REHBERLİKK

4-Kendini açma • Dinleyici yada danışmanın ( pdr uzmanı) kendisini açmasıdır. • Uzman karşı tarafın yaşantısına benzer bir örneği kendi yaşantısından verir. • Amaç sorunun sadece kendisinde olmadığını, çözümün var olduğunu anlamasını sağlamaktır. • Bende benzer bir olay yaşamıştım şeklinde ifadelerle başlar. • Empati ile karıştırılmamalıdır. Anlatılanla ilgili geri bildirim farklı, kendisinin de böyle bir sorun yaşadığını söylemek farklıdır.

5-Kendini katma • Danışman karşı tarafın anlattıklarının kendisinde yarattığı hisleri açıklar. • Senin anlattıkların bende böyle bir etki oluşturdu…şeklinde ifadeler kullanılır. • Geçmişten çok şu ana odaklanır. • Dikkat kendini açma ve kendini katma danışman yada dinleyicinin yaptığı davranışlardır. Bunlar aynı zaman da danışma sürecinde uzmanın kullandığı tekniklerdir. • ( yüzleştirme, yansıtma, bağlama, raport kurmak, içtenlik, İçerik vurgulama- açıklama, yansıtma, güven ve cesaret verme ,yüzleştirme, empati kurma v.s. gibi tekniklerde vardır. )

Saygı ve değerlilik / koşulsuz kabul • Hümanizm temelli olduğunda insan olması saygı için gereklidir. • Koşulsuz kabul ise ; öncelikle saygı ile başlar. • Din, dil, cinsiyet,ırk ayrımı olmaksızın tüm insanları olduğu gibi kabul etmesidir. Ancak koşulsuz kabul diğer insanlara saygı ile sınırlıdır. • Koşulsuz saygı ise diğer insanların seçimlerine saygı duymaktır.

• Koşulsuz saygı ise diğer insanların seçimlerine saygı duymaktır. • Hümanizme göre insan doğuştan iyidir ve kendisi için doğruyu iyiyi seçme eğilimindedir. • Kendi sorunlarını çözme yeteneğine sahiptir. ( özerklik ilkesi)

Saydamlık ,tutarlılık,içtenlik ve dürüstlük ; • Öğretmenin saydam ve içten olması anlamına gelir. • Duygularını düşüncelerini öğrenciye anlatması, açık olmasıdır. • Ancak saydamlık incitici olmamalı, özsaygıyı zedelememelidir. • Ben dili ve ego geliştirici dil kullanarak yapılmalıdır. • Tutarlılık ; davranışları ve söyledikleri arasında çelişki olmamasıdır.

Empati ; • Karşıdaki kişinin duygu düşüncelerini anlamak ve bunu kendi kelimeleri ile geri iletmektir. • Karşıdaki kişiye anlaşıldığı duygusunu hissettirmek yansıtmaktır. • Empati hem karşıdakini anlamak hem de anladığını göstermektir. • İletişim ve rehberlik te olması şarttır. • Empati içeren ifadeler II. Tekil şahıs eki ile ile yapılır. • Empati içeren ifadeler aynı zamanda yansıtma olarak da adlandırılır. İçerik yansıtma ve duygu yansıtma olarak iki türüdür.

• Duygu yansıtma ; karşı tarafın duyguları yine kendisine aktarılır. • İçerik yansıtma ; karşıdakinin anlattıklarının içeriği karşıdakine yansıtılır. Amaç iletişimde netlik sağlamak, anlaşılanları kontrol etmektir. • Yansıtma aynı zamanda danışma da danışman (uzman) tarafından kullanılan tekniklerdendir.

Empati, sempati, özdeşim • Sempati dinleyenin geçmiş yaşantılarına dayanarak karşısındaki kişinin duygularını hissetmesidir. • ÖZDEŞİM: karşısında ki kişi ile kendini bir gibi düşünmesi anlamına gelir. Onun kişiliğine bürünür, onun gibi davranmaya başlar. Diğerlerine göre daha güçlüdür. O olur. • Dikkat… özdeşim ve sempati rehberlik ve psikolojik danışmada uygun değildir, yoktur. Ancak empati şarttır.

