คู่มือครูสังคม ม.2

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ เฉลย คาํ ถามเนนการคดิ คÓถาม ประจÓหน่วยการเรยี นรู้ ๑. สภาพทางภูมศิ าสตร์ของทวีปยุโรปมลี กั ษณะอยา่ งไร จงอธิบายมาพอสังเขป 1. ลักษณะภูมิประเทศของทวีปยุโรปมีความ ๒. ลักษณะสังคมและวัฒนธรรมของทวปี ยุโรปมลี กั ษณะอย่างไร แตกตา งกนั ไมม าก แบง เปน 6 ลกั ษณะ ไดแก ๓. ปัจจยั ใดทีท่ า� ใหท้ วีปยโุ รปมคี วามเจริญก้าวหนา้ ในด้านต่าง ๆ ที่สูงชายฝงตะวันตก ประกอบดวยท่ีสูงและ ๔. ถ ้านักเรียนมีโอกาสเดินทางไปท่องเที่ยวทวีปยุโรป นักเรียนจะเลือกเดินทางไปที่ประเทศใด ภูเขาที่ถูกธารนํ้าแข็งกัดเซาะ หินฐานทวีป สแกนดเิ นเวยี เกิดจากการเคลือ่ นตัวของธาร เพราะอะไรจงึ เลือกประเทศนัน้ และประเทศนัน้ มสี ภาพทางภูมศิ าสตรอ์ ย่างไร นํ้าแข็ง เกิดเปนท่ีลาดเชิงเขา เนินสูง และ ๕. เพราะเหตุใดประชากรในทวีปยโุ รปจึงให้ความสา� คญั เร่อื งส่ิงแวดลอ้ มของโลกเปน็ อย่างมาก ทีร่ าบตอนลา ง ที่ราบ ที่ราบในยโุ รปมลี ักษณะ จงอธิบาย แตกตางกัน เชน ที่ราบตอนเหนือ ท่ีราบ ชายฝง ทะเล ทรี่ าบสงู และหบุ เขา ประกอบดว ย กจิ กรรม สรา้ งสรรค์พัฒนาการเรียนรู้ ทรี่ าบสงู และภเู ขาตอ เนอ่ื งกนั เปน พดื เทอื กเขา และเขา เชน เทือกเขาแอลป เทอื กเขาพิเรนสี กจิ กรรมท่ ี ๑ หาแผนท่ีทวีปยุโรปจากอินเทอร์เน็ต จัดท�าส�าเนาแล้วระบายสี ระบุชื่อประเทศ เกาะและหมเู กาะ เชน เกาะไอซแ ลนด หมเู กาะ ในทะเลเมดเิ ตอรเรเนยี น เมอื งหลวง ทะเล มหาสมุทร หรอื ตา� แหน่งอื่น ๆ ทส่ี �าคัญทางภมู ศิ าสตร์ 2. เปนสังคมเมืองที่มีความเจริญกาวหนาทาง กจิ กรรมที่ ๒ แบง่ นักเรียนเป็นกลุ่ม ใหร้ วบรวมข้อมลู วเิ คราะห ์ และนา� เสนอขอ้ มลู ของทวปี ดา นเทคโนโลยี อตุ สาหกรรมตา งๆ ประชาชน มคี ณุ ภาพชวี ติ ทดี่ จี ากนโยบายของภาครฐั และ ยุโรป โดยเน้นการใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการน�าเสนอข้อมูลให้ผู้อื่นได้รับ มีวัฒนธรรมท่ีคลายคลึงกัน เชน วัฒนธรรม ความรู้และเข้าใจง่าย ดังน้ี ทางการปกครองที่เปนแบบประชาธิปไตย ๑. ลักษณะทางด้านกายภาพ มสี ิทธเิ สรีภาพเทาเทยี มกันตง้ั แตในครอบครวั ๒. ลกั ษณะทางดา้ นเศรษฐกิจ ไปจนถงึ ระดับประเทศ ๓. ลกั ษณะทางด้านสงั คมและวัฒนธรรม 3. เชน ปจ จยั ทางดา นเทคโนโลยแี ละวทิ ยาศาสตร กจิ กรรมที ่ ๓ นักเรยี นแบง่ กล่มุ แลว้ ชว่ ยกนั จัดนิทรรศการแนะน�าประเพณี วฒั นธรรม เพราะปจจัยดังกลาวเปนตัวขับเคล่ือนและ พัฒนาระบบตางๆ ใหมีความเจริญกาวหนา และเทศกาลส�าคัญของประเทศในทวปี ยโุ รป กลุม่ ละ ๑ ประเทศ รวมไปถึงการพัฒนาศักยภาพของประชาชน ใหม คี ณุ ภาพความเปน อยทู ด่ี ที ง้ั ทางดา นสงั คม ๒60 การศึกษา การคมนาคม และเศรษฐกจิ 4. เชน เนเธอรแ ลนด เพราะไดร บั การกลา วขานวา เปน เมอื งแหง สายนา้ํ กงั หนั ลม และดอกทวิ ลปิ โดยเนเธอรแลนดมีภูมิประเทศเปนท่ีราบ กวา งใหญ พ้นื ทสี่ วนใหญม ีระดับตํ่ากวา ระดบั นาํ้ ทะเล 5. เพราะสิ่งแวดลอมที่เปลี่ยนแปลงไปและ ภัยพิบตั ิท่เี กดิ ขึ้นอยางรุนแรง ทาํ ใหชาวยโุ รป ตระหนักถึงความสําคัญของส่ิงแวดลอมและ ใสใจในการแกปญหาและอนุรักษส่ิงแวดลอม อยา งย่งั ยนื เฉลย แนวทางประเมินกจิ กรรมพัฒนาทกั ษะ ประเมินความรอบรู • ใชในการประเมินความรอบรูในหลักการพื้นฐาน กระบวนการความสัมพันธของขั้นตอนการปฏิบัติงาน รวมถึงทักษะการคิดในเรื่องตางๆ โดยท่ัวไป งานหรือชิน้ งานใชเวลาไมนาน งานสาํ หรบั ประเมินรปู แบบน้อี าจเปนคําถามปลายเปดหรือผงั มโนทัศน นยิ มสําหรับประเมินผูเ รียนรายบคุ คล ประเมินความสามารถ • เชน ความคลอ งแคลว ในการใชเ ครอื่ งมอื ทางภมู ศิ าสตร การแปลความหมายขอ มลู ทกั ษะการตดั สนิ ใจ ทกั ษะการแกป ญ หา งานหรอื ชนิ้ งานจะสะทอ นถงึ ทักษะและระดับความสามารถในการนาํ ความรไู ปใช อาจเปน การประเมนิ การเขียน ประเมินกระบวนการทาํ งานทางภูมิศาสตรต างๆ หรอื การวิเคราะห และการแกปญหา ประเมนิ ทกั ษะ • มเี ปาหมายหลายประการ ผเู รียนไดแสดงทักษะ ความสามารถทางภูมิศาสตรตา งๆ ทซ่ี บั ซอนข้ึน งานหรอื ชนิ้ งานมักเปนโครงงานระยะยาว ซึง่ ผเู รียน ตองมกี ารนําเสนอผลการปฏบิ ัตงิ านตอ ผูเกีย่ วของหรอื ตอ สาธารณะ สิ่งท่ีตองคํานึงถึงในการประเมิน คือ จํานวนงานหรือกิจกรรมท่ีผูเรียนปฏิบัติ ซึ่งผูประเมินควรกําหนดรายการประเมินและทักษะที่ตองการประเมินให ชดั เจน T286

Chapter Overview แผนการจัด ส่ือท่ีใช้ จุดประสงค์ วธิ สี อน ประเมนิ ทกั ษะท่ีได้ คณุ ลักษณะ การเรยี นรู้ อนั พงึ ประสงค์ แผนฯ ที่ 1 ลักษณะทาง - หนังสือเรยี น 1. วเิ คราะห์ลักษณะ กระบวนการ - ตรวจแบบทดสอบกอ่ นเรียน - การสงั เกต 1. มีวนิ ยั กายภาพของ สังคมศึกษาฯ ม.2 ทางกายภาพของ ทางภมู ศิ าสตร์ - ตรวจการท�ำแบบฝึก - การแปลความ 2. ใฝ่เรียนรู้ ทวปี แอฟรกิ า - แบบฝกึ สมรรถนะ ทวปี แอฟรกิ าได้ (K) (Geographic สมรรถนะและการคดิ ข้อมลู ทาง 3. มุ่งมน่ั ในการ และการคดิ 2. ใช้เครอ่ื งมอื ทาง Inquiry ภูมิศาสตร์ ม.2 ภูมศิ าสตร์ ท�ำงาน 2 ภูมิศาสตร์ ม.2 ภมู ิศาสตร์สบื ค้นขอ้ มูล Process) - ตรวจใบงานที่ 13.1 - การคดิ เชิงพ้ืนท่ี - แบบทดสอบก่อนเรียน เกยี่ วกบั ลักษณะทาง - ประเมินการน�ำเสนอผลงาน - การคิดแบบ ชวั่ โมง - PowerPoint กายภาพของทวปี - สงั เกตพฤตกิ รรม องคร์ วม - ใบงานที่ 13.1 แอฟรกิ าได้ (P) การท�ำงานรายบคุ คล - การใช้เทคโนโลยี - เครอ่ื งมอื ทาง 3. เห็นคุณค่าของการ - สงั เกตพฤตกิ รรม ภูมิศาสตร์ เชน่ ศึกษาลกั ษณะทาง การท�ำงานกลมุ่ แผนท่ี เข็มทิศ กายภาพของทวปี - ป ระเมนิ คณุ ลักษณะ รูปถ่ายทางอากาศ แอฟริกาเพิ่มมากขึ้น อนั พงึ ประสงค์ ภาพจากดาวเทียม (A) แผนฯ ที่ 2 - หนงั สือเรียน 1. วิเคราะห์และจำ� แนก กระบวนการ - ต รวจแบบทดสอบก่อนเรียน - การสังเกต 1. มีวนิ ยั ลักษณะ สงั คมศกึ ษาฯ ม.2 ลักษณะภมู อิ ากาศและ ทางภมู ศิ าสตร์ - ตรวจการท�ำแบบฝึก - การแปลความ 2. ใฝเ่ รียนรู้ ภมู อิ ากาศ - แบบฝกึ สมรรถนะ พชื พรรณธรรมชาตขิ อง (Geographic สมรรถนะและการคิด ขอ้ มลู ทาง 3. มุ่งมั่นในการ และพชื พรรณ และการคิด ทวีปแอฟริกาได้ (K) Inquiry ภูมศิ าสตร์ ม.2 ภูมศิ าสตร์ ท�ำงาน ธรรมชาติ ภูมศิ าสตร์ ม.2 2. ใชเ้ ครอื่ งมอื ทาง Process) - ตรวจใบงานท่ี 13.2 - การใช้เทคนคิ - PowerPoint ภมู ศิ าสตรส์ บื คน้ เกย่ี วกบั - ประเมนิ การน�ำเสนอผลงาน และเครอ่ื งมอื 2 - ใบงานท่ี 13.2 ลกั ษณะภมู อิ ากาศและ - สังเกตพฤติกรรม ทางภูมิศาสตร์ - เครื่องมอื ทาง พชื พรรณธรรมชาตขิ อง การท�ำงานรายบุคคล - การคิดเชงิ พน้ื ท่ี ช่ัวโมง ภูมศิ าสตร์ เชน่ ทวปี แอฟริกาได้ (P) - สังเกตพฤตกิ รรม - การคิดแบบ แผนท่ี เขม็ ทศิ องค์รวม รปู ถา่ ยทางอากาศ 3. เหน็ คณุ คา่ ของการศกึ ษา การท�ำงานกลุม่ - การใช้เทคโนโลยี ภาพจากดาวเทียม ลกั ษณะภมู ิอากาศและ - ป ระเมนิ คุณลักษณะ พชื พรรณธรรมชาติ อันพงึ ประสงค์ ของทวีปแอฟริกา เพิม่ มากขึน้ (A) T287

แผนการจัด สอื่ ท่ีใช้ จดุ ประสงค์ วธิ ีสอน ประเมนิ ทักษะที่ได้ คุณลักษณะ การเรยี นรู้ - หนงั สอื เรยี น อนั พงึ ประสงค์ แผนฯ ท่ี 3 สงั คมศกึ ษาฯ ม.2 ลักษณะ - แบบฝึกสมรรถนะ 1. วิเคราะห์และจำ� แนก กระบวนการ - ตรวจแบบทดสอบก่อนเรยี น - การสังเกต 1. มวี นิ ยั ทรพั ยากร และการคิด ลักษณะทรพั ยากร ทางภมู ศิ าสตร์ - ต รวจการทำ� แบบฝึก - การแปลความ 2. ใฝเ่ รยี นรู้ ธรรมชาติ ภมู ิศาสตร์ ม.2 ธรรมชาติของทวีป (Geographic สมรรถนะและการคดิ ขอ้ มลู ทาง 3. มุ่งมั่นในการ - PowerPoint แอฟริกาได้ (K) Inquiry ภูมศิ าสตร์ ม.2 ภมู ศิ าสตร์ ทำ� งาน 2 - ใบงานที่ 13.3 2. ใช้เคร่อื งมือทาง Process) - ตรวจใบงานท่ี 13.3 - การคดิ เชิงพ้นื ท่ี - เครือ่ งมอื ทาง ภมู ศิ าสตรส์ ืบค้น - การคิดแบบ ช่วั โมง เกีย่ วกบั ลักษณะ - ประเมินการน�ำเสนอผลงาน องคร์ วม ภมู ิศาสตร์ เชน่ ทรัพยากรธรรมชาต ิ - สงั เกตพฤติกรรม - การใช้เทคโนโลยี แผนที่ เข็มทศิ ของทวีปแอฟริกาได้ การท�ำงานรายบุคคล รปู ถา่ ยทางอากาศ (P) - สงั เกตพฤติกรรม ภาพจากดาวเทียม 3. เหน็ คุณค่าของการ การท�ำงานกลมุ่ ศึกษาเกี่ยวกับลกั ษณะ - ประเมนิ คณุ ลกั ษณะ ทรพั ยากรธรรมชาต ิ อนั พงึ ประสงค์ ของทวีปแอฟริกา เพิม่ มากขึ้น (A) แผนฯ ที่ 4 - หนังสอื เรยี น 1. อธบิ ายการตง้ั ถน่ิ ฐาน กระบวนการ - ต รวจแบบทดสอบก่อนเรยี น - การสังเกต 1. มีวนิ ัย ลกั ษณะ สังคมศกึ ษาฯ ม.2 การกระจายและการ ทางภมู ศิ าสตร์ - ตรวจการท�ำแบบฝกึ - การแปลความ 2. ใฝเ่ รยี นรู้ ประชากร สังคม - แบบฝกึ สมรรถนะ เปลี่ยนแปลงประชากร (Geographic สมรรถนะและการคิด ข้อมูลทาง 3. มงุ่ มน่ั ในการ และวัฒนธรรม และการคิด ในทวีปแอฟริกาได้ (K) Inquiry ภูมิศาสตร์ ม.2 ภูมศิ าสตร์ ทำ� งาน ของทวีป ภูมิศาสตร์ ม.2 2. อธบิ ายลกั ษณะทาง Process) - ตรวจใบงานท่ี 13.4 - การใชเ้ ทคนคิ แอฟริกา - PowerPoint สงั คมและวัฒนธรรม - ประเมินการน�ำเสนอผลงาน และเคร่ืองมอื ทางภมู ิศาสตร์ 3 - ใบงานท่ี 13.4 ของประชากรในทวปี - สังเกตพฤตกิ รรม - การคดิ เชิงพน้ื ท่ี - เครือ่ งมอื ทาง แอฟริกาได้ (K) การท�ำงานรายบุคคล - การคิดแบบ ช่วั โมง 3. วิเคราะห์ปจั จัยทาง - สงั เกตพฤตกิ รรม องคร์ วม ภูมิศาสตร์ เชน่ แผนท่ี เข็มทศิ กายภาพและปจั จัยทาง การท�ำงานกลุม่ รูปถา่ ยทางอากาศ สังคมทส่ี ง่ ผลต่อการ - ป ระเมนิ คณุ ลกั ษณะ ภาพจากดาวเทียม เปล่ยี นแปลงโครงสร้าง อนั พงึ ประสงค์ ทางประชากร สงั คม และวัฒนธรรมในทวีป แอฟริกาได้ (K) 4. ใช้เครอื่ งมือทาง ภูมศิ าสตร์สบื คน้ เก่ียวกับลักษณะ ประชากร สงั คม และวฒั นธรรมของ ทวีปแอฟริกาได้ (P) 5. เหน็ คณุ ค่าของการ ศกึ ษาเกย่ี วกับลักษณะ ประชากร สงั คมและ วฒั นธรรมของทวปี แอฟรกิ าเพิม่ มากขึ้น (A) T288

แผนการจดั สื่อที่ใช้ จุดประสงค์ วิธสี อน ประเมิน ทกั ษะท่ีได้ คุณลักษณะ การเรียนรู้ - หนังสือเรียน อนั พงึ ประสงค์ แผนฯ ที่ 5 สงั คมศึกษาฯ ม.2 ลักษณะ - แบบฝกึ สมรรถนะ 1. อธบิ ายลักษณะท่ัวไป สืบเสาะ - ต รวจแบบทดสอบกอ่ นเรียน - การสงั เกต 1. มีวินัย เศรษฐกิจของ และการคดิ ทางเศรษฐกิจของทวปี หาความร้ ู - ตรวจการท�ำแบบฝึก - การแปลความ 2. ใฝ่เรยี นรู้ ทวปี แอฟรกิ า ภูมิศาสตร์ ม.2 แอฟริกาได้ (K) (5Es สมรรถนะและการคิด ขอ้ มูลทาง 3. ม่งุ ม่ันในการ - PowerPoint 2. ระบทุ ำ� เลท่ีตัง้ ของ Instructional ภมู ิศาสตร์ ม.2 ภมู ศิ าสตร์ ท�ำงาน 3 - ใบงานท่ี 13.5 กิจกรรมทางเศรษฐกจิ Model) - ตรวจใบงานที่ 13.5 - การใช้เทคนิค - เครือ่ งมอื ทาง ในทวปี แอฟริกาได้ (K) - ประเมนิ การน�ำเสนอผลงาน และเคร่ืองมือ ชั่วโมง 3. วเิ คราะหก์ ารเปลย่ี นแปลง - สังเกตพฤติกรรม ทางภูมิศาสตร์ ภูมศิ าสตร์ เชน่ ทางเศรษฐกจิ ของทวีป การท�ำงานรายบคุ คล - การใชเ้ ทคโนโลยี แผนที่ เขม็ ทิศ แอฟรกิ าได้ (K) - สังเกตพฤตกิ รรม รูปถา่ ยทางอากาศ 4. ใช้เครือ่ งมอื ทาง การท�ำงานกลมุ่ ภาพจากดาวเทยี ม ภูมิศาสตร์สบื ค้นขอ้ มูล - ประเมินคณุ ลักษณะ เกยี่ วกบั ลกั ษณะเศรษฐกจิ อันพึงประสงค์ ของทวปี แอฟรกิ าได้ (P) 5. เห็นคณุ คา่ ของการ ศกึ ษาเก่ยี วกับลกั ษณะ เศรษฐกิจของทวีป แอฟริกาเพ่มิ มากขึ้น (A) แผนฯ ท่ี 6 - หนังสอื เรียน 1. อธบิ ายลักษณะทาง กระบวนการ - ตรวจแบบทดสอบก่อนเรียน - การสงั เกต 1. มีวนิ ยั ภยั พิบตั แิ ละ สงั คมศกึ ษาฯ ม.2 กายภาพของทวีป ทางภมู ศิ าสตร์ - ต รวจการท�ำแบบฝึก - การแปลความ 2. ใฝ่เรยี นรู้ แนวทางการ - แบบฝึกสมรรถนะ แอฟริกาท่ีส่งผลต่อ (Geographic สมรรถนะและการคิด ข้อมลู ทาง 3. มงุ่ มัน่ ในการ จัดการของ และการคดิ การเกดิ ภยั พบิ ัตไิ ด้ (K) Inquiry ภูมิศาสตร์ ม.2 ภมู ิศาสตร์ ท�ำงาน ทวีปแอฟริกา ภมู ิศาสตร์ ม.2 2. วิเคราะหส์ าเหตุและ Process) - ตรวจใบงานที่ 13.6 - การใชเ้ ทคนิค - PowerPoint ผลกระทบของการเกิด - ประเมินการน�ำเสนอผลงาน และเคร่ืองมือ 2 - ใบงานท่ี 13.6 ภยั พบิ ตั ใิ นทวีป - สังเกตพฤติกรรม ทางภมู ิศาสตร์ - เครื่องมือทาง แอฟรกิ าได้ (K) การท�ำงานรายบคุ คล - การคดิ เชิงพน้ื ท่ี ชว่ั โมง ภมู ศิ าสตร์ เช่น 3. วิเคราะห์แนวทางการ - สังเกตพฤติกรรม - การคดิ แบบ แผนที่ เขม็ ทิศ องคร์ วม รปู ถ่ายทางอากาศ จดั การภยั พบิ ตั ทิ เี่ กดิ ขน้ึ การท�ำงานกลุม่ - การใชเ้ ทคโนโลยี ภาพจากดาวเทียม ในทวีปแอฟริกาได้ (K) - ป ระเมนิ คณุ ลักษณะ - การใชส้ ถติ พิ น้ื ฐาน 4. ใชเ้ ครือ่ งมือทาง อันพงึ ประสงค์ ภูมิศาสตร์สืบคน้ ขอ้ มูล เก่ยี วกับภยั พิบตั แิ ละ แนวทางการจัดการ ของทวปี แอฟรกิ าได้ (P) 5. เห็นคณุ คา่ ของการ ศกึ ษาเก่ยี วกับภยั พิบตั ิ และแนวทางการจดั การ ของทวีปแอฟรกิ าเพ่มิ มากข้นึ (A) T289

แผนการจัด สื่อท่ีใช้ จุดประสงค์ วธิ สี อน ประเมิน ทกั ษะท่ีได้ คณุ ลกั ษณะ การเรยี นรู้ อันพงึ ประสงค์ แผนฯ ที่ 7 - หนังสือเรยี น 1. อธิบายลักษณะทาง กระบวนการ - ต รวจแบบทดสอบกอ่ นเรียน - การสังเกต 1. มีวนิ ยั ปญั หา สงั คมศกึ ษาฯ ม.2 กายภาพของทวปี ทางภมู ศิ าสตร์ - ตรวจการทำ� แบบฝึก - การแปลความ 2. ใฝเ่ รยี นรู้ ทรัพยากร - แบบฝึกสมรรถนะ แอฟรกิ าท่สี ่งผลตอ่ การ (Geographic สมรรถนะและการคิด ข้อมลู ทาง 3. มุง่ ม่นั ในการ ธรรมชาติและ และการคิด เกิดปญั หาทรัพยากร Inquiry ภูมิศาสตร์ ม.2 ภมู ิศาสตร์ ทำ� งาน สิ่งแวดลอ้ ม ภมู ิศาสตร์ ม.2 ธรรมชาติและ Process) - ตรวจใบงานท่ี 13.7 - การใชเ้ ทคนคิ และแนวทาง และเครอื่ งมือ การจัดการของ - แบบทดสอบหลังเรียน สงิ่ แวดลอ้ มได้ (K) - ประเมนิ การน�ำเสนอผลงาน ทางภมู ิศาสตร์ ทวปี แอฟริกา - PowerPoint 2. วเิ คราะห์สาเหตขุ อง - สงั เกตพฤตกิ รรม - การคดิ เชงิ พื้นที่ - ใบงานที่ 13.7 ปัญหาทรพั ยากร การท�ำงานรายบคุ คล - การคิดแบบ 2 - เครอื่ งมือทาง ธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ ม - สังเกตพฤติกรรม องค์รวม ในทวีปแอฟรกิ าได้ (K) การท�ำงานกล่มุ - การใชเ้ ทคโนโลยี ชัว่ โมง ภูมศิ าสตร์ เชน่ 3. วิเคราะห์แนวทางการ - ป ระเมนิ คุณลกั ษณะ - การใชส้ ถติ พิ น้ื ฐาน แผนที่ เข็มทิศ รปู ถ่ายทางอากาศ จดั การปญั หาทรพั ยากร อันพงึ ประสงค์ ภาพจากดาวเทียม ธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม - ตรวจแบบทดสอบ ที่เกิดขึ้นในทวปี หลังเรยี น แอฟรกิ าได้ (K) 4. ใชเ้ คร่ืองมือทาง ภมู ิศาสตรส์ ืบค้นข้อมลู เกยี่ วกับปัญหา ทรพั ยากรธรรมชาต ิ และสง่ิ แวดล้อม ของทวปี แอฟริกาได้ (P) 5. เหน็ คุณคา่ ของการ ศึกษาเก่ียวกับปัญหา ทรพั ยากรธรรมชาต ิ และสิ่งแวดลอ้ มของ ทวปี แอฟรกิ าเพิ่ม มากขึน้ (A) T290

นาํ นํา สอน สรปุ ประเมนิ ๑๓ ทวปี แอฟรกิ าหนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี Åѡɳзҧ¡ÒÂÀÒ¾ ขน้ั นาํ (Geographic Inquiry Process) ¢Í§·ÇÕ»áÍ¿ÃÔ¡Ò Ê‹§¼Åµ‹ÍÅѡɳР1. ครแู จง ใหน กั เรยี นทราบถงึ วธิ สี อนแบบกระบวนการ ·Ò§Êѧ¤ÁáÅÐ ทางภมู ศิ าสตร ชอ่ื เรอ่ื งทจ่ี ะเรยี นรู จดุ ประสงค ÇѲ¹¸ÃÃÁÍ‹ҧäà การเรียนรู และผลการเรยี นรู ? 2. ครใู หนกั เรียนทําแบบทดสอบกอนเรียน หนวยการเรยี นรทู ี่ 13 เรือ่ ง ทวีปแอฟรกิ า 3. ครูใช PPT กระตุนความสนใจของนักเรียน ในการเรียนรูเกี่ยวกับทวีปแอฟริกา เพื่อให นักเรียนไดเห็นถึงภาพรวมและความนาสนใจ ของทวีปแอฟริกา 4. ครใู หน กั เรยี นดภู าพเคปทาวน เมอื งของประเทศ แอฟริกาใต จากหนังสือเรียน สังคมศึกษาฯ ม.2 แลวรว มกนั อภิปรายเกี่ยวกับภาพดงั กลา ว   ทวปี แอฟรกิ ามเี นอ้ื ทก่ี วา้ งใหญ ่ พน้ื ทสี่ ว่ นใหญเ่ ปน็ ทรี่ าบสงู  มภี มู อิ ากาศทงั้ แบบรอ้ นชน้ื แถบ ศนู ยส์ ตู รจนถงึ แหง้ แลง้ แบบทะเลทราย  ประเทศสว่ นใหญม่ กี ารพฒั นาทางสงั คมและเศรษฐกจิ นอ้ ย  ประชากรมฐี านะยากจน  และประสบปญั หานานปั การ  ทงั้ ปญั หาการเมอื งขาดเสถยี รภาพ  ปญั หา ภยั พบิ ตั แิ ละปญั หาสงิ่ แวดลอ้ ม  อยา่ งไรกต็ าม  ทวปี แอฟรกิ ามศี กั ยภาพในการพฒั นาในดา้ นตา่ ง ๆ  เน่ืองจากมีทรัพยากรธรรมชาติอุดมสมบูรณ์  มีจ�านวนประชากรมาก  รวมท้ังมีการร่วมมือกัน ทางเศรษฐกจิ และการสง่ เสรมิ การลงทนุ จากตา่ งชาตมิ ากขนึ้ ตัวชว้ี ดั สาระการเรียนรแู้ กนกลาง ส ๕.๑ ม.๒/๑  วเิ คราะหล์ กั ษณะทางกายภาพของทวปี ยโุ รป • ทต่ี ั้ง ขนาด และอาณาเขตของทวีปยโุ รปและทวปี แอฟรกิ า และทวปี แอฟรกิ า โดยใชเ้ ครอื่ งมอื ทางภมู ศิ าสตรส์ บื คน้ ขอ้ มลู • ก  ารใช้เคร่ืองมือทางภูมิศาสตร์ เช่น แผนที่ รูปถ่ายทาง ส ๕.๑ ม.๒/๓  วิเคราะห์สาเหตุการเกิดภัยพิบัติและผล อากาศ ภาพจากดาวเทยี มในการสบื คน้  ลกั ษณะทางกายภาพ กระทบในทวีปยโุ รปและทวีปแอฟรกิ า  ของทวปี ยโุ รปและทวปี แอฟรกิ า ส ๕.๒ ม.๒/๑  ส�ารวจและระบุท�าเลท่ีตั้งของกิจกรรมทาง • ส าเหตกุ ารเกดิ ภยั พบิ ตั แิ ละผลกระทบในทวปี ยโุ รป และทวปี เศรษฐกิจและสังคมในทวีปยุโรปและทวีปแอฟรกิ า แอฟรกิ า ส ๕.๒ ม.๒/๒  วิเคราะห์ปัจจัยทางกายภาพและปัจจัยทาง •  ท�าเลที่ต้ังของกิจกรรมทางเศรษฐกิจและสังคม เช่น พื้นที่ สังคมท่ีส่งผลต่อท�าเลที่ต้ังของกิจกรรมทางเศรษฐกิจและ เพาะปลกู และเลยี้ งสตั ว ์ แหลง่ ประมง การกระจายของภาษา สงั คมในทวีปยโุ รป และทวปี แอฟริกา และศาสนาในทวปี ยุโรปและทวีปแอฟรกิ า ส ๕.๒ ม.๒/๓  สบื คน้  อภปิ รายประเดน็ ปญั หาจากปฏสิ มั พนั ธ์ • ป  ัจจัยทางกายภาพและปัจจัยทางสังคมที่ส่งผลต่อการ ระหว่างส่ิงแวดล้อมทางกายภาพกับมนุษย์ท่ีเกิดข้ึนในทวีป เปลยี่ นแปลงโครงสรา้ งทางประชากร สง่ิ แวดลอ้ ม เศรษฐกจิ   ยุโรป และทวปี แอฟริกา สังคมและวฒั นธรรมในทวปี ยุโรป และทวีปแอฟรกิ า •   ประเด็นปัญหาจากปฏิสัมพันธ์ระหว่างสิ่งแวดล้อมทาง ส ๕.๒ ม.๒/๔  วิเคราะห์แนวทางการจัดการภัยพิบัติและ กายภาพกับมนุษยท์ ี่เกิดขึน้ ในทวีปยุโรป และทวปี แอฟริกา การจัดการทรัพยากรและส่ิงแวดล้อมในทวีปยุโรปและทวีป แอฟรกิ าที่ยั่งยนื • แ  นวทางการจัดการภัยพิบัติและการจัดการทรัพยากร และสง่ิ แวดล้อมในทวีปยุโรปและทวปี แอฟรกิ าท่ยี ั่งยืน ๒6๑ เกร็ดแนะครู การเรียนเก่ียวกับภูมิศาสตรทวีปแอฟริกา เพื่อใหนักเรียนเลือกใชเครื่องมือทางภูมิศาสตรในการรวบรวม วิเคราะห และนําเสนอขอมูลของทวีปแอฟริกา ไดอ ยา งถกู ตอ ง สามารถวเิ คราะหค วามสมั พนั ธร ะหวา งลกั ษณะทางกาย ภาพและสงั คมของทวปี แอฟรกิ าทสี่ ง ผลตอ การดาํ เนนิ ชวี ติ ของประชากรในทวปี นอกจากนี้ เพอ่ื ใหน กั เรยี นไดเ รยี นรเู กยี่ วกบั ภยั พบิ ตั ิ การจดั การภยั พบิ ตั ิ และเสนอแนวทางการอนรุ กั ษท รพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ ม พรอ มทง้ั อธบิ ายปญ หาสง่ิ แวดลอ ม และวิเคราะหก ารเปลี่ยนแปลงสง่ิ แวดลอ มในทวปี แอฟรกิ า ครูจงึ ควรจัดการเรียนการสอน ดังน้ี • ใชเคร่ืองมือทางภูมิศาสตร เชน แผนที่ ในการศึกษาและนําเสนอขอมูลทางภูมิศาสตรเก่ียวกับลักษณะทางกายภาพ เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และสิ่งแวดลอ มของประเทศในทวปี แอฟรกิ า • จดั ทาํ ปายโปสเตอรแผนผังความคดิ เรอ่ื ง เขตภมู ิประเทศของทวปี แอฟรกิ า • จดั ทาํ แผน พับ เร่ือง ลกั ษณะภูมอิ ากาศและพืชพรรณธรรมชาติของทวปี แอฟริกา • จัดทําโครงงานขนาดเล็ก (Mini-Project) เกี่ยวกับภัยพิบัติหรือผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงทางดานส่ิงแวดลอมของทวีปแอฟริกา เพ่ือใหนักเรียน มีความเขา ใจและตระหนกั ถึงอันตรายที่เกิดจากภัยธรรมชาติ และผลกระทบทเี่ กดิ ขึ้นจากการเปลยี่ นแปลงของสิง่ แวดลอ ม T291

นาํ นํา สอน สรปุ ประเมนิ ขน้ั นาํ แแผผนนททแี่แ่ี สสดดงงทเีต่ขงั้ตแกลาะรอปาณกคาเรขอตงขขอองงปทระวเปีทแศใอนฟทรวิกปี าแอฟรกิ า 30 Wํ 20 ํW 10 Wํ 0 ํ 10 ํE 20 Eํ 30 ํE 40 ํE 50 ํE 60 ํE 5. นักเรียนแบงกลุม เลนเกมแขงขันตอบปญหา เขตปกครองตนเอง ดนิ แดนโพนทะเล N เก่ียวกับท่ีต้ังและอาณาเขตของทวีปแอฟริกา 1. มาเดรา (โปรตเุ กส) 1. มายอต (ฝรง�ั เศส) 500 มาต0ราสวน 1 : 52,010,00,00000 1,500 กม. 50 ํN พรอมทั้งระบุตําแหนงสําคัญของสถานท่ีตาม 50 ํN แผนทแ่ี สดงทตี่ งั้ และอาณาเขตของประเทศใน ทวีปแอฟริกา จากหนังสือเรียน สังคมศกึ ษาฯ 2. หมเู กาะคะแนรี (สเปน) 2. เรอนู ย� ง (ฝรง�ั เศส) ม.2 เชน 3. เซวตา (สเปน) 3. เซนตเ ฮเลนา อสั เซนชนั และ • ดนิ แดนบางสว นของทวปี แอฟรกิ ามอี าณาเขต 4. เมลยี า (สเปน) ตรสิ ตนั ดากนู ยา (สหราชอาณาจกั ร) ติดตอกับทวีปใด ทะเลแคสเปยน (แนวตอบ ทวีปเอเชียท่ีคาบสมุทรไซนาย 40 ํN ม ห า ส มุ ท ร ตกิ ท ะ เ ล ดํ า 40 Nํ ในประเทศอียปิ ต) แ อ ต แ ล น ติ ก ทะเล • หากเดินเรือบริเวณดานตะวันออกของ ท วี ป ยุ โ ร ป เอเดรยี ทวีปแอฟริกา แสดงวาเดินเรืออยูบริเวณ มหาสมุทรใด ยชบิ อรงอโแมลคตรบาอ็ รกรเาซโบกวตั ตาเมทลียาะ เล เ ม ตนูดิสิ เ ต ท วี ป เ อ เ ชี ย (แนวตอบ มหาสมทุ รอนิ เดีย) • ประเทศอียิปตต้ังอยูทางทิศใดของทวีป มาเดรา แอลเจยี ร ตนู ิเซีย อ ร อาวเปอรเซีย 30 Nํ แอฟรกิ า หมเู กาะคะแนรี เสนทรอปกออฟแคนเซอร (แนวตอบ ทิศตะวันออกเฉียงเหนือของทวปี ) ตริโปลี อาวซิดรา เ ร เ นี ย น แอฟรกิ าเหนอื30 ํN ไคโร เอลอายรูนน สะฮารา แ อ ล จี เ รี ย ลิ เ บี ย ทะเลแดง อี ยิ ป ต เวสเ ิท บเเซซันเบสโียจสิกเนดแูลนรเนมศาซกกรากอูนกาากนนิมนามยลรรัลูแโสเ-ีีกไรบอโีอูตบเฟอลกวริยี ิสรรนนชยี บที อเเิ ีซาเีตตวรานียเบ นโากมยยี าาตโมกดสุ ซอบวิ โุ วักรู รรก มากวินอาาเกักาาซนกาวฟาดโราลตตากู าโอูเูเลีโโกมบาอเกซมวินแปิเนเคอีอลบเนารวนิ ซนะเโทปมีตานิ ไตอ-รโูเมเนนิ มนราโซียวลไิปาลจโอบกนาี ินบแเลจูีเกคราเี บาจเยี รมบบายออรวอออุนาิลซรเงสดลซรสนู ูอาาคนัาวธกธดลิินอาาอาชงรชนึราณโบซจณกังาาากเรรมี ัฐดัฐนแาคออฟงริกโกากลรเบาวซซงันรุานุูทดดดซาจีูดาบแยูบคจูาากูกิกมุนทนัมาบนั ลปนรูคี าดาาลซราาท าเมู เไเนคอนโเอแรนอายีบอธโดดรสียดิโมเิ ดโิสทาามอรอาราาบียามเบหาจปจาบิ ิบสโยตูตูโมมี ซี กทุอาารดวอิชเอูินเดเดนียมาดา ักสการ20Nํ 20 ํN ม า เ ลี ย 10 ํN Nํ 0ํ แอฟริกาตะวนั ตก แอฟรกิ ากลาง ตแะอวฟันรอิกอาก100ํ แอฟรกิ าใต10 ํS อัสเซนชนั ํSนแาอมวงนิ ิเดโบฮกแกุยี ลอาฟบกาอรโบติกแโสราเนวใมซาาลตเนูซซซพมารารกมิูฮทิเาเาบอลรเอาบบัรโึมเเยี รซเบอี วยาโสบทามวมนลาีาิลปาอูโตลตงเเาสินวนวบทีี ริ กอปกอคอำฟอแโคมคธอปโิบรอนัรนิคตามโีอเทายามมรนยาสน าอืโงอนญั รงนตาหรลสำ้ โิ ลกัววษงณ 10 ํS โ ม ัซ ม 20 ํS ม ห า ส มุ ท ร แ อ ต แ ล น ติ ก มาดา ักสการ 30 Sํ เซนตเ ฮเลนา 20 Sํ อา ววอลวสิ 10 ํW 0 ํ 10 Eํ 1 :ก5า2บ,0ูเ0ว0ร,ด0ี00 เซ1เช:ล8ส7,0ม0อ0ร,0ิเ0ช0ียส 20 Nํ คอโมโรส เซเวชกิ ตลอสเร1ีย0 ํS 30 กาบเู วรด ี มอริเตเนีย ไปรอา เซเนกลั มายอต มพออรรตเิ ชลอู ียิสส แกมเบยี 20 ํS กนิ ี-บสิ เซา 50 ํE เรอูนยี ง 10 Nํ กินี แหลง นำ้ Azim20utWํ hal Equidistant 40 ํE 60 ํE Projection: 20 ํE 30 ํE COPYRIGHT © Aksorn CharoenTat ACT. Co.,Ltd ๒6๒ เกร็ดแนะครู ขอสอบเนน การคดิ ครูควรจัดกิจกรรมเสริมใหนักเรียนทุกคนฝกอานแผนท่ีแสดงที่ตั้งและ ขอ ใดกลาวถึงท่ตี ้ังของทวปี แอฟรกิ าไดถกู ตอง อาณาเขตของประเทศในทวีปแอฟริกา และใหนักเรียนคนควาขอมูลเพ่ิมเติม 1. มเี สนศูนยสตู รลากผา นกลางทวีป จากแหลง การเรยี นรตู า งๆ เกย่ี วกบั องคป ระกอบและสญั ลกั ษณท แี่ สดงบนแผนที่ 2. มคี ลองสเุ อซใชเ ปนเสนทางออกสมู หาสมทุ รแอตแลนตกิ เพื่อใหนักเรียนมีความเขาใจและสามารถอานแผนที่ไดอยางถูกตอง และแจก 3. ทะเลแดงกน้ั พรมแดนระหวา งทวีปแอฟรกิ ากับทวีปยโุ รป แผนท่ีโครงรางของทวีปแอฟริกาใหนักเรียนฝกทักษะการใชแผนที่ โดยเขียน 4. ชองแคบยิบรอลตารก้ันพรมแดนระหวางทวีปแอฟริกากับทวีป ชื่อประเทศ เมืองหลวง และอาณาเขตติดตอ ลงบนแผนที่โครงราง พรอมทั้ง ระบายสใี หส วยงาม แลว นําสง ครผู ูสอน เอเชยี สื่อ Digital (วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 1. เนอ่ื งจากทวปี แอฟรกิ ามเี สน ศนู ยส ตู ร ลากผา นกลางทวปี มคี ลองสเุ อซเปน เสน ทางออกสมู หาสมทุ รอนิ เดยี ศึกษาคนควาขอมูลเพ่ิมเติมเก่ียวกับแผนที่แสดงที่ต้ังและอาณาเขตของ มีทะเลแดงกั้นระหวางทวีปแอฟริกากับทวีปเอเชีย และชองแคบ ประเทศในทวปี แอฟรกิ า ไดท่ี http://worldmap.harvard.edu/africamap/ ยิบรอลตารก ้นั ระหวางทวปี แอฟริกากับทวีปยโุ รป) T292

