REHBERLİKK

SOSYAL BECERİ EĞİTİMİ • Sosyal beceriler, bireylerin toplum tarafından verilen görevleri/rolleri yerine getirebilmeleri için sergilemesi gereken belirli davranışlardır. • Sosyal beceriler, üç alt boyuttan oluşmaktadır. Bu boyutlar; – kişilerarası davranışlar, – kendiyle ve – görevleriyle ilişkili davranışlardır

• Kişilerarası davranışlar; otoriteyi kabul etme, konuşma becerileri, işbirliği ve oyun davranışlarını içermektedir. • Kendiyle ilişkili davranışlar; duygularını ifade etme, ahlaki davranış, kendine karşı olumlu tutum geliştirme gibi davranışlardan oluşmaktadır. • Görevle ilişkili davranışlar ise, uyarılara dikkat etme, sorumluluklarını yerine getirme, yönergeleri izleme, bağımsız olarak çalışma gibi davranışları kapsamaktadır.

• Sosyal davranışlar; bireysel, ayrılabilen, gözlenebilen davranışlardır ve sosyal becerilerin alt bileşenleridir. • Sosyal becerilerin tanımlanmasındaki çeşitlilik, bu becerilerin sınıflandırılmasında da görülmektedir. Bu sınıflamalardan birisine göre, sosyal beceriler dört gruba ayrılmaktadır: • Kendini açıklama becerileri: Üzüntü ve mutluluk gibi hissedilenlerin açıklanması, düşüncelerin açıklanması, övgüleri kabul etme, kendisi hakkında olumlu söz söyleme. • Destekleme becerileri: Yakın bulduğu kişiler hakkında olumlu sözler söyleme ve övme. • Hakkını savunma becerileri: Basit isteklerde bulunma, başkalarının düşüncesi ile aynı fikirde olmama, uygun olmayan istekleri kabul etmeme. • İletişim becerileri: Konuşma, problemleri konuşarak çözme.

Sosyal beceri örnekleri ; • selam verme, • akran etkinliklerine katılmak için yapılan davetleri kabul etme ve bu etkinliklere davet etme, • soru sorma, • başkaları tarafından sorulan sorulara cevap verme ve • bir konuşmayı sürdürme gibi becerilerdir.

SOSYAL BECERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Sosyal becerilerin değerlendirilmesi beş temel grup altında toplanmaktadır. • Görüşme • Kendi kendini değerlendirme • Gözlem • Davranış dereceleme ölçekleri (Bireyi en iyi tanıyan anne, baba, kardeş, akran, öğretmen gibi kişiler tarafından önceden hazırlanmış olan derecelendirme ölçeklerinin doldurulması) • Sosyometri



REHBERLİK TÜRLERİ PROBLEM OKULLARDA VERİLEN HİZMETLERE GÖRE ALANLARINA HİZMET ALANLARINA TEMEL İŞLEVLERİNE BİREY SAYISINA ÖĞRETİM DOĞRUDAN DOLAYLI GÖRE GÖRE GÖRE GÖRE HİZMETLER BASAMAKLARINA GÖRE (ÖĞRENCİYE ) HİZMETLER -EĞİTSEL -EĞİTİM ALANI. -TAMAMLAYICI İŞLEV BİREYSEL REH. -O. ÖNCESİNDE REH. -Oryantasyon -Rehberlik programı -İLK. I. KADEME REH. REHBERLİK -SAĞLIK ALANI. -AYARLAYICI İŞLEV. -İLK. II. KADEMEDE -Birey tanıma hazırlama -ORTA ÖĞRETİMDE -MESLEKİ -SOS.-YARDM ALA. -YÖNELTİCİ İŞLEV. GURPLA REH. -YÜK.ÖĞRETİMDE REH. -Refere (sevk) -Konsültasyon REHBERLİK -ENDÜSTRİ ALAN. -UYUMSAĞLAYICI -Yöneltme ve (müşavirlik) İŞLEV. -KİŞİSEL-SOSYL -ADALET ALANI. BİREYSL PSİKO. yerleştirme -Çevre ve veli ile -İYİLEŞTİRİCİ ÇARE DANIŞ. REHBER. -GÜVENLİK ALANI. -İzleme ve ilişkiler değerlendirme -Araştırma ve -SPOR ALANI. BULUCU İŞLV. GRUPLA PSİKO -Psikolojik değerlendirme -GELİŞTİRİCİ İŞLV. DANIŞ. danışma -ÖNLEYİCİLİK İŞLV. -Bilgi toplama ve yayma- bilgilendirme