Ben dili ; • Öğretmen davranışın kendisi üzerindeki etkisini cümle içinde ifade eder. • Olayın sorumluluğunu kendine alır. • Cümle I. Tekil şahıs eki alır. • Gizli özne “ben”dir. • Bu ifade de vurgulanan olumsuz davranıştır. Olumsuz davranışı yapan birey değildir. • Öz saygı ve özgüven geliştirir. • Saydamlık içerir. • Ben dili ifadelerine yükümlülük iletileri de denir. • Yükümlülük iletisi ; – Öğretmen saydam olmakla yükümlüdür. – Davranışın yükümlülüğünü öğrenciye bırakır. ( bu gürültüden rahatsız oluyorum )

Ben dili ; • Kızgınlık, sinirlilik, umutsuzluk gibi duyguları karşımızdakine kırmadan anlatmaya yarar. • Böylelikle iletişim engeli olabilecek duyguları saklama sorunu ortadan kalkar. • Ben dili ifadelerinde – kişi önce davranışı ( nedeni ) – Sonra sonucu – Ve en son kendindeki duyguyu ifade eder. – Örn ; sözümün kesilmesi, söyleceklerimi unuttuğum için rahatsız ediyor ve bu motivasyonumu bozuyor.

Ben dilinin faydaları ; • Karşı taraf savunmaya geçmez • Karşı taraf kendini suçlamaz • İletişim engeli ortadan kalkar • Karşı tarafın empati geliştirmesine yardımcı olur. • Konuşan kişinin, ben dilini kullanan kişinin rahatlamasını sağlar. • Dikkat kendini açma….kişinin kendi hayatından örnek vermesi, paylaşmasıdır. Ben dili durumun kendi üzerindeki etkisini ifade etmesidir.

Sen dili; • karşı tarafı suçlamaya yönelik kişiye odaklanmış ifadelerdir. • “sen” öznesi cümlede kendini gösterir. • Ancak sen dili olumlu kullanılırsa empati içerir, olumsuz kullanılırsa suçlama içerir. • Olumsuz kullanımı iletişim engeli oluşturur.

Sen dilinin zararları ; • Kişiyi suçlayıcıdır. • Davranış değil, kişiliği yada kişiyi hedef alır. • Konuşmayı engeller. • Kişi anlaşılmamış ve suçlanmış hisseder. • Davranışı işaret etmediği için hata anlaşılmaz. • Kişi kırılır. • Direnç göstermesine neden olur, değişim yaratmaz.

Ego geliştirici dil; • Kişi ile ilgili bir açıklama yaparken rahatsız etmeyecek ifadeler kullanılır. • Durum daha hafif bir dille anlatılır. • Sen dili ya da ben dili kullanılabilir. • Olumsuz özellik incitmeden daha uygun ifade edilir.

İLETİŞİM ENGELLERİ • Emir vermek • Uyarmak, göz dağı vermek • Ahlak dersi vermek • Öğüt vermek, çözüm üretmek. • Nutuk çekmek, mantıklı düşünceler üretmek. • Yargılamak, eleştirmek, suçlamak. • Ad takmak, alay etmek. • Yorumlamak, analiz etmek • Övmek, aynı düşüncede olmak. • Yersiz güven vermek, desteklemek, avutmak. • Soru sormak, sorgulamak. • Kıyaslamak

KİŞİLER ARASI ÇATIŞMA ÇÖZME STRATEJİLERİ

• Kaplumbağa ( geri çekilme) ; tartışmaktansa geri çekilmeyi tercih eder. Sorunun çözülmezliğine inanırlar. Hem ilişkiden, hem de kendi amaç yada isteğinden vazgeçerler. Kişi vazgeçtiği için karşı tarafın dediği olur. • Ayıcık ( alttan alma); ilişkisine karşı tarafın isteğine önem verir. Kendi isteğine önem vermez. İlişki bozulmasın diye kendi isteğinden vazgeçer. Karşı tarafın dediği olur. • Tilki (uzlaşma) ; hem ilişkileri hem de amaçları (istekleri ) orta düzeydedir. Kendi isteklerinin bir kısmından vazgeçer. Ama karşı tarafı da uzlaşma konusunda ikna eder. İki tarafta kısmen hedefine ulaşır. Tam olarak kazanan yoktur.

