teachingoutsidethebox-room

ครูนอกกรอบกับห้องเรียนนอกแบบ: สรรพวธิ ีและสารพัดลกู บ้าในห้อง 56เขยี นโดย เรฟ เอสควิทพิมพค์ รงั้ ที่ 1 กนั ยายน 2554© 2554 สำ�นกั งานส่งเสริมสังคมแห่งการเรยี นรแู้ ละคณุ ภาพเยาวชน (สสค.)แปลจาก Teach Like Your Hair’s on Fire: Methods and Madness inside Room 56Copyright © 2007 Rafe EsquithCopyright arranged with Penguin Group (USA) Inc.375 Hudson Street, New York, NY 10014-3658, USAthrough Tuttle-Mori Agency (Thailand) Co.,Ltd.ข้อมลู ทางบรรณานกุ รมของสำ�นักหอสมดุ แห่งชาติNational Library of Thailand Cataloging in Publication Data.เอสควทิ , เรฟ. ครนู อกกรอบกับหอ้ งเรยี นนอกแบบ: สรรพวธิ ีและสารพดั ลกู บา้ ในหอ้ ง 56.-- กรงุ เทพฯ : ส�ำ นักงานส่งเสริมสงั คมแหง่ การเรยี นรู้และคณุ ภาพเยาวชน, 2554. 330 หน้า.1. ครู – กิจกรรมการเรียนการสอน. 2. นกั เรยี นประถมศึกษา – กจิ กรรมการเรียนการสอน.l. ชอ่ื เรอ่ื ง.371.1ISBN 978-616-235-054-2ท่ีปรึกษาโครงการ ศ. นพ. วจิ ารณ์ พานิชท่ปี รกึ ษาการแปล ผศ. อุบลรัตน์ เต็งไตรรัตน์บรรณาธิการแปล ปรียารัตน์ โล่หว์ สิ ทุ ธ์ิ มาอินทร์ผู้แปล กรรณิการ์ พรมเสาร์บรรณาธกิ ารตน้ ฉบบั วมิ ลมาศ มงคลบรรณาธิการภาพ อธชิ าติ ดาแหยมออกแบบและจัดหนา้ สาคร มงคล, รงุ่ ฤทัย พุม่ มา, วโิ รจน์ นาคะภาพประกอบ Rafe Esquith and The Hobart Shakespeareans Heather Harris Kurt Ingham Barbie Reed Jenny Grahamจัดพิมพ์และเผยแพร ่ สำ�นกั งานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนร้แู ละคุณภาพเยาวชน (สสค.) ช้ัน 13 อาคารไอบเี อ็ม เลขท่ี 388 ถนนพหลโยธิน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงุ เทพมหานคร 10400 โทรศัพท์ 02-619-1811 เว็บไซต์ www.QLF.or.thพมิ พ์ท่ี บรษิ ทั รัตนพงษ์ การพิมพ์ จำ�กัด 201/574 ซอยพหลโยธนิ 54/1 แยก 4-12 (ม.อรณุ นิเวศน)์ แขวงคลองถนน เขตสายไหม กรงุ เทพมหานคร 10220 โทรศพั ท์ 02 9747839หนงั สอื เลม่ นเี้ ปน็ สว่ นหนึง่ ของโครงการ “เชิดชคู รู สอนด”ี เพื่อมอบเปน็ อาจารยิ บูชาแดค่ รูท่ัวประเทศ

แด่ “ครูสอนด”ี



“ครเู พอื่ ศิษย์” เมื่อต้นปี พ.ศ. 2551 รศ. ดร. วรากรณ์ สามโกเศศ กรุณาส่งหนังสอื Teach Like Your Hair’s on Fire: The Methods andMadness Inside Room 56 เขียนโดย Rafe Esquith มาให้ผม อ่านแลว้ วางไม่ลง พลังของหนังสือทำ�ให้คำ�ว่า “ครูเพ่ือศิษย์” ผุดขึ้นมาในสำ�นึกและทำ�ใหผ้ มเขยี นบนั ทึกความประทบั ใจลงใน บล็อก Gotoknow.org เปน็ตอนๆ อา่ นไดท้ ี่ http://gotoknow.org/blog/thaikm/tag/rafe น�ำ ไปสกู่ ารเสาะแสวงหา “ครูเพือ่ ศษิ ย”์ ไทย และขบวนการ “ครูเพือ่ ศิษย์” ตามทที่ ่านอาจารยม์ านิจ สขุ สมจิตร ได้เขียนไว้ในคำ�นิยมของท่าน ผมไดแ้ นะน�ำ หนงั สอื นต้ี อ่ มติ รสหายจ�ำ นวนมาก และเปน็ ทช่ี นื่ ชอบทวั่ กนั ผมได้พยายามยยุ งใหม้ กี ารแปลหนงั สอื นี้ แตไ่ มส่ ำ�เร็จ ดังนนั้ เมื่อส�ำ นกั งานสง่ เสรมิ สงั คมแหง่ การเรยี นรแู้ ละคณุ ภาพเยาวชน (สสค.) ด�ำ เนนิการแปลหนังสือเล่มนี้เพ่ือเผยแพร่ในสังคมไทย ผมจึงมีความยินดีอย่างย่ิงเพราะเชื่อว่าหนังสือเล่มน้ีจะจุดประกายแรงบันดาลใจให้แก่ครูจำ�นวนมากรวมท้ังเปิดทางสว่างให้พ่อแม่ผู้ปกครองนักเรียน ได้เห็นช่องทางสนับสนุนให้ลกู หลานไดเ้ รียนรอู้ ย่างถกู วิธี หนังสือเล่มน้ีเขียนแบบเล่าเร่ือง (storytelling) จึงมีพลังมากเป็นหนังสือว่าด้วยวิธีการและศิลปะในการจัดให้นักเรียนได้เรียนรู้อย่างลึกและเช่ือมโยง โดยเฉพาะอย่างย่ิงเรียนจากการลงมือทำ�หรือฝึก ที่เรียกว่าaction learning หรอื project-based learning (PBL) ในทางวิชาการเรยี กทกั ษะอนั หลากหลายทีศ่ ิษยข์ องครเู รฟ เอสควทิ ได้เรยี นรู้งอกงามขน้ึจากภายในตนว่า 21st Century Skills เทา่ กับ ครู เรฟ เอสควิทไดค้ ้นพบวิธีท�ำ หนา้ ท่ี “ครฝู กึ ” (coach)ใหศ้ ษิ ย์ช้นั ป. 5 ไดม้ ที กั ษะท่ีซบั ซ้อน นอกเหนือจากความร้ตู ามที่ระบไุ ว้ในหลักสตู รมาตรฐาน ก่อนที่ทฤษฎเี รื่อง 21st Century Skills จะเกดิ ขน้ึ เสียอีก เปน็ การยืนยนั ว่า โดยธรรมชาติแล้ว มนษุ ยค์ น้ พบวิธปี ฏบิ ัติก่อนค้นพบทฤษฎี

ผมจึงใคร่ขอเรยี กว่า หนังสอื “ครเู พื่อศษิ ย์” เล่มนี้ เป็นหนังสือ“ภาคปฏบิ ตั ”ิ ส�ำ หรบั การฝกึ ฝนปลกู ฝงั “ทกั ษะส�ำ หรบั ศตวรรษท่ี 21” (21stCentury Skills) และเป็นหนังสือที่ต้องมีไว้ประจำ�ห้องสมุดในโรงเรียนโรงเรียนละหลายๆ เล่ม เป็นหนังสือท่ีนักการศึกษา ครูและนักศึกษาครศุ าสตร์/ศึกษาศาสตร์ทุกคนตอ้ งอา่ น ไมว่ า่ จะสอนนกั เรียนระดบั ใดกต็ ามรวมทั้งผู้เป็นพอ่ แมห่ รอื ผู้ปกครองเด็กกค็ วรอา่ น จากขอ้ ความทงั้ หมดในหนงั สอื เราจะเหน็ วา่ ครเู รฟสนกุ อยกู่ บั การตคี วามคุณคา่ ต่อชวี ติ ของศิษย์ จากบทเรียนทีต่ นจดั ให้ และหม่นั เรยี นรูแ้ ละปรบั ปรุงการจัดการเรียนรสู้ ูค่ ณุ ค่านัน้ ไมใ่ ชแ่ ค่ท�ำ ตามข้อกำ�หนดของหน่วยเหนอื อยา่ งเชอ่ื งๆ การเรยี นทกุ กจิ กรรมเปน็ ไปเพอื่ สรา้ งทกั ษะชวี ติ ใหแ้ กศ่ ษิ ย์โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ การเรยี นรดู้ ว้ ยกฬี าในบทท่ี 10 และการเรยี นรจู้ ากระบบเศรษฐกจิ ในบทที่ 11 ครเู รฟออกแบบการเรยี นรเู้ หลา่ นใี้ หศ้ ษิ ยซ์ มึ ซบั จากการปฏิบัติดว้ ยตนเอง ไมใ่ ชจ่ ากการสอนหนา้ ชน้ั เรยี นของครู หนังสือเล่มนี้เป็นหนังสือที่หลักการจัดการเรียนรู้ซ่อนหรือแฝงอยู่ในที่ต่างๆ ของเรื่องเล่า ท่านผู้อ่านพึงอ่านอย่างสังเกต จะจับหลักการได้มากมาย เป็นหลกั การท่วี งการศึกษาไทยมกั ละเลย ตัวอย่างเชน่ ในบทที่ 4หวั ขอ้ ย่อย ข้ันที่ 1 เร่มิ ต้นจากไวยากรณ์ ขอ้ ความทง้ั หมดในยอ่ หน้าที่สาม“เดก็ เหลา่ นเี้ รยี นหนกั ดว้ ยเหตผุ ลสามขอ้ ขอ้ แรก เดก็ หลายๆ คนเรมิ่ สนกุ กบัไวยากรณ์ เดก็ นกั เรียนของผมทกุ คนพูดภาษาอังกฤษเป็นภาษาท่สี อง พวกเขาเห็นคุณค่าของการหัดเขียนภาษาใหม่ได้อย่างถูกต้อง เด็กๆ เห็นความกา้ วหนา้ ของตวั เอง และเนอื่ งจากเดก็ ๆ รสู้ กึ สบายใจเมอื่ อยใู่ นหอ้ ง 56 พวกเขาจงึ ไมต่ อ้ งกงั วลวา่ ตนเองจะท�ำ ผดิ พวกเขารวู้ า่ จะไมม่ ใี ครหวั เราะเยาะหรอืดวุ า่ พวกเขา” ข้อความทุกประโยคในยอ่ หน้าน้ี คือหลกั ของการจัดการเรียนรู้ทใ่ี หผ้ ลลัพธด์ ้านการเรียนรู้ (learning outcome) สูงท่ีมกั ถูกละเลย โปรดอ่านต่อไป จะเหน็ ว่า ตอนตอ่ ไปกค็ อื หลกั การจดั การเรยี นรู้ท่ีดอี ีกนนั่ แหละ ผมจึงเรียกหนังสือเล่มน้ีวา่ หนังสอื ว่าด้วยสุดยอดหลักการทางการศึกษาทเ่ี ขยี นโดยนกั ปฏบิ ตั ิ และเขยี นดว้ ยภาษาของการลงมือท�ำ ข้อความทั้งเล่มเล่าเร่ืองการเรียนรู้ของศิษย์ ท่ีมีครูเรฟเป็นเพื่อนเป็น “ครูฝึก” ที่ทำ�ให้ห้องเรียนเป็นสถานที่แห่งมิตรไมตรี ท่ีศิษย์มั่นใจในความปลอดภัยทจ่ี ะเรยี นโดยการลงมือท�ำ ด้วยตนเอง โดยการทดลอง และ

ไมก่ งั วลตอ่ การท�ำ ผดิ เพราะเขารเู้ องวา่ การท�ำ ผดิ เปน็ สว่ นหนง่ึ ของการเรยี นรไู้ ปสู่การทำ�ถกู และเขาร้เู องว่าวธิ ีการทถ่ี ูกตอ้ งไม่ได้มีวิธเี ดียว นี่คอื ทกั ษะวา่ด้วยการเรียนรู้ (learning skill) ผมอ่านแล้วม่ันใจว่าวิธีการของครูเรฟจะท�ำ ใหศ้ ษิ ยม์ ีทักษะในการเรียนรโู้ ดยทีค่ รูเรฟสอนแบบไม่สอน คือให้ศษิ ย์เรียนรู้เองจากการปฏบิ ัติดว้ ยตนเอง จุดอ่อนหรือจุดบอดสำ�คัญท่ีสุดของวงการศึกษาไทยคือการสอบที่ใชก้ ารสอบในทางท่ผี ิด เปน็ โทษตอ่ การเรียนรขู้ องนกั เรยี น แทนท่ีจะเปน็ คุณเรื่องราวในบทที่ 6 จะบอกเราวา่ วธิ กี ารใชก้ ารสอบและการเตรยี มสอบให้เกิดความสนกุ ไม่เครยี ด และพรอ้ มที่จะเขา้ สอบ ทำ�อย่างไร ทา่ ทขี องครูที่ใชก้ ารสอบชว่ ยการเรยี นรขู้ องศษิ ยเ์ ปน็ อยา่ งไร ครเู รฟไดใ้ ชก้ ารฝกึ ท�ำ ขอ้ สอบเป็นเครื่องมือของการเรียนรู้ ให้ศิษย์มีความรู้ท่ีแจ่มชัดไม่คลุมเครือ และมีทักษะในการคดิ อยา่ งลกึ ซึง้ และซับซอ้ น (critical thinking) โดยไมต่ อ้ งเอย่ถงึ ค�ำ เหลา่ น้ี โดยนกั เรยี นต้องอธิบายทกุ คำ�ตอบ วา่ ท�ำ ไมค�ำ ตอบน้ันจงึ เป็นค�ำตอบท่ีถกู และอธบิ ายทุกคำ�ตอบอ่นื ๆ วา่ เพราะเหตุใดจึงผดิ รวมทั้งจะมกี ารฝึกหาคำ�ตอบ และฝึกตั้งคำ�ตอบลวงด้วย เท่ากับเตรียมพร้อมจับผิดข้อสอบไวล้ ่วงหนา้ จะเห็นว่าเรื่องการสอบกลายเปน็ เร่ืองสนุกสนานส�ำ หรับนักเรียนป. 5 ของครเู รฟ โดยทีค่ รูเรฟมองคุณค่าของการฝกึ แกป้ ัญหาไปไกลกว่าการสอบ แตม่ องไปทก่ี ารได้ทักษะในการมองสิง่ ตา่ งๆ อยา่ งละเอยี ดลออ รู้เทา่ทัน และมที กั ษะในการเผชิญปัญหาอยา่ งมสี ตแิ ละมปี ัญญา การเรยี นรเู้ ก่ยี วกับการสอบเปน็ สว่ นหนึ่งของการเรียนรูท้ กั ษะชีวติ ในสายตาของครูเรฟ และทสี่ �ำ คญั ทส่ี ดุ คอื ครตู อ้ งชใี้ หศ้ ษิ ยเ์ ขา้ ใจขอ้ จ�ำ กดั ของขอ้ สอบและการสอบ ขอ้ สอบเปน็ เพยี งการทดสอบขั้นตำ่� นกั เรยี นท่ตี ้องการเรียนรูเ้ พื่อปูทางชวี ติ ทด่ี ใี นอนาคตตอ้ งเรยี นรอู้ กี หลายอยา่ งทไี่ มม่ กี ารสอบ และครกู ต็ อ้ งจดัให้ศษิ ย์ไดเ้ รียนและเห็นคุณคา่ ของส่ิงเหลา่ นน้ั อันได้แกค่ วามมนี �ำ้ ใจ ความมีวินยั ความอดทน ความอดกล้นั ความซือ่ สัตย์ ความขยนั ขันแขง็ ฯลฯ ครูเรฟตีคุณค่าของการเรียนรทู้ ี่ตนจดั ให้แก่ศษิ ย์ชั้น ป. 5 อายุ 10ขวบไว้ในหนงั สือเลม่ นี้ อธบิ ายซำ�้ แล้วซ้�ำ เล่า วา่ การเรียนรู้ท่ีถูกต้องส�ำ หรับเดก็ วยั นค้ี อื อะไร และผมตคี วามวา่ ค�ำ ตอบคอื การเรยี นเพอื่ สรา้ งบคุ ลกิ ความเปน็ คนดีของสังคม หรอื ความเป็นพลเมืองดี สำ�คัญยง่ิ กว่าการเรียนวิชา

