REHBERLİKK

Girişimci (Enterprising) Tip • Önde olmasına veya başka insanları etkilemesine fırsat veren etkinliklerden hoşlanırlar. • Girişim gerektiren meslekleri tercih ederler(satıcılık, diplomasi, yönetim vb.) • Liderlik, etkileme yönleri gelişkindir. • Tutkulu, dışadönük, enerjik ve kendilerine güvenli olma eğilimindedirler.

Girişimci tipleri betimleyen özellikler • İstediğini elde eden • Başkalarına hükmeden • Maceracı • Enerjik • Kendine güvenen • Hırslı • Girişken • Tartışmacı • İyimser • Ekonomik kazanca yönelik

• İnsanları ikna etme ve yönlendirmede sözel beceriler gerektirir. • İş yönlendirme, kontrol etme, başkaları için etkinlik planlama. • Sosyal-Eğlendirici etkinlikler. • Satış, yönetme, organizasyon vb. işler

Gelenekçi (Conventional) Tip • Bilgileri sıralı ve özenli bir şekilde düzenleme fırsat veren etkinliklerden hoşlanırlar. • Büro işleri, hesaplama ile ilgili faaliyetler ilgi alanını oluşturur.

Gelenekçi-Conventional Tip • Belli başlı yetenekleri, ayrıntıyı algılama ve hesaplamadır. • İşyerlerinde ve diğer ortamlarda karşılaştıkları sorunları, geleneksel yöntemlerle çözmeyi tercih ederler. 22.06.2022 255

Geleneksel tipleri betimleyen özellikler • Boyun eğen • Katı • Pratik • Tutarlı • İtaatkar • Kendini denetleyen • Savunucu • Düzenli • Hayal gücü kısır • Becerikli • Sebatkar

• Bilgileri sıralı ve özenli bir şekilde düzenleme fırsat veren etkinlikler. • Düzen, kırtasiye ve matematik beceriler. • Düşük düzeyde kişiler arası ilişkiler gerektirir. • Kayıt tutma, hesaplama, daktilo veya bilgisayar kullanmayı içeren işler. • Sorumlu, bağımlı ve ayrıntıya dikkat gerektiren işler.



Ayrışma • Bir kişilik örüntüsü psikolojik bakımdan ayrışmış veya ayrışmamış olabilir. • Bir kişilik profilinde 6 tipten birinin veya ikisinin diğerlerinden daha yüksek bir puanla ifade edilmesi yani Realistik, Araştırmacı, Yaratıcı, Sosyal, Girişimci ve Gelenekçi ölçeklerden alınan en yüksek ve en düşük puanların mutlak değerleri arasında farklar olması demektir. • İyi ayrışmış örüntülerde profil keskin sivrilikler, ayrışmamış olan profil ise daha yayvan bir biçim gösterir. Bir kimsenin profili ne kadar ayrışmış ise onun tercihlerini tahmin etmek o kadar kolay olacaktır.

Tutarlılık • Altı tipten bazıları birbirlerine diğerlerinden daha yakındır, çünkü bunlar ortak özelliklere sahiptir. • Örneğin realistik ile araştırmacı tipler gelenekçi ile yaratıcı tiplerden daha çok ortak özelliklere sahiptirler. • Bu durumda örneğin Realistik, Araştırmacı ve Gelenekçi şeklindeki bir profil tutarlı iken, Araştırmacı, Girişimci ve Gelenekçi şeklindeki bir kişilik profili tutarsız olarak tanımlanabilir.

• Holland'ın meslek kategorileri ve bunlara dayanarak belirlediği meslek sınıflamaları ile geliştirdiği ölçme araçları, genç ve yetişkinlere yönelik meslek danışmanlığı hizmetlerinde geniş ölçüde kullanılmaktadır. • Altıgen üzerinde iki tip arasındaki uzaklık ne derece az ise benzerlik o derece fazla demektir. • Bir kişilik profilinde en yüksek puanlar Araştırmacı, Yaratıcı ve Sosyal olarak sıralanmışsa, bu profilin zaman içinde değişme olasılığı azdır; çünkü bu tutarlı bir profildir. • Eğer profil Araştırmacı, Sosyal ve Girişimci olarak sıralanmışsa, bu profil kararsızdır ve bir süre sonra değişebileceği dikkate alınmalıdır.



