Giáo Trình Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Kinh Doanh (NXB Tài Chính 2014) - Nguyễn Đình Thọ_ 676 Trang

Chueng 4. Phucng phAp dinh luong 173 TOM TAT CHUONG 4 Chuong 4 nay gi6i thi~u phuong phap dinh luong dimg de kiern dinh Iy thuyet khoa hoc dua vao qui trinh suy di~n (Iy thuyet -+ nghien cuu). Nghien Cll'U djnh hrong bao gom hai phuong phap chlnh, do la (1) khao sat va (2) thlr nghiem. Cong C\\) thu th~p dli' li~u chu yeu la cac phuong phap ph6ng van: ph6ng van tnrc di~n, phong van quan di~n thoai, gui thir va qua m{lng internet. Cac cong cu phaJl tich di:r li~u dinh IUQ'ngpho bien 111cac phuong phap thong ke (dua vao phuong sail. Dli' li~u de kic'm dinh Iy thuyet bao gorn ba nhorn chinh (I) du' Ii~u dii c6 53n, (2) dU'li~u chua co sfu1va (3) diJ'li~u chua c6 lren th] trtl'ong. Muc dich ella nghien dinh 11I'O'ngIa kiern djnh I)' thuyet khoa hoc, Vi v~y din xac djnh va'n de nghien oru va dua ra muc tieu nghien clhl phu hop cho phuong phap djnh luong, Khac voi tinh Linh hoat trong phuong phap djnh tinh, trong phuong phap djnh lu·qng van de, muc tieu, call hoi va gia thuyet nghien ciru duoc xac djnh ro rang va ch~t che. Muc tieu nghi0n CLfUduoc trlnh bay (y dang cau phat bW'u,cau hoi nghien crru IIImuc tieu nghien cuu duoc phat bieu & dang cau hoi, va gi,\\ thuyet nghlen cuu Ht cau tra lUi cho cau h6i nghien CLfU.Cia thuyet nghien ciru phai dircc suy di~n ttf Iy thuyct va n6 khong phai la tra 10; cudi cung eho cau hoi nghien ctru rna chi Iii diu In; IOi dir kien. Cia thuyet phai duoc kiem djnh b~ng dCt Lieu dll' rninh chong n6 c6 tra loi duoc cho cau hoi nghien ciru voi dfr lieu hien co hay khong. Trong nghien c(ru djnh hrong, m~u thuong co kich thuoc IOn va duoc chon theo plurong phap xac suat de cO the d~i di~n duqc cho dam dong can nghien cltu. Tuy nllien, chon m~u khang theo phuong phap xac suat nang duqc Slr dl,lng pho bien trong nghien Clru djnh

174 Phu'Ong phap nghien CI}U khoa hoc rrong kinh doanh luong. Cong C\\I thu thQPdCfli~u trong nghien ciru 111bang diu hoi chi tiel voi cac thang do QUO'c xac dinh TO rang, Khao sat lit phuong phap thu th~p di'y Ii~u phD bien nhat trong nghien clru dinh IUQ'l1gvi no cho phep chung ta thu th~p duoc nhfeu dang dli' Ii~u khac nhau phu hop cho limg dCran nghien ciru CI,I the. OCrli~u khao sat la dli' li~u thu th~p t~i mot thoi diem, vi v~y, dCrli~u nay khong n6i len moi quan h~ nhan qua gili'a cac bien. De thu th~p du' Iii:u nhan qua, chung ta phai thiet ke cac thir nghiern. Thtr nghiem la dang nghien cuu nhan qua nh~m muc dich tim moi quan h~ nhan qua giu'a cac bien trong thi tnrong. De' co moi quan h~ nhan qua thi (1) bien nguyen nhan va bien ket qua phai bien tl'lien dong hanh v6i nJ1<lU(,2) bien ket qua phai xuat hien sau ho~c dong thai voi bien nguyen nhan, va (3) khcng co nhli'ng Iy giili khac eho bien ketoqua tTir bien nguyen nhan da duoc xac dinh, Thu' nghiem co the' lien hanh t~i (1) hi~n truong th~t hay (2) hi~n tru'ong gia tao. Thiet ke thtr nghi~m co ba nhorn chinh, do la (1) thiet ke ban Ihll' nghi~m, (2) thiet ke thir nghiern thuc SI,I', va (3) thiet ke thLI'nghi~m m6 Tong. Ket qua cua thu nghi~m duoc danh gia dua vao (J) gia tr] noi, noi Illn kha nang loai trt! cac ly giai thay the cho ket qua ella thu' nghi~m, vir (2) gia tr] ngoal, noi len kha nang tong quat h6a ket qua cua thll' nghiem cho th] mrong th~t. Cuoi cling, khac v6i tin], linh hoat trong de nghi nghien ClTU dinh tinh, ket cii'u cua ban de nghi nghien ciru dinh hrong thll'ang dech~t che vir theo mot trinh t~r ro rang, MQt nghi nghien ciru dinh IUQ'l1gcan bao gom cac phan co ban salt (1) gioi thieu, (2) tong ket Iy thuyet, mo hinh nghien cuu va gia thuyet, vir (3) thiet ke, phlIang phap va eong (\\I nghien clru.

Chucmg'l. I'lllI'cmg phrip dinh IU(1ng [75 CAU HOI ON TAP VA THAo LDAN CHUaNG 4 1. Nghien cuu djnh luong thuemg duoc Slr dung trong nhirng d\" an nghi&n cuu nao? Vi sao phai SU' d\\mg nghien ctru dinh luqng thay vi nghien cU1.I djnh tinh? 2. Cho biet sl. dung Iy thuyet trong nghien cuu djnh IUI;mg khac voi nghien ctru djnh tinh nlnr the nao? Cho vi du minh hoa? 3. Cho biet s\\r giang nhau va khac nhau gilfil phuong phap khan sat va phuong phap thu I1ghi~m?Cho vi du minh hoa? va4. Cho bie'! khi nao s(r d\\mg khao slit khi nao su dung lhll' nghi~m? Cho vi d\\. minh hoa? de5. Chon l11¢t chu nghiCn cuu din dimg plnrong phap khao sat va xily dvng d'~ nghj nghil!11 CL;'UvI} chI'. dE<nay. vade6. Chon IIlc)l chu nghien CU'Ldl in dimg phuong phap thlr nghi~1Il vexay d\\l'Ilg <cfe nghj nghien Cll'LI chu de nay.

176 Phuong phap nghien em. khoa hoc lrong kinh doanh TAl LI~U DOC THEM CHUONG 4 Crano WD & Brewer MB (2002). Principles and Methods of Social Research. 2\"\"ed, Mahwad N]: Lawrence Erlbaum Associates: Tai Ii~u nay ve phuong phap nghien CUll trong khoa hoc xii hQi, ~p trung vao phuong phap dinh luong. Schwab DP (2005), Research Methods for OrgalJlzatiollal Studies, 2\"\"ed, Mahwad N]: Lawrence Erlbaum Associates: Day cung la tai lieu ve phuong phap nghlen oru t~p trung vao phuong phap dinh hrong, gial thi~lIday lit, ve phuong phap khao sat va thu nghiem, d~c bj~t thao lu~n kha ehi tiet ve gia tr] ella nghien ciru, Dubin R (1978). Tlreory Building, New York: The Free Press: Day la tili li~lI vetruyen th5ng ve x5y d~I'ngIy thuyet khoa hoc. La tai li~u chuyen khao phuong phap x5y dung va kiem dinh Iy thuyet theo qui trlnh suy di~n va ral' din thiet cho nhlmg nhil ngh;,~nCLrU theo qui trinh suy di~n.

Cheong 5. Phtrc)!lgph~p I'll\", hop 177 Chuong S Phuong phap hon hop Chuong nay gi&i thi~u cacnQi dung: 1. 11611hop trong nghiell citu khoa 119C 2. Thiel ktkel'wplrOllg pl'llJ'(l'llg plulp hall h9'P 3. Vi c/(I ve pillro'!'!s plull) 11611 IWp 4. D~ Ct/'(lllg llghien Cli'rl hflll hVp

178 Phuong phap nghien cuu khoa hoc trong kinh doanh 1. H~n hQP trong nghien Clru khoa hoc Nhu cia gi6i thi~u trong Cheong 1, phuong phap han hop, phei hop cac trucng phai, phuong phap va cong cu oa duoc cac nha nghien xa. crru chap nh~n va Stl dung rong rai trong nghien ciru khoa hoc hoi noi chung va nghien ClI'LItrong kinh doanh noi rieng trong nhimg nllm gan day (Cresswell 2007; Jack & Raturi 2006; Lewis & Grimes 1999; Tashakkori & Teddlie 1998). Phuong phap h5n hQP (mixed methods approach) dua tren co so ora h~ nh~n tlurc thuc dung, chu trong vi~c ling dung cua san pham khoa hQc-giili quyer van de kinh doanh (Creswell & Clark 2007). Voi co s6'cua h~ nh$n thuc thirc dung, Slt dung phuong phap rnanghien cuu nao khong phai Ii'! van de quan rrong van de chinh La san pham ella chung giup giai thich va du bao co hieu qua cac hien tuong khoa hoc. Vi v$y, vi~e ket hop hang loat cac phuong phdp, cong C~I,Iy thuyet, nhlt nghien cuu. dja oielll, vv. dell pho hop neu su' kel hO'Pdo lit each thtrc eho chung ta ket qua phu hop nha! (Cresswell 2007; Jack & Raturi 2006; lick 1979; Greene & Caracelli 2003). Ti'Cnd'Clam ncn tang cua phuong phap h6n hop III \"ke~tWPgiri'a dinh iinh va dinh Irl\\)'rrg se cho cfuillg /(1 Jri€ir bier ro han ve van cIe nglrierr cirri so vo! s,i' d!II'g dlnh till I, hay dinil luang rieng Ie\" (Creswell & Clark 2007, 8-9). Nhu v~y, kct qua nghicn cuu ella phuong phap h6n hop se co giti tr] han. MQt la, phucng phap han hop giup chung ta kh~c phuc duoc nhuoc diem cua phirong phap dinh luong va dinh tinh. Vi du, nell chi Slr dung don thuan phirong phap dinh hrcng, chung ta khong thu duoc du- li~lIben trong (insight data) ella dei tttqng thu th~p du- lali~u. Nh& lai du- Ii~u djnh hrong dU'Q'Cthu th~p thong qua bang cau hoi cau true thea thang do da dinh (xem Chuong 4 va 7), vi v~y du- lieu nay thuong bi phe binh Iii dlr li~u tren be m~t eua van de (on-

Clurong 5, Phll'0'I1g phap h~n hop 179 face data). Trong khi do, du' Ii~u dinh tinh lai phu thuoc vao nha nghien cuu rrong di~n giai ket qua va khong tong quat hoa duoc chung vi m5u nh6 va khang d<,tidi~n cho dam dong (xem Iai Chuang 3), Vi v~y, dCrlieu han hop giCfadjnh tinh va dinh hrong giup chung ta kh5c phuc duoc cac nhuoc die'm nay (vd, Teddlie & Tashakkori 2003), 2, Thiel ke kel hqp Irong plnrong phap hon hop 2,1, Ke't hop trong nghien ciru 'it tuong ve han hQP Irong nghien ciru c6 Ie xuat hien tir vi~c st.rdung da phuong phap trong danh gia thang do cua Campbell & Fiske (1959)va ro net hon lil S~I' xuat hi~n khai niem da phuong pnap (triangulation; Dcnzin 1978), can day thuM ngli: qualiquantology duoc gioi Ihi~l1de' chi cho vi~c kct hop giCradinh tlnh va dinh IU'O'ng (Stenner & Rogers 2004), Tuy nhien, thu~t ngu mixed methods approach hay mixed methodology duoc Sll' d\\111g pho bien trong cong dong khan hoc de chi cho each tiep c~n h6n hop. Da phuong phap duoc the' hien b nhmu d~ng khac nhau. Dcnzin ('1978, 291) djnh nghTa eta phuong phap la \"su ket hop nhiell phuong phap trong mQt nghien ciru de' nghien cuu mot hi~n tuong khoa hoc\", Tuy nhien, Ihll~t ngCrda plurong phap dii duoc phat triel1 yrong han nhi'eu so v6i ttrong ban dau cua no. Da phuong phap con lien quan den vi~c slr dung ding mot luc nhieu 1),thuyet khac nhau deva!ho~c nhicu nha nghien ciru xem xet, di~n giai mot hi~n nrong khoa hoc ella mot nghien ciru (Jack & Raturi 2006). Tren co 56 da phuong phap thi trong thuc te nghien CUll khoa hoc xii hOi ngily nay, tuy the' hi~n 6 nhting mire dQ ket hQP khac nhau, hall nhu d\\r an nghien ctru nao cung 6 dang ket hop, UlY vi du, Irong nghien ciru dinh tinh, vd, nhir phuong phap GT (Grounded Theory), phirong phap tinh huong, chung ta Slr dvng nhi'eu phuong phap thu th~p dfr li~u va nhleu di)ng dli' li~u khac