การฝกึ ทกั ษะและอิทธบิ าทสใี่ นการท�ำ เพือ่ ผอู้ น่ื มอี ยเู่ ตม็ ไปหมดในหนงั สอื เลม่ น้ี เป็นการฝึกดว้ ยการลงมือท�ำ โดยท่ีไม่จ�ำ เป็นตอ้ งเอย่ ค�ำ ว่าจติอาสา ผมจบั ประเดน็ นไี้ ดต้ อนอา่ นเรอื่ งวงดนตรเี พลงครสิ ตม์ าส และโครงการเล้ียงอาหารโลกแก่คนไร้ท่ีอยู่อาศัย การฝึกฝนทำ�งานจริงจังต่อเน่ืองตลอดปี เพ่ือทำ�งานแก่คนไร้ท่ีอยู่อาศัยวันเดียว เป็นการฝึกฝนท่ีสุดยอดสำ�หรับผม คอื ฝึกความมีความมุ่งมนั่ ตงั้ ใจเพ่ือเป้าหมายระยะยาว คณุ สมบัติน้ีเป็นทักษะชีวติ ทสี่ �ำ คัญย่ิง โปรดสังเกตว่า ห้อง 56 ของครูเรฟ ไม่ใช่เป็นแค่ช้ันเรียนของนกั เรยี น ป. 5 เทา่ นนั้ นกั เรยี นทผี่ า่ นขน้ึ ไปเรยี นชนั้ สงู ข้ึนไป แมถ้ งึ ขนั้ มธั ยมก็ยังมาเข้าร่วมกิจกรรมเพื่อการฝึกฝนตนเอง เช่นกิจกรรมเล้ียงอาหารโลกครเู รฟไมไ่ ดเ้ ปน็ ครูของนกั เรียนเพียงปีท่ีเรียนชั้น ป. 5 เพียงปเี ดียว แต่ยงั“สอนแบบไมส่ อน” แก่ศิษย์ที่เรยี นชน้ั สงู ข้ึนไปแล้ว แตย่ งั สนกุ ทจ่ี ะมาเรียนจากการปฏิบัตริ ว่ มกับครูเรฟ การเรียนรู้ในโรงเรียนไทย เกือบท้ังหมดยังมุ่งที่สาระความรู้ยงั ไปไม่ถึงการพฒั นาทกั ษะ ทเี่ ปน็ ทกั ษะทซ่ี ับซอ้ น ทเี่ รยี กว่า “ทักษะสำ�หรบัศตวรรษท่ี 21” หากสภาพเช่นนี้ยงั ดำ�รงต่อไป คนไทยในอนาคตจะ “โงท่ ั้งชาติ” และจะตามชาตอิ นื่ ไม่ทนั ถือเปน็ ความท้าทายหรือความเสยี่ ง หรอือาจเรียกในภาษาทหารวา่ เปน็ “ปจั จัยเสี่ยงด้านความม่นั คงของชาติ” ทีเ่ รายงั ไมร่ สู้ ึก ผมจึงขอตั้งความหวงั ว่า หนงั สือเลม่ น้ีจะชว่ ยปลุกใหผ้ รู้ ับผิดชอบการศกึ ษาไทยตนื่ ขนึ้ มาดำ�เนินการ “ปฏริ ปู การเรียนรู้ส�ำ หรับศตวรรษที่ 21”อย่างจริงจงั เสยี ที มิใช่ปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษท่ีสองอยา่ งปลอมๆ เช่นท่ีกำ�ลังด�ำ เนินการอยู่ วิจารณ์ พานชิ สถาบนั สง่ เสริมการจดั การความรู้เพือ่ สังคม

“กำ�ลงั ใจแด่คร”ู มนุษยท์ กุ คนตา่ งมีปญั หาด้วยกนั ทงั้ น้ัน มากบ้างน้อยบ้างแตกต่างกนั ออกไป บา้ งกเ็ ปน็ ปญั หาจริง บ้างกเ็ ป็นปญั หาทีถ่ กู ขยายความดว้ ยความรู้สึกจนเกินจากความจริง ฯลฯ การจะมีก�ำ ลงั ใจสู้ปัญหาและเอาชนะปัญหาได้นั้น จ�ำ เปน็ ตอ้ งมีการจุดประกาย กระตุ้นใหม้ พี ลังลุกข้ึนมาส้ปู ญั หา เมอ่ื มนษุ ยท์ กุ คนลว้ นมปี ญั หา การใหก้ �ำ ลงั ใจเพอื่ ชว่ ยจดุ ประกายให้เกดิ พลงั เพื่อแกไ้ ขปญั หาจงึ เป็นเรือ่ งสำ�คญั และจ�ำ เปน็ อย่างยง่ิ หนังสือ Teach Like Your Hair’s on Fire หรือ ครูนอกกรอบกับห้องเรียนนอกแบบ ในภาคภาษาไทย โดย Rafe Esquith คือตัวจุดประกายแรงใจเพ่ือให้เอาชนะหลากหลายปัญหาของครูโดยแท้ ครูที่หมดไฟ หมดกำ�ลังใจ มองไม่เห็นทางสู้ปัญหา ต้องอ่านหนังสือเล่มน้ีซึ่งเปรียบเสมือนแสงสว่างแก่ครูในการเพ่ิมประสิทธิภาพของตนเองและในการสรา้ งความหมาย ให้แกค่ วามเป็นครู เมอ่ื ผมพบหนงั สอื เลม่ นเ้ี ปน็ ครง้ั แรก กร็ สู้ กึ ไดท้ นั ทวี า่ เปน็ หนงั สอื ทม่ี ีประโยชน์สำ�หรับครู เพราะนอกจากจะเปน็ ก�ำ ลงั ใจให้ครแู ลว้ ยงั บอกวธิ กี าร“สู้รบ” เพ่อื ทำ�ใหต้ นเองเปน็ ครูท่มี คี ณุ ค่ายง่ิ ขึ้นและท�ำ ใหน้ กั เรียนไดเ้ รียนกบัครูท่ีเขา้ ใจเขามากขน้ึ อีกดว้ ย ขอแนะนำ�หนังสือเล่มนี้ให้ครูทุกคนที่อยากเป็นครูที่มีความสุขใจมากขน้ึ ทกุ วนั จากการไดร้ วู้ า่ ตนเองไดม้ สี ว่ นอยา่ งส�ำ คญั ในการชว่ ยใหน้ กั เรยี นมีมูลค่าและคุณค่าเพิ่มขึน้ ศาสตราจารย์ท่านหนึ่งแห่งมหาวิทยาลัย NorthwesternUniversity ในสหรัฐอเมริกา เคยบอกว่า “ท่านอาจคิดว่าท่านเป็นคนตัวเลก็ ๆ ในโลกน้ี แต่สำ�หรับบางคนแลว้ คุณคือทกุ ส่งิ ทุกอยา่ งส�ำ หรับเขา” ผมมนั่ ใจวา่ หนงั สอื เลม่ นจี้ ะท�ำ ใหก้ ารเปน็ “ทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ ง” ส�ำ หรบัเดก็ บางคนนนั้ เปน็ ไปอย่างมีประสิทธิภาพยงิ่ ขึ้น วรากรณ์ สามโกเศศ มหาวิทยาลัยธุรกิจบณั ฑติ ย์

“อจั ฉรยิ ะและนกั บุญ” ผมได้ยินคำ�ว่า “ครูเพื่อศิษย์” อย่างเป็นเร่ืองเป็นราวจากศาสตราจารย์ นพ. วจิ ารณ์ พานิช ในทปี่ ระชมุ สภามหาวทิ ยาลัยเชียงใหม่เมื่อราวๆ กลางปี พ.ศ. 2552 โดยท่านได้แสดงความเห็นว่าสถาบันการศึกษาท่ีผลิตครูนั้นควรจะอบรมบ่มเพาะลูกศิษย์ให้จบออกมาเป็น “ครูเพ่ือศิษย์ ใหม้ าก คณุ ลกั ษณะของ “ครูเพอ่ื ศิษย์” นน้ั จะต้องเป็นครทู เ่ี หน็ แก่ศษิ ยม์ ากกว่าเหน็ แก่ตัวเอง อทุ ิศชีวิตใหแ้ กก่ ารท�ำ หน้าที่ “ครเู พอ่ื ศิษย”์ และมงุ่ พฒั นาความสามารถในการท�ำ หนา้ ที่ “ครเู พอื่ ศษิ ย”์ อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง ไมห่ ยดุยงั้ มคี วามสขุ มคี วามพงึ พอใจในการปฏบิ ตั หิ นา้ ท่ี “ครเู พอื่ ศษิ ย”์ และมคี วามสขุ จากการท่ีศิษยไ์ ด้เตบิ โต ประสบความส�ำ เร็จในชีวติ ตามอัตภาพของตน “ครูเพื่อศิษย”์ คือครทู ี่มีวญิ ญาณของครูอย่างแท้จริง ใครเปน็ หรอื ไมเ่ ปน็ “ครเู พอื่ ศษิ ย”์ ใหถ้ ามนกั เรยี น เพราะ “ครเู พอื่ศษิ ย”์ คอื ครทู ีน่ กั เรยี นไว้วางใจและยึดถือว่าเป็นบคุ คลท่ตี นพ่ึงได้ ศาสตราจารย์ นพ. วิจารณ์ พานชิ ไดย้ กตัวอยา่ ง “ครเู พื่อศษิ ย์”ขึ้นมาคนหนึ่งเป็นครูที่มีตัวตนอยู่จริงที่สหรัฐอเมริกาช่ือ ครูเรฟ เอสควิท(Rafe Esquith) เปน็ ครูประจำ�ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ 5 ของโรงเรยี นโฮบาร์ตในเขตยากจนของนครลอสแอนเจลีส รัฐแคลิฟอร์เนีย นักเรียนที่น่ันพูดภาษาองั กฤษเปน็ ภาษาทส่ี อง เพราะต่างก็มาจากครอบครวั Latino ท่พี ูดภาษาสเปน หรอื ไม่ก็เป็นชาวเอเซีย เปน็ อินเดียและจีน ครเู รฟ เอสควิทได้เขียนหนงั สือขนึ้ มาเลม่ หน่ึงชอ่ื Teach Like Your Hair’s on Fire หนังสอืท่ีท่านเรียกว่าเป็น ‘หนังสือวิเศษ’ เล่มนี้เป็นหนังสือขายดีท่ีท่านได้รับมาจากอดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ (รัฐบาลพลเอกสุรยุทธจุลานนท)์ คือ รศ. ดร. วรากรณ์ สามโกเศศ หนังสือพิมพ์ช้ันนำ�ของสหรัฐอเมริกา เช่น เดอะวอชิงตันโพสต์, เดอะนิวยอร์กไทมส์, นิวส์เดย์ และ ไทม์ โดยเฉพาะหนงั สอื พมิ พ์เดอะนิวยอร์กไทมส์ ได้ยกย่องให้หนังสือเล่มน้ีเป็นหนังสือขายดี (TheNew York Times Bestseller) ต่อมาเมือ่ ตน้ ปี พ.ศ. 2553 ผมได้รบัหนังสือภาษาไทยเล่มหน่ึงชื่อ การศึกษาไทย 2552-2553 สู่เส้นทางแห่งอาจารยิ บชู า “ครเู พอื่ ศษิ ย”์ เปน็ สคส. จากทา่ นศาสตราจารย์ นพ. วจิ ารณ์ พานชิ

จดั พิมพ์โดยสถาบนั สง่ เสรมิ การจัดการความรู้เพอ่ื สงั คม (สคส.) โดยทที่ า่ นผ้เู ขยี นไดส้ กดั เอาใจความส�ำ คญั ของหนังสือชอ่ื Teach Like Your Hair’son Fire เขยี นโดยเรฟ เอสควิท เล่มนมี้ าตคี วามและเขียนแบ่งเปน็ ตอนๆเช่น “ครูเพื่อศิษย์” คือใคร, ตัวอย่าง “ครูเพ่ือศิษย์” ในสหรัฐอเมริกา,ตวั อยา่ ง “ครเู พอื่ ศษิ ย”์ ในประเทศไทย, “ครเู พอ่ื ศษิ ย”์ ท�ำ อะไรบา้ ง, ชว่ ยกนัสนบั สนนุ “ครเู พอ่ื ศษิ ย”์ ไดอ้ ยา่ งไรบา้ งและครทู กี่ �ำ ลงั บ�ำ เพญ็ เพยี รความเปน็“ครูเพ่อื ศิษย”์ ควรท�ำ อยา่ งไร นอกจากน้ันศาสตราจารย์ นพ. วิจารณ์ พานิช ยังได้รวบรวมข้อความในเว็บบล็อกของท่านที่เชื่อมโยงเก่ียวข้องกับอุดมการณ์ “ครูเพ่ือศษิ ย”์ รวมทง้ั ข้อเขยี นของ “ครเู พ่อื ศิษย์” ตัวอย่างในประเทศไทยทสี่ อนอยู่ทงั้ ในกรงุ เทพมหานครและตา่ งจงั หวดั หลายตอ่ หลายคน เพอื่ แสดงวธิ คี ดิ และวธิ ีสอนใน ‘โรงเรียนเพ่อื ศิษย’์ ของคณุ ครู ผมอาจกลา่ วไดว้ ่าศาตราจารย์ นพ. วิจารณ์ พานิช เปน็ ผ้รู ิเร่มิจัดต้ังขบวนการ “ครูเพ่ือศิษย์” ข้ึนอย่างเป็นกิจลักษณะข้ึนในประเทศไทยซง่ึ ไม่เพียงแตเ่ ขียนหนังสอื อธิบายความหมายและวธิ บี �ำ เพญ็ เพียรไปสคู่ วามเป็น “ครูเพอื่ ศิษย์” เทา่ นัน้ แตท่ า่ นยังไดใ้ ช้เงนิ สว่ นตวั และท่รี วบรวมไดจ้ ากญาติมติ รมาให้รางวัลแกค่ รูทท่ี า่ นเห็นวา่ เป็น “ครูเพื่อศษิ ย”์ ในประเทศไทยด้วย ผมจงึ ได้เรียนเสนอแนะกับทา่ นวา่ หนงั สือที่ครูเรฟ เอสควิท เขียนเลม่นี้สมควรที่จะได้แปลออกมาเป็นภาษาไทยทั้งเล่ม เพ่ือเผยแพร่อุดมการณ์“ครูเพื่อศิษย์” ให้กว้างขวางยิ่งขึ้น จะได้เป็นคุณูปการแก่วงการศึกษาไทยท่มี ีสภาพอย่างที่เห็นๆ กนั อยู่ คือนกั เรยี นมีผลสมั ฤทธิ์ทางการเรยี นตำ่�เชน่นีไ้ มน่ ้อย ซึง่ ทา่ นกเ็ ห็นดีด้วยวา่ “หนงั สือเลม่ น้ีเป็นการเอาประสบการณม์ าเล่าอย่างมีการจัดหมวดหมคู่ วามคดิ หนงั สือจงึ อ่านสนุก อา่ นแลว้ วางไมล่ งผมอยากใหม้ ีคนแปลออกสู่สงั คมไทย” คร้ันเมื่อวันท่ี 5 เมษายน 2554 ผมก็ได้รับจดหมายจากคุณธนั วธ์ ิดา วงศ์ประสงค์ นักวชิ าการ สสค. (สำ�นักงานสง่ เสริมสงั คมแหง่การเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน) แจ้งว่าทาง สสค. ได้แปลหนังสือเล่มนี้แลว้ และจะตีพมิ พเ์ ผยแพร่เพื่อ “ดำ�เนนิ บทบาทจดุ ประกาย กระตุ้น และสนับสนุนให้เกิดสังคมแห่งการเรียนรู้ เพื่อเปิดมุมมองให้แก่เจ้าหน้าที่และ

ภาคเี ครอื ข่าย สสค.” พร้อมกนั น้ีไดข้ อให้ผมเขยี นค�ำ นิยม ผมจงึ ไดเ้ ขียนให้ดว้ ยความยนิ ดแี ละรูส้ กึ เปน็ เกียรตยิ ศ ทงั้ นี้ เพราะบทบาทอนั นา่ นยิ มของครเู รฟ เอสควทิ ทห่ี นงั สอื พมิ พ์เดอะนวิ ยอรก์ ไทมส์ ยกยอ่ งวา่ เปน็ ครทู ่ี “เปน็ อจั ฉรยิ ะและเปน็ นักบญุ ” และประวัติอนั นา่ ช่นื ชมทคี่ รูเรฟ เอสควทิ เปน็ ครูคนเดยี วในประวตั ิศาสตร์ของสหรัฐอเมริกาท่ไี ดร้ บั รางวัล National Medal of Arts ได้รบั พระราชทานเคร่ืองราชอิสริยาภรณ์จากสมเด็จพระบรมราชินีนาถเอลิซาเบท รวมท้ังรางวัล American Teacher Award กับรางวัลอื่นอกี หลายรางวลั อันเป็นผลตอบแทนคณุ งามความดีของท่าน ครูเรฟ เอสควิท มวี ธิ กี ารเขียนท่ีนา่ สนใจตดิ ตาม มีวธิ ีสอนทีล่ ึกซึ้ง มีเทคนิคใหม่ๆ ที่น่านำ�มาปรับปรุงใช้กับบริบทของไทย ประสบการณ์การเป็นครทู ่ียาวนานถึง 29 ปขี องทา่ นทีน่ ำ�มาถ่ายทอดทำ�ใหผ้ ู้อา่ นพลอยได้รับทราบกลวธิ ีในการสอนแต่ละวิชาท่มี ลี กั ษณะแตกต่างกนั ไป แมผ้ เู้ ขยี นจะออกตวั วา่ “ผมเขยี นหนงั สอื เลม่ นเี้ พอ่ื แลกเปลย่ี นความคดิ บางอยา่ งทผ่ี มเหน็ว่าเปน็ ประโยชน์ บางเรือ่ งเป็นแค่สามญั สำ�นึกธรรมดา บางเร่อื งก็ต้องใชล้ ูกบ้าหนอ่ ย แต่ความบา้ น้ีกต็ ้องร้จู กั บา้ ใหเ้ ปน็ ” กลวิธีการสอนของครูเรฟ เอสควิทน้ันเป็นสิ่งท่ีครูหลายคนทั้งครูไทยครูอเมริกนั หรือครปู ระเทศไหนๆ พากนั มองขา้ มไป เช่น • เวลาสอนหรอื เวลาเลยี้ งลกู ตอ้ งพยายามมองจากมมุ มองของเดก็เสมอ อย่าใชค้ วามกลวั เปน็ ทางลัดไปสู่การใหค้ วามรู้ • หากห้องเรียนของคุณไม่เป็นระเบียบเรียบร้อย ก็ไม่มีอะไรดีๆตามมาหรอก • ผมมีแนวทางสี่อย่างเพื่อสร้างหลักประกันว่าห้องเรียนจะยังคงเป็นสถานท่ีแหง่ ความเปน็ เลิศทางวิชาการได้โดยไมต่ อ้ งใช้ความกลวั • ผมตอบคำ�ถามทุกคำ�ถามโดยไม่สำ�คัญหรอกว่าเคยถามมาก่อนแล้วหรอื เปลา่ ถงึ จะเหนือ่ ยกไ็ ม่เปน็ ไร เด็กๆ ตอ้ งไดเ้ หน็ ว่าผมอยากใหพ้ วกเขาเขา้ ใจจรงิ ๆ • จงทำ�ตัวเปน็ ท่ีพ่ึงของเด็กๆ • เราจงึ ตอ้ งทำ�ทกุ อย่างเพ่อื รักษาความไวเ้ นอื้ เช่อื ใจที่เดก็ ๆ มตี ่อเราไวใ้ ห้ได้

