หลักสูตรการฝึกอบรมผู้กำกับลูกเสือสำรอง_ขั้นความรู้ชั้นสูง

344 ควรกาหนดเวลาใหห้ มูแ่ สดงอุปกรณ์ตา่ ง ๆ ใหท้ ุกคนชม วา่ หมู่ไดท้ าอะไรสาหรับแสดงบา้ ง อาจจะจดั ต้งั ไวใ้ นที่ที่ทุกคนเดินชมได้ แบบนิทรรศการ ผเู้ ขา้ รับการฝึกอบรมอาจเรียนรู้ไดพ้ ร้อมกนั แต่ ละหมู่ก็อธิบายวา่ ตนไดท้ าอะไรไปบา้ ง ผอู้ านวยการฝึกอบรมตอ้ งเตรียมถามปัญหาต่าง ๆ เพอ่ื ใหท้ ุกหมู่ อธิบาย เช่นวา่ ใชว้ สั ดุตา่ ง ๆ ชนิดอะไรบา้ งในการทาส่ิงน้นั ๆ สมาชิกเขา้ ใจวธิ ีทาโครงการมากนอ้ ยแค่ ไหน โครงการที่ทาไวค้ วรใชผ้ เู้ ขา้ ร่วมอยา่ งไร ผูเ้ ขา้ ร่วมมีความรู้สึกอยา่ งไร ควรใหค้ าชมเชยพอเหมาะ พอควร ถ่ายทอดแนวคิดเก่ียวกบั โครงการไปสู่สภาพของกองลูกเสือไดอ้ ยา่ งไร กระตุน้ ใหผ้ กู้ ากบั ลูกเสือ นาหลกั การอนั เดียวกนั น้ีไปใชก้ บั กองลูกเสือของตนและใหล้ ูกเสือนาผลงานน้นั ไปแสดงใหผ้ ปู้ กครอง ของตนชม ขอใหจ้ บบทเรียนน้ี ลงดว้ ยการใหก้ าลงั ใจ แลว้ กข็ อบคุณผเู้ ขา้ รับการฝึกอบรมท่ีไดใ้ ชค้ วาม พยายามมาตลอดเวลา ไมค่ วรร้ือโครงการท่ีผเู้ ขา้ รับการฝึกอบรมต้งั แสดงไวเ้ ร็วเกินไป ท้งั น้ีเพื่อใหพ้ วกเขารู้สึกภูมิใจ ในผลงานของตนควรต้งั แสดงไวส้ กั ระยะหน่ึงเพอื่ ใหผ้ ชู้ มไดม้ ีโอกาสศึกษารายละเอียดจดบนั ทึก ไตถ่ าม ส่ิงท่ีพอจะนาไปใชใ้ นโอกาสตอ่ ไปได้ กำรแสดงร่ืนเริง ควรกาหนดเวลาใหแ้ ตล่ ะหมู่ซอ้ มการแสดงก่อนแสดงจริง รวมท้งั ใหเ้ วลาต้งั อุปกรณ์การแสดง ใหเ้ รียบร้อยก่อน ควรจดั การแสดงร่ืนเริงหลงั อาหารเยน็ หรืออาหารวา่ ง ก่อนเวลาสิ้นสุดการฝึกอบรม สถานที่ การแสดงการร่ืนเริงควรจะไดจ้ ดั เตรียมโดยกรรมการร่วมจากกลุ่มต่าง ๆ และวทิ ยากรและควรไดร้ ับ ความร่วมมืออยา่ งดีจากทุกคนที่เขา้ ฝึกอบรม การแสดงยอ่ มสะทอ้ นออกซ่ึงบรรยากาศของการฝึกอบรม เน้ือเรื่องท่ีแสดงตอ้ งไดส้ ดั ส่วนกนั และเป็นไปในทางที่ดึงดูดใจผดู้ ู เชิญแขกมาชมการแสดงดว้ ยกไ็ ด้ แมว้ า่ การแสดงอาจจะเก่ียวโยงไปถึงเหตุการณ์หรือวชิ าท่ีได้ ฝึกอบรมมา การแสดงดงั วา่ น้นั อาจไม่เป็นที่เขา้ ใจของแขกผชู้ มได้ การแสดงควรไม่ใหเ้ กินเวลา 1 ช.ม. ผอู้ านวยการฝึกอาจเห็นวา่ ภาพยนตร์ที่กล่าวมาแลว้ ขา้ งตน้ มีประโยชน์และอาจฉายปิ ดทา้ ย รายการแสดงพร้อมกบั กล่าวสรุปเรื่องที่ไดแ้ สดงมาแลว้ น้นั กไ็ ด้ กำรเกบ็ รวบรวมอปุ กรณ์หลงั กำรฝึ กอบรม ผอู้ านวยการฝึกควรแจง้ ใหผ้ เู้ ขา้ รับการฝึกอบรมและผฝู้ ึกใหท้ ราบก่อนวา่ หลงั การฝึกอบรมทุก คร้ังตอ้ งช่วยกนั เก็บรวบรวมอุปกรณ์และทาความสะอาดสถานที่ ควรใหเ้ วลาเก็บอุปกรณ์ ทาความสะอาดที่เร็วท่ีสุดและไดผ้ ลที่สุด งานอะไรท่ี “ตอ้ งการ” กใ็ ห้ แจง้ ไวว้ า่ “ตอ้ งการ” โดยให้ผฝู้ ึกหรือผเู้ ขา้ รับการฝึกทาเอง ท่ีไหนตอ้ งการเก็บอุปกรณ์ทาความสะอาดก็ ใหแ้ ตล่ ะหมูแ่ ยกยา้ ยไปทาความสะอาดก็ได้

345 พธิ ีกำรทำงศำสนำ ขอบข่ำยวชิ ำ พธิ ีทางศาสนากบั กิจการลูกเสือ จุดหมำย ผกู้ ากบั ลูกเสือสารอง สามารถเลือกใชพ้ ิธีทางศาสนาแต่ละศาสนาใหเ้ หมาะสมกบั กาลเทศะใหเ้ หมาะสมกบั บุคคล ชุมชนและทอ้ งถิ่นได้ วตั ถุประสงค์ เม่ือจบบทเรียนน้ีแลว้ ผเู้ ขา้ รับการฝึกอบรมควรเสามารถ 1. ปฏิบตั ิตนไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งในพธิ ีการทางศาสนาท่ีจาเป็ นสาหรับกิจกรรมลูกเสือ 2. อธิบายถึงความสมั พนั ธ์ระหวา่ งศาสนากบั กิจกรรมลูกเสือ 3. จดั สถานท่ีเพอ่ื ทาพธิ ีการทางศาสนาในการฝึกอบรมลูกเสือไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง วธิ ีสอน / กจิ กรรม 1. บรรยาย ประกอบแผนภูมิ 10 นาที 2. อภิปรายกลุ่ม (ฟังพระธรรมเทศนานอกเวลา ถา้ มี) 10 นาที 3. สรุป 10 นาที ส่ือกำรสอน 1. เอกสาร ประกอบการบรรยาย 2. แผน่ ชาร์ด โปสเตอร์ 3. วดิ ิทศั น์ แผนภูมิ กำรประเมินผล สงั เกต เนื้อหำวชิ ำ ลูกเสือสารองกบั พิธีการทางศาสนา