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ñ. Åѡɳзҧ¡ÒÂÀÒ¾¢Í§·Ç»Õ áÍ¿Ã¡Ô Ò ขนั้ สอน ทวีปแอฟริกาเปนทวีปท่ีมีขนาดใหญเปนอันดับ ๒ ของโลก รองจากทวีปเอเชีย มีเน้ือที่ ขัน้ ที่ 1 การต้ังคําถามเชงิ ภูมศิ าสตร ประมาณ ๓๐ ลานตารางกิโลเมตร หรือประมาณรอยละ ๒๐ ของพ้ืนท่ีท่ีเปนแผนดินของโลก เปนทวปี ทมี่ ีทรพั ยากรธรรมชาตทิ ่มี ีคา อยูเปน จาํ นวนมาก โดยเฉพาะปาไม สตั วปา และแรตาง ๆ 1. นักเรียนทุกคนชวยกันบอกหรือเลาเกี่ยวกับ เชน เพชร ทองคาํ ทองแดง น้ํามันดิบและแกสธรรมชาติ ประชากรประกอบไปดว ยชนเผา ตา ง ๆ ความรูเดิมของทวีปแอฟริกา แลวใหเขียน ซง่ึ บางเผา ยงั คงดาํ รงชวี ติ แบบดง้ั เดิม ชาวยุโรปมกั เรยี กวา “ทวปี มดื ” หรือ “กาฬทวีป” เนอ่ื งจาก ขอมูลของตนเองบนกระดาน เชน ทําเลท่ีต้ัง เปน ดินแดนทไ่ี มมีคนรจู กั มากอน และยากตอการเดนิ ทางสํารวจ ภายหลังไดร ับเอกราชจากชาติ อาณาเขต แหลง ทอ งเทยี่ ว สงิ่ ทเี่ ปน ทส่ี ดุ ในโลก ตะวนั ตก จึงไดรับการพฒั นาและเร่ิมมบี ทบาทในประชาคมโลกมากข้นึ ช่อื ประเทศ ภัยพิบตั ทิ างธรรมชาติ ทรพั ยากร ๑.๑ ที่ตงั้ และอาณาเขต ธรรมชาติ ตลอดจนแนวทางการจดั การปญ หา ทวีปแอฟรกิ าต้งั อยูระหวางละติจดู ๓๗ องศาเหนอื ถงึ ๓๕ องศาใต ลองจจิ ดู ๑๗ องศา ตางๆ ตะวันตก ถึง ๕๑ องศาตะวันออก อยูบริเวณทางใตของทวีปยุโรปและทางตะวันตกเฉียงใตของ ทวีปเอเชีย มีทะเลเมดเิ ตอรเรเนียนและทะเลแดงเปนเขตกน้ั มเี สน ศูนยสตู รผา นกลางทวีป ทาํ ให 2. ครใู หน กั เรยี นดภู าพ หรอื คลปิ วดิ โี อทเ่ี กยี่ วขอ ง ครงึ่ หนง่ึ ของทวีปแอฟริกาอยทู างซกี โลกเหนือ และอีกครึง่ หนงึ่ อยูท างซกี โลกใต โดยมีอาณาเขต กบั ลกั ษณะทางกายภาพของทวปี แอฟรกิ า หรอื ตดิ ตอ ดงั นี้ ใช PPT ทแ่ี สดงขอ มลู เกย่ี วกบั กบั ทาํ เลทต่ี งั้ และ ทศิ เหนอื อาณาเขตของทวปี แอฟรกิ า แสดงความคดิ เหน็ และรว มกนั ตอบGeoQuestionจากหนงั สอื เรยี น สงั คมศกึ ษาฯ ม.2 เพ่ิมเตมิ ทศิ ใต จดทะเลเมดเิ ตอรเ รเนียนและชอ งแคบยิบรอลตาร1 ทศิ ตะวนั ออก จจจดดดมมมหหหาาาสสสมมมุทุทุทรรรอแแินออตตเดแแียลลแนนลตตะกิกิทแแะลลเละะแมอดาหวงา2กสินม3ี ุทรอินเดีย ทิศตะวันตก  ท่ีราบกวางใหญ เปน ลักษณะทางกายภาพหลกั ท่ีพบไดม ากในทวปี แอฟรกิ า Queeostion จากลักษณะทําเลท่ีต้ังและอาณาเขตของทวีปแอฟริกา สงผลตอลักษณะภูมิอากาศ หรือทรัพยากร ธรรมชาติอยา งไร ๒๖๓ ขอสอบเนน การคดิ นักเรียนควรรู เพราะเหตุใดทวีปแอฟริกาจึงไดรับสมญานามวา “กาฬทวีป” 1 ชอ งแคบยบิ รอลตาร ชอ งแคบระหวา งทวปี ยโุ รปกบั ทวปี แอฟรกิ า เชอื่ มทะเล หรอื “ทวปี มดื ” เมดิเตอรเรเนียนกับมหาสมุทรแอตแลนติกท่ีเมืองยิบรอลตาร ประเทศสเปน กบั เมอื งเซวตา ประเทศโมรอ็ กโก สว นทแ่ี คบทส่ี ดุ ประมาณ 13 กโิ ลเมตร กวา งทสี่ ดุ (แนวตอบ เน่ืองจากทวีปแอฟริกาเปนทวีปขนาดใหญ มีความ ประมาณ 37 กิโลเมตร แตกตางกันทางดานกายภาพ และวัฒนธรรมแบบชนเผาตางๆ 2 ทะเลแดง อยูระหวางคาบสมุทรอาหรบั กับบริเวณตะวนั ออกเฉียงเหนอื ของ ที่ดํารงชีวิตแบบดั้งเดิม ทําใหทวีปนี้ไมคอยมีคนรูจัก และเขาไป ทวีปแอฟรกิ า ทิศเหนือเช่ือมตอกับทะเลเมดเิ ตอรเ รเนยี นโดยผานอา วและคลอง สํารวจทวปี นีน้ อยมาก) สเุ อซ ทศิ ใตเชือ่ มกับทะเลอาหรบั โดยผา นชองแคบบบั เอลมันเดบ 3 อาวกินี อาวในทวีปแอฟริกา อยูทางตอนกลางดานตะวันตกของทวีป บนฝงมหาสมุทรแอตแลนตกิ T293

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ สอน ๑.๒ ลกั ษณะทั่วไป ขั้นที่ 1 การตั้งคําถามเชงิ ภูมศิ าสตร   ทวีปแอฟริกาในปัจจุบันเป็นที่สนใจของนักลงทุนจ�านวนมาก และเริ่มมีบทบาทใน  ประชาคมโลกมากข้ึน ด้วยเหตุผลส่วนหน่ึงมาจากการที่มีทรัพยากรมีค่าหลายชนิด โดยทวีป 3. ครูใหนักเรียนชวยกันตั้งประเด็นคําถามทาง แอฟริกามีจ�านวนประชากรประมาณ ๑,๒๘๔ ล้านคน ในช่วงกลาง พ.ศ. ๒๕๖๑ แบ่งออกเป็น  ภูมิศาสตรเก่ียวกับลักษณะทางกายภาพของ ๕ ภูมภิ าค มีประเทศท้งั หมด ๕๔ ประเทศ ดงั น้ี ทวปี แอฟรกิ า เพ่อื คนหาคําตอบ เชน • ลกั ษณะทวั่ ไปของทวปี แอฟรกิ าแตล ะพน้ื ทมี่ ี แอฟรกิ าเหนอื ประเทศ เนอ้ื ท่ี *(ตร.กม.) ประชากร **(ล้านคน) เมืองหลวง ความแตกตางกนั อยา งไร แอลจีเรยี • ปจจัยใดท่ีทําใหลักษณะทั่วไปของทวีป 30 ํN อยี ปิ ต์ ๒,๓๘๑,๗๔๑ ๔๒.๒ แอลเจยี ร์ แอฟริกาแตล ะพื้นทมี่ ีความแตกตา งกนั 20 ํN ลเิ บยี ๑,๐๐๑,๔๕๐ ๙๓.๔ ไคโร • ทาํ เลทตี่ งั้ ของทวปี แอฟรกิ าอยบู รเิ วณใด และ 10 ํN โมรอ็ กโก ๑,๗๕๙,๕๔๐ ๖.๔ ตริโปลี มีอาณาเขตตดิ ตอกับทวปี หรอื มหาสมุทรใด ซดู าน ๔๔๖,๕๕๐ ๓๕.๑ ราบตั บาง 0ํ ตนู เิ ซีย ๑,๘๖๑,๔๘๔ ๔๐.๖ คาร์ทมู • ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศของทวปี แอฟรกิ ามคี วาม 10 ํS N ๑๖๓,๖๑๐ ๑๑.๕ ตนู สิ คลา ยคลึงกับทวีปใดบาง อยางไร 20 ํS เบนิน • ทวปี แอฟรกิ ามลี กั ษณะภมู ปิ ระเทศทโี่ ดดเดน 30 Sํ 10: 200,000,20,0000ก0ม. บรู ก์ ินาฟาโซ แตกตางจากทวปี อื่นอยางไร 20 Wํ 10 Wํ 0 ํ 10 ํE 20 ํE 30 ํE 40 Eํ 50 ํE โกกาตบดูเววิ รัวด์รี1์ ๑๑๒,๖๒๒ ๑๑.๒ ปอร์ โต-โนโว แอฟริกาตะวนั ตก แกมเบีย ๒๗๔,๒๐๐ ๑๙.๖ วากาดกู ู กานา ๐.๕ ไปรอา 30 Nํ ๔,๐๓๓ ๒๔.๔ ยามุสซโุ กร 20 ํN กกนิินี-ี บิสเซา2 ๓๒๒,๔๖๓ ๒.๑ บันจูล 10 ํN ๒๘.๘ อกั กรา ไลบเี รีย ๑๑,๓๐๐ ๑๑.๕ โกนากรี 0ํ มาลี ๒๓๘,๕๓๓ ๑.๙ บิสเซา 10 Sํ มอริเตเนยี ๒๔๕,๘๕๗ ๔.๗ มันโรเวีย ไนเจอร์ ๑๘.๙ บามาโก N ไนจเี รีย ๓๖,๑๒๕ ๔.๔ นูแอกชอต 20 ํS ๑๑๑,๓๖๙ ๒๐.๖ นอี าเม 30 ํS 10: 200,000,20,0000ก0ม. เเซซเยี นรกร์ าลั ลโี อน3 ๑,๒๔๐,๑๙๒ ๑๙๐.๙ อาบจู า ๑,๐๓๐,๗๐๐ ๑๕.๘ ดาการ์ 20 Wํ 10 ํW 0 ํ 10 ํE 20 Eํ 30 ํE 40 Eํ 50 ํE โตโก ๑,๒๖๗,๐๐๐ ๗.๖ ฟรที าวน์ ๙๒๓,๗๖๘ ๗.๘ โลเม ๑๙๖,๗๒๒ ๗๑,๗๔๐ ๕๖,๗๘๕ ๒64 นักเรียนควรรู ขอสอบเนน การคดิ 1 โกตดวิ วั ร (Cote d’lvoire) เปน ภาษาฝรง่ั เศส แตค นทว่ั ไปมกั เรยี กชอื่ ภาษา เพราะเหตุใดประเทศอียิปตจึงมีประชากรมากท่ีสุดในภูมิภาค องั กฤษ คอื ไอวอรโี คสต (Ivory Coast) ซงึ่ สะทอ นลกั ษณะภมู ปิ ระเทศวา มหี าดทราย แอฟริกาเหนอื ท่ขี าวนวลสวยงามเหมือนสงี าชาง 2 กนิ -ี บสิ เซา พน้ื ทส่ี ว นใหญเ ปน ทรี่ าบลมุ จดุ สงู สดุ ของประเทศอยทู างตะวนั ออก 1. มีอากาศอบอุน เย็นสบาย เฉียงใต สูงประมาณ 240 เมตร มีแมน้ําเกบาไหลผานตอนกลางของประเทศ 2. พ้นื ท่เี ปน ทรี่ าบลุมซ่ึงมีความอุดมสมบูรณ บรเิ วณชายฝง เปนที่ต้งั ของกลุมเกาะบจี ากอส 3. มีประชากรชนเผาด้ังเดิมอาศยั อยมู านาน 3 เซียรราลีโอน มีชื่อเรียกเปนทางการวา สาธารณรัฐเซียรราลีโอน ตั้งอยู 4. เปน ศนู ยก ลางของความเจรญิ ในทุกๆ ดาน ทางตะวันตกของทวีป ลักษณะภูมิประเทศทางตอนเหนือเปนท่ีราบสูงและ ทวิ เขา บริเวณชายฝง มีความกวา ง 48-80 กโิ ลเมตร เปนปา ชายเลน (วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 2. เน่ืองจากบริเวณลุมนํ้าไนลใน ประเทศอียิปต เปนแหลงอารยธรรมแหงแรกของโลก ซ่ึงมีพ้ืนท่ี เปน ทร่ี าบลมุ แมน าํ้ ทอี่ ดุ มสมบรู ณ เหมาะแกก ารตง้ั ถน่ิ ฐานและการ เพาะปลกู เปน อยา งมาก ดงั นนั้ จงึ ทาํ ใหป ระเทศอยี ปิ ตม ปี ระชากร มาตั้งถน่ิ ฐานเปนจํานวนมากท่ีสุดในภูมภิ าคแอฟรกิ าเหนอื ) T294

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ แอฟรกิ ากลาง ประเทศ เนอ้ื ที่ *(ตร.กม.) ประชากร **(ล้านคน) เมืองหลวง ขนั้ สอน แองโกลา ๑,๒๔๖,๗๐๐ ๒๘.๖ ลอู ันดา 30 Nํ แคเมอรนู ๔๗๕,๔๔๐ ๒๕.๐ ยาอุนเด ขนั้ ที่ 2 การรวบรวมขอมูล 20 Nํ สาธารณรฐั แอฟรกิ ากลาง ๖๒๒,๙๘๔ ๔.๗ บังกี 10 ํN สคชาอาธดงาโกรณ1 รัฐคองโก2 ๑,๒๘๔,๐๐๐ ๑๔.๙ อนึ จาเมนา 1. ครูแบงนักเรียนกลุมละ 6 คน คละกันตาม ๒,๓๔๔,๘๕๘ ๕.๐ กนิ ชาซา ความสามารถ รวมกันศึกษาคนควาขอมูล 0ํ ๘๑.๕ บราซซาวิล เกยี่ วกบั ลกั ษณะทางกายภาพของทวปี แอฟรกิ า 10 ํS ๓๔๒,๐๐๐ ๑.๓ มาลาโบ จากหนังสือเรียน สงั คมศกึ ษาฯ ม.2 หรือจาก อิเควทอเรียลกนิ ี ๒๘,๐๕๑ แหลงการเรียนรอู น่ื ๆ เชน หนังสอื ในหองสมุด N กาบอง ๒๖๗,๖๖๗ ๒.๐ ลเี บรอวลิ เว็บไซตในอินเทอรเน็ต เพื่อนํามาอภิปรายใน 20 Sํ เซาตเู มและปรนิ ซิปี ๙๖๔ ๐.๒ เซาตเู ม ช้ันเรยี น ตามประเด็น ดงั น้ี 30 ํS 10: 200,000,20,0000ก0ม. • ทาํ เลที่ตง้ั และอาณาเขต • ลกั ษณะท่วั ไป 20 Wํ 10 ํW 0 ํ 10 Eํ 20 Eํ 30 ํE 40 Eํ 50 Eํ • ลักษณะภูมปิ ระเทศ แอฟริกาตะวันออก บุรนุ ดี ๒๗,๘๓๐ ๑๐.๔ บูจุมบูรา คอโมโรส ๒,๒๓๕ ๐.๘ โมโรนี 30 ํN จบิ ตู ี ๒๓,๒๐๐ ๑.๐ จบิ ูตี 20 Nํ ๑๑๗,๖๐๐ ๕.๙ แอสมารา 10 ํN เเออธริเโิ ทอรเปียยี 3 ๑,๑๐๔,๓๐๐ ๑๐๕.๐ อาดดสิ อาบาบา ๕๘๐,๓๖๗ ๔๙.๗ ไนโรบี 0ํ เคนยา ๕๘๗,๐๔๑ ๒๕.๕ อันตานานารโิ ว 10 Sํ มาดากสั การ์ ๑๑๘,๔๘๔ ๑๘.๖ ลลิ องเว มาลาวี ๒,๐๔๐ ๑.๓ พอรต์ หลุยส์ N มอรเิ ชียส ๗๙๙,๓๘๐ ๒๙.๗ มาปูโต 20 ํS โมซัมบกิ ๒๖,๓๓๘ ๑๒.๓ คิกาลี 30 Sํ 10: 200,000,20,0000ก0ม. รวันดา ๐.๐๙ วิกตอเรยี เซเชลส์ ๔๕๕ ๑๔.๗ โมกาดิชู 20 ํW 10 ํW 0 ํ 10 Eํ 20 ํE 30 ํE 40 Eํ 50 Eํ โซมาเลีย ๖๓๗,๖๕๗ ๑๒.๖ จบู า เซาท์ซูดาน ๖๔๔,๓๒๙ ๕๗.๕ โดโดมา แอฟรกิ าใต้ แทนซาเนีย ๙๔๗,๓๐๐ ๔๒.๘ กัมปาลา ยกู ันดา ๒๔๑,๐๓๘ ๑๖.๔ ลูซากา 30 Nํ แซมเบีย ๗๕๒,๖๑๘ ๑๖.๖ ฮาราเร 20 Nํ ซิมบับเว ๓๙๐,๗๕๗ 10 ํN บอตสวานา ๕๘๑,๗๓๐ ๒.๓ กาโบโรเน 0ํ เลโซโท ๓๐,๓๕๕ ๒.๒ มาเซรู 10 ํS N นามเิ บีย ๘๒๔,๒๙๒ ๒.๕ วินดฮ์ ุก 20 Sํ แอฟริกาใต้ ๑,๒๑๙,๐๙๐ ๕๖.๕ พริทอเรีย 30 Sํ 10: 200,000,20,0000ก0ม. เอสวาตนิ ี ๑๗,๓๖๔ ๑.๔ อึมบาบานี 20 ํW 10 Wํ 0 ํ 10 Eํ 20 ํE 30 Eํ 40 ํE 50 ํE ทีม่ า : *The World Almanac and Book of Facts, 2018 ๒65    **www.prb.org (2017 World Population Data Sheet) ขอสอบเนน การคดิ นักเรียนควรรู เหตุผลขอใดที่สนับสนุนวาภูมิภาคแอฟริกาตะวันออกเปน 1 คองโก (Congo) มีชอ่ื เรียกอยางเปน ทางการวา สาธารณรฐั ประชาธปิ ไตย ภูมภิ าคท่มี ปี ระชากรอาศัยอยมู ากที่สุดในทวปี แอฟรกิ า คองโก เคยเปลี่ยนช่ือเปน “ซาอีร” (Zaire) ใน ค.ศ. 1971 และเปล่ยี นกลับมา ใชชอ่ื เดิมใน ค.ศ. 1997 1. มที ะเลขนาบท้งั 2 ดา นของภมู ิภาค 2 สาธารณรัฐคองโก (Republic of the Congo) เคยเปนสวนหนึ่งของ 2. มชี าวพ้ืนเมอื งอาศัยอยูเปนจํานวนมาก อาณานิคมฝร่งั เศส โดยใชช ่ือวา “เฟรนชอ ิเควทอเรียลแอฟรกิ า” เมือ่ ค.ศ. 1910 3. มีเสน ศนู ยส ูตรลากผา นทาํ ใหฝนตกชุก 3 เอธิโอเปย แปลวา ดินแดนแหงใบหนาที่ถูกแผดเผา (land of burnt 4. มีภมู ปิ ระเทศเปน ท่รี าบสงู อากาศเยน็ สบาย faces) เปนช่ือที่ชาวกรีกและโรมันเรียกดินแดนที่มีชาวผิวดําทางตอนใตของ อาณาจักรตน นอกจากนี้ เอธิโอเปยยังเปนถ่ินกําเนิดของเมล็ดกาแฟท่ีคนพบ (วเิ คราะหคําตอบ ตอบขอ 4. เนอ่ื งจากภมู ภิ าคแอฟรกิ าตะวนั ออก โดยบังเอิญโดยชายเลี้ยงแกะ ท่ีเมืองคัฟฟา (Kaffa) เลยเรียกกันวา คอฟฟ มีภูมิประเทศเปนท่ีราบสูงหลายแหง เชน ท่ีราบสูงเอธิโอเปย (Coffee) และถูกนาํ ไปใชแพรห ลายเปน ท่ีนิยมทว่ั โลก ที่ราบสูงเคนยา ทั้งยังมีอากาศเย็นสบาย ทําใหประชากรยาย เขา มาตัง้ ถ่นิ ฐานเปน จาํ นวนมาก) T295

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ สอน แแผผนนททแี่ แี่ สสดดงงลลักกัษษณณะภะูมภปิ ูมรปิะเรทะศเทขอศงขทอวงีปทแวอีปฟแรอิกาฟรกิ า ข้ันท่ี 2 การรวบรวมขอมลู 30 Wํ 20 Wํ 10 ํW 0 ํ 10 ํE 20 ํE 30 ํE 40 ํE 50 ํE 60 ํE 2. สมาชกิ แตล ะกลมุ จบั คกู นั เปน 3 คู แบงหนา ท่ี 50 ํN N 500 มาต0ราคสลว อนงส1ุเอ:ซ52,010,00,00000 1,500 กม. 50 ํN กนั สบื คน ขอ มลู โดยใชเ ครอ่ื งมอื ทางภมู ศิ าสตร เชน แผนท่ี ลูกโลก รูปถา ยทางอากาศ ภาพ ม ห า ส มุ ท ร ท วี ป ยุ โ ร ป จากดาวเทยี ม ตามประเด็นทีก่ ําหนด ดังน้ี แ อ ต แ ล น ติ ก อาวบสิ เคย คูที่ 1 เรอ่ื ง ทําเลท่ีตัง้ และอาณาเขต ทะเลแคสเปยน คูท่ี 2 เร่ือง ลักษณะท่วั ไป คูท ่ี 3 เรอ่ื ง ลกั ษณะภมู ิประเทศ ตกิ ทะเล 3. ครูอาจใหนักเรียนดูแผนท่ีแสดงลักษณะ 40 Nํ มป3กม7โ.1กกค8นเ.ดะม.เเเแตกายรนเนเ ดดโรคตีรสชาาตจอ างทโแลคนบยไบอบิ เะรรวเออิ ตทลเรูบตคโีืวคาคอาราสบเณลนกตส4. ไ1มเนก6ขุทเ7่ึจลรงอาไรสออททแ ลบา าอวะเี ฟรเทตะบโยีเคนลสลนิตเาท ทรสแรี่ รทลคาท.บเอมีร่ตา4สากอาาฮ0ฮกงูรบเย.4กัาัตคทนู 0.สกซอา2ซาูง9เามรรจด0ทรซา8อเส่ีดมกิ สงูยเิเตอดานทฮาิร่ียีดากบลาเ.มสซสงูาซิ ลเตวอลิเิอาบีเทาเดอียว.รอมทซยี กีะิเิดบซู สีรร3ต4าทีค1แ5.เฮบออ งลรขกกาั า.ตนเครกทีตานราฟคี รรรู า าบยสทกมา.ะทุนไรซเอปละทรนะัสดานเลโํูเตบทาเทยีรลทาะยี ยเลลวไูทนีเรลอปา ธยท4ริโซ6าสสี่อเส2เี ูงรเ0ดมปยีอาุ เชย สททานรนเาทรยอรชคาออหาทปี รบะยกบัาเสอลอมอทอาหฟรุวทาาเแวรปยครเโอรอซันรุบเมเเบดลัซซานคอียอรลี 40 Nํ ภมู ปิ ระเทศของทวปี แอฟรกิ า จากหนงั สอื เรยี น 30 Nํ ค.ไซนาย 30 Nํ สงั คมศึกษาฯ ม.2 หรอื ใช PPT ทีแ่ สดงขอมลู 20 ํN ะ เ ล ท ร า ย เ ว ส เ ทิ ร น ทะเล 20 ํN เกี่ยวกับลักษณะภูมิประเทศของทวีปแอฟริกา 10 ํN ะ เ ล ท ร า ย ลิ เ บี ย 10 Nํ ประกอบการศึกษาเพมิ่ เตมิ ทะเลทครทายาอะบสี เทเิรนล แดง น.ไนล ซเนกัล ที่สูงฟู ่ีทราบ ูสงด น.บ น.ไวตไน ล เลีย  0 ํ ก.กเซ.ปารตนิ ูเมซปิ  ลุมนา้ํ คองโก ส49แ7ต4นลีย เอลกอน 4321 เสน ศูนยส ตู ร 0 ํ นรี 3าก47อ0งโก ส.วิกตอ อ า ว กิ นี น.คอ งโก ลูอา ลาบ า เคนยา 5199 มหาสมทุ ร เรีย ค58ิล9ิม5นั จาโร อนิ เดยี คำอธบิ ายสัญลักษณ ส.มา ลาวี ส.แทนกนั ยีกา 10 Sํ ภเู ขา ทร่ี าบสงู บเี อ น. รังวี 2980 คา2รม2ท 8กา0.ลคาอโมโรส 10 ํS ลทรายคาวลาางฮโการี 20 ํS ภเู ขาไฟ ม หา ส มุ ท ร น.โอกา น .แซมบีซี น.แซมบซี ี มลู านเจ 3003 บกิ 30 Sํ ทางน้ำ แหลงน้ำ แ อ ต แ ล น ติ ก าเคน สเบิรก ทะเ ท ชองแคบโม ัซม ก . ม า ด า ัก ส ก า ร ะ อังการาตรา 2643 น.มังโกกี เ 20 ํS ระดับความสงู (เมตร) เสนทรอปก ออฟแคปริคอรน ลอาทวรวอาลยวนสิ น.ลมิ โปโป 30 Sํ 312,,,0204000000000000 า มิ น.ออทเ.รเกนรตจค าเรทนู น.นือเ.บ.อกวราอเลขเรนาดจร ทเาลบ3นา4ยน8า2านนาต บ Projection: Azimuthal Equidistant 0ํ 10 ํE 20 Eํ 30 ํE COPYRIGHT © Aksorn CharoenTat ACT. Co.,Ltd ๒66 เกร็ดแนะครู ขอ สอบเนน การคดิ ครคู วรแนะนาํ ใหน กั เรยี นเขยี นสรปุ ประเภทของลกั ษณะภมู ปิ ระเทศของทวปี สาเหตุใดที่สงผลใหบริเวณชายฝงตะวันตกทางตอนใตของ แอฟรกิ า เชน มที ะเลทราย แมน าํ้ ทะเลสาบ ภเู ขาอะไรบา ง ต้ังอยทู ่ใี ด และ ทวีปแอฟรกิ าเกิดลกั ษณะภูมปิ ระเทศแบบทะเลทราย มีความสําคัญอยางไร โดยใหนักเรียนเขียนสรุปในรูปแบบของผังความคิด แลว นาํ ไปแลกกนั อา น และตรวจสอบกบั เพอ่ื นๆ เพอื่ ใหน กั เรยี นไดเ กดิ การเรยี นรู 1. อทิ ธิพลของกระแสนํา้ เยน็ และความเขา ใจมากขึน้ 2. การตัดไมทาํ ลายปา ในอดีต 3. ปรากฏการณน าํ้ เกดิ -น้าํ ตาย 4. แนวความกดอากาศสูงกงึ่ เขตรอ น (วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 4. เน่ืองจากบริเวณดังกลาวมีแนว ความกดอากาศสูงกึ่งเขตรอน ลมจะพัดออกจากแผนดินเอา ความชนื้ จากทะเลออกไป ทาํ ใหช นั้ บรรยากาศไมม ไี อนาํ้ และไรเ มฆ เกิดเปนพื้นที่แหง แลงจนมีสภาพเปนทะเลทราย) T296

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ๑.๓ ลักษณะภูมปิ ระเทศ ขน้ั สอน   ทวีปแอฟริกามีลักษณะภูมิประเทศสว่ นใหญเ่ ปน็ ท่ีราบสูงและทสี่ งู  แบง่ เป็น ๔ เขต ดังน้ี ขั้นท่ี 3 การจัดการขอ มลู ทร่ี าบสงู และเทือกเขา 1. สมาชิกในกลุม นาํ ขอมลู มาแลกเปล่ียนกัน   • เขตเทือกเขาสูงทางตะวันตกเฉียงเหนือ  มีเทือกเขาแอตลาสวางตัวในแนวขนานกับชายฝั่งทะเล 2. สมาชกิ ในกลุมชว ยกนั คัดเลือกขอมูล เมดเิ ตอรเ์ รเนียน บรเิ วณประเทศโมรอ็ กโก แอลจีเรยี  และตนู ิเซีย มยี อดเขาตบู คาลเปน็ ยอดเขาสูงสดุ  มีความ สงู   4,167  เมตร  อย่ใู นเขตประเทศโมรอ็ กโก  การวางตัวของเทอื กเขาแอตลาสท�าใหเ้ ป็นแนวปะทะฝนภูเขา  ขั้นท่ี 4 การวเิ คราะหแ ละแปลผลขอมูล ส่งผลให้หนา้ เขาเขตชายฝงั่ มปี รมิ าณฝนตกมาก ขณะที่ดา้ นหลังเขาเป็นเขตเงาฝนทา� ใหม้ ีฝนตกนอ้ ย   • เขตทร่ี าบสงู ทางตะวนั ตก เปน็ เขตทร่ี าบสงู กวา้ งใหญ ่ มอี าณาเขตตง้ั แตท่ ะเลทรายสะฮาราถงึ อา่ วกนิ ี  1. สมาชกิ แตล ะกลุม นําขอ มลู มาวิเคราะห 2. สมาชกิ แตละกลมุ รว มกันตรวจสอบขอ มูล ไเแชดอน่แ้ ล กจแ่ ีเมทรน่ียีส่  า�้งู แเฟซลูตเะนาทจกิวาลัเโข ลแานมท น่เิทบา้� ่ีรสไานตบ2เีใสจนูงอปจรรอ ์ ะแสเมท แน่ ศลา้�ชะเาบทดน่ีส เูงวอ าตดอานมกาลวาาง ขแอมง่นท้า� ะทเลี่ไหทลรผายา่ สนะตฮอานรกามลาที งวิ เเปข็นาแอมาฮ่นกั �า้ กทาไ่ี รม1ใ์ ่สนมป่�ารเะสเทมอศ  3. ตัวแทนกลมุ นาํ เสนอผลงานหนาชนั้ เรยี น 4. ครูตั้งคําถามเพ่ือใหนักเรียนไดวิเคราะหขอมูล   • เขตท่ีราบสูงและภูเขาสูงทางตะวันออก  เป็นที่ราบสูงท่ีมีความสูงมาก  ท่ีสูงที่ส�าคัญ  ได้แก่  ท่ีสูง เอธิโอเปีย  และมีภูเขาสูงอยู่ทั่วไป  ได้แก่  ภูเขาคิลิมันจาโรในประเทศแทนซาเนีย  มียอดสูงท่ีสุดช่ือ  คีโบ  เพ่ิมเตมิ เชน สูง ๕,๘๙๕ เมตร เป็นจุดท่ีสูงที่สดุ ในทวีปแอฟริกา ภเู ขาเคนยาในประเทศเคนยา มคี วามสูง ๕,๑๙๙ เมตร  • เพราะเหตุใดแมนํ้าท่ีไหลผานเขตที่ราบสูง ยอดเขามีหิมะและธารน�้าแข็งปกคลุมตลอดปี  ในเขตนี้มีหุบเขารอยเล่ือนท่ีเรียกว่า  เกรตริฟต์แวลลีย์  เป็น หบุ เขาทเ่ี กดิ จากการทรดุ ตวั ของเปลอื กโลก ทา� ใหเ้ กดิ เปน็ หบุ เขาลกึ มที วิ เขาและหนา้ ผาสงู ชนั  และมที ะเลสาบ ทางตะวันตกจึงมีระดับการไหลของนําไม ตอ่ เนอื่ งกันหลายแหง่  เช่น ทะเลสาบวกิ ตอเรยี  ทะเลสาบแทนกันยีกา ทะเลสาบมาลาวี สม่ําเสมอกัน)   • เขตท่รี าบสูงและเทอื กเขาสงู ทางใต้ มีทรี่ าบสูงบเี อในประเทศแองโกลา เปน็ ตน้ ก�าเนดิ แม่นา้� คองโก (แนวตอบ เนอ่ื งจากมภี เู ขาสงู และทร่ี าบสงู อยู และแม่น�้าแซมบีซี  มีเทือกเขาดราเคนส์เบิร์กอยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศแอฟริกาใต้และประเทศ  ทางดา นตะวันตกหลายแหง ) เลโซโท มยี อดสูงสุดชอ่ื  ทาบานานตเ์ ลนยานา สงู  ๓,๔๘๒ เมตร ซ่งึ สูงทส่ี ดุ ในเขตนแี้ ละเปน็ ตน้ กา� เนิดของ  • เพราะเหตุใดบางบริเวณของทวีปแอฟริกา แมน่ ้�าออเรนจ ์ ด้านตะวันตกเฉียงใต้มที ะเลทรายคาลาฮารีและทะเลทรายนามิบ จงึ เปน เขตเกษตรกรรมทส่ี าํ คญั และสามารถ ผลิตกระแสไฟฟาใชไ ดเ อง ท่ีราบชายฝั่งทะเลและทีร่ าบลุ่มน�า้ (แนวตอบ เนื่องจากเขตที่ราบลุมแมนํ้าและ   ทวปี แอฟริกามชี ายฝั่งทะเลไม่คอ่ ยเว้าแหวง่ มากและไม่มที ะเลภายใน พน้ื ทีห่ ลายแห่งเป็นหน้าผาชนั ที่ราบชายฝงทะเลของทวีปแอฟริกามีพื้นที่ ขนานกับชายฝั่ง  ชายฝั่งจึงมีที่ราบแคบ ๆ  เป็นแนวยาว  โดยเฉพาะทางด้านตะวันออกและตอนใต้ของทวีป  ที่เปน ดนิ ตะกอนอันอดุ มสมบูรณ ประชากร สามารถประกอบอาชีพเกษตรกรรมได และ ไไดดแ้แ้ กก ่ ่  แทมรี่ น่าบา�้ ไชนาลย ์ฝแง่ั มทน่ ะา้�เลคปอรงะโเกท แศมเคน่ นา้� ยไาน เแจทอนร ์ซแาลเนะแยี ม โน่มา�้ซแมั ซบมกิ บ แซี 3ล ี ซะแงึ่ มอฟตี น้รกิกาา� ใเตน ้ ดิแจมาน่ กา�้ บทรส่ี เิ า�วคณญั ทขสี่ องู งตทอวนปี กแลอาฟงขรกิอาง  บางบริเวณมีหนาผาสูงชัน มีแมนํ้าไหลแรง จงึ สามารถใชในการผลิตกระแสไฟฟา ได) ทวปี  บริเวณท่ีแมน่ ้า� ไหลผ่านเปน็ ท่รี าบลมุ่ แคบ ๆ แตบ่ างตอนสูงชนั เป็นหนา้ ผาและเป็นเกาะแกง่  ทา� ใหแ้ มน่ ้า� ไหลแรง สามารถใช้ประโยชน์ในการผลิตกระแสไฟฟา้  ที่ราบลมุ่ น้�าเปน็ เขตเกษตรกรรมท่ีสา� คัญเนอื่ งจากมดี นิ ตะกอนอดุ มสมบรู ณ ์ โดยเฉพาะทลี่ มุ่ แมน่ า้� ไนล ์ เปน็ แหลง่ ทมี่ ปี ระชากรอาศยั อยหู่ นาแนน่ มาตง้ั แตส่ มยั โบราณ ๒67 ขอ สอบเนน การคดิ นักเรียนควรรู ขอ ใดเปน ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศทเ่ี ดน ชดั ทส่ี ดุ ทางตะวนั ตกเฉยี ง- 1 ทิวเขาอาฮักการ ต้ังอยูทางใตของประเทศแอลจีเรีย ใจกลางทะเลทราย เหนือของทวปี แอฟรกิ า สะฮารา มลี กั ษณะโครงสรางทางธรณวี ทิ ยาอยใู นยคุ หินเกา 2 ทิวเขาทเิ บสตี อยูทางตะวันตกเฉียงเหนอื ของประเทศชาด ทางตอนกลาง 1. แมนาํ้ ไนล ของเขตทะเลทรายสะฮารา ยอดสูงสุด ช่อื เอมีกซู ี สูง 3,415 เมตร 2. เทอื กเขาแอตลาส 3 แมน้ําแซมบีซี อยูทางตอนกลางคอนไปทางใตและทางตะวันออกเฉียงใต 3. ทะเลทรายสะฮารา ของทวีป ตน นํา้ อยทู างตะวันออกของประเทศแองโกลา ไหลไปทางตะวันออก- 4. ทะเลสาบวิกตอเรยี เฉียงใต เขาไปทางตะวันตกของประเทศแซมเบียแลวไหลไปทางใต เปนเสน เขตแดนกับประเทศบอตสวานา จากนั้นวกไปทางตะวันออก เปนเสนเขตแดน (วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 2. เนอ่ื งจากทางตะวันตกเฉียงเหนอื ระหวางประเทศแซมเบียกบั ประเทศซิมบบั เว ของทวปี แอฟรกิ าเปน เขตภเู ขาหนิ ใหม มภี เู ขาทม่ี กี ารโกง ตวั และมี ยอดเขาสูงกระจายอยูทั่วไป เชน ยอดเขาตูบคาลของเทือกเขา T297 แอตลาส ซงึ่ เปน ยอดเขาทส่ี งู ทสี่ ดุ สงู 4,165 เมตร นอกจากน้ี ยงั มี ทร่ี าบอนั อดุ มสมบรู ณบ รเิ วณชายฝง ทะเลเมดเิ ตอรเ รเนยี น ทางดา น ตะวันตกติดกับมหาสมทุ รแอตแลนตกิ รวมท้งั ทร่ี าบขนาดเล็กถัด จากเทอื กเขาแอตลาส)

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ สอน แอ่ง1หรอื แอง่ แผน่ ดนิ เกาะและหมู่เกาะ   ทวีปแอฟริกามีลักษณะภูมิประเทศที่ ข้ันท่ี 4 การวิเคราะหและแปลผลขอ มูล   ทวีปแอฟริกามีบริเวณพ้ืนท่ีท่ีมีระดับ เปน็ เกาะ ทัง้ เกาะขนาดเลก็  หม่เู กาะขนาดใหญ่ ต�่ากว่าพื้นดินโดยรอบ  เรียกว่า  “แองแผนดิน” • ทะเลสาบในทวีปแอฟริกาเกิดจากอะไร ซึ่งเป็นลักษณะภูมิประเทศเด่นของทวีป  เช่น  เแพลยี ะงหเกมาู่เะกเดายีะภว ูเคขอื า ไเฟกา ะโมดายดเากกาสั ะกทา่ีมร2  ีขแนยกาตดวัใจหาญก่ พบทะเลสาบใดบาง และนักเรียนคิดวา แอง แผน ดินคาลาฮาร ี รับน�้าจากแม่น้า� โอกาวางโก ทะเลสาบใดเปนทะเลสาบท่มี ีความโดดเดน ไหลลงสู่ทะเลสาบอึงกามีในประเทศบอตสวานา แผ่นดินใหญ่ ส่วนเกาะขนาดเล็ก เช่น  เกาะ และสาํ คญั ที่สดุ ในทวีปแอฟรกิ า แล้วซึมหายไปในแผ่นดิน  แองแผนดินคองโก  ในมหาสมุทรอินเดีย บริเวณโดยรอบเกาะ (แนวตอบ ทะเลสาบเกิดจากแองแผนดิน รับน�้าจากพื้นท่ีราบสูงและกลายเป็นต้นน้�าของ มาดากัสการ เช่น หมู่เกาะคอโมโรสเหนือ ทรดุ ตํ่าลง เชน ทะเลสาบมาลาวี ทะเลสาบ แมน่ า�้ คองโก ไหลตดั ผา่ นทรี่ าบทส่ี งู กวา่ ลงสอู่ า่ วกนิ  ี ช่องแคบโมซัมบิก เกาะมายอต และหมู่เกาะ ไนแอซา ทะเลสาบแทนกันยีกา ทะเลสาบ แองแผนดินทางตะวันตก  พบแอ่งแผ่นดินเดลจูฟ อัลดาบรา-ฟากูฮาร์  ของประเทศเซเชลส ์ แอลเบริ ต และทะเลสาบวกิ ตอเรยี ซงึ่ ถอื เปน (Draa el Djouf) แอง่ แผน่ ดนิ ชาด และแอง่ แผน่ ดนิ เกาะในอา วกนิ ี เชน่  เกาะเซาตเู ม เกาะปรนิ ซิป ี ทะเลสาบท่ีมีความโดดเดนและสําคัญท่ีสุด ซดู าน แอง่ แผน่ ดนิ กตั การา บรเิ วณใกลเ้ คยี งกบั ทะเล เกาะบีโอโก เกาะในมหาสมทุ รแอตแลนตกิ  เช่น  ในทวีปแอฟริกา เนื่องจากเปนทะเลสาบท่ี เมดเิ ตอรเ์ รเนยี น โดยแอง่ ตา่ ง ๆ ยกเวน้ แอง่ แผน่ ดนิ เกาะเซนต์เฮเลนา เกาะอัสเซนชัน มขี นาดกวางใหญท ่ีสุดของทวีป โดยธารนํ้า คองโก  เปน็ พ้นื ท่ีทรุ กนั ดารและเปน็ ทะเลทราย เชน่   ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศแบบเกาะและหมเู่ กาะ จากทะเลสาบแหง นท้ี าํ ใหเ กดิ นาํ้ ตกวกิ ตอเรยี ทะเลทรายสะฮารา  ทะเลทรายคาลาฮารี ท�าให้ ของทวีปแอฟริกาส่งผลให้เกิดแหล่งท�าประมง ทม่ี คี วามสวยงามมากและตดิ อนั ดบั 1 ใน 10 ภมู อิ ากาศแหง้ แลง้ เนอ่ื งจากมฝี นตกนอ้ ย อณุ หภมู ิ นา้� เคม็ ทส่ี า� คญั ของทวปี   เชน่   บรเิ วณมหาสมทุ ร ของนํา้ ตกที่สวยงามที่สุดในโลก) ในเวลากลางวนั และกลางคนื แตกตา่ งกนั มาก ผคู้ น อินเดีย มหาสมุทรแอตแลนติก ทะเลเมดิเตอร์- อาศัยอยู่เบาบาง เพราะความแห้งแล้ง ทรุ กนั ดาร  เรเนยี น อา่ วกนิ ี 5. ครูใหนักเรียนแตละกลุมทํากิจกรรม Geo ขาดแคลนอาหาร ไมส่ ามารถท�าเกษตรกรรมได้ Activity จากหนงั สอื เรียน สงั คมศึกษาฯ ม.2  ภ าพมุมสงู ของเกาะมาดากสั การ์  แลวนาํ ขอมูลมาอภปิ รายรว มกันภายในกลมุ  แ อง่ หรอื แอง่ แผน่ ดิน เปน็ ภมู ิประเทศท่ีกอ่ ให้เกิด   ลกั ษณะภมู ิประเทศแบบเกาะในทวีปแอฟริกา   ทะเลทราย เช่น ทะเลทรายสะฮารา ทะเลทราย   คาลาฮารี Aectoivity   นักเรียนร่ววมมกกันันววิเิเคครราาะะหห์ ์อ ภอิปภริปารยาถยึง กถรึงะกบรวะนบกวานรเกกาิดรลเกั ิดษภณูมะิปภรูมะิปเรทะศเทแตศเ่ลดะ่นเข ๆต ขขอองงททววีปี แอฟริกา  อธิบายเหตผุ ล พร้อมแสดงหลกั ฐานประกอบเพิ่มเติม ๒68 นักเรียนควรรู กิจกรรม ทาทาย 1 แอง บริเวณพ้ืนท่ีท่ีมีระดับตํ่ากวาแผนดินโดยรอบ คํานี้ใชประกอบกับ ครแู บง กลมุ ใหน กั เรยี นทาํ ผงั มโนทศั นห รอื ตารางสรปุ ลกั ษณะ คาํ อนื่ ๆ เชน แอง ทะเลสาบ (lake basin) แอง นา้ํ บาดาล (ground-water basin) ภูมิประเทศในทวีปแอฟริกามานําเสนอหนาช้ันเรียนทีละกลุม แองตน้ื ๆ บนพน้ื มหาสมุทร แองบนพืน้ ผิวดวงจันทร หรือแอง น้ําขน้ึ น้ําลง โดยใชแผนที่ประกอบในประเดน็ ตอไปน้ี 2 เกาะมาดากสั การ เกาะในมหาสมทุ รอนิ เดยี ตง้ั อยนู อกฝง ตะวนั ออกเฉยี งใต ของทวีปแอฟริกา โดยมีชองแคบโมซัมบิกก้ันระหวางเกาะกับผืนแผนดินใหญ • ลักษณะภมู ปิ ระเทศในภาพรวม เปนเกาะทมี่ ีขนาดใหญเ ปนอนั ดับ 4 ของโลก • บรเิ วณทพี่ บ • ลักษณะภมู ิประเทศท่โี ดดเดน • ความสําคญั ของภูมปิ ระเทศเหลา น้นั T298