• เด็กๆ ไม่สนหรอกว่าครจู ะเขม้ งวดขนาดไหน แต่เด็กๆ ดแู คลนครูทไ่ี มย่ ุตธิ รรม • การลงโทษตอ้ งสมน�ำ้ สมเนอ้ื กบั ความผดิ แต่มีบอ่ ยครง้ั ท่ไี มเ่ ป็นแบบนี้ เม่อื ไรก็ตามท่ีเดก็ เห็นว่าคุณไม่ยตุ ธิ รรม คุณก็สูญเสยี พวกเขาไปแลว้ • ถ้าคุณอยากให้เด็กๆ เชื่อใจ คุณต้องมีความเอื้ออาทรและพยายามอย่างสม่ำ�เสมอ • ครูที่ช่างคิดจำ�นวนไม่น้อยให้เด็กช่วยกันกำ�หนดมาตรฐานของหอ้ งเรียน ตามทฤษฎีแล้วเดก็ ทม่ี ีส่วนในการตัง้ กฎระเบยี บของห้องจะลงทนุลงแรงรกั ษากฎระเบียบนน้ั • พอ่ แมแ่ ละครตู อ้ งจ�ำ ไวด้ ว้ ยวา่ อยา่ เปรยี บเทยี บคะแนนสอบของเดก็ คนหนงึ่ กบั เดก็ คนอนื่ เปน็ อนั ขาด จงวดั ความกา้ วหนา้ ของเดก็ โดยเปรยี บเทียบกบั ผลงานทผ่ี ่านมาของเดก็ เอง • ในโลกท่ีทุกส่ิงทุกอย่างถูกทำ�ให้เป็นมาตรฐานเดียวกันหมดศิลปะเปิดโอกาสให้เดก็ ๆ รกั ษาความเปน็ ปัจเจกบคุ คล • การทจี่ ะเปน็ เลศิ ในดา้ นใดกต็ าม เดก็ จะตอ้ งหดั ฝกึ ฝนโดยไมต่ อ้ งมคี รคู อยดแู ลอย่ตู ลอดเวลา อย่างไรก็ตามเม่ือได้อ่านหนังสือเล่มนี้จนจบก็จะพบว่าในวงการศึกษาของสหรัฐอเมริกานั้น มีบางอย่างท่ีคล้ายๆ กับวงการศึกษาของไทยเช่น • แรงถ่วงความสามารถในการอ่านที่เป็นตัวหาผลประโยชน์จากเดก็ และถว่ งพฒั นาการของเดก็ ได้แก่ ทวี ี วิดโี อเกมส์ ครทู ีส่ อนห่วงความยากจน ครอบครวั แตกแยก และการที่ไมม่ ผี ูใ้ หญค่ อยให้คำ�แนะนำ� • เพ่อื แก้ปญั หาเด็กอา่ นหนงั สือไมอ่ อก จึงมี “literacy coach”ทำ�หน้าที่เป็นผู้เชี่ยวชาญให้คำ�แนะนำ�วิธีแก้ปัญหาโดยผู้เช่ียวชาญเหล่าน้ันมาจากครทู ีไ่ ม่เคยประสบความส�ำ เร็จในการสอนเดก็ • กระทรวงศึกษาธิการของลอสแอนเจลีสมีนโยบายและการบรหิ ารงานทีผ่ ิดพลาด ศกึ ษานเิ ทศก์ไมร่ ู้จรงิ ยง่ิ แก้ปญั หายงิ่ กอ่ ปญั หา ไม่ใหค้ วามสำ�คญั ตอ่ การฝกึ หัด เขยี น และต่อไวยากรณ์

• ในวงการศกึ ษาทม่ี พี วกสบิ แปดมงกฏุ อยเู่ ตม็ ไปหมด พวกนสี้ อนอยู่สักสองปีก็คดิ ค�ำ ขวญั ที่คมคายให้ 2-3 ประโยค สร้างเว็ปไซต์ของตัวเองจากนนั้ กไ็ ปปรากฎตวั เดนิ สายบรรยาย • เด็กหลายคนเอาใจพ่อแม่ถึงขนาดเลือกเรียนในมหาวิทยาลัยและสาขาวชิ าทพ่ี อ่ แมช่ อบ เดก็ เหลา่ นเี้ ตบิ โตขน้ึ เปน็ ผใู้ หญข่ ห้ี งดุ หงดิ เกลยี ดงานของตัวเอง และไม่อาจเข้าใจได้ว่าทำ�ไมถึงไม่พอใจในชีวิตของตนเองเอาเสยี เลย ครูเรฟ เอสควิท ได้เขียนปลอบใจครูอย่างน่าสนใจสองประเด็นคอื การเป็นครูกเ็ จบ็ ปวดได้เหมอื นกนั และบอกวา่ แมร้ ะบบการศกึ ษาจะเลวรา้ ย แมส้ งั คมโดยรอบตวั เราจะเลวรา้ ย แตโ่ อกาสทค่ี รจู ะเปน็ “ครเู พอื่ ศษิ ย”์ท่ีประสบความสำ�เร็จยังมีอยู่เสมอ ผมคิดว่าครูท่ียังพอมีไฟแต่กำ�ลังท้อแท้ควรอา่ นหนงั สือเลม่ นี้ ถ้าจะให้ดีพ่อแม่ ผู้ปกครอง ควรอ่านดว้ ยโดยเฉพาะหน้าทา้ ยๆ ท่ีวา่ ดว้ ย 7 วธิ ที พี่ อ่ แมส่ ามารถชว่ ยลกู นอกหอ้ งเรยี น ถา้ หากอยากใหล้ กู หลานของท่านก้าวไปสูก่ ารเปน็ พลเมอื งท่ีดมี ีคุณภาพของประเทศ มานิจ สุขสมจิตร บรรณาธกิ ารอาวุโส นสพ. ไทยรัฐ กรรมการบริหารมูลนธิ ไิ ทยรัฐ

“คณุ ค่าของครู” พอ่ แมท่ ีม่ ีลูกในวัยเรียนรู้ มกั จะคาดหวังอนาคตของลูก เชน่ เดียวกับครูท่ีสอนเด็กๆ ย่อมคาดหวังในอนาคตของศิษย์ แต่วิธีการสร้างความส�ำ เรจ็ ใหไ้ ดด้ งั ทคี่ าดหวงั นนั้ พอ่ แมแ่ ละครมู กั จะใชว้ ธิ กี ารทเ่ี คยเรยี นรมู้ ากอ่ นแลว้ น�ำ มาประยกุ ตใ์ หเ้ หมาะกบั ตน เพยี งแตค่ วามมงุ่ มนั่ และความเชอื่ จะตา่ งกนั ตามบริบทและภมู หิ ลังของแตล่ ะคน หนังสือ ครนู อกกรอบกบั ห้องเรียนนอกแบบ น้ี แมจ้ ะกล่าวถงึ ครูกับนกั เรยี น แต่ผมคดิ วา่ พอ่ แม่ผปู้ กครอง ยงั สมควรอา่ นไม่ยง่ิ หย่อนกว่ากันย่ิงเป็นครู เมอื่ ได้อา่ นจบลงอยา่ งพนิ จิ พเิ คราะห์จะไดท้ ้ังอรรถรสและสาระท่ีนำ�ไปปรับใช้ในอาชพี ของตนได้อย่างดที ่สี ดุ เทา่ ทีผ่ มเคยอ่านมา ในฐานะที่ผมเป็นครูมาตลอดชีวิตรับราชการ รู้สึกภาคภูมิใจในอาชพี ครมู ากเปน็ ทนุ เดมิ อยแู่ ลว้ เมอ่ื ไดอ้ า่ นเรอ่ื งราวของครเู รฟ เอสควทิ ในหนงั สอื เลม่ นก้ี ย็ งิ่ ภาคภมู ใิ จในอาชพี ครมู ากขน้ึ อกี สาระระหวา่ งบรรทดั ตลอดทง้ั เลม่ ของหนงั สอื ท�ำ ใหน้ กึ ถงึ ครหู ลายคนในโรงเรยี นทผ่ี มเคยรว่ มท�ำ งานกนัมา แต่เรอื่ งราวของครูเรฟ เอสควิท เพียงคนเดยี วสามารถเป็นตัวอย่างของครูดไี ด้ครบในครูดๆี หลายคนทผ่ี มพบในโรงเรียนทผ่ี มเคยทำ�งาน ดงั นั้น ไม่วา่ ครทู า่ นใดสอนวชิ าใด ตอ้ งรบั ผดิ ชอบเดก็ ทมี่ ศี กั ยภาพแบบใด สามารถอา่ นหนงั สอื เลม่ นแี้ ลว้ นำ�ไปไตร่ตรองและประยกุ ตใ์ ช้ในอาชีพครไู ด้หมด เมือ่ ครเู รฟ เอสควทิ กลา่ วถงึ การท�ำ หนา้ ที่อย่างทมุ่ เท มแี ผนการจดั การใหเ้ ดก็ ไดเ้ รยี นรตู้ งั้ แตเ่ ชา้ ตรกู่ อ่ นตารางเรยี นปรกติ และหลงั เลกิ เรยี นแลว้ ยงั มีการจัดกจิ กรรมเสริมเพื่อใหเ้ ดก็ แกรง่ ในทกั ษะชวี ิตอนาคต จะสรา้ งความพรอ้ มใหเ้ ดก็ ไดอ้ ยา่ งยงั่ ยนื ผมยอมรบั เตม็ ทวี่ า่ กจิ กรรมทคี่ รเู รฟ เอสควทิกล่าวอ้างเหล่านั้นเป็นการทำ�เพ่ือศิษย์ได้จริง และครูที่ทำ�ได้อย่างต่อเนื่องสมำ่�เสมอทุกปีนั้น ต้องเป็นครูด้วยจิตวิญญาณ ต้องรักท่ีจะทำ�ด้วยจึงสนุกอยไู่ ด้หลายสิบปี รวมท้ังกิจกรรมการสอนของครเู รฟ เอสควทิ ท่เี นน้ ความเป็นมนุษย์ มากกว่าผลการสอบ และมกี ิจกรรมโครงการสร้างสรรคม์ ากมายทีม่ ีการวางแผนเตรยี มการล่วงหนา้ เปน็ อยา่ งดี ยอ่ มแสดงให้เห็นถงึ การมองอนาคตของเดก็ เปน็ ทต่ี งั้ มากกวา่ อนาคตของตวั ครโู ดยแท้ ซง่ึ พอเปรยี บเทยี บกบั ครดู ขี องไทยกม็ ใี หเ้ หน็ ไดเ้ หมอื นกนั อาจแตกตา่ งกนั บา้ งตรงทคี่ รไู ทยจะไม่

ค่อยมใี ครกลา้ พอท่ีจะเล่าเรือ่ งได้เหมอื นครูเรฟ เอสควทิ ท่อี ยใู่ นวฒั นธรรมทแี่ สดงออกตอ่ สงั คมอยา่ งชดั เจนตรงไปตรงมาได้ แตค่ รไู ทยมกั จะสงบเสงยี่ มดงั นนั้ ผมจงึ เชอ่ื วา่ ครไู ทยทกุ คน หากไดอ้ า่ นหนงั สอื เลม่ นอี้ ยา่ งเขา้ ถงึ อารมณ์ของครูเรฟ เอสควิท จะได้ประโยชน์มหาศาลท่ีจะพัฒนาตนเองหรืออย่างนอ้ ยกเ็ กดิ ความรสู้ กึ ภาคภมู ใิ จในความเปน็ ครมู ากยงิ่ ขน้ึ และหากจะไดม้ กี ารยกย่องส่งเสริมครูดีๆ พร้อมส่ือสารสาระของการปฏิบัติหรือถอดบทเรียนเสนอต่อสาธารณะให้มากข้ึน ย่อมมีกรณีศึกษาดีๆ เกิดขึ้นในประเทศของเรา เชน่ เดยี วกับครเู รฟ เอสควทิ ไดเ้ หมือนกัน เม่ือน้นั คณุ ภาพของคนไทยกจ็ ะมมี าตรฐานสูงขนึ้ อกี ในฐานะทผี่ มเคยเปน็ ผบู้ รหิ ารโรงเรยี นมานาน จงึ พอจะเปรยี บเทยี บสภาพปัญหาการศกึ ษาไทยกับปญั หาทคี่ รูเรฟ เอสควิทมองการจัดการศึกษาในเมืองของเขาวา่ คลา้ ยกับในยคุ สมัยนมี้ าก ดังทคี่ รูเรฟ เอสควิท กล่าววา่“ผมมกั เตอื นนกั เรยี นของผมเสมอวา่ ค�ำ ถามทสี่ �ำ คญั ทส่ี ดุ ของชวี ติ ไมม่ ใี นแบบทดสอบมาตรฐาน ไมม่ ใี ครถามเดก็ ๆ ถึงเรอ่ื งบคุ ลิกภาพ ความซอื่ สตั ย์ ศีลธรรม หรอื ความเมตตากรณุ าในจติ วิญญาณ... ทำ�ไมเราจึงมองไมเ่ หน็ ความส�ำ คญั ของมนั อาจเปน็ เพราะการท�ำ คะแนนสอบเพม่ิ ขนึ้ อกี นดิ หนอ่ ยนน้ั งา่ ยสว่ นการสอนเรือ่ งเกียรติยศและจรยิ ธรรมไม่ใชภ่ ารกิจทงี่ า่ ยเลย แตห่ ากเราต้องการสร้างเด็กท่ีไม่ธรรมดา เราต้องมีเรื่องน้ีอยู่ในมุมมองของเราเสมอ”วรรคทองวรรคนี้ทำ�ให้ผมซาบซ้ึงมากโดยเฉพาะในปัจจุบันที่การศึกษาไทยก�ำ ลังตระหนกกบั ผลคะแนน O-net และผลประเมนิ PISA (Programmefor International Student Assessment) ท่ตี กตำ่�สุดขดี หนังสือเรือ่ งครูนอกกรอบกับห้องเรียนนอกแบบ เล่มน้ีจึงมีมูลค่าน่าอ่านเพ่ิมอีกสำ�หรับครูไทยและนักการศึกษาไทยทุกท่าน หากโรงเรียนใด สามารถตอบเจตนารมณข์ องการจัดการเรยี นการสอนแบบครเู รฟ เอสควทิ ได้ ผมเชอื่ วา่โรงเรียนของทา่ นจะเป็น โรงเรียนดแี บบจีรงั และดังอยา่ งต่อเนอื่ ง แน่นอนแทนทจี่ ะสอนเพอื่ สอบเป็นสงิ่ สำ�คัญประการเดียว ความจริงเรื่องราวของครูเรฟ เอสควิทน้ี ผมอยากรู้เพ่ิมเติมมาตง้ั แตอ่ า่ นหนงั สอื “ครเู พอื่ ศษิ ย”์ ของศาสตราจารย์ นายแพทยว์ จิ ารณ์ พานชิที่ท่านกรุณามอบหนังสือ พร้อมลายเซ็นมอบไว้ให้ด้วยมือของท่านเองกับผมแล้ว แต่ความที่ผมมีข้อจำ�กัดในการทำ�ความเข้าใจจากหนังสือท่ีเป็นต้น

ฉบับภาษาอังกฤษ จึงช่ืนชอบเท่าท่ีคุณหมอสรุปประเด็นไว้ให้อ่านในหนังสือ “ครูเพื่อศษิ ย”์ เทา่ นนั้ ซงึ่ กไ็ ดส้ าระดมี ากพอสมควรแลว้ แตก่ อ็ ยากไดร้ บั รมู้ ากขนึ้ อกี จนมาไดอ้ า่ นเรอ่ื งของครูเรฟ เอสควทิ ฉบับภาษาไทยท่ี ส�ำ นกั งานสง่ เสริมสงั คมแหง่ การเรียนรแู้ ละคุณภาพเยาวชน (สสค.) โดยคุณหมอสุภกร บวั สาย ไดด้ ำ�รใิ หจ้ ัดทำ�ขึ้น และคุณธันวธ์ ดิ าวงศป์ ระสงค์ ไดข้ อใหผ้ มไดอ้ ่านพร้อมใหค้ �ำ นิยมดว้ ย ซงึ่ ผมร้สู กึ ขอบคุณ สสค. ทที่ �ำ ใหผ้ มได้รบั ทราบเกียรตปิ ระวตั ิของครูเรฟ เอสควทิ รวมทง้ั “ศาสตร์ ศิลป์ เทคนิค ลลี าและจติวญิ ญาณ” ของ “ครูเพือ่ ศิษย”์ ตวั จริง ได้อรรถรสจากการอา่ นและเกดิ ความภาคภมู ิใจในอาชีพครูย่ิงขน้ึ ผมเช่อื ว่าหนงั สอื เลม่ น้จี ะชว่ ยให้ครไู ทยเกิดแรงบันดาลใจเพิ่มขนึ้ มคี วามมน่ั ใจปฏิบตั ภิ ารกิจตา่ งๆ ให้เป็นทห่ี วงั ของสังคมไทยไดอ้ ย่างมีพลังทเี ดียว เมื่อผมอ่านจนจบทั้งเล่มแล้ว ตอบได้เลยว่าได้อะไรๆ มากกว่าที่คิดไว้แต่แรกมาก ผมจึงคาดหวงั วา่ หากทา่ นท่เี ป็นครทู มี่ ศี ษิ ย์ หรอื พ่อแมข่ องลกู และแม้แตค่ นท่ัวไปในสงั คม จะได้อา่ นหนังสอื เล่มนี้ ก็จะได้อะไรๆ มากกว่าท่ีทา่ นคิดเช่นเดียวกัน โดยสว่ นที่ผมตอ้ งอ่านซำ้�ถงึ 3 รอบ กค็ ือ บทสง่ ท้าย (หลับให้สบาย) ผมจงึ อยากเชญิ ชวนครูทกุ คนไดอ้ า่ นจนครบทกุ บททกุ ตอนและทบทวนบทสง่ ทา้ ยอยา่ งพนิ จิ พจิ ารณา แลว้ กจ็ ะรวู้ า่ ท�ำ ไมครูเรฟ เอสควิท ถึงเป็น “ครูเพื่อศิษย์” ที่มีคนชื่นชมยกย่องและรับรางวัลต่างๆ ข้ามประเทศไดม้ ากมายเช่นน้ี เหนืออ่ืนใด หากใครๆ ไดอ้ ่านแล้วยอ่ มจะเห็น “คณุ คา่ ของคร”ูได้ไมย่ ากเลย นคร ตงั คะพภิ พ อดตี ผ้อู ำ�นวยการโรงเรยี น ผเู้ ชย่ี วชาญพิเศษ และทป่ี รกึ ษา สสค.

