["klg w\/] } 5g\\\\ . cfkj| f;L sfdbf\/x\u00bf efiff;DaGwL 1fgsf] sdL, ;f:+ sl[ ts ;d:of, ;DalGwt bz] sf] sfgg' L Joj:yf \/ Gog\\\" ;fdflhs cflys{ cj:yfsf sf\/0f ljeb] sf] rk6] fdf kl\/\/xs] f 5g\\\\ . cfk|jf;gsf] Joj:yfkgdf bl] vPsf] csf{] dV' o ;d:of egs] f] dlxnfx\u00bfdfly w]\/} lsl;dsf kl| taGwx\u00bf nufOg' xf] . o;n] ubf{ pgLx\u00bfn] cfkj| f;gsf nflu ef\/t eP\/ hfg] hfl] vdk\\\"0f{ ljsNkx\u00bf \/fH] g'kg]{ cj:yf \/xs] f] 5 . plrt egf{ cEof;x\u00bfsf] :yfkgf, uGtJo dn' s' x\u00bfdf ;\/' Iff ;o+ Gqx\u00bfsf] u7g \/ gofF ljsl] Gbt| zf;g Joj:yfcGtut{ ;\u00aa3\\\\ Lo \/ :yfgLo bj' } txdf cfkj| f;gnfO{ lgodg ug{] ;:+ yfut ;o+ Gqx\u00bfsf] :yfkgf ugk{'] g{] bl] vG5 . lj|mofsnfk != \t cfkj| f;L sfdbf\/n] efU] g'k\/s] f dV' o ;d:of \/ rg' f}tLx\u00bf pNn]v ugx'{ f;] \\\\ . @= \t ;'\/lIft cfk|jf;gsf nflu JolStn] s] s] ;'\/IffTds pkfox\u00bf cjnDag ug'{k5{, n]Vgx' f;] \\\\ . #= \t ;'\/lIft cfk|jf;gsf nflu \/fHon] cjnDag u\/]sf gLltx\u00bfsf] ;dLIff ugx{' f];\\\\ . @= \t ;'\/lIft cfkj| f;g ;DaGwdf ljleGg kqklqsfdf 5flkPsf ;dfrf\/, ;DkfbsLo, lrq cflb ;\u00aa\\\\sng u\/L an' ]l6g af]8d{ f 6fF:gx' f;] \\\\ . #= \t ;\/' lIft cfk|jf;g ;DaGwL ;rt] gfd\\\"ns kf:] 6\/ tof\/ u\/L ;fjh{ lgs 7fpFdf 6fF:g'xf];\\\\ . cEof; tnsf kZ| gsf] pQ\/ lbgx' f];\\\\ M -s_ \t;'\/lIft cfkj| f;g egs] f] s] xf] < -v_ \t;'\/lIft cfkj| f;gsf nflu g]kfndf ul\/Psf ljleGg k|of;x\u00bfsf] ljj\/0f tof\/ kfgx{' f];\\\\ . -u_ \t ;'\/lIft cfk|jf;gsf nflu ljleGg cGt\/fl{ i6o\u00ab ;\u00aa3;:+ yfn] u\/s] f] of]ubfgsf] rrf{ ug{x' f];\\\\ . ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] of]uL lzIff, sIff !@\t 301","* a;fO;F \/fOsf] k|efj kf7 M a;fO;F \/fOn] ;db' fodf cflys{ ;fdflhs ;f:+ sl[ ts ke| fj kf5{ . a;fO;F \/fOn] kfg{] cflys{ ke| fjdf ljk|i] f0f k|flKt, hLjg:t\/df ;w' f\/, nufgLsf] jftfj\/0f l;h{gf cflb xg' \\\\ eg] ;fdflhs ;f:+ sl[ ts k|efjdf ;fdflhs ;DaGwdf sdhf]\/ xg' , kfl\/jfl\/s ljv08gsf] cj:yf l;h{gf x'g' cflb xg' \\\\ . cfkm\\\\gf sfsfnfO{ e]6\\\\g ut jif{sf] b;}Fdf ljj|md cfkm\\\\gf] kxf8 3\/ uP . nfdf] ;dokl5sf] e6] 3f6, cfTdLotf kb| zg{ \/ nfdf] s\/' fsfgL klg eof] . sfsfn] ufpsF f] cj:yfsf] al] nlj:tf\/ nufpg'eof] . klxnf slt x\/e\/f dgdf]xs nfUg] of] ufpF clxn] afFemf hldg \/ oj' fljxLg x'Fbf la\/l;nf] ags] f] \/x]5 . o'jfx\u00bf \/fh] uf\/Lsf l;nl;nfdf lab]l;g] jm| d a9]kl5 ufpdF f afnaflnsf \/ j4[ j4[ fdfq} afFsL \/x]sf \/x]5g\\\\ . 3\/df sfsLsfsL dfq \/xg] u\/]sf] \/ gflt \/ ax' f\/L glhs}sf] lhNnf ;b\/ds' fdf 8\/] f u\/]\/ a:g] s\/' f;d]t s\/' fsfgLsf jm| ddf yfxf kfOof] . gfltsf] k9fO \/ ;fgfl] tgf] \/f]huf\/Lsf nflu pgLx\u00bf ;b\/d'sfd a:g] u\/]sf] s\/' f klg sfsfn] atfpg'eof] . ;b\/d'sfddf o;\/L a:g] w]\/} kl\/jf\/ \/x]sf] \/ pgLx\u00bfn] ljbz] af6 cfPsf] k};f xfDff| ] nflu eGbf klg afnaRrfsf] k9fO \/ ToxfFsf] a;fOFdf vr{ ug{] u\/]sf] s'\/f;d]t cjut eof] . ufpFsf k9\\\\g] ljBfyL{ ;\u00aaV\\\\ of jm| dzM 36b\\\\ } uPsf] glhss} f] ljBfnosf] k|caf6 ;dt] hfgsf\/L kfOof] . la:tf\/} ufpdF f klg pkefu] jfbL ;+:slt a9\\\\b} uPsf,] dflg; dbfk{ bf,{ kh\\\" fcfhf \/ ljjfx j|taGwdf ;dt] dflg;x\u00bfsf] pkl:ylt Go\\\"g x'g] s'\/fn] cfkm\\\"df clxn] lrGtf al9\/x]sf] sfsfn] atfpeof] . ljk|i] f0fsf] k;} f klg 3\/ hUufdf vr{ ug{] u\/s] f \/ To;nfO{ s'g} pTkfbgzLn sfddf nufpg s;n} ] rf;f] g\/fvs] f] ug' f;f];d]t sfsfn] ;g' fpg'eof] . sfsf;Fusf] cfTdLo a;fOF, lrGtf \/ u'gf;fsf kf]sfnfO{ dgdf lnbF } d eg] ef]lnkN6} cfkm\\\\gf] sd{ynf]lt\/ kmlsP{ F . != cflys{ ke| fj a;fOF;\/fOn] Psflt\/ hldgdf hg;\u00aa\\\\Vofsf] bafa sd u5{ eg] csf{]lt\/ bafa a9fp5F . o;n] hldgdf k|ltJolSt pTkfbg \/ pTkfbsTj \/ kl| tJolSt cfodf klg k|efjk5{ . a;fOF ;g{] JolStx\u00bf pb\\\\ud :yndf kmsb{ f gofF 1fg, k|ljlw \/ j:t'x\u00bf;dt] lelqG5g\\\\ . o;n] kl\/jf\/sf] hLjg:t\/df ;w' f\/ Nofpg dbt u5{ . a;fOF;\/fOsf] d'Vo cflys{ ke| fj eg]sf]b]zdf ljki|] f0f lelqg' xf] . h;n] kl\/jf\/ \/ b]zsf] cflys{ 302\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] of]uL lzIff , sIff !@",":t\/ ;w' f\/ ug{ dbt u5{ . of] \/sd :jf:Yo, lzIff \/ ;DklQ j[l4df nufgL x'G5 . o;n] pkefu] ug{] ;+:sf\/nfO{ jl[ 4 u\/]sf] 5 . o:tf] k|jl[ tn] pTkfbgdn\\\" s Ifq] df nufgL sd x'g] ;d:of klg \/xG5 . cfGtl\/s a;fOF;\/fOn] uGtJo :yfgdf cflys{ c;dfgtf a9fpFb} hfG5 . o;sf] ke| fj lzIff \/ :jf:Yo Ifq] df kb{5 . a;fO;F \/fOn] Ps7fpFsf] ;f| ]t;fwgnfO ultzLn agfp5F eg] csf]{ 7fpFsf] ;f| ]t;fwgnfO{ ko| f]uljxLg agfp5F . o;n] ;Gt'lnt ljsf;nfO{ c;\/ kf5{ . @= hg;f\u00aa\\\\lVosLo ke| fj a;fOF;\/fOn] uf| dL0f If]qdf hg;\u00aa\\\\Vof jl[ 4nfO{ sd ub5{ . nfdf] ;do;Dd bDklQx\u00bf cnu eP\/ a:g] x'bF f hg;\u00aa\\\\Vof jl[ 4nfO{ lgoGq0f ug{ dbt u5{ . ha w]\/} oj' f k?' ifx\u00bf ;x\/L Ifq] df ;5g{ ,\\\\ ltgLx\u00bf ;x\/L hLjgaf6 ke| fljt eP\/ ;fg} pd\/] df ljjfx ug{ dg k\/fpbF g} g\\\\ . o; kj| l[ Qn] :jfefljs\u00bfkdf sd ;Gtfg pTkfbg eO{ hg;\u00aaV\\\\ ofdf ke| fj kf5{ . #= ;fdflhs k|efj a;fOF;\/fOn] u|fdL0f ;d'bfosf] ;fdflhs ;DaGwdf k|efj kf5{ . o;n] ;+o'St kl\/jf\/ k0| ffnLnfO{ sdhf\/] agfpF5 . Psn kl\/jf\/ a;fOF ;\/\/] ;x\/df :yfoL a;f]af;sf nflu hfG5g\\\\ . ;x\/sf ljleGg hflt \/ Ifq] sf dflg;x\u00bf;uF a;fOF ;gs]{ f] cfk;L ;DaGwn] gofF dN\\\" odfGotf \/ dgfj] l[ Qsf] ljsf; u\/fpF5 eg] k\/' fgf d\\\"NodfGotf \/ uf| dL0f \/LltlyltnfO{ la:tf\/} kl\/jt{g ub}{hfG5g\\\\ . ufpFdf a9' fkfsf, s]6fs]6L \/ dlxnfx\u00bf a;f]af; x'G5 . aRrfsf] lzIff :jf:Yo, j[4 cfdfaa' fsf] :jf:Yo \/ x]\/rfx cflb sf\/0fn] ljb]l;Psf JolStsf kl\/jf\/ ;x\/ jf ;x\/pGdv' a:tLx\u00bfdf a;fO{ ;g]{ k|jl[ Q a9\\\\g uO{ ufpsF f hldg afFemf \/xg,] hgzlStsf] cefj \/xg] cflb xG' 5 . h;n] cflys{ c;dfgtf ;d]t a9fpF5 . a;fOF;\/fOn] JolStsf] ;fdflhs hLjg ;'wf\/ ug{ dbt u5{ lsgls pgLx\u00bfn] gofF ;:+ s[lt, rng, \/ efiffx\u00bf l;S5g\\\\, o;n] efOrf\/f ;DaGw, ;dfgtf, ;lxi0f'tf, ;l' glZrtf h:tf dfgjLo d\\\"No dfGotfnfO{ klg a9fg dbt u5{ . ;x\/df cfjf;, \/fh] uf\/L, kfgL, ;8s cflbdf hgef\/ a9\\\\b} hfG5 \/ ;x\/df a]\/fh] uf\/L, le8ef8 \/ vfg]kfgLsf] cefj xFb' } hfG5 . a;fO;F \/fOn] uGtJo :yfgdf czflGt, xfx] Nnf, le8ef8, lj;\u00aau\\\\ lt \/ ljsl[ t pTkGg xG' 5 . ;dfhdf 5f8fkg xs' b{ } hfG5, dflg;n] cf\u02c6gf] df}lns klxrfg \/ ;:+ s[lt u'dfpFb} hfG5 . $= ;f:+ sl[ ts k|efj a;fO;F \/fOn] uGtJo :yfgdf cfkj| f;LnfO{ eflifs, ;f+:s[lts \/ ;fdflhs ;dfof]hgdf sl7gfO x'G5 . ;x\/ \/ ufpFlarsf] leGgtfsf] ke| fj la:tf\/} ;+:sl[ tdf klg kb{} hfG5 . ljb]zL \/xg;xgsf] ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff, sIff !@\t 303","gSsn a9b} hfG5 . dfl} ns ;:+ s[ltdf ljrng xG' 5 . u|fdL0f\u2013;x\/L a;fOF;\/fOsf] k|ltsn\\\" k|efj u|fdL0f If]qaf6 ;x\/L If]qdf xg' ] a;fO;F \/fOn] ufpF \/ ;x\/ b'j}nfO{ kl| ts\\\"n ke| fj kf5{ . ;x\/x\u00bfdf a;fOF ;\/]\/ cfpg] JolStn] c;\u00aa\\\\Vo ;d:ofx\u00bf ;fdgf ug{'k5{ . ;x\/df ;s' D' af;L a:tLx\u00bfn] vn' f tyf ;fjh{ flgs hldg cltjm| d0f ub5{ g\\\\ . a;fOF;\/fOn] ;x\/sf] ;j] f ;'ljwf -h:t}M vfgk] fgL, ;fjh{ lgs ;j] f, lah'nL, 9n lgsf;, oftfoft cflb_ sf] ljt\/0f k|0ffnLdf c;xhtf NofpF5 . ;x\/df a9b\\\\ f] hg;\u00aa\\\\Vof, oftfoft \/ cf}Bfl] us Ifq] af6 lg:sg] w'jf,F w'nf] \/ kmf]xf\/] n] jfo' k|b\\\"if0f a9fpF5 . cTolws le8ef8 a9g\\\\ uO{ ck\/fwsf 36gfx\u00bfdf jl[ 4 x'G5g\\\\ . ljm| ofsnfk != \t a;fO\u201c;\/fOn] kfg]{ cfly{s k|efj ;DaGwdf sIffdf 5nkmn u\/L lgisif{ k|:tt' ug'{xf];\\\\ . @= \t a;fO;\u201c \/fOn] kfg{] ;fdflhs \/ ;f+:sl[ ts ke| fj ;DaGwdf sIffdf jSt[Tjsnf k|ltofl] utf ;~rfng ugx'{ f;] \\\\ . #= \t a;fO\u201c;\/fOn] tkfO{\u201c a;s] f] ;d'bfodf kf\/s] f ke| fjx\u00bf ;\u00aa\\\\sng ug{'xf];\\\\ \/ sIffdf k|:t't ug'{xf;] \\\\ . cEof; tnsf kZ| gsf] pQ\/ lbgx' f;] \\\\ M -s_ \ta;fO;\u201c \/fOn] kfg{] cflys{ k|efjx\u00bfsf] ;r\\\" L tof\/ kfg[{x' f];\\\\ . -v_ \ta;fO;\u201c \/fOn] cflys{ ;fdflhs pGgog dfq gu\/L ;fdflhs ljsl[ t ;dt] a9fPsf] 5 eGg] kIfdf cfkmg\\\\ f ljrf\/x\u00bf k|:tt' ugx'{ f;] \\\\ . -u_ \t a;fO\u201c;\/fOsf ;f+:sl[ ts k|efjx\u00bfsf] ;dLIff ug'x{ f];\\\\ . 304\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff , sIff !@","!\t PsfO !) cyt{ Gq \/ ljsf; \t\t gk] fnsf] cy{tGq \/ ljsf; kf7 M cy{tGqsf] kl\/ro cy{tGqnfO{ cy{Joj:yf jf cflys{ k|0ffnL klg elgG5 . cy{tGq egs] f] pTkfbg, pkefu] , ljlgdo, ljt\/0f tyf \/fh:jsf] cGt\/;DalGwt ljm| ofsnfkx\u00bfsf] ;dli6ut ;+\/rgf xf] h;n] b'n{e ;fwgx\u00bfsf] plrt ljt\/0f \/ ;bk' ofu] \u00e5f\/f dfgjLo cfjZostf k\/\\\" f ug{] p2]Zo lnPsf] x'G5 . ljZjsf ljleGg bz] x\u00bfn] cfkm\\\\ gf] b]zsf] cfly{s ljsf; tyf gful\/sx\u00bfsf] sNof0fsf nflu cfkm\\\" cg'sn\\\" sf] cflys{ k|0ffnLsf] cjnDag u\/s] f 5g\\\\\u00a0. jtd{ fg ;dodf kF'hLjfbL, ;dfhjfbL \/ ldl>t u\/L tLg ks| f\/sf cfly{s k0| ffnLx\u00bf \/x]sf 5g\\\\ . k'FhLjfbL cy{Joj:yf eg]sf] cx:tIf]ksf\/L ;\/sf\/L el\\\" dsf x'g,] dfu \/ k\\\"lt{sf] cGt\/lj|mofaf6 dN\\\" o lgwf{\/0f x'g] tyf lghL Ifq] sf] k|dv' e\\\"ldsf \/xg] :jtGq cflys{ k|0ffnL xf]\u00a0. of] cyJ{ oj:yf cdl] \/sf, a]nfot, Sofg8f tyf klZrdL o'\/f]ksf bz] x\u00bfn] cuF fns] f 5g\\\\\u00a0. ;dfhjfbL cy{Joj:yf egs] f] \/fHo\u00e5f\/f k\\\"0f{ \u00bfkdf lgolGqt tyf lgb]l{ zt, lghL If]qsf] sg' } e\\\"ldsf gx'g], ;\/sf\/n] of]hgfa4 \u00bfkdf ;Dk0\\\" f{ cfly{s ;d:ofsf] ;dfwfg ug{] cflys{ k0| ffnL xf\u00a0] . o;nfO{ s]Gb|Lo jf ofh] gfa4 cy{Joj:yf klg elgG5\u00a0. of] cy{Joj:yf rLg, pQ\/ sfl] \/of, So'jf, leotgfd h:tf bz] x\u00bfn] cuF fns] f 5g\\\\\u00a0. ldl>t cyJ{ oj:yf eg]sf] kh'F LjfbL tyf ;dfhjfbL b'O{cf6] f cfly{s k0| ffnLlarsf] ;dfof]hg xf]\u00a0. k'hF LjfbL \/ ;dfhjfbL cyJ{ oj:yfsf \/fdf| kIfnfO{ ;dfjz] u\/L agfOPsf] cflys{ k0| ffnLnfO{ ldl>t cy{Joj:yf elgG5\u00a0. of] cy{Joj:yf gk] fn, ef\/tnufotsf cltsd ljslzt tyf ljsf;zLn \/fi6\u00abx\u00bfn] cjnDag u\/]sf 5g\\\\ . ljsf;sf] kl\/ro cfly{s ljsf; \/ cflys{ a[l4nfO{ kof{jfrL zAbsf] ?kdf a'lemg] ePtfklg oLlgx? jLr tflGjs leGgtf 5 . cfly{s ljsf; u0' ffTds cjwf\/0ff xf] eg] cfly{s al[ 4 ;+VofTds cjwf\/0ff xf] . jtd{ fg ;dodf ;+;f\/sf ;a} ljsl;t bz] x\u00bfn] cfly{s ljsf; gegL cfly{s j[l4 eGg ?rfp5F g\\\\ eg] cltsd ljslzt tyf ljsf;f]Gd'v b]zx\u00bfn] cfly{s jl[ 4 gegL cflys{ ljsf; eGg ?rfpF5g\u00a0\\\\ . o;sf] cy{ ljsl;t bz] x\u00bfdf cfly{s ljsf; eO;ss] f] 5 \/ To; ljsf;nfO{ jl[ 4sf] cj:yf tkm{ n}hfg' pgLx\u00bfsf] p2]Zo xf] eg] cltsd ljslzt tyf ljsf;fG] d'v bz] x\u00bfdf cflys{ ljsf; g} gePsf]n] oL b]zx\u00bfsf] cfly{s ljsf; ug]{ p2Z] o xG' 5\u00a0. oL b]zx?n] cfkm\\\\gf] b]zsf] cfly{s bl\/b|tf, cfly{s k5f6} k] g, ul\/jL, a]\/fh] uf\/L, c;dfgtf, cefj cflbaf6 gful\/s ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff, sIff !@\t 305","tyf bz] sf] dl' Qmsf nflu cflys{ ljsf; ug]{ p2]Zo tyf nIo lnPsf xG' 5g\\\\ . jtd{ fg ;dodf ;+;f\/sf ;a} ljsl;t bz] x\u00bfn] cflys{ ljsf; gegL cfly{s j[l4 eGg ?rfpF5g\\\\ eg] cltsd ljslzt tyf ljsf;f]Gdv' b]zx\u00bfn] cfly{s j[l4 gegL cfly{s ljsf; eGg ?rfpF5g\\\\\u00a0. o;sf] cy{ ljsl;t b]zx\u00bfdf cflys{ ljsf; eO;ss] f] 5 \/ To; ljsf;nfO{ jl[ 4sf] cj:yftkm{ nh} fg' pgLx\u00bfsf] p2]Zo xf] eg] cltsd ljslzt tyf ljsf;f]Gd'v b]zx\u00bfdf cflys{ ljsf; dGb ultn] x'g] ePsfn] ] oL b]zx\u00bfsf] cfly{s ljsf; ug]{ p2]Zo x'G5\u00a0. oL b]zx\u00bfn] cfkmg\\\\ f] b]zsf] cfly{s bl\/bt| f, cfly{s k5f6} k] g, ul\/aL, a\/] f]huf\/L, c;dfgtf, cefj cflbaf6 gful\/s tyf b]zsf] d'lStsf nflu cflys{ ljsf; ug]{ p2Z] o tyf nIo lng] u5g{ \\\\ . ljsf; eg]sf] ;s\/fTds kl\/jt{g xf] . cyft{ \\\\ bz] sf] cfly{s, ;fdflhs, wfld{s, \/fhgLlts, ;f+:sl[ ts cflb ljsf;sf ;r\\\" sx\u00bf If]qdf x'g] ;sf\/fTds kl\/jt{g g} ljsf; xf] . a]Ghfldg pRr kl| tJolSt cfo lxluG;, cfy{\/ lnlj;, n]ljG;l6g, j'l6s\u00ab , Odf{ P8NDofg, pRr \/fli6o\u00ab cfo jfN6\/ jm| fph cflb cyz{ f:qLx\u00bfn] kl| tJolSt cfo pRr hLjgsf] efl} ts u0' f pRr xg' ' g} cfly{s ljsf; xf] egs] f 5g\\\\ . cyz{ f:qL pRr dfgj ljsf; ;r\\\" s lnlj;sf cg';f\/, \u00e6cfly{s ljsf; eg]sf] kl| tJolSt pTkfbgdf j[l4 xg' ' xf] .\u00c6 cy{zf:qLx\u00bf do] \/, afN8ljg, cfwf\/e\\\"t cfjZostfsf] kl\/k\\\"lt{ sh' g6] cflbn] jf:tljs \/fli6\u00abo cfo pRr xg' ' g} ul\/aL, a\/] f]huf\/L \/ c;dfgtf sd cflys{ ljsf; xf] egs] f 5g\\\\ . To;}u\/L cyz{ f:qL dfgj sNof0fdf j[l4 d]o\/ \/ afN8ljgsf cg;' f\/, \u00e6cflys{ ljsf; eg]sf] ;Dkbfsf] plrt ko| f]u tyf ;\/+ If0f Pp6f kl| jm| of xf] h;sf sf\/0f Pp6f cy{ Joj:yfsf] jftfj\/0fLo ;Gt'ng bL3s{ fn;Dd jf:tljs \/fli6o\u00ab cfo j[l4 eO\/xG5\u00a0. dfgj v'zL cflys{ ljsf;;Fu ;DalGwt tLg t\u0152jx\u00bf ul\/aL, a\/] f]huf\/L \/ c;dfgtf xg' \u00a0\\\\ . bz] sf] jf:tljs \/fli6\u00abo cfo tyf kl| tJolSt cfodf jl[ 4 xb'F f klg bz] df ul\/aL, a]\/fh] uf\/L \/ c;dfgtf 5 eg] To;nfO{ cfly{s ljsf; eGg ;lsbF }g\u00a0. of] cflys{ ljsf;;DaGwL gofF wf\/0ff xf\u00a0] . o; wf\/0ffcg;' f\/ b]zsf] cfly{s ljsf; To;nfO{ elgG5 hxfF ul\/aL, c;dfgtf tyf a\/] fh] uf\/L x'gx' Fb' }g\u00a0. o; ljrf\/sf] kIfdf 88' \\\\n] l;;,{ O8u\\\\ f\/ cfj] G] ;, 6f]8f\/f] cflb cyz{ f:qLx\u00bf \/xs] f 5g\\\\\u00a0. To;}u\/L bz] sf gful\/sx\u00bfsf] sNof0fdf jl[ 4 ePsf] 5 eg] dfq Tof] bz] df cfly{s ljsf; ePsf] 5 eGg ;lsG5\u00a0. cfodf jl[ 4 eO{ dflg; \/ bz] hlt ;s' } wgL eP tfklg gful\/sx\u00bfsf] sNof0fdf jl[ 4 ePsf] 5 eGg ;lsb}Fg\u00a0. o; wf\/0ffsf] kIfdf lku,' Snfs{, cfs] 'g cflb cyz{ f:qLx\u00bf \/x]sf 5g\u00a0\\\\ . gk] fnsf] cy{tGq gk] fnn] ldl>t cflys{ k|0ffnLnfO{ c\u00aau\\\\ Lsf\/ u\/]sf] 5 . g]kfnsf] cy{Joj:yfsf kd| v' cfwf\/x\u00bf 306\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff , sIff !