตาคารลอยฟา้ ก. ทาหนา้ เชดิ ไปมา น. ของหวานทาด้วยเน้ือผลไม้รสเปรี้ยวลอยในน้า เชอ่ื มเจอื เกลอื เล็กนอ้ ย เช่น ส้มลอยแก้ว กระท้อน ลอยแกว้ ก. ท้ิง, วาง, ปลอ่ ย, เว้น. ว. หนึ่ง, สงิ่ หน่งึ เชน่ คน ละ คอื คนหนงึ่ ๆ, เป็นคาใชป้ ระกอบแสดงความ แนน่ อน เชน่ ไปละ นอนละ. น. การแสดงประเภทหนึ่ง ผ้แู สดงเรียกวา่ ตวั ละคร มเี วทีหรอื สถานท่ใี ชใ้ นการแสดง มบี ทให้ตัว ละครแสดงตามเนอื้ เรือ่ ง โดยมากมดี นตรีประกอบ มีลกั ษณะแตกตา่ งกันออกไปหลายชนิด ก. ลดั , ผลิ, แตกใบอ่อน, แตกขนอ่อน. ว. พึ่งลดั , พ่งึ ผลิ, อ่อน. (โดยมากใช้ ระบัด) ว. คลา้ ย, เกือบจะเหมือน, เชน่ หนา้ ตาละมา้ ยไป ทางแม่ น. ชื่อตน้ ไม้ มี ๒ อยา่ ง คือ ละมุดสีดา หรอื ละมดุ ไทย ผลคลา้ ยพิกุล ละมดุ ฝรัง่ ผลโตกวา่ ละมุดไทย ทงั้ ๒ อยา่ งน้ี ผลมีรสหวานกินได้

ห น้ า | ๒๒๒ ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ละเมอ หลื่อเมอ,หร่ือเมอ ละเมดิ หลอื่ เหมดิ ก. พูด ทา หรอื แสดงในเวลาหลับ ละโมบ หลื่อโหมบ,โหลบ ก. ล่วงเกนิ หรือฝ่าฝืนจารีตประเพณีหรือกฎหมายที่ ละลาย หลื่อลาย,ลาย มีบญั ญัตไิ ว้; (กฎ) จงใจหรอื ประมาทเลินเล่อ ทาต่อ ละเลง ทาไป๋ฉวก,เถยี่ วทาไป๋ฉวก บคุ คลอ่ืนโดยผิดกฎหมายให้เขาเสยี หายถึงแกช่ ีวิต รา่ งกาย อนามยั เสรภี าพ ทรัพย์สนิ หรือสทิ ธิ ละเลยี ด หลื่อเหลียด ละหุ่ง หรอ่ื หง,หง ว. มักได้, มกั กิน ละออง หล่ืออ๋อง,ฟนุ้ ก. เหลว, ทาให้เหลว, ระคนไปในนา้ . ละอาย อ๋าย ละเอียด หลอื่ เอ๊ียด,หลอื่ อิด ก. ป้ายทาหรอื ไลท้ าให้แผ่ออกไปดว้ ยวธิ ีวนเป็น ลกั ลก่ั วงกลม ๆ เชน่ ละเลงขนมเบื้อง, และหมายความ ลกั ปดิ ลกั เปิด เหลอื ดอ๊อกตา๊ มไรฟัน วา่ ทาให้เลอะเทอะ เชน่ เอาแปง้ ละเลงหน้า ลงั กา ลงั ก๋า ก. กินหรอื ทาส่ิงใดสิ่งหนง่ึ ทลี ะน้อย ช้าๆ, บางทวี า่ ลังถึง ลังส่ึง,รังส่ึง ระเลียด ลังสาด,ลางสาด ลงั สดั น. ชื่อไมพ้ มุ่ ชนดิ หนึง่ เมลด็ เป็นพษิ น้ามนั ที่ไดจ้ าก ลดั ลัด่ การหบี โดยไมใ่ ช้ความรอ้ นใช้ทายาได้ น. สิ่งซึ่งมีลักษณะเปน็ ผงเปน็ ฝอยละเอียดยิบ เชน่ ล่ัน หลัน่ ละอองฝน ละอองนา้ ละอองฝุ่น ลนั่ ปาก หลั่นป๊าก ก. รู้สึกอายทีจ่ ะทาสิง่ ไมถ่ ูกไม่ควร เช่น ละอายท่ีจะทาผิด ว. ไม่หยาบ, เล็ก, เปน็ ผง, เป็นจุณ; ถ่ถี ว้ น. ก. เอาสง่ิ ของท่เี ขาไมใ่ หไ้ ปดว้ ยอาการซ่อนเรน้ , ขโมย. น. ช่อื โรคทมี่ ีอาการเลอื ดออกตามไรฟันและเหงือก นว่ มเน่อื งจากขาดวติ ามินซี น. ชื่อเกาะแหง่ หน่ึงอยู่ใตอ้ นิ เดีย อังกฤษเรยี ก ซี ลอน บัดนี้เป็นชื่อประเทศ เรียกศรีลังกา น. ภาชนะสาหรับน่งึ ของ ทาดว้ ยโลหะมลี ักษณะกลม คล้ายหมอ้ ซอ้ นกันเป็นชั้น ๆ ๒–๓ ชนั้ ชน้ั ล่างใสน่ า้ สาหรบั ต้มให้ร้อน ช้ันทซ่ี ้อนท่กี ้นเจาะเป็นรู ๆ เพ่อื ให้ไอน้าร้อน ผ่านใหข้ องในชนั้ ทซ่ี อ้ นสกุ มีฝาครอบคลา้ ยฝาชี, ซง้ึ ก็วา่ น. พนั ธุ์ไมช้ นิดหนึ่ง มีผลเป็นพวง เปลอื กสเี หลือง เน้อื ใน เปน็ กลบี ขาวใส รสหวานบ้าง เปรยี้ วบ้าง เมด็ ในขม ก. ตดั ตรงไปเพ่อื ยน่ ทางย่นเวลา เช่น เดนิ ลดั ตัดท่งุ , และหมายถึงการกระทาซึง่ ลุล่วงได้โดยตรงและเรว็ กวา่ การกระทาตามปรกติ เชน่ เรยี นลัด. ก. มีเสียงดัง เชน่ ฟ้าลนั่ ไมล้ น่ั , ทาให้มีเสยี งดงั หรือทาให้ เกดิ เสยี งดงั เช่น ลงบนั ได บนั ไดลนั่ ; ยงิ เช่น ลั่นปืน; ปริ ออกแตกออกเป็นทางยาวและมเี สยี งดัง เชน่ จ่นั ล่นั แก้ว ใส่นา้ ร้อนลัน่ ; และหมายถึงมเี สยี งดงั คล้ายคลงึ เช่นนน้ั เช่น ลอื ล่นั . ว. มีเสียงดังมาก เช่น รอ้ งไหล้ ่ัน ก. พูด, บอก, กลา่ ว (เหมอื น ลั่นวาจา)

ห น้ า | ๒๒๓ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ลั่นทม หลั่นทม,ด๊อกมา่ ยจนี น. ไมต้ ้นขนาดกลาง เนือ้ ไม้อ่อน แตกกง่ิ ก้านเปน็ ลับ ลับ่ (ลบั่ หมดี ) แฉกเปน็ งา่ ม ทาให้แลเหน็ วา่ ทรงพุ่มใหญโ่ ต มยี าง ลับตา ลบั่ ตา๋ ขาวเหนยี ว ท้งั ต้นและกิง่ อมน้า สามารถข้ึนในท่ี ลับๆลอ่ ๆ ลั่บๆหล่อๆ แห้งแลง้ ได้เปน็ อยา่ งดี ใบโต ดอกออกเปน็ ช่อขาว ลบั หลงั ล่ับหลงั หรือแดงเร่ือๆ กลีบในเหลืองเรือ่ ๆ มกี ลิ่นหอม ล่า ต๋ามจบั ,ตา่ มยงิ ขนาดของดอกโตพอใช้ สขี าวโดยมาก ล้า หมอ็ ดแรง ล้าหลงั ลา่ หลงั ก. ถใู ห้คม เชน่ ลบั มีด. ลาก หลาก ว. มดิ ชิดหรอื หา่ งไกลจนพ้นสายตา ลา่ ง หลา่ ง - ข้างลา่ ง - ค^างหล่าง ว. ผลุบๆโผลๆ่ ลา้ ง ล่าง ลาด หลาด ว. ไม่ใชต่ อ่ หน้า เชน่ นนิ ทาลบั หลัง วา่ ร้ายลับหลัง ก. เท่ยี วติดตามหา (เพื่อจับหรอื ฆา่ เป็นตน้ ) เช่น ลา้ น ล่าน ลา่ สตั ว์ ตารวจล่าผู้รา้ ย ล้าน ลัน่ - หวั ล้าน - หัวลั่น ก. อ่อนลา้ ,เหนื่อยลา้ ,เหน่อื ยอ่อน ลาภ หลาบ ล่าม หลา่ ม,หล่า(หลา่ โซ^) ว. ชา้ อยขู่ า้ งหลังเขา เช่น เดนิ ลา้ หลงั , ไม่กา้ วหน้า เช่น ความคดิ ล้าหลัง ลามก อจู ๊าด,สอ็ กม่อก ก. ทาใหเ้ คลื่อนทตี่ ามไปโดยวธิ ตี ่าง ๆ เช่น ดึง ฉดุ ลา่ หล่าซั้น(กอื ชบั่ ) ระไป ถูไป ลา่ มไป โยงไป เชน่ ลากเกวียน มา้ ลาก รถ กระโปรงยาวลากดนิ ว. อยใู่ นที่หรือฐานะต่ากว่าสิ่งทีอ่ ้างถงึ , ถดั ไปขา้ ง ใต้ เช่น พ้ืนลา่ ง ชนั้ ล่าง ขา้ งล่าง อยู่ล่าง ก. ทาให้หมดสนิ้ ไปโดยใช้สง่ิ เชน่ นา้ หรือไฟ ก. ปแู ผอ่ อกไป เช่น ลาดพรม ปูลาดอาสนะ, และ หมายถึงส่งิ ท่ีมีอาการคลา้ ยคลึงเช่นน้ัน เช่น ถนนลาดยาง. ว. เทต่าหรอื เอียงข้นึ นอ้ ย ๆ เชน่ ที่ ลาด น. จานวน ๑๐ แสน ว. ลกั ษณะของหัวที่ไมม่ ีผมมาแต่กาเนดิ หรือผมรว่ ง แล้วไม่ข้ึนอีก น. สมบตั ิ, กาไร, การได้, การม,ี ของที่ไดม้ าอย่าง ไม่ได้คาดหมาย น. ผ้แู ปลคาพดู จากภาษาหน่ึงเป็นอกี ภาษาหนงึ่ โดยทันที: ก. ผกู โดยวิธีให้เคล่อื นยา้ ยได้บ้างในท่ี จากัด เชน่ ลา่ มโซ่ ล่ามววั ล่ามควาย ว. หยาบชา้ ตา่ ทราม, หยาบโลน, อนั เปน็ ทีน่ ่า รังเกียจของคนดีมศี ีลธรรม, เชน่ หนังสอื ลามก พดู ลามก ทาลามก ว. ลา่ สัน,รปู ร่างล่าสัน