346 พธิ ีทำงศำสนำกบั กจิ กำรลูกเสือ บันทกึ ภูมหิ ลงั ในการที่บุคคลไดเ้ ขา้ มาเป็ นลูกเสือน้นั จาเป็นอยา่ งยง่ิ ที่ทุกคนจะตอ้ งมีศาสนา และลูกเสือสามญั - รุ่นใหญ่ กจ็ าเป็นอยา่ งยง่ิ ท่ีจะตอ้ งรู้และเขา้ ใจ พร้อมท้งั สามารถปฏิบตั ิตนไดใ้ นเร่ืองพิธีการทางศาสนา น้นั ๆ ดว้ ย พิธีการทางศาสนามีมากมายหลายชนิดตามแตล่ ะศาสนาไดบ้ ญั ญตั ิไว้ เพราะลูกเสือสารอง จะตอ้ งใชช้ ีวติ อยรู่ ่วมกบั สงั คมน้นั ๆ อยแู่ ลว้ และตอ้ งใหค้ วามช่วยเหลือในสิ่งต่าง ๆ ที่เกิดข้ึนกบั สังคม ดว้ ย จึงสมควรที่จะตอ้ งมีความรู้ความสามารถในเร่ืองพธิ ีการทางศาสนา พิธี คือ แบบอยา่ งหรือแบบแผนต่าง ๆ ที่พึงปฏิบตั ิในทางศาสนาเรียกวา่ “ศาสนพิธี” ความจริง พธิ ีเป็นเรื่องท่ีมีดว้ ยกนั ทุกศาสนาและเป็นเรื่องท่ีเกิดข้ึนหลงั ศาสนา กล่าวคือ มีศาสนาข้ึนก่อนแลว้ จึงมี พธิ ีตา่ ง ๆ เกิดตามมาภายหลงั แต่ศาสนพิธีในพทุ ธศาสนาก็เช่นเดียวกนั เกิดข้ึนมาภายหลงั ท้งั สิ้น เหตุที่ เกิดมีพิธีทางศาสนากเ็ นื่องมาจากหลกั การของศาสนาน้นั ๆ ศาสนาทุกศาสนามีหลกั ปฏิบตั ิหรือแนวทาง ปฏิบตั ิท่ีสาคญั อยู่ 3 ประการ คือ 1. สอนไม่ใหท้ าความชวั่ ท้งั ปวง 2. สอนใหอ้ บรมกศุ ลใหถ้ ึงพร้อม 3. สอนใหท้ าจิตใจของตนใหผ้ อ่ งแผว้ โดยหลกั 3 ประการน้ี ทุกคนที่นบั ถือศาสนาตอ้ งพยายามเลิกละความชวั่ ท้งั หลายท้งั ปวงทุก อยา่ งจนเตม็ ความสามารถ และพยายามสร้างกศุ ลสาหรับตนใหพ้ ร้อมเทา่ ที่จะสร้างได้ กบั พยายามชาระ จิตใจใหผ้ อ่ งใสอยเู่ สมอดว้ ยการพยายามปฏิบตั ิตามคาสอนในหลกั การน้ี เป็ นการพยายามทาดีเรียกวา่ “ทาบุญ” และการทาบุญน้ีแหละ คือ ท่ีต้งั อนั เป็นทางปฏิบตั ิโดยยอ่ ๆ 3 ประการที่เรียกวา่ “บุญกิริยา วตั ถุ” คือ 1. ทาน คือ การบริจาคพสั ดุของตนให้เป็นประโยชน์แก่ผอู้ ่ืน 2. ศีล คือ การรักษากาย วาจา ใหส้ งบเรียบร้อยไม่ล่วงบญั ญตั ิขอ้ หา้ ม 3. ภาวนา คือ การอบรมจิตใจใหผ้ อ่ งใสในทางกศุ ล บุญกิริยาวตั ถุน้ีเองเป็นแนวทางใหท้ ุกคนประพฤติปฏิบตั ิและเป็นเคา้ ที่ก่อใหเ้ กิดศาสนาพิธีตา่ ง ๆ ข้ึนโดยนิยม คือในกาลต่อ ๆ มา คนนิยมทาบุญไมว่ า่ จะปรารถนาเหตุใด ๆ ก็ใหเ้ ขา้ หลกั บุญกิริยาวตั ถุ 3 น้ี โดยเริ่มตน้ จากรับศีล ต่อไปภาวนาดว้ ยการสวดมนตห์ รือฟังพระสวดแลว้ ส่งใจไปตามจบลงดว้ ยการ บริจาคทานตามสมควร เพราะการทาบุญเป็นการบาเพญ็ ความดีและทาในกรณีต่าง ๆ กนั ตามท่ีปรารถนา จึงเกิดพธิ ีกรรมข้ึนมากประการ เมื่อพิธีกรรมใดเป็นท่ีนิยมและรับรองปฏิบตั ิสืบมาจนเป็นประเพณี พธิ ีกรรมน้นั กลายเป็นศาสนพิธีข้ึน ฉะน้นั ศาสนพิธีจึงมีมากมาย เม่ือแยกเป็นหมวดกส็ งเคราะห์ได้ 4 หมวด คือ 1. หมวดกุศลพธิ ี วา่ ดว้ ยพิธีบาเพญ็ กุศล 2. หมวดบุญพธิ ี วา่ ดว้ ยพิธีทาบุญ