• Köpek balığı (zorlama); karşı tarafa baskı yapar. Önemli olan kendi isteğidir. Sonuç ne olursa olsun hedefi önemli ama diğer insanların fikirleri önemli değildir. Karşısındakini ezer, güçlü olmaya çalışır. Kaybetmeye tahammülü yoktur. • Baykuş taktiği (yüzleşme); her iki tarafında istekleri göz önüne alınır. Her iki taraf içinde uygun bir yol bulur. İki tarafta isteklerinden vazgeçmeden çatışma çözülür. İki tarafta mutlu olmadıkça tatmin olmazlar. Her iki tarafta kazanır.

Kişiler arası ilişkilerde çözüm ; • Kazan- kaybet yöntemi ; rekabet, kontrol vardır. Hükmetme olarak da adlandırılır. Taraflardan sadece bir kazançlı çıkar. • Kaybet- kazan yöntemi ; kişi kaybeder. Kendini başkası için feda eder. Duygularını içine atar. Daha çok uyum vardır. • Kaybet- kaybet yöntemi; her iki tarafta kazanmaz. Karşı taraf kaybetsin diye kendi de kaybeder. En katı en sert olandır. • Kazan – kazan yöntemi; her iki tarafında kazandığı yöntemdir. Uzlaşma vardır.

Akran danışmanlığı ; • Özellikle ergenlik dönemine (orta öğretimde) uygundur. Bunun nedeni gelişim dönemi itibari ile arkadaş çevresinin daha önemli ve ön plana çıkmış olmasıdır. • Akran danışmanı olacak öğrenciler önce eğitimden geçirilir. • Amaç personelin yetmediği durumlarda öğrencileri kullanmaktır. Ayrıca sorunları kendi aralarında çözme becerileri geliştirirler.

AKRAN DANIŞMALIĞI • Tüm öğrencilere ulaşmanın mümkün olmaması nedeni ile PDR uzmanı tarafından yetiştirilen öğrenciler diğer öğrencilere yardımcı olur. • Özellikle ergenlik döneminde arkadaşlık ilişkileri daha ön plana çıktığı için kullanılır.

Akran arabuluculuğu ; • Öğrenciler arası sorunların yine akran arabulucusu olan öğrenci tarafından çözülmesidir. • Akran arabulucusu olan öğrenci seçilirken sevilen, güvenilen bir öğrenci seçilmelidir. Bu amaçla sosyometri kullanılabilir. • Akran arabulucusu kimin haklı olduğunu belirlemez sadece sorun çözmek için konuşmayı öğretir. • Akran arabulucusu görevini yaparken gönüllülük ilkesine dikkat etmeli, zorlama yapmamalıdır.

AKRAN ARABULUCULUĞU • Çatışma yaşayan öğrencilerin çözüm bulmalarına yaşıtlarından birisinin yardımcı olmasıdır. • Akran arabulucusu haklı olanı belirlemez sadece çözüm bulmaları için yardımcı olur. • İletişimleri kesilmeden şiddete başvurmadan konuşmaları ve sorun çözmelerini sağlar. • İlla üst sınıf olması gerekmez yaşıtları da olabilir ancak her iki tarafında kabul ettiği birisi olmalıdır. • Şiddeti engellediği için önleyici bir boyutu da vardır. • Akran arabulucusu olacak öğrenciler belirlenirken sosyometri uygulaması yapılabilir.

112. Hümanistik yaklaşımı benimsemiş ve empatik dil kullanan bir öğretmenin çok çalıştığı halde sınavda başarısız olan bir öğrencisine aşağıdakilerden hangisini söylemesi beklenir? A) Bir dahaki sefere daha dikkatli olmalısın. B) Olan olmuş, boş yere üzülmenin bir faydası yok. C) Çok çalıştığından emin olduğun için üzgünsün. D) Keşke biraz daha dikkatli davransaydın. E) Nasılsa başka sınavlar da var. 2006 kpss- C