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ Knowledge ขน้ั สอน ภมู ปิ ระเทศที่โดดเดน่ ของทวปี แอฟรกิ า ข้ันที่ 4 การวเิ คราะหแ ละแปลผลขอมูล   ทวปี แอฟรกิ ามลี กั ษณะภมู ปิ ระเทศทหี่ ลากหลาย โดยภมู ปิ ระเทศท ี่โดดเดน่ นา่ สนใจแกก่ ารคน้ หา ถึงเหตแุ หง่ การเกดิ  และเชิญชวนใหน้ กั ทอ่ งเทย่ี วไดไ้ ปเย่ยี มเยอื นภมู ิประเทศดังกล่าว เช่น 6. นักเรียนศึกษา อภิปราย Geo Knowledge หรือ PPT ที่เกี่ยวของกับลักษณะภูมิประเทศ ดวงตาแหง่ สะฮารา (Richat Structure) ทโี่ ดดเดนของทวปี แอฟรกิ า พนื้ ทร่ี ปู ทรงวงกลมขนาดใหญ ่ บรเิ วณทะเลทรายสะฮารา  ในเขตพื้นที่ประเทศมอริเตเนีย มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 7. สมาชกิ แตล ะกลมุ รว มกนั ทาํ ใบงานท่ี 13.1 เรอ่ื ง ประมาณ ๔๐-๕๐ กโิ ลเมตร ซง่ึ หากมองจากรปู ถา่ ย ลักษณะทางกายภาพของทวีปแอฟริกา และ ทางอากาศหรอื ภาพจากดาวเทยี มพบวา่  มลี กั ษณะ รว มกนั เฉลยคําตอบ เป็นวงกลมขนาดใหญ่เหมือนดวงตาท่ามกลาง ทะเลทรายกวา้ งใหญ ่ โดยพน้ื ทว่ี งกลมประกอบดว้ ย ขัน้ ที่ 5 การสรุปเพอื่ ตอบคาํ ถาม หินตะกอน หินแปร และหินอัคนี  นักธรณีวิทยา สันนิษฐานว่า ในอดีตบริเวณน้ีเกิดความดันและ 1. นักเรียนรวมกันสรุปเกี่ยวกับการใชเคร่ืองมือ ระเบดิ ออก และถกู กดั เซาะจากลมและนา้� ตามกาลเวลา ทางภูมิศาสตร ในการสืบคนลักษณะทาง กายภาพของทวปี แอฟรกิ า     แอ่งดานากลิ  (Danakil Depression)     ทะเลสาบเกลอื บนทวปี แอฟริกา หน่งึ ในพ้นื ทท่ี ่ตี ่�าสุดบนพื้นผวิ โลก และเปน็ สถานท่ีที่รอ้ นท่ีสดุ 2. นักเรียนสรุปสาระสําคัญเพ่ือตอบคําถามเชิง ในโลก โดยมอี ณุ หภูมสิ ูงถงึ  ๕๐ องศาเซลเซยี ส เกิดจากการกัดกร่อน การยุบตัวของแผน่ ดนิ  การทับถม ภูมศิ าสตร ตะกอน และการทับถมของหินบะซอลต์ท่ีเกิดจากการไหลของลาวาบนช้ันหินตะกอนเป็นบริเวณกว้าง รวมถึงประกอบไปด้วยพุน้�าร้อนก�ามะถันดัลลอล (dallol sulfur springs) ท�าให้แอ่งดานากิล 3. นกั เรยี นทําแบบฝก สมรรถนะฯ ภมู ศิ าสตร ม.2 มีลกั ษณะทางกายภาพและสีสันที่สวยงาม เรอ่ื ง ลักษณะทางกายภาพของทวีปแอฟริกา ขนั้ สรปุ ครูและนักเรียนรวมกันสรุปความรูเกี่ยวกับ ลักษณะทางกายภาพของทวปี แอฟรกิ า ตลอดจน ความสําคัญที่มีอิทธิพลตอการดําเนินชีวิตของ ประชากร หรอื ใช PPT สรปุ สาระสาํ คญั ของเนอื้ หา ขนั้ ประเมนิ 1. ครูประเมินผลโดยสังเกตจากการตอบคําถาม การรวมกนั ทํางาน และการนาํ เสนอผลงาน 2. ครตู รวจสอบผลจากการทาํ ใบงาน และแบบฝก สมรรถนะฯ ภูมิศาสตร ม.2 ๒69 ขอ สอบเนน การคิด แนวทางการวัดและประเมินผล ภูมิประเทศในขอใดเปนเขตเกษตรกรรมท่ีสําคัญมากท่ีสุดของ ครูสามารถวัดและประเมินความเขา ใจเน้ือหา เรือ่ ง ลกั ษณะทางกายภาพ ทวปี แอฟริกา ของทวปี แอฟรกิ า ไดจากการตอบคําถาม การรว มกันทํางาน และการนาํ เสนอ ผลงานหนาชั้นเรียน โดยศึกษาเกณฑการวัดและประเมินผลจากแบบประเมิน 1. แอง แผนดินคองโก การนําเสนอผลงานท่ีแนบมาทายแผนการจัดการเรียนรูหนวยท่ี 13 เร่ือง 2. ทีร่ าบสูงทางตะวันตก ทวีปแอฟรกิ า 3. ทีร่ าบชายฝง ทะเลและท่ีราบลมุ น้าํ 4. เขตภเู ขาหินใหมท างตะวันตกเฉียงเหนือ แบบประเมนิ การนาเสนอผลงาน (วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 3. ทร่ี าบชายฝง ทะเลและทร่ี าบลมุ นา้ํ คาชแ้ี จง : ให้ผู้สอนประเมินผลการนาเสนอผลงานของนักเรยี นตามรายการ แลว้ ขีด ลงในชอ่ งที่ ถอื เปนเขตเกษตรกรรมทสี่ าํ คัญมากที่สดุ ของทวีป เนื่องจากพ้ืนที่ ตรงกับระดับคะแนน เปนดินตะกอนท่ีอุดมสมบูรณ ท้ังยังเปนแหลงที่อยูอาศัยของ ประชากรอยา งหนาแนน มาตงั้ แตอ ดตี เชน เขตลมุ นาํ้ ไนล ประเทศ ลาดบั ที่ รายการประเมนิ ระดับคะแนน 1 อยี ิปต เขตลมุ นา้ํ คองโก ประเทศคองโก) 32 1 ความถูกต้องของเนอื้ หา 2 การลาดับข้ันตอนของเร่ือง 3 วธิ กี ารนาเสนอผลงานอยา่ งสร้างสรรค์ 4 การใช้เทคโนโลยีในการนาเสนอ 5 การมีสว่ นร่วมของสมาชกิ ในกล่มุ รวม ลงชอื่ ...................................................ผปู้ ระเมิน ............/................./................ เกณฑก์ ารให้คะแนน ให้ 3 คะแนน ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกบั รายการประเมินสมบูรณ์ชัดเจน ให้ 2 คะแนน ให้ 1 คะแนน ผลงานหรอื พฤตกิ รรมสอดคล้องกบั รายการประเมนิ เปน็ ส่วนใหญ่ ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกบั รายการประเมินบางสว่ น เกณฑก์ ารตัดสินคณุ ภาพ ชว่ งคะแนน ระดับคณุ ภาพ 12 - 15 ดี 8 - 11 พอใช้ T299 ต่ากวา่ 8 ปรบั ปรุง

นาํ นํา สอน สรปุ ประเมนิ ขน้ั นาํ (Geographic Inquiry Process) ๑.4 ลกั ษณะภมู ิอากาศและพชื พรรณธรรมชาติ 1. ครนู าํ ภาพหรอื คลปิ วดิ โี อทเ่ี กยี่ วขอ งกบั ลกั ษณะ   ทวีปแอฟริกามีลักษณะภมู อิ ากาศเด่น คอื  เมื่อก�าหนดเขตภมู ิอากาศนบั จากเสน้ ศนู ยส์ ูตร ภูมิอากาศและพืชพรรณธรรมชาติที่แตกตาง ข้ึนไปทางทิศเหนือและลงไปทางทิศใต้  มีลักษณะภูมิอากาศเกือบคล้ายกัน  แตกต่างกันเล็กน้อย กนั ของทวปี แอฟริกาใหนักเรยี นดู ตามปจั จยั ควบคุมภูมิอากาศ ดังน้ี 2. ครูต้ังคําถามจากการดูภาพ หรือคลิปวิดีโอท่ี ๑) ปจั จยั ทมี่ อี ทิ ธพิ ลตอ่ ภมู อิ ากาศ ทวปี แอฟรกิ าในแตล่ ะพนื้ ทมี่ ลี กั ษณะภมู อิ ากาศ เก่ียวของกับลักษณะภูมิอากาศและพืชพรรณ ธรรมชาติทแี่ ตกตา งกันของทวีปแอฟรกิ า เพือ่ และพชื พรรณธรรมชาตทิ ี่แตกตา่ งกนั  เป็นผลมาจากปจั จยั ตา่ ง ๆ ดงั นี้ เปนการกระตุนความสนใจของนกั เรยี น เชน   ๑.๑) ทศิ ทางของลม ลมประจา� ทมี่ อี ทิ ธพิ ลตอ่ ทวปี แอฟรกิ า คอื  ลมคา้ ตะวนั ออก • ปจจัยใดบางที่สงผลใหลักษณะภูมิอากาศ เฉยี งเหนอื พดั จากละติจูดประมาณ  ๓๐-� ๓๕  � เหนอื   ไปทเ่ี ขตศนู ยส์ ตู ร  นา� ความร้อนและแห้งแล้ง  และพืชพรรณธรรมชาติของทวีปแอฟริกามี จากทะเลทรายในคาบสมุทรอาหรับมาสู่ตอนเหนือของทวปี แอฟริกา และลมค้าตะวันออกเฉียงใต้ ความแตกตา งกัน พัดจากละติจูดประมาณ  ๓๐�-๓๕ � ใต้  ไปท่ีเขตศูนย์สูตร  น�าความชุ่มชื้นจากมหาสมุทรอินเดีย  (แนวตอบ เชน ตาํ แหนงทีต่ ้ัง แนวทวิ เขาหรอื เขา้ มาทา� ใหบ้ รเิ วณชายฝง่ั ตะวันออกเฉียงใต้มีฝนตกชุก เทอื กเขา กระแสลม กระแสนํ้า) • ลมประจําตะวันตกและกระแสน้ําอุนกินี ๑.๒) ลักษณะภูมิประเทศ  บริเวณภูเขาและท่ีสูงทางภาคตะวันออกของทวีปมี สงผลตอลักษณะภูมิอากาศของภูมิภาค อากาศค่อนข้างเย็นแม้จะต้ังอยู่บริเวณใกล้เส้นศูนย์สูตร  เนื่องจากอุณหภูมิจะลดลงตามความสูง  แอฟรกิ าใตอ ยา งไร การวางตวั ของเทอื กเขาสงู  ไดแ้ ก ่ เทอื กเขาแอตลาส และเทอื กเขาดราเคนสเ์ บริ ก์  ขวางกน้ั ลมและ (แนวตอบ สงผลใหภูมิอากาศโดยทั่วไปมี ความช้ืนจากทะเล ทา� ให้ดา้ นรับลมหรอื บรเิ วณชายฝ่ังมฝี นตกมากแต่ดา้ นหลังเขาอบั ฝน ส่วนใน อากาศรอน ฝนตกชุก) พ้ืนที่ทะเลทรายชว่ งกลางวนั มอี ากาศร้อนมาก กลางคนื อากาศหนาวเยน็   3. ครอู ธบิ ายเชอ่ื มโยงใหน กั เรยี นเหน็ ความหลาก- ๑.๓) ความใกล้ไกลของทะเล  ทวีปแอฟริกามีพ้ืนท่ีกว้างใหญ่ทางตอนเหนือ  หลายของลักษณะภูมิอากาศและพืชพรรณ และมดี ินแดนต่อเนอ่ื งกับทวปี เอเชยี ทางด้านตะวันออกเฉยี งเหนอื  รวมทั้งพื้นท่ตี ามแนวขอบทวปี ธรรมชาติของทวีปแอฟริกาเพ่มิ เติม เป็นท่ีสูง  มีหน้าผาชายทะเล  ท�าให้ได้รับความชุ่มชื้นจากทะเลและมหาสมุทรน้อย  พ้ืนท่ีทาง  ตอนเหนือจึงมอี าก๑า.๔ศ)แหตง้ �าแแลหง้ น่งที่ตั้งตามละติจูด1  พื้นท่ีส่วนใหญ่ของทวีปแอฟริกาตั้งอยู่ระหว่าง เสน้ ทรอปกิ ออฟแคนเซอรก์ บั เสน้ ทรอปกิ ออฟแคปรคิ อรน์  โดยมเี สน้ ศนู ยส์ ตู รลากผา่ นเกอื บกง่ึ กลาง ทวปี  ทา� ใหพ้ นื้ ทสี่ ว่ นใหญข่ องทวปี อยใู่ นเขตรอ้ น ยกเวน้ ตอนเหนอื และตอนใตท้ ต่ี ง้ั อยใู่ นเขตละตจิ ดู กลางและได้รับลมฝา่ ยตะวนั ตกจงึ มีอากาศอบอุ่น ๑.๕) พายหุ มนุ  บรเิ วณดา้ นตะวนั ออกของทวปี มพี ายหุ มนุ ไซโคลนทเี่ กดิ ในทะเล อาหรับเคลื่อนตวั ส๑ู่ท.๖ว)ปี แกอรฟะแรสกิ นา า�้ ทใน�าใมหห้ชาาสยมฝุท่ังรต2 ะมวกีันรตะกแขสอนงา�้ ทเยว็นปี คมะีคแวนารมีไชห้นื ลเเพล่มิยี บมชากายขฝน้ึ ั่งตะวนั ตก-  เฉียงเหนือของทวีป และกระแสนา�้ เย็นเบงเกวลาไหลเลียบชายฝั่งตะวนั ตกเฉยี งใตข้ องทวีป ส่งผล ให้แผ่นดินได้รับความช้ืนน้อยและเป็นทะเลทราย  ส่วนบริเวณชายฝั่งตะวันออกเฉียงใต้ของทวีป  มกี ระแสน�า้ อนุ่ อะกะลัสไหลผา่ น ทา� ให้บรเิ วณน้มี ภี ูมิอากาศแบบอบอนุ่ ช้ืน ๒70 นักเรียนควรรู ขอสอบเนน การคิด 1 ตําแหนงท่ีต้ังตามละติจูด แสงอาทิตยตกกระทบพื้นโลกตามละติจูดที่ เพราะเหตใุ ดบรเิ วณชายฝง ตะวนั ออกเฉยี งใตข องทวปี แอฟรกิ า แตกตา งกนั ทาํ ใหเ ขตละตจิ ดู ตา่ํ มอี ากาศรอ นและกง่ึ โซนรอ น สว นในเขตละตจิ ดู จึงมีภมู อิ ากาศแบบอบอนุ ชื้น สูงมอี ากาศหนาวเย็น 2 กระแสนา้ํ ในมหาสมทุ ร มคี วามสาํ คญั ในการนาํ พาความรอ นและความเยน็ 1. กระแสนาํ้ อนุ อะกะลสั ไหลผา น โดยสามารถดูดซบั ความรอ นจากละติจดู หน่ึงไปยังเขตละตจิ ดู อ่นื ๆ ได บริเวณ 2. พายุไซโคลนเคลอ่ื นตัวเขา ชายฝงเปน ประจํา ที่มีกระแสน้ําอุนไหลผานจะมีอุณหภูมิเฉลี่ยสูงกวาบริเวณท่ีมีกระแสนํ้าเย็น 3. อยูใกลเสน ศูนยสูตรอากาศจงึ รอนและชุมชน้ื ไหลผาน 4. ลมตะวันออกเฉียงเหนอื นําความชุมชนื้ มาให (วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 1. ลกั ษณะภมู อิ ากาศในทวปี แอฟรกิ า มคี วามแตกตา งกนั เนอ่ื งจากมปี จ จยั หลายประการ เชน ทศิ ทางลม พายุหมนุ กระแสนํ้า ซงึ่ บรเิ วณชายฝง ตะวนั ออกเฉยี งใตข องทวปี มกี ระแสนา้ํ อนุ อะกะลสั ไหลผา น ทาํ ใหบ รเิ วณดงั กลา วมภี มู อิ ากาศ แบบอบอุนช้นื ) T300

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ แแผผนนทท่แี ่แี สสดดงงลเักขษตณภะูมภิอูมาิอกาากศาศขขอองงททววปี ีปแแออฟฟรริกกิ าา 30 ํE 40 ํE 50 ํE 60 Eํ ขนั้ สอน 30 Wํ 20 ํW 10 ํW 0 ํ 10 Eํ 20 Eํ N 500 มาต0ราสว น 1 : 52,010,00,00000 1,500 กม. 50 Nํ ขั้นที่ 1 การตง้ั คาํ ถามเชงิ ภูมศิ าสตร 50 ํN ท วี ป ยุ โ ร ป 1. นักเรียนดูแผนที่แสดงลักษณะภูมิอากาศของ ทวปี แอฟรกิ า จากหนังสือเรียน สังคมศกึ ษาฯ ม ห า ส มุ ท ร 40 ํN ม.2 และรวมกันแสดงความคิดเห็นตาม 30 ํN ประเดน็ เชน แ อ ต แ ล น ติ ก • ในการศกึ ษาลกั ษณะภมู อิ ากาศและพชื พรรณ ธรรมชาติของทวีปแอฟริกา สามารถใช 40 ํNกระแสนำ้ อนุ กลั ฟ เครือ่ งมือทางภูมศิ าสตรใ ดไดบาง ส ตรมี ท่ีสูงฟู (แนวตอบ เนื่องจากขอมูลทางภูมิศาสตร 30 ํN แบบเเมทื ดอ กิเตเ ขอรา แเรอเนต ล�ยานส ท วี ป เ อ เ ชี ย มีหลากหลายมิติ จึงตองใชเคร่ืองมือทาง ภูมิศาสตรที่มีลักษณะตรงตามประเภทของ กระแสน้ำเย็นคะแน ีร ทะเลทรายสะฮารา ทะเลทรทายอะสี เทเิรนล ขอมูล การศึกษาลักษณะภูมิอากาศและ พืชพรรณธรรมชาติควรใชแผนที่ ภาพจาก เสน ทรอปก ออฟแคนเซอร ดาวเทยี ม หรอื รูปถายทางอากาศ เนือ่ งจาก ทําใหทราบขอมูลลักษณะของภูมิอากาศได 20 Nํ นูเบยี 20 ํN อยางชดั เจน) แดง น.ไนเจอร 2. ครูใหนักเรียนชวยกันตั้งประเด็นคําถามทาง น.ไนล ภมู ิศาสตร เชน • ปจจัยสําคัญที่กอใหเกิดลักษณะภูมิอากาศ 10 ํN บ ริ เ ว ณ กึ� ง ท ะ เ ล ท ร า ย ซ า เ ฮ ล น.ไวตไน ล น.บ ลไู นล ทสี่ ูง 10 Nํ ทห่ี ลากหลายของทวปี แอฟรกิ าคือส่ิงใด ตาจาโลน แบบสะวันนา เอธโิ อเปย • พชื พรรณธรรมชาตขิ องทวปี แอฟรกิ ามคี วาม ัวนตกเ �ฉ ้นยำงใุอ ตนมร ุสม เหมือนหรือแตกตางกันอยางไร และดวย กระแสน้ำอุนศนู ยส ตู ร อ า ว กิ นี แบบรอ นช้นื แถบศนู ยสตู ร แบบที่สูง กระแตสะ 0 ํ เหตปุ จ จัยใด ลมุ นาํ้ คองโก • หากทวีปแอฟริกาไมไดถูกลอมรอบดวย 0 ํ เสนศนู ยส ูตร เรีย มหาสมทุ ร ทะเล จะมีลักษณะภูมอิ ากาศและพชื พรรณ อ งโก ธรรมชาติเปนอยา งไร กระแสนำ้ เ น.ค ส.วิกตอ กระแ ข้นั ที่ 2 การรวบรวมขอ มลู 10 Sํ ยน็ เบงเกวลา แบบสะวนั นา สน้ำอุนอศนิูนยเดสูตียรใต 10 Sํ ส.มา ลาวี ครใู หน กั เรียนศึกษา เรอ่ื ง ลกั ษณะภมู อิ ากาศ เขตภมู ิอากาศ ทรี่ าบสงู บเี อ ส.แทนกนั ยีกา และพชื พรรณธรรมชาติ แถบบศรอูนนยชสืน้ตู รแถบศูนยสตู ร น .แซมบีซี แบบสะวนั นา น.แซมบซี ีเคน สเบิรก ทะเ กระแส ้นำ ุอนอะกะลัส ท ลทรายคาแลาบฮาบรี กึง� ทะเลทราย แบบทะเลทราย ะ เ 20 ํS ล 20 ํS ท แบบก�งึ ทะเลทราย เสน ทรอปกออฟแคปรคิ อรน ร า ย แบบเมดิเตอรเ รเน�ยน ม ห า ส มุ ท ร น า มิ แบบอบอนุ ชืน้ แ อ ต แ ล น ติ ก บ น.ออเรนจ 30 Sํ แบบท่สี งู เทอื กเข า ดรา 30 ํS กระแสนำ้ อนุ กระแสนำ้ เยน็ แบบอบอุนชืน้ Projection: Azimuthal Equidistant 0ํ ๒7๑10 ํE 20 Eํ 30 Eํ COPYRIGHT © Aksorn CharoenTat ACT. Co.,Ltd กจิ กรรม สรา งเสรมิ เกร็ดแนะครู ใหนักเรียนสืบคนลักษณะภูมิอากาศของทวีปอ่ืนๆ ท่ีตั้งอยู ครูอธิบายเพ่ิมเติมเกี่ยวกับกระแสนํ้าและลักษณะภูมิอากาศวา กระแสนํ้า บริเวณท่เี สนศนู ยสตู รลากผานวามภี มู ิอากาศแบบใดบาง และพบ แบงออกเปน 2 ขนิด คือ กระแสนา้ํ ผวิ นาํ้ และกระแสนํา้ นํา้ ลึก โดยกระแสนา้ํ บริเวณใด แลว เขยี นสรปุ นาํ สงครผู สู อน เกิดข้ึนจากทิศทางการพัดของกระแสลมโลก กระแสนํ้าผิวน้ําเปนสวนที่สง ผลกระทบตอระบบภูมิอากาศของโลกเปนอยางมาก นํ้าอุนจากแถบศูนยสูตร กจิ กรรม ทาทาย กระจายไปยงั ซกี โลกเหนอื และใตซ ง่ึ หนาวเยน็ กวา ดว ยตาํ แหนง และการเคลอื่ นท่ี ของโลกกับดวงอาทติ ยทส่ี อ งแสงลงสเู สน ศนู ยส ตู รมากทสี่ ดุ หากไมมกี ระแสลม ใหนักเรียนเขียนวิเคราะหเปรียบเทียบความเหมือนและ และกระแสนาํ้ ผิวนา้ํ แลว ขั้วโลกทัง้ สองก็จะหนาวเยน็ เพมิ่ มากข้นึ เรอื่ ยๆ ความแตกตางของลักษณะภูมิอากาศทวีปอื่นๆ ที่ตั้งอยูบริเวณ ท่เี สนศูนยส ูตรลากผา นเหมือนทวีปแอฟรกิ า โดยเขยี นในลกั ษณะ T301 ความเรยี ง ตารางเปรยี บเทยี บ หรอื แผนผงั ความคดิ ตามทน่ี กั เรยี น ถนดั แลว นาํ สงครูผสู อน

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ สอน   ๒) เขตภมู อิ ากาศและลกั ษณะพชื พรรณธรรมชาติ ทวปี แอฟรกิ ามตี า� แหนง่ ทต่ี งั้ ขั้นที่ 3 การจดั การขอ มลู อยู่ทง้ั ซีกโลกเหนอื และซกี โลกใต ้ และมเี ส้นศูนย์สตู รลากผา่ นเกอื บกลางของทวปี  ทา� ใหม้ ลี ักษณะ ภูมิอากาศที่คล้ายคลึงกัน  เม่ือก�าหนดเขตภูมิอากาศโดยนับจาก คา� อธิบายสัญลกั ษณ์ 1. สมาชิกในกลมุ นําขอ มูลมาแลกเปล่ยี นกัน เสน้ ศนู ยส์ ตู รขน้ึ ไปทางทศิ เหนอื และลงไปทางทศิ ใต ้ จา� แนกได ้ ดงั นี้    บรเิ วณที่พบ 2. สมาชกิ ในกลมุ ชวยกนั คัดเลอื กขอ มูล     ลักษณะภูมอิ ากาศ ขั้นท่ี 4 การวเิ คราะหแ ละแปลผลขอ มูล   ลักษณะพืชพรรณธรรมชาติ 1. สมาชิกแตละกลุมนําขอมูลมาวิเคราะหและ ๑  แภมูถอิบาศกูนายศ์สแูตบรบ1ร้อนชื้น ๒ ภูมิอากาศแบบสะวันนา2 ๓ ภูมิอากาศแบบทะเลทราย ตรวจสอบ   ร อบอ่าวกิน ี ลุม่ น้�าคองโก     พบบริเวณทอ่ี ยตู่ ดิ กบั    บรเิ วณทะเลทรายสะฮารา 2. ตัวแทนกลุมนําเสนอผลงานหนา ชนั้ เรียน ชายฝั่งตะวันออกของ ภูมิอากาศแถบศนู ยส์ ูตร ทางตอนเหนือ ทะเลทราย 3. ครถู ามคาํ ถามเพม่ิ เติม เชน เกาะมาดากสั การ์ ท้งั ตอนเหนอื และตอนใต ้ นามบิ และทะเลทราย    มอี ณุ หภมู สิ งู ตลอดป ี   และดา้ นตะวนั ตกของ คาลาฮารีทางตอนใต้ • เพราะเหตุใดภูมิอากาศแบบรอนชื้นแถบ ในฤดูรอ้ นฝนตกชุกบรเิ วณ เกาะมาดากัสการ์    อากาศร้อนจัดในช่วงกลางวัน ศูนยสูตรของทวีปแอฟริกาจึงมีอากาศรอน ซกี โลกเหนือและฤดหู นาว    มอี ณุ หภูมิสงู และความช้ืน และเย็นจัดในช่วงกลางคืน  และฝนตกชกุ   ฝนตกชกุ บรเิ วณซกี โลกใต้   ปานกลาง ฝนตกชกุ ในฤดรู อ้ น เนอื่ งจากกลางวนั ทอ้ งฟา้ ไมม่ ี (แนวตอบ ปจจัยที่สงผลใหภูมิอากาศแถบ   เป็นปา่ ดบิ ช้นื  ต้นไม้มลี �าตน้   และแห้งแล้งในฤดหู นาว เมฆ  จึงได้รับความร้อนจาก ศนู ยส ตู รของทวปี แอฟรกิ า มลี กั ษณะอากาศ สูงใหญ่ ใบเขยี วชอมุ่ ตลอดป ี   เปน็ ทุ่งหญ้าเขตร้อน มตี ้นไม้ ดวงอาทติ ย์โดยตรง  กลางคืน รอนและมีฝนตกชุก ที่สําคัญ ไดแก เปน มีพืชชั้นล่างเป็นพวกบอน  แบบพมุ่ ประปราย และเปน็ พน้ื ทท่ี ะเลทรายคายความรอ้ น บริเวณที่อยูในเขตศูนยสูตร ไดรับอิทธิพล เฟนิ  และหวาย ป่าโปรง่ สลับกับทุ่งหญา้ สงู ได้หมด ปรมิ าณฝนเฉล่ียน้อย จากลมประจําตะวันตกและไดรับอิทธิพล กว่า ๒๕๐ มิลลิเมตรตอ่ ปี จากกระแสนํา้ อุนกนิ )ี  กระบองเพชร ไม้พมุ่     และไม้หนาม • พชื พรรณธรรมชาตขิ องภมู อิ ากาศแบบทะเล ทรายท่ีสวนใหญมักเปนไมพุมและมีหนาม เนื่องจากเหตผุ ลใด (แนวตอบ เนอ่ื งจากภมู อิ ากาศแบบทะเลทราย เปนเขตท่ีแหงแลงที่สุด กลางวันมีอุณหภูมิ เฉลี่ยสูงกวา 37 องศาเซลเซียส และมี ปริมาณฝนเฉลี่ยนอยกวา 250 มิลลิเมตร ตอ ป ดงั นน้ั พชื พรรณธรรมชาตขิ องภมู อิ ากาศ แบบทะเลทรายจะเกบ็ นาํ้ ไวใ นลาํ ตน ปรมิ าณ มาก เพอ่ื การใชน าํ้ ตลอดระยะเวลาทแี่ หง แลง ยาวนาน และจะเปล่ียนใบเปนหนามเพ่ือ ลดการคายนาํ้ ใหม ากทส่ี ดุ ) ๒7๒ นักเรียนควรรู กิจกรรม สรางเสรมิ 1 ภูมิอากาศแบบรอนช้ืนแถบศูนยสูตร ไดแก ดินแดนท่ีอยูระหวางละติจูด ใหนักเรียนรวมกันอภิปรายเก่ียวกับลักษณะภูมิอากาศ 10 องศาเหนอื กบั 10 องศาใต ปรากฏเดน ชัดเฉพาะบรเิ วณดินแดนทอ่ี ยูร อบ แบบสะวันนา และลักษณะภูมิอากาศแบบทะเลทราย เก่ียวกับ อาวกินีและลุมน้ําคองโก เชน ประเทศกินี เซียรราลีโอน ไลบีเรีย โกตดิวัวร ความเหมือนและความแตกตา งของลักษณะภูมอิ ากาศทั้ง 2 แบบ กานา ไนจีเรยี แคเมอรูน กาบอง อเิ ควทอเรียลกนิ ี สาธารณรัฐคองโก คองโก ในประเดน็ ท่คี รกู ําหนด ดังตอ ไปนี้ และชายฝง ตะวันออกของเกาะมาดากัสการ 2 ภูมิอากาศแบบสะวันนา ลักษณะเดน คือ มีชวงฤดูฝนและฤดูแลงสลับ • บรเิ วณทพี่ บ แตกตา งกนั อยา งเห็นไดช ัดเจน ฝนทต่ี กในฤดฝู นเกิดจากอิทธิพลของลมประจํา • อุณหภูมิ ความชืน้ ปรมิ าณฝน ตะวันออกเฉียงใต ปริมาณฝนระหวาง 1,000-1,500 มิลลิเมตรตอป แตฤดู • ลกั ษณะพืชพรรณธรรมชาตทิ พี่ บ แลงลมประจําตะวันออกเฉียงเหนือท่ีพัดผานบริเวณทะเลทรายคาลาฮารี และ แผนดินตอนใตแถบกึ่งทะเลทรายคาลาฮารีไปไมมีความช้ืน ทําใหฝนตกนอย หรอื อาจไมตกเลย T302

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ๔ ภูมอิ ากาศแบบก่ึงทะเลทราย ๕ ภูมิอากาศแบบเมดิเตอร์เรเนียน ขนั้ สอน    พบบรเิ วณพ้นื ทีร่ ะหวา่ งเขตทะเลทราย   พ  บใกล้กบั ทะเลเมดิเตอรเ์ รเนียน บริเวณหุบเขา ขั้นท่ี 4 การวเิ คราะหและแปลผลขอมูล กับเขตสะวนั นา ท้งั ตอนบนและตอนใตข้ องทวปี   ของเทอื กเขาแอตลาส ชายฝ่งั ตอนเหนอื ของ และดา้ นตะวนั ตกเฉยี งใตข้ องเกาะมาดากัสการ์ ประเทศโมรอ็ กโก แอลจเี รีย และตนู ิเซีย กบั • ลักษณะพืชพรรณธรรมชาติของภูมิอากาศ ชายฝง่ั ทางตะวนั ตกเฉยี งใต้ของแอฟริกาใต้ แบบเมดเิ ตอรเ รเนยี นแตกตา งกบั ภมู อิ ากาศ    อากาศแหง้ แล้งในฤดหู นาวและมฝี นตกชกุ แบบอบอุนชื้นอยางไร ในฤดูรอ้ น   อ ากาศรอ้ น แห้งแลง้ ในฤดูรอ้ น อากาศอบอนุ่ (แนวตอบ ลักษณะพืชพรรณธรรมชาติของ และมีฝนในฤดหู นาว ภูมิอากาศแบบเมดิเตอรเรเนียนเปนพืช  เ ป็นทุ่งหญ้าแบบสัน้  ๆ มตี น้ ไม้ขึ้นไดน้ ้อย  เปลอื กหนา ตน เลก็ ใบเปนมัน มีสีเทาแกม   มักเปน็ พชื ใบมันเลก็     ตน้ ไมท้ ีม่ ีใบแขง็  ใบเขียวมัน ไมพ้ ุ่ม และไม้ เขยี ว ใบดกเขยี วชอมุ ตลอดป สว นภมู อิ ากาศ หนามท่ีทนสภาพก่งึ แลง้ ได ้ แบบอบอนุ ชนื้ เปน ปา ไมใ บกวา งชนดิ ผลดั ใบ   หรอื พชื หนาม และไมพุมเปนปาโปรง บางแหงอาจพบ   เชน่  คอรก์ โอก๊   ทงุ หญาตนสูง)   ไม้สกุลส้ม มะกอก ขนั้ ที่ 5 การสรุปเพอื่ ตอบคําถาม ๖  ภมู อิ ากาศแบบอบอุน่ ชนื้ ๗  ภูมอิ ากาศแบบที่สงู 1. นักเรียนรวมกันสรุปเก่ียวกับการใชเคร่ืองมือ ทางภมู ศิ าสตรใ นการศกึ ษาลกั ษณะภมู อิ ากาศ   ช  ายฝง่ั ตะวันออกของ ประเทศแอฟริกาใต้    ท  างตะวันออกของทวปี  เชน่  บรเิ วณภูเขา และพืชพรรณธรรมชาติในทวปี แอฟรกิ า   เลโซโท และเอสวาตนิ  ี บางสว่ นของเกาะมาดากสั การ ์   คลิ มิ นั จาโร ประเทศแทนซาเนยี  ทร่ี าบสงู เคนยา     ไ มม่ ฤี ดแู ล้ง มฝี นตกทกุ เดือน มีความชื้นตลอด   ทสี่ งู เอธิโอเปีย 2. แตละกลุมชวยกันสรุปสาระสําคัญเพื่อตอบ   ทงั้ ปี   อ  ุณหภมู ิลดลงตามระดับความสูง คําถามเชงิ ภูมิศาสตร โดยครแู นะนําเพ่ิมเติม   เปน็ ป่าไม ้ใบกวา้ งทมี่ กี ารผลัดใบและไม้พมุ่    ม  ีไมเ้ ขตรอ้ นบรเิ วณเชงิ เขาและทร่ี าบสงู   3. นักเรียนทําแบบฝกสมรรถนะฯ ภูมิศาสตร บางแหง่ มที งุ่ หญา้ ต้นสงู สงู ข้ึนไปมไี ม้สกลุ สน และตน้ ไมจ้ ะนอ้ ยลง ม.2 เร่ือง ลักษณะภูมิอากาศและพืชพรรณ จนถงึ เส้นขอบหมิ ะที่มหี ิมะปกคลมุ ธรรมชาตขิ องทวีปแอฟรกิ า ตลอดปี ขนั้ สรปุ ๒7๓ ครแู ละนกั เรยี นรว มกนั สรปุ ความรู หรอื ใช PPT สรุปสาระสําคญั ของเนือ้ หา ขนั้ ประเมนิ 1. ครูประเมินผลโดยสังเกตจากการตอบคําถาม การรว มกันทาํ งาน และการนาํ เสนอผลงาน 2. ครตู รวจสอบผลจากการทาํ ใบงาน และแบบฝก สมรรถนะฯ ภมู ิศาสตร ม.2 ขอ สอบเนน การคิด แนวทางการวัดและประเมินผล ถานักเรียนชอบสภาพอากาศที่อบอุนเย็นสบายไมรอน และมี ครูสามารถวัดและประเมินความเขาใจเนื้อหา เรื่อง ลักษณะภูมิอากาศ ฝนตกชกุ ในฤดหู นาว นกั เรยี นจะเลอื กตงั้ ถนิ่ ฐานในเขตภมู อิ ากาศ และพืชพรรณธรรมชาติ ไดจากการตอบคําถาม การรวมกันทํางาน และ แบบใดของทวีปแอฟริกา การนําเสนอผลงานหนาชั้นเรียน โดยศึกษาเกณฑการวัดและประเมินผล จากแบบประเมินการนําเสนอผลงานที่แนบมาทายแผนการจัดการเรียนรู 1. ภมู ิอากาศแบบทีส่ งู หนว ยที่ 13 เรอ่ื ง ทวปี แอฟรกิ า 2. ภมู อิ ากาศแบบสะวันนา 3. ภมู อิ ากาศชน้ื กงึ่ เขตรอ น แบบประเมินการนาเสนอผลงาน 4. ภมู อิ ากาศแบบเมดเิ ตอรเรเนียน คาชแ้ี จง : ใหผ้ ู้สอนประเมนิ ผลการนาเสนอผลงานของนักเรยี นตามรายการ แล้วขดี ลงในชอ่ งท่ี (วเิ คราะหคําตอบ ตอบขอ 4. เนอ่ื งจากลกั ษณะเดน ของภมู อิ ากาศ ตรงกบั ระดับคะแนน แบบเมดิเตอรเรเนียน จะมีอากาศรอนและแหงแลงในฤดูรอน สว นในฤดูหนาวจะมอี ากาศเยน็ สบายและมฝี นตก) ลาดับที่ รายการประเมิน ระดบั คะแนน 1 32 1 ความถกู ต้องของเนอื้ หา 2 การลาดับข้ันตอนของเร่ือง 3 วธิ ีการนาเสนอผลงานอย่างสร้างสรรค์ 4 การใช้เทคโนโลยใี นการนาเสนอ 5 การมสี ่วนรว่ มของสมาชกิ ในกลุม่ รวม ลงชื่อ...................................................ผปู้ ระเมิน ............/................./................ เกณฑ์การใหค้ ะแนน ให้ 3 คะแนน ผลงานหรอื พฤติกรรมสอดคล้องกบั รายการประเมนิ สมบูรณ์ชัดเจน ให้ 2 คะแนน ให้ 1 คะแนน ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมนิ เป็นส่วนใหญ่ ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกบั รายการประเมินบางสว่ น เกณฑ์การตดั สนิ คุณภาพ ช่วงคะแนน ระดบั คุณภาพ 12 - 15 ดี 8 - 11 พอใช้ T303 ต่ากวา่ 8 ปรบั ปรงุ