1- HİZMET ALANLARINA GÖRE REHBERLİK 1. Eğitim alanında 2. Sağlık alanında 3. Sosyal yardım alanında 4. Endüstri alanında 5. Spor alanında 6. Adalet alanında 7. Güvenlik alanında

2-Birey sayısına göre rehberlik • Rehberlik ; bireye kendisini ve çevresini anlaması için verilen bir hizmettir. • Psikolojik danışma ise ; kendini anlaması, kişisel , duygusal sorunları ile başa çıkabilmesi için uzman tarafından verilen hizmetlerdendir.

Bireysel rehberlik- grup rehberliği • Grup rehberliği bireysel rehberlikten farklı olarak ; bireysel değil ortak konu, ihtiyaçlara yönelik olarak sunulur. • Grup rehberliği bireysel rehberlikten farklı olarak ; diğer akranları ile de ilişki kurmasını sağlar. • Sınıf etkinlikleri büyük oranda grup rehberliği kapsamındadır. • Okullarda genellikle çok sayıda öğrenciye ulaşmayı sağladığı için ekonomik olması nedeni ile tercih edilir.

PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK ARASINDAKİ FARKLAR BİREYSEL REHBERLİK GRUPLA REHBERLİK BİREYSEL PSİKOLOJİK GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMA DANIŞMA Süresi belli değildir (45 dakika) -- Süresi belli -- (90 dakika) Gündem önceden bellidir. Ne üzerine rehberlik yapılacağını Gündemli değildir. Üyeler konuyu bilmez. bilir. Uzman tarafında verilir. Uzman şart değildir. Sınıf öğretmeni de verebilir. Bireyin duygusal yönü ile ilgili etkinlikler ağırlıklıdır. Duyuşsal Bilgi verme işlevi ağırlıklıdır. Etkinlikler bilişsel alana yönünü hedef alır. yöneliktir. Özel mekân gerektirmez. Özel mekân gerektirir. Rahat hissedeceği bir mekân tercih edilir. Kişi sayısı bellidir. Kişi sayısı belli değildir. Kişi sayısı bellidir. Bireysel de 1 kişi, grupla danışmada 8–12 kişi olabilir. Standart kuralları yoktur. Konuya göre kural konabilir ya da Standart kuralları vardır.(gizlilik, gönüllülük gibi…) Grup üyeleri be konmaz. psiko. danışmanda kurallar koyabilir. Derinlemesine inceleme Yüzeysel inceleme yapılır. Ekonomik olması açısından sıralama; yapılır. 1- grupla rehberlik 2- grupla danışma 3- bireysel rehberlik 4- bireysel danışma

Psikolojik danışma • Psikolojik danışma kapsamındaki sorunlar ; – Kimliğini bulmada bireye yardımcı olmak – Kendine karşı olumlu tutum geliştirme ve güven duyma – Duygu, düşünce ve davranışları arasındaki tutarlılığı sağlama – Değer yargılarını sınama – Duygusal sorunlarını çözmesine yardımcı olma – İletişim becerileri kazandırma

Grupla danışma; • Birden fazla kişi aynı anda yararlanır. Ekonomiktir. • Gruptaki bireyler sorunun sadece kendilerinde var olmadığını, herkesin başına gelebileceğini görürler. • Gruptakiler diğerlerinin çözüm yollarını öğrenirler. • Ait olma ihtiyacını karşılar. • Gruplar sorun açısından homojen olmalıdır.

Grupla üyeleri seçilirken; • Bireyler ; – İstekli ve gruba uymaya niyetli olmamalılar. – Yakın arkadaş ve akraba olmamalarına dikkat edilmelidir. – Sözel olarak ifade edebilecek düzey de olmalıdır. – Öncesinde bir ön görüşme yapmalıdır.