347 3. หมวดทานพธิ ี วา่ ดว้ ยพิธีถวายทาน 4. หมวดปกิณกะ วา่ ดว้ ยพิธีเบด็ เตลด็ ศาสนพิธีท้งั ที่เป็นกศุ ลพธิ ี บญุ พิธี และทานพธิ ี มีระเบียบพิธีโดยเฉพาะในแต่ละพิธีน้นั ในการ ประกอบพิธีตามประเพณีมกั จะมีผรู้ ู้เร่ืองราวเก่ียวกบั ศาสนพธิ ีดี เป็นพธิ ีกรเป็ นผนู้ าในการประกอบพธิ ี หรือเป็นเจา้ หนา้ ท่ีในการประกอบพิธีใหแ้ ก่เจา้ ภาพ ในทอ้ งถิ่นบางแห่งหรือบางโอกาสที่ไม่มีพธิ ีกรหรือ เจา้ หนา้ ท่ีพิธีท่ีไดเ้ ชิญมาในพิธีน้นั พระจะเป็นผบู้ อกหรือใหค้ าแนะนาในการปฏบตั ิพธิ ีการตา่ ง ๆ แก่ เจา้ ภาพงานต่าง ๆ ตามประเพณีเก่ียวกบั ชีวติ ก็ดี งานวนั นกั ขตั ฤกษ์ และเทศกาลสนุกสนานร่ืนเริงกด็ ี จะมีศาสนพิธีแทรกอยทู่ ้งั สิ้น เช่น งานมงคลสมรส งานบุญหลวงต่าง ๆ งานศพ งานวนั สาคญั ทางศาสนา วธิ ีอำรำธนำศีล อำรำธนำพระปริตรและอำรำธนำธรรม การอาราธนา คือ การเช้ือเชิญพระสงฆใ์ นพธิ ีใหศ้ ีล ใหส้ วดพระปริตรหรือใหแ้ สดงธรรม เป็น ธรรมเนียมมีมาแตด่ ้งั เดิมท่ีจะตอ้ งอาราธนาก่อน พระสงฆจ์ ึงประกอบพิธีกรรมน้นั ๆ และการอาราธนาที่ ถือเป็นธรรมเนียมกนั มาก็มี 3 กรณีน้ีเทา่ น้นั วธิ ีอาราธนา นิยมกนั วา่ ถา้ พระสงฆน์ งั่ บนอาสนะยกสูง เจา้ ภาพและแขกนงั่ เกา้ อ้ีอาราธนาเขา้ ไปยนื ระหวา่ งเจา้ ภาพกบั แถวพระสงฆ์ ห่างแถวพระสงฆพ์ อสมควรหนั หนา้ ไปทางโต๊ะท่ีบูชา ประนม มือไหวพ้ ระพทุ ธรูปก่อนแลว้ ยนื ประนมมือต้งั ตวั ตรงกล่าวคาอาราธนาตามแบบท่ีตอ้ งการ ถา้ พระสงฆน์ งั่ อาสนะต่าธรรมดา เจา้ ภาพและแขกอื่นกน็ งั่ กบั พ้นื ผอู้ าราธนาตอ้ งเขา้ ไปนงั่ คุกเข่าต่อหนา้ กราบพระที่ โตะ๊ บูชา 3 คร้ัง ก่อน แลว้ ประนมมือต้งั ตวั ตรงกล่าวคาอาราธนาที่ตอ้ งการตามแบบ คือ พธิ ีสวดมนตเ์ ยน็ อาราธนาพระปริตร พิธีเล้ียงพระ อาราธนาศีล พิธีเทศน์ ถา้ เทศน์ต่อจากสวดมนตไ์ ม่ตอ้ งอาราธนาศีล เริ่มตน้ ดว้ ยอาราธนาพระปริตรแลว้ อาราธนาศีลตอนพระข้ึนเทศน์ รับศีลแลว้ อาราธนาธรรมตอ่ แตถ่ า้ สวดมนตก์ บั เทศน์ไมไ่ ดต้ ่อเน่ืองกนั ถือวา่ เป็นคนละพิธีตอนสวดมนตก์ ็อาราธนาตามแบบพธิ ีสวดมนตเ์ ยน็ ท่ีกล่าวแลว้ ตอนเทศน์กเ็ ริ่มตน้ ดว้ ยอาราธนาศีลก่อน จบรับศีลแลว้ จึงอาราธนาธรรม พิธีสวดศพตา่ ง ๆ เช่น สวดแจง สวดพระอภิธรรมเป็นตน้ ถา้ ไมพ่ ธิ ีอื่นนาหนา้ ให้อาราธนาศีล ก่อน ถา้ มีพธิ ีอื่นนาหนา้ แลว้ ไมต่ อ้ งอาราธนาศีล คำอำรำธนำศีล 5 ในพธิ ีกำร มย ภนเต วสิ ุ วิ สุ รกขณตถาย, ติสรเณน สห, ปญจ สีรลานิ ยาจาม. ทุติยมปิ มย ภนเต วสิ ุ วสิ ุ รกขณตถาย, ติสรเณน สห, ปญจ สีลานิ ยาจาม. ตติยมปิ มย ภนเต วสิ ุ วสิ ุ รกขณตถาย, ติสรเณน สห, ปญจ สีลานิ ยาจาม.

348 คำอำรำธนำพระปริตร สพพสมปตติสิทธิยา วปิ ตติปฏิพาหาย ปริตต พรูถ มงคล สพพทุกขวนิ าสาย สพพสมปตติสิทธิยา วปิ ตติปฏิพาหาย ปริตต พรูถ มงคล สพพภยวนิ าสาย สพพสมปตติสิทธิยา วปิ ตติปฏิพาหาย ปริตต พรูถ มงคล สพพโรควนิ าสาย คำอำรำธนำธรรม พรหมา จ โลลกาธิปตี สหมปติ กตอญชลี อนธิวร อยาจถ สนตีธ สตตาปปรชกขชาติกา เทเสตุ ธมม อนุกมปิ ม ปช วธิ ีกรวดนำ้ เมื่อจะกรวดน้าเพ่อื อุทิศส่วนบบุญตอ้ งคานึงถึงประเพณีที่มีมาแตโ่ บราณกาลดว้ ยวธิ ีนิยมทากนั ดงั น้ี คือ เร่ิมตน้ เตรียมน้าสะอาด ใส่ภาชนะไวพ้ อควร จะเป็นคนฑี ขวดเลก็ แกว้ น้าหรือขนั อยา่ งใดอยา่ ง หน่ึงกไ็ ดพ้ อพระสงฆเ์ ร่ิมอนุโมทนาดว้ ย ยถา…ก็เริ่มกรวดน้าโดยต้งั ใจนึกอุทิศส่วนบุญ มือขวาจบั ภาชนะน้ารินใชม้ ือซา้ ยประคอง แลว้ วา่ บทกรวดน้าต่อไปจนจบ การหลง่ั น้ากรวดถา้ เป็นพ้ืนดินควรหลง่ั ลงในท่ีสะอาดหมดจด ถา้ อยบู่ นเรือนหรือสถานที่ที่ไม่ใช่พ้ืนดินตอ้ งหาภาชนะอื่นที่สมควร เช่น ถาด หรือขนั เป็ นตน้ รองน้ากรวดไว้ เสร็จแลว้ จึงนาไปเทลงดินตรงท่ีสะอาดอยา่ ใชก้ ระโถนหรือภาชนะ สกปรกรองเป็ นอนั ขาดเพราะน้าท่ีกรวดเป็ นสกั ขีพยานในการทาบุญของตนวา่ ทาดว้ ยใจสะอาดจริง ๆ คากรวดน้าที่นิยมวา่ กนั ในเวลากรวดทวั่ ๆ ไป มีอยู่ 3 แบบ คือ แบบส้ัน แบบยอ่ และเฉพาะ คาบาลีเทา่ น้นั ดงั น้ี คำกรวดนำ้ แบบส้ัน (เป็นคาอุทิศของพระเจา้ พิมพิสาร) คาบาลี อิท เม ญาติน โหตุ (วา่ 3 จบ) หากจะเติมพุทธภาษิตต่อวา่ “สุขิตา โหนตุ ญาตโย ” กไ็ ด้ คาแปล ขอบุญน้ีจงสาเร็จแก่ญาติท้งั หลายของขา้ พเจา้ เถิด. (ขอญาติท้งั หลายจงเป็ นสุข ๆ เถิด) (แบบยอ่ และแบบยาวดูจากหนงั สือเจด็ ตานานเพม่ิ เติม)