180 Phucng phap nghicn cuu khoa hoc trong kinh doanh nhau. Trong phuong phap djnh hrong ding v~y, chung ta SlY dung hang 10(1tcac nghien cuu dinh tinh de' nhan dang va kharn pha van de nghien cuu, xay dung cac thang do eho khai niem nghien ciru, d~c bi~t la cac khai ni~m nghit'm ani maio Chung ta ciing su dung nghien ciru djnh tinh de giai thich cac ket qua dinh luong rna chinh nhfrng con so thu duoc trong djnh luong khong the gi3i thich dU'QCV, I du MU' cac gla thuyet b] tlr choi khi duoc kie'm djnh b~ng dlf Ii~u dinh hrcng, vv, Cresswell & Clark (2007) dua ra nam dang ket hop nghien cuu phu hQP cho phuong phap hem hop nhu sau: 1. Nha nghien CLI'ltIhu th~p dfr li~lI dinh hrong (Slr dung bang diu hoi cau true) va thu Ih~p dff li~u dinh tinh (vd, thao lu~n nh6m) ve cung mot van ere nghien ciru de so sanh ket qua (tuong dong hay khac bi~l), 2, Nhla nghien (t'I'U Stl' dung tlur nghi~m voi do lvong djnh IU'<lng(su' dung phuong phap dinh 1U'C;mgT),uy nhien, truce khi lien hanh thll' nghi~m, nha nghien ciru Slr dung phuong phap djnh tinh (vd, rhao IlI~n tay doi) de' gillp thiet ke thu nghi~m nay ho~c de xac djnh dung doi tuong tham gia vao thll' nghi~m (doj tLr(;mg thu thap dfy lieu). 3, Nha nghien Ctl'lI SLf dung phuong phap djnh luong (ph6ng van b~ng bang cau hoi cau true). Sau do, tien hanh thao lu~n tay doi v6i mQt so doi nrong ph6ng van (da tra l(rl cho bang dediu hoi dinh ILfQTIg) tim hieu sau hon nira ve nhirng tra loi cua ho trong bang phong van djnh luong. 4. Nha nghien ciru SLr dung phuong phap djnh tinh (vd, theo lu~n nhom) voi doi ruong phong van ve chu de nghien cuu, phin rich dii li~u d~nlltinh thu duge nay de thiet I<ethang do eho nghien cuu dinh IU'QIlg.

Chuong 5, I'hlTlJ'ng pluip hbn hop 181 5. Nha nghien CLI'U kel IWp ca hai phuong phap, dinh tinh va djnh luong trong suot qui trmh nghien eLI'Ll, vd, trong xac djnh van de nghien cuu (dung cil dCr li~u djnh tinh va djnh IUQng), diu hoi nghien crru (cit (, dang dinh tinh va dinh luong), thiet ke nghien ciru (djnh tinh va dinh luong), thu th~p va phiin rich dil li~u (dinh tinh va dinh hrong). di~n giai kel qua nghicn ciru (dinh tinh \\'a dinh luong) de tra loi cho cau h6i nghien cuu dinh tinh va dinh loong da de ra. saVoi nhung eo tren, chung ta co the djnh nghia phirong phap h3n hop la mOl dang thiet ke nghien Cli1.1 dua vim nen tang cua h~ nh~n thuc thuc dung (xem l\\li Chuang 1) de djnh huong rho vi~e thu th{\\p, phan tieh va di6n ghli du' lieu ket hop git}a dinh tinh va dinh luong trong m(ll buoc, nhi'eu buoc, hay toan bQ qua rrinh nghien cuu, Trong pharn vi ella giao trlnh nay, chung La gioi th.i~u mot so ket hop phD bien rrong phuong phap h6n hop, 2.2. Cae di)l1g Ihiet ke h6n hop pho bien Vi~c kel hop giu'a djnh tinh va djnh luong duoc tile hi~n (j nhicu dang khric nhau. Tashakkori & Teddlie (1998) tong ket qua trlnh phat trien phuong phap rrong nganh khoa hoc xii hQi va hanh VL bao gom ba giai doan chinh, (1) giai doan don phuong phap (monornethod era), (2) giai doan hmh thanh phuong phap han hop (emergence of vamixed methods), (3) giai doan hlnh thanh mo hlnh h6n hQP (emergence of mixed model studies, Bimg 5.1). Creswell & Clark (2007) chia cac thiet ke han hop thanh bon nhom chinh, do la thiet ke (1) h6n hop da phuong phap (triangulation design), (2) han hop giln ket (embedded design), (3) h6n hop giai thich (explanatory design), va (4) h6n hop kham pha vao(exploratory design). Phan duui day, dira chinh Creswell & Clark (2007), giai lhieh d~e die'm eua cae thiet keh6n hqp nay. Trong

182 Phl,ong phap nghien cuu khoa hoc trong kinh doanh th~feti~n nghicn cuu, hang loat nhfrng bien the ella chung duoc slr dung va duoc t5ng ket trong Creswell & Clark (2007) va Tashakkori & Teddlie (1998). nang 5.1. Qua lrinh phat tril!n cua phirong' phap han hop Ciai doan I: DO\"nphuong phap: thekY18-19505 A. T/llilin Illy dill\" luang (D!NH B. TIuilill Illy dinh tlnh (DINH TiNH) LUONC) 1. DO\"ndfr lieu (DINH LUONG) I. DO\"ndu Ii~u(Dll\\1H Tt~H) 2. Da dfr li~u trong rung h~ nh~n thuc 2. Da du lieu trong cung he nh~n thirc 8. 11111 tu 8. Thir tt,l' DINK TiNH->DINH TiNH DlNH LUONG >DINll LUONG b. Song hanh b. Song hbnh DINII LU'ONG+DINII LU'ONG DINH TiNH+D!NH \"{'iNH Giai dOQIl 11:I llnh thanh tnrong phai h8n hop: 19605-19805 It Olllf.: vi ir! (eana! SIIlIIlS designs) 13.CHtNH-phl;l (dominant-less domirlallt designs) I.Tht. t\\' 1.Th':, tv a. DINH TiNH->DINH LliONG a. DINH TINH->dinh Ilf(Jng b. DINII LUONG 4DINH TfNH b. DINH LUONG->dinh tinh 2. Song h1111h 2.Songhanh a. DINH TiNH+DINH LUONG a. DrNH TiNH+djnh IU(mg b. DINH LUONG+DINH riNH h. D!NH LVONG+djnh tinh c. Thiel kc'llJlI d!mg dll plueong pillip Ii da cKp (mlllli/evelllSe of approoches)

Chuang 5. I'hul1l1gphilp non h(yp 183 Clai dean III: Me hinh tong h\\IP: 1990s-') A Blrue IIghirll ane-dan (mg d!llIg B. 81~6clIghim ctru--Dn (mg d!lIIg I. Dang nghi~n cuu DINH TfNH hay DINH LliONG 1. Dang nghien cuu DJNH TfNH vaJho~c D!NH 2. Thu th5p dfr ti~u LlfONG DII'-:HTINt I hay DINt I LliONG 2. Thu th~p dfr li~u D!NH T1NH vil/ho(ic DINH 3. Ph5n tich di~n, giai d fr Ii~u LlfONG DINH TINII hay DINH LlfONC 3. Philn tid, di~n, giai dfr ti~u Ghi chu: DlNH rlNH va/ho~c D!NH LlfQNG 'D!Nl-J LU'(JNG: dinh 11l(1l1g Iii d,ill/, -dil1/l/l1'(1Itg: (fillh 111'(1118Iii pl,!1 'D!Nfl TiNI1: Iffl1/r IIII/r 1/\\chinl: 'Ifill II 11111,I:lillll tinh It! ph(1 Ngullll: Tashakkort & Teddlic (199ft 15) 2.2.1. Thiel ke hon hop da plurong phap Thiet kc han hop da plurong phap la dang thiet ke trong do nhil nghien cuu sti dung ca dinh linh va dinh luong. Ca hai phuong phap duoc tien hanh ding mot luc (song hanh) va co vai tro nhir nhau trong d~r an nghien ciru (Hlnh 5.1). Song hanh (; day co nghia Iii ca djnh tlnh va djnh 111Q'ngdUQCtien hanh dong thm nhung rjeng bi~t v6i nhau trong thu th~p va phiin rich dii' li~u. Vi v~y, nita nghien ciru hai dang dii Ii~u dinh tinh va djnh hrong nen c6 dieu kien so sanh, ket hQP di~n giai ket qua cua chung voi nhau de c6 the' hieu biet ro rang han ve van de din nghien cuu.

184 Phuong phap nghiiln ClIU I<I10ahoc trong kinh doanh Hlnh 5.1.Thiet ke h~n hop da phuong phap D[NHTiNll D!f',trr LUOO'JG 11 Di(!ngi<iidea vao ketqua D[NH TiNH + DINK LUONG 2.2.2.Thiel ke hon hop g~n ket Thiel ke hon hop g3n kC'1Iii dang thiet ke trong do mot phuong phap (dinh tinh ho~c dinh hrong) 111chinh va phirong phap con l'1i g5n vao vai phuong phap chlnh (Hlnh 5.2). NhU' v~y, phuong phap g~n ket (phu) nay dong vai \\1'0h6 tro them dtf li~u d10 phuong phap chinh. Lay VI du, chung ta c6 the phong van them mot so cau hoi dinh tinh (djnh tinh g~n ket vao dinh luong) de c6 dir Li~uhieu ro them ve van de din nghien cuu, Hinh 5.2. Thiet kC'hlln hop g~n ket E)~\"h ILI\\lIIAg~\" kC't trong DIN H TfN 1-1 DINHTINfl Di~n giai dua vao ket qua DINHTiNH(djnh luong) I IcI jnh 11IQng Dlnh linh go• \\nkC'llrong DINH LUQNG DINNLUQNG Di~giaj dva vaoket qua D~ LUONG(djnh tinh) I Idjnh Unit

185 2.2.3. Th iet ke han hop ghli thich Thiel ke hon hop giai thich la d\\lng Hliet ke trong phuong phap dinh luqng la chinh. Phuong phap dinh tinh dung de\" gial thich cho ket qlhl djnh hrong (Hinh 5.3). Nhu v~y, trong thiet ke nay, phuong phap dinh rinh va dinh luong khong dong hanh voi nhau rna beo gom hai bu6c ro r~l (two-phase approach). Uy vi du, chung ta rhuc hi~n nghien ciru dinh hrQ'ng de' kiern djnh m{lt Iy lhu),ct khoa hoc n;1O do. Tuy nhien, sau khi kie'm dinh, m{lt so gi<l thuyel b] tu dlOi nhung chua bier Iy giai nhu the nao. I'\\hu'ng con so djnh luong, VI du rmrc y nghla (p-value) chi giup cluing ta dlap nh~n hay tU· choi gia thuyet nlurng khong cho chung ta biet !\"i sao. Vi v~y. chu ng ta co the'lhv'c hien mot nghien cuu dinh tinh de thu th~p du' Ii~u giai thich cho kef qua dinh hrong do. Hlnh 5.3. Thiel ke hon hop ghH thlch DINH 1-+ djnh Di~ngi<iidua vao ket qua LUONG tinh ---<0 D!NH LUONG -) dinh tlnh ke2.2.4.Thiel h(jn hop kham pha Tuong 1'1,1 nhtr lhiet ke han hop giai thich, thiet ke hfln hop kharn pha cilllg ducc tien hanh hai (hay nhieu) biroc, Dinh tinh la phucmg phap chinh nha nghien Clnl Slc dung de kham pha hi~n nrong khoa hoc din nghien ceu, Tiep theo, dung djnh Ittqng de khfu,g dinh ket qua dinh tlnh (I linh 5.4). Lay vi du chung ta dung phuong phap djnh tinh de xiiy d1,l'ng cac gici Ihuyet (Iy thuyet), Sau do dung phuong phap dinh luong de\" kiem dinh chung.