ห น้ า | ๒๒๔ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ลา่ พี ลา้ ลา่ ,เกิน ว. อวบ, อ้วน, ไม่ผอม, แขง็ - ลา้ หน้า - เกนิ น^า ลาเจยี ก ลาเจ๊ยี ก ก. ล่วงเข้าไปเกนิ เขตท่ีกาหนด เช่น ลา้ เขตแดน ล้า หน้า. ว. ย่ิง, ลน้ , เช่น สงู ลา้ ปญั ญาล้า ลาดวน ลาดว๋ น น. พนั ธุ์ไมช้ นดิ เดยี วกนั กับต้นเตย แตต่ ้นเตยเป็น ลาบาก ลาบ๊าก ต้นตัวเมีย ลาเจียกเป็นตน้ ตวั ผู้ ชอบขน้ึ ตามชายน้า แตกหนอ่ เปน็ กอโต ใบยาวคล้ายใบสับปะรด แต่ ลาไพ่ ลาผ่าย ยาวกว่า มหี นามตามริมๆ ใบ ดอกออกตรงยอด ลาเลิก ลาเหลกิ กลางต้น มใี บซ่ึงเปลีย่ นสเี ปน็ สีขาวเหลืองนวลคลมุ เปน็ รปู สามเหลีย่ ม กลนิ่ หอมแรง เร่ิมบานแต่เวลา ลาเอยี ง ค^าวค^าง,รั่กม^ายถา่ วกนั เย็นเปน็ ตน้ ไป และกล่ินนน้ั จะคงอยู่ไดถ้ ึง ๒ วัน ลิเก หลเ่ี ก๋ ลิง ลีง(เสียงยาว) น. ตน้ ไม้ชนดิ หนงึ่ โตเตม็ ท่สี งู ไม่เกนิ ๕ เมตรทรง ลติ ร ลด่ิ ตน้ เป็นพมุ่ ดอกคลา้ ยดอกนมแมว แตท่ รงสวยกว่า ลิน่ หลนิ่ กลบี มนกวา่ กลีบชน้ั นอกแบนแผ่เตม็ ทแี่ ต่ช้นั ในหุ้ม ลน้ิ ลี่น(เสยี งยาว) เข้าหากนั หมด หอมเวลาเยน็ และเวลากลางคนื กลิ่นหอมเยน็ ๆ ร่ืนระรวยตลอดเวลา ว. เดอื ดร้อนเพราะถูกทรมานกายหรือใจ เชน่ ตกอยใู่ นฐานะลาบาก ตกท่ีนั่งลาบาก, ยาก เชน่ ทาลาบาก ตัดสินใจลาบาก, ไม่สะดวก เชน่ ทางลาบาก น. ทรัพยส์ ่วนตวั ทีห่ าได้เป็นพิเศษ, รายได้พเิ ศษ นอกเหนือจากรายไดป้ ระจา ก. กล่าวทวงบุญคณุ , กลา่ วคาตดั พอ้ ต่อวา่ โดยยก เอาความดีท่ตี นทาไวแ้ ก่อีกฝ่ายหนึ่งเพอ่ื ใหส้ านกึ ถึง บญุ คณุ ที่ตนมีอยู่กับผนู้ ัน้ ก. เทไป, ไม่ตรง, เอยี งไป, เข้าข้างฝ่ายใดฝ่ายหน่ึง อย่างไมเ่ ปน็ ธรรม น. การมหรสพอย่างหน่ึงคลา้ ยละคร ดัดแปลงจาก ละครชวา ผรู้ อ้ งใชก้ ลอนด้น, เรยี ก ยเี่ ก ก็มี น. สตั ว์เลีย้ งลูกด้วยนม รปู รา่ งคลา้ ยคน ปรกติอยู่ บนต้นไม้ น. ชื่อมาตราตวงตามวธิ เี มตริก แสดง ความจุ สาหรับวัตถุเหลวหรือแห้ง น. ช่อื สัตว์เล้ียงลูกดว้ ยนม ตัวยาว หางยาว เกล็ด หนาแข็ง มว้ นตัวได้ กนิ มดและปลวก น. อวยั วะที่อยูใ่ นปาก มหี นา้ ที่ ๑. กลั้วอาหารให้ เข้ากนั แลว้ ส่งลงในลาคอ ๒. ช่วยในการออกเสยี ง ๓. ให้รู้รส

ห น้ า | ๒๒๕ ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ลิ้นไก่ ลื่นก๊าย น. เน้อื ในลาคอที่ยนื่ ออกสาหรบั ปดิ หลอดลมเมื่อ เวลากลืนอาหาร ล้ินจ่ี ลิ่นจี๊ น. ตน้ ไมช้ นิดหนึง่ ผลกลม สีแดง เปลอื กสาก เนื้อ ในใสอยา่ งลูกเงาะ รสเปรี้ยวๆ หวานๆ ลิ้นชัก ลิ่นชก่ั น. สว่ นท่ีสอดอยู่ในชอ่ งด้านหนา้ ตแู้ ละโต๊ะ รปู คลา้ ยหบี ไม่มฝี า ชกั ออกและผลกั เขา้ ได้ ล้ินป่ี ลิ่นป๊ี น. ส่วนปลายลา่ งของกระดูกอกท่ีย้อยลงมาในผนงั หน้าท้องสว่ นบน. ลบิ ลิ่บ ว. ทส่ี ดุ , สุดสายตา, ไกลมาก - ไกลลบิ - ไกล๋ลบิ่ ,ไกลล๋ ่บิ ๆ ลบิ หลิบ ว. สุดสายตา (ใชเ้ ฉพาะสูง) - สงู ลบิ - สงู หลิบ,สูงหลิบๆ ลม่ิ ลิ^ม น. ไมห้ รอื เหลก็ ท่ีมีสันหนาปลายบาง สาหรบั จมี หรือขัดใหแ้ นน่ หรือตอกลงไปบนสิง่ ใดสงิ่ หน่ึงเช่น ลม้ิ ชมิ ทอ่ นไมเ้ พ่ือให้แตกแยกออกจากกนั ลิสง ทว้ั หวั ก. ชิม, ลองรสดูดว้ ยล้ิน ลีบ หลบี น. ถวั่ ลิสง ว. แฟบเพราะไม่เจรญิ เตบิ โตตามธรรมดาทค่ี วรเป็น ลกึ ลก่ึ เช่น ข้าวลบี เมลด็ ลีบ; มเี นอ้ื ไมส่ มบรู ณเ์ ทา่ ท่ีควร เช่น ขาลีบ แขนลบี ; และหมายความว่า อาการที่ ลื่น มหล่ืน,มเหลือก ห่อตวั ให้เล็กลงเพราะกลวั หรอื เพื่อเขา้ ในทีแ่ คบเป็น ลุก ร่อกคื^น ต้น เช่น กลวั จนตัวลีบ เบยี ดจนตัวลีบ ว. ตา่ ลงไปจากขอบมากกวา่ ปรกติ เชน่ ชามก้นลกึ , ลุก ลกุ่ ไกลตา่ ลงไปจากผิวหนา้ หรอื ขอบบน เช่น น้า ลุง ลูง,ผ่อลูง ลึก เหวลกึ , ไกลเขา้ ไปจากขอบ เชน่ ป่าลกึ ซอย ลกึ ; หย่งั รูไ้ ด้ยาก เชน่ ความคิดลึก ลุ่น ลุ^น ว. ไม่ฝืด, ไม่ตดิ , เลอ่ื นไป, ไถลคล่อง. - ลุ่นๆ - ลุ^นๆ ก. เคลื่อนขนึ้ จากทา่ น่ังหรือท่านอน เช่น ลกุ จาก ลุ่ม หลุม่ เกา้ อ้ี ลุกจากทน่ี อน, ก. ขนลกุ น. พชี่ ายของพ่อหรือแม่ หรือชายที่มีวยั ไลเ่ ล่ียแต่ แกก่ ว่าพอ่ หรือแม่, คาเรยี กชายท่ไี มร่ จู้ ักแตม่ ักจะมี อายแุ ก่กวา่ พ่อหรือแม่. ว. ดว้ น, กุด, เชน่ ไก่หางล่นุ เพราะถกู ถอนขนหาง หมด; ห้วน เช่น พูดลุน่ ๆ ไม่น่าฟงั ว. ตา่ (ใช้แกล่ กั ษณะพื้นดนิ ซ่ึงรบั น้าทีไ่ หลท่วมได้ หรือน้าขึ้นถึง) เช่น ท่ีลมุ่ ทร่ี าบลุ่ม

ห น้ า | ๒๒๖ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย ลยุ ลยู (เสยี งยาว) ก. เคลอื่ นทฝี่ ่าเรื่อยเขา้ ไป เช่น ลยุ นา้ ลยุ โคลน ลยุ ลกู โหลก ไฟ ลยุ ป่า ขบั รถลยุ เข้าไปในฝูงคน น. ผู้เกดิ จากบดิ ามารดา; ผลของตน้ ไมท้ ่ีออกจาก ลบู หลบู ดอก; สว่ นนอ้ ยรายน้อยท่มี ีคู่กับสว่ นใหญ่รายใหญ่ ลบู ตัว หลบู ตวั เช่น ลูกบ้าน ลูกศร ฯลฯ; เรียกของทม่ี รี ปู กลมๆ เล็ก แลก่ ,เอ๊ยี ะ หรือกลมยาว เชน่ ลกู บอล ลูกตะกรอ้ ลกู ฟกู . ก. เอาฝา่ มือทาบลงแลว้ เลอ่ื นไปหรือมา เลก็ นอ้ ย อีด๊ อ๋อ,อ๊ดี ๆ อ๋อๆ ก. กม้ ตวั ลงและราดน้าชาระร่างกายท่อนบน, วกั เลก็ มาก เอ๊ียะแรง น้าลูบหน้าลูบแขน เพื่อใหค้ ลายร้อน เลข เหลก ว. มีขนาดยอ่ มกวา่ เมอื่ เทียบกัน เช่น ละมดุ เล็กกวา่ เล็ด แลด่ สม้ โอ กล้วยไข่เลก็ กวา่ กล้วยหอม, มีขนาดไมโ่ ต - น้าตาเลด็ - นา่ มตา๋ แลด่ เช่น บ้านหลังนเ้ี ล็ก เลน ซอื หลดุ ว. นดิ หนอ่ ย เชน่ เสียหายเลก็ น้อย, ไม่สาคัญ เชน่ เรอื่ งเล็กน้อย เลน่ แล็น น. สง่ิ ท่เี ลก็ กว่าปกติ น. เครื่องหมายจานวน; วิชาเกี่ยวกับ คานวณ; เล็บ แล่บ ตัวหนงั สอื , จดหมาย เล่ม แลม็ ก. ลอดออกแต่น้อย เชน่ นา้ ตาเล็ด เลย เลย,ต็อกแลว่ น. โคลน, ดินเหลว. - กินข้าวเสยี เลย - กินค^าวเสยี ต็อกแล่ว (ในภาษาตากใบ ถา้ เป็นเลนท่ีอยใู่ ต้น้า เรียก เลน เลหลงั แลลอ้ ง เชน่ ขด้ี ินขี้เลน ก็จะว่า “ คี^ดินคี^เลน”) เลอะ สอ็ กโขรก ก. แข่งขนั กัน, พนนั , ทาเพ่ือความสนุก, ไม่ต้งั ใจ เละ เปี๊อยลู้ด จะใหเ้ ป็นจรงิ เชน่ พดู เลน่ , โดยประสงคใ์ ห้เพลนิ เช่น น่ังเล่น. เล่นกล น. สง่ิ ซ่งึ มีลักษณะแขง็ อยา่ งเขาสตั วอ์ ยู่ปลายนิว้ สาหรับปอ้ งกนั ส่วนของปลายนิ้วหรือหยบิ จับ น. คาบอกลกั ษณนามส่งิ ของทเ่ี ป็นอาวธุ หรอื ของใช้ เชน่ มดี หอก หนังสือ เกวียน พาย เข็ม เปน็ ตน้ ว่า ๑ เลม่ ๒ เล่ม ก. เกนิ ไป, พ้นไป; ทีเดียว, เป็นอันขาด. ก. ขายสิ่งของโดยวธิ ีที่ผตู้ ้องการประมลู ราคากันให้สูงขึน้ โดยลาดบั ใครใหร้ าคาสูงสดุ กเ็ ปน็ ผู้ซอ้ื ได;้ ขายทอดตลาด ว. เปอ้ื น เช่น เสอ้ื เลอะเขมา่ หนา้ เลอะหมึก ว. เปอื่ ยหรอื แหลกเหลวจนไม่เปน็ รูปเดมิ เช่น ต้ม ข้าวตม้ จนเละ น้อยหน่างอมจนเละ

ห น้ า | ๒๒๗ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย เล่า หลา่ ว ก. พูดหรือบอกเรื่องราวให้ผ้อู ่ืนฟงั เชน่ เล่าเรือ่ ง. เล้า เหลา้ ว. คาใชป้ ระกอบขอ้ ความขา้ งหน้าเพ่อื ยืนยนั ให้ เลาะ เหลาะ มีนา้ หนักขน้ึ เชน่ มินา่ เล่า กนิ ไหมเล่า ซนอย่างนน้ี ี่ เลิก เหลกิ เล่า ถึงได้ถูกตี เลินเลอ่ ปราม๊าด น. คอกสาหรบั ใหส้ ตั ว์ เชน่ เปด็ และหมูอยู่ เลศิ เหลิด เลียง เรียง(แกง๋ เรียง) ก. ชิดแนว เช่น พายเรือเลาะตลิง่ เดนิ เลาะรั้ว; ทา ใหด้ ้ายเปน็ ตน้ ทเ่ี ยบ็ หลดุ เช่น เลาะตะเข็บ เลาะผา้ เลย่ี ง หล็อบ,ล้ีก เลี้ยง เลย่ี ง ก. ยก; ถอน, รอ้ื ; งด, หยุด; เปิด, เผย, เผยอขน้ึ . เลียนแบบ โตะ๊ เหยยี่ ง(ทาต๋ามแบบ๊ ) ก. ขาดความระวังหรือไมร่ อบคอบในส่ิงทค่ี วร เลย่ี น เลี^ยน,มวั้ ะ กระทา เช่น เดก็ คนนเี้ ลินเลอ่ ทากระเปา๋ สตางค์ เลย่ี น เหล่ยี น(แพรเหลยี่ น) หล่นหายโดยไม่รู้ตวั . ว. อาการท่ขี าดความระวัง เลียบ เหลยี บ หรือไม่รอบคอบในส่งิ ทีค่ วรกระทา เช่น นาย ก เลี่ยม เลี^ยม(เล^ี ยมพระ) ทางานเลนิ เล่อ มขี อ้ ผิดพลาดมาก เลย้ี ว เล่ยี ว ว. ยอดดหี รอื ยอดเย่ยี มในทางใดทางหน่ึงเป็นพเิ ศษ เลือก เหลือก เล่อื งลอื ลือ น. ช่อื แกงชนิดหน่งึ ใส่ผักตา่ ง ๆ เชน่ ตาลึง บวบ น้าเต้า หวั ปลี ยอดฟกั ทอง ปรุงด้วยหวั หอม พริกไทย กะปิ ตากับกงุ้ แห้งหรือปลายา่ ง บางทีก็มี กระชายด้วย ใสใ่ บแมงลักใหม้ ีกลิ่นหอม. ก. หลีก, หลบ, หนี, เย้อื งไป; ไมต่ รง. ก. ดูแล, ระวัง, บารงุ , รกั ษา, ใหก้ ินอยู่. ก. เอาอยา่ ง, ทาหรือพยายามทาใหเ้ หมือนหรือ คลา้ ยคลงึ กบั แบบอย่าง, เช่น พูดเลียนเสยี งเดก็ ร้อง เลยี นเสยี งนก ว. มีรสมันเกินไป เช่น แกงใส่กะทิข้นมากมันจน เล่ียน. น. เรียกแพรทเี่ ปน็ มนั ไม่มีดอกหรือลวดลาย วา่ แพรเลยี่ น ก. ไปตามรมิ , ไปตามขอบ เชน่ เรอื แล่นเลียบ ชายฝงั่ เดนิ เลียบริมคลอง ก. ทาขอบ, ขึน้ ขอบ, หมุ้ , เช่น เล่ยี มพระ. ก. หักแยก โค้ง หรอื คดเคี้ยวไปจากแนวตรง เช่น เลีย้ วซา้ ย เลย้ี วขวา. น. ทางตอนทโี่ คง้ หรือคด ไปจากแนวตรง ว. เปน็ เมอื ก, เหนยี วๆ ลนื่ ๆ; บาง, ลาง. ก. จัดสรร, เจาะจง, คัด, ค้นหรือหาเอาตามชอบใจ. ก. ร้กู นั กระฉอ่ นทัว่ ไป เชน่ ชอื่ เสียงเล่ือง ลือ ความสามารถเป็นทเ่ี ลอ่ื งลอื