นาํ นํา สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ นาํ (Geographic Inquiry Process) แแผผนนทที่แี่แสสดดงงแแหหลลง่ นงแา�้ ขมอนง้ำทขวอีปงแทอฟวีปริกแาอฟริกา 30 ํE 40 Eํ 50 ํE 60 ํE 1. ครนู าํ ภาพ หรอื คลปิ วดิ โี อทเ่ี กย่ี วขอ งกบั ลกั ษณะ 30 Wํ 20 Wํ 10 ํW 0 ํ 10 Eํ 20 Eํ N 500 มาต0ราคสลว อนงส1ุเอ:ซ52,010,00,00000 1,500 กม. 50 Nํ ทรัพยากรธรรมชาติที่แตกตางกันของทวีป 50 ํN แอฟรกิ าใหน ักเรียนดู ม ห า ส มุ ท ร ท วี ป ยุ โ ร ป ทะเลแคสเปยน 2. ครใู หน กั เรยี นดู PPT ทแ่ี สดงลกั ษณะทรพั ยากร แ อ ต แ ล น ติ ก อาวบิสเคย ธรรมชาติของทวปี แอฟริกา เพอื่ กระตุนความ เ อเดรยี ตกิ สนใจของนกั เรยี น 40 ํN ทะเล ท ะ เ ล ดํ า 40 Nํ ขนั้ สอน ชองแคบยบิ รอลตาร ท ะ เ ล เ ม ดิ เ ต อ ร ท วี ป เ อ เ ชี ย ขั้นท่ี 1 การตงั้ คาํ ถามเชิงภมู ศิ าสตร แ ต ลา ส อาวซิด ร า เ ทื อ ข า อ เ ร อาวเปอรเซีย 30 Nํ 1. ครูใหนักเรียนดูแผนที่แสดงแหลงน้ําของทวีป ก เ เ นี ย น เสนทรอปกออฟแคนเซอร แอฟริกา จากหนังสือเรยี น สงั คมศกึ ษาฯ ม.2 30 Nํ มก.คะ แ นรี และรว มกันแสดงความคิดเหน็ ตามประเดน็ 20 ํN ทะเลทรายสะฮารา ท ะ เ ล แ ด ง น.อัตบารา 2. ครูใหนักเรียนชวยกันต้ังประเด็นคําถามทาง ภมู ศิ าสตรเ กย่ี วกบั ลกั ษณะทรพั ยากรธรรมชาติ 20 ํN น.ไนล ของทวปี แอฟริกา เชน • ทวปี แอฟรกิ ามแี หลง นา้ํ จาํ นวนมาก แตย งั คง น.เ น.ไนเจอร ประสบปญ หาความแหง แลง ดว ยสาเหตจุ าก ซเนกัล ที่สูงฟู บ ริ เ ว ณ กึ่ ง ท ะ เ ล ท ร า ย ซ า เ ฮ ล ปจ จยั ใด ส.ชาด ส.ทานา อาวเอเดน • ทรัพยากรธรรมชาติประเภทใดของทวีป น.วอล ตา น.อ น.บ 10 Nํ แอฟริกา ที่สงผลตอการดํารงชีวิตของ 10 ํN น.โคตโต น.โซแบอตรน ล.โไู นเลอ ธทโิ ี่สอูงเปย ประชากรในทวีปมากที่สดุ 0ํ ตาจาโลน น.ชารี น.ไวตไน ล น.ชา • เพราะเหตุใดทวีปแอฟริกาจึงมีสัตวปาท่ี อโม อดุ มสมบรู ณม ากทสี่ ดุ ของโลก ส.วอลตา น.เบนทนส่ี.ซเงูวอานาดากาามาวา บู งั กี น.เวลลี ส.เทอรแค เบลลี เสนศูนยสูตร 0 ํ • หากทวปี แอฟรกิ าไมม สี ตั วป า จะสง ผลกระทบ อา วเบนิน น.ซางกา น.อารวู มี สี .แอลเบิรต น.พีบ นา น.จูบา า ตอสิง่ ใดบาง อยา งไร น.ซัวปา ส.เอดเวริ ด ส.เคยี วกา น.ทาน น.โอโกเว น.โลมานม.ซี ังกรู ู อ งโก น.กาไซ เรีย อ า ว กิ นี น.ค น.กาไซ ส.วิกตอ มหาสมทุ ร ส.มา ลาวี อนิ เดีย า ส.แทนกนั ยีกา น.ควางโก ลาบ น. เวรู 10 ํS น.กวานซา ลูอา อ ทร่ี าบสงู บเี อ ส.ม คำอธิบายสญั ลกั ษณ ทางน้ำ น. ูล ังวา ม .รวู มู า มก.คอโมโรส 10 ํS แหลงน้ำ บกิ ม ห า ส มุ ท ร นน..คแนซนบู ..มกงัคอูโบวกนั ีโีโซตดนี .โทะเ น.แซมบซี ี แ อ ต แ ล น ติ ก ท น.ซาวี น.คาฟเู อ ชองแคบโม ัซม ก . ม า ด า ัก ส ก า ร ะ ลทรนนาส.ยอซคอออากเลรานานวฮาจ.าเงโทรโกนีลอืโ.ปเนบกน.ร.เอวขาอลเารนดน.ลรจมิ าโปโป เ 20 Sํ ระดับความสงู (เมตร) เสนทรอปก ออฟแคปริคอรน น.โ น.มังโกกี 20 ํS ลอาทวรวอาลยวนสิ 30 ํS 231,,,2040000000000000 บ มโ า มิ เคน สเบิรก บ 30 Sํ Projection: Azimuthal Equidistant 0ํ 10 ํE 20 Eํ 30 ํE COPYRIGHT © Aksorn CharoenTat ACT. Co.,Ltd ๒74 เกร็ดแนะครู ขอสอบเนน การคดิ ครูใหนักเรียนดูแผนที่แสดงแหลงนํ้าของทวีปแอฟริกา จากนั้นครูสุมให พ้ืนท่ีบริเวณหมายเลข 4 มีความสําคัญอยางไร มีแมนํ้าสาย นกั เรยี นตอบคาํ ถาม ดังนี้ สาํ คญั สายใดทไ่ี หลผา นพนื้ ทบี่ รเิ วณนี้ และพนื้ ทแ่ี หง นอ้ี ยใู นทวปี ใด • แมนา้ํ สายท่ยี าวทีส่ ดุ ในทวปี แอฟรกิ าคือแมนํ้าสายใด และมคี วามสาํ คัญ 1 35 อยา งไร 4 • ทะเลสาบทม่ี ขี นาดใหญท ส่ี ดุ ในทวปี แอฟรกิ าคอื ทะเลสาบใด ตงั้ อยบู รเิ วณใด 2 • นา นนา้ํ ทเี่ ปน ทะเลและมหาสมทุ รของทวปี แอฟรกิ ามที ใ่ี ดบา ง และมคี วาม (แนวตอบ พืน้ ทบี่ รเิ วณหมายเลข 4 มคี วามสําคัญ คอื มีทะเล สาํ คญั อยา งไร ทรายที่กวางใหญที่สุดในโลก และเปนแหลงนํ้ามัน แมน้ําสาย สําคัญท่ีไหลผานพ้ืนท่ีบริเวณนี้ เชน แมน้ําไนล ซึ่งเปนแมน้ํา T304 ทย่ี าวท่ีสดุ ในทวปี และในโลก พื้นทใี่ นบริเวณนี้ คือ พื้นทีข่ องทวีป แอฟรกิ า)

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ๑.5 ลกั ษณะทรัพยากรธรรมชาติ ขน้ั สอน   ทวปี แอฟรกิ ามลี กั ษณะทรพั ยากรธรรมชาตทิ แ่ี ตกตา่ งกนั ตามเขตภมู ปิ ระเทศ เขตภมู อิ ากาศ  โดยทรพั ยากรธรรมชาติของทวปี แอฟริกาท่สี �าคัญ มดี งั นี้ ข้นั ที่ 2 การรวบรวมขอ มูล   ๑) แหล่งน้�า  ทวีปแอฟริกามี แมน่ ้า� สายหลัก คอื  แม่นา้� ไนล ์ เปน็ แมน่ า้� ที่ยาว ครูใหนักเรียนคนควาขอมูลจากหนังสือเรียน ท่สี ุดของทวีป เกิดจากแม่นา�้ สาขาท่ีไหลมาจาก สังคมศกึ ษาฯ ม.2 เรือ่ ง ทรัพยากรธรรมชาตขิ อง ท่ีสูงเอธิโอเปีย เป็นแหล่งอารยธรรมของโลก  ทวีปแอฟรกิ า หรือจากแหลงการเรยี นรูอ นื่ ๆ เชน ในสมัยโบราณ รองลงมา คือ แม่น้�าคองโก  หนงั สอื ในหองสมุด เวบ็ ไซตใ นอนิ เทอรเนต็ เพื่อ ไนเจอร์ วอลตา แซมบซี  ี ลมิ โปโป และเซเนกลั   นาํ มาอภปิ รายรวมกัน นอกจากนี้  ยังมีทะเลสาบที่พบมากในบริเวณ  เขตทส่ี งู ดา้ นตะวนั ออกของทวปี  ไดแ้ ก ่ ทะเลสาบ  ขน้ั ท่ี 3 การจดั การขอ มูล วแิกทตนอกเันรียย1 ีกใาน เทขะตเปลรสะาเบทมศายลูกาันวดี าแ ลแะททนะซเลาสเนาบีย  และเคนยา มีขนาดใหญท่ ่ีสุดของทวปี 1. สมาชกิ ในกลมุ นาํ ขอ มลู มาแลกเปล่ยี นกนั   ส�าหรับน่านน้�าท่ีเป็นทะเลและ  ทะเลสาบวิกตอเรีย  เป็นทะเลสาบที่ส�าคัญท่ีสุดของทวีป 2. สมาชิกในกลมุ ชว ยกนั คัดเลอื กขอมลู แอฟรกิ า ทา� ให้เกดิ น�้าตกวิกตอเรยี ทม่ี ีความงามตดิ  ๑ ใน  มหาสมทุ ร ไดแ้ ก ่ ทะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนยี น ทะเลแดง  ๑๐ ของโลก ขน้ั ท่ี 4 การวิเคราะหแ ละแปลผลขอมลู มหาสมุทรอินเดีย มหาสมุทรแอตแลนติก และอ่าวกินี ซ่ึงบริเวณน่านน�้าดังกล่าวถือเป็นแหล่ง ทา� การประมงทส่ี า� คัญของทวปี 1. แตละกลุมนําขอมูลที่รวบรวมมาไดทําการ   ปรมิ าณฝนมคี วามแตกตา่ งกนั ตามสภาพภมู ปิ ระเทศ บรเิ วณทมี่ ฝี นตกชกุ  คอื  ชายฝง่ั วิเคราะหรวมกนั เพอ่ื อธบิ ายคําตอบ ด้านตะวันตกของทวีปและเกาะมาดากัสการ์  และบริเวณท่ีมีฝนตกน้อย  คือ  ในส่วนทะเลทราย  ซง่ึ ทา� ให้หลายพ้นื ทีใ่ นทวีปประสบปัญหาความแหง้ แล้งในปัจจุบนั 2. ตวั แทนกลมุ นําเสนอผลงานหนา ชัน้ เรียน 3. ครูถามคําถามประกอบการวิเคราะหและแปล   ๒) ดนิ  ทวปี แอฟรกิ ามปี รมิ าณพน้ื ดนิ ทเ่ี หมาะแกก่ ารทา� เกษตรกรรมไดค้ อ่ นขา้ งนอ้ ย  ตอนเหนือเป็นทะเลทราย พื้นดินที่อดุ มสมบูรณอ์ ยู่ในเขตทรี่ าบชายฝ่ัง พน้ื ท่ดี ้านตะวันออกในเขต ความขอ มูลของนกั เรียนเพิ่มเติม เชน ท่ีราบกินี และบริเวณลุ่มแม่น้�าส�าคัญ เช่น บริเวณลุ่มแม่น้�าไนล์ แม่น�้าไนเจอร์  แม่น�้าคองโก  • แมนํ้าสายท่ียาวที่สุดในทวีปแอฟริกาคือ  แมน่ ้า� แซมบีซใ ีนทวีปแอฟริกามีการท�าไร่เล่ือนลอย2และเผาป่าจากการอพยพย้ายถ่ินของชนเผ่า  และขาดความรู้เก่ียวกับการใช้สารเคมีเพ่ือเร่งผลผลิตในการเพาะปลูก  ส่งผลให้ดินมีสภาพ แมนาํ้ สายใด และมีความสาํ คัญอยา งไร เสอ่ื มโทรม แห้งแลง้  และปญั หาการขยายตัวของพ้ืนท่ีทะเลทรายเปน็ สาเหตุทีท่ �าให้ดินขาดแคลน (แนวตอบ แมนํ้าไนล มคี วามสาํ คญั คอื เปน อูอารยธรรมของโลกในสมัยโบราณ เปน แหลงเพาะปลูกและแหลงประมงท่ีสําคัญ ของทวปี ) • ทะเลสาบทมี่ ขี นาดใหญท สี่ ดุ ในทวปี แอฟรกิ า คือทะเลสาบใด ตั้งอยูในเขตประเทศอะไร บาง (แนวตอบ ทะเลสาบวิกตอเรีย ต้ังอยูในเขต ประเทศยูกันดา แทนซาเนยี และเคนยา) ทัง้ ปรมิ าณและคุณภาพเพิม่ มากขน้ึ ๒75 ขอสอบเนน การคดิ นักเรียนควรรู สาเหตใุ ดทที่ าํ ใหท รพั ยากรดนิ ของทวปี แอฟรกิ าสว นใหญท าํ การ 1 ทะเลสาบวิกตอเรีย อยูทางตอนกลางคอนไปทางตะวันตกของทวีป เพาะปลูกไดคอนขา งนอ ย แอฟรกิ า สว นเหนอื ของทะเลสาบอยใู นเขตประเทศยกู นั ดา สว นใตอ ยใู นประเทศ แทนซาเนีย ดานตะวันออกเฉียงเหนือติดตอกับประเทศเคนยา เปนทะเลสาบ (แนวตอบ เนอ่ื งจากทางตอนเหนอื ของทวปี เปน ทะเลทราย อกี ทงั้ นํา้ จดื ท่ใี หญเปน อันดบั 2 รองจากทะเลสาบสุพเี รยี ในทวีปอเมริกาเหนอื สูงจาก บางพืน้ ท่ีแมมีพน้ื ดนิ แตก ็ยังขาดแคลนน้ํา ในขณะเดยี วกนั ชนเผา ระดบั ทะเลปานกลาง 1,135 เมตร ตา งๆ ยงั มกี ารถางปา เผาปา ทาํ ไรเ ลอ่ื นลอย นอกจากนี้ ยงั คงนยิ ม 2 การทําไรเล่ือนลอย คือ การยายท่ีปลูกพืชไปเรื่อยๆ หลังจากที่ดินขาด ใชสารเคมีเพื่อเรงผลผลิต ซ่ึงสงผลใหดินเสื่อมโทรม อยางไรก็ดี ความอุดมสมบูรณหรือมวี ชั พืชมาก การทาํ ไรเ ลื่อนลอยจงึ เปน การทําลายปา ไม ปญหาดนิ เค็ม ปญ หาความแหง แลง และปญ หาการขยายตวั ของ ใหเ สียหาย พน้ื ทที่ ะเลทราย กเ็ ปน ปญ หาทที่ าํ ใหด นิ ของทวปี แอฟรกิ าลดปรมิ าณ และคุณภาพลง ซ่ึงสงผลตอการขาดแคลนพื้นที่ท่ีเหมาะสมกับ การเพาะปลกู ) T305

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ สอน ๓) แร ทวปี แอฟรกิ ามที รพั ยากรแรห ลายชนดิ แหลง แรส าํ คญั อยแู ถบชายฝง แอฟรกิ า ตะวันตกและแอฟริกาใต ไดแ ก ถา นหิน พบมากในประเทศไนจเี รยี คองโก โมซัมบิก ซมิ บบั เว ขั้นท่ี 4 การวิเคราะหแ ละแปลผลขอ มลู เหล็ก พบมากในประเทศกานา มอรเิ ตเนยี กินี แอฟรกิ าใต นา้ํ มนั ดบิ และแกส ธรรมชาติ พบมาก ในเขตทะเลทรายสะฮาราในประเทศแอลจีเรยี ลิเบีย อยี ิปต รวมทงั้ ในประเทศไนจีเรยี สาธารณรัฐ • จากแผนท่ีแสดงแหลงแรของทวีปแอฟริกา คองโก และแองโกลา โครเมยี มและแมงกานสี พบมากในแอฟรกิ าใต โมซัมบิก แซมเบีย ฟอสเฟต นักเรียนคิดวา แหลงแรสําคัญของทวีป พบมากในประเทศโมร็อกโก (ติดอันดับ ๑ ใน ๔ ของโลก) ตนู ิเซีย โตโก และสาธารณรฐั คองโก เชน แรเหล็ก ถานหิน น้ํามันดิบและแกส ธรรมชาติ พบมากในประเทศอะไรบา ง แผนที่แสดงแหลง แรของทวปี แอฟรกิ า (แนวตอบ แรเ หลก็ พบมากในประเทศกานา N0 0ํ 10 Eํ มอริเตเนีย กินี แอฟริกาใต ถานหิน พบ 1,00ก0ม. 10 ํW 20 Eํ 30 ํE มากในประเทศไนจีเรีย คองโก โมซัมบิก ซิมบับเว นํ้ามันดิบและแกสธรรมชาติ พบ แร 30 Nํ 30 Nํ มากในเขตทะเลทรายสะฮาราในประเทศ แอลจีเรีย ลเิ บีย อยี ิปต) เหล็ก 40 Eํ บ็อกไ2ซ0ตํN • จากความหลากหลายทางดานสัตวปาท่ี แมงกานส� 20 Nํ อุดมสมบูรณ สงผลดีตอทวีปแอฟริกา N 0 ฟดีบอุกสเฟ110ต,Nํ00ก0ม.แรยพเูลรงัเนงาย� นม 50 ํE อยา งไร 10 ํN (แนวตอบ ความหลากหลายทางดานสตั วปา แรบเ หทเทอ็พลออกชก็งงไรคแซดำตง ถา นหนิ สงผลใหทวีปแอฟริกามีทรัพยากรการทอง 10นํWำ้ ม0นั ํ ดบิ 0ํ เที่ยวท่ีโดดเดนมาก จนสามารถเปดใหมี แกสธรรม0ชํ าติ บริการพานักทองเท่ียวเขาไปสัมผัสกับชีวิต 50 ํE สตั วปา ท่ีเรียกวา ทอ งซาฟารี) แมงกาน�ส 10 ํS 10 Sํ ฟอสเฟต แรพลังงาน 4. ครูใหนักเรียนดู PPT แสดงแผนท่ีทรัพยากร ดบี กุ ยูเรเนย� ม ธรรมชาติที่สําคัญของทวีปแอฟริกา หรือให ทองแดง ถา นหิน 20 Sํ นกั เรียนใชส มารต โฟนสอ งดู QR Code จาก ทองคำ นำ้ มันดบิ 10 ํE 20 Sํ หนังสอื เรยี น สงั คมศึกษาฯ ม.2 เร่ือง Big 5 เพชร 50 Eํ Africa รวมกันแสดงความคิดเห็น วิเคราะห แกส ธรรมชาติ 30 ํS 40 ํE และแปลผลความรูเพ่มิ เติม 30 Sํ 20 ํE 30 ํE ๔) ปา ไมแ ละสตั วป า ทวปี แอฟรกิ ามปี า ไมแ ละสตั วป า อดุ มสมบรู ณ ปา ไมส ว นใหญ อยบู รเิ วณรอบอา วกนิ ตี อ เนอื่ งไปถงึ ทรี่ าบลมุ นาํ้ คองโก ปา ทอี่ ดุ มสมบรู ณท สี่ ดุ คอื ปา ดบิ ชน้ื บรเิ วณ ลมุ นา้ํ คองโก และมปี า เขตอบอนุ บรเิ วณภมู ภิ าคแอฟรกิ าตะวนั ตกในเขตประเทศแองโกลาและกาบอง ไมส าํ คญั เชน มะฮอกกานี โอชบี ี ไอโรโก สตั วป า ทสี่ าํ คญั เชน สงิ โต เสอื ดาว ชา งปา ควายปา มา ลาย แรด ยรี าฟ นกชนดิ ตา งๆ ปจจุบันมีการจัดตั้งอุทยานแหงชาติเพื่อใหสัตวปาสามารถดํารงชีวิตอยูไดอยางปลอดภัย เชน อุทยานแหง ชาติซาลองกาในประเทศคองโก อุทยานแหงชาติมาไซมาราในประเทศเคนยา และมี การพัฒนาเปนแหลงทองเที่ยว หรอื ซาฟารเี พมิ่ มากขึ้น ๒๗๖ Big 5 Africa เกร็ดแนะครู ขอสอบเนน การคดิ ครแู บงกลมุ นักเรยี นกลมุ ละ 4 คน ใหจับคกู นั เปน 2 คู และสืบคน ความรู เพราะอะไรการทําเหมืองแรของทวีปแอฟริกาจึงจํากัดอยูใน เกยี่ วกับทวีปแอฟรกิ า โดยคูที่ 1 สบื คน เรื่อง แร คทู ี่ 2 เรอ่ื ง ปาไมแ ละสตั วปา บางบริเวณเทาน้นั สมาชิกแตล ะคูผลัดกันเลา ประเด็นสําคญั ใหสมาชิกฟง แลว ชวยกันสรปุ ความรู 1. ขาดแคลนแรงงานมีฝมือ T306 2. ขาดการสํารวจและบกุ เบกิ 3. ทรัพยากรแรนาํ มาใชประโยชนไ ดไมคมุ คา 4. ทรพั ยากรแรม ีอยอู ยางจํากดั ในบางบรเิ วณเทาน้นั (วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 2. เนอ่ื งจากทวปี แอฟรกิ ามที รพั ยากร แรก ระจายอยทู ว่ั ไปภายในทวปี แตอ ยา งไรกด็ ี การนาํ ทรพั ยากรแร มาใชประโยชนยังมีนอย เนื่องจากขาดการสํารวจและบุกเบิก รวมถึงการขาดแคลนทุนทรัพยในการสํารวจและทําเหมืองแร จึงสงผลใหการทําเหมืองแรของทวีปแอฟริกามีอยูอยางจํากัด เฉพาะในบางบริเวณเทานน้ั )

นาํ สอน สรุป ประเมนิ แแผผนนทท่แี แ่ี สสดดงสงัตอวุท์ปยา่ าทน่ีส�าแคหัญง ขชอางตทิแวปีลแะอสฟตั รวกิ ปาา ของทวีปแอฟริกา 500 40มEํ าต0ราสวน 150: 5Eํ 2,010,00,00000601,ํE500 กม. 50 Nํ ขนั้ สอน 30 Wํ 20 ํW 10 ํW 0ํ 10 ํE 20 ํE 30 Eํ 50 ํN N ขน้ั ท่ี 4 การวเิ คราะหและแปลผลขอ มลู ม ห า ส มุ ท ร ท วี ป ยุ โ ร ป 5. ครใู หน กั เรยี นรว มกนั ศกึ ษาแผนทแ่ี สดงสตั วป า แ อ ต แ ล น ติ ก ท่ีสําคัญของทวีปแอฟริกา เชื่อมโยงกับ QR ท ะ เ ล ดํ า ทะเลแคสเปยน 40 Nํ Code จากหนังสือเรียน สังคมศึกษาฯ ม.2 40 ํN จากนั้นรวมกันแสดงความคิดเห็น วิเคราะห และแปลผลความรูเพมิ่ เติม ท ะ เ ล เ ม ดิ เ ต ท วี ป เ อ เ ชี ย ขา แอ ต ลา ส 6. แตละกลุมรวมกันทําใบงานท่ี 13.3 เรื่อง อ ร เ อา วเปอรเซีย 30 ํN ลักษณะทรัพยากรธรรมชาติของทวีปแอฟริกา เ ร เสนทรอปกออฟแคนเซอร และรว มกนั เฉลยคาํ ตอบ โดยครแู นะนาํ เพมิ่ เตมิ 30 ํN เ ทื อ ก เ นี ย น ข้นั ที่ 5 การสรปุ เพอื่ ตอบคําถาม นกกระสาปากอาน เ ล ท ร า ย ส ะ ฮ า งเู หาอียิปต ทะเลแดง 1. นักเรียนรวมกันสรุปเกี่ยวกับการใชเครื่องมือ ทะ รา ทางภูมิศาสตรใ นการศึกษาลักษณะทรพั ยากร ธรรมชาตขิ องทวีปแอฟรกิ า 20 ํN ปลากะพงแมน ้ำไนล 20 Nํ 2. แตละกลุมชวยกันสรุปสาระสําคัญเพื่อตอบ จิ้งจอกเฟนเนก คาํ ถามเชงิ ภมู ศิ าสตร โดยครแู นะนําเพ่ิมเติม บ ริ เ ว ณ กึ่ ง ท ะ เ ล ท ร า ย ซ า เ ฮ ล จระเขแ มน้ำไนล อาวเอเดน 3. นักเรยี นทาํ แบบฝก สมรรถนะฯ ภมู ศิ าสตร ม.2 เร่ือง ลักษณะทรัพยากรธรรมชาติของทวีป 10 Nํ ที่สูงฟู เสือชีตาห นกอินทรีบาเทเลอร 10 ํN แอฟริกา ตาจาโลน นกกระจอกเทศ ทส่ี งู แรง ดำใหญ ทสี่ งู อาดามาวา ขนั้ สรปุ พนั ธุแ อฟรกิ า ชา งแอฟริกา เอธโิ อเปย หมาปาเอธโิ อเปย ครแู ละนกั เรยี นรว มกนั สรปุ ความรู หรอื ใช PPT สรปุ สาระสําคัญของเน้อื หา หมาใน (ไฮยีนา) ลิงเจเลดาบาบนู ขนั้ ประเมนิ 0ํ ลิงแมนดรลิ ลมุ นาํ้ คองโก เสนศูนยสตู ร 0 ํ 1. ครูประเมินผลโดยสังเกตจากการตอบคําถาม อ า ว กิ นี กอรภลิ ูเขลาา ฮิปโปโปเตมสั นกเลขานกุ ารมหาสมทุ ร การรว มกนั ทาํ งาน และการนาํ เสนอผลงาน อนิ เดีย โอคาพี 2. ครตู รวจสอบผลจากการทาํ ใบงาน และแบบฝก สมรรถนะฯ ภูมิศาสตร ม.2 10 ํS คำอธิบายสัญลกั ษณ มหาสมุทร ทรี่ าบสงู บเี อ สิงโต ลิงชิมแปนซี มก.คอโมโรส 10 ํS ทางน้ำ บกิ 20 ํS แหลงนำ้ ยีราฟ กงิ้ กาคาเมเลยี น 30 Sํ อทุ ยานแหง ชาติ แอตแลนตกิ วลิ เดอบีสต ลทรายคาลาฮมารา ีลาย เคน สเบิรกแรดขาว ทะเ ท ชองแคบโม ัซม เกาะมาดา ักสการ ะ เ 20 Sํ ระดบั ความสูง (เมตร) เสน ทรอปกออฟแคปริคอรน ล ท ร า 30 Sํ 321,,,0002400000000000 ย ลเี มอรห างแหวน น อารดวารก า เมนแอฟรกิ เาทใตอื  กเข า ดรา มิ Projection: Azimuthal Equidistant 0ํ 10 ํE 20 Eํ 30 ํE COPYRIGHT © Aksorn CharoenTat ACT. Co.,Ltd ๒77 ขอสอบเนน การคดิ แนวทางการวัดและประเมินผล สถานการณสัตวปาของทวีปแอฟริกาในปจจุบันเปนอยางไร ครูสามารถวัดและประเมินความเขาใจเนื้อหา เรื่อง ลักษณะทรัพยากร และทวีปแอฟริกามีวิธกี ารอนุรกั ษส ัตวป าอยางไร ธรรมชาติ ไดจากการตอบคาํ ถาม การรว มกนั ทํางาน และการนําเสนอผลงาน หนาช้ันเรียน โดยศึกษาเกณฑการวัดและประเมินผลจากแบบประเมินการ (แนวตอบ สตั วป า ของทวปี แอฟรกิ าลดจํานวนลงมาก เนือ่ งจาก นาํ เสนอผลงานทแ่ี นบมาทา ยแผนการจดั การเรยี นรหู นว ยท่ี 13 เรอ่ื ง ทวปี แอฟรกิ า พืน้ ทปี่ าและทงุ หญาถกู ทาํ ลาย รวมทง้ั การลา สัตวเ พอ่ื การคา แต ปจจุบันหลายประเทศใหความสําคัญกับการดูแลรักษาสัตวปา แบบประเมินการนาเสนอผลงาน มากข้ึน เชน มีการจัดต้ังอุทยานแหงชาติข้ึนในหลายประเทศ เพอื่ ปอ งกนั การลา และพัฒนาใหเ ปน การทอ งเที่ยวรูปแบบซาฟารี) คาช้ีแจง : ให้ผู้สอนประเมนิ ผลการนาเสนอผลงานของนักเรียนตามรายการ แล้วขีด ลงในชอ่ งที่ ตรงกับระดับคะแนน ลาดับท่ี รายการประเมิน ระดบั คะแนน 1 32 1 ความถกู ต้องของเน้อื หา 2 การลาดับข้นั ตอนของเรื่อง 3 วธิ กี ารนาเสนอผลงานอยา่ งสร้างสรรค์ 4 การใช้เทคโนโลยีในการนาเสนอ 5 การมสี ว่ นรว่ มของสมาชกิ ในกลมุ่ รวม ลงชื่อ...................................................ผู้ประเมนิ ............/................./................ เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน ให้ 3 คะแนน ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมนิ สมบูรณช์ ัดเจน ให้ 2 คะแนน ให้ 1 คะแนน ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมินเปน็ ส่วนใหญ่ ผลงานหรอื พฤติกรรมสอดคล้องกบั รายการประเมินบางสว่ น เกณฑก์ ารตดั สนิ คณุ ภาพ ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ 12 - 15 ดี 8 - 11 พอใช้ ต่ากวา่ 8 ปรับปรงุ T307

นาํ นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ นาํ (Geographic Inquiry Process) ò. ลักษณะประªากรของทวีปแอฟรกิ า 1. ครนู าํ ภาพ หรอื คลปิ วดิ โี อทเี่ กยี่ วขอ งกบั ชนเผา   ทวปี แอฟริกาใน พ.ศ. ๒๕๖๐ มปี ระชากรประมาณ ๑,๒๕๑ ล้านคน หรือประมาณรอ้ ยละ  ตางๆ ท่ีแตกตางกันของทวีปแอฟริกาให ๑๗ ของจา� นวนประชากรโลก เฉลี่ย ๔๓ คนตอ่ ตารางกโิ ลเมตร ประเทศทีม่ ีประชากรมากท่สี ดุ  คอื   นักเรียนดู จากน้ันใหรวมกันวิเคราะหและ ไนจีเรยี  ประมาณ ๑๙๐ ล้านคน และนอ้ ยทส่ี ุด คือ เซเชลส์ ประมาณ ๙ หม่นื คน อภปิ รายถงึ ความแตกตา งของชนเผา ตา งๆ ใน ทวีปแอฟริกา ท้ังในดา นบุคลิก หนาตา สีผิว ๒.๑ การต้งั ถิ่นฐานและการกระจายของประชากร การแตงกาย  เขตที่ปบรระเิ วชณากทระเตลงั้ทถรานิ่ ยฐ าเชนน่ อ ทยะ่เู บเลาทบราายงสะฮารา1  2. ครูนําสนทนาในประเด็นความหนาแนนของ ทะเลทรายคาลาฮารี  ทะเลทรายนามิบ  เป็นที่ ประชากรในภูมิภาคตางๆ ของทวีปแอฟริกา แหง้ แล้ง ทรุ กนั ดาร ป่าดิบชน้ื  เช่น แถบลมุ่ น้�า และสาเหตุการเคล่ือนยายของประชากรของ คองโก  เป็นท่ีชื้นแฉะ  มีฝนตกชุก  เขตที่สูง ทวปี แอฟริกา จากน้นั ครตู ้งั คาํ ถามใหน ักเรียน ดา้ นตะวนั ออก  การเดนิ ทางลา� บาก  ไมส่ ามารถ แสดงความคดิ เห็น เชน ท�าการเกษตรได้ • นกั เรยี นคดิ วา เพราะเหตใุ ดชนเผา ตา งๆ ใน  เขตกง่ึ ทะเลทรายซาเฮล2 ในประเทศมาล ี มปี ระชากรอาศยั ทวปี แอฟริกาจงึ ตอ งเคลื่อนยายถิ่นที่อยูเปน อย่เู บาบาง ประจํา (แนวตอบ เชน เพอื่ หาแหลง นา้ํ และอาหารให เขตทปี่ ระชากรต้ังถน่ิ ฐานอย่หู นาแน่น แกฝูงสัตว หรืออาจเปนเพราะปญหาความ   ทร่ี าบชายฝั่งตะวันตกเฉียงเหนือมีพ้ืนที่ ยากจน โรคภัยไขเ จบ็ ความขัดแยงระหวา ง และอากาศคล้ายกับทวีปยโุ รป ทรี่ าบลมุ่ น�้าไนล ์ ชนเผา) ที่ราบลุ่มน�้าไนเจอร์  เป็นบริเวณท่ีอุดมสมบูรณ ์ ที่ราบชายฝั่งอา่ วกินี อากาศไมร่ ้อนจดั  ทร่ี าบสงู 3. ครูใหนักเรียนบอกเลาประสบการณ หรือ ทางตะวนั ออกอากาศอบอนุ่  เปน็ ทุ่งหญ้าเหมาะ ความรูเดิมเกี่ยวกับลักษณะประชากร การต้ัง แกก่ ารเลย้ี งสตั ว ์ ทรี่ าบชายฝง่ั ทางตอนใตอ้ ากาศ ถิ่นฐาน ตลอดจนสังคมและวัฒนธรรมของ ทวีปแอฟรกิ าเพิ่มเติม อบอนุ่  มที รัพยากรอดุ มสมบรู ณ์  กรุงไคโร ประเทศอียิปต ์ อยู่บริเวณท่รี าบลมุ่ น�้าไนล์    มีประชากรอาศัยอยู่หนาแน่น   จะเห็นได้ว่า ประชากรอาศัยหนาแน่นบริเวณที่มีสภาพแวดล้อมเหมาะแก่การต้ัง ถิ่นฐานและการประกอบอาชีพ เช่น มีดินและน้�าท่ีอุดมสมบูรณ์ หรืออากาศไม่ร้อนจนเกินไป  และอาศัยอยู่เบาบางในบริเวณพื้นท่ีทุรกันดาร หรือเป็นอุปสรรคต่อการด�ารงชีวิต เช่น พ้ืนท่ี แหง้ แลง้  ทุรกนั ดาร หรือมอี ากาศรอ้ นมากตลอดท้งั ปี ๒78 นักเรียนควรรู กิจกรรม สรา งเสรมิ 1 ทะเลทรายสะฮารา เปนทะเลทรายท่ีมีขนาดใหญที่สุดของโลก ลักษณะ ใหนักเรียนรวมกันตั้งและตอบคําถามเชิงภูมิศาสตรเก่ียวกับ ภมู ปิ ระเทศของทะเลทรายสะฮารา ประกอบดว ย พน้ื ทใี่ นระดบั ความสงู แตกตา งกนั การตงั้ ถน่ิ ฐานและการกระจายของประชากรในทวีปแอฟรกิ า เชน ตั้งแตแองแผนดินในระดับตํ่ากวาทะเลปานกลาง 30 เมตร ไปจนถึงที่ราบสูง ในระดับความสูงมากกวา 3,350 เมตร เปนพื้นที่แหงแลงมาก โดยมีโอเอซิส • เพราะเหตุใดบริเวณตอนเหนือและตะวันตกของทวีป ซอนอยเู ปน หยอ มๆ แอฟริกาจงึ มีประชากรอาศยั อยูเ บาบาง 2 เขตก่ึงทะเลทรายซาเฮล อยูทางตอนใตของทะเลทรายสะฮาราในเขต ประเทศชาด ไนเจอร มาลี และมอริเตเนยี • ประชากรจะอาศัยอยหู นาแนน ในบริเวณใดของทวปี เพราะเหตุใด T308

นาํ นาํ สอน สรปุ ประเมนิ แแผผนนทท่ีแแ่ี สสดดงกงากรากรรกะจราะยจขาอยงขปอระงชปารกะรชในาทกวรปี ใแนอทฟวรีปิกแาอฟริกา ขนั้ นาํ 30 Wํ 20 ํW 10 Wํ 0ํ 10 Eํ 20 ํE 30 ํE 500 40มEํ าต0ราสวน 150: 5Eํ 2,010,00,00000601,Eํ 500 กม. 50 ํN 50 Nํ N 4. ครใู หน กั เรยี นดู PPT ทแี่ สดงลกั ษณะประชากร สงั คมและวฒั นธรรมของทวปี แอฟรกิ า รวมถงึ ม ห า ส มุ ท ร ท วี ป ยุ โ ร ป ทะเลแคสเปยน ศกึ ษาแผนทแ่ี สดงการกระจายของประชากรใน แ อ ต แ ล น ติ ก อา วบสิ เคย ทวปี แอฟรกิ า จากหนังสอื เรียน สงั คมศึกษาฯ เ อเดรยี ตกิ ม.2 เพ่อื กระตุน ความสนใจของนักเรียน และ 40 Nํ ทะเล เชื่อมโยงเขาสูเน้ือหาท่ีเก่ียวของกับลักษณะ ท ะ เ ล ดํ า 40 ํN ประชากร สังคมและวัฒนธรรมของทวีป แอฟริกา โดยอาจต้ังคําถามนักเรียนเพิ่มเติม ชองแคบยบิ รอลตาร ท ะ เ ล เ ม ดิ เ ต อ ร ท วี ป เ อ เ ชี ย เชน แ ต ลา ส ตนู เิ ซีย อาวซิด ร า • เพราะเหตุใดพ้ืนท่ีชายฝงทะเลบางแหงของ เโมทรื อ็อกกโกเ ข า อ เ ร เ อาวเปอรเซีย 30 ํN ทวีปแอฟริกาจึงเปนบริเวณท่ีมีประชากร นี ย น เสนทรอปกออฟแคนเซอร ต้งั ถิ่นฐานอยอู ยางหนาแนน 30 ํN มก.คะ แ นรี (แนวตอบ เน่ืองจากลักษณะชายฝงทะเล บางแหงของทวีปแอฟริกามีภูมิประเทศ เวสเ ิท รน สะฮาทรา ะ แ อ ล จี เ รี ย า ย ลิ เ บี ย ฮ า ร อี ยาิ ป ต ทะเลแดง เปนที่ราบ มีภูมิอากาศที่เหมาะสม มีเมือง ขนาดใหญอยูหลายแหงและมีอาวจอดเรือ เลทร สะ น.ไนล ที่ถือเปนศูนยกลางคมนาคมระหวางทวีป เอเชีย ทวปี ยโุ รป และทวปี อเมรกิ า) 20 ํN มอริเตเนยี ม า ลี 20 ํN • เพราะเหตุใดพ้ืนท่ีทะเลทรายตอนกลาง ของทวีปแอฟริกาจึงมีประชากรอาศัยอยู เซเนกลั น.ไนเจอร ไ น เ จ อ ร ซู ด า น อยา งเบาบาง แกมเบีย เซาทซดู าน (แนวตอบ เนื่องจากเปนเขตแหงแลง เปน บ ริ เ ว ณ กึ่ ง ท ะ เ ล ท ร า ย ซ า เ ฮ ล ช า ด น.ไวตไน ล เอรเิ ทรีย อาวเอเดน อุปสรรคตอการประกอบอาชีพและการ ดํารงชีวิต รวมถึงมีการเดินทางคมนาคม กินี-บิสเซา บรู ก นิ าฟาโซ น.บลไู นล จิบตู ี 10 ํN คอ นขา งลําบาก) 10 Nํ กิ นี เบนนิ เ อ ธิ โ อ เ ป ย โตโก ไ น จี เ รี ย เซยี รราลโี อน โกตดวิ ัวร กานา ซ ม า เ ลี ย แอฟรกิ ากลาง ไลบีเรยี แคเมอรูน อาวเบนิน โ อเิ ควทอเรียลกินี สาธารณรฐั ยกู นั ดา เคนยา เสนศูนยส ตู ร 0 ํ 0ํ กาบอง คองโก เซาตูเมและปรนิ ซิป น. ค คองโก รวันดา เรีย มหาสมทุ ร อ งโก บรุ นุ ดี ส.วิกตอ อนิ เดีย อ า ว กิ นี แทนซาเนีย ส.มา ลาวี ม หา ส มุ ท ร ส.แทนกนั ยีกา 10 ํS แ อ ต แ ล น ติ ก แองโกลา น .แซมบีซี คอโมโรส 10 ํS บกิ ความหนาแนน ของประชากร แซมเบยี มาลาวี (คน/ตร.กม.) นอยกวา 1 คน ทะเ นลาทมราิเยบคยี าลาบฮอารตี สวานา ซมิ บบั เว ก ชองแคบโม ัซม ท โ ม ัซ ม ิบ 1-5 คน 6-25 คน ะ เ 20 Sํ ล มาดากัสกา ร 20 Sํ ท เสน ทรอปกออฟแคปริคอรน ร า ย น า เคน สเบิรก 26-100 คน มิ น.ออเรนจ แอฟริกาใต เอสวาตนิ ี บ 101-500 คน เทอื กเเขลโาซดโทรา 30 ํS 30 Sํ 501-1,000 คน มากกวา 1,000 คน Projection: Azimuthal Equidistant 0ํ 10 Eํ 20 ํE 30 Eํ COPYRIGHT © Aksorn CharoenTat ACT. Co.,Ltd ๒79 ขอสอบเนน การคดิ เกร็ดแนะครู ปจจัยทางกายภาพสงผลตอการกระจายของประชากรในทวีป ครกู าํ หนดสถานการณส มมตเิ พอื่ ใหน กั เรยี นวเิ คราะหก ารเลอื กตงั้ ถนิ่ ฐานใน แอฟริกาอยางไร สถานทท่ี เี่ หมาะสม เชน ถา มผี มู าขอคาํ แนะนาํ วา มคี วามจาํ เปน ตอ งไปตงั้ ถนิ่ ฐาน ในทวปี แอฟรกิ า ควรไปอาศยั อยใู นบรเิ วณใด เพราะเหตใุ ด โดยใหค าํ นงึ ถงึ ปจ จยั (แนวตอบ ปจจัยทางกายภาพมีผลตอการกระจายตัวของ ทางกายภาพ เพอ่ื ตรวจสอบความเขาใจของนกั เรียน ประชากร เชน พ้ืนที่ที่เปนที่ราบลุมนํ้า มีความอุดมสมบูรณ ประชากรจะเขาไปต้งั ถน่ิ ฐานกันอยางหนาแนน เชน บริเวณลุมนา้ํ ไนล ลุมนํา้ ไนเจอร สวนบรเิ วณท่เี ปนทะเลทราย จะเปน ทีแ่ หง แลง ทรุ กันดาร ทาํ ใหประชากรเขาไปต้งั ถนิ่ ฐานกนั อยา งเบาบาง) T309