115. Aşağıdakilerden hangisi rehberliğin ilköğretim düzeyindeki öğrencilerde geliştirmeyi amaçladığı özelliklerden biri değildir? A) Yeterlik duygusu B) Yüksek not alma C) Sorumluluk duygusu D) Sosyal beceriler E) Psikolojik sağlamlık 2006 kpss - B

cevap- C

2011 STS- E

2011 STS- A

Cevap- C

2010 STS- A

CEVAP- B

2009 STS- A

110. Bir psikolojik danışma oturumunda “Arkadaşlarım beni dışlıyor; kendimi çok yalnız hissediyorum.” diyen bir danışana danışmanın aşağıdakilerden hangisini söylemesi en uygun olur? A) Bana çocukluk yaşantılarından bahseder misin? B) Arkadaşlarının sana daha yakın davranmalarını istiyorsun. C) Bunu arkadaşlarına söylemelisin. D) Sana öyle geliyor olabilir mi acaba? E) Sence arkadaşların seni niye dışlıyor olabilir? 2007 KPSS- B

119. Sınıfında öğrencileri arasında bir huzursuzluk olduğunu fark eden ve bu sorunu çözmesi gerektiğini düşünen bir öğretmen, öncelikle ne yapmalıdır? A) Okul idaresini durumdan haberdar etmelidir. B) Rehberlik servisinden yardım istemelidir. C) Öğrencilerin ailelerini okula çağırmalıdır. D) Sorunun ne olduğunu anlamaya çalışmalıdır. E) Öğrencilere sınıf kurallarını hatırlatmalıdır. 2007 KPSS- D

120. Öğrencisinde olumlu bir benlik algısı geliştirmeyi hedefleyen bir öğretmen aşağıdakilerin hangisinden kaçınmalıdır? A) Öğrenciye karşı kabul edici davranmaktan B) Öğrencinin üstün yanlarını ona bildirmekten C) Öğrenciye davranışları için gerçekçi geri bildirim vermekten D) Öğrencinin başarılarını desteklemekten E) Öğrencinin yaşıtlarına göre eksik yönlerini bildirmekten 2007- KPSS – E

108. Bir şarkı sözünde geçen “Hatasız kul olmaz, hatamla sev beni.” sözleri insancıl (hümanistik) kuramın hangi kavramıyla ilişkilendirilebilir? A) Saydamlık B) Özerklik C) Psikolojik sağlamlık D) Empati E) Koşulsuz kabul 2008- KPSS- E

2008 KPSS- E

2009 KPSS- E





2010 ekim kpss- E

JOHARİ PENCERESİ Açık alan: bireyin hem kendisi hem de Kör alan: başkaları tarafından bilinen başka insanlar tarafında bilinen ancak kendisinin farkında olmadığı alandır. özellikleridir. Bu alanın tablodaki diğer alanlardan fazla olması kişinin kendini tanımadığının Gizli alan: diğerlerinin bilmediği ancak göstergesidir. kişinin kendisinin farkında olduğu özellikle açık alana kayması kişilik özellikleridir. Sırları, özel hayatı, korkuları problemleri, ruhsal sorunlar olarak v.s. yorumlanabilir. Karanlık alan: ne bireyin ne de başkalarının farkında olmadığı özellikleridir. Bilinç dışı buna örnektir.

• Johari penceresi ; bireyin kendini tanıması, kendisinin farkında olmasını sağlamak için öncelikle belirleme bireyi tanıma amacı ile kullanılana bir kavramdır. • Penceredeki alanlar farklı boyutlarda olabilir.

KİŞİLER ARASI İLİŞKİLERDE ÇATIŞMA ÇÖZME 1. Kazan- kaybet yöntemi (hükmetme) : taraflardan birinin istediği ile sonuçlanan çatışmalardır. 2. Kaybet –kazan (uyma): kişi karşısındaki kişiye uyar, onun isteklerini yapar. Kendinden vazgeçip onun isteklerini gerçekleştirir. İçine kapanık, umutsuz, çekingen kişilerde görülür.