186 Phuong phap nghien ciru khoa hoc trong kinh doanh Hinh 5.4. Thie't ke' hSn hop kham phil fJlNl-l ~ djnh r-- Di~n gi~i dua vao ket qua TiNH Illf,mg Dj\"NH TINH ~ dinh hrong Hang IO~1nhfrng bien Ihe' thiet ke han hop kham pha nay xuat hi~n, d~e biet trong cac nghien eiru dinh IU'QTIgL. ay \\7] du sir dung dinh tinh de kharn pha thang do cua mot khai nien) nghien cuu, dedung djnh luong danh gia chung, vv . 3. Vi du ve phuong phap h6n hop eoNhu dli nell tren, nhi'eu dang phoi hop giu'a dinh tinh va djnh luong. philn nay gi6-i thieu mOl vai nghien ctru su dung mot so dang phoi hop pho bien. 3.1. Vi du 1 ve hlln hop kharn pha Nguy6n Dlnh ThQ & ctg (2010) trong mQt nghien cuu ve thuoc tinh dia phuong va SI,l' hai long cua doanh nghi~p dli su dung phuong phap kct hop kham pha b~ng each sir dung djnh tinh de' kharn pha cac IhuQc tinh ella dia phuong co kha nang dem lai SI,lhai long ella doanh nghi~p kinh doanh tren dia ban tinh Tien Giang. Sau d6 Slf dung phuong phap djnh IUQ'ngde' kie'm djnh lai ket qua djnh tinh. Cu the nhu sau: ,..Nhflllg thach thue trong canh tranh Iren lanh vue roan diu dbi h6i cac quae gla, Ihimh pho. tinh thay aoi eachnhln cua ho. Cac IhuQc tinh san xuii't CO ban khang con la aieu ki¢n th~n quyet de phat Irie\" kinh te ntra. Neu cac dia phuong cung canh notranh vao tai nguyen thien nhien dAn den gia ella ngay cang

Chll'lmg S. Phuong pll1;p h6n hQP 187 c6 xu hu'ong giam di. Lao d(mg re thuCmg khong bu duoc cho kY no ng lao dong ... ve...,Mot each nhin dja phuong rna nhieu nha hoach dinh chfnh sach dong y do Iii xem m\\'>t dia phuong nhu la mot thuong hieu de marketing no (Kotler & ctg 2002). Nhu v~y,ve m~t marketing, mot dia phuong dlrqc xem nhir la m{>tthuong hieu, gQi Iii \"thirong hieu dia phurmg\" de phan bi~t voi thuong hi~u san phflm va djch vu cua cac don vi kinh doanh . ma...Tti khi cua den nay, nen kinh te Vi~t nam v~ntiep rue con dUOng doi rnoi va da dat duoc mot so ket qua dang khich I~... ..,Vii dau ttl' trong mroc, tiing tnr6ng trong dau nr manh nhii't v5n III khu If\\IC kinh te nha nuoc, Khu VI,l'C kinh te tu nhan, d~c bi~t til' khi lu~t donnh nghi~p ChIOC thi hanh (OJ/01/2000), cung phat trien manh me. Tuy nhien, khu V,\",'C nay cung con nhi(hl h,1Il ,he, d~c bi~l lit thietl binh d~ng tTen th] rruong, phan 1111d0o 111mgi.1m d(lJ1g luc diiu tu (Dati tu 2005), Han nCra cac djch V\\I quan Iy, hti trl' kinh doanh va hi! thong phap lu~t v~n con nhi'i!lI bilt c~p vil chun t'!()ng b<),gop ph'iin lam giam tlnh Iycanh trnnh cua Vi~t Narn, vv, (Nha Quan 2004), ...C6 nhiCu bili viet (vd, Darn 2002; Nguy~n 2002; Phan veva2002; 20(3) nhCmg thuoc tInh lam giarn mire do canh tranh ella Vi~t Nam cung nhu cua nrng dja phuong va nhCmg phfin rlch donh gill nily gop phan vao viec nang cao nang l\\fC canh tranh cua Vi~t Nom noi chung va t(tng dia phuong noi rieng, Tuy nhicn nhung phfin tich, danh gia tren mang rat nh;eu chu quan, dua tren nhi! quan Iy dau tu holJc III dira tren mot so than phren cua nha dau tu. Hau nhir chua co nghien cuu nllo phan rich, danh gia car !huoc tinh ala phuong lam eho cac nhll dau tu kinh doanh hili long v61 dja phuong hQ dang dau tu kinh doanh, d~c bi~t Iii tiep c~n theo quan diem m<lrketing dia phuong, ... LY !huye! markeling noi chung va marketing dja phuong noi rieng dil cho thay, neu khaeh hllng (dau tu, kinh

188 Phuong phap nghien CUllkhoa hoc Irong kinh doanh doanh) hili long voi mot dja phuong, do la loi the canh tranh quan trong elm dja phuong do... ...00 d6, kharn pha ra cac thLlQCtinh dia phuong c6 kha nang lam Sid tllng mere dQ hili long cac doanh nghi~p tai mOL dja phuong d6ng vai tra quan trong trong vi~c phat trien dja plurong dol nh6m tac gi3 kham pha van de va dira ra muc tieu conghien drul. Vi v~y, nghicn dru nay muc neu: /(haiti phti ctic \",,1,tllUVc (tin plllw\"g cO killi 111'''8 Me d~\"g dei, S!( lilt; lO\"g n;a don\"l, \"ghifp . ...Dia phuong nghien dru duoc chon la Tien Giang va doi tuong nghien cuu chinh la cac doanh nghi~p dang diiu tu kinh doanh tai Tien Giang. Qui trlnh nghien ciru duoc thuc hien thong qua hai buoc chinh, (1) nghien oru kham pha bilng phuong phap nghien cuu djnh tinh, (2) nghien elm chinh thuc b3ng phuong phdp nghien ciru djnh IU'Qng ldua ra pham vi vii giai thi~u qui trlnh nghien ciru baa gom hai bU'!1C:phoi hop giG'. djnh tinll va djnh luongl. so\"I'/1fI(lc /{1111 din plltr<1tIg va 1111,1 tfliu lu' kinh doanh: ..,Mot nghien cuu cho (hay thuvc tinh din phuong d6ng vai tro quail rroog deii v<ii khach h1\"'g ,mu ttl' kinh doanh va s~, thimh cong trong kinh doanh phu thu('>crat 16n vao vi~c chon lua dia diem de clau ttr kinh doanh, Vi v~y.nha marketing dia phuong dtn phai n~m b~l ducc nhCrng doi h6i cua khach hang d'au tLt kinh doanh cua din phLrang mlnh (Ulaga & ctg 2002; Stelzer & ctg Oe1992). canh tranh voi dia phuong khac, nh1t marketing dja phuong can phai lam cho dja phuong minh co OOCmgthuoc tinh c6 the th6a man eho khach hang dilU hr kinh doanh hi~n t~i cUllg nhu nrong lai. Nhu cia phan tich, co nhieu thuQc tinh dia phuong c6 anh htl'6ng quyet djnh d'iiu tu kinh doanh clla khach hang nhll' lao dong, thi truOng Gau Ta, hi) t'iing co s6. giao thong v~n tai, tnrong ciao t\\to lay nghe, chat luc;rng sOng, lu~t philp va thue, chmh Sikh lfU diii, tiep c~ cOng ngh~, von, vv. saIgioi thi~u mot SOCO' Iy thuyet ve ma.rketing dja phucmg].

Chuong 5, Phuvng phap h~\" hop 189 ,,,T~i Vi¢t Narn, nghien crru cUng cho thay c6 nhieu thuQc tlnh dja phucng can dvoc hoan thi~n de' hap d~n khach hang dau tu moi va thoa man cong dong kinh doanh hi~n tai, vi du sonhu co h\" tang elm han ehe, ky nang cua nguoi lao dong con thap, thu t\\IC hllnh chanh chua hieu qua, vv, (vd, Le 2003; Phan 2(05). Nhl'rng ton t\\li nay khong chi xuat hien 6 nhfrng tinh vung xa rna con ngay ea t~i nhfrng noi duoc xem Iii co rnuc dO phat tric'n tuong doi eao nhlt Binh Duong va TPHCM [vd, HO de& ctg 2003; Phan 2(04) Igiai Iht,rc trang ve van nghier. CLI'U va dua ra hu'ong de nghien eirol. \".Co so Iy lu~n ve marketing dia phuong eho thay co U,e co ral nhieu thuoe tinh dia phuong co kha na ng tac dong vim SV' hili long cua doanh nghiep kinh doanh tai clia phuong. MOl each tong quat, cac thuQc tinh nay co the duoc chia thanh ba sanhom chlnh, dola (1) nhorn cac thuOc tinh ve c<' ha tang cmu tu, (2) nhorn cac thufic tinh ve che do, chinh sach, dich V~Iaall ur vo kinh doanh, va (3) nh6m cac thuoe tinh v'e moi trLl'ong song va lim' vi~c\". Inh~n dang sa bQ cac IhUQc tinh dja phuoug1. aaNgl,ieli e,h, dill\" tillh va k€1qlln: Nhu gi&i thi~u, thLlOCtinh dja phuong co the bao gom cac thuve tinh ve co so h,I tang dau nr, CdC th~19Ctinh vc che dQ, chinh sach, djch V~Id'5u hr va kinh vedoanh, va de thLIQC tinh rnoi tnrimg song va I..m vi~c. Tuy nhien hi~n nay e6 rat It nghien ciru tong hop ke\" qua thanh khung IS' thuyet hoan chinh ve cae thuve tinh dia phirong va giai thieh moi quan h~ giCra cac thuoe tinh dia phu.mg voi 51! hili long cua doanh nghiep, d~c bi~t IIIt~i cac lhi tnrong chuyen doi nlw Vi~t Nam. Vi v~y, nghiiln ell'll clinh tinh IiI bU'6c can thlct de tiep tve kham pha cac thuQc tfnh co the tac dOllg vao 51! hili long ella doanh nghiep Igiai Ihieu mve dieh va b i~n luijn Sl! phil hQ'p eua phuong phap dinh tinhl . ...Nghi€m euu dinh tinh clu(li: th\\,le hi~n thong qua thao lu~n theo mot dim hili thao lu~n. Cae cUQcthao lu~n dll'!;c tlwc

190 Phlrong phap nghien cuu khoa hoe trong kinh doanh hien voi Ban Quen 1y Khu Cong nghi~p Tilln Giang, 56 Ke hoach va Oau III Ti'l!n Giang, Cong ty May My Tho, Cong ty TNHH HCru Loe, va Cong ty TNHH Nam London. Nghien clru nay nh~m muc dich 11mhieu sau hem ve quan diem, thai do cua 1ycae nhil quan dau hI va kinh doanh cung nhu cac doanh nghiep trong va ngoa! mroc I\"i Tien Giang (giOi lhi~u each Ihue Ih\\re hi~n cua pfurcng phap dinh tinh]. ...Kel qua cua nghien oru nay cho thay, tuy rAng voi nhiing mLre do khac nhau, nhltng thuoe tinh dia phuemg cac doanh nghi~p quan tam nhieu nhat viin I~p trung vao ba nhorn thuoc Hnh chinh da trlnh bay tren day (co sO ha tang dau ttr, che do, chinh sneh, dich vu dau tu va kinh doanh va moi rruong song lam viec). M~t so v5n de C~I Ihe tai Tien Giang nhu vo?dien nuoc, gia Ihue m~l b~ng, vv . cac doanh nghi~p cho rling Tien Giang dat duoc yeu cnu, co s6 ha fang, thong tin lien lac, tuong doi holm chinh. 51,1h' ~ tro cua chinh quyen Tien Giang trong cac van de vc Ilia! phap, chinh sach, dich vu hanh chanh, kinh doanh cia c6 nhillu cai lien, th~1tuc hili quan nhanh g(,m, nhung chinh qllyen v~n c(1I1 phol huy hen nira. Lily vi du nhuTien Giang con thieu nhi'eu djch 1'\\1 kern theo nlur thong tin xuat nh~p khau, dich V\\I quang cao, thll tuc vay von elm Mp nhieu kh6 khan, 1'1'. Moi truong s6'ng ella Tieo Giang dL'OC danh gia lot, it 0 nhi@m, nguoi dan than lhi~n, vv . Tuy nhicn, thieu nhfmg noi vui choi eregicii Irf hap d~n. Mot van rna cac doanh nghieP quan tam va than phren nhieu Iii lao d9ng c6 tay nghe con fuap, fujeu tile phong cong nghiep, djnh huang nghe nghiep de dap (rng nhu cau dal! nr con chua ra rang, Tom I~i, ...cac thuoc rinh dia phucmg dU9C cac doanh nghi~p trong va ngoai mrac l<liTien Giang quan tam, d\\Ta tn?n kel qua cLia nghiElo CLru djnh tinh, eo fue duoc chia fuimh ba nh6m chinh nhtr sau: Ilrinh bay kel qua cua phU'O'ng phap djnh llnhl.