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขน้ั สอน ๒.๒ การเปลยี่ นแปลงโครงสร้างประชากร1   แต่ละภูมิภาคของทวีปแอฟริกามีจ�านวนประชากร  อัตราเกิด  อัตราตายท่ีแตกต่างกัน  ขั้นท่ี 1 การตัง้ คําถามเชิงภูมศิ าสตร ส่งผลใหโ้ ครงสร้างทางประชากรตามอายุและเพศแตกต่างกนั   1. ครูใหนักเรียนดูการเปลี่ยนแปลงโครงสราง อายุ พรี ะมดิ ประชากรทวีปแอฟรกิ า พ.ศ. ๒๕๑๐ อายุ พรี ะมดิ ประชากรทวปี แอฟริกา พ.ศ. ๒๕๖๐ ประชากรจากพีระมิดประชากรทวีปแอฟริกา 100+ 0.0% 0.0% ในหนงั สอื เรยี น สงั คมศกึ ษาฯ ม.2 แลว รว มกนั 95-99 0.0% 0.0% แสดงความคดิ เหน็ ถงึ การเปลยี่ นแปลงดงั กลา ว ตามประเด็น เชน 90-94 0.0% 0.0% • จากการเปรียบเทียบพีระมิดประชากรทวีป 85-89 0.1% 0.1% แอฟรกิ า พ.ศ. 2510 และ พ.ศ. 2560 สามารถ แสดงถงึ ขอมูลใดบาง 80+ 0.1% 0.2% 80-84 0.1% 0.2% (แนวตอบ สามารถแสดงใหเ หน็ ไดว า ประชากร 75-79 0.3% 0.3% ของทวปี แอฟรกิ ามอี ตั ราเกดิ สงู อยา งตอ เนอ่ื ง 75-79 0.2% 0.3% เน่ืองจากมีประชากรในวัยเด็กมาก จึง 70-74 0.4% 0.5% 70-74 0.4% 0.5% ทําใหพีระมิดดังกลาวมีฐานกวาง ซึ่งอาจ 65-69 0.7% 0.8% เปนผลมาจากปญหาดานการคุมกําเนิด 65-69 0.6% 0.8% การสาธารณสุข ตลอดจนการศึกษาของ 60-64 0.9% 1.1% 60-64 0.9% 1.0% ประชากร) 55-59 1.2% 1.3% 55-59 1.2% 1.3% 50-54 1.5% 1.6% 2. ครูใหนักเรียนสืบคนพีระมิดประชากรทวีป 50-54 1.5% 1.6% แอฟริกาในปตางๆ เพิ่มเติมจากอินเทอรเน็ต 45-49 1.9% 1.9% 45-49 1.8% 1.9% แสดงความคิดเห็น และรวมกันตอบ Geo 40-44 2.3% 2.3% Question จากหนงั สอื เรยี น สงั คมศกึ ษาฯ ม.2 40-44 2.2% 2.3% เพม่ิ เตมิ 35-39 2.7% 2.7% 35-39 2.9% 2.9% 30-34 3.5% 3.5% 30-34 3.1% 3.1% 25-29 4.0% 4.0% 25-29 3.5% 3.5% 20-24 4.5% 4.4% 20-24 4.1% 4.1% 15-19 5.2% 5.1% 4.9% 15-19 5.0% 10-14 6.0% 5.8% 10-14 6.0% 5.9% 5-9 7.2% 7.1% 5-9 6.9% 6.7% 0-4 8.1% 8.9% 0-4 7.8% 7.6% 10% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% 8% 10% ท่มี า : https://www.populationpyramid.net/africa/1967 ท่ีมา : https://www.populationpyramid.net/africa/2017 อายุ พรี ะมิดประชากรทวปี แอฟริกา พ.ศ. ๒๖๑๐   จากพรี ะมดิ ประชากรทวปี แอฟรกิ า  100+ 0.0% 0.0% พ.ศ.  ๒๕๑๐  มีลักษณะพีระมิดแบบฐานกว้าง  95-99 0.0% 0.0% บง่ บอกวา่ มีประชากรวยั เด็ก  อาย ุ ๐-๔  ปี  ใน อัตราที่สูงแสดงถึงการมีอัตราเกิดสูง  และมี 90-94 0.1% 0.1% จา� นวนประชากรเพม่ิ สงู ขน้ึ อยา่ งรวดเรว็  พรี ะมดิ 85-89 0.2% 0.3% ประชากรทวีปแอฟริกา  พ.ศ.  ๒๕๖๐  ยังคงมี พีระมิดแบบฐานกว้าง  แสดงให้เห็นว่า  ยังมี  80-84 0.4% 0.5% อตั ราเกดิ สงู และประชากรยงั คงเพมิ่ อยา่ งรวดเรว็ 75-79 0.7% 0.8%   การคาดการณ์พีระมิดประชากร 70-74 1.0% 1.2% ทวปี แอฟรกิ า  พ.ศ.  ๒๖๑๐  จะเหน็ ไดว้ า่   ฐาน 65-69 1.4% 1.5% พีระมิดเร่ิมแคบเข้า  แสดงให้เห็นถึงประชากร 60-64 1.8% 1.8% 55-59 2.2% 2.2% 50-54 2.5% 2.6% 45-49 2.8% 2.8% 40-44 3.1% 3.1% 35-39 3.4% 3.4% 30-34 3.7% 3.6% 25-29 4.0% 3.9% 20-24 4.2% 4.1% 15-19 4.4% 4.3% 10-14 4.6% 4.4% 5-9 4.7% 4.6% 0-4 4.9% 4.7% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% 8% 10% ท่มี า : https://www.populationpyramid.net/africa/2067 เพ่ิมช้าลง ประชากรกลุ่มอายุตา่ ง ๆ มสี ัดส่วนใกลเ้ คียงกันมากขนึ้  และกลุ่มประชากรอาย ุ ๖๐ ปี ข้นึ ไปมจี า� นวนเพมิ่ มากข้นึ  แสดงถงึ ประชากรสูงวยั ซ่ึงเป็นวยั พงึ่ พงิ มแี นวโน้มเพ่มิ ขึน้ Queeostion   ประชากรของทวปี แอฟรกิ ามกั ตง้ั ถนิ่ ฐานบรเิ วณเมอื งใหญ ่ ๆ หรอื พนื้ ทที่ อ่ี ดุ มสมบรู ณ ์ แตก่ ก็ อ่ ใหเ้ กดิ ปัญหาตา่ ง ๆ ตามมา ดงั นน้ั  หากต้องการแก้ปัญหาการอพยพสู่เมอื งใหญ่จะมวี ธิ กี ารอย่างไร ๒80 นักเรียนควรรู กิจกรรม ทา ทาย 1 โครงสรางประชากร คือ โครงสรา งอายแุ ละเพศของประชากร แสดงดว ย ใหนักเรียนสืบคนพีระมิดประชากรของประเทศในทวีป พีระมิดประชากร ซ่ึงเปนการแสดงภาพโครงสรางอายุและเพศของประชากร แอฟริกา ท่ีนกั เรยี นสนใจคนละ 5 ประเทศ จากนั้นใหวิเคราะห ดว ยกราฟแทง ท่ีวางตามแนวนอน พีระมิดประชากรทวีปแอฟรกิ ามลี ักษณะเปน ลกั ษณะโครงสรา งประชากรของแตล ะประเทศ พรอ มทงั้ คาดการณ พีระมิดแบบฐานกวาง คือ แสดงโครงสรางอายุของประชากรท่ีมีอัตราเกิดและ แนวโนมประชากรในอนาคต โดยสรปุ ลงสมุดบนั ทึกสง ครผู สู อน อตั ราตายสงู T310

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ตารางแสดงจา� นวนประชากร อัตราเกิด และอัตราตาย1ของประชากรในทวปี แอฟริกา ขนั้ สอน ภูมิภาค จา� นวนประชากร อัตราเกิด อัตราตาย ข้ันท่ี 1 การต้งั คาํ ถามเชิงภูมศิ าสตร (ลา้ นคน) (ต่อ ๑,๐๐๐ คน) (ตอ่ ๑,๐๐๐ คน) ๑. แอฟริกาเหนอื 3. ครูใหนักเรียนรวมกันวิเคราะหตารางแสดง ๒. แอฟริกาตะวันตก ๒๒๙ ๒๘ ๖ จํานวนประชากร อัตราเกิด อัตราตายของ ๓. แอฟรกิ าตะวันออก ๓๗๑ ๓๙ ๑๑ ประชากรในทวีปแอฟริกา จากหนังสือเรียน ๔ แอฟริกากลาง ๔๒๑ ๓๖ ๘ สังคมศึกษาฯ ม.2 แลวรวมกันแสดงความ ๕. แอฟริกาใต้ ๑๖๓ ๔๒ ๑๐ คิดเหน็ เพิ่มเตมิ เกยี่ วกับจาํ นวนประชากร ๖๕ ๒๒ ๙ 4. ครูใหนักเรียนรวมกันต้ังประเด็นคําถามทาง ท่มี า : https://www.prb.org (2017 World Population Data Sheet) ภูมศิ าสตร เพอ่ื คน หาคําตอบ เชน • ลักษณะทางกายภาพมีผลตอโครงสราง จากตารางพบว่า ภูมิภาคแอฟริกาตะวันออกมีจ�านวนประชากรมากท่ีสุด ภูมิภาค ประชากร และลักษณะทางสังคมของ แอฟริกาใต้มีจ�านวนประชากรน้อยท่ีสุด ทุกภูมิภาคมีอัตราเกิดสูงกว่าอัตราตาย เนื่องจากปัจจัย ประชากรอยางไร ดังนี้ • ปจจัยทางกายภาพและปจจัยทางสังคม สงผลตอทําเลท่ีตั้งของกิจกรรมทางสังคม ๑) ปัจจัยด้านกายภาพ แอฟริกาตะวันออกเป็นภูมิภาคที่มีประชากรรวมสูงท่ีสุด ในทวีปแอฟรกิ าอยางไร เนอ่ื งจากเปน็ ภมู ภิ าคทม่ี เี นอ้ื ทกี่ วา้ งใหญ ่ เปน็ ทร่ี าบสงู มอี ากาศอบอนุ่ มที งุ่ หญา้ สา� หรบั การเลย้ี งสตั ว์ • หากในอนาคตทวปี แอฟรกิ ามจี าํ นวนประชากร เหมาะแกก่ ารตัง้ ถ่ินฐาน โดยประเทศท่ีมีประชากรจ�านวนมาก เชน่ เอธโิ อเปยี แทนซาเนยี และ เพ่ิมมากขึ้นอยางตอเน่ือง จะสงผลกระทบ พบว่า แอฟริกาใต้จัดเป็นภูมิภาคที่มีประชากรรวมน้อยที่สุด เน่ืองจากมีเน้ือท่ีไม่กว้างใหญ่ ตอ สิ่งใดบาง อยางไร ทางตอนเหนอื มีป่าฝนเขตรอ้ นหนาทบึ และทางตะวันตกเฉียงใตม้ ีทะเลทราย ข้ันที่ 2 การรวบรวมขอ มลู ๒) ปจั จยั ดา้ นสงั คม แตล่ ะภมู ภิ าคของทวปี แอฟรกิ ามีอัตราเกิดสูงกว่าอัตราตาย เนอื่ งจากความไมพ่ รอ้ มในการใหบ้ รกิ ารคมุ กา� เนดิ การตอ่ ตา้ นการคมุ กา� เนดิ ความเชอ่ื ทางศาสนา ครูใหนักเรียนแบงกลุมศึกษาคนควาขอมูล คา่ นยิ ม หรอื ความเขา้ ใจผดิ เกย่ี วกบั การคมุ กา� เนดิ สว่ นอตั ราตาย ในปจั จบุ นั มรี ะบบการแพทยแ์ ละ จากหนงั สอื เรยี น สงั คมศกึ ษาฯ ม.2 เรอื่ ง ลกั ษณะ สาธารณสุขท่ีดีข้ึน ท�าให้อัตราตายของทารกและเด็กลดลง คนมีอายุยืนยาวข้ึน จากข้อมูลของ ประชากร สงั คมและวฒั นธรรมของทวปี ยโุ รป หรอื สหประชาชาต ิ ระบุวา่ คนแอฟรกิ นั ทเี่ กดิ ในปจั จบุ นั มอี ายยุ นื ถงึ ประมาณ ๖๐ ป ี แตกตา่ งจากในอดตี จากแหลง การเรยี นรอู ่นื ๆ เชน หอ งสมุด เวบ็ ไซต ทมี่ อี ายขุ ยั เพยี ง ๓๗ ปเี ท่านน้ั ทา� ให้ประชากรในวยั แรงงานต้องรับภาระเล้ียงดปู ระชากรทง้ั วยั เดก็ ในอินเทอรเน็ต ประกอบการใชเคร่ืองมือทาง และวัยชราจ�านวนมาก โดยเฉพาะในประเทศไนจีเรีย คองโก เอธิโอเปีย อียิปต์ และยูกันดา ภูมิศาสตร เพ่ือนํามาอภิปรายรวมกันในช้ันเรียน สง่ ผลใหป้ ระชากรตอ้ งแสวงหาพน้ื ทที่ า� กนิ มากขน้ึ ประกอบกบั บางประเทศมขี นาดเลก็ ความเจรญิ โดยครูแนะนําเพิม่ เติม กา้ วหนา้ ทางเทคโนโลยตี า�่ หรอื ขาดศกั ยภาพในการผลติ สนิ คา้ และอตุ สาหกรรม ทา� ใหป้ ระสบปญั หา ในการพัฒนาประเทศ นอกจากน ้ี การยา้ ยถนิ่ ของประชากร2เนือ่ งจากปัญหาความแหง้ แล้งและความยากจน ก่อให้เกดิ การเคลอ่ื นย้ายของประชากรไปยงั เมืองใหญ ่ ท�าให้มอี ตั ราเพม่ิ ของประชากรสงู ในหลาย ประเทศ ระหวา่ ง พ.ศ. ๒๕๕๓-๒๕๖๐ ได้แก ่ ประเทศอียิปต์ โมร็อกโก เคนยา โซมาเลีย ไนจเี รีย และแทนซาเนยี 281 ขอ สอบเนน การคิด นักเรียนควรรู การยายถ่ินของประชากรชาวแอฟริกันเขาสูเมืองใหญเปน 1 อัตราเกิด และอัตราตาย ทวีปแอฟริกามีอัตราเกิดและอัตราตายสูงมาก จํานวนมากสงผลตอ เมอื งใหญอยางไร เนอื่ งจากยงั ขาดความเจรญิ ทางการแพทย และการสาธารณสขุ ยงั ไมท ว่ั ถงึ ทาํ ให ประชากรมปี ญ หาดา นสขุ ภาพ และยงั ไมม กี ารวางแผนการควบคมุ อตั ราเกดิ ของ 1. เกิดปญหามลภาวะ ประชากรอยา งจริงจัง 2. ประชากรมีฐานะรํ่ารวยขึ้น 2 การยายถิ่นของประชากร สาเหตุสําคัญท่ีชาวแอฟริกันมีการเคล่ือนยาย 3. เปนเมืองทโ่ี ตชา ที่สุดในโลก อพยพประชากรจากชนบทเขา สเู มอื งใหญ เกดิ จากปจ จยั หลายอยา ง เชน ปญ หา 4. มีอตั ราการเพ่ิมประชากรนอ ยลง ทางเศรษฐกจิ ความไมป ลอดภัย โรคระบาด โดยคาดหวังวา จะมชี วี ติ ท่ีดีข้นึ แต กท็ าํ ใหเ กดิ สลมั ขนาดใหญข นึ้ ในเมอื งหลวงของประเทศตา งๆ เชน เมอื งลากอส (วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 1. เกิดปญหามลภาวะซ่ึงเปนพิษ เมืองบามาโก ซึ่งกอใหเกิดปญหาสังคมตางๆ ตามมา ตอสิ่งแวดลอม และเกิดปญหาอื่นๆ ตามมา เชน ปญหาชุมชน แออัด ปญหาสุขอนามัยและคุณภาพชีวิตของประชากร ทําให T311 เมืองใหญหลายแหงในทวีปแอฟริกาติดอันดับเมืองที่มีอัตรา การเพิ่มของประชากรสูง และเปนเมืองท่ีโตเร็วท่ีสุดในโลก เชน เมืองบามาโก ประเทศมาลี เมืองลากอส ประเทศไนจีเรีย เมอื งดารเอสซาลาม ประเทศแทนซาเนยี )

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ สอน ó. ลกั ɳะสังคมและวฒั นธรรมของทวีปแอฟรกิ า ขัน้ ที่ 3 การจดั การขอ มูล   ประชากรของทวีปแอฟริกาส่วนใหญ่เป็นเผ่าพันธุ์เดียวกัน มีการผสมผสานทางเช้ือชาติ และศาสนาคอ่ นขา้ งนอ้ ย แตม่ คี วามหลากหลายของชนเผา่  ทา� ใหเ้ กดิ ความแตกตา่ งทางดา้ นภาษา 1. สมาชกิ ในกลุม นาํ ขอมลู มาแลกเปลย่ี นกัน และความเช่อื  และยงั คงไว้ซงึ่ รูปแบบทางสงั คมและวัฒนธรรมทค่ี ล้ายคลงึ กัน 2. สมาชิกในกลมุ ชว ยกันคัดเลือกขอ มูล ๓.๑ ลกั ษณะทว่ั ไปทางสงั คมและวัฒนธรรม ขนั้ ที่ 4 การวิเคราะหแ ละแปลผลขอมูล   ทวปี แอฟรกิ ามีความแตกต่างทางด้านเชอื้ ชาต ิ ภาษา และศาสนา ดังนี้ 1. แตละกลุมนําขอมูลท่ีรวบรวมมาไดทําการ วิเคราะหร วมกันเพื่ออธบิ ายคาํ ตอบ   ๑) เชื้อชาติ ประชากรของทวีปแอฟรกิ าสามารถแบ่งออกเป็น ๒ กล่มุ  ไดแ้ ก่ 2. ตวั แทนกลมุ นาํ เสนอผลงานหนาชน้ั เรียน กลมุ่ นกิ รอยด์ กลมุ่ คอเคซอยด์ 3. ครูและนักเรียนรวมกันวิเคราะหและแปลผล ผมสดี า� หรอื สีน�า้ ตาล  ลกั ษณะ ผมสดี �า ขอมูลเก่ียวกับลักษณะประชากร สังคมและ เปน็ ผมหยกิ หรอื ขมวด ผม หรือสีน�้าตาล วัฒนธรรมของทวีปยุโรป โดยการใชคําถาม นยั นต์ าดา� เพิม่ เตมิ เชน ติดหนงั ศีรษะ นยั นต์ า • เพราะเหตุใดจึงมีการเรียกชนพื้นเมือง นยั นต์ าด�าโต ดั้งเดมิ ของทวปี แอฟรกิ าวา แอฟริกนั นโิ กร จมูกหนาและกวา้ ง จมูก สนั จมูกโด่ง (แนวตอบ เรียกตามกลุมชาติพันธุกลุม นิกรอยดหรือแอฟริกันนิโกร ซึ่งมีลักษณะ ริมฝีปากหนา ปาก ริมฝีปากบาง ผิวสีดาํ ผมดําหยิก ริมฝปากหนา จมกู แบน กวาง นัยนตาดําโต ขากรรไกรยื่น และ   ชนเผา่ ปกิ มี ผวิ ดา� ผิว ผคห่อิวรสอืนนีผขิว้�า้าตขงขาาลวาว    ชาวเบอร์เบอร์ 1 กะโหลกศีรษะยาว) • กลุมชนพื้นเมืองดั้งเดิมของทวีปแอฟริกา มีชนเผาใดบาง และมีเอกลักษณในดาน รปู รา งอยา งไร (แนวตอบ เชน เผาปกมี มีรูปรางเต้ีย เผา บุชแมน มีรูปรางเล็ก เผามาไซ มีรูปราง สูงใหญ) ขากรรไกรย่นื  และ ศีรษะ กะโหลกศีรษะยาว กะโหลกศรี ษะค่อนขา้ งยาว อยูบ่ รเิ วณตอนใต้ของทะเลทรายสะฮารา ถน่ิ อาศยั อพยพมาจากทวปี ยโุ รปสมัยโบราณ ถึงตอนใต้ของทวปี อาศัยบริเวณทะเลทรายจนถงึ ชายฝ่ัง ทะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนียน ๒8๒ เกร็ดแนะครู ขอสอบเนน การคดิ ครูควรนําคลิปวดิ ีโอชนเผาปก มี หรอื ชนเผากลุม อนื่ ๆ มาเปด ใหน ักเรียนดู ชนพนื้ เมอื งขอใดตอ ไปนี้ท่ีแตกตา งจากพวก เกยี่ วกบั วถิ กี ารดาํ เนนิ ชวี ติ ของประชากรในทวปี แอฟรกิ า โดยอาจคน หาคลปิ วดิ โี อ 1. ปกมี ตา งๆ ไดจ ากเวบ็ ไซต www.youtube.com แลวพิมพคําวา African People 2. มาไซ หรอื African Culture 3. บุชเมน 4. เบอรเบอร นักเรียนควรรู (วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 4. เนื่องจากชาวเบอรเบอรเปนชน 1 ชาวเบอรเ บอร กลมุ ชาตพิ นั ธทุ อี่ าศยั อยบู รเิ วณแอฟรกิ าเหนอื ทางตะวนั ตก พื้นเมืองเดมิ ของทวปี แอฟริกา จดั อยูในกลุมคอเคซอยด แตปกมี ของลุมน้ําไนล บริเวณต้ังแตมหาสมุทรแอตแลนติกไปจนถึงโอเอซิสซิวะ มาไซ และบชุ เมนเปน ชนพน้ื เมืองด้ังเดิมของทวีปแอฟรกิ า ซงึ่ จดั ในประเทศอียิปต และจากบริเวณทะเลเมดิเตอรเรเนียนไปจนถึงแมนํ้าไนเจอร อยใู นกลมุ นิกรอยด หรอื เรยี กอีกอยา งหนง่ึ วา แอฟรกิ นั นโิ กร) ปจจุบันชาวเบอรเบอรมีประชากรราว 30-40 ลานคน สวนใหญต้ังถ่ินฐานอยู บริเวณประเทศแอลจเี รียและโมร็อกโก T312

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ   ๒) ภาษา  ทวีปแอฟริกามีหลากหลายกลุ่มชนพื้นเมือง โดยแต่ละกลุ่มมีภาษาเป็น ขน้ั สอน ของตนเอง ท�าให้ทวีปแอฟริกามีภาษามากกว่า ๒,๐๐๐ ภาษา แต่หลาย ๆ ภาษาเป็นของชน ข้นั ที่ 4 การวเิ คราะหและแปลผลขอมลู พ้ืนเมอื ง หรอื กลมุ่ ชนเผ่าท่ไี มม่ ภี าษาเขยี น และบางภาษามีความเส่ยี งต่อการสญู หายไปด้วย โดย ทวั่ ไปสามารถแบง่ ภาษาออกเป็น ๖ กล่มุ ใหญ่ ๆ ดงั น้ี • หากนกั เรยี นมโี อกาสไดเ ดนิ ทางทอ งเทยี่ วไป ยังบริเวณภาคตะวันออกของทวีปแอฟริกา แผนทแ่ี สดงกลมุ่ ภาษาของทวปี แอฟรกิ า   กลมุ่ ภาษาแอฟโฟร-เอเชยี ตกิ  คอื  ภาษาอาหรบั   นกั เรยี นจะไดย นิ หรอื สมั ผสั กบั กลมุ ภาษาใด เป็นภาษาส่วนใหญ่ในแอฟริกาเหนือและ บาง N ม5า0ต0ราส0ว น 1 : 110,0010,,5000ก00ม. บางสว่ นในแอฟรกิ าตะวันออก (แนวตอบ โดยสวนมากมักเปนกลุมภาษา 30 Nํ แอฟโฟร-เอเชียติก 30 ํN ไนเจอร-คองโก เชน ภาษาบันตู ซูลู สวาฮีลี   กลุ่มภาษาไนเจอร์-คองโก  ได้แก่  ภาษาบันต ู และบางสวนเปนกลุมภาษาแอฟโฟร- 20 Nํ 20 ํN ซลู  ู สวาฮลี  ี สว่ นใหญเ่ ปน็ ภาษาทางภาคตะวนั ตก เอเชยี ติก เชน ภาษาอาหรับ) ภาคกลาง ภาคตะวันออก และภาคใตข้ องทวปี 10 ํN ไนเจอร-คองโก ไนโล-สะฮารา 10 Nํ • อิทธิพลใดบางท่ีสงผลตอการเปลี่ยนแปลง 0ํ 0ํ   ก  ลุ่มภาษาไนโล-สะฮารา  ภาษาในประเทศชาด ทางภาษาของทวีปแอฟริกา ถงึ ตะวนั ตกเฉียงเหนอื ของประเทศเคนยา (แนวตอบ เชน เทคโนโลยี การสอ่ื สาร การรบั อทิ ธพิ ลจากการเปน เมอื งภายใตอ าณานคิ ม)    กลุม่ ภาษาคอยซาน ภาษาท่ีใช้ ในภาคตะวนั ตก 10 ํS 10 ํS เฉียงใตบ้ ริเวณแถบทะเลทรายคาลาฮารี เปยน มาลาโย-โป ิล �นเ ีซยน   ก  ลมุ่ ภาษามาลาโย-โปลนิ เี ซยี น เปน็ ภาษาบรเิ วณ 20 ํS คอยซาน 20 Sํ เกาะมาดากสั การ์ (ชาวเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ 30 Sํ อินโด-ยูโร 30 Sํ อาศยั อยู่กอ่ นจะเปน็ ชาวแอฟรกิ ัน) 20 ํW 10 Wํ 0 ํ 10 Eํ 20 ํE 30 ํE 40 Eํ 50 ํE    กลุ่มภาษาอินโด-ยูโรเปย น  เปน็ ภาษาของกลมุ่ แผนที่แสดงภาษาราชการของทวปี แอฟรกิ า คนผิวขาวส่วนน้อยบริเวณประเทศแอฟริกาใต้ 30 Nํ ภ า ษ า อ า ห รั บ N ม5า0ต0ราส0ว น 1 : 110,0010,,5000ก00ม.   ภาษาเปน็ หนงึ่ ในการเปลย่ี นแปลง 30 Nํ เชิงวัฒนธรรมที่ได้รับอิทธิพลมาจากการตก เป็นอาณานิคม หลายประเทศในทวีปแอฟริกา 20 Nํ ใชภ้ าษาของประเทศทเ่ี คยเขา้ มาปกครองในยคุ 20 ํN ภ า ษ า ฝ รั� ง อาณานิคมเป็นภาษาราชการ เช่น ประเทศ 10 ํN เศส 10 ํN ไนจีเรียใช้ภาษาอังกฤษ ประเทศเซเนกัลใช้ ภาษาอัมฮาริก ษาโซมาลี 0 ํ ภาษาราชการ ภาษาสเปน ภาษาสวาฮีลี ภา 0 ํ ภาษาฝรั่งเศส นอกจากน้ี ในยุคโลกาภิวัตน์ย่ิง ส ภาษาฝร�ังเศส ทา� ใหก้ ารเลอื กใชภ้ าษาสากลเปน็ ภาษาราชการ  ภาษาองั กฤษ เพ่ือประโยชน์ ในการติดต่อสื่อสารกับภายนอก 10 Sํ ภาษาอาหรบั ภาษาโปรตุเกส 10 ํS ภาษาโปรตเุ กส ภาษาโปรตุเก ภาษาสวาฮีลี 20 Sํ ภาษาอัมฮารกิ ภ า ษ า อั ง ก ฤ ษ ภาษามาลากาซี 20 ํS ปเชร่นะเ ทภศาษเปาน็อทาหน่ี รยิ ับม มภาากษกาวสา่ วกาาฮรีลใ1ช ี ภภ้ าาษษาาฝทรอ้ ่งั งเถศนิ่ส   ภาษาสเปน 10 Eํ 20 Eํ 30 Eํ ภาษาทอ งถิ�น ภาษาโซมาลี 30 Sํ ภาษามาลากาซี 40 ํE 50 Eํ 30 Sํ ภาษาองั กฤษ 20 ํW 10 ํW 0 ํ ๒8๓ กจิ กรรม สรา งเสรมิ นักเรียนควรรู ใหน กั เรยี นออกแบบตาราง และสรปุ การใชภ าษาราชการของ 1 ภาษาสวาฮีลี เปนภาษาท่ีพูดอยางกวางขวางในแอฟริกาตะวันออก เปน ประเทศตางๆ ในทวีปแอฟริกาลงในตารางดังกลาว แลวนําสง ภาษาแมของชาวสวาฮีลีซึ่งอาศัยอยูแถบชายฝงของแอฟริกาตะวันออกระหวาง ครูผสู อน ตอนใตข องประเทศโซมาเลยี และตอนเหนอื ของประเทศโมซัมบกิ กิจกรรม ทาทาย ใหน กั เรยี นแบง กลมุ เพอื่ ศกึ ษาคน ควา เกยี่ วกบั กลมุ ภาษาตา งๆ ของทวีปแอฟริกา กลุมละ 1 กลุมภาษา จากแหลงการเรียนรู ตา งๆ เชน ส่อื สิง่ พมิ พ อินเทอรเนต็ แลว นําความรทู ไี่ ดนําเสนอ หนา หองเรยี น T313

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขน้ั สอน ๓) ศาสนา ทวีปแอฟริกามีประเพณีและความเชื่อดั้งเดิมมาตั้งแต่ในอดีต ต่อมามี ขน้ั ท่ี 4 การวเิ คราะหแ ละแปลผลขอ มลู การติดต่อค้าขายจากยุคโบราณและยุคแสวงหาอาณานิคม ท�าให้ประเพณีและความเชื่อเก่ียวกับ ศาสนาอิสลามและคริสต์ศาสนาได้เข้ามามีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตของผู้คนในทวีปแอฟริกา ปัจจุบัน • เพราะเหตใุ ดลกั ษณะวฒั นธรรมของประชากร ประชากรในทวีปแอฟรกิ ามกี ารนับถอื ศาสนาตา่ ง ๆ ดงั น้ี ในทวปี แอฟรกิ าจงึ มคี วามหลากหลาย การนับถือศาสนาในทวีปแอฟริกา (แนวตอบ ทงั้ น้ี เปน เพราะประเพณแี ละความ เชื่อของชนเผาทหี่ ลากหลาย ทัง้ วัฒนธรรม ประเทศทีน่ บั ถือครสิ ตศ์ าสนา ของชนเผาดั้งเดิม วัฒนธรรมอาหรับ และ ประเทศท่ีนบั ถอื ศาสนาอิสลาม วฒั นธรรมตะวนั ตก จงึ ทาํ ใหว ฒั นธรรมของ ประเทศทน่ี บั ถอื ความเชื่อดัง้ เดมิ ชาวแอฟริกันแตกตางกนั ไป) ประเทศทนี่ บั ถือศาสนาและลัทธอิ น่ื ๆ • วัฒนธรรมแบบตะวันตกเขามามีบทบาท ตอชีวิตความเปนอยูของประชากรในทวีป แอฟริกาอยา งไร (แนวตอบ มีบทบาทตอการนับถือศาสนา ความเชื่อ การเมืองการปกครองระบอบ ประชาธปิ ไตย ตลอดจนการใชภ าษาราชการ) ๔๘.๖% ๔๑.๖% สดั สวนการนบั ถอื ศาสนา ๘.๖%๑.๒% ครสิ ตศ าสนา ศาสนาอสิ ลาม1 ความเชื่อดั้งเดมิ ศาสนาและลัทธิอ่ืน ๆ • มีผ้นู บั ถือ ๔๘.๖ % • มผ ี นู้ ับถอื ๔๑.๖ % • เปน็ ความเช่อื • เชน่ พระพทุ ธศาสนา เหนือธรรมชาติ ศาสนาพราหมณ-์ ฮินดู • อยบู่ ริเวณใต้ • อยู่บรเิ วณ • ม ผี ู้นบั ถอื ๘.๖ % • มีผนู้ บั ถอื ๑.๒ % ทะเลทรายสะฮารา ภาคเหนอื ทง้ั หมด • เป็นกลมุ่ ชนเผา่ • เป็นกลมุ่ คนท่อี พยพเขา้ ลงมาถึงภาคใต้ และตามแนว ต่าง ๆ ท่กี ระจาย มาใหม่ เชน่ ชาวอนิ เดยี ของทวปี ชายฝง่ั ของ อยทู่ ่วั ทง้ั ทวปี มหาสมทุ รอินเดีย 28๔ เกร็ดแนะครู ขอ สอบเนน การคดิ ครใู หน กั เรยี นแตล ะคนระบายสลี งบนแผนทโี่ ครงรา งของทวปี แอฟรกิ า เพอื่ วัฒนธรรมตะวันตกเขามามีอิทธิพลตอชีวิตความเปนอยูของ แสดงใหเ หน็ ถงึ ความแตกตา งของการนบั ถอื ศาสนาประจาํ ชาตขิ องแตล ะประเทศ ชาวแอฟรกิ นั ในขอ ใดนอยทสี่ ุด จากนน้ั นาํ สง ครผู สู อน 1. ภาษาทางราชการ นักเรียนควรรู 2. การนบั ถือศาสนา 3. การเมอื งการปกครอง 1 ศาสนาอิสลาม ชาวแอฟริกันในประเทศตางๆ นับถือศาสนาอิสลามมาก 4. วฒั นธรรมดานอาหาร ใกลเคียงกับคริสตศาสนา โดยทั้งสองศาสนามีประชากรนับถือศาสนารวมกัน ประมาณรอยละ 80 ของประชากรทั้งหมด นอกนั้นจากนับถือลัทธิตามความ (วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 4. เน่อื งจากวัฒนธรรมแบบตะวันตก เชื่อของเผา ตน เขามามีอิทธิพลตอชีวิตความเปนอยูของชาวแอฟริกัน โดยมีการ เปลย่ี นการนบั ถอื ศาสนามาเปน ครสิ ตศ าสนา เปลย่ี นการเมอื งการ T314 ปกครองเปน ระบอบประชาธปิ ไตย และเปลยี่ นแปลงภาษาราชการ โดยใชภาษาของประเทศท่ีเคยปกครองตนเปนภาษาราชการ สวนวัฒนธรรมดา นอาหารนัน้ ไมไ ดมกี ารเปลยี่ นแปลงไปมากนัก)

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ Knowledge ขน้ั สอน ความหลากหลายทางสงั คมและวฒั นธรรมในทวปี แอฟรกิ า ข้นั ที่ 4 การวิเคราะหและแปลผลขอ มูล   ทวีปแอฟรกิ ามีความหลากหลาย ทงั้ ทางด้านสังคมและวฒั นธรรม ดงั นี้ 4. ครใู หนกั เรยี นศกึ ษา Geo Knowledge จาก หนังสอื เรียน สงั คมศกึ ษาฯ ม.2 เรื่อง ความ ลกั ษณะทางสงั คม หลากหลายทางสังคมและวัฒนธรรมในทวีป แอฟริกา จากนั้นใหนักเรียนรวมกันวิเคราะห และแสดงความคิดเห็นเชื่อมโยงขอมูลที่ เกี่ยวของกับลักษณะประชากร สังคมและ วฒั นธรรมของทวปี แอฟรกิ าเพ่ิมเติม กลมุ่ ชนแอฟริกนั ท่ัวไป กล่มุ ชนเผ่า • ชาวแอฟรกิ ันผวิ ด�าและเช้อื สายอน่ื ในเขตเมือง • ชาวแอฟริกันผิวด�าดั้งเดิมอาศัยกระจายอยู่ท่ัวไป • ตั้งถ่ินฐานแนน่ อน ประกอบอาชพี หลากหลาย ประมาณ ๓,๐๐๐ เผ่า มชี นเผา่ ส�าคญั  เชน่  ปกิ มี  • มที ง้ั สงั คมเมอื ง และสงั คมชนบททม่ี ฐี านะยากจน  มาไซ ทุตซี ซลู  ู บชุ เมน ประกอบอาชีพเพาะปลูก เลย้ี งสัตว์ • มกั อยรู่ วมกนั  มภี าษาใชเ้ ปน็ ของตนเอง ใชช้ วี ติ แบบ เร่ร่อน เก็บของป่า ลา่ สตั ว์ เพาะปลกู  เล้ยี งสัตว์ เป็นอาหารและใชเ้ ป็นส่อื กลางในการแลกเปลีย่ น ลกั ษณะทางวัฒนธรรม กล่มุ วัฒนธรรมชนเผา่ กลมุ่ วัฒนธรรมอาหรับ กล่มุ วัฒนธรรมตะวันตก • ม  ีการแต่งกาย ภาษาพดู  ลทั ธิ •  ม  ีการนับถือศาสนาอิสลาม ซึ่ง •   มีจุดเร่ิมต้นจากการแสวงหา ถูกเผยแผ่มาจากทางตะวันตก อาณานิคมและการยึดครอง ความเชื่อ การด�ารงชีวิต และ ของทวปี เอเชยี  โดยเขา้ มาทาง ทวีปต่าง ๆ ของชาติตะวันตก แหล่งที่อยู่เป็นเอกลักษณ์ ภาคเหนือของทวีปแอฟริกา ในคริสต์ศตวรรษท ่ี ๑๙ ประจ�าเผา่ ต้งั แต่ยุคกลาง •  ส  ่งผลให้เกิดการนับถือคริสต์- • มีการนับถือผีและสิ่งลึกลับ •  ใ ช้ภาษาอาหรับ หรือภาษา ศาสนา การปกครองระบอบ ท่ีแตกต่างกัน มีแหล่งที่อยู่ อารบิก ส่วนมากมักอยู่ทาง ประชาธิปไตย การใช้ภาษา กระจายอยทู่ วั่ ทง้ั ทวปี แอฟรกิ า ตอนบนของทวีป เช่น อียิปต ์ องั กฤษ ฝร่ังเศส และโปรตเุ กส  ลเิ บยี  โมรอ็ กโก  เป็นภาษาราชการ ๒85 กิจกรรม Geo - Literacy เกร็ดแนะครู ใหนักเรียนสืบคนขอมูลความหลากหลายทางวัฒนธรรมของ ครูใหนักเรียนยกตัวอยางชนเผาในทวีปแอฟริกา เชน ชนเผาปกมี มาไซ ทวีปแอฟริกาในประเด็นทีก่ าํ หนด ดงั นี้ บุชเมน แลวอภิปรายถึงวิถีการดําเนินชีวิต ความเชื่อ พิธีกรรม ลักษณะเดน ที่เปนเอกลกั ษณข องชนเผา • ภาษาท่ีใชใ นแตล ะกลมุ วัฒนธรรม • ศาสนาในแตละกลุมวัฒนธรรม • ตําแหนง ที่ต้ังของแตละกลมุ วฒั นธรรม แลวใหนักเรียนรวมกันอภิปราย พรอมท้ังสรุปความรูลงสมุด สงครผู ูสอน T315

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ สอน ๓.๒ การเปลีย่ นแปลงทางสงั คมและวฒั นธรรม ข้ันท่ี 4 การวเิ คราะหและแปลผลขอมูล   ทวปี แอฟรกิ ามกี ารเปลยี่ นแปลงมากเมอ่ื เทยี บกบั อดตี  โดยสงั คมสว่ นใหญเ่ ปน็ สงั คมชนบท และเกษตรกรรม หรือสงั คมชนเผา่  ประชากรมีฐานะยากจน มีปัญหาดา้ นสขุ ภาพอนามยั  และเป็น 5. ครูยกตัวอยางสภาพสังคมและวัฒนธรรมท่ีมี การเปล่ียนแปลงไปของคนในทวีปแอฟริกา โ รคขาดสารอ๑าห)ากร าแรตเปใ่ นน็ ปเจัมจอื ุบงัน1 ปเกัจดิ จกุบาันรคเปวลามีย่ นกา้แวปหลนงา้จทากางปดจั ้าจนยั เ ท๒ค โปนรโะลเยภี ทกใาหรญติด ่ ๆต ่อดสงั ่ือนส้ี าร และ แลวใหนักเรียนรวมกันวิเคราะหและแสดง ความคดิ เหน็ โดยอาจยกตวั อยา งจากภาพยนตร การขนสง่ มีความทันสมัย มกี ารบุกเบิกพ้นื ที่จากการขยายตวั ทางเศรษฐกิจ การเข้ามาลงทุนของ สภาพบานเมือง อาชีพ ความเจริญทางดาน นกั ลงทนุ จากยโุ รป อเมรกิ า และจนี  เกดิ การขยายตัวทางอุตสาหกรรมการทอ่ งเทย่ี ว การติดตอ่ เทคโนโลยี เศรษฐกจิ และการคา จากนนั้ ครตู ง้ั ส่ือสารกับทวีปอ่ืนเพ่ิมขึ้น  มีเส้นทางการคมนาคมขนส่งที่สะดวกข้ึน  ท�าให้เกิดการเปล่ียนแปลง  ประเด็นคาํ ถาม เชน ทางสังคมและวัฒนธรรมในพ้ืนท่ีตา่ ง ๆ เกิดการเช่อื มโยงผูค้ น มกี ารพฒั นาเชิงพน้ื ที ่ การพัฒนา • การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม ทางสังคมและคุณภาพประชากร  เช่น  ประเทศแอฟริกาใต้และแทนซาเนียมีอัตราส่วนของผู้รู้  ของทวปี แอฟรกิ ามีสาเหตุมาจากอะไร หนังสอื สูงถึงร้อยละ ๖๐ และรอ้ ยละ ๘๕ ตามลา� ดบั  สังคมในทวปี แอฟริกาจงึ เริม่ เปลีย่ นแปลงไป (แนวตอบ เนื่องจากการเพิ่มขึ้นของจํานวน สู่สังคมเมืองมากขึ้น คนจากชนบทอพยพเข้าสู่ตัวเมือง เมืองเริ่มกลายเป็นศูนย์กลางความเจริญ  ประชากร การขยายตวั ทางเศรษฐกจิ การเขา ศนู ยก์ ลาง การปกครอง การท�าธรุ กิจ อุตสาหกรรม และแรงงาน มาลงทุนของนักลงทุนจากยุโรป อเมริกา   ลกั ษณะการเปลยี่ นแปลงทางสงั คมและวฒั นธรรมโดยภาพรวมของทวปี แอฟรกิ า ทมี่  ี และจนี รวมถงึ การขยายตวั ของอตุ สาหกรรม การเปลีย่ นแปลงไปสสู่ ภาพสังคมเมอื งมากขึน้  คอื  บริเวณประเทศท่ีอยู่ทางตอนเหนือ ประเทศที่ การทองเที่ยวในรปู แบบตา งๆ) อยู่ริมทะเลเมดิเตอร์เรเนียน และประเทศแอฟริกาใต้ เนื่องจากมีการติดต่อกับชาวต่างชาติจาก • ปจ จยั สาํ คญั ใดทท่ี าํ ใหป ระเทศทอ่ี ยทู างตอน ยุโรปเป็นจ�านวนมาก ในขณะท่ีสภาพสังคมในพื้นที่ส่วนอ่ืน ๆ มากกว่าครึ่งหน่ึงของทวีปมีการ เหนือของทวีปแอฟริกามีการเปลี่ยนแปลง เปล่ียนแปลงไม่มาก เน่ืองจากเป็นสังคมเกษตรกรรม และต้องซื้อหาอาหารมาเล้ียงดูประชากร  สภาพสังคมอยางรวดเรว็ เพอื่ บรรเทาความอดอยากทเ่ี กดิ ขึ้น ทา� ใหง้ บประมาณเพอ่ื พฒั นาสังคมมนี อ้ ย (แนวตอบ เน่ืองจากการติดตอคาขายกับ ชาวตางชาติจากทวีปยุโรป ท่ีสงผลให  เมืองเคปทาวน์ ประเทศแอฟริกาใต้ สามารถบ่งบอกได้ถึงการเปลยี่ นแปลงส่กู ารเปน็ เมืองของทวปี แอฟรกิ าได้เปน็ อยา่ งดี ประเทศทอี่ ยทู างตอนเหนอื มกี ารเปลยี่ นแปลง สภาพสังคมไปสูสังคมเมืองมากขึ้น โดย ๒86 การรบั เอาวฒั นธรรมสมยั ใหมแ บบตะวนั ตก เขามาปรับใชกับสภาพสังคมแบบด้ังเดิม ใหมีความเปนสังคมเมืองสมัยใหม เชน จากการประกอบอาชพี เลยี้ งสตั วก เ็ ปลย่ี นมา เปน ทาํ การคา ขายเชิงพาณิชยแ ทน) นักเรียนควรรู กจิ กรรม สรางเสรมิ 1 การเปนเมือง ทวีปแอฟริกาเปนทวีปที่มีการเปลี่ยนแปลงมากเม่ือเทียบกับ ใหน กั เรยี นอา นกรณศี กึ ษาเกย่ี วกบั การเปลยี่ นแปลงทางสงั คม อดีต อนั เนื่องมาจากการเพม่ิ ขนึ้ ของจํานวนประชากร ปจ จบุ ันประชากรจาํ นวน และวัฒนธรรมของทวีปแอฟริกาที่ครูนํามาให เชน การอพยพ กวา 1 ใน 3 ของทวีปแอฟริกาอาศัยอยูในเมือง และมีแนวโนมจะเพ่ิมสูงข้ึน ยายถ่ินทั้งภายในทวีปและระหวางทวีปของชาวแอฟริกัน ปญหา จากการขยายตวั ทางเศรษฐกจิ การเขา มาลงทนุ จากตา งชาติ แตก ารเจรญิ อยา ง ความยากจน การเกิดโรคระบาด หรือแนวโนมการเปลี่ยนแปลง รวดเร็วในหลายเมอื งทาํ ใหเ กิดปญ หาตา งๆ ตามมา เชน การขาดแคลนน้าํ และ วิถีชีวิตของชนเผา จากน้ันใหนักเรียนสรุปสาระสําคัญ และตั้ง อาหาร การขาดแคลนท่ีพักอาศัยและระบบสาธารณูปโภค หลายประเทศเกิด คําถามคิดวิเคราะหจากกรณีศึกษาดังกลาว คนละ 3 ขอ สงครู ความเหลอ่ื มลํ้าอยางชัดเจนระหวา งสงั คมเมืองกบั สงั คมชนบท ผูสอน T316