@","s[lif, pBf]u tyf Jofkf\/, ko{6g, j}b]lzs \/fh] uf\/ cflb x'g\\\\ . cyd{ Gqfno -@)&*_ cg;' f\/ cflys{ jif{ @)&^\u00f7&& df sl[ if Ifq] sf] of]ubfg s'n d\\\"No clej[l4df @^=$ k|ltzt \/ s'n ufx{:Yo pTkfbgdf #)=& kl| tzt \/x]sf] lyof] eg] o:tf] tYof\u00aas\\\\ u}\/s[lif If]qsf nflu jm| dzM &$=@ k|ltzt \/ ^(=# k|ltzt \/x]sf] lyof] . \/fli6\u00abo cy{tGqdf Ifq] ut ofu] bfg -@)&^\u00f7&&_ l\u00e5tLo tt[ Lo !@=%$ ^!=)% Ifq] k|fylds s'n ufx{:Yo pTkfbgdf ofu] bfg -%_ @^=$! sn' ufx:{ Yo pTkfbgdf jl[ 4b\/ -%_ @=!# #=&^ #=(& ;|f]tM cy{dGqfno, g]kfn ;\/sf\/, @)&* To;}u\/L gk] fnsf] cfly{s k|0ffnLnfO{ g]kfnsf ljsf; ;r\\\" s \/ cj:yf k|fylds Ifq] -sl[ if, jg tyf dT:okfng \/ vfgL tyf pTvgg_\\\\ , ;\\\"rsx\u00bf cj:yf-@)&^\u00f7&&_ l\u00e5tLos If]q -pTkfbgd\\\"ns pBf]u, lgdf{0f, ljB't,\\\\ UofF; tyf dfgj ljsf; ;r\\\" s )=^)@ jfik, jftfgs' l' nt cfk\\\"lt{ ;j] f, sn' ufx{:Yo pTkfbg -$, ca_{ !!(! kfgL cfkl\\\" t,{ 9n Joj:yfkg tyf s'n \/fli6o\u00ab cfo -$, ca{_ !!(^ k'gMpTkfbg Ifq] _ \/ t[tLo If]q -yfs] , Jofkf\/ 3f6f -ca_{ \u2013!@*&=& v'bf| Jofkf\/, uf8L tyf df6] \/;fOsn ljb]zL ljlgdo ;l~rtL !#(!=* dd{t ;]jf, cfjf; tyf efh] g ;]jf, -ca_{ !!(^ oftfoft tyf eG8f\/0f, laQLo tyf k|ltJolSt cfo -$, df_ @@=@* ladf lj|mofsnfk, 3\/hUuf sf\/f]af\/, ljki|] f0f cfo -k|ltztdf_ dfgj :jf:Yo tyf ;fdflhs sfo,{ lzIff, ;fj{hlgs kz| f;g, ;|ft] M cyd{ Gqfno, gk] fn ;\/sf\/, @)&* \/Iff \/ ;j] fsf cGo Ifq] x\u00bf_ df ljefhg u\/L ljZni] f0f ul\/G5 . g]kfnsf ljsf;;Fu ;DalGwt ;r\\\" sx\u00bfnfO{ tflnsfdf bv] fPsf] 5 . g]kfn cltsd ljsl;t bz] x\u00bfsf] ;\\\"rLdf \/xs] f] 5 . g]kfndf pRr ul\/aL, Gog\\\" kl| tJolSt cfo, sl[ ifdf pRr lge\/{ tf, kf| sl[ ts ;Dkbfsf] Gog\\\" pkofu] , pRr a]\/f]huf\/L, pRr cfo c;dfgtf, pRr Jofkf\/ 3f6f, Go\\\"g dfgj ljsf; ;\\\"rs cflb ;d:ofsf \u00bfkdf \/xs] f 5g\\\\ . gk] fnn] ljsf;sf oL cj\/fw] s jf ;d:ofx\u00bfnfO{ x6fpg] ko| f; ul\/\/xs] f] 5 . t\/ ckI] fst[ glthf kf| Kt xg' ;ls\/xs] f] 5g} . ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff, sIff !@\t 307","lj|mofsnfkx\u00bf -s_ \t efl} ts tyf O{\u201dk':tsfnosf] k|of]u u\/L khF' LjfbL, ;dfhjfbL tyf ldl>t cflys{ k0| ffnLsf] cWoog u\/L ltgLx\u00bfsf kmfObf tyf ak] mfObfx\u00bfnfO{ ;\\\"rLa4 u\/L sIffdf k|:t't ug{x' f;] \\\\ . -v_ \t cy{dGqfno jf \/fli6\u00abo of]hgf cfof]u jf s]Gb|Lo tYof\u00aas\\\\ ljefu jf \/fi6\u00ab a}\u00aa\\\\ssf ;|f]tx\u00bfsf] k|of]u u\/L tkfOF{n] cWoog ul\/\/xs] f] cfly{s jif{eGbf Ps jif{ cufl8sf gk] fnsf kd| 'v cflys{ ;\\\"rsx\u00bf ;\u00aas\\\\ ng u\/L sIffdf 5nkmn ug{x' f];\\\\ . cEof; != \t tn lbOPsf kZ| gsf pQ\/ lbgx' f;] \\\\ M \t -s_ \t cyt{ Gq egs] f] s] xf] < \t -v_ \t ljsf; eg]sf] s] xf] < \t -u_ \t cflys{ ljsf;sf s'g} bO' { ;\\\"rsx\u00bfsf] gfd n]Vgx' f];\\\\ . \t -3_ \t gk] fnsf] cfly{s ljsf;sf s'g} b'O{ cj\/f]wsx\u00bfsf] gfd nV] gx' f;] \\\\ . \t -\u00aa_\t cy{Joj:yfsf tLg k|sf\/x\u00bfsf] JofVof ug'{xf];\\\\ . \t -r_ \t cflys{ ljsf;nfO{ kl\/eflift ub{} o;sf ;\\\"rsx\u00bfsf] ;r\\\" L tof\/ ug{'xf;] \\\\ . \t -5_ \t gk] fnsf] cfly{s ljsf;nfO{ o;sf ;r\\\" ssf cfwf\/df JofVof ug{'xf];\\\\ . 308\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff , sIff !@","@\t\t g]kfnsf] ljb]z gLlt \/ gk] fn ef\/t tyf gk] fn kf7 M rLg ;DaGw kl\/ro gk] fnn];;+ f\/sf;a}bz] x\u00bf;uF ljutbl] vg}eftT[ j,;fx} fb{tyf;xcl:tTjsfcfwf\/dfs6\\\" gLlts;DaGw \/fVb} cfPsf] 5 . g]kfn ef}uf]lns tyf hg;\u00aaV\\\\ ofsf cfwf\/df ;fgf] eP tfklg Oltxf;b]lv :jtGq tyf ;fje{ fd} bz] sf\u00bfkdf\/xs] f]5.gk] fnn]cf\u02c6gf]ljbz] gLltsf:ki6tyfb\\\"\/bzL{cfwf\/x\u00bfcjnDagu\/s] f] 5 . g]kfnn] :jtGqtf, ;fje{ f}ldstf, efu} f]lns cv08tf \/ \/fli6o\u00ab lxtnfO{ a9jf lbb} b]zsf] ;fdflhs cflys{ ljsf; ug{ l\u00e5kIfLo, If]qLo \/ ax'kIfLo ;DaGwnfO{ kj| 4{g ug]{, ljZjsf ;a} bz] x\u00bf \/ ljzi] fu\/L l5d]sLx\u00bf;uF ldqjt\\\\ ;DaGwnfO{ cem} k|uf9 agfpg,] ;fj{ef}d ;dfgtf, kf\/:kl\/s ;Ddfg, ljZjf;, ;be\\\\ fj \/ ;dembf\/Lsf cfwf\/df ;+oS' t \/fi6;\u00ab \u00aa3\\\\ tyf cGo cGt\/ f{li6o\u00ab ;+:yfsf lar ;lj|mo Jojxf\/ ug]{ \/ ljZjdf zflGt, ;'\/Iff tyf ljsf;sf] kj| wg{ \/ lj:tf\/sf nflu cyk{ \\\"0f{ \/ ;s\/fTds e\\\"ldsf lgjf{x ug]{ gLlt lnPsf] 5 . gk] fnsf] ljb]z gLltsf cfwf\/x\u00bf gk] fnsf] ;+ljwfgsf] wf\/f %! sf] pkwf\/f \u2026\u00aa\u00da df gk] fnsf] ljb]z gLltsf af\/] lgDg b'O{ s\/' f pNnv] ul\/Psf] 5 . -!_gk] fnsf] ;fj{ef}d;Qf, ef}uf]lns cv08tf, :jfwLgtf \/ \/fli6o\u00ab lxtsf] \/Iff ug{ lj|mofzLn \/xbF } ;o+ 'St \/fi6\u00ab;\u00aa3\\\\ sf] a8fkq, c;n+ Ugtf, k~rzLnsf] l;4fGt, cGt\/fl{ i6o\u00ab sfg'g \/ ljZjzflGtsf] dfGotfsf cfwf\/df \/fi6\u00absf] ;jf{]kl\/ lxtnfO{ Wofgdf \/fvL :jtGq k\/\/fi6\u00ab gLlt ;~rfng ug{] . -@_lautdf ePsf ;lGwx\u00bfsf] k'g\/jnfs] g ub{} ;dfgtf \/ kf\/:kl\/s lxtsf cfwf\/df ;lGw ;Demft} fx\u00bf ug{] . ;l+ jwfgdf plNnlvt oL ljifoj:t'sf cfwf\/df gk] fn ;\/sf\/n] g]kfnsf ljbz] gLltx\u00bf o;ks| f\/ to u\/]sf] 5 M != \t ;a}sf] ;fj{efl} dstf \/ efu} f]lns cv08tfsf] ;Ddfg ug{] @= \t sg' } klg b]zsf] cfGtl\/s dfldnfdf x:tIf]k gug{] #=\t;dfgtf \/ kf\/:kl\/s lxtsf cfwf\/df gofF ;lGw ;Demft} fx\u00bf ug]{ $= \t kf\/:kl\/s ;dfgtfsf] ;Ddfg ug{] \t\t\t %= \t ljjfbsf] zflGtk\\\"0f{ lg?k0f ug{] ^= \t kf\/:kl\/s nfesf cfwf\/df Jojxf\/ ug{] \t\t &= \t ;o+ S' t \/fi6;\u00ab \u00aa\\\\3sf] a8fkqkl| t k|lta4 x'g] ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff, sIff !@\t 309","*=\tk~rzLnsf] l;4fGtsf cfwf\/df Jojxf\/ ug]{ \t\t *= \t ljZjzflGtsf] dfGotfnfO{ c\u00aa\\\\uLsf\/ ug]{ (= \t ljutsf ;lGwx\u00bfsf] k'g\/fjnfs] g ub{} hfg] o;\/L gk] fnsf] ;l+ jwfgsf] dd{cg';f\/ gk] fn ;\/sf\/n] bz] sf] ;fje{ fl} dstf \/ efu} fl] ns cv08tfnfO{ lz\/fk] \/ ub}{ s'g} klg b]z;uF kf\/:kl\/s lxt, ;dfgtf \/ nfesf cfwf\/df k~rzLnsf] l;4fGt, ;o+ S' t \/fi6;\u00ab \u00aa\\\\3sf] a8fkq \/ ljZjzflGtsf] dfGotfcg\u00bf' k ljbz] gLlt ;~rfng ub{} cfPsf] 5 . != gk] fn \/ ef\/tlarsf] ;DaGw g]kfnsf] kl\\\" j,{ blIf0fL \/ klZrdL ;Ldfgf ef\/t;uF hf]l8Psf] 5 . gk] fn \/ ef\/tsf lardf vn' f ;Ldfgf 5 . oL bO' { bz] sflardf cflys{ , ;fdflhs, ;f:+ s[lts tyf wfld{s ;DaGw ;lbcfbF} l] v \/xFb} cfPsf] 5 . o;sf ;fy} \/xg;xg, efiffz}nL, hLjgz}nL, snf, ;\u00aa\\\\uLt, klx\/g, ef]hg cflbdf klg oL bO' { bz] sf lardf ;dfgtf kfOG5 . To;}n] gk] fn \/ ef\/tlarsf] ;DaGw axc' foflds :j\u00bfksf] 5 . -s_ ;fdflhs ;f+:s[lts ;DaGw g]kfnL lxGb' tLy{ofqLx\u00bf ef\/tsf rf\/ wfdsf] ofqfdf hfg] \/ ef\/tLo lxGb' tLyo{ fqLx\u00bf kzk' ltgfy, :ju{\u00e5f\/L, d'lStgfy cflb wflds{ Ifq] df tLyo{ fqf ug{ cfpg] u5g{ \\\\ . g]kfnL \/ lxGbL efiffsf] Ps} ;+:s[t d\\\"naf6 cfudg ePsfn] oL bO' { b]zsf] el\\\" dnfO{ ;f+:s[lts PsLs[t el\\\" dsf \u00bfkdf klg lng] ul\/G5 . oL bO' { bz] sf ;LdfIf]qdf a;fa] f; ug]{ gful\/sx\u00bf Pscfk;df ljjfx ug]{ kr| ngn] ubf{ oL b'O{ bz] x\u00bfsf lardf ;fdflhs ;DaGw ku| f9 \/xs] f] 5 . -v_ \/fhgLlts ;DaGw g]kfn ef\/tlarsf] ;DaGw cgfk} rfl\/s \u00bfkdf k\/fk\\\"js{ fnb]lv lyof] eg] cfk} rfl\/s \u00bfkdf;g\\\\ !($& bl] v s\\\"6gLlts ;DaGw sfod u\/L ;fx} fbk{ \\\"0f{ Jojxf\/ ub{} cfPsf] 5 . \/fhgLlts \u00bfkdf g]kfnn] ef\/t;Fu ;wF} :jtGq tyf ;fj{ef}d ;DkGg bz] sf] xl} ;otaf6 ;DaGw \/fVb} cfPsf] 5 . g]kfn ;\/sf\/n] g]kfn \/fi6\u00ab \/ gk] fnL hgtfsf] lxtcg'sn\\\" xg' ] u\/L ef\/t \/ ef\/tLo hgtfsf] lgi7f \/ kl| ta4tfnfO{ ;l' glZrt ug]{ \/ g]kfndf ef\/tsf ;j+ b] gzLn ;\/' Iff ;\/fs] f\/x\u00bfkl| t g]kfn ;\/sf\/n] lg\/Gt\/ tyf k|dfl0ft kl| ta4tfsf] gLlt cjnDag u\/s] f] 5 . g]kfn ;\/sf\/n] ef\/t;uF sf] o:tf] gLltnfO{ ;:+ yfut ugs{ f nflu l\u00e5kIfLo ;+\/rgfx\u00bf lgdf{0f ug{] sfon{ fO{ kf| yldstfdf \/fvs] f] 5 . ;do ;dodf ef\/tsf] pRr \/fhgLlts g]t[Tj gk] fn cfpg] u5{ . To;u} \/L g]kfnsf] \/fhgLlts g]tT[ jaf6 klg ;do ;dodf ef\/tsf] e|d0f x'bF } cfPsf] 5 . o;n] klg oL b'O{ b]zsf lardf \/fhgLlts ;DaGw k|uf9 5 eGg ;lsG5 . tyflk oL b'O{ bz] sf larsf] \/fhgLlts ;DaGw clwsf+z ;do ;fx} fb{k\\\"0f{ \/x] tfklg an] favt ptf\/r9fj xg' ] u\/]sf] klg 5 . 310\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] of]uL lzIff , sIff !@","-u_ cflys{ ;DaGw xfn g]kfndf ;~rflnt ef\/tLo ;xfotfsf s]xL kl\/of]hgfx\u00bf -s_ \t a6' jn gf\/fo0fu9 ;8s lj:tf\/ kl\/of]hgf -v_ \t blIf0fsfnL s'n]vfgL ;8s lj:tf\/ kl\/ofh] gf -u_ \t \/fli6o\u00ab 6\u00abdf ;G] 6\/ lgdf0{ f kl\/of]hgf -3_ \t \/S;f}n lj\/uGh \/n] kl\/of]hgf -\u00aa_ \t dxG] b|gu\/ 6gsk\/' ;8s kl\/ofh] gf sfd jf hflu\/, k;] f Joj;fo tyf cfly{s ;xofu] cfbfg kb| fgn] g]kfn ef\/tsf] cflys{ ;DaGw cToGt} glhssf] 5 . bO' { bz] larsf] vn' f l;dfgf \/ eflifs ;dfgtfsf sf\/0f 7n' f] ;\u00aaV\\\\ ofdf gk] fnLx\u00bf ef\/tdf \/ ef\/tLox\u00bf g]kfndf a;L sfo{ u\/s] f 5g\\\\ . To;n} ] ef\/tn] ljk]|if0f k|fKt ug{] bz] x\u00bfsf] ;ftf}F :yfgdf gk] fn \/xs] f] 5 . g]kfn ef\/t Jofkf\/ tyf kf\/jxg ;lGw lj=;=+ @)#% ;fndf ePsf] lyof] . of] ;lGw lj=;+= @)^% ;fndf ;z+ fw] g \/ lj=;+= @)&# ;fndf gjLs\/0f ePsf] lyof] . To;}u\/L, lj=;+= @)%# ;fndf Jofkf\/ ;lGw ePsf] lyof] . oxL Jofkf\/ ;lGwsf cfwf\/df g]kfnef\/tlardf Jofkfl\/s sf\/f]af\/x\u00bf x'Fb} cfPsf 5 . gk] fnsf nflu cfoft lgoft{ sf] kd| 'v ahf\/ g} ef\/t xf] . cflys{ jif{ @)&%\u00f7&^ df ;;+ f\/sf ljleGg b]zx\u00bfaf6 gk] fnn] cfoft ug{] s'n j:t'x\u00bfdWo] ef\/taf6 ^$=) k|ltzt cfoft u\/s] f] 5 eg] ;;+ f\/sf ljleGg bz] x\u00bfdf gk] fnn] lgof{t ug{] j:t'x\u00bfdWo] ef\/tdf dfq ^#=) kl| tzt lgof{t u\/]sf] lyof] . gk] fnn] ef\/taf6 cfoft ug]{ k|dv' j:t'x\u00bfdf k6] f\u00ab ]lnod kbfy{, ;jf\/L ;fwg, :k]o\/ kf6\\\\;,{ d]l;g\/L ;fdfg, cfi} fwL, ljB'tLo pks\/0f, vfBfGo cflb x'g eg] gk] fnn] ef\/tdf lgof{t ug]{ k|d'v j:t'x\u00bfdf tof\/L kf;] fs, h6' , wfuf], h:tf kftf, kf]ln:6\/ wfuf], 6S] ;6fON;, s[lifhGo j:tx' \u00bf cflb x'g\\\\ . g]kfn \/ ef\/tsf lardf cflys{ ;xof]u cfbfg kb| fg x'g] u5{ . g]kfnn] ef\/tnfO{ cK7\\\\of\/f] k\/s] f] ;dodf ;xof]u ub}{ cfPsf] 5 eg] ef\/tn] klg gk] fnsf nflu ljsf; lgdf0{ fsf ;fy} cGo If]qdf ;xofu] ub}{ cfPsf] 5 . ;g\\\\ !(%! b]lv g]kfn ef\/t cfly{s ;xof]u sfo{jm| dsf] ;'? ePsf] lyof] . of] sfo{jm| dsf] p2Z] o g]kfn ;\/sf\/sf] cflys{ ljsf;sf k|of;x\u00bfdf ;xofu] ug]{ \/x]sf] 5 . ef\/tn] gk] fnsf] cflys{ ljsf;sf nflu ;fgf :t\/sf sl\/j $&$ \/ demf}nf tyf 7'nf :t\/sf sl\/j #^ u\/L %!) kl\/ofh] gfx\u00bfdf cfly{s ;xof]u ul\/\/xs] f] 5 . To;}u\/L g]kfnsf nflu j}b]lzs k|ToIf nufgLdf klg ef\/tsf] e\\\"ldsf pRr \/x]sf] 5 . g]kfn \/fi6\u00ab a\u00aa} s\\\\ -@)@)_ sf] tYof\u00aas\\\\ sf cg';f\/ ;g\\\\ @)!* df sn' jb} l] zs k|ToIf nufgLdWo] ef\/tsf] !(=* kl| tzt lx:;f \/x]sf] lyof] . pSt jifs{ f nflu b]zut \u00bfkdf of] tYof\u00aas\\\\ ;ae} Gbf pRr xf] . @= gk] fn \/ rLglarsf] ;DaGw rLg gk] fnsf] pQ\/L ee\\\" fudf cjl:yt l5d]sL b]z xf] . ef}uf]lns hl6ntfn] ;xh \u00bfkdf ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff, sIff !@\t 311",";8sdfu{af6 cfjft hfjft ug{ sx] L sl7gfOx\u00bf \/xs] f 5g\\\\ . oL b'O{ bz] sf lardf eflifs, ;fdflhs tyf ;f+:sl[ ts leGgtfx\u00bf klg \/xs] f 5g\\\\ . To;}n] nfdf] ;do;Dd gk] fn rLglarsf] ;DaGw cfk} rfl\/s tyf ;\/sf\/L :t\/df dfq ;Lldt lyof] . t\/ kl5Nnf] ;dodf oL ;DaGwx\u00bfnfO{ hg:t\/df klg lj:tf\/ ePsf] 5 . -s_ ;fdflhs ;f:+ s[lts ;DaGw gk] fn rLglarsf] ;fdflhs tyf ;f:+ s[lts ;DaGw k\/fkj\\\" s{ fnbl] v \/xFb} cfPsf] 5 . &cf+} ztfAbLdf gk] fnsL \/fhs'df\/L es[ 6' Lsf] ljjfx ltAatsf ;df| 6 ;\u00aa| r\\\\ \u00aa uDkf;] Fu ePsf] lyof] . g]kfnL leIf' tyf lj\u00e5fg a4' eb| %cf+} ztfAbLsf] ;?' df, gk] fnL l;Nksf\/ c\/lgsf] !!cf}+ ztfAbLsf] pQ\/f4d{ f rLgsf] ed| 0f u\/]sf lyP . To;u} \/L lhg zf;gsf] kfnfdf lrlgofF leIf' dGt kmf lhofg \/ hf6f zf;gsf kfnfdf lrlgofF leIf' d\u00aa\\\\s hc' fg g]kfn e|d0fdf cfPsf lyP . oL b'O{ b]zsf] ;LdfIf]qdf a;f]af; ug]{ dflg;x\u00bf Pscfk;df jj} flxs ;DaGw klg sfod x'g] u\/s] f] 5 . o;sf ;fy} pgLx\u00bf Pscsfs{ f] 3\/kl\/jf\/ tyf ;dfhdf hfgc] fpg] klg u5g{ \\\\ . o:tf] ;DaGwnfO{ hg:t\/df cem Jofks agfpg] k|of;x\u00bf bj' } b]zx\u00bfaf6 eO\/x]sf 5g\\\\ . jt{dfg ;dodf g]kfndf ko{6s cfjfudgsf] lx;fan] rLg rfy} f] b]z xf] . g]kfn ;\/sf\/ cyd{ Gqfno -@)&*_ sf cg;' f\/ ;g\\\\ @)@) df g]kfndf *=$ k|ltzt ko6{ sx\u00bf rLgaf6 cfPsf lyP . uf}td a4' sf] hGd:yn nl' DagLnufot cGo Ifq] sf] ed|0fsf nflu lrlgofF ko6{ sx\u00bf g]kfn cfpg] u5g{ \\\\ . rLg ;\/sf\/n] g]kfnsf] lzIff Ifq] sf] ljsf; h:t}M k':tsfonosf] ljsf; tyf lj:tf\/ ug{, lzIf0f ;+:yfsf ejgx\u00bf lgdf{0f ug{ cflb h:tf nflu 7'nf] \/sd ;xof]u ul\/\/xs] f] 5 . gk] fnLx\u00bfnfO{ pRr lzIff cWoogsf nflu rLgsf ljZjljBfnox\u00bfdf 5fqjl[ Qsf] Joj:yf ul\/Psf] 5 . rLgn] ljBfno tyf ljZjljBfnosf lzIfs tyf ljBfyLn{ fO{ rLgsf] ed| 0fsf nflu lgdGq0ff ub}{ cfPsf] 5 . rLgdf gk] fnL efiffsf] cWoog cWofkg x'g] u5{ . g]kfnL efiff lzIf0fsf nflu lqej' g ljZjljBfnon] lzIfs k7fpFb} cfPsf] 5 . g]kfndf klg lrlgofF efiff cWoog ug]{sf] ;\u00aaV\\\\ of al9\/xs] f] 5 . -v_ \/fhgLlts ;DaGw g]kfnn] cfk} rfl\/s \u00bfkdf rLg;uF ;g\\\\ !(%% b]lv s\\\"6gLlts ;DaGw sfod u\/L ;f}xfb{k\\\"0f{ Jojxf\/ ub}{ cfPsf] 5 . g]kfnn] rLg;uF ;fj{efd} ;dfgtf, kf\/:kl\/s ;Ddfg, ljZjf;, ;b\\\\efj \/ ;dembf\/Lsf cfwf\/df ;DaGw \/fVb} cfPsf] 5 . g]kfnsf nflu lrlgofF b'tfjf;sf cg;' f\/oL b'O{ bz] x\u00bfPs csfn{ fO{ slxNn} wDSofpbF }gg, rf6] k'\u00a5ofpbg} g\\\\ \/ z\u00aas\\\\ f ub}{gg\\\\ . o;sf ;fy} oL ;wF} Ps csf{nfO{ ;Ddfg u5{g\\\\, ljZjf; u5g{ \\\\ \/ ;xofu] u5g{ \\\\ . rLgn] cjnDag ub}{ cfPsf] Ps rLg gLltnfO{ gk] fnn] ;w}F cfTd;ft\\\\ u\/]sf] 5 . ;do ;dodf rLgsf] pRr \/fhgLlts gt] T[ j g]kfn cfpg] u5{g\\\\ . To;}u\/L gk] fnsf] \/fhgLlts g]tT[ jaf6 klg ;do ;dodf rLgsf] e|d0f xF'b} cfPsf] 5 . o;n] klg oL b'O{ b]zsf lardf \/fhgLlts ;DaGw k|uf9 5 eGg ;lsG5 . \/fhgLlts \u00bfkdf bj' } b]zn] Ps csfs{ f] cfGtl\/s dfldnfdf s'g} x:tIf]k gug{] gLlt cjnDag u\/s] f 5g\\\\ . 