115-A 116- D

2010 kpss – A

2012 STS- B

2012 STS- D

2011 STS- B

2010 kpss- D

2- EĞİTSEL REHBERLİK • Öğrenciye eğitsel alanda belli yeterlilikleri kazandırmak, öğrenmesini kolaylaştırmak uygun ve etkin bir öğrenme ortamı sağlamak için yapılır. • Daha çok grup rehberliği şeklinde yapılır. • Amacı; öğrenmeyi öğretmek ve öğrenmeyle ilgili olumlu tutumlar kazandırmak için yapılır. • Akademik başarılar ilgili her türlü rehberliği içine alır. • Eğitsel rehberlik hizmetleri sürekli olmalıdır. Öğrenim süresinin hemen hemen her evresinde gereklidir. • Sadece başarısız öğrencilere yönelik değil tüm öğrencilere yöneliktir. • Eğitsel rehberlik hizmetler belli bir plan ve program çerçevesinde yapılır. • Çalışmaların sonucunda izleme ve değerlendirme yapılmalıdır.

• İlgi, yetenek ve kişiliğine uygun okul, program ve alan seçmede yardımcı olma • Okula ve yeni çevreye uyumunu sağlama • Verimli ders çalışma tekniklerini kullanma, kaynakları kullanma, • Başarıyı arttırıcı etkinlikleri öğrenme • Öğrenmeye güdüleme • Üst eğitim kurumlarının tanıtılması • Öğrenme ve okuma güçlüklerine yardımcı olma • Üstün yetenekli ya da özel eğitime muhtaç bireylerin teşhisi ve yönlendirilmesi • Not tutma-ders dinleme v.b. becerilerin kazandırılması • Sınav kaygısı ve zamanı etkili kullanma becerileri geliştirme • Çok boyutlu düşünce becerileri kazandırma • Okuma alışkanlığını geliştirme • Oryantasyon (ALIŞTIRMA-UYUM SAĞLAMA)

106. ÖSS’ye hazırlanan lise son sınıf öğrencisi Nurten, kendisine güvenen bir kişiliğe sahip olmasına ve derslerine çok çalışmasına karşın, deneme sınavlarında bile aşırı heyecanlanarak istediği puanları elde edememektedir. Sınavlarda yaşadığı endişe yüzünden, gelecekte başarılı bir avukat olamayacağını düşünen Nurten’e verilecek rehberlik yardımı öncelikle aşağıdaki problem alanlarından hangisine yönelik olmalıdır? A) Eğitsel rehberlik 2009 KPSS – A B) Kişisel - sosyal rehberlik C) Akran eğitimi D) Mesleki rehberlik E) Yönlendirici rehberlik

2012 STS- B

2010 STS- E

EĞİTSEL REHBERLİKTE TİP TEORİSİ Jung, bireylerin eğitim-öğretim süreci içinde çeşitli öğrenme tipleri oluşturduklarını söyler. Bunlar; 1-DIŞA DÖNÜK TİP: Sesli düşünen, yaparak yaşarak öğrenmeye yatkın, çeşitliliği seven ve geri bildirim almak isteyen tiplerdir 2-İÇE DÖNÜK TİP: Topluluk önünde konuşmadan önce çok ayrıntılı düşünen, kolay incinebile ve kendi kendini motive edebilen tip. 3-DUYUSAL TİP: Beş duyu organına hitap edilmeyi seven tiplerdir. Öğrenmede belli prosedürü izler, yeniliğe dirençlidir. Soyut kuramlardan hoşlanmaz veya yüzeysel geçer.