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ   ๒) การรองรบั ผู้อพยพย้ายถิน่   ปญั หาความยากจนในทวีปเป็นอปุ สรรคส�าคัญใน ขนั้ สอน การพัฒนาของทวีปแอฟริกา  โดยเฉพาะปัญหาที่เกี่ยวเน่ืองถึงสุขภาพของประชากร  อันเกิดจาก ความแห้งแล้งท่ีตอ่ เน่อื งยาวนาน เชน่  ประเทศ ขัน้ ที่ 4 การวเิ คราะหแ ละแปลผลขอมลู เอธโิ อเปยี   ชาด  มาลี  ไนเจอร์  ซดู าน  เคนยา  รวมไปถึงบางประเทศต้องประสบกับปัญหา 6. แตละกลุมรวมกันทําใบงานที่ 13.4 เร่ือง โรคระบาด เชน่  อหิวาตกโรค ส่งผลให้ประชากร ลักษณะประชากร สังคมและวัฒนธรรมของ จากชนบทอพยพสู่เมือง  หรือย้ายไปอยู่ในค่าย ทวปี แอฟริกา และรวมกันเฉลยคําตอบ ลี้ภัยของสหประชาชาติ  แต่โครงสร้างพ้ืนฐาน ของเมอื งหลายเมอื ง ไมส่ ามารถรองรับจ�านวน ข้ันท่ี 5 การสรุปเพื่อตอบคําถาม ผู้ย้ายถ่ินเข้ามามากได้  เช่น  ประเทศซิมบับเว  มีคนยากจนในเมืองเพิ่มขึ้นรวดเร็วกว่าชนบท  1. นักเรียนรวมกันสรุปเกี่ยวกับการใชเครื่องมือ โดยในช่วง  ๒๐  ปีท่ีผ่านมา  จ�านวนประชากร ทางภูมิศาสตรในการศึกษาลักษณะประชากร ในเมอื งรอ้ ยละ ๕๐ เปน็ คนยากจน เนอื่ งจากการ  สภาพความยากจนและความแห้งแล้งของพ้ืนท่ี  ส่งผล สังคม และวัฒนธรรม อยา่ งมากตอ่ คณุ ภาพชวี ติ ของชาวแอฟรกิ นั  ทา� ใหป้ ระชากร เขา้ มาอย ู่ในเมอื งจา� เปน็ ตอ้ งมคี า่ ใชจ้ า่ ย ทงั้ การ บางส่วนตอ้ งอพยพเขา้ มาในเมอื ง 2. แตละกลุมชวยกันสรุปสาระสําคัญเพื่อตอบ เชา่ บา้ น การใชเ้ งนิ เพอื่ ใชบ้ รกิ ารสาธารณะ คา่ รกั ษาพยาบาล และบางสว่ นไมไ่ ดร้ บั การศกึ ษา ทา� ให้ คําถามเชงิ ภมู ศิ าสตร โดยครูแนะนาํ เพ่ิมเติม กลายเปน็ แรงงานไรค้ วามสามารถ ตอ้ งทา� งานใช้แรงงานและไดร้ บั คา่ จา้ งในอตั ราต่�า จึงกอ่ ใหเ้ กิด ปญั หาด้านคุณภาพชวี ิตตา่� ในเขตสงั คมเมอื ง 3. นกั เรยี นทาํ แบบฝก สมรรถนะฯ ภมู ศิ าสตร ม.2   นอกจากนี้  เนื่องจากความอุดมสมบูรณ์ของพ้ืนท่ีมีจ�ากัดอยู่เพียงแค่ในบางบริเวณ เรอื่ ง ลักษณะประชากร สงั คม และวัฒนธรรม ส่งผลให้สังคมในเขตพ้ืนที่เกษตรกรรมท่ีสมบูรณ์จึงมีความหนาแน่นและขยายตัวมากข้ึนบริเวณ ของทวปี แอฟรกิ า ลุ่มน้�าต่าง ๆ  เช่น  ลุ่มน�้าไนล์  ลุ่มน้�าคองโก  ล่มุ น้า� ไนเจอร์ ลุ่มน�า้ เซเนกัล ลุ่มน้า� แซมบซี ี ขน้ั สรปุ   จากนโยบายการจ�ากัดการเคลื่อน ย้ายถ่ินอย่างเสรี การขาดแคลนทุ่งหญ้าเล้ียง ครแู ละนกั เรยี นรว มกนั สรปุ ความรู หรอื ใช PPT สตั วแ์ ละแหลง่ นา�้  ประกอบกับการขยายตวั ทาง สรุปสาระสําคัญของเนื้อหา ขนั้ ประเมนิ 1. ครูประเมินผลโดยสังเกตจากการตอบคําถาม การรวมกนั ทาํ งาน และการนําเสนอผลงาน 2. ครตู รวจสอบผลจากการทาํ ใบงาน และแบบฝก สมรรถนะฯ ภมู ศิ าสตร ม.2 อตุ สาหกรรมการทอ่ งเทย่ี ว เปน็ สาเหตใุ หจ้ า� นวน ประชากรของหลายชนเผ่าลดลง มีการปรับ เปลี่ยนประเพณีของกลุ่มชนเผ่า มาเป็นการ แสดงเพื่อต้อนรับนักท่องเที่ยว นอกจากจะเป็น การสร้างรายได้แล้ว ยังสามารถช่วยอนุรักษ์ ให้  ความสมบรู ณข์ องพน้ื ทบี่ รเิ วณลมุ่ นา�้ ไนล ์ เปน็ ปจั จยั สา� คญั วฒั นธรรมดัง้ เดิมคงอยู่ ท่ดี ึงดดู ให้เกดิ การอพยพยา้ ยถน่ิ เป็นอย่างมาก  ๒87 ขอสอบเนน การคดิ แนวทางการวัดและประเมินผล สาเหตุสําคัญท่ีทําใหประชากรจากชนบทของแอฟริกาอพยพ ครสู ามารถวดั และประเมนิ ความเขา ใจเนอ้ื หา เรอื่ ง ลกั ษณะประชากร สงั คม เขา สเู มอื งคืออะไร และวฒั นธรรม ไดจ ากการตอบคาํ ถาม การรว มกนั ทาํ งาน และการนาํ เสนอผลงาน หนา ชนั้ เรยี น โดยศกึ ษาเกณฑก ารวดั และประเมนิ ผลจากแบบประเมนิ การนาํ เสนอ (แนวตอบ ปญหาความยากจนเปนอุปสรรคสําคัญในการ ผลงานทแี่ นบมาทายแผนการจัดการเรยี นรูหนว ยท่ี 13 เรอื่ ง ทวปี แอฟรกิ า พฒั นาของทวีปแอฟรกิ า โดยเฉพาะปญ หาท่เี ก่ียวเนื่องกบั สขุ ภาพ ของประชากรอันเปนผลสืบเน่ืองมาจากความแหงแลงของพื้นที่ แบบประเมินการนาเสนอผลงาน รวมถึงประเทศท่ีประสบกับปญหาโรคระบาด ความไมสงบและ ปญหาการเมืองภายในประเทศ ทําใหประชากรจากชนบทอพยพ คาชแี้ จง : ให้ผู้สอนประเมนิ ผลการนาเสนอผลงานของนักเรียนตามรายการ แลว้ ขีด ลงในช่องท่ี เขาสเู มอื งมากขน้ึ ) ตรงกบั ระดบั คะแนน ลาดบั ท่ี รายการประเมนิ ระดับคะแนน 1 32 1 ความถูกต้องของเนือ้ หา 2 การลาดับขนั้ ตอนของเร่ือง 3 วิธีการนาเสนอผลงานอย่างสร้างสรรค์ 4 การใชเ้ ทคโนโลยใี นการนาเสนอ 5 การมสี ว่ นร่วมของสมาชิกในกลมุ่ รวม ลงชอื่ ...................................................ผู้ประเมนิ ............/................./................ เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน ให้ 3 คะแนน ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกับรายการประเมินสมบรู ณช์ ัดเจน ให้ 2 คะแนน ให้ 1 คะแนน ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกบั รายการประเมินเป็นส่วนใหญ่ ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกบั รายการประเมินบางสว่ น เกณฑ์การตัดสนิ คณุ ภาพ ชว่ งคะแนน ระดบั คุณภาพ 12 - 15 ดี 8 - 11 พอใช้ ตา่ กว่า 8 ปรบั ปรงุ T317

นาํ นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขน้ั นาํ (5Es Instructional Model) แแผผนนทที่แ่แี สสดดงแงหกลา่งรเใพชาทะปดี่ ลนิ ูกแแลละะเกลา้ียรงสกตัรวะ์ขจอางยทขวอปี งแเอกฟษรกิตารกรรมในทวปี แอฟรกิ า ขน้ั ท่ี 1 กระตนุ ความสนใจ 30 ํW 20 Wํ 10 Wํ 0 ํ 10 ํE 20 Eํ 30 Eํ 40 Eํ 50 ํE 60 ํE 1. ครแู จง ใหน กั เรยี นทราบถงึ วธิ สี อน ชอื่ เรอื่ งทจี่ ะ 50 ํN N 500 มาต0ราสว น 1 : 52,010,00,00000 1,500 กม. 50 ํN เรยี นรู จดุ ประสงคก ารเรยี นรู และผลการเรยี นรู ม ห า ส มุ ท ร ท วี ป ยุ โ ร ป 2. ครูใหนักเรียนจับคูเลนเกมบอกชื่อผลิตภัณฑ แ อ ต แ ล น ติ ก อา วบสิ เคย หรือสินคาทางเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกาที่ ท ะ เ ล ดํ า ทะเลแคสเปยน 40 Nํ นักเรียนรูจักใหไดมากท่ีสุดและไมซํ้ากัน โดย 40 ํN ใหผลัดกันพูดกับเพ่ือน หากใครพูดตอไมได หรือพูดซ้ํากับที่เพ่ือนพูดมาแลวจะถือวาเปน มก.มาเดรา ท ะ เ ล เ ม ดิ เ ต อ ร เ ร เ นี ย น ท วี ป เ อ เ ชี ย ผูแพ 30 Nํ มก.คะแนรี น.ไนล อาวเปอรเซีย 30 ํN 3. ครูและนักเรียนรวมกันยกตัวอยางลักษณะ 20 Nํ น.ไ เสนทรอปกออฟแคนเซอร เศรษฐกิจของประเทศในทวีปแอฟริกา จาก ภาพยนตร โฆษณา สารคดี หรือจากแผนที่ 10 ํN 20 Nํ แสดงแหลงเพาะปลูกและเล้ียงสัตวของทวีป ทะเลแดง แอฟรกิ า จากนั้นครูตั้งคําถาม เชน น.ไนเจอร • พชื ชนดิ ใดปลกู บริเวณเกาะมาดากสั การ (แนวตอบ ขา ว กลวย กาแฟ) ว ตไนล น.บลไู นล อาวเอเดน • บรเิ วณลมุ นาํ้ คองโกเพาะปลกู พชื ชนดิ ใดเปน 10 ํN สว นใหญ (แนวตอบ ปาลมนํ้ามนั ) อา วเบนนิ น.คองโก • สัตวชนิดใดที่นิยมเลี้ยงกันมากในทวีป แอฟรกิ าและเล้ียงมากบริเวณใด 0ํ ส.วกิ ตอเรีย เสนศนู ยส ตู ร 0 ํ (แนวตอบ ววั และแกะ เลยี้ งมากบรเิ วณทงุ หญา ในเขตอบอนุ เชน ทงุ หญา เวลดใ นประเทศ คำอธิบายอส ญั าลกั วษณก ิ นี ส.มา ลาวี มหาสมุทร แอฟรกิ าใต เขตทส่ี งู ทางตะวนั ออกในประเทศ ส.แทนกนั ยีกา อินเดีย ซดู าน เอธิโอเปย แทนซาเนยี เคนยา) พื้นที่เพาะปลกู สวนผลไม ทะเลทราย ผลไมสกุลสม 10 Sํ พน้ื ท่ปี า กลว ย มก.คอโมโรส 10 ํS บกิ ทุง เลี้ยงสตั ว ไรองนุ น.แซมบซี ี ปาลม นำ้ มนั น.ลมิ โปโป 20 Sํ ธญั พชื นำ้ มนั มะกอก ชองแคบโม ัซม 20 ํS ขาว ยาง ก . ม า ด า ัก ส ก า ร ขาวโพด เสนทรอปฝก า อยอฟแคปริคอรน ถว�ั ออ ย ปศสุ ตั ว ชา แพะ น.ออเรนจ 30 Sํ กาแฟ แกะ 30 Sํ โกโก ประมง ยาสบู สัตวน้ำมเี ปลือก Projection: Azimuthal Equidistant 0ํ 10 ํE 20 Eํ 30 Eํ COPYRIGHT © Aksorn CharoenTat ACT. Co.,Ltd ๒88 เกร็ดแนะครู ขอสอบเนน การคดิ ครูใหนักเรียนศึกษาแผนท่ีแสดงแหลงเพาะปลูกและเลี้ยงสัตวของทวีป หากตอ งการทราบความเจรญิ เตบิ โตทางเศรษฐกจิ ของประเทศ แอฟรกิ า แลว สมุ นกั เรยี นออกมาอธบิ ายเกยี่ วกบั การเพาะปลกู และการเลยี้ งสตั ว ท่มี ฐี านะดีและยากจนของทวีปแอฟริกา ควรวดั จากสิ่งใด ของทวปี แอฟรกิ า โดยใชแ ผนทป่ี ระกอบคาํ อธบิ าย 1. แผนพัฒนาเศรษฐกจิ สื่อ Digital 2. การลงทนุ เพ่ือการสง ออก 3. สนิ คาทีผ่ ลิตเปน ลาํ ดับสุดทา ย ศึกษาคน ควาขอ มูลเพ่ิมเติมเก่ยี วกับการพฒั นาเศรษฐกจิ ของทวปี แอฟรกิ า 4. ผลิตภณั ฑมวลรวมในประเทศ ไดที่ https://www.uneca.org/ (วิเคราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 4. เนอ่ื งจากผลติ ภณั ฑม วลรวมในประเทศ หรอื GDP เปน ดชั นที ใี่ ชว ดั ความเจรญิ เตบิ โตทางเศรษฐกจิ ของประเทศ โดยประเทศที่มีฐานะดีจะมี GDP สูงกวาประเทศท่มี ฐี านะยากจน) T318

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ๔. ลักษณะเศรษฐกจิ ของทวีปแอฟรกิ า ขนั้ สอน   ทวีปแอฟริกาจัดอยู่ ในกลุ่มประเทศก�าลังพัฒนา  มีจุดแข็งทางเศรษฐกิจ  คือ  ทรัพยากร  ขัน้ ที่ 2 สํารวจคน หา ธรรมชาติสมบูรณ์  เป็นแรงดึงดูดการลงทุนจากต่างชาติ  ทั้งนี้  สิ่งส�าคัญท่ีส่งผลต่อกิจกรรมทาง เศรษฐกจิ ของแอฟรกิ า ได้แก่ สภาพภมู ิประเทศ ภูมอิ ากาศ และเสถียรภาพทางการเมือง จงึ ท�าให้ 1. ครูใหนักเรียนแบงกลุม สืบคนขอมูลเก่ียวกับ ประเทศตา่ ง ๆ มลี กั ษณะทางเศรษฐกจิ ทีแ่ ตกตา่ งกนั ลกั ษณะเศรษฐกจิ ของทวปี แอฟรกิ า จากหนงั สอื เรียน สังคมศึกษาฯ ม.2 หรือจากแหลงการ 4.๑ ลักษณะท่ัวไปทางเศรษฐกจิ เรยี นรูอืน่ ๆ เชน หนังสือในหอ งสมุด เวบ็ ไซต ในอินเทอรเน็ต ในประเดน็ ตอไปนี้   ทวปี แอฟรกิ ามคี วามแตกตา่ งระหวา่ งกลมุ่ ประเทศรา�่ รวยกบั กลมุ่ ประเทศยากจนคอ่ นขา้ งมาก  • ลกั ษณะทว่ั ไปทางเศรษฐกจิ จงึ มอี ปุ สรรคในการพฒั นาเศรษฐกจิ ของทวปี  เชน่  ปญั หาความแหง้ แลง้  ความขดั แยง้ ทางการเมอื ง  - เกษตรกรรม (การเพาะปลกู การเลยี้ งสตั ว เทคโนโลยี การศึกษา โดยทวีปแอฟริกามลี กั ษณะกจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ท่สี า� คัญ ดงั น้ี การทาํ ประมง การทาํ ปา ไม) - การทําเหมอื งแร    ๑) เกษตรกรรม แบง่ เป็น - อุตสาหกรรม - พาณิชยกรรม   ๑.๑) การเพาะปลูก  ประชากรของแอฟริการ้อยละ ๖๐ อยู่ ในภาคเกษตรกรรม  - การคมนาคมขนสง ส่วนมากเป็นการเกษตรเพื่อการยังชีพโดยการท�าฟาร์มขนาดเล็ก มีแหล่งเพาะปลูกหนาแน่น  • การเปลย่ี นแปลงทางเศรษฐกจิ ในบางพนื้ ที ่ เนอ่ื งจากมีสภาพพนื้ ดนิ ทีแ่ หง้ แลง้  ขาดแคลนแหล่งน้�า โดยแหล่งเพาะปลกู ท่สี �าคัญ อยู่ในเขตที่ราบตอนเหนือริมทะเลเมดิเตอร์เรเนียน  มีการปลูกมะกอก  ผลไม้สกุลส้ม  ข้าวสาล ี 2. นักเรียนแตล ะกลุมรวมกันศึกษาขอมูล พคอ้ืนงทโกี่ราในบปชราะยเฝทั่งศตคะอวงันโตกก รมอกี บาอรป่าวลกกู ินพี ชื ตเศั้งรแษตฐ่ปกริจะ เทเชศ่นเซ เถน่ัวกลัลสิ ไงป จลนกู ถเดึงปอื รยะ เขท้าศวกฟา่าบงอ งก าแแลฟะ1 ทโ่ีรกาโบก้  3. ครูแนะนําแหลงขอมูลสารสนเทศที่นาเช่ือถือ กล้วยหอม  ปาล์มน้�ามัน ยางพารา รอบทะเลสาบน�้าจืดและบริเวณชายฝั่งตะวันออกเฉียงใต้  พชื ทปี่ ลกู มาก ไดแ้ ก ่ กาแฟ โกโก ้ และขา้ วสาล ี บรเิ วณทส่ี งู เอธโิ อเปยี มกี ารปลกู กาแฟ กลว้ ย และชา ใหก ับนกั เรยี นเพม่ิ เติม 2 ขนั้ ที่ 3 อธบิ ายความรู  ผลจากนา�้ มันดิบมีราคาสงู ท�าใหม้ กี ารขยายพน้ื ทปี่ ลกู ปาลม์ ในทวปี แอฟรกิ า เพ่อื ใช้เป็นวัตถุดบิ ผลติ เชื้อเพลงิ ไบโอดเี ซล 1. สมาชกิ ในกลุมนําขอมูลมาแลกเปลย่ี นกนั 2. สมาชิกในกลมุ ชว ยกนั คดั เลือกขอ มลู ๒89 3. ครูใหตัวแทนนักเรียนจากกลุมตางๆ ออกมา นาํ เสนอขอ มลู ทไ่ี ดจ ากการศกึ ษาประกอบการ ใชเคร่ืองมือทางภูมิศาสตร โดยเร่ิมนําเสนอ จากกลุม ลักษณะท่ัวไปทางเศรษฐกจิ : เกษตรกรรม ขอ สอบเนน การคดิ นักเรียนควรรู การเพาะปลกู ของประชากรสว นใหญใ นทวปี แอฟรกิ ามลี กั ษณะ 1 กาแฟ เปนพืชพ้ืนเมืองของเมืองคัฟฟา (Kaffa) ในประเทศเอธิโอเปย เปน อยางไร พันธุกาแฟท่ีปลูกมากในทวีปแอฟริกา ไดแก โรบัสตา (Robusta) ปลูกมาก ทางตะวันตกของทวปี อาราบกิ า (Arabica) ปลูกมากทางตะวันออกของทวีป 1. การเพาะปลกู เพอ่ื การคา และไลเบอริกา (Liberica) ใชสําหรบั ทาํ กาแฟผงสาํ เร็จรูป 2. การเพาะปลูกแบบยังชพี 2 ไบโอดเี ซล นํ้ามันเชอื้ เพลงิ ท่ผี ลิตมาจากน้าํ มันพืชหรอื ไขมนั สัตว โดยผาน 3. การเพาะปลูกแบบไรขนาดใหญ กระบวนการท่ีทําใหโมเลกุลเล็กลงอยูในรูปของเอทิลเอสเทอร (Ethyl ester) 4. การเพาะปลูกแบบไรนาสวนผสม หรอื เมทิลเอสเทอร (Methyl ester) ซึ่งมคี ุณสมบตั ใิ กลเคยี งกบั นํ้ามนั ดีเซลมาก สามารถใชท ดแทนน้ํามนั ดเี ซลได (วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 2. เนื่องจากการทําการเกษตรใน ทวีปแอฟริกาสวนใหญเพ่ือยังชีพ มีวิธีเพาะปลูกแบบด้ังเดิมท่ีใช แรงงานคนและสตั วเ ปน หลกั พงึ่ พาฝนฟา ตามธรรมชาติ ขาดแคลน แหลง นาํ้ ดนิ มคี วามอดุ มสมบรู ณน อ ยจงึ ทาํ ใหไ ดผ ลผลติ ตา่ํ ดงั นนั้ จงึ เปน การเพาะปลกู แบบยงั ชพี ทเ่ี นน บรโิ ภคภายในทอ งถน่ิ เทา นนั้ ) T319

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขน้ั สอน ๑.๒) การเล้ียงสัตว์ ทวีป แอฟริกามีการเล้ียงสัตว์กระจายอยู่ทั่วไป ขั้นท่ี 3 อธบิ ายความรู เนื่องจากมีลักษณะพ้ืนท่ีส่วนใหญ่แห้งแล้ง มีทุ่งหญ้าจ�านวนมาก จึงเหมาะท่ีจะใช้ ในการ 4. ครูใหนักเรียนรวมกันอภิปรายเพิ่มเติมถึงการ เล้ียงสัตว์ เช่น ในเขตที่สูงทางตะวันออกและ เล้ียงสตั วและการประมงในทวีปแอฟริกา โดย ทางใตข้ องทวปี นยิ มเลย้ี งโคพนั ธพ์ุ น้ื เมอื ง เพอื่ เนนประเด็นตอ ไปนี้ ไว้ ใชง้ านและเปน็ อาหาร รวมทง้ั แสดงถงึ ความ • ภาพรวมดานการเล้ียงสัตวและการประมง มีฐานะทางสังคมในหมู่ชาวแอฟริกัน ในเขต • เขตเล้ียงสตั วแ ละทําการประมงท่ีสาํ คัญ อบอนุ่ ชนื้ และเขตเมดเิ ตอรเ์ รเนยี น มกั นยิ มเลย้ี ง โคพันธุ์ต่างประเทศ เพ่ือบริโภคทั้งเน้ือและ 5. ครูใหนักเรียนรวมกันวิเคราะหเพ่ิมเติมถึง นา�้ นม ในเขตอากาศทงุ่ หญา้ กง่ึ ทะเลทราย นยิ ม การเลี้ยงสัตวและการประมงในทวีปแอฟริกา  ชนเผ่าต่าง ๆ ในทวีปแอฟริกามีการเล้ียงสัตว์กันอย่าง เล้ียงแกะ แพะแบบเร่ร่อน และเลย้ี งลา เพื่อใช้ ผานการตอบคาํ ถามตามประเดน็ เชน แพร่หลาย และยังแสดงถึงฐานะทางเศรษฐกิจของแต่ละ เป็นสัตว์พาหนะ ในพ้ืนท่ีเขตแห้งแล้ง มักเลี้ยง • เพราะเหตุใดการเล้ียงสัตวในทวีปแอฟริกา ชนเผา่ อูฐเพือ่ เป็นพาหนะและเปน็ อาหาร สวนใหญยงั คงใชว ิธีการแบบเรร อน (แนวตอบ เนื่องจากสภาพภูมิประเทศเปน ๑.๓) การท�าประมง หลาย ทะเลทราย และมคี วามแหงแลง เปน บริเวณ กวา ง ดังนั้น ชาวพน้ื เมอื งชนเผา ตา งๆ จึง ยงั คงใชวิธีการเลย้ี งสัตวแ บบเรร อ นอยู) ประเทศในทวีปแอฟริกามีพื้นท่ีชายฝั่ง แต่ เน่ืองจากยังขาดแคลนเทคโนโลยีและความรู้ ในการจับและเพาะเลี้ยงพันธุ์สัตว์น้�า จึงท�าให้มี ศักยภาพในการท�าประมงค่อนข้างน้อย โดย ประเทศท่ีมีการจับสัตว์น�้าเป็นอันดับต้น ๆ ของ ทวีป คือ โมร็อกโกและแอฟรกิ าใต ้ โดยเฉพาะ บริเวณตอนใต้ของแหลมอะกะลัสหรืออะกะลัส แบงก์ ที่มีการส�ารวจจากองค์การอาหารและ การเกษตรแหง่ สหประชาชาต ิ (FAO) ว่ามีปลา ชุกชุม เน่ืองจากมกี ระแสน�้าอนุ่ อะกะลัสไหลมา บรรจบกับกระแสน้�าเย็นเบงเกวลา ท�าให้มี สภาพแวดล้อมท่ีเหมาะสมส�าหรับเป็นแหล่ง  ก ารประมงขนาดเลก็ พบมากในทวปี แอฟรกิ าบรเิ วณพน้ื ท่ี ทีอ่ ยู่อาศัยของปลาจา� นวนมาก ชายฝ่ัง 290 เกร็ดแนะครู ขอสอบเนน การคดิ ครูควรอธิบายเกี่ยวกับอิทธิพลของกระแสน้ําอุนและกระแสนํ้าเย็นเม่ือ เพราะเหตุใดบริเวณนานน้ําชายฝงตะวันตกเฉียงใตของทวีป ไหลมาบรรจบกัน ทําใหเกิดแหลงปลาชุกชุมในบริเวณตางๆ ของโลก เชน แอฟรกิ าจงึ มปี ลาชกุ ชมุ อิทธิพลของกระแสนํ้าอุนคุโระชิโอะไหลมาบรรจบกับกระแสน้ําเย็นโอะยะชิโอะ ทําใหเกดิ แหลงปลาชุกชมุ ที่เรียกวา คูรลิ แบงก อยูท่ปี ระเทศญ่ปี ุน (แนวตอบ เนื่องจากมีกระแสน้ําอุนอะกะลัสไหลมาบรรจบกับ กระแสนา้ํ เยน็ เบงเกวลา สง ผลใหม สี ภาพแวดลอ มเหมาะสมสาํ หรบั เปนท่ีอยูอ าศยั ของปลาจํานวนมาก) T320

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ   ๑.๔) การท�าป่าไม ้ พนื้ ทบี่ าง ขนั้ สอน บริเวณของทวีปแอฟริกายังมีป่าไม้ขนาดใหญ่ ทสี่ มบรู ณ ์ โดยเฉพาะเขตรอ้ นชน้ื บรเิ วณชายฝง่ั ข้นั ท่ี 3 อธิบายความรู อ่าวกินีและลุ่มแม่น้�าคองโก ประเทศท่ีมีการ ท�าป่าไม้ เช่น  แกมเบีย ไนเจอร์ สาธารณรัฐ 6. ครูใหนักเรียนวิเคราะหความสัมพันธระหวาง แอฟริกากลาง  สาธารณรัฐคองโก โดยตัดเป็น ลักษณะทางกายภาพกับการทําเกษตรกรรม ไม้ซุง ไม้แผ่นแปรรูปออกจ�าหน่ายท้ังในทวีป จากน้ันครตู ัง้ คาํ ถาม เชน เอเชยี  ยโุ รป และอเมรกิ าเหนอื  ทงั้ น ี้ การตดั ไม้ • เพราะเหตใุ ดหลายประเทศในทวปี แอฟริกา ในแอฟรกิ าเปน็ การตดั ไมจ้ ากธรรมชาตแิ ละไมม่ ี จงึ ยงั มกี ารทาํ ปาไมอ ยางแพรหลาย อกายร่าปงลรูกวทดดเรแ็วท นอ งทค�า์ใกหร้พส้ืนหทภี่ปา่าพไมแ้ถอูกฟทร�าิกลาา1แยลลงะ (แนวตอบ เน่ืองจากพื้นท่ีบางแหงของทวีป นานาชาตจิ งึ พยายามหยดุ ยง้ั การทา� ปา่ ไม ้  เพอ่ื   บริเวณชายฝงั่ อา่ วกินแี ละลุ่มน�้าคองโก  สามารถขนส่งไม้ แอฟริกามีความแหงแลง ทําการเพาะปลูก ผลดีต่อสิ่งแวดลอ้ มของโลก แปรรปู สง่ ออกไปยังตา่ งประเทศไดส้ ะดวก พชื ไมได แตบางบรเิ วณของทวีปนย้ี ังมพี ้ืนที่ ปาไมขนาดใหญท่ีอุดมสมบูรณ จึงทําให   ๒) การท�าเหมืองแร่ ในทวีป หลายประเทศนิยมทําอุตสาหกรรมปาไม แอฟริกามีการขุดแร่ส่งออกจ�าหน่ายไปยังทวีป กนั มาก) ยุโรป  อเมริกาเหนือ  เอเชีย  ออสเตรเลียและ โอเชียเนีย มีแร่ท่ีส�าคัญ เช่น เพชร  พลอยสี 7. นักเรียนจากกลุมท่ีศึกษาเรื่อง ลักษณะทั่วไป ทองคา�  ยเู รเนยี ม ถา่ นหนิ  ใยหนิ  เหลก็  แมงกานสี ทางเศรษฐกจิ : การทาํ เหมอื งแร นาํ เสนอขอ มลู ทองแดง  ดีบุก  บ็อกไซต์  ฟอสเฟต  โดยเพชร ประกอบการใชเคร่ืองมือทางภูมิศาสตร และ และทองค�าพบมากในประเทศแอฟริกาใต ้ การศึกษา Geo Tip จากน้ันครูต้งั คําถาม เชน นามเิ บยี  บอตสวานา ซิมบบั เว โมซมั บกิ  และ • เพราะเหตใุ ดประเทศแอฟรกิ าใตจ งึ สามารถ กานา ส่วนน้�ามันดิบและแก๊สธรรมชาติมีใน ทําเหมืองแรทองคําและเหมืองเพชรได เขตทะเลทรายสะฮารา ได้แก่ ในประเทศลิเบีย  ผลผลติ จาํ นวนมาก ไนจีเรีย แอลจเี รยี  อยี ิปต ์ แองโกลา คองโก และ (แนวตอบ เนื่องจากประเทศแอฟริกาใตมี แอฟริกาใต้ แหลง ทรพั ยากรแรป ระเภททองคาํ และเพชร  พ้นื ท่ีท่มี ีการทา� เหมืองทองแดงในประเทศแอฟริกาใต้ เปน จํานวนมาก รวมถึงยังมเี ทคโนโลยีทีท่ ัน iepo สมยั และมแี รงงานราคาถกู จงึ ทาํ ใหส ามารถ ทําเหมืองแรทองคําและเหมืองเพชรได ผลผลิตเปน จํานวนมาก)   การท�าเหมอื งแร่เปน็ กิจกรรมทางเศรษฐกิจทก่ี อ่ ใหเ้ กิดรายไดอ้ ย่างมากในทวีปแอฟรกิ า ควบคกู่ ับการ สง่ ผลเสยี ให้กบั สภาพแวดล้อมของทวปี เช่นเดยี วกัน เชน่  ก่อใหเ้ กิดการตัดไม้ทา� ลายปา่  การปนเปอ้ื นของ โลหะในแหลง่ นา้�  การรวั่ ไหลของสารพิษ รวมถงึ การเปน็ แหล่งเพาะพนั ธยุ์ งุ ในเหมืองทถ่ี กู ท้งิ รา้ ง ๒9๑ ขอ สอบเนน การคดิ นักเรียนควรรู ประเทศใดในทวีปแอฟริกาที่เปนสมาชิกกลุมโอเปกและมีการ 1 สหภาพแอฟริกา (African Union: AU) เปนองคการระหวางประเทศ สง ออกนา้ํ มันและแกส ธรรมชาติจาํ นวนมาก ในทวีปแอฟริกา มีวัตถุประสงคเพื่อบรรลุความสําเร็จในการสรางความเปน เอกภาพ ภราดรภาพ ระหวางประเทศและประชาชนในแอฟริกา เพื่อปกปอง 1. มาลี ชาด และสงเสริมผลประโยชนรวมกันของทวีปและชาวแอฟริกัน เพื่อสงเสริมความ 2. ลิเบยี กาบอง มนั่ คงและเสถยี รภาพภายในประเทศ สง เสรมิ บทบาทของแอฟรกิ าทเี่ หมาะสมใน 3. แซมเบีย ซูดาน ระบอบเศรษฐกิจโลก สงเสริมการพัฒนาอยางยั่งยืนทางดานเศรษฐกิจ สังคม 4. แอลจเี รยี โมซัมบิก และวัฒนธรรม สรางความกาวหนาในการพัฒนาประเทศในทุกๆ ดาน และ มีสว นรว มแบบหุนสว นระดับนานาชาตใิ นดา นสุขอนามัย (วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 2. เนอื่ งจากประเทศไนจเี รยี แอลจเี รยี กาบอง และลเิ บยี เปน ประเทศสมาชกิ กลมุ โอเปก ทม่ี กี ารสง นาํ้ มนั และแกส ธรรมชาตเิ ปนสนิ คาสง ออกจํานวนมาก) T321

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขน้ั สอน แแผผนนทท่ีแ่แี สสดดงแงหกลา่งรอใุตชสทา่ดีหกนิ รแรลมะขกองาทรกวีปรแะอจฟารยกิ ขาองเกษตรกรรมในทวีปแอฟรกิ า ขั้นท่ี 3 อธบิ ายความรู 30 Wํ 20 ํW 10 Wํ 0 ํ 10 ํE 20 Eํ 30 ํE 40 Eํ 50 Eํ 60 Eํ 8. นักเรียนจากกลุมที่ศึกษาเร่ือง ลักษณะทั่วไป 50 Nํ N 500 มาต0ราสว น 1 : 52,010,00,00000 1,500 กม. 50 ํN ทางเศรษฐกิจ : อตุ สาหกรรม นําเสนอขอ มูล ประกอบการใชเคร่ืองมือทางภูมิศาสตร เชน ม ห า ส มุ ท ร ท วี ป ยุ โ ร ป แผนทแ่ี สดงแหลง อตุ สาหกรรมของทวปี แอฟรกิ า แ อ ต แ ล น ติ ก อาวบสิ เคย จากหนังสอื เรยี น สังคมศึกษาฯ ม.2 ท ะ เ ล ดํ า ทะเลแคสเปยน 40 Nํ 40 Nํ 9. ครูใหนักเรียนยกตัวอยางอุตสาหกรรมสําคัญ ของทวีปแอฟริกา โดยใชแผนท่ีแสดงแหลง มก.มาเดรคาาซาบลงั รกาาบัต แอลเจยี ร คอนสตนั ตีนตนู ิสท ะ เ ล เ ม ดิ เเบงตกาอซี ร เ ร เ นี ย น ท วี ป เ อ เ ชี ย อุตสาหกรรมของทวีปแอฟริกา จากหนังสือ 30 Nํ มก.คะแนรีอากาดรี  ออราน เรยี น สงั คมศึกษาฯ ม.2 แลวครูตัง้ คาํ ถามให ตรโิ ปลี อะเลก็ ซานเดรีย พอรต ซาอิด อาวเปอรเซีย นกั เรยี นวเิ คราะห เชน 30 ํN • เพราะเหตุใดการผลิตสินคาอุตสาหกรรม ของทวีปแอฟริกาจึงมีจํานวนนอยและมี ไคโร ขนาดเล็ก (แนวตอบ เพราะมีปจจัยมาจากความไม ทะเลแดง สะดวกในเรอื่ งสาธารณปู โภคพน้ื ฐาน คนใน ประเทศมีกําลังซ้ือต่ํา ขาดแคลนเงินทุน น.ไนล เทคโนโลยี ทกั ษะฝม อื ของแรงงาน ตลอดจน อัสวาน เสนทรอปกออฟแคนเซอร ความไมม ั่นคงทางการเมือง) • จากแผนที่แสดงแหลงอุตสาหกรรมของ 20 Nํ พอรตซูดาน 20 ํN ทวีปแอฟริกา ที่แสดงใหเห็นวานอกจาก อตุ สาหกรรมปโ ตรเคมแี ลว ยงั มอี ตุ สาหกรรม ดาการ น.ไนเจอร ออมเดอรม าน แอสมารา ชนิดใดอีกบางท่ีสรางรายไดใหกับทวีป บันจลู แอฟริกา บามาโก โซโคโต น.ไวตไน ล อาวเอเดน (แนวตอบ เชน อตุ สาหกรรมสง่ิ ทอ ปนู ซเี มนต คูมาซี อาบูจาคาดนู า คาโน อาดดสิ อาบาบา ถานหิน ปโตรเลียม เคมภี ณั ฑ) 10 ํN โกนากรี ฟรที าวน น.บ ลไู นล 10 ํN มอนโรเวีย เซพกัอรนตีด-ฮปตาอารอโรคัอโากอกรีบตร-ากจโต ีดารนานโว ดูอาลา บังกนี .คองโก ลีเบรอวลิ คีซานกานี โมกาดชิ ู 10 ํ อาวเบนิน กัมปาลา เสน ศูนยส ูตร 0ํ 10 ํS 10 Sํ ประเภทออุต สาาหกวรรมกิ นี ปอร- ซองตี บราซซาวลิ บคู าวู ส.วิกตอ ไนโรบี โมมบาซามหาสมทุ รเรีย กินชาซา กานังกา ปวงนวั ร ส.มา ลาวีโดโดมา ดารเอสซาลามอินเดยี ส.แทนกนั ยีกา เมืองอุตสาหกรรม ไมแปรรูป ลอู นั ดา ลบู ูมบาซี มก.คอโมโรส เขตอตุ สาหกรรม ขา ว เบงเกวลา บกิ เหล็ก นำ้ ตาล ลนูซโดาลกาา เหมืองแร นำ้ มนั พชื ฮาราเร แบลนไทร ปูนซเี มนต ถว�ั ชองแคบโม ัซม รถยนต ชา กเวรู เบรา ก . ม า ด า ัก ส ก า รอนั ตานานาริโว บูลาวาโย 20 Sํ ตอเรอื เสนทรอปกยก าาอสแอฟูบฟแคปริคอรน วนิ ดฮ กุ 20 Sํ อิเลก็ ทรอนิกส วอลวสิ เบย น.พลมิ รโิทปโอปเรยี วิศวกรรม เบียร โจฮันเนสเบริ ก มาปโู ต การเงิน น.ออเรนจ เคมภี ณั ฑ ปอารหะมารง2แปรรปู เดอรบ นั 30 ํS เวชภณั ฑย า เดออาร อสี ตลอนดอน 30 ํS ถานหิน เคปทาวน พอรตเอลซิ าเบท สง�ิ ทอ ปโตรเลยี ม ๒9๒Projection: Azimuthal Equidistant 0ํ 10 ํE 20 Eํ 30 Eํ COPYRIGHT © Aksorn CharoenTat ACT. Co.,Ltd นักเรียนควรรู กจิ กรรม สรา งเสรมิ 1 เหลก็ แหลงแรเหล็กของทวีปแอฟรกิ า ประมาณครงึ่ หนี่งของผลผลติ เหล็ก ใหนกั เรียนสบื คน ขอมลู จากอนิ เทอรเน็ตและแหลง การเรียนรู ของทวีปมาจากประเทศไลบเี รยี สว นใหญส ง ไปสหรัฐอเมริกาและยุโรป อื่นๆ เกี่ยวกับอุตสาหกรรมในทวีปแอฟริกา แลววิเคราะหใน 2 ประมง ทวีปแอฟริกามีการประมงน้ําจืดมากกวาประมงน้ําเค็ม สวนใหญ ประเด็น เชน ประเภทของอุตสาหกรรม แหลงอุตสาหกรรม ใชบริโภคในชีวิตประจําวัน สวนประมงน้ําเค็มแหลงสําคัญอยูบริเวณนานน้ําใน จากน้ันครูต้ังคําถามวา หากนักเรียนตองไปทํางานในโรงงาน เขตทะเลเมดิเตอรเรเนยี น และชายฝงคาบสมุทรตอนใต อุตสาหกรรมในทวีปแอฟริกา นักเรียนจะไปทํางานในโรงงาน ประเภทใด อธิบายเหตุผลลงในกระดาษ A4 สง ครผู ูสอน T322