312\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff , sIff !@","-u_ cfly{s ;DaGw rLg gk] fnsf] bf];f| ] 7n' f] Jofkfl\/s ;femb] f\/ xf] . g]kfn \/ rLglarsf] cfly{s ;DaGw k'\/fgf] 5 . Oltxf;df g]kfnsf] pQ\/L ;Ldfaf6 gk] fnLx\u00bf rLgsf] :jzfl;t Ifq] ltAatdf gg' , ;g' , pg h:tf j:tx' \u00bf vl\/b ug{ \/ ltAatLx\u00bf gk] fnsf] pQ\/L Ifq] df \/xs] f ahf\/df vfBfGg vl\/b ug{ hfg] cfpg] rng lyof] . cflys{ jif{ @)&%\u00f7&^ df g]kfnsf] sn' cfoftdWo] rLgaf6 dfq @@=^( kl| tzt \/ sn' lgof{tdWo] rLgdf dfq @=@& k|ltzt ePsf] lyof] .gk] fn rLg s6\\\" gLlts ;DaGw sfod ePkZrft\\\\ gk] fnn] rLgaf6 yk' }| cflys{ nfe lnPsf] 5 . g]kfn rLglarsf] klxnf] cflys{ ;xofu] ;Demf}tf lj=;+= @)!# cflZjg !^ -cS6fa] \/ !, !(%^_ df x:tfIf\/ ePsf] lyof] . lj=;+= @)#) -;g\\\\ !(*)_ sf] bzssf] dWobl] v lrlgofF ;\/sf\/n] cfly{s \/ kf| ljlws ;xof]u sfoj{ m| dcGtu{t gk] fn ;\/sf\/nfO{ cg'bfg ;xofu] lbg] afrf ul\/\/xs] f] 5 . rLgn] g]kfnnfO{ cgb' fg, AofhdS' t C0f \/ ;x'lnot C0fsf \u00bfkdf ;xofu] ub}{ cfPsf] 5 . xfn gk] fndf ;~rflnt lrlgofF ;xfotfsf s]xL kl\/ofh] gfx\u00bf dflyNnf] lqz'nL xfO8f\u00ab k] fj\/ kl\/of]hgf sf7df8fF} rj|mky ;w' f\/ kl\/of]hgf kfv] \/f cGt\/fl{ i6o\u00ab Po\/kf]6{ lgdf0f{ kl\/of]hgf :ofK?aF];L \/;j' fu9L ;8s :t\/fG] glt kl\/ofh] gf l;len c:ktfn :t\/fG] glt kl\/of]hgf sfb] f\/L \/fhdfu{ :t\/fG] glt sfoj{ |md e\/] L aaO{ 8fOe;{g axp' 2Z] o kl\/ofh] gf o;sf cnjf gk] fn rLg cGt\/;\/sf\/L cfly{s \/ Jofkf\/ ;ldlt, sl[ if ;xof]usf nflu g]kfn rLg ;+oS' t ;ldlt, ;Ldf sfgg' k|jtg{ ;xofu] , ;Ldf zN' s a7} s, ;o+ S' t ko6{ g ;dGjo ;ldlt, gk] fn rLgsf] ltAat Jofkf\/ ;xof]u ;ldlt, phf{ ;xof]u ;+oGq, g]kfn rLg ;xofu] sfo{jm| d \/ kl\/of]hgf sfof{Gjog ;xof]usf nflu ;+oGq cflb y'k|} ;DaGwx\u00bf \/x]sf 5g\\\\ . rLg\u00e5f\/f k|:yfljt axp' 2Z] o j]N6 \/f]8 cjwf\/0ffdf gk] fn klg ;dfjz] ePsf] 5 . g]kfnn] lj=;+= @)&! -;g\\\\ @)!$_ df ;4} flGts ;xdlt, lj=;=+ @)&# -;g\\\\ @)!^_ df 6f\u00ab lGh6 6f\u00ab G;kf]6 Plud| ]G6df ;xdlt \/ lj=;=+ @)&$ -;g\\\\ @)!&_ df o; cjwf\/0ffdf x:tfIf\/ u\/s] f] 5 . olb o; kl\/ofh] gfdfkm{t g]kfnn] \/]nj] sgl] S6le6LnfO{ tof\/ ug{ ;Sof] eg] ljZj;Fu hf]l8g] dfs} f k|fKt x'g] 5 . kmn:j\u00bfk ;d\u203a' ;uF g]kfnsf] ;f]em} ;Dks{ x'g]5 . o;sf ;fyg} k] fnn] t;] |f] dn' 's;uF sf] Jofkf\/sf nflu ;u' d kf\/jxg ;DaGw ljsf; ug{ rLg ;\/sf\/;Fu ;Demf}tf u\/]sf] 5 . o;n] oL bO' { b]zsf] ;DaGw cem pRr :t\/df k\u00a5' ofPsf] 5 . gk] fndf ePsf] k|ToIf jb} ]lzs nufgLsf] lx;fan] rLg ;ae} Gbf 7'nf] ;f| t] xf] . ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff, sIff !@\t 313","lj|mofsnfkx\u00bf -s_ \t sIffdf \/xs] f ;fyLx\u00bfsf lardf kfrF kfFr hgfsf] ;dx\\\" agfpg'xf;] \\\\ \/ ljleGg ;f| ]t ;fdu|Lx\u00bfsf] cWoog u\/L g]kfn ef\/t tyf gk] fn rLglarsf] ;DaGwsf af\/d] f sIffdf 5nkmn ugx'{ f];\\\\ . cEof; != \t tn lbOPsf k|Zgsf pQ\/ lbgx' f];\\\\ M \t -s_ \t g]kfnsf] ;+ljwfgdf plNnlvt ljb]z gLltx\u00bfdWo] s'g} Ps a'bF f pNnv] ugx'{ f];\\\\ . \t -v_ \t g]kfnsf] ;\/sf\/n] to u\/]sf ljb]z gLltx\u00bfdWo] sg' } bO' { a'Fbf pNnv] ug'{xf];\\\\ . \t -u_\t g]kfn\u2013ef\/t aLrsf] cfly{s ;DaGwsf] ;ldIff ug'{xf];\\\\ . \t -3_\t g]kfn\u2013ef\/t aLrsf] \/fhg}lts ;DaGwsf] pNnv] ug'{xf];\\\\ . \t -\u00aa_\t g]kfn\u2013rLg aLrsf] \/fhg}lts ;DaGwsf] JofVof ugx{' f];\\\\ . \t -r_\t gk] fn\u2013rLg aLrsf] cflys{ ;DaGwsf] dV' o ljzi] ftf k|:t't ug{'xf;] \\\\ . \t -5_\t g]kfnsf] k\/\/fi6\u00ab gLltsf cfwf\/x? pbfx\/0f;lxt JofVof ugx'{ f;] \\\\ . 314\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff , sIff !@","# g]kfnsf] cGt\/f{li6o\u00ab ;DaGw kf7 M kl\/ro bf;] f| ] ljZj o'4eGbf klxn] l;ldt bz] x?sf] lardf dfq cfly{s ;xofu] , C0f, cg'bfg 1cflb kr| ngdf lyof] . lj=;=+ @))) -;g\\\\ !(%)_ sf] bzsdf ha ;;+ f\/sf clwsf+z bz] x\u00bf pklgjz] af6 d'St eP ta cflys{ ljsf;, ;DkGgtf, pTkfbg, k|ljlw cflb o'\/f]k, cdl] \/sf, hfkfg, ?; cflb bz] x\u00bfdf \/ ul\/aL, cefj, k5f}6]kg, clzIff tyf hg;\u00aa\\\\Vofsf] 7'nf] lx:;f Pl;ofdf \/xg k'Uof] . o:tf] cj:yfdf cflys{ \u00bfkdf zlStzfnL bz] x\u00bfn] ljZj ahf\/nfO{ cf\u02c6gf] kxFr' aflx\/ hfg glbg cflys{ ;xofu] , cgb' fg, C0f cflbsf] k|rng ;'? u\/]sf lyP . g]kfn \/ ljZjlarsf] ;DaGw lj=;+= @))) -;g\\\\ !(%)_ sf] bzskZrft\\\\ ;;+ f\/df cfly{s pbf\/Ls\/0f, lghLs\/0f \/ ljZjJofkLs\/0f cjwf\/0ffsf] ;?' cft ePsf] xf] . ljZj a}\u00aas\\\\ \/ cGt\/f{li6\u00abo db' |fsfi] fn] ;\/+ rgfut ;dfofh] gsf sfoj{ m| dx\u00bf NofPkZrft\\\\ g]kfnn] klg pgLx\u00bfsf] ;t{x\u00bf dfGb} lj=;+= @)#) -;g\\\\ !(*)_ sf] bzsb]lv cflys{ C0f ;xofu] lng yfns] f] xf] . g]kfnn] lj=;+= @))* -;g\\\\ !(%!_ df klxnf] k6s cdl] \/sfaf6 @,))) cd]l\/sL 8n\/ gub ;xofu] k|fKt u\/s] f] lyof] . ha gk] fnn] ljZj Jofkf\/ ;\u00aa\\\\u7gsf] ;b:otf lnof] \/ ljZj a\u00aa} s\\\\ \/ cGt\/f{li6\u00abo db' |f sfi] fsf ;t{x\u00bf k\\\"\/f u\/L C0f lng yfNof] ta gk] fn klg ljZj ;db' fo;Fu k|ToIf \u00bfkdf hf]l8Psf] 5 . gk] fnn] sn' ljZj Jofkf\/sf] sl\/j )=! kl| tzt dfq cz+ cfu] 6s] f eP tfklg o;n] xfn ljZjsf sl\/j !%) d'n'sx\u00bf;Fu Jofkfl\/s ;DaGw sfod u\/s] f] 5 . tL d'n'sx\u00bfdWo] clwsfz+ ljZj Jofkf\/ ;\u00aa\\\\u7gsf] ;b:o eO;s]sf 5g\\\\ . vf;u\/L lj=;=+ @)$) -;g\\\\ !(()_ sf] bzsdf ljZje\/ 5fPsf] cfly{s pbf\/Ls\/0f \/ e\\\"d08nLs\/0fsf] k|efjaf6 gk] fn klg c5t' f] \/xg ;sg] . ljZjJofkf\/ ;\u00aa\\\\u7gsf] ;b:otfsf nflu g]kfnn] ljlwjt\\\\ cfj]bg lj=;+= @)%% -;g\\\\ !((*_ df u\/]sf] lyof] t\/ lj=;+= @)^) efb| @% -;]K6D] a\/ !!, @))#_ df !$* cf}F ljZjJofkf\/ ;\u00aau\\\\ 7gsf] ;b:otf lnPsf] lyof] . gk] fnsf] lj=;=+ !*&# -;g\\\\ !*!^_ df an] fot;Fusf] s6\\\" gLlts ;DaGw tyf lj=;=+ !*&# -;g\\\\ !*!^_ sf] ;'uf}nL ;lGwkZrft\\\\ cGt\/f{li6o\u00ab ;DaGwn] gofF lbzf lnPsf] xf] . vf;u\/L, lj=;=+ @))& sf] \/fhgLlts kl\/jtg{ kZrft\\\\ cGt\/fl{ i6o\u00ab hut;\\\\ uF s\\\"6gLlts ;DaGwsf] lj:tf\/, ;+oS' t \/fi6\u00ab;\u00aa3\\\\ nufot c;n+ Ug cfGbfn] g h:tf axk' IfLo d~rdf ;lj|mo pkl:ylt, ;femf lxtsf ljifodf ljsf;f]Gd'v, cNkljsl;t, e\\\"kl\/jl] i6t d'n'sx\u00bf;uF ;xsfo{ lj:tf\/ tyf If]qLo ;xof]udf ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] of]uL lzIff, sIff !@\t 315","cj4tf ;?' ePsf] kfOG5 . g]kfn \/ ljZj:t\/sf ;\u00aau\\\\ 7gx\u00bflarsf] ;DaGw gk] fnn] \/fli6o\u00ab lxtsf cfwf\/ et\\\" p2Z] o kf| Kt ug]{ ;+:yfx\u00bf ;b:otf ldlt bl[ i6sf0] faf6 cGt\/fl{ i6o\u00ab ;o+ S' t \/fi6\u00ab;\u00aa3\\\\ !(%% ;DaGw agfpbF } cfPsf] 5 . cGt\/f{li6\u00abo db' f| sfi] f !(^! gk] fnsf] cfly{s s\\\"6gLlt ljZj a\u00aa} \\\\s !(^! dn\\\" et\\\" \u00bfkdf cGt\/f{li6o\u00ab Pl;ofnL ljsf; a}\u00aas\\\\ !(^^ ljZj Jofkf\/ ;\u00aa\\\\u7g @))# cfly{s ;DaGwnfO{ dn' s' sf] ljZj :jf:Yo ;\u00aa\\\\u7g @))$ ;+j[l4 \/ ljsf;df kl\/rfng ug]{ lbzfdf sl] Gbt| \/x]sf] 5 . ;l+ jwfg\u00e5f\/f lgbl]{ zt cGt\/fl{ i6\u00abo ;DaGwsf] 9frF fleq \/xL clt sd ljsl;t d'n'saf6 ljsf;f]Gdv' dn' s' df :t\/fG] glt xg' ], lbuf] ljsf;sf nIox\u00bf \/ \/fli6o\u00ab ;fF]r xfl;n ug{]tkm{ g]kfnsf] cGt\/fl{ i6\u00abo ;DaGw \/x]sf] 5 . g]kfnn] lj=;=+ @)&& ;fn;Dddf !&) b]zx\u00bf;Fu s\\\"6gLlts ;DaGw sfod u\/L ljbz] sf ljleGg #( :yfgdf cfjf;Lo s\\\"6gLlts lgof]u lj|mofzLn u\/s] f] 5 . g]kfnn] df}lns zflGt kl| jm| ofdf k|jz] u\/];uF } k|fKt pknlAwsf] :yfloTjaf6 l\u00e5kIfLo, Ifq] Lo tyf axk' IfLo ;Demf}tfaf6 cGt\/f{li6\u00abo ahf\/df ;xh kj| z] nfO{ cem alnof] agfpbF } cfPsf] 5 . g]kfn \/ Ifq] Lo tyf j}lZjs ;\u00aa\\\\u7glarsf] ;DaGw ljZjsf dfgj hfltsf] nfdf] ;dosf] k|of;af6 jtd{ fg ;;+ f\/sf] cflys{ , ;fdflhs tyf cGo ;a} vfn] ljsf;x\u00bf kf| Kt ePsf x'g\\\\ . cfly{s ljsf;sf b[li6sf]0fn] ;;+ f\/sf ;a} \/fi6\u00abx\u00bf ;dfg 5g} g\\\\ . h'g \/fi6\u00abx\u00bfn] pRr cflys{ ljsf; u\/s] f 5g\\\\ . ltgLx\u00bfn] Oltxf;df cGo \/fi6x\u00ab \u00bfaf6 cflys{ ;xof]u lnPsf] kfOG5 . jm| dzM b]zx\u00bf cf\u02c6gf] cg'sn\\\" sf Ifq] Lo tyf jl} Zjs ;\u00aau\\\\ 7gx\u00bfdf cfj4 xg' yfn] . ;;+ f\/df ;ae} Gbf k'\/fgf] If]qLo ;\u00aa\\\\u7g cdl] \/sg g]kfn;u\u201c l\u00e5kIfLo s\\\"6gLlts ;DaGw ePsf kd| 'v b]zx\u00bf bz] -k\/' fgf_ ldlt bz] -gof_F ldlt b]z -;fs{_ ldlt ;+oS' t clw\/fHo !*!^ df8u:s\/ @)!* ef\/t !($& ;+oS' t \/fHo !($& ;'l\/gfd @)!* >Ln\u00aas\\\\ f !(%& cd]l\/sf kmf| G; !($( 6f]uf] @)!( kfls:tfg !(^) rLg !(%% PSo6fl] \/on u'Og]cf @)!( ckmuflg:tfg !(^! ?; !(%^ P:jfl6gL @)!( a\u00aau\\\\ nfbz] !(&@ hfkfg !(%^ ;G] 6 nl' sof @)!( dflNbE; !(*) l:jh\/NofG8 !(%^ 3fgf @)!( e'6fg !(*# 316\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff , sIff !@","\/fHox\u00bfsf] ;\u00aa\\\\u7g (Organization of American States - OAS) xf] . o;sf] :yfkgf ;g\\\\ !**( df ePsf] lyof] . xfn o;sf :yfoL ;b:o \/fi6x\u00ab \u00bf #% cf6] f \/x]sf 5g\\\\ . To;}u\/L, ;g\\\\ !($% :yflkt o'\/fl] kog o'lgogleq xfn @*\/fi6\u00abx\u00bf cfa4 5g\\\\ eg] lj=;=+ @))@ -;g\\\\ !(*%_ df :yflkt ;fs{ ;\u00aa\\\\u7gdf g]kfn;lxt cf7 ;b:o \/fi6\u00abx\u00bf cfa4 5g\\\\ . oxfF sx] L If]qLo ;\u00aau\\\\ 7g \/ s]xL j}lZjs ;\u00aau\\\\ 7gx\u00bfsf] ;\u00aal\\\\ IfKt ljj\/0f pNn]v ul\/Psf] 5 . blIf0f Pl;ofnL Ifq] Lo ;xofu] ;\u00aa\\\\u7g -:ffs_{ South Asian Association for Regional Co-operation ;fs{sf] cjwf\/0ff blIf0f Pl;ofsf cf7 \/fi6\u00abx\u00bf g]kfn, ef\/t, kfls:tfg, a\u00aa\\\\unfbz] , >Ln\u00aas\\\\ f, e6' fg, dflNbE; \/ ckmuflg:tfg ;fss{ f ;b:o xg' \\\\ eg] o;sf koj{ ]Ifs \/fi6\u00abx\u00bf rLg, hfkfg, o'\/f]lkog ;\u00aa3\\\\ , blIf0f sf]l\/of, cdl] \/sf, c:6\u00ab]lnof, O\/fg, df}l\/;; \/ Dofgdf\/ x'g\\\\ . ;fss{ f] :yfkgf lj=;+= @)$@ d\u00aa\\\\l;\/ @# -;g\\\\ !(*% l8;]Da\/ *_ df 9fsf ;Dd]ngaf6 ePsf] xf] . ;fss{ f] :yfkgf sfndf ckmuflg:tfgafx]ssf ;ft \/fi6x\u00ab \u00bf ;xefuL lyP eg] lj=;=+ @)^@ -;g\\\\ @))%_df ckmuflg:tfgn] ;b:otf lnPsf] lyof] . ;fs{ \/fi6\u00abx\u00bfdWo] g]kfn, e'6fg \/ ckmuflg:tfg ek\\\" l\/jl] i7t \/fi6\u00ab xg' \\\\ eg] >Ln\u00aa\\\\sf \/ dflNbE; lardf \/xs] f 5g\\\\ . ;fs{ \/fi6d\u00ab Wo] ;ae} Gbf 7'nf] ef\/t \/ ;a}eGbf ;fgf] dflNbE; xf] . ;fss{ f ;a} \/fi6\u00abx\u00bfdf ef}uf]lns, wfld{s, eflifs, hftLo, n}l\u00aau\\\\ s, ;fdflhs kl\/j]zdf ljljwtf 5 . lj=;+= @)&! -;g\\\\ @)!$_ df ;fs{sf] c7f\/fF} lzv\/ ;Dd]ng sf7df8fF}df ePsf] lyof] . lzv\/ ;Dd]ngsf] cWoIftf ;b:o \/fi6x\u00ab \u00bfn] jm| lds \u00bfkdf u5g{ \\\\ . ;fs{sf] ;lrjfno g]kfnsf] \/fhwfgL sf7df8fF}df 5 . ;fs{sf] p2Z] o ;fss{ f] p2Z] o blIf0f Pl;ofsf hgtfsf] lxtsf] j[l4 ug{,' ;fdl\\\" xs cfTdlge\/{ tfnfO{ ;'b9[ kfg{', ljleGg Ifq] df ;ljm| o ;xof]u \/ cfk;L ;xofu] nfO{ a9fjf lbg' \/ cGt\/f{li6\u00abo tyf If]qLo ;\u00aa\\\\u7gx\u00bf;uF ;xsfo{ ug{' \/xs] f] 5 . ;fss{ f l;4fGt ;fs{ \/fi6x\u00ab \u00bfn] Pscfk;df ug{] Jojxf\/x\u00bf kfFr l;4fGtdf cfwfl\/t 5g\\\\ . ;fje{ fd} ;dfgtf, Ifq] Lo cv08tf, \/fhgLlts :jtGqtf, ;b:o bz] sf] cfGtl\/s dfldnfdf x:tIf]k gug]{ \/ cfk;L lxt kj| w{g ug'{ x'g\\\\ . ;fss{ f ;xsfo{sf Ifq] x\u00bf ;fs{sf ;xsfos{ f Ifq] x\u00bf !$ cf6] f \/xs] f 5g\\\\ h;nfO{ lgDgfg;' f\/ bv] fOPsf] 5 M ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff, sIff !@\t 317","!= sl[ if \/ uf| dL0f ljsf; \t @= phf{ \t\t#= ;\\\"rgf, ;~rf\/ \/ ldl8of $= nufgL kj| w{g \t\t %= lzIff \/ ;:+ s[lt \t ^= jftfj\/0f &= ul\/aL lgjf\/0f \t\t *= ;fdflhs ljsf; \t (= afof]6]Sgfn] f]hL !)= ko{6g \t\t\t !!= zflGt \/ ;\/' Iff \t !@= cfly{s, Jofkf\/ \/ ljQ !#= lj1fg \/ k|ljlw\t\t !$= hg;Dks{ blIf0f Pl;ofnL If]qLo :jtGq Jofkf\/ If]q South Asian Free Trade Area-SAFTA ;fkm6\\\\ fsf] cjwf\/0ff kfls:tfgsf] \/fhwfgL O:nfdfjfbdf lj=;=+ @)^) kf}if @)\u2013@@ (6-7 January 2004) df ;DkGg ;fss{ f] afxf| F} lzv\/ ;Ddn] gaf6 ;fkm6\\\\ f ;Demf}tf cg'dfb] g ePsf] xf] . ;fkm\\\\6fdf ;fs{sf cf7 \/fi6x\u00ab \u00bf \/xs] f 5g\\\\ . ;fje{ fl} dstf, ;dfgtf, :jtGqtf \/ \/fHosf] Ifq] Lo cv08tfsf] ;Ddfg ub}{ ;fs{ dn' s' sf hgtfsf] lxtsf nflu o; Ifq] sf] Jofkf\/ \/ ljsf;sf] ;DefJotfnfO{ clwstd\\\\ agfpg cGt\/;fs{ Ifq] sf] cflys{ ;xofu] nfO{ ;b[ 9Ls\/0f ug]{ k|lta4tf :j\u00bfk ;fkm6\\\\ f NofOPsf] xf] . o;n] :jtGq Jofkf\/;DaGwL k|lta4tfn] ;dx\\\" leq a;s] f ;b:o \/fi6\u00abnfO{ cj;\/ kb| fg ul\/\/xs] f] x'G5 . ;fkm6\\\\ fsf p2Z] ox\u00bf ;fkm6\\\\ fn] lgDglnlvt tl\/sfn] ;b:o \/fi6x\u00ab \u00bflarsf] cfk;L cflys{ ;xof]u \/ Jofkf\/ j[l4 tyf kj| wg{ ug{] p2]Zo \/fv]sf] 5 M -s_ \t;b:o \/fi6\u00abx\u00bflar j:t'sf] cGt\/;Ldf cfjfudgdf cj\/f]w x6fP\/ ;\/nLs\/0f ug]{ -v_ \t:jtGq Jofkf\/ Ifq] df :jR5 k|lt:kwf{nfO{ k|f]T;fxg ug]{ -u_ \t;Demft} fsf] sfofG{ jogsf nflu k|efjsf\/L ;o+ Gq :yfkgf ug{] -3_ \tk\/:k\/ nfesf] lj:tf\/ \/ jl[ 4af6 c\u00bf yk Ifq] Lo ;xofu] sf nflu cfjZos ;\/+ rgf tof\/ ug]{ ;fkm\\\\6fsf l;4fGtx\u00bf != \t ;b:o \/fi6\u00abx\u00bfdf x'g] j:t' \/ ;fdfgsf] cf];f\/ k;f\/nfO{ ;xhLs\/0f ub{} Jofkf\/;uF ;DalGwt Jojwfgx\u00bfnfO{ x6fpg] @= \t ;b:o \/fi6\u00abx\u00bfsf] ;du| \/ ;dfgk' flts kmfObfnfO{ ;'lglZrt ub{} vn' f Jofkf\/ Ifq] df :j:y k|lt:kwf{sf] jftfj\/0fnfO{ k|jw{g ug]{ 318\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff , sIff !@","#= \t ;Demf}tfsf] sfof{Gjog \/ o;af6 kg]{ k|efjsf] cWoogsf nflu tyf ;+oS' t kz| f;g Pjd\\\\ ljjfb ;dfwfgsf nflu ;d]t k|efjsf\/L k4lt agfpg] $= \t k:| tt' ;Demft} faf6 xg' ] cfk;L nfenfO{ a9fjf \/ lj:tf\/ ug{ yk If]qLo ;xof]usf vfsf tof\/ ug{] ;fkm6\\\\ fsf] kmfObfx\u00bf != \t cGt\/Ifq] Lo Jofkf\/ lj:tf\/\u00e5f\/f ;b:o \/fi6x\u00ab \u00bfn] pTkfbg jl[ 4 u\/L t'ngfTds nfe k|fKt ug{ ;S5g\\\\ . @= \t ;b:o \/fi6\u00abx\u00bflar ljlzi6Ls\/0fsf] nfe k|fKt x'g ;S5 . #= \t eG;f\/ tyf u}\/eG;f\/;DaGwL cj\/f]w 36\\\\g uO,{ cGt\/Ifq] Lo Jofkf\/df jl[ 4 xG' 5 . $= \t ljsl;t \/fi6x\u00ab \u00bf\u00e5f\/f cGt\/fl{ i6o\u00ab ahf\/df NofOg] kl| ts\\\"ntfx\u00bf lj?4 ;fdl\\\" xs cfjfh p7fpg ;Sg] 5g\\\\ . %= \t ljlzi6ttfn] pTkfbgdf lj:tf\/ x'gs' f ;fy} clws afx\\\\o nufgL cfslift{ x'g ;S5 . ^= \t o; Ifq] df pknAw ;fwg tyf ;f| ]tsf] clwstd pkof]u x'G5 . ;fkm6\\\\ fsf] rg' ft} Lx\u00bf !