ห น้ า | ๒๒๘ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย เลือด เหลือด น. ของเหลวปรกติมีสีแดง อยู่ในหลอดเลือดและ เลอื น มัว หัวใจของคนและสัตว์; ระดู เช่น เลอื ดทา คือ อาการป่วยในระหว่างทีม่ ีระดู เล่อื น เหลอ่ื น เลอ่ื ม เหล่ือม,แวว ว. มวั ๆ, ไม่แจ่มแจง้ , เช่น ภาพเก่าสเี ลือนไปจน เหน็ หน้าไม่ชดั มองเห็นเลอื น ๆ, เฟือน ๆ เช่น เลื่อมใส เลื^อมใส,เหล่อื มใส ความจาเลือนไป. เลื่อย เหลื่อย น. ยานอย่างหนึ่งใชล้ าก, ก. เคล่ือน, ยา้ ย, คลาด; เลอ้ื ย เลอื่ ย(เสียงยาว) ยดื เวลาออกไป แล่ เฉยี ด แลง หนอนกนิ ฟนั น. วสั ดุสาหรบั ปักลวดลายลงบนผา้ มกั มีลักษณะ แลง่ แหลง่ บางเป็นรปู กลมแบนเล็ก ๆ ตรงกลางมรี ู เป็นเงามัน แล้ง แล่ง(เสียงยาว) สาหรับใช้ปักลวดลาย , ว. เปน็ เงามนั แลน่ แหลน่ แลบ แหลบ,มแหลบ ก. มคี วามเชื่อถือ เช่น เล่ือมใสศาสนา, มีจิตยนิ ดี, แลบ หล่อ เห็นชอบดว้ ย, เชน่ เลอ่ื มใสในความรคู้ วามสามารถ แล้ว แลว่ น. เคร่อื งมือสาหรับตดั มหี ลายชนิด ใบเล่อื ยทา แลว้ แต่ แล่วแต๊ ด้วยเหล็กกล้า ด้านทใ่ี ช้เลือ่ ยมคี มเปน็ ฟนั จกั ๆ. ก. ตัดดว้ ยเลือ่ ย และ แมละ,ซอื แมละ ก. ทอดวกเวียนไป (ใช้แกไ่ ม้เถา), เสอื กไปด้วยอก (ใช้ และ กั^บ แก่สตั ว์ไม่มตี นี ตวั ยาว) เชน่ งูเล้ือย ไสเ้ ดอื นเลอื้ ย ก. นอนใบมดี แล้วเฉอื นเอาออก เชน่ แล่เอาแตเ่ น้ือ ๆ น. ตัวแมงเชอ้ื โรคที่เกาะกินรากฟันทาให้ฟนั ผุ. น. มาตราตวงตามวิธีประเพณีของไทยโบราณ ๒ จังออน = ๑ แลง่ น. หนา้ นา้ แห้ง, ฤดูร้อน. ว. แหง้ , ไม่มี ก. ไป, ไปเร็ว, ว่งิ ก. เปน็ แสงแวบ ๆ ออกไป เช่น ฟ้าแลบ ก. เหล่อื มหรอื ทาให้เหล่ือมออกจากท่ีเดิม (มักใช้ แกข่ องแบน ๆ) เชน่ แขนเสอื้ ชน้ั ในแลบ แลบล้นิ ว. เสรจ็ , สาเรจ็ . ว. ตามแต่, สุดแต่, สดุ แทแ้ ต่, (ใชใ้ นลักษณะท่ยี ก อานาจการตัดสินข้ันสุดทา้ ยให้แก่ผ้ใู ดหรือสงิ่ ใดเป็น ต้น) เช่น แลว้ แตบ่ ญุ กรรม ก. เชือด แล่ สิ่งที่ยังมีเหลอื ติดอย่กู ับส่ิงอ่ืนเช่นเน้ือ ตดิ กระดูกใหห้ ลดุ ออกเปน็ แผ่นบาง ๆ เป็นช้นิ เล็ก ช้นิ นอ้ ย เป็นตน้ ก. สัน. กับ, ด้วยกัน (ในภาษาตากใบ ใชเ้ ปน็ คาลงทา้ ยของประโยค เช่น “จิงๆและ,ไปแ๋ ละ” เป็นการยืนยันวา่ จริงๆ,ไปแน่)

ห น้ า | ๒๒๙ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย โล้ แกวง๊ ,เว โลก โหลก ก. โหนตวั ให้แกว่งไปหรอื เลื่อนไป, แกว่ง, ไกว โลกา โลก๋า น. แผน่ ดิน; สตั วท์ วั่ ไป; มนุษยชาติ, คน; พน้ื ดิน ฟ้า โลกีย์ โลกี และอากาศท้ังหมดซึง่ สตั วท์ ั้งปวงอยู่, บา้ งก็ถือวา่ โลกมี ๓ คอื สวรรคแ์ ผน่ ดนิ และท่ีซึง่ อย่รู ะหว่าง โล่ง โล^ง กลาง, บ้างกถ็ ือว่ามี ๗ ชัน้ มีพรหมโลกเป็นช้ัน สูงสดุ , แต่ในทางเราวา่ มี ๓ คือ มนษุ ยโลก เท โลดโผน โหลดโผน วโลก และพรหมโลก โลน้ (เกลีย้ งเตยี น) เกล^ี ยง(เกลี^ยงเตยี น) โลภ โหลบ น. โลก โลหะ โลฮะ ว. เกย่ี วกับโลก, ทางโลก, ธรรมดาโลก, ของโลก, ไล่ หล่าย,ยก่ิ ตรงข้ามกับ โลกุตระ, เชน่ โลกิยธรรม เรอ่ื งโลกิยะ, ไล้ หลูบ,ทา และหมายถึงทีเ่ กยี่ วกบั กามารมณ์ เช่น เรอ่ื งโลกยี ์ ว. มลี ักษณะว่าง เตียน ไม่มีอะไรกดี ก้ันหรือปดิ บัง เชน่ ที่โลง่ ป่าถูกตัดตน้ ไมเ้ สียโลง่ ว. พลิกแพลง, ผาดโผน. ว. เกล้ยี งเตยี น เชน่ เขาโล้น. น. ความอยากได้. ก. อยากได้, อยากได้ไม่รูจ้ กั พอ น. ธาตุทีถ่ ลุงจากแร่แล้ว เช่น เหล็ก ทองแดง ทองคา. ก. ตาม, ขับให้หนี ก. ทาโดยละเลงท่วั ๆ ไป เช่น ไลค้ รีมใหท้ ั่วหน้า, เกลีย่ ให้เสมอกัน, เกลยี่ ให้เรยี บ, เชน่ ไลป้ นู

ห น้ า | ๒๓๐ ว ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ภำษำกลำง วอ็ ก(เสียงสั้น) ก. อ้อม, เล้ียวกลบั วงกล๋ม น. รูปวงทกี่ ลม รอบมีรศั มจี ากจุดศูนย์กลางไปถงึ วก(กลับ) วงแล๋บ(แลบ๋ เสียงสน้ั ) ขอบมีขนาดเท่ากนั หมด วงกลม น. เครือ่ งหมายใชก้ ันเขตถ้อยคาหรือเนื้อความ มี วงเล็บ วงกอ็ ต รปู ดังน้ี ( ), วงเล็บปกี กา มรี ปู ดงั น้ี { },วงเล็บ วั่ก เหล่ยี ม มรี ปู ดังนี้ [ ] วงกต หวอก น. ชอื่ ภูเขาลูกหน่ึงในเรื่องมหาเวสสนั ดรชาดก ซ่ึงมี วรรค หวอกแหวก ทางเขา้ ออกวกวนอาจทาใหห้ ลงทางได้ วอก หว่อง น. ตอน, หมวด, หมู่, พวก วอกแวก หวอดวาย น. ช่อื ปที ่ี ๙ ของรอบปีนักษัตร มีลิงเป็น วอ่ ง ไป๋ไหนโอย๋ เครือ่ งหมาย วอดวาย กวกั ว. อาการท่ีจิตใจไมจ่ ดจ่อแนว่ แนอ่ ยกู่ บั ส่งิ ใดสิ่งหนง่ึ วะ(ไปไหนวะ) - กวักนา่ ม เช่น เวลาฟังครูสอนมสี งิ่ รบกวนทาใหจ้ ติ ใจวอกแวก วกั ว่ัด,วด่ั ตะ๊ ก. ไว, เร็ว, คลอ่ งแคลว่ (เหมือน วอ่ งไว) - วักนา้ ก. หมดไป, สน้ิ ไป, เชน่ บ้านเรอื นถกู ไฟไหม้วอด วฏั ,วฏั ะ ฝีในท่อง วายแล้ว, ว. คาออกเสียงท้ายคาพดู ที่ไม่สุภาพ อยา่ งเดยี วกบั วณั (วณั โรค) วด่ั คา หวา หรือ วา เชน่ เอาซีวะ ไปไหนวะ ทาวดั่ ก. วดิ , ตกั , เอาอุ้งมือตกั นา้ ข้ึนมา วัด วัตร วนั เถ่ น. วงกลม; การหมนุ , การเวยี นไป, รอบแหง่ การ เวยี นเกดิ เวยี นตาย. ว. วงกลม, เปน็ วง วนั ที่ (เหมือน วฏั ฏะ) น. โรคชนิดหนง่ึ เกดิ ท่ีปอด ทาให้รา่ งกายทรุดโทรม เส่ือมไปตามลาดบั , โบราณเรียกวณั โรคปอดว่า ฝีในท้อง น. ทอ่ี ยูข่ องพระสงฆ.์ ก. ดีด, เหว่ียง; สอบ ความ ยาว. น. กจิ พงึ กระทา เช่น ทาวัตรเช้า ทาวตั รเยน็ , หน้าที่เชน่ ขอ้ วตั รปฏิบตั ิ, ธรรมเนยี ม เชน่ ศลี าจาร วัตร; ความประพฤติเชน่ พระราชจรยิ วัตร, การ ปฏบิ ัติ เช่น ธุดงควตั รอุปัชฌายวตั ร, การจาศลี น. ลาดับวันในเดอื นหนงึ่ ๆ ทางสรุ ยิ คติ เช่น วันที่ ๑ สงิ หาคม, วันที่ ๒ กนั ยายน