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ   ๓) อตุ สาหกรรม ในทวปี แอฟรกิ า  ขนั้ สอน ถอื วา่ ยงั ไมเ่ จรญิ กา้ วหนา้  สว่ นมากเปน็ อตุ สาหกรรม  ขนาดเลก็  เน่ืองมาจากปัจจยั ความไม่สะดวกใน ข้ันที่ 3 อธบิ ายความรู เรอื่ งสาธารณปู โภคพน้ื ฐานทจี่ า� เปน็ ตอ่ การลงทนุ ดา้ นอตุ สาหกรรม การขาดแรงงานทม่ี ที กั ษะ และ  10. ครูยกตัวอยางสินคาจากทวีปแอฟริกาท่ีมี ขาดการลงทนุ ดา้ นเทคโนโลย ี ดงั นนั้  บรเิ วณแหลง่   การจําหนายในประเทศไทยเพม่ิ เติม แลวสุม อุตสาหกรรมขนาดใหญ่จึงมีเฉพาะบางประเทศ นักเรียนเพ่ือมาช้ีตําแหนงประเทศหรือแหลง และบางบริเวณ  เช่น  แอฟริกาใต้  โมร็อกโก  ผลิตตามแผนที่แสดงแหลงอุตสาหกรรมของ มแออญัากงมโ กไณดลี2้แา กอ่ ยีปปิโิ ตตร ์ โเดคยม1อี สตุ ิง่ สทาอห กเครรรม่อื งทปสี่ รระา้ ดงบัรา แยลไดะ้  อ ุตสาหกรรมโรงงานฟอกหนังเก่าแก่ในประเทศโมร็อกโก  ทวีปแอฟริกา จากน้ันวิเคราะหและอภิปราย   อุตสาหกรรมส่วนใหญ่เป็นการ  เปน็ หนงึ่ ในอตุ สาหกรรมขนาดเลก็ ทพ่ี บไดใ้ นทวปี แอฟรกิ า ขอ มูลรวมกัน แปรรูปผลผลิตทางการเกษตร เช่น อาหารแปรรูป ผลิตภัณฑ์กาแฟ ผลิตภัณฑ์น้�าตาล สิ่งทอ  ไม้แปรรูป ยานยนต์ เครื่องจักรกล ปูนซีเมนต์ เคมีภัณฑ์และยา เช่น ประเทศแอฟริกาใต ้ 11. ครูยกตัวอยางการทองเที่ยวในทวีปแอฟริกา มอี ุตสาหกรรมยานยนต์ สงิ่ ทอ อาหารแปรรูป เหล็กและเหล็กกล้า ประเทศลเิ บียมอี ตุ สาหกรรม เชน การทองเทยี่ วแบบซาฟารี การทอ งเท่ียว นา�้ มัน ปนู ซีเมนต์ อาหารแปรรูป และสง่ิ ทอ ชมโบราณสถาน การทอ งเทย่ี วเชงิ วัฒนธรรม   นอกจากน้ี ยังมีอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวที่ท�ารายได้มาก โดยมีท้ังการท่องเที่ยว แลวใหนักเรียนรวมกันอภิปรายวา การท่ีมี แบบซาฟารี การท่องเทีย่ วชมโบราณสถาน การทอ่ งเทยี่ วเชงิ วัฒนธรรม แหล่งท่องเท่ียวท่ีส�าคญั   นักทองเที่ยวจากทุกมุมโลกเขาไปทองเท่ียว เชน่  โบราณสถานในประเทศอยี ปิ ต์ ซาฟาร ีในประเทศแอฟริกาใต้และแทนซาเนีย น้�าตกวกิ ตอเรีย  ยังดินแดนในทวีปแอฟริกาน้ัน มีปจจัยอะไร ซง่ึ อยบู่ รเิ วณชายแดนระหวา่ งประเทศแซมเบยี และซมิ บบั เว หรอื ทะเลสาบสชี มพใู นประเทศเซเนกลั สนบั สนุนบา ง (แนวตอบ เชน สภาพแวดลอมทางธรรมชาตทิ ่ี สวยงาม ทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ ความยิ่งใหญและเกาแกของสถานท่ีสําคัญ ทางประวัติศาสตร วัฒนธรรมของกลุมคน ท่ีหลากหลาย) 12. ครูต้ังสถานการณสมมติวา ถานักเรียน ตองการจะไปทองเท่ียวในแหลงทองเท่ียว เหลา น้ี เชน ชมโบราณสถานในอียปิ ต ทอ ง ซาฟารีในประเทศแอฟริกาใต แทนซาเนีย หรือลองเรือในแมน ํ้าคองโก นักเรียนจะเลอื ก ไปทใ่ี ด เพราะเหตใุ ด  การท่องเทย่ี วแบบซาฟารีในทวปี แอฟริกาเป็นทน่ี ยิ มจากนกั ทอ่ งเทย่ี ว และสามารถสร้างรายไดใ้ หก้ ับทวีปไดเ้ ปน็ อย่างดี ๒9๓ ขอ สอบเนน การคดิ นักเรียนควรรู ประเทศใดในทวปี แอฟรกิ ามคี วามเจรญิ กา วหนา ดา นอตุ สาหกรรม 1 ปโ ตรเคมี เปน สารประกอบไฮโดรคารบ อน ทไ่ี ดจ ากการแปรสภาพผลติ ภณั ฑ มากทส่ี ดุ เพราะเหตใุ ด นาํ้ มนั หรือแกส ธรรมชาติ โดยผานกระบวนการตางๆ ของโรงกลั่นนาํ้ มนั หรือ โรงแยกแกสธรรมชาติ กอนนําผลิตภัณฑเหลาน้ันมาใชเปนวัตถุดิบใน (แนวตอบ แอฟรกิ าใต เน่ืองจากเปนประเทศทีม่ ีระบบเศรษฐกจิ อุตสาหกรรมปโตรเคมี ประเทศในทวีปแอฟริกาที่มีการสงออกอุตสาหกรรม ใหญท สี่ ดุ ในทวปี มภี าคการเงนิ การธนาคาร และอตุ สาหกรรมการ ปโตรเคมี เชน ไนจเี รีย แอลจเี รยี และแองโกลา ผลติ ที่แขง็ แกรง เปน ประเทศผูสงออกเหล็ก ถานหิน และอญั มณี 2 อญั มณี แหลง อญั มณอี กี แหง หนง่ึ ของทวปี แอฟรกิ า คอื ประเทศแทนซาเนยี รายใหญข องโลก) ซึ่งเปนแหลงผลิตพลอยที่สําคัญ โดยพลอยที่มีช่ือเสียงและราคาแพงมาก คือ แทนซาไนต (Tanzanite) เปน อญั มณที โ่ี ดดเดน มสี สี นั งดงาม โดยมสี นี าํ้ เงินเขม ไลไ ปยงั สมี วงปนฟาออ น T323

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขน้ั สอน   ๔) พาณชิ ยกรรม ทวปี แอฟรกิ า มีพาณิชยกรรมไม่มากนักเมื่อเทียบกับทวีปอ่ืน  ข้ันท่ี 3 อธิบายความรู สว่ นใหญ่เป็นฝา่ ยเสียเปรยี บดลุ การคา้  ปริมาณ สินค้าน�าเข้ามีมากกว่าส่งออก  อันเนื่องมาจาก  13. นกั เรียนจากกลุมที่ศกึ ษาเรื่อง ลกั ษณะทว่ั ไป พาณิชยกรรมในหลายประเทศมีมูลค่าน้อย  ทางเศรษฐกิจ : พาณชิ ยกรรม นาํ เสนอขอมลู ประเทศที่ได้เปรียบดุลการค้ามีเฉพาะประเทศ  ประกอบการใชเครือ่ งมอื ทางภูมิศาสตร ผู้ผลิตน�้ามันและแก๊สธรรมชาติ หรือประเทศ  ผสู้ ง่ ออกแรท่ มี่ มี ลู คา่ สงู ในตลาดโลก เชน่  ทองคา�   14. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายถึงลักษณะ เพชร ไดแ้ ก ่ ประเทศแอลจเี รยี  แองโกลา กานา  ทั่วไปทางเศรษฐกิจ : พาณชิ ยกรรม จากนัน้ แอฟรกิ าใต ้ และบอตสวานา ครตู ัง้ คําถาม เชน   ส่วนสินค้าเกษตรที่ส�าคัญ เช่น  • เพราะเหตใุ ดพาณชิ ยกรรมในหลายประเทศ โกโก้ กาแฟ ท�ารายได้หลักให้กับประเทศ  ของทวปี แอฟรกิ ามมี ูลคานอ ย โอกอตกดนิวา�้ วั มรนั ์ กปาานลาม์   แฝลา้ะยเอ ธยโิ าอสเปบู ยี  เรควรมอื่ ถงเงึ ทมศกี 1 าแรสลง่ะ  (แนวตอบ เนื่องจากปริมาณสินคามีไมมาก  ผลผลิตเมล็ดกาแฟ พืชเศรษฐกิจทที่ วีปแอฟริกาสามารถ ผูบริโภคมีกําลังซื้อนอย และปริมาณสินคา สง่ ออกสตู่ ลาดโลกไดม้ าก นาํ เขามีมูลคามากกวาสง ออก) • ประเทศใดในทวีปแอฟริกาที่สงทรัพยากร ถว่ั ตา่ ง ๆ ในแถบประเทศเบนนิ และแทนซาเนีย ธรรมชาติเปนสินคาสงออกท่ีสําคัญตอ   ทวีปแอฟริกามีตลาดส่งออกท่ีส�าคัญ คือ ประเทศในทวีปยุโรป รองลงมา ได้แก่ เศรษฐกจิ โลก สหรัฐอเมริกา กลุ่มประเทศอาหรับในตะวันออกกลาง ญ่ีปุ่น จีน และประเทศในทวีปอเมริกาใต้  (แนวตอบ เชน ประเทศแอลจเี รยี แองโกลา สินค้าทม่ี ีมลู ค่าสูงและสง่ ออกมากของทวปี เปน็ ประเภทอัญมณ ี ได้แก่ เพชร และทองค�า กานา แอฟรกิ าใต และบอตสวานา ท่ีเปน   ส�าหรับสินค้าน�าเข้าท่ีส�าคัญ ได้แก่ ข้าว ธัญพืช อาหารส�าเร็จรูป อาหารกระป๋อง  ผูสงออกนํ้ามัน แกสธรรมชาติ ทองคํา เครอื่ งนงุ่ หม่  เวชภณั ฑ ์ อปุ กรณส์ อ่ื สาร เครอ่ื งจกั รกล ยานยนต ์ อปุ กรณก์ ารขนสง่ สนิ คา้ จากโรงงาน และเพชรท่ีสําคญั ของตลาดโลก) อุตสาหกรรม และอุปกรณ์เคร่ืองใช้ไฟฟ้า ซ่ึงถือได้ว่าประเทศที่มีพาณิชยกรรมอย่างกว้างขวาง  • บริเวณใดของโลกทเ่ี ปน ตลาดสงออกสินคา และมีอัตราการลงทุนจากตา่ งชาตคิ ่อนข้างสูง ไดแ้ ก่ แอลจีเรีย อียิปต์ โมรอ็ กโก อเิ ควทอเรยี ลกนิ  ี ทส่ี าํ คญั ของทวปี แอฟรกิ า ไนจีเรยี  บอตสวานา มาดากสั การ ์ และแอฟริกาใต้ (แนวตอบ ประเทศในทวปี ยโุ รป สหรฐั อเมรกิ า   ทวปี แอฟริกาเปน็ ทวีปหน่งึ ท่มี คี วามสา� คญั ทางเศรษฐกิจ เนอื่ งจากมีพื้นทข่ี นาดใหญ ่ กลุมประเทศอาหรับในตะวันออกกลาง มภี มู ปิ ระเทศหลากหลาย จึงเป็นแหล่งทรพั ยากรอดุ มสมบรู ณ ์ เช่น แร ่ น�า้ มนั ดบิ  แก๊สธรรมชาต ิ ญ่ีปนุ จนี และประเทศในทวปี อเมรกิ าใต) มีประชากรวัยแรงงานมาก รวมถึงต้ังอยู่บนเส้นทางเดินเรือท่ีส�าคัญระหว่างมหาสมุทรอินเดีย  และมหาสมุทรแอตแลนติก จึงเป็นสาเหตุให้ทวีปแอฟริกากลายเป็นแหล่งลงทุนที่น่าสนใจ  แหล่งใหม่ของนกั ลงทนุ จากทัว่ โลก ๒94 นักเรียนควรรู ขอสอบเนน การคิด 1 เคร่ืองเทศ ยุโรปส่ังนําเขาเครื่องเทศจํานวนมากจากแอฟริกา เนื่องจาก ขอ ใดไมใ ช ลกั ษณะการคา กบั ตางประเทศของทวีปแอฟริกา มีราคาถูกกวาเคร่ืองเทศจากเอเชีย ซึ่งเคร่ืองเทศท่ีประเทศในแอฟริกาผลิตได 1. เปน ผสู ง ออกวตั ถดุ ิบ มีหลายชนิด เชน ขมิ้น ย่ีหรา อบเชย กานพลู พริก ผงกะหรี่ ผงมัสตารด 2. เปนผูนาํ เขา สินคา สําเร็จรปู ออรกิ าโน โดยประเทศแอฟรกิ าใตเ ปน ผสู ง ออกรายใหญ รองลงมา คอื แทนซาเนยี 3. เปน ผูส งเสริมอุตสาหกรรมการตอเรือ 4. เปนผเู สียเปรยี บดุลการคา ใหกบั ประเทศในทวปี อืน่ ๆ ส่ือ Digital (วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 3. เนอื่ งจากทวปี แอฟรกิ ามกี ารสง ออก ศึกษาคนควาขอมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับขอมูลสถิติการคาระหวางไทยกับ วัตถุดิบตางๆ เชน ทรัพยากรธรรมชาติ ซึ่งสามารถสรางรายได ทวปี แอฟรกิ า ไดที่ http://www.ditp.go.th/index.php/market/main-africa อยางมากใหกับทวีป อีกทั้งยังเปนผูนําเขาสินคาสําเร็จรูปตางๆ กรมสง เสริมการคา ระหวางประเทศ กระทรวงพาณชิ ย เชน อาหารสาํ เรจ็ รปู เคร่ืองใชไฟฟา นอกจากนี้ ทวีปแอฟริกายงั เปนทวีปที่มีการเสียเปรียบดุลการคาใหกับทวีปอ่ืนๆ เนื่องจากมี T324 ปรมิ าณสนิ คา ไมม ากและเปน สนิ คา ทม่ี ลู คา การสง ออกไมส งู ทาํ ให ปริมาณสินคานําเขามีมูลคามากกวาสงออก สําหรับการสงเสริม อุตสาหกรรมการตอเรือนั้น ทวีปยุโรปถือเปนทวีปหลักท่ีใหการ สนบั สนนุ สงเสรมิ ในเรื่องนี้ไมใชทวปี แอฟริกา)

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ การลงทนุ โดยตรง ขน้ั สอน จากตา่ งประเทศใน ทวปี แอฟริกา ขัน้ ที่ 3 อธบิ ายความรู ๕ อันดับ ประเทศท ี่ ไดร้ บั การลงทุนมากทสี่ ดุ ขอ้ มลู ระดับทวีป 15. ครูใหนักเรียนรวมกันวิเคราะหและอภิปราย ระดบั เงนิ ลงทนุ ไหลเข้า (พนั ลา้ นดอลลารส์ หรฐั ) ขอมลู ในประเด็น การลงทนุ โดยตรงจากตา ง > ๓ ๒.๐-๒.๙ ๑.๐-๑.๙ ๐.๕-๐.๙ < ๐.๕ ๓.๖การลงทนุ โดยตรงจากตา่ งประเทศ (FDI) ประเทศในทวีปแอฟริกา โดยใชขอมูลจาก หนังสือเรียน สังคมศึกษาฯ ม.2 แลวครูตั้ง (หน่วย : ดอลลาร์สหรัฐ) พนั ล้านดอลลารส์ หรัฐ คําถามใหน กั เรียนแสดงความคดิ เห็น เชน • นักเรียนคิดวา ปจจัยใดท่ีทําใหประเทศ ๕ ๒.๙สัดสว่ นการลงทนุ เม่ือเทยี บกับท้ังโลก อียิปต เอธโิ อเปย ไนจีเรยี กานา โมรอ็ กโก เปนประเทศที่ไดรับการลงทุนมากท่ีสุด 5 โมร็อกโก % อันดบั แรกของทวปี แอฟรกิ า (แนวตอบ เชน ความอุดมสมบูรณของ ๒.๗ ๑ ทรัพยากร ความกาวหนาทางเทคโนโลยี การส่ือสาร การคมนาคม ความรวมมือ พนั ลา้ น อียิปต์ และความพรอ มของประชากร รวมถงึ ระบบ เศรษฐกจิ ภายในของแตล ะประเทศ) ๔ ๗.๔ • เพราะเหตใุ ดการลงทนุ โดยตรงของประเทศ จีนในทวีปแอฟริกา เม่ือ พ.ศ. 2554 ถึง กานา พนั ลา้ น เปลีย่ นแปลงจาก พ.ศ. 2559 อยางมาก (แนวตอบ ประเทศจีนมีการลงทุนโดยตรง ๓๓.๓ ๒ ในทวีปแอฟริกาจาก พ.ศ. 2554 มูลคา 16 พนั ลานดอลลารสหรัฐ เพมิ่ ขน้ึ เปน 40 พันลา้ น เอธิโอเปย พันลานดอลลารส หรฐั ใน พ.ศ. 2559 เปน เพราะความตองการในการขยายตัวทาง ไนจีเรยี ๓.๖ เศรษฐกิจ รวมถึงความตองการเปนผูนํา ทางเศรษฐกิจโลก) ๓.๕ พนั ล้าน พันล้าน ประเทศทลี่ งทุนโดยตรง (หนว่ ย : พันล้านดอลลารส์ หรฐั ) พ.ศ. ๒๕๕๔ พ.ศ. ๒๕๕๙ สหรฐั อเมรกิ า ๕๕๗๗ ประเทศในทวปี แอฟรกิ าที่น�าเงนิ ไปลงทุนในภมู ภิ าคอื่น สหราชอาณาจกั ร ๕๕๔๕ (หน่วย : พันลา้ นดอลลารส์ หรัฐ) ๔๕๙๒ 1 ฝรัง่ เศส ๑๖ ๔๐ ๗.๔ จนี ๒๒๓๔ แอฟริกาใต้ ๑๓๒๓ แอฟรกิ าใต ้ ๑๑๖๗ แองโกลา ๑.๖ อิตาลี ๑๑๔๖ ๗๑๓ ไนจีเรีย ๑.๓ สิงคโปร์ ๑๑๑๓ อินเดีย โมรอ็ กโก ๑.๐ ฮ่องกง สวติ เซอรแ์ ลนด์ โตโก ๐.๓ ที่มา : World Investment Report, 2018 ๒95 กิจกรรม เสรมิ สรา งคุณลกั ษณะอันพึงประสงค นักเรียนควรรู ครตู ัง้ สถานการณสมมตวิ า ถา นกั เรียนเปนนักธรุ กจิ ตอ งการไป 1 แอฟริกาใต เปน คูคา อันดับหน่งึ ของไทยในทวีปแอฟรกิ า และไทยเปนคูค า ลงทนุ ในทวปี แอฟรกิ าจะเลอื กประกอบธรุ กจิ ประเภทใด ในประเทศ อันดับหนึ่งของแอฟริกาใตในกลุมอาเซียน การคาระหวางไทยกับแอฟริกาใต อะไร เพราะเหตุใด โดยคํานึงถึงประเดน็ ดังนี้ มีมูลคาสูง สินคาหลักท่ีไทยสงออก ไดแก รถยนต อุปกรณและสวนประกอบ ขาว เคร่ืองรับวิทยุโทรทัศนและสวนประกอบ อาหารทะเลกระปองและแปรรูป • ลักษณะตลาด สวนสนิ คาทไ่ี ทยนาํ เขา จากแอฟรกิ าใต ไดแ ก สนิ แรโลหะ เยือ่ กระดาษ อญั มณี • พฤตกิ รรมผบู รโิ ภค • ทรัพยากรตา งๆ • โอกาสทางการคา T325

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ สอน   ๕) การคมนาคมขนสง่  ทวปี แอฟรกิ ามโี ครงสรา้ งดา้ นการคมนาคมขนสง่ ภายในทวปี ข้นั ท่ี 3 อธบิ ายความรู ล้าหลังกวา่ ประเทศอืน่  ๆ โดยยังมีการใชเ้ สน้ ทางตามธรรมชาติอยู่มาก เนื่องจากขาดงบประมาณ ในการลงทนุ  พน้ื ทไี่ มเ่ ออ้ื อา� นวย และความไมส่ งบในหลายพนื้ ท ี่ การคมนาคมขนสง่ ในทวปี แอฟรกิ า 16. ครใู หต วั แทนนกั เรยี นจากกลมุ ทท่ี าํ การศกึ ษา สามารถจา� แนกได้ ดงั นี้ เร่ือง ลักษณะท่ัวไปทางเศรษฐกิจ : การ       ๕.๑) ทางบก ภูมิประเทศสว่ นใหญไ่ ม่เอื้ออ�านวยต่อเส้นทางการสร้างถนนและ คมนาคมขนสง ออกมานําเสนอขอมูลท่ีได ทางรถไฟ เนอ่ื งจากเปน็ ทะเลทราย ที่ราบสูง หรือปา่ ดบิ ช้ืน มเี ฉพาะในเขตเมอื งหลวงและเมอื ง จากการศึกษา ประกอบการใชเ คร่ืองมือทาง สา� คัญของประเทศต่าง ๆ เชน่  โมร็อกโก แอลจเี รยี  อียิปต์ ชายฝง่ั แอฟรกิ าตะวันตก และตอนใต้ ภมู ศิ าสตร ของแอฟรกิ าใต ้ ทง้ั น ี้ ไดม้ กี ารตดั ถนนเชอื่ มเมอื งหลวง หรอื เมอื งใหญร่ อบทวปี  ชอ่ื วา่  “โครงขา่ ย ทางหลวงแอฟรกิ า” (Trans-African Highway) จากความรว่ มมอื ของสหประชาชาติและสหภาพ 17. ครใู หน ักเรียนรว มกนั ศึกษา Google Earth แอฟริกาได้ท�าการแลว้ เสร็จไปแลว้ บางชว่ ง ถึงเสนทางการคมนาคมในเมืองใหญท่ีมี       ส�าหรบั เส้นทางรถไฟยงั มีจา� นวนน้อย และมีปญั หาในเรื่องมาตรฐาน มีเฉพาะ ความสําคัญทางเศรษฐกิจในทวีปแอฟริกา ในบางประเทศเพื่อขนส่งผู้ โดยสารและสินค้า ประเทศท่ีมีเส้นทางรถไฟส�าคัญหลายสาย ได้แก่  แลวใหนักเรียนรวมกันวิเคราะหถึงความ แอฟริกาใต ้ ซิมบบั เว แทนซาเนยี  ซูดาน และบูร์กนิ าฟาโซ ทนั สมยั ของเสน ทางการคมนาคม และปจ จยั สง เสรมิ ในการพฒั นาดา นการคมนาคมขนสง iepo 40 ํN 0ํ 10 ํE 20 ํE 30 ํE 40 ํN และการพัฒนาดานเศรษฐกิจ ประกอบการ แอลเจียร ตูนสิ 40 ํE เช่ือมโยงจากแผนที่แสดงเสนทางโครงขาย   โครงข่ายทางหลวงแอฟริกา  20 ํW 10 ํW ทางหลวงแอฟริกา จากหนังสือเรียน สังคม (Trans-African Highway) เป็น 30 ํN ไคโร 30 ํN ศึกษาฯ ม.2 เพ่มิ เตมิ เสน้ ทางโครงข่ายทางหลวงเพื่อ ราบัต ตรโิ ปลี เชอ่ื มระหว่างภูมภิ าคแอฟรกิ า  20 Nํ นอู าดบี ู ตามันรสั เซต 20 Nํ นแู อกชอต 50 Eํ โดยเช่ือมเมอื งหลวงหรือเมืองใหญ่ อากาเดช ทว่ั แอฟรกิ า มเี สน้ ทาง ดังน้ี 10 Nํ ดบานั กจาลู ร บามาโกวากาดูกู นอ� าเม อนึ จาเมนา คารท ูม บิสเซา โฟกรนที าากวรนี  คาโน จิบูตี 10 Nํ อาดดสิ อาบาบา โ(คTรraงขnsา -ยAทfาriงcหanลวHงiแgอhฟwaรกิy)า มอนโรเวีย เโลโกอลกโเกัอตมกสนรู ายาอุนเด บังกี กัมปาลา 1 ไคโร-ดาการ 0ํ อาบจี าน ไนโรบี 2 แอลเจียร-เลกอส 10 Wํ ลเี บรอวิล คีซานกาน� โมมบาซา 0ํ 3 ตรโิ ปล-ี เคปทาวน 10 ํS 4 ไคโร-เคปทาวน 0 ํ บราซซาวลิ กนิ ชาซา โดโดมา 20 Sํ 5 ดาการ- อนึ จาเมนา 10 Sํ ลอู ันดา โลบิโต ลูบมู บาซี ฮาราเร เบรา ลูซากา 6 อึนจาเมนา-จบิ ูตี 20 Sํ 7 ดาการ-เลกอส วินดฮุก กาโบโรเน 8 เลกอส-โมมบาซา 9 เบรา-โลบิโต 30 ํS 30 ํS 50 ํE 40 Eํ 10 เEํ คปทาวน20 ํE 30 ํE N ม50า0ตรา0สวน 1 : 100,000,000 1,500 กม. ๒96 เกร็ดแนะครู ขอสอบเนน การคดิ ครใู หนกั เรยี นใชโปรแกรม Google Earth เพื่อศกึ ษาเสน ทางการคมนาคม สาเหตุสําคัญที่ทําใหเสนทางคมนาคมขนสงของทวีปแอฟริกา ทางบกของประเทศตางๆ ภายในทวีปแอฟรกิ า โดยเฉพาะเสน ทางสาย Trans- มีความลา หลังและมมี าตรฐานตา่ํ คืออะไร African Highway แลวใหนักเรียนรวมกันวิเคราะหถึงจุดเดน จุดดอย ของ การพัฒนาเสนทางคมนาคมของทวีปแอฟริกา จากน้ันครูตั้งประเด็นคําถามให (แนวตอบ เนื่องจากประเทศตางๆ ในทวีปแอฟริกาขาด นักเรยี นชวยกนั ตอบเพื่อฝกทกั ษะการคดิ เชน งบประมาณในการลงทุนสรางเสนทางคมนาคมขนสง อีกท้ัง สภาพพ้ืนที่โดยรวมของทวีปไมเอื้ออํานวย กลาวคือ พื้นที่ • เพราะเหตใุ ดเสน ทางคมนาคมของทวปี แอฟรกิ ายงั คงใชเ สน ทางธรรมชาติ สวนใหญเปนพ้ืนที่สูงและภูเขา ประกอบกับบริเวณตอนเหนือ อยมู าก และตอนใตของทวีปยังเปนทะเลทรายขนาดใหญ ซ่ึงยากตอการ สรางเสนทางคมนาคมขนสง นอกจากนี้ ความไมสงบที่เกิดข้ึน • เสน ทางท่ีมคี ณุ ภาพและมาตรฐานดขี องทวีปแอฟริกาอยบู ริเวณใด ในหลายพื้นท่ีก็เปนสวนหน่ึงท่ีทําใหขาดการพัฒนาเสนทาง คมนาคมขนสง ทาํ ใหล า ชา และสญู เสียงบประมาณมาก) T326

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ     ๕.๒) ทางนา้�  เสน้ ทางนา�้ ทสี่ า� คญั   ขน้ั สอน ของทวีป คอื  เสน้ ทางจากทะเลแดง ผ่านคลอง  สุเอซ ออกส่ทู ะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนยี น มีเมืองทา่ ท่ี ขัน้ ท่ี 3 อธิบายความรู ส�าคญั ทางการค้า ไดแ้ ก ่ เมืองท่าแทนเจยี รแ์ ละ คาซาบลงั กาในประเทศโมรอ็ กโก เมอื งทา่ อะเลก็ - 18. ครใู หน กั เรยี นรว มกนั อภปิ รายถงึ การคมนาคม ซานเดรีย ซาอิด และสุเอซในประเทศอียิปต์  ทางน้ําของทวีปแอฟริกา ประกอบการใช เมืองท่าเคปทาวน์ เดอร์บัน และเอลิซาเบท  แผนทกี่ ายภาพของโลกและทวปี แอฟรกิ า โดย ในประเทศแอฟริกาใต้ เมืองท่าโมมบาซา  สงตัวแทนออกมาชี้ตําแหนงบนแผนที่และ ในประเทศเคนยา เมืองท่าทีมาและซีคอนดิ-   อภปิ รายผา นประเดน็ คาํ ถาม เชน ทาโคราดใิ นประเทศกานา เมืองท่าพอรต์ หลุยส ์ • เพราะเหตุใดบริเวณอาวเอเดนและนานน้ํา ในประเทศมอริเชียส เมืองท่าเหล่านี้เป็น โซมาเลียจึงมักประสบปญหาการปลนเรือ ศูนย์กลางการกระจายสินค้าเข้าสู่ภูมิภาคและ ของโจรสลดั ประเทศใกล้เคียง หรืออาจมีจุดแวะพักเรือท่ีจะ    เมอื งทา่ เดอรบ์ นั  เปน็ เมอื งทา่ สา� คญั ทสี่ ดุ และมคี วามมง่ั คงั่ (แนวตอบ เนื่องจากบริเวณอาวเอเดนและ เดินทางไปยังทวีปอื่น เช่น เมืองท่าของอียิปต ์ มากทส่ี ุดของทวปี แอฟรกิ า นานนํ้าโซมาเลียถูกใชเปนเสนทางเดินเรือ ขนสงสินคาทางทะเลระหวางทวีปยุโรป และแอฟรกิ าใต้ ตะวันออกกลาง และเอเชีย รวมถึงเปน     ส�าหรับแม่น้�าสายส�าคัญท่ี ใช้ ในการขนส่งสินค้า เดินทาง และท่องเที่ยวของผู้คน  เสนทางหลักท่ีใชเขาออกคลองสุเอซ และ เชน่  แม่นา้� ไนล ์ แมน่ ้า� ไนเจอร ์ แมน่ า้� คองโก เปนจุดเชื่อมตอสําคัญ โดยมีเรือสินคา     ๕.๓) ทางอากาศ  การเดินทาง  ผานเสนทางนี้ประมาณ 30,000 ลําตอป ทางอากาศของชาวแอฟรกิ นั ในปจั จบุ นั มจี า� นวน  นอกจากน้ี ยงั เปนบรเิ วณทม่ี กี ารทาํ ประมง มากข้ึน เน่ืองจากการแข่งขันของหลายสาย ขนาดใหญอกี ดวย) การบิน ท�าให้มีนักท่องเที่ยวและนักธุรกิจ  เดนิ ทางไปยงั ทวปี แอฟรกิ าเพม่ิ ขนึ้  ทา่ อากาศยาน  19. ครูนําภาพทาอากาศยานสําคัญ และแผนที่ ส�าคัญ เช่น ท่าอากาศยานไคโรของอียิปต ์ เสนทางการบินภายในทวีปแอฟริกามาให ท่าอากาศยานอาดดิสอาบาบาของเอธิโอเปีย  นักเรียนดู แลวใหวิเคราะหถึงสาเหตุที่ทําให และสายการบินของประเทศในทวีปแอฟริกาท่ี การเดินทางทางอากาศมแี นวโนม เพ่มิ สงู ข้นึ เป็นท่ีรู้จักกันดี เช่น อียิปต์แอร์ของประเทศ (แนวตอบ เน่อื งจากในปจ จบุ ันมีสายการบนิ อียิปต์ เซาท์แอฟริกันแอร์เวย์ของประเทศ ตา งๆ เปด ใหบ รกิ ารเพม่ิ มากขน้ึ โดยเฉพาะ แอฟริกาใต้ เคนยาแอร์เวย์ของประเทศเคนยา  สายการบินที่มีราคาไมสูงมากนัก ทําให คาโดยสารมีราคาถูกลง ผูคนจึงใชบริการ มากข้นึ ) ศูนย์กลางคมนาคมทางอากาศอ่ืน ๆ เช่น    สายการบนิ เคนยาแอรเ์ วยข์ องประเทศเคนยา เปน็ หนงึ่ ใน กรุงคาร์ทูมในซูดาน เมืองโจฮันเนสเบิร์กและ  สายการบนิ ทมี่ ชี อ่ื เสียงของทวีปแอฟริกา เคปทาวน์ ในแอฟรกิ าใต้ ๒97 ขอสอบเนน การคดิ เกร็ดแนะครู เพราะเหตุใดการขนสง สินคาทางเรือของทวปี แอฟริกาจึงมี ครูควรอธิบายเพิ่มเติมถึงเสนทางน้ําที่สําคัญของทวีปแอฟริกาในอดีต ปริมาณนอ ย ไดแก บริเวณนอกชายฝงทางใตของทวีปที่บรรจบกันระหวางมหาสมุทรอินเดีย และมหาสมุทรแอตแลนติก ซ่ึงเปนเสนทางเดินเรือคาขายระหวางยุโรปกับ 1. ปริมาณสินคามไี มมาก เอเชียตั้งแตคริสตศตวรรษท่ี 15 -17 แตกระแสนํ้าและภูมิอากาศในบริเวณน้ี 2. เสนทางการขนสง ทางนํ้ามีจํากัด มีความรุนแรงจึงทําใหเรือสินคาตองมาแวะพักท่ีชายฝงที่มีลักษณะเปนแหลม 3. ปญหาการปลนสะดมของโจรสลดั ท่เี รียกวา Cape of Good Hope ตอ มาเม่ือมกี ารขดุ คลองสเุ อซเช่อื มระหวาง 4. ตนทุนการขนสง ทางเรือสงู กวา ทางบก ทะเลแดงกบั ทะเลเมดิเตอรเรเนียนจึงทาํ ใหเ สน ทางนีล้ ดความสาํ คญั ลง (วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 1. แมวาทวีปแอฟริกามีนานน้ําอยู รอบทวปี แตก ารขนสง สนิ คา ทางเรอื กย็ งั ไมห นาแนน นกั เนอื่ งจาก ปริมาณสินคาตางๆ ของทวีปแอฟริกามีไมมาก รวมถึงทาเรือท่ี ไดม าตรฐานกย็ งั มีอยูอยางจํากัด การขนสงสนิ คาจึงมีมากเฉพาะ ในบางประเทศเทา น้ัน เชน ลิเบีย อยี ิปต ไลบเี รีย แอฟรกิ าใต) T327

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ สอน 4.๒ การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ ข้ันที่ 3 อธิบายความรู   ประเทศส่วนใหญ่ในทวีปแอฟริกาจัดเป็นประเทศก�าลังพัฒนา ขาดแคลนเงินทุนและ เทคโนโลยี ประชากรขาดการศึกษา การลงทุนเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจมีน้อย แม้มีพื้นที่มาก 20. นกั เรียนจากกลุม ท่ีทําการศึกษาเรื่อง แตแ่ หง้ แล้งทรุ กันดาร การเพาะปลกู จงึ เปน็ ไปเพ่อื การยงั ชีพ และมีการท�าลายทรัพยากรเพ่ือการ การเปลย่ี นแปลงทางเศรษฐกจิ นาํ เสนอขอ มลู ใช้ชวี ติ เพิ่มมากข้นึ  ส่งผลให้เกิดปญั หาเศรษฐกิจและส่ิงแวดล้อมตามมาอย่างต่อเนื่อง ประกอบการใชเ ครอ่ื งมอื ทางภมู ิศาสตร   จากกระแสโลกาภวิ ตั น ์ในปจั จบุ นั  รวมถงึ ประเทศตา่ ง ๆ ในทวปี ยโุ รป สหรฐั อเมรกิ า อนิ เดยี   จีน และสหประชาชาติ  ได้เข้ามาลงทุน  ตลอดจนหาทางช่วยเหลือและพัฒนาเศรษฐกิจของ 21. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายถึงการ ทวปี แอฟริกา มีผลทา� ใหเ้ กดิ การเปลีย่ นแปลงทางเศรษฐกจิ  อันมสี าเหตุจากปัจจยั  ดังน้ี เปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา โดยใชขาวหรือบทความมาเปนแนวทาง ปัจจัยทางกายภาพ หรือประเด็นในการอภปิ ราย   ๑. ปรับเปล่ียนแนวทางการเพาะปลูกให้   ๒. ส่งเสริมการปลูกพืชผักท่ีใช้เป็นอาหาร 22. ครนู าํ สนทนาถงึ การชว ยเหลอื และการพฒั นา สอดคลอ้ งกบั ลกั ษณะทางกายภาพของพน้ื ท ่ี มงุ่ เนน้ สา� หรบั บรโิ ภคภายในประเทศเปน็ หลกั  มากกวา่ การ เศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา ท้ังจากประเทศ การปลูกธัญพชื   เช่น  ขา้ วสาลี  ขา้ วฟา่ ง  ขา้ วโพด  ตางๆ ภายในทวีป และสหประชาชาติ ลกู เดอื ย มนั สา� ปะหลัง มนั ฝรง่ั  และถ่ัวชนดิ ตา่ ง ๆ  ปผลลักูกดพันืชเกร่ือางรกคา้ารทเ่ีพมีาระาปคลาูกไมแ่แบนบเ่นกอษนต รอรวินมทถรึียงม1์  ีเกพา่ือร จากน้นั ครูตงั้ ประเดน็ คําถาม เชน มีการส่งเสริมพัฒนาพันธุ์พืชที่เจริญเติบโตได้ดี  • ปจ จุบนั เศรษฐกิจของทวีปแอฟริกามี ในพ้ืนท่ีแห้งแล้ง  เพ่ือแก้ปัญหาความแห้งแล้งใน ลดการน�าเข้าปุ๋ยเคมี  หรือสารปราบศัตรูพืชจาก แนวโนมท่ีจะพัฒนาข้ึนกวา เดมิ เปน ระยะยาว ต่างประเทศ  ประเทศท่ีมีการน�าร่องเกษตรอินทรีย ์ เพราะเหตุใด เช่น ตูนิเซีย ยูกนั ดา แทนซาเนยี  แอฟรกิ าใต้ (แนวตอบ เพราะไดรับความรวมมือจาก ประเทศในทวปี แอฟรกิ าดว ยกนั เอง ตลอดจน  ทุ่งธญั พืชในประเทศแอฟริกาใต้  การเพาะปลกู แบบเกษตรอนิ ทรยี ์ ในทวีปแอฟรกิ า ความชวยเหลือจากประเทศในทวีปยุโรป ทวปี อเมริกาเหนอื และสหประชาชาต)ิ • การเพาะปลูกแบบเกษตรอินทรียแทนการ เพาะปลูกแบบไรเลื่อนลอย สงผลดีตอ เศรษฐกิจของทวปี แอฟรกิ าอยางไร (แนวตอบ ทาํ ใหล ดการนําเขา ปุยเคมี และสารปราบศัตรูพืชจากตา งประเทศ) Aectoivity   นักเรียนแสดงบทบาทสมมติเป็นเจ้าของบริษัทจัดหาสินค้าในทวีปแอฟริกา  ซ่ึงมีความต้องการ สง่ ออกสนิ คา้ ประเภทตา่ ง ๆ ไปทวั่ โลก โดยออกแบบแนวทางและแหลง่ จดั หาสนิ คา้ ในภมู ภิ าคตา่ ง ๆ ของ ทวีปแอฟรกิ า ๒98 นักเรียนควรรู ขอสอบเนน การคิด 1 เกษตรอนิ ทรยี  (Organic Agriculture) เปน การจดั การดา นการเกษตรแบบ การที่ประเทศในยุโรปและสหประชาชาติไดเขามาชวยเหลือ องคร วมทเี่ กอื้ หนุนตอระบบนิเวศ เนนการใชวัสดจุ ากธรรมชาตเิ ปน หลกั ไมใช และพฒั นาเศรษฐกจิ ของทวปี แอฟรกิ า สง ผลใหเ กดิ การเปลย่ี นแปลง วัตถุดิบจากสารสังเคราะห ทั้งนี้ เพื่อลดตนทุนการผลิต สรางความปลอดภัย ทางเศรษฐกจิ อยา งไร ตอ ผูปลูกและผบู ริโภค (แนวตอบ มคี วามรว มมือทางเศรษฐกจิ ในทวีปแอฟรกิ ามากข้ึน มีการปรับเปล่ียนแนวทางเพาะปลูกโดยหันมาเนนธัญพืชมากขึ้น มีการผลิตสินคาแปรรูปแทนการสงออกในรูปของวัตถุดิบ และมี การสง เสรมิ การพฒั นาสนิ คา อตุ สาหกรรม โดยชกั ชวนใหน กั ลงทนุ ตา งชาติเขา มาลงทนุ ในทวีปแอฟรกิ า) T328

นาํ สอน สรุป ประเมิน ปัจจยั ทางสงั คมและวัฒนธรรม ขนั้ สอน   ๑. ส่งเสริมการลงทุนจากต่างชาติ โดยใช้   ๒. ผลิตสินค้าแปรรูปแทนการส่งออกวัตถุดิบ ขั้นท่ี 3 อธบิ ายความรู มาตรการเชญิ ชวนดา้ นภาษแี ละอา� นวยความสะดวก เพื่อเพิ่มมูลค่าของสินค้า เช่น แปรรูปโกโก้เป็น ในเรอื่ งตา่ ง ๆ ทา� ใหม้ นี กั ลงทนุ จากตา่ งชาตยิ า้ ยฐาน ผลติ ภณั ฑช์ อ็ กโกแลตในประเทศโกตดวิ วั รแ์ ละกานา  23. ครูใหนักเรียนรวมกันอภิปรายและเช่ือมโยง การผลติ มาตงั้ โรงงานอตุ สาหกรรมในทวปี แอฟรกิ า  สร้างโรงงานผลิตเฟอร์นิเจอร์ ไม้แทนการส่งออก เกย่ี วกบั ความสมั พนั ธข องลกั ษณะทางกายภาพ โดยเฉพาะนกั ลงทนุ จากยุโรป ญป่ี ุ่น และจนี  ซง่ึ ได้ ไม้ซุง หรือไม้แผ่นในประเทศแกมเบีย ไนเจอร ์ กบั ลกั ษณะทางเศรษฐกจิ และตอบคาํ ถามตาม มกี ารลงทนุ ในโครงการตา่ ง ๆ เชน่  การกอ่ สรา้ งระบบ สาธารณรฐั คองโก ตลอดจนอตุ สาหกรรมทเี่ กยี่ วขอ้ ง Geo Question จากหนงั สอื เรยี น สงั คมศกึ ษาฯ เครือข่ายโทรคมนาคมในประเทศกานา การสร้าง กับยานยนต์ เคมีภัณฑ์ อาหาร เคร่ืองด่ืม เคร่ือง ม.2 โดยครูเปดโอกาสใหนักเรียนไดแสดง โรงงานอะลูมิเนียมในประเทศอียิปต์ การก่อสร้าง อปุ โภคบรโิ ภค เครอื่ งมอื สอื่ สาร รองเทา้  เครอื่ งหนงั   ความคดิ เห็นเพม่ิ เติม ทางด่วนในประเทศไนจีเรีย การก่อสร้างรถไฟ กระดาษ อญั มณีและเครอื่ งประดับ รวมไปถึงส่งิ ทอ ความเร็วสูงเช่ือมประเทศจิบูตี เพ่ือให้เอธิโอเปีย และเครื่องนุ่งห่ม ขนั้ สรปุ มีทางออกสทู่ ะเล ขน้ั ที่ 4 ขยายความเขา ใจ ▼ โรงงานผลติ อะลมู เิ นยี มในทวปี แอฟริกา ▼ การแปรรูปไม้ ในทวีปแอฟริกา 1. ครูใหนักเรียนรวมกันอภิปรายและทบทวน   ๓. ยอมรับความร่วมมอื ทางเศรษฐกิจเพมิ่ มากขน้ึ  มกี าร ▼ ตราสญั ลกั ษณ์ของสหภาพแอฟริกา ความรู โดยรวมกันสรุปสาระสําคัญ หรือใช ด�าเนินงานผ่านสหภาพแอฟริกาท่ีเกือบทุกประเทศเป็นสมาชิก  PPT สรปุ สาระสําคัญของเนอื้ หาทไี่ ดศ กึ ษามา ร่วมมือในการวางแผนพัฒนาเศรษฐกิจให้สอดคล้องกัน  เพื่อ ประโยชน์ทางเศรษฐกิจรว่ มกันในทุกประเทศ 2. ครูใหน ักเรียนทําใบงานท่ี 13.5 เร่ือง ลกั ษณะ เศรษฐกิจของทวปี แอฟรกิ า 3. นกั เรยี นรว มกันทาํ แบบฝกสมรรถนะฯ ภมู ิศาสตร ม.2 ขน้ั ประเมนิ ขั้นท่ี 5 ตรวจสอบผล 1. ครูและนักเรียนรวมกันตรวจสอบผลจากการ ตอบคาํ ถาม การทาํ ใบงาน และการทาํ แบบฝก สมรรถนะฯ ภมู ศิ าสตร ม.2 ตลอดจนการใช เคร่ืองมอื ทางภมู ิศาสตร 2. ครปู ระเมนิ ผลเพม่ิ เตมิ โดยสงั เกตจากการตอบ คาํ ถาม การทํางาน และการนาํ เสนอผลงาน Queeostion   จากการเปลยี่ นแปลงทางเศรษฐกจิ ของทวปี แอฟรกิ า มคี วามเก่ียวขอ้ งกับลักษณะทางกายภาพของ ทวีปอยา่ งไร และการเปลี่ยนแปลงดังกลา่ วกอ่ ใหเ้ กิดผลกระทบต่อทวีปแอฟริกาอยา่ งไร ๒99 ขอสอบเนน การคดิ แนวทางการวัดและประเมินผล ขอ ใดไมใ ช ปจ จยั ทดี่ งึ ดดู ใหน กั ธรุ กจิ เขา มาลงทนุ ในทวปี แอฟรกิ า ครูสามารถวดั และประเมนิ ความเขา ใจเนื้อหา เร่อื ง ลกั ษณะเศรษฐกิจของ 1. มีแหลงวตั ถดุ ิบจาํ นวนมาก ทวปี แอฟรกิ า ไดจ ากการตอบคาํ ถาม การรว มกนั ทาํ งาน และการนาํ เสนอผลงาน 2. เปน ตลาดการคา ขนาดใหญ หนาช้ันเรียน โดยศึกษาเกณฑการวัดและประเมินผลจากแบบประเมินการ 3. แรงงานมรี าคาถกู และมฝี มือ นาํ เสนอผลงานทแี่ นบมาทา ยแผนการจดั การเรยี นรหู นว ยที่ 13 เรอ่ื ง ทวปี แอฟรกิ า 4. เสน ทางคมนาคมมโี ครงขา ยเช่ือมโยงกัน แบบประเมินการนาเสนอผลงาน (วิเคราะหค ําตอบ ตอบขอ 4. เนอื่ งจากเสน ทางคมนาคมขนสง ใน ทวีปแอฟริกามีมาตรฐานตํ่า โดยจะมีโครงขายจํากัดเฉพาะใน คาชี้แจง : ใหผ้ ู้สอนประเมินผลการนาเสนอผลงานของนักเรยี นตามรายการ แล้วขดี ลงในชอ่ งท่ี บางบริเวณเทานั้น ซึ่งเกิดจากขอจํากัดหลายประการ จึงทําให ตรงกบั ระดับคะแนน เกิดความยากลําบากในการเช่ือมโยงโครงขายการคมนาคมของ ประเทศตา งๆ ภายในทวปี ดงั นน้ั เสน ทางคมนาคมทม่ี มี าตรฐานตาํ่ ลาดบั ท่ี รายการประเมนิ ระดับคะแนน 1 และมีโครงขายจํากัดเฉพาะในบางบริเวณ สงผลใหเปนอุปสรรค 32 ในการพัฒนาทางดา นเศรษฐกิจ) 1 ความถูกตอ้ งของเนอ้ื หา 2 การลาดับขั้นตอนของเร่ือง 3 วิธีการนาเสนอผลงานอย่างสร้างสรรค์ 4 การใชเ้ ทคโนโลยใี นการนาเสนอ 5 การมีส่วนร่วมของสมาชกิ ในกลมุ่ รวม ลงชื่อ...................................................ผ้ปู ระเมิน ............/................./................ เกณฑ์การใหค้ ะแนน ให้ 3 คะแนน ผลงานหรอื พฤตกิ รรมสอดคล้องกบั รายการประเมินสมบูรณ์ชดั เจน ให้ 2 คะแนน ให้ 1 คะแนน ผลงานหรอื พฤติกรรมสอดคล้องกบั รายการประเมนิ เปน็ ส่วนใหญ่ ผลงานหรอื พฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมินบางสว่ น เกณฑก์ ารตดั สินคุณภาพ ชว่ งคะแนน ระดบั คุณภาพ 12 - 15 ดี 8 - 11 พอใช้ ต่ากวา่ 8 ปรับปรุง T329