=\t :jtGq Jofkf\/;DaGwL kf| jwfgn] 7'nf \/fi6\u00abx\u00bf clws nfe lng ;Sg] cj:yfdf k'U5g\\\\ eg] csf{lt\/ To;sf] Hofbf ef\/ ;fgf \/fi6x\u00ab \u00bfn] axg ug'{kg]{ xG' 5 . @=\t ;fgf \/fi6x\u00ab \u00bfn] cf\u02c6gf pTkfbgnfO{ 7'nf \/fi6x\u00ab \u00bfsf pTkfbglar kl| t:kwfT{ ds l:yltdf n}hfg'kg{] x'bF f ahf\/ ud' fpgF 'kg{] cj:yf bv] fkg{ ;Sb5 . ;fy} cf\u02c6gf] b]zsf] pTkfbgdf ljlzi6tf kf| Kt ug{ 7'nf] nufgL \/ ;do nufpg'kb5{ . laD:6]s BIMSTEC laD:6s] sf] cjwf\/0ff axI' f]qLo kf| ljlws \/ cfly{s ;xofu] sf nflu a\u00aau\\\\ fnsf] vf8L kxn laD:6s] (The Bay of Bengal Initiative for Multi-Sectoral Technical and Economic Co-operation - BIMSTEC) sf] :yfkgf lj=;=+ @)%$ -;g\\\\ !((&_ df a}\u00aas\\\\ sdf ePsf] lyof] . blIf0f Pl;of \/ blIf0f k\\\"j{ Pl;ofsf ;ft \/fi6x\u00ab \u00bf a\u00aau\\\\ nfb]z, ef\/t, >Ln\u00aa\\\\sf, yfONofG8, e'6fg, Dofgdf\/ \/ gk] fn o;sf ;b:o \/fi6\u00abx\u00bf x'g\\\\ . kf| \/Dedf rf\/ ;b:o \/fi6x\u00ab \u00bf a\u00aau\\\\ nfb]z, ef\/t, >Ln\u00aa\\\\sf \/ yfONofG8 ldn]\/ lj=;=+ @)%$ k';& -@@ l8;]Da\/ !((&_ df \u00e6a\u00aa\\\\unfb]z, ef\/t, >Ln\u00aa\\\\sf \/ yfONofG8 cfly{s ;xof]u gfds ;:+ yfsf] :yfkgf u\/s] f lyP . Toltan] f o;sf] 5f6] s\/L gfd 'BIST-EC' lyof] . lj=;+= @)%$ -;g\\\\ !((&_ df g} Dofgdf\/n] o;sf] ;b:otf lnPsf] lyof] . lj=;=+ @)^! -;g\\\\ @))$_ df gk] fn \/ e6' fg klg o;sf] ;b:o ag]kl5 o;sf] gfd kl\/jt{g u\/L ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] of]uL lzIff, sIff !@\t 319","BIMSTEC \/flvPsf] lyof] . oL \/fi6x\u00ab \u00bf ljZjsf ;fd' Pp6f cnu klxrfgsf ;fy pkl:yt 5g\\\\ . lsgls oL \/fi6d\u00ab f sl\/a !=% lalnog jf ljZj hg;\u00aaV\\\\ ofsf sl\/j @@ k|ltzt dflg; a;fa] f; u5g{ eg] sl\/a @=& l6\u00ablnog cdl] \/sL 8n\/ s'n ufx:{ Yo pTkfbg \/x]sf] 5 . laD:6]ssf] nIoM o; ;\u00aa\\\\u7gsf] nIo bO' { tyf ax\/' fi6s\u00ab f larsf] ;DaGwnfO{ ljleGg ;xof]usf dfWodaf6 ;b' [9 ug'{ xf] . laD:6s] sf p2]Zox\u00bf M o;sf p2]Zox\u00bf o;ks| f\/ 5g\\\\ M !=\t tLj| cfly{s ljsf; ug{ ;Ifd jftfj\/0fsf] l;h{gf ug'{ @=\t ljsf;sf pkIf]qsf] ;fdflhs ljsf;sf] ultdf tLjt| f Nofpg' #=\t ;femf rf;fs] f dfldnfdf ;lj|mo ;femb] f\/L \/ cfk;L ;xofu] df j[l4 ug{' $=\t kl| zIf0f \/ cg;' Gwfg ;l' jwfdf jl[ 4 ug{ Ps csf{nfO{ ;xofu] k|bfg ug{' %=\t ;b:o \/fi6\u00abx\u00bfsf] \/fli6\u00abo ljsf; ofh] gfx\u00bfsf] ;kmntfsf nflu ke| fjsf\/L ;xof]u ug]{ ^=\t jtd{ fg cGt\/fl{ i6\u00abo \/ If]qLo ;\u00aa\\\\u7gx\u00bf;Fu 3lgi6 \/ nfebfos ;DaGw sfod \/fVg' &=\t pkIfq] sf] ljsf;df clws nfebfoL kl\/ofh] gfdf ;xof]u k'\u00a5ofpg] laD:6s] sf l;4fGtx\u00bf M o;sf l;4fGtx\u00bf o;ks| f\/ 5g\\\\ M !=\t laD:6]ssf ;b:o \/fi6\u00absf lar ;fje{ fd} ;dfgtfsf] l;4fGt, Ifq] Lo cv08tf, \/fhgLlts :jtGqtf, cfGtl\/s dfldnfdf x:tIf]k gx'g,] zflGtk\\\"0f{ ;xcl:tTj \/ cfk;L kmfObfsf cfwf\/df Jojxf\/ ug]{ @=\t ;b:o \/fi6\u00abx\u00bflarsf] ;xsfo{ l\u00e5kIfLo, If]qLo jf ax'kIfLo ;xof]usf \u00bfkdf ljsf; ug]{ laD:6]ssf ;xsfo{sf Ifq] x\u00bf M laD:6]ssf ;xsfos{ f If]qx\u00bf !% cf]6f \/x]sf 5g\\\\ h;nfO{ lgDgfg;' f\/ lbOPsf] 5 M !=\t s[lif\t @= phf\t{ #= oftfoft \/ ;~rf\/ $= \tJofkf\/ \/ nufgL \t %= ;+:s[lt\t ^= jftfj\/0f \/ ljkt\\\\ Joj:yfkg &= \t ul\/aL lgjf\/0f \t *= k|ljlw\t (= df5f kfng !)= \tko{6g \t !!= hg:jf:Yo\t !@= cft\u00aas\\\\ jfb \/ cGt\/f{li6\u00abo ck\/fw !#=\t k|ljlw \t !$= hg;Dk{s \t !%= hnjfo' kl\/jtg{ gk] fn \/ laD:6s] ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff , sIff !@ 320","lj=;+= @)%% -;g\\\\ !((*_ df 9fsfdf ;DkGg laD:6]ssf] ;Dd]ngdf g]kfnnfO{ ;'kl\/jI] fssf \u00bfkdf cfdGq0f ul\/Psf] lyof] . g]kfnn] pSt ;dodf o; ;\u00aa\\\\u7gsf af\/d] f a'emg\\\\ ] dfs} f kfPsf] lyof] . gk] fnn] lj=;=+ @)%& -;g\\\\ @)))_ df o; ;\u00aau\\\\ 7gsf] ;b:otfsf nflu OR5f hfx\/] u\/]sf] lyof] . kmn:j\u00bfk, gk] fnn] lj=;+= @)^) df3 @% -km]a|'c\/L *, @))$_ df cf}krfl\/s \u00bfkdf ;b:otf kf| Kt u\/s] f] lyof] . gk] fnn] laD:6s] sf] ;b:osf \u00bfkdf ul\/aL lgjf\/0fsf If]qdf a9L sfd u\/]sf] 5 . g]kfnn] lj=;=+ @)^* df3 !\u2013@ -hgj\/L !%\u2013!^, @)!@_ df sf7df8f}dF f ul\/aL lgjf\/0f;DaGwL laD:6]s dGqL:t\/Lo a}7ssf] cfof]hgf u\u00a5of] . pSt a}7sn] ul\/aL lgjf\/0f ofh] gf kf; u\u00a5of]{ . lj=;+= @)&# df3 @% -km]a'|c\/L &, @)!&_ df g]kfnn] laD:6]ssf jl\/i6 clwsf\/Lx\u00bfsf] a}7s sf7df8fFd} f cfofh] gf u\/s] f] lyof] . rf}yf] laD:6]s lzv\/ ;Ddn] g lj=;+= @)&% efb| !$\u2013!% -cui6#)\u2013#! @)!*_ df gk] fnsf] \/fhwfgL sf7df8fFd} f ;DkGg ePsf] lyof] . To;u} \/L gk] fnn] ;do ;dodf cft\u00aa\\\\sjfb lgoGq0f, s[lifsf] ljsf;, Jofkf\/sf] lj:tf\/ cflb ljifodf laD:6]s :t\/Lo a}7sx\u00bfsf] cfofh] gf ug{], of]hgf lgdf{0f ug]{ tyf tL ofh] gfx\u00bf a7} saf6 cg'df]bg ug{] h:tf sfo{ ub}{ cfPsf] 5 . ljZj Jofkf\/ ;\u00aa\\\\u7g World Trade Organization \u2013 WTO ljZj Jofkf\/ ;\u00aa\\\\u7gsf] kl\/ro bf;] f| ] ljZjo4' kl5 Wj:t ;+\/rgfsf] kg' lgd{ f{0f tyf lk5l8Psf bz] x\u00bfsf] cfly{s ljsf;sf nflu ljZjsf k|dv' Jofkfl\/s \/fi6x\u00ab \u00bfsf] lj=;+= @))# -;g\\\\ !($^_ df \u00e6Jofkf\/ \/ \/f]huf\/ ljifos cGt\/f{li6\u00abo ;Ddn] g\u00c6 ;DkGg eof] . pSt ;Ddn] gn] \u00e6cGt\/f{li6o\u00ab Jofkf\/ ;\u00aa\\\\u7g\u00c6 lgdf{0f ug{'kg]{ ;DaGwdf lg0f{o u\u00a5of] . lj=;+= @))$ cflZjg @@ -cS6f]a\/ *, !($&_ df :yfkgf ePsf] ;Ldfz'Ns tyf Jofkf\/df ;fdfGo ;Demf}tf (General Agreement on Tariffs and Trade \u2013GATT) Ps k|sf\/sf] cGtl\/d ofh] gfsf \u00bfkdf bv] fk\u00a5of] . cGttM lj=;=+ @)%! d\u00aal\\\\ ;\/ -l8;D] a\/, !(($_ df hg] ]efdf ;DkGg sfof{Gjog ;Ddn] gn] ljZj Jofkf\/ ;\u00aa\\\\u7g;DaGwL ;Demf}tfnfO{ lj=;+= @)%! kf}if !& -hgj\/L !, !((%_ b]lv nfu' ug]{ lg0fo{ u\u00a5of] . o;sf] k|wfg sfofn{ o l:j6\\\\h\/NofG8sf] hg] e] fdf 5 . ;?' df GATT sf !@$ ;b:o \/fi6\u00ab lyP . xfn WTO sf g]kfn;lxt !^$ ;b:o \/fi6x\u00ab \u00bf 5g\\\\ . dn' 'sx\u00bflar Jofkfl\/s Ifq] df ;dfg \/ ;x'lnotk\\\"0f{ Jofkf\/sf] ahf\/ Joj:yf sfod ug]{ x]tn' ] o;sf] :yfkgf ePsf] xf] . ljZj Jofkf\/ ;\u00aa\\\\u7gsf p2]Zox\u00bf !=\t hgtfsf] hLjg:t\/ clejl[ 4 ug]{ @=\t k0\\\" f{\/fh] uf\/ tyf pRr Pjd\\\\ l:y\/ ultsf] jf:tljs cfDbfgLsf] kl\/df0fdf jl[ 4 Nofpg] #=\t ke| fjsf\/L dfu Pjd\\\\ j:t' tyf ;j] fsf] pTkfbg tyf lajm| L lj:tf\/ ug{] $=\t lbuf] ljsf; ug{] nIocg';f\/ ljZjdf pknAw ;fwg \/ ;f| ]tsf] ;jf{]Qd ko| f]u ug{ lbFbf ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff, sIff !@\t 321","jftfj\/0fsf] \/Iff tyf ;+\/If0ftkm{ ljz]if Wofg lbg] %=\t ljsf;zLn \/fi6\u00abx\u00bf To;df klg vf; u\/L cltsd ljsl;t \/fi6\u00abx\u00bflar ltgLx\u00bfsf] cfly{s ljsf;sf] cfjZostfcg;' f\/ cGt\/fl{ i6\u00abo Jofkf\/df ;xeflutf a9fpg] ^=\t pko'S{ t p2]Zox\u00bf xfl;n ug{ PsLs[t Jofjxfl\/s tyf lg:jfy{ ax'kIfLo Jofkf\/ k|0ffnL ljsf; ug]{ ljZj Jofkf\/ ;\u00aa\\\\u7gsf l;4fGtx\u00bf !=\teb] efjlagfsf] cGt\/f{li6o\u00ab Jofkf\/ ug{ kfpg] @=\t :jR5 k|lt:kwfd{ f hf8] #=\t;dfgtfsf] l;4fGt $=\teG;f\/ b\/df ;Ldf lgwf\/{ 0f \/ sf]6f k0| ffnLsf] cGTo ljZj Jofkf\/ ;\u00aau\\\\ 7gsf sfox{ \u00bf !=\t ;jk{ IfLo tyf ax'kIfLo ;Demf}tfnfO{ nfu' tyf sfofG{ jog ug]{ @=\t ax'kIfLo Jofkf\/;DaGwL jftfx{ \u00bfsf nflu d~rsf \u00bfkdf sfd ug{] #=\tJofkf\/;DaGwL ljjfb lg\/fs\/0fsf] ko| f; ug]{ $=\t \/fli6o\u00ab Jofkf\/ gLltx\u00bfsf] lg\/LIf0f ug]{ %=\t ljZj cfly{s gLltx\u00bfsf] thd'{ fdf ;\u00aan\\\\ Ug cGo cGt\/f{li6\u00abo lgsfox\u00bf;uF ;xof]ufTds ;DaGw sfod ug]{ gk] fn \/ ljZj Jofkf\/ ;\u00aa\\\\u7g gk] fnn] s'n ljZj Jofkf\/sf] sl\/j )=! k|ltzt dfq cz+ cf]u6s] f] 5 . g]kfnn] ljZj Jofkf\/ ;\u00aa\\\\u7gdf cfa4 \/fi6x\u00ab \u00bfdWo] clwsfz+ \/fi6;\u00ab Fu Jofkfl\/s ;DaGw sfod u\/s] f] 5 . vf;u\/L lj=;+= @)$) -;g\\\\ !(()_ sf] bzskZrft\\\\ ljZje\/ 5fPsf] cfly{s pbf\/Ls\/0f, lghLs\/0f \/ ed\\\" 08nLs\/0fsf] ke| fjaf6 gk] fn klg c5'tf] \/xg ;sg] . g]kfnn] lj=;+= @)#( -;g\\\\ !(*(_ df GATT sf] ko{j]Ifs ;b:otf \/ lj=;+= @)%( -;g\\\\ @))#_ df ljZj Jofkf\/ ;\u00aau\\\\ 7gsf] ;b:otf lnPsf] lyof] . ljZjJofkf\/ ;\u00aa\\\\u7gsf] ;b:osf \u00bfkdf gk] fnsf nflu cj;\/ tyf r'gft} Lx\u00bf ljZj Jofkf\/ ;\u00aau\\\\ 7gsf] ;b:osf \u00bfkdf gk] fn ljlwjt\\\\ k|j]z ul\/;s]sf] 5 . o; ;Gbed{ f g]kfnn] o;af6 kmfObf lng ;S5 jf ;Sbg} eGg] ljifodf 7n' f] ax; ePsf] kfOG5 . gk] fnn] ljZj Jofkf\/ ;\u00aa\\\\u7gsf] ;b:o k|fKt ul\/;s]kl5 gk] fnsf nflu s]xL cj;\/x\u00bf klg 5g\\\\ \/ 322\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff , sIff !@","s]xL r'gfl} tx\u00bf klg 5g\\\\ . g]kfnn] cf\u02c6gf nflu l;hg{ f ePsf cj;\/x\u00bfnfO{ clwstd pkof]u ug]{ \/ r'gft} Lx\u00bfnfO{ Go\\\"g ug{] gLlt cjnDag ugk'{ g]{ xG' 5 . g]kfnsf kIfdf b]vfk\/]sf cj;\/x\u00bf \/ gk] fnsf nflu bv] fk\/]sf r'gft} Lx\u00bfnfO{ o; k|sf\/ pNnv] ul\/Psf] 5 . cj;\/x\u00bf rg' f}tLx\u00bf !=\tul\/aL lgjf\/0fdf ;xofu] !=\t nfut ke| fjsfl\/tfsf] sd ;Defjgf @=\tcGt\/fl{ i6o\u00ab ahf\/sf] ;r\\\" gfdf kx'rF @=\t pRr Jofj;flos k|lt:kwf{ #=\t vfB cfkl\\\" t{df kf| ljlws ;xof]u #=\tj}bl] zs lge\/{ tfsf] ;Defjgf $=\t sfg'gL tyf ;'\/lIft clwsf\/ $=\taf}l4s knfog %=\tljbz] L nufgLstf{sf] cfsif0{ f %=\tsf6] f ljt\/0fdf lgif]w ^=\tJofkf\/ ljljlws\/0fdf lj:tf\/ ^=\t v'nf Jofkf\/sf] cj1} flgs k|fjwfg &=\t ljZjJofkL cgs' \\\"n Jofkfl\/s jftfj\/0f ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff, sIff !@\t 323","lj|mofsnfkx\u00bf -s_ \t ljZj Jofkf\/ ;+uug \/ gk] fnn] lng ;Sg] nfe lzif{sdf sIffdf jfbljjfb k|ltof]lutf ;+rfng ug{x' f;] \\\\ -v_ ;fss{ f] pb]Zox?nfO{ rf6d{ f tof\/ kf\/L sIffdf 6fF:gx' f];\\\\ . cEof; != \t tn lbOPsf kZ| gsf pQ\/ lbg'xf;] \\\\ M -s_\t BIMSTEC sf] k\/' f?k pNn]v ug'x{ f];\\\\ . -v_\t ljZjdf Ps \/fi6\u00abn] csf{] \/fi6n\u00ab fO{ cflys{ ;xofu] ug]{ kr| ngsf] ;'?jft ug'{sf] sf\/0f s] lyof] < -u_\t ;fsd{ f sltj6f bz] x? e\\\"kl\/j]li6 5g\\\\ < ltgLx?sf] gfd pNn]v ug{x' f];\\\\ . -3_\t ;fs{, laD:6s] , Uof6 \/ WTO sf] :yfkgf slxn] ePsf] lyof] < -\u00aa_\t ljD:6s] sf] nIo s] xf] < pNn]v ugx'{ f];\\\\ . -r_\t ;fss{ f p2Z] ox? k:| t't ug{x' f];\\\\ . -5_\t ;f\u02c66fsf l;4fGtx? pNn]v ugx'{ f];\\\\ . -h_\t ljD:6]ssf p2]Zo tyf l;4fGtx?nfO{ ab'F fut ?kdf pNn]v ug'x{ f;] \\\\ . -em_\t ljZj Jofkf\/ ;+u7gsf p2]Zo tyf l;4fGtx?nfO{ aF'bfut ?kdf pNnv] ug{x' f];\\\\ . -6_\t ;f\u02c66fsf p2Z] ox? pNn]v ub}{ o;af6 gk] fnnfO{ k'Ug ;Sg] kmfObfx?sf] JofVof ugx{' f;] \\\\ . -7_\t ljZj Jofkf\/ ;\u00aau\\\\ 7gsf] ;b:osf] \u00bfkdf gk] fnsf nflu cj;\/ tyf r'gft} Lx\u00bfsf] JofVof ugx{' f;] \\\\ . 324\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff , sIff !@","$\tkf7\tM g]kfnsf] jb} ]lzs Jofkf\/ kl\/ro j}b]lzs Jofkf\/ s'g} b]zn] c\u00bf bz] x\u00bf;Fu ug{] Jofkf\/ xf] . j}bl] zs Jofkf\/nfO{ cGt\/fli6o\u00ab Jofkf\/ klg elgG5 . o:tf] Jofkf\/ pTkfbgdf ljlzi6Ls\/0f, >d ljefhg, ew\\\" \/ftn, xfjfkfgL, sRRffkbfy{sf] pknAwtf cflbdf xg' ] ljljwtfsf sf\/0f ;Dej xg' ] u5{ . o;sf] Ifq] cGo Jofkf\/sf] t'ngfdf Jofks xG' 5\u00a0eg] pTkfbg nfut \/ d\\\"Nodf klg leGgtf x'G5 . pbfx\/0fsf nflu g]kfnn] sl[ ifhGo j:t'x\u00bfsf] pTkfbg u\/L vf8L \/fi6x\u00ab \u00bfdf lgof{t ub5{ eg] vf8L \/fi6\u00abx\u00bfn] tn] sf] pTkfbg u\/L g]kfndf lgof{t ub{5g,\\\\ lsgls g]kfnnfO{ s[lif pTkfbgdf t]n pTkfbgsf] t'ngfdf nfut nfe 5 eg] vf8L \/fi6x\u00ab \u00bfnfO{ t]n pTkfbgdf sl[ if pTkfbgdf eGbf tn' gfTds nfut nfe 5 . 3\/n] ' Jofkf\/sf] t'ngfdf jb} l] zs Jofkf\/sf] Ifq] Jofks xG' 5 . j}b]lzs Jofkf\/ ;Gtn' g,art \/ 3f6f lgof{t \u00d6 cfoft \u2192 ;Gt'lnt Jofkf\/ ;Gt'ng jb} l] zs Jofkf\/ ;Gtn' g egs] f] cfoft lgof{t > cfoft \u2192 cg'sn\\\" Jofkf\/ ;Gt'ng d\\\"No \/ lgof{t dN\\\" olarsf] ;Gtn' g xf] . cyf{t\\\\ b]zdf pTkflbt j:t' lgoft{ < cfoft \u2192 kl| ts\\\"n Jofkf\/ ;Gtn' g tyf ;j] f ljbz] df lgof{t ubf{ k|fKt x'g] d\\\"No \/ ljbz] df pTkflbt j:t' tyf ;j] f cfoft ubf{ e'Stfg ul\/g] d\\\"Nolarsf] ;Gt'ng g} Jofkf\/ ;Gt'ng xf] . ;Gt'ng b'O{ k|sf\/sf x'G5g\\\\ . klxnf] eS' tfg ;Gt'ng xf] eg] bf;f| ] Jofkf\/ ;Gt'ng xf] . Jofkf\/ ;Gtn' g e'Stfg ;Gtn' gsf] Ps cz+ dfq xf] . bZ[ o tyf cb[Zo bj' } j:t' tyf ;j] fx\u00bfsf] sf\/f]af\/larsf] ;Gt'ngnfO{ e'Stfg ;Gt'ng \/ bZ[ o j:t' tyf ;]jfsf] sf\/fa] f\/larsf] ;Gt'ngnfO{ Jofkf\/ ;Gtn' g elgG5 . olb lgof{t d\\\"No cfoft d\\\"NoeGbf a9L 5 eg] art\u00f7cgs' n\\\" Jofkf\/;Gtn' g, lgoft{ dN\\\" oeGbf cfoft dN\\\" oeGbf sd 5 eg] 3f6f\u00f7kl| tsn\\\" Jofkf\/ ;Gtn' g \/ lgoft{ dN\\\" o \/ cfoft dN\\\" o a\/fa\/ 5 eg] ;Gt'lnt Jofkf\/ ;Gtn' g xG' 5 . cf\u02c6gf] b]zdf pTkfbg xg' g;s]sf jf pTkfbg nfut pRr xg' ] j:t'x\u00bf cfoft ul\/G5 \/ o;af6 kh'F L alxu{ dg xG' 5 . pTkfbg a9L ePsf jf pTkfbg nfut Go\\\"g x'g] j:t'x\u00bf lgof{t ul\/G5 \/ o;af6 kF'hL cfudg x'G5 . o;\/L bZ[ o j:ts' f] cfoft lgoft{ sf\/f]af\/df kh'F Lsf] alx{udg \/ cfudglarsf] ;Gt'ng g} jb} l] zs Jofkf\/ ;Gtn' g xf] . cy{zf:qLx\u00bfn] Jofkf\/ ;Gt'ngnfO{ dfn;fdfgx\u00bfsf] cfoft lgoft{ dN\\\" olarsf] cGt\/sf] \u00bfkdf lnPsf 5g\\\\ . cy{zf:qL j]Gxdn] \u00e6Pp6f b]zsf] Jofkf\/ ;Gt'ng eg]sf] lglZrt cjlwsf] cfoft dN\\\" o \/ lgof{t d\\\"Nolarsf] ;DaGw xf] eg]sf 5g\\\\ . ctM Jofkf\/ ;Gt'ng eGgfn] lglZrt ;dodf ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] of]uL lzIff, sIff !