4-SEZGİSEL TİP: Kendi kendine hipotez kurabilir, neyi ve niçin öğrenmesini araştıran, çabuk sıkılan ve detayları atlayan tiplerdir. 5-DÜŞÜNEN TİP: Adalete ve kurallara bağlı, dürüst, rekabetçi ve iyi düzenlenmiş çalışmalar bekleyen tip 6-YARGISAL TİP: Dakik, planlamacı, başladığını bitirmek isteyen ve geri bildirim almak isteyen tip 7-ALGISAL TİP: Yeni fikirlere açık, değişikliği seven, aktiviteye açık, baskı ve zora gelemeyen tiplerdir 8-DUYGUSAL TİP: İşbirliğine yatkın, uyumlu ve yardım etmeye açık tiplerdir.

ÇEŞİTLİ ÖĞRENCİ TUTUMLARI 1. Başarıya Odaklanmış Tutum 2. Başarısızlıktan Kaçınan Tutum 3. Başarısızlığı Kabul Eden Tutum

1- Başarıya Odaklanmış Tutum 2-Başarısızlıktan Kaçınan Tutum a. Kendine güveni tam ve güdülenme düzeyi a. Öğrenmeden çok sınıf yüksektir geçme önemlidir b. Başarısızlık korkusu yoktur b. Ezberlemeyi tercih eder. c. Çalışma stratejileri kullanır c. Çaba göstermez ve ve hedeflerini belirlemiştir. başarısızlığının nedenlerini d. Verimli ve planlı çalışır dışarıda arar. e. Kaygı düzeyi düşük ve d. Yeteneğinin değişmeyeceğini düşünür yeteneğinin gelişmeye açık e. Başarılı olamama korkusu olduğunu düşünür hakimdir f. Sadece ders geçmeye güdülenir bu yüzden güdülenme süresi düşüktür g. Etkili çalışma teknikleri kullanmaz

3-Başarısızlığı Kabul Eden Tutum a. Başarısızlık kaçınılmazdır b. Hiç çaba göstermezler c. Ders dışı etkinliklere daha fazla zaman ayırır d. Sürekli yardım ve destek ihtiyacı hissederler e. Motivasyon çok düşüktür f. Ders çalışmaktan kaçınır g. Yeteneğini sabit ve değişmez olarak görür,

3- KİŞİSEL SOSYAL REHBERLİK • Öğrencilerin kişisel-sosyal ihtiyaçlarını karşılamak ve böylece onların kişisel gelişim ve uyumlarına yardımcı olmak amacıyla yürütülen hizmetlere kişisel rehberlik denir. • Kişinin duygu ve düşüncelerinden sosyal ilişkilerinden davranışlarından doğan problemlerle ilgili hizmetlerin tamamını kapsar.

Kişisel rehberliğin amaçları; – Kendisini psiko-sosyal bir varlık olarak anlamasını ve kabul etmesini sağlamak – Fiziksel ve sosyal ortamını anlamsını sağlamak, – Kendi potansiyelini bu imkânlarla birleştirerek en iyi şekilde kullanmasını sağlamak,

Kişisel rehberlik kapsamında yapılan çalışmalar; • benlik kavramını ve özgüvenini geliştirme, • iletişim becerilerini geliştirme, • Stres yönetimi, • Atılganlık eğitimi, • Psikolojik sağlamlık, • Şiddet, saldırganlık, zorbalık, • Duygusal istismar, • Yeni yaşantılara açık olma, • Çatışma çözme stratejileri, • Bağımlılık, bağımsızlık sorunları,

Kişisel sosyal rehberlik kapsamında genel olarak öğretmen görevleri; • Güven yaratma, • Okul ortamını sevdirme, • Gelişimini izlemeli • Kayıt tutmalı • Veli ile işbirliği yapmalı • Gelişimi değerlendirmeli • Hayatındaki değişimlere hazırlamalı(kardeş, boşanma ..) • Uygun eğitsel ortam hazırlamalı • Farklı yönleri ortaya çıkarmalıdır.

İlköğretimin I. Dönemin de kişisel rehberlik de öğretmen görevleri; • Psiko-sosyal gelişimine yönelik sınıf ortamı sağlama • kuraların belirlenmesine katılımlarını sağlama • Her çocuğu özel kabul etme • Yeterliliklerini vurgulama, takdir etme • Model olma • İşbirliğini öğrenmesini sağlama, sosyalleşmesine destek olma • Farklı durumlarda kendini deneme fırsatı verme(okul dışı etkinliklere de yer vererek) • Gelişimi izleme • Girişkenliği teşvik etme, özelikle çekinden çocuklarda.