“ครูที่สังคมโหยหา” การน�ำ งานเขยี นท่ถี า่ ยทอดแนวคดิ หลกั การจดั การเรียนการสอนและประสบการณห์ ลากหลายรปู แบบ จากการสมั ผสั คลกุ คลกี บั เดก็ นกั เรยี นระดบั ประถมศกึ ษาเปน็ ระยะเวลาเกอื บสามสบิ ปขี อง คณุ ครเู รฟ เอสควทิ มาแปลเปน็ ภาษาไทยและจดั พิมพอ์ อกเผยแพร่ ไม่ใชเ่ พราะครเู รฟเป็นคณุ ครูที่เก่งที่สุดหรือเกง่ เกินคุณครคู นไทยอยา่ งมากมาย คณุ ครใู นเมอื งไทยทที่ มุ่ เททงั้ กายและใจเพอ่ื ลกู ศษิ ยต์ วั นอ้ ยๆ ไมต่ า่ งไปจากคณุ ครเู รฟ โดยเฉพาะในพน้ื ทชี่ นบทหา่ งไกล ทรุ กนั ดาร และตามแนวชายแดนนัน้ มอี ยไู่ มน่ ้อย เป็นเทียนเล่มเลก็ ทีส่ ่องแสงระยบิ ระยับมากกวา่ ท่ีจะโชตชิ ว่ งสวา่ งไสวใหเ้ หน็ ได้ชดั เจน เรามีท้ังคุณครูและผู้เสียสละอุทิศตน ที่แม้ไม่ได้สำ�เร็จวิชาชีพครูมาโดยตรง แตก่ ็ยอมเหนด็ เหนือ่ ย ทำ�หนา้ ที่ของ “ครูผใู้ ห้” ได้อย่างสมบรู ณ์ดว้ ยหวั ใจเกนิ ร้อย ซง่ึ ช่วยใหเ้ ดก็ ไทยผู้ดอ้ ยโอกาสในพนื้ ทต่ี ่างๆ ทน่ี ่าจะด้อยโอกาสกวา่ เดก็ ในโรงเรยี นของคณุ ครเู รฟดว้ ยซ�ำ้ ไดพ้ บแสงสวา่ งน�ำ ทางชวี ติอาจจะรบิ หรบี่ า้ ง สวา่ งไสว หรอื ตดิ ๆ ดบั ๆ บา้ ง กย็ งั ดกี วา่ ปลอ่ ยใหเ้ ดก็ เหลา่นน้ั ไมไ่ ดร้ ับโอกาสใดๆ เลย คุณครูเรฟโชคดีกว่าคุณครูคนไทยตรงท่ี แม้จะทำ�การสอนในโรงเรียนเล็กๆ แต่กเ็ ปน็ โรงเรยี นเล็กในเมืองใหญ่คอื ลอสแอนเจลสิ ท่อี ยใู่ นรัฐใหญ่มีผู้รู้จักแพร่หลายคือ แคลิฟอร์เนีย และอยู่ในประเทศที่ถือกันว่าเป็นมหาอ�ำ นาจอยา่ งสหรฐั อเมรกิ า ท�ำ ใหเ้ รอื่ งราวของครเู รฟสามารถเผยแพรไ่ ปไดแ้ ทบทกุ ประเทศทวั่ โลก คณุ ครเู รฟโชคดที อ่ี ยใู่ กลช้ ดิ กบั เทคโนโลยที นั สมยัชว่ ยใหก้ ารสบื คน้ หาแหลง่ ขอ้ มลู เพอื่ เสรมิ การเรยี นการสอนใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพและเกิดประสทิ ธิผลเปน็ ไปได้ง่าย กวา้ งไกล และคล่องตัว ทว่า โชคดีที่รายล้อมคุณครูเรฟอยู่จะไม่มีประโยชน์กับคุณครูเรฟการจัดการเรียนการสอน เด็กๆ หรอื พอ่ แม่ของเด็กๆ แมแ้ ตน่ อ้ ย หากคุณครูเรฟ ไม่ได้ท�ำ หนา้ ทค่ี รดู ้วยหัวใจของ “ครผู ูใ้ ห”้ ท่ีแท้ คุณครูเรฟเป็นตัวอย่างของครูชาวอเมริกันคนหน่ึงท่ีพยายามหาทางออกใหก้ ับตวั เอง ก้าวขา้ มปัญหา ความขัดแย้งความแตกตา่ งในหลายๆเรื่องไปใหไ้ ด้ ดว้ ยความอ่อนน้อมถอ่ มตน อดทน กระตอื รอื ร้นท่ีจะเรียนรู้

และพยายามแสวงหาวิธีการใหม่ๆ มาพัฒนาปรับปรุงการสอนตลอดเวลาเพอ่ื ท�ำ หนา้ ทขี่ องครผู ใู้ หว้ ชิ าความรทู้ ด่ี แี ละเหมาะสมทสี่ ดุ แกล่ กู ศษิ ยต์ วั นอ้ ยๆในความรับผิดชอบ มีเด็กๆ เป็นศูนย์กลางของการจัดการเรียนการสอนในแต่ละปีโดยไม่ยึดติดกับรูปแบบหรือวิธีการจนเกินไป คุณครูเรฟหวังให้นักเรียนเรียนรู้ด้วยความเข้าใจ มคี วามสุขในการเรียน ผ่านพ้นชั้นประถมศึกษาปีท่ี 5 ได้อย่างมีพัฒนาการท้ังวิชาความรู้ อารมณ์ คุณธรรมและจริยธรรม เป็นการเตรียมความพร้อมสำ�หรับเด็กๆ ท่ีจะเติบโตต่อไปในวันขา้ งหนา้ อย่างมีคณุ ภาพ วิธีการท่ีคุณครูเรฟนำ�มาใช้กับเด็กนักเรียนในโรงเรียนประถมศกึ ษาโฮบาร์ต ไม่ใช่สูตรสำ�เร็จทจี่ ะนำ�มา ใช้กบั เดก็ ๆ ที่ไหนก็ได้ อย่าว่าแตป่ ระเทศไทยเลย แมใ้ นสหรฐั อเมรกิ าเองกค็ งไมส่ ามารถน�ำ ไปลอกแบบได้ทกุ อย่าง ทวา่ หากจะน�ำ แนวคดิ หรือวิธกี ารบางอย่างมาปรบั ใชใ้ หเ้ หมาะสมกบั สถานการณข์ องแตล่ ะคน กค็ งไม่ ใช่เรอื่ งยุง่ ยากจนเกนิ ไป ความสำ�เร็จในภารกิจหลากหลายของคุณครูเรฟที่ต้องใช้ความพยายาม ความอดทน และความกล้าหาญพชิ ติ ปญั หาอุปสรรคต่างๆอยู่ตลอดเวลา ความสำ�เร็จของลูกศิษย์ตัวน้อยท่ีสร้างความประทับใจและความช่นื ชมให้กับผู้อา่ น ไมใ่ ช่จดุ มุ่งหมายสำ�คญั ของการแปลหนงั สอื เลม่ นี้ ความมุ่งมน่ั เพียรพยายามของครคู นหนงึ่ ท่ีจะเข้าใจ เข้าถึง และพัฒนานักเรียนอย่างจริงจัง การให้ความสำ�คัญและยึดมั่นในหลักการที่ว่านักเรียนเป็นศูนย์กลางของการเรียนการสอนอย่างแท้จริง ต่างหาก ที่เป็นหัวใจของเร่ืองราวทงั้ หมด เมื่ออ่านหนังสือเล่มนี้จบ บางคนอาจมองว่าเป็นเรื่องเหลือเชื่อท้ังวิธีการและผลสำ�เร็จ แต่สำ�หรับบางคน โดยเฉพาะคุณครูหรือผู้ที่กำ�ลังท�ำ งานพฒั นาเดก็ และเยาวชนทง้ั หลายจะอา่ นหนงั สอื เลม่ นอ้ี ยา่ งสนกุ สนานมคี วามสขุ บงั เกิดแรงบันดาลใจ ในการแสวงหาแนวทางใหม่ๆ เพอื่ เด็กๆตอ่ ไปอยา่ งมคี วามหวงั และมกี �ำ ลงั ใจยงิ่ ขน้ึ เพราะมคี ณุ ครเู รฟเปน็ เพอื่ น เปน็ตัวอย่างของความส�ำ เร็จทใ่ี กล้ตวั การช่ืนชมยินดีและยกย่องคุณครูเรฟอย่างกว้างขวาง การรับมอบรางวัลและเขา้ พบบุคคลสำ�คญั จากนานาประเทศ เป็นสิง่ บง่ ชี้วา่ หลาย

ประเทศในสงั คมโลกปจั จบุ นั ตา่ งเรยี กรอ้ งโหยหา ครผู อู้ ทุ ศิ ตนเพอื่ เดก็ นกั เรยี นครูผูม้ จี ิตวญิ ญาณของความเปน็ ครูทแี่ ท้ มากเพียงไร ในมุมของนักการศึกษาและผู้บริหารการศึกษา ประสบการณ์การทำ�งานท่ีคุณครูเรฟนำ�มาถ่ายทอดบอกเล่าสู่ผู้อ่านอย่างตรงไปตรงมาใชภ้ าษาทเ่ี ขา้ ใจงา่ ย ท�ำ ใหม้ องเหน็ วา่ ปญั หาการบรหิ ารจดั การศกึ ษาเกดิ ขน้ึ กบัทุกประเทศ ไมว่ า่ จะเปน็ มหาอำ�นาจ ประเทศทพ่ี ฒั นาแลว้ หรอื ดอ้ ยพฒั นาก็ตาม ทศั นคตเิ กยี่ วกบั การ ศกึ ษาของรฐั ผบู้ รหิ ารการศึกษา ครผู ู้ปฏบิ ัติงาน พอ่ แมห่ รือครอบครวั มักขัดแย้งแตกต่างกนั บนเสน้ ทางสู่เป้าหมายที่คล้ายคลงึ กนั คือผลส�ำ เรจ็ ทางการศึกษาของเด็กๆ ครแู ละผบู้ รหิ ารการศกึ ษาสว่ นใหญย่ งั นยิ มทจี่ ะเปน็ ผกู้ �ำ หนดขน้ั ตอนวิธีการ และขดี วงใหก้ บั เดก็ เสีย เอง แทนท่ีจะใหเ้ ด็กๆ เป็นศนู ย์กลาง (หรือตวั แปรหลกั ) ของการจดั การศกึ ษา ซง่ึ แนน่ อนวา่ จะตอ้ งมกี ารปรบั เปลยี่ นไปตามความเหมาะสมของเด็กและปัจจยั แวดล้อม บางที อาจเพราะเรายดึ ถือรูปแบบการเรียนการสอนท่ีจัดไว้เป็นสูตรสำ�เร็จ และหวังผลทางการศึกษาจากคะแนนในการสอบเป็นเป้าหมายหลักมากกว่าหวังให้เด็กได้เรียนรู้อย่างรู้จรงิ ตามหลักสตู ร ถ้าเปรียบเป็นอาหาร คนจำ�นวนมากก็ชมชอบอาหารปรุงสำ�เร็จหรอื มีสตู รพร้อมปรงุ เพราะง่ายและไมย่ ุ่งยาก ไมต่ อ้ งลองผิดลองถกู กไ็ ด้อาหารทอี่ ร่อยถกู ใจตามต้องการ แตเ่ ดก็ ๆ ไม่ใช่อาหาร องค์ประกอบในชีวติและสงิ่ แวดลอ้ มของเดก็ มคี วามแตกตา่ งหลากหลาย การก�ำ หนดรปู แบบหรอืพยายามปนั้ แตง่ เดก็ ๆ ใหเ้ ปน็ อยา่ งทผี่ ใู้ หญต่ อ้ งการโดยปราศจากความเขา้ ใจหรือความตอ้ งการของเดก็ เอง อาจส่งผลรา้ ยมากกวา่ ผลดี หวงั เปน็ อยา่ งยง่ิ วา่ คณุ ครทู งั้ หลายไมเ่ ฉพาะในระดบั ประถมศกึ ษานักการศึกษา และผูบ้ ริหารสถาน ศึกษาของไทย จะมีโอกาสอา่ น ครูนอกกรอบกับหอ้ งเรียนนอกต�ำ รา ของคุณครเู รฟ เอสควทิ เลม่ น้ี ไม่ใช่เพราะคุณครูคนไทยไม่มีความสามารถหรือระบบการศึกษาไทยล้มเหลว แต่เพ่ือการเรียนรู้กระบวนการคิดที่น่าสนใจผ่านประสบการณ์ของครูคนหนึ่งซ่ึงไม่เคยหยุดน่ิงท่ีจะเรียนรู้ เว็บไซต์และแหล่งข้อมูลต่างๆ ท่ีคุณครูเรฟระบุไว้เป็นการแบ่งปันข้อมูลเบื้องต้นทผี่ สู้ นใจอาจต่อยอด คน้ หาขอ้ มลู ใหม่และน�ำ

มาปรับเปลี่ยนใช้เพื่อประโยชน์ในการพัฒนาการศึกษาระดับต่างๆ อย่างมีประสทิ ธิภาพได้อีกมากมาย ในความคิดเหน็ สว่ นตัว หนังสอื เล่มน้ีมีความเหมาะสมอย่างยงิ่ ที่จะเป็นหนงั สืออา่ นนอกเวลา ส�ำ หรับนสิ ิตนักศกึ ษาทกี่ ำ�ลงั ศกึ ษาอยใู่ นสาขาวชิ าทเ่ี กยี่ วขอ้ งกบั การบรหิ ารจดั การศกึ ษาและการเรยี นการสอน เพอ่ื กระตนุ้และสรา้ งแรงจงู ใจใหก้ บั นกั การศกึ ษาหรอื คณุ ครรู นุ่ ใหม่ ทจี่ ะกา้ วเขา้ มามสี ว่ นส�ำ คญั ต่อการศกึ ษาของชาตติ ่อไปในอนาคต ขอขอบคุณ สำ�นักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชนหรอื สคส. ทส่ี รรหาเร่ืองราวดีๆ เชน่ น้ี มาแปลและจัดพมิ พ์เปน็ รูปเลม่ ท่ีน่าอา่ น โดยใชภ้ าษาที่กระชับ เขา้ ใจง่าย รักษาลีลาการเขียนอยา่ งตรงไปตรงมาของคุณครูเรฟ เอสควทิ ไวเ้ ป็นอยา่ งดี ขอแสดงความยนิ ดีกับทุกคน ทกุ ฝ่าย ทม่ี ีสว่ นเก่ียวขอ้ งใหก้ ารจดัพิมพ์หนังสือเล่มน้ีเสร็จสมบูรณ์ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะเป็นหนังสือท่ีก่อให้เกดิ ประโยชนต์ ่อการพัฒนาบุคลากรทางการศึกษา และกระบวนการจดั การศึกษาของไทย สมดงั เจตนารมณข์ องคณะผจู้ ัดทำ� ศริวิการ์ เมฆธวชั ชัยกลุ อดีตรองปลดั กระทรวงศึกษาธิการและทป่ี รึกษา สสค.