@\t 325","Pp6f b]zsf] cfoft \/ lgof{tlarsf] Jofkfl\/s ;DaGw xf] h;nfO{ nv] f k|0ffnL d\\\"Nodf JoSt ul\/G5 . j}b]lzs Jofkf\/sf] nv] f\u00aa\\\\sg ubf{ lgof{tnfO{ j|m]l86 \/ cfotnfO{ 8]la6 kIfdf \/flvG5 . gk] fn ;\/sf\/n] cfoft d\\\"NonfO{ nfut, ladf \/ ef8f (Cost, Insurance and Freight -CIF) cjwf\/0ff \/ lgof{t dN\\\" onfO{ ;Ldfdf lgMzN' s (Free on Board \u2013 FOB) cjwf\/0ffsf cfwf\/df Jofkf\/ ;Gt'ngsf] u0fgf u5{ . gk] fnsf] jb} ]lzs Jofkf\/ g]kfnsf] j}bl] zs Jofkf\/sf] Oltxf; cfw'lgs g]kfnsf] eGbf k\/' fgf] 5 . k[YjLgf\/fo0f zfxsf] \/fHo PsLs\/0f cleofgeGbf cl3af6 g} o;sf] Oltxf; ;?' x'G5 . g]kfnsf] PsLs\/0f xg' ' cl3 ef\/tsf pQ\/L If]qx\u00bf;Fu tyf rLgsf] ltAat;Fu Jofkf\/ ultljlwx\u00bf lyP. g]kfnsf] jb} l] zs Jofkf\/sf nflu ef\/t ;?' bl] v ;a}eGbf 7n' f] ;fem]bf\/ xf]eg] To;kl5sf] 7n' f] ;fem]bf\/ rLg xf] . Ps ;do g]kfnsf] (( kl| tzteGbf a9L Jofkf\/ ef\/tdf ;Lldt lyof]. lj=;=+ @))& -;g\\\\ !(%!_ eGbf cl3 g]kfnsf] ljbz] Jofkf\/ ef\/t \/ rLgafx]s ;+oS' t clw\/fHo, ;o+ S' t \/fHo cd]l\/sf \/ k|mfG;df dfq ;Lldt lyof] . g]kfnsf sfhL eLd dNnsf kfnfdf ;DkGg gk] fn ltAat jfl0fHo ;Demft} fkl5 gk] fnL Jofkf\/Lx\u00bf ltAat uO{ Jofkfl\/s sf\/fa] f\/ uby{ ] . j}bl] zs Jofkf\/sf] jl[ 4 -k|rlnt dN\\\" o ?= s\/f]8df_ ljj\/0f\u00f7jif{ @)&#\u00f7&$ @)&$\u00f7&% @)&%\u00f7&^ @)&^\u00f7&& lgoft{ &#)$=( *!#^=) (&!!=) (&&)=( cfoft (()!!=# !@$%!)=# !$!*%#=% !!^(&(=( Jofkf\/ ;Gt'ng \u2013(!&)^=$ \u2013!!^#&$=# \u2013!#@!$@=^ \u2013!)(()(=) sn' Jofkf\/ !)^#!^=@ !#@^$^=# !%!%^$=% !@^&%)=( ;f| t] M cy{dGqfno, g]kfn ;\/sf\/ \u2013 @)&* . g]kfnsf] rf}yf] k~rjifLo{ of]hgf -lj=;=+ @)@&\u2013@)#@_ n] j}bl] zs Jofkf\/df Jofkf\/ ljljwLs\/0fsf] l;4fGt cjnDag u\/]kl5 dfq g]kfnsf] jb} ]lzs Jofkf\/ ;db' |kf\/sf bz] x\u00bf;Fu xg' yfn]sf] xf] \/ To;eGbf cufl8 gk] fnn] jb} l] zs Jofkf\/af6 t'ngfTds nfe k|fKt ug{ ;ss] f] lyPg . g]kfnsf] j}b]lzs Jofkf\/sf] jtd{ fg cj:yfnfO{ dfly tflnsfdf bv] fOPsf] 5 . gk] fnsf] jb} l] zs Jofkf\/df j[l4 kl5Nnf jif{x\u00bfsf] Oltxf; xb] f{ Jofkf\/of]Uo j:t'x\u00bfsf] n]gbg] af6 Jofkf\/ 3f6f ;Gtn' gdf a9\\\\bf] kj| l[ Q bl] vG5 . of] l:ylt lgof{tsf cfsf\/df sld \/ cfoftsf] cfsf\/df j[l4sf] kl\/0ffd xf] . k6] \u00abfl] nod kbfy{sf] cfoftdf clws vrn{ ] clwsfz+ jifd{ f ;fdfgsf] lgof{taf6 cfh{g u\/s] f] cfDbfgLsf] t'ngfdf gk] fnL cyt{ Gqsf] lgof{tsf] hu sdhf]\/ ePsf] 5 . h;n] ubf{ cfoftdf a9b\\\\ f] lge\/{ tf 5 . 326\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff , sIff !@","Jofkf\/ ;Gt'ngdf j[l4 (Growth on Balance of Trade) gk] fnsf] j}b]lzs Jofkf\/ k|ltsn\\\" cj:yfdf \/x]sf] 5 . cfly{s jif{ @)&#\u00f7&$ bv] L @)&^\u00f7&& ;Dd lgof{t a[l4 x'b} uO{\/xs] f] ePtf klg of] a[l4b\/ Aofkf\/ 3f6f sd ug{ kofK{ t 5g} . cf=a= @)&#\u00f7&$ b]vL @)&%\u00f7&^ ;Dd cfoft lg\/Gt\/ a[l4 eP\/ Aofkf\/ 3f6f klg a[l4 eO{\/xs] f] 5 . cf=a= @)&%\u00f7&^ df cfoft sd eP\/ Aofkf\/ 3f6f s]lx Go'g ePsf] bl] vPtfklg of] cNksfnLg kj| l[ Q dfq xf] . sfl] e8 dxfdf\/Lsf sf\/0fn] pQm cf=a=df cfoftdf ;+s'rg cfPsf] sf\/0fn] Aofkf\/ 3f6fdf sx] L ;w' f\/ bl] vPsf] xf] . g]kfnsf] jb} l] zs Jofkf\/sf] ;\/+ rgf Jofkf\/ ;\/+ rgfdf cfoft \/ lgoft{ ul\/g] j:t'sf k|sf\/x\u00bf \/ sf\/fa] f\/sf] \/sd ;dfj]z ul\/G5 . slt dN\\\" odf sg' ks| f\/sf j:t'x\u00bf ljbz] L ahf\/df al] rPsf] xf] \/ slt dN\\\" odf vl\/b ul\/Psf] xf] ;f]sf] ljj\/0f g} Jofkf\/ ;\/+ rgf xf] . g]kfn] lgoft{ ug{] j:ts' f k|sf\/x\u00bfsf] ;\u00aa\\\\Vof ;fgf] 5 eg] cfoft ug]{ j:ts' f k|sf\/x\u00bfsf] ;\u00aa\\\\Vof 7n' f] 5 . j:t'ut cfwf\/df gk] fnn] lgof{t ug{] kd| 'v j:t'x\u00bf h:tfkftf, kf]ln:6\/ ofg{, h6' sf ;fdfg, pgL, un}Frf, bfn, tof\/L kf];fs, cnFr} L, hQ' f tyf rKkn, kz| f]lwt 5fnf, \/f]lhg, rfprfp, lrgL, lrof cflb xg' eg] cfoft ug]{ j:t'x\u00bf k6] f\u00ab ]lnod kbfy{, tof\/L kf];fs, kf6k{ h' f,{ ljBt' Lo ;fdfg, ;~rf\/ pks\/0f, :jf:Yo pks\/0f, oftfoftsf ;fwg, wft' \/ wft'af6 ag]sf ;fdfg cflb x'g\\\\ . j:t'ut j}b]lzs Jofkf\/ ;\/+ rgf -?= s\/f]8df_ SITC (Standard International Trade @)&%\u00f7&^ @)&^\u00f7&& Classification) ;dx\\\" lgof{t cfoft lgoft{ cfoft vfB j:t' tyf hLjhGt' !((%=) !^!%*=^ !^*&=( !^^)@=( ;t' L{ tyf k]o kbfy{ @%=$ *&$=! !*=% ^$!=! ckz| fl] wt kbfy{ \/ cvfB j:t'x\u00bf $%!=& %)(&=) #$^=) $%*!=( vlgh OGwg \/ lrNnf] kbfyx{ \u00bf )=! @%#(^=& )=) !($&&=@ hLjhGt' tyf jg:kltsf] t]n tyf af;] f] !@($=( #^)*=^ #!!(=& $(#$=# \/;fog tyf cf}ifwL $#%=^ !$@#*=$ $)!=( !#$!&=^ juL{s[t tof\/L j:t'x\u00bf $)$&=) #!!!)=$ #!)@=^ @$)^&=! oftfoft tyf oflGqs pks\/0fx\u00bf *@=$ #@$#@=( (#=& @^$#@=! ljljw tof\/L j:t'x\u00bf !#&*=# ($&#=! !))))=& *!^!=^ juL{s[t gePsf j:t'x\u00bf )=^ #$^#=* )=) !#^$=) sn' (&!!=) !$!*%#=% (&&)=( !!(^&(=( ;f| t] M cyd{ Gqfno, gk] fn ;\/sf\/ ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff, sIff !@\t 327","g]kfnsf] jb} ]lzs Jofkf\/sf] lbzf ab} l] zs Aofkf\/sf] lbzf eGgfn] g] gk] fnsf] jb} ]lzs Jofkf\/sf] lbzf kfnn] j:t' lgoft{ \/ cfoft ug]{ b] sn' Jofkf\/df c+z -\u00dc_ @)&%\u00f7&^ @)&^\u00f7&& zx? eGg] al' emG5 . csf{] zAbdf ab} ] cfoft lgoft{ cfoft lgof{t lzs Aofkf\/sf] lbzf eg]sf] lgoft{ sf] ef\/t ^#=% ^#=% ^$=( ^@=@ uGtAo \/ cfoftsf] ;f| t] xf] . g]kfnsf] lrg !#=( !@=! !@=@ !$=! ab} l] zs Aofkf\/ w\/] } xb;Dd ef\/t s] cGo d'ns' x\u00bf @$=^ @$=$ @@=( @#=& Gb|Lt 5 . s\\\"n cfot tyf lgoft{ b'j} ;f| ]tM cy{dGqfno, gk] fn ;\/sf\/ . df ef\/t;Fusf] cz+ em08} bO' l{ txfO{ 5 . ef\/t kl5sf] gk] fnsf] a}b]lzs Aofkf\/sf] bf];f| ] 7N' ff] ;fem]bf\/ rLg xf] . kl5Nnf] ;do ef\/t \/ rLg afxs] ljZjsf cGo bx] zx? ;uF g]kfnsf] Aofkf\/Ls ;DjGw s|dz lj:tf\/ eO{\/xs] f] 5 . ;g\\\\ !(^) ;Dd gk] fnsf] lgof{t \/ cfoft Jofkf\/ ef\/t;uF s]lG\u203at lyof] . lj=;+= @)@! ;fndf g]kfnsf] sn' j}b]lzs Jofkf\/sf] () k|ltzt sf\/f]af\/ ef\/t;uF dfq xg' ] u\/]sf] lyof] . of] sf\/fa] f\/ lj=;+= @)#@ ;fndf *@=! k|ltzt, lj=;+= @)%! df @&=$ k|ltzt \/ lj=;+= @)%$ df @^=$! k|ltztdf em\/]sf] lyof] . cfly{s jif{ @)%^\u00f7%& bl] v k]6f\u00ab ]lnod kbfy{sf] cfoftnfO{ ef\/ttkms{ f] Jofkf\/df lx;fa ug{ yfnk] l5 ef\/t;uF sf] sf\/fa] f\/ a9g\\\\ yfns] f] xf] . j}b]lzs Jofkf\/sf] lbzfnfO{ dfly tflnsfdf b]vfOPsf] 5 . lj|mofsnfk -s_\t tkfO{F a;fa] f; ug{] :yfgLo Ifq] sf Jofkf\/L jf pBdL jf a'l4hLjL;Fu e]63f6 tyf 5nkmn u\/L pSt If]qdf sl[ if tyf jg;uF ;DalGwt sRrf kbfy{af6 j:ts' f] pNkfbg u\/L cGt\/f{li6o\u00ab ahf\/df lgof{t ug{ ;lsg] ;Defjgf ePsf j:tx' \u00bfsf] ;r\\\" L tof\/ u\/L sIffdf k|:tt' ug{x' f];\\\\ . 328\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff , sIff !@","cEof; != tn lbOPsf kZ| gsf pQ\/ lbgx' f;] \\\\ M -s_ \t j}bl] zs Jofkf\/ egs] f] s] xf] < -v_ \t Jofkf\/ ;Gt'ngnfO{ kl\/eflift ug'{xf;] \\\\ . -u_ \t art Jofkf\/ egs] f] s] xf] < -3_ \t Jofkf\/ 3f6fnfO{ kl\/eflift ug{'xf;] \\\\ . -3_ \t gk] fnsf] jb} ]lzs Jofkf\/sf] P]ltxfl;s tYox\u00bf pNnv] ugx{' f;] \\\\ . -\u00aa_ \t gk] fnsf] jb} l] zs Jofkf\/sf] jl[ 4sf] k'g\/jnfs] g ugx'{ f];\\\\ . -r_ \t gk] fnsf] jb} ]lzs Jofkf\/sf] lbzfnfO{ ;dLIff ug'x{ f;] \\\\ . -5_ \t gk] fnsf] jb} l] zs Jofkf\/sf] ;\/+ rgf pNnv] ugx'{ f;] \\\\ . ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff, sIff !@\t 329","%\t\t gk] fnsf] jb} ]lzs \/fh] uf\/ gLlt kf7 M kl\/ro >dzlStM ;fdfGo efiffdf zf\/Ll\/s \u00bfkdf sfd ug{] JolSt >lds \/ pSt JolStsf] ldlxgt] nfO{ >d elgG5 . t\/ cy{zf:qdf zf\/Ll\/s jf dfgl;s \u00bfkdf cflys{ pkfhg{ sf] p2Z] on] sfd ug{] JolSt>lds \/ p;sf] sfo{ jf ldlxgt] nfO{ g} >dsf \u00bfkdf lnOG5 . pbfx\/0fsf nflu olb s'g} el\/of jf 8fS6\/ jf kf| Wofks jf clkm;\/ jf ufosn] cflys{ pkfh{gsf] p2Z] on] sfo{ u\/]sf 5g\\\\ eg] tL ;a} >lds \/ tL ;as} f] ldlxgt] >d xf] . t\/ cyz{ f:qdf wg sdfpg] p2Z] o;Fu ;DalGwt gePsf jf lgMz'Ns ul\/Psf sfdnfO{ >d elgb}g . pbfx\/0fsf nflu sg' } ufosn] cf\u02c6gf] cfgGbsf nflu uLt ufp5F eg] p;sf] uLt ufpg] sfdnfO{ >d elgFb}g . t\/ ;f]xL ufosn] kfl\/>lds lnP\/ uLt ufp5F eg] Tof] sfdnfO{ >d elgG5 . To;n} ] dflg;n] wg cfh{gsf nflu ug{] ko| f; jf sfdg} >d xf] . \/fh] uf\/L \/ a\/] f]huf\/L M \/f]huf\/L a\/] fh] uf\/Lsf] ljk\/Ltfys{ zAb xf] . \/fHosf] dfkb08cg;' f\/ sfdug]{ pd]\/ k'us] f \/ jw} flgs sfo{ u\/L e'StfgL k|fKt ug{] JolStnfO{ \/fh] uf\/L \/ o:tf] sfoa{ f6 alGrt JolStnfO{ a]\/fh] uf\/L elgG5 . \/f]huf\/bftfaf6 tna kfpg] u\/L sfd ug{], cf\u02c6g} jf kfl\/jfl\/s Jofkf\/ Joj;fodf sfd ug{] \/ ljljw sf\/0fn] :jljbfdf a;]sf \/fh] uf\/ xg' \\\\ . sfdsf] ofU] otf tyf l;k ePsf t\/ Ps dlxgfb]lv sfd ePsf 7fpdF f sfd vf]Hbf gkfPsf \/ clGtd of]Uotf k\/LIff lbP\/ a;s] f a\/] fh] uf\/ x'g\\\\ . \/fh] uf\/ klg gePsf \/ a]\/fh] uf\/Ldf klg gkg]{x\u00bfdf sfdsf nflu tfl] sPeGbf sd jf a9L pd\/] ePsf, k0\\\" fs{ fnLg ljBfyL{, 3\/fo;L sfod{ f Jo:t \/xg]x\u00bf \/ cjsfz k|fKt JolStx\u00bf k5{g\\\\ \/ logLx\u00bfnfO{ >dzlSt g} dflgb}g . j}b]lzs \/fh] uf\/M Ps bz] af6 csf{] b]zdf uO{ sfd ug'{nfO{ j}b]lzs \/fh] uf\/ elgG5 . ofU] otftyf l;k ePsf sfd ug{ of]Uo pd\/] ;dx\\\" sf dlxnf tyf k?' ifx\u00bf Ps bz] af6 csf{] b]zdf uP\/ sfd ug{' jb} ]lzs \/fh] uf\/ xf] . o;n] ljbz] L kF'hLnfO{ cfGtl\/s k|jfxdf j[l4 ug{ ;xofu] u5{ eg] bz] sf] a]\/fh] uf\/L ;d:ofnfO{ cNksfnsf nflu sx] L xb;Dd sd u5{ . gk] fnsf] j}b]lzs \/f]huf\/;DaGwL gLlt gk] fndf jb} l] zs \/fh] uf\/ P]g @)^$ bf;] f| ] ;+zf]wg @)&% n] j}bl] zs \/fh] uf\/sf ;DaGwdf gLltut Joj:yf u\/]sf]5 . o;} P]gsf cfwf\/df g]kfnsf] kGwf| }F of]hgfn] j}bl] zs \/fh] uf\/LnfO{ ;'\/lIft, dofl{ bt \/ Jojl:yt ug{] p2Z] o lnPsf] 5 . o;sf ;fy} o; of]hgfn] jb} l] zs \/fh] uf\/sf r\/0fnfO{ ;'\/lIft, zf]if0fd'St, dof{lbt \/ clwstd kl| tkmnbfos agfpg] \/0fgLlt to u\/]sf] 330\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff , sIff !@","5 . To;u} \/L o; ofh] gfsf kd| 'v sfo{gLltx\u00bf o;ks| f\/ \/xs] f 5g\\\\ . !=\t g]kfnL >ldsx\u00bfsf] xslxtsf] ;+\/If0f \/ ;fdflhs ;'\/Ifsf nflu >d s\\\"6gLlt cjnDag ug{] @=\t ljb]zdf \/xs] f ;]jf kb| fos ;:+ yf, u\/} cfjf;Lo tyf k|jf;L g]kfnL ;\u00aa\\\\3 ;\u00aa\\\\u7g \/ \/f]huf\/bftf sDkgL;uF ;dGjo u\/L sfo{ ug]{ #=\t jb} ]lzs \/f]huf\/ kl\/ifbs\\\\ f] :yfkgf u\/L k|efjsf\/L sfo{ ug]{ $=\t ef\/tdf \/f]huf\/Lsf nflu hfg] sfdbf\/nfO{ kl\/rokq hf\/L ug]{ \/ ladf\u00f7sNof0fsf\/L sfi] fdf cfa4 u\/fpg] sfgg' L Joj:yfsf] sfofG{ jog ug{] %=\t j}bl] zs \/fh] uf\/sf nflu hfg]x\u00bfsf] kj\\\" { clen]v \/fVg] \/ ;a}vfn] ljs[ltx\u00bfsf] s8fOsf ;fy lgoGq0f ug{] g]kfndf jb} l] zs \/fh] uf\/ Pg] @)^$ bf];f| ] ;+zf]wg @)&% n] j}bl] zs \/fh] uf\/sf ;DaGwdf u\/]sf gLltut Joj:yfx\u00bfnfO{ o;ks| f\/ pNn]v ul\/Psf] 5 . !=\t gk] fn ;\/sf\/n] jb} ]lzs \/f]huf\/df hfg kfpg] dn' s' tf]Sgk' g]{\/ tL d'ns' ;Fu l\u00e5kIfLo ;Demf}tf ug'{kg]{ 5 . @=\t j}b]lzs \/fh] uf\/ Joj;fo ;~rfng ug{ Ohfhtkq lngk' g]{ \/ JolStnfO{ jb} l] zs \/f]huf\/df k7fpg' kj\\\" { >d ljefuaf6 :jLsl[ t lng'kg]{ 5 . ;fy} j}bl] zs \/fh] uf\/df hfbF f :jbz] L ljdfg:yn k|of]u ug'{kg]{5 . #=\t sfdbf\/ 5gf]6 ubf{ !% lbgsf] ;\\\"rgf k|sfzg ug'k{ g]{ \/ lgj]bssf] gfd ;\\\"rgf kf6Ldf 6fF; ugk{' g{] 5 . $=\t jb} l] zs \/fh] uf\/sf nflu ljgf n\u00aa} l\\\\ us ljeb] cf7f\/ jif{ pd]\/ k'u]sfnfO{ vn' f kl| t:kwfa{ f6 5gf6] ugk'{ g]{ 5 . %=\t jb} l] zs \/fh] uf\/df hfg] dlxnf, blnt, cflbjf;L, hghflt, pTkLl8t, b}jLk|sfk] kLl8t tyf bu' d{ Ifq] sf JolStnfO{ gk] fn ;\/sf\/n] ljzi] f ;'ljwf k|bfg ug{ ;Sg] 5 . ^=\t ljefuaf6 :jLsl[ t lnO{ sg' } klg JolSt lghL k|lj|mofaf6 jb} l] zs \/fh] uf\/df hfg ;Sg]5 . &= \t;Demf}tfadf]lhd jb} l] zs \/f]huf\/L gePdf sfdbf\/n] ljB'tLo dfWodaf6 jf ;fe] m} >d ljefu jf lhNnf kz| f;g sfon{ odf ph'\/L ug{;Sg] 5 . *=\t g= & cg';f\/sf ph'\/L kg{ cfPdf \/ ph\/' L dgfl;a bl] vPdf Ohfhtkqjfnfn] vrs{ f] Ifltkl\\\" t{ eg{'kg]{ 5 . (=\t ljb]zdf \/xs] f sfdbf\/n] ;DalGwt dn' 's x]g{] g]kfnL s\\\"6gLlts lgofu] af6 a9Ldf b'O{ k6s >d :jLs[lt lng;Sg] 5 . ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff, sIff !@\t 331","!)=\tsfdbf\/nfO{ jb} l] zs \/fh] uf\/df k7fpg'cl3 Ohfhtkqjfnfn] sfdbf\/sf] s\/f\/ cjlwe\/ sfod \/xg] u\/L sDtLdf kfrF nfv ?lkofsF f] ladf u\/fpg'kg{] 5 . !!=\tjb} l] zs \/fh] uf\/df hfg'cl3 ljefun] tf]s]cg;' f\/ cledv' Ls\/0f tyf cfjZos tflnd lngk' g{]5 . !@=\t OhfhtkqglnO{jb} l] zs\/fh] uf\/Joj;fo;~rfngu\/d] fjfjb} l] zs\/fh] uf\/sfnfluem6' f]cfZjf;g jf kn| fe] g bv] fPdf jf o;\/L \/sd lnPdf o;\/L lnPsf] \/sd \/ ;f]sf] krf; kl| tztn] xg' ] \/sd xhf{gfafkt c;'n u\/L To:tf] JolStnfO{ ljbz] hfg \/ cfpg nfu]sf] vr;{ d]t e\/fO{ lghnfO{ tLg nfv ?lkofFb]lv kfrF nfv ?lkofF;Dd hl\/jfgf \/ tLg jif{b]lv ;ft jif{;Dd sb} x'g] 5 . ljb]z k7fO g;s]sf] eP ;f] ;hfosf] cfwf ;hfo x'g] 5 . j|mofsnfkx\u00bf -s_\ttkfOs{F f] cf\u02c6gf] 3\/kl\/jf\/af6 jf l5d]saf6 jf j:tLaf6 j}bl] zs \/f]huf\/df uO{ xfn :jb]zdf kmls{Psf JolStx\u00bf;uF e6] 3f6 u\/L j}b]lzs \/fh] uf\/df \/xFbfsf ;sf\/fTds tyf gsf\/fTds kIfdf s\/' fsfgL tyf 5nkmn ug'{xf;] \\\\ . pSt 5nkmnaf6 kf| Kt lgisif{ \/ gk] fn ;\/sf\/sf] j}b]lzs \/f]huf\/ gLltsf lardf b]lvPsf a]dn] tyf gLltdf b]lvPsf sdhf]\/Lpk\/ sIffdf 5nkmn ug{'xf;] \\\\ . cEof; != tn lbOPsf kZ| gsf] clt5f6] f] pQ\/ lbgx' f;] \\\\ M -s_\t >d egs] f] s] xf] < cy{ n]Vg'xf];\\\\ . -v_\t \/f]huf\/L \/ a]\/fh] uf\/Ldf leGgtf 56' \\\\ofpg'xf;] \\\\ . -u_\tj}bl] zs \/f]huf\/nfO{ kl\/eflift ug'{xf;] \\\\ . -3_ \tgk] fnsf] kGwf| cF} fjlws ofh] gfn] to u\/s] f jb} l] zs \/fh] uf\/sf sfog{ Lltx\u00bfpNnv] ugx{' f;] \\\\ . -s_ \t jb} ]lzs \/f]huf\/ P]g @)^$ bf];|f] ;z+ fw] g @)&% n] jb} ]lzs \/f]huf\/sf ;DaGwdf u\/s] f dV' o d'Vo Joj:yf pNn]v ug'{xf;] \\\\ . 332\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff , sIff !