Chuong 5, Phl'ong phap hAn hop 191 I, Nlr6m cdc IlwQc till\" ve co sa \"g ta/lg etau til; Cac doanh nghi~p quan tam den co so hI' tang co ban nhu di~n, nuoc, thoat nuoc (mtic d{l on dinh, chi phi), thong lin lien lac (dien thoai, internet, vv.), cac phuong ti~n v~n chuyen giao thong thu~n 100(icau duong, ben bai, xe c{l), ve m~t biing (gia thue, den bu giai t6a), va ve lao dong (nguon, chi phi), 2, N1r6rt1ctlc Ilw9c tinlr tie dIe '/1}, chinb sach, did. lilt tfiill II( vii klllir doanh: Cit doanh nghi~p quan tam den S,! h6 rro cua cac co quan chinh quycn dja phuong nhu cac co quan quan Iy v'e giao thong, v~n lai, hai quan, cac dich V1,l hanh chanh phap Iy, ngSn hang, thue, cac thong tin can thiel cho qua trlnh dau tu va kinh doanh, va cac dich vu ve quang cao, bao ve ban quycn rung vai cdc che dO uu dai ve dau tu. 3. NI!ol1l eric IIIl1(ic ilnl: ve moi tmimg sOi,s va Millvi?c; Cit doanh nshi~p quan t5m den cac van de ve dao tao ky nang, ky lu~t lao dong, v~ van hoa, ngon ngii, ve 0 nhi~m moi trLrcmg, h~ IhO'ng truong hoc, y te, vui choi giai tr], va chi phi sinh hoar. NSl!iffll C\"'II dinh i.'V/lg vt! kef qllli: Nhu da trinh bay ... co ba nhorn cac IhuClC1;,1h dLrqc cac doanh nghi~p trong va ngoai nuoc quan tal11. Nhl\\ I'~y, chung co kha nang t:1e dong vao St)' hili long cua ho. VI tht! nghicn ciru djnh lu'ong nay nh~m I11t)C dlch do I'rimg, 'Cae djnh ole thu{>c tinh C~I the trong tlrng nhom, va danh gin muc d{j tole dong cua rung thuoc tlnh vao SI! hai long cua cac doanh nghi~p [gioi thi~u D1\\1C dich cua phirong phap dinh hrO'ngJ. oroMall /lglriib. Clrll: Nghien nay SlY dung phuong phap chon m5u theo djnh nurc voi hal thuQe tinh kiem soar la hinh thtic so hUll va ngimh nghe kinh doanh. Cac doanh nghi~p tham gia nghien Clm bao gom cac nhmu hinh Ihue so htiu (doanh nghi~p tv nhan, cOng ty trach nhi~m hiiu h{ln, co phan, nha nuae, lien doanh nll6c ngoili), nganh nghe kinh doanh (dieh VI,I, !hllang

192 Phuong phap nghien cll'U khoa hoc trong kinh doanh rnai, cong nghiep, nong nghiep. thuy san, xily dung, vv.) lxac djnh de chen m~u cho phirong phap dinh luong]. P/Il((lIIg p/llip va qui trillh thlt t/!lJP dir (ifU: Nghien cuu dinh luong nay duoc thvc hien b5ng each phong van true tiep cac nha quan Iy trong 402 doanh nghiep Gau nr, kinh doanh tai Ti'en Giang. Bang cau hoi duoc thiet ke theo trinh tv ba buoc, Truce tiim, dua Iren co so cua Iy thuye! ve marketing dja phuong va thong tin ve tinh hlnh dau nr ~i Viet Nam (dfr Ii~u th(r cap), bang cau h6i so bQ duoc thiet I~p. Bang cau hoi so bo duoc di\"eu chinh, bo sung. dua vao ket qua ella nghien cuu dinh tinh, Sau do, cac ph6ng van vien str dung bang cau hoi nay ph6ng van lhlr sau doanh nghi~p nh~m rnuc dich xac dinh tinh phu hQP ella n(li dung cnc cau hoi. each dung thu~t ngfr. Dua vao ket qua cua I'5n ph6ng van thl' nay. bang cau hoi nay duoc tiep rue di'6u chinh de co bang diu hoi hoan chlnh va suo dung cho phong van chinh thlrc. Qua trlnh ph6ng van duoc thuc hi~n do cac giang vien Khoa Kinh te. Truong DH C(mg dong Tien Giang. Cac glang deviGn (phong van vien) duoc hU(Jng d5n 115mr6 muc t!Cu, f1Qi vadung ella b6ng Call hoi qua trlnh phong van. Sau khi thuc hi~n phong van thtr, ho tiep t\\IC 11,,10lu~n voi nhorn nghien ciru de 10m ro vll giai quyet nhfmg van de trong bang cau hoi va nhfrng kho khiln trong 'Ilia trlnh ph6ng van. CLIO.cung, phong van vi~n thuc hi~n cong vi~c ph6ng van [gioi thieu chi tie't qui trinh thu th~p dCf lieu djnh luqngl. DeDo (Irimg ctic 1/1119<: tillll !lghiell nfll: danh gia cac thucc tinh dja phuong c6 kha nang tac dong vao rmrc dO hai long ella doanh nghi~p, cong viee truce tien Iii xiiy dung thang do loong chung. Dua vao co so Iy lu~n va ket qua nghien Clru dinh tinh, pl1i\\n nay giai thi~u cac Ihang do lubng cae thuQc tinh neu tn?n. Cae thang do dUQc xay dvng duoi day co d<mg thang do Likert

Cturong 5, ('hu'ong phap hOll hop 193 9 dii!'m Igioi thi~u each xiiy dung do ILferngcho phuong phap djnh hrqng(. Co sO ,'(' tfillK rflill 11(: Nhom cac thuQc tinh VI! co 56 ha tang dilll ttt bao gorn cac thllQc tinh co ban va ciin thiet cho cong vii?esan xuii't kinh doanh cua bat k5' cong ty kinh doanh nao. I'horn nay bao gorn cac thllOc tinh ve ha fang eo ban dm phai co cho dau tu nhu dien, nuoc, thong tin lien lac (di~n thoai, internet, vv.), v~\"giao tho\"gtai (cau du(mg, ben bai, xe cQ, vv.), rn~t b~ng san xuS't kinh doanh, va vO!lao dong co ban (nguon lao dong, gia \"h5\" eo\"s), Nh6m cac thuQc tinh VI! co so ha fling dau tu duoc do luong b~\"g 12 bie\" quan sat ... [gioi thieu e\\l the thang do khai ni~m nghien ciru]. Dtin): gin (ric 11/10111 IIm9c till\" din phuo'IJg: Cac bien quan sat dung diY do II.1<mgcac thu(>c tinh dia phuong duor danh gi1i thong quo phU011Sphrip phan tich nhfin to', Ph5n nay se trinh bay kct quo cua phon tich nh5n to EFA ella ba nh6m thuoc tlnb clio phuong (1) nhorn cnc rhuoc tlnh ve co so ha tang dau tu, (2) nhorn cue thuoc tinh ve chi\" d(>,chlnh sach. dich vu dau tu viJ kinh doanh, va (3) nhorn cac IhuQc tinh ve moi iruong song va lam vi~c, tren W so dCr li~u thu th~p nr 402 doanh nghi~p tai deTiCn Ci~ngIgi&i Ihi~1I eong cu EFA dung danh gia thang do thang do eric klu\\i ni~m nghien elm]. TllJIIJc/IJlII din plluulIg vii s!r 111;1 Illng c,ia dorm\" IIghifp: ...Mo hlnh nghien cuu duoc de nghi.; Phuong phap phan tich hoi qui bi}i duoc SLYdvng de u6c luong mo hinh nghien ciru nay dua tren d,:' Ii~u thu th~p Ill' 402 doanh nghi~p tai Tien Giang 19iui tlti~u rna hinh IIghien CtTU va eong cu hoi qui dUng de kham pha tac dOng cua cac thllQc tinh dia phuong vao SI! hai long cua doanh nghi~pl, so\",Dc'tr(k luong cac tham trong mo hinh, cac thuQc tinh dja phmmg vii mtrc do hili long ella khaeh hlmg dau III duvc tinh toan b~ng cach lay tong eua cae bie'n do hri':mg cac thuQc

nru194 Phuong phap nghien khoa hoc rrong kinh doanh tinh d6 ... Ket qua CLIngcho thay mo hinh c6 do phu hop It{lt yl!u diu (/I' _.45). Kel qua cho lhay chi eo narn yeu to chlnh tac dong vao rrurc dO hili long ella doanh nghiep, trong do c6 bon thuQc tinh din phuong vii mot bien d~c trung doanh nghi~p. Bon IhuQe tinh dia phuong d6 lit (1) hi) IrQ chinh quyen, (2) uu dlii dau tu, (3) dao t\\lO ky nang. (4) moi rruong song 19i6i thi~lI ki!1 qua djnh IUQ'ng kii!m dinh lai kel qua kham phil tit djnh tinh], Nhom tac gia tong ket ket qua ella nghien ciru dang phoi hQP trong Hlnh V1. Hinh Vl. ThuQc tinh dj;! phuong va 5\\1' hili long (ua doanh nghi~p \\1I,iCTIGU I.YTIIUvfl'MARKllTNG \"'CIIiEN cou DINHLlfONG OIAPItVONG prllin ,,,h hOi qm \"'CHICNCl!uoINHTiNll Co,1r r-- 110lanM 00 ban r-- h~t'5ng Matb3ng '- L,od<)nll rl H IHo II'I) ch.inh l}uyen ChotlO HdlrQ'~hlnhquyen y(lu15tM ~ilng .:hl\"h;;(h. \\0.10\"U' h~Il(1n~ f- f- djchvu Dich vv \\a nh doa nh ~UudOJn.hn~hl~p djutu H llud<iid'5ulu l kinhdoanh '- Lud5.It.f'3.u tu ~l~(rui\",! .-- V~nhoo IOaol.okYnAng '-- .,nho6ng lM6i IruOng 5C'fng Daoqol:yn.\\ng 13mVl\\'C M/Ji lruongs6ng N&anhngt.ekinhdoonh ~ Ilofi_d .. nh\",,,,<p Thbigi.nklnhdoonh Quimod\"'nhnghi~ Looihinhdoanhnghioip

Chuong 5. Phuong phap hon h'lP 195 .\"Ket quo tren phu hop voi ket qua nghien ctru dinh tinh, Ket quo nghien cuu djnh tinh cho thay, doanh nghi~p quan Him rilt nhiCu din SIr h6 tro cua chinh quyen, chinh sach U'Uoai dim tLr, ky n~ng elln nglrbi lao dong. va moi rnrong song, Hon rura, doanh nghiep t(li duec nghien elm v~n chua th~t 51! hai long voi cac thu(k tinh nay. VI v~y, khi tang chat hrong cua cac sethu{k tinh nay, rnuc do hai long rna ho tang theo. Do do, neu dia phuong c6 bien phap nang cao chat luong rna cac sethuQc tlnh nay lam gia lang rmrc dQ hai long rna khach hang dau tu va kinh doanh., . ...Cac thuoe tinh ve ha t'Sng co ban nhtr dien, nuoc, thong tin lien I~('m, ~t bilng. giaO' thong v~n tai, khong co tac dong vao mire de;; hili long cua khach 111mgco the' do chung Iii nhi:mg thlll;>c tinh co ban vit can phai co de' co the dau tu va kinh d0311h,Nt~hia III chLlng la nhu'ng thu(lc tinh phili co, nhung khi chung dQt nhimg yeu diu CCI ban thi gia tang chung se khong do1(1111 tang 111I:I'C hoi iong cua khach hang. nghia iit chung cothuoe nhom cdc thuoc linh phDi theo rno hinh Kano. Ket qua nghien cuu djnh tinh ding eho lha'y. so vai cac thuoc tinh khac, dounh nghi~p cho r~ng, trong tlnh hinh hi~n tai, cac thLIOCtfnil nily cua dja phuong nghien C'I'U co the' chap nh~n ducc [bi~n lu~n kc't qua djnh Ilrgng va so sanh ket qua v(ri ke't qua cua plurong phnp djnh tinh]. ve3.2. Vi du 2 phoi hop kham pha Nguy~n Dinh Tho & 19uy~n Thj Mai Trang (2008b), trong mOt eanghien cuu vi! canh tranh nhan va xu huong lieu dung thuong hi~u qlloe Ie cua nguiYj Vi~t Tam, ket hQP djnh tinh de dleU chinh thang 00 va djnh lucng de danh gia thang do va rno hlnh ngluen cUu va su dung nhieu ky thuilt co rung mvc dich de' so sanh ket qua dinh luong. C~Ithe nhu sau: ...11m hieu nguyen nhan lam dlO nguOi tieu dung c6 Xli htrOng ehc;m h,a cae thuang hi~u quOc te, nhung khong phai do chat