“สอนเปน็ เหน็ ผล คนยกยอ่ ง” สำ�นักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน หรือ สสค.เหน็ ความส�ำ คญั ของการพฒั นากระบวนการเรยี นรอู้ นั มคี รเู ปน็ ผทู้ ม่ี บี ทบาทส�ำ คญั ทสี่ ดุสสค. จงึ ไดจ้ ดั แปลหนงั สอื เรอื่ ง Teach Like Your Hair’s On Fire หรอื ในชอ่ื ภาษาไทยวา่ ครนู อกกรอบกบั หอ้ งเรยี นนอกแบบ หนงั สอื เลม่ นเ้ี ขยี นโดยประสบการณจ์ รงิของครู Rafe Esquith ทไี่ ดร้ บั ความช่นื ชมอยา่ งกว้างขวางว่าเปน็ ครทู ุ่มเทชวี ติ เพือ่พฒั นาความรแู้ ละจรยิ วตั รของศษิ ยข์ องทา่ นรนุ่ แลว้ รนุ่ เลา่ ตอ่ เนอื่ งมานานกวา่ 27 ปีและตอ่ มาทา่ นไดเ้ รยี บเรยี งชดุ ความรจู้ ากผลปฏบิ ตั ขิ องทา่ นออกมาเปน็ หนงั สอื อยา่ งนอ้ ยสามเลม่ โดยเลม่ ท่สี สค. จดั แปลนไ้ี ด้รบั ความนิยมจากผอู้ ่านเปน็ อย่างมาก คุณลักษณะของครู Rafe Esquith น่าจะสอดคล้องกับแนวคิด “สอนเป็น เห็นผล คนยกย่อง” อันเป็นคุณลักษณะของ “ครูสอนดี” ที่สสค. ได้เชญิ ชวนให้สังคมมีสว่ นรว่ มกันคัดเลือกครูไทยในชมุ ชนท้องถ่ินทั่วประเทศในปี 2554 ทา่ นผู้อา่ นสามารถเลอื กชดุ ความรขู้ องผปู้ ระพนั ธเ์ พอื่ น�ำ ไปใชป้ ระโยชนไ์ ดต้ ามวจิ ารณญาณ สสค. ขอขอบคุณ ครวู รากรณ์ สามโกเศศ และครูวจิ ารณ์ พานิช ผู้ท่ีแนะนำ�หนังสือวิเศษเล่มนี้สำ�หรับเผยแพร่ โดยเฉพาะครูวิจารณ์เป็นท่านแรกท่ีได้เขียนตีความเรื่องราวของครู Rafe ตลอดจนชักชวนให้ผู้อ่านหนังสือเล่มน้ีได้อ่านแบบ “ตคี วาม” ดงั ตวั อยา่ งทที่ า่ นผทู้ รงคณุ วฒุ อิ กี หลายทา่ นไดก้ รณุ ารว่ มอา่ นตคี วามในโอกาสพิมพ์ครง้ั แรกน้ี ขอขอบคุณ ครู Rafe Esquith และสำ�นกั พิมพ์ Penguin ทอี่ นุญาตนำ�หนังสือเล่มน้ีมาแปลเป็นภาษาไทยและเผยแพร่หนังสือเล่มน้ีสู่สังคมวงกว้าง รวมถึงของคุณกรรณิการ์ พรมเสาร์ ผแู้ ปล และคุณปรยี ารัตน์ โล่ห์วิสุทธิ์ มาอินทร์บรรณาธกิ าร และคณุ ธนั ว์ธิดา วงศ์ประสงค์ ผอู้ ย่เู บอ้ื งหลงั การบริหารจดั การทุกข้นั ตอน สสค. หวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือ ครูนอกกรอบกับห้องเรียนนอกแบบเล่มน้ีจะมีส่วนในการจุดประกายแนวคิด และพัฒนาการเรียนการสอนของคุณครูของทกุ ๆ ทา่ นต่อไป ตลอดจนชกั ชวนให้ผู้อ่านหนงั สือเลม่ น้ไี ด้อ่านแบบ “ตีความ”ดังตัวอย่างท่ีท่านผู้ทรงคุณวุฒิอีกหลายท่านได้กรุณาร่วมอ่านตีความในโอกาสพิมพ์ครั้งแรกนด้ี ังตัวอยา่ ง..... สภุ กร บัวสาย ผ้จู ดั การ ส�ำ นักงานสง่ เสริมสงั คมแหง่ การเรยี นรู้และคณุ ภาพเยาวชน

Dear Friends in Thailand I might be the world’s luckiest teacher. The President of the UnitedStates, Queen Elizabeth II, the Dalai Lama, and celebrities all over the worldhave honored me. My three books have been studied by over a million readers. However, I am most proud of still being an actual classroomteacher. I am about to begin my 29th year at Hobart Elementary School inLos Angeles, and have no plans to go anywhere else. As a United States citizen living near Hollywood, it is impossiblenot to notice the many movies made about teachers. These films are rarelyaccurate, relating stories of amazing people who save every child. Someone has to tell the truth. Teaching is a very difficult job. Realteachers fall flat on their faces all the time despite their best efforts. I failmore often than succeed. But I never surrender. We must be the peoplewe want the children to be. If we give up, we do not have the right totell a child to keep trying. I continue to teach every day, and try to set anexample for my students. I am currently sitting in Room 352 in a small hotel where mystudents and I are on the road visiting a Shakespeare Festival. The childrenspent the morning reading, and now are spending the afternoon playingbaseball, swimming, and relaxing. Tonight we will sit under the stars to watcha performance of Julius Caesar at a place called the Oregon ShakespeareFestival. At Hobart Elementary School in Los Angeles very few of the kidsfind success. Only 30% of the students even finish high school, and almostnone of them complete college. Poverty, racism, and an apathetic societyoften defeat them before they ever have a chance to get started. My students,however, attend the finest universities in the world and finish what they start. In this book I have tried to share some of the things I havefound successful in working with these wonderful young people. However,every teacher is different. Our situations are not the same, and we all havedifferent philosophies. But I know this much is true. We want the kids to commit toeducation. Then we as teachers have to commit to educating. I am never

leaving the classroom, and the kids know it. Perhaps you will find someideas in this book that you can use. We teachers cannot make children smarter or better. But we canopen doors to create opportunities for students. We can show them ways toimprove their lives, and give them the tools to get to places they choose to go. When you have bad days, and we all have them, I hope some ofthe ideas here help you remember that this is a very long journey. If wecan present a consistent message of joy, hard work, and kindness, our kidscan reach heights that were once considered unattainable. We must remember that in our test-obsessed world, the realmeasure of our work is not some exam we give at the end of the year, butto see where our kids are ten years after they have left our classrooms. Weneed to teach skills that the kids will not simply use in our schools but forthe rest of their lives. This preface must be kept short. The sun is going down. In a fewminutes, the children will gather to watch a play. They will learn about language.They will also learn how to conduct themselves in a theater, because theyare considerate of other people. The students will plan their meals carefullyin order to feel healthy as they watch the show. These kids will go to sleepright after the play in order to prepare for tomorrow’s activities. Some kidswill do better than others. But all will get an opportunity to learn tonight.When they don’t, I will be there for them tomorrow to help them to learnfrom their mistakes. We can always improve. We are never done. It is exciting to knowthat my next twenty-eight years in the classroom will be even better thanmy first twenty-eight. Let us all try to grow and be even more effective teachers. Thechildren are watching us. They will follow our lead. Your students are lucky to have you. Let us all continue to bethe best leaders we can be. Rafe Esquith July 2011

ถึงเพ่อื นๆ ครูในประเทศไทย ผมน่าจะเป็นครูที่โชคดีที่สุดในโลก เพราะได้รับเกียรติอย่างสูงจากประธานาธิบดีสหรัฐฯ สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบทที่ 2องคท์ ะไลลามะ และคนที่มชี ื่อเสยี งทัว่ โลก ส่วนหนงั สือของผมท้ังสามเล่มกม็ ีผูอ้ ่านมากกวา่ ล้านคน ถึงอย่างนน้ั สง่ิ ที่ผมภาคภมู ใิ จมากทีส่ ุด คือ การที่ผมยังเปน็ครปู ระจ�ำ ชน้ั ทส่ี อนหนงั สอื อยา่ งจรงิ จงั ผมก�ำ ลงั จะเรมิ่ ปที ่ี 29 ของการสอนหนังสือที่โรงเรียนประถมโฮบาร์ตในลอสแอนเจลีส แล้วผมก็ไม่มีแผนท่จี ะจากทน่ี ่ไี ปท่ีอน่ื ดว้ ย ในฐานะพลเมืองสหรฐั ฯ ทอี่ าศัยอยใู่ กล้ๆ ฮอลลีวูด คงเปน็ไปไม่ได้ถ้าผมจะไม่รู้ไม่เห็นภาพยนตร์เกี่ยวกับครูที่ฮอลลีวูดสร้างเลยภาพยนตรท์ ีเ่ ล่าถงึ แตเ่ รอื่ งราวของครูเทวดาทช่ี ่วยเด็กได้ทุกคน พวกน้ีไม่ไดม้ ีอะไรใกลเ้ คียงความจรงิ เลย ต้องมีใครสักคนที่พูดความจริงบ้าง การสอนเป็นงานท่ียากลำ�บาก ครูทต่ี ัง้ ใจสอนอย่างจรงิ จังต้องหงายเกง๋ ไมเ่ ปน็ ท่าอย่เู สมอทงั้ ๆที่พยายามอย่างดีท่ีสุด ตัวผมเองล้มเหลวบ่อยกว่าประสบความสำ�เร็จเสียอีก แต่ผมไม่ยอมแพ้ เราตอ้ งเป็นอย่างที่เราอยากใหเ้ ดก็ ๆ ของเราเปน็ ถา้ เรายอมแพ้ เรากไ็ มม่ สี ทิ ธจิ์ ะบอกใหเ้ ดก็ พยายามตอ่ ไป ผมยงั คงสอนอยทู่ กุ วนั และพยายามท�ำ ตวั เปน็ แบบอยา่ งทด่ี ใี หแ้ กน่ กั เรยี นของผม ขณะน้ผี มกำ�ลังน่งั อยใู่ นหอ้ ง 352 ของโรงแรมเลก็ ๆ แห่งหนึง่ระหว่างการเดินทางไปชมงานแสดงละครของเชกสเปียร์กับนักเรียนของผม เด็กๆ ใชเ้ วลาชว่ งเช้าอ่านหนังสือ และตอนนซ้ี ึ่งเปน็ เวลาบา่ ยพวกเขากำ�ลงั เล่นเบสบอล ว่ายน้�ำ และพกั ผ่อน คนื นีพ้ วกเราจะนัง่ ชมการแสดงเร่อื ง Julius Caesar ทโ่ี อเรกอนเชกสเปยี ร์เฟสติวัลดว้ ยกนัท่ามกลางแสงดาว เด็กโรงเรียนประถมโฮบาร์ตท่ีประสบความสำ�เร็จในชีวิตมีอยู่น้อยมาก เพียงร้อยละ 30 เท่านั้นที่เรียนจนจบชั้นมัธยมปลายและแทบจะไม่มีใครเรียนจบมหาวิทยาลัยเลย บ่อยครั้งที่ความยากจนการเหยยี ดเชอ้ื ชาติ และสงั คมแบบตา่ งคนตา่ งอยู่ ท�ำ ใหเ้ ดก็ เหลา่ นต้ี อ้ ง

พา่ ยแพเ้ สยี กอ่ นทจี่ ะมโี อกาสเรมิ่ ตน้ เสยี ดว้ ยซ�้ำ แตล่ กู ศษิ ยข์ องผมไดเ้ ขา้เรียนในมหาวทิ ยาลัยช้นั น�ำ ของโลกและสามารถเรยี นจนจบ ผมได้พยายามแบง่ ปนั สง่ิ ทผี่ มพบว่าใช้ได้ผลดกี บั เด็กๆ ทแ่ี สนมหศั จรรยเ์ หลา่ นไี้ วใ้ นหนงั สอื เลม่ น้ี อยา่ งไรกต็ าม ครแู ตล่ ะคนกต็ า่ งกนัไป สภาพการณข์ องเราไม่เหมอื นกนั และเรามีปรชั ญาที่ต่างกัน แต่ส่ิงหน่ึงท่ีผมรู้ว่าเป็นความจริงแท้แน่นอนคือ เมื่อเราตอ้ งการใหเ้ ดก็ ๆ ทมุ่ เทกบั การเรยี น เราในฐานะครตู อ้ งทมุ่ เทกบั การสอนด้วย ผมจะไม่ทิ้งหอ้ งเรียนอย่างเด็ดขาดและพวกเด็กๆ กร็ ู้ บางทอี าจมีแนวคดิ บางอย่างจากหนังสอื เลม่ นที้ คี่ ุณสามารถน�ำ ไปใชไ้ ด้ พวกเราท่ีเป็นครูอาจไม่สามารถทำ�ให้เด็กๆ เก่งข้ึนหรือดีข้ึนแต่เราสามารถเปดิ ประตแู หง่ โอกาสใหน้ ักเรียนของเราได้ เราแสดงให้พวกเขาเห็นวิธีการท่ีจะปรับปรุงชีวิตดีข้ึน และมอบเคร่ืองมือให้พวกเขากรยุ ทางไปสทู่ ีท่ ี่พวกเขาเลอื กจะไป เม่ือเราตอ้ งเจอกบั วันทเ่ี ลวรา้ ย ซง่ึ พวกเราตอ้ งเจอด้วยกันทง้ันนั้ ผมหวงั ว่าข้อคดิ บางอยา่ งในหนังสือเลม่ นี้จะชว่ ยเตอื นใหค้ ณุ ระลกึได้ว่านี่คือการเดินทางที่ยาวนาน หากเราสามารถสื่อให้เด็กๆ รับรู้ถึงความปลี้มปิติ ความอุตสาหะ และความเมตตาอย่างสม่ำ�เสมอแล้วเดก็ ๆ ของเรากจ็ ะสามารถกา้ วไปไกลอยา่ งทพ่ี วกเขาไมเ่ คยคดิ วา่ จะไปถงึ เราต้องจำ�ไวว้ า่ ในโลกท่ีถกู ครอบงำ�ดว้ ยการทดสอบนี้ เคร่ืองช้ีวดั ผลงานของเราไมไ่ ดอ้ ยทู่ ข่ี อ้ สอบตอนปลายปี แตอ่ ยทู่ กี่ ารไดเ้ หน็ วา่ สบิปีหลังจากจบจากห้องของเราไปแล้ว เด็กของเราไปไดไ้ กลเพียงใด เราจำ�เปน็ ตอ้ งสอนทักษะทเ่ี ดก็ ๆ ไม่เพยี งแต่จะใช้ภายในห้องเรียนเท่านนั้แต่ยังสามารถใช้ไดช้ วั่ ชวี ติ ผมคงตอ้ งเขยี นค�ำ น�ำ นเี้ พยี งสน้ั ๆ พระอาทติ ยก์ �ำ ลงั จะตก และอกี ไมน่ าน เดก็ ๆ กจ็ ะไปชมการแสดงละครกนั พวกเขาจะไดเ้ รยี นรเู้ กยี่ วกบั ภาษา และยงั จะเรยี นรมู้ ารยาทในโรงละคร เพราะพวกเขารจู้ กั ค�ำ นงึถงึ คนอนื่ ๆ เดก็ ๆ จะวางแผนการรบั ประทานอาหารอยา่ งรอบคอบ เพอ่ืจะไดด้ ลู ะครไดอ้ ยา่ งสนุกสนานโดยไมเ่ จ็บปว่ ยเสยี กอ่ น หลงั การแสดงจบ พวกเขาจะเข้านอนทนั ทเี พ่ือจะได้พร้อมสำ�หรบั กิจกรรมในวันพร่งุนี้ เด็กบางคนอาจไปได้ไกลกวา่ คนอื่น แต่คนื นท้ี กุ คนจะไดโ้ อกาสเรยี น

รู้เหมอื นกนั หมด ถา้ เดก็ ๆ พลาดอะไรไป พรงุ่ นผ้ี มกจ็ ะอยกู่ บั พวกเขาเพือ่ ช่วยใหพ้ วกเขาเรียนรจู้ ากขอ้ ผดิ พลาดนั้น เราปรบั ปรงุ ตวั เองให้ดีขน้ึ ไดเ้ สมอ ไมม่ วี ันจบสิ้น ผมร้สู ึกตนื่เตน้ เมื่อคดิ ว่าเวลาของผมในชน้ั เรียนอกี 28 ปีข้างหนา้ จะดยี งิ่ ไปกวา่เวลา 28 ปที ี่ผ่านมาแล้ว ขอใหพ้ วกเราทกุ คนพยายามทจี่ ะพฒั นาและเปน็ ครทู ด่ี ยี งิ่ ๆ ขนึ้พวกเดก็ ๆ จบั ตาดูพวกเราอยู่ พวกเขาจะท�ำ ตามอย่างเรา นักเรยี นของคุณโชคดีท่มี ีครูอย่างคุณ ขอใหเ้ ราทุกคนมุ่งหนา้เป็นแบบอยา่ งทดี่ ที ี่สุดเท่าทจ่ี ะสามารถท�ำ ไดต้ ่อไป เรฟ เอสควทิ กรกฎาคม 2011



แด่คณะละครเชกสเปยี ร์แหง่ โฮบาร์ต ครทู ี่ดที ี่สดุ ของผม... และบารบ์ ารา

สารบญั 35 ไฟในหอ้ งเรยี น ไมม่ ีทไี่ หนเหมือนบ้าน ห้อง 56 แหล่งพักพิงที่อบอ่นุ ของเด็กๆ 43 ยอมรบั ความจริงกนั เถอะ วิธกี าร57 2 1ไปใหถ้ งึ ระดบั 6 แนวคิดเพอ่ื เสรมิ พัฒนาการของเด็ก 77 อ่านเพ่อื ชวี ติ 3การเขียน 11977 4คณิตคิดสนุก 129 5เราจะไมถ่ กู หลอกอีก 145 6โลกนี้แสนมหศั จรรย์ 159 87ลองผิดลองถูก