นาํ นํา สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ นาํ (Geographic Inquiry Process) õ. Àัยพิºตั ิและแนวทางการจัดการของทวปี แอฟรกิ า 1. นักเรยี นดภู าพ หรือคลิปวดิ โี อเก่ยี วกับการเกดิ   ทวีปแอฟริกามีพ้ืนท่ีกว้างใหญ่และมีประชากรมาก ประชากรส่วนใหญ่มีการศึกษาต�่าและ ภัยพิบตั ิในทวีปแอฟริกา ยากจน ขาดแคลนอาหารและนา้� สะอาดเพอื่ การอปุ โภคบรโิ ภค รวมถงึ ไดร้ บั ผลกระทบจากภยั พบิ ตั ิ ต่าง ๆ อยู่เสมอ 2. ครสู รา งบรรยากาศเพอ่ื เชอ่ื มโยงความรเู กยี่ วกบั ภัยพิบัติดวยประเด็นปญหากระตุนความคิด 5.๑ ภยั พบิ ตั ทิ ่ีสา� คัญ เชน   ๑) ภยั แล้งและการขยายตวั ของทะเลทราย มีสาเหตแุ ละส่งผลกระทบ ดงั นี้ • นักเรียนคิดวา ภัยพิบัติใดที่สรางความ เสยี หายใหกับทวปี แอฟรกิ ามากทีส่ ดุ สาเหตุ ผลกระทบ (แนวตอบ ภยั แลงและการขยายตวั ของทะเล ทราย)   ๑. ภยั แลง้ เกดิ ในเขตรอ้ น มอี ณุ หภมู สิ งู  ดนิ ขาด   ๑. ทา� ใหพ้ ชื ผลทางการเกษตรเสยี หาย เนอ่ื งจาก  • เพราะเหตุใดทวีปแอฟริกาจึงเปนทวีปท่ีมี ความชมุ่ ชนื้ จากน้�าทร่ี ะเหยไปมาก ไม่สามารถท�าการเพาะปลูกได ้ ปศุสัตว์ล้มตาย การบุกรกุ ทําลายปา จาํ นวนมาก   ๒. บริเวณพื้นท่ีทะเลทรายมีปริมาณฝนและ   ๒. การขาดแคลนอาหารและน้�า ส่งผลให้เกิด (แนวตอบ เน่ืองจากหลายประเทศสงเสริม แหล่งน�้าตามธรรมชาติน้อย และพ้ืนท่ีบริเวณ ทพุ ภิกขภยั อยา่ งรุนแรง การตัดไมเพอ่ื การสงออกและแปรรูปไมเ ปน ทรี่ าบสงู  นา�้ ถกู ระบายออกมาก จงึ กกั เกบ็ นา้� ได้นอ้ ย   ๓. ท�าให้เกิดการรุกล�้าพื้นท่ีป่าไม้  เน่ืองจาก จํานวนมาก)   ๓. ปัญหาภาวะโลกร้อนท�าให้สภาพอากาศ ขาดแคลนพื้นที่ท�าการเกษตร ส่งผลต่อคุณภาพ เปลย่ี นแปลง ลมประจา� ทพี่ ดั พาความชมุ่ ชน้ื หายไป และปรมิ าณของระบบนิเวศและสตั ว์ป่า   ๔. การขาดความรู้ ในการใช้ที่ดินจากการท�า   ๔. ท�าให้เกิดปัญหาชุมชนแออัดในพื้นท่ีเขต เกษตรแบบเรร่ อ่ น ทา� ใหด้ นิ เสอื่ มคณุ ภาพและกลาย เมอื ง เนอ่ื งจากขาดแคลนทท่ี า� กนิ ในชนบท จงึ อพยพ เป็นทะเลทราย สเู่ มอื งเพ่อื หางานท�า   ๕. กระแสน�้าเย็นไหลผ่านประกอบกับมีภูเขา   ๕. ท�าให้ปริมาณแหล่งน้�าตามธรรมชาติลดลง  ปิดกนั้ ทศิ ทางลม  ทา� ใหค้ วามชืน้ จากทะเลเขา้ มาใน นา�้ ในแมน่ า�้ และทะเลสาบเรม่ิ แหง้ ขอด เกดิ ปญั หานา้� ทวปี ไม่ได ้ ท�าใหเ้ กดิ ความแหง้ แลง้ ไม่เพียงพอตอ่ การอุปโภคบรโิ ภค ๓00 เกร็ดแนะครู กจิ กรรม สรางเสรมิ ครูควรอธิบายชี้แนวทางใหนักเรียนเขาใจวา การศึกษาเรื่องราวเก่ียวกับ ใหนักเรียนรวมกันอภิปรายถึงปญหาภัยแลงและการตัดไม ภยั พบิ ตั ใิ นทวปี แอฟรกิ า ควรใชก ารสาํ รวจหาขอ มลู จากเวบ็ ไซตต า งๆ ซง่ึ มขี อ มลู ทาํ ลายปาในทวีปแอฟริกา โดยรว มกันวิเคราะหถ งึ สาเหตุ บรเิ วณ อยเู ปน จาํ นวนมาก รวมทงั้ มภี าพประกอบทจ่ี ะชว ยเสรมิ สรา งความรู ความเขา ใจ ทเี่ กดิ ปญหา ผลกระทบ และแนวทางการแกไ ขปญ หา เกย่ี วกับภยั พบิ ัติของทวีปแอฟริกาไดเปน อยา งดี ส่ือ Digital กิจกรรม ทา ทาย ศึกษาคนควาขอมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับปญหาภัยแลงในทวีปแอฟริกา ไดท่ี ใหนักเรียนรวมกันวิเคราะหเปรียบเทียบภัยแลงท่ีเกิดข้ึน http://www.fao.org/emergencies/crisis/drought-hoa/en/ องคก ารอาหาร ในทวีปแอฟริกากับประเทศไทยวามีความเหมือนหรือแตกตางกัน และการเกษตรแหงสหประชาชาติ หรือไม อยางไร สรปุ ความรูท ่ไี ดบ นั ทกึ ลงสมดุ สงครูผสู อน T330

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ตวั อย่าง ขนั้ สอน ภยั แลง ในทวปี แอฟรกิ า ขัน้ ที่ 1 การตัง้ คาํ ถามเชิงภมู ิศาสตร แหลมแอฟรกิ า หรอื จะงอยแอฟรกิ า ในบรเิ วณดา นตะวนั ออกเฉยี งเหนอื 1. ครชู กั ชวนนกั เรยี นสนทนาถงึ สง่ิ ทไี่ ดร บั ชมจาก ของทวปี แอฟรกิ า หรอื บรเิ วณคาบสมทุ รโซมาเลยี แถบประเทศจบิ ตู ี เอธโิ อเปย การชมภาพ หรือคลิปวิดีโอเกี่ยวกับภัยพิบัติ และโซมาเลีย เกิดปญหาภัยแลงรุนแรง เปนผลใหพื้นที่ทะเลทรายขยายตัว ทเ่ี กิดข้ึนในทวปี แอฟริกา และเกิดปญหาความอดอยาก หรือทพุ ภกิ ขภัยอยางรนุ แรง 2. ครูใหนักเรียนชวยกันตั้งประเด็นคําถามทาง พนื้ ทปี่ ระสบภยั แลง จบิ ตู ี ภูมิศาสตรเกี่ยวกับภัยพิบัติและแนวทางการ จดั การของทวีปแอฟริกา เชน ประชากรที่ไดร บั ผลกระทบ (ลา นคน) เอธโิ อเปย • ภัยพิบัติท่ีเกิดขึ้นในทวีปแอฟริกามีสาเหตุ เคนยา มาจากอะไร เอธิโอเปย ๓.๒ • สถานการณลาสุดของการเกิดภัยพิบัติใน ทวปี แอฟรกิ ากอ ใหเ กดิ ความเสยี หายอยา งไร โซมาเลยี ๒.๖ โซมาเลีย • การจดั การภยั พบิ ตั ใิ นทวปี แอฟรกิ ามแี นวทาง การจดั การอยางไร เคนยา ๓.๒ • ลักษณะทางกายภาพของทวีปแอฟริกา สงผลตอการเกิดภัยพิบัติและผลกระทบท่ี จิบูตี ๐.๑ ระดับความแลง แตกตา งกันอยา งไร ทม่ี า : www.unocha.org ภาวะเสย่ี ง 3. ครูใหน ักเรยี นใชสมารต โฟนสองดู QR Code ภาวะวกิ ฤติ จากหนังสือเรียน สังคมศึกษาฯ ม.2 เรื่อง ผลกระทบ ภาวะฉกุ เฉนิ ผลกระทบจากการเปลย่ี นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ ในแอฟริกา ประกอบการต้ังประเด็นคําถาม  เกดิ ทพุ ภกิ ขภยั อยา งรนุ แรง  ทะเลทรายขยายตวั  ขาดแคลนนาํ้ ในการบริโภค ทางภูมิศาสตรเกี่ยวกับภัยพิบัติ และแนวทาง  เกิดปญหาความอดอยาก การจดั การของทวปี แอฟริกาเพิ่มเติม ผลกระทบจากการเปลีย่ นแปลงสภาพภูมิอากาศในแอฟริกา ๓๐๑ ขอสอบเนน การคดิ เกร็ดแนะครู เพราะเหตุใดภัยแลงจึงเปนปญหาที่สรางความเสียหายใหกับ ครูใหนักเรียนระดมความคิดเก่ียวกับปญหาส่ิงแวดลอมท่ีนาจะเกิดข้ึน ทวีปแอฟรกิ าอยา งรุนแรง ภายในทวปี แอฟรกิ าวา มอี ะไรบา ง จากนน้ั ครนู าํ ภาพปญ หาสงิ่ แวดลอ มทเ่ี กดิ ขน้ึ ในทวีปแอฟริกาจากส่ือตางๆ มาใหนักเรียนดู เพื่อแสดงความคิดเห็นและ (แนวตอบ เน่ืองจากปญหาภัยแลงในทวีปแอฟริกาเปนปญหา ตอบคําถาม เชน ท่ีเกิดข้ึนตอเนื่องทุกป โดยเกิดจากการที่สภาพพ้ืนที่อยูในเขต แหงแลง ซ่ึงมีการขยายตัวของพื้นท่ีทะเลทรายเพ่ิมมากข้ึนกวา • สาเหตขุ องปญหาส่ิงแวดลอมดงั กลาวคืออะไร เดิมมาก โดยผลของภัยแลงยังทําใหพ ืชผลทางการเกษตรเสียหาย • ผลกระทบจากปญ หาสิ่งแวดลอ มดังกลาวเปน อยา งไร ปศุสัตวลมตายเปนจํานวนมาก ขาดแคลนอาหารและนํ้าอยาง • วธิ ีการปองกนั และแกไ ขปญ หาควรทําอยางไร รนุ แรง จนกระทง่ั เกดิ ทพุ ภกิ ขภยั ตามมา ทาํ ใหม ผี เู สยี ชวี ติ จากการ ขาดแคลนอาหารเปน จาํ นวนมาก ประมาณการวา พน้ื ที่ 2 ใน 3 ของทวีปแอฟริกาตอ งเผชญิ กบั ปญ หาภัยแลงเปน ประจําทุกป) T331

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขน้ั สอน   ๒) ไฟป่า1 มสี าเหตแุ ละสง่ ผลกระทบ ดงั น้ี ขั้นท่ี 2 การรวบรวมขอ มูล สาเหตุ ผลกระทบ 1. นกั เรียนแบงกลุม กลมุ ละ 3 คน คละกนั ตาม   ๑. สภาพภมู อิ ากาศทแ่ี หง้ แลง้ ของทวปี แอฟรกิ า   ๑. ไฟป่าสง่ ผลกระทบต่อชวี ติ  ทรพั ยส์ นิ  แหลง่ ความสามารถ โดยใหส มาชกิ แตละคนในกลมุ สง่ ผลใหเ้ กดิ ไฟปา่ ไดง้ า่ ย  โดยคดิ เปน็ สดั สว่ นรอ้ ยละ  อาหาร และแหล่งทีอ่ ยอู่ าศยั ของประชากรในทวีป เลน เกมจาํ นวนนบั 1-3 เพอ่ื ใหน กั เรยี นแตล ะคน ๗๐  ของพ้นื ท่ีทั้งหมด   ๒. ท�าให้เกิดความเสียหายต่อระบบนิเวศ  มหี มายเลขประจําตวั 1, 2 และ 3 โดยใหเ รยี ก   ๒. การเสยี ดสขี องกงิ่ ไม ้ในเขตพนื้ ทป่ี า่ แหง้ แลง้ ทรพั ยากรธรรมชาติ และสตั ว์ป่าจ�านวนมาก กลุมนว้ี า กลมุ บาน ท�าให้การติดไฟของเช้ือเพลงิ เปน็ ไปได้งา่ ย   ๓. ท�าให้ปริมาณพนื้ ทปี่ ่าไมล้ ดน้อยลง   ๓. การขาดการจัดการป่าไม้ท่ีมีประสิทธิภาพ    ๔. ทา� ใหส้ ภาพภมู อิ ากาศเกดิ การเปลย่ี นแปลง  2. สมาชิกแตละคนในกลุมที่มีหมายเลขเดียวกัน และขาดแคลนงบประมาณในการดูแล ป้องกันการ เช่นเดียวกับการปล่อยแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ จากกลุมบานแยกยายกันไปรวมกลุมใหมตาม เกิดไฟป่า ขึ้นส่ชู น้ั บรรยากาศ หมายเลขประจําตวั เรียกวา กลมุ ผูเช่ยี วชาญ   ๔. การเผาป่าเพื่อก�าจัดวัชพืช และเป็นการ แลวรวมกันศึกษาและสืบคนจากหนังสือเรียน เตรยี มพนื้ ทเี่ พือ่ ท�าการเกษตรแบบเร่รอ่ น สังคมศึกษาฯ ม.2 หรือจากแหลงการเรียนรู อื่นๆ เชน หนังสือในหองสมุด เว็บไซตใน ตวั อย่าง อินเทอรเน็ต โดยบันทึกขอมูลลงในใบงานที่ 13.6 เรอ่ื ง ภยั พบิ ตั แิ ละแนวทางการจดั การของ ไฟปา ทจ่ี ังหวดั เวสเทิร์นเคป ประเทศแอฟริกาใต้ ทวีปแอฟริกา เพ่ือนํามาอภิปรายในช้ันเรียน ตามประเด็น ดงั น้ี   เกดิ ขนึ้ เมอื่ ตน้ เดอื นมถิ นุ ายน พ.ศ. ๒๕๖๐ บรเิ วณเขตจงั หวดั เวสเทริ น์ เคป ทางตะวนั ตกของประเทศ • หมายเลข 1 ภัยแลงและการขยายตัวของ แอฟริกาใต้ เขตพื้นที่ป่าแห้งแล้งมีการเสียดสีกันของก่ิงไม้ โดยมีจุดท่ีไฟป่าโหมไหม้หนักที่สุด คือ  ทะเลทราย เมอื งนสี นา ส่งผลให้มีการอพยพประชาชนจ�านวน ๘,๐๐๐-๑๐,๐๐๐ คน อาคารบา้ นเรือนเสียหายมากกว่า  • หมายเลข 2 ไฟปา ๑๕๐ หลงั  เหตกุ ารณ์ครงั้ นจ้ี ดั วา่ มีความรุนแรงมากที่สุดในรอบ ๓๐ ปี • หมายเลข 3 อทุ กภัย ขั้นท่ี 3 การจัดการขอมลู 1. สมาชิกในกลมุ นาํ ขอ มูลมาแลกเปล่ียนกัน 2. สมาชิกในกลมุ ชว ยกนั คัดเลอื กขอ มลู ๓0๒ นักเรียนควรรู กจิ กรรม ทา ทาย 1 ไฟปา มอี ทิ ธพิ ลตอ ตน ไมท งั้ ทางตรงและทางออ ม ทางตรง หมายถงึ ไฟปา ใหนักเรียนสืบคนไฟปาคร้ังสําคัญที่เกิดขึ้นในทวีปแอฟริกา จะทาํ ใหต น ไมไ ดร บั อนั ตราย ลาํ ตน ถกู เผาไหม โดยเฉพาะโคนตน ถา ไฟปา มคี วาม จากนน้ั ตงั้ สถานการณส มมตใิ หน กั เรยี นเปน ประชาชนทอ่ี ยใู นพน้ื ท่ี รุนแรงและมีชวงระยะเวลาในการเผาไหมเพียงพอที่จะทําใหตนไมหลายชนิด ดังกลา ว ใหนักเรียนวิเคราะหถงึ สาเหตุของการเกดิ ไฟปาในพนื้ ท่ี ตายได ข้ึนอยกู บั ความตา นทานของไมแตละตน แตละชนิด พชื และพ้นื ทีป่ าจะ และรว มกนั หามาตรการหรอื วิธีการปอ งกันไฟปา ไดร บั ความเสยี หายมากหรอื นอ ยขนึ้ อยกู บั การขยายตวั และความรนุ แรงของไฟปา T332

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ   ๓) อุทกภยั 1 มสี าเหตุและส่งผลกระทบ ดงั นี้ ขนั้ สอน สาเหตุ ผลกระทบ ขน้ั ที่ 4 การวิเคราะหและแปลผลขอมูล   ๑. ฝนตกหนักอยา่ งต่อเนื่องเปน็ เวลานาน    ๑. อทุ กภยั สง่ ผลกระทบตอ่ ชวี ติ  ทรพั ยส์ นิ  พนื้ ท่ี 1. แตละกลุมนําขอมูลที่รวบรวมมาไดทําการ ส่งผลให้เกิดปัญหาน�า้ ทว่ ม เกษตรกรรม แหลง่ อาหาร และแหลง่ ที่อยูอ่ าศัยของ วเิ คราะหรว มกันเพ่ืออธบิ ายคําตอบ   ๒. อทิ ธพิ ลจากพายฝุ นฟา้ คะนองหรอื พายหุ มนุ ประชากรในทวีป เขตรอ้ น ทา� ให้เกิดนา้� ทว่ มฉับพลนั   ๒. ส่งผลให้เกิดความเสียหายต่อระบบนิเวศ  2. ตวั แทนกลมุ นาํ เสนอผลงานหนาช้ันเรียน   ๓. การระบายน้�าที่ไม่ได้มาตรฐาน  ท�าให้เกิด ทรพั ยากรธรรมชาติ และสตั วป์ า่ จ�านวนมาก 3. ครแู ละนกั เรยี นรว มกนั วเิ คราะหเ ชอ่ื มโยงขอ มลู น้า� ท่วมขงั เมอื่ มีฝนตกหนัก   ๓. ทา� ให้เกิดปัญหาดินโคลนถล่มตามมา   ๔. การสร้างที่อยู่อาศัยและส่ิงก่อสร้างกีดขวาง เก่ียวกับภัยพิบัติท่ีเกิดข้ึนในทวีปแอฟริกา กับ ทางนา้�  ท�าให้น�้าระบายไมท่ ัน แนวทางการจดั การภยั พบิ ตั ิ และอภปิ รายแสดง   ๕. การท�าลายป่าไม้ท�าให้ไม่มีต้นไม้ช่วยดูดซับ ความคิดเห็นรว มกนั น้�าฝน จงึ ส่งผลให้เกดิ ปัญหาน�า้ ทว่ ม 4. ครูและนักเรียนรวมกันวิเคราะหและแปลผล ขอ มลู เกย่ี วกบั ภยั พบิ ตั แิ ละแนวทางการจดั การ ตัวอยา่ ง ของทวปี แอฟริกา โดยการใชคาํ ถาม เชน • ลักษณะทางกายภาพของทวีปแอฟริกา อุทกภยั ท่กี รงุ ฟรที าวน ์ ประเทศเซียรร์ าลีโอน เปนสาเหตทุ ที่ าํ ใหเ กิดอทุ กภัยไดอ ยางไร   อุทกภัยครั้งนี้เกิดข้ึนเมื่อกลางเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๕๖๐ บริเวณกรุงฟรีทาวน์ เมืองหลวงของ (แนวตอบ พ้นื ท่บี างสวนของทวปี แอฟริกาได ประเทศเซียร์ราลีโอน ในภูมิภาคแอฟริกาตะวันตก อันเป็นเมืองชายฝั่ง มีพื้นท่ีส่วนใหญ่อยู่ ใกล้กับระดับ รับอิทธิพลจากพายุฝนฟาคะนอง หรือพายุ น้�าทะเล และมีประชากรหนาแน่นถึง ๑.๒ ล้านคน ต้องเผชิญกับน�้าท่วมจากพายุหมุนเขตร้อน ท�าให้เกิด หมุนเขตรอน ทําใหเกิดน้ําทวมฉับพลัน ฝนตกหนักส่งผลต่อเนื่องให้เกิดโคลนถล่มคร้ังใหญ่ มีจ�านวนผู้เสียชีวิตจากน�้าท่วมและโคลนถล่มมากกว่า  รวมถึงเมืองตางๆ ในทวีปแอฟริกามีการ ๕๐๐ คน กอสรางท่ีอยูอาศัยและอาคารตางๆ ท่ี กีดขวางเสนทางนํ้า สงผลใหเกิดปญหาใน การระบายนํ้า นอกจากน้ี ในทวีปแอฟริกา ยังมีปญหาการตัดไมทําลายปา ทําใหไมมี ตนไมชวยดูดซับน้ํา จึงเปนสาเหตุหนึ่งท่ี ทําใหเกิดอุทกภัยในทวีปแอฟริกาไดเชน เดียวกนั ) ๓0๓ กิจกรรม สรา งเสรมิ นักเรียนควรรู ใหนักเรียนสืบคนเมืองหรือประเทศในทวีปแอฟริกาที่เคย 1 อุทกภยั รปู แบบของอุทกภัยจากธรรมชาติ มี 5 ชนิด ไดแก หรอื มักประสบปญหาอุทกภัย จากนนั้ เสนอแนวทางการปฏิบัติตน 1. นา้ํ ลนตลง่ิ เกดิ จากนํา้ ทะเลหนุน ท้ังของฝายประชาชนและฝายเจาหนาที่รัฐ ในการเตรียมรับ 2. น้าํ ทว มฉบั พลนั เกดิ จากฝนตกหนักเปนเวลานาน จากการเกดิ พายหุ มุน สถานการณอุทกภัยที่เกิดขนึ้ เขตรอ น รองมรสุม มรสุมมกี ําลังแรง หรือพายุฝนฟาคะนอง 3. คล่ืนพายซุ ดั ฝง เกดิ จากพายหุ มุนเขตรอ น 4. นา้ํ ทวมขงั เกิดจากพายุหมุนเขตรอ น รองมรสมุ หรอื พายฝุ นฟาคะนอง 5. สึนามิ เกดิ จากแผน ดินไหว ภูเขาไฟปะทุ T333

นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ขนั้ สอน 5.๒ แนวทางการจัดการภัยพบิ ัติ ขัน้ ที่ 4 การวเิ คราะหและแปลผลขอมูล   ทวีปแอฟริกาได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ภัยพิบัติมาอย่างยาวนาน ทั้งภัยแล้ง  อุทกภัย  ไฟป่า และอื่น ๆ ประเทศต่าง ๆ จึงให้ความส�าคัญและให้ความร่วมมือในการแก้ปัญหาภัยพิบัติ  • นักเรียนคิดวา แนวทางการจัดการภัยพิบัติ โดยมีแนวทางในการจัดการ ดังนี้ ท่ีย่ังยนื ที่สุดในทวปี แอฟริกา สามารถทําได อยา งไร การแกป้ ญั หาภยั แลง้ และขาดแคลนอาหาร (แนวตอบ เชน การใหค วามรู ความเขา ใจ และ ปลูกฝงจิตสํานึกในการมีสวนรวมจัดการ ในเขตเมืองของหลายประเทศมีการแก้ไขปัญหาด้วยการลดราคาอาหารให้ต�่าลง  กับปญหาของภาคประชาชนและใหความ รวมถึงรัฐบาลได้จัดท�าระบบชลประทานเพ่ือเป็นการช่วยเหลือเกษตรกรในด้าน รว มมอื กันมากท่ีสุดในดานตางๆ) การเพาะปลกู  เลยี้ งสัตว ์ หรอื ประมง ในเขตแห้งแล้ง เพือ่ ช่วยลดการขาดแคลน อาหาร  รวมไปถึงมีการปรับปรุงวิธีการท�าเกษตรกรรมให้ดีข้ึนในพ้ืนที่เท่าเดิม  ขนั้ ที่ 5 การสรุปเพอื่ ตอบคาํ ถาม เป็นการแกป้ ัญหาท่ีดินท�ากิน จากการทา� ไรเ่ ลื่อนลอย หรือบุกรุกพืน้ ที่ปา่ เพื่อการ เพาะปลกู  เพือ่ เป็นการช่วยเหลอื ทงั้ คน สัตว์ และสงิ่ แวดลอ้ ม 1. นักเรียนรวมกันสรุปเก่ียวกับการใชเคร่ืองมือ ทางภูมศิ าสตร แนวทาง การรว่ มมอื กบั องคก์ รตา่ งประเทศและขอ้ ตกลงนานาชาติ การจดั การภยั พบิ ตั ิ 2. นักเรียนสรุปสาระสําคัญเพ่ือตอบคําถาม เพื่อร่วมกันช่วยเหลือและจัดการกับภัยพิบัติท่ีเกิดข้ึนในทวีป เช่น   เชงิ ภูมิศาสตร ในทวีปแอฟริกา การประชุม  World  Bank  South-South  Exchange  Visit  เม่ือวันท ่ี ๙ พ.ค. ๒๕๖๐ เกย่ี วกบั การเปลีย่ นแปลงของอากาศ ภัยพบิ ตั  ิ และความ 3. ครูใชคําถามปลายเปดเพ่ือกระตุนความคิด ม่ันคงด้านอาหาร  กับอาเซียนและธนาคารโลก  เพื่อแก้ปัญหาภัยแล้งใน ตอ ยอดของนักเรียน เชน ทวีปแอฟรกิ า รวมถึงการเขา้ รว่ มเปน็ ภาคีสมาชิกขององค์กรที่มีขอ้ ตกลง • ลักษณะทางกายภาพของทวปี แอฟริกา นานาชาติที่ส�าคัญ  เช่น  พิธีสารเกียวโต  อันเกี่ยวกับการปล่อยแก๊ส  กอ ใหเ กิดภยั พบิ ตั ิใดไดอีก เรือนกระจก สาเหตขุ องปญั หาโลกร้อน และปัญหาภัยพิบั ติ 4. นกั เรยี นทาํ แบบฝก สมรรถนะฯ ภมู ศิ าสตร ม.2 การพฒั นาเทคโนโลยเี พอื่ แกป้ ญั หาภยั พบิ ตั ิ เรอ่ื ง ภยั พบิ ตั แิ ละแนวทางการจดั การของทวปี แอฟริกา ธนาคารโลกและบริษัทไมโครซอฟต์ร่วมกันพัฒนาระบบข้อมูลในการ บริหารจัดการภัยพิบัติส�าหรับทวีปแอฟริกา  ประกอบกับการพัฒนา  ขนั้ สรปุ เครื่องมือเพ่ือประเมินหรือลดความเส่ียงในการเตรียมความพร้อมเพ่ือ รับมอื ภัยพิบตั ิท่จี ะเกดิ ขนึ้ ในทวีปแอฟริกา โดยใชเ้ ทคโนโลยแี บบยั่งยืน  ครูและนกั เรยี นรว มกนั สรุป หรือใช PPT สรุป สาระสําคัญของเน้อื หา การรบั ความชว่ ยเหลอื จากหนว่ ยงานตา่ ง ๆ หรอื องคก์ รระหวา่ งประเทศ ขน้ั ประเมนิ เมอื่ เกดิ ภยั พบิ ตั ริ า้ ยแรง ประเทศในทวปี แอฟรกิ าทส่ี ว่ นใหญม่ ฐี านะยากจน จะไดร้ บั   ความชว่ ยเหลอื จากนานาชาต ิ หรอื หนว่ ยงานตา่ ง ๆ เชน่  การขอรบั บรจิ าคเงนิ ทนุ 1. ครูประเมินผลโดยสังเกตจากการตอบคําถาม เพ่ือช่วยเหลือประเทศซิมบับเว เอธิโอเปีย และเบนินในวิกฤตการณ์ภัยแล้งและ การรว มกันทาํ งาน และการนาํ เสนอผลงาน อุทกภยั ครัง้ ใหญท่ ี่สุดในรอบ ๕๐ ป ี 2. ครตู รวจสอบผลจากการทาํ ใบงาน และแบบฝก ๓04 สมรรถนะฯ ภูมิศาสตร ม.2 แนวทางการวัดและประเมินผล กจิ กรรม สรางเสรมิ ครูสามารถวัดและประเมินความเขาใจเน้ือหา เร่ือง ภัยพิบัติและแนวทาง ใหน กั เรยี นแตล ะคนเขยี นบทความ/เรยี งความ เรอ่ื ง การจดั การ การจดั การของทวปี แอฟรกิ า ไดจ ากการใชเ ครอ่ื งมอื ทางภมู ศิ าสตรใ นการสบื คน ภยั พบิ ตั ใิ นทวปี แอฟรกิ า โดยใหม ใี จความสาํ คญั ครอบคลมุ ประเดน็ และนําเสนอผลงานหนาชั้นเรียน โดยศึกษาเกณฑการวัดและประเมินผลจาก ดังน้ี แบบประเมินการนําเสนอผลงานทแ่ี นบมาทา ยแผนการจดั การเรยี นรหู นว ยท่ี 13 เรอ่ื ง ทวปี แอฟรกิ า • การแกปญ หาของรฐั บาล • การรว มมอื กบั องคกรภายใน/ระหวางประเทศ แบบประเมนิ การนาเสนอผลงาน • การรบั ความชวยเหลือจากหนว ยงานตา งๆ คาชแ้ี จง : ใหผ้ ู้สอนประเมนิ ผลการนาเสนอผลงานของนักเรยี นตามรายการ แลว้ ขีด ลงในชอ่ งท่ี ตรงกบั ระดบั คะแนน ลาดบั ที่ รายการประเมิน ระดบั คะแนน 1 32 1 ความถกู ตอ้ งของเนือ้ หา 2 การลาดับขน้ั ตอนของเรื่อง 3 วธิ ีการนาเสนอผลงานอย่างสร้างสรรค์ 4 การใช้เทคโนโลยีในการนาเสนอ 5 การมีสว่ นร่วมของสมาชกิ ในกลมุ่ รวม ลงช่ือ...................................................ผปู้ ระเมนิ ............/................./................ เกณฑ์การใหค้ ะแนน ให้ 3 คะแนน ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกับรายการประเมนิ สมบูรณ์ชัดเจน ให้ 2 คะแนน ให้ 1 คะแนน ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกบั รายการประเมนิ เปน็ สว่ นใหญ่ ผลงานหรอื พฤตกิ รรมสอดคล้องกบั รายการประเมนิ บางส่วน เกณฑ์การตดั สินคุณภาพ ช่วงคะแนน ระดบั คุณภาพ T334 12 - 15 ดี 8 - 11 พอใช้ ต่ากว่า 8 ปรับปรุง

นาํ นาํ สอน สรปุ ประเมนิ ๖. ปัญหาทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดล้อม ขน้ั นาํ (Geographic Inquiry Process) และแนวทางการจดั การทรัพยากรของทวีปแอฟรกิ า 1. นักเรียนดูภาพหรือคลิปวิดีโอเกี่ยวกับปญหา ทวีปแอฟริกาเป็นทวีปที่มีทรัพยากรธรรมชาติอุดมสมบูรณ์ แต่ไม่สามารถน�าทรัพยากร ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอมในทวีป ธรรมชาติมาใช้ประโยชน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เน่ืองจากประเทศส่วนใหญ่ยังขาดการบริหาร แอฟริกา จดั การทีด่ ี จงึ ก่อให้เกิดปญั หาทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม 2. ครูนําสนทนาเกี่ยวกับปญหาดินท่ีเสื่อมโทรม ๖.1 ปัญหาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มทีส่ �าคัญ ปญหาการขาดแคลนนํ้า และปญหามลพิษ ๑) ปัญหาทรัพยากรดิน ทวีปแอฟริกามีทรัพยากรดินส่วนใหญ่เป็นทะเลทราย ทางนาํ้ ในทวปี แอฟรกิ า แลว ใหน กั เรยี นรว มกนั จงึ ขาดธาตอุ าหารทจ่ี า� เปน็ สา� หรบั การเพาะปลกู ซงึ่ เปน็ ปจั จยั สา� คญั ทท่ี า� ใหก้ ารเพาะปลกู ไมไ่ ดผ้ ล วิเคราะหถึงสาเหตุของปญหา บริเวณท่ีเกิด จนท�าให้เกิดการบุกรุกพ้ืนที่ป่าไม้ เพ่ือใช้เป็นแหล่งเพาะปลูกใหม่มากขึ้น ส่วนทรัพยากรดินท่ี ปญหา ผลกระทบ แนวทางการปองกันและ อุดมสมบูรณ์มักอยู่บริเวณท่ีราบลุ่มน้�าต่าง ๆ เช่น แม่น�้าไนล์ แม่น้�าไนเจอร์ ทั้งนี้ สาเหตุที่เกิด แกไขปญหา รวมถึงมาตรการการจัดการ ปญั หาดนิ เส่อื มโทรม ส่วนหนง่ึ เป็นผลกระทบจากภัยแลง้ รวมไปถึงการขาดความรู้ ในการจดั การ ปญหาของแตละประเทศในทวีปแอฟริกา ดนิ ของประชาชน มกี ารใชป้ ยุ๋ เคมแี ละยาปราบศตั รพู ชื เพมิ่ มากขนึ้ ทา� ใหผ้ วิ หนา้ ดนิ ถกู ชะลา้ งทา� ลาย จากนน้ั ครตู งั้ ประเดน็ คาํ ถามเพอ่ื กระตนุ ความ จากสาเหตุต่าง ๆ ส่งผลให้การเพาะปลูกได้ผลไม่เต็มท่ี และเกิดปัญหาการขาดแคลนอาหารใน สนใจ เชน หลายประเทศ เชน่ ประเทศไนเจอร์ มาล ี ซูดาน ชาด เอธโิ อเปยี • เพราะเหตุใดทรัพยากรดินในทวีปแอฟริกา จึงเสอ่ื มโทรมมาก ๒) ปญั หาทรพั ยากรนา้� ทวปี แอฟรกิ ามกั ประสบปญั หาการขาดแคลนนา�้ เนอ่ื งจาก (แนวตอบ เน่ืองจากไดรับผลกระทบจาก แหล่งน�้าส�าคัญของทวีปมีจ�ากัดอยู่เฉพาะในบางบริเวณ ได้รับผลกระทบจากสภาพภูมิอากาศ ภัยแลง ตลอดจนเกษตรกรขาดความรู เปลย่ี นแปลง ฝนไมต่ กตามฤดกู าล ปรมิ าณนา�้ ในทะเลสาบและแมน่ า้� สายสา� คญั ลดลงมาก ประกอบ ความเขา ใจในการจดั การดนิ รวมถงึ มกี ารใช กับการขยายพ้ืนท่ีเกษตรกรรมต้องใช้น้�าในการเพาะปลูกเพ่ิมมากข้ึน ท�าให้ปริมาณน้�าขาดแคลน ปยุ เคมแี ละยาปราบศตั รพู ชื อยา งกวา งขวาง) ประชากรในทวีปจึงจ�าเป็นต้องใช้น้�าท่ีไม่สะอาดเพื่อการอุปโภคบริโภค ท�าให้เกิดปัญหาด้าน • ปญหาเร่ืองน้ํามีมลพิษในทวีปแอฟริกาเกิด สาธารณสขุ ตามมา จากสาเหตุใด นอกจากนี้ ทวีปแอฟริกายังพบ (แนวตอบ เกิดจากการลักลอบปลอยน้ําเสีย ปัญหามลพิษในน้�า โดยแม่น้�าที่ไหลผ่านเมือง จากโรงงานอุตสาหกรรมท่ีไมไดมาตรฐาน มกี ารปนเปอ้ื นสารทเ่ี ปน็ อนั ตรายตอ่ สขุ ภาพจาก นา้ํ เสยี จากอาคารบา นเรอื นทไี่ มม กี ารบาํ บดั การลักลอบปล่อยน้�าเสียของโรงงานที่ไม่ได้ และถูกปลอยลงสูแมน้ําโดยตรง รวมถึง มาตรฐาน หรือน้�าเสียจากอาคารบ้านเรือน การทิง้ ขยะมูลฝอยและส่ิงปฏิกลู ลงในนา้ํ ) ตลอดจนกิจกรรมทางเศรษฐกิจต่าง ๆ เช่น แคดเมียม ตะก่ัว สารหนู แบคทีเรีย ประเทศ ท่ีมีปัญหามลพิษทางน้�ามาก เช่น ซิมบับเว แอฟริกาใต้ แทนซาเนยี แองโกลา โมรอ็ กโก  การปล่อยน�้าเสียจากโรงงานที่ไม่ได้มาตรฐานในประเทศ โมร็อกโก 305 ขอสอบเนน การคิด บูรณาการอาเซียน ขอ ใดเปน ผลกระทบจากปญ หาดินเส่ือมโทรมในทวีปแอฟริกา ครูควรอธิบายเพิ่มเติมเก่ียวกับผลของปญหาทางดานส่ิงแวดลอมของ 1. เกิดนาํ้ ทวมฉบั พลัน ทวปี แอฟรกิ าทมี่ ตี อ ประเทศสมาชกิ อาเซยี น โดยเฉพาะอยา งยงิ่ ปญ หาทเ่ี กย่ี วขอ ง 2. เกดิ ภาวะขาดแคลนอาหาร กบั การเปลยี่ นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ เชน ปญ หาภยั แลง โดยจะสง ผลตอ ประเทศ 3. เกดิ การทําลายระบบนเิ วศชายฝง สมาชิกอาเซียนท้ังดา นบวกและดา นลบ กลา วคือ ทางดานบวก ทําใหประเทศ 4. เกดิ การเพม่ิ ขน้ึ ของขยะมูลฝอยและสงิ่ ปฏิกูล สมาชกิ อาเซยี นสามารถสง ออกสนิ คา อปุ โภคบรโิ ภค โดยเฉพาะสนิ คา เกษตรและ อาหารใหแกประเทศตา งๆ ในทวีปแอฟริกามากขน้ึ สว นทางดา นลบก็จะทาํ ให (วิเคราะหค ําตอบ ตอบขอ 2. เนอื่ งจากปญ หาดนิ เสอื่ มโทรมสง ผล สภาพภมู อิ ากาศของประเทศสมาชกิ อาเซยี นเปลยี่ นแปลงและมคี วามแปรปรวน ใหท าํ การเพาะปลกู ไมไ ดผ ล จงึ เกดิ ภาวะขาดแคลนอาหารและการ มากยง่ิ ขน้ึ รวมถงึ ปญ หาเรอื่ งการแพรก ระจายของโรคระบาดตา งๆ จากประเทศ บกุ รกุ ทาํ ลายพ้ืนทปี่ าไม เพอ่ื ขยายพืน้ ท่เี พาะปลูกใหมใ หม ีจํานวน ในทวีปแอฟรกิ าเขาสกู ลมุ ประเทศสมาชิกอาเซยี นเพิม่ มากขน้ึ เพมิ่ มากข้ึน) T335