ห น้ า | ๒๓๑ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย วันพระ วนั ผระ น. วนั ประชมุ ถอื ศีลฟงั ธรรมในพระพทุ ธศาสนา เดือนหนึ่งมี ๔ วัน คอื วนั ขึ้น ๘ ค่า ขึน้ ๑๕ ค่า วับ ว่บั แรม ๘ ค่า และแรม ๑๕ ค่าถ้าเปน็ เดือนขาดก็แรม - วับๆ,หายวับ - วบ่ั ๆ,หายว่ับ ๑๔ ค่า ว. ฉับพลัน, ฉับไว, ใชป้ ระกอบอาการของแสงหรอื วัว งัว ส่งิ มีรปู ร่างซง่ึ ปรากฏให้เห็น แล้วหมดสน้ิ หรือลบั ว่า หว่า หายไปอย่างรวดเร็วในทันทที ันใด เชน่ แสงหาย วาง ต^ั ง วับ พูดขาดคากห็ ายตวั วบั ลับตาไป,บางทีกเ็ ปน็ คา - วางไว้ตรงนัน้ - ตั^งว่ายตรง๋ นั^น ซ้อน เพื่อเน้นหรือเพ่ือความไพเราะ เป็น หายวบั ไป ว่าง ว^าง(เสยี งยาว) ฉบั พลัน หายวับไปกับตา เป็นตน้ น. สตั วส์ ี่เท้าเคีย้ วเอ้ือง ตวั เหมอื นควาย วาจา วาจ๋า ก. พูด, บอก; ติ, กล่าวทัก ก. ปล่อย, สละ, ไม่ยึดไว้ วาด หวาด - วาดรูป - หวาดโหรบ ว. เปลา่ , ไมม่ อี ะไรกดี , ไม่มอี ะไรเก่ียวข้อง, ไมม่ ีกิจธรุ ะ. วาด หวาด น. ถอ้ ยคา, คากล่าว, คาพูด, เชน่ วาจา สภุ าพ วาจาออ่ นหวานวาจาสัตย์ วาดเขยี น หวาดเคีย้ น ก. เขียนหรือลากเส้นเปน็ ลวดลายหรือรปู ภาพ วาน แหรกวา เช่น วาดภาพดอกไมว้ าดภาพทิวทศั น์, เขยี นเปน็ วานซนื ก็อนวา,แหรกวาซือ ลายเส้น เชน่ วาดภาพลายไทย ก. พายเรือโดยกวาดพายเป็นแนวโคง้ เขา้ หาตวั , วา่ น ว^าน ตรงขา้ มกบั คดั น. วชิ าวา่ ดว้ ยการเขยี นรูปภาพตา่ ง ๆ วา่ นเครือ ว^านเครอื น. วันกอ่ นวันนี้. วาบ หวาบ น. วนั กอ่ นเม่อื วานนว้ี ันหนึง่ , วนั ก่อนวนั นไี้ ป ๒ วัน ,มกั ใชว้ ่า เม่ือวานซืน วายปราณ วายปรา๋ น น. พชื ทีม่ ีหวั บา้ ง ไมม่ หี ัวบ้าง อยใู่ นจาพวกหญ้า วายวอด วายหวอด และต้นไม้ วา่ ย ว^าย น. เช้ือสาย, เหลา่ กอ - วา่ ยนา้ - ว^ายนา่ ม ว. อาการทรี่ สู้ ึกร้อน เย็น กลัว ตกใจ เสียวใจ ขนึ้ ทันทีแลว้ หายไปดับไป เชน่ เยน็ วาบ ใจหาย วาบ เสยี ววาบ ก. สน้ิ ชวี ิต, ตาย ก. หมดไป, ตาย ก. เคลอ่ื นไปโดยอาศัยกาลังแขน ขา หรอื ครีบหาง แหวกไปในน้า

ห น้ า | ๒๓๒ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย วา่ ว หงา่ ว ก. เครอื่ งเลน่ อยา่ งหน่ึง มีไม้ไผ่ ผกู เป็นโครงรปู รา่ ง วาสนา หวาดซาหนา,หวาดซอื - ตา่ งๆ แลว้ ปดิ ด้วยกระดาษหรือผ้าบางๆ มีสาย วกิ าล หนา เชอื กหรอื ป่านผูกกับสายซุง สาหรบั ชกั ใหล้ อยตาม หวิกา๋ น ลมสูงขน้ึ ไปในอากาศ มหี ลายชนิด วงิ่ วิ่งเป้ียว หวิ่ง,แหล่น น. บญุ บารมี, กศุ ลทีท่ าให้ไดร้ ับลาภยศ, เชน่ เดก็ หว่ิงเปี^ยว คนนีม้ ีวาสนาดี เกดิ ในกองเงินกองทอง วชิ า,วชิ ชา วิด วิด่ ชา ว. ในยามค่าคนื ที่ค่อนไปทางดึก เช่น ขโมยเขา้ บา้ น - วิดน้า ว่ิด ในยามวิกาล; ผิดเวลา (ใชแ้ ก่การกินอาหารผิดเวลา - วิ่ดนา่ ม ตามท่ีพระวินยั กาหนด นบั ตั้งแตเ่ ท่ียงแล้วไปจนถึง วติ ก อรณุ ขึน้ ) เชน่ กินอาหารในเวลาวกิ าล วทิ ยุ เป๋นทกุ่ วิด่ ถหิ ยุ ก. แลน่ ไปอยา่ งเร็ว วธิ ี หวิธี น. การเล่นว่งิ แขง่ โดยแบง่ ผ้เู ล่นออกเป็น 2 ฝ่าย แต่ วิ่น ละฝ่ายส่งคนวง่ิ อ้อมทม่ี น่ั ของฝา่ ยตรงขา้ มทลี ะคน วนิ ัย คา้ ด,แหว๊ง โดยวธิ รี บั ชว่ งไมห้ รือผ้าต่อๆ กนั ไป ฝา่ ยทวี่ งิ่ เรว็ กว่า หวินัย ใชไ้ มห้ รอื ผา้ ทถี่ ืออยูต่ ีฝา่ ยตรงข้ามไดเ้ ปน็ ฝา่ ยชนะ น. ความรูท้ ไี่ ด้จากการศึกษาเลา่ เรยี น เช่น วชิ า ภาษาไทย วิชาวิทยาศาสตร์ ก. อาการท่ีทาใหน้ า้ พร่องหรือหมดไปด้วยวธิ ีวกั สาด หรือด้วยเครื่องวิดมีระหัด เชน่ วดิ นา้ ออกจาก เรอื , ถา้ ใช้วธิ อี ยา่ งเดยี วกันนั้นถ่ายเทน้าจากทหี่ นึ่ง เขา้ สอู่ กี ท่ีหนง่ึ ใช้ว่าวดิ เข้า เชน่ วิดน้าเข้านา ก. เป็นทุกข์, รอ้ นใจ, กังวล น. กระแสคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าชนิดทเี่ คลอ่ื นไปตาม อากาศโดยไม่ต้องใช้สาย และอาจเปลีย่ นเป็นเสยี ง หรอื รปู ได้,เรยี กเคร่อื งทมี่ ีหน้าท่เี ปลีย่ นคลื่นเสียงให้ เป็นคล่นื แม่เหล็กไฟฟา้ ออกสู่อากาศว่า เครอื่ งสง่ วทิ ยุ, เรยี กเครื่องท่ีมหี นา้ ท่เี ปลยี่ นคลน่ื แมเ่ หลก็ ไฟฟ้าที่รบั ได้จากเครื่องสง่ วิทยใุ ห้กลับเป็น คลืน่ เสียงตามเดมิ ว่า เครอื่ งรับวิทยุ น. ทานองหรือหนทางทจี่ ะทา เช่น วิธที า ฝอยทอง วิธีสอนคณติ ศาสตร์; แบบ, แบบอยา่ ง, เช่น ทาถกู วิธี;กฎ, เกณฑ์; คติ, ธรรมเนียม ว. ฉกี , แหว่ง, ขาด, รอ่ ยหรอ น. การนาไป; การกาจัด, การเลกิ ถอน; การฝกึ หัด (ทางจรรยา); การศกึ ษา, การอบรม; การสารวม ตน; ข้อบัญญตั ิ, สิกขาบท ของพระสงฆ์, ขอ้ บังคบั ; ความประพฤติดี, ความ มีระเบียบ

ห น้ า | ๒๓๓ ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย วิบตั ิ หวิบตั ิ น. พบิ ัติ, ความฉบิ หาย, ความหายนะ, ความเปน็ อัปมงคล, ก. ฉบิ หาย เช่น ขอจงวิบัตทิ นั ตาเห็น. วบิ าก หวบิ ๊าก น. ผลสดุ ทา้ ย, สิง่ อันเกดิ แตเ่ หตแุ หง่ การท้ังหลาย, ผลกรรมอันทาไว้แตป่ างก่อน. ว. ลาบาก วปิ ัสสนา หวปิ ัสสนา,ค^าวเถ่ น. ความเห็นแจง้ , การฝกึ อบรมปญั ญาให้เกดิ ความเห็น วมิ ตุ ิ หวิม่ดุ แจ้งในสงั ขารทง้ั หลายว่าเป็นของไม่เท่ียง เปน็ ทกุ ข์ วริ ัต หวริ ด่ั วิมาน หวิมาน ก. พน้ หลุดพ้น. ว. ปราศจากความยนิ ดี, ไมย่ ินดี วิวาท หวิหวาด,รอ็ บกัน น. รถหรือยานบนสวรรค์, ทิพยอาสน์; ปราสาท หรอื ทอี่ ยูเ่ ทวดา, เมอื งฟา้ วิสาขะ หวสิ าคะ ก. ทะเลาะ (หมายเหตุ ถ้าเปน็ การววิ าท คือ ทะเลาะกันถึงทา วหิ าร หวิหาร ร้ายรา่ งกาย เรียกว่า “ร็อบกัน” ถา้ เพียงแตโ่ ต้เถียง วนุ่ วาย ยุ^ง,กอื โจ๋,กอื โจ๋หาย เรียกว่า “เถยี งกนั ” แต่ถ้าโต้เถียงกนั มีการด่าทอ วนุ้ วุน่ ,หวนุ่ ดว้ ย ใช้ “แฉง่ กนั ”) - วุ้นเสน้ - วนุ่ แซ็น น. ดาวฤกษท์ ่ี ๑๖ มี ๕ ดวง เห็นเปน็ รูปแขนนาง - วุ่นนา้ เชอ่ื ม - หวุ่นน่ามเฉื่อม หนองลาด เหมืองหรือไม้ฆ้อง, ดาวคันฉัตร วูบ หวูบ วูบวาบ หวบู หวาบ น.วัด,ทอ่ี ยู่ของสงฆ์; ทป่ี ระดิษฐานพระพทุ ธรูป,คกู่ บั โบสถ์ เวจ แวด่ (เสียงสั้น) ก. ยงุ่ เหยิง, อ้ือฉาว, อลหมา่ น, รอ้ นรน เวทนา เหวดถือ่ นา น. ของกินอยา่ งหนึง่ ละลายในน้าร้อนแลว้ ทิ้งไว้ให้ เย็น มลี ักษณะใส แข็งหยนุ่ ๆ เวน้ แว่น(เสียงสนั้ ) ก. ไปอย่างเรว็ , อาการท่ีไฟลุกโพลงแล้วดบั ทันที เวย้ เฮ้ย,โฮย้ ว. ไหมแ้ ล้วดับทันที; รู้สึกรอ้ นๆ หนาวๆ สลับกนั อยา่ งรวดเรว็ เวลา ปือหยาม,ตี น. ท่ถี า่ ยอจุ จาระ - เวลาสาย - ปอื หยามแก^ไถ น. ความร้สู ึกทกุ ข์สุข เปน็ ขนั ธ์ ๑ ของขนั ธ์ทัง้ ๕ ; - เวลาบา่ ย - ปอื หยามคล่อย ความเจ็บปวด, ทกุ ข์ทรมาน. ก. สงสาร, เอ็นดู - เวลาเท่าใด - ตถี า่ วใด๋ ก. งด, ละ, เลกิ , หยุด. เวน้ แต่ สนั . ยกเวน้ , ไมน่ ับ, นอกจาก ว. เสยี งรอ้ งเรยี กใหร้ ูต้ วั , ใช้ประกอบทา้ ยคาพูด เพ่อื เนน้ ความในคาพูดทเี่ ป็นกันเอง เช่น มาซิเว้ย, บางทเี พีย้ นเสียงเปน็ โว้ย น. กาล, คราว, สมัย, ชั่วโมง, โอกาส

ห น้ า | ๒๓๔ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย เวสสนั ดร เหวดซ้ันด๋อน น. ชอื่ พระโพธสิ ตั ว์ชาติท่ี ๑๐ ในทศชาดก แวง้ หร่อื งัน พระพทุ ธเจา้ เสวยชาติเปน็ โอรสกษตั รยิ อ์ งค์หนึ่ง มี พระนามว่า พระเวสสันดร ทรงบาเพ็ญทานอย่าง แวน่ แว^น(เสียงสน้ั ) ยอดเย่ียม ที่มนี ามวา่ เวสสันดร เพราะประสูตใิ น ตรอกพวกพ่อค้า แว่นตา แหวน่ ต๋า ก. เหวย่ี ง, เหลียว, เลี้ยว, เอี้ยว เช่น หมาแวง้ กัด, แวน่ ฟ้า แหว่นฟ^า แสดงอาการกระทาทไี่ ม่ไดค้ าดหมายไว้เช่น แวง้ กัด (เลีย้ งเขามาตัง้ แตเ่ ด็ก พอได้ดีก็แวง้ กดั เราจนได้.) แวว่ แว^ว(เสียงยาว) แวะ แหวะ น. ส่ิงท่ีเป็นแผ่นเป็นวงหรอื เป็นดวง เชน่ ห่นั มะเขือ ไว้ วา่ ย เทศให้เปน็ แวน่ ไวใ้ จ วา่ ยใจ๋ ไวต้ ัว วา่ ยตวั น. เครื่องใช้กบั ดวงตา ไวท้ กุ ข์ ว่ายทุ่ก น. สง่ิ ทีป่ ระดบั ด้วยกระจก เชน่ พานแวน่ ฟา้ คอื ไว้ยศ ว่ายย็อด พานท่ีประดับดว้ ยกระจก โดยมากเปน็ พาน ๒ ชั้น ไว้หนา้ วา่ ยน^า,วา่ ยหนา่ ซอ้ นกนั ไวยาวจั กร ไวยาวดั่ จ๊ะก๋อน ก. ไดย้ ินเสยี งแตเ่ บาๆ, ได้ยินแตน่ ิดหน่อยไมช่ ัดเจน ก. จอดหรือหยุดตามทาง ก. หวง, รักษา; เกบ็ , วาง ก. วางใจ; เชอ่ื มัน่ ก. ถือตวั ก. ประดับเครื่องหมายแสดงความโศกเศรา้ ให้แก่ ผู้ตาย ก. ปน้ั ยศ; ถอื ยศ ก. เหน็ แก่หน้า น. ผ้ทู ากิจธรุ ะแทนสงฆ์ มีอานาจหน้าท่ดี ูแลรักษา และจัดการทรพั ย์สินของวัดตามท่ีเจา้ อาวาส มอบหมาย, ผเู้ กบ็ เงินของวดั หรอื ของพระ