171 คนรักศลิ ปะ 189 9โค้ช ขอผมเลน่ ดว้ ยคน 201 1011เศรษฐศาสตร์ในหอ้ งเรียนลกู บา้ ไมจ่ ำ�กัดชา่ งแม่งตอร์ปิโด! เดนิ หนา้ เตม็ พิกัด! 213 คิดดว้ ยตวั เอง 229 12ฮโี รในภาพยนตร์ 245 13ทอ่ งโลก 265 14ก็แค่ร็อกแอนด์โรล (แตผ่ มชอบ) 279 15Do They Know It’s Christmas? 287 17 16พลังเชกสเปยี ร์305 หลบั ให้สบาย



ไฟในหอ้ งเรยี น ผมมคี วามรสู้ กึ แปลกๆ ทเี่ ขยี นหนงั สอื เลม่ นี้ ผมรตู้ วั เองวา่ ผมไมใ่ ชย่ อดมนุษย์ ซึง่ เปน็ เรอื่ งทเ่ี จ็บปวด ผมท�ำ งานเหมือนกันกับครทู ่ีทุม่ เทอีกเป็นพนั ๆ ทพ่ี ยายามท�ำ ให้อะไรๆ ดขี น้ึ และก็เหมอื นครูแทๆ้ทงั้ หลาย ผมลม้ เหลวมาโดยตลอด ผมนอนไมห่ ลบั ตสี องตสี ามกย็ งั เฝา้แตห่ ว่ งกงั วลถงึ เดก็ คนทผี่ มเขา้ ไมถ่ งึ การเปน็ ครกู เ็ จบ็ ปวดไดเ้ หมอื นกนั เกอื บ 25 ปี ท่ีผมใช้เวลาส่วนใหญใ่ นหอ้ งเรยี นเล็กๆ ท่มี ีนำ้�รว่ั ซึมกลางนครลอสแอนเจลีส อาศัยความสามารถพเิ ศษนดิ หนอ่ ย แต่ไดโ้ ชคชว่ ยอยา่ งมาก ผมจงึ โชคดที ง่ี านของผมไดร้ บั การยอมรบั ไมม่ แี ม้สักวันท่ีผมจะไม่รู้สึกตน้ื ตนั กับความสนใจที่ไดร้ ับ ผมไมเ่ ชอ่ื วา่ จะมหี นงั สอื เลม่ ไหนสามารถบอกเลา่ เรอ่ื งราวของคณะละครเชกสเปยี ร์แห่งโฮบาร์ตไดอ้ ยา่ งครบถ้วน อยา่ งไรกด็ ี ส่ิงหนึ่ง 35ไฟในห้องเรยี น

ท่ีผมสามารถทำ�ได้แน่ๆ คอื แบ่งปันเรอ่ื งราวท่ผี มไดเ้ รยี นรู้ในชว่ งหลาย ปมี าน้ี ซ่ึงช่วยใหผ้ มเติบโตขึ้นในฐานะทเ่ี ป็นครู เป็นพ่อ และเป็นคนๆ หนงึ่ เกอื บ 12 ชวั่ โมงตอ่ วนั 6 วนั ตอ่ สปั ดาห์ 48 สปั ดาหต์ อ่ ปี นกั เรยี น เกรด 5 ของผมและตวั ผมเบยี ดเสยี ดกนั อยใู่ นหอ้ งเรยี นแคบๆ จมดงิ่ อยู่ ในโลกของเชกสเปียร์ พีชคณติ และ รอ็ กแอนดโ์ รล ส่วนเวลาท่ีเหลือ ของปี เดก็ ๆ กบั ผมอยกู่ บั การเดนิ ทาง ขณะทภ่ี รรยาผมมองวา่ ผมเพ้ียน เพอื่ นสนทิ ผมยิ่งไม่ใหก้ �ำ ลงั ใจกนั เลย อยา่ งเกรงใจที่สดุ ก็ตราหน้าว่าผม เพ้อฝัน ทห่ี นกั กว่านน้ั ก็วา่ ผมวิกลจริตไปเลย ผมไม่ได้อ้างว่าผมรู้คำ�ตอบทุกอย่าง หลายต่อหลายหนท่ีผม รู้สึกว่ามีเด็กที่ผมเข้าไม่ถึงมากกว่าเด็กท่ีผมเข้าถึง ผมเขียนหนังสือ เลม่ นเ้ี พียงเพ่อื แลกเปลยี่ นความคิดบางอยา่ งทผ่ี มเห็นว่าเปน็ ประโยชน์ บางเร่ืองเป็นแค่สามัญสำ�นึกธรรมดา บางเร่ืองก็ต้องใช้ลูกบ้าหน่อย แต่ความบ้านี้ก็ต้องรู้จักบ้าให้เป็น ผมหวังว่าจะมีพ่อแม่และครูบางคน เห็นดว้ ยวา่ วฒั นธรรมของเรามันหายนะ ในโลกทเี่ ห็นนักกีฬาและป๊อป สตารส์ �ำ คญั กวา่ นกั วจิ ยั ทางวทิ ยาศาสตรแ์ ละนกั ผจญเพลงิ จงึ แทบเปน็ ไปไม่ได้เลยที่จะสรา้ งคนท่มี คี วามเมตตาและเฉลียวฉลาดขน้ึ มา แตถ่ ึง อย่างนั้น เรากไ็ ด้สร้างโลกท่แี ตกตา่ งขึ้นแลว้ ในหอ้ ง 56 เปน็ โลกท่ีให้ ความส�ำ คญั กบั บคุ ลกิ ภาพ เคารพการทมุ่ เท ใหค้ า่ กบั ความออ่ นนอ้ มถอ่ ม ตน และสนบั สนนุ ผอู้ น่ื โดยปราศจากเงอ่ื นไข บางทเี มอื่ พอ่ แมแ่ ละครไู ด้ เหน็ ตรงน้ี และตระหนกั วา่ นกั เรยี นของผมและตวั ผมไมไ่ ดม้ อี ะไรพเิ ศษ พวกเขาอาจไดค้ วามคิดบางอยา่ งและมกี ำ�ลังใจมากข้นึ ผมเศร้าใจเวลาที่เห็นครูดีๆ และพ่อแม่จำ�นวนไม่น้อยยอม จำ�นนต่อพลังบางอย่างท่ีบั่นทอนศักยภาพท่ีจะพัฒนาความเป็นเลิศ ของเด็กๆ มีปีศาจอยู่ทุกหนทุกแห่ง คนท่ีห่วงใยอย่างแท้จริงมักรู้สึก พา่ ยแพต้ อ่ ความเฉอ่ื ยเนอื ยหรอื ไรป้ ระสทิ ธภิ าพของผบู้ รหิ ารและนกั การ เมอื ง ความคาดหวังทมี่ ตี ่อเด็กๆ มักจะต่ำ�จนน่าใจหาย การเหยียดผวิ ความยากจน และความโง่เขลาครอบงำ�ไปท่ัวทั้งโรงเรียน ย่ิงมาเจอ นักเรียนท่ีไม่สำ�นึกบุญคุณด้วยแล้ว ต่อให้คนใจจืดใจดำ�ในวิชาชีพครู หรือคนที่มจี ติ ใจแขง็ แกรง่ ที่สุดก็อาจถอดใจได้ ความพา่ ยแพ้แต่ละครัง้ มักหมายความว่าศักยภาพท่แี ทจ้ รงิ ของเด็กจะไม่ไดร้ บั การพฒั นา36 ครนู อกกรอบ กับ หอ้ งเรียนนอกแบบ

ผมโชคดีท่ีประสบกับเหตุการณ์ที่หัวเราะไม่ออกครั้งหนึ่งในห้องเรียน ที่เรียกได้ว่าเป็นแสงไฟส่องทางให้ผมออกจากความมืดตรงตามตัวอักษรเลย หลายปีมาแล้ว ความรสู้ ึกเหนด็ เหนือ่ ยและคบั ขอ้ งใจทำ�ให้ผมใช้เวลา 2-3 สัปดาหแ์ สวงหาจิตวิญญาณตนเองและท�ำ อะไรบางอย่างท่ีไม่เคยทำ�มาก่อน ผมถามตัวเองว่าควรสอนหนังสือต่อไปหรอื ไม่ ผมพา่ ยแพแ้ กบ่ รรดาปศี าจทงั้ หลายทผี่ มกลา่ วถงึ กอ่ นหนา้ นแ้ี ละกำ�ลงั เร่ิมนบั ถอยหลงั แตด่ ้วยเหตุผลบางอยา่ ง ชว่ งเวลาท่ีผมรสู้ กึ ผิดทีม่ ัวแต่สงสารตวั เอง ผมใช้เวลาวนั หนง่ึ เอาใจใส่เดก็ ในชน้ั เรียนคนหนึ่งท่ผี มชอบมากเป็นพิเศษ เธอเป็นหนึ่งในบรรดาเด็กๆ ท่ดี เู หมอื นจะถกู เพอ่ื นๆ เลอื กเข้ากลุ่มเป็นคนสุดท้ายเสมอ เป็นเด็กผู้หญิงเงียบๆ ท่ีดูจะยอมรับว่าตัวเองไมม่ ีทางเป็นคนพิเศษไปได้ ผมต้ังใจจะโน้มนา้ วให้เธอเหน็ ว่าเธอคิดผิดใหจ้ งได้ ระหว่างที่ผมกำ�ลังสอนวิชาเคมีและเด็กนักเรียนกำ�ลังตื่นเต้นกับการใช้ตะเกียงแอลกอฮอล์ เด็กผู้หญิงคนนี้จุดไส้ตะเกียงไม่ติดคนอ่ืนๆในห้องอยากเดินหน้าทำ�โครงงานต่อ แต่ผมบอกให้ทุกคนรอผมจะไม่ทิ้งเธอ ทงั้ ๆ ทเ่ี ธอบอกผมว่าใหท้ �ำ กันไปก่อนไม่ตอ้ งห่วงเธอ ปกติผมจะไม่เข้าไปแทรกแซงโครงงานวิทยาศาสตร์ เพราะความล้มเหลวก็เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการเรียนรู้ แต่น่ีเป็นความบกพร่องของเคร่ืองมือ ไม่เกี่ยวกับหลักการทางเคมีท่ีเรากำ�ลังทดลองกันในเช้าวันนัน้ ผมจงึ จ�ำ เป็นตอ้ งย่ืนมอื เขา้ ไปช่วย เดก็ หญงิ น้ำ�ตาคลอและผมกร็ สู้ กึ ละอายใจทเี่ คยเกอื บจะยอมแพไ้ ปแลว้ ในวนิ าทนี นั้ ความเศร้าของเธอเท่านน้ั ท่สี ำ�คญั ทส่ี ดุ นักกีฬามักมีช่วงเวลาหน่ึงในสนามแข่งขันท่ีพวกเขาลืมนึกถึงคนดู ลืมแรงกดดัน และเหน็ แตเ่ พยี งลูกบอลตรงหน้า ชว่ งเวลาอย่างนี้เกดิ ขน้ึ ในสนามอ่ืนได้ด้วยเช่นกนั ในชวั่ ขณะน้ัน ผมสนใจแต่เพยี งสิง่เดียว น่นั คอื เด็กผหู้ ญงิ คนนจี้ ะตอ้ งประสบความสำ�เร็จในการทดลองดว้ ย วันนัน้ เธอจะต้องกลับบา้ นด้วยรอยย้มิ บนใบหน้า ผมโน้มตวั ลงไปใกลไ้ สต้ ะเกยี งแอลกอฮอลข์ องเธอ ไมร่ เู้ พราะอะไรไสต้ ะเกยี งของเธอจงึสนั้ กดุ จนมองแทบไมเ่ หน็ ผมเลยกม้ ลงไปใกลท้ สี่ ดุ เทา่ ทจี่ ะใกลไ้ ดแ้ ละใช้ 37ไฟในหอ้ งเรียน

ไมข้ ดี ไฟกา้ นยาวๆ สำ�หรบั จดุ เตาในครวั จอ่ เขา้ ไป ผมอยใู่ กลไ้ มข้ ดี ไฟจน รสู้ กึ ไดถ้ งึ เปลวไฟขณะทผี่ มพยายามจดุ ตะเกยี ง ผมคดิ แตจ่ ะตดิ ตะเกยี ง ให้ได้ แล้วมนั กต็ ดิ ! ไส้ตะเกียงติดไฟแล้ว ผมเงยหน้าข้ึนอย่างมชี ยั เพือ่ ดรู อยยมิ้ ท่ีผมหวงั จะไดเ้ ห็นบนใบหนา้ ของแมห่ นูน้อย แทนท่ีจะเปน็ อยา่ งน้นั เธอมองผมแวบหนึง่ แลว้ กรีดร้องดว้ ย ความตกใจกลวั เด็กคนอนื่ ๆ ก็เร่มิ ตะโกนโหวกเหวกดว้ ย ผมไมเ่ ข้าใจ วา่ ท�ำ ไมเดก็ ทกุ คนถงึ ชม้ี าทผี่ ม จนกระทงั่ ผมรตู้ วั วา่ ขณะทผ่ี มจดุ ตะเกยี ง เปลวไฟตดิ ทเ่ี สน้ ผมของผมเขา้ ตอนนไ้ี ฟก�ำ ลงั เรม่ิ คแุ ละท�ำ ใหเ้ ดก็ ๆ ขวญั กระเจงิ หลายคนวง่ิ มาท่ีผมแล้วเอามือปดั ท่ศี รี ษะ จะว่าไปกเ็ หมอื นฝนั รา้ ยเปน็ จรงิ ... เดก็ ๆ ไดต้ บหวั ครแู ลว้ บอกวา่ พวกเขาก�ำ ลงั พยายามชว่ ย ชีวิตครูอยู่ สองสามนาทีต่อมา ทุกอย่างก็เรียบร้อย การทดลองดำ�เนิน ตอ่ ไป ผมรู้สกึ (และมองดู) เหมือนไอง้ ่ัง ถงึ อยา่ งนนั้ นน่ั ก็เป็นคร้งั แรกในหลายสัปดาห์ท่ีผมรู้สึกดีมากๆ กับการเป็นครูจนผมเลิกใส่ใจ เร่ืองงี่เง่าท่ีครูผู้ทุ่มเทกับการสอนท้ังหลายต้องเผชิญไปเลย ผมทำ�ทุก อย่างที่ผมทำ�ได้เพื่อช่วยเด็กบางคน ผมทำ�ได้ไม่ดีเท่าไรหรอก แต่ก็ พยายามแล้วละ ผมคิดว่าถ้าผมเอาใจใส่การสอนเสียจนไม่รู้ตัวว่าไฟ กำ�ลังลุกไหม้หัวตัวเองอยู่ละก็ ผมมาถูกทางแล้ว นับจากนั้น ผมได้ ตงั้ ใจอยา่ งแนว่ แนว่ า่ ผมจะสอนเดก็ นกั เรยี นเหมอื นกบั มไี ฟก�ำ ลงั ลกุ ไหม้ อย่บู นหวั ผม ในวงการศกึ ษา มพี วกสบิ แปดมงกฏุ อยเู่ ตม็ ไปหมด พวกนส้ี อน อยู่สกั สองปี คดิ ค�ำ ขวญั โกๆ้ ได้ 2-3 ประโยค สรา้ งเว็บไซตข์ องตวั เอง จากน้ันก็ไปปรากฏตวั เดินสายบรรยาย ในสงั คมฟาสต์ฟ้ดู เช่นนี้ เราอา้ แขนรับทางออกงา่ ยๆ ตอ่ ปัญหาที่สลบั ซับซอ้ น เราสามารถท�ำ ได้ดีกว่า นน้ั ผมหวงั วา่ ผทู้ ไี่ ดอ้ า่ นหนงั สอื เลม่ นจ้ี ะไดพ้ บความจรงิ วา่ ความเปน็ เลศิ ทแ่ี ทจ้ รงิ นน้ั ตอ้ งอาศยั ความเสยี สละ ความผดิ พลาดและความพยายาม อย่างมหาศาล ยังไงๆ กไ็ ม่มที างลัด38 ครูนอกกรอบ กับ หอ้ งเรยี นนอกแบบ





ไมม่ ีทไ่ี หนเหมอื นบ้านห้อง 56 แหลง่ พักพงิ ทีอ่ บอนุ่ ของเดก็ ๆ

คณะละครเชกสเปยี รแ์ ห่งโฮบาร์ต...การจดั แสดงละครประจ�ำ ปีทำ�ให้เด็กๆ มโี อกาสเรยี นร้ทู ักษะมากมายท่จี ะเปน็ ประโยชน์ในวนั ข้างหน้า

1ยอมรบั ความจรงิ กนั เถอะ พวกผปู้ กครองตอ้ งการใหต้ �ำ รวจจบั ตวั ครคู นหนง่ึ คณุ แมค่ น หนึง่ ท่ีร้จู ักผมมานานหลายปีแลว้ เรียกผมออกจากห้อง พอ่ แม่บางคน ถึงกับเรียกรอ้ งใหไ้ ลค่ รคู นนั้นออก ผมรบั ฟงั ค�ำ รอ้ งเรียนและพยายาม ท�ำ ใหพ้ วกเขาใจเย็นลง ผมพยายามอยา่ งเตม็ ทที่ จ่ี ะแกต้ า่ งใหค้ รูคนที่ ผปู้ กครองก�ำ ลังโกรธแคน้ แต่มันไม่งา่ ยเลย อะเล็กซ์เป็นนักเรียนเกรด 3 กระเป๋าเป้ของเขารกไปด้วย กระดาษท่ีถกู ขยุม้ เป็นกอ้ นๆ แฟ้ม และลูกอมขนมหวาน ที่จรงิ ยิ่งกวา่ รกเสยี อีก ราวกบั โดนระเบิดนิวเคลยี รถ์ ลม่ ใสย่ งั ไงยังงัน้ นีเ่ ปน็ โอกาส สำ�หรับครูของเขาที่จะสอนอะไรบางอย่างที่มีคุณค่า แต่แทนที่จะทำ� อย่างน้ัน ครูกลับตะโกนใส่หน้าอะเล็กซ์ เทของทุกอย่างในกระเป๋าเป้ 43ยอมรับความจริงกันเถอะ