İlköğretimin II. Dönemin de kişisel rehberlik de öğretmen görevleri; • Bedensel gelişimi kabul etmesine yardımcı olma • Psiko- motor koordinasyonunu geliştirmesini sağlamak (bedensel yetersizliklerinde alayı engellemek) • Enerjisini doğru öne aktarmasını sağlamak • Veli ile işbirliği yapmak • Karşı cinsle ilişkiler kurmasını sağlamak( olumlu ilişkiler kuracağı ortamlar yaratmak) • Olumsuz davranışları pekiştirmemek( yakın olmak ancak her davranışını onaylamamak)

Orta öğretimde kişisel rehberlik de öğretmen görevleri; • Gelişimsel özelliklerini tanıma • Değişime hazır olmasını sağlama(fiziksel ve buna bağlı olarak sosyal) • Kendini kabul etmesini yardımcı olma( özellikle bedensel açıdan ) • Sağlıklı bir benlik kavramı geliştirmesine yardımcı olma • Cinsel konularda bilgilendirme yapma • Özgüveni kırmamak ve geliştirmek • İlgi ve yeteneklerini geliştirecek ortam yaratmak • İletişim ortamını açık tutmak • Özdeşim kurmasına yardımcı olacak modeller sunmak (sanatçı, bilim adamı..) • İşbirliği ve grup etkileşimi sağlamak, diğer bireylerin neler yaptığını öğrenmesini sağlamak • Bilişsel ve ahlaki gelişimine yardımcı olacak faaliyetler yapmak, hikâyeler kullanarak ahlaki değerlendirmelerini geliştirmek • İfade hakkı tanımak, farklı siyasi görüşleri tanımasına, incelemesine, değerlendirme yapmasına fırsat vermek • Anne baba eğitimine önem vermek, organizasyonlar yapmak • Önemli ve karmaşık durumlarda uzmana gitmesi konusunda teşvik etmek

2011 kpss- C

117. Ve 118 . Sorular için

2010 kpss - E



ANNE BABA TUTUMLARI VE ÇOCUGUN GELİŞİMİNE ETKİLERİ 290

KRAL BAHÇESİ Çok eskiden bir büyük kral vardı. Gel zaman git zaman bu kral, portakal ağacı yetiştirme hevesine kapıldı. Adamlarını çağırdı, dileğini buyurdu. Adamlar ülkeyi dolaştı, ılık güneylilerinde bir yer seçti. İşçiler tutuldu, bahçıvanlar bulundu. Toprak işlendi, çukurlar kazıldı, fidanlar dikildi. Büyük kralın bahçesi komşu ülkelere nam saldı. Bahçesiyle öğündü, gururlandı büyük kral. Adamlarına buyurdu: Benim bahçem, en güzel olmalı bu yeryüzünde. Tüm ağaçlar bir boyda bir biçimde büyümeli... Aradan yedi yıl geçti: Komşu ülke kralı konuk geldi. Ünlü bahçeyi görmek istedi. Büyük kralın adamları güneye at sürdüler, tez varıp bahçeyi düzene koydular. Bahçe temizlenip düzenlenecekti. Tüm ağaçlar bir boy bir biçime girecekti. Bahçenin temizlenip, düzenlenmesine ses etmedi bahçıvanlar. Ama ağaçların bir boy bir biçime sokulmalarına karşı çıktılar. Büyük kralın adamları buyurdu: Buyruk buyruktur, bizimkisi kulluktur. Buyruk demiri keser, hepimizin kellesi gider! Büyük kralın buyruğu üzerine işe başlandı. Boylu ağaçların üst dalları kesildi, sık dallı ağaçların dalları uzatıldı, kısa boylu ağaçlar yukarı çekilip ötekilerin düzeyine getirildi. Benzer çalışmalarla tüm ağaçlar bir boy, bir biçime sokuldu. Bahçenin temizliği ve düzeni bitirildi. Büyük kral ve konuğu bahçeye gittiler. Ağaçları pek beğendiler. Aynı boy aynı biçim ağaçlara hayran kaldılar. Konuk kral ülkesinde de böyle bir bahçe yapılmasını buyurdu adamlarına. Konuğun hayranlığına sevindi büyük kral. Bir kat daha gururlandı, onurlandı. Adamlarına armağanlar dağıttı... O mevsim çok az portakal verdi kral bahçesi. Çünkü boyu kısaltılan, dalları seyrekleştirilen ağaçlardan yabancı dallar fışkırdı. Uzatılan ağaçlar kurudu. Kimi ağaçlar hastalandı. Bahçıvanlar ne denli uğraştılarsa da eski canlılık gelmedi. Sekizinci yıl, büyük kralın bahçeye geleceği duyuldu. Bahçıvanlar ve işçiler, oradan kaçıp kellelerini kurtardılar. 291