ห น้ า | ๒๓๕ ศ ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ภำษำกลำง ส็อบ สอน น. ซากผี, รา่ งคนท่ีตายแลว้ ศพ - โหลกสอน ศร น. อาวุธชนดิ หน่งึ ประกอบด้วยคนั สาหรบั ยงิ - ลูกศร ซ้อก เรยี กวา่ คันศรกบั ลูกทมี่ ีปลายแหลม เรียกวา่ ลูกศร , เรียกสายคนั ศรว่า สายศร,เรยี กอาการทยี่ งิ ลูกศร ศอก ศัตรู๋ ออกไปว่า แผลงศรหรือ ยงิ ศร ซอื หลา ศัตรู น. อวยั วะตง้ั แต่ข้อกลางแขนลงไป; ขนาดยาว ศาลา ซา้ ดซอื ด๋า ต้ังแต่ปลายน้ิวถึงข้อศอก; มาตราวดั ของไทยแต่ ซ้าดซอื หนา โบราณ ๒ คบื เป็น ๑ ศอก ศาสดา ซิลา ศาสนา เซด้ ถี น. ขา้ ศกึ , ปรปกั ษ์ ศิลา ซ^าว เศรษฐี น. อาคารทรงไทย ปล่อยโถง ไมก่ นั้ ฝา ใชเ้ ปน็ ที่พัก เศรา้ ซอื เล้ด หรือเพื่อประโยชน์การงานอย่างใดอย่างหนง่ึ เซ้ด เชน่ ศาลาวัด ศาลาทพ่ี ักศาลาท่าน้า, โดยปรยิ าย เศลษ ซอื โลก้ หมายถึงอาคารหรือสถานท่ีบางแหง่ ใชเ้ พ่ือ เศษ ประโยชนก์ ารงานอย่างใดอย่างหนงึ่ เชน่ ศาลาพัก โศลก รอ้ นศาลาสวดศพ. น. ครู, ครูผ้สู อน, พระนามพระพุทธเจา้ , ผตู้ ั้ง ศาสนา น. คาสัง่ สอน, การสัง่ สอน, ลัทธิ, ความเชอื่ ถือ. น. หิน, ผา น. คนม่ังมี ก. สลด, ระทด, หมอง, ไมเ่ บิกบาน, เป็นทกุ ข์, เหีย่ วแห้ง,เช่น หน้าเศร้า ใจเศร้าตามแี วว เศรา้ เรื่องเศร้า น. การตดิ , การเกาะ, การเกี่ยวข้อง, การพาดพงิ ; การกอดรัด น. สว่ นท่ีเหลอื ; สง่ิ ท่ีเกิน, ส่วนท่ีไม่เต็ม น. สุภาษติ , บทประพันธ์ ภาษาสันสกฤต ๔ บาท เป็น ๑ บท เรียกโศลกหน่ึง, คาสรรเสรญิ ยกยอ่ ง, คาขบั ร้องสรรเสรญิ ทีเ่ ปน็ บทกลอน; ชอ่ื เสยี ง, เกียรตยิ ศ

ห น้ า | ๒๓๖ ส ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย ภำษำกลำง สอ็ กโขรก ซือกัด ว. เลอะ, เปรอะ, เปีอ้ น, น่ารังเกยี จ. สกปรก สกัด ซือกิด,กือหลกิ ก. กั้น, ขวาง, เชน่ สกดั หนา้ ; ตัดหรือกะเทาะของแข็ง เชน่ เหล็ก หนิ ใหเ้ ปน็ รอ่ ง รอย ทะลุ หรอื ให้ขาดจากกัน สกดิ ซอื กนุ๋ , เรียกเหลก็ ท่ใี ช้ตัดหรอื กะเทาะของแขง็ เช่นนัน้ วา่ ซง้ เหลก็ สกดั ; เคน้ หรอื แยกเอาออกมา เชน่ สกดั น้า สกุล ซ้งกรา๋ น มนั สกดั นา้ หอมจากดอกกหุ ลาบ สง่ สงกรานต์ ซง้ คราม ก. เอาปลายเล็บหรอื ส่ิงที่คลา้ ยคลึงกันเขี่ยหรือแคะ ซง้ เขราะ แต่เบา ๆ เพื่อใหร้ ูต้ ัวหรือเพอื่ ให้หลดุ หรือใหแ้ ตก สงคราม ซอื หง็อบ ออกเปน็ ต้น เช่น เอามือสะกิดสีขา้ ง, ใช้เขม็ สะกดิ ฝี สงเคราะห์ ซอื หงวน ใหห้ นองออก สงบ สงวน ซ้งสัย น. ตระกลู , วงศ,์ เชอื้ สาย, เผ่าพนั ธุ์; เช้ือชาตผิ ู้ดี เชน่ เปน็ คนมสี กลุ ผ้ดู ีมีสกลุ สงสยั ซง้ สาร ก. ย่นื ให้, เอาไปให้, เปลง่ , ร้อง, เช่น ส่งเสียง, จากไป สงสาร เชน่ ไปสง่ เลีย้ งสง่ , ทาให้พ้นไป เชน่ สง่ ทกุ ข์ ไล่ส่ง. น. เทศกาลเน่อื งในการขึน้ ปใี หม่อย่างเก่า ซง่ึ กาหนดตามสรุ ยิ คติ ปรกตติ กวันที่ ๑๓ ๑๔ ๑๕ เมษายน วนั ที่ ๑๓ คอื วันมหาสงกรานต์ วันที่ ๑๔ คอื วนั เนา และวนั ท่ี ๑๕ คือวนั เถลิงศก. น. การรบใหญ่ท่มี ีคนจานวนมากต่อสู้ฆ่าฟันกนั . น. การชว่ ยเหลอื , การอุดหนุน. ก. นิ่ง, เงียบ, เลิก. ก. ถนอมรักษาไว้ เช่น สงวนมรดกของชาติ, หวง แหนไว้ เช่น สงวนลิขสทิ ธิ์ สงวนสทิ ธ.์ิ ว. ทรี่ กั ษา หวงแหนไว้ เช่น ป่าสงวน ก. ไม่แนใ่ จในข้อเทจ็ จรงิ เชน่ สงสยั ว่าทาดจี ะได้ดี จริงหรอื , ลังเล เช่น เมอื่ เดนิ ไปถึงทาง ๒ แพรง่ สงสัยวา่ จะไปทางไหนจึงจะถูก; ทราบไม่ได้ แนช่ ัด, เคลอื บแคลง, เช่นสงสยั ว่าคาตอบข้อไหน ถูก สงสัยวา่ เขาจะเป็นขโมย; เอาแน่ไม่ได้ เชน่ สงสัยวา่ เขาจะมาหรอื ไม่มา ก. รสู้ กึ เห็นใจในความเดือดร้อนหรอื ความทกุ ขข์ อง ผ้อู นื่ , รสู้ กึ หว่ งใยดว้ ยความเมตตากรุณา, เช่น เหน็ เด็ก ๆ อดอยากกร็ สู้ กึ สงสาร เหน็ เขาประสบ อัคคีภยั แลว้ สงสาร

ห น้ า | ๒๓๗ ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย สงัด ซอื หงดั ว. เงยี บเชยี บ, สงบเงยี บเพราะปราศจากเสียง สด รบกวน, เช่น ดึกสงัด ยามสงดั สดับ ส็อด ว. ชมุ่ ชนื่ , ใหม่, ไมใ่ ชแ่ หง้ เหีย่ ว, สดๆ ร้อนๆ, สตรี ทนั ทีทันใด. สตางค์ ซอื ดับ ก. ต้งั ใจฟัง เช่น สดบั พระธรรมเทศนา, มักใช้เขา้ คู่ กับคาตรับฟัง เปน็ สดับตรับฟัง สติ พอื หยิง ซือตา๊ ง,เบี^ย น. ผ้หู ญิง, เพศหญงิ , ค่กู ับ บรุ ุษ, (ใชใ้ นลักษณะทส่ี ุภาพ) สถานีตารวจ สถานีรถไฟ ซือต๊ิ น. เหรียญกระษาปณป์ ลกี ย่อย ๑๐๐ สตางค์ เปน็ สถาปนา ๑ บาท, อกั ษรย่อวา่ สต., และหมายถึงเงนิ ที่ใช้ โรงพ่ัก สอย เชน่ วันนี้ไมม่ ีสตางคต์ ิดตวั มาเลย เขาเปน็ คน สน ซอื ถานรี ็อดไฟ มีสตางค์; ช่อื มาตราชัง่ ตามวิธปี ระเพณสี าหรบั สนใจ ต^ั ง,แต๊งตั^ง กาหนดน้าหนกั เทา่ กบั เงินหนัก ๐.๑๕ กรมั สน้ น. การระลกึ , ความทรงจา, ความร้สู กึ , การตน่ื , - ส้นเท้า ซ้ายดาย ความระมัดระวงั , ใจอันไมว่ ่างเปลา่ , ความร้สู กึ ตวั , สนทนา กอื่ หรา,จอ่ื หรา ความรสู้ ึกผิดชอบ ซอ็ น น. สถานท่ที าการของตารวจ สนม - ซอ็ นต่นื น. ส่ิงกอ่ สรา้ งทผ่ี ู้โดยสารขน้ึ หรือลงรถไฟ สนอง ทอื แหลงกนั ,แกแจ๊ะกัน (คาว่า “แกแจ๊ะ” ทับศัพท์ ก. ยกย่องโดยแตง่ ตั้งใหส้ งู ขนึ้ เชน่ เลอื่ นเจา้ นายใหส้ ูงศักด์ิ สนนั่ มาลายู) ขึ้น หรอื ยกวดั ราษฎร์ข้ึนเปน็ พระอารามหลวง, ตั้งขน้ึ (มกั สนับ ซือหนม ใชแ้ ก่หนว่ ยราชการหรอื องค์การทส่ี าคัญ ๆ ในระดบั - สนับแขง้ กระทรวง ทบวงมหาวิทยาลยั ) เชน่ วันสถาปนา ซือหนอง กระทรวงมหาดไทย วนั สถาปนาราชบัณฑติ ยสถาน ด๊งั แรง,ด๊งั ก^อง ก. ร้อยด้วยเชือกหรือด้าย เช่น สนเขม็ ซอื หนบั ก. ต้ังใจจดจอ่ อยู่กับส่ิงใดเรื่องใดเปน็ พเิ ศษ - ซือหนบั แขง่ น. ส่วนท้ายของเท้า หรือเรยี กเตม็ วา่ ส้นเท้า ก. พดู , คยุ กัน น. นางใน, เจา้ จอม; ข้าราชการในพระราชสานักมี หนา้ ที่เกี่ยวข้องกับเคร่ืองนมัสการและพธิ ีศพหลวง ก. ทาตามท่ีไดร้ ับคาสงั่ หรอื คาขอร้อง เช่น สนอง โครงการในพระราชดาริ; โต้ตอบ เช่น กรรมตาม สนอง, ตอบรบั การเสนอ เช่น เสนอขายสนองซือ้ ว. กกึ ก้อง, ดงั ลัน่ , ดงั มาก, เชน่ ฟา้ ผ่าเสยี งดงั สน่ัน น. เคร่ืองสวมแขง้