349 การจดั และดาเนินการงงานพธิ ีต่าง ๆ ท้งั ในงานพระราชพธิ ี รัฐพิธี และพิธีของส่วนราชการ คณะบุคคล และเอกชนตามประเพณีไทย ท่ีปฏิบตั ิอยใู่ นปัจจุบนั จะมีพิธีสงฆเ์ ป็ นองคป์ ระกอบสาคญั และจะมีอยา่ งอ่ืน เช่น พธิ ีโหร พิธีพราหมณ์ หรือพธิ ีที่ประชาชนในแตล่ ะทอ้ งถ่ินยดึ ถือ ประกอบตาม ความประสงคข์ องผจู้ ดั พิธีน้นั ในการจดั พิธีทางฝ่ ายคฤหสั ถ์ หรือผจู้ ดั จะมีผเู้ ป็ นประธานหรือเจา้ ภาพ ของงาน ถา้ เป็นงานพระราชพธิ ี หรือรัฐพิธี พระบาทสามเด็จพระเจา้ อยหู่ วั ก็ทรงเป็นประธานแห่งพธิ ี น้นั และบางคร้ังบางงานกท็ รงกระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ ใหพ้ ระบรมวงศานุวงศห์ รือองคม์ นตรี หรือ ขา้ ราชการผใู้ หญท่ รงเป็นประธานหรือเป็นประธานของพิธีน้นั แทน ถา้ เป็นพธิ ีของทางราชการ หวั หนา้ ส่วนราชการน้นั ก็จะเป็นประธานของพิธี ถา้ เป็นคณะบุคคล ประธาน หวั หนา้ ผนู้ า หรือ นายกของ คณะบุคคลน้นั กจ็ ะเป็นประธานของพธิ ี ในกรณีพิธีของประชาชนในหมูบ่ า้ น ตาบล อาเภอ หรือจงั หวดั บุคคลที่เป็นที่เคารพนบั ถือของทอ้ งถ่ิน ผใู้ หญ่บา้ น กานนั นายอาเภอ นายกเทศมนตรี ผวู้ า่ ราชการ จงั หวดั หรือประชาชนอาจเชิญ ผหู้ น่ึงผใู้ ดเป็ นประธานของพิธีน้นั ๆ ถา้ เป็นพธิ ีของครอบครัว หวั หนา้ ครอบครัวกจ็ ะเป็นประธานของ พธิ ีหรืออาจเรียกวา่ เจา้ ภาพ และถา้ เป็นพธิ ีของส่วนบุคคล เจา้ ของผจู้ ดั ใหม้ ีพธิ ีน้นั ก็เป็นเจา้ ภาพ ในการจดั และดาเนินการพธิ ีจะมีเจา้ หนา้ ที่พิธีหรือพธิ ีกรเป็ นผจู้ ดั เตรียมสิ่งของตา่ ง ๆ และคอย แนะนาหรือช่วยใหป้ ระธานหรือเจา้ ภาพปฏิบตั ิพิธีตามหมายกาหนดการ กาหนดการหรือข้นั ตอนลาดบั ของพธิ ีใหเ้ ป็นไปโดยเรียบร้อยถูกตอ้ งตามประเพณีนิยมกนั อยใู่ นเวลาน้นั หรือในทอ้ งถ่ินน้นั ๆ การจดั ต้งั ที่บูชาในพิธีเป็นเรื่องหน่ึงที่เป็นส่ิงสาคญั ถา้ เป็ นพธิ ีของส่วนบุคคลหรือเป็นพิธีท่ีจดั ใน ครอบครัวนิยมจดั ดงั กล่าวแลว้ การทาบุญงานมงคลและขอ้ ปฏิบตั ิบางประการ แตถ่ า้ เป็นงานพิธีของ ส่วนรวม พระราชพธิ ี รัฐพิธีหรือของส่วนราชการตา่ ง ๆ จะมีการจดั ต้งั ธงชาติไทย โต๊ะหมูบ่ ูชา และ พระบรมฉายาลกั ษณ์ดว้ ย เพราะถือวา่ เป็นงานของประชาชนชาวไทย ซ่ีงมีสถาบนั หลกั ท้งั สาม คือ ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย์ เป็ นท่ีเคารพ เทิดทูนเวลามีงานพิธีจึงควรเชิญสญั ลกั ษณ์ท้งั 3 น้ี มา ประดิษฐานในท่ีบูชาดว้ ย การจดั ต้งั ธงชาติ โตะ๊ หมูบ่ ูชา พระพทุ ธรูป และพระบรมฉายาลกั ษณ์ ควรต้งั บนยกพ้นื เบ้ือง หนา้ และอยตู่ รงกลางของที่ประชุม แต่ถา้ งานน้นั มีการนิมนตพ์ ระสงฆม์ าเจริญพระพทุ ธมนตด์ ว้ ย ก็ควร ต้งั ทางขวาสุดของแถวอาสนะสงฆท์ ่ีนิมนตม์ าเจริญพระพุทธมนต์ และต้งั เป็นลาดบั กนั คือ ธงชาติอยู่ ขวาสุด ถดั มาโตะ๊ หมูบ่ ูชาพระพุทธรูปอยกู่ ลาง และพระบรมฉายาลกั ษณ์อยทู่ างซา้ ยถดั โตะ๊ หมูบ่ ูชาไป ในเวลาเริ่มพธิ ี ประธานในพธิ ีตอ้ งแสดงความเคารพส่ิงทง่ั สามน้นั ดว้ ย คือกราบพระพุทธรูปที่ โตะ๊ หมู่บูชาและคานบั ธงชาติ และถวายคานบั พระบรมฉายาลกั ษณ์ตามลาดบั ในงานพธิ ีตา่ ง ๆ มกั จะต้งั ที่ทรงกราบดว้ ย ที่ทรงกราบน้ีใชเ้ ฉพาะพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั สมเด็จพระนางเจา้ ๆ พระบรมราชินีนาถ และพระราชโอรส นอกน้นั ไม่ควรใช้ ควรปูพรมหรือผา้ ขาว สาหรับใหป้ ระธานในพิธีนง่ั กราบแบบเบญจางคประดิษฐ์ไดจ้ ะเหมาะสมท่ีสุด ถา้ เป็นงานรัฐพธิ ีและมีการต้งั เกา้ อ้ีรับแขก ก็อนุโลมใหใ้ ชท้ ี่กราบหรือหมอนรองกราบก็ได้