İÇERİK ✓ Anne baba tutumlarının tanımlanması, ✓ Çocuğun gelişimindeki önemi, ✓ Olumsuz aile tutumları, ✓ Olumlu aile tutumu, ✓ Anne babalara tavsiyeler. 292

Anne baba tutumu anne baba ve çocuk arasındaki etkileşimin türüne denir. 293

Çocukluk dönemi; özellikle erken çocukluk da denilen 0-6 yaş arasındaki dönem, çocukların çevreleri ile etkileşimlerinden en çok etkilendikleri dönemdir. 294

Anne, baba ve ailenin diğer bireylerinin çocukla olan etkileşimi, çocuğun ileride nasıl bir birey olacağını etkilemektedir. 295

MUTLULUĞUN RESMİ Ailede; anne babanın çocukla nasıl 296 iletişim kurduğu, istendik davranışları nasıl kazandırdığı, çocuğun aile içinde bir birey olarak kabul edilip edilmediği, sevginin nasıl ifade edildiği, eğitimde kullandığı disiplin yöntemleri anne baba tutumunun nasıl olduğunu belirler.

●Emir Verme-Yönlendirme ●Uyarma Gözdağı Verme ●Ahlak Dersi Verme ●Öğüt Verme-Çözüm Getirme ●Nutuk Çekme-Nasihat etme ●Yargılama-Eleştirme-Suçlama ●Övme- Aşırı Güven Verme ●Ad Takma-Alay Etme ●Yorumlama-Analiz Etme ●Duygularını Hafife Alma-Kınama ●Sınama Soru Sorma-Sorgulama ●Konuyu Saptırma-Değiştirme 297

İLETİŞİM ENGELERİNİN SONUÇLARI •Konuşmalarını engeller •Savunmaya geçirir •Kavgacı yapar, karşı saldırıya yöneltir •Yetersiz olduklarını hissettirir •Kızdırır, küstürür •Oldukları gibi kabul edilemedikleri duygusunu uyandırır •Sorunlarını çözmede kendilerine güvenilmediğini hissettirir •Anlaşılmadıklarını hissettirir •Duygularının yersiz olduğunu hissettirir •Öfkelendirir, yılgınlığa uğratır •Sorgulanıyor duygusunu yaratır •Anne ve babasının kendisiyle ilgilenmediği duygusunu uyandırır. •Sevilmediği endişesini doğurur. 298

SAĞLIKSIZ AİLEDE GİZLİ KURALLAR: 1.Denetleme 2.Mükemmeliyetçilik 3.Suçlama 4.Beş temel özgürlüğün inkârı 5.Konuşmanın yasak olması 6.Küskünlük ve kırgınlıkların sürdürülmesi 7.Kimseye güvenmeme 299

KORUNMASI GEREKEN BEŞ TEMEL ÖZGÜRLÜK; 1.Şimdi ve burada olanı duyma ve görme (algılama) özgürlüğü, 2.Kendi düşündüğünü olduğu gibi ifade edebilme özgürlüğü, 3.Kendi duygularını olduğu gibi ifade edebilme özgürlüğü, 4.Kendi arzularına göre bir şeyi isteme ya da reddetme özgürlüğü, 5.Olmak istediği yönde gelişerek kendi özünü gerçekleştirme özgürlüğü, 300