196 Plurong phap nghien dIU khoa hoc rrong kinh doanh IU'O'ngella chung quyet djnh, Iii mot trong nhirng van ere hap dan de nhll nghien elm trong nganh marketing tren the giai trong nhi'iiu nam qua. Nhieu nghien elnl eta t~p trung vao van de noy va <111xac djnh m(>t 55 yeu to chinh nhlr do nhay van hoa, tinh vi chung ella nguoi tieu dung, quoe gia xuat Xli, quoe gia san xuat (vd, Batra &: ctg 2000; Han 1988; Kamaruddin &: ctg 2002; Kaynak &: Kara 2002; Klein &: ctg 1998; l':glly~n &: Nguy~n 2004; Suh &: Kwon 2002; Shimp &: Sharma 1987). Tuy nhien, trO'ng khi cac nha tam Iy hQCda thuc hien nhieu nghien oru ve van de canh tranh va djnh huong thanh eong cua ea nhan trong xii hoi (vd, Horney 1937; Houston & ctg 2002; Ross &: ctg 2003; Rychkman &: ctg 1990, 1996, 1997), hau nhu chua e6 mot nghien cuu nao xem xet vai tro ella canh trarth va dinh huong thimh cong ea nhan d5i voi xu huong tieu dung thuong hi~u quoe te, khong nhu'ng & nuoc ta rna ngay tai nhieu nuor Iren the giai (Nglly~n &: ctg 2005) [cac tac gia giai thieu khe h<ll1gnghiell e(ml. ...C~nh tranh ca nhfin (individual competition) va djnh hLI'(~mgthnnh ding (achievement orientation) ella cac c~ nhan III mot qua trinh x\\lat hi~n trong hau het cac xii hoi. Canh tranh ca nhan th~ hien (J hai xu huong: (1) canh tranh phat trien (personal development competitiveness) va (2) C<.'IMtranh Ih~ng tJ1C(hyper competitiveness). Canh tranh phat trien la dang canh tranh trong d6 nguoi tham gla canh rranh quan ni~m III thong qua C<lI1htranh ho se tu hoan thi~n lay chinh minh. Canh tranh thang the Iii dang canh tranh trong do nguoi tham gia canh tranh nh~m vao m\\IC dich Iii chlmg minh mlnh hon nglroi khac [gim thi~u cac khai ni~m chinh cua nghien ctru]. ...Djnh hu6ng c(lnh tranh ca nhan co the Iii nguyen nhan lam cho ngum tieu dung chon hra theong hi~u qu5c te hay noi dia de the hi~n vi tri ella hQ trO'ng cong dong ch(r khong phai don thulln 111 vI chat luvng ct'ta tJltrong hi~u_ DO' do, nhemg canguoi lieu dtlng c6 dinh huong c<)nh tranh nhan cao c6 xu huong xiiy dvng va dinh vi vi tri ella ci nhan minh trO'ng xii

Clurong 5. Phuong ph6p hOn hop 1Y7 •h(li. Ve m~t tieu dung, hi) co the co xu huong Sll' dung nhu'ng thuong hi~u e6 kha n<'lngthe hi~n va cung co vi tri ella ho trong c(lns dong. VI v~y, vicc kharn pha vai ITOcua dinh huong canh c.,tranh nhfin trong vi~c hja chon thLlons hi~u de'tieu dung, qudc te hay noi dja, se g6p phan giup cac cong ty, d~c bi~t Iii sacac nha quan tr] thuong hi~u, co them co trong qua trlnh thiet k€ chiC'n Ill'Q'Cva chuong trinh marketing co lU~u qua cho cae thuong hi~u ella minh [gilTithieu y nghla nghien ciru]. M!,C liell tff llii: ...muc tieu tong quat cua de tili Iii xem xet vai tro eacua djnh huOng canh tranh ella nhlin do; vol xu hu6ng tieu dung thuong hieu quOc te ella nguOi tieu dung Viet Nam [gic'ri thi~u muc tieu t6ng quat cua nghien ciru]. Cu thela: I. Kham phil vai Iro cU3 djnh huang canh tranh ella ca nhan (canh Iranh thting the va canh tranh phat trien) doi voi xu hu'ung lieu dung Ihu'ong hieu quoc te CIJanguai Vi~t. 2. Kham phil vni rro cua hai yell to trung gian giu'a dinh hu'ong canh tranh va xu huong tieu dung tlurong hi~u quoc te, d6 lil earn nh~n CLI~ nguoi tieu dung ve tinh toan veC'fiLl (perceived brand globalness) va chat luong ella thuong hi~ll. PI19111vi va ymrang Jillilp Ilghien dl'll: ... Nghien nyu nay dUQCthuc hi~n t\\li TPHCM thong qua hai buoc: nghien CUll SO bOdinh tinh vlt nghilln elm chinh thlre dinh luoug. Nghien CU't1so bO dvoc thvc hi~n bAng phvong phap nghien cuu kinh nghiern cua cae chuyen vien va thao lu~n tay doi vci ngubi tieu dung. Nghien Clru djnh luong dUQc th~rchien thong qua phong van doi nrcng nghien elm b~ng bang cau hoi chi tiet... Igi(Ti Ihi~u So bQ qui trlnh nghien elru, kel hop phuong phap dinh tinh va dinh hn;mgl. enQmll lrall\" 1111611!Ill dill\" IlIrilllg Ihimh dillg: Moi quan he gii'ra con ngLiOl voi nhau trong mOl X3 hOi Iii mot rnoi quan he phuc vat~p lhay doi thl'o tlmg hoim canh, thOi gian, vv. khac nhau.

198 Phuong phap nghien cuu khoa hoc trong kinh doanh •Cac nha t5m Iy hoc ,15 thuc hi~n nhfeu nghien ciru de kharn phll cac mOi quan he nay.\" ...Canh tranh ell nhfin III mot khai niern pho bien trong lanh V\\fC tam 19' hoc va III mOl khai niern dong vai tro quan hetrong trong quan xii hoi con nguol (Houston & ctg 2002), caCac nghien Clrll trong lanh V\\lC canh tranh nhan eho rilng con ngu'oi song trong xa hoi tin r~ng de thanh cOng trong cuQc sOng. vii de dat duoc nhUng thanh qua ve v~t chat eung nhu tieng tllm, hQ din phai lam viee c~t luc, nghia Iii ho co djnh hu6ng canh Iranh. Tuy nhien, co nhieu quan diem va dinh conghia khac nhau ve canh tranh ca nhan va no the co nghla tich cue ho~c lieu CV'C (Kildea 1983).\" (t6ng ke't Iy thuyet ve canh tranh]. T}!u'OlIg }!if\" qu{JeItvn iJilJliJ VI liell dung: Khai niem ve thuong Iehieu quoe va thuong hieu tolm diu chua duoc thO'ng nhal trong Iy thuyel marketing (Steenkamp & etg 2003). Mi}t each tong quat, cac I1h1l marketing thU'ong eong nh~n r5,ng mi}t thl.l'(1ng hi~u quoc te IiI mi}t lImong hieu hien dien t~i nhi'eu nuoc khac nhau. Mot thuong hi~u duoc gol Iii roan dIu khi ngll'oi ti&u dung co the' tim 110Iren nhieu thj trU'(mg khac nhau elms voi I1hllng hoar dong marketing nrong tu nhu nhau (vd, Steenkamp & ctg 2003; Yip 1995)... [tong ket Iy thuye't ve Ihu'O't1ghi~ul. Dilll, lurch,g '(lItir tranli va liltll Imin eliu c,ia thuong friill: ...Nguoi Intiell dl1l1g thuong co xu huong tim each tao dung mot vi cho minh trong xii hoi, IiO co xu huong canh tranh voi nguoi khac trong cQng dong de thanh cong va duoc nO'ilieng. Ho din mOl vi tri trong xa hoi. Hay noi each khac, ho co gling dinh vi ban th5n mlnh trong cong dong va tieu dimg thucmg hi~u (nQi dja hay quO<:te) la mot phan cua qua trlnh djnh vi ca nhan. Khi do callthai canh Iranh cua ho dmg cao thi nhu dinh vi xii hQi dmg cao (Batra & ctg 2000). Nghien ClrU cling cho lhay rftng

Chuong 5, Pltlt(Jng phup htln hop 199 ngU',Ji tiell dung 6 tili cac nuoc dang phat [Tien thuong mong muon tharn gia cling nhir duge xem Iii mot thanh vien trong eong dong nguoi tieu dung quoe te (Venkatesh & Swamy 1994), Ne'u rrurc dO canh tranh cua hI) dmg cao, ho cang c6 nhu diu the hi~n ban than cua ho clmg cao, Do do, nhu diu duoc xern 111 mot thanh vien trong cong dong tieu dung quoe te cang cao. Vi nhi'mg Iy do tren, nhi'mg nguoi tieu dung co djnh huong canh tranh eli nhan cao thuong co xu hu6ng tieu dung cae thuong hi~u quOc ti! de' the' hien gia tri cua ho (Douglas & Isherwood 1979; Batra & ctg 2OOO), va thuong co xu hUOng danh gi,\\ muc do roan diu cua elk thuong hieu quoc te cao hon so voi nhung nguoi co mu'( <1.;\\ canh tranh ca nhan thap hon. Noi each khac, hQ co xu huong lhien vi trong drum gia rmrc dc',l toan diu cua thuong hieu. Xu huong thien vi nay thuc ella't dophnn <inh lhoi (,)nh trnnh va qunn die'm thiet I~p vi tri cua 11<,t>rong xii hVi (Bullen & ctg 2000). Nhul1g gi ho 56 hiru, trong do co thuung hiell quoc Ie, phili tinh vi, hi~n dai, va la dau hi~u cua din vi ho trong x5 h{li, Nhi'mg Iy do tren cho chung ta giil dethuyet sou tlBy [dun vao I)' thuyet dua ra gill thuyet: qui trinh suy dien): HI: C6 II/(ii ,/11011 Ilf Cli\"8 elllell giii(l dinh 111(&118 cqnl'l iranh 110mire (/9 (11111,,1,(;11 uIJ tinh loim dirt clin Iltll,(1118 Ilifrt. Dieu clunl, 1110118 do.... Ryckman & ctg (1990) xay d\\f11g mOt thang do bile>gom 26 bien quail sat de' do IUOng HPC. Ryckman & ctg (1996) cung xay dung mot thang do bao gom 15 bien quan sat de do luong POe. Thong qua cac phuong phap kiem djnh thang do tru),cn thong. cac nha nghien ctru nay ket lu~n ver~ng cac thang do nay thoa man duoc cac yeu diu gia tri va do tin c~yIgio'i thi~u thang do da co trong Iy thuyetl . ...Ilai thang do canh tranh th~ng the HPC va C\\lnh tranh ph\"! trie'l) PDC eua Ryckman & ctg (1990, 1996) co tnl diifm la bao phu nvi dung cala hai kh<ii ni~m c~nh tranh, Tuy nhien, khi

200 Phucmg phap nghien ciru khoa hoc trong kinh doanb su d~lng d~nghien cuu ngm)i tiell dung Vi~t Nam n6 b{lc l{l mOt so nhuoc diem. Thir nhat Iii tinh trung nip ella nhieu bien quart sat tao cho thang do qua dai d~ gay nharn chan va ton thai glan ella doi tuong nghien cuu. Hai la, nhieu bien quan sat duqc xSy U\\tng khang phu hop ven v3n h6a Vi~t Nam d~ gay kh6 chill cho doi nrong nghien ctru, VI du nhu \"the gioi nay 111 m{lt the giOi eho c~n eh6; neu toi khong th~ng hQ thi ho se th3ng toi\". Sa 111cac tac gia sir dung bien dao nghjch (reversed items) nh3m muc dieh tranh hi~n tuong tra loi theo huong dong 'i theo quan tinh (acquiesence). Tuy nhien nrueu nghien cuu dli cho thay lqi diem ella vi~c 5U dung bien dao nghich khong bu duoc nhuoc die·m ella n6 vi doi tuong nghien oru khong chu 'i va cho r~ng chung cung la bien thu~n. Dieu nay se 1<l0 Olin nhUng nhan to gioi khong the' giai thich duoc (vd, soSchrlesheirn & ctg 1991) rbi~n lu~n mQt diem chua phu hop cua thang do da col. Vi nhi\"mg Iy do tren, nghien cuu nay dua tren hai thang do cua Ryckman & ctg nhu·ng aiell chinh chung cho phu hop th] truong Vi~t Nam, Nguyen t~c di'eu chlnh dua vao rno hlnh C OAR-SE, nghia III loai be)bien trung 15p tren C(J so phu hop vol tlOi tLrc;mg nghien cuu va darn bao gia tri ni)i dung. II00n nO·a, mOt so thuDt I1gu' clIng duoc thay dol cho phil IWp vai thi tnrong Vi~t Nam. Mot nghien ciru kinh nghi~m val ba chuyen vien trong lanh vue nay t(li Truong Marketing, Dai hoc Cong ngh~ Sydney duoc thuc hi~n de danh gin gia tr] no; dung ella thang do sau khi d;ell ehinh. Tiep theo, thao lu~n tay doi v6i chin doi tuong nghiEin cuu I~i TPHCM duoc so dung de' dam bao Ilnh phu hop ella chung vCri nguOi tieu dUng Viet Nam Igiai Ihi~lI phlf(1I1g phap dinh nnh de dieu chinh lhang dol. Sau khi diCu chinh, kh<li ni~m qlnh tranh thing the HPC dllc,lc do Itrong b3ng sau bien quan sal... Cv the, hai Ihang do HPC va PDC co cie diem khac bi~l co ban so vOi hal thang do nguyen thuy cUa Ryckman & ctg (1990, 1996) nhu sau [giai thi~lI kel qua dinh tjnh dung dieu chinh thallg dol;