@","^\t cflys{ j[l4, dfgj ljsf; tyf lbuf] ljsf; cjwf\/0ff kf7 M cfly{s jl[ 4sf] cy{ ;fdfGo cyd{ f jl[ 4 eg]sf] cfsf\/ jf kl\/df0fdf yk xg' ' xf] . o;nfOe{ f}lts kl\/jt{gsf] cj:yfsf \u00bfkdf klg ae' mg\\\\ ;lsG5 . jl[ 4nfO{ kl\/df0ffTds \u00bfkdf dfkg ug{ ;lsG5 . pbfx\/0fsf nfluha dflg; hlGdG5 ta lglZrt pd]\/;Dd p;sf] zf\/Ll\/s prfO tyf df6] fOdf kl\/jt{g x'G5 To;nfO{ jl[ 4 elgG5 . cflys{ j[l4 egs] f] sn' \/fli6o\u00ab cfo a9\\\\g' xf] . o;nfO{ Jofks cyd{ f eGbf sn' \/fli6\u00abo cfo, s'n pTkfbg, s'n \/f]huf\/, sn' pkefu] , s'n ahf\/ dfu, sn' lgoft{ , sn' art, sn' nufgL cflbsf] cfsf\/df j[l4 xg' ' xf] . cfly{s jl[ 4sf] jf:tljs cy{ a'emg\\\\ sf nflu lgDglnlvt tLg t\u0152jsf] 1fg x'g' cfjZos dflgG5 . != \t k|ljm| of (Process) cfly{s jl[ 4nfOP{ p6f k|ljm| ofsf\u00bfkdf lnOG5 h;n] ;fdflhs, k|fljlws tyf cflys{ zlStx\u00bfdf kl\/jt{gsf] z[\u00aav\\\\ nfnfO{ ;\u00aas\\\\ ]t u5{ \/ tL zlStx\u00bf cfly{s ljsf;sf] ult b'|t agfpg pkof]uL dflgG5g\\\\ . To;sf\/0f, kl| jm| of egs] f] kl\/jt{g;uF ;DalGwt Ps nfdf] z[\u00aav\\\\ nf xf] h;n] jf:tljs \/fli6\u00abo cfonfO{ nfdf] ;do;Dd j[l4tkm{ nh} fG5 . @= \t jf:tljs \/fli6\u00abo cfo (Real national income): \/fli6\u00abo cfo s'g} cyA{ oj:yfn] Ps ljlQo jif{df pTkfbg u\/]sf] ;Dk'0f{ j:t' tyf ;j] f dfl} bs| d\\\"No xf] . of] sg' } klg bz] sf] cfly{s ultljlwx?sf] kl\/0ffd xf] \/ o;nfO{ db' |fdf AoQm ul\/G5 . jf:tljs \/fli6o\u00ab cfo eg]sf] l:y\/ d\\\"Nodf dfkg jf AoQm ul\/Psf] \/fli6o\u00ab cfo xf] . jf:tljs \/ fli6\u00abo cfo a[l4 xg' bz] sf] pTkfbglzn Ifdtfg} al[ 4 xg' ' kb{5 . #= \t bL3{sfn (Long period): bL3s{ fn eg]sf] nfdf] ;do cjlw xf] . jf:tljs \/fli6o\u00ab cfo cNksfndf j[l4 eP\/ dfq xF'bg} \\\\ . of] t nfdf] ;do;Dd lg\/Gt\/ ?kdf a[l4 x'g'k5{ . cflys{ j[l4 eg]sf] cfly{s ljsf;sf] Ps cz+ dfq xf] . To;n} ] o;nfO{ ljsf;sf] tn' gfdf ;\u00aa\\\\sl' rt cjwf\/0ff dflgG5 . sn' ufx:{ Yo pTkfbg, \/fli6\u00abo cfo tyf k|ltJolSt cfo pRr x'g,' ul\/aL tyf cfo c;dfgtfdf sdL xg' ', dfgj sNof0fdf jl[ 4 xg' ' \/ k|fsl[ ts tyf dfgj ;+;fwgsf] plrt kl\/rfng u\/L \/fh] uf\/L l;h{gf ug'{ cfly{s ljsf; xf] . cflys{ j[l4 of] Pp6f kl| j|mof xf] . h;cGtu{t k\/Dk\/fut \/ lgoldt k4ltcg;' f\/ jf:tljs \/fli6o\u00ab cfo jf pTkfbgdf bL3{sfn;Dd jl[ 4 eO\/xG5 . t\/ o:tf] jl[ 4 ;wF} wgfTds dfq x'G5 eGg ;lsbF }g . slxns] fxLF ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff, sIff !@\t 333","C0ffTds klg x'g] u5{ . g]kfnsf] cflys{ j[l4 cltsd ljsl;t tyf ljsf;lzn b]zx\u00bfsf nflu g]kfnsf] cfly{s jl[ 4b\/ cflys{ j[l4eGbf cfly{s ljsf;sf] cfjZostf w\/] } x'G5 . ;g\\\\ @)@) sf] ;'?cftbl] v jl} Zjs cflys{ jif{ jl[ 4b\/ -kl| tztdf_ dxfdf\/Lsf] \u00bfkdf sf]le8 !( efO\/;n] ljZjsf dfgj hfltx\u00bftyf ljZjsf] cfly{s If]qdf @)&#\u00f7&$ *=^ 7n' f] ;\u00aa\\\\s6 pTkGg u\/s] f] 5 . ljZjsf cfly{s ljm| ofsnfkdf ;':ttf cfP;uF } gk] fndf klg To;sf] @)&$\u00f7&% &=$ k|efj kT| oIf k\/s] f] 5 . o;af6 cy{tGqsf ljleGg @)&%\u00f7&^ ^=$ @)&^\u00f7&& \u2013@=! ;f| ]tM cyd{ Gqfno \u2013 @)&* . If]qx\u00bf h:tM} pTkfbg, ljt\/0f, >d ahf\/, ko6{ g cflb k|ToIf ke| fljt ePsf 5g\\\\ . kmn:j\u00bfk, a\/] fh] uf\/L, ul\/aL \/ c;dfgtfdf j[l4 ePsf] 5 . gk] fnsf] cflys{ jl[ 4 kl5Nnf] b'O{ bzsd} klxnf]k6s cfly{s jif{ @)&^\u00f7&& df @=!@ k|ltztn] C0ffTds ePsf] lyof] . g]kfnsf] ljut rf\/ jif{sf] oyfy{ s'n ufx{:Yo pTkfbg -cfwf\/e\\\"t dN\\\" odf_ sf] jl[ 4b\/nfO{ tflnsfdf b]vfOPsf] 5. dfgj ljsf;sf] cy{ ;fdfGo cyd{ f dfgj ljsf; 5gf6] sf] ;'lglZrttf eg]sf] dflg;sf] ;jf{\u00aa\\\\uL0f ljsf; xf] . dflg;nfO{ hGdbl] v d[To';Dd :j:y tyf bL3{hLjgsf nflu ;fwg 5gf6] df kx'Fr . ;kmn hLjgofkgsf nflu cfjZos Jojxfl\/s 1fgsf nflu ;fwg 5gf]6df kxr'F . kg{] ;Dk\\\"0f{ s'\/fsf] k|flKt xg' ' g} u'0f:t\/Lo hLjgsf nflu ;fwg 5gf6] df kxF'r . dfgj ljsf; xf] . dflg;nfO{ p;sf] hLjgdf u'0f:t\/Lo lzIff tyf :jf:Yo, ;Eo ;dfh, :jR5 jftfj\/0f, ljleGg k|sf\/sf clwsf\/x\u00bf, kf}li6s vfgs] '\/f, ;l' jwfoS' t jf;:yfg, u0' f:t\/Lo klx\/g, wd{, ;+:sl[ t, dgf\/] ~hg, e|d0f tyf ofqf, zflGt tyf ;'\/Iff, :gx] tyf ;Ddfg, :jtGqtf cflb s'\/fsf] cfjZostf k5{ . oL ;a} s\/' f \/fHon] JolStdf ljt\/0f ug{] geO{ JolSt :jod\\\\ k|fKt ug{ ;Ifd aGg' xf] . To;}n] dfgj ljsf;nfO{ dflg;sf] :jtGqtf \/ cj;\/df j[l4 u\/L pgLx\u00bfsf] sNof0fdf ;'wf\/ ug]{ k|ljm| ofsf \u00bfkdf kl\/eflift ul\/Psf] 5 . ;g\\\\ !(%) sf] bzsdf dfgj ljsf;nfO{ cfly{s ;d[l4;uF hf]8\/] dfgj ljsf;sf bO' { kIfx\u00bf kl\/eflift u\/s] f] kfOG5 . ;g\\\\ @)@) sf] ;o+ S' t \/fi6\u00ab;\u00aa\\\\3Lo Ifdtfsf] lgdf{0f ljsf; sfoj{ m| d (UNDP) sfcg;' f\/,\u00e6dfgj ljsf; eg]sf] Ifdtfsf] ;bk' ofu] dfgjLo hLjgsf] ;d[l4df jl[ 4 ug'{ xf,] g ls sj] n Tof] cy{ Joj:yfsf] ;dl[ 4sf af\/]df h;df pgLx\u00bf al;\/xs] f 5g\\\\ . of] Pp6f cjwf\/0ff xf] hg' hgtf \/ pgLx\u00bfsf] cj;\/ \/ 334\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff , sIff !@","5gf]6df s]lGb|t x'G5\u00c6 . To;n} ] olb ;fwgx\u00bfsf] 5gf6] df dflg;sf] kxFr' 5g} eg] cGo cj;\/x\u00bf -\/fhgLlts, cfly{s, ;fdflhs, :jtGqtf, cflb_ df klg kx'Fr k'us] f] 5g} eGg] cy{ nufpg ;lsG5 . dfgj ljsf;nfO{ bO' { kIf af6 xg] { ;lsG5 . klxnfM] dfgj Ifdtfsf] lgdf{0f h:tM} :jf:Yo, 1fg \/ l;kdf ;w' f\/ \/ bf;] |fM] pgLx\u00bfn] kf| Kt u\/]sf] Ifdtf pTkfbg, km';b{ sf] ;do, ;fdflhs ;f+:s[lts \/ \/fhgLlts Ifq] df pkof]u . UNDP sf cg';f\/ ljsf; ;a} dflg;sf nflu x'g'k5,{ ljsf;sf jl\/kl\/ \/x]sfnfO{ dfq xf]Og . ljsf; hgtfsf,] hgtf\u00e5f\/f \/ hgtfsf nflu x'g'k5{ . n\u00aa} \\\\lus bl[ i6sf0] faf6 dfgj ljsf;nfO{ x]bf{ rf\/ kIfx\u00bf h:tM} pTkfbsTjdf j[l4, ;dtf -;dfg cj;\/_, ;dtfdf lbufk] gf \/ z;StLs\/0f -lg0fo{ df ;xeflutf_ df ljsf; ePsf] xg' 'k5{ . dfgj ljsf; ;r\\\" s (Human Development Index - HDI) UNDP n] ;g\\\\ !(() df dfgj ljsf;sf] dfkgsf n}\u00aa\\\\lus bl[ i6sf]0faf6 dfgj ljsf; nflu tLg ;r\\\" sf\u00aas\\\\ x\u00bfsf] lgdf{0f u\/s] f] lyof] . tL ;r\\\" sf\u00aas\\\\ x\u00bf -!_ \/fd|f] hLjgsf nflu cfDbfgL pTkfbsTjdf j[l4 (Income for Decent Living), -@_ lzIff \/ -#_ ;dtf -;dfg cj;\/_ hLjg kT| ofzf (Life Expectancy) . UNDP sf] dfgj ljsf; kl| tj]bg -@)@)_ n] HDI sf] dfkgdf ;dtfdf lbufk] gf u|x bafa (Planetary Pressure) nfO{ ;dfj]z z;StLs\/0f -lg0f{odf ;xeflutf_ ugk{' g]{ atfPsf] 5 . o;nfO{ u|x bafa ;dfof]lht dfgj ljsf; ;\\\"rs (Planetary pressures-adjusted HDI) gfd lbOPsf] 5 . h;nfO{ 5f6] s\/Ldf PHDI elgG5 . PHDI sf] u0fgf ubf{ HDI df ux| df bafa ;\\\"rsf\u00aa\\\\s (Pressure on the Planet Indicator) nfO{ yk ul\/G5 . k[YjL Pp6f ux| xf] . kY[ jLnufot cGo u|xx\u00bfdf dfgj lj|mofsnfkaf6 ljleGg ks| f\/sf sfa{g 8fOcS;fO8 h:tf Uof;F sf] pTkfbgaf6 bafa l;h{gf ePsf] 5 .o;n] cGttM dfgj ljsf;df g} ;d:of pTkGg u\/s] f] 5 . ;g\\\\ @)@) sf] kl| tj]bgn] ;;+ f\/sf ;a} \/fi6x\u00ab \u00bfnfO{ dfgj ljsf;sf] ;\\\"rssf cfwf\/df rf\/ efudf ljefhg u\/]sf] 5 . cyft{ \\\\ dfgj ljsf;sf] ;r\\\" snfO{ ) bl] v ! sf] :sn] df \/flvG5 . olb sg' } bz] sf] dfgj ljsf;sf] ;\\\"rssf] dfg )=*)) bl] v ! ;Dd 5 eg] clt pRr dfgj ljsf;, )=&)) bl] v )=&(( ;Dd 5 eg] pRr dfgj ljsf;, )=%%! b]lv )=^(( ;Dd 5 eg] dWod dfgj ljsf; \/ )=%%) eGbf sd 5 eg] Gog\\\" dfgj ljsf;ePsf] dflgG5 . o;n] b]zsf gful\/sx\u00bfsf] u'0f:t\/Lo hLjgnfO{ klg ;\u00aa\\\\s]t u5{ . dfgj ljsf; ;r\\\" sn] dflg;sf] hLjgsf] ef}ltsnufot ;a} ks| f\/sf] u'0fsf af\/]df JoSt ub5{ . dfgj ljsf; ;\\\"rf\u00aa\\\\s lgsfNg k|To]s ;\\\"rssf] clwstd\\\\ \/ Gog\\\" td c\u00aa\\\\s yfxf x'gk' b{5 . oL c\u00aas\\\\ ;+oS' t \/fi6\u00ab ;\u00aa3\\\\ n] ;as} f nflu ;fj{hlgs u\/]sf] xG' 5 . dfgj ljsf; ;r\\\" sn] b]zsf] ;fwg \/ ;f| t] nfO{ cfo k|fKt ug]{, lzIff k|fKt ug]{ \/ pRr cfo' kf| Kt ug{] sfo{df nufpg k|fT] ;fxg ug]{ ePsfn] bz] sf] cflys{ ljsf; jl[ 4 xg' ] b]lvG5 . dflg;sf nflu cfjZos kg{] dx\u0152jk0\\\" f{ kIf egs] f] cfDbfgL xf] . To;sf ;fy;fy} ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff, sIff !@\t 335","lzIff, \/fd|f] cfo' \/ :jR5 jftfj\/0f klg xg' \\\\ . UNDP sf] dfgj ljsf; k|ltjb] g -@)@)_ sf cg;' f\/ ;;+ f\/df dfgj ljsf; pRr ePsf] bz] gj]{ xf] . h;sf] dfgj ljsf; ;r\\\" s )=(%& 5 . g]kfnsf] dfgj ljsf; ;r\\\" s )=^)@ 5 . ljZjdf dfgj ljsf;sf] :t\/df gk] fn !$@cf+} :yfgdf \/xs] f] 5 \/ gk] fn dWod dfgj ljsf; ePsf] b]zleq k5{ . lbuf] ljsf;sf] cy{ lbuf] ljsf; eg]sf] cfkmFd} f wflgg ;Sg] Pp6f k|ljm| of xf] . o;n] efjL k':tfn] klg ljsf;sf k|ltkmn lg\/Gt\/ pkefu] ug]{ k|lj|mofnfO{ ;l' glZrt u5{ . lbuf] ljsf;cGt{ut bz] leq pknAw k|fs[lts ;fwg tyf ;f| t] x\u00bfsf] clwstd\\\\ kl\/rfng ul\/G5 . o;sf ;fy;fy} tL ;fwg tyf ;f| t] x\u00bfsf] ;+\/If0f klg ul\/G5 . o; kl| j|mofaf6 ahf\/df xg' ] ;fwgsf] dfu \/ kl\\\" t{sflardf ;Gtn' g sfod ug{] ko| f; ul\/G5 . ks| [ltn] lbPsf] ;G' b\/ ;+\/rgf \/ o;sf] cf\u02c6g} lgod cfkm}Fdf Jojl:yt 5 . To;}n] k|fs[lts jftfj\/0f \/ ljsf;lar cGofG] ofl>t ;DaGw :yflkt ub}{ ljsf; sfo{nfO{ ;~rfng ubf{ pSt ljsf; nfdf] ;do;Dd l6sfp xg' kU' 5 . k|s[ltn] dfgj hflt;lxt l;\u00aau\\\\ f] k|f0fL hut\\\\nfO{ cfjZos kg]{ kf| s[lts ;|f]t pknAw u\/fpg] \/ h}ljs rj|mnfO{ lg\/Gt\/tf lbg] sfo{ ul\/\/xs] f] 5 . o;af6 Psflt\/ dfgjLo cfjZostf k\\\"\/f ug{ pTkfbg, cfk\\\"lt{ \/ pkef]unfO{ ;Gtn' df \/fVg\/] csf{t] km{ kf| sl[ ts lgod \/ o;sf] jf:tljs :j\u00bfknfO{ hLjGt \/fVb} ul\/g] ljsf;nfO{ lbuf] ljsf; elgG5 . lbuf] ljsf;sf nIox\u00bf ;g\\\\ @)!% sf] ;+o'St\/fi6\u00ab ;\u00aa3\\\\ sf]&)cf}+lzv\/ ;Ddn] gdf ljZjsf !(# ;b:o bz] x\u00bfn] ;g\\\\ @)#) ;Dddf ul\/aL \/ o;sf ;a} cfofdnfO{ cflys{ ;dfKt ug]{ \/ ;a} dflg; xfdL a;f]jf; ul\/\/x]sf] u|x -k[YjL_ \/ ljsf; ;as} f] ;d[l4sf nflu Pp6f ;dfg, Gofo;\u00aau\\\\ t \/ ;\/' lIft ljZj agfpg !& cf6] f lbuf] ljsf; nIox\u00bf, !^( kl\/df0ffTds nIo \/ jftfj\/0f ;fdflhs @#@ cf6] f ;\\\"rsdf x:tfIf\/ u\/L hgj\/L !, @)!^ bl] v sfof{Gjog ;\/+ If0f ljsf; ub}{ cfPsf 5g\\\\ . lbuf] ljsf; cjwf\/0ffsf] ;DaGw k|ToIf \u00bfkdf jftfj\/0f;Fu hfl] 8Psf] lbuf] ljsf;sf cfofdx\u00bf lyof] . t\/ kl5 o;nfO{ d'Vo tLg kIf\u00f7cfofddf ;\u00aau\\\\ l7t ul\/Psf] lyof] . tLkIf\u00f7cfofdx\u00bf cflys{ ljsf;, ;fdflhs ljsf; \/ jftfj\/0f ;\/+ If0f x'g\\\\ . pSt lzv\/ ;Dd]ngsf] Ph]G8f \u00e6xfd|f] ljZjsf] \u00bfkfGt\/0f M lbuf] ljsf;sf nflu @)#) Ph]G8f (Transforming Our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development)\\\" lyof] . 336\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff , sIff !@","!& nIox\u00bf :jR5 kfgL tyf ;\/;kmfO lhDdj] f\/k0\\\" f{ pkefu] \/ pTkfbg ul\/aLsf] cGTo phfd{ f ;xh kxF'r hnjfo' kl\/jt{gdf tTsfn kxn efs] d\/Lsf] cGTo :j:y \/ ;d4[ hLjg dof{lbt \/f]huf\/ \/ cflys{ jl[ 4 hnd'lgsf] h}ljs ljljwtfsf] ;\/+ If0f u0' f:t\/Lo lzIff n\u00aa} l\\\\ us ;dfgtf pBfu] , k\\\"jfw{ f\/ \/ gjLg l;h{gf hndflysf] hl} js ljljwtfsf] c;dfgtf Gog\\\" Ls\/0f ;+\/If0f lbuf] ;x\/ \/ ;db' fox\u00bf zflGt, Gofo \/ ;zSt lgsfo nIo k|flKtsf nflu ;femb] f\/L o; PhG] 8fleq !& cf]6f nIox\u00bf lgwf{\/0f ul\/Psf 5g\\\\ . tL nIox\u00bfsf] 5f]6s\/L :j\u00bfknfO{ aS;df bv] fOPsf] 5 eg] tL nIox\u00bf -!_ ;a} 7fpFaf6 ;a} lsl;dsf ul\/aLsf] cGTo ug]{ -@_ ef]sd\/Lsf] cGTo ug,{] -#_ ;an} fO{ :j:y hLjg ;l' glZrt ub{} ;d4[ hLjg k|jwg{ ug]{, -$_ ;a}nfO{ ;dfj]zL tyf ;dtfdn\\\" s u0' f:t\/Lo lzIffsf] ;l' glZrttf ug{,] -%_ n\u00aa} \\\\lus ;dfgtf xfl;n ug{], -^_ ;a}sf nflu :jR5 kfgLsf] ;l' glZrtf ug{], -&_ phf{df kx'Frsf] ;l' glZrttf ug,]{ -*_ lbuf] cfly{s jl[ 4, \/fh] uf\/L \/ dof{lbt sfdsf] kj| w{g ug{] -(_ kj\\\" f{wf\/ tyf lbuf] cf}Bf]uLs\/0fsf] kj| w{g ug]{ -!)_ dn' 'sleq tyf dn' s' x\u00bflarsf] c;dfgtf x6fpg-] !!_ dfgj a;fa] f;nfO{ ;dfjz] L, ;\/' lIft \/ lbuf]agfpg], -!@_ pkefu] \/ pTkfbg k0| ffnL ;'lglZrt ug]{ -!#_ hnjfo' kl\/jt{g \/ o;sf] k|efj lgoGq0f ug{]- !$_ dxf;fu\/, ;d'\u203a \/ ;d\u203a' L ;|ft] sf] lbuf] k|ofu] tyf ;+\/If0f ug{] -!%_ kofj{ \/0fsf] ;+\/If0f, kg' :yf{kgf \/ lbuf] pkofusf] kj| wg{ ug]{- !^_ hjfkmbx] L, Gofo tyf zflGtk0\\\" f{ \/ ;dfj]zL ;dfhsf] k|jw{g ug]{ \/ -!&_ ljZjJofkL ;femb] f\/L ;zSt agfpg] \/x]sf 5g\\\\ . lbuf] ljsf; oL !& cf6] f nIosf cfwf\/df lbuf] ljsf;sf kfrF :tDex\u00bf to ul\/Psf] 5 . tL :tDex\u00bf k[YjL, dfgj, ;d[l4, zflGt \/ ;femb] f\/L x'g\\\\ . g]kfn \/ lbuf] ljsf;sf nIox\u00bf gk] fn ;\/sf\/n] rfw} f}F of]hgfb]lv g} lbuf] ljsf;sf nIonfO{ cfGtl\/sLs\/0f ul\/\/xs] f] 5 . ;f]cg';f\/ cfoj[l4, u0' f:t\/Lo dfgj k'hF L lgdf0{ f \/ cflys{ hf]lvdsf] Go\\\"gLs\/0f ub{} lj=;=+ @)&( ;Dddf clt sd ljsl;t bz] af6 ljsf;zLn b]zdf :t\/f]Gglt ug]{ \/ lj=;+= @)*& ;Dddf lbuf] ljsf; nIo xfl;n ub{} pRr dWod cfo:t\/ ePsf] dn' s' df :t\/fG] glt x'g] u\/L bL3{sfnLg nIo lnOPsf] 5 . ;f] adf]lhd ;d4[ gk] fn, ;v' L gk] fnLsf] \/fli6\u00abo cfsf+Iff xfl;n xg' ] u\/L ;\u00aa3\\\\ , k|b]z \/ :yfgLo txdf gLlt, ofh] gf tyf sfoj{ |md sfof{Gjog ub{} cfPsf] 5 . gk] fn ;\/sf\/n] g]kfnsf] j:t'ut oyfyt{ fnfO{ ;d6] g\\\\ @#@ cf]6f ;r\\\" sdf @$& cf6] f ;r\\\" sx\u00bf yk u\/L $&( ;\\\"rsx\u00bf lgwf{\/0fu\/s] f] 5 . lbuf] ljsf; nIosf] sfof{Gjog ug{ g]kfnnfO{ ;g\\\\ @)#) ;Ddsf nflu jflif{s cf};t ?= @)@$=* ca{ cfjZos kg]{ \/ o;sf] %$=* k|ltzt ;fj{hlgs If]q, #^=% k|ltzt lghL If]q, $=$ kl| tzt ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff, sIff !@\t 337","3\/kl\/jf\/ \/ $=# k|ltzt ;xsf\/L tyf u\/} ;\/sf\/L If]qaf6 of]ubfg x'g] k|Ifk] 0f ul\/Psf] 5 . of] \/sddf jflifs{ sl\/j cf};t ?= % va{ *% ca{ gku' \/x]sf] 5, h;df ;\/sf\/sf tkma{ f6 ?= @=!* va{ \/ lghL If]qaf6 ?