Grupla danışmanın uygun olmadığı durumlar ; • Çok karmaşık kökleri, çok derin sorunları olan bireyler • Çok gizli kalması gereken sorunlar • Ürkek ve içine kapanık kişiler • Tepkileri kontrol edemeyen , saldırgan kimseler • Dikkat çekmeye meraklı kişiler • Aşırı derecede kaygılı ve kuşkucu kişiler

Psikolojik danışmada kullanılan teknikler ; • Açıklama : danışanın ifade ettiği duygu ve düşünceleri daha anlaşılır hale getirmek için verilen tepkidir. Duygunun yada içeriğin açıklanması şekilden iki şekilde yapılır. Duygularına netlik kazandırmak için yapılır. • Onaylama: danışanın söylediklerini dinlediğini ve ya anladığını ifade etmektir. Ancak her söylediğinin onaylandığı hissi uyanmamalıdır. • Duygu yansıtma : danışanın duygularının ona geri yansıtılmasıdır.

• Yüzleştirme : danışanın sözleri arasındaki tutarsızlıkları yada söz ve davranışları arasındaki çelişkilere dikkat çekmektir. • Yorumlama: danışanın ifade ettiği duygu, düşünce ve olaylar arasında bağlantı kurmadır. Amaç derindeki duyguların farkına varması, duygu ve davranışlarını bütünleştirmesidir. Ancak yeterli veri olmadan yapılmamalıdır. • Destekleme : danışanı duygu ve düşüncelerini tanımaya incelemeye, değişik davranışları denemeye teşvik etmektir. Yapabilirsin, başarırsın , v.s.

• Soru sorma: bazen sessizliği bozmak için bazen de bilgi almak için kullanılan tekniktir. Zorlayıcı , kapalı uçlu sorular tercih edilmez. Çok fazla soru sormakta doğru değildir. • Bilgi verme : kişiye sorunu ile ilgili belli konularda bilgi vermektir. Ancak daha çok danışma amaçlı değil rehberlik amaçlıdır. • Bağlama: kişinin anlattıklarını birbirine bağlama, aralarındaki uyum ve paralelliğe dikkat çekmektir.

2010 KPSS iptal- E

2010 KPSS- A

2010 KPSS- D

TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK • UYUM SAĞLAYICILIK • YÖNELTİCİLİK • AYARLAYICILIK • TAMAMLAYICILIK • GELİŞTİRİCİLİK • ÇARE BULUCULUK- İYİLEŞTİRİCİLİK • ÖNLEYİCİLİK

UYUM SAĞLAYICILIK • öğrencinin yeni ortama ya da okula uyum sağlaması için verilir. • Ortamda uyum sağlayamamaktan kaynaklanan sorunların çözümü ya da önlenmesine yöneliktir. • Oryantasyon ve psikolojik danışma hizmetleri bu işlev doğrultusunda verilir.



2010- D

YÖNELTİCİLİK • Bireyin ilgi ve yeteneklerine uygun olarak bir üst okula, programa, alana, eğitsel kola ya da mesleklere yönlendirilmesidir. • Yöneltme ve yerleştirme hizmetleri bu işleve yönelik hizmetlerdir. • Bu hizmetin verilebilmesi için ise bireyi tanımaya gerek vardır.

AYARLAYICILIK • Program geliştirmecilere yardımcı olan bir alandır. • Bireylerin ilgi, yetenek, ihtiyaç ve beklentilerini dikkate alarak anlamaya çalışır. Bu bilgileri program uzmanlarına sunarak yeniden gözden geçirmeyi sağlar ve gerekli ayarlamaların yapılmasına yardımcı olur. • Bireysek farkları dikkate alarak okul rehberlik programlarının geliştirilmesine yardımcı olur. Hızlı değişmeler nedeni ile önemi artmıştır. • Eğitim programlarında öğrencinin gelişmesine yardımcı olacak etkinlikleri içermesini sağlar. • Rehberlik programlarının hazırlanması buna örnek olarak verilebilir. • Plan , program, sistemlilik…

TAMAMLAYICILIK • Eğitim öğretim faaliyetleri öğrencilerin her türlü ihtiyacına karşılık vermez. Bazı alanlarda özel hizmetler gerekir. • Rehberlik öğretim programlarının eksik kalan yönlerini tamamlayarak eğitimin verimli olmasına destek olur. • Güdüleme, dikkat dağınıklığı gibi konular bu kapsama girer. • Eğitimin eksik bıraktığı ya da yeterli olamadığı sorunlara yöneliktir. • Daha çok ders öğretmeni tarafından fark edilir. Ders öğretmeni yada sınıf rehber öğretmeni tarafından çözülür. • Eğitsel rehberlik kapsamındadır.