ออกมากองบนโตะ๊ ตอ่ หน้าเพือ่ นทงั้ ห้อง แลว้ ใหน้ ักเรยี นคนหน่ึงไปหยิบ กล้องที่รถของครู เขาถ่ายภาพกองขยะบนโต๊ะไว้แล้วบอกอะเล็กซ์ว่า จะเอารูปนี้ไปติดไว้ในงานวัน “คืนสู่เหย้า” เพื่อให้ผู้ปกครองท้ังหลาย ไดเ้ หน็ วา่ อะเลก็ ซช์ ยุ่ ขนาดไหน แลว้ ครกู ต็ บทา้ ยดว้ ยการบอกเพอ่ื นรว่ ม ชนั้ ของอะเล็กซ์ว่า วันน้ใี ครตอ้ งการทิง้ ขยะ แทนท่ีจะเอาไปใส่ถงั ขยะก็ ใหโ้ ยนใส่โต๊ะอะเลก็ ซ์แทน ตอนนี้พ่อแม่ของอะเล็กซ์อยู่ในห้องของผม เรียกร้องให้ตาม ตัวผ้บู รหิ ารมาพบ หลังจากใช้ความพยายามสุดชีวิต ผมก็ทำ�ให้ทั้งคู่ใจเย็นลงได้ และขอให้ครูใหญ่เป็นคนจัดการเร่ืองนี้ ทั้งยังขอให้ครูมีโอกาสอธิบาย การกระทำ�ของตัวเองด้วย แม้จะเห็นได้ชัดว่า หากครูทำ�พฤติกรรมที่ เลวรา้ ยและเหยียดหยามเดก็ จรงิ แลว้ ละก็ คงไมม่ ีค�ำ อธบิ ายไหนฟังข้นึ หลายวันให้หลงั หลงั จากทีเ่ ข้าพบครใู หญ่หลายคร้ัง ครูหนุ่ม โผล่ออกมาจากห้องทำ�งาน น้ำ�ตาเปื้อนแก้ม ท่าทางคอตกด้วยความ ส�ำ นกึ ผดิ แตถ่ งึ อยา่ งนน้ั เขากเ็ ดนิ มาหาผมแลว้ แกต้ วั อยา่ งขมขน่ื วา่ “แต่ ผมท�ำ ถกู แลว้ นะ มนั ไดผ้ ล... ตอนนเี้ ปข้ องอะเลก็ ซเ์ รยี บรอ้ ยขนึ้ เยอะเลย” ผมจึงตระหนักว่าโศกนาฏกรรมท่ีแท้จริงตรงนี้ก็คือ ครูคนนี้ได้พลาด โอกาสอันวิเศษไปเสยี แล้ว เขามีโอกาสช่วยให้อะเล็กซ์ได้เรียนร้คู ณุ ค่า ของความเปน็ ระเบยี บและเปน็ นกั เรยี นทดี่ ขี นึ้ ได้ ทวา่ เขากลบั ทำ�ตวั เปน็ ยักษ์ร้ายใจโหดในสายตาของอะเล็กซ์และเพ่ือนร่วมห้องไปตลอดกาล คงต้องใช้เวลาหลายเดือนทีเดียวกว่าจะลบเลือนความผิดพลาดเพียง ชว่ั วบู นน้ั ไปได้ และครผู นู้ ก้ี ย็ งั ไมต่ ระหนกั ถงึ ผลเสยี ทต่ี วั เองกอ่ ขน้ึ สกั นดิ ปัญหาที่ใหญ่กว่านี้ก็คือ ครูหลายคนหมดปัญญาที่จะดูแล ห้องเรียนให้เรียบร้อย จนยอมท่ีจะทำ�อะไรก็ได้เพื่อรักษาห้องเรียน ให้เป็นระเบียบ เรื่องน้ีเข้าใจได้ ทัศนคติท่ีว่า “จะใช้วิธีไหนก็ได้ ขอใหบ้ รรลเุ ปา้ หมายเปน็ พอ” นเ้ี องเปน็ ทม่ี าของวธิ ที เี่ ราปฏบิ ตั กิ บั เดก็ ๆ ทุกวนั นี้ ด้วยสถานการณ์แบบจ�ำ ยอมทคี่ รเู ผชญิ อยทู่ ุกวนั น้ี ความคิดนี้ ก็มเี หตผุ ลอยหู่ รอก44 ครูนอกกรอบ กบั ห้องเรียนนอกแบบ

แต่เรามาพูดกันอย่างตรงไปตรงมาดีกว่า จริงอยู่ สิ่งท่ีครูทำ�ลงไปนั้นอาจมีคำ�อธิบายได้ และอาจได้ผล แต่น่ันไม่ใช่การสอนที่ดีเราทำ�ไดด้ ีกวา่ นนั้ ผมรู้เพราะผมประสบมากับตัวเอง ผมเคยติดกับดักน้ีมาแล้วข้อเท็จจริงง่ายๆ ก็คือ มีส่ิงหน่ึงท่ีควบคุมห้องเรียนทุกวันนี้อยู่หมัดและส่ิงเดยี วท่ีว่าน้นั กค็ ือ ความกลวั ครูกลัว กลัวว่าตัวเองจะดูไม่ดี กลัวเด็กจะไม่ชอบ กลัวเด็กจะไม่ฟงั กลัวจะสูญเสยี การควบคุม นักเรยี นยง่ิ กลวั กวา่ อีก กลวั โดนดุ กลัวอบั อายขายหนา้ กลวั ดโู ง่ในสายตาเพอ่ื นๆ กลัวได้คะแนนไม่ดีกลัวพ่อแม่จะบันดาลโทสะ เหมือนท่ีจอห์น เลนนอนร้องในเพลง“Working Class Hero” ว่า “tortured and scared… for twenty-odd years” ไม่ผดิ เลย เรอื่ งของการดแู ลจดั การความเปน็ ไปในหอ้ งเรยี นเปน็ ประเดน็ทบี่ ดบงั ประเด็นอ่นื ๆ ทง้ั หมดในโลกของการศกึ ษา หากหอ้ งเรยี นของคณุ ไมเ่ ปน็ ระเบยี บเรยี บร้อย กไ็ มม่ ีอะไรดๆีตามมาหรอก จะไม่มีการเรยี นรู้ การอา่ น เขียน คดิ คำ�นวณของเดก็ จะไมด่ ีขึน้ เดก็ ๆ จะไมพ่ ฒั นาวิธีคดิ อย่างมวี ิจารณญาณ ไม่สามารถสรา้ งบุคลกิ ภาพ ไม่ได้รบั การปลกู ฝงั ให้เปน็ พลเมืองดี มีวิธีการดูแลจัดการห้องเรียนให้ประสบความสำ�เร็จหลายวิธี ตั้งแต่ใชป้ รัชญาของทอโร จนถึงปรัชญามสุ โสลีนี ตลอดเวลา 25ปีท่ีผ่านมา ผมลองมาแล้วแทบทุกวิถีทางท่ีจะจัดการกับพฤติกรรมเกกมะเหรกเกเรของเด็กๆ ในสภาพแวดล้อมของโรงเรียนท่ียอมรับว่าผนังท่ีมีแต่รอยขีดเขียน พื้นห้องน้ำ�ที่เปียกแฉะด้วยปัสสาวะเป็นเร่ืองปกติ ผทู้ ม่ี าเยือนหอ้ ง 56 ไมเ่ คยกลับออกไปพรอ้ มกบั ความประทับใจในความสามารถทางวิชาการของเด็กๆ วธิ ีการจดั การเรยี นการสอนของผม หรอื ความคิดสร้างสรรค์ในการตกแต่งผนังห้องเรยี น แต่พวกเขากลบั ไปพรอ้ มกบั การยอมรบั ในสง่ิ อนื่ นนั่ คอื วฒั นธรรมของหอ้ งเรยี นซึง่ สงบและมีระเบยี บวินัยอย่างเหลือเชอ่ื มนั เป็นเหมือนโอเอซิส แตม่ ีอะไรบางอย่างหายไป หากพดู แบบเลน่ โวหาร หอ้ ง 56 กเ็ ป็นสถานที่ 45ยอมรับความจรงิ กันเถอะ

พเิ ศษ แต่แทนท่ีจะพเิ ศษเพราะบางส่ิงท่ีหอ้ งเรยี นน้ีมี กลบั พิเศษดว้ ย ส่ิงท่ไี มม่ ีในห้องเรยี นห้องน้ี ความกลวั นัน่ เอง ท่จี ริงแล้ว ในปีแรกๆ ที่ผมเริม่ สอน ผมวางแผนวา่ จะข่ใู หเ้ ดก็ กลัวหงอตัง้ แต่เข้าโรงเรียนวนั แรกเลยทเี ดียว ผมอยากมั่นใจว่าเด็กๆ รู้ วา่ ผมเปน็ ใหญใ่ นหอ้ ง เพอ่ื นรว่ มงานของผมบางคนกท็ �ำ อยา่ งนี้ เราตา่ ง เล่าถึงวิธีที่เราคิดว่าใช้จัดการเด็กๆ ให้อยู่ในระเบียบได้สำ�เร็จ ขณะที่ ห้องอ่ืนๆ คุมเด็กนักเรียนไม่อยู่ และแสดงความยินดีกันเองอย่างโง่ๆ ทหี่ อ้ งเรยี นของเราเงยี บกรบิ เดก็ ๆ มีระเบียบ แต่ละวนั ผ่านพน้ ไปด้วย ความเรียบรอ้ ย อยมู่ าวนั หนงึ่ เมอื่ หลายปมี าแลว้ ผมไดด้ วู ดิ โี อทวี่ เิ ศษมากเกยี่ ว กบั ครกู ารศกึ ษาพิเศษชั้นยอดคนหนง่ึ เขาเลา่ เร่อื งลกู ชายตวั เองกับทีม เบสบอลบอสตนั เรดซอกซ์ ครผู นู้ ไ้ี ดร้ บั ลกู เบสบอลทม่ี ลี ายเซน็ ของผเู้ ลน่ ทกุ คนในทมี ทเี่ ปน็ ต�ำ นานในการแขง่ ขนั ปี 1967 ลกู เบสบอลทเ่ี ปน็ มรดก ตกทอดมานปี้ ระเมินคา่ มิได้ ตอนท่ีลกู ชายของเขาชวนเขาเล่นเบสบอล ด้วย แน่ละเขาเตือนเจ้าหนูน้อยว่าห้ามใช้ลูกบอลลูกน้ันเป็นอันขาด เมื่อลูกชายถามว่าทำ�ไม ครูผู้น้ันก็ได้คิดว่า คาร์ล ยาสตรเซมสกี จมิ ลอนบอรก์ และคนอืน่ ๆ ในทมี ปี 1967 ไมไ่ ดม้ ีความหมายอะไรเลย ตอ่ เจา้ ลกู ชาย แทนทจี่ ะเสยี เวลาอธบิ ายใหล้ กู เขา้ ใจ เขาจงึ บอกแตเ่ พยี ง ว่า ทใ่ี ช้ลูกบอลลกู นี้เลน่ ไมไ่ ด้ “เพราะมันมลี ายมอื เขียนเต็มไปหมด” สองสามวนั ตอ่ มาลูกชวนพอ่ ไปขว้างบอลเลน่ อกี พอผู้เป็นพ่อ เตือนว่าใช้ลกู บอลท่ีมีลายมอื เขียนไมไ่ ด้นะ เดก็ นอ้ ยก็บอกพอ่ วา่ เขาแก้ ปัญหาได้แลว้ เขาเลยี ลายมือพวกนัน้ ออกเกล้ียงแล้ว! แน่ละ ผู้เป็นพ่อแทบฆ่าลูกตัวเองทิ้ง อย่างไรก็ตาม คิดดู อีกที ลูกชายของเขาก็ไม่ได้ทำ�อะไรผิด และต้ังแต่วันน้ันเป็นต้นมา ครคู นนจี้ ะเอาลกู เบสบอลทไ่ี มม่ ลี ายเซน็ ลกู นตี้ ดิ ตวั ไปดว้ ยทกุ หนทกุ แหง่ มนั คอยเตอื นใจเขาวา่ เวลาสอนนกั เรยี นหรอื เวลาอบรมลกู ตอ้ งพยายาม มองจากมมุ มองของเดก็ เสมอ และจะตอ้ งไมใ่ ชค้ วามกลวั เปน็ ทางลดั ใน การใหก้ ารศึกษา ถงึ จะเจบ็ ปวด แตผ่ มกต็ อ้ งยอมรบั วา่ เดก็ นกั เรยี นจ�ำ นวนมาก ในห้องเรียนของผมมีความประพฤติอย่างที่เป็นอยู่เพราะพวกเขากลัว46 ครนู อกกรอบ กับ ห้องเรียนนอกแบบ

อ้อ มีเด็กหลายคนชอบหอ้ งเรยี นนแี้ ละมีเด็กจำ�นวนไมน่ อ้ ยทเ่ี รียนรบู้ ทเรยี นนา่ พศิ วงทกุ อยา่ งไดห้ มด แตผ่ มยงั ตอ้ งการมากกวา่ นน้ั เราใชค้ วามพยายามอย่างมากเพ่ือจะให้ได้คะแนนการอ่านและคณิตศาสตร์สูงข้ึนเราผลักดันเด็กของเราให้ว่ิงเร็วขึ้น กระโดดสูงขึ้น เราสมควรจะช่วยให้พวกเขาเป็นมนษุ ยท์ ี่ดีกวา่ เดมิ ไม่ใชห่ รือ ท่จี ริง ตลอดหลายปที ผี่ ่านมาน้ี ผมได้ตระหนักว่าการปรับปรุงวัฒนธรรมในห้องเรียนช่วยให้ผมรับมือกับปัญหาธรรมดาๆ ได้ง่ายข้ึนกว่าเดิมมาก การสร้างห้องเรียนท่ีปราศจากความกลัวไม่ใช่เร่ืองง่าย อาจต้องใช้เวลาหลายปี แต่ก็คุ้มคา่ ผมมแี นวทางส่อี ยา่ งเพอ่ื สร้างหลกั ประกันว่าห้องเรยี นจะยังคงเปน็สถานทแ่ี หง่ ความเปน็ เลิศทางวชิ าการไดโ้ ดยไมต่ อ้ งใชค้ วามกลวั เพ่ือกำ�ราบเด็กๆ ใหอ้ ยู่ในแถวในแนวเปลยี่ นความกลวั เป็นความไว้เน้ือเช่ือใจ ในวนั เปดิ เรยี นวนั แรก ผมคยุ เรอ่ื งนก้ี บั เดก็ ๆ ทนั ทที เ่ี จอหนา้ กนัขณะที่หอ้ งอืน่ เขาอาศัยความกลวั หอ้ งของเราจะใช้ความเช่อื ใจ เด็กๆชอบใจท่ไี ด้ยินแบบน้ี แต่มนั เปน็ แคค่ ำ�พูด การกระทำ�ตา่ งหากท่ีจะช่วยให้เด็กๆ เห็นว่าผมไมใ่ ช่ดแี ตพ่ ดู แตผ่ มลงมอื ท�ำ ด้วย ผมเล่าเร่ืองน้ีเป็นตัวอย่างให้เด็กๆ ฟังตั้งแต่วันแรก พวกเราเกือบทุกคนเคยเข้าร่วมกิจกรรมสร้างความไว้เน้ือเชื่อใจมาแล้วเราจะล้มตวั ไปด้านหลังแลว้ ใหเ้ พอ่ื นคนหนงึ่ คอยรับ แม้ว่าเพือ่ นจะรับเราไว้ได้ติดต่อกันเป็นร้อยคร้ัง แต่ถ้าเพ่ือนแกล้งปล่อยเราหลุดมือไปเพยี งครง้ั เดยี ว เราจะเลกิ เชอ่ื ใจเพอ่ื นคนนนั้ ไปเลย แมว้ า่ เขาจะสาบานวา่ เขาเสยี ใจและจะไมป่ ลอ่ ยให้เราลม้ อกี เป็นอนั ขาด เราก็ไมอ่ าจล้มตัวลงโดยไมม่ ีความหวาดระแวงแฝงอยไู่ ด้ นกั เรียนของผมไดเ้ รียนรู้ในวนัแรกวา่ เมอ่ื ความเชอ่ื ใจหมดไปแลว้ จะไมส่ ามารถเรียกกลบั คืนมาได้อกีเรือ่ งอ่ืนยังพอแกไ้ ขกนั ได้ ถ้าลมื ทำ�การบา้ น กแ็ คบ่ อกครู ยอมรบั ความจรงิ ว่าตวั เองผิด แลว้ เราก็ทำ�อยา่ งอื่นต่อ ทำ�ของแตกรึ มนั เกิดขึ้นได้เราจดั การได้ แตถ่ า้ ท�ำ ลายความเชอ่ื ใจของครสู กั ครง้ั กฎเกณฑก์ เ็ ปลย่ี น 47ยอมรบั ความจรงิ กันเถอะ