Chll\\1nf.\\ 5. rhu(}l)g plulp h6n IWp 201 I. rrllllg hi,,: Rut gon cac bien c6 nOi dung gan nhir nhau. Lily VI d\\1 c.k bien 2, 8. 15. 24 trong thang do Hf'C c6 m\\IC dich dodo luimg quan diem cua nguQi co thai canh tranh th5ng thff lit ILion d~1 cac moi quan h~ rrong bOi canh canh tranh (ke Ih~ng nglroi Ihua) ngay ca cae tlnh huong khang din COIl1htranh. Vi \\'~y, chi din dimg bien qUOInsat \"Toi luon d(ll cae moi qUOInh~ ella toi trong boi canh canh tranh\" (bren VOl) de do III'CmgIhai do nay. Ho~c IIIcac bien I, 2, 3, 4, 7. II. 13 trong Ihang do rDC dung do IUCmghai quan dic'm cua nguoi cO thai dQ canh tranh phat trien Iii thong vaqua canh tranh d\" kham phil phat Irie'n kha nang cua rninh. Vi v~y. chi din hai bien quan sat \"Toi thich thu tharn gin vao cac ClIOC canh tranh vi no cho h')i co hOi kharn pha kh.\\ n~ng ella toi (bien V()7). va \"Canh tranh giup toi phat lrien kha n~ng ella minh\" (bien V08) chung ta co the do luong hJi noi dung tren. 2. /Jlill8 1111161 \"811': Dieu chinh cich dung thu~l' ngf!' cho phu hop vIii viln hoa Vi~l Nam. Lily 1'1d I.' bien <) trong Ih(tng do 111'(' \"ThG' gi,~i nay Iii 111(\\1' the' gioi cho c~n eh6; neu lui khilllg thting hv thi ho \"e th~ng loi\" duoc thay b5ng \"The gi6i nay III m~1the gi6i canh tranh. Neu toi khong th~ng ho scthi ho th5ng t6i\" (bien V06)... Srill phfim IlgJriell Clfll: Nghien ctru nay su- dung hai nhom san phfirn, dua theo rmrc d(l can nh3c (consumer involvement): cao vil thap. de nghien elm voi rnuc dich Iii tranh hieu ling san pham ... Mall: ;'IJghicn Clru nay su dung sinh vien lam dOi I.uQng nghien (\\llI ... ...Mot mall bao gom 540 sinh vien tai chue tai ba truimg d\\li hoc 1,11 I PHC~baa gom Truong DH Kinh te, Khoa Quan I)' Cong nghi~p thuoc Truong Dll Ky thu~t va Khoa Quan Iri

202 Plurong philp nghien elm khoa hoc trong kinh doanh Kinh doanh thuQc DH M6 duoc chon d~ kiem djnh mo hinh nghien CU'U Igiai thi~ll san ph5'm va m~u nghien ctru dinh llrc;mg I, Ki€;rr d!lIh t/rallg ito: ...phuong phap h~ SO tin c~y Cronbach alpha va phuong phap phan rich nhan to kh~ng djnh CFA duoc dung de kiem dinh gia hi va do tin cay cua cac thang do, vaPhan nay trlnh bay ket qua ella Cronbach alpha CFA Igiui dethi~u ky thu~t djnh llrqng kiem tra thang do]. K€1 qllli ,rUe /'(11118 \"filiI< ML: ,..Ket qua ciing eho thay cac gia thuyet deu duoc chap nhan. Tuy nhien, nhu dli giOi thi~u Irong plilln kiern djnh mo hinh toi IWn, dic'm din chu }; III co nhieu sot rO'n!; elm cac thang do canh rranh th5ng the HPC, canh tranh ph~t trien POC, va xu huong tieu dung thuong hi~u quoe te prl c6 gia trj thap tuy r!ing chung v5n co y nghla thong ke, d~c biet III mot so Irong so co gia trj ral thap « .40), Nghia Ill, sobien lhien CLI~sai chiem ph'an qua Ian trong bien thien ella bien quan sal. Do v~y, me. hinh thang do ket qua co the chua ph~1 hop vai cac rhang do nay [trinh bay kct qua u'oe IU'Q'ng sob5ng ML v~ bi~n lu1)n mi,it diem chua phu hop ky thu~t U'CyIcU'Q'ngnayJ, K€l q'lIi rr&c lrrllllg I1&IIg PLS: Nhir dil de C~PI khi cac trong so cua cac bien quan s<itcua thang do thap nhung khong the 10;;1; bo VI avi pharn gia trj noi dung thlmo hinh thang do dang nguyen nhan 111giai phap can xern xet, Vi v~y, phan nay se trlnh bay ket qua uac luc;mg cac tham so trong mo hlnh nghien ciru voi mo hlnh thang do hAn hop: thang do cac thimh phan cua djnh huang canh Iranh COR (canh tranh th~ng the HPC va canh tranh phat trien PDq \\'a xu huang lieu dung thuang hi~u quoe te FI'I duoc mo hlnh l\\li 6 dang nguyen nhan va cac thang do con I<)i(cam nh~n rmrc uQ roan cau PSG va d,at luong cam

Chuang 5, Phuong phap \"iln hqp 203 nhQn cua thu('Ing hi~lJ PBQ) dn gil\" 6 rno hinh ket qua Igiai lhi~u 1(9 Ihu5t true hrQ'ng th~y the PLS], Kt'I qUII klein tlinh gin lilllyel: Kef quo uoc hrong cac moi quan h~ gil'~ cae khai ni~m nghien cuu cho thay chung deu co y nghra 1:VILva PLSI.., [trlnh bay ket qua cua hai ky thu~t uac hreng de ~O' sanh]. 4. De clI(1ng nghien elfU hon hop Tuong III nhir de cuong nghien ciru djnh tinh (Chuong 3) va dinh luong Chuong 4), de cuong nghien cuu han hop Iii mot ke hoach nghicn cuu trong do mo ta va giai thich qua trinh nghien ciru, pho; hop giCr'adjnh tlnh vn dinh hrong, mQt each e6 hI: thong de nh~m hie'u bi~1hi~n t'U'~mgkhoa hoc can tim hieu (I)\" thuyet khoa hQC), De eu'ong nghiiin ciru han hQP co cac d~c diem cua de cnong nghien C1.l't1 dinh tinh (linh hoat (1 phan djnh tfnh) va (Ie CLfcmg nghien ClI'l1 djnh IUQ'ng(chi tiCo'vta ch~1 che 6 phfin djnh IUQI1g), MOt dic'm can chu y Iii phuong phap phoi hop tuy da duoc cong nh~n nhung v5n chua dIFQ'C sLF dung ri?ng rai so voi djnh tinh hay djnh hrong. Vi v~y, khi chufin b] de cu'ang can bi~n lu~n ve S~I' phLIhop cua phuong phap h6n hop. d~c biet lit plurcng each thiet kc pho; hop de thuyet phuc ngubi doc SY' phu hop va uu vi~t cua thiet kc phoi hop su dung cho nghien ciru ella rnmh. De ket 11I~nd, \"Ccuang nghien ciru, du la dinh tinh, djnh hrong hay hon hop din phoi lam ro nhfrng die'm co ban sau: LAM cl? VI SAO PHAI LAM? LAM NHV TI-fE NAo? vA LAM vAy SE DVQcCi?

204 Phuong phap nghien cieu khoa hoc trong kinh doanh TOM TAT CHUONG 5 Chuong nay gi&i Ihi~u phirong phap han hQ'P,phoi hop cac truong phai, phuong phap, va cong cu trong nghien ciru khoa hoc xii vahQi noi chung nghien cuu trong kinh doanh n6i rieng. Phuong phap h6n hop, dua tren co so etta h~ nh~n tmrc th,re dung, chu trong vi~c ling dung ella san pham khoa hoc-gi<ii quyet van de kinh doanh. veY tuong h6n hQP tJ'ong nghien ciru xuat hien dua Iren co so da phuong phap, S1,I ket hQP nhi'eu phircng phap trong mot nghien cuu de' ngl\"lien cuu mQI hi~n I1.1'O'ngkhoa hoc. Da phuong phap con lien quan den vi~e Stl' dung elmg mi)l luc nhfeu ly thuyet khac n11ClU va;ho~e nhicu nhll Ilghien C[I'U de xem xet, di~n giAi mot hi~n nrong khoa hoc ella mQI nghien ciru. Tren co 56 da phirong phap thl trong thuc te nghicn CLI'U khoa hoe xii hQi ngay nay, voi nhirng muc di) ket hop khac nhau, IlI1Lmg h'au nhu du an nghien ciru nao cling 6 dang ket hop. Thiet ke h61l hop duoc chia thanh bon nh6m chinh, d6 III truet k€ (1) han hop da phuong phap, (2) htin hQP g~n kel, (3) h6n hop giai thich, vii (4) han hop kharn pha. Thiel ke da phuong phap Iii vadang thiet kc trong do nha nghien ciru sir dung ca dinh tinh djnh luong. ClI hal phuang phap duoc tien hanh rung mQt hie (song co anhanh) vb vai tro nhu nhau trong du nghien ctru. Thiet ke hon hop g~n ket Iii dang thiet ke trong do mot phucng phap (dinh tinh ho~c djnh luong) Iii ehinh va phuong phap con lai g~n vao voi phuong phap chlnh. Thiel ke han hQP giai thich Iii dang thiet ke trong phuong phap dinh hrong 111chinh. Phuong phap djnh tinh dung de' giai thieh cho ket qua djnh hrong. Thiet ke h6n hop kharn

205 pha elln!:; duoc tien hanh hai (hay nhieu) bLfOC,Dinh tinh Iii phuong phap chinh nhil nghicn CUll sLrdung de' kharn pha hi~n nrong khoa hoc can nghicn cuu. Tiep thea, dung dinh hrong de khang djnh ket qua dinh tinh, Clioi cung, chirong nay gi6i thieu de CLfongnghien CtTtI han hQP, chua dung cac d~c diE!'mcua de CLrOllgnghien ciru dinh tinh de(linh hoat 6 phan djnh tinh) va cuong nghien clru dinh hrong (chi tiet va dl~t che 6 phan djnh Iueng). Mot die'm din chu y trong de cuong nghien cU'Uhan hop III din bien lu~n ve SI! phil hop ella phuong phap han hop, d~c bi~t Iii phuong each thie! ke phei hop de' thllyet phuc ngu'oi doc SI! phu hop va Uti viet cua thiet ke phei hQP Stl' dung cho nghien CLfUella rnlnh,

206 Phuong phap ngillen Ctru khoa hoc trong kinh doanh CAV H6r ON TAP vA THAo LVAN CHUONG 5 1. Nghii?n ciru h6n hop thuong duoc sir dung trong nhung dll an nghien clnl nao? VI sao phai Slr dvng nghien ctru han hop thay vi nghien cuu dinh tinh hay dinh luong? 2. Cho biel Iy Ihuyel su dung trong nghien ciru h6n hop khac v6i nghien Cll'Udinh tinh va dinh ItrQIlg nhu the nao? Cho vi du minh hoa? 3. Cho biet S1,I' khac nhau va giong nhau gifra de cU'OTIgnghien cuu djnh tinh, djnh luong va hlln hop? 4. Cho biel 5\\1' gieng nhau va khat nhau giua cac thiet ke h6n hop da phuong phap, h6n ho-p g~n ket, h6n hop giai thieh va h6n hop kham phil? Cho VI du minh hoa? 5, Thuc t~p chon m.:;t chu de nghien ciru, xac djnh van de va diu h6i nghicn cuu va viet de CU'(Yng nghien cuu trong do st., d~\",S Ihiet ke'h6n hop au plurong phap? 6, Thuc t~p chon mQI chu de nghien ciru, xac dinh van de va dill h6i nghien cuu va viet de ceong nghien oru trong do Slt dung thiet ke h6n hop s5n ket? 7. Thuc t~p chon m{lt chu de nghi4;;n CtIU, xac djnh van ere va caLi hoi nghien cuu va viel de cuong nghien ciru trong do Slr dung !hiet ke h6n hop gifti thich? 8. Thuc I~p chon mot Chll de nghien ciru, xac dinh van de va cau h6i nghien cLru va viel de cuong nghien cLru trong do sti d\\tng !hiel ke htin hop kharn phil?