ห น้ า | ๒๓๘ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย สนบั สนุน สนาม ซือหนบั ซือหนุน ก. สง่ เสริม, ชว่ ยเหลือ, อปุ การะ, เช่น สนบั สนนุ สนามเพลาะ การกีฬา สนบั สนนุ การศึกษา สนิท ซือหนาม น. ลาน, ทว่ี า่ ง, ทโ่ี ลง่ , ทีเ่ ลน่ , เชน่ เขานั่งอยรู่ ิม สนมิ สนาม เด็ก ๆ ว่งิ เล่นในสนาม, ทส่ี าหรับเลน่ หรือ สนกุ สบง แข่งขนั กฬี าต่าง ๆ เช่น สนามฟตุ บอล สนาม สบถ กอล์ฟ สนามชนวัว สบประมาท สบาย ซือหนามเผลาะ น. ร่องทีข่ ุดป้องกันข้าศึกเม่ือเวลารบ สบู่ ซือหนิด ว. ชิด, แนบชดิ , แนบเนยี น, กลมกล่อม, รักใครก่ นั , สไบ สปรงิ ชอบพอ, อ่อนโยน, เรียบรอ้ ย, สภุ าพ, น่มุ นวล, สภา น่ารกั . สภากาชาด สมจริง ซือหนิม น. สว่ นของผวิ โลหะที่แปรสภาพไปจากเดมิ เน่ือง ด้วยปฏิกิรยิ าเคมีเปน็ สาเหตุใหเ้ กดิ การผุกร่อน เช่น มีดข้นึ สนิม. ซอื หนุก ว. ทาให้รสู้ กึ เพลดิ เพลนิ , ทาใหเ้ บิกบานใจ, เช่น หนังสอื เร่อื งน้ีอ่านสนกุ ภาพยนตร์เรื่องนี้สนุก ซือบ๋ง น. ผ้านงุ่ ของภกิ ษุสามเณร เป็นบรขิ ารอยา่ งหน่ึงใน บรขิ าร ๘ ซอื บอ็ ด ก. เปลง่ ถอ้ ยคาเพอื่ เน้นให้คนเชอื่ โดยอา้ งสง่ิ ศกั ดิส์ ทิ ธิ์ ลงโทษตนหรือให้ภยั พิบตั ิต่าง ๆ เกดิ กบั ตนถ้าหากตน ไม่ปฏบิ ัตติ ามหรอื ไม่เป็นไปอย่างท่ีพดู ไว้ สอ็ บปรามา้ ด ก. แสดงกริ ิยาวาจาดูถูกดหู มิ่นซึง่ ๆ หนา้ เชน่ เขา ถกู สบประมาทในทป่ี ระชมุ . ซอื บา๋ ย ว. อยู่ดี, ไม่มีทกุ ข์, ไม่มีโรค. ซาบู่,ซอื บู่ น. สิง่ ปรงุ มีดา่ ง ไขมัน ประสมกนั ทาเป็นกอ้ น ใช้ (โบราณใช้ “ซาบน” เพี้ยน ฟอกตวั ชาระลา้ ง ฟอกเสอื้ ผา้ มาจากภาษามาลายู คาวา่ “ซาบง”) ซอื ไบ๋ น. ผา้ แถบ, ผา้ คาดอกผหู้ ญิง ซอื ปรงิ น. สง่ิ ทีห่ ยนุ่ สะทอ้ น หรือยดื ได้, ลวดขดเป็นวงๆ ซ้อนกัน เรียก ลวดสปรงิ ซือภา น. องค์การหรือสถานท่ีประชุม เชน่ สภา ผู้แทนราษฎร สภาสตรแี ห่งชาตสิ ภามหาวิทยาลัย วฒุ ิสภา ซอื ภาก๋าฉาด น. องค์การพยาบาลและบรรเทาทกุ ข์ สมจงิ ว. ควรถือได้วา่ เป็นจริง, คลา้ ยกับท่เี ป็นจริง, เชน่ เขาแสดงบทบาทในละครไดอ้ ย่างสมจริง; ตาม ความเป็นจรงิ เช่น เขาทาได้สมจริงอย่างทพี่ ดู ไว้

ห น้ า | ๒๓๙ ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย สมทบ สมท่อบ,เอ๋ามาข่าวกัน สมประกอบ สมปรอื ก๊อบ ก. รวมเข้าดว้ ย เช่น เดนิ ลว่ งหน้าไปก่อนแลว้ จะ สมนา้ หน้า สมนา่ มน^า,สมนา่ มหนา่ ตามไปสมทบ สมรส กินคอื เหนยี ว,แต๊งงาน สมรู้ สมโร่ ว. มอี วยั วะสมบรู ณ์เปน็ ปรกติ เชน่ เขาเปน็ คนมี ร่างกายสมประกอบ ส้ม ซอ็ ม ส้มปอ่ ย ซ็อมป๊อย ว. คาแดกดันหรอื ซา้ เติมวา่ ควรไดร้ ับผลร้ายเช่นนน้ั สมณะ ซะม่ะหนะ เชน่ ข้ีเกยี จท่องหนงั สือ สอบตกก็สมน้าหน้า สมเดจ็ สมแดด็ ก. แตง่ งาน เช่น นาย ก สมรสกับนางสาว ข. ว. ท่ี สมถะ ซะม่ะทะ เกีย่ วกบั การแตง่ งาน เชน่ พธิ ีมงคลสมรส. สมถวปิ สั สนา ซะม่ะทะหวปิ ัดซะนา ก. ร่วมคดิ กัน, เปน็ ใจกนั , (มกั ใชใ้ นทางที่ไม่ดี) เช่น สมนาคุณ ตอ๊ บแทน เขาสมรู้กนั ในทางทุจริต, บางทีใชเ้ ขา้ คู่กบั คา ร่วม คิด เป็น สมร้รู ว่ มคิด เช่น เขาสมรรู้ ่วมคิดกันในการ สมบัติ ซ้มบดั ฉ้อราษฎร์บังหลวง สมบูรณ์ ซ้มบู๋น น. ชื่อไมพ้ ุ่มหรือไมต้ ้นขนาดเล็กหลายชนิดในสกลุ , ว. เปรยี้ ว น. ตน้ ไม้เลอ้ื ยชนิดหนง่ึ ใบเปน็ ฝอยคลา้ ยชะอม ใช้ ทายาได้ น. ผ้สู งบกเิ ลสแล้ว โดยเฉพาะหมายถงึ ภกิ ษุใน พระพุทธศาสนา น. คายกย่องหน้าชื่อฐานันดรศักดโ์ิ ดยกาเนิดหรือ แต่งต้ัง หมายความวา่ ย่ิงใหญ่หรอื ประเสริฐ เช่น สมเดจ็ พระราชนิ ี สมเด็จเจ้าฟ้า สมเด็จ เจ้าพระยา สมเดจ็ พระราชาคณะ, ใช้แต่ลาพงั ว่า สมเดจ็ ก็มี น. การทาใจใหส้ งบโดยเพ่งสิ่งใดสิง่ หนึง่ เป็น อารมณ์. ว. มกั นอ้ ย เช่น คนสมถะมีความเปน็ อยู่ เรียบงา่ ย น. สมถะและวิปัสสนา เปน็ ข้อปฏบิ ัตใิ นพระพทุ ธ- ศาสนา. ก. ตอบแทนบุญคณุ ดว้ ยทรัพย์ สงิ่ ของ หรอื แรงงานเป็นต้นแลว้ แต่กรณี เช่น ร้านค้ามีของ สมนาคุณผู้ซื้อ, เรยี กทรัพยห์ รือสง่ิ ของท่ีให้ใน ลักษณะเช่นนนั้ วา่ เงินสมนาคุณ ของสมนาคุณ น. ความเจรญิ , ความสขุ ; ลาภ, ทรัพย์; ความสาเรจ็ , การบรรลผุ ล; ความบรบิ ูรณ์, ความมง่ั มี. ว. เต็มพรอ้ ม, เตม็ ท่ี; ทว่ั , มากมาย, ยง่ิ , ลน้ หลาม, ร่ารวย, มพี ร้อม

ห น้ า | ๒๔๐ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย สมภาร ซ้มภาร สมโภช สมโผด,ซ้มโผด น. พระผู้ทไี่ ด้รบั แตง่ ตัง้ จากทางการคณะสงฆเ์ ปน็ สมร ซอื หมอน เจา้ อาวาส; บุญทีไ่ ด้สะสมไว้ สมเสรจ็ สมแส็ด น. การกนิ ร่วม, การเลี้ยงอาหาร; งานฉลอง, งาน สมอ ซือหมอ เพ่ือความยนิ ดีร่าเรงิ , งานเลย้ี ง. สมอง ซือหมอง สมัคร ซือหมัก น. การรบ, การสงคราม สมนั ซือหมัน น. ช่อื สตั วเ์ ล้ยี งลูกด้วยนมชนดิ หนึง่ เป็นสตั ว์กีบค่ี ขนาดใหญ่ ลาตัวตอนกลางสีขาว สว่ นหัวและท้ายสี สมัย ซอื หมยั ดาขอบหสู ขี าว จมูกและรมิ ฝีปากบนย่นื ยาวออกมา สมา ซือหมา,คือหมา คลา้ ยงวงยดื หดเข้าออกได้ หางสัน้ ลกู เกดิ ใหม่ตวั มี สมาคม ซือมาคม,ซือหมาคม ลายสขี าวตามยาว กินหญ้า ใบไม้และผลไม้ เปน็ สตั ว์ป่าสงวนของไทย, ผสมเสรจ็ กเ็ รยี ก. น. เคร่ืองท่ใี ช้โยนลงในน้าให้เกาะดินสาหรับจอด เรือ; ชื่อตน้ ไมส้ มนุ ไพร ใช้ประกอบเคร่อื งยา มี หลายชนิด เชน่ สมอไทย น. เรยี กสว่ นทีอ่ ยภู่ ายในกะโหลกศีรษะ มลี กั ษณะ นุ่ม ๆ หยนุ่ ๆ เป็นลกู คลน่ื เป็นทรี่ วมประสาทให้ เกิดความรู้สกึ ฯลฯ วา่ มันสมอง ก. ยนื่ ความจานงขอเขา้ รว่ มเปน็ สมาชกิ หรอื ร่วมใน กจิ กรรมอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น สมัครเปน็ สมาชกิ สมาคม สมัครเขา้ ทางาน, บางทีก็มีคา ใจ ประกอบ อยู่ดว้ ย ซงึ่ เป็นคาผสมชนดิ ท่ีตอ้ งการเน้น เชน่ ใจ สมคั ร วา่ ใจท่ีสมคั ร, สมัครใจ วา่ สมคั รดว้ ยความ เตม็ ใจ น. ช่อื สัตวเ์ ค้ยี วเอ้ืองชนดิ หนึง่ ขนาดเล็กกวา่ กวางป่า ขน สนี ้าตาล หางสั้น เขาแตกแขนงมากกวา่ กวางชนดิ อืน่ เป็น กวางทีม่ เี ขาสวยงามมาก และมีถ่นิ กาเนดิ เฉพาะใน ประเทศไทยเทา่ นั้น เปน็ สัตว์ป่าสงวนซึ่งสญู พนั ธแ์ุ ล้ว. (ในภาษาตากใบ ยงั มคี วามหมายอกี อยา่ งหนึ่ง คอื เป็น อาหารท่ปี รุงดว้ ยกงุ้ เล็ก-กะท-ิ เคร่อื งแกง ต้ังไฟผดั เข้า ดว้ ยกนั แลว้ นามาบดให้ละเอยี ด แลว้ นาไปผัดอีกคร้ังจน แห้ง ใชค้ ลุกกนิ กับขา้ ว) น. เวลา, คราว, เชน่ สมัยโบราณ สมัยกลาง สมยั ปัจจบุ นั , มกั ใช้เข้าคู่กบั คา กาล เป็น กาลสมยั . น. การยกโทษให้เมื่ออีกฝ่ายหนึ่งยอมรับผดิ เชน่ ขอขมา น. การประชมุ การเข้ารว่ มพวกรว่ มคณะ การคบ ค้า แหลง่ หรอื ท่ปี ระชมุ ของบุคคลหลายคนมา ร่วมกนั ด้วยมจี ดุ ประสงค์เพ่ือประโยชน์บางประการ เช่น เข้าสมาคม สมาคมศิษยเ์ ก่า

ห น้ า | ๒๔๑ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย สมาชกิ ซอื มาชิก่ ,ซือหมาช่กิ น. ผทู้ ่ีเขา้ ประชมุ ดว้ ย, ผมู้ ีสิทธแิ ละมีสว่ นร่วมใน สมาทาน ซอื หมาทาน สมาคมหรือองคก์ าร สมาธิ ซือมาถิ ก. รบั เอาถือเอาเปน็ ข้อปฏิบตั ิ เชน่ สมาทานศลี สมาน ซอื หมาน น. ความตั้งมั่นแหง่ จิต; ความสารวมใจให้แน่วแน่ - สมานแผล - ซอื หมานแผล เพื่อใหจ้ ติ ใจสงบหรือเพ่ือใหเ้ กิดปญั ญาเห็นแจง้ สมิง ซือหมิง ก. ทาให้ตดิ กัน, ทาให้สนิท สมี ซือหมี น. เสือทเ่ี ชื่อวา่ เดิมเปน็ คนทม่ี ีวิชาอาคมแก่กล้าแล้ว สมกุ ซือหมุก ตอ่ มาสามารถจาแลงร่างเป็นเสอื ได้ หรือเสือท่ีกิน สมุด ซือหมุด คนมาก ๆ เข้า เชอื่ กนั วา่ วญิ ญาณคนตายเขา้ สงิ สมุน ซือหมุน ตอ่ มาสามารถจาแลงรา่ งเปน็ คนได้ เรยี กวา่ เสอื สมนุ ไพร ซอื หมนุ ไพร สมิง น. คาเรยี กคนถูกไลส่ ึกจากพระ เพราะตอ้ งอาบัติ สมหุ ,สมุห์ ซือโมะ้ ปาราชิก บคุ คลทีเ่ ปน็ สมจี ะบวชอีกไม่ได้ตลอดชวี ิต น. ภาชนะสานกน้ เหลี่ยม มฝี าครอบ ใช้ใส่ของ สโมสร ซอื โมสอน ตา่ งๆ น. กระดาษท่ีทาเป็นเลม่ สยาม ซอื หยาม น. คนใช้, คนอยใู่ นบงั คับ, ใช้เรียกว่า ลกู สมุน น. ผลติ ผลธรรมชาติ ได้จาก พืช สตั ว์ และ แรธ่ าตุ สยาย ซอื หยาย ทใี่ ชเ้ ป็นยา หรือผสมกับสารอื่นตามตารบั ยา เพือ่ สรณะ ซะหระหนะ บาบดั โรค บารงุ รา่ งกาย หรือใชเ้ ป็นยาพษิ เชน่ กระเทียม นา้ ผึ้ง รากดนิ (ไสเ้ ดอื น)เขากวางอ่อน กามะถัน ยางน่อง โล่ต้ิน น. หมู่, กอง, พวก; หวั หนา้ หมู่, หวั หนา้ กอง เช่น สมุห์บัญชี = หวั หนา้ การบญั ชี; พระภิกษุ, ตาแหนง่ สมณศักดิ์ชน้ั ฐานานุกรมเหนอื พระ ใบฎีกา น. ท่ปี ระชมุ ซงึ่ ตั้งขึน้ เพื่อทาการอนั ใดอนั หนง่ึ , สถานทีป่ ระชมุ . ก. ประชมุ , รวมทเ่ี ดียวกัน, เป็น หมกู่ ัน น. ชื่อเรียกประเทศไทยในรชั สมยั พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจ้าอย่หู ัว ตอ่ มาได้เปล่ียนช่ือเปน็ ประเทศไทยเมอื่ วนั ที่ ๒๔ มถิ ุนายน พ.ศ. ๒๔๘๒; ของประเทศไทย ก. คลหี่ รือคลายสิง่ ท่ีมนุ่ หรือเปน็ กลุ่มก้อนอยู่ให้แผ่ กระจายออก เช่น สยายผม น. ท่พี ง่ึ , ท่อี าศยั , ทรี่ ะลกึ , ที่ปกป้อง; ความระลึก