Cevap- C

GELİŞTİRİCİLİK • Bireylerin içinde bulundukları gelişim dönemlerinde kazanmaları gereken özellikleri yerine getirmelerinde yardımcı olma ve bu dönemleri rahat atlatmalarına destek olmaktır. • Buna göre birey sürekli gelişim içindedir. Gelişim için yapılan her türlü hizmet bu kapsamda yer alır. • Hümanistik kuramdan etkilenmiştir. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisinin ortaya çıkmasına yardımcı olur. • Bu işlev tüm yaşamını kapsar.

ÇARE BULUCULUK- İYİLEŞTİRİCİLİK • Var olan sorunları ortadan kaldırmak için verilir. • Öfke kontrolü, stres yönetimi gibi, utangaçlık, okul başarısızlığı gibi sorunlardır. • Bu işlev daha çok kişisel yönlerle ilgilidir. • Problemler ortaya çıkıp kronikleştikten sonra problemin etkisini azaltmak için verilir. • Daha çok psikolojik danışman tarafından verilir.

ÖNLEYİCİLİK • Muhtemel sorunların (disiplin, olumsuz davranışlar gibi) ortaya çıkmasını önlemeye yönelik çalışmalardır. • Genellikle eğitim ve bilgi verme gibi çalışmalar yapılır. • Sorun ortaya çıkmadan önlemek, tahmin etmek söz konusudur. • Grup rehberliği yada bireysel rehberlik olabilir.

Önleyici rehberlik; • Sorun ortaya çıkmadan • Problemsiz yada problem yaşama ihtimali olanlara • Sorunlu kişi sayısı azalır. • Koruyucu bir yapıdadır. • Sistemli, düzenlidir. • İşbirliği vardır. • Okul, hastane v.b. her yerde yapılabilir.

2010 sts- A

2011- sts- E

2012 STS- E



EĞİTİM KADEMELERİNE GÖRE REHBERLİK • OKUL ÖNCESİNDE • İLKÖĞRETİMDE BİRİNCİ KADEMEDE REH. • İLKÖĞRETİM İKİNCİ KADEMEDE REH. • ORTA ÖĞRETİMDE REH. • YÜKSEK ÖĞRETRİMDE REH.

OKUL ÖNCESİNDE REHBERLİK • Rehberlik hizmetleri gelişim görevlerini daha rahat gerçekleştirebilmeleri için verilir. • Kişisel rehberlik; kendini kabul, özgüven geliştirme, benlik kavramı oluşturma, sosyalleşmeyi sağlamak için verilir. • Eğitsel açıdan; okula uyum, ilköğretime hazırlık, okulu sevmesi, okula ve eğitime güdülenmesi, temel becerileri kazanmasını sağlama için verilir. • Mesleki açıdan; meslek kavramını anlaması mesleklerin farkına varması, mesleğin gerekliliğini anlaması için yapılır.

• Tüm bu çalışmalar oyun, drama benzeri faaliyetlerle yapılır. • Aile ile ilişki ve işbirliği bu dönemde en üst düzeydedir. • Oyun oynama, merakını giderme, hayal ve isteklerini açığa vurma, bağımsızlığını kazanma gibi hizmetleri karşılamak için rehberlik hizmetleri verilir. • Okul öncesinde rehberlik hizmetleri öğretmen merkezli olarak sunulur.

İLKÖĞRETİMDE BİRİNCİ KADEMEDE REH. • Bu kademede rehberlik; (7–11) – Kendini tanıması – Kendini kabul etmesi – Toplumsallaşmasını sağlama – Problem çözme ve karar verme becerileri kazanma – Olumlu benlik geliştirme – İnsan ilişkilerinde beceri edinme – Okul içi dışı etkinliklere yönelme gibi amaçlar doğrultusunda verilir. • Sınıf öğretmeni ile işbirliği önemlidir. • Grup rehberliği ağırlıkldır.

İLKÖĞRETİM İKİNCİ KADEMEDE REH. • ergenlik dönemi özellikleri dikkate alınmalıdır. • Önleyici çalışmalar ağırlıklıdır. • Önceki dönemde kendini tanıyan öğrenci bu dönemde çevresel imkânları tanır. • 8. sınıflarda yöneltme hizmeti ağırlıklıdır. – Bedensel değişimlerle ilgili bilgi vermek, – Ergenlikle ilgili bilgi vermek, – Başarı için ortam sağlama – İletişim ve sosyal beceri geliştirme – Arkadaşlık, paylaşma v.b. duyguları geliştirme – Eşitlik ve bireysel farklılıkları anlamasını yarımcı olma – Aile ile işbirliği – Karşı cinle iletişim kurma becerilerine yardımcı olma – Erinlik ve ergenlik hakkında bilgi verme – Spor ve sosyal etkinliklere yönlendirme