350 และการกราบบนที่กราบ หรือหมอนรองกราบน้ี ถือวา่ เป็ นการกราบดว้ ยเบญจางคประดิษฐด์ ว้ ย มีขอ้ ปฏิบตั ิในพธิ ีต่าง ๆ ที่ควรกราบและปฏิบตั ิใหถ้ ูกตอ้ งตามประเพณีบางประการ ดงั น้ี 1. เม่ือประธานในพิธีเริ่มจุดธูปเทียน ผรู้ ่วมในพิธี ถา้ นงั่ เกา้ อ้ี ทุกคนยนื ประณมมือ ถา้ นงั่ กบั พ้ืน สถานท่ีไม่สะดวกในการยนื ก็ไมต่ อ้ งยนื พึงนง่ั ประณมมือโดยพร้อมเพรียงกนั ตามแบบประณมมือ ทุกระการ 2. ในพระราชพธิ ีทรงบาเพญ็ พระราชกศุ ล เม่ือในหลวงทรงจุดธูปเทียน ขา้ ราชบริพารในพิธี มงคลยนื ตรงอยา่ งเดียว ไมต่ อ้ งประณมมือ เพราะเป็นผเู้ ขา้ เฝ้า โดยถือวา่ เป็นพระราชกุศลของ พระบาทสมเด็จ-พระเจา้ อยหู่ วั โดยเฉพาะ เพียงแตท่ าความเคารพพระองคเ์ ท่าน้นั ส่วนชาวบา้ นทวั่ ๆ ไป ในการเช่นน้ี ควรประณมมือ 3. การจุดเทียนน้ามนตใ์ นขณะพระสงฆเ์ จริญพระพทุ ธมนต์ เจา้ ภาพควรจุดตอนพระเริ่มสวด มงคลสูตร(อเสวนา จ พาลาน) พิธีกรตอ้ งเตรียมจุดเทียนชนวนไวต้ อนพระสวดนะโม 3 จบ การดบั เทียนชนวน ไมค่ วรใชป้ ากเป่ าใหด้ บั ควรใชด้ บั ดว้ ยวธิ ีอ่ืน เช่น มือ กระดาษ หรือ อ่ืน ๆ หรือใชว้ ธิ ีเอาปลายเทียนคว่าลงแลว้ ใชม้ ือดบั เพื่อไม่ใหม้ ีควนั กไ็ ด้ ธูปเทียนท่ีโตะ๊ บูชาน้นั ใชเ้ ทียน 2 เล่ม ธูป 3 ดอก และตอ้ งจุดเทียนเล่มขา้ งขวาพระหตั ถ์ พระพทุ ธรูป แลว้ จุดเล่มขา้ งซา้ ย แลว้ จุดธูป 3 ดอก ปักไวต้ ามลาดบั สาหรับพธิ ีกรตอ้ งยน่ื เทียนชนวน ใหท้ างขวามือประธาน และระวงั อยา่ ใหน้ ้าตาเทียนหยดถูกประธาน 3. ในพธิ ีงานมงคลสมรส มีพิธีหลงั่ น้า ประธานในพิธีนาคู่บา่ วสาวไปกราบพระพุทธรูปท่ีโตะ๊ หมู่บูชาแลว้ จึงนาคู่บา่ วสาวมายงั ท่ีหลง่ั หรือรดน้า พิธีกรรมที่ประธานในพิธีจะตอ้ งปฏิบตั ิ ตอนน้ี คือ สวมพวงมาลยั สวมมงคลคูห่ ลงั่ น้าสังข์ และเจิมหนา้ แก่คูบ่ ่าวสาวตามลาดบั การเจิมหนา้ น้นั ควรเจิมดว้ ยนิ้วช้ีตามแบบของสานกั พระราชวงั 5. ในงานอวมงคลทาบุญหนา้ ศพ ถา้ มีเครื่องทองนอ้ ย คือ กรวยดอกไม้ 3 ท่ี ธูป 1 เทียน 1 ถา้ เจา้ ภาพจะบูชาศพใหห้ นั ดอกไมเ้ ขา้ หาศพ ถา้ จะใหศ้ พบูชาพระใหห้ นั ดอกไมอ้ อกไปทางพระ เวลาจุด จุดพร้อมกนั โดยจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัยก่อน แลว้ จึงจุดบูชาศพทีหลงั จุดธูปเทียนบูชาศพ ใชธ้ ูปเทียนอยา่ งละ 1 เท่าน้นั 6. พระสงฆท์ ่ีถวายศีลเทศนบ์ นธรรมาสนใ์ นพระราชพิธี รัฐพิธี และพิธีตา่ ง ๆ ท่ีมีเทศน์ ใหใ้ ช้ พดั ยศ แตถ่ า้ ถวายศีลนอกธรรมาสน์ตอ้ งใชพ้ ดั ยศ 7. การกรวดน้า เพื่ออุทิศส่วนบุญ ในพิธีตา่ ง ๆ ตอ้ งคานึงถึงประเพณีท่ีมีมาแตโ่ บราณกาลดว้ ย วธิ ีนิยมทากนั ดงั น้ี คือ เริ่มตน้ เตรียมน้าสะอาด ใส่ภาชนะไวพ้ อสมควร จะเป็ นคนโท ขวดเล็ก แกว้ น้า หรือขนั อยา่ งใดอยา่ งหน่ึงก็ได้ พอพระสงฆเ์ ร่ิมอนุโมทนาดว้ ยบทยถา กเ็ ริ่มกรวดน้าโดยต้งั ใจนึกอุทิศ ส่วนบุญ มือขวาจบั ภาชนะน้ารินใชม้ ือซา้ ยประคอง แลว้ วา่ บทกรวดน้าในใจไปจนจบพร้อมกบั พระวา่ ยถา…จบ พอท่านรบ สัพพี….กว็ างแกว้ น้า ประณมมือดว้ ยความเคารพ การหลง่ั น้ากรวดถา้ เป็นพ้ืนดิน ควรหลง่ั ลงในที่สะอาดหมดจด

351 ถา้ อยบู่ นเรือนหรือสถานท่ีไมใ่ ช่พ้นื ดินตอ้ งหาภาชนะอื่นท่ีไม่ควร เช่น ถาดหรือขนั เป็นตน้ รองน้าไวก้ รวดไวเ้ สร็จแลว้ จึงนาไปเทลงดินตรงท่ีสะอาด อยา่ ใชก้ ระโถนหรือ ภาชนะสกปรกเป็นอนั ขาดเพราะน้าที่กรวดเป็นสักขีพยานในการทาบุญของ ตนวา่ ทาดว้ ยใจสะอาดจริง ๆ วชิ ำลกู เสือกบั พธิ ีกำรทำงศำสนำ ตัวอย่ำงงำนตำมโครงกำร 1. ในฐานะที่ทา่ นเป็ นผกู้ ากบั ลูกเสือลูกเสือท่านจะมีวธิ ีการอยา่ งไรท่ีจะสามารถนาลูกเสือสารอง ของท่านเขา้ ไปร่วมในพิธีการของศาสนาได้ เพราะวา่ ในปัจจุบนั น้ีบุคคลส่วนมากจะไม่คอ่ ยสนใจในเร่ือง ของศาสนา ทาใหเ้ กิดปัญหาทางสงั คมอยเู่ นื่อง ๆ 2. ในฐานะท่ีท่านเป็ นผกู้ ากบั ลูกเสือลูกเสือสารองและนบั ถือศาสนาใดศาสนาหน่ึง แตใ่ น โรงเรียนของทา่ นน้นั นบั ถืออีกศาสนาหน่ึง ทา่ นจาเป็ นจะตอ้ งเขา้ ไปร่วมในพิธีการกบั เขาดว้ ย ทา่ นจะมี วธิ ีปฏิบตั ิอยา่ งไรบา้ ง อธิบาย 3. ท่านจะปลูกฝังลูกเสือสารองในกองลูกเสือของท่านไดอ้ ยา่ งไรใหล้ ูกเสือเหล่าน้นั เขา้ มา มีบทบาทและสนใจในทางศาสนา 4. ในปัจจุบนั น้ีจะเห็นวา่ มีปัญหาทางสังคมเกิดข้ึนมากมายเน่ืองจากความเส่ือมทางจิตใจของ มนุษย์ เช่น การฆ่ากนั การลกั ขโมย จ้ี ปลน้ และขม่ ขืน ตลอดจนการยกพวกเขา้ ตีกนั ฯลฯ ในฐานะท่ีท่านเป็ นผกู้ ากบั ลูกเสือลูกเสือสารองทา่ นจะมีวธิ ีการอยา่ งไรบา้ ง ท่ีจะนาเร่ือง ศาสนาเขา้ ไปช่วยแกป้ ัญหาเหล่าน้นั ได้ อธิบาย 5. ในกฎและคาปฏิญาณของลูกเสือไดร้ ะบุไวอ้ ยา่ งชดั เจนแลว้ วา่ ลูกเสือจะตอ้ งมีความจงรักภกั ดี ต่อชาติ ศาสนา และพระมหากษตั ริย์ คาวา่ “มีความจงรักภกั ดีตอ่ ศาสนาน้นั ” ทา่ นเขา้ ใจวา่ อยา่ งไรและ จะปฏิบตั ิตนอยา่ งไรอธิบายอยา่ งละเอียด