ห น้ า | ๒๔๒ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย สรรพคณุ สบั ผะคณุ สร้อย ซ^อย,สาย น. คณุ สมบตั ขิ องสิง่ ทีเ่ ป็นยา, และหมายถึง สระ ซะ คุณสมบัติ เชน่ เขามีสรรพคุณเชอ่ื ถือได้ สระ ซะ น. เครื่องประดับท่ที าเป็นเสน้ เชน่ สรอ้ ยคอ สรอ้ ย สระ(คู่กบั พยญั ชนะ) ซอื ระ ข้อมือ, สายสรอ้ ย กเ็ รียก สรา่ ง ซา้ ง น. บอ่ ที่ขดุ ลงในพ้นื ดนิ , อ่างน้าท่ีอยู่ตามระหว่างผา สรา้ ง ซ^าง ก. ฟอกใหส้ ะอาดหมดจด ในคาว่า สระหวั สระผม, สรุป ซือหรุบ ชาระลา้ งใหส้ ะอาด เชน่ สระหวี สลด ซอื หล็อด น. เสียงพดู ที่เปล่งออกมาโดยอาศยั การเคลื่อนไหว สลบ ซือหล็อบ ของลิ้นและรมิ ฝปี ากเปน็ สาคัญ แตไ่ ม่มกี ารสกัดก้นั สลอด ซือลอ้ ด,ม้ากล้อด จากอวยั วะส่วนใดส่วนหน่ึงในปาก เชน่ เสยี ง อะ สละ ซอื ละ อา โดยทว่ั ไปจะออกเสียงสระร่วมกบั เสยี ง สลกั ซือหลกั พยญั ชนะ หรือออกเสยี งเฉพาะเสียงสระอยา่ งเดียว สลัด ซอื หลดั ก็ได้, เสยี งสระ ก็เรียก; ตัวอักษรทใี่ ช้แทนเสยี ง สลัด ซือบดั สระ เชน่ ะ า, รปู สระ สลับ ซือหลับ สลาก ซือลา้ ก ก. คลาย, ถอย, ทุเลา, (ใช้แก่ลักษณะความเปน็ ไป สลากภัต ซอื ลา้ กพดั่ ของรา่ งกายหรืออารมณท์ ผ่ี ดิ ปรกติจากธรรมดา), เช่น สร่างไข้ สรา่ งเมา ก. ทา, ปลกู , ก่อ. น. ท่ียกพืน้ , พืน้ ทยี่ กไว้สงู ก. รวมความ, ลงความ. ก. สังเวชใจ, รู้สกึ รนั ทดใจ; เผอื ด, ถอดสี, เชน่ หน้า สลด; เฉา, เหยี่ ว, (ใช้แก่ใบไม้ดอกไม้ซง่ึ ขาดนา้ เลยี้ ง หรือถกู ความร้อน) เช่น ต้นไม้ถกู ความร้อนมาก ๆ ใบสลด ก. อาการทีห่ มดความรู้สึก เชน่ ถูกตีหัวจน สลบ เปน็ ลมลม้ สลบ น. ช่อื ต้นไม้ชนิดหนึ่ง ใช้เมลด็ ทายาถา่ ย น. ชือ่ ตน้ ไมช้ นดิ หนึ่งเหมือนระกา แต่ผลมรี ส หวาน; ก. ละ, ทิง้ , ปลอ่ ย, วาง น. ลมิ่ , หมุด. ก. แกะหรอื เจาะใหเ้ ป็นลวดลาย น. น้ามันอย่างหนึง่ ซง่ึ ใช้ประสมกบั ผักยา, โจรทะเล ก. สะบัด, ผละจาก, ซดั ทิง้ ว. ค่ันเปน็ ลาดบั เช่น เขียวสลบั แดง ผหู้ ญงิ ผู้ชาย นั่งสลับกนั สร้อยทับทิมสลับเพชร น. ตวั ; ปา้ ยบอกชื่อยา, ฉลาก กว็ า่ น. การทาบญุ ถวายของพระโดย ไมเ่ จาะจง ให้พระ จับสลาก เมอื่ จบั ได้ตรงกับเลขของเจ้าภาพใด เจ้าภาพนน้ั กถ็ วาย

ห น้ า | ๒๔๓ ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย สลาย ซือหลาย,แต๊ก,แต๊กฮือ ก. สญู สนิ้ ไป เช่น ฝันสลาย เมือ่ พระอาทิตย์ขึ้น หมอกก็สลายไป, ทาใหส้ ญู ส้นิ ไป เชน่ ใชย้ า สลดิ ปล๋าซือหลิด,ปล๋าหลดิ สมุนไพรสลายพษิ งู น. ชอ่ื ปลานา้ จืดชนิดหนึ่ง รปู รา่ งคลา้ ยปลากระด่ี สลึง ซือหลึง ซงึ่ อยใู่ นสกลุ เดียวกนั มีเกล็ดเลก็ และไม่มีจดุ ดาข้าง สลึง ตอื หมงึ ตัว แตม่ ีลายสคี ลา้ หลายแนวพาดเฉยี งตลอดข้าง สวด ซว้ ด ลาตวั และมีขนาดโตกวา่ พบตามแหลง่ นา้ นิง่ เชน่ หนอง คลองบึงทว่ั ไป ทารังเป็นหวอดทีผ่ วิ น้า ราชา สวน ซว้ น ศพั ท์ เรยี กว่า ปลาใบไม้. - สวนปสั สาวะ - ซ้วนเหยี่ยว น. ชื่อมาตราเงิน ๑ ใน ๔ ของบาท คือ ๒๕ สตางค์ - สวนอุจจาระ) - ซว้ นค^ี น. ทองรปู พรรณหนัก ๒๕ สตางค์ ก. วา่ เป็นทานองอยา่ งพระสวดมนต์ เชน่ สวด สวน ซว้ น สงั คหะ สวดพระอภธิ รรม, ดดุ า่ , ว่ากล่าว, เชน่ - สวนมะพรา้ ว - ซว้ นพร่าว ถกู แมส่ วด - สวนสวนยาง - ซว้ นหยาง น. เอาสายสวนใสท่ างช่องปัสสาวะให้เข้าไปใน สวน ซ้อดแคลว่ กนั กระเพาะปสั สาวะเพื่อใหป้ สั สาวะออก, เอาลูกสวน ใสท่ วารหนักแลว้ บีบน้ายาหรือน้าสบใู่ หเ้ ขา้ ไปใน สวนแทง แทงซว้ น ลาไส้ใหญเ่ พ่ือกระตุ้นใหล้ าไส้ใหญ่บีบตวั ให้อุจจาระ สว่ น ซว้ น ออก สว่ น บื่อเฆฮียน น. บริเวณท่ปี ลูกต้นไม้เป็นจานวนมาก เชน่ สวน มะพร้าว ทุเรียน สวนยาง สวบ ซ้วบ สวม ซ้ายเซื^อ น.อาการทีเ่ คลือ่ นไปตรงข้ามในเสน้ ทางเดียวกนั สวม ขรอบม้วก เช่น เดินสวนกนั มีรถสวนมา ก. แทงตอบทนั ที สวม ซา้ ยเกอ๊ื ก น. สิ่งที่แบ่งออกจากของใหญ่, เศษยอ่ ย น. สง่ิ ทีแ่ บ่งจากส่งิ รวม เช่น เงนิ ส่วนนีจ้ ะเอาไว้ สวมรอย ซ้วมรอย ทาบญุ ว. เสยี งดงั อยา่ งเสยี งกรบั พวง ก. กริ ิยาทเ่ี อาสิง่ ของสวมหรือใส่ เช่น สวมเสอ้ื ก. กริ ยิ าท่เี อาของทเ่ี ป็นโพรงเป็นวง ครอบลงบน อีกสง่ิ หนึง่ เช่น สวมหมวก ก. กิริยาทีเ่ อาของสงิ่ ของสวมหรอื ใส่ เช่น สวม รองเทา้ ก. เขา้ แทนท่ีคนอืน่ โดยทาเป็นทใี หเ้ ข้าใจวา่ ตนเอง เปน็ ตวั จรงิ เชน่ ผ้รู ้ายสวมรอยเจา้ ของบ้านเข้าไป ขโมยของ

ห น้ า | ๒๔๔ ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย สว้ ม ซ^วม น. สถานท่ที สี่ รา้ งไว้สาหรบั ถา่ ยอุจจาระปสั สาวะ สวย สวย โดยเฉพาะ มกั ทาเปน็ หอ้ ง - ข้าวสวย - ค^าวสวย ว. ไมเ่ ปยี ก (ใช้แก่ขา้ วสกุ ) เช่น หงุ ขา้ วสวยดี ไม่ดิบ สวย งาม ไม่แฉะ ส่วย ซว้ ย ว. งาม, รูปร่างดี, เหมาะตา, น่ารกั , น่าพงึ ใจ น. ของท่เี รยี กเก็บจากพืน้ เมอื ง เปน็ วธิ ีเก็บภาษี สวรรค์ ซือหวนั อากรแต่โบราณ; เงินชว่ ยราชการทรี่ ัฐบาลเรียกเกบ็ สวะ คอื -ยะ จากราษฎร สว่าง ซือวา้ ง น. โลกที่ประกอบด้วยความสุข, ทอี่ ยู่ของเทวดามี สวาด ซอื ว้าด ชื่อเปน็ ชั้นๆ สว่าน ซอื ว้าน น. ตน้ หญ้า ตน้ ผกั หรอื สง่ิ ต่าง ๆ ทีล่ อยเปน็ แพอยู่ ในนา้ สวาย ซอื หวาย ว. มีแสง, กระจ่าง, แจง้ , แจม่ , แลเห็นชัดเจน. สวงิ ซอื หวิง น. ตน้ ไม้เถาชนดิ หนงึ่ มหี นาม ลกู สเี ทาเจือเขียวซึง่ สหกรณ์ ซะฮะก๋อน เรยี กกนั วา่ สสี วาด น. เคร่อื งมือชา่ งไม้ปลายเปน็ เกลียวแหลมสาหรับ สหาย ซือหาย,เผอ่ื น เจาะไชมี ๒ ชนิด คือ ชนิดหนึ่งเปน็ เหลก็ ปลายเปน็ ส่อ ซอ้ เกลยี วแหลมในตวั สาหรบั เจาะไชส่งิ เล็ก ๆ หรือบาง ๆ อีกชนิดหน่ึงมรี ปู ร่างคลา้ ยลูกดาล ๒ อนั ตอ่ กนั ส่อง ซง้ ปลายดา้ นบนมีแปน้ สาหรับมือกด ตรงกลางมีท่ี - ส่องไฟ - ซง้ ไฟ สาหรับมือจบั หมนุ ให้ดอกสว่านซงึ่ สวมตดิ กบั ปลาย สอด ซ้อด อีกดา้ นหน่ึงเจาะไชสงิ่ ท่ีค่อนข้างใหญห่ น้าหนา สอดแคล้ว ซอ้ ดแคลว่ น. ช่อื ปลาน้าจืด ไม่มเี กลด็ ตัวยาวคล้ายปลาเทโพ น. เคร่อื งช้อนปลา เปน็ ถงุ ปากกลม มีมอื ถือ น. งานรว่ มมือกนั , การงานท่ีชว่ ยกนั ทา, วิธจี ดั การ อย่างหนึ่งที่บุคคลพอใจรว่ มมือกันเพื่อบารงุ ความ เจริญในทางเศรษฐกิจโดยหลักของความเสมอหน้า น. คนทไี่ ปไหน ไปดว้ ยกัน, เพื่อนรว่ มการงานกนั , คนชอบกัน, เพื่อนร่วมสขุ รว่ มทุกข์ ก. แสดงใหร้ เู้ ป็นนัย ๆ (สว่ นมากใชไ้ ปในทางที่ไมด่ ี) เช่น สาเนยี งส่อภาษา กิรยิ าส่อสกลุ สอ่ เจตนา ทจุ รติ สอ่ พริ ุธ ก. ฉายแสง เชน่ ส่องไฟ ก. เสือกหรือใสเ่ ข้าไปในช่อง หรือในระหว่างท่ีพอๆ กนั , แทรกเขา้ ไปในระหว่างกลาง (ในภาษาตากใบ หมายความว่า ไมพ่ บกัน)