Chll'Q'ng 5 I'hll'cmg pllap h611hop 207 T AI LItU DOC THEM CHVONG 5 Creswell IW & Clark WL (2007), D~$igllillg mId Conducting Mixed Me/hofts R..search, Thousand Oaks CA, Sage: Quven sach giao khoa ve phvong phap rohon hop. Tai li~u trinh bay day du vii rimg qui trinh va phuong phap ket hop trong thiet kehon hop, Tashakkori A & redc1lie C (1998), Afixed MelllOdotogy: Combllllllg Qllolitnlwl! coIIl1d Qllnlllrinlivt' ApprOllflles, Thousand Oaks CA: Sage: Day It'? Iii m(>t trong nhi:mg l]uyen sach dau tien gioi thi~u m(lt each day du va h~ thong ve phuong phap hlln hop. rash a kkori A & Teddie C (2003, eds), Halldbook of Mixed Methods in So\"ial & Beluruiom! Research, Thousand Oaks CA: Sage: Tai li~u nay t~p hop tiny dll bai viet V4: phuong phap hop hop lu h~ nh~n thuc den phuong phap hon hop cho mot 1>(5 ng~l1hC\\' the nhu nghiencuu ve 1'0chuc, ve sec khoc, tam Iy, x5 hoi, VV, Ul Ini li~lI tham khao khang the thieu cho nhi:i'ng nha nghicn cuu h('n hop.



Chuong e. CII\\)11m~\\I Irong I1ghi~l\\elm djnh tuong 209 T~pII KIEM f>I.NH LV THUYE'T KHOA HO.C BANG KY THUA.T f>I.NH LUONG



Chuong O. Ct1\\lI'lI11~\"lrong nghi&n ctru djnh hrong 211 Cliutmg 6 Chon m§u trong nghien ciru dinh luong Chunng nay gitri thi~u cac ni)i dung: 1. Ly do phai chon m~u so2. Sai Irong chon m5u 3. Cac khai niqm co ban trong chQI1m~lI 4. Qui trlnh chon m5u 5. Cac phuong phap chon m~u thee xac suat 6. Cac phuong phap chon m5u phi xac suat

212 Phuong phap nghien Ctl'U khoa hoc trong kmh doanh 1. Ly do phi\\i chen m~u Trong nghil':n CUll dinh luong de kiem djnh Iy thuyet khoa hoc, chon mall Iii mOLtrong nhCmg khau quyet dinh chat hrong ella kct qua nghicn CLIU.Muc dich ella nghicn CUll Iii tim hieu nhirng d~c tinh cua dam dong din nghien cuu, nghia Iii chung ta phai thu thap dfr li~u eua dam dong. Tuy nhien, VI nhi'eLiI>;do rna nha nghien ciru khong tien hanh thu th~p dl. li~u ella roan bi) dam dong nay rna clu chon mot nhom nho hon (chon m5u) de nghien oru, Nhfrng Iy do do Ill: 1. Cho/l \",lit gllip ti21 klem fill phi: Chi phi dong vai tro quan trong trong qU),C't djnh thuc hi~n dv an nghien cuu. Di.1lei nghien Cll'LI ung dung hav him lam, nguon ngan sach nghien ciru bao gib cung co gi6i han. Vi \\I~YI khi quyet djnh thirc hi~n mol du an nghicn cLIlI, bao gia chung ta cling phai chu soy den chi phi cho du an. Khi luong cac phan tif can nghi6n cll'U ding lon thi chi phi vi~c tlurc hien nghien cU'U (chi phi thu tll~p, hi~LIchrnh, nh~p(1i:1' li~u, vv.) cang cao. Do do, chung ra \"huang khong thuc hi~n nghien ctru tren to1111 b~ dam dong mil chi chon mQtm~LI,co kich thuoc thlrang nho hem nhieu so voi dam dong de'nghien ctru. Tu' thong lin ella m5l1 nay, chung ta co the tong quat cho' (him dong voi d9 tin c~ychap nh~n duoc. 2. Chon 1116/1girlp /iiI ki¢1II thai giun: Thai gian la yell to thlr hai trong quyet djnh chon m~u. Cac nha nghien cuu luon luon dIn c6 till' li~u kip thai de' xay dung ho~ekie'm dinh Iy thuyet khoa hoc. Nell nghien cvu roan bQ dam dong se ton kern nhieu thai gian, cho m?n nha nghien ell'll chi dIn nghien cuu mQt m5u chon tlr dam dong . •

Chuoug 6. Ch\\1I1111~UIrollg I11;hi6n nill drnh IlI'\\111!; 2lJ 3. Oi(/I1 IIl1lu eli flu] eli(! ke1 \"flli chill II ,ae tum: Trong nghicn cL1'1l so, do soChlll1g ttl Vll'(mg pheii hili IOili sal Iii sai do ch911 m3L1 SE (Sampling Error) va sal so khong do chon m~lI \\J I', (Nun- !>ampling Frror). ;-.Jell ~ai si)' gay ra do chon mflLl (thay vi songhi(·n cuu roan bi) dam dong) 16n hem sai khong do chon mall, chon mau Sf' cho kct qua chinh xac hun 2. Chon mau va ~ai ~O Nlur d;'i ncu trcn, lrong nghicn euu chung ta vuong phai hai loai sai so, d(i lj (1) sai sO do chon mau Sr. va (2) sai so khong do chon m~llr.t; so mau), Sal do chon 1;1 cac sai s() gay ra do vi~c chon m~u de thu Ih~p till' li~u, vii til th6ng lin L:Ud m§u nay, chung ta suy fc1 thong lin eua dam dong thay VI thu th~p dLI')i~ll cua 101m bO dam dong nghi0n ell'll. Nhu v~y, sai s6 do chon I11~LI I,djll I,d)n .n/(n/ri?\" lIi~il1'iV(c//(/II m,III eli() IIghicl/ Cliu duoc tJ/(/'c /rifH. soKh i kich thll'Lye111511 cang t5ng thl sai do chon rn~li ding gi;\\m va khi klch rhuoc rn5u lien den klch thuoc cua d611l dong Ihi sai 56 nay lien den kh6ng. so2. Sai khong do chon m~u Iii cac sal sO con lai, phat sinh trong qua trlnh Ihu th~p der lieu, kh6ng do vi~c chon m511 gay nen, nhu cac sai so xily ra rrong qua trmh phong van, hi~lI chinh, nh~p dLI liCIl.Nhu v~y, cac sai so nay cang lang klu kich Ihlroe m5u cang Ion. • Khi Iling kich thuoc rn~u thi sai so SE do chon m~u se glam di semot luong Iii .\\<;1', va sai sO kh6ng do chon rna-u #l\\:F. lang I11Qt luong tuong ung lil '\\Nr. Khi kich thuoc m~u n lien den kich thuoc (liim dong I thi Sill so do chon m5u SE lien den kh6ng va sai so khong do

214 I'lmong phap nghiim ell'll khoa hc,lctrong kinh doanh chon mau NE tien den cue dai. VI v~y, khi chung ta tang kich tluroc m5L1(n) den kich thuoc dam dong (N), nell rrurc giarn sai so do chon m~LI6SF nh6 hon mire tiing sai so khong do chon m~u t..'IE (t..'IE - ruE > 0), thl vi~c chon m~u se cho chung ta ket qua chinh xac han. Hlnh 6.1 rninh hoa moi quan h~ nay (loselyn 1977). Tuy nhien, chung ta cung decan chu y la kich thuoc milu chon nghien elm thirong nho hon nhiCu so v6i dam dong din nghien Clru nen mrong hop nay it khi xay ra. Do d6, Iy do chinh de' chon m~u la van de chi phi va thai gian. Hlnh 6.1. Moi quan h~ giu'a n va sai so trong chon milu Sai sO do Sai sO kh6ng do chon m§u SE chonm~lINE SI! NE 56 NE n~N SE~O Ngu~,,: Ova theo [osclyn (1977) 3. Cac khai ni~m CC1 ban trong chon m~u 3.1. Dam dong Dam dong (population) la t~p hop tat ca cac etoi tuong nghien ctru (din thu th~p dii li~u tu ho) rna nha nghien ciru din nghien CtTU de thoa man muc dich vii pham vi nghien cuu cua minh. Vi du chung ta can nghien cuu nguoi dan sinh song tai TPHCM co dO tuai tu' 18 den 45 lhi t~p hop nhfmg ngum sinh song tai TPHGVf 6 eto tuoi tty 18 den

CiWCllIg 6. Chon m~u trong ngh,en ciru dinh hreng 215 45 Iii udm dong dc' chung ta nghien CLrLl. Khi chtlng ta din nghien cuu nhftn vien lam viec cho cac doanh nghiep tu nhan tai Viet Nam thl tat ca nhCrng nhfin vicn hi~n lam vier tai cac doanh nghiep nr nhfin tai Vi~t Nam t\\li thoi dic'm chung ta nghien ctru Iii dam dong. Khi chung ta can nghien cuu cac ngan himg tai Ha NQi thi tal ccl cac ngan hang Iaco Ir\\1sO tai J NQi la dam dong, vv, 3.2. Dam dong nghien Cleu Trong th.,c ti~n nghien ciru khoa hoc, chung ta khong bao gib hiet duoc mQI cich chinh ,,;Ic cac ph'lln hi (qui mo) ella dam dong. Qui demo cua dam dong rna chung ta co the co duoc thuc hi~n viec nghien cuu dUQCgot la dam dong nghien cuu (study population). Nhu v~y, dam dong nghien ctru chinh la dam dong thuc SI,l nghien ciru, Qui mo nny thu'()'J1gduoc thu thaP tll' nguon du' lieu thl!' cap. soNguon d Li' li~lI nay thu'ong lac hau va c6 sai khi thu thap nen n6 khac vci darn dong. Trong vi du Ircn, chung ta kh6 rna biet chinh xac co bao nhieu ngU'c,id5n dang sinh song t~i TPHCM 6 dq tuoi tlr 18 den 45. Nguon dlJ' li~u hi~n hiru c6 the' dlmg de' xac dinh dam dong nghien cuu 11\\ kel qua cua d i'0u 11'<1 dan so tai TPHCM. Tuy nhien, ket qua ella diell tra dan so chlic eh~n se khac voi dam dong th~t vi nhieu L)' do. Thir nhat La diclI tra dan so eta duoc rhuc hi~n truce day cho nen dfr lieu khong con c~p nhfit. Hem niia, qua trinh dieu tra co the' co sai so xay yra, vv . Cung e~n chu IIItrong nghien CUll khoa hoc, chung ta khong the co dam dong va chi co dam dong nghien cuu. Hay n6i earn khac, chung ta thuc hien chon m5u tren dam dong nghien ciru chlr khong phili dam dong. VI v~y, Irong nghien ciru khoa h9C, khi chlmg ta de e~p den dam dong thl d6 chinh la dam dong nghien clru. Xac dinh dam dong nghien cuu trong nhieu mrong hQP, khong phai la van de d~ dang. Trong vi du tren day, nhung bay gib nghien Ct.'rlcl ua chung ta ve ngllai tieu dung bia t~i TPHCM, tlloi tU 18 den

216 Phuong phap nghien ciru khoa hoc trong kinh doanh 45 thl xac dinh dam dong nay khong con d@ dang nira do so li~u thong kc c6 the khong c6 di} Ii~u nay. 3.3. Ph'lln ttl Phan tlr (element) Iii doi nrong din thu th~p dl'r Lieu,thirong duoc gQi lil doi nrong nghien cuu (ooi nrong thu th~p di! lieu - subject). Phan tlr Iii dan vi nh6 nhat cua darn dong va la don vi cuoi cung ella qua sotrinh chon m~u. luong ph'fm nr trong dam dong thuong duoc ky hieu Iii N (kich thlr6c darn dong) va ella m~u oU'Q'Cky hieu la n (diroc gO'ilil klch thiroc Ill~u). Trong vi du tren, nhimg ngiroi a tai TPHCM 6 dQ tuOi ttl' 18 den 45, nhan vien lam viec trong cac doanh nglliem nr nilan, hay ngan hang t<)i Ha NQi la cacphan tll' Ill~u. 3.4. Don vi De thll~n li~n trong nhi'eu ky thuat chon m~u ngu-oi ta thuong chia dam dong I'D thanh nhi'Cu nh6m c6 nhli'ng d~c tinh din LI\"liet eho vi~e chon lll~lI. Nhi:'rng nhom co duoc sau qua trlnh chia nho ella dam dong duoc goi Iii don vi chon m~u (sampling unit). Nhu v~y, don vi clioi cung c6 lht!' chia nho ducc cua mSlI chinh Iii phan ttr miiu. Lay vi du, chung ta e6 the chia nh6 darn dong trong vi du tren, dua thee dan vi hanh chanh, thanh die qll~, huy~n (cac ngU'o;sinh song trong ding mQt quan. huyen), roi den phuong, xa, sau d6 IIIcac h{>gia dinh, Trong rrvong hop nay, cac qll~ huyen, phuong xii, va hQ gia dlnh la cac dan vi m~lI. Tuong tv nhir v~y, chung ta c6 thtr chia nhan vien lam viec trong doanh nghiep tir nhan thea giOi tinh ella ho, va Ilk nay don vi m~u III nhan vien nam va nu.