352 ภำคผนวก

353 พธิ ีรอบเสำธงในตอนเช้ำระหว่ำงกำรฝึ กอบรม การประชุมรอบเสาธง สาหรับการฝึกอบรมผกู้ ากบั ลูกเสือหรือลูกเสือ ใหม้ ีพธิ ีกรคนหน่ึงซ่ึง ไดร้ ับมอบหมายจากผอู้ านวยการฝึกเป็นผูด้ าเนินการ และใหม้ ีการปฏิบตั ิในการชกั ธงชาติข้ึนสู่ยอดเสา ตามลาดบั ดงั น้ี 1. ใหพ้ ิธีกรยนื อยหู่ นา้ เสาธง หนั หลงั ใหเ้ สาธง ห่างประมาณ 3 กา้ ว 2. ใชค้ าส่งั เรียก “แพค็ ” ใชส้ ัญญาณมือเรียกแถวรูปคร่ึงวงกลม 3. ใหห้ มู่แรกอยทู่ างซา้ ยมือของผเู้ รียกเสมอ ทุกคนจะตอ้ งจดั แถวโดยการสะบดั หนา้ ไปทาง ขวามือ ระยะเคียงระหวา่ งบุคคลภายในหมู่ 1 ช่วงศอกโดยใหใ้ ชม้ ือซา้ ยทาบสะเอวและดนั ศอกซา้ ยให้ เป็นแนวเดียวกบั ลาตวั ระยะเคียงระหวา่ งหมู่ 1 ช่วงแขนโดยใหร้ องนายหมูย่ กแขนซา้ ยข้ึนวดั ระยะแลว้ เอาลง 4. ใหห้ มูถ่ ดั ไปเขา้ แถวจดั ระยะเคียงตอ่ จากหมูแ่ รก เรียงกนั ไปตามลาดบั จนครบทุกหมู่เป็นรูป คร่ึงวงกลม ใหห้ มูส่ ุดทา้ ยอยูท่ างขวามือของผเู้ รียก (ตรงกบั หมู่แรก) รองนายหมูข่ องหมู่สุดทา้ ยจะตอ้ ง ยนื ตรงกบั นายหมูข่ องหมู่แรก 5. เมื่อพิธีกรเห็นวา่ จดั รูปแถวเรียบร้อยแลว้ จะสงั่ “นิ่ง” ทุกคนสะบดั หนา้ กลบั และคนท่ียกศอก ซา้ ยมือทาบสะโพกกล็ ดมือซา้ ยลง ยนื อยใู่ นทา่ ตรง ( ระวงั อยา่ ใหว้ งกวา้ งเกินไปนกั จะทาใหไ้ ดย้ นิ เสียงพูดไมช่ ดั เจน) 6. เม่ือทุกคนพร้อม พิธีกรสั่ง “ตามระเบียบ, พกั ” เสร็จแลว้ สั่งใหท้ ุกคนอยใู่ นท่าตรงเสียก่อน จึงส่ังใหห้ มูบ่ ริการเขา้ ไปเร่ิมพธิ ีการชกั ธงชาติ ในขณะเดียวกนั พิธีกรกลบั ไปเขา้ แถวกบั วทิ ยากรอ่ืนที่เขา้ แถวอยหู่ ลงั เสาธง เม่ือจะออกคาสง่ั ทุกคร้ังใหก้ า้ วไปขา้ งหนา้ 1 กา้ ว ส่ังเสร็จใหก้ ลบั เขา้ แถวตามเดิม 7. นายหมบู่ ริการหรือลูกเสือในหมู่บริการรวม 2 คน วงิ่ ออกไปยนื ห่างจากเสาธงชาติประมาณ 3 กา้ ว 8. ท้งั สองคนทาวนั ทยหตั ถพ์ ร้อมกนั คนทางขวามือเดินเขา้ ไป 2 กา้ ว ยนื เทา้ ชิดแกเ้ ชือกธงท่ี ผกู ติดเสาธงออก ถอยหลงั กลบั ไปยนื ที่เดิม แยกเชือกธงเส้นที่จะชกั ข้ึนใหค้ นอยทู่ างซ้ายมือถือไว้ ส่วนธงชาติอยทู่ ่ีคนทางขวา (อยา่ ใหเ้ ส้นเชือกหยอ่ น)ยนื เตรียมพร้อม แลว้ พธิ ีกรสั่ง “แพค็ เคารพธง ชาติ” ผเู้ ขา้ รับการฝึกอบรมทุกคนอยใู่ นทา่ ตรง ผใู้ หก้ ารฝึ กอบรม ซ่ึงยนื แถวหนา้ กระดานอยหู่ ลงั เสาธง ทาวนั ทยหตั ถ์ 9. ลูกเสือตามที่กาหนดในหมูบ่ ริการ นาร้องเพลงชาติ ลูกเสือทุกคนร้องเพลงชาติ พอเร่ิมร้อง เพลง ใหผ้ ชู้ กั ธง “คนทางซา้ ย” ค่อย ๆ สาวสายเชือกใหธ้ งข้ึนสู่ยอดเสาชา้ ๆ ใหส้ ายเชือกตึง ส่วนคน ทางขวาผอ่ นสายเชือกใหธ้ งคอ่ ย ๆ ข้ึนไปและคุมสายเชือกใหต้ ึงเสมอกนั พอร้องเพลงชาติจบใหธ้ งชาติ ถึงปลายเสาพอดี เสร็จแลว้ คนทางขวาเขา้ ไปผกู เชือกใหเ้ รียบร้อยแลว้ ถอยหลงั กลบั มา 10. ผเู้ ชิญธงท้งั สองคนทาวนั ทยหตั ถพ์ ร้อมกนั แลว้ กลบั หลงั หนั วง่ิ ไปเขา้ แถวตามเดิม ในหมู่ ของตน และอยใู่ นท่าตรง ผูใ้ หก้ ารฝึกอบรมเอามือลงพร้อมกบั ผชู้ กั ธง

354 11. พิธีกรสัง่ “ถอดหมวก” ทุกคนถอดหมวก ประนมมือ พธิ ีกรส่งั “หมู่บริการนาสวดมนต”์ แลว้ สวดมนตอ์ ยา่ งยอ่ เสร็จแลว้ พิธีกรส่งั “สงบนิ่ง” ลูกเสือทุกคนรวมท้งั ผใู้ หก้ ารฝึกอบรมยนื สงบน่ิง 1 นาที เสร็จแลว้ พธิ ีกรสัง่ “สวมหมวก” ทุกคนสวมหมวก 12. พธิ ีกรสั่ง “แพค็ , ตามระเบียบ, พกั ” แลว้ พิธีกรทาวนั ทยหตั ถเ์ ชิญผอู้ านวยการฝึก 13. ขณะที่ผอู้ านวยการฝึกเดินไปหนา้ เสาธง พธิ ีกรสง่ั “แพค็ - ตรง” ทุกคนเคารพดว้ ยท่าตรง ผอู้ านวยการฝึกทาวนั ทยหตั ถต์ อบ พิธีกรสง่ั “ตามระเบียบ, พกั ” 14. ผอู้ านวยการฝึกกล่าวปราศรัย ดาเนินการเก่ียวกบั กิจวตั รประจาวนั เช่น การรายงาน การตรวจ ให้โอวาทตามข้นั ตอน จบแลว้ พิธีกรส่งั “แพค็ - ตรง” ทุกคนเคารพดว้ ยท่าตรง ผูอ้ านวยการ ฝึกทาวนั ทยหตั ถต์ อบ พธิ ีกรสัง่ “ตามระเบียบ, พกั ” 15. พิธีกรนดั หมาย แลว้ สงั่ “แพค็ - ตรง” “แพค็ - แยก”