ห น้ า | ๒๔๕ ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย สอบ ซ้อบ สอพลอ ปอื จอ็ บ ก. ตรวจ, ไลเ่ ลียง, เปรยี บเทียบ, ทดลองด.ู ว. เลก็ , ส้อม ซ^อม เรียว เช่น กระบุงกน้ สอบ สอย เกี๊ยว ก. กลา่ วร้ายปา้ ยสผี ู้อนื่ เพ่ือให้ผูบ้ ังคับบญั ชาหรือผู้ ส่อเสยี ด โย่ะ มฐี านะสูงกว่าเกลยี ดชังผนู้ ั้นเพ่อื ประโยชน์ของตน สะ ซะ สะกด ซอื ก็อด น. เครอื่ งใชท้ ม่ิ อาหารกิน, คกู่ ับ ช้อน สะกดิ ซือกิด,กือหลกิ ก. เอาไมม้ ีขอหรอื มงี ่ามหรือไม้จาปาเกยี่ ว ดึงดัน หรือบิดเอาดอกไมล้ กู ไม้ลงมา สะเกด็ ซือแกด็ สะแก ซอื แก๋ ก. อาการท่ีพดู ยยุ งให้ผู้อ่ืนแตกแยกกัน สะใจ ซะใจ๋,ด^ายแรงอ็อก ก. สม, พอ, เช่น สะใจ = สมใจ; พอก, ใส่, สุม, สะดม อกุ เชน่ เอาหนามสะ สะดวก ซือดว๊ ก น. เรียกลูกประคาเม็ดที่เปน็ ลูกคนั่ วา่ ลกู สะกด. ก. สะดึง ซอื ดงึ ขม่ , ทับ; ประกอบ; ทาใหห้ ลับ, ระงบั , ตามไป, สะดอื ซอื ดือ กาหนด สะดุ้ง ซือดุ^ง สะดุด ซือดุด ก. เอาปลายเล็บหรือสงิ่ ที่คล้ายคลึงกันเขี่ยหรือแคะ สะเดด็ ซอื แดด็ แตเ่ บา ๆ เพ่ือให้รตู้ ัวหรอื เพอื่ ให้หลุดหรือให้แตก สะเดา ซือเดา๋ ออกเปน็ ต้น เชน่ เอามือสะกิดสขี า้ งใช้เขม็ สะกดิ ฝี ใหห้ นองออก น. ชิน้ ย่อยของท่อนใหญ่, ชน้ิ ย่อยของท่อนไม้ท่ีถาก ออก; เลือดหรอื หนองท่ีแหง้ ติดกรังอยู่กับแผล น. ชื่อตน้ ไม้ชนิดหนง่ึ ใชล้ าตน้ ทาฟืน ว. หนาใจ, สาแก่ใจ, สมใจอยาก, เช่น อยากกนิ หู ฉลามมานานแล้ววนั นี้ตอ้ งกินให้สะใจเสียที เขา โมโหน้องมาก เลยตเี สยี สะใจ ก. ปล้นโดยใช้วิธีรมยาให้เจา้ ของทรัพยห์ ลบั สนทิ ไม่ รสู้ กึ ตัว, ใช้เขา้ คู่กบั คา ปลน้ เป็น ปลน้ สะดม ว. คลอ่ ง, ไม่ติดขัด, เชน่ ทางสะดวก การเดนิ ทาง สมัยน้สี ะดวกกว่าสมัยก่อน, มักใชเ้ ขา้ คู่กับคา สบาย เป็น สะดวกสบาย น. กรอบไม้สาหรับขึงผ้าที่จะเย็บเป็นจวี ร, กรอบไม้ หรอื ไม้แบบสาหรบั ขึงผ้าในเวลาปักดิ้นหรอื ไหม น. สว่ นของรา่ งกายอยู่ตรงกลางพ้นื ท้องเป็นรูหวาเข้าไป ก. ไหวตัวทันทเี พราะตกใจ ก. หยดุ ทันทีโดยพบกับสิง่ กีดขวาง, เดนิ เอาปลาย เทา้ แตะสิ่งของ, กระทบ ก. ทาใหแ้ หง้ น้า น. ชือ่ ตน้ ไม้ชนิดหนึ่ง ใบและดอกมีรสขม ใชเ้ ปน็ อาหารและทายากไ็ ด้

ห น้ า | ๒๔๖ ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย สะเดาะ ซือเดา๊ ะ ก. ทาให้หลดุ ออกมาดว้ ยคาถาอาคม เชน่ สะเดาะโซ่ สะตอ กือได๋ ตรวน สะเดาะกุญแจ; ทาใหห้ มดสนิ้ ไปหรอื เบาบางลง เช่น ทาบุญสะเดาะเคราะห์ปล่อยนกปล่อยปลาสะเดาะเคราะห์ สะทอ้ น ซอื ท่อน,กือท่อน น. ตน้ ไมช้ นิดหนง่ึ ออกลูกเป็นฝักเปน็ ชอ่ ๆ เมลด็ ใน สะทอ้ นใจ กอื ท่อนใจ๋,กือท่อน ฝกั ใชเ้ ป็นอาหาร สะทา้ น กือทัน่ น. ชื่อต้นไมช้ นิดหน่ึง เปลือกผลเปรยี้ วเจือฝาด เมล็ดในหวานกนิ ได้, กระท้อน สะเทิ้น อา๋ ย ก. ไดพ้ บไดฟ้ ังส่งิ ที่ไมน่ ่าปรารถนาเป็นเหตุให้ช้าใจ. ก. รูส้ ึกเยน็ เยอื กเขา้ หวั ใจ ทาให้ครนั่ คร้าม หรอื สะเทอื น กือเทือน หว่ันกลวั จนตัวส่นั เชน่ หนาวส่นั ก. แสดงกิริยาวาจาอย่างขัด ๆ เขนิ ๆ เพราะรสู้ กึ สะบกั ซอื บัก,ปลกี า๊ ย ขวยอาย (มักใช้แก่หญงิ สาว) สะบัด ซอื บดั ก. มอี าการเหมือนไหวหรอื สั่นเพราะถูก สะบ้า ซอื บ^า กระทบกระทงั่ เชน่ นงั่ รถทแ่ี ล่นไปตามทางขรขุ ระ ก็รู้สึกสะเทือน เสยี งระเบิดทาให้บา้ นสะเทือน สะพัน้ ซอื พั่น น. กระดกู สว่ นทเี่ ปน็ ฐานรองรับตน้ แขน อยถู่ ดั บ่าลงไปข้าง สะพาน ซือพาน,ตอื พาน หลงั ปลายด้านนอกเป็นทห่ี ัวกระดูกตน้ แขนเกาะยึด สะพาย ซือพาย,ตอื พาย ก. สลดั , ทาใหห้ ลดุ สะเพร่า มก่ั หงา่ ย น. เถาวัลย์ชนดิ หนึ่ง ฝักมีเมลด็ กลมแบนแขง็ ใชข้ ัด สะใภ้ ซือพ่าย,พา่ ย สมดุ ไทยและทายา; การเลน่ ชนดิ หนงึ่ ใชล้ กู สะบา้ - ลูกสะใภ้ - โหลกพา่ ย หรอื ของกลมๆ อย่างงบน้าอ้อยลอ้ หรอื ทอย - พส่ี ะใภ้ - ผพ่ี า่ ย น. ช่ือโรคชนดิ หน่งึ มกั เกิดแก่เด็กอ่อนหรือเดก็ - น้องสะใภ้ - น่องพ่าย เลก็ ๆ มีอาการชักมือเทา้ กา ตามตาราแพทย์แผน สะสม ซะสม โบราณวา่ มกั เกิดเพราะผดิ อากาศ, ตะพนั้ กว็ ่า น. ส่งิ ปลูกสรา้ งทที่ าสาหรับข้ามแม่น้าลาคลอง สะอาด ซอื อ๊าด น. แขวนบ่า, หอ้ ยเฉยี งบ่า, เช่น สะพาย ย่าม สะพายกระเป๋า, ตะพาย กว็ า่ ว. มักงา่ ย, อาการหวัดๆ ลวกๆ ไม่บรรจง น. หญิงทม่ี าแตง่ งานกบั ญาติผู้ชาย, เมียของญาติ, เช่น ถ้าเป็นเมยี ของลูกชาย เรียก ลกู สะใภ้ ถ้าเปน็ เมียของลงุ เรยี ก ปา้ สะใภ้ ก. ส่ังสม, รวบรวมให้เพ่มิ มากข้นึ เรือ่ ย ๆ, เช่น เขา สะสมนาฬิกาเปน็ งานอดเิ รก ว. ไม่สกปรก เช่น เส้ือผา้ สะอาด บ้านเรือนสะอาด นา้ สะอาด, หมดจด, ผ่องใส, เชน่ จิตใจสะอาด, ไม่มี ตาหน,ิ บรสิ ุทธ,์ิ ไม่ทุจรติ , เช่น เขาเป็นคนใจซอ่ื มือ สะอาด

ห น้ า | ๒๔๗ ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย สะอกึ ซืออึก ก. อาการทีห่ ายใจชะงักเนือ่ งจากกะบงั ลมหดตวั และชอ่ งสายเสียงกป็ ดิ ตามมาทนั ทที นั ใดในเวลา สะอื้น ซอื อนื เดียวกนั ; และหมายความว่าชะงกั งนั เชน่ พอถูก สะเอว ซอื เอ๋ว ถามปญั หาแทงใจดาเข้ากส็ ะอึกทนั ที สกั ซือ,มัง ก. ถอนใจสะท้อนเป็นระยะ ๆ เพราะรอ้ งไหม้ าก - ไม่พูดสกั คา - ม^ายทือแหลงซือคา เนื่องจากเสยี ใจระทมใจ, ถอนใจสะทอ้ นเปน็ ระยะ ๆ - ขอนั่งสักประเดียว - ขอหนั่งมงั กือเดียว น. ส่วนกลางของร่างกายระหว่างชายโครงกับ - ขอกนิ สกั คา - ขอกนิ มังคา กระดูกตะโพกทั้ง ๒ ข้าง สักหลาด สักกอื ล๊าด ก. ผูกรัด, คาด, ท่ิม. ว. เพียง, ราว, ประมาณ สั่ง ซง้ั สั่ง วั้ง,แซ้ง(เสียงส้นั ) น. ผา้ ทาด้วยขนสัตว์ สงั กะตัง กือตงั ก. บอกไว้เพือ่ ใหท้ าหรือให้ปฏิบัติ เชน่ ครูสงั่ ให้ สงั เกต หมาย,หมายตา๋ ,จบั ต๋าแล นักเรยี นทาการบา้ น สงั ฆราช สังขะหราด ก. ทาใหล้ มดนั นา้ มูกออกจากจมูกโดยแรง ในคาว่า สงั่ น้ามูก สงั ฆาฏิ สงั ข่ือติ๊ ว. ลกั ษณะทตี่ ิดแนน่ เป็นปมเหนยี วที่ผมหรือขน สังเวช สงั เหวด สตั วส์ างไมอ่ อก เช่น ผมเป็นสังกะตัง น. ความกาหนด, การนดั แนะ, ความตกลง. ก. สังเวย แซ็น หมาย, จดจาไว้, ฟงั หรือดูอย่างละเอียดลออ. สังหรณ์,สังหรณ์ ซง้ั หอน,ซัน้ หอนใจ๋ น. ผูเ้ ป็นใหญ่ในสงฆ์ โดยสถาปนาขึ้นจากพระราชา คณะชนั้ สมเดจ็ เพ่ือดารงตาแหน่งประมขุ ของสงฆ์ สัจจะ สดั จะ๊ ทรงบริหารการคณะสงฆ์โดยผ่านคณะกรรมการ มหาเถรสมาคม น. ผ้าคุมกันหนาวทพ่ี ระใชพ้ าดบา่ เวลาทาสังฆ กรรม, ผ้าซึง่ มแี บบและขนาดเทา่ กับจีวร ก. รสู้ กึ เศร้าสลดหดห่ตู ่อผทู้ ่ีไดร้ ับทุกขเวทนาหรอื ตอ้ งตายไป หรือต่อผู้ท่ีตนเคารพนบั ถือซงึ่ ประพฤติ ตนไมเ่ หมาะสม เชน่ เห็นผคู้ นประสบอบุ ตั ิเหตุ เครื่องบนิ ตกแลว้ สงั เวช ก. บวงสรวง, เซ่นสรวง, เชน่ สงั เวยเทวดา ก. ร้สู กึ คลา้ ยมีอะไรมาดลใจ ทาให้ร้วู ่าจะมีเหตุ เกดิ ข้ึน (มกั ใช้แกเ่ หตรุ ้าย) เช่น สงั หรณว์ ่าจะเกิด เรื่องรา้ ยข้ึนทบ่ี ้าน น. ความจรงิ , ความจรงิ ใจ, เชน่ ทางานร่วมกันต้อง มสี ัจจะต่อกนั