= #=^^ va{ yk h'6fpg'kg{] cj:yf 5 . lbuf] ljsf;nfO{ dWogh\/ ub{} g]kfn ;\/sf\/n] hg:jf:Yo, kz':jf:Yo \/ jftfj\/0fLo :jf:Yolar ;Gt'ng sfod ug{ :jf:Yo \/0fgLlt sfof{Gjogdf NofPsf] 5 . o;sf ;fy} g]kfn ;\/sf\/n] k|wfgdGqL sl[ if cfwl' gsLs\/0f kl\/ofh] gf, pGgt laplahg sfoj{ m| d, rSnfaGbL v]tL sfo{jm| d, l;FrfO cfof]hgfx\u00bf, sl[ if k|ofu] zfnf ;]jf sfoj{ |md cflb sfofG{ jogdf NofPsf] 5 . pBfu] Ifq] nfO{ Jojl:yt ug{sf nflu ljzi] f cflys{ If]q Pg] hf\/L u\/L ljleGg sfo{j|mdx\u00bf ;~rfngdf NofPsf] 5 . ;x\/L ljsf; sfoj{ |mdcGtu{t 3\/kl\/jf\/af6 pTkGg xg' ] kmfx] f]\/ Joj:yfkgsf nflu ;\/sf\/n] e\\\"\u2013OlGhlgol\/\u00aa tyf e\\\"\u2013jftfj\/0fLo sfoj{ |md, hgtf cfjf; sfoj{ |md, ;'\/lIft gful\/s cfjf; sfoj{ m| d ;~rfngdf NofPsf] 5 . jftfj\/0f tyf hnjfo' kl\/jt{g;uF ;DalGwt ljleGg sfo{jm| dx\u00bf ;~rfngdf cfPsf 5g\\\\ . g]kfn ;\/sf\/n] hnjfo' kl\/jt{gsf hfl] vdnfO{ Go\\\"gLs\/0f ug]{ p2]Zocg'\u00bfk \/fli6\u00abo hnjfo' kl\/jt{g gLlt, @)&^, hnjfo' pTyfgzLn ljsf; of]hgf, sfa{g pT;h{g Go\\\"gLs\/0f sfoj{ m| d, ;f}o{ phf{ sfo{jm| d, ;'wfl\/Psf] rN' xf] sfo{jm| d, jfo' k|bi' f0fsf af\/]df ;j;{ fwf\/0f gful\/snfO{ ;r\\\" gf k|jfx ug{ Air Quality Data Display Board sf] :yfkgf u\/L sfof{Gjog u\/s] f] 5 . 338\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff , sIff !@","ljm| ofsnfk -s_\tg]kfnn] ;g\\\\ @)#) ;Dddf lbuf] ljsf;sf nIox\u00bf xfl;n ug{ s:tf s:tf r'gf}tLx\u00bfsf] ;fdgf ug{k' nf{ eGg] ;DaGwdf :yfgLo clwsf\/Lx\u00bf jf lzIfsx\u00bf jf hgkl| tlglwx\u00bf, \/fhgLltsdLx{ \u00bf tyf :yfgLo j'l4hLljx\u00bf;uF e6] 3f6 u\/L 5nkmn ugx{' f];\\\\ . pSt 5nkmnaf6 k|fKt glthf sIffdf k|:tt' ug'x{ f;] \\\\ . cEof; != tn lbOPsf kZ| gsf pQ\/ lbg'xf;] \\\\ M -s_\t cfly{s j[l4sf] cy{ n]Vg'xf];\\\\ . -v_\t cflys{ ljsf; egs] f] s] xf] < pNnv] ug{x' f];\\\\ . -u_\tsg' } tLg jifs{ f] gk] fnsf] cfly{s jl[ 4b\/ pNnv] ug{'xf;] \\\\ . -3_\t dfgj ljsf;nfO{ kl\/eflift ug'{xf;] \\\\ . -\u00aa_ \t dfgj ljsf; eg]sf] s] xf] < o;sf ;\\\"rsf\u00aa\\\\sx\u00bfsf] JofVof ug{x' f];\\\\ . -r_\t lbuf] ljsf; eg]sf] s] xf] < o;sf tLg cfofdx?sf] rrf{ ug{x' f;] \\\\ . -5_\t lbuf] ljsf;sf kfrF :tDex?sf] JofVof ug'{xf];\\\\ . -h_\t lbuf] ljsf;sf] sfof{Gjogsf nflu g]kfn ;\/sf\/n] rfn]sf sbdx?sf] ljZn]if0f ug{'xf];\\\\ . ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff, sIff !@\t 339","&\tk\tf7 M gk] fndf ul\/aL rjm| \/ ;Dafw] gsf pkfox\u00bf ul\/aLsf] cy{ ul\/aL egs] f] cf\u02c6gf] cfDbfgLn] cf\u02c6gf bl} gs cfwf\/et\\\" cfjZostf ufF;, af; tyf skf; h:tf ;d:ofx\u00bf ;dfwfg ug{ g;Sg' xf] . csf{] zAbdf Gog\\\" td Sofnf]\/L pkefu] sf nflu cfjZos cfo:t\/eGbf sd cfo x'g'nfO{ ul\/aL elgG5 . jf:tjdf ul\/aL zAbn] cefjnfO{ hgfp5F . h'g dflg;;uF cflys{ cefj xG' 5 Tof] dflg; ul\/a xf] . To;u} \/L h'g \/fi6\u00ab;uF cfly{s cefj xG' 5 Tof] \/fi6\u00ab ul\/a xf] . hg' JolSt cfkm\\\\ gf] hLjg hLljt \/fVgsf nflu lbg\/ft ldlxg]t ub5{ , lzIff, :jf:Yo, kfl} i6s cfxf\/sf] sdL 5, cf}ifwL pkrf\/ ug{ ;Sbg} , laxfg vfgf vfPsf] JolStsf nflu an] 'sf vfg] s\/' fsf] ;'lglZrttf xbF' }g eg] Tof] JolSt ul\/a xf] eg] p;sf] kj| l[ Q ul\/aL xf] . UNDP n] ;g\\\\ !((* sf] kl| tj]bgdf pNnv] eP cg';f\/ ul\/aL egs] f] 5gf6] tyf ljsNkx\u00bfaf6 al~rt x'g' \/ dfgjLo kl| ti7fsf] xgg\\\\ x'g' xf] . o;sf] cy{ ;dfhdf ke| fjsf\/L ;xefuLdf sdL, ufF;, af; tyf skf;sf] kof{Kttfdf sdL, lzIff tyf :jf:Yosf] kxFr' gx'g,' \/f]huf\/ tyf C0fdf kx'Fr gx'g,' JolSt, kl\/jf\/ tyf ;dfhsf] c;\/' Iff, zlStxLgtf tyf alxis\/0f xg' ' g} ul\/aL xf] . UNDP kl| tj]bg -@))!_ sf cg;' f\/, \u00e6ul\/aLsf b'O{ kIfx\u00bf 5g,\\\\ klxnf] Go\\\"g cfo xf] hg' ;Ddfgk\\\"j{s hLjgofkg ug{ ckofK{ t 5 \/ bf;] |f] dfgjLo Ifdtfsf] Gog\\\" Ifdtf xf] hg' JolStx\u00bfn] cfkm\\\"n] rfx]cg;' f\/ hLjgofkg ug{ ;Sb}Fg\u00c6 . ul\/aLsf cfwf\/ kl\/efiff -ul\/aL lgjf\/0f gLlt @)&^ sf cg;' f\/_ pkef]u cf=j= @)^^\u00f7^& sf] dN\\\" odf jflifs{ ?= !(,@^! eGbf sd pkef]u ug{] cj:yf cfjZostfsf] kl\/k\\\"lt{ cfwf\/e\\\"t tyf dofl{ bt hLjgofkgsf nflu cfjZos kg{] ;j] f ;'ljwfaf6 al~rt x'gk' g]{ cj:yf ;Ifdtf ;a} ks| f\/sf ul\/aL \/ ljd'vtfaf6 d'St eO{ cfTd;Ddfg tyf u'0f:t\/Lo hLjg cfTdlbg]{lzt hLjgofkg ug{] ;Ifdtfsf] sdL dfgjfl] rt Gog\\\" td hLjgofkfgsf nflu cfjZos ;fwg, cj:yf c;dfgtf \/ lje]b \/ ;l' jwfsf] sdL dfgj clwsf\/ ;a} ks| f\/sf lje]bsf] cj:yfdf hLjg lhpg afWo x'g] l:ylt cfwf\/et\\\" xs clwsf\/ \/ :jtGqtfsf] pkef]u u\/L hLjgofkg ug{ kfpg] g};lu{stfdf cj\/fw] 340\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff , sIff !@","g]kfnsf] ul\/aL lgjf\/0f gLlt, @)&^ n] gk] fnsf] ul\/aLsf] kl\/efiff \/ klxrfgsf cfwf\/x\u00bf k:| t't u\/]sf] 5 . o; gLltn] gk] fnsf] ul\/aLnfO{ pkefu] , cfwf\/et\\\" cfjZostfsf] kl\/k\\\"lt{, ;Ifdtf, hLjgsf] u0' f:t\/, c;dfgtf \/ ljeb] tyf dfgj clwsf\/sf] xgg\\\\sf cfwf\/df kl\/eflift u\/s] f] 5 . tL kl\/efiffx\u00bf aS;df b]vfOPsf] 5 . o; gLltdf ul\/aL dfkgsf ;ftcf6] f cfwf\/x\u00bf pNnv] ul\/Psf] 5 . tL cfwf\/x\u00bf -!_ cfo -@_ pkefu] -#_ lbuf] hLjgofkgsf nflu pTkfbgzLn ;fwgdf kxFr' -$_ lzIff, :jf:Yo tyf cGo cfwf\/et\\\" cfjZostfsf j:t' tyf ;j] fdf kxF'r -%_ ;fdflhs ljeb] tyf alxis\/0f, -^_ cfwf\/et\\\" cfgj clwsf\/ -&_ Ifdtf x'g\\\\ . ul\/aLsf b'O{ ks| f\/x\u00bf 5g\\\\ . tL o;k|sf\/ pNnv] ul\/Psf] 5 M != lg\/k]If ul\/aL (Absolute Poverty) lg\/kI] f ul\/aL egs] f] cfkm\\\\ gf cfwf\/et\\\" cfjZostfx\u00bf klg k\\\"\/f ug{ g;Sg] cj:yf xf] . Pp6f JolSt h;n] cfkm\\\"nfO{ hLjg ofkgsf nflu geOgx'g] clgjfo{ j:t'x\u00bf vfgf, sk8f tyf af;sf] ;d:ofnfO{ ;dfwfg ug{ g;sL bM' v ofkg ul\/\/xs] f] 5 . To;nfO{ lg\/kI] f ul\/aL elgG5 . lg\/k]If ul\/aLnfO{ csf{] ul\/aL;Fu t'ngf gu\/L cfwf\/et\\\" cfjZostfsf j:tx' \u00bf;Fu dfq t'ngf ul\/G5 . g]kfnsf] ul\/aL lgjf\/0f gLlt @)&^ sf cg';f\/ cfwf\/e\\\"t dfgjLo cfjZostfsf j:t', Ifdtf \/ ;]jfaf6 ljdv' x'g] cj:yfdf hLjgofkg ug{ afWo ePsf] l:ylt g} lg\/k]If ul\/aL xf] . @= ;fk]If ul\/aL (Relative Poverty) ;fk]If ul\/aLnfO{ cGo JolStsf] cfo;Fu t'ngf ul\/G5 . o;df Pp6f JolStn] cf\u02c6gf cfwf\/et\\\" cfjZostfx\u00bf k\\\"\/f u\/]sf] 5 t\/ ;dfhsf cGo JolStx\u00bfeGbf sd cfDbfgL ub{5 eg] Tof] JolSt ;fk]If ul\/aLleq kb5{ . ;fkI] f ul\/aLsf] dfkb08 cfo ljt\/0fsf] ;dfgtf tyf c;dfgtfsf cfwf\/df xl] \/G5 . olb \/fli6\u00abo cfosf] ljt\/0f ;dfg 5 eg] ToxfF ;fkI] f ul\/aL sd x'G5 \/ \/fli6o\u00ab cfosf] ljt\/0f c;dfg 5 eg;] fkI] f ul\/aL w]\/} xG' 5 . ul\/aLsf] \/v] f ljZj a\u00aa} \\\\ssf cg';f\/ jflif{s %)) 8n\/eGbf sd cfo k|fKt ug]{ JolSt ul\/aLsf] \/v] fleq kb5{ eg] @&% 8n\/eGbf sd cfo k|fKt ug]{ JolSt clt ul\/aLleq kb{5 . UNDP n] ;g\\\\ !(() sf] dfgj ljsf; kl| tjb] gdf k|lt lbg ! cdl] \/sL 8n\/eGbf sd cfo ug{] JolSt ul\/aLsf] \/]vfleq k5{ egs] f] 5 eg] ;g\\\\ @)!% sf] kl| tjb] gdf kl| t lbg !=@% cdl] \/sL 8n\/ -kl| tJolSt cfodf_ eGbf sd cfo ug{] JolSt ul\/aLsf] \/v] fleq k5{ eg]sf] 5 . sG] b|Lo tYof\u00aa\\\\s ljefusf] g]kfn hLjg:t\/ ;j{I] f0f -@)!!_ cg';f\/ g]kfnL hgtfsf] ul\/aL \/]vfsf] cfo ?= !(,@^! xf] . g]kfndf ul\/aLsf] dfkgsf] k|d'v cfwf\/ eg]sf] kl| tlbg z\/L\/sf nflu cfjZos kg{] @$ ;o lsnf] Sofnf\/] Lsf nflu cfjZos kg]{ cfDbfgL xf] . hg' cfDbfgL jflifs{ ? !(,@^! xf] . ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff, sIff !@\t 341","g]kfn \/ ul\/aL gk] fn ;\/sf\/n] ;a} ks| f\/sf] ul\/aLd'St ;dfh lgdf{0f ug{] bL3s{ fnLg ;f]rcg\u00bf' k ul\/aL lgjf\/0fsf nflu cfly{s ;fdflhs ;dfgtf;lxtsf] pRr cflys{ j[l4 xfl;n ug{ \/fli6o\u00ab ljsf; \/0fgLlt cjnDag u\/s] f] 5 . ul\/aLsf] kmn} fj6, ljifdtf \/ uxgtfnfO{ ljZn]if0f u\/L nlIft ;d\\\"x sfo{j|mddfkmt{ kh'F L, kl| jlw \/ :yfgLo ;f| ]t ;fwgsf] pkofu] df ul\/a tyf ljkGg ju{sf] kx'Fr tyf ;xeflutf a9fpg] sfoj{ m| dx\u00bf ;~rfngdf NofPsf] 5 . g]kfnn] cfly{s c;dfgtf Go'gLs\/0f ug{] Pjd\\\\ ul\/aLsf] \/v] fd'lg \/xs] f] hg;\u00aaV\\\\ of lj=;+= @)*& ;Dd % k|ltztdf \/ lj=;+= @!)) ;Dddf z\\\"Godf emfg{] nIo lnPsf] 5 . o;sf ;fy} cflys{ jif{ @)*)\u00f7*! ;Dddf lg\/k]If ul\/aLnfO{ !) kl| tzteGbf sddf emfg{] \/ axc' foflds ul\/aLnfO{ !!=% k|ltztdf emfg{] nIo lnPsf] 5 . UNDP sf] dfgj ljsf; kl| tjb] g -@)@)_ sf cg';f\/ gk] fnsf] dfgj ljsf; ;\\\"rs )=^)@ 5 . ;fy} g]kfn !$@cfF} :yfgdf \/ dWod dfgj ljsf; ePsf] bz] leq k5{ . ul\/a 3\/kl\/jf\/ nlIft sfo{jm| d ;~rfng ug{ @# lhNnfdf ul\/a 3\/kl\/jf\/sf] klxrfg sfo{ ;DkGg ul\/Psf] 5 . gk] fndf jtd{ fg ul\/aLsf] cj:yfnfO{ xb] f,{ cyd{ Gqfno -@)&&_ sf cg;' f\/ gk] fndf !*=& kl| tzt dflg;x\u00bful\/aLsf] \/]vfdl' g @*=^ k|ltzt dflg;x\u00bf, ax'cfolds ul\/aL\/ !^=^& kl| tzt dflg;x\u00bf lg\/kI] f ul\/aLleq aflF r\/x]sf 5g\\\\ . ul\/aLsf] rj|m ul\/aLsf] rj|mn] Pp6f JolSt jf \/fi6\u00ab ul\/a ePsf sf\/0fn] g} k'gM ul\/aLdf kU' 5 eGg] s'\/f bv] fp5F . o;} ;Gbe{df cy{zf:qL Ragner Nurkus eGb5g\u2013\\\\ \u00e6Pp6f bz] ul\/a ePsfn] ul\/a xG' 5\u00c6 .ul\/aL Pp6f o:tf] t\u0152j xf] h;n] lg\/Gt\/ ul\/aLleq g} kl\/j|mdf ul\/\/xG5 . Pp6f \/f]6]lk\u00aasf] lksf{ hg' :yfgaf6 3'dfpg ;?' u\/] klg To;n] cfkm\\\\ gf] rjm| k\/\\\" f ubf{ k'gM ToxL 7fpFdf cfOk'Ub5 . ul\/aLsf] rj|m klg cefjaf6 ;?' eO{ cefjdf g} cfP\/ 6\u00aa' l\\\\ uG5 . gk] fndf cflys{ ljsf;sf] cj\/fw] sf \u00bfkdf o; rjm| nfO{ lng] ul\/G5 . o;nfO{ dfu \/ kl\\\" t{ kIfaf6 JofVof ul\/G5 . ul\/aLsf dfu \/ kl\\\" t{ rj|mnfO{ lgDgfg';f\/ :ki6 kfg{ ;lsG5 M kl\\\" t{ kIf dfu kIf ul\/aL ul\/aL Gog\\\" pTkfbg Gog\\\" cfo Gog\\\" pTkfbg Go\\\"g cfo Gog\\\" nufgL Go\\\"g art Go\\\"g nufgL Go\\\"g dfu 342\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff , sIff !@","of] gk] fnL cyt{ Gqsf] jf:tljs cj:yf xf] . o:tf] ul\/aLsf] sr' j|m tf]8g\\\\ sf nflu nufgLdf jl[ 4 ugk{' 5{ . nufgLdf j[l4 ug{] klxnf] pkfo egs] f] cfGtl\/s k'FhLsf] kl\/rfng xf] . olb cfGtl\/s k'FhLdf sdL 5 eg] j}bl] zs khF' Lsf] kl\/rfng -;xof]u, cg'bfg tyf C0f_ \u00e5f\/f nufgLdf jl[ 4 ug{k' b{5 . nufgLdf j[l4 ubf{ pTkfbg tyf \/f]huf\/Ldf jl[ 4 x'G5 . kmn:j\u00bfk, cfo tyf artdf jl[ 4 x'G5 . h;n] ul\/aLsf] o:tf] s'rjm| nfO{ ;'rjm| df kl\/0ft u5{ . gk] fnsf nflu ul\/aLsf] rjm| sf ;Daf]wgsf pkfox\u00bf ul\/aL g]kfnL cyt{ Gqsf] kd| v' ;d:of xf] . gk] fnn] gjf}F ofh] gfb]lv nuftf\/ jtd{ fg of]hgf;Dd klg ul\/aL lgjf\/0fnfO{ k|dv' p2]Zodf \/fvs] f] 5 t\/ klg !*=& kl| tzt dflg; ul\/aLsf] \/v] fdg' L \/xs] f 5g\\\\ . gk] fndf ul\/aLsf] rjm| alnof] u\/L a;s] f] 5 . o;nfO{ tf8] \\\\gsf nflu lgDglnlvt pkfo cjnDag ug{ ;lsG5 M !=\t nufgLdf j[l4M of] Pp6f ;zSt dfWod xf] . g]kfndf nufgLdf j[l4 ug{ cfodf \/ artdf sdL 5 . o:tf] sdLnfO{ k\/\\\" f ug{ g]kfn ;\/sf\/n] cNksfnLg tyf bL3s{ fnLg :j\u00bfksf cfGtl\/s tyf afxo\\\\ C0f, ;xofu] , cgb' fg cflb lng ;S5 . kmn:j\u00bfk, nufgLdf j[l4 x'G5 \/ gk] fndf \/x]sf] ul\/aLsf] rjm| tf8] \\\\g ;lsG5 . @=\t kf| s[lts ;fwgsf] pkofu] M b]zdf kf| sl[ ts ;fwgx\u00bfsf] pRr kl\/rfngaf6 \/f]huf\/Ldf j[l4xG' 5 . cfocfhg{ df j[l4 ub{} ul\/aL Go\\\"gLs\/0f ug{ ;lsG5 . kf| s[lts ;fwgx\u00bfsf] pkofu] \u00e5f\/f pBf]u, k\\\"jf{wf\/ tyf s[lif Ifq] sf] ljsf; ug{ ;lsG5 . oL If]qsf] ljsf;af6 bz] df \/fh] uf\/Lsf] l;hg{ f x'G5 . \/fh] uf\/Ldf j[l4 ubf{ gful\/sx\u00bfsf] cfodf j[l4 xG' 5 . kmn:j\u00bfk bz] df \/xs] f] pRr ul\/aLnfO{ Gog\\\" Ls\/0f ug{ ;lsG5 . #= \t nlIft ;d\\\"x sfo{jm| dM bz] df ljleGg If]qx\u00bfdf 5l\/P\/ \/x]sf jf a;f]jf; u\/s] f cfd g]kfnL gful\/sdWo] jf:tljs ul\/a g]kfnLx\u00bfsf] klxrfg ul\/ tL ul\/a g]kfnLx\u00bfsf] cfDbfgLdf jl[ 4 ug{] vfnsf ljleGg sfo{j|mdx\u00bf ;\/sf\/L tyf cGo ;DalGwt lgsfoaf6 ;~rfng ul\/gk' 5{ . o;\/L nlIft ;dx\\\" sf nflu agfOPsf sfo{jm| dx\u00bfaf6 c\u00bf dWod tyf pRr jus{ f dflg;x\u00bfn] s'g} k|sf\/sf] kmfObf p7fpg g;s'g egL ;tst{ f ckgfpg' kb{5 . $=\thg;xeflutfdf jl[ 4M ;\/sf\/L tyf u}\/;\/sf\/L lgsfoaf6 ;~rfng ul\/g] ul\/aL lgjf\/0f;DaGwL ljleGg sfo{jm| dx\u00bfdf :yfgLo ul\/a ;d'bfosf JolStx\u00bfnfO{ sfo{jm| d ;~rfng kl| jm| ofdf ;xefuL agfpg'kb{5 . o;f]ubf{ pgLx\u00bfn] tL sfoj{ |mdx\u00bfnfO{ ;xh \u00bfkdf :jLsf\/ ug]{ tyf ;xof]u ug{] ub5{ g\\\\ . kmn:j\u00bfk tL ul\/aL lgjf\/0f jf Gog\\\" Ls\/0fsf sfo{j|mdx\u00bf \/ tL sfo{j|mdx\u00bfaf6 k|fKt pknlAw lbuf] aGg] ub5{ g\\\\ . %=\t \/fh] uf\/Ldf j[l4M ul\/atyf a\/] fh] uf\/ dflg;x\u00bfn] pRr lzIff tyf l;k xflF ;n gu\/]sf sf\/0f Gog\\\" cfDbfgL x'G5 . tL JolStx\u00bfnfO{ \/fh] uf\/Lsf] l;h{gf ug{ ;s]sf] v08df pgLx\u00bfsf] cfDbfgLdf jl[ 4 x'G5 \/ gk] fndf ul\/aL Go\\\"g ug{ ;lsG5 . ^=\t sl[ ifdf cfwl' gsLs\/0fM gk] fndf w]\/} dflg; s[lif k];fdf nfus] f 5g\\\\ . olb s[lif If]qnfO{ ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff, sIff !@\t 343","Jofj;flosd'vL, cfwl' gs tyf s[lifdf pTkfbsTj pRr ug{] xf] eg] sl[ if k];fdf nfus] f ls;fgx\u00bfsf] cfDbfgLdf j[l4 xG' 5 \/ gk] fnsf] ul\/aL Gog\\\" ug{ ;lsG5 . sl[ if pTkfbgdf nfus] f dflg;x\u00bfnfO{ tflnd lbg,] cfwl' gs ljlw tyf cfh} f\/x\u00bfsf] k|of]u ug{ k|f]T;fxg ug]{, plrt d\\\"No lgwf\/{ 0f ug]{, larf}lnofsf] zfi] f0fnfO{ lgoGq0f ug]{ cflb sfo{ ubf{ ls;fgx\u00bfsf] cfDbfgLdf jl[ 4 x'G5 \/ u|fdL0f ul\/aL Gog' Ls\/0f ug{ ;lsG5 . &=\t lzIff tyf tflndsf] Joj:yfM uf| dL0f If]qdf \/x]sf ls;fgx\u00bfnfO{ s[lif;DaGwL lzIff tyf tflnd kb| fg ug]{ tyf ;x\/L \/ cw;{ x\/L Ifq] sf a\/] fh] uf\/ JolStnfO{ \/f]huf\/d\\\"ns lzIff tyf tflndsf] Joj:yf u\/L \/fh] uf\/Ldf j[l4 ug{ ;ss] f] v08df ul\/aL Go'gLs\/0f ug{ ;lsG5 . lj|mofsnfk -s_\t ;dx' ;dx' df \/xL ul\/jL lgjf\/0fsf nflu ePsf cfkm\\\\gf] kflnsfdf ePsf :yflgo ko| f;x?nfO{ ;ldIff ug{x' f];\\\\ \/ sIffdf k|:tt' ugx{' f];\\\\ . -v_\t ul\/jLsf] b'irqm tf]8g\\\\ tkfO{ \/ tkfO{sf] kl\/jf\/sf] el\\\" dsf s] xg' ;S5 < ;d'xdf 5nkmn u\/L lgisif{ sIffdf k:| t't ug'{xf;] \\\\ . cEof; != \t tn lbOPsf k|Zgsf pQ\/ lbg'xf];\\\\ M -s_\t ul\/jLsf] cy{ nV] g'xf;] \\\\ . -v_\t ;fkI] f ul\/jL eg]sf] s] xf] < . -u_\t lg\/k]If ul\/jLnfO{ kl\/eflift ug'{xf;] \\\\ < -3_\t ul\/jLsf] rqmnfO{nfO{ JofVof ug{'xf;] \\\\ . -\u00aa_\t b}lgs slt eGbf sd cfDbfgL x'g] JolStnfO{ ul\/j dflGfG5 < -r_\t ul\/jLsf] rqmdf dfu kIfsf ;r\\\" sf+sx?sf] JofVof ugx{' f;] \\\\ . -5_\t ul\/jLsf] rqmsf k\\\"lt{ kIfsf ;\\\"rsfs+ x?sf] JofVof ug{x' f;] \\\\ . -h_\t g]kfnsf nflu ul\/aLsf] rqmsf] ;Dafw] gsf pkfox\u00bfsf] JofVof ug'{xf;] \\\\ . -em_\t gk] fn ;\/sf\/sf] ul\/jL lgjf\/0f gLlt @)&^ n] g]kfnsf] ul\/jL sg' \u2013s'g cfwf\/df kl\/eflift u\/]sf] 5 < tL cfwf\/x? pNn]v ub{}] JofVof ug{x' f];\\\\ . 