2010 KPSS-A

ORTA ÖĞRETİMDE REH. • Bu dönemde ,ilköğretimde kendini tanıdığından, çevresel imkânları fark etmesine yönelik çalışmalara ağırlık verilir. • Bireyin eğitsel, mesleki ve kişisel sorunlarının çözümüne yardımcı olmak • Bireyin kendisini tanıyarak olumlu kimlik kazanmasına yardımcı olmak • Gizil yeteneklerinin ortaya çıkarılması ve sanat spor gibi faaliyetlere yönlendirme • Yükseköğretime hazırlama • Akran gruplarının olumlu yönlerinden faydalanma • Eleştirel ve analitik düşünceyi destekleme • Uygun özdeşim modelleri sunma • İlgi-tutum v.b. özelliklerinin farkına varmasını yardımcı olma • Kapasitesini fark etmesini sağlama (fiziksel, zihinsel v.b.) • Bu dönemde yoğun olarak psikolojik danışma hizmetine ihtiyaç duyulur. • Aynı zamanda akranlarından daha yoğun etkilenen ergen için akran danışmanlığı çalışması uygulanabilir. – Akran danışmanlığı; üst sınıflardaki öğrencilerden gerekli desteği sağlayacak olanların seçilip psikolojik danışman tarafından eğitime tabi tutulması ve bu öğrencilerin kendi yaşıtlarına ve alt sınıftaki öğrencilere danışmanlık ya da modellik yapması şeklinde yapılır. • Aynı zaman da bu dönemde mesleki rehberlikte yoğun olarak verilir. • Tüm rehberlik hizmetlerinin yoğun olarak sunulduğu eğitim kademesidir.

YÜKSEK ÖĞRETRİMDE REH. • Üniversite işleyişi hakkında bilgi verme • Burs, barınma, ulaşım kredi gibi konularda bilgi verme ve yardımcı olma • Yeni çevreye uyum sağlamasına yardımcı olma • Kulüp ve sosyal gruplara yönlendirme ve gerektiğinde psikolojik danışma hizmeti verme • Bu dönemde ki öğrencilerde ağılıklı olarak psikolojik danışma hizmeti ve kişisel sosyal rehberlik hizmetleri verilir.



PROBLEM ALANLARINA GÖRE REHBERLİK 1. MESLEKİ REHBERLİK 2. EĞİTSEL REHBERLİK 3. KİŞİSEL SOSYAL REHBERLİK

MESLEKİ REHBERLİK • MESLEKİ REH. KAVRAMLARI – Mesleki doyum; kişinin mesleğinden işinden hoşnut olmasıdır. – Mesleki olgunluk; bireyin kendisine uygun meslek seçmesi, gerçekçi seçim yapması, mesleğine karar vermesi , mesleki gelişim görevlerini yerine getirmesi, mesleğinde kendini geliştirmesidir.

Meslek seçimi ile yanlışlar ; • Bireyler mesleklerini erken yaşlarda belirlemelidir. • Kolay iş bulacakları, ekonomik ve statüsü yüksek mesleklere yönelmelidirler. • Sosyal cinsiyet rollerine uygun mesleklere yönelmelidirler. • Mesleki rehberlik sadece karar aşamasında sunulur. • İyi meslek statü, mevki ve iyi kazanç sağlayan meslektir. • Anne babalarının yada öğretmenlerinin belirlediği mesleği seçmelidir. • Her birey yeterli çaba gösterirse her mesleği yapabilir. • Bireyin iyi yapabileceği tek bir meslek vardır.

Mesleki rehberliğin amaçları ; • Mesleklerle ilgili tarafsız bilgi edinmelerini sağlamak. • Kendi kişisel yeteneklerini keşfetme ve bunlarla ilgili mesleklerle bağlantı kurma • Her mesleğin değerli olduğunu anlamasına yardım etme • Çalışmaya karşı olumlu tutum geliştirmesine yardım etme • Meslekleri karşılaştırması için yardım etme • Meslek için eğitim planı hazırlamasına yardım etme • İş yaşamına uyum sağlamasına yardım etme • Mesleklerle ilgili önyargılarını farkketme ve sorgulamasını sağlama