355 บรรณำนุกรม กิตติพร ยพุ ิน วรี สุธีกุล . เงื่อนเชือก ลกู เสือเนตรนำรี. กรุงเทพมหานคร : บริษทั เอดิสนั เพรส โปรดกั ส์ จากดั , 2534. กวี พนั ธุ์มีเชาว์ และคณะ. เง่ือนเชือก. กรุงเทพมหานคร : โรงพมิ พด์ ารงธรรม คลองสาน, 2523. ---------------. เกมลูกเสือ - เนตรนำรี 335 เกม(ฉบับปรับปรุง). กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา ,2538. คณะกรรมการบริหารลูกเสือแห่งชาติ, สานกั งาน. ข้อบงั คับคณะลูกเสือแห่งชำตวิ ่ำด้วยกำรปกครอง หลกั สูตรและวชิ ำพเิ ศษ พ.ศ. 2509. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2518. ----------. ข้อบงั คบั คณะลกู เสือแห่งชำติว่ำด้วยกำรปกครอง หลกั สูตรและวชิ ำพเิ ศษ. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2534. ----------. ข้อบงั คบั คณะลกู เสือแห่งชำติว่ำด้วยกำรปกครอง หลกั สูตรและวชิ ำพเิ ศษลูกเสือสำรอง (ฉบบั ท่ี 10 ) พ.ศ. 2522. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2531. ----------. ข้อบงั คับคณะลูกเสือแห่งชำติว่ำด้วยกำรปกครอง หลกั สูตรและวชิ ำพเิ ศษลกู เสือสำมญั (ฉบบั ท่ี 13 ) พ.ศ. 2525. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2531. ----------. ข้อบังคับคณะลูกเสือแห่งชำตวิ ่ำด้วยกำรปกครอง หลกั สูตรและวชิ ำพเิ ศษลูกเสือสำมัญ- รุ่นใหญ่ (ฉบับที่ 14 ) พ.ศ. 2528. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2531. ----------. ข้อบังคบั คณะลกู เสือแห่งชำตวิ ่ำด้วยกำรปกครอง หลกั สูตรและวชิ ำพเิ ศษลูกเสือวสิ ำมัญ (ฉบับที่ 15 ) พ.ศ. 2529. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2529. ----------. กฎกระทรวงว่ำด้วยเคร่ืองแบบลกู เสือ. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2519. ----------. ระเบียบสำนักงำนคณะกรรมกำรบริหำรลกู เสือแห่งชำติ (ฉบับแก้ไขเพมิ่ เติม 2524). กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2538. ----------. คู่มือผ้กู ำกบั ลูกเสือลกู เสือ โดย ลอร์ด บำเดน เพำเวลล์ แห่งกลิ เวลล์. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2537. คณะอนุกรรมการลูกเสือฝ่ ายฝึกอบรม คณะลูกเสือแห่งชาติ, สานกั งานคณะกรรมการบริหารลูกเสือแห่งชาติ. คู่มือฝึ กอบรมวชิ ำผู้กำกบั ลูกเสือลกู เสือข้ันควำมรู้ทวั่ ไป.กรุงเทพมหานคร:องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2537. ---------------. คู่มือฝึ กอบรมวชิ ำผ้กู ำกบั ลกู เสือลูกเสือสำรอง ข้ันควำมรู้เบื้องต้น. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2537. ---------------. คู่มือฝึ กอบรมวชิ ำผู้กำกบั ลูกเสือลกู เสือสำมัญ ข้นั ควำมรู้เบือ้ งต้น. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2537.

356 คณะอนุกรรมการลูกเสือฝ่ ายฝึกอบรม คณะลูกเสือแห่งชาติ, สานกั งานคณะกรรมการบริหารลูกเสือแห่งชาติ. คู่มือฝึ กอบรมวชิ ำผู้กำกบั ลูกเสือลกู เสือสำมัญรุ่นใหญ่ ข้ันควำมรู้เบือ้ งต้น. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2537. --------------. คู่มือฝึ กอบรมวชิ ำผู้กำกบั ลกู เสือลูกเสือวสิ ำมัญ ข้ันควำมรู้เบื้องต้น. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2537. ---------------. คู่มือฝึ กอบรมวชิ ำผู้กำกบั ลกู เสือลูกเสือสำรอง ข้ันควำมรู้ช้ันสูง. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2537. ---------------. คู่มือฝึ กอบรมวชิ ำผ้กู ำกบั ลกู เสือลกู เสือสำมัญ ข้ันควำมรู้ช้ันสูง. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2540. ---------------. คู่มือฝึ กอบรมวชิ ำผู้กำกบั ลูกเสือลูกเสือสำมัญรุ่นใหญ่ ข้ันควำมรู้ช้ันสูง. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2540. ---------------. คู่มือฝึ กอบรมวชิ ำผ้กู ำกบั ลูกเสือลกู เสือวสิ ำมัญ ข้นั ควำมรู้ช้ันสูง. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2540. คณะอนุกรรมการลูกเสือฝ่ ายวชิ าการ คณะลูกเสือแห่งชาติ, สานกั งานคณะกรรมการบริหารลูกเสือแห่งชาติ. เพลงลูกเสือ. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพก์ ารศาสนา, ม.ป.พ. บุญส่ง เอี่ยมละออ. หนังสืออ่ำนเพม่ิ เตมิ ลกู เสือเนตรนำรี ระดับมัธยมศึกษำ เล่ม 1. กรุงเทพมหานคร : สานกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จากดั , 2530. เพทาย อมาตยกลุ และ บุญส่ง เอ่ียมละออ. เกมลูกเสือ 234 เกมส์. กรุงเทพมหานคร : แผนกการพิมพ์ กรมทหารสื่อสาร, 2516. มีชยั ขาศิริ และสมชาย ญาณประสาท. บุกเบิก. กรุงเทพมหานคร : สานกั พิมพม์ าร์เกต็ ติ้งมีเดีย, ม.ป.พ. วฒั นา พุทธางกูรานนท์. กำรประชำสัมพนั ธ์เบือ้ งต้น. กรุงเทพมหานคร : สานกั พิมพม์ หาวทิ ยาลยั - รามคาแหง, 2531. สมคิด เมตตไตรพนั ธ์,ดร.พอ. กำรสื่อควำมหมำยกบั กำรทำงำนกล่มุ . กรุงเทพมหานคร : เอกสารอดั สาเนา- การสัมมนานกั เรียนกลุ่มผนู้ า, 2531. สมชาย ญาณประสาทและคณะ. เงื่อน . กรุงเทพมหานคร : สานกั พิมพม์ าร์เกต็ ติ้งมีเดีย, ม.ป.พ. สมรรถไชย ศรีกฤษณ์ และคณะ. คู่มือลูกเสือสำรอง - ลูกเสือสำมัญ. กรุงเทพมหานคร : บริษทั สานกั พิมพ์ วฒั นาพานิช จากดั , 2517. สุทศั น์ เมาลีกลุ . กำรลูกเสือโลกและกจิ กำรลกู เสือระหว่ำงประเทศ. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ - ของคุรุสภา, 2539.