344\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff , sIff !@","( ;d;fdlos 36gfx\u00bf kf7 M lzIff tyf lj1fg \/ kl| jlw g]kfnn] lzIff If]qsf] ljsf;sf nflu ;j+ w} flgs tyf sfgg' L Joj:yfx\u00bf ldnfO{ nufgLdf jl[ 4 ul\/\/x]sf] ;dodf lj=;+= @)&^ ;fnbl] v ljZj dxfdf\/Lsf] \u00bfkdf kml} nPsf] sfl] e8 !( sf sf\/0f bz] sf ;a} afnaflnsfx\u00bf 3\/leq \/xg afWo ag] . o; dxfdfl\/n] ;+;f\/e\/ sl\/j ! ca{ #) s\/f]8 afnaflnsfx\u00bfsf] cWoog sfod{ f afwf k'\u00a5ofof] . \u00e6hxfF ;d:of ToxL pkfo\u00c6 eGg] pvfg rl\/tfy{ ub}{ gk] fn ;\/sf\/ \/ lzIff;uF ;DalGwt lghL If]q ldn\/] afnaflnsfx\u00bfsf] cWoognfO{ ;r' f? ug{ cg]sf}F pkfox\u00bfsf] vf]hL ug{ yfn] . o;} ;Gbed{ f gk] fn ljBfno aGb ePsf] tLg dlxgfkl5 g]kfn ;\/sf\/n] lj=;=+ @)&& h7] dlxgfdf \u00e6js} lNks k|0ffnLaf6 ljBfyL{sf] l;sfO ;xhLs\/0f lgb{]lzsf\u2013@)&&\u00c6 hf\/L ub}{ cfiff9 ! utb] ]lv nfu' ug{] u\/L lgb]{zg hf\/L u\u00a5of] . o; lgb{l] zsfnfO{ sfofG{ jog ug{ gk] fn ;\/sf\/, :yfgLo ;\/sf\/x\u00bf, lghL Ifq] , ljBfno k|zf;g tyf cleefjsx\u00bf nfluk\/] . ljBfyL{sf] kxFr' df \/xs] f b\/' ;~rf\/sf dfWodx\u00bf h:t} M \/l] 8of,] 6]lnlehg, cgnfOg, b\/' tyf v'nf lzIff cflbsf] klxrfg u\/L k7gkf7g kl| jm| of ;?' ul\/of] . ;'?;?' df b'\/;~rf\/sf ;fwgx\u00bfsf] kx'Frdf sdL ePsf sf\/0f ljBfyL{ ;xeflutfdf sdL lyof] eg] xfn j|mdzM ljBfyL{ ;xeflutfdf j[l4 ePsf] 5 . jtd{ fg ;dodf lzIff Ifq] sf] ;~rfngdf gofF tl\/sfaf6 ;f]Rg] tyf ofh] gfx\u00bf agfpg] sfos{ f] yfngL klg ePsf] 5 . xfn} dfq lqe'jg ljZjljBfnon] :gftsf]Q\/ txdf cfdg] ;fdg] 9fFrf \/ cgnfOg 9fFrf bj' }df egf{sf nflu ;r\\\" gf ks| fzg u\/s] f] 5 . o;n] s] bv] fpF5 eg] casf] afFsL ljZj k\/Dk\/fut ljlw jf k0| ffnLaf6 dfq ;~rfng ug{ ;Dej 5}g \/ To;sf nflu gofF ljlw tyf k|0ffnLaf6 ;fR] g], of]hgf agfpg] \/ ;f]xLcg;' f\/ sfo{ ug]{tkm{ cu;| \/ ugk'{ 5{ eGg] ;Gb]z lbPsf] 5 . lj1fg \/ k|ljlwsf] ljsf;sf sf\/0f cfh ljBfyL{ cfcf\u02c6gf] 3\/ jf kfos kg{] 7fpFaf6 lzIff cfhg{ ul\/\/xs] f 5g\\\\ . df]afOn, sDKo'6\/, Nofk6k, OG6\/g6] cflbsf] ko| fu] af6 cgnfOg sIffdfkm{t cWoog cWoofkg sfo{ ;Dej ePsf] xf] . ljBfyL{x\u00bf cgnfOg sIff lnG5g\\\\, u[xsfo{ a'emfpF5g\\\\ \/ k\/LIff klg lbG5g\\\\ . cgnfOg lzIffn] lzIfs tyf ljBfyLn{ fO{ k\/Dk\/fut kf7, lzIf0f tl\/sf, ;fdu|L cflbaf6 w\/] } dfly k\u00a5' ofPsf] 5 . o;n] lzIffnfO{ ljBfnosf] rf}3]\/faf6 clws lj:tt[ g6] jsd{ f k\u00a5' ofpg ;xofu] u\/]sf] 5 . o;n] ljBfyL{nfO{ tn' gfTds ljQLo nfut nfe k|fKt ePsf] 5. zf\/Ll\/s \u00bfkdf czSt ljBfyL{nfO{ cem} nfe ePsf] 5 . oL ;a} sfo{sf] ;Dej lj1fg \/ kl| jlwsf] ljsf;af6 ePsf] xf] . To;}u\/L gk] fn lwtf]kq af8] n{ ] k'FhL ahf\/sf nufgLstfn{ fO{ ;lhnf] xf];\\\\ \/ sf\/f]af\/sf] kf\/blz{tfdf ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff, sIff !@\t 345","jl[ 4 xf];\\\\ eGg] p2Z] on] kf| ylds tyf bf;] f| ] ahf\/nfO{ k0\\\" f\u00bf{ kdf cefl} ts[t u\/s] f] 5 . o;af6 nufgLstf{ 3\/d} a;L IPO (Initial Public Offering), FPO (Further Public Offering) nufot k|fylds tyf bf;f| ] ahf\/sf ;Dk0\\\" f{ sf\/f]af\/x\u00bf 3\/d} a;L ug;{ Sg] ePsf 5g\\\\ . o;sf ;fy} cgnfOgdfkm{t ;o] \/ ahf\/sf] ulx\/fO x]g{ ;Sg] Joj:yf klg ul\/Psf] 5 . nufgLstfn{ ] s'g} klg ks| f\/sf] ;o] \/ vl\/bkZrft\\\\ ugk'{ g{] eS' tfgL cgnfOg dfkmt{ ug{ ;lsG5 eg] vl\/b u\/s] f] ;]o\/ nufgL stfs{ f] vftfdf cgnfOgdfkm{t g} cfp5F . To;}u\/L nufgLstfn{ ] cfkm;\\\" uF ePsf] sg' } klg k|sf\/sf ;o] \/ cgnfOgdfkmt{ lajm| L ug{ ;S5g\\\\ . ;o] \/sf] laj|mLaf6 k|fKt xg' k' g]{ \/sd JolStsf] a}\u00aas\\\\ vftfdf cgnfOgdfkm{t g} cfpg] u5{ . of] sfo{ klg lj1fg \/ k|ljlwsf] ljsf;af6 ;Dej ePsf] xf] . o;sf ;fy} lj1fg \/ kl| jlwsf] ljsf;n] cfh j:ts' f] pTkfbg tyf ljt\/0fsf nflu l;\u00aa\\\\uf] ;;+ f\/ g} Pp6f ahf\/df kl\/0ft ePsf] 5 . jt{dfg ;dodf sg' } klg JolStnfO{ cfjZos kg]{ s'g} klg j:t' ;;+ f\/sf] s'g} klg Ifq] df \/xs] f] ahf\/af6 vl\/b ug;{ S5 . j:t' vl\/b ug{ \/ e'StfgL ug{ JolSt;z\/L\/ ahf\/df hfg gkg{] ePsfn] o:tf] ;Dej ePsf] xf] . gk] fnL ahf\/df klg cgnfOg eS' tfgLsf] yfngL ePsf] 5 . xf]6\/, \/:] 6'\/G] 6, ;lk\u00aa dxn, a; tyf xjfOh{ xfhsf l6s6, zN' s eS' tfgL, dfa] fOn, OG6\/g]6 tyf 6]lnlehg l\/rfh{, C0f eS' tfgL cflb sfo{ klg OG6\/g6] dfkm{t ug]{ sfo{sf] ;?' jft ePsf] 5 . oL ;a} sfon{ ] JolStnfO{ ;'ljwf k'u]sf] 5 eg] ;dosf] art klg ePsf] 5 . \/fhgLlt ;g\\\\ !(@! hn' fO{ ! df rLgsf] ;f\u00aa3\\\\ fO{ ;x\/df :yfkgf ePsf] lrlgofF sDo'lgi6 kf6L{ -l;l;kL_ ljZjsf] ;a}eGbf 7n' f] \/ ke| fjzfnL sDol' gi6 kf6L{ xf] . oxL kf6Ls{ f] gt] T[ jdf ;g\\\\ !($( df rLgdf hgjfbL u0ftGqsf] :yfkgf ePsf] lyof] . rLgn] ;g\\\\ @)@! hn' fO{ ! df \/fhwfgL ;x\/ aO] lh\u00aadf o;kf6L{sf] :yfkgfsf] !)) cfF} jflif{sfT] ;j -ztjflifs{ L_ dgfPsf] 5 . of] ztjflif{sL ;df\/f]x cToGt} eJo tyf ;Eo lyof] . ;fd\\\"lxs \u00a5ofnL, ;G} o dfrk{ f;, k'ikj[li6, emG8f kmx\/fO \/ b]zelSt uLtx\u00bfn] sfoj{ |md :yn clt \/d0fLo tyf u~' hfodfg lyof] . pSt sfo{j|mddf xhf\/fF} ljBfyL{, lzIfs, snfsf\/, kf| Wofks, 8fS6\/, sfgg' Jofj;foL, pBdL Jofkf\/L, sdr{ f\/L, \/fhgLltsdL{ tyf ;j;{ fwf\/0f hgtfsf] pkl:ylt lyof] . ;+;f\/sf w]\/}h;f] \/fhgLlts kf6L{\u00f7bn, ;\/sf\/ tyf ;\u00aa3\\\\ ;:+ yfx\u00bfn] sfoj{ |mdsf] ;kmntfsf] ze' sfdgf lbPsf lyP . of] sfoj{ m| d ;g\\\\ @)@! sf nflu ;a}eGbf 7'nfa] Gg] ;Defjgf klg \/x]sf] 5 . rLgn] o; sfo{j|mddfkmt{ ;;+ f\/nfO{ \u00e6u\/] s] xbF' g} \u00c6 eGg] ;Gb]z lbPsf] 5 . rLgn] !)) jifd{ f lj1fg, k|ljlw, cfly{s cflb If]qdf u\/s] f] ku| ltnfO{ emNsfPsf] lyof] . rLgn] lgwf{l\/t ;do cufj} g} nIo tyf p2]Zox\u00bf k\\\"\/f u5{ . To;}nx] fn rLg ;;+ f\/sf] bf;] f| ] 7n' f] cyt{ Gq ePsf] dn' s' ags] f] 5 . ;g\\\\ @)#) sf] bzsdf g} rLg ;;+ f\/sf] klxnf] 7'nf] cy{tGq aGg] cfsng klg ul\/Psf] 5 . 346\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff , sIff !@","cy{tGq tflnsf !)=(M ljZj cfly{s jl[ 4b\/ -kl| tztdf_ cy{tGq 2019 2020 2021* ljZj cyt{ Gq 2.9 -3.5 5.5 ljsl;t cy{tGq 1.7 -4.9 4.3 pbLodfg tyf ljsf;zLn cy{tGq 3.7 -2.4 6.3 pbLodfg tyf ljsf;zLn Pl;of 5.5 -1.1 8.3 dWok\\\"j{ tyf pQ\/ clkms| L d'n's 0.3 -2.6 3.2 pbLodfg tyf ljsf;zLn o\/' f]k 2.1 -2.8 4.0 o\/' fl] kog o'lgogsf dn' s' 1.7 -7.2 4.2 Go\\\"gcfo ePsf ljsf;zLn cy{tGq 5.1 -0.8 5.1 ;|f]tM cGt\/fl{ i6o\u00ab d'bf| sfi] f @)@! . kI| f]k0f cflys{ cfFvfaf6 ;;+ f\/nfO{ x]bf{ ;g\\\\ @)@) cln km\/s k|sl[ tsf] b]lvg k'Uof] . of] jif{ ;+;f\/sf ;a} cy{tGqn] cfly{s jl[ 4sf] ;d:ofsf] ;fdgf ug'{k\u00a5of] . To;}n], Ps bz] sf cflys{ lqmofsnfkn] csf{] b]zsf] cfly{s kIfdf k|ToIf ke| fj kfg{] u5{ . ;g\\\\ @)@) df ljZjJofkL \u00bfkdf b]vf k\/]sf] sf]le8\u2013!( sf sf\/0f ;+;f\/sf kf| o ;a} cyt{ Gqx\u00bfsf] cflys{ j[l4b\/ C0ffTds aGg k'Uof] . ljZj a\u00aa} ssf cg;' f\/ g]kfnsf] cflys{ jl[ 4 ;g\\\\ @)@) df !=* kl| tzt \/x]sf] lyof] . ;du| ljZjsf] cfly{s j[l4b\/ C0ffTds xF'bf gk] fnsf] cfly{s j[l4b\/ wgfTds cj:yfdf \/xg ;kmn ePsf] 5 . ljm| ofsnfk -s_\ttkfOs\u201c{ f] 3\/kl\/jf\/df jf 5\/l5ds] df jf ;dfhdf ;fdflhs, wfld{s, ;f:+ sl[ t cflb;Fu ;DalGwt jt{dfg ;d;fdlxs 36gf l6kf]6 u\/L sIffdf k|:tt' ug{'xf;] \\\\ . -v_\t;|ft] ;fdu|Lsf] cWoog u\/L gk] fnsf uf\/} jsf cfof]hgfx\u00bfsf] ;\\\"rL tof\/ u\/L sIffdf ;'gfpgx' f];\\\\ . -u_\tsf]le8 !( n] gk] fnsf] cyt{ Gqdf kf\/s] f] ke| fjsf af\/]df ;|ft] ;fduL| sf] cWoog u\/L tYox\u00bf ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kof]uL lzIff, sIff !@\t 347",";\u00aa\\\\sng u\/L sIffdf 5nkmn ug{'xf];\\\\ . cEof; != tn lbOPsf kZ| gsf] clt5f6] f] pQ\/ lbgx' f];\\\\ M -s_\t cgnfOg lzIff eg]sf] s] xf], pNn]v ug'x{ f];\\\\ . -v_\tlj1fg \/ kl| jlwsf] ljsf;sf bO' { kmfObfx\u00bf pNn]v ug{x' f;] \\\\ . -u_\t;g\\\\ @)@) df g]kfnsf] cfly{s j[l4b\/ slt lyof,] pNnv] ug{'xf;] \\\\ . @= tn lbOPsf k|Zgsf] 5f6] f] pQ\/ lbg'xf;] \\\\ M -s_\t;g\\\\ @)@! h'nfO{ ! df rLgsf] ;f\u00aa3\\\\ fO{ ;x\/df ;DkGg ztjflifs{ L ;df\/fx] sf] \/fhgLlts \/ cfly{s ;Gbz] sf] rrf{ ug'x{ f;] \\\\ . -v_\t;g\\\\ @)@! df ljZj cy{tGqsf] cj:yf s:tf] \/xg k'Uof] < o;sf ;\\\"rssf cfwf\/df rrf{ ug{x' f;] \\\\ . #= tn lbOPsf k|Zgsf] nfdf] pQ\/ lbg'xf;] \\\\ M -s_\t gk] fnsf] ;Gbed{ f lj1fg \/ kl| jlwsf] ko| fu] sf] kl5Nnf] ;d;fdlxs 36g\\\\ f k:| tt' ugx{' f;] \\\\ . 348\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] ofu] L lzIff , sIff !@","!\t PsfO !! \t kf7 M lzIff \/ ;fdflhs ljsf; lzIff \/ dfgj ;;+ fwg ljsf; lzIff b]z ljsf;sf] d?] b08 xf] . o;n] bIfhgzlSt ljsf;df dxTjk0\\\" f{ el\\\" dsf vN] b5. lzIffn] ljleGg ljifoj:t'sf] hfgsf\/L kb| fg u\/\/] , ljleGg ;Lk \/ tflnd dfkmt{ dfgj ;;+ fwg ljsf; ul\/\/xs] f] xG' 5 . cgz' f;g, gl} tstf,lhDd]jf\/L jxg, ;bfrf\/, kl| jlwsf] kxF'r, ;+:sf\/ \/ ;+:sl[ tsf] kj| wg{ h:tf \/ u0' f \/ ;Lk ljsf; u\/L b]zsf] nflu cfjZos dfgj ;+;fwg ljsf; ug'{ lzIffsf] nIo xf] . tnsf] 36gf cWoog u\/fFM\u201c} ;lndsf] ufpFdf Pp6f dfWolds ljBfno 5 . oxfFsf afnaflnsfx\u00bf o;} ljBfnodf cWoog ub5{ g\\\\ . clxn] ufpFd} SofDk; v'n]sfn] w\/] n} ] cfkmg\\\\ f] cWoognfO{ lg\/Gt\/tf lbPsf 5g\\\\ . klxnf ufpFdf SofDk; gxFb' f w]\/} hgfn] cfkm\\\\gf] cWoognfO{ ljrd} \/f]Sgk' \/s] f] lyof] . ufpdF f ljleGg \/f]huf\/Lsf cj;\/x? klg j9\\\\g yfns] f 5g\\\\ . lzlIft hgzlSt cGoq uP\/ klg \/fh] uf\/L ug{] cj:yf >h[ gf ePsf] 5 . w\/] } hgf Jofj;flos v]tL tkm{ klg cfslif{t ePsf 5g\\\\ . pgLx\u00bfdWo] sx] Ln] ;\/sf\/L tyf u\/} ;\/sf\/L txdf ;~rflnt Jofj;flos tflnd lnPsf 5g\\\\ . s;n} ] ufpFd} as] \/L, crf\/, 8\/] L h:tf ;fgf pBf]ux\u00bf ;~rfng u\/s] f 5g\\\\ . s]xLn] ljleGg vfnsf k;nx\u00bf vfn] s] f 5g\\\\ . s]xLn] cfw'lgs kl| jlw k|of]u u\/L kmnkmn\\\" g;\/{ L, kzk' fng, sv' \/fkfng, t\/sf\/L v]tL, h8La6' L vt] L h:tf s[lif kmdx{ \u00bf ;~rfng u\/]sf 5g\\\\ . To:t}j}bl] zs \/f]huf\/af6 kmss]{ f sx] L JolStx\u00bfn] ljbz] df l;ss] f l;k \/ kl| jlwsf] ko| fu] u\/L ufpdF } pBfu] Joj;fo vfn] s] f 5g\\\\ .o;\/LpgLx\u00bfn] cfkm\\\" \/ cfkm\\\\gf] kl\/jf\/sf ;b:ox\u00bf dfq xf]Og ufpsF f cGo JolStx\u00bfnfO{ ;dt] \/f]huf\/L lbPsf 5g\\\\ . ca tnsf kZ| gx\u00bfdf 5nkmn u\/f}\u201c M -s_\tufpFdf \/f]huf\/Lsf cj;\/x\u00bf j[l4 xg' s' f sf\/0fx\u00bf pNn]v ug'x{ f];\\\\ . -v_\tj}b]lzs \/fh] uf\/df hfFbf s] s] kmfObf ePsf 5g\\\\ < -u_\tljbz] df l;ss] f ;Lk \/ kl| jlwn] :jbz] df s;\/L kl\/jtg{ Nofpg' dbt kU' 5, cf\u02c6gf] ljrf\/x\u00bf k:| tt' ug{x' f;] \\\\ . -3_\tufpFd} \/fh] uf\/ l;h{gf ug{ c\u00bf s] s] ug{ ;lsPnf < -\u00aa_\t \/fh] uf\/L \/ lzIffsf] s:tf] ;DaGw 5 < ;fdflhs cWoog tyf hLjgfk] of]uL lzIff, sIff !@\t 349","dfgj ;+;fwg s'g} klg sfo{ ;DkGg ug{sf nflu cfjZos kg]{ ;fdfGo tyf k|fljlws hgzlSt g} dfgj ;;+ fwg xf] . o;df ;fdfGo sfdbf\/bl] v pRr tyf bIf kf| ljlws;Ddsf hgzlSt kb5{ g\\\\ . bz] sf] cflys{ , ;fdflhs, ;f+:sl[ ts \/ j}1flgs pGgltsf nflu dfgj ;+;fwgsf] cfjZostf k5{ . ls;fg, Jofkf\/L, 8fS6\/, OlGhlgo\/, jlsn, kfOn6, lzIfs, sdr{ f\/L, g;{, kz| f;s, 8sdL,{ l;sdL{ cflb dfgj ;+;fwgsf pbfx\/0fx\u00bf xg' \\\\ . dfgj ;+;fwg ljsf; dfgj ;+;fwg ljsf; egs] f] hgzlStsf JolStut tyf ;:+ yfut 1fg, l;k \/ Ifdtf ljsf; ug{ ;xofu] k\u00a5' ofpg] Pp6f kl| j|mof xf] . p;n] ;+:yfsf hgzlStx\u00bfsf 1fg, l;k \/ IfdtfnfO{ pTsi[ 6 \u00bfkdf ljsf; u\/L ;+:yfsf nIo k|flKtdf ;xofu] k'\u00a5ofpg] p2Z] o \/fVb5 . o;df lzIff, tflnd, sfl] r\u00aa, sfou{ t tflndnufotsf Ifdtf ljsf; sfo{x\u00bf kb{5g\\\\ . dfgj ;+;fwg ljsf; cf}krfl\/s tyf cgfk} rfl\/s u\/L bO' { ks| f\/sf xG' 5g\\\\ . lzIffnox\u00bfdf lbOg] lzIff, k|lzIf0f s]Gb|x\u00bfdf lbOg] tflnd tyf ;+:yfn] of]hgfa4 \u00bfkdf ug]{ k|oTgx\u00bf cf}krfl\/s dfgj ;+;fwg ljsf;sf pkfox\u00bf x'g\\\\ eg] sfo{:yndf k\/' fgf hgzlSt jf k|aGwsn] gofF sfdbf\/nfO{ l;sfpg] sfo{, sfdbf\/ cfkmF}n] ko| Tg u\/]\/ l;Sg] cflb cgf}krfl\/s dfgj ;+;fwg ljsf;sf pkfox\u00bf xg' \\\\ . dfgj ;;+ fwg ljsf;sf tl\/sfx\u00bf dfgj ;;+ fwg ljsf; ug{] tl\/sfx\u00bf kj\\\" {;]jfsfnLg \/ ;]jfsfnLg u\/L b'O{ tl\/sfx\u00bf 5g\\\\ . sg' } JolStn] sg' } ;:+ yfsf] ;]jfdf kj| z] ug'{ cufl8 pSt ;j] fsf nflu cfjZos kg]{ 1fg, l;k \/ Ifdtf xfl;n ug]{ jf u\/fpg] tl\/sfnfO{ kj\\\" ;{ ]jfsfnLg dfgj ;;+ fwg ljsf; elgG5 . To:t} JolStn] ;+:yfsf] ;]jfdf kj| ]z ul\/;sk] l5 kb| fg ul\/g] tflnd, ;Nnfx ;e' mfj, sfo{ut tflndnufotsf pSthgzlStsf] 1fg, l;k \/ Ifdtf ljsf; ug]{ tl\/sfnfO{ ;j] fsfnLg dfgj ;;+ fwg ljsf; elgG5 . dfgj ;;+ fwg ljsf;sf sx] L tl\/sfx\u00bfaf\/] tn hfgsf\/L lbOPsf] 5M -s_\tlzIff ljBfno, dxfljBfno tyf ljZjljBfnodf k|bfg ul\/g] cf}krfl\/s lzIff g} dfgj ;+;fwg ljsf; ug{] dV' o tl\/sf xf] . of] cfk} rfl\/s ks| f\/sf] dfgj ;;+ fwg ljsf; ug]{ tl\/sf xf] . lzIff dV' otM kj\\\" { ;j] fsfnLg ePklg sltko cj:yfdf ;j] fsfnLg \u00bfkdf klg k|bfg ul\/G5 .Pp6f JolStnfO{ p;sf] k];fut hLjgdf cfjZos kg]{ 1fg, l;k \/ Ifdtf ljsf; ug{ lzIffn] dx\u0152jk0\\\" f{ el\\\" dsf v]N5 . To;sf\/0f \/fHon] dfgj ;;+ fwg ljsf; ugs{ f nflu lzIffdf 7'nf] nufgL u\/s] f] x'G5 . lzIfs, 8fS6\/, g;,{ OlGhlgo\/, Joj:yfksnufot ljleGg ks| f\/sf dfgj ;+;fwg ljsf; ug]{ sfd lzIffn] g} u\/s] f] xG' 5 . 350\t\t\t\t ;fdflhs cWoog tyf hLjgf]kofu] L lzIff , sIff !@"]
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370