3. Kaybet- kaybet yöntemi : savaştır. Her iki tarafında kaybetmesi şeklinde olur. Her iki tarafta zarara uğrar, istediklerine ulaşamaz. Uçağı yara alan pilotun düşmanın üstüne düşürmesidir. Dişe diş, kana kan ☺ 4. Kazan- kazan yöntemi : uzlaşmadır, her iki tarafta sonuçtan memnun olur. Sulh yoluyla halledilir. ☺

108. Bir lisede psikolojik danışman olarak görev yapan Bülent Bey, öğretim yılının başında, lise birinci sınıf öğrencileri için yapılacak oryantasyon çalışmalarında lise son sınıf öğrencilerinden yardım almaya karar verir. Lise son sınıftan bir grup gönüllü öğrenci, birinci sınıfa yeni başlayacak olan öğrencilere okulu, okul personelini ve okulun çevresini tanıtmakla görevlen-dirilir. Bülent Bey’in yaptırdığı bu çalışma aşağıdaki reh-berlik hizmetlerinden hangisine örnektir? A) Müşavirlik B) Grup rehberliği C) Akran danışmanlığı D) Akran ara buluculuğu E) Grupla psikolojik danışma 2007 kpss - C

GÜVENGENLİK (ATILGANLIK EĞİTİMİ ) • Atılgan kişi; açık, esnek, diğer insanlarla gerçekten ilgili fakat aynı zamanda kendi haklarını iyi bilen kişi olarak tanımlanır. • Hem beden dili hem de sözel ifadelerinde atılganlık vardır. • Atılgan bireyin, iletişimi güçlü, başkalarına saygılı, davranışları net, demokratik, yerine ve kişiye göre davranan, sorumluluk sahibi, suçluluk ve bencillik duygularından arınmış, kendini rahat ve açık bir şekilde ifade eden bireydir. • İnsanlar arası ilişkilerin en olumlu biçimi ise atılganlıktır.

Atılgan davranış kazanımının kişiler üzerinde önemli etkileri vardır • Kaygı düzeylerinin düşmesine bağlı olarak kişilerin kendilerini daha iyi hissetmesi, • Yaşamdaki amaçlarını başarması noktasında kişilerin kendilerine güvenmelerini sağlama, • Kendisiyle ve toplumla sağlıklı iletişim becerileri geliştirmesini sağlama, • Olumlu kişilik gelişimi, • Akademik ve sosyal başarıyı yakalama.

Çekingenlik Nedir… İletişimde kopukluk yaratan bir davranış örüntüsü olan çekingenlik, • kişinin amacına ulaşmakta ve gereksinimlerini karşılamakta güçlük çekmesi, • kendi haklarını korumakta yetersiz olması ve hakları çiğnendiğinde karşı koymaması olarak tanımlanır. • Çekingen olan kişiler istemedikleri bir davranışı sırf başkası istiyor diye yapan, • istedikleri şeyleri iletme becerileri olmayan, • sorunlardan kaçan, söyleyeceklerini açıkça ifade edemeyen, • başkalarını incitmekten kaçınan kişilerdir. • göz göze gelmekten kaçınır. • Ses tonu kısık, yumuşaktır. • Kendilerine güven duymayan bu kişiler, • haklarını aramakta zorluk çektikleri gibi, • kendilerini zorlayan bir isteğe “hayır” demekte güçlük çekerler. • Kendi ilgi, amaç ve ihtiyaçlarını göz önüne alamaz, • duygu veya düşüncelerini ifade etmez, durumu olduğu gibi kabul ederler. • Çekingen birey ise gereksinimlerini tam olarak karşılayamamakta bunun sonucu olarak da bu bireylerde fizyolojik, psikolojik ve sosyal doyumsuzluklar gözlenmektedir.

Saldırganlık ; • kişinin kendini koruması adına, başkalarının haklarına zarar verecek biçimde davranmasıdır. • Saldırgan davranış, genelde cezalandırıcı, düşmancıl, suçlayıcı ve aşırı talepkârdır. • Saldırganlık başkalarına rağmen istediğini elde etmek, onların haklarını hiçe saymak demektir. • Saldırganlık doğrudan ifade edildiğinde, tehdit edici olabilir ve hatta fiziksel bir saldırıyı bile içerebilir. • Dolaylı yolla ifade edildiğinde ise, alaycılık, dedikoduculuk ya da dil şeklinde ortaya çıkabilir. • Kaba alaycı bir ses tonu kullanır. • vücut gergindir. • Gözeler kısık ve alaycıdır. Göz teması kurmaz. • Beden karşıdakine yöneliktir. • Saldırgan olan birey o an için istediklerini elde eder ancak çevrede istenmeyen kişi durumuna düşebilir. • Konuşma kararlı ve hırslıdır.