357 อภยั จนั ทวมิ ล. กำรลูกเสือสำหรับเดก็ ชำย. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา,2520. -----------------. คู่มือเจ้ำหน้ำทลี่ ูกเสือ ควำมรู้ทวั่ ไปเกี่ยวกบั กำรลกู เสือ. ชลบุรี : ไพบูลยก์ ารช่าง, 2519. -----------------. คู่มือลกู เสือสำรอง. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ ของคุรุสภา, 2538. อภยั จนั ทวมิ ล และอาทร จนั ทวมิ ล. การทอ่ งเที่ยวไปสู่ความสาเร็จ. กรุงเทพมหานคร : องคก์ ารคา้ - ของคุรุสภา, 2523. Baden - Powell, AIDS TO SCOUTMASTERSHIP. Published by Scouts Canada, 1945. Bill Bruce and Ran Jeffries, PATROL LEADER TRAINING. The Scout Association Reproduced from Scouting Magazine Beden - Powell House Queen's Gate, London SW 7 JS, 1987. Boy Scout of America, Craftstrip Braiding Project, Irving Texas. U.S.A., 1987. -------------. Boy Scout Handbook, National Council Boy Scout of America. New Brunswick, New Jersey No. 3227, Printed in U.S.A. 1959. -------------. Knots and How to tie them, New Jersey U.S.A., 1942. -------------. Boy Scout Field Book (The Official), Workman Publishing Company. I West 39 Street New York, 1978. \"Boy Scout\" in The World Book Encyclopedia. V.2 p. 546-552 Chicago World Book, 1988. Boy Scout World Bareau, Unit Leader Training Item 401, Copy Sheet, 1973. Derek Capper, Chalenge and Adventure, The Scout Association Baden - Powell House, Queen's Gate,London SW 7 5 JS, Typset and printed by The Pindar Group of Companies. Scarbrough, North Yorkshire, 1985. Doug Mountford, Enjoy Camping, The Scout Associate Baden - Powell House, Queen's Gate, London SW 7 5 JS, 1973. Eric Franklin, A Dictionary of Knots, The Scout Associate Baden - Powell House, Queen's Gate, London SW 7 5 JS, 1973. Frank Opic. The Global Scout : Scouting for Nature and The Environment,Maskew Miller Longman(Pty)Ltd. Howard Drive, Pinelands, Cape Town, 1993. Jhon Sweet, Pioneering in Town and Country, The Scout Association Baden - Powell House, Queen's Gate, London SW 7 5 JS, Printed by Eyre & Spottiswoode Ltd., Grosvener Press, Portsmouth, 1978. ------------. Patrol Activities, The Scout Association Baden - Powell House, Queen's Gate, London SW 7 5 JS, Printed in Great Britain by Mawdley Reed Ltd., Liverpool, 1978 Mario Sica, Footsteps of The Founder, Editrice Ancora Malino, Gingno,1981.

358 Minor , Robert F., \"Boy Scouts\" in Encyclopedia America,V.4 p.383-385 Danbury, Conn, Americal Corperation,1986. Peter Broune,The Fun of Scouting, The Scout Association Baden - Powell House, Queen's Gate, London SW 7 5 JS, 1985. Rex Hazlewood, The Patrol Goes to Camp, The Scout Association Baden - Powell House, Queen's Gate, London SW 7 5 JS, 1978. Ron Jeffries and Paul Moynihan, The Scout Troop, The Scout Association Baden - Powell House, Queen's Gate, London SW 7 5 JS, Printed in Great Britain by Eyre and Spottiswoode Ltd. At Brosvenor Press, Portmouth, 1985. Ron Jeffries. Venture Scout Programme, The Scout Association, Reproduce from Scouting Magazine, Beden - Powell House, Queen's Gate, London SW 7 5 JS, 1978. ---------------. Troop Night Programme, The Scout Association, Reproduce from Scouting Magazine, Beden - Powell House, Queen's Gate, London SW 7 5 JS, 1978. ---------------. More Troop Night Programme, The Scout Association, Reproduce from Scouting Magazine, Beden - Powell House, Queen's Gate, London SW 7 5 JS, 1979. The Scout Association, The Knot Book for Cob Scouts and Scouts, Glasgow Brown, Son & Ferguson Ltd., 1967. ---------------. First Steps in Scouting, Glasgow Brown, Son & Ferguson Ltd., 1974. The Scout Association of Australia, Australia Patrol Leaders Handbook, Third Edition, 1986. ---------------. Introduction Scouting, Printed by Ambassador Press Pty.Ltd., 1986. The Scout Association of New Zealand, A Guide for New Leaders (Scout Section), Little Scout Book No.31, 1978. ---------------. First Book of Activities For Patrols, Little Scout Book No. 9, 1980. ---------------. Second Book of Activities For Patrols, Little Scout Book No. 13, 1983. ---------------. Venture Leaders Handbook, Printed - Published by The Scout Association of New Zealand66 Ghuznee St. Wellington, 1982. World Organization of The Scout Movement, Scouting Round The world : Fact and Figures on The World Scout Movement, Box 2411211 Geneva 4. Switzerland,1990. ---------------. Fundamental Principles, Copyright 1992. เพมิ่ เติม www.scout.org www.scoutthailand.org ระเบียบคณะกรรมการบริหารลูกเสือแห่งชาติ วา่ ดว้ ยการฝึ กอบรมบุคลากรทางการลูกเสือ พ.ศ.2556

359 คณะทป่ี รึกษำเพ่ือพฒั นำหลกั สูตรกำรฝึ กอบรมผ้กู ำกบั ลูกเสือ ของสำนักงำนลูกเสือแห่งชำติ 1. นายวชั รินทร์ จาปี 2. นายแพทยย์ งยทุ ธ วงศภ์ ิรมยศ์ านต์ิ 3. นายเดช วรเจริญศรี 4. นายนิคม อินทรโสภา 5. นายคงวฒุ ิ ไพบูลยศ์ ิลป์ 6. รศ.ไพรัช พนั ธุ์ชาตรี 7. นายสมมาต สงั ขพนั ธุ์ 8. นายมนตรี เภกะนนั ทน์ 9. นางสาวลดั ดา จิตรวฒั นแพทย์ คณะทำงำนพฒั นำหลกั สูตรกำรฝึ กอบรมผ้กู ำกบั ลกู เสือ ของสำนักงำนลกู เสือแห่งชำติ 1. นายสายณั ห์ สันทดั 2. นายโอฬาร เก่งรักษส์ ัตว์ 3. นายวรินทร์ ศาสตร์วาหา 4. นายณรงค์ บุษยะมา 5. นางอุบลวรรณ แสนมหายกั ษ์ 6. นางศิริรัตน์ บุญตานนท์ 7. นางสาวจุฑามาส ชุ่มเมืองปัก 8. นายชวลิต ศีตะปันย์ 9. นายบุญช่วย จนั ทร์พรหมมา 10. นายอกั ษร ทองดี 11. นายปณฐศ์ กั ย์ แกว้ ฟุ้งรังษี 12. นางสุวมิ ล ไชยถาวร 13. นางสาวประมวล แทนขนุ ทด 14. นางสาวปิ นทิพย์ ทอนเกาะ 15. นายจรูญ เขนย 16. นายเจริญศกั ด์ิ ดีแสน 17. นางสาวณชั ชา พาเจริญ 18. นายสมเกียรติ อินทชาติ 19. นายยงิ่ ยง บุญยศ 20. นายเกรียงศกั ด์ิ ฟ้องโหย