หมด ความสัมพันธ์ของเราจะยังคงอยู่ แต่จะไม่มีวันเป็นเหมือนเดิม แน่ละ เดก็ ๆ อาจทำ�ใหเ้ ราหมดความไวเ้ น้อื เชอ่ื ใจ แตพ่ วกเขาควรได้ รับโอกาสแก้ตวั แต่น่ันตอ้ งใช้เวลานาน เดก็ ๆภาคภูมใิ จในความเช่ือใจ ทผี่ มมใี หพ้ วกเขา และพวกเขากไ็ มอ่ ยากสญู เสยี มนั ไป ซง่ึ แทบจะไมเ่ กดิ ขึน้ เลย และทกุ ๆ วัน ผมจะพยายามทำ�ทกุ อย่างใหม้ ่นั ใจว่าผมสมควร ไดร้ บั ความเชือ่ ใจทผี่ มขอจากพวกเขา ผมตอบคำ�ถามทุกคำ�ถามโดยไม่สนใจว่าเป็นคำ�ถามท่ีเคยถูก ถามมากอ่ นแลว้ หรอื เปล่า ถงึ จะเหนือ่ ยกไ็ ม่เป็นไร เด็กๆ ต้องได้เห็น ว่าผมอยากใหพ้ วกเขาเข้าใจจริงๆ และถงึ จะไมเ่ ขา้ ใจ ผมก็ไม่ว่าอะไร ในการให้สัมภาษณ์คร้ังหนึ่ง นักเรียนคนหน่ึงที่ช่ือแอลันบอกผู้ส่ือข่าว ว่า “ปกี อ่ น ผมพยายามถามคำ�ถามกับครขู องผม คุณครูโกรธแลว้ พดู วา่ ‘เราพดู เรือ่ งนก้ี ันไปแล้วนะ นี่แสดงว่าเธอไมไ่ ด้ฟงั เลย!’ แต่ผมฟัง นะครบั ! ผมแค่ไมเ่ ขา้ ใจ! ถ้าเปน็ ครเู รฟ เขาจะอธิบายซ้ำ�สักหา้ ร้อยครั้ง จนกวา่ ผมจะเขา้ ใจ” พวกเราพ่อแม่และครูอารมณ์เสียกับพวกเด็กๆ ตลอดเวลา แหละครับ แถมมเี หตผุ ลดๆี ท่ีจะโมโหดว้ ย ถงึ อย่างน้ัน เรากไ็ ม่ควร หงดุ หงดิ เมอ่ื นักเรยี นไมเ่ ขา้ ใจอะไรบางอย่าง การตอบสนองต่อคำ�ถาม ดว้ ยทา่ ทที เ่ี ปน็ บวกและดว้ ยความอดทนของเราจะสรา้ งความไวเ้ นอ้ื เชอื่ ใจทข่ี ้ามพ้นความกลวั ในทนั ทแี ละคงอย่อู ย่างยาวนาน จงทำ�ตวั เปน็ ทพี่ ึ่งของเด็กๆ หลายตอ่ หลายครง้ั เหลอื เกนิ ทผี่ ใู้ หญส่ ญั ญาวา่ ถา้ เดก็ ท�ำ ตวั ดจี ะ มรี างวลั ให้ นเี่ ปน็ ปญั หาในตัวมนั เอง ซ่งึ ผมจะพดู ถึงในบทต่อไป แตท่ ี่ เปน็ ปญั หากวา่ ก็คือ การทีผ่ ู้ใหญ่ไม่รกั ษาสัญญาของตวั เอง ผมรู้จักครูซ่ึงเป็นที่นับหน้าถือตาคนหนึ่ง ครั้งหนึ่งในวันเปิด เรยี น เธอบอกนกั เรยี นในหอ้ งของเธอวา่ พอจบปีการศกึ ษาเธอจะพา นกั เรยี นไปทศั นศกึ ษาทนี่ า่ ตน่ื เตน้ มาก เกอื บทกุ วนั เธอจะขเู่ ดก็ ทมี่ คี วาม ประพฤติไม่ดวี า่ จะลงโทษด้วยการไม่ให้ไปเท่ยี วครัง้ พเิ ศษนี้ เด็กบางคน ถงึ กบั ขยนั มากขน้ึ เพอื่ ใหแ้ นใ่ จวา่ ตวั เองจะไดไ้ ปเทยี่ วดว้ ย ในชว่ งสปั ดาห์48 ครูนอกกรอบ กับ ห้องเรียนนอกแบบ

สุดท้ายของโรงเรียน ครูผู้นั้นแจ้งกับเด็กๆ ว่าเธอกำ�ลังจะย้ายไปจากโรงเรียนและพาเด็กไปเท่ียวไม่ได้แล้ว ผมละอยากให้เธออยู่แถวนั้นนานพอท่ีจะได้ยินเสียงบ่นด้วยความขมขื่นของเด็กๆ การหักหลังคร้ังนี้ไม่เพยี งแต่ทำ�ลายสง่ิ ดีๆ ท่เี ธอได้ท�ำ ให้เดก็ ๆ มาตลอดปีนัน้ แต่ทำ�ให้เดก็ หลายคนหมดศรทั ธาในโรงเรยี นและพวกผใู้ หญไ่ ปเลย จะโทษพวกเขาก็ไม่ได้ ดว้ ยเหตนุ ี้ เราจึงต้องท�ำ ทกุ อย่างเพือ่ รกั ษาความไวเ้ นื้อเช่อืใจท่เี ดก็ ๆ มตี ่อเราไว้ให้ได้ พ่อแม่ผู้ปกครองและครูจะต้องรักษาคำ�พูด ถ้าผมบอกพวกเด็กๆ ว่าเราจะเร่ิมโครงงานศิลปะพิเศษกันวันศุกร์ ผมก็ต้องทำ�ตามน้ัน แม้ว่าน่ันจะหมายความว่าผมจะต้องตะลีตะลานไปโฮมดีโปต์ซึ่งเปิดตลอด 24 ชั่วโมงต้ังแต่ตี 4 เพื่อซื้อไม้และแปรงทาสีเพิ่ม การทำ�ตัวให้เป็นท่ีพ่ึงของเด็กๆ ได้เสมอเป็นวิธีสร้างความเชื่อใจท่ีดีท่ีสุดเราไมจ่ �ำ เปน็ ตอ้ งบรรยายใหเ้ ดก็ ๆ ฟงั วา่ เรารกั ษาสญั ญาของเราอยา่ งไรปลอ่ ยใหพ้ วกเขาเหน็ เองวา่ พวกเขาเชอ่ื ใจเราได้ ถงึ นจี่ ะเปน็ ส�ำ นวนทพี่ ดูกันซำ้�ซาก แต่การกระทำ�ของเราส�ำ คัญกวา่ ค�ำ พดู จรงิ ๆ โบนสั พเิ ศษทเ่ี ราไดจ้ ากการท�ำ เชน่ นคี้ อื หากความเชอื่ ใจไดเ้ กดิข้ึนแล้ว เมื่อเราจำ�เป็นต้องเลื่อนกิจกรรมสักอย่างที่รับปากไว้กับเด็กๆซึง่ นานๆ จะเกิดข้นึ สักคร้งั เดก็ ๆ กพ็ รอ้ มจะเขา้ อกเขา้ ใจวนิ ัยตอ้ งค่กู บั เหตุผล เราจำ�เป็นต้องรักษาระเบียบในห้องเรียน อย่างไรก็ตามอย่าลืมความจรงิ พื้นฐานเกยี่ วกับวนิ ัยว่า เดก็ ๆไมส่ นหรอกว่าครจู ะเข้มงวดขนาดไหน แต่เดก็ ๆ เกลยี ด ครทู ่ีไม่ยุติธรรม การลงโทษตอ้ งสมน้ำ�สมเน้ือกับความผิด แต่มีบ่อยครั้งที่ไม่เป็นแบบน้ี เม่ือไรก็ตามท่ีเด็กๆเหน็ วา่ คณุ ไม่ยุติธรรม คุณกส็ ูญเสยี พวกเขาไปแล้ว ตลอดหลายปีทผี่ ่านมา เดก็ ๆ เล่าใหผ้ มฟงั ถึงความไม่ชอบใจของพวกเขาเกี่ยวกบั การลงโทษทไี่ มเ่ ปน็ ธรรม และผลท่ตี ามมาก็ไมส่ มเหตุสมผล เร่ืองมักจะเกิดขึ้นทำ�นองน้ีครับ มีเด็กคนหนึ่งเกิดเกเรขึ้นมาในห้อง ครูตัดสินว่าเด็กท้ังช้ันจะไม่ได้ลงเล่นเบสบอลในบ่ายวันนั้น 49ยอมรบั ความจริงกันเถอะ

เดก็ ๆ ยอมรบั แตไ่ มช่ อบใจ หลายคนอาจก�ำ ลงั คดิ วา่ เคนนปี ลน้ ธนาคาร แลว้ ท�ำ ไมฉนั ตอ้ งตดิ คกุ ตวั อยา่ งคลาสสกิ อกี ตวั อยา่ งหนงึ่ กค็ อื จอหน์ ไม่ ทำ�การบา้ นเลข เขาถกู ลงโทษไม่ใหเ้ ขา้ เรยี นศิลปะในชว่ งบา่ ย หรอื ไม่ก็ ให้นัง่ อยทู่ ่มี ้านัง่ เฉยๆ ช่วงหยุดพัก มันไมไ่ ดเ้ กย่ี วกันเลย ในห้อง 56 ของเรา ผมพยายามจะทำ�ให้กิจกรรมของเรา สนุกสนานเสียจนการลงโทษท่ีรุนแรงท่ีสุดสำ�หรับความประพฤติท่ี ไม่เหมาะสมก็คือ ห้ามเข้าร่วมกิจกรรมนั้นเม่ือทำ�ตัวเกเร ถ้าเด็กเกิด ปว่ นข้ึนมาในช่วงการทดลองทางวิทยาศาสตร์ ผมก็แค่บอกว่า “เจสนั เธอใช้อปุ กรณท์ างวิทยาศาสตร์ไมถ่ ูก เพราะฉะนั้น ช่วยออกไปยืนนอก กลมุ่ ดว้ ย เธอจะดกู ารทดลองดว้ ยกไ็ ด้ แตจ่ ะไมไ่ ดม้ สี ว่ นรว่ ม เธอมโี อกาส แกต้ วั ใหมพ่ รงุ่ น”้ี ถา้ เดก็ คนไหนไมม่ นี �้ำ ใจนกั กฬี าในระหวา่ งเกมเบสบอล ผมจะให้เขาออกไปน่ังรอที่ม้านั่ง ซึ่งสมเหตุสมผล และผมจะให้ความ มั่นใจวา่ เมอ่ื เด็กเลน่ ตามกตกิ า เขาจะไดร้ บั อนุญาตให้กลบั ลงสนามอกี เมื่อ 2-3 ปีก่อน คณะละครเชกสเปียร์แห่งโฮบาร์ตซ่ึงเป็น กลมุ่ นกั แสดงตวั นอ้ ยทปี่ ระกอบดว้ ยนกั เรยี นจากหอ้ งตา่ งๆ ทม่ี าฝกึ ซอ้ ม กับผมทุกวันหลังเลิกเรียน ไดร้ ับเชญิ ใหไ้ ปแสดงในสถานที่ที่ทรงเกยี รติ ท่สี ุดแหง่ หนงึ่ ในลอสแอนเจลสี เดก็ จะตอ้ งขาดเรยี นสองช่วั โมงเพ่อื ไป รว่ มการแสดงครงั้ นี้ ครทู กุ คนตา่ งตนื่ เตน้ ทน่ี กั เรยี นของตนไดร้ บั โอกาส ดีๆ ยกเว้นครูคนหน่งึ ครูคนเดยี วซงึ่ ไมเ่ หน็ ดว้ ยกับการแสดงนเี้ ปน็ คน เดยี วกนั กบั ครทู ไี่ มย่ อมใหเ้ ดก็ ๆ ของตนเขา้ รว่ มในวงออรเ์ คสตราหรอื วง รอ้ งเพลงประสานเสียง เราคงเคยพบครูแบบนี้มาแล้ว ครูท่ีเชอ่ื วา่ นักเรยี นของเขาจะ เรียนรู้ไดจ้ ากเขาเทา่ นั้น ในกรณีน้ี เดก็ ๆ เป็นฝา่ ยชนะในท่ีสุด เพราะ พวกผปู้ กครองเรยี กรอ้ งให้ครูยอมให้เดก็ ๆ ไปรว่ มแสดงละคร แต่เมื่อ กลับมาโรงเรียน ครูกลับส่ังให้เด็กๆ คัดข้อความต่อไปน้ีวันละ 100 จบเป็นเวลาหนึ่งสัปดาห์ “ในอนาคต ฉันจะตัดสนิ ใจในเรอ่ื งท่ีเกี่ยวกบั การศึกษาของฉันด้วยความรับผิดชอบมากกว่านี้” พอหมดสัปดาห์นั้น เด็กๆ ก็พากันเอือมระอากับการกระทำ�ที่ไม่มีเหตุผลของครูและเลิกฟัง สงิ่ ที่ครคู นนพี้ ดู ไปเลยตลอดทงั้ ปี (แม้บางส่งิ จะมคี า่ ควรฟงั กเ็ ถอะ) ครู ไม่ยตุ ธิ รรม เกมส้ินสุด ภารกจิ ไม่บรรลผุ ลส�ำ เร็จ50 ครูนอกกรอบ กับ ห้องเรียนนอกแบบ

ครคู ือแบบอย่าง อย่าลืมวา่ เด็กๆ เฝ้ามองคุณอยตู่ ลอดเวลา พวกเขาเลียนแบบคุณ คุณจึงต้องเป็นแบบอย่างที่คุณอยากให้พวกเขาเป็น ผมอยากให้นกั เรยี นของผมทำ�ตัวดแี ละตงั้ ใจเรยี น น่นั หมายความวา่ ผมควรจะเปน็คนดีท่ีสุดและขยันที่สุดเท่าที่พวกเขาเคยพบ อย่าคิดว่าจะหลอกเด็กๆของคณุ ได้ เดก็ ฉลาดนกั ละเรือ่ งนี้ ถ้าคุณอยากใหเ้ ดก็ ๆ เชอื่ ใจคุณ คุณต้องมีความเอ้ืออาทรและพยายามอย่างสม�่ำ เสมอ นักเรียนของผมบางคนหวั เราะเยาะครูเกา่ คนหนงึ่ ของพวกเขาอยา่ งขมขน่ื เดก็ ๆ พดู ถงึ เธอดว้ ยค�ำ พดู ทไ่ี มม่ ดี เี ลย เธอมาโรงเรยี นสายเสมอ เธอไมร่ สู้ กึ ตวั ดว้ ยซ�้ำ วา่ ไดส้ ญู เสยี เดก็ ไปแลว้ ท�ำ ไมพวกเดก็ ๆ ตอ้ งฟงั เธอสอนดว้ ยเลา่ ในเมอื่ ความเฉอ่ื ยเนอื ยของเธอบอกเด็กๆ ว่า พวกเขาไมม่ ีความสำ�คัญส�ำ หรับเธอ เวลาเธอสอน เด็กจะยม้ิและพยักหนา้ แต่ในใจคดิ ว่า ยัยทุเรศเอย๊ ! ครูคนนี้ชอบคุยโทรศัพท์มือถือเป็นประจำ� แม้แต่ตอนท่ีกำ�ลังพาเด็กไปท่ีไหนสักแห่ง ผู้นำ�ที่กล้าหาญของเด็กๆ เดินนำ�หน้าเด็กไปปากก็พูดโทรศัพท์เป็นต่อยหอย จริงอยู่ท่ีบางคร้ังอาจมีเร่ืองด่วนของครอบครัวหรือสถานการณ์ท่ีครูมีความชอบธรรมท่ีจะใช้โทรศัพท์ แต่ผู้หญิงคนนี้คุยโทรศัพท์กับแฟน ครูคนเดียวกันนี้คิดว่าเธอ “แอบ”ช้อปป้ิงออนไลน์ได้โดยไม่มีใครรู้ ในขณะท่ีเด็กๆ ทำ�งานวิทยาศาสตร์กนั อยู่ เธอเช่ือวา่ เด็กๆ ไมร่ ู้วา่ เธอก�ำ ลงั ท�ำ อะไร เธอคดิ ผดิ อย่างแรง ในแตล่ ะวนั ท่ีท�ำ การสอน มชี ่วงเวลาท่ีครจู ะเป็นแบบอยา่ งให้เดก็ ๆ มากมาย แตโ่ อกาสดีๆ ที่รอใหค้ รคู ว้าไวม้ ีไม่กค่ี ร้งั เท่านั้น ตอนเป็นหนุ่ม ผมก็เคยเจอเรื่องแบบครูหนุ่มกับกระเป๋าเป้เด็ก พฤติกรรมผมไมไ่ ดร้ า้ ยแรงขนาดนน้ั หรอก แตผ่ มจะโกรธและหงดุ หงดิ ผมผดิ ทที่ �ำอยา่ งนัน้ ตอนนั้นผมยังไม่ไดเ้ รยี นรวู้ ่าถ้าเรามัวแตอ่ ารมณเ์ สยี กับเรอื่ งจกุ จกิ เรากจ็ ะไมม่ วี นั จดั การกบั ปญั หาใหญๆ่ ได้ ในฐานะทเ่ี ปน็ พอ่ พมิ พ์แม่พมิ พ์ เด็กๆ อยากใหเ้ ราคอยช่วยเหลอื สนบั สนุน ไมใ่ ช่กดขขี่ ่มเหงผมเคยเลน่ บทเผดจ็ การมามากพอแลว้ สมัยหนมุ่ ๆ ถงึ ไดร้ วู้ า่ มันไมไ่ ดผ้ ล 51ยอมรบั ความจริงกนั เถอะ