Chuong (). Chon mDlI (rong nghi<-\" Cll'U dinh luong 217 3.5. Khung ma•u Khung chon mfiu, gOi 15t Iii khung m~u (sampling frame) la danh sach liCt kE?dCI'li~lI can thii}'tcua tal C1l cac don vi va phan tu ella dam dong de thuc hien cong vi~c chon m5u. Trong chon m~u, kho khan IOn nhat etta nha nghien MI Iii co duoc khung m5u, De c6 duoc khung m5u khong phai Iii van de d~ a vedang, nhat Iii nhemg nuoc rna dlr li~u th{r eap eon han che so IUQ'ngvil dQ lin c~y. Mot khi chung ta khong co du (j~lllhtr cap, de boxac dinh khung m511,nha nghien ciru phai phong van toan dam dong xay dung khung m~ll(lhu U,ijp du li~ucc ban, nhir dia chi, gioi tinh, nghe nghi~p, vv. de xay dl)'ng khung m5u chir khong phai thu lh~p dli li~l1 cho nghi~n cuu) , Cong viec nay ton kern rat nhfeu thoi gion vii chi phi. Cung VI Iy do nay, cac nhil nghien ciru khoa h9C him lam thuong phai su dicing phuong phap chon rnSu phi xac suat thay eho plurong phap xac sual va hy sinh tinh dai di~n ella m~tI Irong kill'm djnh Iy Ihuyet khoa hoc cua minh. 3.6, Ili~lI qua chon m~u Hi~lI qua chon mfiu (sampling efficiency) duoc do luong theo hai chi tieu lil (I) hi~u qua thong kc (statistical efficiency of sampling) va (2) hi~lIlIU~1kinh Ie (economic efficiency of sampling; vd, Kish 1965), J li~lI qua Ihong ke ella m(lt mflu duoc do luong dua vao sai so chuan cua lr6c IUQ'ng,Mot m&u c6 hi~u qua thong ke cao han m~lI khac khi ding mOt kich tluroc, no co sai so chl.lan nho hon. Hi~u qua kinh ti! cua mQI m~u duoc do luong dua vao chi phi thu Ih~p dll lieU cua m511voi mOLdO chinh xac mong muon nao do. Vi du, khi chung til chon m~u thea nh6m (trlnh bay 0 phan cac phuong phap chon m~lI) Ihi chi phi di I{lietta phong van vien se giam vi ho chi phong van Irong rn<ltkhu V\\l'C ke c~n han so vai chon m5.u philn tang, Tuy

218 Phuong phap np,hiencuu khoa hoc trong kinh doanh kenhien, hi~u qua thong cua chon m~ll thea nhom khong bling chon mii.u phan tang. 4. Qui trlnh chon m~u Qui trinh chon m5u c6 the dircc chia thanh narn buoc nhu sau: 1. Xac dinh dam dong nghien cuu 2. Xac dinh khung m~u 3. Xac djnh kich thuac m5u 4. Chon phuong phap chon mii.u 5. Tien hanh chon 4.1. Xac dinh dam dong nghien ciru Xclc djnh dam dong nghicn ciru III khau d'au tien trong qua trinh chon m1\\l', Thuc ~~r,vi~c xac dinh dam dong nghien cuu dl1 dircc tien hanh khi thie't ke nghicn ciru, Trong qua trinh thiet ke nghien ciru, nha nghi!!n cuu dii xac djnh nguon dfr li~ll(doi tuong dIn thu th0p dll' li~lI)N. hu v~)', nha nghien cuu d1l xac dinh dam dong dIn nghi.:!n Cl.,U cho dv' an nghien cuu ella minh. Vi du chung ta can kiem dinh mot 19 thuyet ve hanh vi tieu dung vcri ngu'oi tieu dung san pham bia tuoi IiI 18 den 45 tai TPHCM thl chung ta da xac djnh dam dong nghien cuu (bao gom tat cit nguoi doatiell dung bia 6 t~i TPI (CM tuoi tit 18 den 45). Khi nghien Clru dOng co lam vi;:e cua nhan vien trong cac doanh nghiep tu nhfin t\\li Vi~t Nam, thl chung ta ail xac dinh dam dong nghien ruu (il tat ca nhfin vien lam vi~c trong doanh nghi~p tu nhan tai Vi~t Nam.

CI1lI'OI1!!6, CII(,ln m~u trong nghicn Ctl'lI dinh luong 4,2, Xac djnh khung mau Sau khi cia xac djnh dam dong nghien elm thi cong vi~e tiep theo III xac dinh khung m~u. Trong vi du tren, khung m~u 111danh sach li~1 ke cac nguoi tieu dung bia I~i TPHCM co di) tuoi til 18 den 45 cung voi cac Ihong lin ca nhfln e'Sn thiet eho vi~ chon m~u: ho ten gi, 6 t~i dja chi nao, thlli)c dO tuoi n/IO, VV. Nhu v~y, trong qua trinh chon m~u, mot nguoi tieu dung nao do thlli)e V/IO m~u thi Mil nghien cuu co the xac djnh va tiep ~n duoc ho de' thu U,~p du lieu. Nhu d5 de c~p truce day, khi mi)l thi tnrong rna (] do dtr li~lI lhu' cap ve dan so chua hoan ehinh thi vier xac djnh khung m~llrat khc khlln va 15nkern, 4.3. Xac djnh kich thuoc m3u Xac dinh kich lhu'6c m5u Iii mi)t cong viec khong d~ dang trong nghien ctru khoa hoc, Klch thuoc m~llcan cho nghien ciru phu thuoc vao nhi~lI yeu 115nhu phucrng phap x~r Iy (hoi qui, phan rich nhan 1'(> kharn ph6 EFA, mo hlnh cflu true ruyen tinh S8v1, vv.). di) lin c~y din thiet, vv. Chung ta dii bil1t kich thuoc m~l\\ cang Ian cang tot nhung lai ton chi ph r vi'! thoi gi<1I1,Hlen nay, cac nha nghien cuu X<1e dinh kieh thll'lYe m5l1 can thii\"'t thong qua cac cong tblfc kinh nghiem cho cotirng phuong phap xu I}i, lay vi du, chung ta nhirng cong thuc kinh nghi~m t.I~ tinh kich thuoc m~u cho phan rich EFA (vd, Hair & ctg 2006), hoi qui (vd, Green 1991), mo hlnh dIU true tuyen tinh SEM (vd, Bollen 19(9), VV. Chung ta se giai thi~u cac cOng thuc kinh nghiem nit} cho Hmg phuong phap xu Iy cu the trong cac chirong sau Cimg can chu y Iii trong mQt nghien cuu khoa hoc chung ta thuong dung nhi'eu phuong phap \\,U Iy khac nhau. Vi du, chung ta co Ihe' vua St!' dung phan tich EFA vii vua phan Lichhoi qui. Sau khi

cuu khoa kinh doanh tlnh kich thlYOCm~LI, gia SLrErA dbi hoi kich rhiroc m~LI 111300 va hoi qui doi hoi kich thuoc m~u Iii 150, chung ta phai chon kich rhuoc Lym~LI n = 300 (nguyen t~c mall cang Ian cang tot). do lit nell kich thuoc mall thoa cho phan tich EI'A (yeu diu kich thtroc 16n hem) th] n6 cung thoa cho phan tich hoi qui (yeu diu kich thiroc mau nho hon). 4,4. Cac phuong phap chon m~u Co nhicu phuong phap chon mau, chung ducc chia thanh hai nh6m chinh (Hinh 6.2) bao gum (J) cac phuong phap chon mau theo xac 5uat (probability sampling), lhuimg gQi Iii chon m~u ng§u nhien, va (2) cac phuong phap chon mau khong theo xac suat, con gOi la phi xac suat hay khong ng5u nhien (non-probability sampling). Hinh 6,2, Ole phuong phap chon m~u Ky thl1~tchon mill! J ~ f I atPhi xac xu I Theo xac suat I l- I- rI Thuan ti~n Phan doan Phat h'ie'n mam Djnh rrurc I ll HeNgau nhien don glan thong Phan tang Theonh6m

CI\"!\\'7nl! 6. Chc,ln Il1~U trong nghien cU'U dinh (ltVng 22( Chon m5u theo xac suat IIIphuong phap chon mAli rna trong d6 nhil nghicn c(I'LI biet truce duoc xac sLiat tham gia vao m&u cua cac phfin nr, Khi m511duoc chon rheo phuong phap xac suat thl cac tham so socua n6 co the' dung de lfOC luong ho~e kiem dinh cac tham cua dam dong nghicn cuu (vd, Seheaffer & ctg 1990). Trong khi d6 chon m~lI phi >.acsuat (khong theo xac suat) lit phuong phap chon m~u rna trong do nha nghien ciru chon cac phan Ilr tham gia vao m5u khcng theo qui lu~t ngiiu nhien. Nha nghien ciru co the' chon theo SI! thu~n ti~n, theo danh gia chi! quan cua mmh vv. Vi the, khi m5u duoc chon theo phuong phap phi xac sua! thi cac tham so cua no khong the' dung de' u'o-eluong hoac kie'm dinh cac tham so ella dam dong nghien ciru. Trong nghicn cU'Ukiem djnh ly Ihuyet khoa h9C, de quyet djnh chon m5u theo phuong phap nao n11i1nghien ciru phai xem xet nhi'eu yeti to. Nhu'ng yell to chinh din quan tam Iii rnuc tieu nghjen CLI'lI, tlnh t6ng quat hoa cua kel qua nghien cuu, thai gi.an va chi phi. MOL each long quat, chon maLI phi xac sLlat tlurong duoc suo dung trong nghien cuu kham phri sa bO,d~c bi~t 11t1rong nghien ciru de danh gia sa bi,\\ thang do, va chon maLi thee xac suat dLfQ'Cslf dung cho nghien cuu chinh thuc (nell co the' thuc hi~n diroc). Bang 6.1 tom tKl m<;\\tso l!~Cdiem co ban cua hai phuong phap chon m~u. Bang 6.1. D~c diem hai phuong phap chon mau O~c linh Phuong phap chon mau so sanh VlI diem TIll'\" rae slIli-) ----------P-hi-x-i-.,1-11-11------------ Tiel kiern dUQCllim glan va chI :--Ihull\" lililS 'Iuat h6a cho dam dong phi diem Pharn vi Ton kcm IhO'.gian \"iI dli phi Tinh d~i dil;'n Ihap, kh6ng long Sil'dlln~ quat 1103cho dam dong 1hut'mg ,h.,lIlgcho de ngillen Dungcho cac nghien cuu so bfj. ciru chinh thlie kham pM

222 Phuong phap nghien cuu khoa hoc trong kinh doanh 4.5. Tic'n hanh chon m~u Sau khi dii xac dinh phuong phap chon m§u, cong vi~c cuoi cUng ella qui trlnh chon m§u 1a tien hanh chon m~lI: chon cac phan tlr cho m§u thea phuong phap chon m5u dil dU'Qcxacdinh. Neu chon m~lI b~ng cac phuong phap chon m5u thea xac suat thl sau khi chon xong cac phan tlr cho m§u, chung ta phai tien hanh danh dau vi tri (mapping) cac phan nr trong miu de' t6 clurc va quan ly vi~c phong van. Ph6ng van vien khong duoc thay doi phan tu m~u dil duoc xac djnh. Trong mrong hO'P chon mau b~ng cac phuong phap chon m5u phi xac suat thl ph6ng van vien dU'ge h.,r do thay the phfin tlr tham gia vao mSlI, mi~n sao cho phan nl d6 th6a man cac tinh chat can co cho phuong phap chon miiu phi xac suat do. 5, Cac phuong phap chon m~u theo xac suat C6 nhi'eu phuong phap chon m5u thea xac suati nhirng phuong phap thuong dllllg trong nghien cuu kie'm djnh ly thuyet khoa hoc baa gom: (I) phuong phap ng~u nhien dan gian, (2) phuong phap h~ vathong, (3) phuong phap phfin fang, (4) phuong phap chon m~lI thco nhorn (vd, Sud man 1976). 5,1. ChOIl m~u theo phucng phap ng~u nhien don gian Trong phuong phap chon m5u ngSu nhien dan gian (simple random sampling) nay, cac phan tt'r deu c6 xac suat tharn gia vao mau MU nhau va biet duoc truce. De' chon cac phan tlr cho m~u nha nghien cuu dung bang ng~u nhien hay su dung I~nh ng~u Mien trong EXCEL (Rand). Phuong phap chon mau ngSu nhien don gian c6 1.1'U diem Iii don gian, d~ thuc hi~n neu chung ta c6 mQt khung m~u hoan chinh. Tuy nhien, muc phan bo mau tren dam dong co thebi vi pham nhat Iii doi v6i dam dong nghien ciru co kich thuoc Ion va kich thuoc m5u